EK FİİL ÇEKİMİ VE GÖREVİ

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)

 EK-EYLEM:

Ad ve ad soylu sözcüklerin sonuna gelerek.onların

belirli bir kesinlik kazanıp yüklem olmasını sağlayan
eklerdir.
ÖRNEK:
Hava dün gece karlıydı.
Ali’nin boyu Erdal’dan uzundu.
-mış Babası oldukça zenginmiş.
-dı Durmadan beni arayıp soran oydu.
-ım Ben de bir insanım.
-sın Dikkat et,sen daha küçük bir çocuksun.
-iz- Biz bu işe biraz isteksiz gibiyiz.
-siniz Siz de diğer insanlarla eşitsiniz.
-dırlar Bu saatte evde yokturlar.
-ise Ya, bizi muayene edecek
Hakan Satılmış bu doktorsa...!
(Türkçe Öğretmeni)
 Buna göre ek fiilin dört kipi vardır.

1-GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN KİPİ:

Yapılışı:İsim soylu kelimelere -di ya da -idi ekleri getirilerek
yapılır.

ÖRNEK:öğrenci-ydi öğrenci-idi

2-ÖĞRENİLEN GEÇMİŞ ZAMAN KİPİ:

Yapılışı:İsim soyundan kelimelere -miş ya da -imiş ekleri
getirilerek yapılır.

ÖRNEK:Çalışkan-mış çalışkan-imiş

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)

EK-FİİLİN ÇEKİMLERİ: Ek fiile dayalı oluşlar , başlıca iki
zaman diliminde geçer. Bunlar “geçmiş zaman” la
“şimdiki zaman” dilimleridir. Geçmiş zaman görülen-
öğrenilen olarak ikiye ayrılır.
ÖRNEK: Öğretmen-di, öğretmen-miş

Ek fiilin şimdiki zamanı ise “geniş zaman” görünümündedir.

ÖRNEK:Öğretmen-im,öğretmen-siniz,öğretmen-dir.

Dilek-şart kavramlarından “ise” ek fiilde yalnızca sadece

“şart” vardır.
ÖRNEK:öğretmen-se
Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)
3-GENİŞ ZAMAN KİPİ:
Yapılışı: İsim soyundan kelimeler -iz ve -dir ekleriyle
yapılır.
ÖRNEK:hasret-iz hasret-dir

4-ŞART KİPİ : İsim soyundan kelimelere -se ya da -ise

ekleriyle yapılır.
ÖRNEK:öğrenci-ise öğrenci-yse

EK FİİLİN OLUMSUZU: “değil” edatı ile yapılır.

ÖRNEK: böyleydi böyle değil-di
***Olumsuz fiillere gelen “değil” edatı tabandaki
olumsuzluğu giderir.
ÖRNEK: bilmiyor değil-im (biliyorum)
Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)
EK-EYLEMLER’ in diğer bir görevi de FİİLERİ
BİRLEŞİK ÇEKİME SOKMAKTIR.
Ek-Eylemler, daha önce herhangi bir kipte
çekimlenmiş bir eylemin sonradan anlatılmasını
sağlarlar.

ÖRNEK:Okuduy-dum
Okumuş-muş-sun
Okuyor-sa

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)

Ek-eylemler,basit zamanlı eylemleri
birleşik zamanlı hale getirir.
Ek-eylemler adlara getirilerek dört
çekim yapar:
1.Şimdiki zaman veya geniş zaman
2.Görülen geçmiş zaman
3.Öğrenilen geçmiş zaman
4.Dilek-şart kipi

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)

1.ek-eylemin şimdiki zaman çekimi:

1.Tekil -ım Çalışkan-ım

2.Tekil -sın Çalışkan-sın

3.Tekil -dır Çalışkan-dır

1.çoğul -ız Çalışkan-ız

2.çoğul -sınız Çalışkan-sınız

3.çoğul -dır,-ler Çalişkan-dır/-lar

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)
Ek-eylemin görülen geçmiş zaman
kipi
1.Tekil kişi -i-di-m Güzel-di-m

2.Tekil kişi i-di-n Güzel-di-n

3.Tekil kişi -i-di Güzel-di

1.Çoğul kişi i-di-k Güzel-di-k

2.Çoğul kişi -i-di-niz Güzel-di-niz

3.Çoğul kişi -i-di-ler Güzel-di-ler

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)
Ek-eylemin geçmiş zaman çekimi

1.Tekil -i-miş-im Güzel-miş-im

2.Tekil -i-miş-sin Güzel-miş-sin

3.Tekil -i-miş Güzel-miş

1.Çoğul -i-miş-iz Güzel-miş-iz

2.Çoğul -i-miş-siniz Güzel-miş-siniz

3.Çoğul -i-miş-ler Güzel-miş-ler

Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)
Ek-eylemin dilek-şart kipi
1.Tekil -i-se-m Güzel-se-m

2.Tekil -i-se-n Güzel-se-n

3.Tekil -i-se Güzel-se

1.Çoğu -i-se-k Güzel-se-k

l
2.Çoğu -i-se-niz Güzel-se-niz
l
3.Çoğu -i-se-ler Güzel-se-ler
l Hakan Satılmış (Türkçe Öğretmeni)