Professional Documents
Culture Documents
NDEKLER (STATK)
1. Giri ve ana ilkeler, Vektrler ve kuvvetler 2. Rijit cisimler. Edeer kuvvet sistemleri 3. Rijit cisimlerin dengesi, Denge denklemleri, Serbest cisim diyagram
4. Arlk merkezleri,
5. Atalet momentleri
NDEKLER (MUKAVEMET)
1. 2. 3. 4. 5. 6. Mukavemetin Konusu Ve Amac, Mukavemetin Prensipleri, kuvvet, i kuvvet bileenleri, kesit tesirleri (zorlar) Gerilme ekil deitirme Gerilme ekil deitirme bantlar
7.
1.GR
MEKANK
Mekaniin bir dal olan statii daha iyi anlayabilmek iin ncelikle mekanii ve ona bal konular hzl bir ekilde gzden geirmekte yarar vardr. MEKANK: Mekanik, kuvvetlerin etkisi altnda cisimlerin denge ve hareket artlarn anlatan ve inceleyen bilim daldr.
STATN KONUSU
STATK:
Uzayda, kuvvetler etkisi altndaki cisimlerin denge koullarn inceler. Yukardaki tanmdan da aka grld zere statikte ana kavram vardr;
1. 2. 3.
NEML KAVRAMLAR
Uzay: Fiziksel olaylarn meydana geldii geometrik bir blgedir. ncelenen problemin trne gre uzay bir boyutlu, iki boyutlu ve boyutlu olabilir. Kuvvet: Hareketin nedeni olarak dnlen fiziksel etkenin matematik modelidir. Bir kuvvet uygulama noktas, dorultusu, yn ve iddeti ile bir btndr. Bu zelliklere sahip byklklerin vektrel byklkler olduu matematikten bilinmektedir. Cisim: Fiziksel olayn etkilerinin lld geometrik blgeye verilen addr. Statikte cisimler aada verilen iki ana idealletirmeyle tanmlanrlar: 1. Maddesel Nokta (Parack) 2. Rijid Cisim
STATN KONUSU
1. Maddesel nokta (Parack): ncelenen statik problemin karakteri nedeniyle boyutlar ihmal edilebilecek mertebede kk olan cisme verilen addr. Maddesel nokta olarak dikkate alnabilen cismin ktlesi bir noktada toplanm olarak kabul edilir. 2. Rijit cisim: Kuvvetler etkisinde boyutlar deimedii kabul edilen, dier bir deyimle herhangi iki noktas arasndaki uzaklk daima sabit kalan, ok sayda maddesel noktann bileimi olan ideal bir cisimdir. eitli etkiler altnda kat cisimlerin boyutlarndaki deime kk olduunda, boyut deiimiyle ilgilenilmeyen durumlarda yaplan bir kabul olup, bu kabul ilemlerde ok byk kolaylklar salar.
BRM SSTEMLER
temel birim vardr. Dier birimler bu temel birimden tretilmitir. Bunlar; Uzunluk (L), Zaman (T), Ktle (M).
MEKANN DEALLETRMELER
(YAPTII KABULLER):
1. Sreklilik: Ele alnan cismin atom ve moleklleri arasnda sanki boluk yokmu gibi btn hacmin boluk kalmayacak ekilde bu malzeme ile dolu olduunu kabul eder. Rijid Cisim: Kuvvet etkisinde cismin geometrisinde oluan kk deiiklikler ihmal edilerek sanki hi geometride deiiklik yokmu gibi hesaplar yaplr. Nokta Kuvvet: Cisme etkiyen sonlu bir kuvvet cisimde lokal (yerel) ekil deitirmeye yol aar. Bu yerel yer deitirme ihmal edilir. Bir cisim zerine tesir eden bir kuvvetin tatbik noktas, cisim zerinde yle bir noktadr ki kuvvet bu noktada toplanm farz edilir. Parack: Ktlesi olan fakat hacimsel boyutlar sfr olarak kabul edilen cisme parack denir.
2.
3.
4.
MEKANN KANUNLARI
Newtonun Temel Kanunu: (Sir Isaac Newton, 17.yy )
Birinci Kanun: Her cisim zerine bir kuvvet etki etmedike, nceki duraan konumunu yada sabit hzl dzgn dorusal hareketini srdrr. kinci Kanun: Hzn deiimi, cisme etki eden kuvvetle doru orantl ve bu kuvvet ynndedir.
nc Kanun: Her etkiye kar bir tepki vardr. Bu tepki, etkiye eit ve zt ynde, uygulama noktasna diktir. Newtonun ekim Kanunu: ki cisim birbirlerini ktlelerinin arpm ile doru orantl, uzaklklarnn karesi ile ters orantl ve bunlar birletiren dorultuda ekerler. Mm FG 2 r m, M: cisimlerin ktleleri r : iki maddesel nokta (cisim) arasndaki uzaklk G : Evrensel ekim sabiti.
Newtonun Birinci Kanunu: Her cisim zerine bir kuvvet etki etmedike, nceki duraan konumunu yada sabit hzl dzgn dorusal hareketini srdrr. Baslanga duraan halde olan veya sabit hzla bir doru boyunca hareket eden bir parack, dengelenmemi bir kuvvet etki etmedike bu durumunu korur
Newtonun kinci Kanunu: Hzn deiimi, cisme etki eden kuvvetle doru orantl ve bu kuvvet ynndedir.zerine dengelenmemis bir F kuvvetinin etkidii bir parack, kuvvetle ayn dorultuda ve bykl kuvvetle doru orantl olan bir a ivmesi kazanr. F kuvveti m ktleli bir paraca uygulanyorsa, bu kanun yle ifade edilir: F=ma
Newtonun 3. Kanunu: Her etkiye kar bir tepki vardr. Bu tepki, etkiye eit ve zt ynde, uygulama noktasna diktir. ki parack arasndaki karslkl etki ve tepki kuvvetleri esittir, ters isaretlidir ve ayn dorultudadr (ayn tesir izgisi zerindedir).
ekildeki top bir dzlem zerinde durmaktadr. Dzlemde, yani x,y dorultularnda top harekete kar serbest olduu halde dey dorultuda (z ynnde) hareket serbestlii yoktur. Bu kanuna gre dzlemin topa gsterdii tepki kuvveti R=W dir.
Newtonun ekim kanunu: Ktleleri M ve m olan iki maddesel nokta karlkl olarak eit ve zt ynl F ve F kuvvetleri ile ekilde grld gibi birbirini eker. Cisimler arasndaki bu ekime Newtonun gravitasyon kanunu denir ve aadaki formlle izah edilir.
Gravitasyonal kuvvetler, her cisim ifti arasnda mevcuttur. Yeryz zerinde, llebilen tek gravitasyonal kuvvet, yerin ekiminden ileri gelen kuvvettir, g ivmesi,
Yeryzne gre gnin deeri, ekvatorda 9.78 m/s2, 450 lik enlemde 9.81 m/s2 ve kutuplarda 9.83 m/s2 olarak bulunmutur.ou mhendislik problemlerinde, gnin deeri 9.81 m/s2 olarak almak uygundur. Bir cismin ktlesini, genel ekim kanunuyla hesaplamak mmkndr. Cismin arlnn deeri, W ise ve cisim g ivmesi ile dtne gre
STATN LKELER
Statik drt temel ilkeye dayanr:Bunlar, 1. 2. 3. 4. Kuvvetlerin toplanmasnda paralelkenar ilkesi, Denge ilkesi, Sperpozisyon ilkesi, Etki-tepki ilkesi.
STATN LKELER Bunun tersi de dorudur: bir kuvvet yerine dorultular belli iki kuvvet alnabilir. Bu kuvvetlere bilesenler ad verilir.
R = F 1 + F2 Tersine olarak paralelkenar ilkesi, verilen bir kuvveti verilen iki dorultuda belli iki kuvvete (bileenlerine) ayrmak iin de kullanlabilir.
STATN LKELER Denge ilkesi: Bir rijit cisme etkiyen iki kuvvetin dengede olabilmeleri iin tesir izgilerinin ayn, iddetlerinin eit ve ynlerinin zt olmas gerekir. rnein F1 = F2 ise ekildeki kuvvetler dengede olurlar,
STATN LKELER Sperpozisyon ilkesi: Bir rijit cisim,bir takm kuvvetlerin etkisi altnda dengede ise, aralarnda dengede olan dier birtakm kuvvetlerin eklenmesi veya karlmas ile cismin dengesi bozulmaz.
kinci ve nc ilke birletirilerek, rijit cisim statiinde kuvvetin bir kayan vektr olduu, yani ayn tesir izgisi zerinde, ayn iddet, dorultu ve ynde baka bir noktaya etkiyen bir kuvvet olarak gz nne alnabilecei grlebilir.
STATN LKELER Etki tepki ilkesi: Birbirlerine deen iki cismin deme noktalarnda etki ve tepki kuvvetleri ayn iddette, ayn tesir izgisi zerinde ve zt yndedirler.
kuvvet etkisindeki bir cismin dengede olabilmesi iin bu kuvvetin ayn noktada kesimesi gerekir. Kuvvet kayan bir vektrdr. Yani dorultu ve ya deismemek sartyla kuvvet kaydrlabilir
STATN LKELER
vektrn etki ettii bir cismin dengede olabilmesi iin bu vektrn kapal kuvvetler geni oluturmas gerekir. Maddesel nokta ten fazla kuvvetin etkisinde dengede ise problem grafik yoldan bir kuvvetler okgeni izerek zlebilir.
2. Bileenlere ayrma: Baz durumlarda bir kuvvetin kendisi yerine belirli dorultulardaki bileenlerinin kullanlmas daha elverili olabilir. Bu durumda bileenlere ayrma problemi ile karlalabilir. 3. Denge problemi: Kuvvetler sisteminin dengede olmas iin salamas gereken koullarn incelenmesidir.
Statik problemleri incelenirken, problemdeki cisimlerin hepsi iin, her birine etkiyen kuvvetleri aka gsteren ayr ayr diyagramlar izilmelidir.
Dengesi incelenecek olan sistemin ya da cismin zerine etkiyen btn kuvvetlerin gsterildii diyagramlara serbest cisim diyagramlar (SCD) denir. Bu diyagramlarn elde edilebilmesi iin,
a) incelenecek olan cisim balarndan ve dier cisimlerden ayrlr, b) balardan ve dier cisimlerden ayrlan cismin serbest cismi zerine uygulanan kuvvetler gsterilir, c) serbest cisim birka paradan oluuyorsa, tm cismin SCD da, bu paralarn birbirlerine uygulad kuvvetler gz nne alnmamaldr, d) bilinen d kuvvetler iddet ve dorultularyla SCD da izilir, e) ba kuvvetleri (mesnet tepkileri veya mesnet reaksiyonlar) de, ban zelliine gre SCD da cisim zerine etkitilir.
BA (MESNET)
Cismin herhangi bir dorultudaki serbest hareketine mani olan eye ba denir. rnein, yatay bir dzlem zerinde duran top, dzlem boyunca harekete kar serbest olduu halde, dey olarak aaya doru hareket edemez.
KUVVETLER
Kuvvetleri dzlemde ve uzayda olmak zere,
1. Dzlemde kuvvetler, Dzlemde bir noktada kesien kuvvetler, Dzlemde paralel kuvvetler, Dzlemde genel kuvvetler hali, 2. Uzayda kuvvetler, Uzayda bir noktada kesien kuvvetler, Uzayda paralel kuvvetler, Uzayda genel kuvvetler hali.
Kuvvet
Kuvvet: Genel olarak, bir cismin dierine uygulad itmeveya ekme olarak dnlebilinir. Bu etkilesim, cisimler birbirine temas ederken veya cisimler fiziksel olarak ayr iken belirli bir mesafe zerinden gereklesebilir. Kuvvet, uygulama noktas (etki noktas), siddeti, dorultusu ve yn ile karakterize edilir. Bu zellikleri ile kuvvet vektrel bir byklktr.
Kuvveti; dorudan ve dolayl kuvvetler, i ve ds kuvvetler, yzeye ya da hacme yayl kuvvetler olarak snflandrabiliriz.
KUVVET SSTEMLER
KUVVET SSTEMLER
VEKTRLER
Mekanik olaylar lmekte ya da deerlendirmekte kullanlan matematiksel byklkler Skaler byklk: Sadece bir saysal deeri tanmlamakta kullanlr, pozitif veya negatif olabilir. Ktle, hacim ve uzunluk statikte ska kullanlan skalerlerdir. Vektrel byklk: Siddet, dorultu ve yn ile belirtilen fiziksel bir byklktr. Kuvvet, moment, konum vektrel birer byklktr. Vektr, ynlenmis bir doru parasyla temsil edilir.
VEKTRLER
Vektrel byklkler: Hz, ivme ve kuvvet gibi hem yn, hem dorultusu, hem de iddeti olan byklklere vektr ad verilir rnein kuvvet bir vektrel byklktr.
Bir F vektrnn iddeti F ya da F ile simgelenir. Vektr dorultusunu bir doru, ynn de bir ok belirler, ekil 2.1. ekil 2.1 deki vektr dorultusu zerindeki iki A(XA, YA) B (XB, YB) iki nokta olup, bu noktalar koordinatlaryla verilmilerdir; dolaysyla vektrn dorultusu belirlidir.
VEKTRLER
Vektrleri aadaki ekilde gruplayabiliriz: Sabit vektr, Serbest vektr, Kayan vektr, Birim vektr Eit vektrler, Negatif vektr,
Sabit vektr: Uygulama noktas sabit olan vektr. Mukavemette sabit vektrler kullanlr . Serbest vektr: Yn ve iddeti korunmak art ile uzayda serbeste hareket ettirilebilen vektrler. Kayan vektr: Ayn dorultu zerinde olmak koulu ile istenilen noktaya uygulanabilir. Statikteki kuvvetler kayan vektrlerdir. Statikte kuvvetlerin kayan vektrler olduu sperpozisyon ve denge ilkeleri yardmyla gsterilebilir.
Negatif vektr:verilen bir vektrle ayn byklkte ama ters ynde olan vektrdr
ekil 2.2a da, A noktasna etkiyen F kuvveti ele alnsn. Denge ilkesinden cisim ierisindeki bir B noktasna F kuvveti ile ayn tesir izgisi zerinde olan, ynleri ters, iddetleri F olan iki kuvvet yerletirilebilir, ekil 2.2b. Sperpozisyon ilkesi kullanlarak A noktasndaki F kuvveti ile B noktasndaki F kuvveti kaldrlabilir. Sonu olarak A noktasna etkiyen F kuvveti cisim zerindeki B noktasna tanm olur, ekil 2.2c.
VEKTRLER
Sabit vektr: Uygulama noktas sabit olan vektr. Mukavemette sabit vektrler kullanlr. Birim vektr: iddeti 1 birim olan vektrdr. Bu vektrler burada simgesi ile gsterilecek olup, boylar, yani iddetleri birim olan vektrlerdir,
VEKTRLER
Vektrler, iddeti, dorultusu ve yn bulunan, paralelkenar kanununa gre toplanan matematik ifadeler olarak tanmlanr. Baz ifadelerin iddeti ve dorultusu vardr ve okla gsterilebildii halde vektr saylamazlar. Byle ifadelerden bir ksm rijid cismin sonlu dnmeleridir.
VEKTRLER
Ktle, uzunluk, zaman, bir cismin younluu ve herhangi bir say gibi sadece bykl olan ifadelere skaler denmekte olup, mekanikte en sade ifadeler skalerlerdir. Mekanik problemlerin incelenmesinde skaler tanm yeterli olmayp, buna ek olarak vektr tanmna ihtiya vardr.
VEKTREL LEMLER
Vektrleri bir sabit ile arpma: A noktasna uygulanm bir F vektr rnein a>1 gibi bir sabit ile arplrsa,
VEKTREL LEMLER:
vektrlerin toplanmas Paralelkenar ilkesi: Vektrler bu ilke ile toplanrlar. ekil 2.5. Bu ilkenin matematik gsterimi
Vektrlerin Toplanmas
Vektrleri toplamak iin paralelkenar kural Vektrleri toplamak iin gen kural Kosins kural,
Sins kural,
SinA/Q=SinB/R=SinC/A
vektrlerin toplanmas
F1 ve F2 vektrlerini paralelkenar ilkesinin zel bir uygulamas olan gen ilkesine gre de toplayabiliriz. F1 vektrnn ucuna ve F2 vektr eklenir, ve F1in balangc ile ve F2 nin ucu birletirilir ve R bileke vektr elde edilir.
Vektrlerin Toplanmas
Vektrleri karmak
Vektrlerin Toplanmas
veya daha fazla vektrn toplanmas gen kuralnn tekrar uygulanmasndan ibarettir. veya daha fazla vektrn toplanmas iin poligon kural
Vektrlerin Toplanmas
Vektrlerin Toplam
A ve B vektr ayn etki izgisine sahipse paralelkenar kural cebirsel (skaler) toplama indirgenir.
(iddetlerin toplam)
Vektr karmas
A ve B vektrlerinin karlmas iin paralelkenar veya gen kural kullanlabilir. A ve B vektrleri arasndaki fark bileske vektr:
Bir Kuvvetin Dikdrtgensel Bileenleri: Birim Vektrler Verilen bir kuvvet birbirine dik iki bileene ayrlabilir. Bu durumda elde edilecek paralelkenar bir dikdrtgen olacaktr. Bileenler ise dikdrtgensel vektr bileenleri olarak adlandrlr ve Fx , Fy ile gsterilir. F= Fx +Fy
Vektr bileenleri skaler byklkleriyle birim vektrlerinin arpm eklinde ifade edilebilirler.
ki kuvvetin etkisindeki parack: - ayn skaler byklk - Ayn etki dorultusu - Ters yn
F=F (cosx+ cosyj+ coszk) F=F = cosx+ cosyj+ coszk ,F vektrnn etki izgisi zerinde yer alan bir birim vektrdr ve cosx, cosy, cosz ise vektrnn yn kosinsleridir.
dx=X2-X1
d ,M ve N noktalarn birletiren vektr
d=dxi+ dy j +dx k
Rx i+ Ry j +Rz k
Paracn uzaydaki dengesi Eer bir cisim dengede ise ve eer problem boyutlu uzayda ifade ediliyorsa o zaman F= 0 ilikisi u ekilde ifade edilebilir: Fx = 0 Fy = 0 Fz = 0
Cosinus Kural:
rnek Problem: ekildeki kanca F1 ve F2 kuvvetlerine maruzdur. Bileke kuvvetin byklk ve dorultusu belirleyiniz.
dev: Eer ekildeki sistemde bileke kuvvet dikey ve aa ynde 1000N ise (a) =30 derece iken (b) F2 minimum iken F1 ve F2 nin uzunluklarn bulunuz.
Bileskenin bilesenleri belirlendikten sonra, sekildeki gibi, x ve y eksenleri boyunca izilebilir. Bileske kuvvet vektr toplamndan belirlenebilir. Bileskenin bykl ve yn ise su sekilde bulunabilir.
rnek Problem: ekilde verilen kuvvetlerin vektr olarak x ve y bileenlerini gsteriniz ve yaznz
Vektrel olarak:
dev: Bir reklam levhas aaya doru indirilirken sallanmasn nlemek iin A noktasndan iki kablo ile desteklenmektedir. Eer P deeri 300N ise trigonometriyi kullanarak aada sorulanlar bulunuz: a) Eer A noktasna etki eden iki kuvvetin bilekesinin (R) dik olmas gerekiyorsa gerekli olan asn hesaplaynz. b) Bileke kuvvetin deerini (R) hesaplaynz
Problem: A ve B yap elemanlar ekilde grld gibi bir konsola civatalanmtr. Her iki elemann da bask altnda olduu ve A elemanndaki kuvvetin 15 kN, B elemanndaki kuvvetin de 10 kN olduu dnlrse A ve B elemanlarna uygulanan kuvvetlerin bilekesinin bykln ve dorultusunu trigonometrik yntem ile bulunuz
Problem: 200 N luk kuvvet a-a ve b-b dorular zerindeki bileenlerine ayrlacaktr. a) b-b dorusu zerindeki bileen 120 N ise asn trigonometrik olarak hesaplaynz. b) a-a dorusu zerindeki bileenin deeri nedir?
Problem: P ve Q kuvvetleri bir uak para balantsna etki etmektedirler.Balantnn dengede olduunu, P = 2.5 kN ve Q = 3.5 kN olduunu biliyorsak A ve B ubuklarnda etkili olan kuvvetlerin byklklerini bulunuz.
Problem:Eer P = 400 N ve Q = 300 N ise her iki kuvvetin bilekesinin skaler bykln ve ynn bulunuz.
Problem:Balonu yerinde tutmak iin adet kablo kullanlmaktadr. Eer AB kablosunda oluan kuvvet ekme eklinde ise ve bykl 259 N ise balon tarafndan A noktasna etki eden dikey P kuvvetini bulunuz