Dış Ticaret 1

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
MUHASEBE FNANSMAN
DI TCARETTE TESLM EKLLER
ANKARA 2008
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET 1 ................................................................................................... 3 1. DI TCARETTE TESLM EKLLER ............................................................................ 3 1.1. EXW (Ex Work: Ticari letmede Teslim) ................................................................... 5 1.1.1. Satcnn Sorumluluklar ........................................................................................ 6 1.1.2. Alcnn Sorumluluklar ......................................................................................... 6 1.2. FCA (Free Carrier: Belirlenen Yerde Taycya Teslim)............................................ 6 1.2.1. Satcnn Sorumluluklar ........................................................................................ 7 1.2.2. Alcnn Sorumluluklar ......................................................................................... 8 1.3. FAS (Free Alongside Ship: Gemi Dorultusunda Teslim) ........................................... 8 1.3.1. Satcnn Sorumluluklar ........................................................................................ 9 1.3.2. Alcnn Sorumluluklar ......................................................................................... 9 1.4. FOB (Free On Board: Gemi Bordasnda Teslim) ....................................................... 10 1.4.1. Satcnn Sorumluluklar ...................................................................................... 10 1.4.2. Alcnn Sorumluluklar ....................................................................................... 11 1.5. CFR (Cost And Freight: Mal Bedeli ve Navlun) ........................................................ 11 1.5.1. Satcnn Sorumluluklar ...................................................................................... 12 1.5.2. Alcnn Sorumluluklar ....................................................................................... 12 1.6. CIF (Cost, Insurence And Freight: Mal Bedeli, Sigorta ve Tama)........................... 12 1.6.1. Satcnn Sorumluluklar ...................................................................................... 13 1.7. CPT (Carriage Paid To.: Tama.e Kadar denmi Olarak) ............................. 14 1.7.1. Satcnn Sorumluluklar ...................................................................................... 14 1.7.2. Alcnn Sorumluluklar ....................................................................................... 15 1.8. CIP (Carriage and Insurance Paid To.: Sigorta Dahil Tamae denmi Olarak) ........................................................................................................................................... 15 1.8.1. Satcnn Sorumluluklar ...................................................................................... 16 1.9. DAF (Delivered At Frontier: Snrda Teslim)............................................................. 17 1.9.1. Satcnn Sorumluluklar ...................................................................................... 17 1.9.2. Alcnn Sorumluluklar ....................................................................................... 18 1.10. DES (Delivered Ex Shp: Gemide Teslim) ............................................................... 18 1.10.1. Satcnn Sorumluluklar .................................................................................... 19 1.10.2. Alcnn Sorumluluklar ..................................................................................... 19 1.11. DEQ (Delivered Ex Quay : Rhtmda Teslim) .......................................................... 19 1.11.1. Satcnn Sorumluluklar .................................................................................... 20 1.11.2. Alcnn Sorumluluklar ..................................................................................... 20 1.12. DDU (Delivered Duty Unpaid: Gmrk Resmi denmeksizin Teslim) .................. 21 1.12.1. Satcnn Sorumluluklar .................................................................................... 22 1.12.2. Alcnn Sorumluluklar ..................................................................................... 22 1.13. DDP (Delivered Duty Pad: Gmrk Resmi denmi Olarak Teslim) .................... 22 1.13.1. Satcnn Sorumluluklar .................................................................................... 23 1.13.2. Alcnn Sorumluluklar ..................................................................................... 23 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 24
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 25 RENME FAALYET 2 ................................................................................................. 28 2. DI TCARETTE NAKLYE VE NAKLYE SGORTASI ............................................. 28 2.1. Nakliye........................................................................................................................ 28 2.1.1. Hava Yolu Tamacl ....................................................................................... 29 2.1.2. Deniz ve Nehir Yolu Tamacl ....................................................................... 29 2.1.3. Kara Yolu Tamacl........................................................................................ 31 2.1.4. Demiryolu Tamacl ....................................................................................... 31 2.2. Tama Szlemeleri ................................................................................................... 32 2.2.1. Tama Szlemesi Trleri .................................................................................. 32 2.2.2. Tama Szlemelerinin Kapsam........................................................................ 32 2.3. Taycnn Sorumluluklar ......................................................................................... 36 2.3.1. Taycnn Eyay Koruma Ykmll .......................................................... 37 2.3.2. Taycnn Mal Belli Srede Tama Borcu ...................................................... 37 2.3.3. Taycnn Talimatlarna Uyma Borcu ............................................................... 37 2.3.4. Taycnn hbar Borcu ....................................................................................... 37 2.3.5. Ara Tayclardan Dolay Taycnn Sorumluluu........................................... 38 2.3.6. Taycnn Tazminat demesi Durumu.............................................................. 38 2.3.7. Taycnn Sorumluluu Sigortas ...................................................................... 38 2.3.8. Taycnn Sorumluluunu Ortadan Kaldran Haller.......................................... 38 2.4. Nakliyat Sigortalar ..................................................................................................... 39 2.4.1. Emtia Nakliyat Sigortalar ................................................................................... 40 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 45 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 46 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 48 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 52 KAYNAKA ......................................................................................................................... 54
ii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 344MV0048 Mesleki Eitimin verildii tm alanlar iin ortak D Ticaret Ofis Eleman D Ticarette Teslim ekilleri D ticarette uluslararas teslim ekilleri ve nakliye bilgi ve becerisinin kazandrld renme materyalidir. 40/24 D ticarette teslim ekillerini tespit etmek
Genel Ama Bu modl ile uluslararas teslim ekillerinin anlamn ve taraflara ykledii sorumluluklar; uluslararas nakliye trlerinin zelliklerini ve tama sigortasnn kapsamn renebileceksiniz. MODLN AMACI Amalar 1. Uluslararas teslim ekillerinin taraflara ykledii sorumluluklarn renebileceksiniz. 2. Uluslararas ticarette kullanlan nakliye trlerinin zelliklerini ve tama sigortasnn kapsamn renebileceksiniz. Snf atlye: Sinevizyon, perde, tahta, defter, kalem Bireysel renme: nternet, ktphane, evre, kitaplar letme (sektr): thalat ve ihracat yapan tm iletmeler.
ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
LME VE DEERLENDRME
Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. Modl sonunda kazandnz bilgi ve becerileri belirlemek amacyla retmeniniz tarafndan hazrlanan lme aracyla deerlendirileceksiniz.
iii
iv
GR GR
Sevgili renci, Uluslararas ticarete taraf olan firmalar farkl lkelerde, bazen ayr ktalarda yerleik bulunmakta olup ounlukla birbirlerini tanmamaktadrlar. Mallar, lkeler ve ktalar aras tamalara konu olmakta, bu tamalar srasnda mallarla ilgili olarak eitli risk ve maliyetler ortaya kmaktadr. Maliyet ve risklerin ihracatya m yoksa ithalatya m ait olacann taraflar arasndaki grmeler srasnda tespit edilmesi ve ticari szlemelerin buna gre yaplmas gerekmektedir. rnein, tama ileminin kimin tarafndan organize edilecei, tama bedelinin kim tarafndan denecei, tama srasnda mallarn hasara uramas, kaybolmas, alnmas gibi risklere kar hangi tarafn tedbir alaca, alcnn dedii mal bedelinin neleri ierip neleri iermedii hususlarnn batan karara balanmas gerekmektedir Uluslararas Ticaret Odas (ICC), amzn ticari teamllerini (alkanlk) gz nnde bulundurarak alc ve satcn ykmllk, maliyet ve risklerinin snrlarn belirleyen eitli kavramlar tanmlam ve bu kavramlara Incoterms ad verilmitir. hracat ve ithalat firmalar, aralarndaki pazarlk grmeleri esnasnda yukardaki hususlarla ilgili btn detaylar ayr pazarlk konusu etme gerei bulunmamaktadr; bunun yerine, incoterms konusunda bilgi sahibi olmalar ve pazarlklarn kendilerine uygun gelen teslim eklini ifade edecek kavram zerinden yapmalar yararl olacaktr. Bu modl sonunda, uluslararas teslim ekillerinin alc ve satcya ne tr sorumluluklar yklediini reneceksiniz.
RENME FAALYET 1 RENME FAALYET 1

AMA
Bu renme faaliyeti sonunda, uluslararas teslim ekillerinin taraflara ykledii sorumluluklar renebileceksiniz.
ARATIRMA
Bu renme faaliyetine balamadan yapmanz gereken aratrmalar unlardr: geme, D Ticaret Mstearl, Gmrk Mstearl ve d ticaretle ilgili dier kurum ve kurulularn web sayfalarn ziyaret ederek, uluslararas teslim ekillerinin neler olduunu ve bu teslim ekillerinin taraflara ykledii sorumluluklar aratrnz.
1. DI TCARETTE TESLM EKLLER

Uzun zamandr yurtdna mal satmak iin urayordunuz. almalarnz sonu verdi ve yurt dndan fiyat teklifi isteyen bir ileti aldnz. Peki, imdi ne yapacaksnz? Fiyatnz neye gre belirleyeceksiniz? Yoksa yurt iine yaptnz satlardaki fiyatlar m vermeyi dnyorsunuz? Fiyatnz belirlemeden nce u sorulara cevap aramanz lehinize olacaktr: Mallar alcya veya onun temsilcisine nerede teslim edilecektir? Mallar hangi yolla nakledilecek ve nakliye giderleri kime ait olacaktr? Mallarn ykleme ve boaltma giderleri kim tarafndan karlanacaktr? Nakliye iin sigorta yaplacak m? Yaplacaksa bu kim tarafndan yaplacaktr? Gmrk vergileri kim tarafndan denecektir?
Fiyat teklifi isteyen yurt d firmas ile grtnz ve yukardaki giderlerin kim tarafndan karlanacana karar verdiniz. Bu aamadan sonra yapmanz gereken, zerinde anlalan hususlar dorultusunda belirlediiniz fiyat, fiyat teklifi isteyen firmaya sunmak olacaktr. Baz ihracat firmalar fiyat tekliflerinin alclara ulatrlmasnda zel formlar kullanrken, baz firmalar ise proforma fatura (teklif belirtmek amacyla kullanlan ve ticari hkm olmayan bir tr fatura) kullanmaktadr. Fiyat teklifi ister zel formlarla isterse proforma fatura ile yaplsn, mmkn olduunca ak bir dille hazrlanmal ve alc tarafndan talep edilen hususlar ile ilgili tm ayrntlar iermelidir.
yi bir fiyat teklifinde u hususlara yer verilmelidir: Alcnn nvan, ak adresi, rn ve rnn nitelikleri, Fiyat, teslim ekli ve bunlarn detaylar, Teslim tarihi, Fiyat teklifinin geerlilik sresi, Fiyat teklif isteine teekkr.
Alcya sunduunuz teklif, uygun bulundu ve alc firma, mallar sipari etti. imdi yapmanz gereken, sunduunuz teklifi bir kez daha gzden geirerek, mallarn teslimi ile ilgili size den sorumluluklarn neler olduunu tespit etmek olacaktr. D ticarette taraflara den sorumluluklar, merkezi Pariste bulunan Uluslararas Ticaret Odasnca hazrlanan ve Incoterms diye adlandrlan 13 adet teslim ekli ile belirlenmitir. ncotermslerin dzenlenmesindeki ama, uluslararas ticarette ortaya kan anlamazlklar, uyumazlklar ve hukuki ihtilaflar ortadan kaldrmak ve uluslararas standart teslim ekilleri ortaya koymaktr. ncotermsler ilk olarak 1936 ylnda dzenlenmi olup, son olarak 2000 ylnda gzden geirilerek, yeniden kaleme alnmtr. ncotermsler, temelde birbirinden farkl 4 ana grupta ele alnmaktadr. Bu gruplar E grubu, F grubu, C grubu ve D grubu teslim ekilleridir.
D ticarette yaplan szlemelerde ve verilen tekliflerde bu incotermsler kullanlr. Yani maln nakliye, ykleme, boaltma, gmrkleme ve sigorta masraflarnn kim tarafndan denecei ak ak yazlmaz. Bunun yerine bu incotermslerden uygun olannn ksaltmas olan ilk 3 () harfi ve maln teslim yeri yazlr. rnein FOB, Mersin Liman, TURKEY gibi.
Durum byle olunca, d ticaret yapan firma yetkililerinin bu incotermsleri ve her bir incotermsin taraflara ykledii sorumluluklar iyi bir ekilde bilmesi gerekir. Aksi takdirde firma, yaplan ticarette sorumluluklarnn neler olduunu bilemediinden, szleme artlarn laykyla yerine getiremeyecek ve zarara urayacaktr. hra mallarnz zmir Limannda gemiye yklenirken mallarn bir ksm zarara urad. imdi ne olacak? Bu zarar kim karlayacak? Limandan gelen bu ac haber zerine teklif dosyasn ap incelediniz. Dosyadaki belgelerin hibir yerinde aka bu konuda bir ey yazmyor. Fakat szlemenin bir yerinde byk harflerle yazlm (3) harften oluan bir kelime grdnz: "FOB". Bu kelimenin yannda da "zmir Liman" yazyor. Bu kelimeyi her gn kullanyorsunuz belki ama tam olarak neyi iaret ettiini ak olarak bilmiyorsunuz. Yapmanz gereken, ihracata ilikin szlemeyi yapmadan nce yapmanz gereken ancak yeterli bilgi sahibi olmadnzdan dolay yapmadnz, incotermslerin (uluslararas teslim ekilleri) anlamlarn ve taraflara ykledii sorumluluklar renmek olacaktr. Bylelikle FOBun ne anlama geldiini ve size ne tr sorumluluklar yklediini reneceksiniz. Yukardaki aklamalardan ortaya kan tek bir sonu vardr: Uluslararas teslim ekillerinin d ticaret ile uraan tm kiilerce net bir ekilde bilinmesi gerekir. Bu modln hazrlan amac da bu ihtiyacn giderilmesidir. imdi uluslararas teslim ekillerini (incotermsleri) tek tek ele alp bu teslim ekillerinin alc ve satcya ykledii sorumluluklar ortaya koyalm.
1.1. EXW (Ex Work: Ticari letmede Teslim)

Bu teslim eklinde satc mallar, szlemede belirtilen tarihte alcya veya onun emrine teslim etmek zere iletmesinde hazr bulundurur. Alc mallar iletmeden teslim alarak ihrac iin gerekli belgeleri hazrlar gmrk ilemlerini tamamlayarak mallar kendi lkesine ithal eder. Mallarn iletmede teslim edilmesinden itibaren malla ilgili btn masraf ve risk ile dier ykmllkler alc tarafndan karlanr. rnein, szlemede EXW, Nisa Tekstil A, Ankara, TURKEY eklinde yer alan ibare; satcnn Ankaradaki fabrikasnda mallar, satcya teslim etmesiyle sorumluluunun bitecei anlamna gelir.
Resim 1.1: Satcnn ykmllnn en az olduu teslim ekli EXW dr.
1.1.1. Satcnn Sorumluluklar

EXW (Ticari letmede Teslim) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Satc, mallar szleme koullarna uygun olarak hazrlayarak, belirtilen tarihte veya sre ierisinde yine anlamada belirtilen yerde (fabrika, depo, bro vb.) alcya veya emrine teslim edilmek zere hazr bulundurur. Mallarn teslim iin hazrlandn alcya bildirir. Alcya ihracat ile ilgili belgelerin alnmasnda yardmc olur. Alcnn istemesi halinde, tm masraf ve riskleri alc tarafndan karlanmak zere tama acentesi ile anlama yapar ve dzenlettii tama belgesini var yerinde mallar teslim alabilmesi iin satcya gnderir.
1.1.2. Alcnn Sorumluluklar

EXW (Ticari letmede Teslim) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Mallarn tatlmas iin tama acentesi ile anlaarak navlun (deniz ve nehir yolu ile tanan eya iin, tama hizmeti karlnda gemi irketine denen cret) bedelini der. Tm masraf ve riskler kendisine ait olmak zere ihracat ve ithalat ilemleri iin gerekli idari ve ticari belgeleri dzenler. Mallarn ihracat ve ithalat ile ilgili gmrk ilemlerini yapar ve gmrk vergilerini der.
1.2. FCA (Free Carrier: Belirlenen Yerde Taycya Teslim)

Taycya teslim terimi, mallarn gmrk k ilemlerinin satc tarafndan tamamlanarak, taraflar arasnda anlalan yer ve zamanda alcnn anlama yapt tama acentesine veya alcnn belirledii bir ahsa, teslimi ile satcnn ykmllnn sona erecei anlamna gelir. Maln alcnn belirledii tama acentesine veya ahsa tesliminden sonra tm sorumluluk alcya aittir. Eer teslim, satcnn mahallinde gerekleecekse satc yklemeden sorumlu olur. Teslim, satcnn mahalli dnda bir yerde ise satc mal yklemekten sorumluyken, boaltmadan sorumlu deildir. rnein, satc Ankarada, teslim yeri zmirde ise bu durumda satc mallar Ankaradan ykletir ve zmirdeki teslim yerine nakliye creti kendine ait olmak zere gnderir. Mallar zmirdeki teslim yerine ulatnda mallarn nakliye aracndan boaltlmas alcya aittir .
Alc, mallar almas iin kendisi bizzat tayc olmayan birisini tayin etmise satc, mallar bu kiiye brakarak teslim ykmlln yerine getirmi saylr. Bu durum da maln ihracat gmrklerini satc der. Bu terim ok vastallar (bir maln bir yerden bir yere nakledilmesi durumunda birden fazla nakliye arac deitirmesi) dhil, tm tama ilemleri (demir yolu, kara yolu, deniz yolu, hava yolu, nehir yolu) iin kullanlabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, maln satcnn adresine ulatrlmasnda, birden fazla tama arac deitirmesi sz konusu ise satc, maln ihracat gmrn deyip bu tama aralarnn ilkine mal teslim ettikten sonra sorumluluktan kurtulur. Bu terim FOB terimine benzese de ondan temel fark, FOBda teslim noktas sadece gemi iken, FCAda teslim yeri herhangi bir tama arac olabilir. rnein, szlemede FCA, Trk Hava Yollar, Atatrk Hava Liman eklinde yer alan ibare; satcnn mallar Atatrk Hava Limannda, Trk Hava Yollar uana ihra gmrk vergileri denmi olarak teslim etmesi gerektii anlamna gelir.
1-Satc ihracat gmrk ilemlerini yapar.
2-Mal teslim yerine kadar tatr ve masraflar der 3- Mal anlalan yerde alcya teslim eder.
Resim 1.2: FCA (belirlenen yerde teslim) teslim ekli

FCA (belirlenen yerde taycya teslim) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna gre mal hazrlar. Alcnn lkesinde istenen ve satcnn lkesinden temin edilmesi gereken belgeleri dzenler. Maln ihrac ile ilgili gmrk masraflarn der. Alcnn istemesi durumunda, tm masraflar alcya ait olmak zere, tama acentesi ile anlar. Mallar belirtilen zaman ve yerde, tama acentesine veya alcnn belirledii ahsa teslim eder. Maln, teslim yerine ulatrlmas iin gerekli nakliye cretini ve ykleme cretini der.

FCA (belirlenen yerde taycya teslim) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Maln kendi lkesine ithal edilmesi iin gerekli belgeleri dzenler, gerekli izinleri alr. Maln ithali ile ilgili gmrk vergisi ve dier masraflar der. Maln satc tarafndan, kendisinin belirledii veya anlama uyarnca satcnn anlat tama acentesine tesliminden sonraki nakliye cretleri ve ykleme boaltma cretlerini der. Belirlenen tarih ve yerde mallarn teslim alr. sterse mallarn sigortalatr ve sigorta giderini der.
1.3. FAS (Free Alongside Ship: Gemi Dorultusunda Teslim)

Bu teslim eklinde satc mallar, szlemede belirtilen teslim yeri olan geminin yanna kadar getirmekle sorumludur. Mallar gemi rhtmnda ise ykleme yerine getirilerek, gemi akta ise mavnalarla geminin yanna kadar gtrlerek teslim edilir. Bu teslim ekli sadece deniz veya nehir tamaclnda kullanlabilir. Satcnn mallar belirlenen geminin yanna getirmesinden sonra, mallarn kaybolmas veya hasar grmesi gibi rizikolar alcya aittir. Bu andan itibaren malla ilgili btn masraflar ve navlun (tama creti) alc tarafndan karlanr. Bu teslim eklinde maln satn alnan lkeden ihracat ve satcnn lkesine ithalat iin gerekli tm belgeleri hazrlamak ve izinleri almak alcya aittir. Alc ayrca maln ihrac ve ithali ile ilgili gmrk vergilerini demekle de mkelleftir. Fakat taraflar maln ihracat iin gerekli belgelerin ve izinlerin alnp gmrk vergilerinin satc tarafndan denmesi hususunda anlarlar ise bu durum szlemede ak bir ekilde belirtilir. Bylelikle maln gmrklenmesi satc firmaya yklenmi olur. Bu teslim eklinde alc firma, maln ihrac iin gerekli belgeleri hazrlayp izinleri almak ve gmrk ilemlerini gerekletirmek zorunda olduundan, mal alaca lkede bu ilemleri dorudan veya arac kullanarak yapabilecek gce sahip deil ise bu teslim eklini sememeli veya bu ilemlerin satc tarafndan gerekletirilmesi iin satc ile anlamaldr. rnein, szlemede FAS, zmir Liman, TURKEY eklinde yer alan ibare; satcnn mallar zmir Limannda ad geen geminin yanna getirmesi ile sorumluluunun sona erecei anlamna gelir.
1-Satc mal fabrikasndan aralara ykler. 2-Mallar teslim edilecek geminin yanna masraflar kendine ait olmak zere getirir 3-Mal gemi yannda alcya teslim edilir. Resim 1.3: FAS (gemi dorultusunda teslim) teslim ekli

FAS (gemi dorultusunda teslim) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Szleme artlarna uygun olarak mallar hazrlar. Alcnn istemesi durumunda, btn masraf ve riskler alcya ait olmak zere, alcnn lkesinde istenen gerekli belgeleri temin eder. Mallar szlemede belirlenen limanda, belirlenen tarihte, alcnn daha nce belirledii geminin yanna getirir. Mallarn gemiye ykletilmesi satcnn sorumluluunda deildir. Mallarn teslim yerine gtrlmesi iin gerekli nakliye cretini der. Alcnn istemesi durumunda, masraflar alcya ait olmak zere ykleme belgesinin dzenlenmesini salar ve var limannda alcnn mallar teslim alabilmesi iin alcya gnderir.

FAS (gemi dorultusunda teslim) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Maln ihrac ve ithali ile ilgili gerekli belgeleri hazrlar. hracat ve ithalat ilemlerinin gmrk vergilerini der. Tama acentesi ile anlama yapar ve geminin ykleme limanna ne zaman varacan satcya bildirir. Satc tarafndan ykleme iin gemi yanna getirilen mallar teslim alr.
1.4. FOB (Free On Board: Gemi Bordasnda Teslim)

Bu teslim eklinde satc, ihracat iin gerekli tm belgeleri hazrlayp, gmrk ilemlerini tamamladktan sonra, mallar belirtilen tarih ve yerde, alc tarafndan temin edilen gemiye ykler. Mallar geminin kpetesine (gvertesine) getikten sonra satc mal teslim etmi saylr. Bundan sonra meydana gelebilecek her trl hasar, kayp ve masraflar alcnn sorumluluundadr. lkemizde en ok kullanlan teslim ekli olan FOB, sadece deniz veya nehir tamaclnda kullanlabilir. Ancak bu ifade mallarn teslim yerinden, ithalatnn fabrikasna kadar gemi ile tanaca anlamna gelmez. Bu teslim eklinde mallar ithalatya veya onun temsilcisine bir gemiye yklenmi olarak teslim edilir. Bu teslimden sonra mallar belirli bir yere kadar gemi ile gtrldkten sonra, kara yolu, demir yolu veya hava yolu gibi dier tama yollaryla ithalatnn adresine tanabilir. Taraflar, maln gemi kpetesini aarak teslim edilmesi hususunda hem fikir deil iseler bu terim yerine FCA terimi kullanlmaldr. rnein, szlemede FOB, zmit Liman, TURKEY eklinde yer alan ibare; satcnn ihra edecei mallar, ihra iin gerekli belgeleri hazrlayp, gmrk vergilerini de dedikten sonra, alc tarafndan belirtilen tarihte, zmit Limannda hazr bulunacak nakliye gemisinin gvertesine yklemekle sorumluluktan kurtulaca anlamna gelir.
1-Satc ihracat gmrk ilemleri tamamlar. 2- Mal teslim edilecek geminin yanna masraflar kendine ait olmak zere tatr. 3- Mal alcya gemi gvertesine yklenerek teslim edilir. Resim 1.4: FOB (gemi gvertesinde teslim) teslim ekli.

FOB (gemi bordasnda teslim) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Szleme artlarna uygun olarak mallar hazrlar. Belirlenen tarih ve yerde, alc tarafndan ayarlanan gemiye mallar ykler. Mallarn teslim yerine nakliyesi iin gerekli tama cretini der.
10
Alcnn, lkesinde kullanaca belgeleri dzenler ve ihracatla ilgili gmrk ilemlerini tamamlar. Mallarn gemiye yklendiini alcya bildirir. Dzenlenen tama belgesini alcya gnderir.

FOB (gemi bordasnda teslim) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna gre mal bedelini der. Maln ithali iin gerekli belgeleri hazrlar ve ithalata ilikin gmrk ilemlerini tamamlar. Tama acentesi ile anlaarak, tama cretini (navlun) der. Mallar satc tarafndan gemi gvertesine yklendikten sonra, mallar teslim alr.
1.5. CFR (Cost And Freight: Mal Bedeli ve Navlun)

CFR teslim eklinde, satc mallar yklenecek limana kadar getirir. Gmrk ilemlerini yapar, geminin tama cretini der ve mallar gemiye ykler. Mallar gemiye yklendikten sonra navlun dndaki tm masraf ve riskler alcya ait olur. Burada dikkat edilmesi gereken husus, mallarn var limanna kadar ulatrlmas iin denen nakliye (navlun) cretlerini satcnn deyeceidir. Bu teslim ekli sadece deniz ve nehir tamaclnda kullanlabilir. Bu teslim eklinde sigorta yaptrma gibi bir zorunluluk yoktur. Eer taraflar mallarn gemi kpetesini aarak teslim edilmesi niyetinde deillerse, CPT terimi kullanlmaldr. rnein, szlemede CFR, Mersin, TURKEY eklinde yer alan ibare; mallarn satc tarafndan mersin limanndan, ihracat ilemleri yaplm, vergileri ve maln var limanna kadar olan tama creti denmi olarak ilgili gemiye yklenecei anlamna gelir.
1-Satc, mallarn ihracat gmrk ilemlerini tamamlar. 2-Mal alcya teslim edecei gemiye kadar tatr. Satc, maln gemi yanna tatlmas ve geminin var limanna kadar olan tama cretini der 3-Mal alcya gemi gvertesine yklenerek teslim edilir. 4-Var limanna kadarki nakliye creti (navlun) satcya aittir.
Resim 1.5: CFR (mal bedeli ve navlun) teslim ekli
11

CFR (mal bedeli ve navlun) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Satc, szleme koullarna uygun olarak mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca ve ihracatnn lkesinden tedarik edilecek belgeleri hazrlar. Maln ihracyla ilgili gmrk ilemlerini tamamlar ve gmrk vergilerini der. Tama acentesiyle anlama yaparak, mallarn var limanna kadar olan navlun cretini der. Yklemenin yapldn ve muhtemel var tarihini alcya bildirir. Dzenlenen tama belgesini ve gerekli dier belgeleri alcya gnderir.

CFR (mal bedeli ve navlun) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Maln kendi lkesine ithali iin gerekli belgeleri ve gmrk ilemlerini tamamlar. thalata ilikin gmrk vergilerini der. Var limannda mallarn boaltm cretini ve liman cretini der. Mal var limanna ulatnda gecikmeksizin mallar boaltr.
1.6. CIF (Cost, Insurence And Freight: Mal Bedeli, Sigorta ve Tama)
Bu teslim eklinde, satc ihra edecei mallar, gmrk ilemlerini tamamlam, asgari teminat salayan bir sigorta yaptrm olarak ykleme limanna getirir ve gemiye ykler. Bu teslim eklinde satc ayrca maln var limanna kadar olan navlun (tama creti) cretini de der. Maln satc tarafndan var limanna kadar olan tama creti denerek, gemiye ykletilmesinden sonra ortaya kacak tm masraflar ve riskler alcya aittir. Bu teslim eklini dierlerinden ayran zellik, maln satc tarafndan yolculuk esnasnda doabilecek hasarlara karlk sigorta ettirilmesinin zorunlu olmasdr. Ancak yaplacak sigorta asgari teminat salayan bir sigorta olduundan, alc mallar daha geni bir teminat ile korumak isterse, ya bu konuda satc ile mmkn olduunca ak olarak anlamal ya da kendisi ek sigorta yaptrmaldr. Bu terim sadece deniz ve nehir tamacl iin kullanlabilir. Ancak bu ifade mallarn teslim yerinden, ithalatnn fabrikasna kadar gemi ile tanaca anlamna gelmez. Bu teslim eklinde mallar ithalatya veya onun temsilcisine bir gemiye yklenmi olarak teslim edilir. Bu teslimden sonra mallar belirli bir yere kadar gemi ile gtrldkten sonra, kara yolu, demir yolu veya hava yolu gibi dier tama yollaryla ithalatnn adresine tanabilir.
12
rnein, szlemede CIF, skenderun Liman, TURKEY eklinde yer alan ibare; mallarn satc tarafndan, gmrk ilemleri ve sigorta yaptrlm olarak, skenderun limanndan gemiye yklenilecei ve var yerine kadar olan nakliye cretinin de satc tarafndan denecei anlamna gelir.
1-Satc, mallarn ihracat gmrk ilemlerini tamamlar. 2-Mal alcya teslim edecei gemiye kadar tatr 3-Satc, maln gemi yanna tatlmas geminin var limanna kadar olan tama creti ve sigorta cretini der 4-Mal alcya gemi gvertesine yklenerek teslim edilir. Resim 1.6: CIF ( mal bedeli, sigorta ve tama) teslim ekli

CIF (mal bedeli, sigorta ve tama) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca ve ihracatnn lkesinden tedarik edilecek belgeleri hazrlar. Maln ihracyla ilgili gmrk ilemlerini tamamlar ve gmrk vergilerini der. Gnderecei maln sigortasn yaptrr ve sigorta cretini der. Tama acentesiyle anlama yaparak, mallarn var limanna kadar olan navlun cretini der. Yklemenin yapldn ve muhtemel var tarihini alcya bildirir. Dzenlenen tama belgesini ve gerekli dier belgeleri alcya gnderir.

CIF (mal bedeli, sigorta ve tama) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Maln kendi lkesine ithali iin gerekli belgeleri ve gmrk ilemlerini tamamlar. thalata ilikin gmrk vergilerini der.
13
Var limannda mallarn boaltm cretini ve liman cretini der. Mal var limanna ulatnda gecikmeksizin mallar boaltr.
1.7. CPT (Carriage Paid To.: Tama.e Kadar denmi Olarak)

Tama denmi olarak. terimi, satcnn mallar bizzat kendisinin setii ve anlama yapt taycya, mallarn, ihrac ile ilgili gmrk ilemleri yaplm, belirtilen var yerine gnderilmesi iin gereken tama masraflar denmi olarak teslim edecei ve mallar ilk taycnn gzetimine devrettii andan itibaren malla ilgili tama creti hari dier tm masraf ve risklerin alcya geecei anlamna gelir. Bu terim ok vastal olanlar da dahil, tm tama ekilleri iin kullanlabilir. Eer mallarn belirlenen tama mahalline ulatrlmas iin art arda tayclar (rnein, belirli bir yere kadar kamyon, daha sona tren, gemi gibi) kullanlyorsa mallarn ilk tacya teslimiyle masraflar ve risk (var yerine kadar olan tama creti hari) alcya gemi olur. Bu terimi izleyen yer ismi, teslim ileminin yaplaca yeri ifade etmez. Ama hangi noktaya kadar navlun ve tama masraflarn satc tarafndan dendiini ortaya koyar. rnein, CPT, Hamburg, Germany eklindeki ibare, mallarn Almanyann Hamburg ehrine kadar olan tama giderlerinin satc tarafndan dendii anlamna gelir.
1-Satc, mallarn ihracat gmrk ilemlerini tamamlar. 2-Mal alcya teslim edecei yere kadar tatr. 3-Satc, maln teslim yerine tatlmas ve var yerine kadar olan tama cretini der. 4-Mal alcya anlalan yerde teslim edilir.
Resim 1.7: CPT (tama.e kadar denmi olarak) teslim ekli

CPT (tama denmi olarak...) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca ve ihracatnn lkesinden tedarik edilecek belgeleri hazrlar. Maln ihracyla ilgili gmrk ilemlerini tamamlar ve gmrk vergilerini der.
14
Tama acentesiyle anlama yaparak, mallarn var yerine kadar olan navlun cretini (tama masraflarn) der. Yklemenin yapldn ve muhtemel var tarihini alcya bildirir. Dzenlenen tama belgesini ve gerekli dier belgeleri alcya gnderir.

CPT (tama denmi olarak...) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Maln kendi lkesine ithali iin gerekli belgeleri ve gmrk ilemlerini tamamlar. Transit tama nedeni ile doabilecek gmrk masraflarn der. thalata ilikin gmrk vergilerini der. Navlun bedeline dahil deilse, boaltma masraflarn der. Mal var yerine ulatnda gecikmeksizin mallar boaltr.
1.8. CIP (Carriage and Insurance Paid To.: Sigorta Dahil Tamae denmi Olarak)
CIP teslim eklinde satc, ihra edecei mallar, ihracat gmrk ilemlerini tamamlam, asgari teminat salayan bir sigorta yaptrm olarak nakliye aracna ykler. Bu teslim eklinde satc ayrca maln var yerine kadar olan navlun (tama creti) cretini de der. Maln satc tarafndan var yerine kadar olan tama masraflar denerek, nakliye aracna yklenmesinden sonra ortaya kacak tm masraflar ve riskler alcya aittir. Bu tama ekli, ok vastal olanlar da dahil, her trl tama ekli iin kullanlabilir. Eer mallarn belirlenen var mahalline ulatrlmas iin art arda tayclar kullanlyorsa mallarn ilk tacya teslim edilmesinden sonra, tm risk ve hasarlar (maln var yerine ulatrlmasna kadar olan nakliye creti ve asgari sigorta hari) alcya geer. Bu terimde de ayn CIF teriminde olduu gibi satcnn sadece asgari teminat salayan bir sigorta yaptrmas ve cretini demesi gerekir. Ancak alc olaand risklere (grev, sava, doal afet vb.) kar sigorta yaptrlmasn istiyorsa primini kendisi demek artyla satcdan sigorta kapsamnn geniletilmesini isteyebilir. CIP teslim eklini CIF teslim eklinden ayran temel fark, CIF teriminde satc mal nehir veya deniz aralarna (gemi vb.) ykleyebilmekteyken, CIP teriminde ise her hangi bir tama aracna ykleyebilir.
15
1-Satc, mallarn ihracat gmrk ilemlerini tamamlar. 2-Mal alcya teslim edecei yere kadar tatr. 3-Satc, maln teslim yerine tatlmas, var yerine kadar olan tama creti ve sigorta giderini der. 4- Mal alcya anlalan yerde teslim edilir.
Resim 1.8: CIP (sigorta dahil, tama.e denmi olarak) teslim ekli

CIP (sigorta dahil tamae denmi olarak) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca ve ihracatnn lkesinden tedarik edilecek belgeleri hazrlar. Maln ihracyla ilgili gmrk ilemlerini tamamlar ve gmrk vergilerini der. Gnderecei maln sigortasn yaptrr ve sigorta cretini der. Tama acentesiyle anlama yaparak, mallarn var yerine kadar olan navlun (tama masraflar) cretini der. Yklemenin yapldn ve muhtemel var tarihini alcya bildirir. Dzenlenen tama belgesini ve gerekli dier belgeleri alcya gnderir.
1.8.2 Alcnn Sorumluluklar

CIP (sigorta dahil tamae denmi olarak) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Maln kendi lkesine ithali iin gerekli belgeleri ve gmrk ilemlerini tamamlar. thalata ilikin gmrk vergilerini der. Var yerinde mallarn boaltm cretini der. Mal var yerine ulatnda gecikmeksizin mallar boaltr.
16
1.9. DAF (Delivered At Frontier: Snrda Teslim)

zellikle kara yolu ve demir yolu tamaclnda kullanlan bu teslim eklinde, mallarn gelen tama aracndan boaltlmam, ihracat gmrk ilemleri yaplm fakat ithalat ilemleri yaplmam olarak, snrda, ancak bitiik lkenin gmrk snrndan nce olacak ekilde, belirlenen teslim yerinde veya noktada alcnn tasarrufuna braklmasyla satcnn teslim borcunu yerine getirdiini ifade eder. Taraflar, gelen tama aracndan mallarn boaltlmas ve boaltmaya ilikin hasar ve masraflarn satc tarafndan stlenmesi hususunda anlamaya varmlarsa bu durum sat szlemesinde ak bir ifade ile belirtilmelidir. Bu terim teslimin kara snrnda yaplmas halinde her trl tama ekli iin kullanlabilir. Eer teslim, var limannda gemide veya rhtmda (iskelede) gerekletirilecek ise DES veya DEQ terimleri kullanlmaldr. rnein; Ankarada bulunan bir ihracat svirenin Bern ehrinde bulunan bir firmaya mal ihra edecektir. Mallar zmir Limanna kadar kamyon ile daha sonra Fransann Le Havre Limanna gemi ile oradan Basel snrna ise tren ile tanacak ve Basel snrnda alc mallar teslim alacak ve Berne nakliyesini gerekletirecektir. Bu durumda szlemeye tama ekli DAF, Basel, SWTZERLAND olarak yazlmaldr. Bylelikle mallarn Basel snrna kadar olan nakliye cretini satc deyecektir. Basel snrndan Berne kadar olan tama cretini ise alc deyecektir.
1-Satc, mallarn ihracat gmrk ilemlerini tamamlar. 2-Mal alcya teslim edecei snra kadar tatr. 3-Satc, maln teslim yeri olan snra, kadar olan tama cretini der. 4-Mal alcya anlalan snrda ama bitiik lkenin gmrk snrndan nce teslim edilir. Resim 1.9: DAF (snrda teslim) teslim ekli

DAF (snrda teslim) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca ve ihracatnn lkesinden tedarik edilecek belgeleri hazrlar. Maln ihracyla ilgili gmrk ilemlerini tamamlar ve gmrk vergilerini der.
17
Tama acentesiyle anlama yaparak, mallarn belirlenen snr noktasna kadar olan navlun (tama masraflar) cretini der.

DAF (snrda teslim) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Maln kendi lkesine ithali iin gerekli belgeleri ve gmrk ilemlerini tamamlar. thalata ilikin gmrk vergilerini der. Mallar belirlenen snr noktasnda emrine hazr tutulduu anda zaman geirmeksizin teslim alr.
1.10. DES (Delivered Ex Shp: Gemide Teslim)

Bu teslim eklinde satc mallar ihracat gmrk ilemlerini yaptktan sonra var limannda, gemide teslim eder. Var limanna kadar btn risk ve masraflar navlun creti de dahil olmak zere satc tarafndan karlanr. Belirlenen var limannda mallar alcnn emrine hazr tutulduu andan itibaren teslim gereklemi saylr ve bu andan itibaren tm masraf ve riskler alcya geer. Bu terim sadece mallarn deniz, nehir yoluyla veya ok vastal tama ile nakledilmesi sz konusu ise teslimatn bir limanda gerekletirilecek olmas durumunda kullanlabilir. rnein, taraflar teslim ekli hususunda DES, Rotterdam olarak anlamlar ise mallar satc tarafndan ihracat gmrk ilemleri yaplm ve tama masraflar denmi olarak, Rotterdamda gemide alcya teslim edilecektir. Mallarn gemiden boaltlmas ve liman cretini alc deyecektir.
1-Satc, mallarn ihracat gmrk ilemlerini tamamlar. 2-Mal alcya teslim edecei limana kadar tatr. 3-Satc, maln teslim yeri olan limana tatlmas iin gerekli tama cretini der. 4-Mal alcya anlalan limanda gemiden indirilmeden teslim edilir.
Resim 1.10: DES (gemide teslim) teslim ekli
18

DES (gemide teslim) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal hazrlar. Alcnn lkesinde kullanaca ve ihracatnn lkesinden tedarik edilecek belgeleri hazrlar. Maln ihracyla ilgili gmrk ilemlerini tamamlar ve gmrk vergilerini der. Tama acentesiyle anlama yaparak, mallarn var limannda teslimi iin gerekli navlun (tama masraflar; ykleme, boaltma ve nakliye gibi) cretini der.

DES (gemide teslim) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Maln kendi lkesine ithali iin gerekli belgeleri ve gmrk ilemlerini tamamlar. thalata ilikin gmrk ilemlerini yapar ve vergilerini deyerek, fiili ithalat gerekletirir. Var limannda mallarn boaltm cretini ve liman cretini der. Mal var limanna ulatnda gecikmeksizin mallar boaltr.
1.11. DEQ (Delivered Ex Quay : Rhtmda Teslim)

Bu terimde satc, bir nceki terim olan DES terimindeki ykmllklere ek olarak, mal geminin gvertesinden rhtma (ya da mavnalara) indirmek ve bunlara ilikin masraflar karlamakla sorumludur. Yani mal gemiden indirilene kadar btn masraf ve hasarlar satcya yani ihracatya aittir. Bu teslim eklinde mallarn ithalat iin gmrklenmesi (gmrk vergisi, resim ve harlar) ithalatya yani alcya ait olmakla birlikte, bu husus szleme ile farkl biimde de dzenlenebilir. DEQ duty paid: Szlemede bu tabir geiyorsa gmrk giri ilemleri ve gmrk vergisinin satcnn mkellefiyetinde olduu anlalr. Szleme de byle bir tabirin bulunmas durumunda, maln ithali ile ilgili ilemleri de satc yapacandan, satcnn maln ihra edildii lkenin kambiyo mevzuatna hakim olmas veya bu ileri yaptracak gc olmas gerekir. Aksi takdirde bu teslim ekli seilmemelidir.
19
DEQ duties on buyers account: Eer szlemede bu tabir geiyorsa gmrk giri ilemleri ve gmrk vergisinin alcnn mkellefiyetinde olduu anlalr. Bu teslim ekli, sadece mallarn deniz, nehir yoluyla veya ok vastal tama ile nakledilmesi sz konusu ise teslimatn bir limanda gerekletirilecek olmas durumunda kullanlabilir. rnein, DEQ, Stockholm, SWEDEN ibaresi, maln satc tarafndan ihracat iin gerekli ilemler tamamlanm ve nakliye masraflar denmi olarak svein Stockholm limannda gemiden boaltlm vaziyette teslim edilecei anlamna gelir.
1-Satc, mallarn ihracat gmrk ilemlerini tamamlar. 2- Mal alcya teslim edecei limana kadar tatr ve rhtma indirir. 3-Satc, maln teslim yeri olan rhtma tatlmas iin gerekli tama cretini der. 4- Mal alcya anlalan rhtmda teslim edilir.
Resim 1.11: DEQ ( rhtmda teslim) teslim ekli

DEQ (rhtmda teslim) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal hazrlar. Kendi lkesinde ve alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlar. Maln ihracyla ilgili gmrk ilemlerini tamamlar ve gmrk vergilerini der. Tama acentesiyle anlama yaparak, mallarn var limanna indirilmi olarak teslimi iin gerekli navlun (tama masraflar; ykleme,boaltma ve nakliye gibi) cretini der. Szlemede belirtilmi ise maln ithali ile ilgili ilemleri yapar ve gmrk vergilerini der. Mallarn hangi tarihte var limannda olacan alcya bildirir.

DEQ (rhtmda teslim) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini der. Szlemede maln ithali ile ilgili ilemler ve vergiler tarafna yklenmi ise ithalat ilemlerini yapar, gmrk vergilerini der.
20
Szlemede maln ithali ile ilgili ilemler ve vergiler satcya yklenmi ise ithalat ile ilgili belgeleri dzenleyebilmesi iin satcya gereken yardm salar. Var limanna boaltlm olan mallar teslim alr.
1.12. DDU (Delivered Duty Unpaid: Gmrk Resmi denmeksizin Teslim)

Bu teslim eklinde satc, mallar alcnn lkesinde taraflarca belirlenen yerde ithalat ilemleri ve gmrk vergileri alcya ait olmak zere teslim eder. Mallarn teslim yerine kadar olan nakliye masraflar ve dier tm giderler satcya ait olup maln tesliminden sonraki masraf ve riskler alcya geer. Burada dikkat edilmesi gereken bir baka husus ise mallar belirtilen yerde nakliye aracndan boaltlmam olarak alcya teslim edilir. Ancak taraflarn anlamas durumunda bolatma ii de satcya yklenebilir. Taraflar, gmrk ilemlerinin tamamlanmas ve bundan kaynaklanacak masraflarn ve hasarlarn tamamnn veya bir ksmnn satc tarafndan karlanmas hususunda anlamaya varmlarsa yaplacak szlemede bu durum ak olarak belirtilmelidir. Bu teslim ekli, her trl tama ekli iin kullanlabilir, ancak eer teslim var limannda gemide veya rhtmda (iskelede) gerekletirilecek ise DES veya DEQ teslim ekilleri kullanlmaldr. rnein, DDU, Hamburg, GERMANY ibaresi mallarn satc tarafndan ihracat ilemleri yaplm ve nakliye masraflar denmi olarak, Almanyann Hamburg ehrinde alcya teslim edilecei anlamna gelir.
1-Satc, mallarn ihracat gmrk ilemlerini tamamlar. 2-Mal alcnn lkesinde teslim edecei yere kadar tatr. 3-Satc, maln teslim yerine, kadar olan tama cretini der. 4-Mal alcnn lkesinde anlalan yerde alcya teslim edilir. Resim 1.12: DDU (gmrk resmi denmeksizin) teslim ekli
21

DDU (gmrk resmi denmeksizin teslim) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Mallar szleme artlarna uygun olarak hazrlar. hracat ile ilgili tm belgeleri hazrlar ve gmrk masraflarn der. Tama acentesiyle anlaarak, teslim yerine kadar olan navlun bedelini der. Mallar alcnn lkesinde, daha nce belirlenmi yer ve zamanda alcya teslim etmek zere hazr tutar.

DDU (gmrk resmi denmeksizin teslim) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme artlarna uygun olarak mal bedelini der. Maln ithali iin gerekli belgeleri hazrlar ve gmrk vergilerini der. Mallar nceden belirlenen tarihte, belirlenen yerde teslim alr. Maln teslim yerine boaltmn yapar, teslim yeri ile maln gtrlecei yer farkl yerler ise maln nakliyesini der (taraflar aralarnda anlamlar ise bu mallarn boaltm ve alcnn iyerine kadar olan nakliye bedeli de satcya ait olur).
1.13. DDP (Delivered Duty Pad: Gmrk Resmi denmi Olarak Teslim)
Bu teslim eklinde DDU teslim ekli ile ayn prensiplere dayanr; ancak DDP teslim eklinde satc ithalat ilemlerini de gerekletirir ve ithalatla ilgili gmrk vergilerini der. Bu teslim ekli alcnn sorumluluunun en az olduu teslim eklidir. Alc sanki lke ierisinde herhangi bir firmadan mal alyormu gibidir. EXW terimi satc iin asgari ykmllk ifade ederken, DDP terimi azami ykmllk gsterir. Bu teslim ekli satcnn dorudan veya dolayl olarak ithal izni alamad hallerde kullanlmamaldr. Taraflar mallarn ithalinde denecek baz masraflar satcnn ykmllkleri dnda tutmay arzu ediyorlar ise, bu durum sat szlemesinde ak bir ifade ile belirtilmelidir.
22
1-Satc, mallarn ihracat ve ithalat gmrk ilemlerini tamamlar. 2-Mal alcnn lkesinde teslim edecei yere kadar tatr. 3-Satc, maln teslim yerine, kadar olan tama cretini der. 4-Mal alcnn lkesinde anlalan yerde alcya teslim edilir. Resim 1.13: DDP ( gmrk resmi denmi olarak teslim) teslim ekli

DDP ( gmrk resmi denmi olarak teslim) teriminde satcnn sorumluluklar unlardr: Mallar szleme artlarna uygun olarak hazrlar. hracat ile ilgili tm belgeleri hazrlar ve gmrk masraflarn der. thalat ile ilgili tm belgeleri hazrlar ve gmrk vergilerini der. Tama acentesiyle anlaarak, teslim yerine kadar olan navlun bedelini der. Mallar alcnn lkesinde, daha nce belirlenmi yer ve zamanda alcya teslim etmek zere hazr tutar.

DDP ( gmrk resmi denmi olarak teslim) teriminde alcnn sorumluluklar unlardr: Szleme artlarna uygun olarak mal bedelini der. Mallar nceden belirlenen tarihte, belirlenen yerde teslim alr. Maln teslim yerine boaltmn yapar, teslim yeri ile maln gtrlecei yer farkl yerler ise maln nakliyesini der (taraflar aralarnda anlamlar ise bu mallarn boaltm ve alcnn iyerine kadar olan nakliye bedeli de satcya ait olur).
23
UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar EXW (ticari iletmede teslim) ilemleri yapnz. FCA (belirlenen yerde taycya teslim) ilemleri yapnz. neriler EXW teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz. FCA teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz.
FAS (gemi dorultusunda teslim) ilemleri yapnz. FOB (gemi bordasnda teslim) ilemleri yapnz. CFR (mal bedeli ve navlun) ilemleri yapnz. CIF (mal bedeli sigorta ve tama) ilemleri yapnz. CPT (tama.e kadar denmi olarak) ilemleri yapnz. CIP (sigorta dahil tama.e denmi olarak) ilemleri yapnz. DAF ( snrda teslim) ilemleri yapnz. DES (gemide teslim) ilemleri yapnz. DEQ (rhtmda teslim) ilemleri yapnz. DDU ( gmrk resmi denmeksizin teslim) ilemleri yapnz. DDP (gmrk resmi denmi olarak teslim) ilemleri yapnz.
FAS teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz. FOB teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz. CFR teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz. CIF teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz. CPT teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz. CIP teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz. DAF teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz. DES teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz DEQ teslim eklinde alcnn sorumluluklarn reniniz. DEQ teslim eklinde satcnn sorumluluklarn reniniz. DDU teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz DDP teslim eklinde alcnn ve satcnn sorumluluklarn reniniz.
24
LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz. 1. Satc mal fabrikasndan teslim ederek, dier tm sorumluluklardan kurtulmak istiyor ise aadaki teslim artlarndan hangisini semelidir? A) CIF B) DDU C) EXW D) FOB FCA teslim ekli ile FOB teslim eklini birbirinden ayran temel fark hangisidir? A) FCA teslim eklinde maln ihrac ile ilgili gmrk masraflarn satc der. B) FOBda teslim noktas sadece gemi iken, FCAda herhangi bir tama arac olabilir. C) FCA terimi ok vastal nakliyelerde kullanlabilir. D) FCA da mallar gvertede, FOB da ise rhtmda alcya veya temsilcisine teslim edilir. Aadakilerden hangisi FOB teslim eklinde satcnn sorumluluklar arasnda yer alr? A) Szleme artlarna uygun olarak mallar hazrlamak B) Belirlenen tarih ve yerde, alc tarafndan ayarlanan gemiye mallar yklemek C) Mallarn teslim yerine nakliyesi iin gerekli tama cretini demek D) Hepsi Hangisi FOB ve CFR teslim ekillerinin ortak ynleri arasnda yer almaz? A) ki teslim eklinde de mal gemiye yklendikten sonra var limanna kadar olan tama creti satc tarafndan denir. B) Her iki teslim eklinde de ihracat ilemlerini satc yapar. C) Her iki teslim eklinde de mal gemi gvertesine satc tarafndan ykletilir. D) Her iki teslim eklinde de satc, alcnn kendi lkesinde kullanaca belgelerin temininde yardmc olur. Satcnn mallar szlemede belirtilen teslim yeri olan geminin yanna kadar gtrmesiyle sorumluluunun sona erdii teslim ekli hangisidir? A) FOB B) EXW C) FAS D) DES
2.
3.
4.
5.
25
6.
Aadakilerden hangisi FAS teslim eklinde alcnn sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Tama acentesi ile anlamak B) Maln gemi yanna kadar getirilmesi iin gerekli nakliyeyi demek C) hracat ve ithalat ilemlerinin gmrk vergilerini demek D) Satcnn gemi yanna kadar getirdii mallar teslim almak Aadakilerden hangisi CFR teslim eklinde satcnn sorumluluklar arasnda yer alr? A) thalata ilikin gmrk vergilerini demek B) Var limannda mallarn boaltm cretini ve liman cretini der C) Mal rhtmda alcya teslim eder D) Maln var limanna kadar olan tama cretini der CIF teslim eklinde mallarn sigortalanmas kime aittir? A) Satc B) Alc C) Arac D) Komisyoncu Hangisi CIF teslim eklinde satcnn sorumluluklar arasnda yer alr? A) thalat ilemlerini yapmak B) Mal gemi yannda teslim etmek C) thalata ilikin vergileri demek D) Mal sigortalatmak Hangisi CPT teslim eklinde satcnn sorumluluklar arasnda yer alr? A) Alcnn lkesinde kullanaca ve ihracatnn lkesinden tedarik edilecek belgeleri hazrlamak B) Maln var yerine kadar olan tama cretini (navlun) demek C) Maln ihracyla ilgili gmrk vergilerini demek D) Hepsi Aadakilerden hangisinde ihracat gmrk ilemlerini alc yapar? A) CIF B) FOB C) FAS D) Hepsi Hangisi CIP teslim eklinde alcnn sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Var yerinde mallarn boaltm cretini demek B) Mal sigortalatmak C) thalat ilemlerini yapmak D) Var yerinde gecikmeksizin mallar boaltmak
7.
8.
9.
10.
11.
12.
26
13.
Hangisi DAF teslim eklinde satcnn sorumluluklar arasnda yer almaz? A) thalat ilemlerini yapmak B) hracata ilikin gmrk vergilerini demek C) Belirlenen snr noktasna kadar olan navlun cretini demek D) Mal szleme koullarna uygun olarak hazrlamak Hangisi DES teslim eklinde alcnn sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Var limannda mallarn boaltm cretini demek B) thalat iin gerekli belgeleri hazrlamak C) Var limanna kadar olan navlun cretini demek D) Maln bedelini szleme koullarna uygun olarak demek Hangisi DDU teslim eklinde alcnn sorumluluklar arasnda yer alr? A) Maln teslim yerinde boaltmn stlenir. B) Teslim yerine kadar olan tama cretini demek C) hracat ilemlerini tamamlamak D) Mallarn teslim yerine tanmas iin, tama acentesi ile anlamak Teslim ekilleri arasnda satcnn sorumluluunun en fazla olduu teslim ekli hangisidir? A) EXW B) DDP C) CIF D) FAS
14.
15.
16.
DEERLENDRME
Test sorularna verdiiniz cevaplar ile cevap anahtarnz karlatrnz. Cevaplarnz doru ise bir sonraki renme faaliyetine devam ediniz. Verdiiniz doru cevap says % 50den az ise uygulamalar tekrar ediniz.
27
RENME FAALYET 2 RENME FAALYET 2

AMA
Bu modl ile uluslararas ticarette kullanlan nakliye trlerinin zelliklerini ve tama sigortasnn kapsamn renebileceksiniz.
ARATIRMA
Bu renme faaliyetine balamadan yapmanz gereken aratrmalar unlardr: Bir nakliye acentesini ziyaret ederek uluslararas ticarette kullanlan nakliye yollarnn neler olduunu ve bu yollarda hangi aralarn kullanldn reniniz.. Bir sigorta kuruluunu ziyaret ederek uluslar aras ticarette kullanlan sigorta trlerini reniniz
2. DI TCARETTE NAKLYE VE NAKLYE SGORTASI

2.1. Nakliye
Belli bir corafyada mevcut bulunan insan, mal ve hizmetlerin, bulunduklar yerlerden baka yere tanmas amacyla giriilen faaliyete nakliyat (tamaclk) denir. Malnz ok kaliteli, fiyatlarnz da olduka ucuz ve d lkelerden mallarnza youn talep var. Buraya kadar her ey ok gzel. Peki, aldnz siparileri yurt dna nasl gndereceksiniz? Hava yoluna ne dersiniz? Peki deniz yolu Mallarnz istediiniz kadar kaliteli, fiyatlarnzda ucuz olsun, eer mallar anlalan zaman da istenilen yere ulatramyorsanz, tm bunlarn hibir nemi yok. Gnmzde bir maln hasarsz olarak uzak pazarlara sunulmas, baka bir deyile nakliyesi, maln kalitesi ve fiyat kadar nemli bir unsur haline gelmitir. Mal hasarsz, mmkn olduu kadar ksa srede ve ucuz bir ekilde retim noktasndan pazarlara tayabilmek rekabet gcnn nemli bir paras olmutur. D ticarette kullanlan ve uluslararas kabul grm teslim ekillerini ve bu teslim ekillerinin alc ve satcya ne tr sorumluluklar yklediini bir nceki renme faaliyetimizde anlatmtk. Yaplan szlemede zerinde anlalan teslim ekline gre maln satcnn lkesinden, alcnn lkesine hatta ticari iletmesine kadar olan seyahatinde nakliyenin kimin sorumluluunda olduu bellidir.
28
Nakliye sorumluluunu yerine getirecek olan firma bunu hava, deniz, nehir, kara veya demir yolu ile gerekletirebilir. Her ulam yolunun avantaj ve dezavantajlar vardr. Hangi yolun seilecei; rnn fiziksel zelliine, Nakliyenin fiyatna, rnn ambalaj biimine, rnn boyutlarna, rnn son teslim tarihine gre deiir. Balca nakliye ekilleri unlardr:
2.1.1. Hava Yolu Tamacl

Hacim olarak kk, deer olarak byk mallarn zellikle uzak mesafelerde hzl tanmas iin olduka gvenilir bir yoldur. Hava yolu tamacl maliyetlerinin yksekliinden dolay genelde kesme iek gibi acil sevk edilmesi gereken pahal ve kk hacimli mallarn naklinde sz konusu olmaktadr. Alternatif nakliye ekilleri arasnda en pahal olan hava yolu tamacldr. Hava yolu ile gnderilecek bir maln ne zaman gnderilen yere ulaaca, uluslararas Hava Tamacl Birliinin yaymlad tarifelere baklarak belirlenir.
Resim 2.1: Hava yolu tamacl
2.1.2. Deniz ve Nehir Yolu Tamacl

Deniz yolu tamacl mallarn gnderilmesinde en yava nakliye yntemi olmakla birlikte, byk hacimli mallarn tanmas iin uygundur. Dnyada, deniz yoluyla gerekletirilen uluslararas ticaret hacmi, her geen gn sratle artmaktadr. Gnmzde lkeler aras deniz yoluyla tanan yk miktar 5,4 milyar tona ulamtr. Dnya ticaretinin ithal ve ihra yklerinin %90lk blm deniz yoluyla tanmaktadr. Deniz tamacl; Bir defada ok fazla yk ulatrmas, Gvenilir olmas, Snr am olmamas,
29
Mal zayiatnn minimum dzeyde olmas, Dier kayplarn hemen hemen hi olmamas, Hava yoluna gre 14, karayoluna gre 7, demiryoluna gre 3,5 kat daha ucuz olmasndan dolay dnyada en ok tercih edilen ulam eklidir.
Denizyolu Yk Deer 47,1 50,6 Karayolu Yk 14,8 5,9 Deer 43,3 33,6 Havayolu Yk 0,2 0,1 Deer 8,4 10,8 Dier* Yk 0,6 3,3 Deer 1,2 5,0
hracat thalat
84,4 90,7
ekil 2.1: D ticaretimiz iinde tama sistemlerinin pay -% (2000 yl itibariyle)
Deniz yoluyla bir defada en ok yk, en gvenli ekilde, en ucuza tanmaktadr. lkeler aras snr am problemi yoktur. Amerikadan alnan bir mal snr amadan dorudan lkemize gelir, lkemizden ihra edilen mal snr amadan dorudan Hollandaya gider.
Resim 2.2: Deniz yolu tamacl
Gemi ile kargoda tip sz konusudur: Genel Kargo: Bu kargo eidinde deiik mallar bir arada tanr. Full Kargo: Bu kargoda benzer rnler bir arada tanr, kakao, pamuk gibi. Bulk Kargo: Demir, kmr gibi istiflenebilen mallar tanr.
Corafi zellikleri uygun olan blgelerde deniz dnda, i suyollar da (nehir vb.) tamaclkta kullanlmaktadr.
30
Resim 2.3: Nehir yolu tamacl
2.1.3. Kara Yolu Tamacl

Kara yolu ile tamaclk, ihracatnn mallar ithalatya dorudan ve en esnek ekilde ulatrmasn salayan yoldur. Kk veya byk kargolar iin idealdir. Kara yolu tamacl maln kapdan kapya aktarmasz teslimini salad iin tercih edilmektedir. Ancak, kara yolu tamaclnda mesafe arttka dier tamaclk trlerine gre ekonomik olmaktan uzaklamaktadr. Bir kamyonun bir gnde katedebilecei ortalama yol CMR Konvansiyonunda 450 km olarak belirlenmitir.
Resim 2.4: Kara yolu tamacl
2.1.4. Demiryolu Tamacl

Demir yolu tamacl, uluslararas tamalarda da kara yolu tamaclna gre daha ekonomik ve daha gvenli seenekler sunmaktadr. Malnzn cinsine gre, ak veya kapal vagonlar kullanp, tamalarnz daha salkl ortamlarda yaplmaktadr. Demir yolu tamacl uzun mesafelerde ekonomik ve gvenli bir tama eklidir. Demir yolu tamacl ok byk altyap yatrmlar gerektirdiinden dolay, demir yolu iletmecilii de genellikle lkelerde kamu kesimi tarafndan yrtlmektedir. zellikle Ortadou ve Dou Avrupa ithalat-ihracatlarnda gvenli ve ekonomik bir tama eklidir.
31
Resim 2.5: Demiryolu tamacl
Avrupada demir yolu tamacl gerilerken, ABDde sanayinin ihtiyalarna cevap verebilen demir yollarnn tamaclktaki pay artmtr. ABDdeki demir yollar ile yk tama orannn yzde 40 olmas demiryollarnn neminin azalmasnn kanlmaz bir son olmadn gstermektedir. Uluslararas Demir yollar Birlii (UIR), Avrupa Demir yollar Birlii (CER), Uluslararas Kamu Ulatrma Birlii (IUPT) ve Avrupa Birlii Demir yolu Sanayileri (UNIFE) demir yollarnn hak ettii paya tekrar ulaabilmesi amacyla 2020 ylna kadar tek Avrupa demir yolu sisteminin oluturulmas ynnde almalara balamtr.
2.2. Tama Szlemeleri

ncoterms kurallar erevesinde taraflar arasnda yaplan ve nakliyecinin mal cret karlnda bir yerden baka bir yere tamay stlendii szlemelerdir.
2.2.1. Tama Szlemesi Trleri

Tama szlemesinin adlar ve tama biimleri, tamaclk trlerine, aralarna ve nakliyecilerine gre deimektedir. Tama szlemelerinin tama trlerine gre olan adlandrmalar yledir: Deniz tamalarnda: Ocean Bill of Lading (B/L) ; Deniz Konimentosu Demiryolu tamalarnda: Railway Bill (RWB) ; Demir Yolu Tama Senedi Karayolu tamalarnda: Truck Bill of Lading veya CMR ; Kara Yolu Tama Senedi Havayolu tamalarnda: Airway Bill (AWB) ; Hava Yolu Tama Senedi.
2.2.2. Tama Szlemelerinin Kapsam

Bir tama szlemesinde aada belirtilen blmlerin bulunmas gerekir:
32
2.2.2.1. Tama Szlemesinin Taraflar

Gnderen: Tama szlemesinin tayc karsndaki taraf oluturan, maln sahibi olmas gerekmeyen ve szlemeyi kendi adna yapan kiidir. D ticarette mallar bizzat mal sahibi tarafndan gnderilebilecei gibi bir nakliye aracs (Forwarder) ile anlalarak, nakliye aracsnn mal sahibi adna bu tr ileri organize etmesi salanabilir. Tayc: Tamaclk iini meslek edinmi olan, tat sahibi olup olmamas nemli olmayan ve bir cret karl tama iini stlenmi olan kiidir. Tayc, tama iini ara tayclara (taeronlara) devredebilir.
2.2.2.2. Tama Szlemesi ile lgili Dier Kiiler

Gnderilen: Tama senedinde gnderenin emrine gre, tanan maln yolculuk sonunda teslim edilecei belirtilen kiidir. Hukuken kymetli evrak niteliinde olan Tama Senedinin bir asl nshasnn gnderilen tarafndan taycya teslimi ile eyann tama ilemi sonar erer ve tayc crete hak kazanr. Tanacak maln sahipleri: Gnderilen kii (ya da kurum), her zaman mal sahibi olmayabilir. Mal, sat szlemesi veya akreditife gre banka adna veya gndericinin temsilcisine gnderilebilir. Bu tr durumlarda teslimdeki maln sahibi Final Consignee tabir edilen Son Alc ksmnda gsterilir. Bildirimin yaplaca taraf (Notify): D Ticaret Tama Szlemelerinde Notify blmne; Alc olarak mal satn alandan bakasnn yazlmas durumunda mal sahibinin ismi, Alc olarak mal satn alann yazlm olmas durumunda, temsilcinin ismi yazlr. Alc veya bildirim yaplacak taraf olarak gsterilecek kiiler, akreditif mektubu veya sat kontratna uygun olmaldr.
2.2.2.3.Tanacak Mal
Maln tantc iaretleri: Tama srasnda, yaplacak aktarmalarda ve var yerinde, mal tanmak iin alc, maln veya paketinin zerine tantc marka ve numara konulmasn satcdan isteyebilir.
Maln ya da paketinin zerine satc tarafndan konulan marka, genellikle satcnn ad veya iareti ile alcnn ad veya iaretini, var yerini, kullanm yerini ve akreditif numarasn gsterir. Sz konusu maln veya paketinin zerine satc tarafndan konulan numara, gnderilen eyin ka kap olduunu gsterir.
33
Maln kap adedi: Tama senedinin en nemli blm, gndericinin taycya nakledilmek zere ka para mal veya paketi teslim ettiini gsteren blmdr. Maln kap adedi, her ellelemede tek bana hareket eden mal veya onun paketidir. Maln tarifi (tanm): Tama senedinin dier bir nemli blm, alcnn satcdan sat szlemesi veya akreditife gre aldn belirttii maln tarifini gsteren blmdr. Bu blme, sat szlemesinde veya akreditifte belirtilen eyann tam adnn yazlmas ve ksa tanmnn yaplmas gerekmektedir. Maln arl: Tama senedinin nemli bir blm de gnderenin taycya teslim ettii maln ya da paketinin brt arln gsteren blmdr. Maln arl, nakliyecinin tayaca arlktr. Maln niteliine gre firesi varsa fire oran tama szlemesinde gsterilmelidir. Tayc navlununu, tama ekline gre ve maln brt ve/veya hacmini baz alarak hesaplar. Maln hacmi: Tanacak maln veya paketinin, boyunun, eninin ve yksekliinin arplmas ile bulunan mal hacmi, maln arata kaplayaca blm gsterir. Maln hacmi, tama fiyatnn hacim zerinden belirledii su yolu tamalarnda nemlidir.
2.2.2.4 Tama Tr ve Aracn Ad

Maln tama tr ve tamay yapacak olan ara veya aralarn cinsi ve ad tama senedinde belirtilmektedir. Tama senedinde tama biimlerine gre; Demir yolu tamalarnda vagon numaras, Kara yolu tamalarnda kamyon ya da rmorkun plaka nusu, Deniz yolu tamalarnda geminin ad (baz hallerde bayra), Hava yolu tamalarnda ilgili uak irketi ve konimento nusu gsterilmektedir.
2.2.2.5. Maln k, Aktarma ve Var Yerleri (lgili Belgeler ile)

Gnderenin, nakliyeciye mal teslim ettii yer, k/ykleme yerini belirtir. Tanan maln, nakliyat srasnda ara deitirmesi halinde, aktarmann yeri tama senedinde yer almaldr. Maln, nakliyeci tarafndan gnderilene teslim edilecei yer, var/boaltma yeri olarak tama senedinde belirtilir. Nakliyat, var noktasnda mal teslim ederek navlun demsine hak kazanr.
2.2.2.6. Tama Szlemesi Tarih ve Numaras ile Dzenlenme Tarihi

Tama szlemesinde tama szlemesinin yapld tarih ile szleme numaras ve tama senedinin dzenlendii tarih, ayr blmlerde gsterilir.
34
2.2.2.7. Tama Szlemesinin Nshalar

Tama szlemesinin ka nsha olarak dzenlenecei genellikle ilgili maln sat szlemelerinde veya akreditifinde belirtilmektedir. Tama senetleri genellikle tama biimine gre 1-3 asl olmak zere 7-9 suret olarak dzenlenmektedir.
2.2.2.8. Tama creti

Mal tama creti, gnderilenin creti deyecei hallerde, tama senedi zerinde yer almaktadr. Demir yolu ve hava yolu tamalarnda tama creti, tama sisteminin gerei olarak tama senedinde belirtilmektedir.
ekil 2.2: Tama belgesi (szleme) n yz
35
ekil 2.3: Tama belgesi (szleme) arka yz
2.3. Taycnn Sorumluluklar

Tayc, nakliye srasnda gzetimi altnda bulunan eyay veya paketini yolculuk boyunca korumakla sorumludur. Eyada veya paketinde herhangi bir hasar ya da zayi (kayp) meydana gelmesi durumunda tamaclarn ykmllkleri ulusal ticaret yasalar ile dzenlenir. Buna gre taycnn sorumluluklar unlardr:
36
2.3.1. Taycnn Eyay Koruma Ykmll

Tama szlemesi uyarnca, tamac mal btn tama sresince korumay ve bunlar devrald biimde teslim etmeyi taahht eder. Zayi: Maln yanmas, kaybolmas, alnmas, yetkili makamlarca el konulmas, yanllkla alcdan bakasna teslim edilmesi ziyan halleridir. Maln tm deerini kaybedecek derecede hasara uramas halleri de zayidir. Tanan maln tamam ziyana urayabilecei gibi, sadece bir ksmnn alcsna teslim edilmemesi de, teslim edilmeyen ksm iin zayi saylmaktadr. Hasar: Nakliyecinin tad maln deerinin azalmasna neden olan her trl maddi ktleme hasar olarak tanmlanr.
2.3.2. Taycnn Mal Belli Srede Tama Borcu

Nakliyeci, teslim ald mal, tama szlemesinde veya ticari teamllerde (genel kabul grm davranlar) veyahut uluslararas kurallarda belirtilen bir sre zarfnda tayarak gnderilene teslim etmekle ykmldr. Tamann, tama szlemesindeki, ticari teamllerdeki veya uluslararas kurallardaki sreler iinde sonulandrlmamas halinde nakliyeci, stlendii borcu zamannda yerine getirmemi olmaktadr.
2.3.3. Taycnn Talimatlarna Uyma Borcu

Nakliyeci, mal koruma ve sresinde tama borcunun yan sra tama szlemesinde belirtilen, ticari teaml olarak bilinen veya uluslararas kurallarda belirtilen hususlara da uymakla ykmldr. Tamann devam srasnda nakliyeciye, gnderilenin deitirilmesini, var yerinin deitirilmesini, maln kendisine iadesini veya maln belli bir depoda kendi emrinde bekletilmesini veyahut tama senedi zerinde baz deiiklikler yaplmasnn talebi gibi talimatlar verebilir. Nakliyeci, gnderenin talimatlarna uymakla ykmldr. Nakliyeci, mal tama szlemesinde belirtilen var yerine getirdii andan itibaren gnderilenin, mal kendisinden bakasna teslim veya baka bir var yerine teslim gibi, talimatlarna uygun hareket etmekle de ykmldr.
2.3.4. Taycnn hbar Borcu

Tayc, tamann balamasn veya devam etmesini engelleyen bir durumun ortaya kmas veya gnderilene teslimini engelleyen bir durumun ortaya kmas halinde, gnderene ve gnderilene, bu durumu bildirmekle ykmldr.
37
2.3.5. Ara Tayclardan Dolay Taycnn Sorumluluu

Tamac tamay kendisi gerekletirebilecei gibi, tama srasnda yardmclarn ve ara tayclar da tama ile grevlendirebilir. Taycnn yardmclarnn, tamada kulland kiilerin ve ara tayclarn fiil ve kusurlarndan dolay ortaya kan sorumluluk, tama szlemesinde belirtilen nakliyecinin kendi kusuru saylr. Bu durumda, yardmclar ve ara tayclar deil, szlemeye tama iini yapacana dair imza koyan nakliyeci sorumlu olur.
2.3.6. Taycnn Tazminat demesi Durumu

Nakliyeci tama srasnda maln kayba veya hasara uramasndan ya da gnderilene ge teslim edilmesinden doan zarar tazmin etmekle ykmldr. Maln, nakliyeciye teslim edilmesinden sonra ziyana ve hasara uramas durumunda, mal deeri tama szlemesinde belirtilmi ise bu deer zerinden, belirtilmemi ise teslim yerindeki piyasa deeri zerinden veya ticari faturada belirtilen deer zerinden tazminat denir. Maln, tama szlemesinde kararlatrlan veya ticari teamle ya da uluslararas kurallarda belirlenen sreler iinde deil de bu srelerden daha ge bir sre ierisinde alcsna teslim edilmesi durumunda da nakliyeci, tazminat der.
2.3.7. Taycnn Sorumluluu Sigortas

Tayc, tama srasnda eyann zayi veya hasara uramasndan veya ge tesliminden doan zarar sigorta irketlerine Taycnn Sorumluluu Sigortasn yaptrarak teminat altna aldrabilir. Taycnn sorumluluundan doan deme ykmll ayrca uluslararas anlamalarla da belirlenmitir.
2.3.8. Taycnn Sorumluluunu Ortadan Kaldran Haller

Yukarda belirttiimiz taycnn sorumluluklarn incelediimizde, taycnn sorumluluunun, tama szlemesi ile kendisine yklenen ykmllklerin ihlali hallerinde yani tayann kusurundan kaynaklanan bir zararn varl halinde sz konusu olacan grrz.
38
Maln kendisinden, maln sahibi ile yardmclarndan veya zorlayc sebeplerden kaynaklanan zararlar taycnn sorumluluunda deildir. Buna gre aadaki hususlarn ortaya kmas durumunda meydana gelen zararlar taycnn sorumluluu dndadr: Denizin veya gemi iletmesine elverili dier sularn tehlike ve kazalar (frtna, kt deniz ve hava koullar, dalgalar, siste yatma, gemiye deniz suyu girmesi, kaya ve kum tepeciklerine arpma, karaya oturma vb.) Sava olaylar, karklk ve ayaklanmalar, kamu dmanlarnn hareketleri, yetkili makamlarn emirleri veya karantina snrlamalar, terrist eylemler, deniz korsanlarnn mdahaleleri, zoralm, milliletirme ilemleri. Mahkemelerin el koyma kararlar, gemi ve yke ynelik her trl haciz, zoralm, el koyma kararlar. Grev, lokavt ve dier alma engelleri (bunlarn sorumsuzluk hali olmas iin szlemenin yerine getirilmesine engel oluturacak boyutta olmas ve tayann kusurundan domam olmas gerekmektedir). Ykletenin veya ykn sahibiyle acentenin veya temsilcisinin hareket veya ihmalleri. Denizde can ve mal kurtarma giriimi. Hacim ve tart itibariyle kendiliinden eksilme (fire) veya maln gizli ayplar ya da maln kendisine zg cins ve nitelii.
2.4. Nakliyat Sigortalar

Nakliyat sigortalar, bir yerden dierine nakledilen, ticari nitelikte olan veya olmayan eyann, tama srasnda karlaabilecei kayp, hasar ve zararlara kar yaptrlan bir sigorta trdr. Uluslararas ticarette ihracat ile ithalat taraflarn aralarnda anlamaya varacaklar nemli konulardan birisi de alm-satm yaplan maln sigortalanmas hususudur. Uluslararas nakliye srecinde, ykleme ve boaltma, depolama gibi lojistik sreler esnasnda oluabilecek hasar, zarar ve ziyanlarn teminat altna alnmas gereklilii aktr. hracat ithalata konu olan eyann sigorta sorumluluunun hangi tarafa ait olaca sorusu, bilindii gibi anlamaya varlan teslim ekilleriyle akla kavuur. Anlalan teslim ekline gre sigortay ihracat veya ithalat yaptrr. Unutulmamaldr ki 13 adet teslim ekli ierisinde sadece CIF ve CIP terimlerinde mallarn sigortalanmas zorunludur. stelik bu teslim ekillerinde de en dar kapsaml sigorta yaptrlmas ngrlmtr (sadece yangn, alnma, hasar gibi). CIF ve CIP teslim ekilleri dnda seilen teslim ekillerinde sigorta yaptrma zorunluluu olmadndan ihracat ve ithalatlar d ticarete konu olan mallarn doabilecek risklere kar koruma konusunda hem fikir iseler aralarnda anlaarak mallar sigortalatmaldrlar. Yaplacak bu anlama ile sigorta bedelinin kim tarafndan denecei de ayrca belirlenmelidir.
39
Nakliyat sigortalarn 4 blmde incelemek mmkndr: Emtia nakliyat sigortalar, Kymet nakliyat sigortalar, Tekne ve navlun sigortalar, Sorumluluk sigortalar.
Burada, yukarda saydmz nakliyat sigortalarndan, d ticaret yapan iletmelerin mallarn sigortalatmakta youn olarak tercih ettikleri Emtia Nakliyat Sigortasna deinilecektir.
2.4.1. Emtia Nakliyat Sigortalar

Emtia nakliyat sigortalar, emtiann kara, deniz, hava ve demir yollarnda tanmas srasnda meydana gelecek hasar ve kayplarn teminat altna alr.
2.4.1.1. Emtia Nakliyat Sigortalarnda Teminat

Emtia nakliyat sigortalarnda teminat, tamann yaplaca ara trne gre deimekle beraber, genel olarak, 3 deiik teminat ekli bulunur: Tam Ziya Dar Teminat Geni Teminat Tam Ziya Teminat
Yk tayan gemi, kamyon, uak veya trenin fiilen ve mutlak surette tamamen hasarlanmas sonucunda, tanan mallarn fiilen ve tamamen hasarlanmas durumunu teminata alr. rnein, bir geminin tamamen batmas, bir uan derek infilak etmesi, bir kamyonun arampole yuvarlanp kullanlamaz hale gelmesi gibi haller. Dar Teminat
Dar Teminat, tamann yapld aracn hasarlanmas sonucu, tanan deerlerin zarar grmesi halini temin etmektedir. Tama yaplan aracn cinsine gre deiik isimler almakla beraber, teminat kapsam deimemektedir. Dar teminat, karayolunda kamyon klozu, demiryolunda demiryolu klozu, denizyolunda ise ( C ) klozu veya FPA (Free Particular Avarage) teminat adlarn almaktadr. Havayolu ile yaplan tamalarn dar teminat ile sigortalanmas mmkn olmamaktadr.
40
Kamyon Klozu: Bu kloz, kamyon veya treylerin, karayolunda herhangi bir sabit veya hareketli cisme arpmas, arpmas, devrilmesi, yanmas ile baz doal tehlikeler sonucu (yldrm, sel, dere tamas, i, toprak ve da heyelan, kpr yklmas ve yol kmesi) tanan emtiann zarar grmesi durumunu temin eder. Demiryolu Klozu: Bu kloz, mallarn demiryolu ile nakilleri srasnda ate, yldrm, sel, dere tamas, , toprak kaymas, da heyelan, yol kmesi, hat veya tnel veyahut demiryoluna ait dier yaplarn kmesi, katarlar arasndaki arpma, arpma, hattan kma, devrilme, vagonlarn balama zincirlerinin kopmas veya katarn bunlara benzer bir tehlikeye maruz kalmas sonucu urayaca zarar ve hasarlar temin eder. Deniz Yolu Tamaclnda :nstitute Cargo Clauses (C) veya (F.P.A.) Geminin batmas, yanmas, infilak, atmas, sabit veya hareketli bir cisme arpmas veya sla bindirmesi, oturmas gibi haller sonucu emtiann hasarlanmas, Ykn bir snma limannda boaltlmas, depolanmas veya yeniden yklenmesi srasnda oluacak hasarlar ve masraflar, Hakiki veya hkmi tam ziya, Bir ya da birden ok kolinin ykleme, aktarma veya boaltma ilemleri srasnda, olduu gibi tam zya durumu (Ksmi hasarlar, teminat kapsam dndadr).
Hava yolu tamaclnda dar teminat uygulanmamaktadr. Geni Teminat
Geni teminat kapsamnda ise aada bahsedilecei gibi istisna edilen baz hususlar belirtilir ve bunun dnda kalan tm haller sigorta teminat kapsamnda saylr. Geni teminat kara ve denizyolunda nstitute Cargo Clauses ( A ) veya All Risks, havayolunda ise Institute Cargo Clauses ( Air ) ad altnda verilmektedir. Yakn sebebi gecikme olan hasar ve masraflar, Sigorta konusunun mahiyetinden ileri gelen hasarlar (Aybi zati.), (rnein; Fire, rme, bozulma, kurtlanma, bceklenme, atmosferik pas vb), Malin kendi bnyesinde bulunan hasarlar (Gizli kusur), (rnein ; malat hatas, kullanlan hammaddenin vasfl olmamas vs.), Ambalaj yetersizlii (Konteynr seimindeki yanllklar da ambalaj yetersizlii olarak kabul edilmektedir), Sigortalnn veya adamlarnn kasti kt niyetine atfedilebilecek hasar ve masraflar (Ar ihmal - Ar kusur ).
41
2.4.1.2. Teminatn Balang ve Biti Zamanlarnn Tespiti

Kamyon klozunda; teminat, mallarn nakledilmek zere kamyon veya treylere yklendii anda balar ve nakil vastasnn, poliede gsterilen yere var ile sona erer. Ykleme ve boaltma esnasnda, emtiann maruz kalabilecei rizikolar, ancak ek prim demek suretiyle teminata dhil edilebilir( ykleme ve boaltma rizikolarnn teminata dhil olup olmadnn polie zel artlarnda belirtilmesi gerekmektedir). Demir yolu klozunda; teminat, mallarn nakledilmek veya nakliyat hemen yaplmayacaksa, ticari rf ve adetlere uygun olarak, muhafaza edilmek zere demir yolu yetkililerine teslimi ile balar. Mallarn varma istasyonunda alcsna teslimi ile veya teslime engel bir hal varsa, mallarn satld veya usulne uygun olarak depo edildii zaman sona erer. Sigortann son bulmas bu ekilde meydana gelmemi ise teminat en ge var takip eden 60. gnn sonunda biter. Burada ykleme boaltma rizikosu, ancak ek prim ile temin edilebilir. Deniz yolu tamaclnda; dar teminat (C) klozu ve geni teminat (A) klozu ile yaplan sigortalarda teminat, mallarn poliede gsterilen yerdeki depoyu terk etmesiyle balar, poliede gsterilen var yerindeki nihai depoya teslimine kadar srer. Ancak uluslararas sat ekillerinin de teminatn balangc ile ilgisi vardr. rnein satc maln FOB olarak satmsa, gemi gvertesine teslim ettii ana kadar sorumluluk satcya aittir. Dolays ile teminat gemi gvertesinde balayacaktr. Mallarn gemiden boaltlmasn takip eden 60 gn iinde, bu teslimatn yaplmas gerekir. thalat ve ihracatta, mallarn gemiden boaltlmasn takiben, gmrk sahasnda geen bu sre ierisinde (C) klozu ile sadece yangn rizikosu teminat altndadr; geni teminat verildiinde ise depodaki bekleme, geni teminat ile alnm tm teminatlar iin geerlidir. Bununla birlikte sigortal nceden haber vererek, ek prim karlnda bu sreyi uzatabilir.
2.4.1.3. Nakliyat Sigortalarnda Ek Prim Gerektiren Durumlar

All Risks teminatnda, tanan emtialar tehlike derecelerine gre gruplara ayrlm olup, bu gruplarda yer alan emtia iin ek prim alnr. 10 yandan byk tankerler ve 15 yandan byk gemilerle yaplan tamalara, gemi ya zamm uygulanr. 25 yandan byk olmamak kaydyla deniz nakliyatna ait gemiler ile dzenli hat seferi yaptklarn "Liner Certificated" ile ispat eden gemi iletmelerine ait gemilerde bu ek prim uygulanmaz. Bu nedenle, poliede gemi adnn kesinlikle bulunmas gerekmektedir. Poliede belirtilen teminat kapsamna girmeyen trden balang ve biti sevkyat veya beklemeler iin de ek prim demesi gerekmektedir. Grev, karklk ve sivil halk hareketlerinin ek prim karlnda teminata alnmas mmkndr. Harp teminat ise emtiann ancak deniz ve hava yolu ile tanmas srasnda verilebilir, kara nakliyatnda harp teminat verilemez. Sevkyatn mutad (allm olan) seyri dndaki aktarmalarda teminatn devam etmesi iin ek prim denmesi gerekir.
42
Sevkyat srasnda sergileme de sz konusu ise yangn ve hrszlk rizikolarn veya tm rizikolar temin etmek zere ek prim denmesi gerekir. Deniz, demir ve karayolunda frigorifik tesisatl bir arala yaplan sevkyat iin ek prim alnmas gerekir.
2.4.1.4. Emtia Nakliyat Sigorta Bilgi Formunda Yer Alan Konular

Sigortalnn ad, soyad, varsa ticari unvan, Emtiann cinsi, markas, koli adedi, arl, ambalaj durumu, Sigorta mebla (dviz ve YTL olarak), Nereden nereye sevk edilecei ( lke ve liman ad olarak ), Nakil vastasnn cinsi (eer gemi ise ad, kamyon ise plaka numaras, tren ise vagon numaras, uak ise uu numaras), Taycnn ad /unvan, Ykleme tarihi, stenilen teminat tr.
ekil 2.3: Sigorta belgesi (bo)
43
ekil 2.4.Sigorta Belgesi (Orijinal)
44
UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

lem Basamaklar Ulam trlerini ayrt ediniz. neriler Ulam yollarnn avantaj ve dezavantajlarn reniniz. Ulam yollarn maliyet asndan karlatrnz. Ulam yollarn gvenlik asndan karlatrnz. Szlemenin taraflarn belirleyiniz. Tanacak mal belirleyiniz. Tama trn belirleyiniz. Maln k, aktarma ve var yerlerini belirleyiniz. Tama cretini belirleyiniz. Eyay koruma ykmlln reniniz. Mal belli srede tama ykmlln reniniz. Taycnn ihbar ve tazminat ykmlln reniniz. Teminat trn belirleyiniz. Teminatn balang ve biti zamanlarn tespit ediniz. Nakliyat sigortalarnda ek prim demeyi gerektiren durumlar belirleyiniz. Nakliyat sigorta belgesi temin ederek inceleyiniz.
Tama szlemesi dzenleyiniz.
Taycnn sorumluluklarn belirleyiniz.
Nakliyat sigortas yaptrnz.
45
LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz 1. Belli bir corafyada mevcut bulunan insan, mal ve hizmetlerin, bulunduklar yerlerden baka yere tanmas amacyla giriilen faaliyete .. denir. Aadakilerden hangisi nakliye tr seilirken gz nnde bulundurulacak hususlar arasnda yer alr? A) Nakliye fiyat B) rnn ambalaj biimi C) Maln hacmi D) Hepsi Hava yolu iin sylenenlerden hangisi yanltr? A) Uluslararas ticarette en ok tercih edilen nakliye trdr. B) Hacim olarak kk mallarn tanmas iin idealdir. C) Nakliye trleri arasnda en pahal olandr. D) Deer olarak byk mallarn uzak mesafelere hzl tanmas iin tercih edilir. Mevcut nakliye trleri arasnda en ucuzu....yoludur. Mevcut nakliye trleri .yoludur arasnda uluslar aras ticarette en az kullanlan
2.
3.
4. 5.
6. 7.
CMR Konvansiyonunda bir kamyonun bir gnde alabilecei yol..kmdir. Aadakilerden hangisi demir yolu tamacl iin sylenemez? A) Uluslararas ticarette hava yolundan daha az kullanlr B) Uzun mesafelerde ekonomiktir C) Genelde kamu kesimi tarafndan yrtlr D) Dnya d ticaretinin yaklak % 5i bu yolla yaplr Hangisi tama szlemesinde yer alacak hususlar arasnda yer almaz? A) Bildirimin yaplaca taraf B) Maln tantc iaretleri C) Sigorta kuruluun ismi D) Tama aracnn ad
8.
46
9.
Aadakilerden hangisi tama szlemesinin taycya ykledii sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Eyay koruma sorumluluu B) Tamada arac kullanmama sorumluluu C) hbar sorumluluu D) Zamannda teslim sorumluluu Maln, nakliyeciye teslim edilmesinden sonra ziyana ve hasara uramas durumunda, ortaya kan ziyan ve hasar......................der. Aadakilerden hangisi taycnn sorumluluunu ortadan kaldrr? A) Sava durumu B) Mahkemelerin el koyma kararlar C) Hacim ve tart itibariyle kendiliinden eksilme (Fire) D) Hepsi Hangisi bir teminat ekli deildir? A) Tam Ziya B) Yarm Ziya C) Dar Teminat D) Geni Teminat teminat, yk tayan gemi, kamyon, uak veya trenin fiilen ve mutlak surette tamamen hasarlanmas sonucunda, tanan mallarn fiilen ve tamamen hasarlanmas durumunu teminat altna alr. Hangisi nakliyat sigortas bilgi formunda yer almas gereken hususlardan deildir? A) Tanan rnlerin menei B) Nakil vastasnn cinsi C) stenilen teminatn tr D) Sigorta mebla
10.
11.
12.
13.
14.
DEERLENDRME
lme sorularna vermi olduunuz cevaplar ile son sayfadaki cevap anahtaryla karlatrnz cevaplarnz doru ise modl deerlendirme blmne geiniz. Yanl cevap verdiyseniz renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek konuyu tekrar ediniz.
47
MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Bu modlde kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz. 1. Hangisi EXW teslim eklinin alcya ykledii sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Mal bedelini demek B) hracat ve ithalat ilemlerini yapmak C) Tama giderlerini demek D) Mallarn retimi aamasnda satcya yardmc olmak Taraflar, maln gemi kpetesini amadan teslim edilmesi hususunda anlam iseler FOB terimi yerine hangi terimi kullanmaldrlar? A) FCA B) DDP C) CIP D) EXW Aadakilerden hangisi FOB teslim eklinde alcnn sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini demek B) Maln ithali ile ilgili gerekli belgeleri hazrlamak C) Mallar satcnn fabrikasnda teslim almak D) Tama acentesi ile anlaarak, tama cretini demek CFR teslim eklinde mal, alcya veya onun emrine nerde teslim edilir? A) Satcnn fabrikasnda B) Teslimatn yaplaca lke snrnda C) Gemi gvertesinde D) Rhtmda Aadakilerden hangisi FAS teslim eklinde satcnn sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Alcnn istemesi durumunda, btn masraf ve riskler alcya ait olmak zere, alcnn lkesinde istenen gerekli belgeleri temin etmek B) Mallar belirlenen tarih ve yerde, gemi yannda teslim etmek C) Mallarn teslim yerine gtrlmesi iin gerekli nakliye cretini demek D) Maln ihrac ile ilgili ilemleri yapmak ve gmrk vergisini demek FOB teslim eklinde mallarn gemi gvertesini (kpete) getikten sonra meydana gelecek hasarlar kime aittir? A) Satc B) Alc C) Arac D) Komisyoncu
2.
3.
4.
5.
6.
48
7.
Aadakilerden hangisi CFR teslim eklinde alcnn sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Var limanna kadar olan tama cretini demek B) Maln kendi lkesine ithali iin gerekli belgeleri ve gmrk ilemlerini tamamlar C) Var limannda mallarn boaltm cretini demek D) thalata ilikin gmrk vergilerini demek Aadaki teslim ekillerinden hangisinde mallarn sigortalanmas zorunludur? A) DEQ B) CIF C) FAS D) DAF CFR ve CIF teslim ekilleri arasndaki temel fark nedir? A) Maln ihracat ile ilgili ilemleri CFRde satc, CIFda alc yapar. B) CFRde mal rhtmda, CIFda ise gemi gvertesinde teslim edilir. C) CFRde sigorta zorunlu deil iken, CIFda zorunludur. D) Maln var limanna kadar olan nakliyesini CIFda alc, CFRde satc der. Hangisi CIF teslim eklinde alcnn sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Mallar sigortalatmak B) thalat ilemlerini yapmak C) Var limannda mallarn boaltm cretini ve liman cretini demek D) thalata ilikin gmrk vergilerini demek Hangisi CIF ve CIP teslim ekilleri arasndaki farklar arasnda yer alr? A) CIFda sigorta zorunda iken, CIPta ise zorunlu deildir. B) CIFda satc maln teslimi gemiye yklendikten sonra tamamlanrken, CIPda herhangi bir tama aracna ykleme ile teslim gereklemi saylr. C) CIFda ihracat gmr satcya, CIPda alcya aittir. D) CIFda satc var limanna kadar olan tama cretini derken, CIPta mal teslimden sonra herhangi bir tama creti demez. Hangi teslim eklinde snrda teslim sz konusudur? A) DDU B) EXW C) DAF D) DDP
8.
9.
10.
11.
12.
49
13.
Satc mallar ihracat gmrk ilemlerini yaptktan sonra var limannda, gemide teslim eder. Var limanna kadar btn risk ve masraflar navlun creti de dahil olmak zere satc tarafndan karlanr. Burada ifade edilen teslim ekli aadakilerden hangisidir? A) FOB B) DES C) CPT D) EXW DES teslim ekli ile DEQ teslim ekli arasndaki temel fark hangisidir? A) DES de var limanna kadar olan creti alc, dierinde satc der. B) DES de sigorta zorunlu iken, dierinde deildir. C) DES de ihracat gmrk ilemlerini alc, dierinde satc yapar. D) DES de mallarda var limannda gemide, dierinde ise var limannda rhtma indirilmi olarak teslim edilir. Aadakilerden hangisi DDP teslim eklinde satcnn sorumluluklar arasnda yer almaz? A) Maln teslim yerine ulatrlmas iin gerekli navlun cretini demek B) thalat ilemlerini yapmak C) hracat ilemlerinin tamamlanmasnda satcya yardmc olmak D) ihracat ilemlerini yapmak Hangisi uluslararas mal nakliyesinde kullanlmaz? A) Metro B) Hava yolu C) Demir yolu D) Su yolu Deniz yolu iin sylenenlerden hangisi yanltr? A) Nakliye trleri arasnda en yava olandr. B) Dnya ticaretinin yaklak %30 u bu yolla yaplmaktadr. C) Nakliye srasnda snr am olmamas formaliteleri azaltr. D) Gvenilirdir. Mevcut nakliye trleri arasnda en pahals..yoludur. Mevcut nakliye trleri arasnda en yava.yoludur. Hangisi gemi kargo tipleri arasnda yer almaz? A) Genel Kargo B) Full Kargo C) Dar Kargo D) Bulk Kargo
14.
15.
16.
17.
18. 19. 20.
50
21.
Aadakilerden hangisinde tama senedi ile nakliye tr eletirilmesi yanl yaplmtr? A) Demiryolu-Demir yolu Konimentosu B) Hava yolu Hava yolu Tama Senedi C) Deniz yolu Deniz yolu Konimentosu D) Kara yolu-Kara yolu Tama Senedi Tama szlemesinin aracn ad blmne demir yolu tamalarnda ..yazlr. Maln yanmas, kaybolmas, alnmas, yetkili makamlarca el konulmas, yanllkla alcdan bakasna teslim edilmesi ..halleridir. Tayc, tama srasnda eyann zayi veya hasara uramasndan veya ge tesliminden doan zarar sigorta irketlerine .. yaptrarak teminat altna aldrabilir. Aadakilerden hangisi bir nakliyat sigortas tr deildir? A) Emtia Nakliyat Sigortas B) Kymet Nakliyat Sigortas C) Hayvan Nakliyat Sigortas D) Tekne ve Navlun Sigortalar ...., tamann yapld aracn hasarlanmas sonucu, tanan deerlerin zarar grmesi halini temin etmektedir. Sevkiyat srasnda sergileme de sz konusu ise; yangn ve hrszlk rizikolarn veya tm rizikolar temin etmek zere .. denmesi gerekir.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
DEERLENDRME
Modl tamamladnz. imdi sorulara vermi olduunuz cevaplar cevap anahtarn gz nne alarak kendinizi deerlendiriniz. Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa eksiklerinizi gidermek iin ilgili renme faaliyetini, gerekirse modl tekrar ediniz. Vermi olduunuz cevaplar doruysa modl baaryla tamamladnz.
51
CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 C B D A C B D A 9 10 11 12 13 14 15 16 D D C B A C A B
RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 Nakliye D A Deniz Demiryolu 450 D 8 9 10 11 12 13 14 C B Tayc D B Tam Ziya A
52
MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 D A C C D B A B C A B C B D C A B Hava Su C A Vagon Numaras Ziyan Taycnn Sorumluluu Sigortas C Dar Teminat Ek Prim
53
KAYNAKA KAYNAKA
ALI Asm, hracatta Teslim ekilleri ve Nakliyat, Ankara 2005. GEME, 100 Soruda D Ticaret, Ankara 2006. KAYA Sava, Yaymlanmam Ders Notlar, Ankara 2006. AHN Arif, hracata likin Esaslar ve Uygulamalar, Ankara 2005. EN Esin, hracatta Kullanlan Uluslararas Belgeler, Ankara 2006 www.igeme.org.tr www.sigortacilik.gov.tr www.gesiad.org.tr www.eximbank.gov.tr www.ihracatdunyasi.com.tr www.gib.gov.tr
54

Dış Ticaret 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dış Ticaret 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

DI TCARETTE TESLM EKLLER

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

RENME FAALYET 1 RENME FAALYET 1

1. DI TCARETTE TESLM EKLLER

1.1. EXW (Ex Work: Ticari letmede Teslim)

Resim 1.1: Satcnn ykmllnn en az olduu teslim ekli EXW dr.

1.1.1. Satcnn Sorumluluklar

1.1.2. Alcnn Sorumluluklar

1.2. FCA (Free Carrier: Belirlenen Yerde Taycya Teslim)

1-Satc ihracat gmrk ilemlerini yapar.

Resim 1.2: FCA (belirlenen yerde teslim) teslim ekli

1.2.1. Satcnn Sorumluluklar

1.2.2. Alcnn Sorumluluklar

1.3. FAS (Free Alongside Ship: Gemi Dorultusunda Teslim)

1.3.1. Satcnn Sorumluluklar

1.3.2. Alcnn Sorumluluklar

1.4. FOB (Free On Board: Gemi Bordasnda Teslim)

1.4.1. Satcnn Sorumluluklar

1.4.2. Alcnn Sorumluluklar

1.5. CFR (Cost And Freight: Mal Bedeli ve Navlun)

Resim 1.5: CFR (mal bedeli ve navlun) teslim ekli

1.5.1. Satcnn Sorumluluklar

1.5.2. Alcnn Sorumluluklar

1.6.1. Satcnn Sorumluluklar

1.6.2. Alcnn Sorumluluklar

1.7. CPT (Carriage Paid To.: Tama.e Kadar denmi Olarak)

Resim 1.7: CPT (tama.e kadar denmi olarak) teslim ekli

1.7.1. Satcnn Sorumluluklar

1.7.2. Alcnn Sorumluluklar

1.8.1. Satcnn Sorumluluklar

1.8.2 Alcnn Sorumluluklar

1.9. DAF (Delivered At Frontier: Snrda Teslim)

1.9.1. Satcnn Sorumluluklar

1.9.2. Alcnn Sorumluluklar

1.10. DES (Delivered Ex Shp: Gemide Teslim)

Resim 1.10: DES (gemide teslim) teslim ekli

1.10.1. Satcnn Sorumluluklar

1.10.2. Alcnn Sorumluluklar

1.11. DEQ (Delivered Ex Quay : Rhtmda Teslim)

Resim 1.11: DEQ ( rhtmda teslim) teslim ekli

1.11.1. Satcnn Sorumluluklar

1.11.2. Alcnn Sorumluluklar

1.12. DDU (Delivered Duty Unpaid: Gmrk Resmi denmeksizin Teslim)

1.12.1. Satcnn Sorumluluklar

1.12.2. Alcnn Sorumluluklar

1.13.1. Satcnn Sorumluluklar

1.13.2. Alcnn Sorumluluklar

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

RENME FAALYET 2 RENME FAALYET 2

2. DI TCARETTE NAKLYE VE NAKLYE SGORTASI

2.1.1. Hava Yolu Tamacl

Resim 2.1: Hava yolu tamacl

2.1.2. Deniz ve Nehir Yolu Tamacl

ekil 2.1: D ticaretimiz iinde tama sistemlerinin pay -% (2000 yl itibariyle)

Resim 2.2: Deniz yolu tamacl

Resim 2.3: Nehir yolu tamacl

2.1.3. Kara Yolu Tamacl

Resim 2.4: Kara yolu tamacl

2.1.4. Demiryolu Tamacl

Resim 2.5: Demiryolu tamacl