PER KIZI * Bir varm, bir yokmu.

Evvel zaman iinde, kalbur saman iinde bir kyl kadn varm. Her gn bu kadnn evinin nnden geen bir delikanl, kadnn sokaa bir tas st dktn grr, merak edermi. Delikanl bir gn gene oradan geerken kyl kadnn koca bir tas st dktn grnce, dayanamam seslenmi: Nedir o dktn? Kadn kapdan ieri giriyormu. Delikanlnn yzne bakmadan cevap vermi: Ne olacak, kzmn elinin kiri Bu cevap karsnda hayrete den delikanl, yere eilip ukurda birikmi olan stleri iyice muayene etmi. Bunun temiz stten baka bir ey olmadn grm. Kalkp koa koa eve gitmi. Annesine: Aman anne, demi, urackta bir kyl kadn oturuyor. Oradan her geiimde taslarla st dkerdi. Bugn merak edip sordum. Kzmn elinin kiri dedi. Baktm gayet temiz st. Elinin kiri byle olursa, kz kim bilir ne kadar gzeldir Annesi demi ki: Hi byle ey olur mu be olum? Delikanl srar etmi: Yalan sylemek detim deildir anne. Bunu sende bilirsin. Evet, grdm ey hakikaten stt. O vakit kadn: Peki, demi, bundan bize ne? Olan hemen cevap vermi: Ne var olur mu anneciim? Sen bana geenlerde, evlenme zamann geldi, artk evlendirelim de yuvan bil, oluk ocuk sahibi olmak en byk mutluluktur, dememi miydin? te imdi sras. Bu kadnn kzn bana iste! Meer kyl kadn o zaman hi evlenmedii iin, kz falan yokmu. aka olsun diye delikanlya yle sylemimi. Delikanlnn annesi, kz grmek iin kyl kadnn evine gitmi. Kyl kadn hi belli etmeden: Kzm hasta, demi, imdi yatyor. Onu grmenize ne lzum var? Hem ok gzel, hem de hamarattr. Grmeden alrsanz alrsnz, yoksa kzm gstermem! Olann annesi, kzn hastalna inanm, elinin kiri st gibi beyaz olan kz elbette gzeldir, diye dnerek kadnla sz kesmiler. Evine dnm. Vakit geirmeden dn hazrlklarna balanm. Hazrlk abuk bitmi. Dn gn kz almak zere gelin arabasn kyl kadnn evine gndermiler. Kyl kadn gelin arabasn grnce, etekleri tutumu. imdi ne yapacak? Gelin diye arabaya kimi bindirecek. Byle dnp dururken aklna bir are gelmi. Hemen mutfaa girerek bir kazana un doldurmu. Unu su ile kartrarak hamur yapm. Hamuru insan ekline sokup kurusun diye brakm. Ellerini iyice temizledikten sonra hazrlanmak iin yukar km. Kyl kadn iyice hazrlanp aaya indii zaman hamurdan insann da adamakll kuruduunu grm. Onu alp odann birine gtrm. Gelin elbisesini zerine giydirip telleri bana takm. Hamur gelinin, hakiki bir geline tamamen benzediini grnce, onunla beraber, kapnn nnde duran gelin arabasna binmi. Araba hemen yola km. Araba gidiyor, kyl kadn da dnyormu. Dn evine varnca damadn koluna gelin diye kimi verecek? aresiz bu defa iin asl meydana kacak, kendisi de herkese rezil olacak
*

TEZEL, Naki; Trk Masallar I, Ankara: Kltr Bakanl Yaynlar, 1990.

Kyl kadn kendi kendine byle dnrken araba da byk bir gln kenarndan gidiyormu. Gln hem byk, hem de derin olduunu grnce, aklna bir are gelmi. Hamur gelinin zerinden elbiseleri karp arabacya belli etmeden onu gle atm. Hemen arkasndan da: Eyvahlar olsun, kzm gle dt! diye barm. Araba durmu. Adamlar kyl kadnn bana toplanmlar. O durmadan alyor, szlyormu. Gelin gle dt diye dn evine haber gndermiler. Bu fena haber karsnda ok zlen delikanl, arkadalaryla beraber gln yanna gelmi. Aalardan bir tane sal yapmlar. Balklarn alarn alp gle alarak alar derinlere brakmlar. O srada gln dibinde peri kz top oynuyormu. Yukardan doru balk alarnn indiini grnce: Acaba dnya nasl yer ki, demiler. u alara balk yerine biz taklsak, yukar kar myz? Onlar byle konuurlarken, alar da bunlara doru iyice yaklam. Perilerin en k: Ben bu alardan birine tutunup dnyaya kacam, demi. Haydi hoakaln. Kk peri, en yakndaki balk an iyice yakalam. Yukardakiler bir arlk hissederek alar ekmiler. Suyun stne ayn on drd gibi bir kz knca, kyl kadn barm. te kzm kt! Kz alp arabaya bindirmiler. Kyl kadn ona hemen gelin elbiselerini giydirmi, tellerini, duvan takm. Glden kan bu kzn, kendisini byk bir felaketten kurtardn dnerek ferahlam. Araba yeniden yoluna devam ederek dn evine gelmi. Gelini karlamlar. Krk gn, krk gece sren bir dnden sonra peri kz ile olan evlenmiler. Delikanl, eine her gn Kyl kz diye taklrm. Onu adyla deil, Kyl kz diye ardndan, peri kz kocasna gcenmi. Delikanl ne isterse yapmaya, fakat bir tek kelime bile konumamaya balam. Olan bakm ki, olacak gibi deil, kars hi konumuyor. Ne yapsn da onu konutursun? Bir gn ona akadan: Seni bir odaya kapatrm, demi. Peri kz o vakit konumu: Kapatrsan kapat, demi, baa gelen ekilir. Delikanl kzm; tutup karsn bir odaya kapatm. O gnden sonra evin ilerini delikanlnn byk ablas grmeye balam. Abla bir gn demi ki: Kyl kz acaba ne yapyor? Gidip bakaym. Gidip odann anahtar deliinden kz gzetlemeye balam. Peri kz o srada bir yer minderine oturarak: Ateim yan! demi. Odann iinde bir tkrt olmu, nar gibi kmr dolu bir mangal kendi kendine gelerek peri kznn nnde durmu. Delikanlnn ablas, ierde olanlar hayretle seyrederken, peri kz: Yam gel! diye seslenmi. Bu defa da iinde ya bulunan bir tava kendi kendine gelip atein zerine oturmu. Biraz sonra ya, atein zerinde czrdamaya balam. Peri kz, iki elini birden tavann iine sokarak: On parmam, balk ol da pi, diye seslenmi. Tavann iinde on balk pimeye balam. Balklar pitikten sonra, peri kz bunlar bir tabaa koyarak le yemeinde yemesi iin kocasna gndermi. Olann ablas, peri kznn

yaptklarn kskanm. Kendi kendine, onun yaptn ben de yaparm, diyerek mutfaa gitmi: Ateim yan! demi. Fakat ne gelen var, ne giden. Kalkp atei yakm. Mangal nne getirmi. Bu i bitince: Yam gel! diye seslenmi. Gene gelen giden yok. Yerinden kalkp bir tavaya ya koyarak alm, mangaln zerine oturtmu. Bu sefer: On parmam balk, kardeimin azna layk! diyerek parmaklarn tavadaki kzgn yaa batrm. Parmaklar yannca, bara bara mutfaktan dar frlam. Ev halk bunun bana toplanmlar. O da kyl kznn yaptklarn aynen yapmak istediini, fakat ellerinin yandn anlatm. Ablasnn parmaklarnn yanmasna ok zlen delikanl, bu sefer de ev ilerinin idaresini ortanca ablasna brakm. Peri kz, bir gn bahedeki kuyudan su ekiyormu. Olann ablas da pencereden onu seyrediyormu. Kz, elinden kovay karm. Fakat hi telalanmam. Sandan bir tel kopararak kuyuya uzatm. Sa uzam, uzam, kuyunun dibine inmi. Sonra peri kz ekmeye balam. Kova yukarya km. Olann ortanca ablas, peri kznn yaptklarn kskanm. Kendi kendine, bunu ben de yaparm, diyerek baheye inmi. Kuyunun bana giderek kovay brakm. Sonra onu yukarya karmak iin sandan bir tel koparp kuyuya uzatm. Fakat sa uzamam. Bu sefer ban kuyunun iine sokup salarn sarktm. Kuyunun dibine desin diye iyice uzanm. Aya yerden kalkm, kendini tutamayarak kuyuya yuvarlanm, boulmu. Ortanca ablasnn da bana bu felaket gelince, olan, karsnn yanna giderek: Senin yznden byk ablamn parmaklar yand, demi. Bu sefer de ortanca ablam bouldu. Nedir bu yaptn? Konuacaksan konu, yoksa seni hibir yere karmam! Peri kz konumu: Sen bilirsin! demi. Delikanl, karsnn azndan baka sz kmaynca, yanndan ayrlm. Fakat ona kzgnl da artyormu. Bu defa aresiz olarak evin ileri delikanlnn kk ablasna kalm. Bir gn evde ekmek bitmi. Kk abla kendi kendine: Ne yapsak, ekmei nasl yetitirsek? diye sylenerek dolayormu. Peri kz evde ekmein bittiini onun szlerinden anlam. Hemen kollarn svam: Frn, gel! diye seslenmi. Bir patrt, bir grltden sonra odann ortasnda kocaman bir frn meydana km. Delikanlnn kk ablas grlty duyunca, ne oluyor, diye merak edip peri kzn gzetlemeye balam. Peri kz, bu sefer: Ateim yan! demi. ok gemeden frnn grl grl yand grlm. Peri kz atee yle bir baktktan sonra: Hamur teknesi buraya gel! diye seslenmi. Bir tkrt olmu. Koca bir hamur teknesi frnn yanna gelip durmu. Peri kz hemen soyunarak frnn iine girmi. Salarn sprge gibi yaparak klleri bir tarafa, atei bir tarafa ekip frndan km. Tekneden hamur alp ekmek yaparak frna koymu. Bylece bir tekne hamurdan pek ok ekmek yapm. Ekmekleri olduu gibi kocasna gndermi. Anahtar deliinden peri kznn yaptklarn gren kk abla, onu ok kskanm. Kendi kendine demi ki: Kardeim bu ekmekleri imdi bunun yaratverdiini renirse, her eyi unutur. Onunla barr. Hlbuki her ey kendiliinden oldu. Ben de onun gibi yapabilirim Doru mutfaa koarak:

Frnm yan, hamurum yurul! diye seslenmi. Fakat ne frn yanm, ne de hamur yuurulmu. Gidip frn yakm. Tekneye su koyup hamur yuurmu. Sonra atele kl salaryla sprp ayrmak iin frna girmi. Girer girmez de yanm, kmr olmu. Kk ablasn da kaybeden delikanlnn kederi artm. Onun da karsnn yznden ldn zanneden delikanl, hemen peri kznn yanna giderek demi ki: Sen benim ablalarmn lmne sebep oluyorsun, onlardan ne istiyorsun ki? Delikanl, ablalarnn kskanlk yznden byle felaketlere uradklarn bilmiyormu. Peri kznn cevap vermediini grnce, oradan ayrlm, sokaa km. Peri kz, kocas gittikten sonra seslenmi: Ya kp, bal kp, buraya gelin! ki kk kp, tkr tkr peri kznn nne gelmiler. Kz demi ki: Benim kk kplerim, imdi arya gideceksiniz, yacdan ya, balcdan bal dolup karde karde geleceksiniz! haydi gle gle ki kk kp, tkr tkr odadan kmlar. Ak olan sokak kapsndan da karak yola koyulmular. nden giden delikanlya yetiip onun yanndan gemiler. Delikanl, iki kk kpn insan gibi yrdklerini grnce, arm, merak ederek pelerine dm. Kpler gitmi, bu gitmi, kpler gitmi, bu gitmi. Nihayet arda bir dkknn nnde durmular. Yac, kplerden birine ya koymu. Bunlar dier bir dkkna, balcya gitmiler. Bu iler bitince, kpler geriye dnp yola koyulmular. Delikanl da arkalarndan Kpler tkr tkr yryerek eve gelmiler. Kapdan ieri girerlerken, ya kp, bal kpne arparak onun azn krm. Buna can sklan bal kp, alamaya balam. Yaptn beendin mi, demi, hanmma syleyeyim de o da senin azn krsn Ya kp demi ki: Kardeim, bir kaza oldu. Hanm eline sopay alrsa, ben ona Ay baban, Gne annen, Yldz kardelerinin ba iin vurma! derim, o da bana dokunmaz. Gene tkr tkr yryerek kzn oturduu odann kapsnn nne gelmiler. Delikanl da bunlarn peinden yarlmyormu. Bal kp ieriye girmi, alayarak: Hanmm, demi, bu benim dudam yard. Peri kz, oradan bir sopa bulup ya kpnn zerine yrm. Tam vuraca srada, ya kp yalvarmaya balam: Peri kz, beni dvme! Ay baban, Gne annen, Yldz kardelerinin ba iin dvme, bir kaza oldu Peri kz bu szler karsnda sopay elinden atm. Delikanl da o anda ieriye girerek: Ay baban, Gne annen, Yldz kardelerinin hatr iin konu! demi. O zaman peri kznn dili iyice alm. Kocasna cevap vermi: Sen bana nerden geldiimi, kim olduumu sordun mu? Kyl kz diye alay ettin. Kyl kz bile olsam, alay m etmen lazmd? Sen bana hibir ey sormadn iin, ben de sana darldm, konumadm. Delikanl: Hakkn var, demi, kabahatli olan her zaman cezasn eker. Ben bugne kadar cezam ektim. Artk her ey dzeldi. Syle bakalm imdi, kimsin, nereden geldin? Peri kz anlatmaya balam: Biz peri kardeiz. Bir gn gln dibinde top oynuyorduk. Yukardan doru balk alar inmeye balad. Bu alara taklp da yukar ksak, acaba dnya gzel midir, dedik. Ben ablalarmdan ayrlarak alara tutunup yukarya ktm. Bir kadn te kzm kt diye bard. Beni alp buraya getirdiniz. Dn yapp benimle evlendin. Sonra da Kyl kz diye alay etmek istedin! Ben de sana gcendim, bir daha konumadm. stelik beni haksz yere odaya kapadn!

Kar koca barmlar. O gnden sonra birlikte mutlu yaamlar. Onlar ermi muradna, dars sizin banza.