WAT IS WIJSHEID???

“Zodra iemand zich realiseert dat de werkelijkheid vele gezichten kent, zet hij de eerste stap
op weg naar wijsheid.”

Nieuwsbrief van Hopstaken Bedrijfsadvies – 2003.4 – 14 april 2003

In deze nieuwsbrief:

1. Waar gebeurd: Schuld en boete

2. Nieuws van Hopstaken: Eendaagse Seminars
3. Instrumenten: Lik op stuk-communicatie ↓↑
4. Wijze (?) citaten, een vers van Mark Lange en een strofe van De Génestet
5. Service van de maand: Praatje
6. Tips voor leven na ‘t werk

Alles uit deze nieuwsbrief mag gekopieerd en/of verspreid worden. Het enige dat ik vraag,
is bronvermelding. Het nieuwsbrieven-archief staat op www.hopstaken.com.
Reacties: loek@hopstaken.com. Mail mij ook voor printversies van oude nieuwsbrieven.

1. Waar gebeurd: Schuld en boete

Waarden en normen. Terug naar vroeger? Hoe bedoel-u? Uit het archief:

ARBEIDSOVEREENKOMST

De Directie van de __________BANK N.V. te Amsterdam verklaart aan te stellen tot beambte der Bank te
Amsterdam: de Mej. X, op onderstaande voorwaarden, op welke voorwaarden mede-ondergetekende, hierna te
noemen de beambte, verklaart zijn benoeming aan te nemen.
Artikel 1: De beambte is verplicht zijn volle arbeidskracht aan de bank te wijden en alle werkzaamheden, die hem
door of vanwege de Directie zullen worden opgedragen, met de meeste nauwkeurigheid volgens de hem gegeven
instructie te verrichten.
Artikel 2: De beambte is verplicht elke werkdag in het gebouw der bank aanwezig te zijn vanaf uiterlijk 9 uur des
voormiddags tot 17 uur des namiddags (’s-Zaterdags tot 13 uur des namiddags) of tot zodanig later tijdstip of
gedurende zodanige tijden als naar het oordeel der Directie de werkzaamheden dit zullen vereisen, met recht op een
middagpauze van ¾ uur. De beambte, die zonder noodzaak of verlof, gegeven door of vanwege de Directie op
bepaalde tijd niet aanwezig is, verbeurt een boete van ƒ 0.50.
Artikel 3: Het is de beambte verboden om zonder uitdrukkelijke toestemming van de Directie voor andere personen
of lichamen werkzaamheden te verrichten of voor eigen rekening zaken uit te oefenen. Hij is verplicht zich te
onthouden van speculatiën in fondsen of goederen; hij mag geen fondsen doen aan- of verkopen of enige dergelijke
affaire doen uitvoeren, dan door tussenkomst van de Bank of een door de Directie aangewezen instelling.
(…)
Artikel 5: Het is de beambte ten strengste verboden in het gebouw der Bank te roken. Iedere overtreding van dit
voorschrift wordt gestraft met een boete van ƒ 1,-.
(…)
Artikel 7: De beambte is verplicht naar beste weten mede te werken aan de nakoming van de door of vanwege de
Directie gegeven voorschriften en te streven naar een goede verstandhouding tussen de verschillende beambten.
(…)
Artikel 10: Alle boeten worden bij de eerstvolgende uitbetaling van salaris ingehouden en gestort in het
“Pensioenfonds”.
(…)
Amsterdam, 27-7-1949

Dát waren nog eens tijden. Hoezo, waarden en normen. Schuld! Boete! Nee. Geef me dan toch maar déze tijden.

1
2. Nieuws van Hopstaken: Eendaagse Seminars
Let op: de startdatum van de workshop Communicatie & Management is niet donderdag 29 mei (Hemelvaart), maar
5 juni. Tevens heb ik besloten de duur te verkorten van 5 naar 4 dagen. De prijs wordt € 1.800,- ex. BTW.

Naast het reguliere aanbod van meerdaagse workshops en seminars (zie Nieuwsbrief 3.3 en www.hopstaken.com)
leveren wij ook met enige regelmaat, in-company, Eendaagse Seminars. Daarbij staat één thema centraal. Theorie en
praktijk worden, indien gewenst en voor zover mogelijk, toegesneden op de maat van de opdrachtgevende
onderneming. Om die aansluiting op de bedrijfspraktijk te bereiken, stemmen we vooraf goed af. Dit zijn thema’s
die we de totnutoe tijdens eendaagse seminars hebben behandeld:
• Vergaderen
• Interne communicatie
• Bedrijfsethiek
• Normen en waarden
• Van visie naar strategie
• Conflicthantering binnen een team (‘Team Mediation’)
• De Inefficiency-spiegel
• Leiderschap bij verandering
• Organiseren
• Bedrijfsculturen
• Van transactiegericht verkopen naar relatiebeheer
• Bouwen aan vertrouwen
• Van oordelen naar beoordelen.
Een Eendaags Seminar neemt twee dagdelen in beslag. 0930-1700 en 1400-2130 zijn de meest voorkomende
aanvangs- en eindtijden. Het honorarium bedraagt € 1.000,-, incl. materialen. Vragen? loek@hopstaken.com.

3a. Instrument: Lik op stuk-communicatie Top Down (De-powerment)

Als baas overvallen medewerkers je wel eens ongevraagd met ideeën, informatie, suggesties en andere staaltjes
bemoeizucht. Dan is het tijd voor Lik op stuk-communicatie Top Down. Tijd voor een afpoeier. Geef ze d’r van
langs! De-powerment time. Tien stuks, vrij naar een bron op ’t web (anon.):
1. “Daarvoor is nu geen geld [en/of geen tijd].”
2. “Dat kost teveel mankracht.”
3. “Dat werkt hier toch niet.”
4. “Denk er nog ‘ns goed over na.”
5. “Dat hebben we al eens eerder geprobeerd.”
6. “Het gaat toch goed zo?”
7. “Daar moeten we nog maar eens over praten.”
8. “Ik zal er nog eens over nadenken.”
9. “Zet het eerst maar eens op schrift.”
10. Negeer de boodschap totaal en geef direct een spoedopdracht.
Kijk niet gek op als je medewerker je van repliek dient. Wat dacht je van Lik op stuk-communicatie Bottom Up?

3b. Instrument: Lik op stuk-communicatie Bottom Up (Zelf-empowerment)

Soms wil je je baas verblijden met een idee, informatie of een suggestie. Past hij Lik op stuk-communicatie Top
Down (zie boven) op je toe? Poeiert hij je af? Tijd voor Lik op stuk-communicatie Bottom Up. Confronteren die
hap. Zelf-empowerment. 10 remedies, die kunnen helpen voorkomen dat de baas een goed idee, een waardevolle
suggestie of een nuttig brok informatie naast zich neer legt en jou dus demotiveert:
1. “Ik hoor wat je zegt. Luister!”
2. “Ik begrijp dat ik je hiermee heb overvallen. Heb je je wel al afgevraagd wat er gebeurt als …
[bij een idee: het probleem waar jouw idee een oplossing voor is] niet wordt opgelost?”
[bij informatie:] je [deze informatie] bij de besluitvorming negeert?”
[bij suggestie:] je [deze suggestie] niet meeneemt bij je oordeelsvorming?”
3. “Je hebt gelijk. We mogen niet te hard van stapel lopen. Daarom … [herhaal idee, suggestie]”
4. “Tijd [geld; mensen; materialen] is schaars. Daar heb je volkomen gelijk in. Ik ga er direct mee aan de
slag.” Of: “Bedankt voor je tijd. We komen d’r wel uit.” Doe wat je moet doen.
5. “Ik merk dat ik niet gelegen kom. Ik loop / bel / mail ‘t wel even naar [je naast hogere baas].”
6. Bij een herhaalde afpoeier: zet idee/informatie/suggestie vooraf op papier. Bij weer een afpoeier of geen
reactie (wat ook een afpoeier is), stuur ‘t dan onmiddellijk naar je naast-hogere baas, kopie aan je baas.
2
 7. Zwijg. Kijk hem strak aan, kort, draai je dan om en onderneem zelf actie.
8. Maak je collega’s warm voor jouw idee of suggestie; leer hen Lik op stuk-communicatie Bottom Up.
9. Negeer de afpoeier, word beheerst boos en herhaal dan je boodschap – LUID EN DUIDELIJK.
10. Bij herhaald afgepoeierd worden en 1 t/m 9 halen niets uit: vertel rond dat je overweegt te solliciteren bij
de concurrent (Dit werkt natuurlijk alleen wanneer je echt erg goed bent in je werk.).
NB. Lik op stuk-communicatie Bottom Up werkt alleen wanneer intelligent en met beleid toegepast. Zet ‘m op!

4. Wijze (?) citaten, een vers van Mark Lange en een strofe van De Génestet
Gek op citaten? Of geldt voor jou: “Citeren is voor mensen met meer geheugen dan verstand.” Bedenk dat citaten
een (on)wijsheid of een al dan niet vermeende realiteit in zeer kort bestek kunnen neer zetten. Poëzie in proza-vorm.
Althans, in de ogen van de citatenverzamelaar. Citaten worden gekoesterd door velen. Ze lijken soms te fungeren als
bakens om enige orde te scheppen in een chaotische gedachtenwereld. Of ze altijd en overal waar zijn? Dat valt te
bezien. Over het moreel gehalte ervan kun je twisten. Sommige zijn een illustratie van onverholen seks- of racisme
Andere uitgesproken naïef of cycnisch. Vaak gunnen ze je een blik onder iemands hersenpan. In de bundel ‘Over
mores leren’, een ‘klein filosofisch citatenboek’ (ISBN 90 391 0876 5) staat bijvoorbeeld deze:
(A) “Waarom doodt u mij?”
(B) “Wel, woont u niet aan de overzijde van de rivier? Als u aan deze kant zou wonen, mijn vriend, dan zou ik een
moordenaar zijn en het zou onrecht zijn u te doden; maar omdat u aan de overzijde woont, ben ik een dapper man en
doe ik het met het volste recht.” Blaise Pascal (1632-1662)
En:
“Men moet de mensen óf strelen óf uitroeien. Want iemand die licht wordt aangepakt, wreekt zich, terwijl iemand
die zwaar geweld wordt aangedaan zich niet meer kan wreken. Daarom moet men de mensen zó hard straffen dat
men hun wraak niet meer hoeft te vrezen.” Niccolò Machiavelli (1469-1527) in ‘De Heerser’

Deze kreeg ik van een Amerikaanse email-kennis:

“Natúúrlijk willen mensen geen oorlog. Geen misverstand daarover. Maar uiteindelijk bepalen de leiders van het
land het beleid en het is altijd eenvoudig om het volk daarin mee te slepen, of het nou een democratie is, een
fascistische dictatuur, een parlement of een communistische dictatuur. Stem of geen stem, de mensen gehoorzamen
altijd hun leiders. Dat is eenvoudig. Het enige dat je hoeft te doen is hen vertellen dat zij worden aangevallen,
degenen die vrede willen beschuldigen van gebrek aan vaderlandsliefde en het land blootstellen aan gevaar. Zo
werkt ‘t in elk land.” Hermann Göring, tijdens het proces van Neurenberg

“Echt, de wereld is gek geworden. De beste rapper is blank, de beste golfer zwart, Zwitserse zeilers winnen de
America’s Cup, Frankrijk beschuldigt de V.S. van arrogantie en de Duitsers willen geen oorlog voeren..” (anon.)

Over het verschijnsel dat namen van bronnen in de loop der tijd dikwijls zoek raken, deze verzuchting:
“Originaliteit is de kunst te onthouden wat je hebt gehoord en te vergeten van wie je het hebt gehoord.” (anon.!!)

Het vermogen om te leren is een talent. LEVENSFILOSOFIE

De kunde om te leren is een vaardigheid.
De bereidheid om te leren is een keuze.
(anon.)
WOORDENSCHAT
Ik woon in woorden diep van binnen
Alleen in woorden kan ik echt beminnen
wat dierbaar is. Ik zou niet weten wat
ik zonder woorden moest beginnen
Mark Lange (1972)
(…)
Om door ’t leven heen te komen,
Wijsheid zoekend met een lach,
Heb ik noodig dag aan dag,
Menschen, meisjes, boeken, boomen,
Vreugden, smarten, dwaasheên, droomen,
Zielestrijd en luit–akkoord,
Vriend en vijand, en zoo voort,
Met nog twintig kleinigheden
Om mij telkens te vertreden.
P.A. de Génestet (1829 – 1861)

(Met dank aan Rob, Robert, Mark en John)

3
 HOPSTAKEN’S OPEN WORKSHOPS 2003
Loek start donderdag 5 juni Communicatie & Management (Effectief Leiderschap)
4 donderdagen (5, 12 en 19 juni; 3 juli). Kosten: € 1.800,- p.p. ex. BTW

Nelly start woensdag 22 oktober Communicatie & Coaching (Effectief Coachen)

4 woensdagen (22 en 29 oktober, 5 en 12 november). Kosten: € 1.800,- p.p. ex. BTW

Aanmelden: info@hopstaken.com. Informatie: www.hopstaken.com.

5. Service van de Maand: Praatje

Meestal aan het begin van een directie- of MT-vergadering, een werklunch, een congres, een jubileum, een jaardag
of een zakendiner, trapt iemand af met een praatje. Een korte inleiding, wat de Engelsen een ‘keynote speech’
noemen. Een keynote-spreker opent de deur naar b.v. een groepsgesprek over een specifiek thema en zet de toon.

Vaak draaien keynote-speeches om een pakkend citaat, een oude wijsheid of een uitdagende stelling. Vaak voorzien
van een kwinkslag, een vleugje filosofie, een anecdote uit eigen doos, een link met de actualiteit, een relativering.
Dit alles neergezet in korte zinnen, rake taal en altijd een opwekking tot betrokkenheid bij wat er op volgt.

De gastheer kondigt in zijn/haar rol als ceremoniemeester de keynote-spreker aan. Beroemde Nederlanders laten
zich daar goed voor betalen. Hopstaken Bedrijfsadvies (nog) niet. Deze service is voor ons PR & Promotie: een
gelegenheid tot kennismaken met mogelijk nieuwe relaties. Bij vaste relaties is het gewoon een vriendendienst.
Wanneer er tevens gegeten wordt, laten we ons dat overigens goed smaken.

6. Tips voor leven na ‘t werk

Tussen twee nieuws-items door hoorde ik ineens deze versregels:
“…Don’t it always seem to go - that you don’t know what you’ve got - till it’s gone. They paved paradise - and put
up a parking lot.”
Hoe blaas je een cliché opnieuw leven in? Illustreer ‘t met een beeld van een pas aangelegde parkeerplaats waar kort
geleden Moeder Natuur nog regeerde. Slot van het refrein van ‘Big Yellow Taxi’, een song van Joni Mitchell uit
1970, perfect vertolkt door, en een wereldhit voor Counting Crows. Een jonge groep die de traditie levend houdt van
The Band. Als dit nummer je aanspreekt, kijk dan ook eens naar Mitchell’s DVD ‘Painting With Words and Music’.
Haar in 1997 live gezongen ‘Taxi’ is heel anders, maar subliem.

In september 1971 liep ik op aanraden van vrienden een antiquariaatje binnen op een pleintje in Ascona, aan het
Lago Maggiore. Daar trof ik Leo Kok aan, een kwieke zeventiger. Leo was in de vroege jaren ’20 huispianist van de
Groupe des Six, het groepje Franse componisten rond Erik Satie (1866-1925). In zijn winkeltje, onderin een
eeuwenoud pand met gebeeldhouwde gevel, hing een schilderij. Daarop de jonge Kok, gezeten aan de vleugel, met
vóór zich de bladmuziek van Satie’s ‘Gymnopédies’. Gedateerd: 1922. Op mijn vraag welke Satie-interpretatie
Leo’s voorkeur genoot, noemde hij de mij toen geheel onbekende Aldo Ciccolini. “Die begrijpt wat Satie bedoelde
met zijn aanwijzingen. ‘Lent et grave’, bij Gymnopédie nr. 3 is ‘ernstig, tegelijkertijd lichtvoetig’. Dus niet
‘zwaarmoedig, zachtjes gespeeld’, wat de meesten doen.” Reden waarom ik begin ‘73 ƒ 125,- van m’n studiebeurs
neertelde voor Ciccolini’s net verschenen 6 LP’s met Satie’s complete pianowerk. Deze opnamen waren lange tijd
niet te krijgen. Dertig jaar later zijn ze (op 5 CD’s) te koop voor slechts € 23,95.
De dubbel-CD die je nu bij de Bijenkorf-kassa’s ziet (€ 5,-) is niet verkeerd, maar je mist superieure Satie’tjes als
het hupse ‘La Belle Excentrique’, ‘Véritables Préludes Flasques’ (studies naar de psyche van de hond), de klasse-
ironie van ‘Sonatine Bureaucratique’ en de porseleinen miniatuurtjes die Satie ‘Trois Morceaux en Forme de Poire’
doopte. Als je deze set aanvult met de spetterende orkest-uitvoering van ‘Parade’, door de klassieke Philips-opname
van het London Symphony Orchestra o.l.v. Antal Dorati, dan heb je bijna alles van de meester. Op die CD vind je
ook het zwierige ‘Le Boeuf sur le Toit’ van Satie-leerling Darius Milhaud, de latere muziekleraar van Dave
Brubeck, vriend en bewonderaar van Duke Ellington. Maar dát is een ander verhaal.
(Mijdt de Satie-uitvoeringen door Reinbert de Leeuw. Diens ‘Gymnopédies’ zijn très triste en trop grave. Ofwel, De
Leeuw maakte van Satie’s noten- huilebalken. Leo zou er niet naar hebben kunnen luisteren.)
4