06 - Sabanahmet

Educational Administration: Theory and Practice Summer 2008, Issue 55, pp: 459-496 Kuram ve Uygulamada Eitim Ynetimi
Yaz 2008, Say 55, ss: 459-496
Okula ilikin Metaforlar

Ahmet Saban
Bu aratrma, ilkretim birinci kademe renci (n=1,204), retmen (n=85) ve retmen adaylarnn (n=420) okul kavramna ilikin sahip olduklar metaforlar ortaya karma amacna ynelik olarak gerekletirilmitir. Katlmclarn her birinin Okul ... gibidir, nk ... ibaresini tamamlamasyla elde edilen ham veriler, hem nitel hem de nicel veri zmleme teknikleri kullanlarak analiz edilmitir. Aratrmann bulgularna gre, katlmclar okul kavramna ilikin olarak toplam 74 adet geerli metafor retmitir. Bu metaforlar daha sonra ortak zellikleri bakmndan irdelenerek 10 farkl kavramsal kategori altnda toplanmtr. Sz konusu bu 10 kavramsal kategori katlmc tr (renci, retmen ve retmen aday) bakmndan nemli derecede farkllk gstermitir. Kavramsal kategoriler, ayrca, rencilerin snf dzeyleri (3, 4 ve 5. snf) bakmndan da nemli derecede farkllk gstermitir. Anahtar szckler: rgtsel metafor, okula ilikin metaforlar, metafor
Metaphors about School

This study investigated the metaphors that primary school students (n=1,204), teachers (n=85) and teacher candidates (n=420) formulated to describe the concept of school. In order to collect data participants were asked to complete the prompt School is like ... because .... Both qualitative and quantitative procedures were utilized to analyze the data. According to the results, overall, participants produced 74 valid metaphors about school. Based on these metaphorical images, 10 conceptual themes (or categories) were identified. Significant differences were detected between students, teachers and teacher trainees with respect to 10 conceptual themes. Significant associations were also identified between 10 conceptual categories and the students class levels. Keywords: organizational metaphor, metaphors about school, metaphor
Ahmet Saban
Metaforlar gnlk hayatta kullandmz dili sadece sslemeye ynelik bir sz sanatndan ibaret deildir, onlarn insan hayatndaki nemi bundan ok daha fazlasn kapsar. Metafor kavram Trkede eretileme veya istiare olarak kullanlmasna karn, bu iki kavramn da metaforun zn skalad (Demir, 2005, s. 13) dnlmektedir. nk Greke metaphoradan gelen metafor kelimesi, meta: te ve pherein: tamak, yklenmek kelimelerinden mrekkeptir, ve bir yerden baka bir yere gtrmek anlamndadr (Demir, 2005, s. 13). Demire (2005, s. 12) gre, istiare, dne dayanr: dn alma, birinden ereti/ireti bir ey alma; bir kelimenin anlamn geici olarak baka bir kelime iin kullanma... Eretileme ise istiarenin kelime anlamnn Trkeye aktarlmasdr. Daha ak bir ifadeyle, eretileme (veya istiare) daha ok edebiyatta kullanlan dier mecaz sanatlar (rnein, tebih, benzetme, kinaye, vb.) gibi edebi veya sanatsal bir ilev grrken, metafor kavram daha ok zihinsel ve dnsel kavray sistemimizi simgelemek iin kullanlmaktadr. Morgana (1998, s. 14) gre metafor kullanm, genel olarak dnyay kavraymza sinen bir dnce biimi ve bir grme biimi anlamna gelir. Bu ynyle metafor, bir bireyin yksek dzeyde soyut, karmak veya kuramsal bir olguyu anlamada ve aklamada ie koabilecei gl bir zihinsel aratr. Shuellin (1990, s. 102) de vurgulad zere: Eer bir resim 1000 kelimeye bedelse, bir metafor da 1000 resme bedeldir. nk, bir resim sadece statik bir imge sunarken, bir metafor bir olgu hakknda dnmek iin zihinsel bir ereve sunmaktadr. Temelde, metafor kavram ile kastedilen, bir kavram, olgu veya olayn baka bir kavram, olgu veya olaya benzetilerek aklanmasdr (Oxford et al., 1998). Lakoff ve Johnsona (2005, s. 27) gre, metaforun z bir tr eyi baka bir tr eye gre anlamak ve tecrbe etmektir. Bylece metafor, X olgusunun Y olgusu gibi olduunun ak veya rtk bir biimde belirtilmesiyle oluur. te metaforu bir zihinsel model olarak gl klan ey de budur; onun iki benzemez olgu arasnda bir iliki kurulmasn salamas veya belli bir zihinsel emann baka bir zihinsel ema zerine yanstlmasna olanak vermesidir. Bu balamda metaforlar, bir bireyin zihninin belli bir anlay (kavray) biiminden baka bir anlay (kavray) biimine hareket etmesini salayarak, o bireyin belli bir olguyu baka bir olgu olarak grmesine olanak tanrlar. Buna gre, herhangi bir metafor ilikisinde, en az temel enin varlndan sz edilmesi gerekir (Forceville, 2002): (1) metaforun konusu (rnein, Okul bir artma tesisi gibidir. cmlesindeki okul szc), (2) metaforun kayna (rnein, Okul bir artma tesisi gibidir. cmlesindeki artma tesisi kavram) ve (3) metaforun kaynandan metaforun konusuna atfedilmesi dnlen zellikler (rnein, Okul bir artma tesisi gibidir. nk her kltrden, her kesimden gelen renciler okulda eitilir ve toplumun istedii bir vatanda olarak tekrar topluma geri gnderilir...). Dolaysyla, herhangi bir metafor ilikisinde,
460
Okula likin Metaforlar
metaforun kayna, metaforun konusunu farkl bir bak asyla anlamada ve aklamada zihinsel bir filtre veya szge ilevi grr. Metafor, bireylerin kendi dnyalarn anlamalarna ve yaplandrmalarna ynelik gl bir zihinsel haritalama ve modelleme mekanizmas olarak (Arslan & Bayrak, 2006, s. 103) gnmz eitimcilerinin dikkatini olduka youn bir ekilde ekmektedir. Bozlk (2002) eitimle ilgili bir dersi alan 49 birinci snf niversite rencisinden drt farkl zamanda (dersin ilk haftas, ara snav zaman, dersin son haftas ve bir sonraki dnemde) olmak zere kendilerini bir renci olarak nasl algladklarna ilikin metafor retmelerini istemitir. Bu sre sonucunda 35 adet metafor elde edilmitir. Bu metaforlar daha sonra aadaki drt kategori altnda toplanmtr: (1) hayvan metaforlar (%37) (salyangoz, balk, kr faresi, rdek, katr, inek, ku, deve, eek, sincap, vb), (2) nesne metaforlar (%29) (snger, renkli kalem, perde, bilgisayar program, vb), (3) insan metaforlar (%26) (eker yiyen ocuk, gzlemci, bebek, Alzheimer hastas, vb) ve (4) eylem metaforlar (%8) (aaca trmanma, yemek yeme, vb). Bozlke (2002) gre, rencilerin byk bir ounluu kendilerini pasif bir renci olarak alglayarak (rnein, snger) ve rendiklerinin byk bir ksmn yitirmi olma kaygsyla (rnein, Alzheimer hastas) yksek renime gelmektedirler. Saban, Kobeker ve Saban (2006) 485i erkek ve 737si de kz olmak zere toplam 1,222 retmen adayndan retmen kavramna ilikin metafor retmelerini istemitir. Aratrmann verileri, katlmclarn her birinin retmen ... gibidir, nk ... ibaresini tamamlamasyla elde edilmitir. Toplanan ham veriler hem nitel hem de nicel veri zmleme teknikleri kullanlarak analiz edilmitir. Aratrmann bulgularna gre, retmen adaylar toplam 111 adet geerli metafor retmitir. Bu metaforlar daha sonra ortak zellikleri bakmndan 10 farkl kavramsal kategori altnda toplanmtr. Ayrca, 10 kavramsal kategorinin retmen adaylarnn program tr ve cinsiyeti bakmlarndan karlatrmas sonucu u bulgulara ulalmtr. Snf retmeni adaylar retmenlerin bireysel geliimi destekleyici ve karakter geliimcisi rollerini, ngilizce retmeni adaylar retmenlerin yol gsterici ve ynlendirici roln, Bilgisayar retmeni adaylar da retmenlerin bilgi salayc ve i birliki ve demokratik lider rollerini birbirlerine kyasla daha ok oranda benimsemitir. Erkek retmen adaylar retmenlerin ekillendirici ve biimlendirici, yol gsterici ve ynlendirici ve i birliki ve demokratik lider rollerini, kz retmen adaylar da retmenlerin bilgi salayc, bireysel geliimi destekleyici ve karakter geliimcisi rollerini birbirlerine kyasla daha ok oranda benimsemitir. Saban (2008) ilkretim birinci kademe retmen (n=105) ve rencilerinin (n=1,248) bilgi kavramna ilikin sahip olduklar metaforlar
461
Ahmet Saban
aratrmtr. Katlmclarn her birinin Bilgi ... gibidir, nk ... ibaresini tamamlamasyla elde edilen ham veriler, hem nitel hem de nicel veri zmleme teknikleri kullanlarak analiz edilmitir. Aratrmann bulgularna gre, retmen ve renciler bilgi kavramna ilikin olarak toplam 106 adet geerli metafor retmitir. Bu metaforlar daha sonra ortak zellikleri bakmndan irdelenerek 12 farkl kavramsal kategori altnda toplanmtr. Sz konusu bu 12 kavramsal kategori katlmc tr (retmen ve renci) bakmndan nemli derecede farkllk gstermitir. rnein, retmenler dinamik bir olgu olarak bilgi, g/kontrol arac olarak bilgi, yol gsterici olarak bilgi, sonsuz bir olgu olarak bilgi ve zorunlu bir gereksinim olarak bilgi kategorilerini temsil eden metafor imgelerini, renciler ise besin/gda olarak bilgi, bavuru kayna olarak bilgi, deerli bir varlk olarak bilgi, haz/mutluluk veren bir olgu olarak bilgi ve kaydedilmesi gereken bir olgu olarak bilgi kategorilerini temsil eden metafor imgelerini birbirlerine kyasla daha ok oranda retmitir. Geriye kalan iki kategoriyi (koruyucu/ kurtarc/ iyiletirici olarak bilgi ve ara olarak bilgi kategorilerini) temsil eden metafor imgelerini retmen ve renciler birbirlerine benzer oranlarda retmitir. Bu aratrma ise ilkretim birinci kademe renci, retmen ve retmen adaylarnn okul kavramna ilikin sahip olduklar metaforlar ortaya karma amacna ynelik olarak gerekletirilmitir. Bu genel ama erevesinde aadaki sorulara cevap aranmtr: 1. 2. 3. 4. lkretim birinci kademe renci, retmen ve retmen adaylarnn okul kavramna ilikin sahip olduklar metaforlar nelerdir? Bu metaforlar ortak zellikleri bakmndan hangi kavramsal kategoriler altnda toplanabilir? Bu kavramsal kategoriler katlmc tr (renci, retmen ve retmen aday) bakmndan farkllk gstermekte midir? Bu kavramsal kategoriler rencilerinin snf dzeyleri (3, 4 ve 5. snflar) bakmndan farkllk gstermekte midir? Yntem Katlmclar Aratrmann katlmclar (1) 20062007 ve 20072008 retim yllar Gz ve Bahar dnemlerinde Seluk niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Snf retmenlii Tezsiz Yksek Lisans Programnda renim gren snf retmenleri ile (2) bu retmenlerin kendi rencileri ve (3) ayn retim yllarnn Gz dneminde Seluk niversitesi Eitim Fakltesinde Eitim Bilimine Giri dersini alan (1. snf) snf retmeni adaylarndan olumaktadr (baknz Tablo 1).
462
TABLO 1 Katlmclar Hakknda Bilgi Katlmc tr, f (%) renci, 1204 (70,5)
retmen, 85 (5)
retmen aday, 420 (24,5)
Demografik zellik Erkek K z 3. snf 4. snf 5. snf Erkek Kadn 3. snf 4. snf 5. snf Erkek K z
f (%) 522 (43,4) 682 (56,6) 384 (31,9) 364 (30,2) 456 (37,9) 39 (45,9) 46 (54,1) 29 (34,1) 26 (30,6) 30 (35,3) 175 (41,7) 245 (58,3)
Aratrmaya 39u (%45,9) erkek ve 46s da (%54,1) kadn olmak zere toplam 85 snf retmeni katlmtr. retmenlerin snf dzeyine gre dalm yledir: 29 nc snf retmeni, 26 drdnc snf retmeni ve 30 beinci snf retmeni. Aratrmaya katlan retmenlerin yalar 22 ile 48 arasnda deimekte olup, ya ortalamas 29dur (standart sapma=4,77). Buna ek olarak, retmenlerin mesleki tecrbesi 1 ile 26 yl arasnda deimekte olup, ortalama olarak 6 yldr (standart sapma=4,68). Aratrmaya 522si erkek (%43,4) ve 682si de kz (%56,6) olmak zere toplam 1,204 ilkretim rencisi katlmtr. rencilerin snf dzeylerine gre dalm yledir: 384 nc snf rencisi, 364 drdnc snf rencisi ve 456 beinci snf rencisi. Aratrmaya katlan rencilerin yalar 8 ile 12 arasnda deimekte olup, ya ortalamas 11dir (standart sapma=1,14). Aratrmaya, ayrca, 175i erkek (%41,7) ve 245i de kz (%58,3) olmak zere toplam 420 snf retmeni aday katlmtr. Aratrmaya katlan retmen adaylarnn yalar 18 ile 22 arasnda deimekte olup, ya ortalamas 19dur (standart sapma=1,42). Verilerin Toplanmas Katlmclarn okul kavramna ilikin sahip olduklar metaforlar ortaya karmak amacyla onlarn her birinden Okul ... gibidir, nk ... cmlesini tamamlamas istenmitir. Bu ama iin retmenlere ve retmen adaylarna sayfann en stnde bu ibarenin yazl olduu bo bir form verilmitir ve
463
Ahmet Saban
onlardan bu ibareyi kullanarak ve sadece tek bir metafor zerinde younlaarak dncelerini dile getirmeleri istenmitir. Ev devi olarak verilen bu projenin tamamlanmas iin retmen ve retmen adaylarna bir haftalk sre tannmtr. Bu sre zarfnda retmenler ayn yolu izleyerek kendi rencilerinden de okul kavramna ilikin bir benzetme retmelerini salamtr. Metaforun bir aratrma arac olarak kullanld almalarda gibi kavram genellikle metaforun konusu ile metaforun kayna arasndaki ba daha net bir ekilde artrmak iin kullanlmaktadr. Bu aratrmada nk kavramna da yer verilerek, katlmclarn kendi metaforlar iin bir gereke veya mantksal dayanak sunmalar istenmitir. Katlmclarn kendi el yazlaryla kaleme aldklar bu kompozisyonlar, bu aratrmada temel veri kayna olarak kullanlmtr. Verilerin Analiz Edilmesi Katlmclarn gelitirdikleri metaforlar be aamada analiz edilmitir: (1) kodlama ve ayklama aamas, (2) rnek metafor imgesi derleme aamas, (3) kategori gelitirme aamas, (4) geerlik ve gvenirlii salama aamas ve (5) nicel veri analizi iin verileri SPSS paket programna aktarma aamas. Kodlama ve ayklama aamas Bu aamada ncelikle katlmclar tarafndan retilen metaforlarn alfabetik sraya gre geici bir listesi yaplmtr. Bu ama dorultusunda katlmclarn yazlarnda belli bir metaforu net bir ekilde dile getirip getirmediine baklmtr. Bu aamada basite her katlmcnn sunduu metafor kodlanmtr (rnein, aile, fabrika, vb.). Bu aamada, ayrca, herhangi bir metafor imgesini iermeyen ktlar ile bo braklan katlar (n=221) ayklanmtr. Baz katlmclar, rnein, bir metafor imgesini sunmak yerine, genel olarak, okulla ilgili kiisel dncelerini paylamtr. Yine, baz katlmclar belli bir metafor imgesini dile getirdii halde, sz konusu metafora ilikin herhangi bir gereke (ya da mantksal dayanak) sunmamtr. Baz katlmclar da birden fazla kategoriye ait zellikleri ieren metaforlar retmitir. Btn bu gerekelere bal olarak 221 adet kt elenerek aratrma kapsam dnda braklmtr. rnek metafor imgesi derleme aamas Katlmclarn zayf yapl metafor imgelerini ieren katlarn ayklanmasndan sonra, toplam 74 adet geerli metafor elde edilmitir. Bu aamada, bu metaforlar tekrar alfabetik sraya gre dizilmi ve ham veriler ikinci kez gzden geirilerek her metaforu temsil eden katlmc
464
kompozisyonlarndan birer rnek metafor ifadesi seilmitir. Bylece, 74 metaforun her biri iin onu en iyi temsil ettii varsaylan katlmc metafor imgelerinin derlenmesiyle birlikte bir rnek metafor listesi oluturulmutur. Bu liste, iki temel amaca ynelik olarak derlenmitir: (a) metaforlarn belli bir kategori altnda toplanmasnda bir bavuru kayna olarak kullanmak ve (b) bu aratrmann veri analiz srecini ve yorumlarn geerli klmak. Ancak, katlmclarn kendi el yazlaryla kaleme aldklar metafor kompozisyonlar birka cmle ile birka sayfa arasnda deimitir. Bu nedenle, seilen bir metafor ifadesinin ok uzun olduu durumlarda, katlmclarn kendi szckleri ve anlatm dili korunarak metaforun sadece en nemli boyutlar aktarlmtr. Aktarlmayan szckleri, cmleleri veya paragraflar simgelemek iin metafor ifadesinde yan yana nokta (...) kullanlmtr. Buna ek olarak, bir metafor imgesini kimin rettiine ilikin kiisel bilgiler, sz konusu metafor ifadesinin hemen ardnda yer alan parantez iinde kodlanm olarak verilmitir. Bu kodlarn anlamlar yledir: (1) Metafor imgesinin kime ait olduunu belirtmek iin renci, retmen ve retmen aday szckleri kullanlmtr. (2) retmen ve rencilerin snf dzeylerini temsil etmek iin 3, 4 ve 5 rakamlar kullanlmtr. (3) Katlmclarn cinsiyetlerini belirtmek iin E ve K harfleri kullanlmtr. (4) retmenler tarafndan retilen metaforlarda, ayrca, retmenin yan ve mesleki tecrbesini belirtmek amacyla 328 gibi ift say kullanlmtr; ilk say retmenin yan ve ikinci say da retmenin yl olarak mesleki tecrbesini gstermektedir. Kategori gelitirme aamas Bu aamada, temel olarak katlmclar tarafndan retilen metafor imgeleri okul olgusuna ilikin sahip olduklar ortak zellikler bakmndan irdelenmitir. Bu ilem esnasnda zellikle 74 metafor hakknda oluturulan rnek metafor listesi baz alnarak her metafor imgesinin okul olgusunu nasl kavramsallatrdna baklmtr. Bu ama iin, katlmclar tarafndan retilen her metafor imgesi (1) metaforun konusu, (2) metaforun kayna ve (3) metaforun konusu ile kayna arasndaki iliki bakmlarndan analiz edilmitir. Daha sonra her metafor imgesi okula ilikin sahip olduu perspektif bakmndan belli bir tema ile ilikilendirilerek (rnein, sevgi ve dayanma yeri olarak okul, vb.) toplam 10 farkl kavramsal kategori oluturulmutur. Tablo 2, kategori gelitirme aamasnda derlenen ve 74 adet metaforun belli bir kategori altnda toplanmasnda kullanlan zellikleri gstermektedir.
465
Ahmet Saban
TABLO 2 Okula likin 10 Kavramsal Kategori ve Onlar Temsil Eden zellikler (zet)
Sevgi ve dayanma yeri olarak okul Okul, rencilerin sevgi ve aidiyet duygusunu gelitirir. Okul, rencilerin ibirlii ve dayanma iinde olmalarn salar. Okul, rencileri manevi adan destekler. Bilgi ve aydnlanma yeri olarak okul Okul, bilginin temel kaynadr. Okulun birincil grevi, rencilere bilgi aktarmaktr. Okul, bilgisiyle ocuklarn dnyasn aydnlatr. Okulun bilgiyi rencilere nasl sunduu nemlidir. Kltrleme ve ekillendirme yeri olarak okul Okul, toplumdaki kltr birliini salamada nemli bir aratr. Okul, rencilerin kusurlarn tehis ve tedavi eder. Okul, her renciyi toplumsal adan faydal bir birey olarak yetitirir. Okul, rencileri nceden belirlenmi bir kalba sokar. Ho ve gzel bir yer olarak okul Okul, birey iin sevin ve mutluluk kaynadr. Okul, insana huzur verir. Okul, renciler iin zevkli ve elenceli bir ortamdr. Gelecein umudu ve gvencesi olarak okul Okul, hayata hazrlktr. Okul, gelecek iin hayati bir neme sahiptir. Okul, insan yaam iin bir umut kaynadr. Disiplin ve kontrol merkezi olarak okul Okul, g ve otoritenin simgesidir. Okul kurallarna itaat zorunludur. Okul, bir an nce terk edilmesi gereken bir ortamdr. Ara olarak okul Okul, birey iin bir kiisel ve profesyonel geliim aracdr. Okul, bireyin kendini gerekletirmesine yardmc olur. Okulun nasl yaplandrld byk nem arz etmektedir. ve alma merkezi olarak okul Okul, renci iin bir i yeri konumundadr. renci, okul etkinliklerine aktif olarak katlr. renciler okulda birlikte alr ve renir, birbirlerinden bamsz olarak deil. Yol gsterici ve ynlendirici olarak okul Okul, ocuklarn bireysel zelliklerini su yzne karr. Okul, renciler iin bir rehber veya klavuzdur. Okul, bireylerin gvenli bir yaam srmesine katkda bulunur. Byme ve olgunlama yeri olarak okul Okul, ocuklarn bireysel geliimini destekler. Okul, rencilerin bireysel ilgi ve ihtiyalarn karlar. Okul ortam, rencilerin salkl geliimi iin elverili olmaldr.
466
Geerlik ve gvenirlii salama aamas Geerlik ve gvenirlik, aratrma sonularnn inandrcln salamak (veya artrmak) iin kullanlan en nemli iki lttr. Toplanan verilerin ayrntl olarak rapor edilmesi ve aratrmacnn sonulara nasl ulatn aklamas nitel bir aratrmada geerliin nemli ltleri arasnda yer almaktadr (Yldrm & imek, 2005, s. 257). Bu aratrmaya zg olarak, aratrma sonularnn geerliini salamak amacyla iki nemli ilem gerekletirilmitir: (1) Veri analiz sreci (zellikle de 10 kavramsal kategoriye nasl ulald) detayl bir ekilde aklanmtr. (2) Aratrmada elde edilen 74 metaforun her biri iin onu en iyi temsil ettii varsaylan bir rnek metafor imgesi derlenmi ve bu metafor imgelerinin tmne bulgular ksmnda yer verilmitir. Aratrmann gvenirliini salamak iin, aratrmada ulalan 10 kavramsal kategori altnda verilen metafor imgelerinin sz konusu bir kavramsal kategoriyi temsil edip etmediini teyit etmek amacyla uzman grne bavurulmutur. Bu ama dorultusunda, ayn fakltede ders veren bir retim yesine iki liste verilmitir: (a) 74 adet rnek metafor imgesinin alfabetik sraya gre dizili olduu bir liste ve (b) 10 kavramsal kategorinin adlarn ve zelliklerini ieren bir liste (baknz Tablo 2). Uzmandan bu iki listeyi de kullanarak birinci listedeki rnek metafor imgelerini ikinci listedeki 10 kavramsal kategoriyle (hibir metafor imgesini darda brakmayacak ekilde) eletirmesi istenmitir. Daha sonra, uzmann yapt eletirmeler aratrmacnn kendi kategorileriyle karlatrlmtr. Karlatrmalarda gr birlii ve gr ayrl saylar tespit edilerek aratrmann gvenirlii Miles ve Hubermann (1994: 64) forml (Gvenirlik = gr birlii / gr birlii + gr ayrl X 100) kullanlarak hesaplanmtr. Nitel almalarda, uzman ve aratrmac deerlendirmeleri arasndaki uyumun %90 ve zeri olduu durumlarda arzu edilen dzeyde bir gvenilirlik salanm olmaktadr. Bu aratrmaya zg olarak gerekletirilen gvenirlik almasnda %97 orannda bir uzlama (gvenirlik) salanmtr. Gvenirlik almas kapsamnda grne bavurulan uzman sadece iki metaforu (bak ve hayat metaforlarn) aratrmacnnkinden farkl bir kategoriyle ilikilendirmitir. Bu durumda, Gvenirlik = 72 / 72 + 2 X 100 = %97 olarak hesaplanmtr. Nicel veri analizi iin verileri SPSS paket programna aktarma aamas Toplam 74 adet metaforun belirlenmesinden ve bu metaforlarn oluturduu 10 adet kavramsal kategorinin gelitirilmesinden sonra, btn veriler SPSS istatistik programna aktarlmtr. Bu ilemden sonra, ilk olarak
467
Ahmet Saban
74 metaforu ve 10 kategoriyi temsil eden katlmc says (f) ve yzdesi (%) hesaplanmtr. Daha sonra, 10 kavramsal kategorinin katlmc trne (renci, retmen ve retmen aday) ve rencilerin snf dzeylerine gre farkllk gsterip gstermediini snamak iin iki adet bamsz Pearson 2 testi uygulanm ve sonular analiz edilerek yorumlanmtr. Bulgular
Bu blmde, ilk olarak aratrmada elde edilen genel bulgulara deinilmektedir. Daha sonra, okul kavramna ilikin olarak bu aratrmada gelitirilen 10 kavramsal kategori ve her bir kategorinin sahip olduu zellikler, katlmclarn rettii rnek metafor imgeleriyle de desteklenerek tantlmaktadr. Son olarak, 10 kavramsal kategori katlmc tr (renci, retmen ve retmen aday) ve rencilerin snf dzeyleri bakmlarndan karlatrlmaktadr.
Genel Bulgular Bu aratrmada elde edilen genel bulgulara gre, ilkretim birinci kademe renci, retmen ve retmen adaylar okul kavramna ilikin olarak toplam 74 adet geerli metafor retmitir (baknz Tablo 3). Toplamda, renciler 53, retmenler 38 ve retmen adaylar da 57 adet metafor retmitir. 74 metafordan 14 tanesi (cennet, iek, el feneri, gl, harita, huzur, internet, kalp, merdiven, oyun park, retmen, skc bir yer, irket ve umut ) sadece renciler, 3 tanesi (bak, dua ve kap) sadece retmenler ve 9 tanesi de (artma tesisi, mlek atlyesi, deniz feneri, hipodrom, krallkla ynetilen bir lke, resim atlyesi, trafik iaretleri, tren ve tur) sadece retmen adaylar tarafndan retilmitir. Geriye kalan 48 metafordan 26s (aile, alveri merkezi, anne, ayna, arkovan, arkada, asansr, bilgisayar, ev, fabrika, frn, futbol takm, gelecek, gne, hastan, hayat, k, karnca yuvas, kitap, meyve aac, meyve bahesi, mutfak, tarla, tiyatro oyunu, toprak ve yuva) her gruptaki katlmclar tarafndan zikredilirken, 22 tanesi de (anahtar, araba, bilgi merkezi, deirmen, demir atlyesi, gemi, hapishane, i yeri, kafes, kpr, kutup yldz, kuyumcu atlyesi, ktphane, lunapark, marangozhane, otobs, pusula, rafineri, sihirli lamba, spermarket, torna atlyesi ve tramvay) herhangi iki farkl katlmc grubu tarafndan dile getirilmitir. Buna ek olarak, toplam 74 metafordan 7 tanesi (bak, dua, el feneri, kap, krallkla ynetilen lke, tur ve umut ) sadece bir katlmc tarafndan retilmitir. Geriye kalan 67 metaforu temsil eden katlmc says ise 2 ile 387 arasnda deimekte olup metafor bana den ortalama katlmc says yaklak olarak 23tr. Bylelikle, toplam 74 metafordan sadece 15i 23ten
468
TABLO 3 Metaforlarn Kategorilere Gre Dalm

Kategoriler (n=10) Sevgi ve dayanma yeri olarak okul Bilgi ve aydnlanma yeri olarak okul Kltrleme ve ekillendirme yeri olarak okul Byme ve olgunlama yeri olarak okul Ho ve gzel bir yer olarak okul Ara olarak okul 58 (3,4) Gelecein umudu ve gvencesi olarak okul ve alma merkezi olarak okul Disiplin ve kontrol merkezi olarak okul Yol gsterici ve ynlendirici olarak okul 30 (1,8) 31 (1,8) 45 (2,6) Arkovan 19, karnca yuvas 14, i yeri 10, irket 2 Hapishane 17, hipodrom 5, kafes 4, skc bir yer 3, krallkla ynetilen lke 1 Ayna 7, pusula 7, harita 5, deniz feneri 4, trafik iaretleri 3, kutup yldz 2, el feneri 1 4 (5,4) 47 (2,8) Hayat 21, tiyatro oyunu 17, gelecek 5, sihirli lamba 2, dua 1, umut 1 6 (8,1) 96 (5,6) iek 58, oyun park 13, gl 11, cennet 8, huzur 3, lunapark 3 Otobs 26, araba 7, tramvay 5, asansr 4, gemi 4, kpr 4, anahtar 3, merdiven 2, tren 2, bak 1, kap 1 6 (8,1) 11 (14,8) 100 (5,9) Meyve bahesi 40, toprak 33, tarla 27 3 (4) 162 (9,5) 456 (26,7) 684 (40) f (%) Metaforlar (n=74) Ev 387, yuva 147, aile 89, anne 41, arkada 10, futbol takm 9, tur 1 Bilgi merkezi 184, kitap 59, meyve aac 55, gne 50, retmen 27, bilgisayar 18, ktphane 18, alveri merkezi 17, spermarket 14, k 9, kalp 3, internet 2 Fabrika 61, hastane 22, frn 15, mutfak 12, resim atlyesi 9, deirmen 8, marangozhane 7, mlek atlyesi 6, demir atlyesi 6, kuyumcu atlyesi 6, rafineri 5, artma tesisi 3, torna atlyesi 3 13 (17,5) f (%)
7 (9,4)
12 (16,2)
5 (6,7)
7 (9,4)
Not: Baat (23 ve zeri katlmc tarafndan zikredilen) metaforlar koyu olarak verilmitir. Btn katlmc gruplar arasnda yaygn olan metaforlar italik olarak verilmitir. Rakamlar, kategorilerdeki katlmclarn ve metaforlarn saysn (f) ve yzdesini (%) belirtmektedir.
469
Ahmet Saban
fazla (ortalamann zerinde) bir katlmc grubu tarafndan zikredilirken, 59 metafor ise 23ten daha az sayda (ortalamann altnda) bir katlmc grubu tarafndan retilmitir. 23 ve zeri katlmc grubu tarafndan retilen baat metafor imgeleri Tablo 4te verilmektedir. TABLO 4 23 ve zeri Katlmc Tarafndan retilen Baat Metafor mgeleri
Metafor imgeleri renci f (%) 377 (31,3) 180 (15) 131 (10,9) 60 (5) 8 (0,7) 55 (4,6) 58 (4,8) 36 (3) 44 (3,7) 23 (1,9) 8 (0,7) 8 (0,7) 27 (2,2) 4 (0,3) 1 (0,1) retmen aday f (%) 9 (2,1) 4 (1) 13 (3,1) 21 (5) 43 (10,2) 2 (0,5) ----16 (3,8) 5 (1,2) 15 (3,6) 24 (5,7) 19 (4,5) ----18 (4,3) 25 (6) retmen f (%) 1 (1,2) ----3 (3,5) 8 (9,4) 10 (11,8) 2 (2,4) ----3 (3,5) 1 (1,2) 3 (3,5) 8 (9,4) 6 (7,1) ----5 (5,9) ----Toplam f (%) 387 (22,6) 184 (10,8) 147 (8,6) 89 (5,2) 61 (3,6) 59 (3,5) 58 (3,4) 55 (3,2) 50 (2,9) 41 (2,4) 40 (2,3) 33 (1,9) 27 (1,6) 27 (1,6) 26 (1,5)
Ev Bilgi merkezi Yuva Aile Fabrika Kitap iek Meyve aac Gne Anne Meyve bahesi Toprak retmen Tarla Otobs
10 Kavramsal Kategori Kategori 1: Sevgi ve dayanma yeri olarak okul Bu kategoriyi toplamda 684 katlmc (%40) ve 7 metafor (%9,4) temsil etmektedir. Bu kategorideki baat metafor imgeleri unlardr: ev (f=387), yuva (f=147), aile (f=89) ve anne (f=41). Buna ek olarak, ev (f=387), yuva (f=147), aile (f=89), anne (f=41), arkada (f=10) ve futbol takm (f=9) benzetmeleri her gruptaki katlmclar tarafndan ortak olarak
470
retilmitir. Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr: 1. Okul, rencilerin sevgi ve aidiyet duygusunu gelitirir. rnein: Okul anneye benzer, nk anne her zaman iin ocuunu kollar ve sever. Her zorlua kar hep onun iyiliini dnr... Annenin cefakrl, vefakrl vardr okulda. Bir annenin btn abas topluma hayrl bir evlat yetitirmekse, bu okul iin de ayndr. (retmen, 3, K, 264) Okul ev gibidir. nk retmenler annem babam gibidir. renciler kardeim ablam abim gibidir. Mdr de dedem gibidir. Okul bize sevgi verir. retmenler bize her zaman efkat gsterirler. (renci, 3, K) Okul yuva gibidir. nk her ocuun iki yuvas vardr. Biri ev biri okuldur. Okulda sabah kalrz evde akam kalrz. Okuldaki retmenler evdeki annemiz babamzdr. Okuldaki dier renciler de kardelerimizdir. Okul o yzden yuva gibidir. (renci, 5, K) 2. Okul, rencilerin ibirlii ve dayanma iinde olmalarn salar. rnein: Okul bir futbol takmna benzer... Bir futbol takmnda futbolcular ve teknik direktrler bulunur. Futbolcular hocalarnn verdii taktik dorultusunda sahada oyunu kazanmak iin ellerinden geleni yaparlar... te okul da byledir. retmenlerin eitimi dorultusunda renciler renim grrler. Eer ki retmen renci iletiimi gl olursa, aralarnda birlik ve dayanma oluur... (retmen Aday, 1, E) Okul bir tura benzer, nk bize yararl olacak her trl ortam bir turla salayabiliriz. Mesela, yeni arkadalklar kurarak kendimize sosyal bir evre olutururuz. Kurduumuz bu sosyal evre ile birlikte elenir, gzel vakit geirip, eitli konularda paylamlarda bulunur, birbirimizden yeni ve farkl eyler reniriz. Tm bunlarn yannda gittiimiz yerin tarihini, kltrn, corafi zelliklerini reniriz. Bize bu konuda yardmc olan kii ise tur rehberidir. O bize gezdiimiz yerler hakknda bilgiler vererek yeni eyler renmemizi salar... Bence okul da tpk tur gibidir. nk okuldaki retmenlerimiz araclyla yeni bilgiler renirken, ayn zamanda arkadalk ilikilerimizi gelitirip kendimize sosyal bir evre olutururuz. Bu evre ile elenip, birlikte gzel vakit geiririz... (retmen Aday, 1, K) 3. Okul, rencileri manevi adan destekler. rnein: Okul aile gibidir, nk okulda retmenler bize anne baba efkati gsterirler. Bizi kendi ocuklar gibi severler... Okulda arkadalarmz var. Onlar da bizim kardelerimiz gibidir. (renci, 4, E)
471
Ahmet Saban
Okul arkada gibidir, nk arkada insana doru yolu gsterir... Arkadamz bize destek olur. Okul da bize destek olur. (renci, 4, E) Kategori 2: Bilgi ve aydnlanma yeri olarak okul Bu kategoriyi toplamda 456 katlmc (%26,7) ve 12 metafor (%16,2) temsil etmektedir. Bu kategorideki baat metafor imgeleri unlardr: bilgi merkezi (f=184), kitap (f=59), meyve aac (f=55), gne (f=50) ve retmen (f=27). Buna ek olarak, kitap (f=59), meyve aac (f=55), gne (f=50), bilgisayar (f=18), alveri merkezi (f=17) ve k (f=9) benzetmeleri her gruptaki katlmclar tarafndan ortak olarak retilmitir. Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr: 1. Okul, bilginin temel kaynadr. rnein: Okul bilgi merkezine benzer, nk okul btn rencilere bilgi datr. renciler bilmedii ou eyi okulda renir. (renci, 4, E) Okul bilgisayara benzer, nk bilgi orda sakldr... Biz okula gelerek her gn deiik bilgiler reniyoruz ve okul bize her gn yeni bilgiler retiyor. (renci, 4, E) Okul internete benze. nk internette ok bilgi var... (renci, 3, K) Okul kitap gibidir, nk bilgi doludur. Kitab okuduka bilgi kazanrz. Okula gittike de bilgi kazanrz. (renci, 5, K) Okul ktphane gibidir. nk ktphanede birok kitap vardr ve bu kitaplarn hepsi bilgi doludur. Okul da ktphane gibi iinde birok bilgi olan bir kurumdur... (renci, 5, K) 2. Okulun birincil grevi, rencilere bilgi aktarmaktr. rnein: Okul alveri merkezine benzer. nk nasl ki alveri merkezine gittiimizde ihtiyalarmz alyorsak, okula gittiimizde de bilgi alrz. Alveri merkezine gitmeden nce ellerimiz bombotur ama ktmzda ellerimiz dopdoludur. Ayn ekilde okula balamadan nce kafamz bombotur ama mezun olduumuzda kafamz dopdoludur... (renci, 5, K) Okul kalp gibidir. nk kalp nasl vcuda kan pompalarsa, okul da rencilere bilgi pompalar... (renci, 5, E) Okul meyve aacna benzer... Nasl ki aa bize meyve verirse, okul da bize bilgi verir... (renci, 5, K) Okul retmen gibidir, nk bize bilgi verir... (renci, 3, E) 3. Okul, bilgisiyle ocuklarn dnyasn aydnlatr. rnein:
472
Okul gnee benzer. nk gne bize k verdii gibi okul da bize bilgi verir. Gne olmazsa hep gece, karanlk olurdu. Okul da byledir. Okul olmazsa insanlarn hayat hep karanlk yani gece gibi olurdu... (renci, 5, E) Okul a benzer, nk okul bizi bilgisiyle aydnlatr. Okula her baktmda bilgi saan bir k gryorum... (renci, 3, E) 4. Okulun bilgiyi rencilere nasl sunduu nemlidir. rnein: Okul spermarket gibidir, nk bir spermarketteki rnleri dersler, tezghtarlar da retmenler olarak dnebiliriz. Baz tezghtarlar mterileri gler yzle karlar, onlarla sohbet eder, onlara en iyi hizmeti vermeye alr. Elindeki mal mteriye en gzel ekilde sunmaya ve onu mteriye satmaya alr. Okullardaki baz retmenler de byledir. rencileri mteri, retmenleri sat eleman ve bilgiyi de satlacak mal olarak dnrsek, baz retmenler bu mal rencilerine en iyi ekilde sunmaya alrlar. rencilerine kar, tezghtar rneinde olduu gibi, hep gler yzldr nk rencilerin bilgiyi satn almas retmen iin ok nemlidir. Ama baz tezghtarlar da ask suratl, insan ilikilerinden yoksun, nemelazmc, mteri mal alsa ne almasa ne nasl olsa ben maam alyorum mant erevesinde hareket ederler. Okullardaki baz retmenleri de bu erevede dnebiliriz. rencinin bir eyler renip renmemesi onlarn umurunda deildir... (retmen Aday, 1, E) Kategori 3: Kltrleme ve ekillendirme yeri olarak okul Bu kategoriyi toplamda 162 katlmc (%9,5) ve 13 metafor (%17,5) temsil etmektedir. Bu kategorideki baat metafor fabrika (f=61) imgesi olmutur. Buna ek olarak fabrika (f=61), hastane (f=22), frn (f=15) ve mutfak (f=12) benzetmeleri her gruptaki katlmclar tarafndan ortak olarak retilmitir. Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr: 1. Okul, toplumdaki kltr birliini salamada nemli bir aratr. rnein: Okul bir artma tesisi gibidir. nk her kltrden, her kesimden gelen renciler okulda eitilir ve toplumun istedii bir vatanda olarak tekrar topluma geri gnderilir... renciler sosyal bir varlktr, bu nedenle sosyal evreden gelen olumsuz davranlar rencileri etkiler. Okul btn rencilerin durumlarn tahlil ederek onlarn davranlarn topluma uyumlu hale getirmeye alr, tpk bir su artma tesisi gibi. Nasl ki su artma tesisi suyu artarak zaten iinde var olan minerallerin, vitaminlerin ortaya kmasn ve
473
Ahmet Saban
insana faydal hale gelmesini salyorsa, okul da tpk byledir. Zaten rencide var olan ama onun farknda olmad yetenekleri ortaya karr. Nasl ki su artma tesisi suyun iindeki zararl bakterileri, zehirli materyalleri yok ediyorsa, okul da renciyi yanla sevk edecek dnceleri, davranlar ve kt alkanlklar yok eder... (retmen Aday, 1, K) Okul deirmen gibidir. nk rencileri hammadde olarak alr, tr ve mezun eder. Mesela un deirmenini ele alalm. Buday alr, ykar, kurutur, kepei ayrr ve terek un haline getirir. Okul da tpk deirmen gibi renciyi alr. nce kt alkanlklarndan uzaklatrr. Daha sonra gereksiz huylarndan artr ve disipline etmeye alr... Un haline gelmi buday artk ekmek yapmna hazrdr. Okulu bitiren renci de artk topluma karmaya hazrdr... (retmen, 4, K, 265) 2. Okul, rencilerin kusurlarn tehis ve tedavi eder. rnein: Okul, insanlarn dertleriyle uraan, onlar iyiletirmek iin rpnan doktorlarn bulunduu hastanelere benzer. nk herhangi bir hastala yakalandnda insanlar iyilemek iin hastaneye giderler. Orada baz testler yaplr, hastalk tannr, tehis konur ve tedavi yaplr... Nasl hastalanan insan doktora gidiyorsa, anne ve babalar da ocuklarnn eksik ynlerinin anlalmas ve toplumun hastalklarndan arndrlmas iin onlar okula gnderirler. Okulda rencilerin kiilikleri tannr, nasl yetitii, nasl ynlendirilmesi gerektii belirlenir. rencinin okula gelmeden nce kazand kt alkanlklar unutturulur, tpk hastanede hastaya uygulanan tedavi gibi... (retmen Aday, 1, E) Okul rafineri gibidir, nk rafineriler artm hanelerdir. Okullar da bir bakma artm yaparlar. Rafinerilerde petrol, eker, ya, atk su gibi maddeler vardr. Bu artmda esas olan artlan maddedeki zararl unsurlarn tasfiye edilmesidir. Mesela, petrol benzin olarak kullanmak istiyorsak petrolde var olan ama benzin olmak bakmndan iimize yaramayacak unsurlar rafineride tasfiye edilir. Rafineriler petrolden benzin elde etmekle kalmazlar, buna ek olarak benzini kullanm amac bakmndan glendirirler... Okul da ocuklar alr, tpk rafineri gibi onlarda bulunan ie yaramaz unsurlar tasfiye eder ve ie yarar olmalar iin gereken katklar onlarn muhteviyatna ekler. Okul bu ileri yaparken daha ok rencilerin zihin dnyalarn artr, saflatrr... te okulun temel amac budur: artmak ve ie yarar hale getirmek. (retmen, 4, E, 221) 3. Okul, her renciyi toplumsal adan faydal bir birey olarak yetitirir. rnein: Okul fabrikaya benzer... Mesela, tarladan gelen pamuk fabrikada ilenerek giysi yaplr ve insanlar beenisin diye fabrikada alan kiiler de yaptklar
474
giysileri eitli renklerle ssleyerek gzel hale getirirler. Fabrikada alan kiiler insanlara yazlk, klk giysi yaparlar ve bu sayede yazken yanmyoruz kken myoruz... (renci, 4, E) Okul frna benzer, nk ocuk okula geldii zaman un misali ilenmeye, ekil verilmeye, piirilmeye hazr bir haldedir. Frnda hamura ekil verilir ve insanlarn hizmetine ekmek, rek veya simit olarak sunulur. Frnclar ise kusursuz bir i karmak iin var gleriyle alrlar... Okul da frna benzer. Frnc ise retmeni temsil eder. Elindeki hamura yani renciye kendi bilgisi dorultusunda ekil verir... (retmen Aday, 1, K) Okul kuyumcu atlyesine benzer. Kuyumcular, ellerine gelen eitli madenlere ekil veren kiilerdir. Kuyumcularn eline altn, gm, prlanta gibi madenler gelir. Kuyumcular, bu madenlerden zellik ve kalitelerine gre yzk, kolye, bilezik veya kpe gibi taklar yaparlar. Bu taklara deer kazandran iki nemli etken vardr. Bunlardan birincisi madenin kendisinin sahip olduu deerdir; ikincisi ise kuyumcunun bilgi, beceri ve tecrbesiyle madene ekil verdii maharetli elleridir... Nasl ki bir madenin ilenip deerli bir mcevher haline getirilebilmesi iin bir kuyumcu atlyesine girmesi ve buradaki maharetli ellerde ilenmesi gerekiyorsa, bir ocuun da yetitirilip sosyal hayata hazrlanmas ve topluma yararl bir birey haline gelebilmesi iin okula ve okuldaki maharetli ellere ihtiya vardr... (retmen, 4, E, 328) Okul marangozhaneye benzer... Marangozhane eitli aalarn ekillendirildii ve insanlar iin muhtelif rnlerin elde edildii imalathanelerdir. Orada marifetli usta eller vastasyla aa tomruklar, yeni ekil ve suretlere brnr. Bu deiim srecinde tamamen farkl rnler ortaya kar. Kimisi masa, kimisi sandalye, kimisi kap veya pencere, vs olarak insanlarn hizmetine sunulur. renci de byle deil midir? Ona da marangozun eline braklan bir tomruk misali desen desen, motif motif kltr ilenmez mi? O da zaman ierisinde yepyeni bir ahsiyet ve kiilie brnmez mi? . . (retmen Aday, 1, K) Okul mutfaa benzer. Yorulup ekillendirilmeyi bekleyen hammaddemiz de rencidir. retmen ise bu hamuru yourup maharetli elleriyle ekillendirecek a. Ortaya iyi bir helvann kabilmesi iin i sadece aya, snf ortam olarak tasvir ettiimiz mutfaa veya ilenecek malzeme olan renciye dmyor. rnein, elimizdeki malzeme kaliteli olmazsa veya mutfamzdaki materyaller eksik olursa drt drtlk mahsul beklememiz her mekn ve koulda doru olmaz. Ayn eyi renci iin de dnebiliriz. Mesela, baz dersler iin uygulama yapacak materyal ok nemlidir... Bu benzetmedeki en byk rol ise kukusuz retmenindir, nk unu, ekeri karacak olan da mutfa kullanacak olan da odur... (retmen Aday, 1, K)
475
Ahmet Saban
Okul resim atlyesi gibidir. nk resim atlyesinde ressamlarn elinde ekillenen resimler vardr. Okulda ise retmenlerin elinde ekillenen renciler... Her resim yeni bir balang, yeni bir servendir sanat iin ve resimler her ynyle (renk, konu, figr, vb) bambakadr. nk her ressam farkl bir ama ve beklentiyle yola kar, ...her ressamn fray tuvale vuruu bile farkldr. Tpk, her retmenin eitim anlay ve hayat felsefesi gibi. Her retmen rencilerini farkl benimser ve onlar kendi hayat felsefesi ve eitim anlay dorultusunda ekillendirmeye, dolaysyla deitirmeye alr... Bu noktada renci okula ilk geliiyle bo bir tuvalden farkszdr... (retmen Aday, 1, K) 4. Okul, rencileri nceden belirlenmi bir kalba sokar. rnein: Okul mlek atlyesine benzer. renciler amur, retmen ise bu amura ekil veren zanaatkrdr... mlekinin elindeki amur hzl ve srekli bir deiim iindedir. O kadar yumuaktr ki her ekli almaya msaittir... Eer zanaatkr mlei iyi ekillendirirse, mlek gzel grnr. Eer irkin bir ekil verirse de, yamuk yumuk bir varlk ortaya kar. retmen de renciye iyi veya kt ekil verebilir... (retmen Aday, 1, K) Okul demir atlyesine benzer. nk okula her ynyle saf ve ekillenmeye uygun ocuklar gelir... Burada demirin zellii kadar demircinin hneri ve marifeti de nemlidir. Demirci yani retmen nasl bir ey oluturacan iyi kestirmeli, plan ve projesini ona gre yapmaldr... (retmen Aday, 1, E) Okul insan yavrusunu hayata hazrlayan ve ii sabr kp olan retmenlerle dolu bir torna atlyesi gibidir. nk her ortamdan gelen ve evlerinden farkl davranlar alm rencilere nce alk olmadklar bir davran kazandracaksnz ve sonra kazandrdnz bu davrann rencide kalc olmas iin sabrla bekleyeceksiniz! . . Bu yzden ben okulu bir torna atlyesine benzetiyorum. (retmen, 5, E, 4218) Kategori 4: Byme ve olgunlama yeri olarak okul Bu kategoriyi toplamda 100 katlmc (%5,9) ve 3 metafor (%4) temsil etmektedir. Bu kategorideki baat olan ve her gruptaki katlmclar tarafndan ortak olarak retilen metafor imgeleri unlardr: meyve bahesi (f=40), toprak (f=33) ve tarla (f=27). Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr: 1. Okul, ocuklarn bireysel geliimini destekler. rnein:
476
Okul benim meyve baheme benzer. Yavrularm deiik tatlarda meyve veren aalardr. tane elma aacm varsa bile biri eki, biri tatl, biri mayhotur. Hepsinin tad bambakadr. Hepsinin ayn olmasnn imkn yoktur. Bizler ne kadar tek bir kalba sokmak istesek de, bu aalar ayn zamanda sulasak da, topraklarn ayn zamanda deitirsek de hepsi ok deiik zamanlarda meyve verirler. Rahatsz ve isteksiz olduumda sanki aalarm boynunu bker. Havasn, suyunu, topran versem de ilgimi hissetmedikleri anda kurumaya yz tutarlar. Sonra bakarm ki bahem bu yl meyve vermeyecek hemen kendime gelirim. Yapraklarn, gvdesini okarm aalarmn. Hi nankrlk etmeden yapraklarn yeertip, prl prl parlarlar, tpk sevgi dolu gzleri gibi... (retmen, 3, K, 265) 2. Okul, rencilerin bireysel ilgi ve ihtiyalarn karlar. rnein: Okul tarlaya benzer. nk okul da bir nevi rn yetitirir... Tarlalar insanlar tarafndan ilenir ve orada zevkle yediimiz sebzeler yetitirilir. Okullarn rnleri ise rencilerdir... Bir ifti nasl zenle tarlada sebzesini yetitirirse okulda da retmenler gerekli dikkati, zeni gstererek rencileri yetitirir... Tarlada yetitirilecek eitli sebze ve meyvelerin zelliklerine gre davranlr. Kimilerinin az su, kimilerinin fazla gne, vb. eitli ihtiyalar karlanr. Okullarda da rencilerin eitli ihtiyalar, istekleri karlanr... Tarlalarda iyi rnler yetitii gibi kt rnler de yetimektedir. iftilerin ikincil rn dedikleri mahsuller mutlaka olmutur. Okullarda da iyi yetitirilememi renciler vardr. Bu renciler dierleri gibi okuldan yararlanamamtr... (retmen, 3, K, 263) 3. Okul ortam, rencilerin salkl geliimi iin elverili olmaldr. rnein: Okul verimli toprak gibidir, nk zerinde her trden bitki, fidan yetitirilebilir. O fidanlar ise rencilerdir... ok nadir yetien bir bitki bile olsa, topra iyi olup, retmenleri de bir su gibi onu yeniden hayata kazandrnca o bitki orada yetiir. sterse ok nazik veya kurumaya yz tutmu bir bitki olsun, verimli bir toprakta ve gerektii su miktarnda yetitirilirse bitki kendini toparlar, byr... (renci, 5, K) Kategori 5: Ho ve gzel bir yer olarak okul Bu kategoriyi toplamda 96 katlmc (%5,6) ve 6 metafor (%8,1) temsil etmektedir. Bu kategorideki baat metafor imgesi iek (f=58) olmutur. retmenler bu kategoriye ait herhangi bir metafor retmemitir. Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr:
477
Ahmet Saban
1.
Okul, birey iin sevin ve mutluluk kaynadr. rnein:
Okulu cennete benzetirim nk okulum ok gzel. Ben okulumu ok seviyorum. (renci, 3, K) Okul iek gibidir. nk bir iek nasl gzel kokuyorsa okul da yle kokar. iek nasl etrafna ho kokular saarsa, okul da yledir... (renci, 5, K) 2. Okul, insana huzur verir. rnein: Okul gle benzer, nk ok gzel olduu iin... Gl mis gibi kokar. Okul da mis gibi kokar. (renci, 4, E) Okul huzur gibidir, nk okula gelmek insana huzur verir... (renci, 3, E) 3. Okul, renciler iin zevkli ve elenceli bir ortamdr. rnein: Okul lunaparka benzer, nk orada herkesin zevkine hitap edebilecek eitlikte oyuncaklar, etkinlikler vardr. Lunaparka girdiimizde hepimiz keyif aldmz, elenebildiimiz tarafa koarz... Okul da buna benzer. renciler eitli etkinlikler yoluyla neler yapabileceklerini kefederler. Mutlu olmay, seim yapabilmeyi renirler. En nemlisi de kendi istek ve beklentilerinin farkna varrlar. (retmen Aday, 1, K) Okul oyun park gibidir. nk teneffs saatinde oyun oynarz. Okulda arkadalar var, teneffs oldu mu arkadalarla oyun oynarz ve koutururuz... (renci, 3, E) Kategori 6: Ara olarak okul Bu kategoriyi toplamda 58 katlmc (%3,4) ve 11 metafor (%14,8) temsil etmektedir. Bu kategorideki baat metafor imgesi otobs (f=26) ve her gruptaki katlmclar tarafndan ortak olarak dile getirilen metafor imgesi de asansr (f=4) olmutur. Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr: 1. Okul, birey iin bir kiisel ve profesyonel geliim aracdr. rnein: Okul araba gibidir... nk okul insann bir meslek veya i sahibi olmasn salar. Araba bir ulam aracdr. Okul ise bir eitim aracdr. (renci, 4, K) Okul gemiye benzer, nk usuz bucaksz denizler zerinde iindeki yolcularn baka limanlara tamaya alr. Rotasnda hibir sapma olmadan yolcularn istenilen yerlere ulatrr... retmen geminin kaptandr. Geminin
478
karaya ulamas da bireylerin hayata atlmasn temsil eder... (retmen Aday, 1, E) Okul otobse benzer. nk otobs gibi, okul da bizi varacamz yere gtrr. Otobsn yolcular snf arkadalarmza, ofr de retmene benzer... Okul insanlarn istedikleri hedefe ulamalar iin bir aratr. Otobse srekli birileri biner, birileri otobsten iner, ama otobs her zaman yoluna devam eder. Okul da ayn ekildedir. Bir renci gelir, okur ve mezun olur ama onun yerine her zaman yenisi gelir. (retmen Aday, 1, E) Okul tramvaya benzer, nk herkes bir hedefle biner. Bir seferde yzlerce insan gitmek istedii yere ulatrr. Fakat mhim olan gitmek istediin yeri bilmektir. Her ne kadar her ey vatmann elinde gibi grnse de her ey sizin elinizdedir. Sefer boyunca size birok durak sunar, isterseniz hedefinizi deitirebilirsiniz... Tramvay sadece aratr, tm ncelik yolcunundur, tramvayn grevi de yolcunun hedefine en iyi ekilde ulamasn salamaktr... Okul da insanlar iin bir ama deil, bir aratr... (retmen Aday, 1, E) Okul tren gibidir. Nasl ki tren her durakta duruyor, yolcu alp ayn zamanda yolcu brakyorsa, okul da her sene yeni renciler alp ayn zamanda mezun vermektedir. Trenin yolcularn tamak iin vagonlar vardr, okulun rencilerine eitim vermek iin snflar vardr. Okul verdii eitimle insan hayatndaki hedeflerine, amalarna ulatrmak iin var olan ok nemli bir kurumdur. Tren insanlar bir yerden baka bir yere tamak iin var olan nemli bir ulam aracdr. Okul verdii eitimle rencileri hayatlarndaki amalarna tar. Tren de insanlar gitmek istedikleri yere tar... (retmen Aday, 1, K) 2. Okul, bireyin kendini gerekletirmesine yardmc olur. rnein: Okul anahtara benzer. nk insann nne farkl kaplar aar. Anahtarla nereyi aacana, nasl aacana insann kendisi karar verir. Herkesin ondan yararlan ekli farkldr... Okul da byledir. O vardr ama ondan yararlanmak yine insann kendi elindedir. Kimi insan okullu olmann tm avantajlarn sonuna kadar kullanr, nne yeni ufuklar aar. Hayata bakn ona gre belirler, rotasn ona gre izer. Yaamn eklini ona gre dzenler... Okul sadece bir aratr, anahtar gibi. kisi de kap aar sadece. eri girip girmemek insann kendi elinde olan eydir artk... (retmen, 3, K, 25 3) Okul asansr gibidir. nk hem okul hem de asansr bireyi istedii yere ulatrmakla sorumlu bir aratr. Nasl ki asansre binen bireyler yukar kacaklarn veya aaya ineceklerini kendileri belirliyor ve asansr de bir ara olarak bu grevi yerine getiriyorsa, okul da tpk asansr gibi bireyleri hayatta
479
Ahmet Saban
ulamak istedikleri noktaya ulatrmakta ya da yapmak istedikleri bir meslee ait bilgileri kazandrmakla bireylere kar bir ara grevi tamaktadr... (retmen, 3, E, 4826) Okul kapya benzer. nk kaplar bizi dier tarafa geiren snrlardr. Onlar gemeden dier tarafa ulaamazsnz. Kap, doruyla yanln, iyi ile ktnn, gemile gelecein, cehaletle eitimin snrdr. Hayatmzda da bizim iin snrlar vardr. Bu snrlar amak, okul gibi kurumlarn sayesinde olur. Snrlar amak iin eitli kaplardan gemek zorundayz. Bu kaplar bizi hep bir sonraki aamaya tar. Eer nmze kan kaplardan gemez ve bir sonraki kapya ulamazsak, hayatmz bir nce getiimiz kap ile geemediimiz kapnn arasnda skr kalr. Ancak o iki kapnn aralndaki boluun bize imkn tand alanda yaayabiliriz. Tpk okuduumuz okullarn bize verdii hareket alan gibi. Ne kadar ok okul faktrn yaamamza katarsak, hareket alanmz da o lde artar. (retmen, 5, K, 3310) Okul kpr gibidir... Okul rencinin hedefine ulamas iin bir aratr, nk yolun sonunda rencinin varmak istedii bir meslek vardr. Her renci idealindeki meslee ulamak ister. te okul, meslek ile renci arasndaki kpr gibidir. Bu kpry gemek de o kadar kolay deildir. Zaman iinde rencinin nne baz zorluklar, amas gereken engeller kar. Bunlar snavlardr... retmen, kpr zerinde uzanan yardm elidir. Eer rencinin elinden doru zamanda tutarsa, dmek zere olan birini karya geirebilir... (retmen Aday, 1, K) Okul merdivene benzer, nk merdivenlerde basamaklar vardr. Bu basamaklarn her biri bir snftr. lki 1. snf, ikincisi 2. snf...bunlar byle devam eder gider. Biz de bu basamaklar teker teker karz. Ve bu basamaklar ktka merdivenin sonuna doru yaklarz. Bu merdivenin sonunda da ok gzel bir hayat vardr. Bu hayat gerekten de ok gzeldir. (renci, 5, E) 3. Okulun nasl yaplandrld byk nem arz etmektedir. rnein: Okul baa benzer. nk bak zellikle mutfakta kullanlan bir malzeme olarak dnldnde, son derece kullanl ve pratik bir aratr. Buna karn, bak bir katilin elinde ok etkili bir pusata dnebilecek bir aratr. Bir evin mutfa iin vazgeilmez bir ara olan bak, bir katilin elinde korku salan bir silahtr... Okullar toplumlarn vazgeilmez kurumlar olmulardr. Doru yaplandrldklar srece hata yapma olasl yoktur. Var olu amacndan uzaklam, yalnzca brokratik gerekleri yerine getiren okullar ise bir katilin elindeki bak gibi evresine korku saan birer pusata dnrler... (retmen, 4, K, 253)
480
Kategori 7: Gelecein umudu ve gvencesi olarak okul Bu kategoriyi toplamda 47 katlmc (%2,8) ve 6 metafor (%8,1) temsil etmektedir. Bu kategoriyi oluturan metaforlardan hibiri ortalamann zerinde bir deer alamamtr, ancak hayat (f=21), tiyatro oyunu (f=17) ve gelecek (f=5) benzetmeleri her gruptaki katlmclar tarafndan ortak olarak zikredilmitir. Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr: 1. Okul, hayata hazrlktr. rnein: Okul hayata benzer, nk hayat acsyla, tatlsyla, sevinciyle, hznyle yaarz. Yaadmz her gn bir eyler renir, hayattan bir ders alrz. Okul da byledir... Okulda gereklerle yzleir hayata hazrlanrz. Okulda dostluu, paylamay, herkesin iyi ve herkesin de kt olmadn yaayarak reniriz... Okul hayatn minyatrdr. (retmen, 4, K, 274) Okul, binlerce duygu, saysz jest ve mimiklerden oluan bir tiyatro oyunu gibidir... Bir oyun vardr, roller bellidir, kostm ve dekor da hazrdr... Her senaryoda lm, doum, mutluluk, hzn, paylam ve rekabet vardr. Duygular ne kadar farkl olsa da oyun ayndr... Okul bence hayatn ksa bir provasdr. (retmen, 3, K, 304) 2. Okul, gelecek iin hayati bir neme sahiptir. rnein: Okul gelecee benzer, nk bizi gelecee hazrlar. Gelecekte nmze kacak zorluklarla nasl ba edeceimizi retir. Gelecekte rahat etmemizi salar. Mesela bydmzde bir meslek sahibi olduumuzda rahat ederiz. ocuklarmz okula yollayp onlar da gelecee hazrlarz. Eer okula gitmezsek gelecekte hayatmzda byk zorluklar kar. Okula biz gitmediimiz iin gelecekte ocuklarmz okula yollayamayz. Onlar da bizim gibi zorluklarla karlar. Okul geleceimizin servenidir. Okul bizi gelecee hazrlar. Bize gelecei retir. (renci, 4, E) 3. Okul, insan yaam iin bir umut kaynadr. rnein: Okul dua gibidir. nk dua bir umuttur. Bir dilek, bir beklentidir. Bizler hep gelecekle ilgili iyi ve gzel eyler beklemez miyiz? Her zaman ktlklerden korunmak istemez miyiz? Okul da byledir. Daha ilk gn okula admmz atarken iyi ve gzel eyler bekleyerek okula gitmez miyiz? Ebeveynlerimizin ve bizim gelecekle ilgili en byk umudumuz deil midir okul? Okula gnderirken okuyup adam olsun demek bir dua deil midir? ocuum kt yola dmesin, cahil kalmasn ve kt arkadalar edinmesin diye ocuunu okula gndermek, gereklemesini istediimiz bir umut, bir dilek, yani bir dua deil midir? (retmen, 4, K, 275)
481
Ahmet Saban
Okul sihirli lamba gibidir. Herkesin sahip olmak istedii bu lambann iine kk yalarda merak ve heyecanla giriyoruz. Lambann iinde farkl birok eyle karlayoruz. Her rendiimiz eyde lambann sihrinden bir para da biz kazanyoruz. Ve gn gelip lambann iinden kma zaman gelince kapy alyoruz. Eer sihirli lambamz yrei sevgi dolu, mesleini yerine getiren ellerde ise iinden kacaklarn mucizesi her kapy ayor. Tutulan dilekler btn toplum adna yerine geliyor. nk sihirli lambann ocuklar baardan baarya kouyor. Ama lambamz i bilmez kiilerin ellerine derse, lambadan kan ocuklarmz da ayaklar zerinde bile duramayan bireyler oluyorlar... (retmen, 5, K, 3617) Okul bir umut na benzer. nk ben okula gelmeden nce bir umudum yoktu. Ama okula baladm gnden beri benim bir umudum var, retmen olmak. Bu nedenle ben okula gidiyorum. (renci, 3, K) Kategori 8: ve alma merkezi olarak okul Bu kategoriyi toplamda 45 katlmc (%2,6) ve 4 metafor (%5,4) temsil etmektedir. Bu kategoriyi oluturan metaforlardan hibiri ortalamann zerinde bir deer alamamtr, ancak Arkovan (f=19) ve karnca yuvas (f=14) metaforlar her gruptaki katlmclar tarafndan ortak olarak zikredilmitir. Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr: 1. Okul, renci iin bir i yeri konumundadr. rnein: Okul i yerine benzer. nk okulda allr, i yaplr ve renilir... rencilik bir meslektir. Bu durumda bir meslek sahibi olan renciler de i yerine yani okula giderler. Mesela, doktorlar da hastaneye giderler... (renci, 4, K) Okul irket gibidir. nk iinde insanlar yaar ve alr. Okuldaki renciler de alr... (renci, 3, K) 2. renci, okul etkinliklerine aktif olarak katlr. rnein: Okul ar kovanna benzer. nk birok ar bal yapmak iin kovana girip kar. Okul da ar kovanna benzer. Vzr vzr alan, okula gelip giden renciler ise arlara benzer... (renci, 5, K) 3. renciler okulda birlikte alr ve renir, birbirlerinden bamsz olarak deil. rnein: Okul karnca yuvas gibidir, nk...biliriz ki karncalar yaz k demeden birbirleriyle ibirlii ierisinde alarak srekli yiyecek bulmak ve karnlarn doyurmak iin urarlar. O kadar azimlidirler ki kendilerinden kat kat byklkteki yiyecekleri bile tayabilirler. Eer tayamayacaklar bir ykse hemen arkadalarn arrlar ve el birlii ile o kocaman paray byk bir
482
azimle yuvalarna tarlar... te renciler de karncaya benzer. Onlar da karncalar gibi hi durmadan azimle alrlar. Onlar da karncalar gibi srekli ibirlii ierisinde alarak birok eyi baarrlar... renciler de karncalar da gelecekteki durumlarn dnerek alrlar. Ortak amalar bakmndan usanmadan srekli almaktr... (retmen Aday, 1, K) Kategori 9: Disiplin ve kontrol merkezi olarak okul Bu kategoriyi toplamda 31 katlmc (%1,8) ve 5 metafor (%6,7) temsil etmektedir. Bu kategoriyi oluturan metaforlardan hibiri ortalamann zerinde bir deer alamamtr, ancak hapishane (f=17) metaforu dier metaforlara kyasla daha ok sayda zikredilmitir. Ayrca, retmenler bu kategoriye ait herhangi bir metafor retmemitir. Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr: 1. Okul, g ve otoritenin simgesidir. rnein: Okul krallkla ynetilen bir lkeye benzer. nk ynetim belirli bir zmrenin elindedir. Her snf bir ehir ve iindekiler de o snfn yerleimcileridir, yani renciler. Her ehrin de ayr bir yneticisi vardr. Bu yneticiler de retmenlerdir. Kralln yaam kurallar, kral ve onun yakn evresi tarafndan belirlenir. Bu kurallar kesindir. Kralln halk olan renciler ise bu kurallar erevesinde hareket ederler ve hibir ekilde bu kurallarn oluumunda sz sahibi deildirler. Halktan biri bu kurallardan birini yerine getirmedii zaman deiik cezalara arptrlr. Bu cezalar bazen ehirden yani snftan atlma, bazen yaam notundan yani ders puanndan eksiltme, bazen de lkeden yani okuldan belirli bir sre srgn edilmektir. Kral ve zmresi deiik zamanlarda halk arasnda kurallara aykr bir durum var m diye teftie karlar. ehirleri tek tek gezerler ve kurallara aykr bulduklar kiileri kendi halk ierisinde rezil edip ceza ilemlerini balatrlar... (retmen Aday, 1, E) 2. Okul kurallarna itaat zorunludur. rnein: Okul hapishaneye benzer, bizler de o hapishanenin aresiz mahkmlaryz. nk okul deyince aklma birok olumsuzluklarla dolu bir yer geliyor. Eitim sisteminin bozukluu, retmen-renci kmaz, ceza, itaat... rencilerden beklenen her ey retmenin kendi istei dorultusunda, renci zgr braklmyor ve bylece bamsz bir birey olmak sadece hayal olarak kalyor. Biz mahkmlar ise bu arkn devam etmesi iin nmze dayatlan her eye aresiz boyun eiyoruz... (retmen Aday, 1, K)
483
Ahmet Saban
Okul hipodrom gibidir. Bu hipodromda renciler at, veliler seyirci ve retmenler de bir nevi jokey gibidir. renciler srekli birbirleriyle yar iindedir. Bu yzden at yarlarnda koan atlara benzerler. Veliler ise ne kadar mdahale etmeye alsalar da genelde mdahale etmekten ok ocuklarn yartrrlar. Mdahaleleri ok yeterli olmad iin veliler seyirciye benzerler. ocuklarn yartrdklar iin bir nevi at yar bahisleri oynayan kiilere de benzetilebilir. Okulun olmazsa olmazlar retmenler ise ocuklara en fazla mdahaleyi yapan kiilerdir. Yani bir nevi atlarn jokeyleridir... (retmen Aday, 1, E) 3. Okul, bir an nce terk edilmesi gereken bir ortamdr. rnein: Okul kafes gibidir...nk btn pencerelerde demir parmaklklar var. Dary grrsnz, fakat zgrlnze kavuamazsnz... Nasl ku kafesten kamak istiyorsa, renci de okuldan yle kamak ister. (renci, 4, E) Okul skc bir yer gibidir... Okuldan arkama bakmadan kamak istiyorum, nk ok sklyorum. Darda olsam oyun oynardm. Keke teneffsler 40 dakika dersler 5 dakika olsayd, ne gzel olurdu... Bir de retmen bard zaman, okuldan kap gitmek istiyorum. (renci, 4, K) Kategori 10: Yol gsterici ve ynlendirici olarak okul Bu kategoriyi toplamda 30 katlmc (%1,8) ve 7 metafor (%9,4) temsil etmektedir. Bu kategoriyi oluturan metaforlardan hibiri ortalamann zerinde bir deer alamamtr, ancak ayna (f=7) metaforu her gruptaki katlmclar tarafndan ortak olarak zikredilmitir. Bu kategoriyi oluturan metaforlarn temel zellikleri unlardr: 1. Okul, ocuklarn bireysel zelliklerini su yzne karr. rnein: Okul aynaya benzer, nk ayna insanlara tm gerekleri yanstr. Okul da insana tm gerekleri, hibir ayrnty gz ard etmeden, btn plaklyla gsterir. nsan aynaya bakt zaman kendisinin d grnn tm ayrntsyla grr. Ayrca insann aynaya baktnda karlat gerekler, onu mutlaka ynlendirir. rnein, insan yznde grd bir lekeyi yok etmek iin aba harcar... Okul da insana gerei, iyi ve kt ynleriyle gsterir ve insan ynlendirir. nsan da okulda rendii doru bir bilgiyi hayatna geirmeye alr. Okulun insana kt olarak yanstt durumlar ise hayatndan karmak iin byk bir gayret gsterir... (retmen Aday, 1, K) 2. Okul, renciler iin bir rehber veya klavuzdur. rnein: Okul deniz fenerine benzer, nk yol gsterici bir rol stlenir... Karanlklar ierisinde ilerleyen gemiler bir deniz fenerine rastladklarnda, o takip ederler. Bilirler ki o k sonunda onlar doru limana ulatracaktr...
484
Okula, doru yolu bulmak iin gelen renci da kat edecei uzun yolda deniz fenerinin ve gemi kaptannn yardmna ihtiya duyar. Kaptan retmene benzetebiliriz, gemi de rencidir... (retmen Aday, 1, E) Okul el feneri gibidir. nk el feneri nmz, arkamz, samz, solumuzu aydnlatr. Okul da rencilerin geleceine k tutarak yol gsterir. (renci, 5, K) Okul haritaya benzer, nk okul da harita gibi bize doru yolu gsterir. Bir insan haritas olmadan bilmedii yere gidemez, yanl yerlere yanl yollara gider. renci de okul olmadan nasl davranacan bilemez. Yanl yollara sapabilir. Yanl davranlarda bulunabilir... (renci, 5, K) Okul kutup yldzna benzer. nk kutup yldz insana yol gsterir. Okuldaki retmenler de rencilere eitim vererek onlara yol gsterirler. (renci, 4, K) Okul pusulaya benzer. nk pusula bize doru yolu gsterir. Pusulada kuzey, gney, dou, bat, gibi birok yn vardr. Bu ynler retmenlerdir. Pusula ve yn sayesinde gideceimiz yeri bulur doru yne gideriz. Okul ve retmenler sayesinde doru yn bulup o yne doru gideriz. Okul bir pusula, retmenler de doru yolu gsteren bir yndr. (renci, 5, K) 3. Okul, bireylerin gvenli bir yaam srmesine katkda bulunur. rnein: Okul yoldaki trafik iaretlerine benzer. nk okul insanlarn nereye gideceklerine dair en iyi yol gstericidir... Trafik iaretleri yola kan srclerin daha emniyetli, daha rahat ve en kolay yoldan girmek istedikleri yere varmalarn salar. Mesela bir kavaa girildiinde yavalamas gerektiini nceden belirtir ki srcler tedbirlerini ona gre alabilsinler ve daha gvenli bir yolculuk edebilsinler... Okul da byledir. Doru, yanl, gerekler, vs hep okulda renilir... (retmen Aday, 1, K) 10 Kavramsal Kategorinin Katlmc Trne ve rencilerin Snf Dzeyine Gre Karlatrlmas Katlmc trne dayal farkllklar Tablo 5, 10 kavramsal kategoriyi katlmc tr (renci, retmen ve retmen aday) bakmndan karlatrmaktadr. Tablo 5e gre, ilkretim renci, retmen ve retmen adaylarnn okul kavramna ilikin sahip olduklar zihinsel imgeler birbirlerinden nemli derecede farkllk
485
Ahmet Saban
gstermektedir (2 = 735,128, df = 18, p = .000). Bu farkllklar aadaki noktalarda zetlemek mmkndr: renciler sevgi ve dayanma yeri olarak okul (%49,8), bilgi ve aydnlanma yeri olarak okul (%32,8) ve ho ve gzel bir yer olarak okul (%7,8) kategorilerini temsil eden metafor imgelerini retmenlere ve retmen adaylarna kyasla daha ok oranda retmitir. Gerekte, retmenler ho ve gzel bir yer olarak okul kategorisine ait herhangi bir metafor retmemitir. retmenler byme ve olgunlama yeri olarak okul (%22,4) ve gelecein umudu ve gvencesi olarak okul (%9,4) kategorilerini temsil eden metafor imgelerini rencilere ve retmen adaylarna kyasla daha ok oranda retmitir. retmen adaylar ara olarak okul (%10,2), i ve alma merkezi olarak okul (%4,3), disiplin ve kontrol merkezi olarak okul (%5,2) ve yol gsterici ve ynlendirici olarak okul (%4,5) kategorilerini temsil eden metafor imgelerini rencilere ve retmenlere kyasla daha ok oranda retmitir. retmenler (%27,1) ve retmen adaylar (%26,7) kltrleme ve ekillendirme yeri olarak okul kategorisini temsil eden metafor imgelerini rencilere kyasla daha ok oranda retmitir.
TABLO 5 10 Kavramsal Kategorinin Katlmc Tr Bakmndan Karlatrlmas

Kavramsal kategori Sevgi ve dayanma yeri olarak okul Bilgi ve aydnlanma yeri olarak okul Kltrleme ve ekillendirme yeri olarak okul Byme ve olgunlama yeri olarak okul Ho ve gzel bir yer olarak okul Ara olarak okul Gelecein umudu ve gvencesi olarak okul ve alma merkezi olarak okul Disiplin ve kontrol merkezi olarak okul Yol gsterici ve ynlendirici olarak okul renci (n=1204) f (%) 600 (49,8) 395 (32,8) 27 (2,2) 20 (1,7) 94 (7,8) 10 (0,8) 14 (1,2) retmen (n=85) f (%) 18 (21,2) 9 (10,6) 23 (27,1) 19 (22,4) ----5 (5,9) 8 (9,4) retmen aday (n=420) f (%) 66 (15,7) 52 (12,4) 112 (26,7) 61 (14,5) 2 (0,5) 43 (10,2) 25 (6)
25 (2,1) 2 (2,4) 18 (4,3) 9 (0,7) ----22 (5,2) 10 (0,8) 1 (1,2) 19 (4,5) 2 = 735,128, df = 18, p = .000
486
Snf dzeyine dayal farkllklar Tablo 6, 10 kavramsal kategoriyi rencilerin snf dzeyleri bakmndan karlatrmaktadr. Tablo 6ya gre, 3, 4 ve 5. snf rencilerinin okul kavramna ilikin sahip olduklar zihinsel imgeler birbirlerinden nemli derecede farkllk gstermektedir (2 = 44,687, df = 18, p = .000). Bu farkllklar aadaki noktalarda zetlemek mmkndr: nc snf rencileri sevgi ve dayanma yeri olarak okul (%56,5) kategorisini temsil eden metafor imgelerini drdnc ve beinci snf rencilerine kyasla daha ok oranda retmitir. Drdnc snf rencileri gelecein umudu ve gvencesi olarak okul (%2,7) kategorisini temsil eden metafor imgelerini nc ve beinci snf rencilerine kyasla daha ok oranda retmitir. Beinci snf rencileri byme ve olgunlama yeri olarak okul (%3,3) kategorisini temsil eden metafor imgelerini nc ve drdnc snf rencilerine kyasla daha ok oranda retmitir.
TABLO 6 10 Kavramsal Karlatrlmas

Kavramsal kategori
Kategorinin
rencilerin
3. snf (n=384) f (%) 217 (56,5) 122 (31,8) 7 (1,8) 2 (0,5) 26 (6,8) ----2 (0,5) 7 (1,8) ----1 (0,3)
Snf
Dzeyi
Bakmndan
5. snf (n=456) f (%) 214 (46,9) 150 (32,9) 9 (2) 15 (3,3) 39 (8,6) 6 (1,3) 2 (0,4) 9 (2) 5 (1,1) 7 (1,5)
Sevgi ve dayanma yeri olarak okul Bilgi ve aydnlanma yeri olarak okul Kltrleme ve ekillendirme yeri olarak okul Byme ve olgunlama yeri olarak okul Ho ve gzel bir yer olarak okul Ara olarak okul Gelecein umudu ve gvencesi olarak okul ve alma merkezi olarak okul Disiplin ve kontrol merkezi olarak okul Yol gsterici ve ynlendirici olarak okul
4. snf (n=364) f (%) 169 (46,4) 123 (33,8) 11 (3) 3 (0,8) 29 (8) 4 (1,1) 10 (2,7) 9 (2,5) 4 (1,1) 2 (0,5)
2 = 44,687, df = 18, p = .000
487
Ahmet Saban
Tartma ve Sonu lkretim birinci kademe renci, retmen ve retmen adaylarnn okul kavramna ilikin sahip olduklar metaforlar ortaya karma amacna ynelik olarak gerekletirilen bu aratrmann sonular zellikle iki nemli bulguya dikkat ekmektedir. lk olarak, okul olgusunun bir btn olarak aklanabilmesi iin ok sayda metafora ihtiya vardr. rnein, okul bilgi ve aydnlanma yeri veya yol gsterici ve ynlendirici olarak alglanabilecei gibi, ayn zamanda, bir kltrleme ve ekillendirme arac veya bir disiplin ve kontrol merkezi olarak da grlebilmektedir. Bu durumda, okul olgusunun sadece tek bir metaforla bir btn olarak aklanabilmesinin mmkn olmayaca aktr. Bunun en temel nedeni ise, Weade ve Ernstin (1990, s. 133) de dikkat ektii zere, Metaforlar semecidir ve tanmlamaya altklar olgunun sadece bir parasn temsil ederler, tmn deil. Bu durumda, belli eitimsel olgularn bir btn olarak aklanabilmesi iin alternatif metaforlara olan ihtiya aktr. Yobun (2003, s. 134) da vurgulad gibi: Temelde metafor, sz ettii olgunun kendisi deildir, onun sadece bir semboldr. Eer bu olgunun kendisi olsayd, metafora gereksinim olmazd. Bu nedenle, metafor sz ettii olgudan farkldr ve bu olguya ilikin ok gl bir perspektif sunsa da ou zaman ondan daha azdr. Bu durumu telafi etmek iinse birok metaforun ie koulmas gerekir. Morgan (1998), rnein, rgtlerin doasn anlamada ve aklamada sekiz farkl metafordan yararlanmtr: (1) makine olarak rgtler, (2) organizma veya canl sistemler olarak rgtler, (3) beyin olarak rgtler, (4) kltr olarak rgtler, (5) politik sistem olarak rgtler, (6) ruhlarn hapishanesi olarak rgtler, (7) ak ve dnm olarak rgtler ve (8) tahakkm aralar olarak rgtler. Benzer ekilde, elikten (2006) rgt kltrn tanmlamada kullanlan balca metaforlarn (a) deiim dzenleyicisi olarak kltr, (b) pusula veya rehber olarak kltr, (c) sosyal yapkan olarak kltr, (d) kutsal inek olarak kltr ve (e) ynetici-kontroll trenler olarak kltr olduunu vurgulamtr. Ulusal ve uluslar aras alan yaznda okulla ilgili metaforlar konu edinen almalar da benzer sonulara vurgu yapmaktadr. Cerit (2006), rnein, ilkretim okullarnda renim gren 600 beinci snf rencisi ile bu okullarda grev yapan 203 snf retmeni ve 51 yneticinin okul kavramna ilikin sahip olduklar alglar metaforlar araclyla incelemitir. Aratrmann verileri aratrmac tarafndan gelitirilen bir lek kullanlarak toplanmtr. lekte yer alan okula ilikin metafor imgeleri (18 adet) unlardr: bakm ve gzetim yeri, bilgi ve aydnlanma yeri, deime ve ilerleme yeri, byme ve olgunlama yeri, disiplin ve otorite yeri, karmaa ortam, elence
488
yeri, i yeri, hapishane, fabrika, aile, tiyatro, snak, mahkeme, alveri merkezi, ho ve gzel yer, takm ve orkestra. almada elde edilen bulgulara gre, okulun bilgi ve aydnlanma yeri, byme ve olgunlama yeri, deime ve ilerleme yeri, aile ve takm olduunu vurgulayan metaforlar btn katlmclar tarafndan kabul grrken, okulun karmaa ortam, hapishane, fabrika, i yeri ve alveri merkezi olduunu vurgulayan metaforlar katlmclar tarafndan tercih edilmemitir. Ceritin (2006) elde ettii bulgular, bu aratrmada elde edilen bulgularla da nemli derecede benzerlik gstermektedir. rnein, bu aratrmada elde edilen verilere gre, bilgi ve aydnlanma yeri olarak okul kategorisiyle aile (f=89) ve takm (f=9) metaforlarnn yer ald sevgi ve dayanma yeri olarak okul kategorisi toplamda katlmclarn te ikisinin (%66,7) alglarn yanstrken, hapishane (f=17) metaforunun yer ald disiplin ve kontrol merkezi olarak okul ve i yeri (f=10) metaforunun yer ald i ve alma merkezi olarak okul kategorileri katlmclarn sadece %4,4nn grlerini yanstmaktadr. Mahlios ve Maxson (1998) ise 134 ilkretim ve 119 ortaretim retmen adaylarnn tecrbe ettikleri ve ideallerindeki okul imgelerini aratrmtr. Bu ama iin katlmclara ncelikle dokuz metaforun (aile, takm, bahe, sirk, hapishane, hayvanat bahesi, sahne, kalabalk ve fabrika) yer ald bir liste verilmitir. Daha sonra, katlmclardan bu listeyi kullanarak kendi ilkretim ve ortaretim rencilik yllarn temsil eden ve ayn zamanda da ideallerindeki ilkokul ve liseye ait okul imgelerini tasvir eden metaforlar iaretlemeleri istenmitir. Aratrmann sonularna gre, hem ilkretim hem de ortaretim retmen adaylar ideallerindeki ilkokul ve liseye ait okul imgelerini simgeleyen metaforlar olarak aile ve takm metaforlarn semi olmalarna karn, ortaretim retmen adaylarna (%17) kyasla daha ok oranda ilkretim retmen aday (%43) aile metaforunu idealindeki ilkokul imgesiyle ilikilendirmitir. Mahlios ve Maxsonun (1998) bulgularna benzer biimde, bu aratrmada da takm (f=9) metaforuna kyasla aile (f=89) metaforu daha ok saydaki bir katlmc grubu tarafndan retilmitir. Bu aratrmann ikinci nemli bulgusuna gre, ilkretim retmen ve retmen adaylarnn byk bir ksm okulu bir kltrleme ve ekillendirme arac olarak grmektedir. Bu sonu ise yaplandrmac yaklama kyasla davran yaklamn Trk (retmen) eitim sisteminde daha baskn olduuna dair bir gsterge olarak kabul edilebilir. nk yaplandrmac yaklama dayal okul sistemlerinin nemli zelliklerinden olan bir kiisel ve profesyonel geliim arac olarak okul ve yol gsterici ve ynlendirici olarak okul imgelerinin hem retmenlerin (srasyla, %5,9 ve %1,2) hem de retmen adaylarnn
489
Ahmet Saban
(srasyla, %10,2 ve %4,5) dn sistemlerinde kltrleme ve ekillendirme yeri olarak okul imgesi kadar (srasyla, %27,1 ve %26,7) yaygn olmad gze arpmaktadr. Bu durum, Trk eitim sisteminin zellikle 2005 ylndan itibaren uygulamaya alt reform abalaryla (baknz Aksit, 2007) da nemli lde elimektedir. Bu reform abalarnn znde retim program ieriinin azaltlmas ve derinliine ilenmesi, konularn Disiplinleraras bir yaklamla birbirleriyle ilikilendirilmesi, renci-merkezli, yaplandrmac bir retim modelinin benimsenmesi, srece dayal otantik bir deerlendirme anlaynn uygulanmas ve biliim teknolojilerinin retimde kullanlmas gibi zellikler yer almaktadr. te yandan, btn bu reform abalarnn var olan retmen eitim sistemiyle baarlmas olduka zordur. Gerekte, 1998 ylnda uygulamaya konulan ve 2006 ylnda da revize edilen retmen yetitirme programndaki retmenlik meslek bilgisi alanyla ilgili dersler incelendiinde (baknz YK, 2008), bu derslerin hibirinin yaplandrmac yaklamla dorudan ilgili olmad grlmektedir. Grnen o ki, yaplandrmac yaklam retmen adaylarna tantmak ve retmen adaylarnn yaplandrmac yaklamn ngrd renme-retme etkinlikleriyle tecrbe kazanmalarn salamak, retim yelerinin bireysel abalarna braklmtr. Eitimciler iin neriler Metaforlar retmen adaylarnn retmen eitimi esnasnda belli olgulara ilikin sahip olduklar zihinsel imgeleri aa karmada, anlamada ve (belki de onlar) deitirmede gl bir pedagojik ara olarak kullanabilir. Bu balamda, retmen adaylarnn retmenlik meslek bilgisi alanyla ilgili derslerde eitimle ilgili farkl kavram ve olgulara (rnein, renci, retmen, bilgi, okul, vb kavramlara ) ilikin metafor retmeleri ve bunlar snftaki arkadalaryla paylamalar istenebilir. Kendilerinin ve arkadalarnn metafor imgelerini analiz ettikten ve bu imgelerin sunduklar alternatif kavramsallatrmalarn farkna vardktan sonra da, retmen adaylarna bu kavram ve olgulara yeni bak alar getiren metafor imgeleri tantlabilir. Bu yolla retmen adaylarnn belli eitimsel olgulara ilikin kendi zihinlerinde oluturduklar emalar anlamalar ve gerekirse onlar yeniden yaplandrmalar salanabilir. Gillis ve Johnsonun (2002, s. 38) da olduka ikna edici bir tarzda ifade ettii gibi, metaforlar ... olmak istediimiz veya olamadmz, olageldiimiz ve olmaktan kandmz ve dahi olabileceimiz benlik [ya da retmenlik] algsn anlamamza yardmc olurlar.
490
Aratrmaclar iin neriler Bu aratrmaya katlan ilkretim birinci kademe rencilerinin byk bir ksm okulu bir sevgi ve dayanma (%49,8) ortam ierisinde bilgi kazanlan (%32,8) ve ayn zamanda da ho ve gzel (%7,8) vakit geirilen bir yer olarak nitelendirmektedir. Ancak byle bir okul imgesinin gerekte rencilerin tecrbe ettikleri okulu mu? yoksa ideallerindeki okulu mu? yanstt net deildir. Dolaysyla, gelecekteki aratrmalar rencilerin bu iki farkl konuda (yani, tecrbe ettikleri okula ve ideallerindeki okula ilikin) metafor retmelerini amalayarak, bu metaforlar birbirleriyle karlatrabilir.
491
Ahmet Saban
Summary The main purpose of this study was to respond to the following four questions: (1) What metaphorical images do primary school students, teachers and teacher trainees have about the concept of school? (2) What conceptual themes can be derived from these metaphorical images? (3) Do the conceptual themes differ in terms of participants status (student, teacher and teacher candidate)? (4) Do the conceptual themes differ across the students class levels? Method Overall, 1,204 students, 85 teachers and 420 teacher candidates participated in the study, and females constituted about 57% of the participants. Data were collected through asking participants to complete the prompt School is like ... because .... Teachers and teacher candidates were given about a week to generate a metaphor about school. Using the same prompt, teachers were also asked to get their own students to provide a resemblance between school and some other phenomenon that they were familiar with. Data were analyzed through the following five stages. In the coding and elimination stage, all the metaphorical images supplied by the participants were simply coded (such as family, factory, etc.). Also, papers in which a metaphorical image was not clearly articulated (n=221) were eliminated. In the sample metaphor compilation stage, a sample expression for each metaphor (n=74) was selected by going through all the 74 metaphorical images. In the sorting and categorization stage, each of the 74 metaphorical images was analyzed to characterize its elements: (1) the metaphor topic (i.e., school), (2) the metaphor vehicle (e.g., the source domain of the metaphor to which the metaphor topic is compared), and (3) the ground (e.g., the nature of the relationship between the metaphor topic and the metaphor vehicle). As a result of this inductive analysis procedure, 10 major conceptual themes were identified. In establishing the inter-rater reliability rate, a colleague was asked to sort the 74 metaphors into the 10 categories, and the level of agreement between the colleague and the researcher was 97%. The colleague placed two metaphors (knife and life) under categories different from that of the researcher (i.e., Reliability = Agreement / Agreement + Disagreement X 100 = 72 / 72 + 2 X 100 = 97%). In the last stage, SPSS program was used to compare the 10 conceptual themes across the three groups of participants as well as the students class levels.
492
Findings and Conclusion Altogether participants produced 74 valid metaphors about the concept of school. Of the 74 metaphors, 7 of them were mentioned by only one participant while the remaining 67 metaphors were represented between 2 and 387 participants. The mean participant number per metaphor is about 23. This means that out of 74, only 15 metaphors were developed by 23 or more participants whereas the majority of them (59 metaphors) were represented by less than 23 participants. The 10 conceptual categories that were developed out of the 74 metaphorical images include the following: 684 participants (40%) imagined school as a place of love and solidarity, which encompassed the metaphors of house (f=387), home (f=147), family (f=89), mother (f=41), friend (f=10), football team (f=9) and tour (f=1). 456 participants (26,7%) imagined school as a place of knowledge and enlightenment, which encompassed the metaphors of knowledge center (f=184), book (f=59), fruit tree (f=55), sun (f=50), teacher (f=27), computer (f=18), library (f=18), shopping center (f=17), supermarket (f=14), light (f=9), heart (f=3) and internet (f=2). 162 participants (9,5%) imagined school as a place of enculturation and shaping, which encompassed the metaphors of factory (f=61), hospital (f=22), bakery (f=15), kitchen (f=12), art studio (f=9), mill (f=8), carpenters shop (f=7), pottery (f=6), ironmongers shop (f=6), jewelers shop (f=6), refinery (f=5), refinement center (f=3) and workbench (f=3). 100 participants (5,9%) imagined school as a place of growth and maturation, which encompassed the metaphors of garden (f=40), soil (f=33) and field (f=27). 96 participants (5,6%) imagined school as a nice and beautiful place, which encompassed the metaphors of flower (f=58), play center (f=13), rose (f=11), haven (f=8), peace (f=3) and amusement park (f=3). 58 participants (3,4%) imagined school as a means or tool for development, which encompassed the metaphors of bus (f=26), vehicle (f=7), tramway (f=5), elevator (f=4), ship (f=4), bridge (f=4), key (f=3), stairs (f=2), train (f=2), knife (f=1) and door (f=1).
493
Ahmet Saban
47 participants (2,8%) imagined school as hope and the guarantor of the future, which encompassed the metaphors of life (f=21), theatre (f=17), future (f=5), magic lamp (f=2), pray (f=1) and hope (f=1). 45 participants (2,6%) imagined school as workplace, which encompassed the metaphors of beehive (f=19), anthill (f=14), workplace (f=10) and company (f=2). 31 participants (1,8%) imagined school as a place of discipline and control, which encompassed the metaphors of prison (f=17), hippodrome (f=5), birdcage (f=4), boring place (f=3) and kingship (f=1). 30 participants (1,8%) imagined school as a guide, which encompassed the metaphors of mirror (f=7), compass (f=7), map (f=5), lighthouse (f=4), traffic signs (f=3), North Star (f=2) and flashlight (f=1).
To determine if the 10 conceptual themes were associated with the participants position (student, teacher and teacher candidate) or the students class levels, two independent Pearson 2 analyses were performed. Accordingly, Students provided more metaphors in the categories of school as a place of love and solidarity, school as a place of knowledge and enlightenment and school as a nice and beautiful place than teachers and teacher trainees. Teachers provided more metaphors in the categories of school as a place of growth and maturation and school as hope and guarantor of future than students and teacher trainees. Teacher candidates provided more metaphors in the categories of school as a vehicle for development, school as workplace, school as a place of discipline and control and school as guide than students and teachers. Third graders provided more metaphors in the category of school as a place of love and solidarity than fourth and fifth graders. Fourth graders provided more metaphors in the category of school as hope and guarantor of future than third and fifth graders. Fifth graders provided more metaphors in the category of school as a place of growth and maturation than third and fourth graders.
494
To conclude, metaphors could be employed as a powerful research tool in gaining insight into students, teachers and teacher candidates reasoning about important educational concepts such as school.
Kaynaka/References
Aksit, N. (2007). Educational reform in Turkey. International Journal of Educational Development, 27, 129-137. Arslan, M. M. & Bayrak, M. (2006). Metaforik dnme ve renme yaklamnn eitim-retim asndan incelenmesi. Milli Eitim, 35(171), 100108. Bozlk, M. (2002). The college student as learner: Insight gained through metaphor analysis. College Student Journal, 36, 142151. Cerit, Y. (2006). renci, retmen ve yneticilerin okul kavramyla ilgili metaforlara ilikin grleri. Kuram ve Uygulamada Eitim Bilimleri, 6(3), 669699. elikten, M. (2006). Kltr ve retmen metaforlar. Erciyes niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, 21(2), 269-283. Demir, G. Y. (2005). evirenin nsz. G. Lakoff & M. Johnson (Yazarlar) Metaforlar: Hayat, anlam ve dil (s. 1115). stanbul: Paradigma. Forceville, C. (2002). The identification of target and source in pictorial metaphors. Journal of Pragmatics, 34, 114. Gillis, C. & Johnson, C. L. (2002). Metaphor as renewal: Re-imagining our professional selves. English Journal, 91 (6), 3743. Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil (ev. G. Y. Demir). stanbul: Paradigma. Mahlios, M. & Maxson, M. (1998). Metaphors as structures for elementary and secondary preservice teachers thinking. International Journal of Educational Research, 29, 227240. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (Thousand Oaks, CA: Sage). Morgan G. (1998). Ynetim ve rgt teorilerinde metafor (ev. G. Bulut). stanbul: BZD Yaynclk. Oxford, R. L., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R. Z., Saleh, A., & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward a systematic typology for the language teaching field. System, 26, 350.
495
Ahmet Saban Saban, A. (2008). lkretim I. kademe retmen ve rencilerinin bilgi kavramna ilikin sahip olduklar zihinsel imgeler. lkretim Online, 7(2), 421455. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr. Saban, A., Kobeker, B. N., & Saban, A. (2006). retmen adaylarnn retmen kavramna ilikin alglarnn metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eitim Bilimleri, 6(2), 461522. Shuell, T. J. (1990). Teaching and learning as problem solving. Theory into Practice, 29 (2), 102108. Weade, R., & Ernst, G. (1990). Pictures of life in classrooms, and the search for metaphors to frame them. Theory into Practice, 29(2), 133140. Yldrm, A. & imek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel aratrma yntemleri. Ankara: Sekin Yaynevi. Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127138. Yksek retim Kurumu [YK]. (2008). Web adresi: http://www.yok.gov.tr/. Eriim tarihi: 19 Nisan 2008.
letiim/Communication: Do. Dr. Ahmet SABAN Seluk niversitesi, Eitim Fakltesi, 42090 Meram, KONYA E-posta: asaban@selcuk.edu.tr Alnd tarih/Received: 15/05/2008 Dzeltme/Revision: 27/07/2008 Kabul/Approved: 07/08/2008
496

06 - Sabanahmet

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

06 - Sabanahmet

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Educational Administration: Theory and Practice Summer 2008, Issue 55, pp: 459-496 Kuram ve Uygulamada Eitim Ynetimi

Yaz 2008, Say 55, ss: 459-496

Okula ilikin Metaforlar

Metaphors about School

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

retmen aday, 420 (24,5)

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

TABLO 3 Metaforlarn Kategorilere Gre Dalm

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

Okul, birey iin sevin ve mutluluk kaynadr. rnein:

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

TABLO 5 10 Kavramsal Kategorinin Katlmc Tr Bakmndan Karlatrlmas

Okula likin Metaforlar

TABLO 6 10 Kavramsal Karlatrlmas

2 = 44,687, df = 18, p = .000

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

Okula likin Metaforlar

You might also like