PROVAKATR MiSTiK Evet, ben yeni bir eyin balangcym, ama yeni bir dinin deil.

Yeni bir dindarlk trnn balangcym, ki o hibir sfat, hibir snr tanmaz; sadece ruhun zgrln bilir, varlnn sessizliini, potansiyelinin artn bilir ve nihayet iindeki tanrlk deneyimini bilir; dndaki Tanr'y deil, senden taan tanrl bilir.

iindekiler
PROVAKATR MiSTiK ............................................................................................................................................................ 1 iindekiler .................................................................................................................................................................................. 1 GiRi .......................................................................................................................................................................................... 3 NSZ ...................................................................................................................................................................................... 4 1. BLM -SIRADAN BiR iNSAN: EFSANENiN ARDINDAKi TARiH .................................................................................... 5 2. BLM -BO BiR AYNADAKi YANSIMALAR: Hi OLMAYAN ADAMIN YZLERi ..................................................... 105 3. BLM -MiRAS ................................................................................................................................................................. 134 DNSZ DN ........................................................................................................................................................................ 134 YRM BRNC YZYIL N MEDTASYON.................................................................................................................. 141 1972: MEDTASYON KAMPI, ABU DAI, RAJASTHAN, HNDSTAN .......................................................................... 146 NC PSKOLOJ: BUDALARIN PSKOLOJS ......................................................................................................... 150 BUDA ZORBA: TM NSAN BENL .............................................................................................................................. 162 EK:OSHO'NUN YAAMI VE ALIMALARINDA iLGi EKiCi OLAYLAR ......................................................................... 172 1970: SANNYAS N YEN BR TANIM .......................................................................................................................... 177 WOODLANDS.................................................................................................................................................................... 179 1971: ACHARYA'DAN BHAGWAN'A ................................................................................................................................ 180 1973-1975: AKTF MEDTASYONLAR VE MZK .......................................................................................................... 180 1974-1981: "PUNE BR"...................................................................................................................................................... 181

BEYAZ BULUTLARIN YOLU ............................................................................................................................................ 181 "YEN BR AAMA"............................................................................................................................................................ 182 YORUMLAR VE SORULARA YANITLAR ......................................................................................................................... 183 DARAN ............................................................................................................................................................................. 184 VZYONU PAYLAMAK.................................................................................................................................................... 185 MEDTASYONA HAZIRLIK OLARAK TERAP ................................................................................................................ 186 ZARFI TTRMEK: KARILAMAK VE LKSEL TERAP ................................................................................................. 187 ARAM GENLEMES ...................................................................................................................................................... 189 TACZ ................................................................................................................................................................................. 190 YEN BR KOMN VZYONU ........................................................................................................................................... 190 SESSZ SATSANGLAR VE BUDA'NIN DHAMMAPADA'SI ZERNE YORUMLAR....................................................... 191 SUKAST GRM ............................................................................................................................................................ 192 DNYAYA YAYILMA ........................................................................................................................................................ 192 SESSZLK NDE ............................................................................................................................................................ 193 1981-1985: THE BIG MUDDY RANCH(2) ......................................................................................................................... 194 RAJNEESHPURAM, YASADII EHR ............................................................................................................................. 195 KLSE VE DEVLET ........................................................................................................................................................... 196 1983: EHR APINDA ADS TEST ................................................................................................................................. 198 1984: BR FAZM RNE .............................................................................................................................................. 198 TUTUKLANMA .................................................................................................................................................................. 202 1985-1986: "DNYA TURU" KULU MANALI ................................................................................................................... 204 GRT .................................................................................................................................................................................. 205 URUGUAY YOLUNDA. SVRE, SVE, LONDRA, RLANDA, SPANYA, SENEGAL ................................................. 205 URUGUAY .......................................................................................................................................................................... 207 1987: "PUNE K"................................................................................................................................................................ 208 RONALD REAGAN'IN AMERKASI'NDA ZEHRLENMEK .............................................................................................. 211 DNYA YARATICILIK BLMLER AKADEMS ............................................................................................................. 213 YAA-HUU! GZEML GL ................................................................................................................................................. 215 ZEN SYLEVLER ............................................................................................................................................................. 215 "BHAGWAN"IN SONU ....................................................................................................................................................... 217 ZEN MANFESTOSU: NSANIN KENDNDEN ZGRLEMES.................................................................................... 219 EMBER ........................................................................................................................................................................ 220 AYRILIA HAZIRLANIRKEN ............................................................................................................................................ 221 SONSZ: 1990 - U AN ......................................................................................................................................................... 222

GiRi Osho'ya defalarca neden otobiyografisini yazmad ya da en azndan bir dizi rportaj vermedii, bylece yaamnn tarihesini bir bakasnn yazmas iin frsat tanmad soruldu. Bu sorular hep elini sallayarak geitirdi: "Zamansz hakikatler nemlidir." derdi, "Toplayp, 'tarih' adn vereceimiz gazete kuprleri deil." "Ya da..." derdi, "Biyografim almalarmn tmnde bulunabilir; yaynlanan konumalarmn oluturduu yzlerce kitapta, dokunduum insanlarn deimi yaamlarnda." Yine de, insan zihni zaman iinde olup biten olaylardan anlam karmak ister. Olup biten "eylerin" anlamn bildiimize kendimizi ikna edebileceimiz bir balam yakalamak isteriz; zellikle de bu olaylar elikili, rktc, srad olduunda. Bu kitap, Osho ve almalarnn anlalmas iin o balam salama zamannn geldiinin fark edilmesi sonucunda ortaya kmtr. Osho'nun, elli dokuz yl boyunca ona hizmet eden bedenden ayrlmasnn, doktorunun szleri ile "krlarda geirilecek bir hafta sonuna hazrlanrcasna sakinlik iinde" hazrlanmasnn zerinden on drt sene geti. ok gerek bir anlamda, bu otobiyografi o zaman sresi gemeden, sonu olarak gerekleen byk deiiklikler yaanmadan toparlanamazd. Osho'nun toparlanp krlardaki hafta sonu iin ayrlmasndan bu yana CNN ve Internet dodu. Osho'nun sk sk bahsettii topyac vizyon ulusal snrlarn, rk ve dinin, cinsiyet ve batl inanlarn sebep olduu blnmelerin olmad bir dnya henz gereklemese de, artk en azndan hayal edilebilir. Osho'nun tekrar tekrar zerinde srarla durduu meditasyon mesajnn merkezinde yatan, birka eksantrik kiinin belirsiz ve artc ilgi alan deildir; i dnyasnn stresli yneticilerinden, kanser hastalarna, herkese faydal olma potansiyeli tad gittike daha fazla fark edilmektedir. Baka bir deyile, Osho hl zamannn tesinde bir adam olsa da, zaman en azndan insanlarn onun benzersiz bak as ve vizyonunu kavrayabilmesini mmkn klacak kadar yetimitir ona. Daha pratik bir dzeyde zaman ve teknoloji Osho'nun saysz almalarnn koruyucularnn, onlar dijital ortama aktarmalarna izin vermi, aratrmaclarn, ngilizce olarak kaydedilen ve toplam be bin saat sren konumalarna ve Hinte'den evrilmekte olan yzlerce sylevine ulamasn salamtr. Bunun anlam udur: nsan birka saniye iinde Osho'nun meditasyon ve trevi szckleri yirmi be bin kere, sevgi ve ak szcklerini yaklak krk iki bin kere kullandn renebilecektir. Cinsellik szcnn trevlerine, ki bu 1960'larn Hindistan'nda bir gizemci iin yakksz bir konu saylrd, yalnzca dokuz bin yz kere rastlanmaktadr, iki bin szck politika ve politikaclar iin harcanmtr. Elbette, Osho'nun kendi yaam talepleri hakkndaki konumalarna maddi rnek aramak iin bilgisayar yazlmlarnn salayabileceinden daha fazla insan zeks gerekir. Bu i iin adanan sene olmasayd, bu kitap var olamazd. Ve son olarak, mevcut materyalden bir otobiyografi Osho'nun "veri" ye karlk "hakikat'in, "anlk"a karlk "zamansz"n greceli nemi konusundaki

anlayna sayg gsteren bir otobiyografi ina etmek, imknsz gerekletirmek iin cretkr bir gnlllk gerektirir. rnein: niversiteden mezun olduktan sonra, Osho senelerce felsefe dersi verdi. Geree meyilli zihin onu "eski felsefe profesr" olarak etiketlendirir ve bylece onun kim olduu hakknda nemli bir ey bildiini syleyerek kendi kendini tatmin eder. Ama Osho'yu ilgilendirdii kadaryla, o dnemde bir ayakkabc ya da marangoz da olabilirdi. nemli olan onun ne "yapt" deil, kim "olduu" dur. Veri ynelimli zihin insanlar kim olduklar ile deil, ne yaptklar ile, lrken yanlarnda gtrdkleri anlaylar ile deil, yaamda nelere sahip olduklar ile tanmlamak ister. Ama Osho'nun merkezi ilgi alan "olmak"tr, "yapmak" ya da "sahip olmak" deil. Bizim "yapmak" ve "sahip olmak" deerlerimize dayanarak onun yaamndaki dsal olaylara sahip olmadklar nemi verirsek, onu yanl anlarz. Ama, zamansz hakikatler bir yana, elimizdeki veri udur: Osho kendini, ayakkab ya da mobilya yapmak iin deil, szcklerle ifade etmek iin eitti. Dostlar ve dmanlar bunu srad bir etkililik, kavray ve nktedanlk ile yapt konusunda hemfikir. Yaamn ifade edebilmek iin "doru" szckleri semek, Osho'nun insanlara retmeye alt tutarl bir felsefesi olsayd mmkn, hatta kolay olacakt. Ama yok. Srdrmeye alt bir gelenein paras olsayd ya da yeni bir gelenek bulan doast yeteneklere sahip bir khin ya da peygamber olduunu syleseydi, bu mmkn olabilirdi. Hibir ey hakikatten daha uzak olamaz. Tam tersine herhangi bir gelenein paras olmadn, o gittikten sonra evresinde yeni bir gelenek yaratlmasn nlemek iin elinden gelen her eyi yaptn tekrar tekrar vurgulad. Sonu olarak bu kitaptaki szckler "Osho kimdir?" sorusuna kesin bir yant vermesi iin dlmemitir. Konunun doas sebebiyle bu mmkn deildir. Bu szckler daha ok zamanmzn ve zamanszln balam iinde, "yapma"nn ve "olma"nn balam iinde o sorunun peinden gidilmesi iin bir rehberdir. Sonunda, der Osho, onun kim olduunu ancak kendimizin kim olduunu anladmzda anlayabileceiz. Bize bu meydan okumay yaparken, bizi yaamndan renebileceimizi renmeye, ama ancak bizi kendimizi daha iyi anlamak iin ynlendirebildii lde anlaml olduunu fark etmeye davet eder. Sarito Carol Neitnan

NSZ Anlaman gereken ilk ey, gerek ile hakikat(1) arasndaki farktr. Sradan tarih gereklerle ilgilenir, madde dnyasnda ne olduuyla, olaylarla... Hakikat ile ilgilenmez, nk hakikat, madde

dnyasnda olmaz, bilinte olur. Ve insan henz bilincin olaylar ile ilgilenecek kadar olgun deildir. Kukusuz insan zaman ve meknda olan olaylar fark eder; bunlar gereklerdir. Ama zaman ve meknn tesinde baka bir deyile zihnin tesinde, bilinte olanlar fark edecek kadar olgun ve sezgili deildir. Bir gn tarihin tamamn farkl bir ynelimle yazmak zorunda kalacaz, nk gerekler nemsizdir; maddeseldirler, ama nemli deildirler. Ve hakikatler maddi deildirler, ama nemlidirler. Gelecein tarihinin yeni ynelimi, aydnland zaman Gautama Buddha'nn iinde ne olduu ile, aydnlanmasndan sonraki krk iki yl boyunca, henz bedenindeyken olanlarla ilgilenecektir. Ve o krk iki yl boyunca olan bitenler, srf beden ld diye sona ermeyecektir. Bunun beden ile ilgisi yoktu, bu bir bilin olgusuydu ve bilin lmden sonra devam eder. Bilincin hacc sonsuzdur. Bu yzden bedenin iinde, bilincin iinde olan bitenler, bedenin dnda olup bitmeye devam edecektir. Bu basit bir kavraytr. Bu hikye isel olaylarn hikyesidir.

(1) hakikat: [ng. truth, Fr. verite, Alm. wahrheit] 1. En genel anlam iinde, dini, bilimsel, ahlaki vb. hakikatler balamnda, bir bilgi alan ya da disiplininin konu ald varlk alanyla ilgili temel dorular blm. 2. zel olarak, zaman zaman gereklik, zaman zaman da doruluk anlamnda kullanlmakla birlikte, gerekte bir eyin kendi z iinde rtsn aarak vukua gelmesi ve insann bunun farknda olmas durumu. Varln gizinden karak ola gelmesi ve insann bunun bilincinde olmas hli. Kaynak: Ahmet Cevizci, Felsefe Szl, Paradigma, stanbul 2000, s. 424 (Ed. n.)

1. BLM -SIRADAN BiR iNSAN: EFSANENiN ARDINDAKi TARiH

Soru: Siz kimsiniz? Yant: Kendimim. Bir peygamber, mesih, sa deilim. Yalnzca sradan bir insanolu... Tpk senin gibi. S: Eh, pek yle deil!

Y: Bu doru... Pek yle deil! Sen hl uykudasn, ama bu byk bir fark deil. Eskiden ben de uykudaydm. stersen bir gn uyanabilirsin. u an uyanabilirsin! Bunu kimse nleyemez. Bu yzden farkn bir anlam yok. Roberta Green'e verdii rportajdan, Sarita Ana Kaytlar, Orange County California.

ALTIN BR OCUKLUKTAN ANILAR Ben asla, senin szckten anladn anlamda spiritel olmadm. Hi tapnaklara ya da kiliselere gitmedim, hi kutsal yazmalar okumadm ya da gerei bulmak iin belirli almalar yapmadm, Tanr'ya tapnmadm, dua etmedim. Bu asla benim yolum olmad. Bu yzden benim spiritel hibir ey yapmadm kesinlikle syleyebilirsin. Ama benim iin, spiritelliin tamamen farkl bir anlam var. Drst bir bireysellik gerektiriyor. Herhangi bir tr bamlla izin vermiyor. Ne pahasna olursa olsun, kendi iin zgrlk yaratyor. Kalabalkta deil, yalnzlkta; nk kalabalk hakikati asla bulamamtr. Hakikat yalnzca insanlarn yalnzlnda bulunmutur. Bu yzden benim spiritelliimin, senin spiritellik fikrinden farkl bir anlam var. ocukluk hikyelerim, eer onlar anlayabilirsen, u ya da bu ekilde btn bu niteliklere iaret eder. Kimse onlara spiritel diyemez. Ben onlara spiritel derim, nk bana gre, insann arzulad her eyi vermilerdir. ocukluk hikyelerimi dinlerken baz nitelikler aramaya almalsn; yalnzca hikyeyi deil, tm anlarmn iinde ince bir iplik gibi uzanan kendine zg bir nitelii. Ve o ince iplik spiriteldir. Bana gre spiritel, basite insann kendini bulmasdr. Kimsenin bu ii benim adma yapmasna izin vermedim, nk kimse bu ii senin adna yapamaz; kendin yapmak zorundasn.

1931-1939: KUCHWADA, MADHYA PRADESH, HNDSTAN Doduum kk ky hatrlyorum. Neden varolu o kk ky semi, aklanamaz. Olmas gerektii gibi oldu. Ky ok gzeldi. ok yolculuk yaptm, ama ayn gzellie asla baka yerde rastlamadm. nsan asla aynsn bulamyor. eyler gelip geiyor, ama asla ayn olmuyor. O durgun, kk ky grebiliyorum. Bir gletin kenarnda birka kulbe, altnda oyun oynadm birka yksek aa. Kyde okul yoktu. Bunun byk nemi vardr, nk neredeyse dokuz sene

boyunca eitimsiz kaldm ve bunlar insana biim veren yllardr. Bundan sonra, denesen bile eitimli olamazsn. Bu yzden, bir sr derecem olmasna ramen ki sradan dereceler deil, birinci snf master derecesidir bir adan hl eitimsizim. Bunu her aptal yapabilir; her sene o kadar ok aptal yapyor ki, hibir anlam yok. Anlam olan, ilk senelerimde eitimsiz kalmamd. Okul, yol, tren yolu, postane yoktu. Ne nimet! O kk ky kendi iinde bir dnyayd. O kyden uzak yaadm zamanlarda bile, o dnyada, eitimsiz kaldm. Ve milyonlarca insanla karlatm, ama o kyn insanlar hepsinden daha masumdu, nk ok ilkeldiler. Dnya hakknda hibir ey bilmiyorlard. O kye tek bir gazete bile girmemiti. Artk neden okul olmadn anlamsndr. Bir ilkokul bile yoktu, ne nimet! Hibir ada ocuk buna sahip olamaz. GEMTE ON YAINA GELMEDEN EVLENEN OCUKLAR vard. Bazen ocuklar daha annelerinin karnndayken evlendiriliyordu. ki arkada karar verirdi: "Karlarmz hamile, bu yzden biri olan, dieri kz dourursa, bu evlilik kararlatrlm, ocuklar szl saylr." Olana ve kza sormak hi akllarna gelmezdi; daha domamlard ki! Ama biri olan, dieri kz olursa evlilik kararlatrlm saylrd. Ve insanlar szlerini tutarlard. Benim annem yedi yandayken evlendirilmiti. Babam on yandan fazla deildi ve ne olup bittiini anlamamt. Ona sorardm, "Dnnde en ok neden holandn?" "Ata binmekten." derdi. Elbette! Hayatta ilk defa bir kral gibi giydirilmi, beline haner takm, atn zerine oturmu, herkes evresinde yryordu. Bundan byk zevk almt. Dnnde en ok houna giden ey bu olmutu. Balay sz konusu bile deildi. On yanda bir olanla yedi yanda bir kz balay iin nereye gnderirsin? Bu yzden eskiden Hindistan'da balay diye bir ey yoktu, gemite dnyann hibir yerinde yoktu. Babam on, annem yedi yandayken babaannem ld. Evlenmelerinden belki bir, iki sene sonra tm sorumluluk, henz dokuz yanda olan annemin omuzlarna yklendi. Babaannem iki kk kz ve iki kk erkek evlat brakmt. Yani drt ocuk vard ve onlara bakma sorumluluu dokuz yanda bir kz ile on iki yanda bir olana dt. Babamn babas dkknnn bulunduu ehirde yaamaktan hi holanmyordu. Krlar seviyordu ve kars ldnde mutlak zgrle kavutu. Hkmet insanlara bedava toprak veriyordu, nk ok toprak, ama onlar ileyecek pek az insan vard. Bu yzden dedem hkmetten yirmi hektar toprak ald ve dkknn yalnzca dokuz ve on iki yalarnda olan ocuklarnn annemin ve babamn ellerine brakt. Bir bahe, bir iftlik yaratmann zevkini yaad, orada, ak havada yaamay ok sevdi. ehirden nefret ediyordu. Bu yzden babam, bugnn genlerinin yaad zgrl yaayamad. O adan asla gen olamad. Gen olma frsat olmadan yal sayld, kk kz ve erkek kardelerine bakt, dkknla ilgilendi. Ve yirmi yana geldiinde kz ve erkek kardeleri iin evlilikler ve eitim ayarlamak zorunda kald.

Anneme hi "Anne" demedim, nk ben domadan nce, ona bhabhi diyen drt ocua bakyordu. Bhabhi, "erkek kardein kars"(1) anlamna gelir. Ve drt ocuk anneme bhabhi dedii iin ben de ona bhabhi dedim. En bata, dier drt ocuk ona byle hitap ederken, bunu rendim. ANNEANNEM VE DEDEM TARAFINDAN YETTRLDM. O iki yal insan yalnzd ve son gnlerinde onlara nee verecek bir ocuk istiyorlard. Bu yzden annem ve babam fikir birliine vard: Ben en byk ocuktum, ilkdoandm; beni gnderdiler. ocukluumun ilk yllarnda babamn ailesi ile ilikim olduunu hatrlamyorum. lk yllarm iki yal adam dedem ve ok gzel bir adam olan ihtiyar hizmetkr ve anneannemle geirdim. Bu insanla aramdaki mesafe o kadar bykt ki, ok yalnzdm. Bu yal insanlar benim iin yolda deildi, olamazd. Ve benim baka kimsem yoktu, nk o kk kyde benim ailem en zengin aileydi ve o kadar kk bir kyd ki toplam iki yz kiiden fazla deildi ve o kadar fakirdi ki, anneannem ve dedem benim kyl ocuklar arasna karmama izin vermiyordu. O ocuklar kirliydi ve elbette ou dilenciydi. Bu yzden arkada edinmemin yolu yoktu. Bu zerimde byk bir etki brakt. Tm yaamm boyunca kimseyi arkada olarak kabul edemedim. Evet, tandklarm vard. O ilk yllarda o kadar yalnzdm ki, bundan zevk almaya baladm. Bu gerekten de keyiflidir. Bu yzden benim iin bir lanet deil, nimet oldu. Bundan zevk almaya baladm ve kendi kendime yeterli olduumu hissetmeye baladm; kimseye baml deildim. Oyunlara kar hi ilgi duymadm, nk ocukluumdan bu yana oynamak iin yol bulamadm; oyun oynayabileceim kimse yoktu. Hl kendimi o ilk yllarda, oturup dururken grebiliyorum. Evimiz gln hemen yannda, ok gzel bir noktadayd. Gl kilometrelerce uzanyordu... O kadar gzel, o kadar sessizdi ki. Arada bir, bir dizi beyaz turnann utuu, ak arlar yapt grlebiliyordu ve huzur bozuluyordu; bunlarn dnda meditasyon iin neredeyse mkemmel bir yerdi. Ve huzur bir kuun ak ars ile bozulduu zaman... O ardan sonra huzur derinleirdi. Gl, lotus iekleri ile dolu olurdu ve ben saatlerce kendimden memnun bir biimde, dnyaya aldrmadan otururdum: Lotuslar, beyaz turnalar ve sessizlik... Anneannem ile dedem bir eyin farkna vardlar; yalnzlmdan zevk aldmn. Kye gidip birileri ile grmek, birileri ile konumak iin arzu duymadm grmlerdi. Onlar konumak istese bile benim tek yantm 'evet' ya da 'hayr' oluyordu; konumakla da ilgilenmiyordum. Bir eyi fark ettiler, yalnzlmdan zevk aldm ve beni rahatsz etmemenin kutsal grevleri olduunu. Bu yzden yedi yl boyunca kimse masumluumu yozlatrmaya almad; kimse yoktu. Evde yaayan o yal insan, hizmetkr, anneannem ve dedem kimse beni rahatsz etmesin diye her ekilde koruyucu oldular. Aslnda, byrken, benim yzmden konuamadklar, herkes gibi normal olamadklar iin biraz utanmaya baladm. ocuklara bazen, "Sessiz ol, nk baban

dnyor, deden dinleniyor. Sessiz ol ve sessizce otur." dersin. Benim ocukluumda tam aksi oldu. Neden ve nasl, imdi bilemiyorum; yalnzca oldu. Bu iin vnc bana ait deil. O insan devaml birbirlerine iaretler yaparlard: "Onu rahatsz etme, bundan o kadar zevk alyor ki." Ve sessizliimi sevmeye baladlar. Sessizliin de titreimleri vardr; bulacdr, zellikle de bir ocuun, zorlama olmayan sessizlii, "Yaramazlk ya da grlt yaparsan seni dverim." dediin iin olmayan. Hayr, o sessizlik deildir. O benim bahsettiim, bir ocuun kendiliinden sessiz kald, sebepsiz yere zevk ald cokulu titreimleri yaratmaz; o mutluluk sebepsizdir. O epeevre byk dalgalar yaratr. Bu yzden, yedi yl boyunca rahatsz edilmemem yalnzca bir rastlantyd, beni rahatsz edecek, i, politika, diplomasi dnyasna hazrlayacak kimse yoktu. Anneannem ve dedem beni olabildiince kendi halime brakmakla daha ok ilgileniyorlard, zellikle de anneannem. Sebeplerden biri odur. Bu kk eyler yaamnn tm dzenlerini etkiler. Btn kadnlara sayg duymamn sebeplerinden biri odur. Basit bir kadnd, eitimsizdi, ama son derece duyarlyd. Dedeme ve hizmetkra aka yle dedi: "Hepimiz, bizi hibir yere gtrmeyen belirli trden yaamlar yaadk. Her zamanki kadar bouz ve artk lm yaklayor." Israr etti, "Bu ocuk bizden etkilenmesin. Biz nasl bir etki brakabiliriz ki? Onu ancak kendimiz gibi yapabiliriz ve biz hibir eyiz. Ona kendisi olmas iin bir frsat ver." Dedem -geceleyin benim uyuduumu dnerek tarttklarn duyardm- ona hep yle derdi: "Bana bunu yapmam sylyorsun ve ben yapyorum; ama o bakasnn olu ve eninde sonunda anne babasna dnmek zorunda kalacak. Onlar ne diyecek? 'Ona grg kurallarn, treleri retmediniz, tamamen babo kalm.'" Anneannem yle derdi, "Bu konuda endielenme. Bu koca dnyada herkes medeni; adap biliyor, tre biliyor, ama bundan ne kazanyorlar? Sen ok medenisin, bundan ne kazandn? Anne babas en fazla bize fkelenirler. Ne olmu? Brak fkelensinler. Bize zarar veremezler ve o zamana kadar ocuk, yaam yolunu deitiremeyecekleri kadar glenmi olur." O yal kadna byk minnet duyuyorum. Dedem srekli, eninde sonunda sorumlu tutulacandan endielenirdi: "Diyecekler ki: 'ocuumuzu sizin ellerinize braktk ve siz ona hibir ey retmediniz.'" Anneannem zel retmene bile izin vermedi. Kyde bana en azndan biraz dil, matematik ve corafya retebilecek bir adam vard. Drdnc snfa kadar okumutu -bizim Hindistan'da ilkretim dediimiz en kk drt snf- ama kydeki en eitimli adamd. Dedem ok urat: "Gelip ocua ders verebilir. En azndan alfabe, biraz matematik renir ve anne babasna gittiinde yedi yln tamamen boa harcadmz sylemezler."

Ama bykannem, "Brak yedi yln sonunda ne isterlerse onu yapsnlar. Yedi yl boyunca kendi olacak ve biz ona karmayacaz." Ve iddias hep u oldu, "Sen alfabeyi biliyorsun, ee, ne olmu? Matematik biliyorsun, ne olmu? Biraz para kazandn; onun da biraz para kazanmasn ve tpk senin gibi yaamasn m istiyorsun?" Bu o yal adam susturmaya yetiyordu. Ne yapabilirdi ki? Zor durumdayd, nk tartamyordu ve anneannemin deil kendisinin sorumlu tutulacan biliyordu, nk babam ona soracakt, "Sen ne yaptn?" Ve aslnda durum bu olacakt, ama neyse ki babam soramadan ld. Daha sonra babam hep unu dedi, "O yal adam sorumlu, ocuu bozdu." Ama artk yeterince glydm ve ona aka syledim: "Benim nmde, annemin babasna kar tek sz syleme. Beni sizin bozmanzdan kurtard, sen aslnda buna kzyorsun. Ama baka ocuklarn var, onlar boz. Sonunda asl kimin bozulduunu greceksin." Babamn baka ocuklar vard ve daha fazlas gelip duruyordu. Ona taklrdm, "Ltfen, bir ocuk daha yap ve bir dzineyi tamamla. On bir ocuk ne demek? nsanlar, 'Ka ocuk var?' diye soruyor. On bir doru gelmiyor; bir dzine daha etkileyici." Daha sonraki yllarda ona unu sylerdim: "Tm ocuklarn bozmaya devam ediyorsun; ben baboum ve babo kalacam." Bir ekilde uygarln ellerinden uzak kaldm. DEDEM -ANNEMN BABASI- CMERT BR ADAMDI. Fakirdi, ama cmertlikte zengindi. Ait olduu her eyi herkese veriyordu. Verme sanatn ondan rendim; onun hibir dilenciye, hi kimseye hayr dediini grmedim. Annemin babasna "Nana" derdim; Hindistan'da annenin babasna byle denir. Annenin annesine "Nani" denir. Dedeme sorardm, "Nana, nasl bu kadar gzel bir e buldun?" Anneannemin yz hatlar Hintliler'e benzemezdi, Grekler'e benzerdi ve gl bir kadnd, ok gl. Nana'm elli yan gemeden ld. Anneannem seksen yana kadar yaad ve sal yerindeydi. O zaman bile kimse leceini dnmyordu. Ona bir ey iin sz verdim, ld zaman geleceime. Bu, aileye yaptm son ziyaret oldu. 1970'te ld. Szm tutmak zorundaydm. lk yllarmda Nani'mi anne bildim; insan o yllarda byr. Kendi annem ondan sonra geldi; oktan bym, belirli bir kalba gre ekillenmitim. Anneannemin byk yardm oldu. Dedem beni seviyordu, ama bana fazla yardm olamyordu. ok sevgi doluydu, ama yardm edebilmek iin daha fazlasna ihtiya vardr, belirli bir tr gce. Dedem anneannemden hep korktu. Bir anlamda, klbk bir kocayd. Ama beni seviyordu, bana yardm etti... O klbk bir kocaysa ben ne yapabilirim? Kocalarn yzde doksan dokuz nokta dokuzu yledir, demek bunda sorun yoktu. YALI ADAMI, DEDEM VE YARAMAZLIIMIN BAINA at dertleri anlayabiliyorum. Tm gn, Hindistan'da zengin adamlarn koltuuna verilen ismiyle gaddi'sinde oturur, mterilerinden ok, ikyetileri dinlerdi! Ama onlara yle derdi, "Yapt zarar demeye hazrm, ama unutmayn, onu cezalandrmayacam."

Yaramaz bir ocua kar gsterdii sabra ayordum... nk bana ben bile tahamml edemiyordum. yle bir ocuk senelerce bana braklsa... Tanrm! Birka dakika iin bile olsa, o ocuu kapdar ederim. Belki o yllar dedem iin bir mucize yaratt; o muazzam sabrn karln ald. Gittike sessizleti. Sessizliinin gn be gn bydn grdm. Arada bir yle derdim, "Nana, beni cezalandrabilirsin. O kadar hogrl olmak zorunda deilsin." Ve inanr msn, alard! Gzlerinden yalar fkrrd ve yle derdi, "Seni cezalandrmak m? Bunu yapamam. Kendimi cezalandrrm, ama seni, asla." Bir an bile, gzlerinde bana kar fkenin glgesini bile grmedim. Bana inan, bin ocuun yapabilecei her eyi yaptm. Sabah, daha kahvalt yapmadan yaramazla balar, gecenin ge saatlerine kadar srdrrdm. Bazen eve o kadar ge gelirdim ki... Mesela sabahn nde... Ama ne adamd! Asla, "ok ge kaldn. Bir ocuk eve bu saatte gelmez." demedi. Hayr, bir kerecik bile. Aslnda, benim yanmdayken duvardaki saate bakmaktan kanrd. Beni kendi gittii tapnaa asla gtrmedi. Ben de o tapnaa giderdim, ama yalnzca kapalyken, prizmalar almak iin, nk o tapnakta gzel prizmalar olan pek ok avize vard. Sanrm yava yava neredeyse tamamn alm. Dedeme bu sylendii zaman yle dedi, "Ee, ne olmu! Avizeleri ben baladm, bakalarn da balayabilirim. O almyor; nanasnn maln alyor. O tapna ben yaptrdm." Rahip ikyet etmeyi brakt. Ne anlam vard ki? O yalnzca Nana'nn hizmetkryd. Nana her sabah tapnaa giderdi, ama hi "Benimle gel." demedi. Bana asla telkinlerde bulunmad. Harika olan budur ite... Telkinde bulunmamak. Savunmasz bir ocuu inanlarn takip etmeye zorlamak ok insancadr, ama dedem batan kmad. Evet, ben buna batan kmalarn en by diyorum. Bir adan sana baml birini grr grmez telkinlerde bulunmaya balarsn. O bana asla, "Sen bir Jaina(2)'sn." demedi. ok iyi hatrlyorum, nfus saym yaplyordu. Memur evimize gelmiti. ok ey hakknda pek ok soru sordu. Dedemin dinini sordu; "Jainizm." dedi. Sonra anneannemin dinini sordu. Nanam, "Kendisine sorabilirsin. Din kiisel bir eydir. Ben ona hi sormadm." dedi. Ne adam ama! Anneannem yant verdi, "Ben hibir dine inanmyorum. Tm dinler bana ocuka geliyor." Memur ok geirmiti. Ben bile armtm. Hibir dine inanmyor, ha! Hindistan'da hibir dine inanmayan bir kadn bulmak imknszdr. Ama bykannem Khajuraho'da, belki hibir dine inanmayan Tantrikalardan bir aileye domutu. Onlar meditasyon yaparlar, ama hibir dine inanmazlar. Bu Batl bir zihne ok mantksz gelir: Din olmadan meditasyon. Evet... Aslnda, herhangi bir dine inanrsan meditasyon yapamazsn. Din meditasyona engel olur. Meditasyon hibir Tanr'ya, hibir cennete, hibir cehenneme, cezalandrlma korkusuna, zevkin ekiciliine ihtiya duymaz.

Meditasyonun zihinle ilgisi yoktur; meditasyon onun tesindedir, din yalnzca zihinken, o zihnin iindedir. Nani'nin tapnaa hi gitmediini biliyordum, ama bana, ilk defa aklayacam bir mantra(3) retti. Bu bir Jain mantrasdr, ama kendi bana Jainalarla bir ilgisi yoktur. Jainizm ile ilgili olmas yalnzca rastlantdr... Mantra ok gzeldir; onu tercme etmek g olacak, ama elimden geleni ya da gelmeyeni yapacam. lk nce mantray orijinal gzelliinde dinleyin: Namo arihantanam namo namo / Namo siddhanam namo namo / Namo uvajjhayanam namo namo / Namo loye sauva sahunam namo namo / Aeso panch nam-mukaro / Savva pavappananano / Mangalam cha savvesam padhamam havai mangalam / Arihante saranam pavajjhami / Siddhe saranam pavajjhami / Sahu saranam pavajjhami / Namo arihantanam namo namo / Namo siddhanam namo namo / Namo uvajjhayanam namo namo / Om shantih, shantih, shantih... Tercme etmeyi deneyeyim: "Arihantalarn ayana gidiyorum ve eiliyorum..." Arihanta Jainizim'de, Budizm'deki arhat gibi, nihai olana ulaan, ama baka kimseye aldrmayana verilen isimdir. Eve gelmi, dnyaya srtn dnmtr. Bir din yaratmaz, hatta vaaz vermez, bildirmez bile. Elbette ilk nce onun hatrlanmas gerekir. lk, bilen ve sessiz kalanlar hatrlanmaldr. lk sayg szckler iin deil, sessizlik iindir. Bakalarna hizmet etmek iin deil, insann salt kendi benliine ulamas iin. nsann dierlerine hizmet edip etmemesi nemli deildir; bu ikincildir, ilk deil. lk, kendi benliine ulaandr ve bu dnyada insann kendi benliini bilmesi ok gtr... Jainler kendine ulaan, bu fark edie boulan, onunla sarho olan ve bu yzden tm dnyay unutan kiiye arihanta der. Arihanta szcnn anlam "dman ldren"dir, dman egodur. Mantrann ilk ksmnn anlam udur: "Kendine ulaann ayaklarna dokunuyorum." kinci ksm: Namo siddhanam namo namo. Bu mantra Sanskrite deil, Prakrite'dir. Prakrite Jainlerin dilidir; Sanskrite'den daha eskidir. Sanskrit szc artlm demektir. Artlm szcnden, ondan nce bir ey olmas gerektiini anlarsn, aksi halde neyi artrsn? Prakrit artlmam, doal, ham demektir ve Jainler dillerinin dnyadaki en eski dil olduunu sylerken hakldrlar. Dinleri de en eski dindir. Mantra Prakrite'dir, ham ve artlmamtr. kinci dize: Namo siddhanam namo namo - "Kendi benlii haline gelenin ayaklarna dokunuyorum." O zaman birinci ile ikinci arasndaki fark nedir? Arihanta asla arkasna bakmaz, asla herhangi bir tr hizmete zahmet etmez, Hristiyan ya da deil. Siddha arada bir boulan insanla elini uzatr; ama yalnzca arada bir, her zaman deil. Bu bir gereklilik deildir, zorunlu deildir; kendi seimidir. Yapabilir de, yapmayabilir de. Dolaysyla nc: Namo uvajjhayanam namo namo - "Ustalarn, uvajjhayalarn ayaklarna dokunuyorum." Onlar da aynsn baarmlardr, ama dnyayla yzleirler, dnyaya hizmet ederler. Onlar dnyadadrlar, dnyadan deil... Ama yine de iinde.

Drdnc: Namo loye savva sahunam namo namo - "reticilerin ayaklarna dokunuyorum." Usta ile retici arasndaki ince fark biliyorsun. Usta bilmitir ve bildiklerini aktarr. retici bilen birinden alr ve dokunmadan dnyaya aktarr, ama kendisi bilmemektedir. Bu mantrann yaratclar gerekten gzeller; kendileri bilmeyen, ama en azndan ustalarn mesajlarn kitlelere tayanlarn ayaklarna bile dokunuyorlar. Beinci dize tm yaamm boyunca rastladm tm cmlelerden daha nemli. Daha ocukken anneannemin bana retmi olmas tuhaf. Sana akladm zaman, sen de gzelliini greceksin. Yalnzca anneannem onu bana verebilirdi. Btn Jainler onu tapnaklarnda tekrarlyor olsa da, bunu ilan edecek cesareti olan baka kimseyi tanmyorum. Ama tekrar etmek bir eydir; onu sevdiin birine aktarmak ise bambaka bir ey. "Kendilerini bilen herkesin ayaklarna dokunuyorum." Hindu, Jaina, Budist, Hristiyan, Mslman olmasna bakmadan, ayrmsz herkesin. Mantra yle diyor, "Kendilerini bilen herkesin ayaklarna dokunuyorum." Benim bildiim kadaryla, kesinlikle mezhepsiz olan tek mantra budur. Dier drt ksm beinciden farkl deildir; hepsi onun iindedir, ama bunda dierlerinde olmayan bir enginlik vardr. Beinci dize, kime ait olduklarna baklmadan tm tapnaklarn, tm kiliselerin zerine yazlmaldr, nk yle der, "Bunu bilen herkesin ayaklarna dokunuyorum." "Tanr'y bilen." demez. "Bu" bile karlabilir: Bu szcn tercmeye ben koyuyorum. Orijinali basite, "bilenlerin ayaklarna dokunmak" der, "bu" yoktur. Ben yalnzca dilin gereklerini yerine getirmek iin "bu" szcn koyuyorum; aksi halde birisi soracakt, "Bilmek mi? Neyi bilmek? Biliin hedefi ne?" Bilginin hedefi yoktur; bilecek hibir ey yoktur, yalnzca bilen vardr. Bu mantra, anneannemin bana verdii tek dini eydir, eer ona dini diyebilirsen, dedem deil anneannem vermitir onu bana. Bir gece bana yle dedi, "Uyank grnyorsun. Uyuyamyor musun? Yarnn yaramazlklarn m planlyorsun?" Dedim ki, "Hayr, ama bir ekilde iimde bir soru ykseliyor. Herkesin bir dini var ve insanlar bana 'Hangi dine balsn?' diye sorduklar zaman omuzlarm silkiyorum. imdi, omuz silkmek kesinlikle bir din deil, bu yzden sana sormak istiyorum, ne sylemeliyim?" O dedi ki, "Ben herhangi bir dine bal deilim, ama bu mantray ok severim ve sana verebileceim tek ey bu; geleneksel olarak Jaina olduu iin deil, yalnzca gzelliini bildiim iin. Onu milyonlarca kez tekrarladm ve hep muazzam bir huzur buldum... Yalnzca bilenlerin ayaklarna dokunmann verdii duygu. Sana bu mantray verebilirim; bundan fazlas benim iin mmkn deil." imdi o kadnn gerekten byk olduunu syleyebilirim, nk din sz konusu olduunda, herkes yalan sylyor. Hristiyanlar, Yahudiler, Jainalar, Mslmanlar; herkes yalan sylyor. Tanr'dan, cennetten ve cehennemden, meleklerden ve her tr samalktan bahsediyorlar ve

bunlarn hibirini bilmiyorlar. Anneannem bykt, bildii iin deil, bir ocua yalan syleyemedii iin bykt. Kimse yalan sylememelidir. En azndan bir ocua yalan sylemek affedilmezdir. ocuklar yzyllar boyunca, srf gvenmeye gnll olduklar iin istismar edilmitir. Onlara kolayca yalan syleyebilirsin ve sana gvenirler. Bir babaysan, anneysen, senin drst olacan dnrler. nsanln tamam ite byle yozlama iinde, yzyllar boyunca ocuklara sylenen yalanlardan oluan ok kaygan, koyu bir amurun iinde yaar. Bir ey, basit bir ey yapabilsek -ocuklara yalan sylemesek ve onlara cahilliimizi itiraf edebilsek- o zaman dindar oluruz ve onlar din yoluna koyarz. ocuklar salt masumiyettir; onlar senin szde bilgine terk etme. Ama nce sen, kendin masum, yalansz, drst olmalsn. JANZM DNYADAK EN LEC DNDR YA DA BAKA bir deyile en mazoistik ve sadistik. Jaina rahipleri kendilerine o kadar ok ikence ederler ki, insan deli olup olmadklarn merak eder. Deildirler. Onlar iadamlardr ve Jaina rahiplerinin takipileri de iadamlardr. Tuhaftr, Jaina toplumunun tamam iadamlarndan oluur; ama o kadar da tuhaf deildir, nk dinin kendisi temelde dier dnyada krl kma drtsne dayaldr. Jaina, bu dnyada elde edemeyeceini bildii bir eyi dier dnyada elde etmek iin kendi kendine ikence eder. plak bir Jaina rahibinin anneannemin evine davet edildiini ilk grdmde drt, be yanda olmalym. Kendimi glmekten alamadm. Dedem, bana yle dedi, "Sessiz ol! Ba belasnn biri olduunu biliyorum. Komularn bana bela olduunda seni affedebilirim, ama guruma kar yaramazlk yapmaya kalkarsan seni affedemem. O benim ustam; bana dinin isel srlarn gsterdi." Dedim ki, "Ben isel srlarla ilgilenmiyorum, byle aka tehir ettii dsal srlarla ilgileniyorum. Neden plak duruyor? En azndan ksa pantolon giyemez mi?" O zaman dedem bile gld. "Anlamyorsun." dedi. "Tamam, ona kendim sorarm." dedim. Tm ky Jaina rahibinin daran' iin toplanmt. Szde vaazn ortasnda ayaa kalktm. Bu yaklak krk yl nceydi ve o zamandan bu yana durmakszn bu aptallarla savayorum. O gn, ancak ben bu dnyadan gittiim zaman sona erecek bir sava balad. Belki o zaman bile bitmez; benim halkm srdrebilir. Basit sorular sordum ve yantlayamad. armtm. Dedem utanmt. Anneannem srtm okad ve "Harika! Baardn! Baaracan biliyordum." dedi. Ne sormutum? Yalnzca basit sorular. "Neden bir daha domak istemiyorsun?" diye sormutum. Bu Jainizm'de ok basit bir sorudur, nk Jainizm bir daha domamak iin aba gstermekten baka bir ey deildir. Tekrar doumu nleme bilimidir. Bu yzden ona temel soruyu sordum, "Bir daha domak istemiyor musun?"

"Hayr, asla." dedi. Sonra sordum, "Neden intihar etmiyorsun? Neden hl nefes alyorsun? Neden yemek yiyorsun? Neden su iiyorsun? ntihar et ve yok ol. Neden basit bir ey iin bu kadar grlt yapyorsun?" Krk yandan fazla deildi... Ona yle dedim, "Bu ekilde devam edersen, belki krk yl, hatta daha fazla yaamak zorunda kalabilirsin." Az yiyen insanlarn daha uzun yaad bilimsel bir gerektir... Bu yzden rahibe yle dedim -o zaman bu gerekleri bilmiyordum- "Bir daha domak istemiyorsan, neden yayorsun? l gitsin! Neden intihar etmiyorsun?" O zamana kadar kimsenin ona byle bir soru sorduunu sanmyorum. Grgl bir toplumda kimse gerek sorular sormaz ve intihar sorusu hepsinden daha gerektir. Marcel(4) yle der: ntihar var olan tek felsefi sorudur. O zamanlar Marcel'i tanmazdm. Belki o zamanlar Marcel yoktu bile ve kitab henz yazlmamt. Ama Jaina rahibine unu syledim: "Bir daha domak istemiyorsan, ki arzunun bu olduunu sylyorsun, neden yayorsun? Ne iin? ntihar et! Ben sana bir yol gsterebilirim. Dnyann yollar hakknda ok ey bilmesem de, intihar sz konusu olduunda sana tavsiyede bulunabilirim. Kyn kysndaki tepeden atlayabilirsin ya da kendini rmaa atabilirsin." Jaina rahibine yle syledim; "Yamurlu mevsimde benimle beraber rmaa atlayabilirsin. Bir sre yolda oluruz, sonra sen lrsn, ben kar kyya ularm. Ben yeterince iyi yzebilirim." Bana yle iddetle, yle bir fkeyle bakt ki, ona unu sylemek zorunda kaldm: "Unutma, hl fke dolu olduun iin bir daha doman gerekecek. Dertler dnyasndan kurtulmann yolu bu deil. Neden bana yle fkeyle bakyorsun? Sorumu huzurlu ve sessiz bir ekilde yantla. Cokuyla yantla! Yant veremiyorsan, basite, 'Bilmiyorum.' de. Ama fkelenme." Adam yle dedi: "ntihar gnahtr. Ben intihar edemem. Ama bir daha asla domak istemiyorum. O duruma yava yava, sahip olduum her eyden vazgeerek ulaacam." Dedim ki: "Ltfen, bana sahip olduun bir ey gster nk grebildiim kadaryla plaksn ve hibir eye sahip deilsin. Nelerin var?" Dedem beni durdurmaya alt. Anneanneme iaret ettim ve ona dedim ki: "Unutma, Nani'den izin aldm ve artk kimse beni engelleyemez, sen bile. Onunla senden bahsettik, nk ben senin gurunu ve onun bu pis, szde vaazn kesersem bana fkeleneceinden endielendim. O bana, 'Bana iaret et, yeter. Endielenme: Benim bir bakmla susar.' dedi." Tuhaf... ama doruydu! Nani'm bakmadan sustu. Daha sonra Nani'm ve ben gldk. Ona dedim ki, "Sana bakmad bile."

Dedi ki, "Bakamazd, nk 'Kes sesini! ocua karma.' diyeceimden korktu. Bu yzden benden kand. Benden kanmann tek yolu, sana karmamakt." Aslnda dedem meditasyon yaparm gibi gzlerini kapatmt. Ona dedim ki, "Nana, harika! fkelisin, kpryorsun, iinde ate var, ama sen meditasyon yapyormu gibi gzlerini kapatm, oturuyorsun. Senin gurun fkeli, nk sorularm onu rahatsz ediyor. Sen fkelisin, nk gurun yant veremiyor. Ama ben diyorum ki, burada vaaz veren bu adam yalnzca bir embesil." Bunlar sylediimde drt, be yandan daha byk deildim. O zamandan sonra bu dilimde kald. Nerede olursa olsun, kim olursa olsun aptal hemen tanyorum. Benim X n gzlerimden kimse kaamyor. JANA RAHBNN ADINI HATIRLAMIYORUM, BELK DE ad Shanti Sagar, yani "mutluluk okyanusu" idi. Ama adam kesinlikle bu deildi. te bu yzden ismini unuttum. Adam yalnzca kirli bir su birikintisiydi, bir mutluluk ya da huzur okyanusu deil. Ve kesinlikle bir sessizlik adam deildi, nk ok fkeliydi. Shanti pek ok anlama gelebilir. Huzur anlamna gelebilir, sessizlik anlamna gelebilir, iki temel anlam budur. kisi de onda yoktu. Adam ne huzurlu, ne sessizdi, hi deildi. Ne de adamn kargaasz olduunu syleyebilirdin, nk o kadar fkelendi ki, bana bararak oturmam syledi. Dedim ki, "Kimse bana kendi evimde oturmam syleyemez. Ben sana dar kman syleyebilirim, ama sen bana oturmam syleyemezsin. Ama ben sana dar kman sylemeyeceim, nk birka sorum daha var. Ltfen fkelenme, ismini hatrla, Shanti Sagar; huzur ve sessizlik okyanusu. En azndan kk bir havuz olabilirsin. Kk bir ocuk seni rahatsz etmesin." Adamn sessiz olup olmamasna aldrmadan imdi kahkahalar atmakta olan anneanneme sordum, "Ne diyorsun, Nani? Ona daha fazla soru sormal mym, yoksa evimizden kmasn m sylemeliyim?" Elbette dedeme sormadm, nk bu adam onun gurusuydu. Nani'm dedi ki, "Ne istersen sorabilirsin ve yant veremezse, kap ak, kabilir." Bu kadn seviyordum. Beni asi yapan oydu. Dedem bile onun beni bu ekilde desteklemesi karsnda ok geirdi. O szde Shanti Sagar anneannemin beni desteklediini grr grmez sustu. Yalnzca anneannem deil, kyller de hemen benim tarafm tutmaya balamt. Zavall Jaina rahibi yapayalnz kalmt. Ona birka soru daha sordum. Dedim ki; '"Kendiniz o deneyimi yaamadnz srece hibir eye inanmayn.' dedin. Bunda hakikati gryorum, dolaysyla bu soruyu soruyorum..."

Jainalar yedi cehenneme inanrlar. Altncya kadar geri dnme olasl vardr, ama yedinci ebedidir. Belki yedinci Hristiyan cehennemidir, nk oraya girersen, sonsuza dek orada kalrsn. Devam ettim, "Yedi cehennemden bahsettin, bu yzden u soru douyor, yedinci cehennemi ziyaret ettin mi? Etmi olsan burada olamazdn. Etmediysen, neye dayanarak var olduunu sylyorsun? Yalnzca alt cehennem olduunu sylemelisin, yedi deil. imdi, ltfen doru konu: Yalnzca alt cehennem olduunu syle ya da yedi tane olduu konusunda srar edersen, o zaman bana en azndan bir adamn, Shanti Sagar, yedinci cehennemden dndn kantla." Adam aknlk iinde kald. Bir ocuun byle bir soru soracana inanamyordu. Bugn, ben de inanamyorum! Nasl byle bir soru sorabildim? Verebileceim tek yant, eitimsiz olduum, kesinlikle bilgisiz olduum. Bilgi seni ok kurnaz klar. Ben kurnaz deildim. Yalnzca eitimsiz herhangi bir ocuun soraca soruyu sordum. Eitim insann zavall ocuklara kar iledii en byk sutur. Belki dnyadaki son zgrletirme, ocuklarn zgrletirilmesi olacaktr. Ben masumdum, kesinlikle bilgisizdim. Okuyup yazamyor, parmaklarmdan daha fazla sayamyordum. Bugn bile, herhangi bir eyi sayarken parmaklarmla balarm ve bir parma atlarsam kartrrm. Adam yant veremedi. Anneannem ayaa kalkt ve dedi ki, "Soruyu yantlamak zorundasn. Yalnzca bir ocuun sorduunu dnme; ben de soruyorum ve ben ev sahibenim." imdi bir kez daha sana bir Jaina geleneini tantmalym. Bir Jaina yiyeceini almak iin bir aileye geldii zaman, yemeini aldktan sonra, aileye hayr duas olarak, bir vaaz verir. Vaaz ev sahibesine hitaben verilir. Anneannem dedi ki, "Bugn ev sahiben benim ve ben de ayn soruyu soruyorum. Yedinci cehennemi ziyaret ettin mi? Etmediysen, etmediini drste syle, ama o zaman yedi cehennem olduunu syleyemezsin." Rahip yle ard, yle kafas kart ki -gzel bir kadn ile kar karya olduundan daha fazlagidecek oldu. Nani'm bard, "Dur! Gitme! ocuumun sorusunu kim yantlayacak? Daha soracak birka sorusu var. Sen nasl bir adamsn, bir ocuun sorularndan kayorsun?" Adam durdu. Ona dedim ki, "kinci soruyu bo ver, nk bir rahip ona yant veremez. lk sorumu da yantlamad, bu yzden ona ncy soracam; belki bunu yantlayabilir." Adam bana bakt. Dedim ki, "Bana bakmak istiyorsan, gzlerime bak." Byk bir sessizlik oldu, kimse tek sz sylemedi. Rahip baklarn indirdi ve ben o zaman dedim ki, "O zaman sormak istemiyorum. lk iki sorum yantlanmad ve ncs sorulmad, nk evin konuunun utanmasn istemiyorum. ekiliyorum." Ve gerekten de toplantdan ekildim ve anneannem beni takip ettiinde ok mutlu oldum. Rahip, dedem tarafndan uurland, ama o gider gitmez dedem eve kotu ve anneanneme sordu, "Sen deli misin? lk nce ba belasnn biri olarak doan bu ocuu destekledin, sonra ustama tek bir veda sz etmeden onunla gittin."

Anneannem dedi ki, "O benim ustam deil, bu yzden azck bile umurumda deil. Dahas, senin doutan ba belas olduunu dndn ey bir tohum. Kimse ondan ne yetieceini bilmiyor." Artk ondan ne yetitiini biliyorum. nsan doutan ba belas olmad srece buda olamaz. Ve ben Gautama Buda gibi bir buda deilim; o ok geleneksel. Ben Zorba Buda'ym. Ben Dou ile Bat'nn karlamasym. Aslnda, ben Dou ile Bat'y, yksek ile ala, erkek ile kadn, iyi ile kty, Tanr ile eytan ayrmyorum. Hayr, bin kere hayr, ben blmyorum. Ben imdiye dek blnm olanlar birletiriyorum. Benim iim bu. O gn, tm yaamm boyunca olanlar anlamak konusunda byk nem tar, nk tohumu anlamadn srece aac ve iekleri, hatta belki dallarn arasndan grnen ay karrsn. O gnden sonra mazoistik olan her eye kar oldum. Elbette, szc ok daha sonra rendim, ama szcn nemi yok. ileci olan her eye kar oldum; o gnlerde bu szc bile bilmiyordum, ama pis bir eylerin kokusunu alabiliyordum. Benim her tr kendi kendine ikence etmeye kar alerjim olduunu biliyorsun. Ben her insann dolu dolu yaamasn istiyorum; en az, benim yolum deildir. En fazlay yaa, ya da en fazlann tesine gidiyorsan, ne l. Git! Bekleme! Ve Godot'yu beklemek iin zaman harcama... ... Ben yaamn sona erdirilmesine kar deilim. nsan onu sona erdirmeye karar verirse, bu elbette onun hakkdr. Ama yaamn uzun bir ikence klnmasna kesinlikle karym. Shanti Sagar ldnde, bu yz on gnlk yemeksizlik gerektirdi. Salkl bir adam yemek yemeden kolaylkla doksan gn dayanabilir. Sra d bir sal varsa, daha uzun sre hayatta kalabilir. Bu yzden unutma, adama kar kaba davranmadm. O balamda, sorum kesinlikle doruydu, belki adam yantlamad iin daha fazla doru. Ve bugn bunu sana sylemek tuhaf, bu yalnzca benim sorgulamamn balangc deildi, ayn zamanda insanlar yantlamamasnn balangc idi. Pek ok szde spiritel insanla karlatm, ama hibiri sorularmn hibirini yantlamad. Bir adan o gn tm lezzetimi, tm yaamm belirledi. Shanti Sagar ok kzgn ayrld, ama ben ok mutluydum ve bunu dedemden gizlemedim. Ona dedim ki, "Nana, kzgn ayrlm olabilir, ama ben kesinlikle hakl olduumu hissediyorum. Senin gurun yalnzca sradan bir adamm. Daha kymetli birini semelisin." O bile gld ve dedi ki, "Belki de haklsn, ama benim yamda guru deitirmek pek pratik deildir." Nani'me sordu, "Sen ne dnyorsun?" Nani'm her zamanki doruluuyla, "Asla deimek iin ge deildir. Setiinin doru olmadn grmsen, deitir. Aslnda, abuk ol, nk yalanyorsun. 'Yalandm, deiemem' deme. Gen bir adam deimemenin bedeline katlanabilir, ama yal bir adam katlanamaz ve sen yeterince yalsn." dedi.

Dedem birka sene sonra ld, ama gurusunu deitirecek cesareti bulamad. Ayn, eski dzenine devam etti. Anneannem onu drtkler, "Gurunu ve yntemlerini ne zaman deitireceksin?" derdi. Dedem, "Evet, deitireceim, deitireceim." derdi. Bir gn anneannem dedi ki, "Bu samal kes! Hemen, u an deimedii srece kimse deimez. 'Deitireceim, deitireceim' deme. Ya dei, ya deime, ama ak konu." Kadn muazzam bir g olabiliyordu. Yalnzca bir ev kadn olmak iin yaratlmamt. O kk kyde yaamak iin yaratlmamt. Tm dnya onu tanmalyd. Belki ben onun aracymdr; belki kendini bana boaltmtr. Beni o kadar derinden seviyordu ki, asl annemi hi asl annem olarak dnmedim. Hep nani'mi asl annem saydm. Ne zaman bir eyi, birine kar yaptm bir kusuru itiraf etmem gerekse, yalnzca ona itiraf edebiliyordum, bakasna deil. Ona gvenirdim. Ona her srrm aabilirdim, nk bir eyi fark etmitim, o anlama yeteneine sahipti. ... Yaammn o annda, Jaina rahibine tuhaf, sinir bozucu, rahatsz edici sorular sorarken yanl bir ey yaptm dnmyorum. Belki de ona yardm etmiimdir. Belki bir gn anlayacakt. Cesareti olsa o gn anlard, ama adam bir korkakt, kat. Ve o zamandan sonra, hep bu deneyimi yaadm: Szde mahatmalar ve azizlerin hepsi korkaktr. Gerekten asi bir ruhu olan tek bir mahatmaya(5) Hindu, Mslman, Hristiyan ya da Budist- rastlamadm. Asi olmayan dindar olamaz. syan dinin temelidir. NANA YALNIZCA ANNEMN BABASI DELD. ONUN benim iin anlamn tanmlamak ok zor. Bana Raca derdi -raca "kral" demektir- ve o yedi yl boyunca beni kral gibi yaatmay baard. Doum gnmde yakn bir kasabadan bir fil getirtirdi... O gnlerde, Hindistan'da filler ya krallar nk filin gereksinim duyduu bakm, yiyecek ve hizmet ok pahaldr- ya da azizler tarafndan beslenirdi. Onlara iki tr insan sahip olurdu. Azizlerin filleri olabilirdi, nk ok takipileri olurdu. Takipileri azize baktklar gibi, filine de bakabilirdi. Yaknda fili olan bir aziz vard, bylece annemin babas beni filin srtna, gm para dolu iki heybenin ortasna oturturdu. ocukluumda Hindistan'da banknot yoktu; rupi iin hl gm kullanlyordu. Dedem iki iri heybeyi gm paralarla doldurur, iki yana asar, ben paralar saarak kyde dolardm. Doum gnm byle kutlard. Ben yola lanca, daha ok gm para tayan kz arabasyla arkamdan gelir, "Cimri olma, bende yeterince var. Bende olandan daha fazla saamazsn. Samaya devam et!" der dururdu. Bir kraliyet ailesine ait olduum fikrini verebilmek iin olas her yolu kullanyordu. AYRILIIN KEND RSELL VARDIR, NSANIN O DL renmesi, derinliklerinde yaamas yeterlidir. Sonra hznn iinden yeni bir tr coku gelir... Bu imknsz grnr, ama olur. Bunu nana'mn lm sayesinde rendim. Bu mutlak bir ayrlt. Bir daha karlamayacaz, ama iinde bir gzellik vard. Yalyd ve belki de iddetli bir kalp krizi yznden ld. Biz farknda

deildik, nk kyn bir doktoru, hatta bir eczacs, ilac yoktu, bu yzden lm sebebini bilmiyorduk, ama ben iddetli bir kalp krizi olduunu dnyorum. Kulana sordum, "Nana, ayrlmadan nce bana syleyecek bir eyin var m? Son sz? Ya da seni sonsuza dek bana hatrlatacak bir ey vermek istiyor musun?" Yzn kard ve elime koydu. O yzk imdi bir sannyasin(6) ile birlikte; onu birine verdim. Ama o yzk hep bir gizem olmutur. Dedem tm yaam boyunca kimsenin o yzn iinde ne olduunu grmesine izin vermedi, ama ona tekrar tekrar bakard. O yzn iki yannda, iinden bakabilecein iki cam penceresi vard. Tepesinde bir elmas, yanlarnda birer cam pencere vard. Pencerenin iinden neye baktn kimsenin grmesine izin vermezdi. inde Mahavira'nn, Jaina tirthankara'snn bir heykeli vard; gerekten gzel bir imge ve ok kk. eride Mahavira'nn kk bir resmi vard ve o iki pencere byteti. Resmi bytyor, gerekten dev gibi grnmesini salyordu. Dedem gzlerinde yalarla, "Sana verecek baka hibir eyim yok, nk sahip olduum her ey, benden alnd gibi senden de alnacak. Sana yalnzca kendini bilen birine duyduum sevgiyi verebilirim." O yz saklamadm, ama onun arzusunu gerekletirdim. Kendini bileni tandm ve kendimi bildim. Bir yzk fark eder mi? Ama zavall yal adam, ustasn, Mahavira(7)'y seviyordu ve sevgisini bana verdi. Onun ustasna ve bana besledii sevgiye sayg duyuyorum. Dudaklarndaki son szler, "Endielenme, nk ben lmyorum." oldu. Hepimiz baka bir ey syleyecek mi, diye bekledik, ama o kadard. Gzleri kapand ve o gitti. O sessizlii hl hatrlyorum. kz arabas bir rmak yatandan geiyordu. Her detay ok iyi hatrlyorum. Hibir ey sylemedim, nk anneannemi rahatsz etmek istemiyordum. O da hibir ey sylemedi. Birka dakika geti, sonra ben anneannem iin biraz endielendim ve dedim ki, "Bir ey syle; o kadar sessiz olma, bu tahamml edilmez." nanr msn, bir ark syledi! lmn kutlanmas gerektiini byle rendim. Dedeme ilk k olduu zaman syledii arky syledi. u da hatrlanmaya deer: Anneannem doksan sene nce, Hindistan'da k olacak kadar cesurdu. Yirmi drt yana kadar bekr kald. Bu ok nadirdir. Ona bir kez neden o kadar uzun sre bekr kaldn sordum. ok gzel bir kadnd... Ona akayla kark, Khajuraho eyaletinin iinde bulunduu Chhattarpur'un kralnn bile ona k olabileceini syledim. Dedi ki, "Bundan bahsetmen tuhaf, nk oldu. Onu reddettim ve yalnzca onu deil, bakalarn da." O gnlerde, Hindistan'da kzlar yedi, en fazla dokuz yanda evlenirdi. Srf ak korkusundan... Daha byynce k olabilirlerdi. Ama anneannemin babas bir airdi; arklar Khajuraho'da ve

yakn kylerde hl sylenir. Kz kabul etmedii srece onu kimseyle evlendirmeyecei konusunda srar etti. ans eseri, kz dedeme k oldu. Ona sordum, "Bu daha da tuhaf; Chhattarpur kraln reddettin ve bu fakir adama k oldun. Niin? Kukusuz ok yakkl bir adam deildi, ne de herhangi bir adan sra dyd. Neden ona k oldun?" Dedi ki, "Yanl soruyu soruyorsun. k olmakta 'neden' yoktur. Onu grdm ve oldu. Gzlerini grdm ve iimde, bir daha asla bozulmayan bir gven dodu." Dedeme de sordum, "Nani sana k olduunu sylyor. Onun asndan tamam, ama sen neden bu evliliin gereklemesine izin verdin?" Dedi ki, "Ben ne airim, ne de dnr, ama grdm zaman gzellii bilirim." Nani'mden daha gzel bir kadn hi grmedim. Ben de ona ktm ve onu tm yaamm boyunca sevdim. Seksen yanda ld zaman, koa koa eve dndm ve onu orada, l yatarken buldum. Hepsi beni bekliyordu, nk anneannem ben gelmeden bedenini cenaze ateine koymamalarn sylemiti. Cenazesini benim atee vermem konusunda srar etmiti, bu yzden beni bekliyorlard. eri girdim, yzn atm... Hl gzeldi! Aslnda, her zamankinden daha gzeldi, nk her ey sessizdi; nefes almasnn, yaamann yaratt kargaa orada deildi. Yalnzca huzur vard. Bedenini atee vermek hayatm boyunca yaptm en zor iti. Sanki Leonardo'nun ya da Vincent van Gogh'un en gzel resimlerini atee veriyordum. Elbette benim iin o Mona Lisa'dan daha deerliydi, Kleopatra'dan daha gzeldi. Bu bir abart deil. Benim gzmde gzel olan her ey bir ekilde ondan gelir. Bana olduum gibi olmam iin her ekilde yardm etti. O olmasa bir dkkn sahibi ya da belki bir doktor yada mhendis olabilirdim, nk niversiteyi kazandm zaman babam o kadar fakirdi ki, beni niversiteye gndermesi gt. Ama bunu yapmak iin bor almaya hazrd. niversiteye gitmem konusunda ok srarlyd. Ben gnllydm, ama tbba gitmeyecektim, mhendislik fakltesine gitmeye de gnll deildim. Doktor ya da mhendis olmay aka reddettim. Ona dedim ki, "Gerei bilmek istiyorsan, ben sannyasin, aylak olmak istiyorum." "Ne!? Aylak m?" dedi. "Evet." dedim. "niversiteye gidip felsefe okumak istiyorum, bylece filozof bir aylak olabilirim." "Bu durumda bor alp onca derde girmeyeceim." diyerek reddetti.

Anneannem dedi ki, "Sen endielenme, olum; sen git ve ne yapmak istiyorsan onu yap. Ben hayattaym ve senin kendin olmana yardm edebilmek iin sahip olduum her eyi satacam. Nereye gitmek istediini, ne okumak istediini sormayacam." Hi sormad ve profesr olduum zaman bile para gndermeye devam etti. Ona kendi param kazandm, asl benim ona para gndermem gerektiini sylemek zorunda kaldm. "Endielenme." dedi. "Bu paray baka ekilde kullanamam ve sen onu iyi kullanyor olmalsn." nsanlar kitaplarm alacak paray nasl bulduumu merak ediyordu, nk binlerce kitabm vard. Daha lisede renciyken bile evimde binlerce kitap vard. Tm evim kitaplarla doluydu ve insanlar onca paray nereden bulduumu merak ediyordu. Anneannem bana demiti ki, "Kimseye paray benden aldn syleme, nk annen ve baban renirse benden para istemeye balarlar ve reddetmekte glk ekerim." Bana para vermeye devam etti. ld ay bile bana her zamanki gibi para gnderdiini duyunca aracaksn. ld gnn sabahnda eki imzalamt. Ayn zamanda, onun bankadaki son paras olduunu duyunca da aracaksn. Belki bir ekilde yarn olmayacan anlamt. Pek ok adan talihliyim, ama en byk talihim annemin annesi ve babasnn onlar olmas oldu... O ilk, altn yllar.

(1) Yenge (Ed. n.) (2) Jainizm (Caynaclk): Brahmanizmin dzeltilmesi olarak meydana kan tanrsz Hint dini... Ruhu ve bedeni, biri bilinli biri bilinsiz olarak, ayn zden sayar. Caynaclk anlayna gre sevap ve gnahlar, Karma'dan doar. Buysa insan iin bir tutsaklktr, nirvanaya varlarak bunun nlenmesi ve insann kurtulua ulatrlmas gerekir. (Ed. n.) (3) Mantra: Kutsal sz... Mantra'lar kutsal "om" hecesi gibi, kutsal bir szn zetidir. (4) Gabriel Marcel (1889-1973) Fransz dnr... Ona gre bilim deersizdir, deerli olan bireyin gizlerle rtl varolusal yaamdr ki, Tanr'ya ancak bylelikle varlr. (Ed.n.) (5) Mahatma: Byk ruh... Hint bilge ve ermileri byle nitelenir. Onlarn bakalarn1 kurtarmak iin kendilerini feda ettiklerine inanlr. (Ed. n.) (6) Geleneksel olarak "sannyasin", dnyadan feragat eden spiritel bir araycdr. Osho bu terimi, dnyada kalan, ama yapt her eye meditasyon ve farkndalk getirmeye alan bir arayc ya da mrit iin kullanr. (Ed. n.)

(7) Mahavira: Dinsel anlamda byk kii... Jainizmin kurucusu din adam vardhamamana, tanr Rama vb. bu adla anlrlar. (Ed.n.)

AS RUH ocukluumdan hatrlayabildiim kadaryla yalnzca tek bir oyun sevdim, tartmay, her ey hakknda tartmay. Pek az yetikin bana tahamml edebiliyordu, beni anlamalar sz konusu bile deildi. Okula gitmek hi ilgimi ekmiyordu. Oras olabilecek en kt yerdi. Sonunda gitmeye zorlandm, ama elimden geldiince direndim, nk orada yalnzca benim ilgilendiim eylerle ilgilenmeyen ocuklar vard ve ben de onlarn ilgilendikleri eylerle ilgilenmiyordum. Bu yzden bir outsider(1) idim. Benim ilgim hep ayn kald: Nihai hakikati bilmek, yani yaamn anlamnn ne olduunu, neden benim burada olduumu, ama baka hi kimsenin olmadn. Ve yant bulmadka duramayacama, evremdeki baka herhangi birinin de durmasna izin vermeyeceime karar verdim.

(1) Outsider: 1. Yabanc, grup d kimse, (belirli bir toplulukta) kendilerinden saylmayan kimse; 2. Bir yar ve yarmay kazanma ans bulunmayan kimse veya hayvan. (Ed.n.)

1939-1951: GADARWADA, MADHYA PRADESH, HNDSTAN Dedemin lm, lm ile ilk karlamam oldu. Evet, bir karlama ve daha fazlas; yalnzca bir karlama deil, aksi halde onun hakiki anlamn karrdm. lm grdm ve zerinde lmek olmayan baka bir ey szlyor, bedenden kayordu... Unsurlar. O karlama tm yaam dzenimi belirledi. Bana bir yn, daha dorusu daha nce bilmediim bir boyut verdi.

Baka insanlarn lmlerini duymutum, ama yalnzca duymutum. Grmemitim ve grsem bile, benim iin bir anlamlar olmayacakt. Sevdiin birisi lmedii srece gerekten lmle karlaamazsn. Bunun altn izelim. lmle yalnzca sevdiin biri ldnde karlaabilirsin. Sevgi ve lm seni evrelediinde, sanki yeni bir varlk domu gibi bir dnm, muazzam bir deiim gerekleir. Bir daha asla ayn olamazsn. Ama insanlar sevmez ve sevmedikleri iin lm benim yaadm gibi yaayamazlar. Sevgi olmadan, lm sana varoluun anahtarlarn vermez. Sevgi varken, sana var olan btn anahtarlar uzatr. Benim lm deneyimim basit bir karlama deildi. ok adan karmakt. Sevdiim adam lyordu. Onu baba bilmitim. Beni mutlak zgrlkle, yasaklar olmadan, bask olmadan, emirler olmadan yetitirmiti... zgrlk iinde sevgi. Ona sahipsen, kral ya da kraliesin. Tanr'nn gerek krall budur; zgrlk iinde sevgi. Sevgi topraa batrdn kkleri, zgrlk ise kanat verir. Dedem bana bunlarn her ikisini verdi. Bana sevgisini verdi, anneme, hatta anneanneme verdiinden daha fazlasn; bana zgrlk verdi, ki en byk armaan budur. lrken bana yzn verdi ve gznde yalarla yle dedi, "Sana verecek baka hibir eyim yok." Dedim ki, "Nana, bana zaten en kymetli armaan verdin." Gzlerini at ve sordu, "O ne?" Gldm, "Unuttun mu? Bana sevgini ve zgrlk verdin. Hibir ocuun senin bana verdiin zgrle sahip olduunu sanmyorum. Daha neye ihtiya duyabilirim ki? Bana daha fazla ne verebilirsin? Minnettarm. Huzur iinde lebilirsin." LM LE LK KARILAMAM BYLE OLDU VE OK gzel bir karlamayd. yle ya da byle, dnyann drt bir yanndaki ocuklarn yaadnn aksine, hibir adan irkin deildi. Neyse ki lmekte olan dedemle saatler geirdim ve o yava yava ld. Yava yava, lmn evresinde gerekletiini grdm, iindeki byk sessizlii grdm. Ayn zamanda, nani'm de orada olduu iin talihliyim. Belki o olmasa lmn gzelliini karrdm, nk sevgi ve lm ok benzer, belki de ayn. Nani'm beni seviyordu. Sevgisini zerime yadryordu ve lm oradayd, yava yava oluyordu. Bir kz arabas -sesini hl iitebiliyorum-tekerleklerinin talarn zerinde takrdamas, durmakszn kzlere baran arabac, onlara indirdii krbalarn sesi... Hepsini hl duyabiliyorum. Deneyimlerimin iinde o kadar derine kk salmlar ki, benim lmmn bile onlar silebileceinden emin deilim. Hatta belki lrken o kz arabasnn sesini yine duyarm.

Nani'm elimi tutuyordu ve ben sersemlemi, o anda neler olduunu anlamyordum. Dedemin ba kucamdayd. Ellerimi gsne koydum ve nefesleri yava yava durdu. Artk nefes almadn hissettiim zaman anneanneme, "zgnm, nani, ama artk nefes almyor gibi grnyor." dedim. Dedi ki, "Bunda hibir sorun yok. Endielenme. Yeterince yaad ve daha fazlasn istemeye gerek yok." Bana ayn zamanda yle dedi, "Unutma, nk bunlar unutulmamas gereken anlardr: Asla daha fazlasn isteme. Var olan yeterlidir." LK YED SENE YAAMDAK EN DEERL SENELERDR, o kadar ok frsat bir daha asla elde edemezsin. O yedi sene yetmi seneni belirler, o yedi senede tm temel talar yerletirilir. Tuhaf bir tesadf eseri anne ve babamdan kurtarlmtm. Onlara geri dndm zaman neredeyse kendime aittim, umaya hazrdm. Kanatlarm olduunu biliyordum. Umak iin bakasnn yardmna ihtiya duymadm biliyordum. Gkyznn benim olduunu biliyordum. Onlardan hi rehberlik istemedim ve ne zaman rehberlik edecek olsalar, hep payladm, "Bu kk drc. Bunu kendim beceremem mi sanyorsunuz? Bana rehberlik ederken kt niyetiniz olmadn anlayabiliyorum, bunun iin minnettarm, ama bir eyi anlamyorsunuz, ben bunu kendi bama baarabilirim. Atlganlm kantlamak iin bana bir ans verin. Karmayn." O yedi senede gerekten gl, boyun emez bir bireyci oldum. Artk beni tkezletmek imknszd. Babamn dkkn ailemin yaad evin nndeydi. Hindistan'da byle olur: Ev ve dkkn birliktedir, bylece kolayca idare edilebilir. Babamn dkknndan gzlerim kapal geerdim. Bana sorard, "Bu tuhaf. Ne zaman dkkndan eve, evden dkkna gesen..." -geilecek buuk metre bir mesafe vard yalnzca- "...hep gzlerini kapatyorsun. Nasl bir ayin alyorsun?" Derdim ki, "Yalnzca bu dkknn seni mahvettii gibi beni de mahvetmemesine alyorum. Onu grmeyi hi istemiyorum; tamamen, kesinlikle ilgisizim." Ve ehirdeki en gzel kuma dkknlarndan biriydi -en iyileri orada vard- ama ben iki yanma bakmyordum, gzlerimi kapatp geiyordum. Dedi ki, "Ama gzlerini amann zarar olmaz." Dedim ki, "Asla bilemezsin, insann dikkati dalabilir. Ben hibir eyin dikkatimi datmasn istemiyorum." Doal olarak -en byk olu bendim- ona yardm etmemi istiyordu. Eitimimden sonra gelip dkknn sorumluluunu stlenmemi istiyordu. O iyi idare ediyordu; dkkn yava yava byk bir yer haline gelmiti. Dedi ki, "Elbette, baka kim idare edecek onu? Ben yalanacam; sonsuza dek burada olmam m istiyorsun?"

Dedim ki, "Hayr, istemiyorum, ama emekli olabilirsin. Dkknla ilgilenen erkek kardelerin var, aslnda, ar ilgi gsteriyorlar, hatta dkkn bana vermenden korkuyorlar. Onlara syledim, 'Benden korkmayn; ben kimsenin rakibi deilim.' Bu dkkn erkek kardelerine ver." Ama Hindistan'da geleneklere gre her ey en byk oula miras kalr. Babam, dedemin en byk oluydu; her ey ona miras kald. Artk sahip olduu her eye benim gz kulak olmam gerekiyordu. Doal olarak endieleniyordu... Ama baka yolu yoktu. Bir ekilde benim ilgimi ekmek iin olas her yolu denedi. Bana derdi ki, "Doktor olsan bile bir ay boyunca benim bir gnde kazandm kazanamazsn. Mhendis olursan, nasl bir maa alacaksn? Profesr olursan, senin profesrlerini tutabilirim, sorun olmaz. Ve isiz kalan binlerce niversite mezunu, master sahibi, profesr olduunu biliyorsun." lk nce beni niversiteye gitmemeye ikna etmeye alt, nk bunun -uzaklara gitmenin- beni alt yl boyunca kesinlikle zgr klacandan korkuyordu. O zaman bana gz kulak olamazd. Beni annemin ebeveynlerine brakt yedi yldan piman olmutu bile. Ona dedim ki, "Korkma. oktan olan bir eyden korkuyorsun: Ben zaten mezun oldum! O yedi sene... Beni yozlatrmak iin hibir niversiteye ihtiya yok; ben tamamen yozlatm; senin elinde olmadan. Bu ikna yollar -maalar, sayg, para- hibirine deer vermiyorum. Doktor ya da mhendis olmayacam, bu yzden endielenme. Aslnda, tm yaamm boyunca serseri kalacam." Dedi ki, "Bu daha da kt! Mhendis ya da doktor olsan daha iyi, ama serseri? Bu yeni bir meslek. Bu tr eyleri dnecek trden bir akln var. Demek serseri olmak istiyorsun! Serseri olanlar bile onlara 'Serserisin' dediin zaman kendilerini kk dm hissederler, ama sen kendi babana tm yaamn boyunca yalnzca bir serseri olmak istediini sylyorsun!" Dedim ki, "Olacak olan bu." O zaman, "O zaman neden niversiteye gitmek istiyorsun?" diyecek oldu. Dedim ki, "Ben eitimli bir serseri olmak istiyorum, zayflktan doan bir serseri deil. Yaammda zayflktan doan hibir ey yapmak istemiyorum -baka bir ey olamadm iin serseri olmak- bu benim yolum deil. lk nce dnyaya istediim her eyi olabileceimi, ama yine de -gl olduum iin- serseri olmay setiimi kantlamak istiyorum. O zaman serseri olsan da sayg grrsn, nk saygdeerliin yeteneklerinle, mesleinle ilgisi yoktur; saygdeerlik gle, aklkla, zekyla hareket etmekle ilgilidir. "Bu yzden iyice anla, ben niversiteye iyi bir i bulmak iin gitmiyorum. Ben byle aptalca eyleri yapmak iin domadm ve o eyleri yapacak ok kii var. Ama ok kltrl, sofistike, eitimli bir serseriye ok ihtiya var, nk evrede hi gremiyorsun. Serseriler var, ama onlar nc snf

insan, onlar baarsz. Ben ilk nce kesinlikle baarl olmak, sonra onca baarya bir tekme sallayp serseri olmak istiyorum." Dedi ki, "Mantn anlayamyorum, ama serseri olmaya karar verdiysen, seni deitirmenin yolu olmadn biliyorum." O yedi yl... Bana tekrar tekrar hatrlatt, "Temel hatamz bu oldu. O zaman seni deerli bir ey yapmay baarabilirdim, ama nanan ve nanin, o iki ihtiyar seni tamamen mahvetti." Nana'mn lmnden sonra nani'm kye bir daha asla dnmedi; kalbi o kadar ok krlmt. Binlerce ifti ok yakndan grdm, nk Hindistan'da dolarken onca ailenin yannda kaldm, ama o iki yal insanla karlatrlabilecek hi kimseyi bulamadm: Onlar birbirlerini gerekten seviyordu. Nani'm babamn kasabasnda kald, ama ok bamsz bir kadnd. Byk, birlemi aileden holanmyordu; babamn kardeleri, karlar, ocuklar, dev bir kervan gibiydi. Dedi ki, "Buras bana gre deil. Tm hayatm boyunca kocamla, sessizlik iinde yaadm. Sen yalnzca yedi sene oradaydn, bunun dnda pek konuma da olmazd, nk syleyecek hibir ey yoktu. O eylerin tamamn daha nce konumutuk, bu yzden syleyecek hibir ey yoktu, sessizce otururduk." Dedi ki, "Yalnz yaamak isterim." Bu yzden, dedemle yaad yerle benzerlikler bulabilecei, rman yannda bir ev bulundu; bu kasabada gl yoktur, ok gzel bir rmak vardr. Tm gn okula giderdim, kasabada gezinirdim ya da bin bir ey yapardm ve geceleyin hep nani'mle kalrdm. Defalarca dedi, "Annenle baban kt hissediyor. Seni yedi yl boyunca onlardan aldk, bunun iin bizi affedemiyorlar. Seni aldmz kadar temiz teslim etmemiz gerektiini dndk, sana hibir ey telkin etmedik. fkeliler; sylemiyorlar, ama ben hissedebiliyorum ve baka insanlardan seni bozduumuzu iitiyorum. Ve imdi baban, annen ve ailenle uyumuyorsun; her gece buraya geliyorsun. Seni bozmaya devam ettiimizi dnecekler. Yal adam gitti, ama yal kadn hl burada." Ona dedim ki, "Ama gelmezsem, sen gerekten uyuyabilir misin? Her gece ben gelmeden ikinci yata kimin iin hazrlyorsun? nk sana yarn geleceimi sylemiyorum. Batan beri yarn hakknda kararsz oldum, nk yarn ne olacan kim bilebilir? Neden ikinci yata hazrlyorsun? Yalnzca ikinci yatak da deil..." Uzun sren bir alkanlm vard, doktorum bir ekilde sona erdirmeyi baard; bu iki, yln ald. ocukluumdan, hatrlayabildiim ilk gnlerden itibaren yataa gitmeden nce tatl yerdim; aksi halde uyuyamazdm. Bu yzden anneannem yalnzca yatam hazrlamakla kalmaz, sevdiim tatllar da alrd. Ve yiyebilmem iin tatllar yatamn yanna koyard. Gecenin ortasnda, bir daha canm isterse tekrar yiyebileyim diye.

Ona sordum, "Bu tatllar kimin iin getiriyorsun? Sen yemiyorsun; nana ldnden beri azna tatl koymadn." Nana'm tatly ok severdi. Aslnda, tatl sevmeme o sebep oldu sanrm; o da yatmadan nce tatl yerdi. Bu hibir Jaina ailesinde yaplmaz. Jainalar gece yemek yemezler; su, st, herhangi bir ey imezler. Ama dedem tek Jainann kendisi olduu bir kyde yayordu, bu yzden bu sorun deildi. Belki de alkanl ondan aldm; o olmal, yerken ona katlmam iin beni arrd. Ona katlm olmalym ve yava yava bu dzenli bir ey oldu. Yedi yl boyunca beni eitti! Bu yzden iki sebepten dolay kendi evime gidemiyordum. Bir sebep o tatllard; nk annemin evinde bu mmkn deildi: O kadar ok ocuk vard ki, bir ocua izin verirsen, hepsi isteyecekti. Zaten dine karyd, isteyemezdin bile. Ama ben onlarsz uyuyamyordum. kinci olarak, yle hissediyordum, "Nani'm kendini yalnz hissediyor olmal. Burada, bu evde yalnz olmak g, ok insan var, neredeyse pazar yeri gibi. Burada olmazsam kimse yokluumu hissetmez." Kimse yokluumu hissetmedi; yalnzca nani'm ile uyuduumdan emin oldular ve baka sorun yoktu. Bu yzden, o yedi yln ardndan bile ebeveynlerimin etkisi altna girmedim. Batan beri yalnzca kendime ait olmam yalnzca tesadft. Doru ya da yanl yapmak, nemli olan bu deildi, kendi bama yapyordum. Ve yava yava bu yaam tarzm oldu, her konuda, rnein giysiler konusunda. Benim yaadm kasabada mslman gibi giyinen tek gayrimslim bendim. Babam derdi ki, "Dilediini yapabilirsin, ama en azndan bunu yapma, nk benim toplumun iinde yaamam gerek, dier ocuklar dnmem gerek. Hem, bu fikir kafana nereden girdi?" Benim kasabamdaki Mslmanlar, Hindular'n kulland dhoti yerine alvar dedikleri pijamaya benzer bir ey kullanyordu. Bu Afganistan ve Petunistan'daki(1) -Himalayalar'n yaknnda, Himalayalarn tesindeki o uzak yerlerdeki- Petunlar tarafndan kullanlr. Ama gzel bir pijamadr, normal pijama gibi kt dikilmez; bir sr pilisi vardr. Gerek bir alvarn varsa, ondan on tane pijama yapabilirsin, o kadar ok pilisi vardr. Gzelliini ona, hepsi topland zaman, bu pililer verir. Ve ben Hindu kurthas deil, Petun kurthas giyiyordum. Hindu kurthas ksadr ve kol yenleri bol deildir. Petun kurmasnn kol yenleri ok boldur ve kurtha ok uzundur; dizlerinin altna dek uzanr. Bir de Trk fesim vard. Babam bana yle derdi, "Zaten dkkna kapal gzlerle giriyor, kapal gzlerle kyorsun. Neden arka kapy kullanmyorsun? Arka kapdan girip, arka kapdan kabilirsin; anahtarn alabilirsin, nk kimse arka kapy kullanmyor. En azndan seni gren her mterinin, 'Kapal gzlerle ieri giren Mslman kim?' sorusunu yantlamaktan kurtuluruz. Bir de bu tuhaf fikirlerin var. Bizim bir kuma dkknmz var, her tr kuma var orada, dilediin tarza sahip olabilirsin, ama... Mslman?"

Hindistan'da, Mslman tarz en kt ey saylr. Dedim ki, "te bu yzden, nk siz insanlar Mslman tarznn en kts olduunu dnyorsunuz. Hepinizi protesto ediyorum, Mslman giysileri en iyisi. Ve grebiliyorsun; nereye gidersem gideyim yalnzca ben fark ediliyorum, baka kimse fark edilmiyor. Ne zaman snfa girsem fark ediliyorum; gittiim her yerde hemen fark ediliyorum." Ve giysileri kullanma tarzm... Gerekten de zarif bir giysiydi ve bir de Trk fesi. Trk fesi uzundur ve yanndan sarkan bir pskl vardr; ok zengin Trkler kullanr onu. Ben ok kktm, ama o elbisenin bana pek ok adan faydas oldu. Gidip kasaba kaymakam ile grrdm ve kapda duran adam bana bir bak frlatr, "eri gir!" derdi. O giysiyi grnce... Normalde benim gibi kk bir ocuun girmesine izin vermezdi, ama "Bu giysi ile bir eyh ya da nemli biri olmal." diye dnrlerdi. Ve kaymakam bile giysimi grnce ayaa kalkard. ok saygn insanlar iin "eyh" szc kullanlr, ve o, "eyh, betye eyh, ltfen otur." derdi. Babama yle derdim, "Bu giysi bana ok adan faydal oluyor. Geen gn bakan grmeye gittim ve o da benim zengin bir Arap ya da Pers ailesinden gelen bir eyh olduumu dnd. Ve sen bu giysiyi giymeyi brakmam ve kimsenin fark etmeyecei bir dhoti(2) ve kurtha(3) giymemi istiyorsun, yle mi?" niversiteye kaydolana kadar o ekilde giyinmeye devam ettim. Beni engellemek iin ok uratlar, ama ne kadar ok uratlarsa... dedim ki, "Uramay brakrsanz belki ben de brakrm; siz uramaya devam ederken, bunu brakacak son insan ben olurum." Bir gn babam btn alvarlarm ve kurthalarm, Trk fesimi bir bohaya koydu, bodruma indi ve bozuk, kullanlmayan eylerin yannda bir yere koydu. Hibir ey bulamadm, bu yzden banyodan ktmda rlplak, gzlerim kapal dkkna girdim. Ben dar karken babam, "Dur! Geri dn. Giysilerini giy." dedi. Dedim ki, "Her neredeyseler, getir onlar." Dedi ki, "Bunu yapacan hi aklma gelmedi. evrene bakacan, giysileri arayacan ve bulamayacan dndm, nk onlar bulamayacan bir yere koydum. Sonra doal olarak giymen gereken normal giysileri giyecektin. Bunu yapacan hi aklma gelmedi!" Dedim ki, "Ben dorudan eyleme geerim. Gereksiz konumalara inanmam." Kimseye giysilerimin nerede olduunu sormamtm bile. Neden soracaktm ki? plaklm da ayn amaca hizmet edecekti. Babam dedi ki, "Giysileri alabilirsin, bir daha kimse seni bu konuda rahatsz etmeyecek. Ama ltfen, plak gezmeye balama, nk bu -bir kuma tccarnn olunun giyecek giysisinin olmamas- daha fazla sorun yaratr. Kt bir n kazandn ve bize de kt n kazandracaksn: 'Zavall ocua bakn!' Herkes sana giysi vermediimizi dnecek."

Byle devam etti. Zekm keskinletirmek iin hibir frsat karmadm. Her olas frsat zekm, bireyselliimi keskinletirmek iin kullandm. Artk, resmin btnne baktnda anlayabilirsin, ama paralarda... Elbette benimle iliki kuran insanlar ne tr bir adam olduumu anlayamyordu deli miydim, lgn mydm- ama ben ok yntemli hareket ediyordum. BABAMA, "HAYIR!" DEDM. BU LKOKULA GRMEDEN nceki ilk szcmd. Babama, "Hayr, bu kapdan girmek istemiyorum. Bu bir okul deil, bir zindan." dedim. O kapnn kendisi, binann rengi... Tuhaftr, zellikle Hindistan'da hapishaneler ve okullar ayn renge boyanr ve ikisi de krmz tuladan yaplr. Bir binann okul mu, hapishane mi olduu anlamak zordur. Belki bir zamanlar eek akasndan holanan biri bir numara yapm, ama mkemmel bir ekilde yapm. Dedim ki, "Bu okula bir bak, sen buna okul mu diyorsun? u kapya bak! Ve beni en az drt yllna buraya girmeye zorluyorsun." Babam dedi ki, "Hep korktum ki..." ve kapda, elbette darda duruyorduk, nk henz beni ieri sokmasna izin vermemitim. Devam etti, "... Hep dedenin ve zellikle bu kadnn, anneannenin seni bozacandan korktum." Dedim ki, "Korkmakta haklymsn, ama olan oldu ve kimse artk onu geri alamaz, bu yzden ltfen eve gidelim." Babam dedi ki, "Ne? Eitim grmen gerek." Dedim ki, "Bu nasl bir balang? Evet ya da hayr deme zgrlm bile yok. Sen buna eitim mi diyorsun? Ama istiyorsan, ltfen bana sorma: te elim, beni ieri srkle. En azndan bu irkin kuruma kendi kendine girmeme tatminini yaam olurum. Ltfen, en azndan bana bu iyilii yap." Elbette babam ok kzd, bu yzden beni ieri srkledi. Basit bir adam olsa da, bunun doru olmadn hemen anlad. Bana dedi ki, "Ben senin babanm, ama seni ieri srklemek doru gelmiyor." Dedim ki, "Hi sulu hissetme. Yaptn kesinlikle doru, nk biri beni ieri srklemedii srece kendi kararmla girmeyeceim. Kararm, 'hayr.' Sen kendi kararn bana dayatabilirsin, nk yiyecek, giyecek, barnak ve her ey iin sana bamlym. Doal olarak ayrcalkl konumdasn." Okula girmek yeni bir yaamn balangcyd. Yllarca vahi bir hayvan gibi yaamtm. Evet, vahi bir insan diyemiyorum, nk vahi insan yoktur. nsan yalnzca arada bir vahi bir insan olur. Ben imdi yleyim; Buda yleydi, Zerdt(4) yleydi, sa yleydi, ama o zamanlar yllarca vahi bir hayvan gibi yaam olduumu sylemek kesinlikle doruydu.

Asla okula gnll olarak gitmedim. Ve ieri srklendiim, asla kendi bama, gnll olarak gitmediim iin mutluyum. Okul gerekten irkindi. Tm okullar irkindir. Aslnda, ocuklarn renebilecei bir durum yaratmak iyidir, ama onlar eitmek iyi deildir. Eitim irkin olmaya yazgldr. Peki, okulda ilk grdm ey ne oldu? lk ey, snf retmenim ile karlamam oldu. Gzel ve irkin insanlar grdm, ama yle bir eyi bir daha hi grmedim! O ustayd ve bana retecekti. Adama bakamyordum bile. Tanr yzn byk bir acele iindeyken yaratm olmalyd. Belki sidik torbas doluydu ve iini bitirmek iin bu adam yaratt ve tuvalete kotu. Ne adam yaratmt ama! Tek bir gz ve arpk bir burnu vard. O tek gz yeterliydi, ama arpk burun yzndeki irkinlie gerekten katkda bulunuyordu. Ve dev gibiydi! En az yz seksen kilo olmalyd. lk ustam oydu. retmen demek istemiyorum, nk Hindistan'da okul retmenlerine "usta" denir. imdi bile o adam grsem kesinlikle titremeye balarm. Hi de adam gibi deildi; bir att! O ilk retmen, gerek adn bilmiyorum ve okuldaki baka kimse de bilmiyordu, zellikle de ocuklar; ona Kantar Usta diyorlard. Kantar, "tek gzl" anlamna gelir; bu ocuklar iin yeterliydi ve ayn zamanda adam iin bir knamayd. Hinte'de kantar yalnzca "tek gzl" anlamna gelmez, ayn zamanda kfr olarak da kullanlr. O ekilde tercme edilemez, nk tercmede nans kaybolur. Bu yzden hepimiz onun nnde Kantar Usta ve orada deilken yalnzca Kantar -tek gzl adam- diyorduk. Adamn yalnzca yz irkin deildi; yapt her ey irkindi. Ve elbette ilk gnmde bir ey olmak zorundayd. ocuklar merhametsizce cezalandrrd. ocuklara byle eyler yapan bir bakasn ne grdm, ne duydum. Aritmetik dersi veriyordu. Ben biraz biliyordum, nk anneannem bana evde ders verirdi; zellikle de dil ve aritmetik. Bu yzden pencereden dar, gne altnda parlayan gzelim Hint inciri aacna bakyordum. Gne altnda o kadar gzel parlayan baka aa yoktur, nk aacn her yapra ayr ayr dans eder ve tm aa sanki bir koro olur, binlerce ltl dans ve arkc bir arada, ama ayn zamanda bamsz. Yapraklar esintide dans eden aaca bakyordum ve gne her yapran zerinde parlyor, yzlerce papaan bir daldan dierine atlyor, sebepsiz yere zevk duyuyorlard. Heyhat, onlarn okula gitmesi gerekmiyordu. Ben pencereden dar bakarken Kantar Usta zerime atlad. Dedi ki, "Her eyi batan yoluna koymak en iyisidir." Dedim ki, "Bu konuda kesinlikle ayn fikirdeyim. Ben de her eyi batan, olmas gerektii gibi yoluna koymak istiyorum." Dedi ki, "Neden ben aritmetik dersi verirken pencereden dar bakyorsun?"

Dedim ki, "Aritmetik iitilir, grlmez. Senin gzel suratn grmek zorunda deilim, bundan kanmak iin pencereden dar bakyordum. Aritmetik sz konusu olduunda, bana sorabilirsin; dinledim ve biliyorum." Bana sordu ve bu uzun bir sorunun balangc oldu, benim iin deil, onun iin. Sorun uydu ki, doru yantlar verdim. Buna inanamad ve dedi ki, "Doru da yantlasan yanl da, seni cezalandracam, nk retmen ders verirken pencereden dar bakmak doru deildir." Beni nne ard. Masasndan bir kurun kalem kutusu kard. O nl kurun kalemleri duymutum. O kurun kalemleri parmak aralarna koyar, sonra ellerini skarak kk ocuklara, "Biraz daha ister misin? Daha ister misin?" diye sorard! Kurun kalemlere baktm ve dedim ki, "Bu kurun kalemleri duydum, ama onlar parmak aralarma koymadan nce bil, bu sana pahalya, hatta belki iine mal olacak." Kahkaha att. Bir kbustaki canavarn kahkahas gibi olduunu syleyebilirim sana. "Beni kim engelleyebilir?" dedi. "Konu o deil." dedim. "Sormak istiyorum: Aritmetik dersi verilirken pencereden dar bakmak yasad m? Ve retilen konu ile ilgili sorular yantlayabiliyorsam ve dersi szck szck tekrarlayabiliyorsam, o zaman pencereden dar bakmak herhangi bir adan yanl m? O zaman neden bu snfa pencere yaplm? Hangi ama iin? nk tm gn birisi bir eyler retiyor ve geceleyin, ondan dar bakacak kimse yokken bir pencereye niye ihtiya olsun?" "Sen ba belasnn birisin." dedi. "Bu kesinlikle doru." dedim. "Ve sorunu doru yantlamken beni cezalandrmann yasal olup olmadn renmek iin mdre gidiyorum." Biraz yumuad. ardm, nk herhangi bir ekilde bastrlacak bir adam olmadn duymutum. O zaman, "Ve sonra bu okulu yneten belediye kuruluna gidiyorum. Yarn bir polis memuru ile geleceim, bylece burada ne tr eyler yaptn kendi gzleri ile grecek." Titremeye balad. Dierleri gremiyordu, ama ben baka insanlarn kard bu tr eyleri grebilirim. Duvarlar gremeyebilirim, ama kk, neredeyse mikroskopik eyleri karmam. Ona syledim, "Titriyorsun, ama bunu itiraf etmezsin. Ama greceiz. lk nce mdre gideceim." Gittim ve mdr dedi ki, "Bu adamn ocuklara ikence ettiini biliyorum. Bu yasal deil, ama bu konuda hibir ey syleyemem, nk o kasabadaki en yal okul retmeni ve neredeyse herkesin babas ya da dedesi en az bir kez onun rencisi olmu. Bu yzden kimse ona kar parman bile kaldramyor."

'Umurumda deil." dedim. "Benim babam ve dedem de onun rencisi olmu. Babam ya da dedem umurumda deil; aslnda ben gerekten o aileye ait deilim. Onlardan uzak yayordum. Burada yabancym." Mdr dedi ki, "Yabanc olduunu hemen anladm, ama olum, ban gereksiz yere derde sokma. Sana eziyet eder "' "Kolay deil." dedim. "Bu her tr eziyete kar mcadelemin balangc olsun. Savaacam." Ve masasna yumruumu -elbette yalnzca kk bir ocuk yumruu- indirdim ve ona yle dedim, "Ne eitim, ne baka bir ey umurumda; zgrlme dikkat etmeliyim. Kimse gereksiz yere beni taciz edemez. Bana eitim kanununu gstermelisin. Okuma bilmiyorum ve tm sorular doru yantlayabilirken pencereden dar bakmann yasad olup olmadn sen bana gstermelisin." Dedi ki, "Eer doru yant veriyorsan, nereye baktn nemli deil." "Benimle gel." dedim. Eitim kanunuyla, hep tad eski bir kitapla geldi. Onu herhangi birinin okuduunu sanmyorum. Mdr Kantar Usta'ya yle dedi, "Bu ocuu taciz etmemen daha iyi, nk bu sana pahalya patlayabilir. Kolay pes etmiyor." Ama Kantar Usta o tr adamlardan deildi. Korktuu zaman daha saldrgan, daha iddet dolu oluyordu. Dedi ki, "Bu ocua gnn gstereceim; sen endielenme. Hem, kanun kimin umurunda? Tm yaamm boyunca burada retmenlik yaptm ve kanunu bana bu ocuk mu retecek?" Dedim ki, "Yarn ya ben bu binaya gireceim, ya da sen, ama ikimiz birlikte burada var olamayz. Yarna kadar bekle." Eve kotum ve babama anlattm. Dedi ki, "Ben de seni okula srf bakalarnn bana, kendi bana bela aman ve beni de iine ekmen iin mi gnderdim diye endieleniyordum." Dedim ki, "Hayr, ben yalnzca bildiriyorum, bylece daha sonra sana anlatmadm sylemezsin." Polis memuruna gittim. Harika bir adamd; bir polisin bu kadar iyi olmasn beklememitim. Dedi ki, "Bu adam duydum. Aslnda, benim oluma da eziyet etti. Ama kimse ikyet etmedi. Eziyet etmek yasaddr, ama ikyet etmediin srece hibir ey yaplamaz ve ben kendim ikyet edemem, nk ocuumu snfta brakabilir diye korkarm. Bu yzden eziyet etmeye devam etmesine izin vermek daha iyi. Yalnzca birka ay var, sonra ocuum bir baka snfa gidecek."

Dedim ki, "Ben ikyet etmek iin geldim ve baka bir snfa gitmek konusunda endielenmiyorum. Tm hayatm boyunca bu snfta kalmaya hazrm." Bana bakt, srtm okad ve dedi ki, "Yaptn eyi takdir ediyorum. Yarn geleceim." Sonra belediye kurulunun bakanna kotum ve adam inek pislii kt. Bana dedi ki, "Biliyorum. Bu konuda hibir ey yaplamaz. Bununla yaamal, tahamml etmeyi renmelisin." Ona yle dedim ve szlerimi ok iyi hatrlyorum, "Benim vicdanma yanl gelen hibir eye tahamml etmeyeceim." Dedi ki, "Eer durum buysa, bunu ele alamam. Bakan yardmcsna git, belki o daha fazla yardm eder." Ve bunun iin o inek pisliine teekkr etmeliyim, nk o kyn bakan yardmcs, Shambhu Dube, benim deneyimlerime gre tm kydeki en kymetli adam kt. Kapsn vurduum zaman -yalnzca sekiz, dokuz yandaydm ve o, bakan yardmcsyd- seslendi: "Evet, ieri gir." Bir beyefendi grmeyi bekliyordu ve beni grnce biraz utanm grnd. Dedim ki, "Daha byk olmadm iin zr dilerim, ltfen beni affet. Dahas, hi eitim grmedim, ama bu adam, Kantar Usta hakknda ikyetim var." Hikyemi -bu adamn birinci snftaki kk ocuklara, parmaklarnn arasna kalem koyup skarak eziyet ettiini, trnaklarnn altna batrd ineleri olduunu- duyduu zaman inanamad. Dedi ki, "Sylentiler duymutum, ama neden kimse ikyet etmedi?" Dedim ki, "nsanlar ocuklarnn daha fazla eziyet grmesinden korkuyor?" Dedi ki, "Sen korkmuyor musun?" Dedim ki, "Hayr, nk ben snfta kalmaya hazrm. Yapabilecei tek ey bu." Snfta kalmaya hazr olduumu, baarl olmak konusunda srarl olmadm, ama sonuna dek mcadele edeceimi syledim: "Ya bu adam, ya da ben. kimiz ayn binada olamayz." Shambhu Dube beni yanna ard. Elimi tutarak yle dedi: "Asi insanlar hep sevdim, ama senin yanda bir ocuun asi olabileceini hi dnmemitim. Seni tebrik ediyorum." Dost olduk ve bu dostluk o lene kadar srd. O kyn yirmi bin nfusu vard, ama Hindistan'da yine de ky saylyordu. Hindistan'da, bir kasabada yz bin kii olmad srece oras kasaba saylmaz. Be yz binden fazla insan olduunda, ehir saylr. Tm yaamm boyunca o kyde Shambhu Dube'un ayarnda, kalitesinde ve yeteneinde baka insan grmedim. Bana sorarsan, abartl gelecek, ama aslnda tm Hindistan'da bir baka Shambhu Dube bulamadm. O ok nadir adamlardand.

Ben Hindistan'n drt kesine yolculuk ederken, o aylarca benim gidip bir gnlne ky ziyaret etmemi beklerdi. Trenim kyden geerken beni grmeye gelen tek kiiydi. Elbette babam ve annemi saymyorum; onlar gelmek zorundayd. Ama Shambhu Dube akrabam deildi; yalnzca beni seviyordu. Ve bu sevgi o grmede, Kantar Usta'y ikyet etmeye gittiim o gn balad. Shambhu Dube belediye kurulunun bakan yardmcsyd ve bana yle dedi, "Endielenme. O adam cezalandrlmal; aslnda, hizmet sresi sona erdi. Uzatma iin bavurdu, ama ona bu hakk vermeyeceiz. Yarndan sonra onu bir daha o okulda grmeyeceksin." "Sz m?" dedim. Gz gze geldik. Kahkaha att ve, "Evet, sz." dedi. Ertesi gn Kantar Usta yoktu. Ondan sonra bir daha bana bakamad. Onunla iletiim kurmaya altm, hoakal demek iin defalarca kapsn aldm, ama adam gerekten de korkakt, aslan krkne brnm bir koyundu. Ama okuldaki o ilk gn ok, pek ok eyin balangc oldu... BABAMIN BANA RETT LK -VE TEK- EY KASABANIN yanndan akan kk rma sevmek oldu. Bana unu retti; rmakta yzmeyi. Bana rettii tek ey bu oldu, ama ona byk minnet duyuyorum, nk bu yaamma pek ok deiiklik getirdi. Tpk Siddhartha gibi, rmaa k oldum. Her gn en az drt, be saatimi rmakta geiriyordum. Sabahn nden itibaren rmakta olurdum; gkyz yldzlarla dolu olurdu ve suda yansrd. Ve o ok gzel bir rmaktr; suyu o kadar tatldr ki, insanlar ona Shakkar adn vermiler, shakkar "eker" anlamna gelir. Bu ok gzel bir olgudur. Onu gecenin karanlnda, yldzlarla, okyanusa doru yatanda dans ederken grdm. Onu doan gne ile grdm. Onu dolunayla grdm. Onu gnbatm ile grdm. Onu kysnda yalnz ya da arkadalarla otururken, flt alarken, kysnda dans ederken, meditasyon yaparken, krek ekerken ya da kydan kyya yzerken grdm. Yamurlarda, kn, yazn... Hermann Hesse'nin Siddhartha'sn ve rmak ile deneyimini anlayabiliyorum. Bana da oldu: ok ey ortaya kt, nk yava yava tm varolu benim iin bir rmak oldu. Katln yitirdi; sv, akkan oldu. Babama byk minnet duyuyorum. Bana hi matematik, dil bilgisi, corafya, tarih retmedi. Eitimim ile ok fazla ilgili olmad. On ocuu daha vard... Defalarca insanlar, "Olun hangi snfta?" diye sordu. Babam hep birine sormak zorunda kald, nk bilmiyordu. Baka trden eitimlerle hi ilgilenmedi. Bana verdii tek eitim, rmak ile anlama oldu. Kendisi de o rmaa derinden kt.

Akan, hareket eden eylere k olduunda, yaam hakknda farkl bir vizyonun olur. ada insan asfalt yollarda, imento ve beton binalarda yaar. Bunlar isimlerdir, unutma, fiil deil. Gkdelenler bymeye devam etmez; yollar, dolunayl bir gecede de, kapkaranlk bir gecede de, olduklar yerde kalr. Asfalt yol iin fark etmez, imento ve beton binalar iin fark etmez. nsan bir isimler dnyas yaratm ve kendi dnyasna kapal kalmtr. Aalarn, rmaklarn, dalarn ve yldzlarn dnyasn unutmutur. Onlar isim nedir bilmezler, isimleri duymamlardr; onlar yalnzca fiil bilir. Her ey bir sretir. Tanr bir nesne deil, bir sretir. BENM KASABAMDA YALNIZCA TEK BR KLSE VARDI. Pek az Hristiyan vard, belki drt, be aile... Kiliseyi ziyaret edip de tek Hristiyan olmayan kii bendim. Ama bu zel bir ey deildi; ben camileri, gurudwaray(5), Hindu tapnaklarn, Jaina tapnaklarn da ziyaret ederdim. Daima, her eyin bana ait olduu fikrine sahip oldum. Hibir kiliseye, hibir tapnaa ait deilim, ama yeryz zerinde var olan her tapnak, her kilise bana ait. Hristiyan olmayan bir olann her pazar geldiini gren rahip bana ilgi duydu. Bana "ok ilgili grnyorsun. Aslnda, tm cemaatim iinde -o kadar kk bir cemaat ki- en ilgili olan sensin gibi. Dierleri uyuyor, horluyor, ama sen ok dikkatlisin, her eyi dinliyor, izliyorsun. sa Mesih gibi olmak ister misin?" dedi ve bana sa Mesih'i gsterdi, elbette hata aslyd. Dedim ki, "Hayr, kesinlikle hayr! armha gerilmek istemiyorum. Ve armha gerilmi bir adamda yanl olan bir ey olmal; aksi halde neden armha gerilsin? Tm lkesi, halk onu armha germeye karar vermise, o zaman o adamda yanl olan bir ey olmal. Belki iyi bir adamdr, ama bir ey armha gerilmesine sebep olmu olmal. Belki de intihar igds vard. ntihar igds olan insanlar genelde intihar edecek kadar cesur deillerdir, ama bakalarnn onlar ldrmesine sebep olurlar. Ve sonra asla intihar igdleri olduunu, seni onu ldrmeye zorladn, bylece sorumluluu senin stlendiini anlayamazsn." Dedim ki, "Benim intihar igdm yok. Belki intihara eilimli deildi, ama bir tr mazoist olduu kesin. Srf yzne baknca bile -ok resmini grdm- onu ok mutsuz, lmcl derecede mutsuz gryorum. Bir aynann nnde durup onun kadar mutsuz grnmeye altm, ama baaramadm. ok uratm, taklit bile edemiyorum; nasl sa Mesih olabilirim? Bu imknsz grnyor. Ve neden sa Mesih olaym ki?" Adam ok geirdi. "sa'ya ilgi duyduunu sanmtm." dedi. Dedim ki, "Kesinlikle ilgi duyuyorum, senden daha fazla ilgi duyuyorum, nk sen yalnzca maal bir vaizsin. ay maan almazsan gidersin ve tm retilerin yok olur." Ve sonunda olan bu oldu, nk o Hristiyan aileler kasabann daimi sakinlerinden deildi, hepsi demiryolu iileriydi, bu yzden sonunda tayin oldular. Adam onlarn yapt kk kilisede yalnz kald. Artk ona para verecek, onu geindirecek kimse yoktu, benden baka onu dinleyecek kimse de...

Pazar gnleri yle derdi, "Sevgili Dostlarm..." Ben, "Dur!" derdim. "oul konuma. Burada dostlarn yok, 'sevgili dostum' yeterli. Sanki konuan iki k gibi; bu bir cemaat deil. Oturabilirsin; orada kimse yok. Gzel gzel sohbet ederiz. Neden bo yere bir saat boyunca ayakta durasn, barasn ve...?" Ve byle oldu. ay sonra gitti, nk ona para demezsen... sa, "nsan yalnzca ekmekle yaayamaz." der, ama insan ekmeksiz de yaayamaz. Ekmee ihtiyac vardr. Yeterli olmayabilir, daha pek ok eye ihtiya duyar, ama pek ok ey daha sonra gelir; ilk nce ekmek gelir. nsan kesinlikle yalnzca ekmekle yaayabilir. Pek nemli bir insan olamaz, ama kim nemlidir ki? Ama kimse ekmeksiz yaayamaz, sa bile. Camiye gidiyordum, bana izin veriyorlard. Hristiyanlar, Mslmanlar; bunlar dndrc dinlerdir; baka srlerden insanlarn kendi srlerine gelmesini isterler. Beni orada grmekten ok mutlu oluyorlard, ama onlar da ayn soruyu soruyorlard: "Hazreti Muhammet gibi olmak ister misin?" Kimsenin benim kendim gibi olmam ile, kendim olmama yardm etmekle ilgilenmediini renmek beni artt. Herkes bir bakas, bir ideal, onlarn ideali ile ilgileniyordu ve benim de onlarn karbon kopyas olmam gerekiyordu, yle mi? Tanr bana kimseye benzemeyen bir yz vermemi miydi? dn aldm bir yzle, bir maskeyle ve kendime ait bir yzm olmadn bilerek yaamam gerekiyordu, yle mi? O zaman yaam nasl bir elence olabilir? Yzn bile seninki deil. Eer kendin deilsen, nasl mutlu olabilirsin? Tm varolu mutluluk doludur, nk kaya kayadr, aa aatr, rmak rmaktr, okyanus okyanustur. Kimse baka birisi olmaya zahmet etmez; aksi halde hepsi delirir. Ve adama olan da bu oldu. ocukluundan itibaren kendin olmaman retilir sana, ama ok zekice, ok kurnazca sylenir. Derler ki, "Krina gibi, Buda gibi olmalsn." Buda ve Krina'y yle tasvir ederler ki, iinde bir Buda, bir sa, bir Krina olmak iin byk bir arzu ykselir. Bu arzu mutsuzluunun kaynadr. Bana da sana sylenen eyler sylendi, ama ben ocukluumdan itibaren, sonu ne olursa olsun kendimden sapmamay ama edindim. Doru ya da yanl, kendim olarak kalacam. Sonunda cehenneme gitsem de, en azndan kendi yaamm yaama tatminini hissedeceim. Cehenneme gidersem gideyim. Bakalarnn tavsiyelerini, ideallerini, ilmini izleyerek cennette olsam bile, orada mutlu olamam, nk kendi irademe kar km olacam. Anlatmak istediimi anlamaya al. Bir ey iradenle eliiyorsa, cennetteyken bile cehennemde saylrsn. Ama kendi benliinin doal yolunu takip edersen, cehennemdeyken bile cennette olursun.

Cennet, gerek benliinin ieklendii yerdir. Cehennem, ezildiin, baka bir eye zorlandn yerdir. DOU'NUN HER YERNDE OLDUU GB, BENM KYMDE de her sene Ram-Leela oynanrd, yani Rama'nn hayat. Ravana, yani Rama'nn karsn karan, Rama'nn dmann oynayan adam byk bir greiydi. Blge ampiyonuydu ve bir sonraki sene eyalet ampiyonasna katlacakt. Sabahleyin hemen hemen ayn zamanda rmakta ykanrdk, bylece dost olduk. Ona dedim ki, "Her sene Ravana oluyorsun ve her sene aldatlyorsun. Sita ile, Janaka'nn kz ile evlenmek iin Shiva'nn yayn kracan anda bir haberci koarak geliyor ve sana bakent Sri Lanka'da yangn ktn sylyor. Bu yzden gitmek, lkene komak zorunda kalyorsun. Ama bu arada Rama yay kryor ve kzla evleniyor. Her sene ayn eyi oynamaktan sklmyor musun?" Dedi ki, "Ama hikye byle." Dedim ki, "stersen tavsiyeme uy ve hikyeyi deitir. nsanlarn ounun uyuduunu grmsndr, nk yl be yl, nesil be nesil ayn eyleri gryorlar. Oyunu biraz sulandr." "Ne demek istiyorsun?" dedi. Dedim ki, "Bu sefer sylediim bir eyi yap..." Ve yapt! Haberci mesajla geldii zaman, "Bakentiniz, altn Sri Lanka alev alev, hemen oraya gitmelisiniz." dedi. Sonra da: Kes sesini, seni aptal!" ngilizce konumutu! Ona bunu sylemitim! Uyumakta olan herkes uyand: "Ramleela'da kim ngilizce konuuyor?" Ve Ravana yle dedi, "Def ol git. Umurumda deil. Her sene beni aldattn. Bu sefer Sita ile evleneceim." Ve gidip Shiva'nn yayn parampara etti ve dalara frlatt. Yalnzca bambudan bir yayd. Ve Janaka'ya sordu: "Kzn nerede? Getir onu! Jumbo jetim bekliyor!" ok glnt. Krk sene sonra bile, kymden biri ile karlatm zaman o Ramleela'y(6) hatrlyor. "Daha nce hi byle bir ey olmamt." diyorlar. Menajer perdeleri indirmek zorunda kald. Adam byk bir greiydi, onu dar karmak iin en az on iki kii gerekti. O gn Ramleela oynanamad. Ve ertesi gn Ravana'y deitirmek zorunda kaldlar; baka birini buldular. Irman yannda Ravana benimle bulutu. "Her eyimi bozdun." dedi.

Dedim ki, "Ama alklayan, keyif alan, kahkahalar atan insanlar grmedin mi? Yllarca o rol oynadn ve kimse alklamad, kimse kahkaha atmad! Buna deerdi!" Din dini nitelik gerektirir. Birka nitelik eksik. Bunlarn en nemlisi mizah duygusu. Benim aktrlerle grmemi engellediler. Her aktre, beni dinlerlerse ya da benimle grrlerse, oyunda oynayamayacan akladlar. Ama bir adama sylemeyi unuttular ve o bir aktr deildi... Bir marangozdu. Benim evime i yapmak iin gelirdi. Bu yzden ona yle dedim, "Bu sene aktrlere yaklaamyorum. Geen sene yeterli oldu! Kimseye zarar vermediim halde. Herkes sevdi, tm ehir takdir etti. Ama imdi her aktr koruyorlar ve beni onlarn yaknna brakmyorlar. Ama sen aktr deilsin, senin baka iin var. Bana yardm edebilirsin." Dedi ki, "Ne yapabilirsem yapacam, nk geen sene gerekten harikayd. Yardmm olur mu?" "Kesinlikle." dedim. Ve yardm etti! Savata, Rama'nn erkek kardei Lakmana zehirli bir okla yaralanr. Yaras lmcldr. Doktorlar Arunal Da'ndan belli bir ifal bitki getirilmezse kurtarlamayacan, sabaha lm olacan sylerler. Adam sahnede baygn yatmaktadr. Rama alamaktadr. En sadk takipisi Hanuman yle der, "Endielenme. Hemen Arunal'a gideceim, bitkiyi bulacam, sabah olmadan getireceim. Yalnz, doktordan onu nasl bulacam, neye benzediini renmek istiyorum. Arunal'da ok bitki olmal ve zaman ksa, birazdan gece kecek." Doktor yle der, "G deil. O zel bitkinin benzersiz nitelikleri vardr. Geceleyin parlar ve k doludur, bylece onu grebilirsin. Yani parlak bir bitki grd nde onu getir." Hanuman Arunal'a gider, ama arr, nk Arunal parlak bitkilerle doludur. O zel nitelie sahip tek bitki o deildir. Geceleyin parlayan daha bir sr bitki vardr. Zavall Hanuman -o yalnzca bir maymundur- ne yapacan bilemez. Bu yzden tm da gtrmeye ve doktorun bitkiyi bulabilmesi iin da nne koymaya karar verir. Marangoz atdayd. Mumlarla aydnlatlm karton da tayan Hanuman' halatla ekmesi gerekiyordu. Ve ben ona, Tam ortada dur. Brak orada, dala falan asl kalsn." demitim. Ve baard! Menajer dar frlad. Kalabaln hepsi olan biten karsnda heyecanla bekliyordu. Ve Hanuman terliyordu, nk bir elinde da, dierinde halat, asl duruyordu. Menajer yukar koturdu. Marangoza "Neler oluyor?" diye sordu ve marangoz yle dedi, "Sorun ne bilmiyorum. Halat bir yere skm."

Tela iinde hibir ey bulamayan menajer halatlar kesti ve Hanuman dayla beraber sahneye dt. Ve doal olarak kzgnd. Ama binlerce insan son derece mutluydu. Bu onu daha da kzdrd. Rama sylemesi gereken szleri sylemeye devam etti. Dedi ki, "Hanuman, sadk dostum..." Ve Hanuman yle dedi, "Dostlarnn can cehenneme! Bir yerlerim krld galiba." Rama konumaya devam etti, "Erkek kardeim lyor." Hanuman dedi ki, "stedii zaman lebilir! Benim bilmek istediim, halat kim kesti? Onu ldreceim!" Ve perde yine indirildi, Ramleela ertelendi. Menajer ile oyunu organize eden kiiler hep beraber babama yaklatlar ve "Olun her eyi mahvediyor. Dinimizle alay ediyor." dediler. Ben, "Dininizle alay etmiyorum. Yalnzca ona mizah duygusu kazandryorum." dedim. nsanlarn glmesinden holanyorum. Her sene eski bir hikyeyi tekrarlamann ne anlam var? O zaman herkes uyuyor, nk hikyeyi biliyorlar, her szcn biliyorlar. Bu kesinlikle anlamsz. Ama yal gelenekiler iin, tutucu insanlar iin kahkahay kabul etmek ok gtr. Kilisede glemezsin. BABAMIN BABASI, SIRF YARAMAZLIKLARIM YZNDEN beni ok seviyordu. O ihtiyar yanda bile yaramazd. Hepsi bu yal adamn yaramazlklarna kar olduu iin babamdan ve amcalarmdan hi holanmyordu. Hepsi ona yle diyordu, "Artk yetmi yandasn ve terbiyeni taknmalsn. Artk oullarn elli, elli be yanda, kzlarn elli yanda ve ocuklar evlendi, ocuklarnn ocuklar dodu ve sen bizi utandran eyler yapmaya devam ediyorsun." Yakn olduu bir ben vardm ve yal adam, srf ocukluunu kaybetmedii iin seviyordum. Yetmi yanda bile her ocuk kadar yaramazd. Yaramazlklarn oullarna, kzlarna ve damatlarna yapyordu ve hepsi ok geiriyordu. Tek srda bendim, nk birlikte komplo kurardk. Elbette o pek ok eyi yapamyordu. Benim yapmam gerekiyordu. rnein damad odada uyurdu ve dedem dama kamazd, ama ben kabilirdim. Bylece birlikte komplo kurardk - o bana yardm ederdi, ben atya karken bana merdiven olurdu. Ben bir kiremit kaldrrdm ve geceleyin ucuna fra balanm bir bambu ile damadn yzne dokunurdum. Adam lk atar, tm ev oraya koard... "Ne oldu?" Ama o zamana kadar biz ortadan kaybolurduk ve adam yle derdi, "Yzme dokunan hayalet ya da biri vard. Onu yakalamaya altm, ama yakalayamadm; karanlkt."

Dedem tamamen masum kald ve onun sahip olduu byk zgrl grdm. Ailemde en yal oydu. En ciddi, onca sorunla, onca endieyle en ok ykl o olmalyd, ama hibir ey onu etkilemiyordu. Sorun varken herkes ciddi ve endieli oluyordu; yalnzca o endielenmiyordu. Ama bir eyden hi holanmadm; onunla birlikte uyumaktan. Yzn rterek uyuma alkanl vard ve ben de yzm rterek uyumak zorunda kalrdm; bu boucu bir eydi. Ona ak ak syledim: "Her eyde sana elik edebilirim, ama buna tahamml edemiyorum. Sen yzn rtmeden uyuyamyorsun; ben de yzm rterek uyuyamyorum, beni bouyor. Sen bunu sevgiyle yapyorsun." Beni yreine yakn tutar, tamamen rterdi. "Bu ok gzel, ama sabah kalbim atmyor olacak! yi niyetlisin, ama sen sabah hayatta olacaksn ve ben lm olacam. Bu yzden dostluumuz yatan dnda kalacak." Beni yannda istiyordu, nk beni seviyordu. yle dedi, "Neden gelip benimle uyumuyorsun?" Dedim ki, "Niyeti iyi olsa bile kimse tarafndan boulmak istemediimi ok iyi biliyorsun." Sabahlar ve bazen, ay varken geceleri uzun yryler de yapardk. Ama elimi tutmasna asla izin vermedim. Ve o yle derdi, "Ama neden? Debilirsin, bir taa falan taklabilirsin." Dedim ki, "Bu daha iyi. Brak taklaym, bu beni ldrmez. Bana taklmamay, tetikte olmay, talarn nerede olduunu hatrlamay retir. Ama sen elimi tuttuunda, daha ne kadar elimi tutabilirsin? Daha ne kadar yanmda olacaksn? Daima yanmda olacan garanti edebilirsen, o zaman elbette gnllym." ok iten bir adamd. Dedi ki, "Bunu garanti edemem; yarn hakknda bile konuamam. Ve bir ey kesin, sen uzun yaayacaksn ve ben leceim, bu yzden sonsuza dek elini tutmak iin yannda olmayacam." "O zaman..." dedim, "imdiden balayarak renmem daha iyi, nk bir gn beni tam ortasnda, savunmasz brakacaksn. Bu yzden beni yalnz brak, brak deyim. Kalkmaya alrm. Sen bekle; yalnzca izle, bu benim iin elimi tutmaktan daha merhametli bir davran olur." Ve o anlad. Dedi ki, "Haklsn, bir gn yannda olmayacam." Birka kez dmek, incinmek ve tekrar ayaa kalkmak -birka kez yoldan kmak- iyidir. Bunun zarar olmaz. Yoldan ktn anladn an geri dnersin. Yaam deneme ve yanlmalarla renilmelidir. Babama yle derdim: "Ben istesem bile bana t verme. Bu konuda ok ak szl olmalsn. Yalnzca unu syle, 'Kendin ren.' Bana t verme." nk ucuz t varken kim kendi yolunu bulmaya zahmet eder ki?

Devaml retmenlerime yle diyordum: "Ltfen bir eyi hatrlayn: Sizin bilgeliinizi istemiyorum. Yalnzca konunuzu retin. Sen corafya retmenisin, neden bana ahlak retmeye alyorsun? Ahlakn corafya ile ne ilgisi var?" Corafya retmenim olan zavall adam hatrlyorum. Ba dertteydi, nk yanmda oturan bir rencinin cebinden bir ey almtm. Cebinden parasn almtm ve bu retmen bana, "Bunu yapma." diyordu. Dedim ki, "Bu seni ilgilendirmez. Sen corafya retmenisin ve bu bir ahlak sorunu. stiyorsan, mdre gitmeye hazrm; sen de benimle gelirsin. Corafya zetlerinin hibir yerinde... Okudum onu ve hibir yerinde bakalarnn parasn alamazsn demiyor. Ve para yalnzca paradr; kimdeyse onundur. u anda benim. Birka dakika nce onun olabilir, ama onu kaybetti. Daha dikkatli olmal. t vermek istiyorsan, ona ver. Zaten niye corafya snfna bu kadar para getirdi ki? Satn alacak bir ey yok, alveri yapacak bir ey yok. Neden parasn buraya getirdi? Parasn buraya getirdiyse, daha dikkatli olmal. Bu benim hatam deil, onun hatas ve ben yalnzca bundan faydalandm ve bu benim hakkm. Durumlardan faydalanmak herkesin hakk." O zavall adam hatrlyorum. Hep g duruma derdi ve g duruma hep benim yzmden derdi. Beni snfn dnda grrd ve yle derdi, "Ne yapmak istersen yapabilirsin, ama zavall corafyaya bu kadar felsefe getirme. Ben felsefe hakknda hibir ey bilmiyorum. Ben yalnzca corafya biliyorum. Sen soruyu yle arptyorsun ki, geceleyin bile onun corafyayla m, dinle mi, yoksa felsefeyle mi ilgili olduunu dnmeye devam ediyorum." Okulun nnde iki gzel kadamba aac vard. Kadamba gzel kokulu bir iektir ve derslerden katmda o aalarda otururdum. En iyi yer orasyd, nk retmenler ve mdr altndan geerdi ve kimse aata saklandm dnmezdi; aalar grd. Ama ne zaman corafya retmeni oradan gese, kafasna bir iki ta brakmaktan kendimi alamazdm. Ve ban kaldrr, "Orada ne yapyorsun?" derdi. Bir gn yle dedim, "Buras corafya snf deil. Meditasyonumu kestin." Dedi ki, "Ya kafama den iki ta?" Dedim ki, "Yalnzca tesadf. Talar ben drdm; tam o anda senin belirmen tuhaf. imdi bunu merak edip duracam. Sen de nasl olduunu merak et." Gelip babama yle derdi, "ok ileri gidiyor." Kel kafal bir adamd; Hinte'de munde kel kafal demektir. Ad Chotelal idi, ama Chotelal Munde olarak bilinirdi. Chotelal ismi nadiren kullanlrd, Munde yeterliydi, nk kafas tamamen kel olan tek kii oydu. Evinin nne geldiimde kapsn alardm. Kars ya da bir bakas kapy atnda yle derlerdi, "Neden ona eziyet ediyorsun?

Ona okulda eziyet ediyorsun, pazarda eziyet ediyorsun, banyo yapmaya gittii rmakta eziyet ediyorsun." Bir gn kapy kars at ve "Munde'ye eziyet etmeyi brakacak msn, brakmayacak msn?" dedi. Ve adam orackta, tam arkasndayd. Karsn yakalad ve yle dedi: "Sen de bana Munde diyorsun! Bu olan tm ehre ismimin Chotelal Munde olduu fikrini yayd ve imdi kendi karm da onun tarafna geti. Herkesi affedebilirim, ama kendi evimde, kendi karm affedemem..." Ama retmenlerime srar ederdim: "Ltfen konunuza sadk kaln ve bana konunuza dahil olmayan tler vermeyin, bylece yaamm kendim kefedebilirim. Evet, pek ok hata, pek ok yanl yapacam. Hatalar, yanllar yapmaya razym, nk ancak byle renebilirim." DEDEM DNDAR BR ADAM DELD, H DELD. YUNANLI Zorba'ya daha yaknd: Ye, i, elen; baka dnya yok, bu ok sama. Babam ok dindar bir adamd; belki de dedem yzndendi; tepki, nesil fark. Ama ailemde tam tersiydi: Dedem ateistti ve belki onun ateizmi yznden babam teist oldu. Ve ne zaman babam tapnaa gitse, dedem gler, yle derdi, "Yine mi! Hadi git, yaamn o aptal heykellerin nnde harca!" Zorba'y pek ok sebepten seviyorum; sebeplerden biri, Zorba'da dedemi tekrar bulmamd. Yemek yemeyi o kadar seviyordu ki, kimseye gvenmezdi; yemeini kendisi hazrlard. Yaamm boyunca Hindistan'da binlerce ailenin konuu oldum, ama dedemin piirdikleri kadar lezzetlisine rastlamadm. Ve yemek piirmeyi o kadar seviyordu ki, her hafta dostlarna ziyafet verirdi ve btn gn hazrlk yapard. Annem, halalarm, hizmetkrlar ve alar, herkes mutfaktan atlrd. Dedem yemek piirirken kimse onu rahatsz edemezdi. Ama bana kar ok dost canlsyd; izlememe izin verirdi ve yle derdi, "ren, bakalarna baml kalma. Aznn tadn yalnzca sen bilebilirsin. Baka kim bilebilir ki?" Derdim ki, "Bu beni aar; ben ok tembelim, ama izleyebilirim. Btn gn yemek piirmek, ha? Ben yapamam." Bylece hibir ey renemedim, ama srf izlemek bile elenceliydi. Neredeyse bir heykeltra gibi, bir msizyen ya da ressam gibi almas. Yemek piirmek yalnzca yemek piirmek deildi, onun iin bir sanatt. Ve herhangi bir ey standardnn azck altna dse, hemen atard. Yine piirirdi ve ben "Mkemmel oldu." derdim. yle derdi, "Mkemmel olmadn biliyorsun, yalnzca iyi; ama ben bir mkemmeliyetiyim. Benim standardma ulaana kadar onu kimseye sunmayacam. Yemeklerimi ok seviyorum." Pek ok tr iecek yapard... Ne yaparsa yapsn tm aile ona karyd: Onun ba belas olduunu sylerlerdi. Mutfaa kimseyi sokmazd ve akamleyin kasabann btn ateistlerini toplard. Ve srf

Jainizm'e meydan okumak iin gne batana kadar beklerdi. Daha nce yemek yemezdi, nk Jainizm yle der: Gnbatmndan nce ye, gnbatmndan sonra yemek yemeye izin yoktu. Gnein batp batmadn anlamak iin beni tekrar tekrar sokaa yollard. Tm aileyi rahatsz ederdi. Ama ona kzamyorlard. O ailenin bayd, en yal erkekti. Bu sebeple bana kzyorlard. Bu daha kolayd. yle derlerdi, "Neden gnein batp batmadn grmek iin gelip duruyorsun? O yal adam seni de bozuyor, tamamen bozuyor." ok zgndm, nk Yunanl Zorba(7) kitabna ancak dedem lrken rastladm. Cenaze ateinde hissettiim tek ey, kitab onun iin tercme etsem, onun iin okusam buna baylaca oldu. Ona pek ok kitap okumutum. O eitimsizdi. Yalnzca ismini yazabiliyordu, o kadar. Okuyup yazamyordu ama bununla ok gururlanyordu. yle derdi, "Babamn beni okula gitmeye zorlamad iyi olmu, aksi halde beni bozard. O kitaplar insanlar ok bozuyor." Bana yle derdi, "Unutma, baban bozuldu, amcalarn bozuldu; devaml dini kitaplar, yazmalar okuyorlar ve onlarn hepsi pislik. Onlar okurken ben yayorum ve yaayarak renmek gzel." Bana yle derdi, "Seni niversiteye gnderecekler. Beni dinlemiyorlar. Ve benim fazla yardmm olamaz, nk annen ve baban srar ederse, seni niversiteye gnderecekler. Ama dikkatli ol: Kitaplarn iinde kaybolma." Kk eylerden zevk alrd. Ona sordum, "Herkes Tanr'ya inanyor, sen neden inanmyorsun, Baba?" Ona "baba" derdim; bu Hindistan'da dede demektir. yle dedi, "nk korkmuyorum." ok basit bir yantt: "Neden korkaym? Korkmaya gerek yok; yanl hibir ey yapmadm, kimseye zarar vermedim. Yalnzca hayatm cokuyla yaadm. Bir Tanr varsa ve bir gn onunla karlarsam, bana kzamaz. Ben ona kzarm: 'Neden byle bir dnya yarattn?' Ben korkmuyorum." O lrken yine sordum, nk doktorlar birka dakikas kaldn sylyordu. Nabz hafifliyordu, yrei yavalyordu, ama bilinci tamamen yerindeydi: Ona sordum, "Baba, bir soru..." Gzlerini at ve yle dedi, "Sorunu biliyorum: Neden Tanr'ya inanmyorsun? Bu soruyu ben lrken soracan biliyordum. Sence lm beni korkutacak m? O kadar byk bir cokuyla, yle dolu dolu yaadm ki, ldm iin hayflanmyorum. Yarn baka ne yapacam? Her eyi yaptm, hibir ey kalmad. Ve eer nabzm yavalyorsa, yrek atlarm yavalyorsa, bence hi sorun yok, nk kendimi ok huzurlu, ok sakin, ok

sessiz hissediyorum. Tamamen lr mym, yaar mym, u anda bilemiyorum. Ama bir eyi hatrlamalsn: Korkmuyorum." NVERSTE SINAVLARINI KAZANDIIM ZAMAN ailemin tamam kargaaya bouldu, nk hepsi bir ey istiyordu. Biri doktor olmam istiyordu, biri bilim adam olmam istiyordu, biri mhendis olmam istiyordu; nk Hindistan'da bunlar saygdeer, para getiren mesleklerdir. Zengin olursun, nl olursun, ereflendirilirsin. Ama ben, "Felsefe okuyacam." dedim. Hepsi yle dedi, "Bu samalk! Akl banda hi kimse gidip felsefe okumaz. Ondan sonra ne yapacaksn? Alt seneni niversitede faydasz eyler okuyarak harcayacaksn. Bunlarn deeri yok, kk bir memuriyet, kk bir i bile bulamayacaksn." Ve haklydlar. Hindistan'da, postanedeki bir memurluk gibi kk bir ie bile bavururken -ki tek arad nitelik niversiteye girmi olmaktr- felsefe dalnda master derecen varsa, niversiteyi ilk srada bitirmi olsan, altn madalya kazanm olsan bile reddedilirsin. Bu eyler yznden! Bunlar niteliksizliktir, sen zor bir insansndr! Bir memur filozof olmamaldr; aksi halde zorluklar kacaktr. Bu yzden yle dediler, "Tm hayatn boyunca glk ekeceksin. Bir daha dn." Dedim ki, "Ben asla dnmem, bunu biliyorsunuz. Ben yalnzca grrm. Bir seim sorunu yok, ne okuyacam biliyorum. Bu hangi meslein daha krl olduunu deerlendirme sorunu deil. Dilenci bile olsam, felsefe okuyacam." aknlk iinde kaldlar. Hepsi birden sordu, "Ama ne sebepten felsefe okumak istiyorsun?" Dedim ki, "Sebep u: Tm yaamm boyunca filozoflarla mcadele edeceim. Onlar hakknda her eyi renmeliyim." "Tanrm!" dediler. "Dncen bu mu? Bir adamn tm yaam boyunca filozoflarla mcadele etmek iin felsefe okuyaca hi aklmza gelmemiti." Ama deli olduumu biliyorlard. Dediler ki, "Byle bir eyi bekliyor olmalydk." Yine de srar ettiler: "Zaman var, yine de tekrar dnebilirsin. niversiteler bir ay sonra alyor; hl fikrini deitirebilirsin." Dedim ki, "Bir ay, bir yl, bir yaam fark etmez, nk seeneim yok. Bu benim seeneksiz sorumluluum." niversite mezunu olan amcalarmdan biri yle dedi, "Onunla konumak kesinlikle imknsz. Anlam tamyor gibi grnen szckler kullanyor. Seeneksizlik... Sorumluluk... Bunlarn yaamla ne ilgisi var? Paraya ihtiyacn olacak, bir eve ihtiyacn olacak, bir aileyi geindirmen gerekecek." Dedim ki, "Bir ailem olmayacak. Bir evim olmayacak ve kimseyi geindirmem gerekmeyecek!" Ve kimseyi geindirmedim, hi ev yaptrmadm. Ben dnyadaki en fakir insanm!

Beni bir doktor, mhendis, bilim adam olmaya zorlayamadlar, ama hepsi fkelendi. Ve lke boyunca gezen bir retmen olduumda, dman ok iyi tanmak iin okuduum mantk ve felsefe iini yaparken, ksa sre sonra meydan okumam kabul etmeye hazr tek adam kalmad. Sonra ailemdekiler kendilerini sulu hissetmeye balad, beni bir doktor, mhendis ya da bilim adam yapamamalarnn iyi bir ey olduunu hissetmeye baladlar. Yanldklarn kantlamtm. Bana, "Bizi affet." demeye baladlar. Dedim ki, "Sorun yok, nk tlerinizi hi ciddiye almadm. Buna hi zahmet etmedim! Ne yapacaksam, herkesin bana kar kmasna ramen yapacaktm. Bu yzden kendinizi sulu hissetmeyin. tlerinizi hi ciddiye almadm; sizi duyuyordum, ama dinlemiyordum, iimde bir karar, bir kararllk vard."

(1) Petunistan: Pakistan'n kuzeybat blgeleri ile Afganistan'n gneyini kaplayan bir blge. Kabil'in Petunistan'n bakenti olduu varsaylr. Bugn bu blgede Rus igalinden kaan mltecilerin yaad 300 civarnda mlteci kamp vardr. (Ed. n.) (2) dhoti: Resmi dairelerde giyilen elbise benzeri bir giysi... (Ed. n.) (3) kurtha (kurta): Dhoti'nin stne giyilen bol gmlek... (Ed. n.) (4) Zerdt: ranl din kurucusu. (. . VII. yy.) Hayat hakknda kesin ve yeterli bilgi yoktur. Btn bilinenler gatha denen zdeyilerinin topland Avesta adl kitabn yorumlanmasna dayanr. (Ed. n.) (5) 1469 doumlu Guru Nanak Dev tarafndan kurulan din olan Sikhizm'in tapna. Sikhizm, tek tanrc ve kast sistemine kar karak insanlarn eitliini ileri sren Hint dinidir. (Ed.n.) (6) Ramleela: Ram'n (bir Hint tanrs) yksn anlatan oyun... (Ed.n.) (7) Kitabn asl ad Zorba'dr; ancak Nikos Kazancakis'in bu eseri Michael Caroyannis tarafndan Yunanl Zorba olarak gm ekrana aktarlmtr. Filmin mzikleri Mikis Theodorakis tarafndan yaplmtr. (Ed.n.)

LMSZ ARARKEN

Soru: Bu yaamn tesinde herhangi bir biimde yaayacanz biliyor musunuz? Yant: Herhangi bir biimde deil. Biim dnda yaayacam. S: Sonsuza dek mi? Y: Sonsuza dek. Ezelden beri buradaym ve ebediyete kadar burada olacam. S: lmn tesinde bilinciniz olacak m? Y: Evet, nk lmn bilinle ilgisi yoktur. S: lmn tesinde kimliiniz olacak m? Y: Kimlik olmayacak. John McCall'a verdii rportajdan Seattle Post-Intelligencer

Dou'da insanlarn lm deneyimlerini izleyegeldik. Nasl ldn tm yaamn, nasl yaadn yanstr. Yalnzca lmn grsem tm biyografini yazabilirim, nk o tek anda tm yaamn zetlenir. O tek anda, bir imek gibi, her eyi gsterirsin. Hznl bir insan yumruklarn skarak lr, hl tutunarak, yaparak, hl lmemeye alarak, hl gevememeye alarak... Sevgi dolu bir insan ak ellerle, paylaarak lr. Yaamn paylat gibi lmn de paylaarak. Yznde yazl olan her eyi grebilirsin. Bu adam yaamn tamamen uyank m, yoksa tetikte mi geirmi. Eer yleyse yznde bir k parlyor olur; bedeninin evresinde bir hale olur. Ona yaklarsn ve sessiz hissedersin. zntl deil sessiz. Hatta bir insan mutlu lmse, yannda aniden kendini mutlu hissedersin. Benim ocukluumda oldu. Kymde ok kutsal biri ld. Ona belli bir ballk duyuyordum. Kk bir tapnan rahibi idi, ok fakir bir adamd ve ben oradan geerken -gnde en az iki kez geerdim; tapnan yaknndaki okula giderken geerdim- beni arr, bana hep biraz meyve ya da tatl verirdi. ld zaman onu grmeye giden tek ocuk ben oldum. Btn kasaba toplanmt. Aniden olan eye inanmadm, glmeye baladm. Babam da oradayd; utand iin beni durdurmaya alt. lm, glmek iin uygun zaman deildir. Beni susturmaya alt. Bana tekrar tekrar, "Sessiz dur!" dedi. Ama o drty bir daha hi hissetmedim. O zamandan bu yana hi hissetmedim; daha nce hi hissetmemitim ok gzel bir ey olmu gibi yksek sesle glme drtsn. Kendimi

tutamyordum. Yksek sesle gldm, herkes kzd, eve gnderildim ve babam bana yle dedi, "Bir daha asla ciddi bir yere gelmene izin verilmeyecek! Senin yznden ben bile utan duyuyorum. Neden glyorsun? Orada ne oluyordu ki? lmde glecek ne var? Herkes alyordu ve sen gldn." Ona yle dedim, "Bir ey oldu. O yal adam bir eyi serbest brakt ve o muazzam gzellie sahipti. Orgazmik bir lm oldu." Tam olarak bu szleri kullanmadm, ama adamn mutlu ldn hissettiimi, onun kahkahasna katlmak istediimi anlattm. O glyordu, enerjisi glyordu. Deli olduum sanld. Bir adam nasl glerek lr? O zamandan bu yana lmler izliyorum, ama o tr lm bir daha grmedim. ldn zaman enerjini serbest brakrsn ve o enerjiyle beraber, tm yaam deneyimini de serbest brakm olursun. Her ne olmusan -hznl, mutlu, sevgi dolu, fkeli, tutkulu, merhametli- her ne olmusan, o enerji tm yaamnn titreimlerini tar. Bir aziz lrken, yalnzca yaknnda olmak bile byk bir armaandr; onun enerjisine boulmak byk bir ilhamdr. Tamamen farkl bir boyuta tanrsn. Enerjisi ile sarho olursun, sarho hissedersin. lm eksiksiz tatmin olabilir, ama bu ancak hayat yaanmsa mmkndr. OCUKLUUMDA HER CENAZE ALAYINI TAKP EDERDM. Ebeveynlerim devaml endielenirdi: "len adam tanmyorsun, hibir akrabaln yok, dostluun yok. Neden zahmet ediyorsun, zamann harcyorsun?" nk Hint cenazeleri , drt, be saat srer. lk nce alay yryerek ehirden kar, l bedeni gtrr, cenaze ateinde yakarlar... Ve Hintlileri bilirsin, hibir eyi hzl ve etkin yapamazlar. Cenaze atei alev almaz, gnlsz gnlsz yanar ve adam yanmaz, herkes elinden geldiince abuk eve dnmek iin her tr abay gsterir. Ama l insanlar da numaracdr. Seni orada olabildiince ok tutmak iin urarlar. Ebeveynlerime yle dedim, "Bu birisi ile akrabalnn olmas ile ilgili deil. Benim kesinlikle lmle ilikim var, bunu inkr edemezsin. Kimin ldnn nemi yok. Bu benim iin simgesel bir ey. Bir gn ben de leceim. nsanlarn llere, llerin yaayanlara nasl davrandn renmem gerek; bunu yapmazsam nasl renebilirim?" "Tuhaf savlar getiriyorsun." dediler. "Ama" dedim, "Beni lmn benimle ilikili olmadna, lmeyeceime ikna etmelisiniz. Beni buna ikna edebilirseniz gitmeyi brakrm; aksi halde brakn kefedeyim." Bana lmeyeceimi sylemediler, bu yzden yle dedim, "O zaman susun. Size gitmenizi sylemiyorum. Ve orada olan her eyden keyif alyorum." Gzlediim ilk ey kimsenin, orada bile lm hakknda konumad oldu. Cenaze atei birinin babasn, erkek kardeini, amcasn, dostunu, dmann yakyor: nsanlarla pek ok adan ilikisi var. lm ve hepsi nemsiz eylerle ilgileniyorlar.

Filmlerden konuurlard, politika konuurlard, pazardan konuurlard. Her tr eyden konuurlard, lm hari. Kk gruplar halinde toplanrlar, cenaze ateinin evresinde otururlard. Bir gruptan dierine giderdim: Kimse lmden konumazd. Kesin olarak bilirdim ki, yanan bedene bakmaktan kanmak iin, kendilerini megul etmek iin baka eylerden konuuyorlar, nk o onlarn da bedeniydi. Birazck anlaylar olsa, orada, cenaze ateinin zerinde kendilerinin yandn grebilirlerdi, baka birinin deil. Bu yalnzca bir zaman sorunudur. Yarn o insanlarn arasndan bir bakas cenaze ateinin zerinde olacaktr; ertesi gn bir bakas. Her gn cenaze ateine bir bakas getirilir. Bir gn ben de cenaze ateine gtrleceim ve insanlar bana byle davranacak. Son vedalar bu olacak: Fiyatlarn ykselmesinden, rupinin deerinin dmesinden bahsedecekler, lmn nnde. Ve hepsi srtlarn cenaze ateine verip oturacaklar. Gelmek zorundaydlar, bu yzden geliyorlard, ama gelmeyi hi istemiyorlard. Bu yzden, srf sosyal kurallara uymu olmak iin, orada olduklarn gstermek iin, orada yokken var olmak istiyorlar. Ve bunu da, ldklerinde belediyenin kamyonu ile gtrlmemek iin yapyorlar. Bu kadar insann lmne katldklar iin, doal olarak baka insanlar da onlar uurlayacaktr. Neden orada olduklarn bilirler. Oradadrlar, nk cenaze ateinin zerinde kendileri varken insanlarn orada olmasn isterler. Ama bu insanlar ne yapyordu? Tandklarma sordum. Bazen retmenlerimden biri orada olur, aptalca eylerden konuurdu. Birinin bir bakasnn kars ile flrt etmesinden. Dedim ki, "Bu birisinin karsndan ve onun ne yaptndan konumann zaman m? len bu adamn karsn dn. Kimse bunun iin endielenmiyor, kimse bundan bahsetmiyor. lecein zaman kendi karn dn. Kiminle flrt edecek? Ne yapacak? Bunun iin ayarlamalar yaptn m? Ve bu aptall gremiyor musun? lm burada ve sen olas her ekilde ondan kanmaya alyorsun." Ama tm dinler bunu yapmtr ve bu insanlar yalnzca belli dinlerin belli geleneklerini temsil ediyordu. ANNEMN BABASI BANA, DODUUM ZAMAN O gnlerin en nl astrologlarndan birine dantn anlatrd. Astrolog doum haritam yapacakm, ama onu incelemi ve yle demi, "Eer bu ocuk yedi yln sonunda hayatta kalrsa, ancak o zaman haritay yapabilirim. Yedi yldan fazla hayatta kalmas imknsz grnyor, bu yzden ocuk lecekse harita yapmak faydasz; bir ie yaramaz. Haritann ie yarayacandan emin olmadka onu yapmamay alkanlk edindim." Haritam yapmadan ld, bu yzden onu olu hazrlad. Ama o da ard; dedi ki, "Bu ocuun yirmi bir yanda lecei neredeyse kesin. Yedi ylda bir lmle kar karya kalacak." Bu yzden annem ve babam, ailem hep benim lmemden endielendiler. Ne zaman yedi senelik devrenin sonuna gelsem korkarlard. Ve adam haklyd. Yedi yanda hayatta kaldm, ama derin bir lm

deneyimi yaadm, annemin babasnn lmn. Ve ona o kadar balanmtm ki, onun lm kendi lmm gibi geldi bana. Kendi ocuksu yolumla onun lmn taklit ettim. gn yemek yemedim, su imedim, nk bunu yapmann ihanet olacan hissediyordum. O benim paramd. Onun varl, sevgisi ile bymtm. O ld zaman yemek yemenin ihanet olacan hissettim. Yaamak istemiyordum. Bu ocuksu bir davran, ama bunun aracl ile ok derin bir ey oldu. gn boyunca yattm; yataktan kmadm. Dedim ki, "Artk o ldne gre ben de yaamak istemiyorum." Hayatta kaldm, ama o gn bir lm deneyimi oldu. Bir adan ldm ve fark ettim ki -sana nasl anlatabilirim, o zamanlar yalnzca belirsiz bir deneyimdi- lmn imknsz olduunu hissetmeye baladm. Bu bir histi. On drt yana geldiimde ailem yine leceimden endielenmeye balad. Hayatta kaldm, ama yine bilinli olarak denedim. Onlara dedim ki, "Eer astrologun syledii gibi lm olacaksa, hazrlkl olmak en iyisi. Neden lme ans verelim ki? Neden gidip onu yar yolda karlamayaym? leceksem, bilinli olarak lmek en iyisi." Bylece okuldan yedi gnlk izin aldm. Mdre gittim ve ona, "leceim." dedim. O dedi ki, "Neler samalyorsun! ntihar m edeceksin? Ne demek leceim?" Ona astroloun kehanetini, her yedi ylda bir lmn karma kacan anlattm. Ona dedim ki, "lm beklemek iin yedi gn herkesten uzaklaacam. lm gelirse, bunu bilinli olarak karlamak en iyisi, bylece bir deneyim olur." Kyn hemen dndaki tapnaa gittim. Rahiple konuarak, beni rahatsz etmemesini saladm. ok tenha, ziyaret edilmeyen bir tapnakt, eskiydi ve yknt halindeydi. Oraya kimse gelmiyordu. Bu yzden ona yle dedim, "Tapnakta kalacam. Bana gnde bir kez yiyecek ve iecek bir ey ver. Btn gn yatp lm bekleyeceim." Yedi gn bekledim. O yedi gn ok gzel bir deneyim oldu. lm gelmedi, ama ben lmek iin zerime deni yaptm. Tuhaf, garip eyler oldu. ok ey oldu, ama en temeli uydu: leceini hissediyorsan, sessiz ve sakin oluyorsun. O zaman hibir ey endie yaratmaz, nk tm endieler yaamla ilgilidir. Yaam tm endielerin temelidir. Her durumda bir gn leceksen, neden endielenesin ki? Orada yatyordum. Drdnc veya beinci gnde tapnaa bir ylan girdi. Gr alanmdayd, ylan gryordum, ama korku yoktu. Aniden kendimi ok tuhaf hissettim. Korku yoktu, bu yzden yle dndm, "lm gelirken, bu ylan aracl ile geliyor olabilir, o zaman neden korkaym? Beklerim!"

Ylan zerimden geti ve gitti. Korku yok olmutu. lm kabullenirsen korku olmaz. Yaama tutunursan, o zaman korku oradadr. Defalarca evreme sinekler geldi. evrede uuyor, zerimde, yzmde yryordu. Bazen sinirleniyor, onlar silkeleyip atmak istiyordum, ama sonra dnyordum, "Ne faydas var ki? Eninde sonunda leceim ve o zaman bedeni koruyacak kimse olmayacak. Bu yzden brak istediklerini yapsnlar." Onlarn istediklerini yapmalarna izin vermeye karar verir vermez sinir yok oldu. Hl bedenin zerindeydiler, ama sanki benimle ilgileri yoktu. Baka birinin bedeninde hareket ediyor, yryormu gibiydiler. O anda bir mesafe olumutu. lm kabul edersen, o mesafe yaratlr. Yaam tm endieleri, sinirleri, her eyiyle uzaklar. Bir adan ldm, ama orada lmsz bir ey olduunu anladm. lm tamamen kabullenirsen, onun farkna varrsn. Sonra ailem yirmi bir yamda lmemi bekliyordu. Bu yzden onlara yle dedim, "Neden bekleyip duruyorsunuz? Beklemeyin. imdi lmeyeceim." Elbette bir gn fiziksel olarak leceim. Ama astrologun bu kehanetinin bana ok yardm oldu, nk erken yalarmda lmn farkna varmam salad. Meditasyon yapabiliyor, gelmekte olan kabullenebiliyordum.

AYDINLANMA: GEMTEN KOPU ok gzel bir budist hikyesi vardr: Bir kasabada aniden, hi yoktan gen, gzel bir kadn belirir. Kimse onun nereden geldiini bilmemektedir; nereli olduu hi bilinmemektedir. Ama o kadar gzel, o kadar byleyicidir ki, kimse nereden geldiini dnmez, insanlar toplanr, tm kasaba toplanr ve tm gen adamlar, neredeyse yz gen adam kadnla evlenmek ister. Kadn der ki, "Bakn, ben bir kiiyim, siz yz. Yalnzca bir kiiyle evlenebilirim, bu yzden bir ey yapn. Yarn gene geleceim; size yirmi drt saat veriyorum. inizden biri Buda'nn Lotus Sutra'sn syleyebilirse, onunla evleneceim." Tm gen adamlar evlerine koar; yemezler, uyumazlar, tm gece sutray(1) ezberlerler, kafalarna sokmaya alrlar. On tanesi baarr. Ertesi sabah kadn gelir ve o on kii ezberden okumay teklif eder. Kadn dinler. Baarmlardr.

Kadn der ki, "Tamam, ama ben bir kiiyim. Nasl on kiiyle evlenebilirim? Size yine yirmi drt saat vereceim. Lotus Sutra'nn anlamn aklayabilenle evleneceim. Bu yzden anlamaya aln, nk ezberlemek kolaydr, mekanik olarak bir eyi tekrarlyorsunuz ve anlamn anlamyorsunuz." Hi zaman yoktur -yalnzca bir gece!- oysa Lotus Sutra uzun bir sutradr. Ama ksan her eyi yapabilirsin. Gen adamlar evlerine koarlar ve ok alrlar. Ertesi gn kii gelir. Anlamlardr. Ve kadn yle der, "Sorun hl yerinde duruyor. Saynz azald, ama sorun duruyor. yz kiiden kiiye dmek bir gelime, ama yine, kiiyle evlenemem, yalnzca bir kiiyle evlenebilirim. Bu yzden yirmi drt saat daha... Yalnzca anlamakla kalmayp, onun tadn alan kiiyle evleneceim. Bu yzden yirmi drt saat onun anlamn tatmaya aln. Aklyorsunuz, ama bu aklama zihinsel. Biraz dnsel tat, bir koku grmek istiyorum. Lotusun varlnza girdiini, lotustan bir eyler kazandnz grmek istiyorum. Onun kokusunu almak istiyorum. Bu yzden yarn yine geleceim." Yalnzca bir kii gelir ve kesinlikle baarmtr. Kadn onu kasabann dndaki evine gtrr. Adam evi daha nce hi grmemitir; ok gzeldir, neredeyse bir hayal lkesidir. Ve kadnn anne babas kapda durmaktadrlar. Gen adam karlarlar ve "ok mutlu olduk." derler. Kadn ieri girer ve adam, anne babayla biraz gevezelik yapar. Sonra anne baba yle der, "Sen git. Seni bekliyordur. Bu onun odas." Ona gsterirler. Adam gider, kapy aar, ama orada kimse yoktur. Bo bir odadr. Ama baheye giden bir kaps vardr. Bu yzden bakar, belki kadn baheye kmtr. Evet, baheye km olmaldr, nk patikada ayak izleri vardr. Bylece ayak izlerini takip eder. Neredeyse bir buuk kilometre yrr. Bahe biter ve imdi ok gzel bir rman kysnda durmaktadr, ama kadn orada deildir. Ayak izleri de yok olmutur. Yalnzca iki ayakkab vardr, kadna ait altn ayakkablar. Adam arr. Ne olmutur? Arkasna bakar, bahe yoktur, ev yoktur, anne baba yoktur, hibir ey yoktur. Hepsi yok olmutur. Yine bakar. Ayakkablar yok olmutur, rmak yok olmutur. Geride kalan tek ey boluktur. Boluk ve byk bir kahkaha. Ve o da kahkaha atar. Evlenmitir. Bu ok gzel bir Budist hikyesidir. Adam bolukla, hilikle evlenmitir. Btn byk azizlerin arad evlilik budur. "sa'nn gelini" ya da "Krina'nn gopisi(2)" olduunuz an budur. Ama her ey yok olur; patika, bahe, ev, kadn, hatta ayak izleri. Her ey yok olur. Yalnzca bir kahkaha vardr, evrenin gbeinden ykselen bir kahkaha. OCUKLUUMDAN BER SESSZLE IIM. ELMDEN geldiince uzun sre sessizce otururdum. Doal olarak ailem ie yaramaz biri olacam dnrd. Haklydlar! Gerekten de ie yaramaz biri oldum, ama bundan piman deilim!

yle bir noktaya geldi ki, bazen ben otururken annem gelirdi ve yle bir ey derdi, "Tm evde kimse kalmam gibi. Pazara gidip sebze alacak birine ihtiyacm var." Onun tam nnde oturuyor olurdum ve yle derdim, "Birini grrsem sylerim." Varlmn anlam olmad kabul ediliyordu; orada olup olmamam fark etmiyordu. Bir iki kez denediler ve sonra, "Onu hesaba katmamak, onu dikkate almamak daha iyi." dediler. Sabahleyin beni sebze almaya gnderirlerdi. Akam gelip sorardm, "Beni ne iin gnderdiinizi unuttum ve artk pazar kapal..." Annem derdi ki, "Bu senin hatan deil, bizim hatamz. Btn gn bekledik, ama batan senden istemememiz gerekirdi. Nerelerdeydin?" Derdim ki, "Evden karken yaknda ok gzel bir bodhi aac grdm." Gautama Buda'nn altnda uyand trden bir aa. Aaca Gautama Buda yznden bodhi aac ad verildi. Gautama Buda'dan nce ad neydi, bilinmiyor; bir ismi olmu olmal, ama Buda'dan sonra onun ad ile ilikilendi. Gzel bir bodhi aac vard ve benim iin ok batan karcyd. Altnda yle bir sessizlik, yle bir serinlik olurdu, beni rahatsz edecek kimse olmazd ki, bir sre altnda oturmadan yanndan geemezdim. Ve o huzur anlar, sanrm btn gne yaylrd. Birka hayal krklndan sonra, "Onu rahatsz etmemek daha iyi." diye dndler. Ve neredeyse var olmadm gereini kabul etmeleri beni ok mutlu ediyordu. Bu bana muazzam bir zgrlk veriyordu. Kimse benden hibir ey beklemiyordu. Kimse senden bir ey beklemezken bir sessizlie dersin. Dnya seni kabul etmitir, artk senden beklenen bir ey yoktur. Bazen eve ge kaldmda, beni iki yerde ararlard. Biri nani'min eviydi, dieri bodhi aac. Beni bodhi aacnn altnda aramaya baladklar iin aaca trmanp tepesinde oturmaya baladm. Gelir, evresine baknr ve "Burada grnmyor." derlerdi. Ve ben bam sallar, "Evet, bu doru. Burada deilim", derdim. LK BEDEN DII DENEYMM AATAN DNCE oldu. niversitenin hemen arkasnda, yksek aa ve bir tepeciin olduu, ok sessiz, kimsenin gitmedii bir yerde meditasyon yapardm. O aalardan birine trmanp, meditasyon yapardm. Bir gn aniden aata oturduumu ve ayn anda bedenimin aa dtn ve yerde yattn grdm. Bir an ona nasl gireceimi bilemedim. Tesadf eseri yakndaki bir kyden niversiteye st getiren bir kadn bedenimin dtn grmt, bu yzden yakna geldi. sel bedenin dsal bedenden ayrld durumlar, gzlerin arasndaki nc gz ovalarsan, onun kap olduunu duymu olmalyd. Dar kan ruh oradan girebilirdi.

Bu yzden nc gzm ovalad. Onun alnm ovaladn grebiliyordum ve bir sonraki an gzlerimi atm ve ona bunu yapmay nereden rendiini sordum. Yalnzca iitmiti. lkel bir kyd, ama nc gzn insann kt ve geri dnebilecei yer olduuna ilikin geleneksel fikri duymutu. HATIRLAYABLDM LK ZAMANLARDAN BER AYDINLANMA kapsn aradm durdum, ta ocukluumdan beri. O fikri gemi yaammdan tayp getirmi olmalym, nk bu yaamdaki ocukluumda onu aramadm tek bir gn hatrlamyorum. Doal olarak, herkes deli olduumu dnd. Hi ocuklarla oynamadm. Kendi yatm ocuklarla iletiim kurmann yolunu hi bulamadm. Bana aptal grnyorlard, aptalca eyler yapyorlard. Hibir futbol takmna, voleybol takmna, hokey takmna katlmadm. Elbette, hepsi deli olduumu dnd. Ve beni ilgilendirdii kadaryla, ben byrken tm dnyaya deli gzyle bakmaya baladm. Son senede, yirmi bir yandayken, bir sinir knts ve ama zaman oldu. Doal olarak, beni sevenler -ailem, dostlarm, profesrlerim- iimde neler olup bittiini biraz anlayabiliyorlard. Neden dier ocuklardan bu kadar farklydm, neden gidip saatlerce gzlerim kapal oturuyordum, neden rman kysna oturup saatlerce, bazen btn gece gkyzne bakyordum. Doal olarak, bu tr eyleri anlayamayan insanlar -onlarn anlamasn beklemiyordum- benim deli olduumu dnd. Kendi evimde neredeyse yoktum. Yava yava bana herhangi bir ey sormaktan vazgetiler ve yava yava orada deilmiim gibi hissetmeye baladlar. Ve bir hilik, hi kimse, yokluk olu biimime baylyordum. O bir sene muazzamd. Hilikle, bolukla evrelenmitim. Dnya ile her tr iletiimi kaybetmitim. Biri bana banyo yapmam hatrlatrsa, saatlerce banyo yapp duruyordum. Sonra kapy almak zorunda kalyorlard. "imdi banyodan k. Bir ay yetecek kadar banyo yaptn! Dar k artk." Bana yememi hatrlattklar zaman yiyordum; aksi halde gnler geiyor, hibir ey yemiyordum. Oru tuttuumdan deil, yemek ya da oru tutmak hakknda hibir fikrim olmuyordu. Tek dncem kendimin iinde derine, daha derine gitmekti. Ve kap o kadar ekici, eki o kadar bykt ki... Fizikilerin artk kara delik dedikleri ey gibi. Varoluta kara delikler olduu syleniyor. Tesadfen kara delie bir yldz gelirse, iine ekilir; o ekie direnmenin yolu yoktur ve kara delie girmek ykma gitmektir. Dier yanda ne olduunu bilmeyiz. Benim fikrim, -bunun iin bir fizikinin kant bulmas gereklidir- kara deliin dier yanda beyaz delik olduudur. Delik tek ynl olamaz; bir tnel olmaldr. Bu deneyimi ben kendi iimde yaadm. Belki evrende daha byk lekte oluyordur. Yldz lr; bizim grebildiimiz kadaryla yok olur. Ama her geen an yeni yldzlar doar. Nereden? Onlarn geldii rahim nerededir? Basit aritmetik o kara deliin rahim olduunu gsterir, eskiler iinde yok olur ve yeniler doar.

Bu deneyimi ben kendi iimde yaadm. Ben bir fiziki deilim. O bir senelik muazzam eki beni insanlardan gittike uzaklatrd, yle ki kendi annemi tanyamaz oldum, kendi babam tanyamayabiliyordum; kendi ismimi unuttuum zamanlar oldu. ok uratm, ama ismimin ne olduunu bulmann yolu yoktu. Doal olarak, o bir sene sresince baka herkes iin deliydim. Ama benim iin delilik meditasyon olmutu, o deliliin zirvesi kapy at. VAIDYA'YA, BR AYURVEDA DOKTORUNA GTRLDM. Aslnda, pek ok doktora gtrldm, ama yalnzca bir vaidya babama unu dedi, "O hasta deil. Zamannz harcamayn." Elbette, beni bir yerden dierine srklyorlard. Ve pek ok insan bana ilalar veriyordu ve ben babama yle diyordum, "Neden endieleniyorsun? Ben ok iyiyim." Ama kimse bana inanmyordu. Diyorlard ki, "Sessiz ol. lac al yeter, ne zarar olabilir?" Bu yzden her tr ilac kullandm. Tek bir vaidyann anlay vard. Ad Pundit Bhaghirath Prasad idi. O yal adam ld, ama nadir bir anlay vard. Bana bakt, "Hasta deil." dedi. Ve alamaya balad: "Bu durumu ben de aryordum. O talihli. Bu yaamda bu durumu kardm. Onu kimseye gtrmeyin. Eve ulayor." Ve mutluluk gzyalar dkt. O bir arayc idi. Tm lkeyi boydan boya aramt. Tm yaam bir aray ve aratrma olmutu. Bunun ne hakknda olduu konusunda bir fikri vard. Benim koruyucum oldu, doktorlara ve dier hekimlere kar koruyucum. Babama yle dedi, "Bunu bana brak. Ben ilgilenirim." Bana hi ila vermedi. Babam srar ettiinde bana ekerden haplar verdi ve dedi ki, "Bunlar ekerden haplar. Onlar teselli etmek iin alabilirsin. Zarar vermezler, faydalar da olmaz. Aslnda, hibir eyin faydas olmaz." ZHNSZLK DNYASINA LK KEZ GRDNZDE, BU delilik gibi grnr; "ruhun karanlk gecesi", ruhun deli gecesi. Tm dinler bu gerei fark etmitir; bu yzden tm dinler zihinsizlik dnyasna girmeye kalkmadan nce bir usta bulman konusunda srar eder, nk o sana yardm etmek, sana destek olmak iin orada olacaktr. Sen parampara olacaksn, ama o seni cesaretlendirmek, sana umut vermek iin orada olacak. Yeni olan sana yorumlamak iin o orada olacak. Ustann anlam budur: Yorumlanamaz olan yorumlamak, sylenemez olana iaret etmek, ifade edilemez olan gstermek. Orada olacak, senin o patikada devam etmen iin yntemler, yollar tasarlayacaktr. Aksi halde ondan kamaya balayabilirsin. Ve unutma, ka yoktur. Kamaya balarsan lgna dnersin. Sufiler bu tr insanlara mastas derler. Hindistan'da deli paramahansas olarak bilinirler. Geri dnemezsin, nk o artk orada deildir, ileri gidemezsin, nk tamamen karanlktr. Orada taklp kalrsn. te bu yzden Buda der ki, "Bir usta bulan talihlidir." Ben ustasz alyordum. Aradm ve bir usta bulamadm. Aramadmdan deil; yeterince ok aramtm, ama bir tane bulamamtm. Bir usta bulmak nadirdir, benliksiz olan birini bulmak

nadirdir, neredeyse yokluk olan bir varlk bulmak nadirdir. lahi olana kap olan bir adam bulmak nadirdir, ilahi olana giden, seni engellemeyecek bir kap, iinden geebilecein bir kap. Bu ok zordur. Sihler tapnaklarna gurudwara, ustann kaps derler. Usta tam olarak budur: Kap. sa tekrar tekrar syler, "Ben kapym, ben yolum, ben gereim. Beni takip edin, benden gein. Ve benden gemezseniz, ulaamazsnz." Evet, bazen bir insan ustasz almak zorunda kalabilir. Usta yoksa, o zaman insan ustasz almaldr, ama o zaman yolculuk ok tehlikeli olur. Bir sene boyunca yle bir durumdaydm ki, neler olduunu bilmek neredeyse imknszd. Bir sene boyunca kendimi hayatta tutmak bile gt. Kendimi hayatta tutmak ok g bir eydi, nk itahm tamamen kaybolmutu. Gnler geer ben alk hissetmezdim; gnler geer, ben susuzluk hissetmezdim. Kendimi yemeye, imeye zorlardm. Beden o kadar yoktu ki, hl bedende olduumu hissetmek iin kendi canm yakmam gerekirdi. Kafamn hl orada olup olmadn hissetmek iin onu duvara vururdum. Ancak acdnda birazck bedende olurdum. Her sabah ve her akam yedi ila on be kilometre koardm. nsanlar benim deli olduumu dnrd. Neden o kadar ok kouyordum ki? Her gn otuz kilometre! Srf kendimi hissetmek, hl var olduumu hissetmek, kendim ile balanty koparmamak iindi, gzlerim olmakta olan yeniye alana kadar beklemek iin. Ve kendimi kendime yakn tutmak zorundaydm. Kimseyle konumuyordum, nk her ey o kadar tutarsz olmutu ki, bir cmleyi oluturmak bile gt. Cmlenin ortasnda ne sylediimi unutuyordum. Yolun ortasnda nereye gittiimi unutuyordum. Sonra geri dnmek zorunda kalyordum. Bir kitap okurken, elli sayfa okur, sonra aniden fark ederdim, "Ben ne okuyorum? Hi hatrlamyorum." Durumum buydu... Psikiyatristin kaps hzla alr ve bir adam koarak ieri girer. "Doktor!" diye haykrr. "Bana yardm etmelisin. Aklm kaybediyorum, bundan eminim. Hibir eyi hatrlayamyorum; bir sene nce olanlar, hatta dn olanlar. Deliriyor olmalym!" "Hmm..." diye dnr deli doktoru. "Bu sorunu ilk ne zaman fark ettin?" Adam akn grnr. "Hangi sorunu?" Benim durumum byleydi! Bir cmleyi tamamlamak bile gt. Kendimi odama kapatmak zorunda kalyordum. Konumamaya, hibir ey sylememeye dikkat ediyordum, nk bir ey sylemek, deli olduumu ilan etmek olurdu. Bu bir sene srd. Yerde uzanr, tavana bakar, birden yze, sonra yzden bire sayardm. Sayma yeteneine hl sahip olmak bile en azndan bir eydi. Tekrar tekrar unuturdum. Yine odak kazanmam, bir perspektifimin olmas bir senemi ald.

Oldu. Bir mucizeydi. Ama gt. Beni destekleyecek kimse yoktu, nereye gittiimi, ne olduunu syleyecek kimse yoktu. Aslnda, herkes buna karyd; retmenlerim, arkadalarm, bana iyi dileklerde bulunanlar. Hepsi buna karyd. Ama hibir ey yapamyorlard, ancak knayabiliyor, yalnzca ne yaptm sorabiliyorlard. Ben hibir ey yapmyordum! Artk benim temdeydi; oluyordu. Bir ey yapmtm; bilmeden kapy almtm ve imdi kap almt. Yllardr meditasyon yapyordum, hibir ey yapmadan, sessizce oturuyordum ve yava yava olduun o yere ulamaya baladm ve sen hibir ey yapmyorsun; yalnzca oradasn, bir varlksn, izleyicisin. zleyici bile deilsin, nk izlemiyorsun, yalnzca bir varlksn. Szckler yeterli deil, nk hangi szck kullanlrsa kullanlsn, yaplyormu gibi grnyor. Hayr, ben yapmyordum. Ben yalnzca uzanyor, oturuyor, yryordum. Derinlerde ifa eden biri yoktu. Her hrs kaybetmitim; biri olma arzusu yoktu, ulama arzusu yoktu. Yalnzca kendi iime atlmtm. Bu bir boluktu ve boluk insan deli eder. Ama Tanr'ya giden tek kap boluktur. Bu, ancak delirmeye hazr insanlar eriirler demektir, baka kimse deil. BANA SORUYORSUN: AYDINLANDIIN ZAMAN NE oldu? Kahkaha attm, hakiki, grltl bir kahkaha, aydnlanmaya almann btn samaln grmtm. Btn bunlar aptalcayd, nk biz aydnlanm doarz ve zaten var olan bir ey iin uramak en sama eydir. Zaten sende varsa, onu elde edemezsin; yalnzca sahip olmadn, benliinin esas paras olmayan eyleri elde edebilirsin. Ama aydnlanma senin doann kendisidir. Ben pek ok yaam boyunca bunun iin abalamtm. ok, pek ok yaam boyunca tek hedef olmutu. Ve ona erimek iin olas her eyi yapmtm, ama hep baarsz olmutum. yle olmak zorundayd, nk bu bir erime olamaz. Bu senin doandr, bu yzden nasl erime olur? Bu bir hrs olamaz. Zihin hrsldr; para iin, g iin, prestij iin hrslanr. Ve sonra bir gn, bunca dadnk eylemden bkt zaman, aydnlanma, zgrleme, nirvana, Tanr hrsna kaplr. Ama ayn hrs geri dnmtr; yalnzca hedefi deimitir. lk nce hedef dardadr, imdi hedef ieridedir. Ama tavrn, yaklamn deimemitir; ayn ukurda, ayn tekdzelikte, ayn kiisindir. "Aydnlandm gn" yalnzca baarlacak hibir ey olmadn, gidilecek hibir yer olmadn, yaplacak hibir ey olmadn fark ettiim gn anlamna gelir. Biz zaten ilahiyiz, biz zaten mkemmeliz, olduumuz gibi. Hibir gelimeye ihtiya yoktur, hem de hi. Tanr asla kimseyi kusurlu yapmaz. Kusurlu birine rastlasan bile, kusurluluunun kusursuz olduunu greceksin. Tanr asla kusurlu bir ey yaratmaz. Bokuju isminde bir Zen ustas duydum, bu gerei, her eyin mkemmel olduunu mritlerine anlatyormu. Bir adam ayaa kalkm -ok yal ve kambur bir adamm- ve yle demi, "Ya

ben? Ben bir kamburum. Bana ne diyorsun?" Bokuju yle demi, "Hayatm boyunca byle mkemmel bir kambur grmedim." "Aydnlanmaya ulatm gn" dediim zaman yanl dil kullanyorum, nk baka dil yok, nk dilimizi biz yarattk. Baar, ulama, hedef, gelime, ilerleme, evrim gibi szcklerden oluuyor. Dillerimiz aydnlanm insanlar tarafndan yaratlmad ve aslnda onlar isteseler de dil yaratamazlar, nk aydnlanma sessizlik iinde olur. O sessizlii nasl szcklere dkersin? Ve ne yaparsan yap, szckler o sessizliin bir ksmn yok eder. Lao Tzu(3) yle der: Gerek ileri srld anda yanl olur. Gerei aktarmann yolu yoktur. Ama dil kullanlmaldr; baka yol yoktur. Bu yzden her zaman dili, deneyim iin yeterli olamayaca koulu ile kullanrz. Dolaysyla yle diyorum, "Aydnlanmaya ulatm gn." Bu ne bir ulama, ne de bana ait. O gn, onca aptallm, ona ulamak iin gsterdiim aptalca abalar yznden gldm. O gn kendime gldm ve o gn btn insanla gldm, nk herkes baarmaya alyordu, herkes ulamaya alyordu, herkes gelimeye alyordu. Bana eksiksiz bir geveme durumunda oldu. Hep o durumda olur. Her eyi denemitim. Ve sonra, tm abalarn bounaln grm, projeyi tamamen brakmtm. Onu unutmutum. Yedi gn boyunca olabildiince sradan bir ekilde yaamtm. Birlikte yaadm insanlar ok armt, nk ilk defa beni sradan bir hayat yaarken grmlerdi. Bunun dnda tm yaamm mkemmel bir disiplindi. ki sene boyunca o aile ile yaadm ve sabahn nde kalktm, sonra yedi, sekiz kilometrelik bir yrye ya da kouya ktm, sonra rmakta ykandm biliyorlard. Her ey mutlak bir tekdzelik iinde geiyordu. Ateim olsa, hastalansam bile bir fark olmuyordu: Ayn ekilde devam ediyordum. Benim saatlerce meditasyon yaparak oturduumu biliyorlard. O gne kadar pek ok ey yememitim. ay, kahve imezdim; ne yiyeceim, ne yemeyeceim konusunda kat bir disiplinim vard. Yedi gn boyunca geveyince, her eyi brakp, ilk gn dokuzda uyandm, ay itiim zaman aile ard. "Ne oldu?" dediler. "Dtn m?" Beni byk bir yogi olarak gryorlard. O gnlerden bir resim hl duruyor. Tek bir para kumam vard, o kadar. Gndz bedenimi onunla rterdim, geceleyin battaniye gibi kullanrdm. Bambudan bir hasrn zerinde uyurdum. Tek konforum buydu; o battaniye, o bambu hasr. Hibir eyim yoktu, baka hibir malm yoktu. Dokuzda uyandmda ardlar. "Yolunda olmayan bir ey var. ok mu hastasn, ciddi ekilde hasta msn?" dediler.

Dedim ki, "Hayr, ciddi bir hastalm yok. Yllardr hastaydm; artk mkemmel bir salm var. Artk yalnzca uyku beni terk ettii zaman uyanacam ve ancak uyku bana geldiinde uyuyacam. Artk saatin klesi olmayacam. Bedenim ne yemek isterse onu yiyeceim, canm ne isterse onu ieceim." Dedim ki, "Bu kadar yeter." Ve yedi gnde tm projeyi tamamen unuttum, onu bir daha hatrlamamak zere unuttum. Ve yedinci gnde oldu, hi yoktan oldu. Ve ben kahkaha atnca, bahvan kahkahay duydu. Benim biraz deli olduumu dnegelmiti, ama beni o ekilde glerken hi grmemiti. Koarak geldi. "Sorun ne?" dedi. "Endielenme." dedim. "Deliydim biliyorsun, imdi zr deli oldum! Kendime glyorum. Sen alnma. Git uyu." PEK OK YAAM BOYUNCA ALITIM -KEND ZERMDE altm, abaladm, yaplabilecek her eyi yaptm- ve hibir ey olmad. Artk neden hibir ey olmadn anlyorum. abann kendisi engeldi. Merdivenin kendisi nlyordu, arama drtsnn kendisi maniydi. nsan aramadan ulaabileceinden deil -aray gereklidir- ama sonra araytan vazgeilmesi gereken bir nokta gelir. Irma gemek iin tekne gereklidir, ama sonra bir an gelir, tekneden inmeli, onu tamamen unutmal, arkada brakmalsn. aba gereklidir, aba olmadan hibir ey mmkn deildir. Ama yalnzca abayla da hibir ey mmkn deildir. 21 Mart 1953'ten hemen nce, yedi gn nce, kendi zerimde almay braktm. Bir an gelir, abann tm bounaln grrsn. Elinden gelen her eyi yapmsndr ve hibir ey olmamtr. Bir insann elinden gelen her eyi yapmsndr. Baka ne yapabilirsin ki? Derin bir aresizlik iinde tm aray brakrsn. Ve arayn brakld gn, benim bir ey aramadm gn, hibir eyin olmasn beklemediim gn, olmaya balad. Yeni bir enerji ykseldi, hi yoktan. Hibir kaynaktan gelmiyordu. Hibir yerden gelmiyordu ve her yerden geliyordu. Aalarda, talarda, gkyznde, gnete ve havadayd; her yerdeydi. Hrsla aryordum ve ok uzak olduunu dnyordum. Oysa o kadar yakndayd! Gzler uzaklara, ufka odaklanmt ve yaknda olan grme yeteneini kaybetmiti. abann bittii gn, ben de bittim; nk aba olmadan var olamazsn, arzu olmadan var olamazsn, gayret olmadan var olamazsn. Ego olgusu, benlik olgusu bir ey deildir, bir sretir. Orada, iinde oturan bir madde deildir; her an onu yaratmalsn. Bisiklet srmek gibidir: Pedal basarsan gider, pedal basmazsan durur. Momentum yznden biraz daha ilerleyebilir, ama pedal basmay braktn an bisiklet aslnda durmaya balar. Artk enerjisi yoktur, hibir yere gidecek gc yoktur. Dp yklacaktr. Ego vardr, nk biz arzuya pedal basmaya devam ederiz, nk bir ey elde etmek iin gayret gstermeye devam ederiz, nk kendimizin ilerisine srayp dururuz. Ego olgusu budur ite; kendinin ilerisine sramak, gelecee sramak, yarna sramak. Var olmayana sramak egoyu yaratr. Var olmayandan kaynakland iin bir serap gibidir. Yalnzca arzudan oluur, baka bir eyden deil. Yalnzca susuzluktan oluur, baka bir eyden deil.

Ego, 'imdi'de deildir, gelecektedir. Eer gelecekteysen, ego ok gerek grnr. imdideysen, ego bir seraptr; yok olmaya balar. Ben aramay braktm gn... Aslnda aramay braktm sylemek doru deil; arayn durduu gn demek daha iyi. Tekrarlayaym: Arayn durduu gn demek daha iyi. nk onu ben durdurursam, o zaman "ben" yine oradaymdr. imdi durdurma benim abam olur, imdi durdurma benim arzum olur ve arzu gze arpmayacak ekilde var olmaya devam eder. Arzuyu durduramazsn, onu ancak anlayabilirsin. Anlayn kendisinde onu durdurma vardr. Unutma, kimse arzulamay durduramaz ve gereklik ancak arzu durduunda olur. te ikilem bu. Ne yapmal? Arzu orada ve budalar arzunun durdurulmas gerektiini syleyip duruyor ve bir sonraki nefeslerinde arzuyu durduramayacan sylyorlar. O zaman ne yapmal? nsanlar ikileme sokuyorsun. Kesinlikle arzu iindesin. Durdurulmas gerektiini sylyorsun, tamam. Ve sonra durdurulamayacan sylyorsun. O zaman ne yapmal? Arzu anlalmaldr. Onu anlayabilirsin, onun bounaln grebilirsin. Dorudan bir alglama gereklidir, acil kavray gereklidir. Arzulamann durduu gn, kendimi ok mitsiz, ok aresiz hissettim. Umut yok, nk gelecek yok. Umut edecek hibir ey yok, nk tm umutlar bounadr, hibir yere gitmez. Dngler izersin. nnde asl durur, yeni seraplar yaratmaya, seni armaya devam eder, "Hadi, hzl ko, ulaacaksn." Ama ne kadar hzl koarsan ko, asla ulaamazsn. Dnyann evresinde grdn ufuk gibidir. Grnr, ama orada deildir. Ona doru gidersen, senden kamaya devam eder. Ne kadar hzl koarsan, o kadar hzl uzaklar. Ne kadar yavalarsan, o kadar yava uzaklar. Ama bir ey kesindir: Seninle ufuk arasndaki mesafe kesinlikle ayn kalr. Ufukla arandaki mesafeyi tek santim azaltamazsn. Umudunla arandaki mesafeyi azaltabilirsin. Umut ufuktur. Ufka, umuda, tasarladn arzuya kpr olmaya alrsn. Arzu bir kprdr, hayali bir kpr, nk aslnda ufuk yoktur. Bu yzden ona bir kpr yapamazsn, yalnzca bir kpr hayal edebilirsin. Var olmayan ile birleemezsin. Arzunun durduu gn, ona baktm ve bouna olduunu fark ettiim gn, aresiz ve umutsuzdum. Ama ite o anda bir ey olmaya balad. Pek ok yaam boyunca uruna abaladm ve olmayan ey olmaya balad. Tek umut umutsuzluunun iindedir, tek tatmin arzusuzluunun iindedir ve muazzam aresizliinin iinde aniden tm varolu sana yardm etmeye balar. Varolu beklemektedir. Kendi bana altn grd zaman ie karmaz. Bekler. Sonsuza dek bekleyebilir, nk varoluun acelesi yoktur. O sonsuzluktur. Artk yalnz olmadn an -braktn, yok olduun an- tm varolu sana akar, iine girer. Ve ilk defa bir eyler olmaya balar.

Yedi gn ok umutsuz, aresiz bir durumda yaadm, ama ayn zamanda bir ey ykseliyordu. "Umutsuz" dediim zaman bu szckle senin kastettiini kastetmiyorum. Yalnzca iimde umut olmadn kastediyorum. Umut yoktu. mitsiz ve hznl olduumu sylemiyorum. Aslnda mutluydum; ok durgun, sakin, akl banda ve odaklanmtm. Umutsuz, ama ok yeni bir anlamda. Umut yoktu, bu yzden nasl umutsuzluk olabilirdi? kisi de yok olmutu. Umutsuzluk, mutlak ve eksiksizdi. Umut yok olmutu ve yannda, sureti olan umutsuzluk da yok olmutu. Bu, umut olmamas, tamamen yeni bir deneyimdi. Bu olumsuz bir durum deildi. Szckleri kullanmak zorundaym, ama bu olumsuz bir durum deildi. Kesinlikle olumluydu. Yalnzca yokluk deildi, bir varlk hissediliyordu. Bir ey iimde tayor, iimi kaplyordu. Ve aresiz dediim zaman szcn szlk anlamn kastetmiyorum. Yalnzca zgecil olduumu sylyorum. aresiz dediim zaman bunu kastediyorum. Olmadm gereini fark etmitim, bu yzden kendime gvenemiyorum, bu yzden kendi konumumu savunamyorum. Altmda zemin yoktu, bir uurumdaydm... Dipsiz bir uurumda. Ama korku yoktu, nk korkacak bir ey yoktu. Korku yoktu, nk korkacak kimse yoktu. O yedi gn muazzam bir dnm oldu, eksiksiz bir dnm. Ve son gn tamamen yeni bir enerjinin, yeni bir n ve yeni bir sevincin varl yle younlat ki, neredeyse dayanlmazd. Sanki patlyordum, sanki mutlulukla deliriyordum. Bat'da gen nesil bunun iin doru ifadeyi bulmu; mutluluktan sersemlemitim, bulut olmutum. Bundan, olan bitenden anlam karmak imknszd. Bu sama bir dnyayd, anlamak gt, kategorilerle idare etmek gt, szckler, dil, aklamalar kullanmak gt. Tm yazmalar l grnyordu ve bu deneyim iin kullanlan tm szckler solgun, kansz geliyordu. Bu ok canlyd. Bir mutluluk dalgas gibiydi. Tm gn tuhaf, sersemleticiydi ve ykc bir deneyimdi. Gemi bana hi ait olmam gibi, onu bir yerlerde okumuum gibi yok oluyordu. Sanki onu hayal etmiim gibi, sanki iittiim, bir bakasnn hikyesi gibi. Gemiimden uzaklayordum, tarihimden kopuyordum. Otobiyografimi kaybediyordum. Bir benliksizlik, Buda'nn anatta dedii ey oluyordum. Snrlar yok oluyordu, ayrmlar yok oluyordu. Zihin yok oluyordu; milyonlarca kilometre tedeydi. Ona tutunmak gt, uzaklayor, uzaklayordu ve onu yaknda tutmak iin bir drt yoktu. Ona kar kaytszdm. Sorun yoktu. Gemi ile srekliliin olmas iin drt yoktu. Akam geldiinde tahamml etmesi ok glemiti, canm yakyordu, ac vericiydi. Bir kadnn doum sanclar ekmesi gibiydi. ocuk doacaktr ve kadn muazzam aclar eker, doum sanclar. O gnlerde geceleyin on iki, bir gibi yatardm, ama o gn uyank kalmak imknszd. Gzlerim kapanyordu, onlar ak tutmak gt. Bir ey yaklayordu, bir ey olacakt. Ne olduunu bilmek gt -belki lmm olacakt- ama korku yoktu. Buna hazrdm. O yedi gn o kadar gzel olmutu

ki, lmeye hazrdm; baka hibir eye gerek yoktu. O kadar muazzam bir mutlulukla gemilerdi ki, o kadar tatmin doluydum ki, eer gelen lmse, ho gelmiti. Ama bir ey olacakt -lm gibi bir ey, iddetli bir ey ya bir lm, ya yeni bir doum olacak, bir armha germe ya da bir dirili olacak bir ey-, muazzam nemi olan bir ey keyi dnnce beni bekliyordu. Ve gzlerimi ak tutmak imknszd, sarho olmutum. Sekiz civarnda uyudum. Uyku gibi deildi. Artk uyku ve samadhi'nin benzer olduunu syleyen Patanjali'yi(4) anlayabiliyorum. Tek bir fark vard, samadhi'de(5) tamamen uyanksndr ve ayn zamanda uykudasndr, hem uykuda, hem uyank. Tm beden gevemitir, bedenin her hcresi tamamen gevemitir, hepsi gevek bir halde ilev gsterir, ama iinde bir farkndalk yanar... berrak, dumansz. Tetikte, ama gevek kalrsn, gevek ama tamamen uyank. Beden olas en derin uykudadr ve bilincin zirvesindedir. Bilinliliin zirvesi ile bedenin vadisi buluur. Uykuya daldm. ok tuhaf bir uykuydu. Beden uyuyordu, ben uyanktm. ok tuhaft, sanki iki yne, iki boyuta ayrlmm gibi; sanki kutuplama tamamen odaklanm gibi, sanki ayn anda her iki kutupmuum gibi... pozitif ve negatif bulumutu, uyku ve uyanklk bulumutu, lm ve yaam bulumutu. Yaratc ile yaratmn bulutuu ann bu olduunu syleyebilirsin. Tuhaft. lk seferinde seni kklerine dek sarsar, temellerini oynatr. O deneyimden sonra bir daha asla ayn olamazsn; yaamna yeni bir vizyon, yeni bir nitelik getirir. Yaklak on ikide gzlerim aniden ald. Onlar ben amamtm. Uyku baka bir eyle bozulmutu. Odada, evremde byk bir varlk hissettim. ok kk bir odayd. evremde kalp gibi atan bir yaam, byk bir titreim hissettim. Neredeyse kasrga, bir k frtnas, coku, kendinden gemilik gibiydi. inde bouluyordum. O kadar muazzam bir ekilde gerekti ki, baka her ey gerekd oldu. Odann duvarlar gerekd oldu, ev gerekd oldu, kendi bedenim gerekd oldu. Her ey gerekdyd, nk artk ilk defa gereklik vard. te bu yzden Buda ve ankara dnyann "maya", bir serap olduunu, onu anlamamzn g olduunu syler. nk biz yalnzca bu dnyay biliriz, karlatracak bir eyimiz yoktur. Bildiimiz tek gereklik budur. Bu insanlar neden bahsediyor? Bu "maya" m, yanlsama m? Bu tek gerekliktir. Gerekten gerek olan tanmadn srece, szleri anlalamaz. Szckler teorik kalr, hipotez gibi grnr. Belki bu adam bir felsefe ortaya atyordur: "Dnya gerekddr." Bat'da Berkeley dnya gerekd dedii zaman, dostlarndan biri olan, ok mantkl bir adamla yryordu; dostu pheciydi. Yoldan bir ta ald ve serte Berkeley'in bana vurdu. Berkeley lk att, kan fkrd ve pheci yle dedi, "imdi, dnya gerekd m? Dnyann gerekd olduunu sylyorsun, yle mi? O zaman neden lk attn? Bu ta gerekd m? O zaman neden

lk attn? O zaman neden bacan tutuyorsun, neden yznde o kadar ok ac ve strap var? Bunlarn hepsi gerekd." Bu tr adamlar Buda'nn, "Dnya bir seraptr!" derken ne kastettiini anlamazlar. O duvardan geebileceini sylemez. Ta yiyebileceini ve ta yemekle ekmek yemen arasnda bir fark olmayacan sylemez. O yalnzca bir gereklik olduunu syler: Onu bir kez tanynca, bu szde gereklik solar, gerekd olur. Gznn nnde daha yksek bir gereklik varken karlatrma olana doar, aksi halde olmaz. Ryada, rya gerektir. Her gece rya grrsn ve her sabah onun gerek olmadn sylersin, ve yine geceleyin rya grdnde, rya gerek olur. Ryada bunun bir rya olduunu hatrlamak ok gtr, ama sabahleyin kolaydr. Ne olur? Ayn kiisindir. Ryada yalnzca tek bir gereklik vardr. Nasl karlatrabilirsin? Onun gerekd olduunu nasl syleyebilirsin? Neyle karlatrabilirsin? Tek gereklik odur. Her ey, baka her ey kadar gerekddr, bu yzden karlatrma olana yoktur. Sabahleyin gzlerini atnda bir baka gereklik vardr. Artk ryann gerekd olduunu syleyebilirsin. Bu gereklik ile karlatrldnda, rya gerekd olur. Bir uyan vardr, o uyann gereklii ile karlatrldnda, bu gerekliin tamam gerekd olur. O gece ilk defa maya szcnn anlamn kavradm. Szc daha nce bilmediimden deil, szcn anlamnn farknda olmadmdan deil. Senin farknda olman gibi, ben de anlamn farkndaydm, ama onu daha nce hi anlamamtm. Deneyim olmadan nasl anlayabilirsin? O gece bir baka hakikat kapsn at, bir baka boyut ulalabilir oldu. Aniden oradayd, dier hakikat, ayr gereklik; gerekten hakiki olan ya da ona ne isim vermek istersen ite o. Tanr deyin, gerek deyin, dhamma(6) deyin, Tao deyin ya da ne derseniz deyin. O isimsizdir. Ama oradayd, ok saydam, ama dokunulabilse ok kat. O odada beni neredeyse bouyordu. ok fazlayd ve henz onu sourma yeteneim yoktu. imde odadan kmak, gkyznn altnda bulunmak iin derin bir drt ykseldi. Beni bouyordu. ok fazlayd. Beni ldrecekti! Birka dakika daha kalsaydm beni boacakt, yle geliyordu. Odadan frladm ve sokaa ktm. Yldzl gkyznn altnda, aalarn, topran yaknnda olmak iin byk bir drt vard... Doann yaknnda olmak iin. Ve dar kar kmaz boulma duygusu kayboldu. yle byk bir olgu iin ok kk bir yerdi. Gkyz bile o kadar byk bir olgu iin kk bir yerdir. O gkyznden byktr. Gkyz bile onun iin snr deildir. Ama o zaman kendimi daha rahat hissettim. En yakn baheye doru yrdm. Tamamen yeni bir yryt, sanki yerekimi kaybolmutu. Yryordum ya da kouyordum ya da uuyordum; karar vermek gt. Yerekimi yoktu,

arlksz hissediyordum. Sanki bir enerji beni gtryormu gibi. Baka bir enerjinin ellerindeydim. lk defa yalnz deildim, ilk defa artk bir birey deildim, ilk defa damla okyanusa dmt. Artk tm okyanus benimdi, ben okyanustum. Snrlama yoktu. Her eyi yapabilirmiim gibi muazzam bir g ykseldi. Orada deildim, yalnzca g oradayd. Her gn gittiim baheye ulatm. Bahe kapalyd, gece olduu iin kapanmt. ok geti, gecenin biri gibi. Bahvanlar derin uykudayd. Bir hrsz gibi girmek zorundaydm, kapya trmanmak zorundaydm. Ama bir ey beni baheye ekiyordu. Kendime engel olamyordum. Szlyordum. Tekrar tekrar, "Irmakla szl, rma zorlama." dediim zaman kastettiim bu ite. Gevemitim, salvermitim. Orada deildim, orada o vard -Tanr diyelim ona-, Tanr oradayd. Ona o demek istiyorum, nk Tanr ok insanca bir szck ve ok fazla kullanldndan ok kirlendi, ok insan tarafndan kirletildi. Hristiyanlar, Hindular, Mslmanlar, rahipler, politikaclar... Hepsi szcn gzelliini yozlatrdlar. Bu yzden ona o diyeyim. Oradayd ve ben srkleniyordum... bir dalga tarafndan srkleniyordum. Baheye girdiim an her ey ldamaya balad, her yerdeydi; takdis, kutsanmlk. lk defa aalar grebiliyordum, aalarn yeilliklerini, yaamlarn, ilerinden akan zsuyunu. Tm bahe uyuyordu, aalar uyuyordu. Ama tm bahenin canl olduunu grebiliyordum, kk otlar bile ok gzeldi. evreme baktm. Bir aa muazzam ekilde parldyordu maulshree aac. Beni cezp etti, beni kendine ekti. Onu ben sememitim, Tanr semiti. Aaca gittim, aacn altna oturdum. Ben orada otururken her ey yerlemeye balad. Tm evren takdis oldu. O durumda ne kadar oturduumu sylemek g. Eve dndmde sabahn drdyd, bu yzden saat zamanyla saat orada kalm olmalym, ama bir sonsuzluktu. Saat zaman ile bir ilgisi yoktu. Zamanszd. O saat bir sonsuzluk, sonsuz bir sonsuzluk oldu. Zaman yoktu, zamann geii yoktu; bu bakire gereklikti; yozlamam, dokunulamaz, llemez. Ve o gn daha sonra da devam eden bir ey oldu. Bir sreklilik olarak deil, ama yine de bir alt aknt olarak devam etti. Bir kalclk olarak deil, her an tekrar tekrar olmakta. Her an bir mucize olmakta. Ve o geceden bu yana bir daha asla bedende olmadm. Onun evresinde szlyorum. Muazzam bir gce sahip oldum ve ayn anda ok krlgan oldum. ok gl oldum, ama o g Muhammet

Ali'nin gc deil. O g bir kayann gc deil; o g bir gln gc, gll iinde onca krlgan, onca hassas ve narin. Kaya hep orada olacak, iek her an gidebilir. Ama yine de iek kayadan daha gl, nk daha canl. Ya da sabah gnei altnda parlayan, bir otun zerindeki iy damlasnn gc; onca gzel, onca deerli, ama her an kayp gidebilir. Zarafeti iinde karlatrlamaz, ama kk bir esinti gelebilir ve iy damlas kayp, sonsuza dek kaybolabilir. Budalar bu dnyadan olmayan bir gce sahiptir. Onlarn gc tamamen sevgidendir... bir gl ya da iy damlas gibi. Onlarn gc ok krlgandr, incinebilirdir. Onlarn gc yaamn gcdr, lmn deil. Onlarn gc ldren deildir- onlarn gc yaratandr. Onlarn gc iddetten, saldrganlktan deildir; onlarn gc merhamettendir. Ama ben bir daha hi bedende olmadm, bedenin evresinde szlyorum. Ve ite bu yzden bunun muazzam bir mucize olageldiini sylyorum. Her an hl burada olmama ayorum, olmamam gerekirdi. Her an gitmi olmalydm, ama hl buradaym. Her sabah gzlerimi ayorum ve "Demek hl buradaym." diyorum. nk neredeyse imknsz geliyor. Mucize sregeliyor. Geen gn biri bir soru sordu. "Osho, sa yalarnn ve ampuanlarn kokusuna kar o kadar krlgan, o kadar narin, o kadar duyarl oldun ki, biz tamamen kelleene kalana kadar seni gremeyeceiz." Bu arada, kel olmakta kt bir yan yok, kel gzeldir! Siyah nasl gzelse, kel de yle gzeldir. Ama bu dorudur ve bu konuda dikkatli olman gerekir. Ben krlgan, narin ve duyarlym. Bu benim gcmdr. Bir iee ta atarsan taa hibir ey olmaz, ama iek yok olur. Ama yine de tan iekten daha gl olduunu syleyemezsin. iek yok olur, nk iek canldr. Taa hibir ey olmaz, nk o ldr. iek yok olur, nk iein yok etme gc yoktur. iek yalnzca yok olur ve tan karsnda esner. Tan yok etme gc vardr, nk ta ldr. Unutma, o gnden bu yana hi gerekten bedende olmadm; beni bedene yalnzca narin bir iplik balyor. Ve ben bir ekilde btnn beni burada tutmas karsnda devaml aryorum, nk artk kendi gcmle burada deilim, artk kendi isteimle burada deilim. Beni burada tutan, bu kyda biraz daha oyalanmama izin veren btnn iradesi olmal. Belki btn benim araclmla seninle bir ey paylamak istiyordur. O gnden bu yana dnya gerekd. Bir baka dnya ortaya kt. Dnya gerekd dediimde bu aalarn gerekd olduunu kastetmiyorum. Bu aalar kesinlikle gerek, ama senin bu aalar grme tarzn gerekd. Bu aalar kendi ilerinde gerekd deil -onlar Tanr'da varlar, mutlak gereklikte varlar- ama senin onlar grme tarznla, hi grmyorsun. Bir baka ey, bir serap gryorsun.

evrende kendi ryan yaratyorsun ve uyanmadn srece ryada yaamaya devam edeceksin. Dnya gerekd, nk senin bildiin dnya bir ryalar dnyas. Ryalar bittii zaman orada olan dnyayla karlarsn, o zaman gerek dnya grnr. ki ey yok, Tanr ve dnya yok. Gzlerin, berrak baklarn varsa, ryalarn tozu yoksa, uykunun sersemlii yoksa, Tanr dnyadr. Berrak baklarn, aklk, kuvvetli sezgiler varsa, yalnzca Tanr var. O zaman bir yerlerde Tanr yeil bir aa, bir baka yerde Tanr parlayan bir yldz, bir baka yerde Tanr bir guguk kuu, bir baka yerde Tanr bir iek, bir baka yerde bir ocuk, bir baka yerde bir rmak... Yalnzca Tanr var. Grmeye baladn an, yalnzca Tanr var. Ama u anda ne grrsen gr, gerek deil, yalnzca yanstlan bir yalan. Serabn anlam budur. Ve bir kez grrsen -bir an iin bile olsa, grebilirsen, kendine grme izni verirsen- her yerde engin bir takdis bulacaksn, her yerde, bulutlarda, gnete, toprakta. Bu ok gzel bir dnya. Ama senin dnyandan bahsetmiyorum, benim dnyamdan bahsediyorum. Senin dnyan ok irkin, senin dnyan bir benlik tarafndan yaratlm bir dnya, senin dnyan yanstlm bir dnya. Sen gerek dnyay bir perde olarak kullanyorsun ve kendi fikirlerini zerine yanstyorsun. Dnya gerektir dediim zaman, dnya muazzam bir gzellie sahiptir dediim zaman, dnya sonsuzluk ile ldar, dnya k ve sevintir, bir kutlamadr dediim zaman, kendi dnyam kastediyorum. Ryalarn bir kenara koyarsan senin dnyan. O gece boaldm ve doldum. Yok oldum ve varolu oldum O gece ldm ve yeniden dodum. Ama tekrar doann lenle ilgisi yoktur, bu sreksiz bir eydir. Yzeyde srekli grnr, ama sreksizdir. len tamamen ld; ondan geriye hibir ey kalmad. Pek ok baka lm tandm, ama bununla karlatrldnda onlar hibir eydi, onlar ksmi lmd. Bazen beden lyordu, bazen zihnin bir ksm lyordu, bazen egonun bir ksm lyordu, ama kii sz konusu olduunda, o kalyordu. Defalarca yenilendi, defalarca sslendi, orada burada biraz deiti, ama kald, sreklilik kald. O gece lm eksiksizdi. Ayn anda lmle ve Tanr ile randevuydu. AYDINLANMA OK KSEL BR SRETR. KSELL yznden pek ok sorun yaratmtr. Bata, insann gemesi gereken sabit aamalar yoktur. Her insan deiik aamalardan geer, nk her insan pek ok yaamda farkl trden koullamalar edinir.

Bu yzden bu bir aydnlanma sorunu deildir, koullanma sorunudur. Yolunu bu ekillendirir. Ve herkesin farkl koullar vardr, bu yzden iki insann yollar ayn olamaz. te bu yzden srekli tekrarlyorum: Bir otoyol yok, yalnzca patikalar var ve onlar da hazr bulunmazlar. Onlar orada hazr bulmazsn, stlerinde yrmen gerekir. Onlar yrrken yaparsn. Senin yryn yapar onlar. Aydnlanma yolunun gkyznde uan ku gibi olduu sylenir: Arkasnda ayak izi brakmaz; kimse bir kuun ayak izlerini takip edemez. Her ku kendi ayak izlerini yaratr, ama ku umaya devam ederken onlar da hemen yok olur. Durum buna benzer, ite bu yzden bir nder ya da takipi olasl yoktur. te bu yzden sa, Musa, Muhammet, Krina gibi insanlar -"Bana inann ve beni takip edin." diyenler- aydnlanma hakknda hibir ey bilmiyor diyorum. Biliyor olsalard, bu ifade imknsz olurdu. Aydnlanan herkes bilir ki arkasnda hi ayak izi brakmamtr; insanlara, "Gelin, beni takip edin." demek samadr. Yani bana olanlar, baka herkesin yaamas gereken eyler deildir. nsann normal kalmas, sonra aniden aydnlanmas mmkndr. Ayn odada elli insan olsa ve hepimiz uykuya dalsak, herkes kendi ryasn grr. Ortak bir rya olamaz, bu imknszdr. Ortak bir rya yaratmann yolu yoktur. Senin ryan senin, benim ryam benim olur ve farkl yerlerde, farkl ryalarda oluruz. Ve uyandmz zaman, ben ryamn belli bir aamasnda, sen kendi ryann belli bir aamasnda uyanrsn. Nasl ayn olabilirler ki? Aydnlanma uyanmaktan baka bir ey deildir. Aydnlanm insan iin, yaamlarmzn tm yalnzca ryadr. yi ryalar olabilir, kt ryalar olabilir, kbuslar olabilir, ok iyi, gzel ryalar olabilir, ama yine de hepsi ryadr. Her an uyanabilirsin. Bu potansiyelin her zaman vardr. Bazen uyanmak iin aba gsterirsin ve bunun g olduunu grrsn. Barmak istediin, ama baramadn ryalar grm olabilirsin. Uyanmak ve yataktan kmak istersin, ama yapamazsn, sanki bedenin fel olmu gibidir. Sabahleyin uyanrsn ve hepsine glp geersin, ama o anda, olmaktayken, bu glecek bir ey deildir. Gerekten ciddidir. Tm bedenin neredeyse lmtr, ellerini oynatamazsn, konuamazsn, gzlerini aamazsn. inin bittiini bilirsin! Ama sabahleyin ona dikkat etmezsin; ne olduunu dnmezsin bile. Bunun bir rya olduunu bilmek onu anlamsz klar. Uyanksndr. Ryalarnn iyi ya da kt olmas fark etmez. Aydnlanma da ayndr. Kullanlan tm yntemler bir ekilde yalnzca ryann kesildii bir durum yaratr, ballk bireyden bireye deiir. Uykunun ne kadar derin olduu bireyden bireye deiir. Ama tm yntemler uyanman iin seni sarsar. Hangi noktada uyanacan hi fark etmez.

Yani benim "kntm ve aknlm" herkes iin ayn olmayacaktr. Bana bu ekilde oldu. O ekilde olmasnn sebepleri vard. Kendim zerinde yalnz, dostlarm olmadan, yoldalarm olmadan, komnm olmadan alyordum. Yalnz almak insana sorunlar getirir, nk ancak ruhun karanlk geceleri denilebilecek anlar vardr. O kadar karanlk, o kadar tehlikelidirler ki, sanki yaamndaki son nefese gelmisin gibi grnr, bu lmdr, baka bir ey deil. O deneyim sinir kntsdr. Seni destekleyecek, cesaretlendirecek kimse yokken lmle yzlemek... Endielenecek bir ey yok diyecek, bu da geer diyecek kimse olmadan. Ya da, "Bu yalnzca bir kbus, sabah yakn. Gece ne kadar karanlk olursa, gndoumu o kadar yakndr. Endielenme." diyecek, gvenebilecein, sana gvenecek kimse olmadan. Sinir kntsnn sebebi buydu. Ama zararl deildi. O an zararl grnyordu, ama ksa sre sonra karanlk gece gitti ve gndoumu geldi, knt ama oldu. Her bireye farkl ekilde olacaktr bu. Ve ayns aydnlanma sonras iin de geerlidir: Aydnlanmann ifadesi farkl olacaktr. Bu da byk bir glk yaratmtr. lki byk glk yaratmtr. rnein, bir din yaratacak olsam, iinde u temel ey olurdu: Aydnlanacak insan ilk nce sinir knts yaamal, ancak o zaman aabilir. Tm dinler byle yaratlr: Kendi deneyimlerini tm insanla dayatan, her bireyin benzersizliini hesaba katmayan bireyler tarafndan. Ve aydnlanmadan sonra, ayn sorun hl oradadr. Mahavira(7) plak durdu; bu yzden yirmi be yzyl boyunca Mahavira'nn, onu takip etmede nihai aamaya ulaan takipileri plak durdu. plaklk kesinlikle gerekli oldu. Jainalar Buda'y aydnlanm saymaz, nk o plak deildir! Kiisel bir olgu artk evrensel bir kriter olur. Bu da sahtedir. Mahavira'nn bana gelen kiisel ieklenmeydi. Gerekten de var olan en gzel erkeklerden biriydi ve giysi kullansa yazk olurdu. Bedeni grlmeye deerdi. Bir kraln oluydu ve babas Hint grei ile ok ilgileniyordu ve Mahavira'y Hint grei iin hazrlad. Onun tm lkenin ampiyonu olmasn istiyordu. Olabilirdi de, bedeni elik gibiydi. yle yetitirilmiti ki, gnn yirmi drt saati tek bir temaya adanmt, tm lkenin ampiyonu olacana. Doal olarak, bedeni hazrd. Orantlyd, her santimetresine baklyordu. Ona byk greiler eitim veriyor, insanlar masaj yapyor, uzmanlar ona ifal bitkiler ve ilalar veriyordu. Her adan hazrlanyordu. Ve sonra dnyadan vazgeti. Grei olmak yerine, meditasyon yapan biri oldu. Ve aydnland zaman giysilerini brakt. Bedenini rtmek iin tek bir kuma vard ve aydnlanmasndan sonra, tepeden aa inerken, bir dilenci ondan bir ey istedi, nk hava souktu ve onun hibir eyi yoktu. Ve Mahavira kendine bakt: Tek bir al vard, bu yzden al ikiye yrtt ve yarsn dilenciye verdi. Yarsn kendine saklad. Kalan para, bedenini kaplamak iin yeterli deildi ve tepeden vadiye inerken bir gl als o al parasn dikenleri ile yakalad. Mahavira arkasna bakt

ve gld. Dedi ki, "Bu ok fazla! Bu paray da sen alabilirsin. Zaten bir faydas yok. Bouna o dilenciden esirgedim, nk yars ile ne yapacak? Beni rtmeye yetmiyorsa onu rtmeye de yetmeyecektir. Alabilirsin. Belki o dilenci bu taraftan geer ve bu yary da alr. te byle plak kald. Ama o scak yrede, Hindistan'n en scak blgesi olan Bihar'da sabah gneinin, serin havann tadn karyordu. Ve yle hafif hissediyordu ki, yle dnd, "Ne gerei var ki?" Ve hi kimseden hibir ey istemedi. Herkesin istedii her eyi verdi, ama kimseden bir ey istemedi. plak kald. Ama bu her aydnlanan insann gemesi gereken bir aama deildir. Buda hi plak olmad, Lau Tzu hi plak olmad, Kabir(8) hi plak olmad. Bu yzden bu, dinler iin ok nemli bir sorun olagelmitir. Baka aydnlanm insanlar kk sebeplerden kabul edemezler, nk onlarn fikrine uymaz. Belirli bir gre uymak zorundadrlar ve o gr kendi kurucularndan alnmtr. Ve ona kimse uyamaz, bu yzden herkes aydnlanmam grlerek kmsenir. Aydnlanma ok bireysel bir arkdr. Daima bilinmez, daima yeni, daima benzersiz. Asla tekrarlanmaz. Bu yzden asla iki aydnlanm insan birbiri ile kyaslama; aksi halde ya birine, ya tekine, ya da ikisine birden hakszlk edersin. Ve hibir sabit fikrin olmasn. Yalnzca ok akkan nitelikler hatrlanmaldr. Akkan nitelikler, diyorum, ok belirli artlar deil. rnein, her aydnlanm insan derin bir sessizlik yaar. Neredeyse dokunulabilir bir sessizlik. Onun huzurunda, alc, yeni dncelere ak insanlar sessizleir. Aydnlanm insann muazzam bir tatmin hissi olacaktr, ne olursa olsun tatmininde bir fark olmaz. Hi sorusu kalmayacaktr, tm sorular zlecektir. Tm yantlar bildiinden deil, tm sorular zlmtr. Ve o mutlak sessizlik, zihinsizlik durumunda, her soruya muazzam bir derinlikle yant verebilir. Hazrlk yapmasna ihtiya yoktur. Ne syleyeceini kendisi de bilmez, o anda gelir; bazen kendisi bile arr. Ama bu, yantlar iinde, hazr demek deildir. Hi yant yoktur. Hi sorusu yoktur. Yalnzca aklk vardr, herhangi bir soruya odaklanabilen bir k ve sorunun btn sakl anlamlar, tm yantlanma olaslklar aniden berrak olur. Bu yzden bazen bir ey sorduunu ve aydnlanm adamn baka bir yant verdiini grebilirsin. Bu olur, nk sen kendi sorunun sakl anlamlarnn farknda deilsindir. O yalnzca senin szlerini yantlamaz. Seni yantlar. O soruyu reten zihni yantlar. ok kez soru ve yant uyumsuz grnebilir, ama kesinlikle buluurlar. Yalnzca sorunun derinliklerine bakman gerekir, o zaman kesinlikle o soru olduunu grrsn. ok kez sorunu ancak yantland zaman anladn fark edersin, nk o boyutun farknda deilsindir, o szcklerin geldii kendi zihninin, kendi bilinsizliinin farknda deilsindir. Ama aydnlanm adamn yantlar, yazmalar, trnak iaretleri yoktur. Yalnzca ulalabilir durumdadr; tpk bir ayna gibi karlk verir, younluk ve btnlk ile karlk verir.

Bu yzden bunlar akkan niteliklerdir, koullar deil. Kk eylere bakma; ne yediine, ne giydiine, nerede yaadna; bunlarn konu ile ilgisi yoktur. Yalnzca sevgisine, merhametine, gvenine dikkat et. Gveninden faydalansan bile, bu onun gvenini deitirmez. Merhametini ktye kullansan bile, sevgisine ihanet etsen bile, bu hibir fark yaratmaz. Sorunun budur. Onun gveni, merhameti, sevgisi ayn kalr. Yaamdaki tek abas insanlar nasl uyank klaca olacaktr. Ne yaparsa yapsn, her eylemin arkasndaki tek ama budur: Nasl giderek, daha fazla insan uyank klaca, nk uyan aracl ile yaamn nihai mutluluunu bulmutur.

(1) sutra: Sanskrite manzum inceleme. Bu incelemede ibadet, ahlak, felsefe ve gndelik hayatla ilgili kurallar ksa ve zl deyiler halinde sunulmutur. Cayna'clarda ve Buda'clarda vaaz, dogmatik aklama. (Ed.n.) (2) gopi: "oban kz" anlamna gelen Sanskrite bir kelime. Mistik anlamda gopi, Tanr Krina'ya tapnan ve Tanr'yla birleen ruhtu. Gopi'lerin resimleri zellikle Racpulana, Benjal vb. resim okullar tarafndan ilenmitir. (Ed.n.) (3) Lao Tzu: (. . VI. yy.) inli dnr. in inanlarna gre barbarlar dine armak iin Hindistan'a gitmi, Budaclk gerekte onun retisiymi. (Ed.n.) (4) Patanjali: Hintli bilge. 'Yoga' felsefe okulunun kurucusu. Bu okul, ruhun dnya zevklerinden el etek ekme ve dnme yoluyla Isvara denen yce Tanr ile birleeceini ve bylece kurtularak ruh gnden syrlacan ileri srer. Patanjali'ye atfedilen sutra'lar . S. IV. yy.'da yazlmtr. (Ed.n.) (5) samadhi: Tanr'yla birleme durumu... Sanskrite bileim demektir. lkin Budaclkta kullanlan bu terim, daha sonra Yogacla maledilmitir. slam tasavvufundaki fena fillah (Tanr'da yokolma) aamasna uygun der. Yogaclkta bu, bir yaam durdurma aamasdr ve btn yntemin varmak istedii amatr. (Ed.n) (6) dhamma: Baka bir deyile 'dharma' Doruluk Tanrs'dr. Sanskrite'nin, varlk anlamlarn dile getiren bu nemli terimi Hint mitolojisinin temel yapt olan Mahabharata'da doruluk-tanr olarak grnr (Ed.n.) (7) Mahavira: Dinsel anlamda byk kii... Jainizmin kurucusu, din adam Vardhamana, Tanr Rama vb. bu adla anlr. (Ed.n.)

(8) Kabir: ok eski Anadolu Tanrs... Daha dorusu Tanrlar... Olympos Tanrlar'ndan nce Yunanllar tarafndan taplan bu Arkaik Tanrlar'n yurdu Frigya'dr.Yunanllar onlara Kabeiroi adn verirler. Daha detayl bilgi bkz. Halikarnas Balks, Anadolu Tanrlar. (Ed. n.)

KILICI KESKNLETRRKEN ocukluumun ilk yllarndan itibaren, gerek ya da deil, hikye anlatmay ok sevdim. Bu hikye anlatmalarn bana bir ifade akl vereceini ve aydnlanmamdan sonra ok faydas olacan hi bilmiyordum. ok insan aydnland, ama hepsi usta olamad, srf ifadeleri ak olmad iin, hissettiklerini aktaramadklar, yaadklar deneyimleri anlatamadklar iin. Benim amdan yalnzca tesadft ve usta olan birka kii iin de tesadf olmas gerektiini dnyorum, nk bunun iin bir kurs yoktur. Ve ancak kendim iin kesin konuabilirim. Aydnlanma geldii zaman, yedi gn boyunca konumadan; sessizlik o kadar derindi ki, bir ey syleme fikri bile domad. Ama yedi gnden sonra, yava yava, sessizlie, tempoya, mutlulua altka, onu paylama arzum -onu sevdiklerimle paylamak iin hissettiim byk zlem- ok doald. Bir ekilde ilgilendiim insanlarla, dostlarla baladm. Bu insanlarla yllardr konuuyordum, her tr eyden konuuyordum. Yalnzca tek bir egzersizden holanrdm ve bu da konumakt, bu yzden aydnlanma hakknda konumaya balamak ok g deildi; ama sessizliimi, cokumu artmam, szcklere dkmem yllar ald.

1953-1956: NVERSTE RENCS limler gzel olan her eyi yorumlar, aklamalar, szde eitimleri ile mahvetmekte ustadrlar. Her eyi bunlarla o kadar ar klarlar ki, iir bile gayri-iirsel olur. Ben niversitede hi iir dersine katlmadm. Blmn ba tarafndan tekrar tekrar arldm, bana sordu, "Baka derslere katlyorsun, neden iir derslerine gelmiyorsun?" Dedim ki, "nk iire duyduum ilgiyi canl tutmaya alyorum. iiri ok seviyorum, ite bu yzden. Ve profesrlerinizin gayri-iirsel olduunu ok iyi biliyorum; hayatlar boyunca iir nedir renmemiler. Onlar ok iyi tanyorum. niversitede iir reten adam her sabah benimle

yrye kyor. Onun aalara baktn, kular dinlediini, gzelim gndoumunu izlediini hi grmedim." Ve benim gittiim niversitede gndoumu ve gnbatm muazzam gzellie sahip eylerdi. niversite bir tepenin zerindeydi ve evresi kk tepeciklerle evriliydi. Hindistan'n her yerine yolculuk ettim ve hibir yerde daha gzel gndoumlar ve gnbatmlar grmedim. Bilinmeyen, gizemli bir sebepten dolay Sagar niversitesi bulutlarn gn-doumunda ve gnbatmnda rengarenk olduu bir yerdedir, yle ki kr bir adam bile muazzam gzellie sahip bir eylerin olduunu fark eder. Ama niversitede iir dersi veren profesrn gnbatmna baktn, bir an bile durduunu hi grmedim. Ve ne zaman beni gndoumunu, gnbatmn, aalar, kular izlerken grse sorard, "Neden burada oturuyorsun? Sabah yry iin geldin, egzersiz yapmalsn!" Ona yle derdim, "Bu benim iin egzersiz deil. Sen egzersiz yapyorsun; benim iin bu bir ak ilikisi." Ve yamur yad zaman asla kmazd. Ne zaman yamur yasa gidip kapsn alar, "Hadi gel!" derdim. "Ama yamur yayor!" derdi. Derdim ki, "Bu yry yapmak iin en gzel zaman, nk sokaklar bombo. Ve yamur yaarken emsiyesiz yrye kmak ok gzel, ok iirseldir!" Benim deli olduumu dnyordu, ama yamurun, aalarn altnda yrmeyen biri iiri asla anlayamaz. Blmn bakanna dedim ki, "Bu adam iirsel deil; her eyi mahvediyor. O kadar lim, iir o kadar gayr-bilimsel bir ey ki, ikisinin bulumas imknsz." niversiteler insanlarn iire duyduu ilgiyi, sevgiyi yok eder. Yaamn nasl olmas gerektii konusundaki tm fikri yok ederler; onu gittike daha ok bir eya haline getirirler. Sana nasl daha fazla kazanacan retirler, ama sana nasl derinlemesine yaayacan, nasl btn btn yaayacan retmezler ve bunlar senin kavray anlarndr. Bunlar sayesinde mutlaka kk kaplar ve pencereler alr. Sana parann deeri sylenir, ama bir gln deeri sylenmez. Sana bir babakan ya da cumhurbakan olmann deeri retilir, ama bir air, bir ressam, bir arkc, bir dans olmann deeri retilmez. Bu eylerin deli insanlara gre olduu dnlr. NVERSTEDEN MEZUN OLDUKTAN SONRA JABALPUR'U terk ettim, nk Sagar niversitesi'ndeki profesrlerden biri, S. S. Roy srarla bana telefon ediyor, yazyor ve unu sylyordu, "Mezun olduktan sonra master yapmak iin bu niversiteye kaydolmalsn."

Jabalpur niversitesi'nden Sagar niversitesi'ne byk bir mesafe yoktu. Yz elli kilometre. Ama Sagar niversitesi pek ok adan benzersizdi. On bin, yirmi bin rencisi olan Benares niversitesi ya da Aligarh niversitesi ile karlatrldnda kk bir niversiteydi. Onlar tpk Oxford ve Cambridge gibidir; byk niversiteler, byk isimler. Sagar niversitesi'nin yalnzca bin rencisi ve neredeyse yz retmeni vard, yani renciye bir retmen. Az bulunur bir yerdi; muhtemelen dnyada baka hibir yerde renciye bir retmen den baka bir niversite bulamazsn. niversiteyi kuran adam dnyadaki en iyi profesrlerin tamamn tanyordu. Sagar onun doum yeriydi; ad Doktor Harisingh Gaur idi. Hukuk zerine dnya apnda bir otoriteydi ve ok para kazanyordu ve hibir dilenciye, hibir kuruma, hibir hayr kuruluuna tek bir paisa vermiyordu. Tm Hindistan'daki en cimri insan olarak biliniyordu. Sonra niversiteyi kurdu ve yaam boyunca kazand btn paray niversiteye balad. Milyonlarca dolar. Bana yle dedi, "Ben fakir bir adamdm, fakir bir adam olarak dodum. te bu yzden cimriydim; aksi halde baka yolu olmazd. Hayr yapsam, u hastaneye, bu dilenciye, o yetime para versem, bu niversite var olamazd." Btn yaam boyunca tek bir fikir besledi, doduu yerde dnyann en iyi niversitelerinden birinin olmas gerektii. Ve kesinlikle en iyi niversitelerden birini yaratt. Hayattayken dnyann her yerinden profesrler getirmeyi baard. Onlara aldklarnn iki, kat maalar, ne isterlerse verdi ve i yoktu, nk yalnzca bin renci vard. Ve ancak Oxford gibi bir niversitenin karlayabilecei gibi, btn blmleri at. Dzinelerce blm vard rencisiz, ama tm personeli ile: Blm bakan, asistan profesr, profesr, okutman. yle derdi, "Endielenmeyin. lk nce niversite yaratlr ve en iyisi yaplr. renciler gelecektir, gelmek zorunda kalacaktr." Sonra profesrler ve dekanlar en iyi rencileri arard. Ve bir ekilde bu felsefe blmnn bakan olan Prof. S. S. Roy bana gz dikti. Her sene niversiteler aras mnazara yarmas iin Sagar niversitesi'ne giderdim. Drt sene boyunca hep kupay ben kazandm ve drt sene boyunca hakem olarak beni dinledi. Hakemlerden biriydi. Drdnc sene beni evine davet etti ve yle dedi: "Dinle, btn sene seni bekliyorum. Bir sene sonra, bir sonraki niversiteler aras mnazara yarmasnda burada olacan biliyorum. Savlarn sunma tarzn tuhaf. Bazen o kadar garip ki merak ediyorum... bu adan bakmay nasl baardn? Ben de birka problemi dnyordum, ama o adan hi bakmadm. Belki sradan akla gelen her bak asndan vazgeiyorsundur ve yalnzca baka kimsenin aklna gelmeyen bak asn seiyorsundur. Drt sene boyunca tek bir sebepten kupay kazandn: Savlarn benzersiz olduundan ve yant vermeye hazr kimse olmadndan. Onlar bunu dnmemilerdi, bu yzden ok geirdiler.

Rakiplerini ok kt duruma dryorsun, insann onlara acyas geliyor, ama ne yapabiliriz ki? Ve sana hep yz zerinden doksan dokuz puan verdim. Yzden ok vermek istedim, ama doksan dokuz bile... nsanlar belli bir renciyi tuttuumu rendi. Bunun ok fazla olduunu sylyorlar, nk kimse elliyi aamyor. Seni akam yemei iin evime ardm, nk seni Jabalpur niversitesi'ni brakp buraya gelmeye ikna etmek istiyorum. Artk bu drdnc senen, mezun olduunda iin biter. Master iin buraya gel. Senin rencim olman frsatm karamam; buraya gelmezsen, o zaman ben Jabalpur niversitesi'ne gelirim." nl bir otoriteydi; gelmek isterse, Jabalpur niversitesi onu blm bakan olarak kabul etmekten byk mutluluk duyard. Dedim ki, "Hayr, o kadar zahmete girme. Ben buraya gelirim, buraya baylyorum." Belki de dnyada en iyi konuma sahip niversiteydi, engin bir gln yaknndaki tepelerdeydi. yle sessizdi -ylesine byk, kadim aalar- ki orada olmak bile yeterli eitim saylrd. Ve Dr. Harisingh Gaur byk bir kitap olmalyd. Tm ktphanesini niversiteye balamt ve dnyann drt kesinden saysz kitap getirtmeyi baarmt. Tek bir adamn abas... Nadirdi; tek bana bir Oxford yaratmt. Oxford bin seneden fazla zamanda yaratlmt; binlerce insan almt. Bu adamn kard i gerekten de bir sanat parasdr. Tek bana, kendi parasyla kendini riske atmt. Bu yzden oraya baylyordum. Dedim ki, "Endielenmen gerekmez, geleceim, ama beni yalnzca mnazara yarmalarnda grdnz. Benim hakkmda ok ey bilmiyorsunuz; banza bela aabilirim, rahatszlk yaratabilirim. Karar vermeden nce hakkmda her eyi bilmeni isterim." Prof. S. S. Roy dedi ki, "Senin hakknda hibir ey bilmek istemiyorum. imdiye kadar, srf seni, gzlerini, konuma tarzn, gereklie yaklama tarzn grerek rendiim az ey yeterli. Ve beni sorunlarla, be belas olmakla korkutmaya alma. Sen ne istersen yapabilirsin." SINIFA KATILDIIM GN PROFESR S. S. ROY "MUTLAK" kavramn aklyordu. Bradley(1) ve ankara(2) zerine bir otoriteydi. kisi de Mutlak'a inanr. Onlar Tanr'ya bu ismi verir. Ona tek ey sordum, bu beni onunla ok samimi kld ve yreini bana tamamen, olas her adan at. Dedim ki, "Senin 'mutlak'n mkemmel mi? Yerinde duruyor mu, yoksa hl byyor mu? Eer hl byyorsa, o zaman mutlak deildir, kusurludur, ancak o zaman byyebilir. Eer baka bir ey daha, biraz daha dal, biraz daha iek olas ise, o zaman canldr. Eer tamamlanmsa, tamamen eksiksizse -mutlak szcnn anlam budur; artk byme olasl yoktur- o zaman ldr." Bu yzden ona sordum, "Ak ol, nk Bradley ve ankara'ya gre 'mutlak' Tanr'y temsil eder; onlar Tanr'ya bu felsefi ismi verir. Senin Tanrn canl m, l m? Bu soruyu yantlamak zorundasn."

Gerekten drst bir adamd. "Ltfen bana dnmek iin zaman ver." dedi. Oxford'da Bradley zerine doktora yapmt, Benares'te ankara zerine bir baka doktora yapmt ve bu iki filozof zerine en byk otorite saylyordu, nk Bat'da Bradley, Dou'da ankara'nn ayn sonulara geldiini kantlamaya almt. "Ltfen bana dnmek iin zaman ver." dedi. Dedim ki, "Tm yaamn boyunca Bradley, ankara ve Mutlak zerine yazageldin. Kitaplarn ve yaynlanmam tezlerini okudum. Ve tm yaamn boyunca ders verdin. Kimse sana bu kadar basit bir soruyu sormad m?" Dedi ki, "Kimse bana sormad, bu kadar da deil, benim bile aklma gelmedi. Bir ey mkemmelse, o zaman l olmas gerektii aklma gelmedi. Canl her eyin kusurlu olmas gerekir. Bu fikir hi aklma gelmedi. Bu yzden ltfen bana zaman ver." Dedi ki, "Dilediin kadar zaman kullanabilirsin. Ben her gn gelip ayn soruyu soracam." Ve bu be, alt gn devam etti. Her gn snfa girdim ve o titreyerek geldi. Ben ayaa kalkp, "Sorum." dedim. Ve o dedi ki, "Ltfen beni affet, karar veremiyorum. ki yanda da glk var. Tanr'nn kusurlu olduunu syleyemem; Tanr'nn l olduunu da syleyemem. Ama yreimi fethettin." Eyalarm renci yurdundan ald, evine gtrd. Dedi ki, "Artk renci yurdunda yaayamazsn. Gelip benimle ve ailemle yaamalsn. Senden renecek ok eyim var, nk bu kadar basit bir soru benim aklma gelmedi. Sen aldm tm dereceleri iptal ettin." Neredeyse alt ay onunla birlikte yaadm, sonra bir baka niversiteye geti. Benim de onunla gitmemi istedi, ama rektr yardmcs gnlszd. Dedi ki, "Prof. Roy, siz gidebilirsiniz. Profesrler gelir, gider, ama byle bir renciyi bir daha bulamayabiliriz. Bu yzden ona sertifikalarn vermeyeceim ve niversiteden ayrlmasna izin vermeyeceim. Ve rencimin oraya alnmamasn sylemek iin niversitenize yazacam!" Ama o beni sevmeye devam etti. Bu az rastlanr bir olguydu: Her ay, neredeyse yz kilometre uzaktaki niversitesinden beni grmeye gelirdi. Ayda en az bir kez srf beni grmek, srf benimle oturmak iin gelirdi. Ve derdi ki, "Artk daha iyi bir maa alyorum ve her ey orada daha rahat, ama seni zlyorum. Snf l gibi grnyor. Kimse senin gibi sorular, yantlanamayan sorular sormuyor." Ve ona yle dedim, "Bu seninle benim aramdaki anlama, bir soruya ancak yantlanamyorsa soru derim. Yantlanabiliyorsa, bu nasl bir soru?" TAHTADAN YAPILMI HNT SANDALETLER LE yrrdm. Neredeyse on bin yl boyunca, belki daha uzun sre sannyasinler tarafndan kullanlm. Tahta sandalet... nk bu ama iin ldrlen bir hayvann derisi kullanlmadan yaplr ve en iyi deri hayvanlarn yavrularndan

salanr. Bu yzden sannyasinler bundan kanr ve tahta sandaletler kullanr. Ama insan yrrken o kadar ok ses karr ki, bir kilometre teden geldiini duyabilirsin. Ve asfalt yolda, niversitenin verandasnda yrrken tm niversite renir. Tm niversite benim gelip gittiimi bilirdi; beni grmelerine gerek yoktu, sandaletlerim yetiyordu. NVERSTENN FELSEFE SINIFINA GRDM LK GN Dr. Saxena ile tantm. Yalnzca birka profesre kar byk sevgi ve sayg besledim. Bu ikisi en sevdiim profesrlerdi -Dr. S. K. Saxena ve Dr. S. S. Roy- srf bana renci gibi davranmadklar iin. lk gn Dr. Saxena'nn dersine tahta sandaletlerim ile girdiimde, biraz arm grnd. Sandaletlerime bakt ve sordu, "Neden tahta sandalet kullanyorsun? ok grlt karyor." "Yalnzca bilincimi tetikte tutmak iin." dedim. "Bilin mi?" dedi. "Bilincini baka ekillerde de tetikte tutmaya alyor musun?" Dedim ki, "Gnde yirmi drt saat, olas her ekilde bunu yapmaya alyorum: Yrrken, otururken, yemek yerken, hatta uyurken. Ve ister inann, ister inanmayn, son zamanlarda uykuda bile uyank ve tetikte olmay baardm." Dedi ki, "Snf dalabilir, sen benimle ofisime gel." Tm snf ilk gnde bama bela atm dnd. Profesr beni ofisine gtrd ve raftan otuz sene nce doktoras iin yazd tezi ald. Bilin zerineydi. Dedi ki, "Bunu al. ngilizce yaynland ve Hindistan'da ok kii, hem ngilizce'yi hem Hinte'yi mkemmel bilen byk limler, bunu Hinte'ye tercme etmek iin izin istedi. Ama kimseye izin vermedim, nk sorun dili iyi bilip bilmediin deil; bilincin ne olduunu bilen bir adam aryordum -ve gzlerinde, yznde, yant verme tarznda grebiliyorum- bu kitab sen tercme etmelisin." Dedim ki, "Bu stesinden gelmesi zor bir i; nk ngilizce'yi ok iyi bilmiyorum ve Hinte'yi de ok iyi bilmiyorum. Hinte anadilim, ama yalnzca herkesin anadilini bildii kadar biliyorum. Ve anadilin tanmna inanyorum. Neden her dile anadil denir? nk anne konuur baba dinler ve ocuklar da byle renir. Ben de byle rendim. Babam sessiz bir adamdr; annem konuur, o dinlerdi. Ben dili byle rendim. Bu yalnzca anadil, ok bilmiyorum. Hinte hi alma alanm olmamtr. ngilizce'yi biraz biliyorum ve bu senin szde snavlarn iin yeterli, ama bir doktora tezini tercme etmek iin?.. Buna ramen bunu bir renciye veriyorsun yle mi?" "Endielenme." dedi. "Yapabileceini biliyorum." Dedim ki, "Bana gveniyorsan, elimden geleni yapacam. Ama sana bir eyi sylemeliyim, eer iinde bir yanl bulursam, altna redaksiyon notu koyacam ve nasl dzeltilmesi gerektiini

yazacam. Eksik bir ey bulursam, eksik bir ey olduunu dipnotta belirteceim ve eksik olan eyi yazacam." Dedi ki, "Bunu kabul ediyorum. inde eksik olan ok ey olduunu biliyorum. Ama beni artyorsun: Daha kitab grmedin, kapan amadn bile. inde eksik olacan nereden biliyorsun?" Dedim ki, "Sana bakarak. Nasl sen bana bakarak kitab tercme edecek doru insann ben olduumu grebiliyorsan, ben de senin onu yazacak doru insan olmadn ok iyi grebiliyorum, Dr. Saxena!" Ve bundan o kadar holand ki, herkese anlatt! Tm niversite aramzda geen diyalogu rendi. Takip eden iki aylk yaz tatilinde kitab evirdim ve o redaksiyon notlarn koydum. Ona gsterdiimde, gzlerinde sevin gzyalar vard. Dedi ki, "Burada eksik olan bir ey olduunu ok iyi biliyordum, ama ben hi uygulamadm iin bulamyordum. Ben yalnzca Dou yazmalarnda bilin hakknda bilgi bulmaya alyordum. ok yazma toplamtm ve sonra onlar dzenlemeye baladm. Tezimi bitirmek neredeyse yedi ylm ald." Gerekten de byk bir bilimsel alma yapmt. Ama yalnzca bilimsel. Dedim ki, "Bu bilimsel bir alma, ama meditasyon yapan birinin almas deil. Ve ben btn bu notlar koydum. Bunun bir meditasyoncu deil, ancak bir bilgin tarafndan yazlabilecei hakkndaki notlar..." O sayfalara bakt ve bana yle dedi, "Sen eer tez hocam olsaydn asla doktoram alamazdm! Tam da benim kukulu olduum yerleri bulmusun, ama bana snav yapan o aptallar phelenmedi bile. ok vg ald." Yllarca Amerika'da profesrlk yapmt ve kitab gerekten de antsal bir bilim almasyd; ama kimse onu eletirmemi, kimse o konulara iaret etmemiti. Bu yzden ona sordum: "imdi tercmeye ne yapacaksn?" "Bunu yaynlayamam. Sonunda bir tercman buldum, ama sen tercmandan ok snavcsn! Onu saklayacam, ama yaynlayamam. Senin notlarn ve yorumlarn varken btn nm mahveder, ama sana katlyorum. Aslnda..." dedi. "Elimde olsayd srf o notlar ve yorumlar yznden sana bir doktora verirdim, nk ancak meditasyon yapan birinin bulabilecei yerleri tam olarak bulmusun; meditasyon yapmayan birinin onlar bulmas iin yol yok." Bylece tm yaamm batan beri iki eye odakland: Asla zekice olmayan eylerin bana telkin edilmesine izin vermemek, sonu ne olursa olsun her tr aptallkla mcadele etmek ve sonuna dek mantkl, rasyonel olmak. letiim kurduum btn insanlara kar kullandm bir ynd bu. Ve dieri kesinlikle kiiseldi, benimdi: Gittike daha tetikte olmak, bylece yalnzca bir entellektel olup kmamak.

AKLIMA REKTR YARDIMCILARIMDAN BR GELYOR, dnyaca nl bir tarihiydi. Neredeyse yirmi yl boyunca Oxford'da tarih profesrl yapmt ve Oxford'dan emekli olduktan sonra Hindistan'a dnmt. Dnyaca nl bir ismi vard ve benim okuduum niversitenin rektr yardmclna seilmiti. yi bir adamd, gzel bir kiilii vard, muazzam bilgiliydi, limdi, tannyordu. vnebilecei ok kitab vard. Tesadf eseri rektr yardmcs olarak greve balad gn Gautama Buda'nn doum gnyd. Ve Gautama Buda'nn doum gn baka herkesin doum gnnden daha nemlidir, nk Gautama Buda'nn doum gn ayn zamanda aydnland ve bedenden kt gndr. Ayn gn domu, ayn gn aydnlanm, ayn gn lmtr. Tm niversite bu adamn Gautama Buda hakknda konumasn dinlemek iin topland. Ve adam byk bir tarihiydi, Gautama Buda hakknda kitaplar yazmt; byk duygululukla konutu. Gzlerinde yalarla yle dedi, "Gautama Buda'nn zamannda dosaydm, ayaklarnn dibinden asla ayrlmayacam hissettim hep." Alkanlklarma uyarak ayaa kalktm ve "Ltfen, szlerinizi geri aln." dedim. "Ama neden?" dedi. Dedim ki, "nk yalan sylyorsunuz. Raman Mahari'nin(3) zamannda hayattaydnz. O da ayn trden biriydi, ayn aydnlanmayd ve onu ziyaret bile etmediinizi biliyorum. Bu yzden, kimi kandrmaya alyorsunuz? Gautama Buda'y da ziyaret etmezdiniz. Gzyalarnz silin, bunlar timsah gzyalar. Siz yalnzca limsiniz ve aydnlanma ya da Gautama Buda gibi insanlar hakknda hibir ey bilmiyorsunuz." Oditoryumda byk bir sessizlik oldu. Profesrlerim okuldan kovulacamdan korkuyorlard; hep her an okuldan kovulacamdan korktular. Beni seviyorlard ve beni orada istiyorlard. Ama byle bir durum yaratmak, byle rahatsz bir durum... Ve kimse ne yapacan, buzu nasl kracan bilmiyordu. O birka saniye saatler gibi geldi. Rektr yardmcs orada duruyordu... Kesinlikle stn niteliklere sahip bir adamd. Gzyalarn sildi ve affedilmeyi istedi. Belki yanlyordu. Ve bunu daha detayl tartmak iin beni evine ard. Ama tm niversitenin nnde yle dedi, "Haklsn. Gautama Buda'ya gitmezdim, biliyorum. Sylediim zaman farknda deildim; yalnzca duygulandm, kaplp gittim. Evet, hayattayken Raman Mahari'ye hi gitmedim, stelik defalarca yaad yerin yaknndan getim. Madras niversitesi'nde dersler verdim, oras onun Arunaal'daki yerine birka saat uzaktadr. Pek ok dostum bana, 'Gidip bu adam grmelisin' dedi ve ben hep erteleyip durdum ve sonunda adam ld." Tm niversite buna inanamad. Profesrlerim inanamad. Ama adamn alakgnlll herkesi duygulandrd. Ona duyulan sayg ok ok byd ve dost olduk. ok yalyd -neredeyse altm

sekiz yanda- ve ben yalnzca yirmi drt yandaydm, ama dost olduk. Ve bir an bile onun byk bir lim olduunu, rektr yardmcs olduunu, dedem yanda olduunu bana hissettirmedi. Tam tersine, bana yle derdi, "O gn ne oldu bilmiyorum; ben o kadar alakgnll biri deilim. Yirmi yl Oxford'da profesrlk yapmak, dnyada pek ok niversitenin konuk profesr olmak beni olduka benmerkezci kld. Ama sen tek bir darbe ile her eyi yok ettin. Ve bunun iin hayatm boyunca sana minnettar kalacam: Ayaa kalkmasaydn bunu yapacama inanp dururdum. Ama imdi bunu isterdim... Birini bulabilirsem ayaklarnn dibinde oturup onu dinlemek isterim." "O zaman otur ve dinle." dedim. "Ne!?"dedi. Dedim ki, "Bana bak yeter. Yama aldrma, otur ve beni dinle." Ve inanmayacaksn, o yal adam oturdu ve ona sylemek istediklerimi dinledi. Ama pek az insanda o kadar cesaret, o kadar aklk vardr. O gnden sonra beni ziyaret etmek iin renci yurduna gelmeye balad. Herkes aryordu. Ne olmutu? Onun iin ok utan verici bir durum yaratmtm! Beni evine gtrrd ve birlikte otururduk. Bana yle derdi, "Herhangi bir ey syle, dinlemek istiyorum. Tm yaamm boyunca ben konutum; dinlemeyi unuttum. Ve bilmediim eyler syledim." Ve bir mridin ustasn dinledii gibi dinledi. Profesrlerim ok aryordu. Dediler ki, "O yal adama by m yaptn? Yoksa bunad m? O da deilse ne oldu? Onu grmek iin randevu alp kuyrukta beklememiz gerekiyor. Ancak zamanmz geldiinde onu grebiliyoruz. Ve o seni grmeye geliyor, bu kadar da deil, seni dinliyor. Ne oldu?" Dedim ki, "Ayns size de olabilir, ama siz o kadar zeki, o kadar duyarl, o kadar anlayl deilsiniz. O yal adam gerekten de az bulunur."

(1) James Bradley: (1693-1762) ngiliz gkbilimci... Yldzlarn hareketini incelemi, dnyann ekseninin eriliiyle n sapmn bulmutur. (Ed.n.) (2) ankara: (IX. yy.) Hintli dnr... Ad Sankara yazld gibi, Schankara, Shankaracharya olarak da yazlr. Budacl eletirmi, Hindu retisi advaita vedanta'y (Hintlilerin alt byk retisinden biri) savunmutur. Ona gre nesnel gereklik bir hayalden baka bir ey deildir. (Ed. n.)

(3) Ramana Maharishi: 1879 Tiruchuzli - 1956 Tiruvannamalai. Kuzey Hindistan, Madura'da doan Venkatramoan Aiyer, ehirdeki Amerikan Lisesi'nde renim grd. Daha sonra mritlerine yle dedi: "Hibir ey okumadm. Bilgim 14 yama rendiklerimle snrl... Btn almalarm nceki varolularda yapld ve bunlar bana yetiyor." 17 yandayken odasnda skun iinde oturduu srada birden bire kendi lmn yaad. Sonra da benliinin kutsal kaynan, geici ve "ben"in ztt olan lmsz "ben"i seyretti. (Ed. n.)

1957-1966: PROFESR rencilik hayatmdan byk zevk aldm; insanlar bana kar, benim yanmda, kaytsz ya da sevgi dolu olsalar da, tm o deneyimler gzeldi. Kendim retmen olduumda bunlarn hepsi bana yardmc oldu, nk kendi bak am sunarken rencilerin bak alarn da grebiliyordum. Ve snflarm mnazara kulpleri oldu. Herkesin kuku duymaya, tartmaya hakk vard. Arada bir birisi derse ne olaca hakknda endielenmeye balard, nk her noktada bunca tartma olurdu. "Endielenme." derdim. "Btn bunlar zeknz keskinletirmek iin gerekli. Ders kk bir eydir, bir gecede okuyabilirsiniz. Keskin bir zeknz varsa, okumadan bile yant verebilirsiniz. Ama keskin bir zeknz yoksa, kitabnz olsa da yantn nerede olduunu bulamazsnz. Be yz sayfalk bir kitapta yant bir paragrafn iinde olabilir." Bu yzden snflarm tamamen farklyd. Her eyin tartlmas, her eyin iine en derin ekilde, her keden, her bak asndan baklmas gerekiyordu, ve ancak zekn tatmin olduu zaman kabul ediliyordu. Aksi halde, onu kabul etmenin gerei yoktu; tartmay ertesi gn devam ettirebilirdik. Bir ey tarttnda ve mantkl bir seyir, tm bir yapy kefettiinde, onu hatrlamana gerek olmadn anlaynca armtm. Bu senin kefindir; seninle kalr. Onu unutamazsn. rencilerim beni kesinlikle seviyordu, nk baka hi kimse onlara o kadar ok zgrlk vermiyordu, baka hi kimse onlara o kadar ok sayg gstermiyordu. Baka hi kimse onlara o kadar ok sevgi vermiyordu, baka hi kimse onlarn zeksn keskinletirmesine yardm etmiyordu. Her retmen maam iin endieleniyordu. Ben hi maam almaya gitmedim. Bir renciye yetki verir, "Ayn ilk gn geldiinde maa al ve bana getir. Bir ksmna ihtiyacn olursa alabilirsin." derdim. niversitede kaldm onca yl boyunca o ya da bu kii maam getirdi. Maalar datan adam bir kez beni grmeye geldi ve yle dedi, "Sen hi gelmiyorsun. Bir gn geleceini ve seni greceimi

umuyordum. Ama ofise belki de hi gelmeyeceini dnerek, ne tr bir adam olduunu grmek iin ben evine geldim, nk ayn ilk gn sabahn erken saatlerinde maalarn almak iin kuyrua giren profesrler var. Sen hi yoksun. Senin imzan ve yetkinle herhangi bir renci gelebiliyor ve maan sana ulap ulamadndan emin olamyorum." Dedim ki, "Endielenmene gerek yok, bana hep ulat." Birine gvendiin zaman, onun seni aldatmas ok zordur. retmen olduum onca yl, maa alma yetkisi verdiim hibir renci iinden para almad. Halbuki onlara yle demitim, "Size kalm. Hepsini almak istiyorsanz alabilirsiniz. Bir ksmn almak istiyorsanz, alabilirsiniz. Ve bu geri demeniz iin dn verilmi bir ey olmaz, nk bana kimin ne kadar para borlu olduunu hatrlama zahmetine giremem. Sizindir; fark etmez." Ama tek bir renci bile maamdan para almad. retmenlerin hepsi yalnzca maala, daha yksek grevler edinmekle ilgileniyordu. Gerekten rencilerle, onlarn gelecei ile, zellikle de spiritel byme ile ilgilenen kimseyi grmedim. Bunu grnce, kk bir meditasyon okulu atm. Dostlarmdan biri gzelim bungalovunu ve bahesini nerdi ve benim iin, meditasyonlar iin mermer bir tapnak yapt, bylece en az elli kii tapnan iinde oturup meditasyon yapabiliyordu. Pek ok renci, pek ok profesr -hatta rektr yardmclar- meditasyonun ne olduunu anlamak iin geldi. HNDSTAN'DA MSLMANLARIN AYRI, HNDU'LARIN ayr, Pencapllar'n ayr, Bengalliler'in ayr, Gney Hindistanllar'n ayr giysileri vardr. rnein, Gney Hindistan'da yalnzca bir lungiye sarnabilirsin; yalnzca sarndn bir dhoti. O kadar da deil, onu yukar kaldrp ste sktrrlar, bylece ancak dizlere kadar gelir. niversitelerde bile, profesrler o giysi ile ders verir. Lungiyi ok seviyordum, nk sadeydi, en sadesi: Dikie, terzilie, hibir eye gerek yoktu; herhangi bir kuma paras kolaylkla lungiye evrilebiliyordu. Ama Gney Hindistan'da deildim, lunginin ancak serseriler, aylaklar, asosyal unsurlar tarafndan kullanld orta Hindistan'daydm. Lungi insann topluma aldrmadnn, onlar iin ne dndne aldrmadnn simgesi idi. niversiteye lungi iinde gitmeye baladmda bir an her ey durdu: renciler snflarndan kt, profesrler snflarndan kt. Koridordan geerken herkes durup beni izliyordu ve ben herkese el sallyordum. Ne gzel bir karlama! Rektr yardmcs kt: "Sorun ne? Dersler tam ortasnda durdu, profesrler kt ve sessizlik oldu..." Beni grd ve ona el salladm, el sallamama karlk verecek cesareti yoktu. Dedim ki, "En azndan bana el sallayabilirsin. Tm bu insanlar lungimi grmeye geldi." Sanrm buna bayldlar, nk her gn profesrler gzel, en pahal giysilerle kp geliyorlard. Rektr

yardmcs giysilerine ok zen gsterirdi ve onlarla nlyd. Evine gitsen aardn: Tm evde giysilerden baka bir ey yoktu, o, hizmetkr ve giysileri. Dedim ki, "Sen ieri girerken kimse snflarndan kmyor. Ama zavall bir lungi -en fakirler giyer onu- onlar dar kard! Ve ben her gn bu lunginin iinde geleceim." Dedi ki, "aka yapmak tamam, bir gn tamam, ama fazla ileri gitme." Dedim ki, "Bir ey yaptm zaman sonuna kadar giderim." Dedi ki, "Ne demek istiyorsun? Gerekten her gn lungi ile gelmeyi mi dnyorsun?" Dedim ki, "u anda niyetim bu. Bana karlrsa lungisiz bile gelebilirim. Buna inanabilirsin. Herhangi bir ekilde bana karlrsa, bunun bir profesr iin uygun olmadn, unu, bunu sylemeye alrsan, umurumda olmaz... Sessiz kalabilirsen, lungi iinde kalrm; bana kar bir ey yapmaya balarsan, o zaman lungi gider. Ben gelirim... O zaman asl manzaray grrsn!" Ve bu ok gln bir sahneydi, nk tm renciler bunu duyunca alklamaya balad ve rektr yardmcs o kadar utand ki, odasna geri dnd. Lungim hakknda tek bir sz sylemedi. Defalarca sordum, "Lungime ne diyorsun? Ona kar yaplan bir ey var m, yok mu?" "Beni rahat brak." dedi, "Ne istiyorsan yap. Ve hibir ey sylemek istemiyorum, nk sana sylenen herhangi bir ey tehlikeli olabilir, insan onu nasl karlayacan asla bilemiyor. Ben 'Lungiyi brak.' demiyordum, yalnzca, 'Eski kyafetlerine dn.' diyordum." Dedim ki, "Onlar gitti ve giden gitmitir, asla arkama bakmam. Artk lungi iinde dolaacam." Bylece ilk nce lungiyle, uzun bir cbbeyle dolamaya baladm. Sonra bir gn cbbeyi braktm ve yalnzca bir al kullanmaya baladm. Yine bir dram oldu, ama o serinkanlln korudu. Herkes dar kt, ama o gelmedi; belki lungiyi brakacamdan korkuyordu! Odasndan kmad. Kapsn aldm. "Yaptn m?" dedi. "Henz deil." dedim. "Dar kabilirsin." Kapsn at ve giyinik miyim, yoksa her eyi brakm mym, grmek iin dar bakt. "Demek artk deitin. Cbbeyi de mi?.." dedi. "Onu da deitirdim. Syleyecek bir eyin var m?" dedim. Dedi ki, "Tek sz sylemek istemiyorum. Bakalaryla senin hakknda konumuyorum bile. Gazeteciler telefon ediyor ve soruyor, 'niversitede buna nasl izin veriliyor? nk bu bir rnek olabilir, renciler ve dier profesrler lungi iinde gelebilir.'

Onlara diyorum ki, 'Ne olursa olsun, herkes lungi iinde gelse bile benim iin sorun yok. Onu rahatsz etmeyeceim, nk beni, onu rahatsz edersem plak gelmekle tehdit ediyor. Ve plakln Hindistan'da kabul edilebilir bir spiritel yaam tarz olduunu sylyor. Mahavira plakt, Jainalarn yirmi drt tirthankaras plakt, binlerce kei hl plak ve bir tirthankara plak olabiliyorsa, neden bir profesr olamasn? Hindistan'da plaklk herhangi bir adan knanamaz." Bylece unu dedi, "nsanlara sylyorum, 'Gerekten kaos yaratmak isterse... niversitede de takipileri var; onun yapt her eyi yapmaya hazr pek ok renci var. Bu yzden onu rahat brakmak en iyisi." Yaamm boyunca unu rendim: Saygnlndan birazck dn vermeye hazrsan, dilediini rahatlkla yapabilirsin. Toplum sana bir oyun oynamtr. Zihninde saygnl yksek bir kaideye oturtmutur ve karsna, senin yapman istemedii her eyi koymutur. Bylece onlar yaparsan, saygnln kaybedersin. Bir kez 'Saygnlk umurumda deil!' dersen, o zaman toplum senin iradene kar kesinlikle iktidarsz kalr. NVERSTEDE RETMEN OLDUUMDA, DEDM K, "Ben kime ders vereceim? Bu masalara ve sandalyelere mi? Bu nasl bir samalk? Size bu ekilde oturmanz kim syledi? Birbirinize karn ve nme gelin." Byle dedim; nk snfa girdiimde kzlarn bir kede oturduunu, nmde drt be bo sra olduunu, olanlarn dier kede oturduunu grdm. Tereddt ettiler. Bir retmenin onlara karmalarn sylediini hi duymamlard. Dedim ki, "Hemen karn; aksi halde rektr yardmcsna son derece doaya aykr, gayr-psikolojik bir eyin olduunu raporlayacam." Yava yava, tereddtle... Dedim ki, "Tereddt etmeyin! Yerinizden kprdayn ve karn. Benim snfmda ayr oturamazsnz. Ve bir kza dokunmaya almanz ya da kzn gmleinizi ekitirmeye almas umurumda bile deil; doal olan her eyi kabul ederim. Bu yzden orada donmu, klm bir halde oturmanz istemiyorum. Benim snfmda olmayacak bu. Birlikte olmaktan keyif aln. Birbirinize notlar, talar, mektuplar attnz biliyorum. Buna gerek yok. Gidip yanna oturun, mektubu ya da ne istiyorsanz onu kza verin, nk aslnda hepiniz cinsel adan olgunsunuz; bir ey yapmalsnz. Ve felsefe okuduuna gre kesinlikle delisiniz! Bu felsefe okuma zaman m? Bu dar kp sevime zaman. Felsefe baka bir ey yapamadnz, ihtiyarlk iindir, o zaman felsefe okuyabilirsiniz." Hepsi ok korktu. Yava yava gevediler, ama dier snflar onlar kskanmaya balad. Dier profesrler rektr yardmcsna rapor vermeye baladlar, "Bu adam tehlikeli. Kzlarla olanlarn hepimizin yasaklad eyler yapmasna izin veriyor. Onlarn iletiime gemesini engellemek yerine onlara yardm ediyor! Diyor ki, 'Ak mektubu yazmay bilmiyorsanz bana gelin. Ben size

retirim. Felsefe ikincildir, fazla deildir. ki senelik dersi alt ayda bitiririz. Kalan bir buuk senede zevk alr, dans eder, ark syleriz. Endielenmeyin.'" Sonunda rektr yardmcs beni armak zorunda kald ve yle dedi, "Btn olan biteni duydum. Ne diyorsun?" Dedim ki, "niversitede renci olmusundur." "Evet." dedi. "Oldum. Aksi halde nasl rektr yardmcs olabilirdim?" Dedim ki, "O zaman biraz geri dn ve kzlarn uzakta, sizin uzakta oturduunuz gnleri hatrla. Kafandan ne geiyordu?" "ok tuhaf bir adama benziyorsun." dedi. "Gelmeni istedim, nk bir ey hakknda bilgi almak istiyordum." Dedim ki, "Bunu daha sonra ele alrz. lk nce sorumu yantla. Ve drst ol; aksi halde yarn tm niversitenin, tm profesrlerin ve rencilerin nnde sana ak ak meydan okurum. Konuyu tartrz ve onlarn oy vermesine izin veririz." Dedi ki, "Heyecanlanma. Belki haklsn. Hatrlyorum. Artk yal bir adamm ve umarm bunu kimseye sylemezsin, kzlar dnrdm. Profesr dinlemezdim, profesr kimse dinlemezdi. Kzlar notlar frlatyordu, biz notlar frlatyorduk, mektuplar alnp verilirdi." "O zaman..." dedim, "Gidebilir miyim?" "Elbette." dedi. "Git ve ne yapmak istiyorsan yap. Seninle herkesin nnde karlamak istemiyorum, kazanacan biliyorum. Haklsn. Ama ben zavall bir adamm; grevimi yerine getirmem gerek. Byle bir ey yapacak olursan hkmet beni bu rektr yardmclndan atar." Dedim ki, "Rektr yardmcl benim umurumda deil. Sen rektr yardmcs kal, ama unutma: Bir daha beni asla arma. Pek ok ikyet gelecektir, ama u anda sana aka sylyorum, her seferinde ben hakl olacam." "Anladm." dedi. Sonra renciler, benim dersimi almayan kz ve olanlar bana sormaya baladlar, "Biz de gelebilir miyiz?" Dedim ki, "Felsefe hi bu kadar merak uyandrmamt. Gelin! Herkes gelebilir. Ben hi yoklama almam. Her ay, yoklama defteri gidecekken, ylesine doldururum; yok, var, yok, var. Yalnzca herkesin derslerin yzde yetmi beinden fazlasna girmi grnmesine dikkat ederim, bylece snava girebilirler. Umurumda deil. Bu yzden gelebilirsiniz."

Snflarm tka basa doldu. nsanlar pencerelerde oturuyordu. Ve aslnda hepsinin baka snfta olmas gerekiyordu. Sonra yine ikyetler gelmeye balad ve rektr yardmcs dedi ki, "Bu adam hakknda ikyet getirmeyin. nsanlar dersinize gelmiyorsa bu sizin sorununuz. Ben ne yapabilirim? Onu tercih ediyorlarsa, o ne yapabilir? Ve onlar felsefe rencisi deil, ama sizin tarih, ekonomi, politika derslerinize gelmek istemiyorlar. Ben ne yapabilirim? Ve o adam bana meydan okudu: 'Bir daha asla beni arma, yoksa herkesin nnde kar karya geliriz.'" Ama her blmden o kadar ok ikyet geldi ki, sonunda o geldi. Beni armamasnn daha iyi olacan biliyordu; snfa gelmek zorunda kald. Grdklerine inanamad. Felsefede pek az renci olur, nk felsefe para kazandran bir konu deildir. Ama snf tka basa doluydu; onun girebilmesi iin bile yer yoktu. Onun rencilerle birlikte kapnn arkasnda durduunu grdm. rencilere dedim ki, "Rektr yardmcsnn ieri girmesine izin verin. Brakn o da burada gerekleen sahnenin tadn karsn." eri girdi. Gzlerine inanamyordu, kzlar, olanlar hep-birlikte oturuyordu ve neeyle beni dinliyordu. Tek bir rahatszlk yoktu, nk rahatszlklar kknden nlenmiti. Artk her olan kz arkadann yannda oturuyordu; ta, mektup atmalarna gerek yoktu. htiya yoktu. Dedi ki, "Byle kalabalk bir snfta ine atsan iitilecek bir sessizlik olmasna inanamyorum." Dedim ki, "yle olmak zorunda, nk bask yok. rencilere gitmek isterlerse benden izin almalarna gerek olmadn, kp gidebileceklerini syledim; ieri girmek istediklerinde de giriyorlar. zin almalarna gerek olmuyor. Burada olup olmamalar beni ilgilendirmez. Ben ders vermekten zevk alyorum. Ders vermeye devam edeceim. Burada oturmak istiyorsan otur; aksi halde kaybol. Ama kimse gitmiyor." Rektr yardmcs yle dedi, "Bu her snfta olmal. Ama ben senin gibi gl bir adam deilim; hkmete byle olmas gerektiini syleyemem." BR SEMNERE ARILDIM, PEK OK NVERSTENN rektrleri ve rektr yardmclar orada toplanmt. Okullarda, kolejlerde, niversitelerde disiplin eksiklii hakknda endieleniyorlard, yeni neslin retmenlerine kar saygsz tavr hakknda endieleniyorlard. Grlerini dinledim ve onlara yle dedim, "Bir yerlerde temelin eksik olduunu grebiliyorum. Bir retmen doal olarak sayg duyulan biridir, bu yzden bir retmen sayg1 talep edemez. Bir retmen sayg talep ederse, yalnzca bir retmen olmadn gstermi olur; yanl meslei semii buna yetenei yoktur. retmen, tanm gerei sayg duyulan biridir. Ona sayg duymak zorunda olduunuz iin deil. Ona sayg duymak zorundaysanz, bu nasl bir sayg olur ki? 'Sayg duymak zorunda olmak.' Tm gzellik kaybolmu, sayg canl deil. Bir ey yaplmak zorundaysa,

orada deildir. Oradayken, kimse bunu dnmez. Yalnzca akp gider. Bir retmen oradayken, basite akp gider." Bu yzden dedim ki: "rencilerden retmenlerine sayg duymalarn istemek yerine, ltfen bir daha bakn, yanl retmenleri, retmen olmayanlar seiyor olmalsnz." retmenler doutan air gibidirler, bu byk bir sanattr. Herkes retmen olamaz, ama evrensel eitim yznden milyonlarca retmene ihtiya vardr. Herkesin iir renmesi ve iirin airler tarafndan retilmesi gerektii bir toplumu dnn. Milyonlarca air gerekirdi. Elbette, o zaman air eitim kolejleri olurdu. O airler sahte olurdu ve sonra derlerdi ki, "Bizi alklayn! nk biz airiz. Neden bize sayg gstermiyorsunuz?" retmenlere bu oldu. Gemite pek az retmen vard. nsanlar bir retmen bulmak iin, onunla kalmak iin binlerce kilometre yol gitmek zorunda kalrd. Muazzam bir sayg vard, ama sayg retmenin kalitesine balyd. Mritten ya da renciden talep edilmiyordu. Yalnzca oluyordu.

YOLDA Beni bir hayal et, yllarca Hindistan'da gezinirken ve karlnda bana talar, ayakkablar ve baklar frlatlrken. Hindistan demiryollarn, bekleme odalarn bilmezsin; Hintliler'in nasl yaadn bilmezsin. Hijyenik deildir, irkindir, ama onlar buna alktr. O yllarda sa'nn hata ektii kadar ac ektim, belki daha fazlasn ektim. Hata olmak yalnzca birka saat gerektirir. Suikaste kurban gitmek daha ksa. Ama Hindistan'da gezgin bir usta olmak aka deildir. DNYANIN DURUMU HIZLI BR EKLDE DEMTR. Tpk yz yl nce olduu gibi, dnya ok byktr. Gautama Buda bile tm insanlara yaklamak isteseydi bile, bu mmkn olmazd; iletiim yollar yoktu. nsanlar birbirinden uzak pek ok dnyada yayordu. Bunda bir basitlik vardr. Bir Yahudi olarak, sa dier Yahudilerle yzlemek zorunda kald, dnya ile deil. Eeine binip dnyay dolamas mmkn olmazd. Kk Yahuda kralln dolamay becerse bile, yeterli olmazd. nsanlarn eitimi kstl idi. Birbirlerinin varlnn bile farknda deildiler. Gautama Buda, in'de Lao Tzu, Atina'da Sokrates; hepsi adat, ama birbirlerinden haberleri yoktu. letiimdeki ve ulamdaki bilimsel devrimden nce, kendi kendilerine yeterli pek ok dnya vard. Dierlerini hi dnmezlerdi, bakalar olduunu bilmiyorlard bile. nsanlar birbirlerini tandka

dnya kld. Artk bir Buda, sa, Musa ya da Konfyus baarl olamaz. Hepsinin yerel zihinleri, ok yerel tavrlar vardr. Dnya artk yerel olamayacan kadar kk olduu iin talihliyiz. Kendine ramen yerel olamazsn; evrensel olmalsn. Konfyus'u, Krina'y, Sokrates'i, Bertrand Russell' dnmen gerekir. Dnyay tek bir birim olarak dnmediin srece, farkl dhilerin katklarn dnmediin srece ada insanla konumay baaramazsn. Mesafe ok byk olur; yirmi be yzyl, yirmi yzyl... Amak neredeyse imknsz olur. Amann tek yolu, bilen insann kendi biliinde durmamas, yalnzca kendi bildii eyleri ifade etmekle yetinmemesidir. Tm dilleri bilmek iin muazzam aba harcamas gereklidir. engindir, ama insan dehasnn farkl boyutlardan kefi heyecan vericidir. Eer iinde anlay varsa, glk ekmeden bir sentez yaratabilirsin. Ve sentez yalnzca dini gizemcilerden olumayacaktr, bu yalnzca bir ksm olacaktr. Sentez tm sanatlar ve grlerini ierecektir; tm mzisyenler, tm airler, tm danslar ve onlarn grleri. Yaama katks olan, insanl daha zengin klan tm yaratc insanlar hesaba katlmaldr. Kimse sanatlar, onlarn katklarnn da dini olduunu dnmemitir. Ve en nemlisi bilimsel bymedir. Bir sentez vizyona yrekle ve dindarlkla bilimsel bymeyi getirmek gemite mmkn deildi. Bata, bilim yoktu. Bilim bin bir eyi deitirmitir. Yaam bir daha asla ayn olamaz. Benim vizyonum bir gendir; bilim, din, sanat. Ve onlar o kadar farkl boyutlardr ki farkl dilleri konuurlar, birbirleriyle eliirler; hepsinin iinde eriyebilecei ve bir olaca derin bir grn yoksa yzeyde anlaamazlar. Benim abam neredeyse imknsz olan yapmaktr. niversitede renci olduum gnlerde profesrlerim ne yapacaklarn bilemezlerdi. Ben felsefe rencisiydim ve bilim derslerine giriyordum; fizik, kimya ve biyoloji. O profesrler kendilerini ok tuhaf hissediyorlard: "Sen niversiteye felsefe okumak iin girdin. Neden zamann kimyayla harcyorsun?" Diyordum ki, "Benim kimyayla hi ilgim yok; ben yalnzca kimyann ne yapt, fiziin ne yapt konusunda ak bir fikir edinmek istiyorum. Detaylara girmek istemiyorum, yalnzca zndeki katky istiyorum." Nadiren kendi derslerime girerdim, ounlukla ktphanede olurdum. Profesrlerim devaml yle diyordu, "Btn gn ktphanede ne yapyorsun? nk ktphaneci ktphaneye ilk giren olduundan ve gnn sonunda zorla karlabildiinden ikyet edip duruyor. Btn gn oradasn

ve yalnzca felsefe blmnde deil, ktphanenin seninle hi ilgisi olmayan blmlerinde dolap duruyorsun." Onlara yle diyordum, "Size aklamam g, ama gelecekteki abam; iinde biraz gereklik tayan her eyi sentezleyip bir btn yapmak olacak. Her eyi ieren, tartmalara ve elikilere dayal olmayan, insan bilgisine, insan bilgeliine yaplan tm katklarn zne dair derin bir gre dayanan bir yaam tarz yaratmak." Delireceimi dnyorlard, setiim i herkesi delilie gtrebilirdi, o kadar engindi. Ama benim iin deliliin mmkn olmadnn, zihni ok geride braktmn farknda deillerdi; ben yalnzca bir izleyiciydim. Ve zihin ylesine narin ve karmak bir bilgisayardr. nsan byk bilgisayarlar yapmtr, ama henz hibiri insan zihni ile karlatrlamaz. Tek bir insan zihni dnyann btn ktphanelerini ierme kapasitesine sahiptir. Ve tek bir ktphane -British Museum Ktphanesi- yle ok kitaba sahiptir ki, onlar bir duvar boyunca, teker teker dizersen kez dnyay dolar. Ve bu tek byk ktphanedir. Moskova'nn da benzer bir ktphanesi vardr, hatta belki daha byktr. Harvard'n da benzer bir ktphanesi vardr. Ama tek bir insan zihni bu kitaplarda yazlan her eyi ierme, ezberleme kapasitesine sahiptir. Tek bir beyinde milyonlarca hcre vardr ve her hcre milyonlarca bilgi paras ierme kapasitesine sahiptir. nsan zaten zihninin dnda durmuyorsa, kesinlikle delirir. Meditasyon durumuna ulamadysan, delilik kesindir. Haksz deillerdi, ama benim meditasyon ynndeki abam fark edemiyorlard. Bu yzden dnyann her yerinden gelen tuhaf kitaplar, tuhaf yazmalar okuyordum, ama ben yalnzca bir izleyiciydim, nk beni ilgilendirdii kadaryla eve gelmitim. Onca okumadan renecek bir eyim yoktu; o okumalar ok farkl bir ama iindi ve ama mesajm evrensel klmak, onu yerel snrlamalardan kurtarmakt. Ve bu konuda tamamen baarl olduum iin mutluyum. nsanlar beni sevdii iin bana "ustalarn ustas" dediler. Bunu yapmalarnn sebebi sevgiydi. Beni ilgilendirdii kadaryla, ben yalnzca kendimi bamsz klacak, her tr koullamaya direnecek, hibir dine bal olmayacak, hibir siyasi partiye bal olmayacak, hibir ulusa, rka ait olmayacak kadar inat, sradan bir insan olarak gryorum. Ve bu bana ylesine ok btnlk, bireysellik, hakikilik ve tatmin olmuluun muazzam mutluluunu verdi. Ama zaman gerekliydi. Benden sonra, usta olmak isteyen herhangi biri benim yaadm her eyi yaamas gerektiini bilecek; aksi halde ona usta denemez. Yalnzca yerel kalacak; bir Hindu retmen, bir Hristiyan misyoner, bir Mslman imam, ama insanoullar iin bir usta deil. Benden sonra usta olmak gerekten g olacak! UYANMI ADAM NSANLII YLESNE DERNLNE anlar; kendini anlayarak tm insanlarn iinde bulunduu sefil durumu anlamtr. nsanlar iin zlr; merhametlidir. Ktle ktlkle

karlk vermez, nk batan gcenmez. kinci olarak, senin iin zlr; sana kar dmanlk hissetmez. Bir kez Baroda'da oldu. Byk bir kalabala konuuyordum. n srada oturan biri sylediklerimden o kadar rahatsz oldu ki kontroln kaybetti; saduyusunu kaybetti. Ayakkablarndan birini bana frlatt. O anda renciyken voleybol oynadm hatrladm ve ayakkabsn havada yakaladm, dierini istedim. Adam ne yapacan ard! Dedim ki, "Dierini de at. Tek bir ayakkab ile ne yapacam? Bana bir ey sunmak istiyorsan..." Adam bekledi. Dedim ki, "Neden bekliyorsun? Dierini de at, nk bu ekilde ne ben, ne sen ayakkaby kullanabileceksin. Ve onu sana iade etmeyeceim, nk ktle ktlkle karlk verilmemeli! Bu yzden ltfen dier tekini de ver." Adam ok geirdi, nk inanamyordu. lk nce, yapt eye inanamyordu, nk ok iyi bir adam, bir lim, nl bir Sanskrit limi, bir uzmand. Bu ekilde davranmas beklenmezdi, ama olmutu ite. nsanlar ok bilinsizdir. Onun bilmeden bekledii eyi yapsaydm her ey yolunda olacakt. Ama dier ayakkaby istemitim ve bu onu ok artmt. Sersemlemiti. Yannda oturan birine, "Dier ayakkabsn kar, iki ayakkaby da almadan onu brakmayacam. Aslnda ayakkab satn almay dnyordum, ama bu adam ok cmert grnyor!" Ve ayakkab gerekten yeniydi. Adam geceleyin geldi, ayaklarma kapand ve af diledi. Dedim ki, "Unut gitsin, sorun yok... Kzmadm, bu yzden neden seni affedeyim? Affetmek iin insann kzmas gerekir Ben kzmadm, sahneden zevk aldm. Aslnda, o kadar gzel bir eydi ki, uyuyakalan bir sr insan aniden uyand! Yolda gelirken bunun gzel bir fikir olduunu, ayakkab frlatmalar ve uyuyanlar uyandrmalar iin kalabaln iine birka kii yerletirmem gerektiini dnyordum. En azndan birka dakika tetikte oldular, nk bir ey oluyordu! Sana minnettarm." Yllarca bana yazmaya devam etti, "Ltfen beni affet! Beni affetmezsen yazmaya devam edeceim." Ama ona yle dedim, "lk nce kzmam gerekir. Affetmek kzdm kabul etmem anlamna gelir. Seni nasl affedebilirim? Sen beni affet, nk sana kzamadm ve seni affedemiyorum. Sen beni affet!" Beni affedip affetmediini bilmiyorum, ama beni unuttu. Artk yazmyor. DN SZC LE HBR EKLDE LKLENDRLMEK istemem. Tm din tarihi ksaca kokumu. irkin ve insann nasl dtn, insanlk dln ve kt olan her eyi gsteriyor. Ve bu yalnzca tek bir din hakknda deil, ayn hikye dnyann tm dinleri tarafndan tekrarlanyor: Tanr adna istismar eden insanlar. Hl din szc ile ilikilendirilmek konusunda kendimi huzursuz hissediyorum. Ama birka sorun var: nsan bazen yaamda nefret ettii eyleri semeli. Genliimde niversitede ateist, dinsiz, tm ahlaki sistemlere kar olarak bilinirdim. Duruum buydu, duruum hl budur. Tek santim bile deimedim; konumum hl ayn. Ama ateist, dinsiz,

ahlaksz olarak tannmak sorun oldu. nsanlarla iliki kurmak gt, insanlarla herhangi bir trden iliki kurmak neredeyse imknszd. Ben insanlarla iletiim kurarken o szckler -ateist, dinsiz, ahlaksz- almaz duvarlar gibi ilev gsterdi. yle kalabilirdim -benim iin sorun yoktu- ama deneyimimi yaymann, paylamann imknsz olduunu grdm. nsanlar benim ateist, dinsiz, ahlaksz olduumu duyar duymaz tamamen kapanyorlard. Tanr'ya inanmamam, cennet ve cehenneme inanmamam onlarn benden uzaklamas iin yeterliydi. ok eitimli insanlar bile -nk ben niversitede profesrdm ve yzlerce profesr, aratrma grevlisi, zeki, eitimli insanlarla evriliydim- benden kandlar, nk inandklar eyi savunmaya cesaretleri yoktu; kendileri iin savlar yoktu. Ve ben devaml sokak kelerinde, niversitede, tava satcsnn dkknnda tartp duruyordum. Birilerini yakalayabildiim her yerde. Dine saldrr, insanlar btn bu samalklardan temizlemeye alrdm. Ama nihai sonu benim bir adaya dnmem oldu; kimse benimle konumak bile istemiyordu, nk bana merhaba demek bile tehlikeliydi: Nereye gideceini bilemiyorlard. Sonunda stratejimi deitirmek zorunda kaldm. Tuhaf bir ekilde, gerei arayan insanlarn dinlerle ilgilendiini fark ettim. Dinsiz olduumu dndkleri iin onlarla iletiim kuramyordum ve bunlar gerekten de renmekle ilgilenecek insanlard. Bunlar benimle birlikte bilinmeyen meknlara yolculuk etmek isteyecek insanlard. Ama oktan bir dine, bir mezhebe, bir felsefeye bulamlard; benim dinsiz, ateist olduumu dnmeleri engel olmutu. Ve benim bu insanlar aramam gerekliydi. Dinlerle ilgilenmeyen, ama hi arayc olmayan insanlar vard. Onlar yaamn nemsiz eyleri ile ilgileniyordu: Daha fazla para kazanmak, byk bir nder, bir politikac, bir babakan, bir cumhurbakan olmak. Onlarn ilgi alanlar ok dnyevi idi. Bana faydalar yoktu, onlara sunacam eye ilgileri yoktu. Bir lkenin babakan olmak isteyen adam gerei bulmakla ilgilenmez. Ona gerek ve babakanlk sunulsa, babakanl seer. Gerek hakknda unu syler, "Acelesi yok. Bunu yapabiliriz -tm sonsuzluk var nmzde-ama babakanlk frsat bir daha gelebilir de, gelmeyebilir de. Nadiren gelir ve yalnz nadir insanlara, o da krk ylda bir gelir. Gerek herkesin doasdr, bu yzden onu herhangi bir gn bulabilirim. lk nce bu ana ait olan, geici olan yapalm. Bu gzel rya bir daha gereklemeyebilir. Gereklik hibir yere gitmiyor, ama bu rya geip gidiyor." lgileri ryaya, hayale ynelikti. Onlar benim insanlarm deildi ve onlarla iletiim kurmak da imknszd, nk ilgi alanlarmz kesinlikle ztt. ok uratm, ama bu insanlar dinle, gerekle, nemli olan hibir eyle ilgilenmediler. lgilenen insanlar Hristiyanlar, Hindular, Mslmanlar, Jainalar, Budistler'di. Bir ideolojiyi, bir dini takip etmeye hazrdlar. O zaman dindar olma oyununu oynamak zorunda kalacam anladm; baka yolu yoktu. Ancak o zaman gerekten arayc olan insanlar bulabilirdim.

Din szcnden nefret ediyorum, hep ettim, ama din hakknda konumam gerekiyordu. Ama din rts altnda bahsettiim eyler, insanlarn dinden anlad eylerle ayn deildi. Bu basit bir stratejiydi. Onlarn szcklerini kullanyordum -Tanr, din, zgrleme, moka(1)- ve bu szcklere kendi anlamlarm veriyordum. Bu ekilde insanlar bulmaya baladm ve insanlar bana gelmeye balad. nsanlarn gzndeki imajm deitirmek birka ylm ald. Ama insanlar yalnzca szckleri dinlerler, onlar anlamazlar. nsanlar yalnzca sen ne sylyorsan onu anlarlar, sylenmeden aktarlan anlamazlar. Bu yzden onlarn silahlarn onlara kar kullandm! Dini kitaplar zerine yorumlar yaptm, onlara tamamen bana ait anlamlar verdim. Ayn eyi yorum yapmadan da syleyebilirdim, ok daha kolay olurdu, nk o zaman onlarla dorudan konuuyor olurdum. Krina'y, Mahavira'y, sa'y iine ekip onlara asla sylemedikleri eyi syletmeye gerek yoktu. Ama insanlarn aptall yle boyutlardadr ki, daha nce ayn eyleri sylemitim ve onlar iitmeye bile hazr deildiler... Artk evremde binlerce kii toplanyordu, nk Krina'dan bahsediyordum. imdi, benim Krina'yla ne iim var? O benim iin ne yapt? Benim sa ile ne ilikim var? Hayattayken onunla karlasaydm ona yle derdim, "Sen bir fanatiksin ve akln banda deil. Seni armha germek isteyen insanlarn tamamen haksz olduunu syleyemem, nk seninle baa kmalarnn baka yolu yok." Bu yzden tek yol buydu. sa hakknda konumaya baladmda Hristiyan kolejleri, Hristiyan teoloji enstitleri beni davet etmeye balad. Ve ben gerekten de iten ie kkrdyordum, nk bu aptallar bunu sa'nn sylediini sanyordu. Evet, sa'nn szlerini kullanyordum -insann szck oyununu birazck anlamas yeterlidir, o zaman istediin szc istediin anlama getirebilirsin- ve sa'nn gerek mesajnn bu olduunu sanyorlard... "Bizim Hristiyan misyonerlerimiz ve rahiplerimiz sa iin sizin yaptnz kadar ok ey yapmad." Ve ben sessiz kalmak zorunda kalyordum, sa ile bir ilgim olmadn ve benim sylediim eyleri sa'nn anlamay bile baaramayacan biliyordum. sa adna sylediklerimi daha nce de sylemitim, ama hibir Hristiyan toplumu, hibir Hristiyan koleji, hibir Hristiyan teoloji enstits beni davet etmemiti. Ne daveti? eri girmeye kalksam kapy kapatrlard. Durum uydu: Kendi ehrimdeki merkezi tapnaa girmem yasaklanmt ve ieri sokulmamam iin polisten destek almlard. Bylece ne zaman ieride konuan bir Hindu rahibi olsa, benim ieri girmemi engellemek iin darda bir polis bekliyor olurdu. "Ama o adam dinlemek istiyorum." derdim. Polis memuru yle derdi, "Biliyoruz ve ieri girdiin zaman herkesin seni dinlediini herkes biliyor. Ve buraya baka birini deil, seni engellemek iin arldk. Gelmeyi brakrsan biz de bu

kadar zahmet harcamayz, nk her gn bo yere iki, saat burada dikiliyoruz. Sylev devam ederken srf senin iin, bir kii iin burada duruyor olacaz." Ama imdi ayn tapnak beni davet etmeye balamt. Polis yine oradayd, ar kalabal nlemek iin! Bir kez, hl orada olan memur bana yle dedi, "Sen dikkate deer birisin! Seni darda tutmak iin burada dikiliyorduk, ama imdi ar kalabalk tehlikeli olaca iin burada duruyoruz. Tapnak eski." Tapnan balkonlar vard ve en az be bin kii ieride oturabiliyordu. Ama orada ben konuurken yaklak on be bin kii gelirdi. Bu yzden insanlar, normalde hi kullanlmayan balkonlara kard. Bir gn kalabalk o kadar fazlayd ki, balkonlar yklabilirdi. Balkonlarda ok insan vard ve ok eski bir tapnakt. Sonra doal olarak ertesi gn, belli sayda insann ieri girmesine izin verecek ekilde dzenleme yaptlar. Bu sorun yaratt. O memur yle dedi, "te yeni bir sorun! Sen iki saat orada konuuyorsun, ama insanlar ge gelirlerse ieri giremeyecekleri iin iki saat erken gelmeye baladlar." Bana dedi ki, "Sen dikkate deer birisin! Senin Tanr'ya kar olduunu sanyordum." Kulana yle dedim, "Hl yleyim. Kimseye syleme, nk kimse inanmaz. Ve ben hep Tanr'ya kar kalacam. Dnyadan ayrlmadan nce her eyi aklayacam. Ama sen sylememelisin, nk kimse sana inanmaz ve ben sana herhangi bir ey sylediimi inkr ederim." Ama benim kendi yntemlerimi bulmam gerekiyordu. Tanr'dan bahseder, sonra tanrsalln daha iyi bir szck olduunu sylerdim. Tanr'dan kurtulmann yolu buydu. Ama Tanr'dan bahsettiim iin ilgili insanlar -dindar papazlk kurumunun istismar ettii hakikat arayclar- bana ilgi duymaya baladlar. Tm dinlerin iinden kaymak tabakasn buldum. Baka yolu yoktu, nk onlarn srlerine giremezdim ve onlar da bana gelemezdi. Birka szck onlar engellemeye yeterdi. Ve onlar sulayamazdm, kendimi sulardm. Onlara yaklamann bir yolunu bulmalydm. Ve o yolu buldum; ok basitti. Basite yle dndm, "Onlarn szcklerini, onlarn dillerini, onlarn yazmalarn kullan. Ve bir bakasnn tabancasn kullanyorsan, bu iine kendi kurunlarn koyamayacan anlamna gelmez. Brak tabanca bakasnn olsun, kurunlar benim! nk gerek i kurunlar aracl ile olacak, tabanca aracl ile deil. O zaman ne zarar var?" Ve kolayd, ok kolay, nk Hindu szcklerini kullanyor, ayn oyunu oynuyordum; Mslman szcklerini kullanyor, ayn oyunu oynuyordum; Hristiyan szcklerini kullanyor, ayn oyunu oynuyordum. Yalnzca bu insanlar bana gelmiyordu; Jaina keileri, rahibeleri, Hindu keileri, Hristiyan misyonerler, rahipler; her tr insan bana gelmeye balad. Ve inanmayacaksn... Benim gldm

hi grmedin, nk iten ie o kadar gldm ki, gerek kalmad. Sana fkralar anlattm, ama ben glmedim, nk ben hayatm boyunca bir fkray oynadm! Daha komik ne olabilir ki? Ve tm o rahipleri ve byk limleri kolayca kandrmay baardm. Bana gelip sorular sormaya baladlar. Yalnzca balangta onlarn szcklerini kullanmak iin tetikte olmalydm ve satr aralarna, szck aralarna benim ilgi duyduum asl malzemeyi koyuyordum. Bu sanat balklardan rendim. Irmak kysnda saatlerce otururdum, nk kymdeki en gzel yer orasyd. Sabah ok gzeldi, akam ok gzeldi; ve yazn scanda bile gr aalarn rmaa doru uzand noktalar olurdu. Irman iinde, suda oturabilirdin ve o kadar serin olurdu ki, yaz olduunu unuturdun. Ben sabah gneine bakarak otururken balklar geldi. Her balk yemini att. Balklara lezzetli gelen kk bcekleri para para yaparlar ve oltaya takarlar. Balklar gelip bcei yakalar ve bcekle birlikte zokay da yutarlar; zoka bal yakalar. Balk bcek iin gelir, ama bcei yutar yutmaz zokaya yakalanr ve hemen sudan ekilir. Balkya bakarak dndm, "nsanlarm yakalamann bir yolunu bulmalym. u anda deiik taraflardalar, benimkinde kimse yok." Yalnzdm: Kimsenin benimle ilikilenmeye, hatta benimle yrmeye cesareti yoktu, nk bakalar o insann da gittiini, kaybolduunu dnyordu. Yemi buldum: Szckleri kullan. Balangta, insanlar gerekten ok geirdiler. Beni yllardr tanyanlar, hep Tanr'ya kar olduumu bilenler gerekten ardlar, kafalar tamamen kart. Ve bu tekrar tekrar oldu. Bir seferinde Jabalpur'da bir Mslman enstitsnde konuuyordum. Eski Mslman retmenlerimden biri bu enstitnn mdr olmutu ve bu konumacnn renci iken tand kii olduunu bilmiyordu. Birisi ona Sufiler hakknda konuan biri olduunu, bunun inanlmaz olduunu sylemiti: "Sufileri hi o ekilde dnmemitik, bu adam gelirse enstitmz ereflenir." Bir Mslman gelip ncil hakknda konuursa, Hristiyan ok memnun olur, egosu muazzam glenir. Ya da bir Mslman, bir Hindu, bir Budist sa zerine konuur, onu ve szlerini verse... zellikle Hindular ile Mslmanlarn devaml birbirlerini ldrd Hindistan'da, Mslman olmayan biri Sufilik zerine konuabilir... Eski retmenim ok mutlu oldu ve beni konuma yapmam iin davet etti. Bu davetleri istiyordum, nk insanlarm bulmak istiyordum ve onlar deiik yerlerde saklanyordu. retmenim beni grd ve yle dedi: "Mucizeleri yalnzca iitmitim, ama bu bir mucize! Sen Sufilik, slam, slam'n temel felsefesi zerine mi konuacaksn?"

Dedim ki, "Sana yalan sylemeyeceim, sen benim eski retmenimsin. Yalnzca kendi felsefem zerine konuacam. Evet, arada bir insanlara slam szcn frlatmay rendim. Bu kadar yeterli olur." Dedi ki, "Aman Allahm! Ama artk k yolu yok. nsanlar oditoryumda bekliyor. Ve sen ayn hilekr kiisin, deimemisin. aka falan m yapyorsun? nk Sufilik zerine otorite olan gvenilir retmenlerimizden biri seni vd. Onun vgs yznden seni davet ettim." Dedim ki, "Doru konumu ve sylediklerimi sen de veceksin. Ama sakn unutma, yalnzca sylemek istediim eyleri syleyeceim. Bu ok basit bir ey: Eer bir Budist beni arrsa, yalnzca birka szc deitiririm. Ve Sufilik ile balayarak Zen hakknda konuurum, Sufiler hakknda deil. Ayn eyi sylerim; bu yalnzca oras buras biraz deimi Sufilik. Ve tetikte olmalym, kim hakknda konutuumu unutmamalym, o kadar." Ve konutum. Elbette o mutsuzluk iinde orada oturuyordu, ama beni dinledikten sonra ok sevindi. Gelip bana sarld ve "aka yapm olmalsn." dedi. Dedim ki, "Ben hep aka yapyorum, ciddiye alma." "Sen bir Sufi'sin gerekten." dedi. "nsanlar byle sylyor!" dedim. Amritsar'da, Sihlerin Altn Tapna'nda konuuyordum. Her yerde, lkenin her yerinde insanlar bana binlerce kez, "Neden sakal uzatyorsun?" diye sormutu. Soruya almtm ve farkl insanlara farkl ekilde yant vermekten zevk alyordum. Ama Altn Tapnak'ta, Nanak ve mesaj hakknda konuurken ok yal bir sardar geldi, ayaklarma dokundu ve sordu, "Sardarji, neden san kestin?" Bu yeni bir soruydu ve ilk defa soruluyordu. Dedi ki, "Sakal tamam, ama neden san kestin? Hem de bu kadar dindar bir adamsn." Sih olmak iin yalnzca be eye ihtiya vardr. ok basit eyler, hepsini baarabilirsin, herkes baarabilir. Bunlara "be k" denir, nk her szck k harfi ile balar. Ke sa anlamna gelir, katar baktr; kaha i giyim demektir. Bunu henz anlamay baaramadm. Yantlayamayacam tek soru budur. Hangi felsefe retilmektedir? Tuhaf, ama bir sebep olmaldr. Sih rahiplere ve yksek rahiplerine sordum, "Her ey tamam -san uzat, bir kl ya da haner ta- ama bu kaha? Kaha'nn nasl bir teolojik, teozofik, felsefi anlam var?" Dediler ki, "Kimse bunu sormad; biz yalnzca bu be k'y takip ederiz." Bu yal sardar benim de sardar olduumu dnmt, nk sardar olmayan hi kimse Altn Tapnak'ta konumamt. Benzeri grlmemiti. Kesinlikle benim, bylesine dindar bir adamn neden san kestiine armt. Ve o zamanlar yalnzca otuz yandaydm.

Bu yzden ona yle dedim, "Bir sebebi var. Henz mkemmel bir sardar gibi hissetmiyorum kendimi ve olmadm bir ey olduumu iddia etmek istemiyorum. Bu yzden yalnzca drt eyi yaptm, ama sam kestim. Mkemmel bir sardar olduum zaman salarm uzatacam." Dedi ki, "Bu doru. Bir adamn bunu dnebilmesi, mkemmel bir sardarm gibi yapmamasnn muazzam nemi var. Sen bizden daha iyi bir sardar'sn! Biz be eye bal kaldmz iin mkemmel olduumuzu dnyoruz." O insanlarn arasnda insanlarm buldum. Zor olmad, ok kolay oldu. Onlarn dilini konuuyor, onlarn dini deyilerini kullanyor, yazmalarndan alnt yapyor, kendi mesajm veriyordum. Zeki insanlar hemen anlad ve evremde toplanmaya balad. Hindistan'n her yerinde kendi insanlarmdan gruplar oluturmaya baladm. Artk Sihizm, Hinduizm, Jainizm zerine konumama gerek kalmamt; buna ihtiya kalmamt, ama on yl boyunca hep onlardan bahsetmitim. Yava yava, kendi halkma sahip olduumda, dierleri hakknda konumay braktm. Yolculuk etmeyi de braktm, nk gerek yoktu. Artk kendi halkm vard: Bana gelmek isterlerse gelebilirlerdi. Bu yzden bu kesin bir gereklilikti; insanlarmn zokaya gelmesi iin baka yol yoktu. Herkes zaten blnmtr, bu ak bir dnya deildir: Biri Hristiyan'dr, biri Hindu'dur, biri Mslman'dr. "Hi kimse" olmayan birini bulmak ok gtr. Kendi halkm bu srlerin arasnda bulmalydm, ama srlerine girmek iin dillerini konumam gerekiyordu. Yava yava onlarn dilini braktm. Bununla doru orantl olarak, mesajm aklatka, onlarn dili yava yava geriledi. O gnlerde din adna, Tanr adna konumam gerekiyordu. Bu zorunluydu, alternatif yoktu. Denemediimden deil, denedim, ama insanlarn kaplarn kapattn kefettim. Babam bile armt, herkesten fazla, nk beni ocukluumdan beri tanyordu, benim dine, rahiplere kar olduumu biliyordu. Konferanslarda dinden bahsetmeye baladm zaman bana sordu, "Neler oluyor? Deitin mi?" "Hi deimedim." dedim. "Yalnzca stratejimi deitirdim; aksi halde Dnya Hindu Konferans'nda konumak g olurdu. Bir ateistin sahnelerine kmasna izin vermezler; ahlak olmayan birine, tanrsz bir insana izin vermezler. Ama beni davet ettiler ve din adna dine kar her eyi syledim." Hindu dininin ba olan ankaraarya konferansa bakanlk ediyordu. Nepal kral -Nepal dnyadaki tek Hindu kralldr- konferansn aln yapt. ankaraarya byk glk iindeydi, nk benim sylediklerim tm konferans sabote ediyordu, ama onu sunma tarzm insanlar etkiliyordu. O kadar kzd ki ayaa kalkt ve mikrofonu almaya alt bu yal adam. O mikrofonu almaya alrken dedim ki, "Bir dakika daha, sonra bitireceim." Bu yzden bir dakika iin durdu ve bir dakikada baardm!

nsanlara sordum -en az yz bin insan vard- onlara sordum, 'Ne istiyorsunuz? O bakan, isterse beni durdurur ve kesinlikle dururum. Ama siz buraya dinlemek iin gelmi insanlarsnz. Beni dinlemek istiyorsanz elinizi kaldrn, daha ak ifade etmek iin iki elinizi kaldrn." ki yz bin el kalkt... Yal adama baktm ve dedim ki, "imdi sen otur. Artk bakan deilsin: ki yz bin el seni tamamen saf d brakt. Kimi temsil ediyorsun? Sen bakandn, bu insanlar seni bakan yapmt ve bu insanlar seni saf d brakt. Artk istediim kadar konuabilirim." Aksi halde imknsz olurdu. Ve o toplantdan yzlerce insan buldum; Bihar pek ok sannyasin'inimin kayna oldu. Ayn ekilde lkede dolayor, dini konferanslara katlyor, insanlar yakalyordum. Ve bir kez o ehirde kendi grubumu kurduktan sonra, konferanslar ile hi ilgilenmemeye baladm; artk benim grubum kendi konferanslarn, kendi toplantlarn dzenliyordu. Ama bu zaman ald. BR KEZ BR KONFERANSTA BR JANA KE OLAN Chandan Muni ile konuuyordum. Jainalar arasnda byk sayg grrd. lk nce o konutu ve benlik, benliin fark edilmesi, benliin verdii mutluluktan bahsetti. Yannda oturmu, adam izliyordum. Tm szleri botu; deneyiminden kaynaklanan destek yoktu. Gzlerinde grebiliyordum, derinlik yoktu. Ben ondan sonra konutum ve sylediim ilk ey u oldu, "Chandan Muni ne demise, yalnzca yazmalarn papaan gibi tekrarlanmas idi. yi i yapt. yi bir hafzas var, ama hi deneyimi yok." Byk sorun kt, nk bu Jainalar'n konferans idi. Birka kii ayaa kalkp gidecek oldu. "Bekleyin!" dedim. "Beni en az be dakika dinlemelisiniz, sonra gidebilirsiniz. Sizin iin yeniyim; beni tanmyorsunuz. Arkada ne tr bir adam braktnz renmeniz iin en az be dakika, sonra zgrsnz; herkes gidebilir." Tek bir kii kmad. Neredeyse iki saat konutum. O kadar uzun konumam planlanmamt, yalnzca on dakika konumam istenmiti. Ama insanlarn dinlediini, kimsenin kmadn gren bakan korktu. Chandan Muni bile dikkatle, tetikte dinliyordu. Bakan szm kesmeye korkuyordu, nk benim durdurulamayacak bir adam olduumu biliyordu. Ve ben durmayacaktm, o bakan indirecektim. O anlad, bu yzden sessizce oturdu. Ama beni iki saat dinledikten sonra Chandan Muni o akam bir mesaj yollad ve yle dedi, "Seninle yalnz grmek istiyorum. Kaldn yere gelemem, nk bir Jaina keii Jaina tapna dnda bir yere gidemez. Bu yzden ltfen beni affet ve buraya gel." "Sorun yok. Gelirim." dedim. Oraya gittim ve en az iki yz kii toplanmt. Ama o mutlak yalnzlk istiyordu, bu yzden beni ieri ald, odann kaplarn kapatt, benimle birlikte yere oturdu ve dedi ki, "Haklydn. Herkesin

nnde sylemeye cesaretim yok, ama sana hakl olduunu sylemek istedim. Benlik konusunda hi deneyimim yok, benliin farkna varlmas konusunda hi deneyimim yok. Byle bir eyin var olup olmadn bilmiyorum. Sen papaan gibi yazmalar tekrarlayan biri olduum konusunda kesinlikle haklydn." "Ama bana yardm et. Tutsak kaldm, hibir yere gidemiyorum. Ben bir cemaatin baym; dierlerinin nnde soru bile soramam. Benim oktan kendimi tandm dnyorlar, bu yzden neden soru soraym? Yant kendim bilmeliyim." Ve gzlerinde yalar vard. Dedim ki, "Sana yardm etmek iin elimden geleni yapacam, nk ok dini nder grdm, ama bu kadar iten bir yrei olan grmedim. Ve bu tutsakln iinde ok uzun kalamayacan ok iyi biliyorum. Tehlikeli bir adamla karlatn ve beni kendin davet ettin!" Ve iki senede oldu. Benimle iletiim iindeydi -mektuplar, meditasyon renme, meditasyon yapma- ve iki sene sonra Jaina cemaatinden ayrld. Byk sayg gryordu ve Jaina cemaati zengindir... ve o ayrld. Benimle grmeye geldi. nanamadm. Evime gelip, "Ben Chandan Muni'yim." dedii zaman, "ok deimisin!" dedim. Dedi ki, "Zindandan kurtulmak, dn alnm bilgiden kurtulmak yle byk bir rahatlama oldu ki, tekrar genletim." Yetmi yandayd. Dedi ki, "Artk sen ne istersen onu yapmaya hazrm. Her eyi riske attm; zengindim, Jaina keii olmak iin bundan feragat ettim. imdi Jainizm'den, keilikten vazgetim, srf hi kimse olmak, bylece deney yapmak zere mutlak zgrlk sahibi olmak iin." NSANLARIN SESSZCE, DKKATLE DNLEYEREK, HER szc sourarak, odaklanm dnceler iinde oturduunu grrsem, ok daha yksek eyler syleyebilirim; onlara ok daha karmak eyler aklanabilir. Ama nmde oturan dost yoksa, hep ABC'den balamak zorunda kalrm. O zaman uak asla kalkamaz; o zaman uak bir otobs ilevi gstermek zorunda kalr. Ua otobs gibi kullanabilirsin, ama ancak hz kazand zaman havalanr; hz kazanmas iin belirli bir durum gereklidir. Hindistan'da milyonlarca insanla konutum; sonra brakmak zorunda kaldm. Binlerle konuuyordum. Tek bir toplantda elli bin insanla. On be yl boyunca lkenin drt bir yerine yolculuk yaptm. Her eyden bktm, nk her gn ABC'den balamam gerekiyordu. Hep ABC, ABC idi ve XYZ'ye hi ulaamayacam aklkla anladm. Yolculuk etmeyi braktm.

(1) moka: ile ekerek varlan en stn ruhsal durum. Bu ruhsal duruma ulaan kiide ruh g durur. (Ed.n.)

FADE EDLEMEZ OLANI FADE ETMEK YA DA SZCKLERN ARASINDAK SESSZLKLER Otuz be yldr devaml amaszca konuup duruyorum. Bu kadar ok konumadan sonra bir cumhurbakan, bir babakan olabilirdim; sorun olmazd. Bu kadar ok konumadan sonra her eyi yapabilirdim. Ne kazandm? Ama bata kazan amalamadm, zevk aldm. Bu benim resmimdi, bu benim arkmd, bu benim iirimdi. Konutuum ve katlm hissettiim o anlarda, gzlerinin alevlendiini grdm o anlarda, konuyu anladn grdm o anlarda bana yle muazzam bir coku veriyordun ki, buna herhangi bir eyin eklenebileceini sanmyorum. YAAMI VE LM BNLERCE AYDINLANMI NSANI bilmezsin, nk sradan insanlara grnr olmak iin zel yetenekleri yoktu. Benzersiz bir eyleri olmu olabilir; rnein o muazzam sessiz olma niteliine sahip olmu olabilirler, ama bu fazla fark edilmezdi. Ben Bombay'dayken orada olan aydnlanm bir adam biliyorum ve tek yetenei kumdan gzel heykeller yapmakt. Hi o kadar gzel heykeller grmemitim. Btn gn kumsalda onlar yapard ve onlar grp armak iin binlerce insan gelirdi. Gautama Buda'nn heykellerini, Krina'nn, Mahavira'nn heykellerini grmlerdi, ama karlatrmak imknszd. Ve adam mermerle almyordu, yalnzca deniz kumu ile alyordu. nsanlar rupi banknotlar atard; ama o hi ilgilenmezdi. Bakalarnn paralar aldn grmt; bununla da ilgilenmezdi. O heykelleri yapmaya o kadar dalard. Ama o heykeller dayanmazd. Bir okyanus dalgas gelirdi ve Buda yok olurdu. Aydnlanmasndan nce hayatn o ekilde kazanyordu, bir ehirden dierine gidiyor, kumdan heykeller yapyordu. Ve heykeller o kadar gzeldi ki, ona bir ey vermemek imknszd. ok kazand, bir adama yetecek kadar. Artk aydnlanmt, ama tek bir yetenei vard, kumdan heykeller yapmak. Elbette aydnlanmaya iaret eden heykeller yapacak, verebildii tek sunu bu. Varolu bunu kullanacaktr. Heykelleri daha ok meditasyona sevk eder niteliktedir. Srf o kumdan heykellerin yannda otururken bile heykele belli bir orant, belli bir ekil, iinde bir ey yaratan belli bir yz verdiini hissedebilirsin.

Ona sordum, "Neden Gautama Buda ve Mahavira yapp duruyorsun? Daha fazla para kazanabilirsin, nk bu lke Budist deil ve Jainalar pek az. Rama yapabilirsin, Krina yapabilirsin." Ama o yle dedi: "Onlar amaca hizmet etmez; aya iaret etmez. Yalnzca gzel heykeller olur ben tm o heykelleri daha nce yaptm- ama artk milyonlarca insan iin, neredeyse herkes iin grlmez olsa da, yalnzca retici heykeller yapabilirim." Kalc olarak Bombay'da yaamaya gittiim zaman lmt, ama ondan nce ne zaman oraya gitsem, onu ziyaret ederdim. O zamanlar Juhu Kumsal'nda alrd. Oras tm gn sessiz olur, insanlar ancak akam gelir ve o zamana kadar heykeli hazr oluyordu. Btn gn rahatsz edilmiyordu. Ona yle dedim, "Heykel yapabiliyorsun, neden mermerle almyorsun? Onlar sonsuza dek kalr." "Hibir ey kalc deildir." dedi. Bu, Buda'dan alntdr. "Ve bu heykeller Gautama Buda'y herhangi bir mermer heykelden daha iyi temsil ediyor. Mermer bir heykelin kukusuz belli bir kalcl olur ve bu heykeller anlktr: Gl bir rzgr karsa yok olurlar, bir okyanus dalgas gelirse yok olurlar. Bir ocuk koarak gelip heykele taklrsa yok olur." Dedim ki, "Btn gn altktan sonra ve heykel tamamlanmak zereyken bir ey olursa, btn gnn almas boa giderse zlmyor musun?" "Hayr." dedi. "Varoluun tm anlktr; hayal krkl sz konusu deildir. Onu yapmaktan zevk aldm ve bir okyanus dalgas onu ykmaktan zevk alrsa, o zaman ikimiz de zevk almz demektir! Ben yaparken, dalga ykarken. Bu yzden varoluta iki kat fazla coku olur. Neden hayal krklna urayaym? Dalga'nn kum zerinde benim kadar gc var; belki daha fazla." Ben onunla konuurken yle dedi, "Sen biraz tuhafsn, nk kimse benimle konumaz. nsanlar yalnzca rupiler atar. Heykelden zevk alrlar, ama kimse benden zevk almaz. Ama sen geldiin zaman, benden zevk alan, yalnzca heykelle deil onun isel anlam ile, onu neden yaptm ile ilgilenen biri olduu iin kendimi ylesine mutlu hissediyorum. Baka hibir ey yapamazdm. Tm yaamm boyunca heykel yaptm; bildiim tek sanat bu. Ve artk varolua teslim oldum; artk varolu beni kullanabilir." Bu insanlar tannmadan kalacaktr. Bir dans bir buda olabilir, bir arkc bir buda olabilir, ama bu insanlar tannmadan kalacaktr, nk yaptklarn yapma tarzlar bir reti olamaz. nsanlarn gerekten uykularndan syrlmalarna yardm edemez. Ama ellerinden gelenin en iyisini yapyorlar; ne yapyorlarsa, yapyorlar.

Usta olan pek az insan pek ok yaamlarnda belli bir ak ifade yetenei, szckler, dil, szcklerin tns, dilin simetrisi ve iirsellii hakknda belli bir gr edinmilerdir. Bu tamamen farkl bir eydir. Bu dilbilim ya da dilbilgisi sorunu deildir, daha ok sradan dilde sra d bir mzik bulma, sradan dzyazdan byk bir iirsellik yaratma sorunudur. Szcklerin tesine gidebilmen iin szcklerle nasl oynayacaklarn bilirler. Usta olmay setiklerinden deil ve varolu onlar usta olarak setiinden deil. Bu yalnzca tesadftr: Aydnlanmadan nce byk retmenlerdi ve aydnlanma sayesinde byk ustalar olmulardr. Artk retilerini ustala evirebilirler. En g ksm kesinlikle budur. Sessiz kalanlar ve huzur iinde, kimse onlar tanmadan yok olanlarn kolay bir yolu vardr, ama benim gibi bir adamn kolay bir yolu olamaz. Ben retmenken kolay deildir, usta iken nasl kolay olabilir? G olmak zorundadr. SORU HERKESN AKLINA GELYOR, BENM BRAZ tuhaf konutuum sorusu. Dnyadaki hibir konumac benim gibi konumaz. Teknik olarak yanl; neredeyse iki kat fazla zaman alyor! Ama o konumaclarn farkl bir amac var, benim amacm onlarnkinden tamamen farkl. Onlar konuuyor, nk bunun iin hazrlanmlar; yalnzca daha nce prova yaptklar bir eyi tekrarlyorlar. kinci olarak, sana belirli bir ideolojiyi, belirli bir fikri empoze etmek iin konuuyorlar. nc olarak, onlar iin konumak bir sanat. Onu arttka artyorlar. Beni ilgilendirdii kadaryla, ben insanlarn konumac ya da hatip dediklerinden deilim. Bu benim iin bir sanat ya da teknik deil; teknik olarak gn be gn ktleiyorum! Ama amalarmz tamamen farkl. Seni kullanmak iin etkilemek istemiyorum. kna yolu ile eriilecek bir ama iin konumuyorum. Seni bir Hristiyan'a, bir Hindu'ya, bir Mslman'a, bir teiste ya da ateiste evirmek iin konumuyorum, endiem bu deil. Benim konumam gerekte benim meditasyon aralarmdan biri. Konuma hi bu ekilde kullanlmad: Sana mesaj vermek iin deil, zihninin ilev gstermesini engellemek iin konuuyorum. Hazrlkl olarak hibir ey sylemiyorum, bir sonraki szcmn ne olacan bilmiyorum; bu yzden hi hata yapmyorum. nsan ancak hazrlklysa hata yapabilir. Ben hibir eyi unutmuyorum, nk ancak hatrlayan biri unutur. Bu yzden belki de kimsenin konumad kadar zgrce konuuyorum. Tutarl olup olmamakla ilgilenmiyorum, nk ama bu deil. Konuarak seni ikna etmek, ynlendirmek isteyen biri tutarl olmaldr, mantkl olmaldr, rasyonel olmaldr, senin mantna hkim olmak zorundadr. Szckler aracl ile sana hkim olmak ister. Dale Carnegie'nin en nl kitaplarndan biri, bir sanat olarak konumak ve insanlar etkilemek zerinedir(1) -sat sralamasnda ncil'den sonra gelir- ama ben onun snavlarnda baarsz

olurum. O, Amerika'da misyonerleri, profesrleri ve hatipleri eitmek iin bir kurs dzenledi. Ben her durumda baarsz olurum. lk nce, seni dndrme motivasyonum yok; seni etkileme arzum yok. Ve dn ne dediimi hatrlamyorum, bu yzden tutarl olmak iin endielenemem, endielenecek ok ey var demek bu. Kolaylkla kendimle elikiye derim, nk ben senin entelektel, rasyonel zihninle iletiim kurmaya almyorum. Benim amacm benzersizdir. Ben szckleri yalnzca sessiz boluklar yaratmak iin kullanyorum. Szckler nemli deil, bu yzden herhangi bir elikili ey, herhangi bir sama ey, herhangi bir ilikisiz ey syleyebilirim, nk benim amacm boluk yaratmak. Szckler ikincil nemde; szcklerin arasndaki sessizlikler nemli. Bu sana meditasyon hakknda fikir verecek kk bir ara. Ve bir kez senin iin mmkn olduunu bilirsen, kendi benliinin ynnde uzun yol kat etmisin demektir. Dnyadaki ok insan zihnin sessiz olmasnn mmkn olmadn dnr. Mmkn olmadn dndklerinden denemezler. Benim temel konuma sebebim, insanlara meditasyonun lezzetini nasl tattracam idi, bu yzden sonsuza dek konumaya devam edebilirim. Ne sylediimin nemi yoktur. nemli olan tek ey sana sessiz olmak iin birka ans vermemdir, sen balangta yalnzken bunu g bulursun. Seni sessiz olmaya zorlayamam, ama sana ayn anda sessiz olacan bir ara yaratabilirim. Ben konuuyorum ve bir cmlenin ortasndaym, sen bir baka szcn takip edeceini dnrsn, hibir ey gelmez, yalnzca sessiz bir boluk. Ve zihnin dinlemeye ynelmitir, bir eyin takip etmesini beklemektedir, onu karmak istemez, doal olarak sessiz olur. Zavall zihin ne yapabilir? Hangi noktalarda sessiz kalacam bilinseydi, sana u u noktalarda sessiz olacam bildirilseydi, o zaman dnmeyi becerebilirdin, sessiz olmazdn. O zaman bilirdin: "Sessiz olaca nokta bu, imdi kendi kendime biraz gevezelik edebilirim." Ama kesinlikle beklenmedik bir ekilde geldii iin... Ben bile neden belli noktalarda durduumu bilmiyorum. Byle biri, dnyadaki herhangi bir hatip knanrd. nk bir hatibin tekrar tekrar durmas hazrlkl olmad anlamna gelir, ev devini yapmamtr. Hafzasnn gvenilir olmad, bazen kullanaca szc bulamad anlamna gelir. Ama bu bir hitabet olmad iin, ben beni knayacak insanlar iin endielenmiyorum, ben senin iin endieleniyorum. Ve bu yalnzca burada deil, ama uzaklarda... Dnyadaki her yerde, insanlarn video ya da teyp dinledikleri yerde, ayn sessizlie gelecekler. Baarm seni ikna etmekte deil, baarm sana gerek bir lezzet vermekte, bylece meditasyonun hayali bir ey olmadna, zihinsizlik durumunun yalnzca felsefi bir fikir olmadna, bir gereklik olduuna gvenirsin; bunu baarabileceine, zel artlar gerektirmediine gvenirsin. Bir gnahkr olabilirsin, bir aziz olabilirsin, fark etmez. Gnahkr sessiz olabilirse, aziz ile ayn bilince ulaacaktr.

Varolu dinlerin sana rettii kadar cimri deildir. Varolu KGB ya da FBI gibi deildir, ne yaptn grmek iin, karnla m, yoksa bir bakasnn karsyla m sinemaya gittiini grmek iin seni izlemez. Varolu bununla hi ilgilenmez. Karn olup olmamas sorunu yalnzca insanlarn yaratt bir sorundur. Varoluta, evlilik diye bir ey yoktur. Para alsan, bir bakasnn kasasndan ya da kendi kasandan alsan, varolu aradaki fark gremez. Sen kasadan para alyorsundur -bu bir gerektir- ama kasa kime ait, bu varoluu kesinlikle ilgilendirmez. Bir kez George Bernard Shaw'a sormular, "Bir insan yaamn tembelce, ellerini cebine sokup keyif alarak yaayabilir mi?" George Bernard Shaw demi ki, "Evet, eer cepler bir bakasna aitse!" Ellerini kendi ceplerinden karmazsan hayatta kalamazsn! Ve gerek udur ki, neredeyse herkesin eli bir bakasnn cebindedir. Ve o adamn kendi elleri de bir bakasnn cebinde olabilir, bu yzden seni durduramaz, nk seni durdururken durdurulur. Bu yzden bunu kabullenmek zorundadr ve eer kendi elleri daha zengin bir cepteyse, sana aldrmaz: "Ne yapyorsan yap, yalnz karklk yaratma." Varoluun bu tr ahlaklar yoktur. O, ahlak ddr. Varolu iin doru ya da yanl yoktur. Tek bir ey dorudur; senin tetikte ve bilinli olman. O zaman mutlusundur. Hibir dinin "doru"luk ve "erdem"i mutluluk olarak tanmlamam olmas ok tuhaftr. Onu benim tanmladm gibi tanmlamakta glk ekerler, nk onlarn endiesi dnyada, onlarn gnahkr sayd insanlarn aziz sayd insanlardan daha mutlu grnmesidir! Azizler kesinlikle mutsuz grnr. Ve eer mutluluk doru ya da yanl olmana dair bir kriterdir deseler, bu btn styapy yok edecektir. Azizler gnahkr gibi, gnahkarlar aziz gibi grnecektir. Ama bu benim kriterim, nk ben yazmalara aldrmyorum, peygamberlere aldrmyorum, gemie aldrmyorum. Bu onlarn sorunu, onlarn ii idi. Benim grmek iin kendi gzlerim var, neden bir bakasnn gzlerine gveneyim? Ve farknda olmak iin kendi bilincim var, neden Gautama Buda'ya, Bodhidharma'ya, sa Mesih'e gveneyim? Onlar kendi anlaylarna ve grlerine gre kendi yaamlarn yaadlar; ben yaamm kendi anlayma ve grlerime gre yayorum. Seninle konuurken benim abam sana Gautama Buda gibi zihinsiz olabilme kapasiten olduunu grme ansn vermek. Bunun birka insana verilen zel bir nitelik olmadn, bunun bir yetenek olmadn grme ans. Herkes ressam ya da air olamaz, bunlar yetenektir. Herkes deha olamaz, bu doutan gelen bir niteliktir. Ama herkes aydnlanm olabilir, komnizmin hakl olduu tek konu buydu. Ve gariptir, komnizmin inkr ettii tek ey bu. Aydnlanma herkesin eit olduu -eit olarak becerebilecei- tek ey, tek deneyimdir. Ve eylemlerine, dualarna dayanmaz, Tanr'ya inanp inanmamana dayanmaz. Yalnzca tek bir eye dayanr ve o da biraz zevktir. Aniden onu baarabileceine dair kendine gven kazanrsn. Benim

konumam yalnzca sana gven vermek iindir. Bu yzden sana bir hikye anlatabilirim, bir fkra anlatabilirim. Kesinlikle ilgisiz! Btn entelekteller beni knayacak, "Bu nasl bir konuma?" diyeceklerdir. Ama onlar benim amacm anlamamlardr; bu bir konuma deil, bu bir ders deil. Bu yalnzca sana, yreine, sessiz olabileceine dair zgven getirmek iin bir aratr. Ne kadar zgven kazanrsan, o kadar baarl olursun. Benim konumam olmadan da kendi kendine aralar bulmaya balarsn. rnein, kular dinlersin; onlar aniden durur, aniden tmeye balar. Dinle... Bu kargann esler karp sonra aniden durmas iin hibir sebep yok. Yalnzca sana bir ans veriyor. Bir kez anlaynca bu frsatlar sen bulabilirsin. Hatta ok grlt olan, her eyin lgnca srd bir pazar yerinde bile. Yani benim konumam hitabet deil; benim sana vaaz ettiim bir doktrin deil. Yalnzca sana sessizliin ne olduu konusunda bir tat vermek iin, sana bunun bir yetenek olmad konusunda zgven vermek iin geliigzel bir ara. zellikle nitelikli insanlara ait olmad, uzun sreli, dnyevi zevklerden yoksun yaamlardan kaynaklanmad, kendilerine erdemli diyen insanlara ait olmad konusunda zgven vermek iin. O koulsuzca, herkese aittir; yalnzca farkna varmanz gerekir. Benim seninle konumaktaki tek amacm budur. Bir kez sessiz olabileceinden emin olunca, tm odan deiir. Bu bir disiplin meselesi deildir, bu srekli dua etme meselesi de deildir, bu bir Tanr'ya ya da her tr samala inanma sorunu deildir. Bu kendi olasln hissetme sorunudur ve bir kez olasl bilip, o konuda zgven kazannca, tm vizyonun deiik renkler kazanr. Benim deneyimim udur: Eer sessiz olabilirsen, zihni aabilirsen bilinliliin byr, ne yaptnn nemi yoktur; eylemlerin hi saylmaz, yalnzca bilinliliin. Eylemler kk eylerdir, ama imdiye dek tm dinler eylemlerini sayyordu, bilinliliini deil. Seni nasl doru davranacan, nelerden kanacan konusunda eitiyordu. Ama kimse bilin ykselmedii srece gerekten dindar olmayacan sylemiyordu. Ve sessiz olduka, bilinli, daha tetikte olduka eylemlerinin deimeye balamas beni artyor; tersi deil. Eylemlerini deitirebilirsin, ama bu seni daha bilinli klmaz. Daha bilinli olduka eylemlerin deiir, bu ok basit ve bilimseldir. Aptalca bir ey yapmaktaydn; daha tetikte olduka, daha bilinli olduka artk onu yapamazsn. Bu bir dl ya da ceza meselesi deil. Bu yalnzca bilinliliin, sessizliin, huzurundur. Seni uzaklara bakmaya, yaptn her eyin derinlerine bakmaya sevk eder. Kimseye zarar veremezsin; iddet dolu olamazsn, fkeli olamazsn, agzl olamazsn, hrsl olamazsn. Bilinliliin sana ylesine mutluluk vermitir... Agzllk sana endie dnda ne verebilir ki? Hrs sana ne verebilir? Yalnzca bir merdivende daha yksee ulamak iin daimi bir mcadele. Bilinliliin yerletike, yaamnn btn dzeni deiir. Dinlerin gnah dedii ey yaamndan kaybolur ve erdem dedikleri kendiliinden benliinden, eylemlerinden akar. Ama onlar hep tersini

yapagelmitir: lk nce eylemleri deitir. Karanlk bir evdesin ve mobilyalara taklp duruyorsun ve taklmay brakmazsan bulamayacan sylenir. Ben unu sylyorum: I getirin, taklma yok olur, nk k varken neden bir eylere taklasn ki? Her taklnda, ban duvara her vuruunda cann acr. Bu kendi iinde bir cezadr; yanl bir eylem kendi iinde cezadr; eylemlerini kaydeden kimse yoktur. Ve her gzel eylem kendi iinde bir dldr. Ama ilk nce yaamna k getirmelisin. Meditasyon k, coku, sessizlik, mutluluk getirme abasdr ve bu gzelim meditasyon dnyasnda yanl bir ey yapman imknszdr. Yani ben bunu tamamen deitirdim. Dinler, eylemler zerinde srar eder; benim srarm bilinlilik zerinedir ve bilinlilik sessizlik iinde byyebilir. Sessizlik bilinlilik iin doru topraktr. Sen grltl iken ok tetikte ve bilinli olamazsn. Bilinli ve tetikte iken, grltl olamazsn; ikisi ayn anda var olamaz. Yani benim konumam baka hitap tarzlar ile snrlandrlamaz. Bu meditasyon iin bir aratr, sana dinlerin alp gtrd zgveni getirmek iindir. Gven yerine onlar sana sululuk duygusu verir ve bu seni aa eker, hznl tutar. Bir kez byk eylere ulaabileceine dair gven kazanrsan, aalk hissetmezsin, sulu hissetmezsin; kutsanm hissedersin. Varoluun seni bilinliliin zirvelerinden biri olman iin hazrladn hissedersin. Gven kazanmak biraz zaman alr; ite bu yzden sabah akam, neredeyse otuz yldr konuuyorum. Bu otuz yl iinde belki bir iki kez durdum, nk kendimi iyi hissetmiyordum; aksi halde konumaya devam ederdim. Ama seni meditasyon anlarnda tutmak iin btn gn konumaya devam edemeyeceimden, senin sorumlu olman istiyorum. Sessiz olmay baarabileceini kabullenmek yalnz meditasyon yaparken sana yardmc olacaktr. Kapasiteni bilmek... Ve insan kapasitesini ancak onunla deney yaparsa renebilir. Baka yolu yoktur. Ona, neden sessiz olduuna daha fazla dikkat et. Sessizliin iin tek sorumlu olarak beni grme, nk bu senin iin glk yaratr. Yalnzken ne yapacaksn? O zaman bu bir bamllk tr olur ve ben senin bana baml olman istemiyorum. Senin uyuturucun olmak istemiyorum. Tm dnyann szde ustalar ve din retmenleri -neredeyse her tr ve snf retmene rastladmmritlerinin kendilerine baml olmasn ister. Bu onlarn g sarholuudur. Ben g sarholuu istemiyorum. Benimle olsan da, olmasan da, seni seviyorum. Senin bamsz olman, bu kymetli anlara tek bana ulaabileceine gven duyman istiyorum. Onlara benimle ulaabiliyorsan, bensiz ulamaman iin sebep yok, nk sebep ben deilim. Olan eyi anlamalsn: Beni dinle, zihni bir kenara brak. Okyanusu dinlerken, bulutlardaki gk grltsn dinlerken, yamurun bardaktan boanrcasna yamasn dinlerken egonu bir kenara brak, nk ona gerek yok... Okyanus sana saldrmayacaktr, yamur sana saldrmayacaktr,

aalar sana saldrmayacaktr; savunmann gerei yok. Yaama kar, varolua kar bu ekilde savunmasz olursan o anlar devaml edinirsin; ksa sre sonra yaamnn kendisi olur.

(1) bu kitap, Dost Kazanma ve nsanlar Etkileme Sanat adyla, Epsilon Yaynlar'nca baslmtr. (Ed.n.)

2. BLM -BO BiR AYNADAKi YANSIMALAR: Hi OLMAYAN ADAMIN YZLERi

Soru: Siz kimsiniz? Yant: Sen kim olduumu dnyorsan oyumdur, nk sana bal. Eer bana bo bo bakarsan farkl, fikirlerle bakarsan daha bir farkl olurum; o fikirler beni renklendirir. Eer bana nyargyla bakarsan, aksim de yle olur. Ben yalnzca bir aynaym. Aynaya yansyan senin yzndr. Bir deyi vardr, bir maymun aynaya baktnda, karsnda kendisine bakan bir havari deil, sadece aynaya bakan bir maymun bulur. Yani bu tamamen senin bak tarzna baldr. Ben kayboldum, bu yzden sana kim olduumu empoze edemem. Yalnzca bir hilik, bir ayna var. Artk eksiksiz zgrlm var. Eer gerekten kim olduumu bilmek istiyorsan, sen de benim kadar bo olmalsn. O zaman iki ayna birbirine bakar ve yalnzca boluk yansr. Sonsuz boluk yansr; birbirine bakan iki ayna. Ama eer bir fikrin varsa, o zaman bende kendi fikrini grrsn.

SEKS GURUSU

S: nsanlar sizi, iddet dolu birlemeler ve zihin kontrolne inanan bir "zgr seks gurusu" olarak yazd ve konutu. Doru mu, yanl m? Y: Sence seks karlnda para m alnmal? zgr olmamal m?(1) Karl denmeli mi?

Bana gre cinsellik basit, gzel, doal bir olgudur. Eer iki insan birbirleri ile enerji paylamak isterlerse, kimsenin karmaya hakk yoktur. Ve "zgr seks", cinselliin bir mal olmasn, satn alnmas gereken bir ey olmasn istediini ima eder; ya bir geceliine bir fahieden, ya da bir yaam boyunca karndan, ama satn alnmal, karl denmelidir. Evet, ben zgr sekse inanyorum. Doutan herkesin cinsellii paylamaya ve onun zevkini karmaya hakk olduuna inanyorum. Bu elenceli bir ey. Bunda ciddi hibir ey yok. Benim "zgr seks" rettiimden bahseden insanlar gerekten acnas durumda. Onlar cinsel adan basklanm insanlar. Ken Kashiwara'ya verdii rportajdan Good Morning America

BR KTAP YAZDIM -ASLINDA YAZMADIM, KONUMALARIM iinde topland- ad Cinsellikten stn Bilinlilie (From Sex to Superconsciousness). 'O' zamandan bu yana yzlerce kitabm yaynland, ama kimse dierlerini okumuyor gibi. Hindistan'da deil. Hepsi Cinsellikten stn Bilinlilie kitabn okuyor. Hepsi onu eletiriyor, hepsi ona kar. Ona kar makaleler, kitaplar hl yazlyor, mahatmalar ona itiraz edip duruyor. Ve dier kitaplarn hibirinden bahsedilmiyor, dier kitaplarn hibirine baklmyor. Anlyor musun? Sanki tek bir kitap yazmm gibi. nsanlar bir yarann acsn ekiyor. Cinsellik bir yara oldu; iyiletirilmeli. BANA GRE CNSEL ORGAZM SANA MEDTASYON hakknda ilk fikri verir, nk zihin durur, zaman durur. O birka an boyunca zaman yoktur, zihin yoktur, tamamen sessiz ve mutlusundur. Bunu sylyorum, bu, konuya benim bilimsel yaklammdr, nk insann zihin ve zaman olmazsa mutlu bir duruma erieceini anlamas iin baka yol yoktur. Cinsellik dnda zihnin, zihnin ve zamann tesine gitmesinin bir yolu olduunu anlamas iin baka olaslk yoktur. Meditasyon durumuna ilk bak kesinlikle cinsellik verdi. Ve ben hl btn dnyada knanyorum, nk insanlara gerei sylyorum. Kimse meditasyonu nasl bulduunu aklamak iin bir baka fikir bulamyor. Onu yol kenarnda yrrken bulamazsn, orada yatmaktadr ve sen gidip meditasyonu alrsn. Meditasyonu nerede buldun? Dnyann her yerinde tartlyorum, knanyorum, nk ben cinsellikten stn bilinlilie gitmekten bahsediyorum. Ama kimse neden beni knadklarn aklamyor. Otuz drt dile evrilen, dzinelerce kez baslan ve tm keiler tarafndan okunan kitabm yznden! Hindu da olsalar, Jaina, Hristiyan, Budist de, keiler o kitabn en iyi mterileri. Birka ay nce burada, Pune'da bir Jaina konferans vard ve sekreterim bana yle dedi, "Tuhaf. Jaina keileri gelip tek

bir kitab sordu, Cinsellikten stn Bilinlilie (From Sex to Superconsciousness). Sonra onu giysilerinin altna sakladlar ve kimse anlamasn diye sessizce kp gittiler." Cinsellikten stn Bilinlilie kitab cinsellik hakknda deil, stn bilinlilik hakkndadr. Ama insann bir kap, dncelerinin tesindeki sonsuz sessizlie gitmesinin bir yolu olduunu anlamasnn tek yolu cinsel orgazmdr. Birka saniye srse de, o an sonsuzluktur, her ey durur. Tm endieleri, tm gerginlikleri unutursun. SANA "CNSELLKTEN STN BLNLLE" GDEBLECEN syleyip duruyorum ve sen ok mutlu oluyorsun, yalnzca "cinsellikten" ksmn duyuyorsun, "stn bilinlilie" ksmn duymuyorsun. Ve bana kar olanlar ile benim tarafm tutanlar iin ayn oldu, ayn! nsan neredeyse ayn; dostlar ve dmanlar ok farkl deil. Rakipler tarafndan yanl anlalyorum ve bu anlalabilir bir durum. Ama destekilerim tarafndan da yanl anlalyorum; bu hi de anlalr deil. Rakipler affedilebilir, ama destekiler affedilemez. Cinsellik aptalcadr dediim iin pek ok fke dolu soru geldi. Sannyasinlerimden biri bana yazm, "Cinselliin aptalca olduunu sylediine gre epey cesaretin varm!" ncinmi olmal. Ve bunu anlayabiliyorum: Belirli bir ekilde yaadn zaman bunun aptalca olarak tanmlanmasn istemezsin. Kimse aptal olarak anlmak istemez. Seni rahatsz eden cinsellik meselesi deil, senin yaamn; eer o aptalcaysa ve sen onu yayorsan, o zaman sen aptal olursun. Bu incitir. Ama incitse de sylemeliyim, nk yaamda daha fazlas, daha yksek, daha byk, ok daha mutluluk verici, ok daha orgazmik bir ey olduunu fark etmeni salamann tek yolu bu. Cinsellik yalnzca balangtr, son deil. Ve balang olarak onu almanda yanl bir ey yoktur. Eer onu brakmamaya balarsan her ey yanl gitmeye balar. Sevitikten sonra, en az bir saat boyunca zazen(2) oturumu yap, ne demek istediimi greceksin. Cinsellik aptalca derken neyi kastettiimi anlayacaksn. Sevitikten sonra, ne olduunu izleyerek bir saat zazen yapmay alkanlk edin. Onun efendisi miydin, yoksa yalnzca klesi mi? Onun efendisi isen o zaman aptalca deildir. Klesiysen, aptalcadr, nk onu tekrarlayarak kleliini gittike glendiriyorsun, besliyorsun. Ancak meditasyon aracl ile sana sylediim eyi anlayabilirsin. Bu tartmakla kararlatrlabilecek bir soru deildir, ancak kendi meditasyonun, kendi anlayn, kendi farkndaln ile kararlatrlabilir. BEN H "ZGR SEKS" RETMEDM. BENM RETTM cinselliin kutsall idi. Cinselliin ak leminden hukuk lemine dmemesi gerektiini retiyorum. Onu sevdiin iin deil, karn olduu iin bir kadn sevmek zorunda olduun an, bu fahieliktir, yasallatrlm

fahieliktir. Yasal ya da deil, ben fahielie karym. Ben aka inanyorum. ki insan birbirlerini seviyorlarsa, sevdikleri srece birlikte yaayabilirler. Ak kaybolduu an, zarafetle ayrlmaldrlar. Ben zgr seks ile ilgili hibir ey retmedim. Bu tm felsefemi iki szce indirgeyen, salaka Hint sar gazetecilii. Drt yz kitabm basld, yalnzca bir tanesi cinsellikle ilgili. Kimse yz doksan dokuz kitaba aldrmyor; yalnzca cinsellikle ilgili tek bir kitaba bakyorlar ve o da cinsellik iin yazlmam. O cinsel enerjiyi nasl tinsel enerjiye dntrebilecein hakknda yazlm. Aslnda cinsellik kart! Batan beri yaptklar insanlara yanl bilgi vermek ve o yanl bilgiyi knamak. Beni hi adilce tantmadlar; aksi halde, Hindistan'n bu kadar aklsz olduunu sanmyorum. Tantra felsefesini reten bir lke, Khajuraho, Konarak gibi tapnaklar yapan bir lke benim ne sylediimi anlamayacak kadar aptal olamaz. Khajuraho benim kantmdr. Tm Tantra edebiyat benim kantmdr. Ve buras Tantra gibi bir eyin var olduu tek lkedir. Dnyadaki baka hibir yerde cinsel enerjiyi tinsel enerjiye dntrmek iin aba harcanmamtr ve benim de yaptm bu. Ama gazeteciler gereklikle ilgilenmezler; onlar sansasyonla ilgilenirler.

(1) ngilizcede zgr anlamna gelen szck ayn zamanda "bedelsiz" anlamna da gelir. (ev. n.) (2) zazen: zellikle 'soto' ekol izleyicilerinin teknii olup, zen meditasyonunun temelini oluturur. Szck alam 'oturarak meditasyon'dur. Zazen, uyanmaya ve aydnlanmaya ulamada en ksa, fakat en zor yoldur. (Ed. n.)

KLT NDER

S: evrenizde byyen ey gazeteler tarafndan bir klt, bir mezhep olarak sunuldu. Gerekten yle mi? Deilse, ne olduunu aklayabilir misiniz? Y: Bu yalnzca bir hareket; ne bir klt, ne bir mezhep, ne bir din; bu bir meditasyon hareketi, isel olann bilimini yaratmak iin bir aba. Bu bir bilinlilik bilimi. Nasl bilim nesnel dnya iinse, bu hareket znel dnyann bilimini hazrlamaktadr. Bilim adam her eyi inceler, biz ise bilim adamn.

Aksi halde o hesaba katlmam olur! Kendisi hari her eyi renmi olur. Albert Ensitein'n btn dnyada yalnzca on iki kiinin anlayabilecei kadar fizik bilmesi, ama kendisi hakknda hibir ey bilmemesi gerekten ayp olur. Bu ok irkin bir durum. Bu yzden benim almam bir din deil, bir dindarlk yaratmak iin bir harekettir. Ben dindarl bir nitelik olarak alyorum; bir organizasyonda yelik deil, insann benlii hakknda isel bir deneyim. Bir rportajdan Private National Network, talya

KESNLKLE BEYNNZ YIKANMI. BEN KURU TEMZLEME makinesi kullanyorum. Ben eski moda deilim. Ve doal olarak sen bamlsn. Kim olmaz ki? Bamllk her zaman kt deildir. Gzellie, iire, dramaya, heykele bamlysan, kimse sana bamllktan vazgemeni sylemez. Bamllk ancak seni bilinsiz klyorsa braklmaldr. Alkoliklere bamllktan vazgemeleri sylenir, ama burada benim retim bilinlilik zerinedir. Ona giderek, daha fazla baml olun. Ve beyninin ykanm olmasnda yanl olan nedir? Onu her gn ykayn, temiz tutun. Hamam bceklerinden holanr msn? Ben insanlarn beynini ykarken hamambcekleri bulurum. Hamam bcekleri ok zel hayvanlardr. Bilimsel olarak anlalmtr ki, insann bulunduu her yerde hamam bcekleri bulunur ve hamam bceklerinin bulunduu her yerde insan da bulunur. Onlar hep birliktedir, en eski yoldalarmz onlardr. Beyninde ne var? Bu yzden onu ykamak kesinlikle dorudur. Ama insanlar ona ok yanl bir anlam vermitir; onlar yanl insanlardr. Hristiyanlar Hristiyanlarn beynini ykayanlardan korkarlar, nk o zaman Hristiyan olmayacaklardr. Hindular korkarlar, nk o zaman o insanlar Hindu olmayacaktr. Mslmanlar korkar, komnistler korkar. Herkes beyin ykanmasndan korkar. Ben kesinlikle ona taraftarm. Eski bir deyi vard: "Temizlik Tanr'dan gelir." Artk Tanr yok, bu yzden geriye yalnzca temizlik kald. Temizlik Tanr'dr. Ve ben beyin ykamaktan da korkmuyorum, nk ben zihnine hamam bcei yerletirmiyorum. Ben sana temiz bir zihin deneyimi yaama frsat veriyorum ve bir kez temiz zihni anlaynca, bir daha asla kimsenin beynine p ve pislik doldurmasna izin vermeyeceksin. Onlar suludurlar. Beyin ykama su deildir. Onu kim kirletmitir? Baka insanlarn zihnini kirletmek sutur, ama dnyann her yerinde tm dinler, tm siyasi nderler zihnini tuvalet olarak kullanmaktadrlar. Bu

irkin adamlar beyin ykamay kk drmtr; aksi halde beyin ykamak kesinlikle iyidir. Ben bir beyin ykaycym. Ve bana gelenler beyin ykayan, zihinlerini her tr hamambceinden temizleyen bir adama geldiklerini aka bilmelidirler. Hindu, Mslman, Hristiyan; onlar hamam bcekleri yerletirip durduklar ve ben insanlarn zihinlerini temizlediim iin hepsi bana kardr. Bu yalnzca zamann dinsel amar gndr. BENM ABAM ZHNNZDEK HER TR GELENE, tutuculuu, batl inanc uzaklatrmaktr, ki bir zihinsizlik durumu, mutlak sessizlik durumu, dncenin bile hareket etmedii -bilinlilik glnde tek bir dalgann bile olmad- bir durum edinesin. Ve her eyi senin yapman gerekir. Ben, "Beni izleyin, ben kurtarcym. Seni kurtaracam." demiyorum. Btn bunlar samalk. Seni kendin dnda kimse kurtaramaz. Ve tinsel bamszlk, bamszlk ad verilebilecek tek bamszlktr. Tm dier bamszlklar -politik, ekonomikyalnzca yle byledir, yzeyseldir. Gerek ve hakiki bamszlk senin isel bymen iin kimseye baml olmamandr. Bana gelenler gittike daha fazla bamsz, gittike daha fazla kendileri olmutur. te bu yzden beni severler. Ben onlar bir kalabalk yapmyorum, onlar mutlak bireyler yapyorum. Onlara uygulanacak ideolojiler, dzenler bile vermiyorum; ben yalnzca deneyimlerini paylayorum. Onlar bu deneyimlerden kendi dzenlerini bulmak zorunda. Bu bir usta-mritlik ilikisi deil, yoldalk. Bu usta ile potansiyel ustalarn yoldal.

ALDATAN ADAM Benim iki dzeyde almam gerekir: Biri senin yaadn, var olduun dzeydir, biri benim olduum, senin de olman istediim dzeydir. Bir tepeden senin olduun vadiye geldim; aksi halde dinlemez, gne ile aydnlanan zirveye inanmazdn. Senin elini tutmal, seni ikna etmeliyim ve yolda doru olmayan hikyeler anlatmalym! Ama bunlar seni megul eder ve yrrken sorun karmazsn; hikyeye dalar, yola devam edersin. Ve tepeye ulatnda, neden sana uzun hikyeler anlattm anlarsn ve sana o hikyeleri anlattm iin minnettar olursun; aksi halde yoku yukar o kadar uzun yol yryemezdin.

Bu hatrlamaya deer bir eydir: Dnyann tm ustalar hikyeler, meseller anlata gelmitir. Neden? Gerek basit bir ekilde sylenebilir, sana o kadar ok hikye anlatlmasna gerek yoktur. Ama gece uzundur ve senin uyank kalman gereklidir; hikyeler olmadan uyuyakalrdn. Sabaha gelene kadar sizi megul tutmak kesinlikle gereklidir ve ustalarn anlata geldii hikyeler mmkn olan en ilgi ekici eylerdir. Gerek sylenemez, ama sen onu grebilecein bir noktaya gtrlebilirsin. AKLIMA BR HKYE GELD: Bir kral ilerin nasl gittiini grmek iin her gece ehirde dolarm, elbette klk deitirerek. Bir adam onu ok artrm, gen, ok yakkl bir adam, her gece sokan kenarndaki aacn altnda dururmu. Sonunda merak ste km ve kral atn durdurup adama sormu, "Neden gidip uyumuyorsun?" Adam demi ki, "nsanlar uyur, nk koruyacak hibir eyleri yoktur ve benim yle hazinelerim var ki uyuyamyorum, onlar korumam gerek." Kral demi ki, "Tuhaf, ben burada hazine gremiyorum." Adam demi ki, "O hazineler iimde, onlar gremezsiniz." Kral her gn durmay det haline getirmi, nk adam yakklym ve syledii ey kral saatlerce dndrrm. Kral adama o kadar balanm, o kadar ilgi duymu ki, adamn gerekten bir aziz olduunu dnmeye balam, nk farkndalk, sevgi, huzur, sessizlik, meditasyon, aydnlanma, koruduu hazineler bunlarm; uyuyamyormu, uyuma riskini gze alamyormu. Bunu yalnzca dilenciler gze alabilir... Hikye merakla balam, ama yava yava kral adama sayg duymaya, onu spiritel bir rehber olarak ereflendirmeye balam. Bir gn ona yle demi, "Benimle saraya gelmezsin biliyorum ama ben gece gndz seni dnyorum. Aklma defalarca geliyorsun, sarayma konuk olman ok houma giderdi." Kral adamn kabul etmeyeceini dnyormu -azizlerin dnyadan vazgetikleri gibi eski bir fikre sahipmi- ama gen adam demi ki, "Eer beni o kadar zlyorsan, neden daha nce sylemedin? Bir at daha getir, seninle gelirim." Kral phelenmi, "Bu nasl bir aziz, ne kadar kolay ikna oldu?" Ama artk ok ge olmumu, nk onu davet etmi. Ona saraydaki, nadir konuklar iin, dier imparatorlar iin ayrlm en iyi oday vermi. Ve adamn bunu reddedeceini, "Ben bir azizim, byle bir lks iinde yaayamam." diyeceini dnyormu. Ama adam byle bir ey dememi. "ok gzel." demi.

Kral btn gece uyuyamam. "Bu adam beni kandrd gibi grnyor; o aziz falan deil." diye dnm. ki, kez pencereden dar bakm, aziz uyuyormu. Ve daha nce hi uyumam, aacn altnda duruyormu. Artk korumuyormu. Kral, "Aldatldm. Bu gerek bir sahtekr." diye dnm. Adam ikinci gn kralla yemek yemi -hepsi lezzetli yiyeceklermi, sadelik yokmu- ve yemein tadn karm. Kral ona imparatorlara layk giysiler sunmu ve adam giysilere baylm. Kral dnm, "Bu adamdan nasl kurtulabilirim?" Yedi gn sonra bkm, "Bu adam tam bir arlatan, beni kandrd." diye dnm. Yedinci gn bu tuhaf adama, "Bir soru sormak istiyorum." demi. Yabanc demi ki, "Sorunu biliyorum. Yedi gn nce sormak istedin, ama srf nezaketten, grg kurallarndan dolay bastrdn, izliyordum. Ama seni burada yantlamayacam. Sorunu sorabilirsin, sonra atlarmza binip uzun bir geziye karz, ben yantlayacak doru yeri seeceim." Kral demi ki, "Tamam. Sorum u, seninle aramzdaki fark ne? Sen bir imparator gibi yayorsun, ama bir azizdin. Artk bir aziz deilsin." Adam, "Atlar hazr m?" demi. Dar kmlar ve kral defalarca sormu, "Ne kadar uzaa gidiyoruz? Yant verebilirsin." Sonunda imparatorluunun snr olan rmaa ulamlar. Kral demi ki, "Artk benim snrma geldik. Dier taraf bir bakasnn krall. Buras yant vermek iin iyi bir yer." Adam demi ki, "Evet, ben gidiyorum. Sen iki at da alabilirsin ya da istiyorsan benimle gelebilirsin." Kral, "Nereye gidiyorsun?" demi. Adam demi ki, "Benim hazinem yanmda. Ben nereye gidersem gideyim hazinem yanmda olacak. Benimle geliyor musun, gelmiyor musun?" Kral demi ki, "Nasl seninle gelebilirim? Benim krallm, saraym, tm yaamm boyunca sahip olduklarm arkamda." Yabanc glm ve demi ki, "imdi fark gryor musun? Ben bir aacn altnda plak durabilirim ya da bir sarayda imparator gibi yaayabilirim, nk benim hazinem iimde. Sarayn ya da aacn orada olup olmamas fark etmez. Sen geri dnebilirsin; ben dier kralla gidiyorum. Artk senin kralln iinde kalmaya demez."

Kral piman olmu. Yabancnn ayaklarna dokunmu ve demi ki, "Beni affet. Senin hakknda yanl eyler dnyordum. Sen gerekten de byk bir azizsin. Ama gitme, beni byle brakma; aksi halde bu yara tm yaamm boyunca canm yakacak." Yabanc demi ki, "Benim iin glk yok; seninle dnebilirim. Ama senin tetikte olman istiyorum. Saraya ulatmz an soru yine aklna gelecek. Bu yzden bylesi daha iyi, brak gideyim. "Sana dnmen iin zaman verebilirim. Geri dneceim. Benim iin fark etmez. Ama senin iin krall terk etmem daha iyi. Bylece en azndan benim aziz olduumu dnrsn. Sarayda yine phe etmeye balarsn: 'Bu aldatc bir adam.' Ama srar edersen hazrm. Yine, soru zerinde yk olmaya baladnda yedi gn sonra gidebilirim."

"KEND KENDN ATAMI" BHAGWAN Bana kar yazlar yazan tenkitiler hep benim "kendi kendini atam" bir bhagwan olduumu belirtmilerdir. Ve ben hep merak ettim, baka biri tarafndan atanm baka birini tanyorlar m; Rama, Krina, Buda, Muhammet? Eer Rama, bhagwan olarak bir bakas tarafndan atanmsa, o zaman kesinlikle atayan yetke daha yksek olur. stelik atanabiliyorsan, grevden alnabilirsin de! Bu kesinlikle aptalca. Temel olarak fikri anlamamlar: Bhagwan bir deneyim durumudur; atanmakla, seilmekle, bir unvanla ya da derece ile hi ilgisi yoktur. Bu bhagwatta, tanrsallk deneyimidir, varoluun tamamnn tanrsallkla dolu olduu, tanrsallktan baka bir ey olmad bir deneyimdir. Tanr yoktur, ama her iekte, her aata, her tata ancak tanrsallk denebilecek bir ey vardr. Ama sen bunu ancak kendi iinde grdn zaman grebilirsin; aksi halde dili anlamazsn. BEN BR AIDAN OK TUHAFIM, NK BEN SINIFLAYAMAZSIN. snf vardr; teist, ateist, agnostik.(1) Drdnc bir snf yoktur ve ben drdnc, isimsiz snfa aidim. Baktm, aradm. Tanr'y bulamadm, doru, ama ok daha nemli bir ey buldum: Tanrsallk. Ben ateist deilim, teist deilim, agnostik deilim. Benim konumum kesinlikle ak. Tanr yoksa, neden halkm bana bhagwan diyor? Bu sorun biraz karmak. Bhagwan szcnn kkenine inmek gerekiyor. Bu ok tuhaf bir szck. Hindu yazmalarnda, bhagwan neredeyse Tanr ile ayn anlamda. Neredeyse diyorum, nk ngilizce'de yalnzca tek bir szck var, Tanr. Sanskrite'de, Hinduizm'de, szck var:

Biri Bhagwan, ikincisi iswar, ncs paramatma. Hindular bu szc farkl sebepten kullanyorlar. Paramatma "en stn ruh" anlamna gelir; param "en stn", atma ise "ruh" demektir; paramatma "en stn ruh" demektir. Yani hakikatten anlayanlar Tanr iin paramatma szcn kullanrlar. kinci szck iswar'dr. Bu gzel bir szcktr, iswar "en zengin" anlamna gelir; szck anlam ile, her eye sahip olan, her ey olan. Kukusuz bu dorudur. Tanrsall yaadn an her eye, deeri olan her eye sahipsindir. Hibir eyin olmayabilir, fark etmez, ama yaamda nemli olan her eye sahipsindir. Ve ncs bhagwan'dr. Bhagwan szc baka bir dilde anlalmas, aklanmas zor bir szcktr. Hindu yazmalarnda... unu hatrlayn, nk bhagwan Hindistan'da iki tr topluluk tarafndan kullanlr: lki Hindular, ikincisi Jainalar ve Budistler. Jainalar ve Budistler Tanr'ya inanmaz, yine de bhagwan szcn kullanr. Budistler Buda'ya bhagwan der, Bhagwan Gautama Buda. Ve Jainalar da Tanr'ya inanmaz, ama Mahavira'ya Bhagwan Vardhman Mahavira derler. Yani anlamlar tamamen farkldr. Hindular'n aya yere basar. aracak, hatta ok geireceksin, ama Hinduizm'de bhagwan szcnn kk bhag szcdr ve bhag "vajina" anlamna gelir. Aklna bile gelmezdi! Ve bhagwan, "yaratmak iin evrenin vajinasn kullanan" anlamna gelir, "yaratc". Hindular dii vajinasna ve erkek penis simgesine, yani ivalinga'ya tapnr. ivalinga'y grmsen, kan mermer erkek cinsel organnn simgesidir ve vajinann iinde durmaktadr. Altnda, eer bakmsan, mermer bir vajina vardr ve ondan kmaktadr. Hindular ona simgesel olarak tapnrlar ve onlarn dnce sistemine gre anlamldr, her yaratm eril ile diilin, yin ile yangn bir araya gelmesi ile ortaya kar. Bylece "yaratc" iin bhagwan szcn kullanrlar. Ama szcn kkeni ok tuhaftr. Budistler ve Jainalar Tanr'ya inanmaz, dnyay herhangi birinin yarattna inanmaz, ama onlar da bhagwan szcn kullanrlar. Onlarn szck iin farkl bir kk vardr. Jaina ve Budistlere gre, bhag szc "talih" demektir ve bhagwan "talihli, kutsanm" anlamna gelir; kaderine ulam, olgunlam olan. Bu yzden otuz drt yl nce konumaya baladm zaman insanlar bunu kullanmaya balad... nk Hindistan'da, bir adama sayg duyuyorsan ismini kullanmazsn; bunun saygszca olduuna inanlr. Bu yzden ben konumaya ve insanlar bana kar bir eyler hissetmeye balad zaman, kendiliklerinden bana "aarya" demeye baladlar. Aarya "usta" demektir, ama yalnzca usta deil, daha fazlas. Aslnda yalnzca yaadn syleyen, eylemleri ve dnceleri tamamen ahenk iinde olan adam demektir. Bylece yirmi yl boyunca insanlar bana "aarya" dedi. Bu insanlarn kabul ayinlerini yapmaya balamamdan nceydi.

Yllarca insanlar bana sannyas'a benim tarafmdan kabul edilmek istediklerini sylediler ve onlara yle dedim, "Durun. Brakn benim doru hissettiim zaman gelsin." O gn geldi. Himalayalar'n derinliklerinde, Kulu-Manali'de bir meditasyon kamp kurmutum. Dnyann en gzel yerlerinden biridir. Tanrlarn Vadisi denir, o kadar gzel, o kadar baka dnyalara zgdr. Kulu-Manali'ye girer girmez bir baka dnyaya girdiini hissetmeye balarsn. Kampn son gn geldi, "Artk zaman geldi." Ve bildirdim, "Kim kabul ayinine katlmak isterse, ben hazrm." Yirmi bir kii hemen ayaa kalkt. Sannyas'a girdiler. Sonra bana nasl hitap edecekleri onlar iin sorun oldu. Baka herkes bana aarya diyordu; bu artk onlar iin yeterli deildi. Onlar iin ok daha nemli, ok daha dikkate deer, ok daha yakn olmutum. Benim benliime ok yaklamlard ve bana bhagwan demeye karar verdiler. Bana sordular. Dedim ki, "ok iyi, nk bu benim iin ok anlaml bir szck: Kutsanm." Benim iin Tanr anlamna gelmiyor, yaratc anlamna gelmiyor, yalnzca kutsanm anlamna geliyor; bulmu, kendisi ile kar karya gelmi olan. O zaman kutsamalardan baka bir ey yoktur ve kutsamalar zerine yaar durur. Gece gndz, kutsamalar yaar. Bu yzden unutma, bhagwan'n Tanr ile ilgisi yoktur. Kesinlikle tanrsallk ile ilgisi vardr, nk geli budur: Eve geli. Seni kutsanm yapan budur. BHAGWAN KARILATIRMA N KULLANABLECENZ bir szck deildir. Tanr'dan daha tanrsal olamazsn; Tanr'dan daha tanr olamazsn. Bu szck karlatrma iin kullanlmaz. Ve herhangi bir baarmla da iaret etmez; yalnzca doan ifade eder. Tanr olduun iin deil; Tanr'sndr, onu fark etmen yeterlidir. Bu herhangi bir yetenee iaret etmez. Byk bir air olan biri, byk bir grc, byk bir vizyoner olan bir bakas vardr -biri byk bir ressamdr, bir bakas byk bir mzisyendir, bir bakas byk bir dansdr- bunlarn hepsi yetenektir. Herkes byk dans olamaz; herkes birden Nijinsky olamaz. Ve herkes byk ressam olamaz; herkes birden Van Gogh olamaz. Ve herkes byk air olamaz; herkes Tagore, Pablo Neruda olamaz. Ama herkes bhagwan'dr. Bu bir baarmlk gstermez; yalnzca senin evrenselliini, doan gsterir. Sen zaten Tanr'sn. nsanlar bana bhagwan demeyi teklif ettiklerinde, bu terime bayldm. Dedim ki, "Bu olur. En azndan birka sene iin olur; sonra brakabiliriz." Bunu zel bir ama iin setim ve bana iyi hizmet etti, nk bana bilgi almak iin gelenler gelmeyi brakt. Onlar iin ok fazlayd, egolar iin ok fazlayd. Kendine bhagwan diyen biri ha? Bu egoyu incitir. Gelmeyi braktlar. Bana bilgi almak iin geliyorlard. Artk ilevimi tamamen deitirdim. Farkl bir dzeyde, farkl bir boyutta almaya baladm. Artk sana bilgi deil benlik veriyorum. Bir aarya idim ve onlar renciydi; reniyorlard. Artk retmen deilim ve sen renci olarak burada deilsin.

renci olarak buradaysan, eninde sonunda gitmek zorunda kalacaksn, nk yanl yerde olduunu anlayacaksn; buraya uyum salayamayacaksn. Ancak bir mritsen bana uyum salayabilirsin. nk artk fazladan bir ey daha veriyorum. Bilgi iin buradaysan, eninde sonunda greceksin: Baka bir yere gitmelisin. Ben benlik vermek zere buradaym. Ben seni uyank klmak iin buradaym. Ben sana bilgi vermeyeceim, sana bili vereceim. Bu tamamen farkl bir boyuttur. Kendime bhagwan demem simgeseldir, artk almalarmn farkl bir boyuta girdiini gsterir. Ve byk faydas olmutur. Onca yanl insan otomatik olarak yok oldu ve tamamen farkl nitelikte insanlar gelmeye balad. ok ie yarad, ok iyi oldu. Yalnzca bilgilerini bir kenara brakmaya hazr olanlar kald, dierleri kat. evremde boluk yarattlar. Aksi halde ok kalabalk ediyorlard ve hakiki arayclarn bana yaklamas zor oluyordu. Kalabalklar yok oldu. Bhagwan szc atom patlamas gibi ilev gsterdi. Onu setiim iin mutluyum. Artk bana gelen insanlar tartmaya eilimli deil. Artk bana gelen insanlar byk ruh maceraclar ve risk almaya hazrlar, her eyi riske atmaya hazrlar. Kendime bhagwan demem bir ara oldu. Eninde sonunda, bydn ve asl konuyu anladn zaman, buradaki varln farkl bir titreim tr yaratt zaman, kendime bhagwan demekten vazgeeceim. O zaman gerei kalmayacak. O zaman tm atmosfer tanrsallk ile kalp gibi atyor olacak. O zaman gelen insanlarn zerine yaacak. Yreklerine ileyecek. Bana hibir ey demeye gerek olmayacak, bileceksin. Ama balangta gerekli ve bunun ok yardm oldu. Bu konuda son bir ey: Ben bir filozof deilim. Beni hep bir air olarak hatrla. Benim yaama yaklamm iirselliktir, romanstr. Romantiktir, yaratcdr. Herkesin tanr ve tanra olmasn istiyorum. Gerek benliini aa karman istiyorum. Kendime Tanr demek bir meydan okumadr. nce bir meydan okumadr. Onunla baa kmann iki yolu vardr. Birinde, dersin ki, "Bu adam Tanr deil, def olun gidin, burada ne yapyorsunuz? Bu adam Tanr deilse, o zaman neden zamann harcyorsunuz?" Gidersin ya da bu adamn Tanr olduunu kabul edersin ve o zaman benimle birlikte olmaya balarsn ve kendi tanrsalln iek amaya balar. Bir gn sen de bir tanr, bir tanra olacaksn. Beni Tanr kabul etmek aslnda, iinde, senin de tanr olabilecein olasln kabul etmektir, o kadar. Bu adamn bir tanr olabileceini kabullenmek iinde derin uykuda olan bir eyi harekete geirir. O zaman olduun gibi kalamazsn; bir ey yaplmaldr. Bir eyin dntrlmesi, bir eyin bilinmesi gereklidir... Benimle gelmeye karar verirsen, gittike daha uyank olacaksn. Ve ne kadar uyank olursan, o kadar beni anlayacak, o kadar ne olduunu, ruhumda ne olup bittiini anlayacaksn. Bu olua, bu dansa, bu arkya gittike daha fazla katlacaksn.

Ve yava yava greceksin, usta gelmektedir. Ve dardan deil, en iteki nveden gelmekte, derinliklerinden ykselmektedir. Ben ie baktm ve onu orada buldum. Benim mesajm basit: imde tanry buldum. Benim tm abam seni iine bakmaya ikna etmek iindir. Tek sorun, tepelerdeki gzlemci olmaktr. Bir tank olmak -tetikte, dikkatli- o zaman tatmin olursun. *** BU ARADA, YALNIZCA MEYDAN OKUMAK N KENDME Bhagwan diyorum; Hristiyanlara, Mslmanlara, Hindulara meydan okumak iin. Onlar beni knadlar, ama hibiri knamalarn aklayacak kadar cesur olamad. Uzak kaynaklardan bana makaleler, mektuplar gnderildi. "Neden kendine bhagwan diyorsun?" diye soruyorlard. Ve ben gldm, nk neden Ram kendine bhagwan der? Bir kurul tarafndan m atanmtr? Ve bir kurul tarafndan atanan bhagwan pek de bhagwan olmayacaktr, nk kurulun bhagwanlardan olumas gerekir. Buna ne haklar var? Krina insanlar tarafndan m bhagwan seilmitir? Bu bir seim meselesi midir? O insanlar kim atamtr? Hibir Hindu yant vermez. Krina gibi bir adam farkl insanlardan on alt bin kadn almtr -anneler, evli ve bekr kadnlar- ama hibir Hindu byle bir karaktere sahip bir adama bhagwan denilmesine itiraz etmez. Kendi tanrlarna Kalki, at, bhagwan bile diyebilirler. Tuhaf insanlar! Ve bana neden kendime bhagwan dediimi soruyorlar. Szce hi saygm yok. Aslnda, onu knyorum. Hi gzel bir szck deil, szc dntrmek iin kendi yntemimle aba gsterdim, ama aptal Hindular izin vermiyor. Ona yeni bir isim, yeni bir anlam, yeni bir nem vermeye altm. Kendi icadm olduu halde, onun kutsanm, kutsanm bir benlie sahip adam demek olduunu syledim. Bhagwan szc irkin bir szck. Ama Hindular bunun farknda bile deil. ok zel bir ey olduunu sanyorlar. Kk anlamna bakarsak, bhag kadn cinsel organlar anlamna gelir. Ve wan erkek cinsel organlar anlamna gelir. Bhagwan szcnn anlam simgesel olarak, diil varolu enerjisi iinde, eril ovenistik enerjisi ile yaratm getiren demektir. Szckten nefret ediyorum! Bir Hindu salann ne kmasn bekliyordum, ama onun ok erefli bir ey olduunu, kendime bhagwan demeye hakkm olmadn dnyorlar. Bugn unu sylyorum, "Evet, ama dnyay eletirmek iin her hakkm var." Kimse beni engelleyemez. Bir daha bhagwan diye hitap edilmek istemiyorum. Bu kadar yeter! aka bitti!

(1) agnostizm: (Yun. agnostos, bilinmeyen) nsan zeksnn mutlak'a eriemeyeceini ve eyann z tabiat, kayna ve kaderi konusunda tam bir bilmezlik iinde bulunduumuzu ileri sren felsefe retisi. Bu kelime 1869'da T. Huxley tarafndan icat edildi; ona bu kelimeyi Aziz Paulus'un Atina'daki bir sunakta grd Agnosto Theo (Bilinmeyen Bir Tanr'ya) yazsnn ilham ettii sylenir. (Ed. n.)

ZENGN ADAMIN GURUSU Ben hep kazanmadan harcarm. Parann geliyor olduu fikri zerine halkma yle derim: Harca! nk yarn ne olacan kim bilebilir? Bugn harca. Hi paramz yok, ama biz kesinlikle yeterliyiz. Eksik olan hibir ey yok, her ey kesinlikle yolunda. Ve para gelmeye devam ediyor. Otuz be yldr parasz yayorum. Hep geliyor. Bir yerlerde birisinin iinden gndermek geiyor ve o geliyor. Ve artk varoluun, benim gibi pahal zevkleri olan bir adama bile gz kulak olduuna inanmaya balyorum. "SEN ZENGN ADAMIN GURUSU DEL MSN?" DYE soruyorsun, nk yalnzca zengin adamlar bana geliyor. Ama zengin adam dediim zaman isel olarak ok fakir olanlar kastediyorum. Zengin adam dediim zaman, zekda zengin olan birini kastediyorum, dnyann ona verebilecei her eye sahip olan ve bunun bouna olduunu anlam birini kastediyorum. Evet, yalnzca zengin bir adam dindar olabilir. Fakir birinin dindar olamayacan sylemiyorum, ama bu ok nadirdir, olaanstdr. Fakir bir insan umut eder durur. Fakir bir insan zenginliin ne olduunu renmemitir, henz hayal krklna uramamtr. Zenginlik onu hayal krklna uratmamken nasl zenginliin tesine geebilir? Fakir insan da bana gelir, ama benim veremeyeceim bir ey iin gelir. Baar ister. Olu isizdir; rica eder, "Onu kutsa, Osho." Kars hastadr ya da iyeri para kaybediyordur. Bunlar, bu dnyaya ait eyleri isteyen fakir bir adamn semptomlardr. Bana zengin biri geldii zaman paras vardr, ii vardr, evi vardr, salkldr, insann sahip olabilecei her eye sahiptir. Ve aniden hibir eyin tatmin etmediini fark etmitir. O zaman Tanr aray balar. Evet, bazen fakir bir adam da dindar olabilir, ama bunun iin byk zek gerekir. Zengin bir adam, dindar deilse aptaldr. Fakir bir adam dindarsa, muazzam zekya sahiptir. Fakir bir adam dindar deilse affedilmelidir. Zengin bir adam dindar deilse, gnah affedilmez. Ben zengin adamn gurusuyum. Kesinlikle yle. Paran olmasayd burada olmazdn. Buradasn, nk paran seni hayal krklna uratt. Buradasn, nk baarn seni hayal krklna uratt. Buradasn, nk yaamn seni hayal krklna uratt. Bir dilenci gelemez, nk hayal krklna uramamtr. Din bir lkstr. Ona nihai lks diyorum, nk en yksek deere sahiptir. Bir adam aken mzie aldrmaz, bunu yapamaz. Ve nnde sitar almaya balarsan seni ldrr! "Bana hakaret

ediyorsun!" der. "Ben am ve sen sitar alyorsun, sitar almann zaman m? nce karnm doyur! O kadar am ki, mzii anlayamyorum. lyorum!" Bir adam alktan lrken, bir van Gogh resminin ya da Buda vaaznn ya da gzel Upaniadlar'n ya da mziin ne faydas vardr ki? Anlamsz. Onun ekmee ihtiyac vardr. Bir adam bedeniyle mutluyken, yeteri kadar yiyecei, iinde yaayacak gzel bir evi varken mzie, iire, edebiyata, resme, sanata ilgi duyar. Artk yeni bir alk ykselmektedir. Bedensel ihtiyalar doyurulmutur, artk psikolojik ihtiyalar ykselmektedir. htiyalarda hiyerari vardr: lk nce beden; bu temeldir, benliinin zemin katdr. Zemin kat olmadan birinci kat var olamaz. Bedensel ihtiyalar doyurulduu zaman psikolojik ihtiyalar doar. Psikolojik ihtiyalar da doyurulduu zaman, spiritel ihtiyalar doar. Bir insan dnyada bulunabilecek tm mzikleri dinlemise, her gzellii grmse ve bunlarn yalnzca rya olduunu anlamsa -tm byk airleri dinlemise ve iirin yalnzca kendini unutmak iin, kendini zehirlemek iin bir yntem olduunu, ama seni hibir yere gtrmediini anlamsa- tm resimleri ve byk, elenceli, keyif verici sanat eserlerini grmse... Ya sonra? Eller bo kalr, ncekinden daha bo. O zaman mzik ve iir yeterli olmaz. O zaman meditasyon yapma arzusu, dua etme arzusu, Tanr al, hakikat al doar. Byk bir tutku seni ele geirir ve gerei aramaya balarsn, nk artk bilirsin: Bu varoluun en gizli gereini bilmezsen hibir ey tatmin etmez. Baka her eyi denemisindir ve baarsz olmutur. Din nihai lkstr. Ya bu lkse gelecek kadar zengin olmalsn ya da muazzam bir zekya sahip olmalsn. Ama her iki durumda da zenginsin. Parada ya da zekda zengin. Ben gerekten fakir hi kimsenin -zekda ve parada fakir- dindar olduunu grmedim. Bir Kabir dindar olur. Milyoner deildir, ama muazzam zekya sahiptir. Buda dindar oldu, nk muazzam bir serveti vard. Krina, Ram ve Mahavir dindar oldular, nk muazzam zengindiler. Dadu, Raidas, Farid dindar oldular, nk muazzam zekya sahiptiler. Ama belirli bir tr zenginlie ihtiya vardr. Evet, haklsn: Ben zengin adamn gurusuyum.

SOYTARI

S: Kim daha iyi bir showman -tercihiniz buysa metafizik terimlerde- siz mi, yoksa Bakan Ronald Reagan m?

Y: Kimse beni geemez! Ben tm insanlk tarihindeki en iyi showman'im. S: Bu doruysa, ne tr bir gsteri yapyorsunuz? Tiyatro mu, sirk mi? Y: Bu benim sirkim, karnavalm. Ve ondan byk zevk alyorum! Jeff McMullen'a verdii rportajdan 60 Minutes (60 Dakika), Avustralya

S: BR BASIN TOPLANTISINDA KOMNNZ SRK olarak, kendinizi byk bir showman, dnyadaki en byk showman olarak tanmladnz. Kendiniz ve komnnz ile alay m ediyordunuz? Neden bunu sylediniz? Y: Gemii getiriyorsun buraya. Tm o samalklar unut. Ben shovvman, ha? Ve halkm da bir sirk? Buna tamamen kar kyorum. S: Bunu imdi nasl tanmlarsnz? Y: Burada sirk falan yok. Buras bir sirkin olmad tek yer. S: Ve siz de ciddi bir retmensiniz, yle mi? Y: Ben ok gayri ciddi bir retmenim! Ve senin hangi basn toplantsndan bahsettiini oktan unuttum! Yalnzca sana karlk veriyorum. Neden gereksizce lleri mezarlarndan karalm? Brak sessizce uyusunlar. Sen canlsn, ben canlym, varoluu bir karlama yaayabiliriz. Ve sende o potansiyeli gryorum, bu yzden bunu sylyorum. Bunu bir bakasna sylemezdim. Haftalar boyunca her akam rportaj verdim, ama bunu bir baka gazeteciye sylemedim. Seni bir gazeteci olarak deil, daha ok bir arayc olarak gryorum. Seni bir insan olarak gryorum. Ve yreinin iimde, benimle ahenk iinde attn grebiliyorum, bu yzden bunu sylyorum. Aksi halde, gemi hakknda yantlar verip durabilirim, aklma ne gelirse; bunda sorun olmaz. Ben akalara baylrm. Ve baka insanlar hedef alarak aka yapmak iyi, gzel deildir. Bu yzden arada bir kendimi, halkm hedef alarak aka yaparm. Bu yalnzca bir akayd ve o aptal gazeteciler bunun nemli bir ey olduunu sand. Sence bir showman burada, lde oturur mu? Bu showman iin bir yer mi? O zaman Hollywood'u seerdim! Ama tam tersine, tm Hollywood halkn buraya ektim.

Bu yz yirmi iki kilometrekarelik lde, tm gn odamda oturuyorum. Yalnzca iki kez dar kyorum: Sabahleyin sannyasinlerle konumak iin, akam bir gazeteciyle konumak iin. Ne tr bir showman olduumu dnyorsun? Byle showman olunmaz. Ve showman'lik iin zamanm da yok. Sana gnlk dzenimi anlataym, o zaman grrsn: Nasl zaman bulabilirim? Sabah altda uyanrm. Dahas, bakcm Vivek beni uyandrmak zorundadr; aksi halde uyanmam. Kim yine uyanmak ister ki? Yarm yzyldr uyanp duruyorum, bu kadar yeter! Ama o beni uyandrr, bana bir fincan ay verir. Srf ona saygmdan ay ierim. Benim aym fazla deildir, yalnzca su ve ay yapraklar. ekersiz, stsz. Bu tr ay cennette sunulmaya balansa, tm azizler cehenneme tanr. Sonra -ocukluumdan beri suyu hep sevdim- sabah bir buuk saat boyunca banyo yapar, kvetin, duun tadn karrm; ve ayn akam, bir buuk saat daha ykanrm. Banyodan sonra hemen arabaya binerim ve halkmn bekledii oditoryuma giderim. Geri dndmde le yemei vakti gelmitir. Yemeimi on birde yerim ve yine uyurum, tm hayatm boyunca yaptm bunu. renciyken derslerimi karrdm, retmenlerim bana izin verirdi, nk vermezlerse snfta uyurdum. Derdim ki, "Baka yolu yok... ki saat uyumam gerek." Ve saat ikide uyanr, bir saat arabayla gezerim. Araba srmeye baylyorum ve kesinlikle en gzel yollar benim, nk sannyasinlerim benim iin yapt onlar. Trafik yok, bu yzden saa m, sola m gidiyorum, aldrmam. Yolun tamam bana aittir. Bir saat dolarm ve eve dnerim. Bir buuk saat boyunca sessizce, hibir ey yapmadan sandalyemde otururum ve otlarn kendi kendilerine bymesine izin veririm. Sonra banyo yaparm. Banyodan sonra akam yemeimi yerim ve yemekten sonra basn grmeleri iin burada olurum. Dokuz, dokuz buuk gibi odama dnerim. Sonra zel sekreterim, dnyann drt bir tarafndan gnderilmi mektuplarla gelir; dnyann her yerinden haber kuprleri, zel sekreterimin bilmem gerektiini dnd her ey; nk ben okumam. Okumay braktm, kitap, gazete, hibir ey. zel sekreterim getirdii kuprleri kendi okumak zorundadr; ben yalnzca dinlerim. On bir gibi yine yatmaya giderim. imdi, ben showman olacak zaman nereden bulabilirim ki? Evet, giysilerime bakp, bir showman gibi giyindiimi dnebilirsin. yle deil, bu halkmn sevgisi iin. Onlar iin giyiniyorum. ok gzel giysiler dikiyorlar, benim iin dikmeyi seviyorlar; onlar reddedemem. Ve kime gsteri yapacam? Buradan hi kmyorum ki! Saatimi gryor musun? Yzlerce saatim var. Halkm gerekten zeki bir halk; dnyadaki hibir usta bu kadar zeki bir halka sahip olmamtr. Bu saat sannyasinlerim tarafndan yaplmtr. Piaget'den stndr. Bu, elmaslardan deil, gerek talardan yaplmtr. S: Gerek talar m?

Y: Gerek ta, elmas deil. Bu yzden bunun sahte bir saat olduu fikrine kaplma. Gerek talar da elmaslar kadar gerektir, sahte olmas sz konusu bile deil. Televizyonda aptal bir gazetecinin benim sahte saat kullandm sylediini duydum. Anlayamyorum: ylesine gerek talar ve sen ona sahte saat diyorsun. Zamanlamas mkemmel; bir saat iinde yalnzca bir saniye geri kalyor ve bu en iyi saatin yapabilecei bir ey. Herhangi bir elmas kadar gzel. Piaget'de ayn saat yarm milyon dolar, srf elmaslarn kymetli olduu gibi salaka bir fikirden dolay. Bu saat ucuz, ama onu on milyon dolara bile satmam, nk paha biilemez. yle byk bir sevgiyle yapld ki, bu sata karlabilir bir ey deil. Sevgi satlamaz. Ama saati kime gstereceim? Halkm giysilerimi biliyor, saatlerimi biliyor, beni biliyor. Baka kimseyle karp grmyorum, baka hibir yere gitmiyorum. Beni ilgilendirdii kadaryla nc dnya sava oldu ve yalnzca buras kurtuldu. Gidecek baka hibir yer yok. Yalnzca aka yapyordum. Ve halkm ok alyor, gnde on iki, on drt saat, bir l vahaya dntryorlar. Sence bu insanlar sirkte mi? Dnyadaki hibir yerde bu kadar alkan insanlar bulamazsn. cret almyorlar, nk biz komnde para kullanlmasna inanmyoruz. Gerek yok. Biz tm ihtiyalarmz, yiyeceklerimizi, giysilerimizi, her eyi karlayabiliyoruz, bu yzden kimsenin paraya ihtiyac yok. Kimin neye ihtiyac olursa, bulabilir. Bu insanlar ok alyor, ne iin? Birilerini elendirmek iin mi? Bunlar yaratc insanlar. Beni seviyorlar ve benim hayalimi gerekletirmek istiyorlar. Willem Sheer'e verdii rportajdan Pers Unie, Den Hague, Hollanda

BENM FIKRALAR ANLATMAM GEREK, NK, korkarm, hepiniz ok dindarsnz. Ciddi olmaya eilimlisiniz. Zaman zaman dindarlnz unutmanz iin, tm felsefelerinizi, teorilerinizi, sistemlerinizi unutmanz, yeryzne dnmeniz iin sizi gdklamam gerekiyor. Sizi yeryzne indirmem gerekiyor; aksi halde gittike daha ok ciddileiyorsunuz. Ve ciddilik kanser gibidir. Artk tp bilimi bile kahkahann, doann insana verdii en etkili ila olduunu sylyor. Hastayken glebilirsen, daha ksa srede iyileirsin. Glemezsen, salkl olsan bile eninde sonunda saln kaybedersin ve hastalanrsn. Kahkaha isel kaynandaki enerjiyi yzeye karr. Enerji akmaya balar, kahkahay glge gibi takip eder. Bunu hi izledin mi? Gerekten kahkaha attnda, o birka dakika boyunca derin bir meditasyon durumuna girersin. Dnme durur. Ayn anda hem glmek, hem dnmek gtr. kisi birbirinin zdddr: Ya glersin, ya dnrsn. Gerekten glersen, dnme durur. Hl dnyorsan, kahkahan yle byle olur, arkada kalr. Sakat bir kahkaha olur.

Gerekten gldn zaman, zihin aniden yok olur. Tm Zen metodolojisi zihinsizlik durumuna erime zerinedir. Kahkaha bunun iin en gzel kapdr. Bildiim kadaryla dans ve kahkaha en iyi, en doal, en kolay eriilebilir kaplardr. Gerekten dans ediyorsan dnme durur. Dans edersin, dner, dnersin ve bir burga olursun. Tm snrlar, tm blnmeler kaybolur. Bedeninin nerede sona erdiini, varoluun nerede baladn bile bilmezsin. Varoluun iinde erirsin ve varolu senin iinde erir; snrlar st ste biner. Ve gerekten dans ediyorsan -idare etmiyor, onun seni idare etmesine, onun seni sahiplenmesine izin veriyorsandans seni sahipleniyorsa, dnme durur. Ayns kahkahada da olur. Kahkaha seni ele geirmise, dnme durur. Ve birka anlna zihinsizlii tanmsan, o ksa baklar sana gelecek daha ok dl vaad eder. Gittike daha ok zihinsizlik nitelii edinmelisin. Dnme gittike daha ok braklmaldr. Kahkaha dncesiz duruma gzel bir giri olabilir. VE BENM FIKRALAR ANLATMAM GEREK, NK sylediim eyler o kadar ince, o kadar derin ki, bu eyleri sana yalnzca sylesem, uyuyakalrsn ve ne dinleyebilirsin, ne anlayabilirsin. Neredeyse sar kalrsn. Sana sylemem gereken gerek ne kadar derinse, bunun iin setiim fkra o kadar kt olur. Anlatacam en yksek gerek iin en alak fkray ararm. te bu yzden en pis fkralara bile aldrmam. Pis bir fkrann bile faydas olabilir. Seni kklere kadar, midene kadar ok edecei iin daha fazla faydas olur. Ve asl nokta budur! Senin tekrar tekrar tetiktelie gelmene yardmc olur. Seni tetikte grdm zaman, yine sana anlatmak istediim eyi anlatmaya devam ederim. Yine uykuya daldn grdm zaman, yine araya bir fkra sokmam gerekir. Gerekten tetikte dinlersen, buna gerek kalmaz. Gerei dorudan syleyebilirim. Ama bu zordur. Esnemeye balarsn ve glmek esnemekten daha iyidir.

ROLLS-ROYCE GURUSU

Y: Tm dnyann yle bir lks iinde yaamasn istiyorum ki, insanlar lksten sklmaya balasn. Bana Rolls-Roycelardan nasl skldm sormalsn. S: Rolls-Roycelardan nasl skldnz?

Y: Doksan Rolls-Royce'u olan herkes sklr! Ve halkm yz altm be tane almaya alyor. Beni skmaya kararllar. Ne yapabilirsin ki? Ve tm dnya ilk kez o kadar lks dolu ki, hibir maddi ihtiya hissetmiyorsun. Tm maddi ihtiyalar doyurulduu zaman, sonra ne yapacaksn? Meditasyondan baka yapacak hibir ey kalmaz. Hl ak kalan tek kap odur. Tm dier kaplar alnm ve arkasnda hibir ey olmad grlmtr. Tek bir kap hep aktr, davetkrdr. Ve o kapdan her kim girmise, asla hayal krkl iinde kmamtr. Tm insanlk tarihi boyunca benliinin merkezine ulaan hi kimse hayal krklna uramam, anlamsz hissetmemi, zlmemi, intihar etmemitir. Tek bir istisna yoktur! te bu yzden meditasyonun bilimsel bir ey olduunu sylyorum. Bilim ite byle alr: stisnas olmayan bir ey bulabilirsen, o kural olur. Meditasyon bilimsel bir yntemdir, nk tarih boyunca hi kimse onun seni mutlak mutlulua gtrmediini sylememitir. Ted Viramonte'a verdii rportajdan Madras Pioneer, Madras, Oregon

1978: PUNE, HNDSTAN Birka gn nce sekreterim Laxmi'ye lkedeki en pahal arabay almasn syledim. Laxmi hakknda iyi bir ey, asla neden diye sormamasdr. Arabay ald. e yarad; o bir arat. Laxmi yeni komn iin bankalarn kapsn alyordu. ok paraya ihtiyacmz var; neredeyse bir milyon dolara. Kim bana o kadar bor verecek? Arabay ald gn, bizim paramz olduunu gren bankalar onun ofisine gelip teklif yapmaya balad, "Dilediiniz kadar para aln." Laxmi'nin kafas kart: Kimden almal. Herkes daha iyi artlar vermek istiyor ve hepsi onun peinde. Yirmi yldr Hindistan'da alyorum. Binlerce insan dnt, milyonlar beni dinledi, daha fazlas sylediklerimi dinledi, ama Hindistan Times -Hindistan'daki en geleneki, hl en ngiliz kalan gazete- ben ya da almalarm hakknda tek bir makale yaynlamad. Ama Laxmi'nin arabay ald gn byk bir makale yaynland. Benim deil, araba hakknda! imdi hepsi ilgi duyuyor. Araba haberi lkenin her yerindeki gazetelerde, her dilde yaynland. Bunlar nasl insanlar? Bana, meditasyona, burada meditasyon yapan binlerce insana ilgi duymuyorlar. Burada olan bitenden tamamen habersizler, ama arabaya ilgi duyuyorlar. Buraya geliyorlar. Ofise pek ok kii geliyor, ama beni ya da komn grmek iin deil. Soruyorlar, "Arabay grebilir miyiz?" Laxmi onlara yle diyor, "Sabah konumasna gelirseniz arabay da grebilirsiniz." Zavall adamlar, srf arabay grmek iin geliyorlar, ama doksan dakika boyunca beni dinlemeleri gerekiyor. Ne ikence! Ve bunlar zengin insanlar, eitimli insanlar. Daha materyalist bir lke dnebiliyor musun?

Ve ok endieliler, araba hakknda yazlar yazlyor. Soruyorlar, "Neden? Neden sade bir yaam sremiyorsunuz?" Benim yaamm kesinlikle sade. Aslnda o kadar sade ki, daima her eyin en iyisi ile tatmin oldum. ok sade, daha sadesi nasl mmkn olabilir? Tek bir cmle ile sylenebilir: Her eyin en iyisi. Bunda karmaklk yok. Ben kaliteden holanrm. Ben ne kadara mal olduu ile deil, kalitesi ile ilgilenirim. Ben insanlarda nicelikten deil, nitelikten holanrm. Ben her eyde nitelikten holanrm, nicelikten deil. Bunun yerine otuz Hint arabas satn alabilirdik, ama bu nicelik olurdu ve otuz tane bile bir ie yaramazd. Ama onlarn armasnn, anlayamamasnn sebebi dindarm rol yapmalar, ama iten ie materyalistlie takntl olmalar. Bir ikiyzllk tayorlar ve ikiyzllklerini yerine getirmek iin tm Hint din dnyas dn vermek zorunda kalyor. Biri aziz olmak istediini sylerse, mutlak fakirlik iinde yaamas gerekiyor. Bu neredeyse bir tr mazoizm; kendi kendine eziyet etmek zorunda. Kendi kendine ne kadar ok eziyet ederse, insanlar o kadar dindar olduunu dnyor: "Bak, ne kadar dindar yayor!" Dindarca yaamak, cokuyla yaamak demek, dindarca yaamak meditasyon iinde yaamak demek. Dindarca yaamak, bu dnyay Tanr'nn bir hediyesi olarak yaamak demek! Ama onlarn zihinleri takntl ve anlayamyorlar. Araba grevini yaptktan sonra gidecek. Ben kz arabasnda bile gelebilirim. Hatta bu daha renkli olur ve araba gezisinden daha fazla zevk alrm. Buraya geliyorlar, bakyorlar ve tek endieleri, "Neden bu kadar gzel bir aram.(1) Onlar pis, pejmrde bir yer istiyorlar, ancak kt bir yer aram olabilir. Aram'n temiz, gzel, aa ve ieklerle dolu, rahat bir yer olabileceine inanamyorlar. Buna inanamyorlar. Kendileri iin rahatlk istemediklerinden deil; onu arzuluyorlar. Aslnda, kskanyorlar. Hint akl materyalist oldu, mide bulandrc lde materyalist. Spiritel bir akl, madde ile ruh arasnda ayrm yapmaz; onlar blnmezdir. Tm varolu birdir; spiritel akl budur. Bir materyalist, bir kadn sevdii zaman onu bir nesneye indirger. O zaman spiritalist kimdir? Spiritalist, bir nesneye bile dokunsa, onu bir kiiye eviren kiidir. Tanmm seni artacak. Bir spiritalist, araba srerken bile arabay kiiye dntren biridir. Arabay hisseder, mrltsn dinler. Ona sevgi duyar, bakar. Bir nesne bile bir kii olmaya, canl olmaya balar; spiritalist nesneyle de bir olur. Ve materyalist bir insan, erkek ya da kadn, bir insan sevdii zaman onu hemen bir nesneye indirgeyen biridir. Kadn kars olur; kar bir nesnedir. Adam koca olur; koca bir nesnedir, bir kurumdur. Ve tm kurumlar irkindir, ldr.

(1) aram: Sanskrite inziva yeri. (ev. n)

1981-1985: OREGON Amerikallar kendilerini dnyann en zengin halk sanyorlar. Ama ben doksan Rolls-Royce ile basit bir aka yaptm ve tm kibirleri yok oldu. Bakan bile kskand, valiler kskand, din adamlar kskand. Wasco County'deki bir din adam her pazar sa Mesih'i tamamyla unutabilirdi, ama doksan Rolls-Royce'u unutamad. Bir ekilde onlar knamak iin konuyu at durdu. Ve aracaksn, hapishaneden kefaletle tahliye olduum zaman bana bir mektup yazd. Dedi ki, "Artk kendi lkene dneceksin, en azndan bir Rolls-Royce'u kiliseme balamaya ne dersin? Bu byk bir hayrseverlik olurdu." Akl imdi grebiliyorsun... Ben binlerce insana meditasyon retiyordum; Amerika bununla ilgilenmedi. Komne binlerce insan geliyordu; Amerika bununla ilgilenmedi. Her festivalde, dnyann her yerinden yirmi bin insan geliyordu; Amerika bununla ilgilenmedi. Medyadaki tm haberler yalnzca doksan Rolls-Royce'dan bahsediyordu. Belki fakir bir lkede bu beklenebilir, diye dnrdm... Ama ben Amerika'nn kibirini yok ettim! Benim doksan Rolls-Royce'a ihtiyacm yok. Bu bir eek akasyd. NSANLAR ZGN, KISKAN VE ROLLS-ROYCELARIN spiritellie uymadn dnyor. Ben bir eliki gremiyorum. Bir Rolls-Royce'un iinde otururken ayn lde meditasyon yapabilirim... Aslnda, bir kz arabasnda otururken bu g olur; spiritel byme iin RollsRoyce en iyisidir.

USTA Gzel bir sabah Gautama Buda bakcs, mridi Ananda ile yrye km. Sonbaharm; aalar neredeyse plakm ve tm yapraklar yolun zerindeymi. Rzgr aalar sallyor, yapraklar gzel sesler karyormu. O yapraklarn zerinde yrrken Buda son derece mutluymu... Kuru yapraklarn mzii. Eline birka yaprak alm. Ananda ona sormu, "Bhagwan, hep bir ey sormak istedim, ama yalnz kalmak ok g. Sen hep insanlarla evrilisin. Bugn ormanda yalnzsn ve ben bu frsata direnemeyeceim. Sana unu sormak istiyorum: Bize her eyi syledin mi, yoksa baz eyleri sr olarak m sakladn?"

Buda demi ki, "Elimdeki yapraklar gryor musun? Ormandaki tm yapraklar gryor musun?" Ananda demi ki, "Evet, gryorum, ama anlamyorum..." Buda demi ki, "Anlayacaksn. Bu kadarn syledim ve ormandaki bunca yapran srrn sakladm." Benim durumum farkl. Ben tm orman syledim; yalnzca tek bir eyi sakladm, tek bir yapra. Buda lmnden nce yirmi be yzyl sonra tekrar geleceini ve adnn Maitreya(1) olacan sylemi. Maitreya "dost" anlamna gelir. Budalar geri dnmez; hibir aydnlanm insan geri dnmez, bu yalnzca sylemenin bir yoludur... Onun syledii ey muazzam neme sahiptir. Geri dn ile hi ilgisi yoktur; o geri dnemez. Onun demek istedii, usta ile mrit arasndaki kadim ilikinin yirmi be yzyl sonra anlamsz olacadr. Bu onun alg yeteneinin berrakl idi -hibir ey ngrmyordu- yalnzca her eyin deitiini, gemite deitii gibi gelecekte de deieceini, usta mrit ilikisinin modasnn gemesi iin en az yirmi be yzyl gemesi gerekeceini grebiliyordu. Sonra aydnlanm usta yalnzca bir dost olacakt. Ben hep hi kimsenin ustas olmamay istedim. Ama insanlar bir usta istiyor, mrit olmak istiyorlar; bu yzden o rol oynadm. USTALAR HAKKAT SYLEMEZ! STESELER DE yapamazlar. O zaman ilevleri nedir? Ne yapar dururlar? Hakikati syleyemezler, ama iinde derin uykuda olan hakikati arabilirler. Onu kkrtabilir, ona meydan okuyabilirler. Seni sarsabilir, uyandrabilirler. Sana Tanr, gerek, nirvana vermezler, nk onlar bata senin iindedir. Onunla doarsn. Bu kaltsaldr, esastr. Bu senin doandr. Bu yzden sana hakikati verdiini syleyen herkes aptallndan, saflndan faydalanmaktadr. Kurnazdr, kurnaz ve ayn zamanda son derece cahil. Hibir ey bilmez; hakikate ksa bir bak bile atmamtr. O sahte ustadr. Hakikat verilemez; o zaten iindedir. arlabilir, kkrtlabilir. Bir balam yaratlabilir, iinde ykseldii belirli bir boluk yaratlabilir ve artk uyumamaktadr, uyanmtr. Ustann ilevi dndnden ok daha karmaktr. Hakikat aktarlabilir olsayd ok daha kolay ve basit olurdu. Ama aktarlamaz; bu yzden dolayl yollar ve yntemler tertiplenmelidir. Yeni Ahit'te o gzel Lazarus hikyesi vardr. Hristiyanlar hikyenin asl anlamn karmtr. sa o kadar talihsizdir ki yanl yoldalarn arasna dmtr. Tek bir Hristiyan teolog Lazarus hikyesinin anlamn, lmn ve dirilmesini kefedememitir. Lazarus lr. O Mary Magdalene'in ve Martha'nn kardei, sa'ya ok bal biridir. sa uzaktadr; bilgiyi ve daveti -"Hemen gel"- alana kadar iki gn geer. Ve Lazarus'un evine ulaana kadar drt

gn geer. Ama Mary ve Martha onu beklemektedir; ona ylesine gvenmektedirler. Tm ky onlara glmektedir. Bakalarnn gznde aptallk ediyorlardr, nk cesedi bir maarada saklamaktadrlar; gece gndz nbet tutmakta, cesedi korumaktadrlar. Ceset kokmaya balamtr bile; rmektedir. Ky halk, "Siz aptalsnz! sa hibir ey yapamaz. Biri ld zaman, lmtr!" der. sa gelir. Maaraya gider -ieri girmez- darda durur ve Lazarus'u yanna arr. nsanlar toplanmtr. Glm olmallar: "Bu adam deli galiba!" Biri ona der ki, "Ne yapyorsun? O ld! leli drt gn oldu. Aslnda, maaraya girmek g; ceset kokuyor. Bu imknsz! Kimi aryorsun?" Ama sa aldrmadan tekrar tekrar barr, "Lazarus, dar gel!" Ve kalabalk hayretler iinde kalr: Lazarus yryerek maaradan kar; sarslm, ok geirmitir, sanki byk bir uykudan uyanm, komaya girmitir. Olan bitene, neden maarada olduuna kendisi bile inanamaz. Aslnda bu, ustann ilevinin ne olduunu sylemenin bir yoludur sadece. Asl konu Lazarus'un gerekten lp lmemesi deil. Asl konu sa'nn lleri diriltip diriltmemesi deil. Bu aptalca sorulara bulamak sama. Yalnzca limler o kadar aptal olabilir. Anlay sahibi hibir adam bunun tarihi bir ey olduunu dnmez. ok daha fazlasdr! Bu bir gerek deildir, bir hakikattir. Bu, zaman iinde olan bir ey deildir, daha fazlasdr, sonsuzlukta olan bir eydir... lsn. Lazarus ile ayn durumdasn. Karanlk maaranda yayorsun. Le gibi kokuyor, ryorsun... nk lm aniden bir gn gelen bir ey deildir. Her gn lmektesin; doduun gnden beri lyorsun. Bu uzun bir sretir; tamamlanmas yetmi, seksen, doksan yl alr. Her an iinde bir ey lr, ama durumdan tamamen habersizsin. Canlymsn gibi yaamaya devam edersin; yaamn ne olduunu biliyormu gibi yaamaya devam edersin. Ustann ilevi seni armaktr: "Lazarus, maaradan k! Mezarndan k! lmden dn!" Usta sana hakikati veremez, ama hakikate arabilir. inde bir eyi harekete geirebilir. Bir ate yakacak sre balatabilir. Gerek sensin; yalnzca evrende ok fazla toz birikmitir. Ustann ilevi olumsuzdur: Seni ykamas gerekir, bylece toz yok olur. Hristiyan vaftizinin gerek anlam budur. Vaftizci Yuhanna'nn rdn Irma'nda yapt ey budur. Ama insanlar yanl anlamaya devam ederler. Bugn vaftiz kiliselerde de yaplr; anlamszdr. Vaftizci Yuhanna insanlar isel banyoya hazrlyordu. Hazr olduklarnda onlar simgesel olarak rdn Irma'na gtryordu. rdn Irma'ndaki banyo simgeseldi, ustann seni

ykayabileceini simgeliyordu. Yzyllarn tozunu senden temizleyebileceini simgeliyordu. Ve sonra aniden her ey berraklar, her ey berrak olur. O berraklk aydnlanmadr. Byk Zen ustas Daie yle der, "Bilgelerin, azizlerin, ustalarn tm retileri undan ok ok fazlasn aklamamtr: Aniden, Ah, ite! diye barnz zerine yorumlardr." Aniden berraklatn zaman, iinde byk bir coku, bir sevin ykselir ve tm benliin, bedenindeki her lif, zihnin, ruhun dans eder ve, "Ah, ite! Haleluya!" dersin -benliinden byk bir coku haykr ykselir- aydnlanma budur. Auden(2) der ki: atdaki kirilerden yldz yaana dek dans et! Dans et, dans et, yere yklana kadar dans et! Evet, bu olur. Yapmak zorunda olduun bir ey deildir bu. Yapmak istemesen bile bunu imknsz bulacan bir eydir; direnmeyi imknsz bulursun. Dans etmek zorunda kalrsn. Bunun gzellii, imdinin gzellii, varoluun olmasnn ve yaknlnn cokusu... Evet, at kirilerinden yldz yaar. O kadar yakndrlar ki onlara dokunabilirsin; onlar ellerinde tutabilirsin. Daie hakl. Diyor ki: "Bilgelerin tm retileri, aniden, Ah, ite! diye haykrmanz zerine yorumlardan baka bir ey deildir." Tm yrek, "Aha!" der ve takip eden sessizlik, huzur, coku, karlama, birleme, orgazmik deneyim, kendinden gei... Ustalar gerei retmez; onu retmenin yolu yoktur. Bu yazmalarn, szcklerin tesinde bir aktarmdr. Bu iindeki enerjiyi kkrtan enerjidir. Bu bir tr ezamanllktr. Usta bir ego olarak kaybolmutur; o saf cokudur. Ve mrit ustann yannda oturur, yava yava cokusuna, benliine ortak olur. O sonsuz, tkenmez kaynaktan yemek ve imek: Aes Dhammo Sanantano. Bir gn -ve insan o gnn ne zaman geleceini ngremez; tahmin edilemezdiraniden olur. inde benliinin hakikatini sana gsteren bir sre balamtr. Kendinle yz yze gelirsin. Tanr baka bir yerde deildir, imdidedir, buradadr. Ustaya byk bir sevgi, byk bir gven, ak bir yrekle yaklamalsn. Sen kim olduunun farknda deilsin. O kim olduunun farkndadr, senin kim olduunun farkndadr. Trtln kelebek olacann farknda olmad sylenebilir. Sen trtlsn, bodhisattva'sn ve tm bodhisattvalar trtldr. Bir bodhisattva, kelebek olabilen, Buda olabilen, tohumunda, znde Buda olan demektir. Ama trtl kelebek olacann nasl farkna varabilir? Tek yol kelebeklerle iletiim kurmak, kelebeklerin rzgrda, gne altnda hareketlerini izlemektir. Onlarn ykselmelerini, bir iekten

dierine gitmelerini, gzelliklerini, renklerini izlemektir, sonra belki trtlda derin bir arzu, bir zlem ykselir: "Ben de yle olabilir miyim?" O anda trtl uyanmaya balamtr, bir sre balamtr. Usta-mrit ilikisi trtl ile kelebek arasndaki iliki, trtl ile kelebek arasndaki dostluk gibidir. Kelebek trtla kelebek olacan kantlayamaz; bunun mantkl bir yolu yoktur. Ama kelebek trtlda bir zlem yaratabilir, bu mmkndr. Usta senin kendi deneyimlerine ulamana yardmc olur. Sana Vedalar, Kur'an', ncil'i vermez; seni kendi iine atar. Kendi isel kaynaklarnn farkna varman salar. Kendi svnn, kendi tanrsallnn farkna varman salar. Seni yazmalardan kurtarr. Seni bakalarnn yorumlarndan kurtarr. Seni her tr inantan kurtarr. Seni her tr speklasyondan, her tr tahminden kurtarr. Seni felsefeden, dinden, teolojiden kurtarr. Seni ksaca, szckler dnyasndan kurtarr; nk sorun szcktr. Sevgi szcne o kadar takntl olursun ki, sevginin bir szck deil, bir deneyim olduunu unutursun. Tanr szcne o kadar takntl olursun ki, Tanr'nn bir szck deil, bir deneyim olduunu unutursun. Tanr szc Tanr deildir, ate szc ate deildir, sevgi szc de sevgi deildir. Usta seni szcklerden kurtarr, her tr hayali felsefeden kurtarr. Seni bir szsz sessizlik durumuna getirir. Dinin ve felsefenin baarszl, her birinin gerek deneyimin yerine konan eyler olmasndadr. Buna kar dikkatli olun! USTA BR DOKTORDUR, SENN SIRADAN HASTALIKLARININ deil, varoluu elikilerinin doktoru. te bu yzden iki cephede savatm. Eski geleneklerle, eski dinlerle, eski tutuculuklarla savamam gerekiyor, nk onlar senin salkl ve eksiksiz olmana asla izin vermiyor. Seni sakat ediyorlar. Ne kadar sakat olursan, o kadar byk bir aziz olursun. Bu yzden bir yandan, seni blen her tr dnce tarz ve teoloji ile savamam gerekiyor. kinci olarak, senin isel benliinin bymesi zerinde almam gerekiyor. kisi de ayn srecin paras: Seni nasl btn bir insan yapacam, senin btn olman engelleyen onca p nasl yok edeceim, bu, iin olumsuz yan. Ve olumlu ksm, seni meditasyon, sessizlik, sevgi, coku, huzur ile nasl alev alev yapacam. retimin olumlu ksm bu. Olumlu ksmda sorun yok; insanlara meditasyon, huzur, sevgi, sessizlik reterek dnyay dolaabilirdim ve kimse bana kar kmazd.

Ama kimseye faydam olmazd, nk kim onca p yok edecek? Ve ilk nce pn yok edilmesi gerek, yolu tkyor. BLGE ADAM SENN YALNIZCA HER EYN YZN anlaman ister, bylece kendi na sahip olursun. Ama sen iyzn anlamak istemiyorsun, ak seik talimatlar istiyorsun. Sen kendini grmek istemiyorsun, rehberlik edilmek istiyorsun. Kendinle ilgili sorumluluu kabul etmek istemiyorsun, tm sorumluluu ustann omuzlarna, bilge adamn omuzlarna ykmak istiyorsun. O zaman kendini rahat hissediyorsun. Artk sorumlu odur; yolunda gitmeyen bir ey olursa, sorumlu odur. Ve hibir ey yolunda gitmeyecektir, nk sen sorumluluu almadn srece hibir ey yolunda olmayacaktr. Kendin dnda hi kimse seni doru yola sokamaz. Kendinin sorumluluunu stlendiin an, "Ben her ne isem, bu benim seimim, gemiin deil u ann. u anda, benim seimim ve onu deitirmek istersem, deitirme konusunda kesinlikle zgrm. Kimse beni engelleyemez; hibir sosyal g, hibir devlet, tarih, ekonomi, bilinsizlik beni engelleyemez. Onu deitirmeye kararlysam, deitirebilirim." dediin an gerekten dindar biri doar. OCUKLUUNUN LK YILLARINDAN TBAREN SANA sorumlu olmamak retilir. Baml olmak retilir. Babana, annene, ailene, anayurduna, her tr samala kar sorumlu olmak retilir. Ama sana kendine kar sorumlu olman, senin sorumluluunu alacak kimse olmad retilmez... Ben sana kimseye kar sorumlu olmamay retiyorum. Babaya, anneye, lkeye, dine, parti izgisine, kimseye kar sorumlu olma. Deilsin! Yalnzca kendine kar sorumlu ol. Ne yapmay cann isterse onu yap. Yanlsa, ceza hemen ardndan gelecektir. Doruysa, dl hemen ardndan gelecektir; baka yolu yoktur. Bu ekilde, neyin yanl, neyin doru olduunu kendi kendine reneceksin. Yeni bir duyarllk gelitireceksin, Hintliler buna nc gz der. Yeni bir bak as ile, yeni bir gz ile grmeye balayacaksn. Neyin yanl olduunu hemen anlayacaksn, nk gemite defalarca onu yaptn ve sonularnn acsn ektin. Neyin doru olduunu anlayacaksn, nk onu yaptn her seferinde varolu byk nimetlerini stne yadrd. Sebep ve sonu birliktedir, yllar ve mrlerle ayrlm deildir... Kendine kar sorumlu olmak derken bunu kastediyorum. Sorumluluunu atabilecein bir Tanr yok, ama sen hep onu birine atmaya urayorsun, hatta, devaml hibir ey, hi kimse iin sorumlu olmadn syleyen benim gibi zavall bir adama. Yine de, bir ekilde, iinde, derinliklerde, aka yapyor olmam gerektii yanlsamasn tamaya devam diyorsun. Ben aka yapmyorum. "O benim ustam!" diye dnyor olmalsn. "Sorumlu olmadn nasl syleyebilir?" Ama anlamyorsun. Sorumluluunu bana atarsan geri zekl, ocuksu kalrsn. Asla bymezsin.

Bymenin tek yolu tm iyi, kt, cokulu, hznl eyleri kabullenmektir. Sana olan her eyin sorumlusu sensin. Bu sana byk zgrlk verir. Eer ben bir eyin sorumlusu isem, o zaman eylemlerinin anahtar benim ellerimdedir. O zaman sen benim klemsin. O zaman bir kuklasn ve ipler benim elimdedir. Dans et, dediim zaman dans edersin; dur, dediim zaman durursun. Elbette, kukla hibir eyin sorumlusu olamaz. Sorumlu her zaman perdenin arkasndaki kuklacdr. Tanr byk kuklacdr. Kuklac, Tanr, aziz yok, bunlarn hepsi samalk dediim zaman sana eksiksiz zgrlk vermeye alyorum. Seni, bana gelen ve gelmeyen her eyin mutlak sorumlusu klyorum. Bu zgrle sevin. Yaamndaki her eyin sorumlusu olduuna dair bu byk anlaya sevin. Bu seni benim birey dediim ey yapacak. Ve birey olmak, bilmeye deer her eyi bilmek, yaamaya deer her eyi yaamak demektir. Birey olmak zgrlemek, aydnlanmaktr. SANNYAS HAREKET BENM DELDR. SENN DE deildir. Ben burada yokken vard, ben gittikten sonra da olacak. Sannyas hareketi basite, hakikati arayanlarn hareketi demektir. Onlar hep oradayd. Elbette, onlara hep cahil kitleler tarafndan eziyet edildi: ldrldler, katledildiler, armha gerildiler ya da tapnldlar. Unutma: Tapnsan da, armha da gersen ayndr; ikisi de o insanlardan kurtulmann yollardr. Tapnmak daha kltrl bir harekettir. Deriz ki, "Sen Tanr'nn enkarnasyonusun, sana tapnacaz. Ama senin sylediklerini yapmayacaz. Nasl yapabiliriz? Biz sradan insanlarz, sen ise sra dsn. Ya Tanr'nn gnderdii bir peygambersin, mesihsin ya da Tanr'nn tek dourulmu olu ya da Tanr'nn enkarnasyonusun. Sen mucizeler yaratabilirsin." Hepimiz yalnzca tek bir sebepten her tr mucize yarattk: Hakikati arayan insanlarla onu nihai olarak bulmu insanlar arasnda bir mesafe yaratmak iin. Onlarla gitmeye hazr deiliz. Her zaman gerei arayanlar olmutur... Ben onlara sannyas diyorum. Bu ebedi ve ezelidir. Benimle ilgisi yoktur. Ona milyonlarca insann katks oldu. Ben de kendi payma katkda bulundum. O gittike zenginlemeye devam edecek. Ben gittiim zaman gelip onu zenginletirecek daha fazla insan olacak. Eski sannyas ciddiydi; ben ona mizah duygusu ile katkda bulundum. Eski sannyas hznlyd; ben ona arkyla, dansla, kahkahayla katkda bulundum... Onu daha insanca kldm. Eski sannyas bir ekilde yaama kar olumsuzdu. Ben onu daha yaam olumlayc kldm. Ama o ayn sannyas. Ayn aray. Ben onu daha zengin kldm, onu daha topraa basar kldm, nk benim retim u: "Dnyada olun, ama dnyadan olmayn." Dnyadan vazgemenin gerei yok. Yalnzca korkaklar ondan vazgeer. Dnyada yaa, o deneyimi yaa. O bir okuldur. Himalayalarda byyemezsin, yalnzca dnyada byyebilirsin. Her adm bir snavdr. Her admda bir snavdan geiyorsun. Yaam bir frsattr.

Ben gideceim. Bu sannyas hareketinin gidecei anlamna gelmez. O kimseye ait deildir. Nasl bilim Albert Einstein'a ait deilse, hakikat aray neden birilerine ait olsun ki? Gautama Buda'ya? J. Krishnamurti'ye? Ya da bana? Ya da sana? Nasl bilim bymeye devam ediyor, her bilim dehas ona katkda bulunuyor, Ganj gittike byyor, geniliyor, okyanus gibi oluyorsa, ayn ekilde isel dnyann da bilime ihtiyac vardr. Nesnel dnyann bilimi vardr. sel dnyann bir bilime ihtiyac vardr ve ben sannyas'a isel dnyann bilimi diyorum. Byyor, nk insanln bamllna, cahilliine, batl inanlarna szde dinlere, kiliselere, rahiplere, papalara, ankaraaryalara kar kyor- bunlar isel arayn dmanlardr, nk isel arayn organizasyona ihtiyac yoktur. Sannyas hareketi bir organizasyon deildir, ite bu yzden ona "hareket" diyorum. nsanlar katlyor. Ben yalnz baladm ve sonra insanlar gelip bana katlmaya balad, kervan gittike byd. Ama bu bir organizasyon deil, ben kimsenin nderi deilim. Kimse beni takip etmek zorunda deil. Mutluluumu, sevgimi, kendimden gemiliimi paylamama izin verdiin iin sana minnettarm. Sana minnettarm. Kimse benim takipim deil, kimse aada deil. Hiyerari yok. Bu bir din deil, saf dindarlk, z. Bir iek deil, yalnzca bir koku; onu yakalayamazsn. O deneyimi yaayabilirsin, parfmle evrelenebilirsin, ama onu yakalayamazsn. Dinler ncil'lerde, Gita'larda bulabilecein l iekler gibidir... ncil'in iine konduu zaman yayorlard, gzel kokuluydular, ama artk yalnzca birer cesetler. Tm kutsal kitaplar cesettir, l iekler, baka bir ey deil. Gerek, yaayan gerek her birey tarafndan, kendi kendine kefedilmelidir. Kimse onu sana veremez. Evet, onu baaran biri iinde bir susuzluk, muazzam bir arzu tetikleyebilir. Ben sana gerei veremem, ama sana o arzuyu verebilirim. Ben sana gerei veremem, ama sana ay gsterebilirim... Ltfen aya iaret eden parmaa balanma. Bu parmak yok olacak. Ay kalacak ve aray devam edecek. Yeryznde tek bir insan kald srece, sannyas'n iekleri amaya devam edecek.

(1) Maitreya: Gelecein Budas. Budacln iki byk mezhebinden biri olan Mahayana retisinin oaltt Buda'lardan biridir. Dnyann sonunda, Tuita'larn gnden inecek ve dnyay yeniden kurarak kurtaracaktr. (Ed. n.)

(2) Wystan Hugh Auden: Amerikan uyruklu ngiliz airi ve oyun yazar. Sosyal eitsizlii protesto etmek iin, ilerinde Stephen Spender ve Christopher Isherwood'un da bulunduu bir yazarlar grubunun bana geti (1930-1933) 1939'da Amerika Birleik Devletleri'ne yerleti. (Ed. n.)

3. BLM -MiRAS Ben yok olabilirim, ama geride kalacak bir dalga yaratyorum. Sen yok olabilirsin, ama birini sevdin ve o sevgi geride kalacak bir dalga yaratt. O asla yok olmayacak; onun kendi yanklar olacak... Titreim yaratmaya devam edecek. Gle kk bir akl ta atyorsunuz ve dalgalar ykseliyor. akl ta ksa sre sonra dibe oturuyor, ama dalgalar devam ediyor. Kyya doru hareket ediyorlar ve bu varoluta ky yok. Seninle konuuyorum... u anda seninle benim aramda bir ey oluuyor. Ben yok olacam, sen yok olacaksn, ama oluan ey kalacak. Bu yzden bu szckler yanklanacak, yanklanacak. Konumac orada olmayacak, dinleyici orada olmayacak, ama u anda ikisi arasnda oluan ey sonsuzluun paras oldu. Ve ky yok, bu yzden dalgalar ilerlemeye devam edecek.

DNSZ DN Benden bir dogma karamayasn diye hep elikili konutum. Bunu denersen ldrrsn. Alimler iin gerekten korkun bir ey brakyorum; bundan anlam karmay baaramayacaklar. ldracaklar ve bunu hak ediyorlar, ldrmallar! Ama kimse benden tutuculuk karamaz, bu imknsz. Szcklerimde yanabilirsin, ama hibir tr teoloji, dogmatizm bulamazsn. Yaamann bir yolunu bulabilirsin, ama vaaz edilecek bir dogma bulamazsn. renilecek asi bir nitelik bulabilirsin, ama organize edilecek devrimci bir tema bulamazsn. Benim szcklerim alev alev deil, oraya buraya yzyllar boyunca patlayacak barut tozu koyuyorum. Gerektiinden fazla koyuyorum. Ben ii asla ansa brakmam. Neredeyse her cmle, benim evremde bir din organize etmeye alacaklar iin sorun yaratacak. Evet, gevek bir topluluk, bir komn olabilir. Gevek szcn unutma: Herkes bamsz, herkes kendi tarznda yaamakta, beni diledii gibi yorumlamakta, ne bulmak isterse bulmakta serbest. Diledii gibi yaamann yolunu bulabilir. Her koyun kendi bacandan aslr.

Birisinin benim dinimin ne olduuna karar vermesine gerek yok. Ben bunu ak ulu brakyorum. Kendin iin bir tanm karabilirsin, ama bu yalnzca kendin iindir ve bunu da devaml deitirmek zorundasn. Daha fazla anladka, deitirmek zorunda kalacaksn. Onu elinde l bir eymi gibi tutmaya devam edemezsin. Onu deitirmek zorunda kalacaksn, o da ayn anda seni deitirecek. HIRSTYANLIK, HNDUZM, BUDZM, JANZM, MSLMANLIK; bunlar yalnzca ideolojidir, dogmadr, amentdr; onlar yalnzca klttr. Gerek dinin ad yoktur, ad olamaz. Buda onu yaamtr, sa yaamtr, ama unutma, sa Hristiyan deildi, Buda Budist deildi, bu szc duymamt bile. Gerek dindar insanlar yalnzca dindar oldular, dogmatik olmadlar. Dnyada yz din vardr. Bu yle bir samalktr ki! Hakikat tekse, nasl yz din olabilir? Yalnzca tek bir bilim vardr ve yz din, yle mi? Eer nesnel gerek ile ilgilenen bilim tekse, din de tektir, nk o znel hakikat ile, hakikatin dier yz ile ilgilenir. Ama o dinin ismi olamaz, ideolojisi olamaz. Ben yalnzca o dini retiyorum. Bu yzden biri sana benim retimin ne olduunu sorarsa, ksaca, syleyemeyeceksin, nk ben prensipler, ideolojiler, dogmalar, doktrinler retmiyorum. Ben dinsiz bir din retiyorum, sana onun lezzetini retiyorum. Sana ilahi olana ak olmann yntemini retiyorum. Sana ilahi hakknda hibir ey sylemiyorum, yalnzca sana unu sylyorum, "Pencere bu, onu a, yldzl geceyi greceksin." O yldzl gece tanmlanamaz. Bir kez ak pencereden grnce bileceksin. Grmek bilmektir ve grmek, olmak da olmal. Baka inan olmamal. Bu yzden benim tm abam varoluu, hi entelektel deil. Ve gerek din varoluudur. Hep yalnzca birka kiinin bana gelmitir ve sonra entelekteller hemen onu yakalayp ondan gzel temiz, dzenli, mantkl- ideolojiler karmaya balad iin yeryznden kaybolmutur. O abann iinde gzelliini kaybederler. Felsefeler yaratrlar ve din kaybolur. Uzman, lim, teolog dinin dmandr. Bu yzden unutma: Belli bir dine giri yapmyorsun; yalnzca dinsizlie giri yapyorsun. Bu engindir, muazzamdr, snrszdr, tm gkyz gibidir. Gkyz bile snr deildir, bu yzden kanatlarn korkusuzca a. Tm bu varolu bize ait; bizim tapnamz bu, bizim yazmamz bu. Bundan az insan yapmdr, insan tarafndan imal edilmitir. mal edildii yerde, fazla nemi yoktur. mal edilmi dinlere kar dikkatli ol, bylece gerek olan, insan yapm olmayan anlayabilirsin. Ve bu aalarda, dalarda, rmaklarda, yldzlarda vardr sende, seni evreleyen insanlarda- her yerde vardr. BLM NESNEL DNYADA GEREK ARAYIIDIR, DN ise znel dnyada gerek araydr. Aslnda onlar tek bir kuun, tek bir sorgunun iki kanaddr, iki yzdr. Nihai olarak iki isim

olmasna gerek yoktur. Benim nerim bilimin ok gzel bir isim olduudur, nk "bilmek"ten gelir. Bu yzden bilimin iki yz vardr, tpk her madeni parann iki yz olduu gibi. Madde boyutunda bilmeye nesnel bilim, iselliin -isel benliin, bilincin- boyutunda bilmeye znel bilim diyebilirsin. Din szcne gerek yoktur. Bilim kesinlikle iyidir ve ayn araytr, yalnzca ynleri farkldr. Ve tek bir stn bilim yapmamz, bir sentez, dsal bilim ile isel bilimin ezamanlln yaratmamz iyi olacaktr. O zaman bu kadar ok dine gerek kalmayacak, insann ateist olmasna bile gerek kalmayacak. Teistler yok olduu zaman ateistlere de gerek kalmayacak. Onlar yalnzca tepkidir. Tanr'ya inananlar vardr, bu yzden inanmayanlar da vardr. nananlar yok olduu zaman, inanmayanlara ne gerek var ki? Hibir eye inanmann gerei yoktur. Bilimin temeli budur. Gereklie bilimsel yaklam budur: nanma, sorgula. nandn an sorgu durur. Zihnini ak tut, ne inan ne inanma. Yalnzca tetikte kal, ara ve phe edilemez noktaya gelene kadar her eyden phe et. Hakikat ite budur. Ondan phe edemezsin. Bu ona inanma meselesi deildir, bu tamamen farkl bir olgudur. yle byk bir kesinliktir ki, seni ylesine boar ki, ondan phe etmenin yolu yoktur. Bili budur. Ve bili insan Buda'ya, aydnlanm olana dntrr. Tm insan bymesinin hedefi budur. DNE KUANTUM SIRAYII GETRMEKLE LGL TBAR Gautama Buda'dan yirmi be yzyl nce, ilk defa Tanr'sz bir din vaaz eden Adinatha'ya kadar uzanr. Bu muazzam bir devrimdi, nk tm dnyadaki hibir yerde dinin Tanr olmadan var olabilecei dnlememiti. Tanr tm dinlerin esas ksm -merkezi- olmutur: Hristiyanlk, Yahudilik, Mslmanlk. Ama Tanr'y dinin merkezi yapmak insan yalnzca eper klar. Tanr'y dnyann yaratcs olarak dnmek insan yalnzca bir kukla klar. te bu yzden branca'da, Yahudiliin dilinde, insana Adem denir. Adem(1) "amur" demektir. Arapa'da insana admi denir; adem ile ayn kktendir ve yine "amur" anlamna gelir. Genel olarak Hristiyanln dili haline gelen ngilizce'de human szc humus'tan gelir ve humus "amur" demektir. Doal olarak, eer Tanr yaratcysa, bir ey kullanarak yaratmak zorundadr. nsan bir heykel gibi yapmaldr, bylece ilk nce insan amurdan yapar, sonra iine can fler. Ama eer byleyse, insan tm vakar(2) kaybeder. Ve eer Tanr insann ve baka her eyin yaratcs ise, tm fikir tuhaftr. Tanr insan ve evreni yapmadan nce, ezelden beri ne yapyordu? Hristiyanla gre insan sa Mesih'ten yalnzca 4004 yl nce yaratt. O zaman ezelden beri ne yapyordu? Bu tuhaf geliyor. Bir sebep olmamal, nk Tanr'nn varoluu yaratmak iin bir sebebi olmas, Tanr'dan daha yksek gler olmas, onu yaratmaya gtren sebepler olmas demek. Ya da iinde aniden bir arzu domu olmas olasl var -bu da pek filozofa gelmiyor, nk ezelden beri arzusuzdu- ve arzusuz olmak mutlu olmaktr. Ezeli mutluluk deneyiminden, Tanr'nn iinde dnyay yaratmak iin bir arzu ykseldiini hayal

etmek imknsz. Arzu arzudur, bir ev yapmak istesen de, babakan olmak istesen de, dnyay yaratmak istesen de. Tanr'nn arzulara sahip olmas dnlemez, bu yzden geriye kalan tek ey kapris, egzantrikliktir. O zaman sebebe ve arzuya gerek olmaz. Yalnzca bir kapris. Ama tm bu varolu srf kapris yznden yaratldysa, tm anlamn, tm nemini kaybeder. Ve yarn Tanr'nn iinde yok etmek, tm evreni zmek iin bir baka kapris ykselebilir. Bu yzden tm glere sahip, ama akl banda olmayan, kaprisli, diktatr bir Tanr'nn ellerinde basit kuklalarz. Adinatha ok derin meditasyon yapan, derin derin dnmeyi seven biri olmal. Bir Tanr varken dnyann hibir anlam olmad sonucuna varm olmal. Dnyada anlam istiyorsak, Tanr'dan kurtulmamz gerek. Byk cesarete sahip bir adam olmal. nsanlar hl kiliselerde, sinagoglarda, tapnaklarda tapnyor; ama o adam, Adinatha, bizden be bin yl nce ok ak bilimsel bir sonuca vard: nsandan daha yksek hibir ey yoktur, gerekleecek her evrim insann iinde ve bilincinde olacaktr. Adinatha, Jainizm'deki yirmi drt ustann ilkidir ve ilk kuantum sray budur: Tanr'dan kurtulunmutur. tibar Buda'ya ait deildir, nk Buda Adinatha'dan yirmi be yzyl sonra gelmitir. Ama Buda'ya ait olan itibar bakadr: Adinatha, Tanr'dan kurtulmutur, ama onun yerine meditasyon koyamamtr. Tam tersine, ilecilik, sadelik, bedene eziyet etmeyi yaratmtr; oru, plak kalma, gnde yalnzca bir kez yemek yeme, geceleyin hibir ey imeme, yememe, yalnzca belli yiyecekleri yeme. ok gzel bir felsefi sonuca varmtr, ama anlalan sonu yalnzca felsefiymi, meditasyonla ilgisi yokmu. Tanr'dan kurtulduun zaman hibir ayinin olamaz, tapnamazsn, dua edemezsin; yerine bir ey konulmaldr. O sadelik koymutur, nk dinin merkezi insan olmutur ve insann kendini arndrmas gerekir. Onun fikrine gre arndrmak insann kendini dnyadan, kendi bedeninden uzaklatrmas demekti. Bu her eyi arptt. O ok nemli bir sonuca vard, ama bu yalnzca felsefi bir kavram olarak kald. Adinatha, Tanr'dan kurtuldu, ama bir boluk brakt ve Buda o boluu meditasyonla doldurdu. Adinatha tanrsz bir din yapt, Buda meditasyona dayal bir din yapt. Buda'nn katks meditasyondur. Asl nokta bedene eziyet etmek deildir; asl nokta daha sessiz olmak, daha gevemi olmak, daha huzurlu olmaktr. nsann kendi bilincinin merkezine ulamas isel bir yolculuktur ve insann kendi bilincinin merkezi tm varoluun merkezidir. Yirmi be yzyl daha geti. Nasl Adinatha'nn devrimci tanrsz din kavram sadelikler, kendi kendine eziyet iinde kaybolduysa, Buda'nn meditasyon fikri -isel, baka hi kimsenin gremedii bir ey; nerede olduunu yalnzca sen bilirsin, ilerleyip ilerlemediini yalnzca sen bilirsin- bir baka lde kayboldu ve o l organize dindir.

Din, meditasyon yapsalar da yapmasalar da, bireylere tek tek gvenilemeyeceini syler. Topluluklara, ustalara, birlikte yaayabilecekleri manastrlara ihtiya vardr. Daha yksek bir bilin seviyesinde olanlar dierlerine gz-kulak olabilir, onlara yardm edebilir. Dinlerin bireylerin ellerine braklmamas arttr; organize edilmeli, daha yksek bir meditasyon noktasna erienlerin ellerine braklmaldrlar. Balangta bu iyiydi; Buda hayattayken kendi kendini fark edie, aydnlanmaya ulaan pek ok insan oldu. Ama Buda ldkten, bu insanlar ldkten sonra insanlarn meditasyon yapmasna yardm etmesi iin yaratlm organizasyonlar rahipliin eline dt ve onlar senin meditasyon yapmana yardm etmek yerine Buda imgesi evresinde ayinler yaratmaya balad. Buda bir baka tanr oldu. Adinatha, Tanr'dan kurtuldu, Buda Tanr'nn var olduunu hi kabul etmedi. Ama rahiplik tanr olmadan var olamaz. Bu yzden yaratc olan bir tanr olmayabilir, ama Buda tanrla eriti. Bakalar iin tek ey Buda'ya tapnmaktr, Buda'ya iman etmektir, Buda'nn ilkelerini takip etmek, yaam onun doktrinine gre yaamaktr; Buda organizasyonun iinde, imitasyonun iinde kayboldu. Ve hepsi temel eyi unuttu ve bu meditasyondu. Benim tm abam dinsiz bir din yaratmaktr. Tanr'y merkez alan dinlere ne olduunu grdk. Adinatha'nn devrimci kavramna, tanrsz dine ne olduunu grdk. Buda'ya, Tanrsz organize dine ne olduunu grdk. Artk benim abam, Tanr'y yok ettikleri gibi, dini de yok etmek. Geriye yalnzca meditasyonu brak, bylece hibir ekilde unutulamasn. Onun yerine koyacak hibir ey yoktur. Tanr yoktur, din yoktur. Din derken organize doktrini, amenty, ayini, rahiplii kastediyorum. lk defa dinin tamamen bireysel olmasn istiyorum. nk Tanrl ya da Tanrsz, tm organize dinler insanl yanl ynlendirmitir. Ve tek ama organizasyon olmutur, nk organizasyonun kendi yntemleri vardr ve bunlar meditasyona kardr. Organizasyon gerekte politik bir olgudur, dindarca deildir. Bu bir baka g yntemidir, g iradesidir. Artk her Hristiyan rahip bir gn en azndan bir piskopos, bir kardinal, bir papa olmay ummaktadr. Yeni hiyerari, yeni brokrasi budur ve spiritel olduu iin kimse itiraz etmez. Bir piskopos olabilirsin, bir papa olabilirsin, herhangi bir ey olabilirsin. Buna itiraz edilmez, nk kimsenin hayatna engel olmayacaksndr; bu yalnzca soyut bir fikirdir. Benim abam rahiplii tamamen yok etmektir. O Tanr ile kald, tanrl dinle kald; artk tek yol Tanr'dan ve dinden ayn anda kurtulmamz, bylece rahiplik olasl kalmaz. O zaman insan tamamen zgr, tamamen kendi bymesinden sorumlu olur. Ben yle hissediyorum: nsan kendi bymesinden ne kadar sorumlu olursa, onu fazla ertelemesi de o kadar g olur. nk bu, zntlysen, sorumlunun sen olduun anlamna gelir. Gerginsen, sen sorumlusun. Gevemi deilsen, sen sorumlusun. Ac ekiyorsan, sebebi sensin. Tanr yok,

gidip bir ayin isteyebilecein bir rahiplik yok. zntn ile ba baasn. Kimse zgn olmak istemez. Rahipler sana uyuturucu verip durur, sana umut verirler: "Endielenme, bu yalnzca inancnn, gveninin snanmas. Ve bu znty yaarsan, sessizce, sabrla ac ekersen, dier dnyada, lmn tesinde muazzam dller alacaksn." Rahiplik yoksa, her ne isen, ondan senin sorumlu olduunu anlamalsn. Sorumlu, baka kimse deil. Ve "zntmden ben sorumluyum" hissi kapy aar. Sonra bu sefil durumdan kurtulmak iin yntemler, yollar aramaya balarsn. Ve meditasyon budur. zntnn, acnn, strabn, endienin tam zdddr. O bir huzur, benliin mutlulukla ieklenmesi durumudur, yle sessiz, yle zamanszdr ki, daha iyi herhangi bir eyin olabileceini dnemezsin. Ve meditasyon halindeki bir zihinden daha iyi bir ey yoktur. kuantum sraynn unlar olduu sylenebilir: Adinatha, Tanr'dan kurtuldu, nk Tanr'nn insann zerinde byk arlk oluturduunu, insann bymesine yardm etmek yerine bir yk haline geldiini anlad. Ama onun yerine bir ey koymay unuttu. nsann zntl anlarnda, acsnn iinde bir eye ihtiyac var. Tanr'ya dua ederdi. Sen Tanr'y aldn, duasn gtrdn ve imdi zntl, ne yapacak? Jainizm'de meditasyonun yeri yoktur. Tanr'nn brakldn ve boluun doldurulmas gerektiini kavrayan Buda'nn alg yetenei oldu; aksi halde boluk insan yok eder. Onun yerine meditasyonu koydu, hakiki bir ey, tm benlii deitirebilecek bir ey. Ama hibir tr organizasyon olmamas gerektiinin, rahiplik olmamas gerektiinin, Tanr gittiine gre dinin de gitmesi gerektiinin farknda deildi, belki farkna varamyordu, nk gereklemedii srece farkna varmadn eyler vardr. Ama Buda affedilebilir, nk bu konuda dnmemiti ve onun grmesine yardmc olacak bir gemi yoktu. Bu ondan sonra geldi. Asl sorun rahipti ve Tanr rahibin icaddr. Rahipten kurtulmadn srece Tanr'y brakabilirsin, ama rahip hep yeni ayinler bulacak, yeni tanrlar yaratacaktr. Benim abam seni, sen ile varolu arasnda arac olmadan meditasyonla ba baa brakmak. Meditasyon iinde deilken varolutan ayrsn ve senin acn bu. Bal okyanustan karmak ve kyya frlatmakla ayn ey; yaad ac, znt, eziyet, okyanusa ulama zlemi ve abas; nk ait olduu yer orasdr, o okyanusun parasdr ve ayr kalamaz. Her ac varolu ile bir olmadna, baln okyanusta olmadna iaret eder. Meditasyon, sen ile varolu arasnda duvar yaratan tm snrlar -dnceleri, duygular, duygulanmlar- kaldrmaktan baka bir ey deildir. Onlar yok olduu an aniden kendini btn ile ahenk iinde bulursun; yalnzca ahenk iinde deil, btn olduunu fark edersin. Bir iy damlas lotus yaprandan okyanusa kayd zaman okyanusun paras olduunu fark etmez, okyanus olduunu fark eder. Ve nihai ama, nihai fark edi bulmaktr. tesinde hibir ey yoktur.

Bu yzden Adinatha Tanr'dan kurtuldu, ama organizasyondan kurtulmad ve Tanr olmad iin organizasyon ayinler yaratt. Jainizm'e ne olduunu, onun ayincilie dntn gren Buda Tanr'dan kurtuldu, tm ayinlerden kurtuldu ve sabit fikirlilikle meditasyon konusunda srar etti. Ama Jainizm'de ayinleri yaratan rahiplerin aynsn meditasyona da yapacan unuttu. Ve yaptlar da, Buda'nn kendisini Tanr yaptlar. Meditasyondan bahsediyorlar, ama Budistler temel olarak Buda'ya tapnrlar. Tapnaa giderler ve orada Krina ya da sa yerine bir Buda heykeli vardr. Tanr orada deildi, ayin yapmak gt. Meditasyon evresinde ayin gtr. Bir heykel yarattlar ve tm dinlerin yapa geldii gibi, "Buda'ya iman edin, Buda'ya gvenin, kurtulursunuz." demeye baladlar. Her iki devrim de kaybedildi. Benim yaptmn kaybolmamasn isterim. Bu yzden gemite devrimin devam etmesine, srmesine engel olan her eyden kurtulunmas iin olas her yolu deniyorum. Ben birey ile varolu arasnda kimsenin durmasn istemiyorum. Dua yok, rahip yok; gndoumu ile yzlemek iin sen yetersin, gndoumunun ne kadar gzel olduunu senin iin yorumlayacak kimseye ihtiyacn yok. Sen buradasn, her birey burada, tm varolu mmkn. Tek ihtiyacn sessiz olmak ve varoluu dinlemek. Hibir dine ihtiya yok, hibir Tanr'ya ihtiya yok, hibir rahiplie ihtiya yok, hibir organizasyona ihtiya yok. Ben kesinlikle bireye gveniyorum. imdiye dek kimse bireye bu ekilde gvenmedi. Bylece her ey kalkt. Artk sana kalan tek ey bir meditasyon durumu ve bu mutlak sessizlik durumu demek. Meditasyon szc onun daha ar grnmesine sebep oluyor. Ona basite, masumca sessizlik demek daha iyi ve varolu tm gzelliklerini sana aar. Ve o bymeye devam ederken sen de byrsn ve bir an gelir, potansiyelinin zirvesine ularsn. Ona budalk, aydnlanma, bhagwatta, tanrsallk, ne demek istersen diyebilirsin, onun ad yoktur, bu yzden her isim olabilir.

(1) adama: Toprak (Ed. n.) (2) vakar: Arballk, temkinlilik. (Ed. n.)

YRM BRNC YZYIL N MEDTASYON On yldr devaml alyor, geveme teknikleri retiyorum. Benim iin kolayd, bu yzden herkes iin kolay olacan dnyordum. Sonra, yava yava, bunun imknsz olduunu fark ettim. Yanl dnyordum, bu mmkn deildir. Ben ders verdiklerime, "Geve!" diyordum. Szcn anlamn anlyor gibi grnyorlard, ama geveyemiyorlard. Sonra yeni meditasyon yntemleri tasarlamak zorunda kaldm. Bunlar ilk nce gerilim yaratyordu, daha fazla gerilim. yle bir gerilim yaratyor ki, ldryorsun. Ve sonra, "Geve!" diyorum. Zirveye ulatn zaman bedeninin tamam, zihninin tamam gevemeye a oluyor. ylesine bir gerilimle durmak istiyorsun ve ben seni devam etmen iin, sonuna dek devam etmen iin zorluyorum. Gerilim yaratmak iin elinden geleni yap ve sonra, durduunda zirveden derin bir uuruma dersin. Uurum sondur, abaszlk sondur, ama arac olarak gerilimi kullanabilirsin. BEN NVERSTEDEYKEN MESLEKTALARIMDAN BR meditasyon renmek istedi. Orada kk bir meditasyon okulum vard. O da katld ve sessizlik deneyimini yaad ilk gn, bizim oturduumuz kk tapnaktan frlad ve kat! Ne olduunu anlayamadm. Onu takip ettim. Bana bakyor, takip ettiimi grnce daha hzl kouyordu. "Bir ey var!" diye dndm. "Bu adama ne oldu?" "Bekle, Nityananda!" -ad Nityananda Chatterji idi- "Biraz bekle!" diye bardm. "Bitti." anlamnda elini sallad ve dedi ki, "Ben meditasyon yapmak istemiyorum. Sen tehlikeli bir adamsn!" Sonunda evine girmeden hemen nce onu yakaladm. Artk kaacak yeri yoktu. Dedim ki, "Bana ne olduunu anlatsan daha iyi olur." yle dedi, "Ne yaptn, bilmiyorum, ama o kadar sessiz oldum ki... Beni bilirsin, gevezenin biriyim." Ad Chatterji(1) idi. Bengalliydi. "Sabah konumaya balarm ve neredeyse bir cmlenin ortasnda uyuyakalana kadar konuurum, devaml konuurum. Bu beni megul ediyor, sorunlar unutturuyor, endiesiz klyor. Sorun olduunu biliyorum, ama herkesle konumak istiyorum... Kimse yoksa kendi kendimle konuurum. Ve orada seninle otururken aniden konuma durdu. Bombo kaldm. Ve dedim ki, Tanrm, deliriyorum! Yirmi drt saat boyunca bana bu olursa iim biter! 'Nityananda Chatterji...' dedim, 'hayatn bitti. Zihin geri gelmezse... Bu sessizlik daha fazla srmeden buradan ka. Ve bu otuz, krk insan neden burada gzleri kapal oturuyor? Ama bu onlarn sorunu. Herkes kendi iine bakar.' Bylece katm." Dedim ki, "Endielenme. Sessizlik zihnini yok eden bir ey deildir, yalnzca zihnin dinlenmesine yardmc olur. Ve sana kolay oldu, nk sen gevezenin birisin; zihnin yorgun. Normalde oturan dier insanlara o kadar kolay olmaz. lk defa meditasyon yapmak iin oturduun zaman zihnin sessizlemesi o kadar kolay deildir.

Sen tm yaamn boyunca zihnini o kadar skntya soktun ki, insanlar senden korkuyor. Karn korkuyor, ocuklarn korkuyor. niversitede profesrler korkuyor. Sen ortak salonda otururken tm ortak salon boalyor; herkes oradan kayor. Bu zihnini fazla kullanmandan kaynaklanyor. Bu bir mekanizma, biraz dinlenmeye ihtiyac var. Bilim adamlar metalin bile yorulduunu sylyor; onun da dinlenmeye ihtiyac oluyor. Zihin ok karmak bir olgudur, tm evrendeki en karmak eydir ve sen onu o kadar ok kullandn ki, sessiz olmak iin frsat bulur bulmaz sessizleti. Mutlu olmalsn." Dedi ki, "Ama yine almaya balayacak m, balamayacak m?" "Sen ne zaman istersen, balayacak." dedim. Dedi ki, "Bir daha almayacandan korktum... O zaman Nityananda Chatterji, hayatn biter. Seni delievine tkarlar. Neden bu adama meditasyon hakknda soru sordum ki!" Ve ben dedim ki, "Ben de kendime senin neden meditasyon yapmak istediini soruyordum." Dedi ki, "Bundan bahsetmek kolay, tpk her ey hakknda konumak gibi, ama sen beni yakaladn. Dedin ki, 'Hi sorun yok. Benimle arabaya gel.' Ben gelmeyi hi dnmemitim... Ben bilsem de, bilmesem de, her ey hakknda konuurum. Fark etmez, saatlerce konuabilirim. Ortak salonda yalnzca sen vardn ve baka kimse yoktu. 'Hangi konu doru olur?' diye dndm. Seni grnce, ilgilenecein tek konunun meditasyon olacan dndm, bu yzden konutum. Ve sen beni yakaladn; beni arabana bindirdin... Dndm ki, 'Ne zarar olabilir? Evim onun evinden birka dakika uzakta, bir araba gezisi gzel olur. Ve yolda konuurum.' Ve yol boyunca meditasyon hakknda konutum. te tuzana byle dtm, nk sonra geri dnemedim. Sen beni krk insann oturduu o tapnaa soktun, bu yzden ben de oturmak zorunda kaldm. Daha batan kamak istedim! Ben hi meditasyon yapmak istemedim, nk nereye gittiini bilmediim hibir eye girimek istemem. Ve orada oturup dururken her ey sessizleti. Gzlerimi atm, evreme baktm, herkes gzlerini kapatm, sessizdi. 'imdi kama zaman geldi.' diye dndm. Ve sen yle bir adamsn ki, kamama izin vermedin. Tm sokak katm ve senin kovaladn grd... Kendi kendime, 'Durmayacam!' dedim. O kadar korktum ki... Ben sessizlikten korkuyorum. Konumak ok iyi." Dedim ki, "Talihlisin, nk o kadar konutun ki, zihnin gevemeye hazr. Bu frsat karma ve korkma! Beni grmyor musun? Konuabiliyorum. Sen de dilediin zaman konuabileceksin. u anda konumak iin gcn yok. O kendi kendine devam eder, sen yalnzca gramofon kaydsn. Sessizlik seni bir usta klacak." Dedi ki, "Eh, sz veriyorsan... Sana gveniyorum ve her gn geleceim. Ama unutma, zihnimi kaybetmek istemiyorum. ocuklarm, bir karm ve yal anne babam var..." "Endielenme." dedim.

"Zihnini kaybetmeyeceksin." Ve aracaksn: Adam meditasyonda dier herkesten daha iyi ilerledi. Bu bana zel bir meditasyon yntemi iin fikir verdi ve yeni bir teknik kullanmaya baladm: Anlamsz szler. Bu tamamen yeni deil, ama kimse onu pek ok insann meditasyon yapmas iin bir ara olarak kullanmad... Nityananda Chatterji'ye yle dedim, "Sen endielenme. O kadar ok gevezelik yaptn ki, kesinlikle derin bir sessizlie erieceksin." Ve adam ok sessiz oldu. Tm niversite ok geirdi. Buna inanamadlar. Ona ne yapmtm? Artk insanlar ona yaklayor, onun konumasn istiyordu ve o, "Hayr, yeter. Eskiden ben konuurken hepiniz kaardnz. im bitti. Beni rahat brakn." diyordu. Terfi ettirildi, ama o reddetti. Bunun zerine kars, ocuklar rahat yaayabilsin ve o da sessizliini srdrebilsin diye emekli maa baland. Onu on yl sonra grdm. Bambaka bir adam olmutu, o kadar gen ve taze, sanki yeni alan ve gl olan bir tomurcuk gibi, ylesine tazeydi. Ve konumuyordu; geliyor, saatlerce oturuyordu ve konumuyordu. Zihin yalnzca bir mekanizmadr, konuabilir ya da sessiz kalabilir. Tek sorun, onun efendi olmamasnn gerekmesidir; hizmetkr olmaldr. Bir hizmetkr olarak harikadr; bir efendi olarak tehlikelidir. Onun efendisi sen olmalsn. MEDTASYON YAPAMAZSIN, MEDTASYON HALNDE olabilirsin. Bu bir ey yapma meselesi deildir, olma meselesidir. Bu bir eylem deil, bir durumdur. DEFALARCA OLUR: BANA BR ATEST GELR VE SORAR, "Ben de meditasyon yapabilir miyim?" nk Tanr'ya inanmazsan meditasyon yapamazsn fikri hkim olmutur. Bu ok aptalca bir fikirdir. Meditasyonun Tanr ile ilgisi yoktur. Aslnda gerek u ki, Tanr'ya inanyorsan meditasyon yapmak gtr. nancn rahatszlk yaratr. Hibir eye inanmayan insan dncelerin tesine geebilir; inanan insan dnceye aslr, nk inanc bir dncedir. nan zihnin bir parasdr. Tanr'ya ok fazla inanrsan zihni terk edemezsin, nk ak ki, zihni terk etmek inancn terk etmek anlamna gelecektir. nanmayan adam daha iyi bir durumdadr. Ve unutma ngilizce meditasyon szc yanl bir fikir verir(2) Meditasyon szcn kullandmz zaman bu, bir ey zerinde dndn hissini verir. zerinde meditasyon yapacak bir nesne olmak zorundadr ve sorun budur. Douda bir baka szck vardr, dhyana. Dhyana basite, odaklanma, bir eye younlama sorunu yok demektir; daha ok zihnin ieriklerini boaltmak, yalnzca var olmak demektir. Dhyana anlamnda meditasyonun hedefe sahip olmasna gerek yoktur; o hedefsiz, ieriksiz bir bilin durumudur, boaltr durursun -neti, neti, ne o, ne de buiyi ya da kt, her tr dnceyi reddedersin. Tm dnceler elendii zaman geriye ne kalr? Sen, tanrsallk.

Ama ona ne isim verdiinin nemi yoktur. Szck sana cazip geliyorsa ona Tanr diyebilirsin; cazip gelmiyorsa, ona nirvana, Tao, her ne demek istersen diyebilirsin. Ama Tanr'ya inanamadn iin endielenme. Bu iyidir! Benim yaklamm udur: Biri, "Tanr'ya inanyorum." diyorsa, ben derim ki, "Bu gzel. imdi oradan balayalm, bu olur." Biri, "Ben Tanr'ya inanmyorum." derse, derim ki, "Bu gzel. imdi buradan balayalm." Olduun noktadan balamalsn. Ve tm noktalar iyidir, nk tm noktalar eperdedir ve her noktadan merkeze ulamak mmkndr. Bu yzden merkeze ilerle, nerede olduun konusunda endielenme. Bir akam Molla Nasreddin (Nasrettin Hoca) berberde san kestiriyormu. Dkknn duvarndaki fiyat listesini grm ve listede "Alazlama - 5 Dolar" diye bir satr varm. Hoca, berbere neden bu kadar pahal olduunu sormu. "Kafandaki her sa teli ince, bo bir tptr, ular aktr, bu yzden bedenin enerjisi ucundan akar gider." demi berber. "San kestirdikten sonra alazlatman iyi bir fikirdir, nk her sa telinin ucundaki delii kapatr ve enerjiyi ieride kapal tutar. Aksi halde sa ve bedenin san kestirdike zayflar durur." "Dur bir dakika!" demi molla. "Ya enemdeki kllar? Her gn tra oluyorum ve ular kesiyorum, ama kllar kalnlayor ve gleniyor. Bunu nasl aklarsn?" "Kolay!" demi berber. "Bu hikye sana benzer insanlara anlatlmak iin uydurulmad!" Bunlarn hepsi hikyedir. ekici geliyorsa, gzel; gelmiyorsa, ok gzel! nanmaya gerek yoktur; bu konuda bir ey yapmana gerek yoktur. Zamann Tanr ile harcama. Bu szck yznden bir sr insan zaman harcyor. Biri kantlamaya, biri aksini kantlamaya alyor, byk tezler yazlyor. Baka her konuda yazld kadar, Tanr hakknda kitaplar yazlyor, milyonlarca kitap, ktphaneler dolusu kitap. Zamann harcama. nanamyorsan, o zaman o sana uygun bir hikye deildir. Ama bizim baka hikyelerimiz de var, o zaman neden endielenelim? Tanrsz insanlar iin de bir yol vardr. Ve benim yolum herkes iindir. Kim gelirse gelsin, kabul edilir. Hindu, Mslman, Hristiyan, Jain, Sih, Budist, Parsi; kim gelirse gelsin kabul edilir. Ben her tr hikyeye baylrm! Her tr balang gzeldir, ama bala. Olduun yerde taklp kalma; merkeze doru ilerle. Meditasyon yap, bu seni eve getirecektir. O zaman ona ne dersen dersin; senin ona ne dediin beni ilgilendirmez. Ona dilediin ismi verebilirsin. MEDTASYONDA YZ ON K YNTEM VARDIR;(3) bunlar on bin yl nce kefedilmitir. Ben ada insan iin birka yeni yntem buldum, nk dier yntemler tamamen farkl bir insanlk iin, ok sade insanlar iin yaratlmt. ada insan sade deildir, ok karmaktr. O yntemler bask altnda olmayan, doal insanlar iindi. Bu on bin yl iinde dinler herkesi bask altna ald. Cinsel adan ve baka yntemlerle insanl kendi doasna aykr bir yola itti. Bu yzden yeni katarsis (rahatsz edici duygular da vurarak onlardan kurtulma) yntemleri yarattm, bylece

tm basklar, benliinin tm pn atabiliyor, temiz, tabula rasa olabiliyorsun. O zaman o yz on iki yntem, sana ekici gelen herhangi bir yntem benliini dntrmek iin yeterli oluyor. HER GN ALTMI DAKKA N DNYAYI UNUT. BIRAK dnya senden kaybolsun, sen dnyadan kaybol. 180 derece dn ve ieri bak. Balangta yalnzca bulutlar greceksin. Onlar iin endielenme; bu bulutlar basklarn tarafndan yaratlmtr. fke, nefret, agzllk ve her tr kara delie rastlayacaksn. Onlar baskladn, bu yzden oradalar. Ve senin szde dinlerin sana onlar basklamay retti, bu yzden yara gibi oradalar. Onlar saklyordun. te bu yzden ilk nce katarsis zerinde srar ediyorum. Byk bir katarsis yaamadn srece ok buluttan gemen gerekecek. Bu yorucu olacak ve o kadar sabrszlanabilirsin ki, dnyaya geri dnebilirsin. Ve yle dersin, "Hibir ey yok. Ne lotus, ne gzel koku, yalnzca pis kokular ve pler var." Biliyorsun. Gzlerini kapattn, ieriye ilerlediin zaman neyle karlayorsun? Budalarn bahsettii o gzelim topraklara rastlamyorsun. Orada basklanm, seni bekleyen cehennemlere, straplara rastlyorsun. Biriken, pek ok mrn fkesi, orada bir yn halinde duruyorlar, yle ki insan darda kalmak istiyor. nsan sinemaya, kulbe gitmek, insanlarla tanmak, dedikodu yapmak istiyor. nsan bitkin dene ve uyuyakalana dek megul olmak istiyor. Sen byle yayorsun, bu senin yaam tarzn. Bu yzden insan ie bakmaya balad zaman, doal olarak kafas ok karyor. Budalar byk kutsallk, harika kokular olduunu sylyor, iek aan lotuslara ve sonsuz kokulara rastlyorsun. Bu cennetten, iindeki bu Tanr'nn krallndan bahsediyorlar. Ve ieri sen girdiin zaman yalnzca cehenneme rastlyorsun. Buda topraklarn deil, Adolf Hitler toplama kamplarn gryorsun. Doal olarak, btn bunlarn samalk olduunu, darda kalmann daha iyi olduunu dnmeye balyorsun. Ve neden insan kendi yaralar ile oynayp dursun ki? Cann actr, yaralardan irin akmaya balar ve bu pis bir eydir. Ama katarsisin yardm olur. Yaray boaltrsan, kaos dolu meditasyonlar yaarsan -btn bu bulutlar, btn bu karanl dar atarsn- ite o zaman dikkat kesilmen daha kolay olur. te bu yzden kaos dolu ilk meditasyonlardan ve sonra sessiz meditasyonlardan bahsediyorum. lk nce aktif meditasyonlar, sonra pasif meditasyonlar. Ancak orada olan her ey p gibi dar atldktan sonra pasiflie ilerleyebilirsin. fke atlmtr, agzllk atlmtr... Katman katman, bu eyler oradadr. Ama onlar dar attktan sonra kolayca ieri girebilirsin. Seni engelleyecek hibir ey yoktur. Ve aniden, Buda lkesinin parlak . Aniden tamamen farkl bir dnyada bulursun kendini.

(1) ngilizce'de chatter "gevezelik" demektir. (ev. n.)

(2) ngilizce'de meditation "derin derin dnmek" anlamna gelir. (ev. n.) (3) Osho, Srlar Kitab'nda (Omega Yaynlar, 2006) bu yntemler hakknda detayl talimatlar ve rehberlik verir. (Ed. n.)

1972: MEDTASYON KAMPI, ABU DAI, RAJASTHAN, HNDSTAN Sabah meditasyonu drt aamadr. lk on dakika hzl soluma yaparsn. Nefes alma yolu ile varolua girersin, nefesine kuvvet ve enerji vermelisin. Nefesine yaam vermelisin. yle ok yaam ki, nefes verirken onunla birlikte ruhun da kar ve nefes alrken tm varolu onunla beraber ieri girer. yle derin nefes almalsn ki, baka her eyi unutmalsn, yalnzca nefes alma kalmal. Sanki kendin nefes olmusun gibi. Bu on dakikalk derin soluma iinde uykuda olan btn enerjileri uyandrr. Hi dokunmadn tm o enerjileri uyandrr ve eyleme geirir. Ama znt gitmez. "Yava yava nefes alacam. Hem, ok olmasa da, biraz enerji uyanr." diye dnme. Hayr, hi de yle deil, nk uyan sreci ancak belli bir snra ulald zaman balar. Suyu sttn zaman gibidir; yz dereceye kadar snr, sonra buhara dnr. Otuz derecede "bir lye kadar" buhara dneceini ya da "bir ksmnn buhara dneceini" dnme. Hayr, burada matematik ie yaramaz. Ancak yz derecede buhara dnr. Elli derecede en az yarsnn buhara dneceini dnme, hayr, hibir ksm buhara dnmez. Ancak yz derecede buhara dnr. Peki, o yz derece nedir? Su iin, her yerde ayndr. Her yerde, dnyann her kesinde suyu strsn ve yz derecede buhara dnr. Suyu havuzdan da alsan, rmaktan, musluktan, gkyznden yamur suyundan da -nereden aldnn nemi yoktur- su, "Ben bir kuyudan geldim." diye srar etmez, ya da bir rmaktan, yz derecede buhara dnr. nsan sz konusu olduunda bir glk vardr, nk onun bir kiilii, bir bireysellii vardr. Her birey bireysel derecelerde buhara dnr. Baka bir deyile, her insann yz derecesi farkldr. nsan da yz derecede buhara dnr, ama her adamn yz derecesi farkldr. Bu yzden sana hangi noktada buhara dneceini sylemek gtr. Bir ey kesindir: Kendi yz dereceni kestirebilirsin. Kriter udur: Kendini geri ekmediysen -tam bir aba gsterir, kendini tutmazsanyz derecedesindir. Ve dier insann bununla hi ilgisi yoktur. Bu, kendine aittir. Bu yzden bakalar bunu bilebilir de bilmeyebilir de, asl konu bu deildir. Kendini ieride tutmadn, kendini tamamen ona verdiini bilmelisin. Kendini tamamen ona veriyorsan, yz derecedesin. O zaman endielenecek hibir ey yoktur.

u da mmkndr: Komun senden daha fazla aba gsteriyor, ama kendi yz derecesine ulaamyor olabilir. Hl kendinden bir eyleri saklyor olabilir. Ve bir bakas senden daha az aba gsterdii halde kendi yz derecesine ulam olabilir. O, kendini tamamen ortaya koymutur. Bu yzden, dierleri iin endielenme; kendini tamamen verip vermediin konusunda kendine kar ak ol. Meditasyon bir kumardr. Tm dier kumarlarda ortaya bir ey koyarz ve meditasyonda ortaya kendimizi koyarz. Bu kesinlikle bir kumarcnn eylemidir, bir iadamnn deil, nk bir iadam, kazan az olacak olsa bile en az riski almak ile ilgilenir. Kumarc, her eyi kaybetme riski olsa bile kazancn byk olmas ile ilgilenir. Kumarc ile iadam arasndaki fark budur. Meditasyon bir iadamnn giriimi hi deildir. Meditasyon kesinlikle kumarc iindir. O, ne olursa olsun kendini tamamen ortaya koyar. Tek bir fark vardr: D kumarda, belki, nadiren kazan olur. "Belki" diyorum, nk olaca yanlsamas hep vardr, hi olmasa bile. Ve o asla olmaz. D kumarda, kazansan bile, bu yalnzca daha byk bir yenilginin balangcdr. Kazansan bile, bu yalnzca daha byk bir kayp iin batan kmana sebep olur. Bu yzden bir kumarc asla kazanamaz; ka defa kazanrsa kazansn, yine de kazanan o deildir, nk sonunda yalnzca kaybeder. sel kumarc bunun tam tersidir: Bir yenilgi bile yalnzca gelecek bir galibiyetin balangcdr. Bir meditasyoncu asla nihai olarak kaybetmez; defalarca kaybeder, ama sonunda kazanr. Bir Mahavira'nn, bir Buda'nn ilk gnden kazandn, Muhammet'in, sa'nn ilk gnden kazandn dnmeyin. Hayr, kimse ilk gnden kazanmaz. ok kt kaybederler! Ama sonunda kazanrlar. Bu yzden on dakikalna, btn varln katarak, derin soluma. On dakikalk derin solumadan sonra, enerji uyand zaman, dar atlmal. Hangi yoldan kmak istiyorsa. Bedenin hoplayabilir, srayabilir, dans edebilir, alayabilir, barabilir, sesler karabilir, tamamen delirmi gibi grnebilir; durdurmayacaksn. Dizginlerini tamamen serbest brakacaksn ve onu destekleyeceksin. Bedenin tamamen delirmek istiyorsa, brak delirsin. Neden? nk iimizde biriken sonsuz sayda delilik vardr. Brak tamamen delirsin. Tamamen delirmek hibir korku tamadn anlamna gelir. "Ben ne yapyorum? Ben, baryorum, yle mi? Kolejde profesrm, bu yaptm ne?" Ya da: "Ben doktorum ve hoplayp zplyorum! Ben ne yapyorum? Ya bir hastam beni grrse!" Bir doktor hastalarndan korkar, bir retmen rencilerinden korkar, dkkn sahibi mterilerinden korkar. Kimden korkuyor olursan ol, delirmek o korkularn her birini terk etmek anlamna gelir. Korku kiminle ilgili olursa olsun. Koca karsndan, kar kocasndan korkar. Baba olundan, oul babasndan korkar. Hangi korkulara sahip olursan ol, delirmek, "Artk tm korkular brak." anlamna gelir. Korkusuzca, ne olacaksa olmasna izin verirsin.

Gn be gn delilik biriktiririz. Sanki evde p vardr ve sen onu bir kede saklar, biriktirirsin. Bu tm evi kirletir! Bir gn ev le gibi kokmaya balar. Bir gn yle bir duruma gelirsin ki, evde p dnda hibir ey kalmaz. imdiki halimizle, kendimize yaptmz budur. Zihinde ne p varsa, onu biriktirir dururuz. Bu fke de olsa, sahtekrlk da, nefret de olsa, her eyi biriktirir dururuz. Yava yava bu birikim o kadar byk olur ki, yaamlarmz bir ekilde onu idare etmekle geer, ki dar kmasn, aa kmasn, biri grmesin. O zaman ondan o kadar korkmaya balarz ki, iimize bakmay tamamen brakrz. Korkumuz ok byd iin ok p vardr. Aa kmasndan korkarz. Ancak meditasyon durumuna girebilenler onca p dar atmaya hazrdr. p atldka, her ey iinde hafifler. kinci aama katarsis aamasdr, ieriye temizlik sinsin diye her eyi dar atma aamas. Cesaretini toplayana kadar p dar atamayacaksn. Ama bunu yapabildiin zaman, tamamen farkl bir adam olacaksn. kinci aama tamamen delirme aamasdr. nc aama, "Huu" sesi karma aamasdr. nsann on dakika boyunca devaml hoplayp zplarken "Huu" sesi karmas gerekir. "Huu" sesi eki gibidir. Bedeninde, cinsellik merkezinin yaknnda bulunan ve yogann kundalini(1) dedii bir enerji vardr. Ona dilediin ismi verebilirsin; bilim adamlar ona biyoelektrik der. Orada sakldr ve derin, gl bir "Huu" sesi karlrsa, o cansz enerji, o uykudaki enerji eyleme geer. Eski bilgeler, kvrlm bir ylan benzetmesini kullanrlard. Ylana vurduun zaman boynunu gererek ykselir. Bir ylan yeterince uyarrsan, neredeyse kuyruu zerinde durur. Bu enerji iimizde o ekilde cansz yatmaktadr. Vurulursa, ykselmeye balar. Ama bu vuru ancak ierideki delilii dar atma ans elde edilmise yaplmaldr. Aksi halde, deliliinin ortasnda ykselirse, gerekten delirebilirsin. Bu yzden, arayclar pek ok kez delirmitir. Bunun sebebi, derin bir temizlikten gemeden kundalinilerini ykseltmeye balamalardr. Deliliklerinin sebebi, bilimsel bir tavr taknmamalardr. nce bu temizlenmeden gemek arttr. Bu yzden ilk iki aama iini derinlemesine temizlemek iindir. lk aama iindeki tm enerjiyi uyandrmak, ikinci aama ykselen enerjiler ile eliki iindeki her eyi dar atmaktr. Sonra nc aama, aada cansz yatan kundaliniyi uyandrmak iindir. Bu yzden, on dakika boyunca, tm younluunla "Huu" sesi kar. Ve sonra drdnc aamada, hi orada deilmisin gibi, ceset gibi uzan, tamamen sessiz. Bedenini, sanki lmsn gibi tamamen gevek brakacaksn. Gzlerin kapal, bekleyi iinde, sessizce ieride. ok ey olacak. O isel bekleyite ok ey olacak.(2) BENM ANLAYIIM UDUR: ENNDE SONUNDA SANA rettiim bu meditasyon byk neme sahip bir terapi olacaktr ve akl hastalarn tedavi etmenin, onlar salklarna kavuturmann bir yolu olacaktr. Ve okuldaki her ocuun bu meditasyonu yaamas olas olsa, tm yaam boyunca

delilikten kurtulur. Asla delirmez; bu hastala kar baklk kazanr, nk o zaman kendi efendisi, kendi bedeninin ve zihninin efendisi olur. BR NSAN MEDTASYON YAPARKEN TM HUZURSUZLUUNU atar. Dnceleri durur, beden hareketleri durur; mermer bir heykel gibi olur... Tamamen kprtsz. O anda bir enerji havuzudur. Muazzam gce sahiptir. Birinin meditasyon yaptn grrsen, yannda otur, sen de faydalanrsn. Meditasyon durumunda birinin yannda oturursan, sen de meditasyona girersin. Onun enerjisi seni kendi ynndan eker. Meditasyon mutlak dinlenmeden baka bir ey deildir. O mutlak dinlenmeyi nasl getirecein pek ok eye baldr. O dinlenmeyi yaratmann bin bir yntemi vardr. Benim yntemlerim yledir ki, ilk nce olabildiince huzursuz olman isterim, bylece iinde tutunan hibir ey kalmaz; huzursuzluk dar atlr, sonra dinlenmeye geilir. Ve rahatszlk olmaz, daha kolay olur. Buda'nn zamannda, bu tr dinamik yntemlere ihtiya yoktu. nsanlar sadeydi, daha hakikiydi (sahihti). Daha gerek bir hayat yayorlard. Artk insanlar ok basklanm, ok gerekd hayatlar yayorlar. Glmsemek istemedikleri zaman glmsyorlar. fkelenmek istedikleri zaman merhamet gsteriyorlar. nsanlar sahtedir, tm yaam dzenleri sahtedir. Tm kltr, byk bir sahtelik gibidir. nsanlar yaamyor, yalnzca rol yapyor. Geride asl kalan ok ey var, pek ok tamamlanmam deneyim zihinlerinde birikiyor, ylyor. Bu yzden yalnzca sessizlik iinde oturmann faydas olmaz. Sessizce oturduun an, iinde her tr eyin hareket halinde olduunu greceksin. Sessiz olmann neredeyse imknsz olduunu hissedeceksin. lk nce o eyleri dar at ki doal bir dinlenme durumuna gelebilesin. Ama gerek meditasyon ancak dinlenme halindeyken balar. Tm dinamik meditasyonlar gerek meditasyona hazrlktr. Onlar meditasyonun olabilmesi iin temel gereksinimlerdir yalnzca. Onlara meditasyon muamelesi yapma; onlar yalnzca giritir. Gerek meditasyon ancak tm eylemler durduu zaman balar; bedenin eylemleri, zihnin eylemleri. MEDTASYON "BR EY ZERNE DNME" DEL, yalnzca insann kendisi olmasdr. Merkezden uzaa hareket yoktur, hi hareket yoktur... Yalnzca yle btnlemesine kendin olmak ki, tek bir kprt bile yoktur. sel alev kprtsz kalr. Dieri yok olur; yalnzca sen kalrsn. Orada tek bir dnce yoktur. Tm dnya yok olmutur. Zihin artk orada deildir; orada, mutlak safln iinde, yalnzca sen varsn.

(1) Kundalini: "Dou mistizmine ve teozofisine zellikle yoga felsefesine ve 'tantrizme' gre, bedende pasif halde bulunan, fakat birtakm uygulamalarla veya kendiliinden etkin durumu

geebilen bir psiik enerjidir." Kaynak: Alplaslan Salt-Cem obanl, Dharma Ansiklopedi, Dharma, 2001, s. 208 (Ed. n.) (2) Osho, zaman iinde Dinamik Meditasyon'un drdnc aamasn, uzanmak yerine ani bir "DUR!" ile deitirmitir ve sonuna be dakikalk dans etme ve kutlama aamas eklemitir. Dinamik Meditasyon'un sabah yaplmas dnlmtr ve Osho akam yaplacak tamamlayc Kundalini Meditasyonu'nu tasarlamtr. Bu iki teknik ve Osho'nun gelitirdii bir dizi baka aktif meditasyona, her sreci desteklemek zere bestelenmi mzik elik eder. Btn bunlar ve baka pek ok meditasyon yntemleri Osho'nun Meditation: The First and Last Freedom (St.Mar-tin's Press, [Meditasyon: lk ve Son zgrlk, Omega Yay, 2003]) kitabnda detayl olarak anlatlmaktadr.

NC PSKOLOJ: BUDALARIN PSKOLOJS Komnde yzlerce tedavi okulu alyordu, ama ben her terapiyi yok etmek iin alyordum. Terapistler senin sorunlarn yok etmek iin, ben de terapileri ve terapistleri yok etmek iin alyordum! nk bir terapi ancak geici bir rahatlama verebilir ve bir terapist ancak yzeysel bir yardm verebilir. SIGMUND FREUD DNYAYI PSKANALZ LE tantrd. Psikanalizin kk, zihni analiz etmektedir. Zihin ile snrldr. Zihinden kmaz, bir santim bile. Tam tersine, zihnin derinliklerine, gizli tabakalarna, bilinaltna iner, insann en azndan normal olmas iin yollar ve yntemler arar. Freudcu psikanalizin hedefi ok byk deildir. Hedef insanlar normal tutmaktr. Ama normallik yetmez. Yalnzca normal olmann bir nemi yoktur; bu normal yaam dzeni ve onunla baa kma yetenei demektir. Bu sana anlam vermez, bu sana nemlilik vermez. Sana her eyin gerekliine ilikin gr vermez. Seni zamann, lmn tesine gtrmez. En fazla, gnlk yaamla baa kamayacak kadar anormal olanlar iin faydal bir aratr. Onlar insanlarla yaayamazlar, alamazlar, parampara olmulardr. Psikoterapi onlara belli bir birliktelik verir. Btnlk deil, yalnzca belli bir birliktelik. Onlar bir boha halinde balar. Onlar hl paramparadr; ilerinde hibir ey kristalize olmaz, hibir ruh domaz. Mutlu olmazlar, yalnzca daha az mutsuz, daha az hznl olurlar. Psikoloji onlarn hzn kabullenmesine yardmc olur. Yaamn sana verebilecei her eyin bu olduunu, daha fazla istememeleri gerektiini kabullenmelerine yardmc olur. Bir adan, bu isel bymeleri iin tehlikelidir, nk isel byme ancak ilahi bir tatminsizlik olduu zaman gerekleir. Olduu haliyle her eyden hibir ekilde tatmin olmuyorsan, ancak o zaman araya

girersin; ancak o zaman ykselmeye balarsn, ancak o zaman kendini amurdan karmak iin aba gstermeye balarsn. Jung bilinte biraz daha ileri gitti; kolektif bilinaltna gitti. Bu amurlu suyun derinliklerine gitmektir ve bunun yardm olmaz. Assagioli dier ar uca gitti. Psikanalizin baarszln grd ve psikosentezi icat etti. Ama bunun kk de ayn fikirdedir. Analiz yerine sentezi vurgular. Budalarn psikolojisi ne analiz, ne sentezle ilgilidir; aslanlktr, zihnin tesine gitmektir. Zihnin iinde bir alma deildir, seni zihnin dna gtren bir almadr. ngilizce ecstasy(1) szcnn anlam budur; darda durma. Kendi zihninin dnda durma yeteneini edindiinde, zihnin ile benliin arasnda mesafe yaratmay baardnda, budalarn psikolojisine doru ilk adm atmsndr. Ve bir mucize olur: Zihnin dnda dururken zihnin tm sorunlar yok olur, nk zihnin kendisi yok olur; senin zerindeki hkimiyeti yok olur. Psikanaliz bir aac budamak gibidir, yeni dallar kar. Aac kklerinden kesmek deildir. Ve psikosentez dm yapraklar aaca yaptrmak gibidir, onlar eski yerlerine yaptrmak gibi. Bu onlara can vermeyecektir. Yalnzca irkin grnecekler; canl olmayacaklar, yeil olmayacaklar, aacn paras olmayacaklar, yalnzca yaptrlm olacaklar. Budalarn psikolojisi, her tr nevrozu, psikozu yaratan, para para insan, mekanik insan, robot gibi insan yaratan aac kklerinden keser. Psikanaliz yllar alr ve insan yine ayn kalr. Eski yapy yenilemek, orasn burasn yamamak, eski evi badanalamak. Ama ev ayn evdir, hibir ey radikal olarak deimemitir. nsann bilincini dntrmemitir. Budalarn psikolojisi zihnin iinde almaz. Analiz ve sentezle ilgisi yoktur. Senin zihninin iinden kmana yardm eder, bylece dardan grebilirsin. Ve o bak bir dnmdr. Zihnine bir nesne gibi bakabildiin an ondan ayrlm olursun, onunla zdelemekten kurtulursun; bir mesafe yaratlr ve kkler kesilmi olur. Kkler nasl bu ekilde kesilir? Zihni besleyip duran sensin. zdeletiin zaman zihni beslersin; zdelemediin zaman onu beslemeyi brakrsn. Kendi kendine lr gider. Gzel bir hikye vardr. ok severim... Bir gn Buda bir ormandan gemektedir. Scak bir yaz gndr ve ok susamtr. Ba mridi Ananda'ya yle der, "Ananda, sen geri dn. Yalnzca drt buuk, be kilometre nce kk bir derenin yanndan getik. Biraz su getir. Ksemi yanna al. Kendimi ok susuz ve yorgun hissediyorum." Yalanmtr.

Ananda geri dner, ama dereye ulaana kadar birka kz arabas dereden gemi, suyu amurlamtr. Dere yatana yerlemi olan l yapraklar ykselmitir; artk bu suyu imek imknszdr, ok kirlidir. Bo ellerle geri dner ve der ki, "Biraz beklemen gerekecek. Ben ileri giderim. , drt kilometre tede byk bir rmak olduunu duydum. Sana suyu oradan getiririm." Ama Buda srar eder. Der ki, "Geri dn ve suyu ayn dereden getir." Ananda srarn sebebini anlayamaz, ama usta diyorsa yledir, mridin itaat etmesi gerekir. in samaln grmesine ramen, yine drt buuk, be kilometre yrr. Suyun iilemeyeceini bilmektedir. O giderken Buda der ki, "Ve su hl kirliyse geri dnme. Kirliyse, sessizce kyda otur. Hibir ey yapma, suya girme. Sessizce kyda otur ve izle. Eninde sonunda su yine berraklaacaktr. O zaman tas doldur ve gel." Ananda gider. Buda hakldr: Su neredeyse berraktr, yapraklar gitmi, amur dibe yerlemitir. Ama henz tam olarak berrak deildir, bu yzden derenin akmasn izleyerek kyda oturur. Su yava yava kristal gibi berrak olur. Sonra dans ederek geri dner. O zaman Buda'nn neden bu kadar srar ettiini anlar. inde onun iin belli bir mesaj vardr ve o mesaj anlamtr. Suyu Buda'ya verir ve Buda'ya teekkr ederek ayaklarna dokunur. Buda der ki, "Ne yapyorsun? Bana su getirdiin iin benim sana teekkr etmem gerekir." Ananda der ki, "imdi anlayabiliyorum. Bata kzdm; ama belli etmedim, geri dnmek ok sama geldii iin kzmtm. Ama imdi mesaj anlayabiliyorum. u anda ihtiya duyduum ey buydu. Zihnimde de ayn durum var. O kk derenin kysnda otururken zihnimin de ayn durumda olduunu fark ettim. O dereye atlarsam, onu yine kirletirim. Zihnime atlarsam, daha fazla grlt yaratlr, daha fazla sorun ykselmeye, yzeye kmaya balar. Yannda otururken teknii rendim. imdi zihnimin yannda oturuyor olacam, onu tm kirlilii, sorunlar, eski yapraklar, incinmeleri, yaralar, anlar, arzular ile izleyeceim. Kaytszca kyda oturacam ve her eyin berraklaaca zaman bekleyeceim." Ve bu kendiliinden olur, nk zihninin kysna oturduun an artk ona enerji vermiyorsundur. Gerek meditasyon budur. Meditasyon ama sanatdr. Freud analizden, Assagioli sentezden bahseder. Budalar hep meditasyondan, farkndalktan bahsetmitir. Meditasyon, farkndalk, gzlemcilik, tanklk; nc psikolojinin benzerlii buradadr. Hibir psikanaliste ihtiya yoktur. Onu kendi bana yapabilirsin. Aslnda, kendi bana yapmak zorundasn. Ana hatlara ihtiya yoktur, bu ok basit bir sretir. Sen yapyorsan basit. Sen yapmyorsan, ok karmak grnr. Meditasyon szc bile pek ok insan korkutur. Bunun ok

g, zahmetli bir ey olduunu dnrler. Evet, sen yapmazsan g ve zahmetlidir. Yzmek gibidir. Yzmeyi bilmiyorsan ok gtr. Ama biliyorsan, onun basit bir sre olduunu bilirsin. Hibir ey yzmekten daha basit olamaz. Bu hi de sanat deildir; ok anlk ve ok doaldr. Zihninin daha ok farknda ol. Ve zihninin farknda olurken, zihin olmadnn da farkna varacaksn ve devrimin balangc budur. Gittike daha yksee umaya balamsndr. Artk zihne bal deilsin. Zihin bir kaya gibi ilev gsterir ve seni aada tutar. Seni yerekimi alannn iinde tutar. Artk zihne bal olmadn an budalk alanna girersin. Yerekimi zerindeki gc kaybettii anda budalk alanna girersin. Budalk alanna girmek havalanma dnyasna girmek demektir. Yukar szlmeye balarsn. Zihin seni aa eker durur. Bu yzden bu bir analiz ya da sentez sorunu deildir. Bu yalnzca farkna varma sorunudur. te bu yzden Dou'da Freudcu, Jungcu, Adlerci psikoterapiye benzer bir ey gelitirmedik. Artk piyasada onlardan ok var. Tek bir psikoterapi gelitirmedik, nk psikoterapilerin iyiletiremediini biliyoruz. Yaralarn kabullenmene yardm edebilirler, ama iyiletiremezler. yiletirme artk zihne bal olmadnda gelir. Zihinden bamsz olduunda, zdelemilikten kurtulduunda, balarn tamamen kopardnda, klelik sona erdiinde, iyiletirme gerekleir. Aknlk gerek terapidir ve yalnzca psikoterapi deildir. Yalnzca psikoloji ile snrl bir olgu deildir, bundan ok daha fazlasdr. Spiritel deildir. Seni kendi benliinin iinde iyiletirir. Zihin yalnzca eperindir, merkezin deildir. K TR BYME YNTEM VARDIR, SPRTEL BYMEN kendin yapabilirsin ya da bir grup, bir okul aracl ile yapabilirsin. ki tr de Dou'da hep var olmutur. Sufi yntemleri grup yntemleridir. Hindistan'da da grup yntemleri var olmutur, ama Sufizm'deki kadar ne kmamtr. Ama Bat tamamen grup ynelimlidir. Daha nce hi, imdi Bat'da var olduu kadar ok grup yntemi olmam, hi bu kadar ok insan onlar aracl ile almamtr. Bu yzden bir adan Dou'nun bireysel abalar vurgulad ve onlara sadk kald, Bat'nn grup yntemlerine daha fazla eilim gsterdii sylenebilir. Bu neden byledir ve fark nedir? Ve bu farkn sebebi nedir? Grup yntemleri ancak egon tanacak bir yk haline geldii zaman var olabilir. Ego o kadar ar bir yk olduu zaman, yalnz kalmak strap olur ve o zaman grup yntemleri anlam kazanr, nk grubun iinde egon zlebilir. Ego ok gelimi deilse, bireysel yntemler sana yardm edebilir. Dalara gidebilir, yalnz kalabilir, hatta ustan ile yalnz almak iin bir aram'da yaayabilirsin: Sen kendi meditasyonunu yaparsn, dierleri kendi meditasyonlarn yaparlar. Asla birlikte almazsn. Hindistan'da, Hindular hi gruplar halinde dua etmemitir. Grup duas Hindistan'a ancak Mslmanlk ile girmitir.

Mslmanlar gruplar halinde dua eder.(2) Hindular hep yalnz dua eder; tapnaa bile yalnz giderler. Bu teke tek bir ilikidir, sen ve Tanrn. Egonun yk olacak kadar bymesine yardm edilmedii zaman bu mmkndr. Hindistan'da, onun bymesine hi yardm edilmemitir. Balangtan beri biz egoya kar olmuuzdur. Sen ego iinde byrsn, ama ego belirsiz, bulank kalr; alakgnll kalrsn, gerekte egoist deilsindir. O iinde bir zirve deildir, dz bir zemindir. Sen egoistsin, nk herkes yle olmak zorundadr, ama mutlak egoistler deil. Hep yanl dnyor, kendi kendini aa ekiyorsun. Belli durumlarda kkrtlabiliyorsun ve egon bir zirve oluyor, ama normalde o bir zirve deil, dz bir zemin. Hindistan'da, ego tpk fke gibidir. Biri seni kkrtrsa, fkelenirsin; seni kimse kkrtmazsa, fkelenmezsin. Bat'da, ego daimi bir aksesuar gibi olmutur. fke gibi deildir, artk nefes almaktadr. Onu kkrtmaya gerek yoktur, oradadr, sabit bir olgudur. Bu ego yznden grup faydal bir ey olur. Grubun iindeyken, grup ile alrken, kendini grupla birletirirken, egonu kolayca bir kenara brakabilirsin. te bu yzden yalnzca spiritellikte deil politikada da, baz olgular yalnzca Bat'da var olabilir: rnein faizm var olabilir, ancak Bat'daki en egoist lke olan Almanya'da var olabilir. te bu yzden Hitler mmkn olabildi; herkes ok egoist olduu iin, herkes gruba karma ihtiyac iindeydi. Nazi toplantlar, yryen milyonlarca insan... Kendini kaybedebilirsin, sen kendin orada olmak zorunda deilsin. Yry olursun, bando alar, mzik, sesi hipnotik Hitler, karizmatik bir kiilik. Herkes Hitler'e bakmaktadr, evrendeki kitle bir okyanus gibidir, sen yalnzca bir dalga haline gelirsin. yi, taze, gen, mutlu hissedersin. Acn, hznn, yalnzln, yabancln unutursun. Yalnz deilsindir. Yannda ylesine byk bir kitle vardr ve sen de kitlenin yanndasndr. Bireysel, kiisel endielerin arkada kalr. Aniden bir aklk olur, uuyormuasna hafif hissedersin. Hitler anlaml bir felsefesi olduu iin baarl olmad, felsefesi samayd; ocuksu ve olgunlamamt. Alman halkn hakl olduuna ikna ettiinden deil, konu bu deildir. Alman halkn ikna etmek ok gtr, en g eylerden biridir, nk onlar mantkdr. Zihinlerinde mantk vardr, her adan aklcdrlar. Onlar ikna etmek gtr ve Hitler tarafndan ikna edilmeleri imknsz olurdu. Hayr, o halk ikna etmeye almad. Hipnotize edici bir grup olgusu yaratt. Onlar bu ikna etti. Hitler'in ne dedii mesele deildi; grubun iindeyken, kitlenin iindeyken ne hissettikleri meselesiydi. Bu yle yk kaldrc bir deneyimdi ki, bu adam takip etmeye deerdi. Syledii her ne olursa olsun -doru ya da yanl, mantkl ya da mantksz, aptalca- onu takip etmek iyi hissettiriyordu. Kendilerinden o kadar sklmlard ki, kitle tarafndan sourulmak istediler. te bu yzden faizm, Nazizm ve her tr grup delilii Bat'da mmkn oldu.

Dou'da yalnzca Japonya takip edebilirdi, nk Japonya Almanya'nn Dou'daki karldr. Japonya Dou'daki en Batl devlettir. Ayn olgu orada da vard, bu yzden Japonya Hitler deliliine mttefik olabilirdi. Ayns baka alanlarda da olmaktadr; dinde, psikolojide. Grup meditasyonu vardr ve gelecek uzun bir dnem boyunca yalnzca grup meditasyonu var olacaktr. Yz insan birlikteyken aracaksn, zellikle Batl zihni bilmeyenler aracak- el ele tutuarak, birbirini hissederek oturan yz insan sevin hisseder. Hibir Hintli sevin hissetmez. "Ne samalk!" der. "Yz insanla el ele tutuup ember halinde oturmak nasl sevin yaratabilir? Nasl kendinden geersin? En fazla, dierinin elindeki teri hissedersin." Ama Bat'da, el ele tutuan yz insan sevinli, kendinden gemi hisseder. Neden? nk ego yznden el ele tutumak bile imknsz olmutur. Kar koca bile birlikte deildirler. Birleik aile yok olmutur, bu eski bir grup olgusudur. Toplum yok olmutur. Artk Bat'da, toplum gerekte yoktur. Yalnz hareket edersin. Amerika'da -istatistikleri okuyordum- herkes sene sonra bir baka kasabaya tanyor. Hindistan'da imdi, kydeki bir adam orada kalr. Yalnzca o da deil, ailesi yzyllar boyunca orada kalmtr. O topraktaki kkleri derindir. Herkesle akrabadr, herkesi tanr, herkes onu tanr. Bir yabanc deildir, yalnz deildir. Kyn bir paras olarak yaar, hep yle olmutur. Orada domutur, orada lecektir. Amerika'da, insanlar ortalama ylda bir tanr. Bu var olmu en gebe medeniyettir, avareler; evsiz, ailesiz, kasabasz, kysz, gerekte yuvasz. Yalnzca yl iinde nasl kk salabilirsin? Nereye gidersen git yabancsn. Kitle evrendedir, ama sen onunla ilikili deilsin. likisizsen, tm yk bireysel olur. Bir grup halinde otururken, bir tanma grubunda ya da byme grubunda, birbirinin bedenine dokunurken, topluluun paras olursun. Birbirinin eline dokunurken, birbirine tutunurken, birbirinin yannda uzanrken, bir yn halinde birbirinin tepesinde uzanrken birlik hissedersin. Dindarca bir sevin duyulur! Dans eden, birbirine dokunan, birbirinin evresinde hareket eden yz insan bir olur. Birleirler, ego birka dakikalna zlr. O birleme dua dolu bir ey olur. Politikaclar bunu ykc amalar iin kullanabilir. Spiritellik onu ok yaratc bir biimde kullanabilir. Bu, meditasyon olabilir. Dou'da, insanlar ok fazla toplum iindedir. Bu yzden spiritel bir boluk iinde olmak istedikleri zaman Himalayalar'a gitmek isterler. Toplum ok fazla evrelerindedir. Kendilerinden bkmamlardr, toplumdan bkmlardr! Fark budur.

Bat'da, kendinden bkmsndr ve toplum ile, bakalar ile iletiim iinde olmak iin bir kpr istersin; bir kpry nasl yaratrsn, nasl bakasna geer, bylece kendini unutursun. Dou'da, insanlar toplumdan bkmtr. Onunla o kadar uzun sre yaamlardr ki, toplum o kadar evrelerindedir ki, artk zgrlk hissedemezler. Bu yzden biri zgr, sessiz olmak istediinde Himalayalar'a kaar. Bat'da, sen topluma koarsn; Dou'da, insanlar toplumdan kaar. te bu yzden Dou'da bireysel yntemler var olageldi; grup yntemleri Bat'da var oldu. Ben ne yapyorum? Benim yntemim bir sentezdir. Dinamik Meditasyon'un ilk admlarnda bir grubun parassn; sonuncu ksmda grup yok olur, yalnz kalrsn. Bunu zel bir sebep yznden yapyorum, nk artk Dou ile Bat anlamszlamtr. Dou yzn Bat'ya evirmektedir; Bat yzn Dou'ya evirmektedir. Ksa sre sonra Dou ve Bat kalmayacaktr, tek bir dnya olacaktr. Bu corafi blnme ok uzun sre var olmutur; artk var olamaz. Teknoloji onu oktan yok etmitir, oktan kaybolmutur, ama akldaki alkanla bal bir tavr yznden devam eder. Yalnzca zihinsel bir olgu olarak devam eder, artk aslnda yoktur. Ksa sre sonra Dou ve Bat olmayacaktr, yalnzca tek bir dnya olacaktr. O zaten oradadr. Grebilenler, orada olduunu oktan grmtr. Bir senteze ihtiya vardr, grup ve birey bir arada. Balangta bir grubun iinde alrsn; sonra, tamamen kendin olursun. Toplumdan bala ve kendine ula. Topluluktan kama; dnyann iinde yaa, ama dnyadan olma. likili ol, ama yine de yalnz kal. Sev ve meditasyon yap; meditasyon yap ve sev; ama tercih yapma. Benim yaklamm sevgi art meditasyondur. KADM MEDTASYON YNTEMLERNN HEPS DOU'DA gelitirilmitir. Batl insan hi dnmemilerdir; Batl insan darda tutulmutur. Ben yalnzca Doulu insan iin olmayan, Doulu ya da Batl, herkes iin olan teknikler yaratyorum. Dou gelenei ile Bat gelenei arasnda bir fark vardr ve zihni yaratan gelenektir. rnein, Doulu zihin ok sabrldr. Binlerce yldr onlara, koullar ne olursa olsun sabrl olmalar retilmitir. Batl zihin ok sabrszdr. Ayn teknik yntemler her ikisine birden uygulanamaz. Doulu zihin baarda ya da baarszlkta, zenginlikte ya da fakirlikte, hastalkta ya da salkta belli bir dengenin korunmas iin koullanmtr. Batl zihnin byle bir dengeden haberi yoktur; ok fazla kargaa yaar. Baar ile alt st olur; dnyann tepesinde hissetmeye balar, belli bir stnlk kompleksi hissetmeye balar. Baarszlkta kar uca gider; yedinci cehenneme der. Sefildir, derin ac iindedir ve muazzam bir aalk kompleksi hisseder. Parampara olur. Ve yaam bunlarn ikisini de iermektedir. Gzel olan anlar vardr, irkin olan anlar vardr. k olduun anlar vardr, fkeli, nefret dolu olduun anlar vardr. Batl zihin durumla deiir. Hep kargaa iindedir. Doulu zihin eitimlidir... Bu bir koullamadr, bir devrim deildir, yalnzca

eitim, disiplin, pratiktir. Yzeyin altnda ayndr, ama youn bir koullama onun belli bir dengeyi korumasn salar. Doulu zihin ok yavatr, nk hzl olmasnn gerei yoktur; yaam kendi hznda ilerler, her ey kader tarafndan belirlenir, bu yzden ne elde edersen et, hzn, acelen ile elde etmezsin. Kaderine yazlm olan elde edersin. Bu yzden acele etme sorunu yoktur. Bir ey olacaksa olur; ne bir saniye nce, ne bir saniye sonra. Bu Dou'da yava bir ak yaratmtr. Irmak sanki akmyor gibi grnr; o kadar yavatr ki, ak gremezsin. Dahas, Doulu koullamas yledir ki, oktan milyonlarca mr srmsndr ve daha nnde yaanacak milyonlarca mr vardr, bu yzden yaam sresi yalnzca yetmi yl deildir; yaam sresi engin ve muazzamdr. Acele yoktur; ok fazla zaman vardr: Neden tela edesin? Bir ey bu yaamda olmazsa, baka bir yaamda olabilir. Batl zihin ok hzldr, nk yalnzca tek bir mr iin koullanmtr -yetmi yl- ve yaplacak ok ey vardr. Yaamnn te biri uykuda geer, te biri eitimde, retimde geer. Geriye ne kalr? ou hayatn kazanmakla geer. Her eyi sayarsan arrsn: Yetmi yln iinde yapmay istediin eyler iin yalnzca yedi yl kalr. Doal olarak tela vardr, lgn bir kou, yle lgn ki, insan nereye gittiini unutur. Tek hatrladn hzl gidip gitmediin olur. Ara, ama olur. Ayn ekilde, farkl ynlerde... Doulu zihin kendini Batl zihinden farkl ilemitir. Dou'da gelitirilmi o yz on iki meditasyon yntemi Batl insan hi hesaba katmamtr; Batl insan iin gelitirilmemitir. Batl insan o zaman henz yoktu. Vigyan Bhairva Tantra yazld zaman -onda yz on iki teknik mkemmellie ular- bizden neredeyse be bin yl nceydi. O zamanlarda Batl insan, Bat toplumu, Bat kltr yoktu. Bat hl barbard, ilkeldi, hesaba katmaya demezdi. Btn dnya Dou'ydu, bymenin, zenginliin, medeniyetin doruundayd. Benim meditasyon yntemlerim gereklilikten domutur. Ben Dou ile Bat arasndaki ayrmn yok olmasn istiyorum. iva'nn(3) Vigyan Bhairva Tantra'sndan sonra, o be bin yl iinde kimse tek bir yntem gelitirmemitir. Ama ben Dou ile Bat arasndaki farklar izliyorum: kisine ayn yntem uygulanamaz. lk nce, Doulu ve Batl zihnin ayn duruma getirilmesi gerekir. Dinamik Meditasyon, Kundalini Meditasyonu teknikleri ve dierlerinin hepsi katarsis teknikleridir; temelleri katarsistir. Zihnini dolduran onca p atmalsn. Ykn atmadka sessiz oturamazsn. Bu bir ocua kede sessizce oturmasn sylemek gibi olur. ok gtr, ocuk byk enerjiyle doludur. Bir

volkan basklamaktasndr! En iyi yol, ilk nce ona, "Dar k ve evin evresinde on kez ko; sonra gel ve kede otur." demektir. O zaman mmkn olur, sen onu mmkn klmalsn. ocuk artk oturmak, gevemek ister. Yorgundur, bitkindir; artk orada oturmak enerjisini basklamak deildir, o evin evresinde on kez koarak enerjisini ifade etmitir. Artk rahattr. Katarsis yntemleri basite tm sabrszln, telan, hzn, basklamalarn dar atmaktr. Bir faktr daha hatrlanmaldr: Batl insann vipassana gibi -sessizce, hibir ey yapmadan oturmak ve otlarn kendi kendine bymesi- bir ey yapmadan nce bunlar yapmas kesinlikle arttr. Ama sessizce, hibir ey yapmadan oturulmaldr. Bu, otlarn kendi kendine bymesi iin temel kouldur. Hibir ey yapmadan, sessizce oturamazsan, otlar rahatsz edersin. Ben baheleri hep ok sevdim ve nerede yaadysam gzel parklar, imenlikler yarattm. imenlerin zerinde oturup insanlarla konuurdum ve hepsinin otlar yolduunu fark ettim... Telal bir enerji. Yapacak hibir eyleri olmazsa, otlar yoluyorlar. Onlara, "Bunu yapmaya devam edersen, odada oturmak zorunda kalacaksn. imenliimi mahvetmene izin veremem." demek zorunda kalyordum. Bir sre dururlar, beni dinlerken elleri bilinsizce yine otlar yolmaya balard. Bu yzden hibir ey yapmadan sessizce oturmak, gerekte sessizce oturup bir ey yapmamak deildir. Otlara byk bir iyilik yapmaktr! Hibir ey yapmadn srece otlar byyemez; sen onlar durdurursun, yolarsn, rahatsz edersin. Bu yzden, bu yntemler Batl zihin iin kesinlikle gereklidir. Ama iin iine yeni bir faktr girmitir: Doulu zihin iin de gerekli olmutur. iva'nn o yz on iki meditasyon yntemini yazd zihin artk yoktur, Dou'da bile. Bat etkisi muazzam olmutur. Her ey deimitir. iva'nn zamannda Bat medeniyeti yoktu. Dou ihtiamnn zirvesindeydi; ona "altn ku" deniyordu. Her tr lks ve rahatlk vard: Gerekten refah doluydu. Artk durum tersine dnd: Dou iki bin yldr kle, dnyadaki neredeyse herkes tarafndan smrld, bir dzine lke tarafndan istila edildi, devaml yamaland, tecavze urad, yakld. O artk bir dilenci. Ve Hindistan'da yz yllk ngiliz hkimiyeti Hindistan'n kendi eitim sistemini yok etti. Bu tamamen farkl bir eydi. Doulu zihni Bat standartlarna gre eitilmeye zorladlar. Dou aydnn neredeyse ikinci snf Bat aydnna dntrdler. Kendi hz, tela, sabrszlk, daimi strap, endie hastalklarn Dou'ya aladlar. Khajuraho ya da Konarak tapnaklarn grrsen, Dou'yu kendi renkleri iinde grebilirsin.

Srf Khajuraho'da yz tapnak vardr; yalnzca otuz tanesi ayaktadr, yetmi tanesi Mslmanlar tarafndan yok edilmitir. Muazzam gzellie ve heykellere sahip binlerce tapnak Mslmanlar tarafndan yok edilmitir. Bu otuz tanesi ayakta kalmtr; bu yalnzca tesadftr, nk ormann parasdrlar. Belki istilaclar onlar unutmutur. Ama Hint zihni zerindeki ngiliz etkisi ok bykt, Mahatma Gandhi gibi bir adam bile kimse gremesin diye o otuz tapnan amurla kaplanmasn istedi. O yz tapna yaratan insanlar bir dnn... Her tapnan ina edilmesi yzyllar alm olmal. Yaplar ok narin, ok orantl, ok gzeldir, yeryznde onlara denk hibir ey yoktur. Ve tapnaklarn yalnz durmadn hayal edebilirsin; yz tapnak varsa, binlerce insandan oluan bir ehir de olmal; aksi halde yz tapnak anlamsz olurdu. O insanlar nerededir? O tapnaklarla birlikte insanlar da katledilmitir. Ve o tapnaklar rnek verebilirim, nk heykelleri Batl zihne pornografik gelmitir; Mahatma Gandhi'ye pornografik gelmitir. Hindistan'n Rabindranath Tagore'ye ok borcu vardr. Tapnaklar amurla kaplamaya, onlar insanlarn gzlerinden gizlemeye hazr Mahatma Gandhi ile dier politikaclar engelleyen adam odur. Rabindranath Tagore yle dedi, "Bu tamamen samalk. Onlar pornografik deil, ok estetik." Pornografi ile estetik arasnda ok ince bir izgi vardr. plak bir kadn mutlaka pornografik deildir; plak bir adam mutlaka pornografik deildir. Yakkl bir adam, gzel bir kadn plakken estetik, salk, orant rnekleri olabilir. Onlar doann en ihtiaml rnleridir. Bir geyik plak ve gzel olabiliyorsa -ve kimse geyiin pornografik olduunu dnmez- o zaman neden plak bir adam ya da kadn yalnzca gzel olarak dnlmesin? Victoria anda, bacaklar plak kalmamal diye sandalyelerin bacaklarn kumala kaplayan hanmefendiler vard. Sandalye bacaklar! Ama isimleri bacak olduu iin, onlar plak brakmak gayri medeni, kltrszce bulunuyordu. Victoria zamannda, kpeklerini yrye karrken kumala kaplamak gerektiini dnenler vard. Kpekler plak olamazd, plakln kendisi pornografikmi gibi. Asl pornografik olan zihindir. Ben yzlerce defa Khajuraho'ya gittim ve tek bir heykeli dahi pornografik olarak grmedim. plak bir resim, plak bir heykel, ancak cinselliini kkrtrsa pornografiktir. Tek kriter budur: Cinselliini kkrtyorsa, cinsel igdlerini harekete geiriyorsa. Ama Khajuraho'da durum bu deildir. Aslnda tapnaklar tam aksi ama iin ina edilmitir. Onlar ak yapan erkek ve kadn zerine meditasyon yapmak iin yaplmtr. Ve talar canlanmtr. Onlar yapan insanlar dnyann tand en byk sanatlar olmal. Onlar zerinde meditasyon yaplsn, meditasyon hedefleri olsun diye yaplmtr.

O bir tapnak ve meditasyon yapanlar evrede oturuyor, heykellere bakyor, ykselen cinsel arzu var m, grmek iin kendi ilerine bakyorlard. Kriter buydu: Cinsel arzu ykselmediini grmek, bu tapnaklara girmek iin onay anlamna geliyordu. Tm bu plak heykeller tapnan dndadr, d duvarlarda; ieride plak heykeller yoktur. Ama bu insanlarn meditasyon yapmas iin gerekliydi ve o zaman arzu olmad konusunda emin oluyorlard; tam tersine, o heykeller sradan cinsel arzularnn dinmesini salyordu. yle bir arzuya sahip olmak ve tapnaa girmek kutsal eylere saygszlk olurdu. Bu, tapna kirletirdi, tapnaa hakaret saylrd. O tapnaklar yaratan insanlar ayn zamanda muazzam, geni bir edebiyat yarattlar. Dou cinsellii asla basklamad. Buda ve Mahavira'dan nce, Dou cinsellii hi basklamad. lk defa Buda ve Mahavira ile birlikte cinsellikten uzaklamak spiritel sayld. Bunun dnda, Buda ve Mahavira'dan nce, Upaniadlar, Vedalar haber verenler hep evli insanlard; cinsellikten kanmyorlard, ocuklar vard. Ve onlar dnyadan vazgeen insanlar deillerdi; her tr lkse ve rahata sahiptiler. Ormanlarda yayorlard, ama rencileri, krallar ve aklar onlara her eyi sunuyordu. Ve ormandaki aramlar, okullar, akademileri byk refah iindeydi. Buda ve Mahavira ile birlikte Dou hastalkl bir cinsellikten kanma, basklama gelenei balatt. Ve Hindistan'a Hristiyanlk geldiinde, byk bir basklama eilimi getirdi. Bu yz yllk Hristiyanlk Dou zihnini neredeyse Bat zihni kadar baskc kld. Bu yzden benim yntemlerim her ikisi iin de uygulanabilir. Ben onlara ncel yntemler diyorum. Senin sessiz bir meditasyona girmeni engelleyen her eyi yok edecekler. Dinamik Meditasyon ve Kundalini Meditasyonu baarl olunca, temizlenmi olacaksn. Basklanan eyleri silmi olacaksn. Hz, tela, sabrszl silmi olacaksn. Artk tapnaa girmen mmkn olacak. te bu yzden cinselliin kabullenilmesinden bahsediyorum, nk cinsellik kabullenilmeden basklamadan kurtulamazsn. Ve ben senin tamamen temiz ve doal olman istiyorum. Ben senin o yz on iki yntemin uygulanabilecei bir durumda olman istiyorum. te bu yzden bu yntemleri tasarladm. Bunlar basit arndrma yntemleri. Batl tedavi yntemlerini de iine kattm, nk Batl zihin ve onun etkisi altndaki Doulu zihin, ikisi de hastadr. Bugn salkl bir zihin bulmak nadir bir olgudur. Herkes belli bir mide bulants, zihinsel bulant, belli bir boluk hissetmektedir ve bu acyan bir yara gibidir. Herkes yaamn kbus gibi yaamaktadr. Herkes endielidir, herkes lmden ok korkar; yalnzca lmden deil, yaamdan da korkar. nsanlar yarm gnlllkle yaarlar, lk bir ekilde yaarlar: Yunanl Zorba gibi youn yaamazlar, salkl bir lezzetle deil, hastalkl bir zihinle yaarlar. nsann yaamas gereklidir, bu yzden

yaarlar. nsann sevmesi gereklidir, bu yzden severler. nsann unu yapmas, byle olmas gereklidir, bu yzden takip ederler; aksi halde kendi benliklerinden gelmeleri iin zendirecek bir ey yoktur. Enerji ile dolup tamamaktadrlar. Tamamen yaamak iin hibir eyi riske atmamaktadrlar. Macerac deildirler. Macerac olmadan insan salkl olamaz. Kriter maceradr, kriter bilinmeyeni sorgulamaktr. nsanlar gen deildir, ocukluklarndan itibaren yaldrlar. Genlik asla gereklemez. Batl tedavi yntemleri senin spiritel olarak bymene yardm edemez, ama zemini hazrlayabilir. ieklerin tohumlarn ekemez, ama topra hazrlayabilir. Bu arttr. te bu yzden terapileri de iin iine kattm. Bir sebep daha var: Ben Dou ile Bat'nn birlemesini istiyorum. Dou meditasyon yntemlerini gelitirmitir; Bat meditasyon yntemleri gelitirmemitir, Bat psikoterapileri gelitirmitir. Batl zihnin meditasyon yntemleri ile ilgilenmesini istiyorsak, sen Doulu zihnin Bat'ya daha yaklamasn istiyorsan, o zaman verilecek ve alnacak bir eyler vardr. Bu yalnzca Doulu olmamaldr, Bat evriminden de bir eyler katlmaldr. Ve ben o terapileri ok faydal buluyorum. Fazla uzaa gidemiyorlar, ama gidebildikleri kadar iyi. Durduklar yerde, meditasyon ii devralabilir. Ama Batl zihin kendine has bir eyin de birlemeye katlm olduunu hissetmelidir; tek yanl olmamaldr. Ve onlar nemlidir; zarar veremezler, ancak faydal olabilirler. Ve ben onlar byk baar ile kullandm. nsanlarn benliklerini temizlemelerine yardm etti, onlar meditasyon tapnana girmeye hazrlad. Benim abam Dou ile Bat arasndaki ayrm kaldrmak. Yeryz bir olmal, yalnzca politik olarak deil, spiritel olarak da. Ve baz insanlar bunun akllca bir beyin ykama yntemi olduunu dnyor. Bu daha fazlas: Bu beyin ykama deil, zihin ykama. Beyin ykama ok yzeyseldir. Beyin zihnin kulland mekanizmadr. Beyni ok kolay ykayabilirsin. Herhangi bir mekanizma ykanabilir, temizlenebilir, yalanabilir. Ama beynin arkasndaki zihin kirlenmise, pisse, basklanm arzularla doluysa, irkinlikle doluysa, beyin ksa sre sonra o irkin eylerle dolar. Ve ben bunda yanl bir ey gremiyorum, ykamak her zaman iyidir. Ben kuru temizlemeye inanrm. Eski ykama yntemlerini kullanmam. Ve evet, insanlar zihinleri alp gtrld iin kendilerini aldatlm hissedecekler ve sahip olduklar tek kymetli ey oydu. Bu yalnzca balang olacak. Zihin alnp gtrldkten sonra, asl hazinelerinin zihin arkasnda olduunu grnce aracaklar. Ve zihin yalnzca bir aynadr, hazineyi yanstmaktadr, ama kendi iinde bir hazine deildir. Hazine zihnin arkasndadr, senin

kendi benliindir. Ama bir ayna seni aldatabilir. Sana yansyan eyin gereklik olduu fikrini verebilir. Meditasyon, bir zihinsizlik durumudur. Bu zihnini alp gtrmek, sana benliinin hazinesinin yansmasn deil, kendi benliini grme ans vermektir.

(1) "kendinden geme" (ev. n.) (2) namaz klar. (ev. n.) (3) iva: "Vedik dnemde doann frtna imek veya yangn gibi ykc felaketlerin kiiletirilmi tanrs olan Rudra epik dnemde iva olarak adlandrlr. Kaynak: Korhan Kaya, Hint Mitolojisi Szl, mge Kitabevi, ubat 2003, s. 182. (Ed. n.)

BUDA ZORBA: TM NSAN BENL Yaam oyunculukla kabullen, o zaman her iki dnyaya birlikte sahip olabilirsin. Hem kekini saklarsn, hem de onu yersin. Ve gerek sanat budur! Bu dnya ve o dnya, ses ve sessizlik, ak ve meditasyon, insanlarla birlikte olmak, iliki kurmak ve yalnz kalmak. Tm bu eylerin bir tr ezamanllk iinde birlikte yaanmas gerekir; ancak o zaman benliinin en derin ve en yksek yerlerini tanyabilirsin. Bir avukat, bir grubun alt kaz yerine yaklar ve Timothy O'Toole'a seslenir. "Beni kim aryor?" diye sorar tok bir ses. "Bay O'Toole..." diye sorar avukat. "Siz County Mayo, Castlebarl msnz?" "yle." "Annenizin ad Bridget, babanzn ad Micheal myd?" "yleydi." "O zaman benim grevim, Bay O'Toole..." der avukat, "Mary teyzenizin Iowa'da ldn ve size 200,000$ deerinde mlk braktn bildirmek." Aada ksa bir sessizlik olur, sonra canl bir amata gelir. "Geliyor musunuz, Bay O'Toole?" diye seslenir avukat aaya.

"Bir dakika!" diye gelir yant. "Ustaban dmdz etmek iin durmutum." O'Toole'un 200,000$'n tamamn harcamas iin alt aylk lgnca yaay yeterli olur. En byk abas, miras ald muazzam susuzluunu gidermek olmutur. Sonra iine geri dner. Ve orada, avukat onu yine bulur. "Bu sefer amcanz Patrick, Bay O'Toole..." diye aklar avukat. "Texas'ta ld ve sana 400,000$ brakt." O'Toole kazmasna yaslanr ve ban byk bir bitkinlik iinde sallar. "Buna dayanabileceimi sanmyorum." diye bildirir. "Eskiden olduum kadar gl deilim ve o parann altndan girip stnden karsam hayatta kalacam sanmyorum." Bana Bat'da olan budur. Bat'daki insan tm insanln alar boyunca zledii refah elde etti. Bat maddi olarak zengin olmay baard ve artk ok bitkin, ok yorgun. Yolculuk tm ruhunu ald gtrd. Yolculuk Batl insan bitirdi. Dtan, her ey mmkn, ama isel olanla iletiim kayboldu. Artk insann ihtiya duyduu her ey var, ama insann kendisi artk orada deil. Mallar orada, ama efendi kayboldu; byk bir dengesizlik ortaya kt. Zenginlik orada, ama insan kendini hi zengin hissetmiyor; insan tam tersine, ok fakir hissediyor. u ikilemi dn: Ancak dtan zengin olduun zaman isel fakirliinin, ztln farkna varyorsun. Dtan fakir olduun zaman isel fakirliinin hi farkna varmyorsun, nk ztlk yok. Karatahtalara beyaz tebeirle yazyorsun, beyaz tahtalara deil. Neden? nk ancak karatahta zerinde grnr. Ztla ihtiya var. Dtan zengin olduunda, aniden byk bir farkndala varrsn, "sel olarak fakirim, bir dilenciyim." Ve artk umutsuzluk glge gibi takip eder. "Artk dndmz her eyi elde ettik tm hayaller, fanteziler tatmin edildi- ve bundan hibir ey kmad, ne tatmin, ne mutluluk." Bat akna dnm durumdadr. Bu aknlktan byk bir arzu domaktadr: nsann benlii ile nasl iletiim kuraca. Meditasyon kklerini yine isel dnyana, iselliine batrmaktan baka bir ey deildir. Bat bu yzden meditasyona ve Dou hazinelerine byk ilgi duymaktadr. Dou zenginken de meditasyona ilgi duyuyordu; bu anlalmaldr. te bu yzden ben zenginlie kar deilim ve fakirlikte spiritellik olduunu dnmyorum. Ben fakirlie kesinlikle karym, nk bir lke fakir olduu zaman her tr meditasyonla, her tr spiritel abayla iletiimini kaybediyor. Bir lke dtan fakir olduu zaman, isel fakirliini unutuyor. te bu yzden Hintli yzlerde Bat'da bulunmayan bir tr tatmin grrsn. Bu gerek tatmin deildir; bu yalnzca isel fakirliin farknda olmaktr. Hintliler yle dnr, "Batl yzlerdeki

endieye, straba ve gerilime bak. Biz fakir olduumuz halde isel olarak ok tatmin doluyuz." Bu tamamen samalktr, onlar tatmin dolu deildirler. Ben binlerce insan izledim, tatmin iinde deildiler. Ama bir ey kesinlikle dorudur, onlar tatminsizliklerinin farknda deildirler, nk tatminsizliin farknda olmak iin dsal zenginlie ihtiya vardr ve bunun iin yeterli kant vardr. Hindular'n tm avatarlar kral ya da krallarn oullar idi. Tm Jaina tirthankaralar, Jaina ustalar kraldlar; Buda da yleydi. Hindistan'n byk gelenei yeterli kant salamaktadr. Buda neden tatminsiz oldu, neden meditasyon arayna giriti? nk zengindi. Refah iinde yaad; tm rahatlklar, her tr maddi ara ile yaad. Aniden farkna vard. Ve bu olduu zaman ok yal deildi; iinde karanlk bir delik olduunu fark ettiinde yalnzca yirmi dokuz yandayd. Ik dardadr; bylece isel karanln gsterir. Beyaz gmlek zerinde azck kir, hemen kendini gsterir. te olan buydu. Saraydan kat. Mahavira'ya olan da budur; o da saraydan kamtr. Bu bir dilenciye olmad. Buda'nn zamannda da dilenciler vard. Aslnda hikye, Buda'nn hayatnda ilk defa bir dilenci, yal bir adam, bir sannyasin grdnde dnyadan vazgetiidir. Dilenciler vard. Buda bir genlik festivaline katlacakt, festivali aacakt. Altn arabasndan bir dilenci grd, hayatnda ilk defa, nk babas Buda'nn hayat boyunca dilenci, hasta bir adam, yal bir adam, l bir adam grmesini engellemiti. Astrologlar Buda doduunda babasna, "Bunlar grrse hemen dnyadan vazgeecek, bu yzden onlar grmesine izin verme." demiti. Bu yzden Buda nereye giderse, dilenciler uzaklatrlrd. Yal insanlar uzaklatrlr, evlerinde kalmaya, dar kmamaya zorlanrd. Buda'nn bahesinde l bir yapraa bile izin verilmezdi. Her l yaprak geceleyin toplanr, bylece sabahleyin Buda baheye ktnda yalnzca genlik, gen yapraklar, gen iekler grrd. Bir iein solduunu hi grmemiti. lk defa bir dilenci grdnde... Mesel ok gzeldir; der ki, tanrlar endielendi: "Baba fazla baarl oluyor. Yirmi bir yl geti ve Buda dnyadaki en uyank insanlardan biri olma kapasitesine sahip." Tanrlar endielendi: "Babann idaresi yle ki asla bir dilenci, yal bir adam ile karlamayabilir; karabilir." Bu yzden rol yaptlar, bir tanr dilenci gibi yrmeye balad, bir bakas yal bir adam gibi ve bir bakas l bir adam taklidi yapt, bir bakas bir sannyasin oldu. Demek Buda'nn zamannda dilenciler vard, ama dnyadan vazgemiyorlard. Vazgeecek hibir eyleri yoktu; tatmin iindeydiler. Buda tatminsiz oldu. Hindistan zenginken daha fazla insan meditasyona ilgi duyuyordu; aslnda, tm insanlar meditasyona ilgi duyuyordu. Eninde sonunda ay, teyi, isel olan dnyorlard. Artk lke fakir, o kadar fakir ki, isel ile dsal arasnda ztlk yok. sel fakir, dsal fakir. sel ve dsal mkemmel bir ahenk iindeler, ikisi de fakir! te bu yzden Hintli yzlerde bir tr tatmin grrsn, bu gerek tatmin deildir. Ve bunun yznden, insanlar fakirliin iinde spiritel bir ey olduunu dnmeye almtr.

Hindistan'da fakirlie tapnlr. Benim onu devaml knamamn sebeplerinden biri budur, nk ben fakirlie taraf deilim. Fakirlik spiritellik deildir, fakirlik spiritelliin kaybolmasnn sebebidir. Ben tm dnyann olabildiince refah iinde olmasn isterim. nsanlar ne kadar refah iinde olursa, o kadar spiritel olurlar. Olmak zorunda kalrlar, bundan kanamazlar. Ve ancak o zaman gerek tatmin ykselir. sel zenginlik yarattnda ve yine bir ahengin olduu an geldiinde -dsal zenginlik isel zenginlik ile bulutuunda- o zaman gerek tatmin olabilir. Dsal fakirlik isel fakirlikle bulutuunda, sahte bir tatmin olur. Ahenk bu iki ekilde mmkndr. sel ile dsal ahenk iinde ve insan tatmin iinde hisseder. Hindistan tatmin dolu grnr, nk itin her iki yannda fakirlik vardr. Mkemmel bir ahenk vardr, isel ile dsal ahenk iindedir; ama bu irkin bir tatmindir, bu gerekte yaam eksikliidir, canllk eksikliidir. Bu aptalca bir tr tatmindir, donuk ve tatszdr. Bat meditasyona daha fazla ilgi duyacaktr, bundan kanmann yolu yoktur. te bu yzden Hristiyanlk Batl zihin zerindeki hkimiyetini kaybetmektedir, nk Hristiyanlk herhangi bir ekilde meditasyon bilimini gelitirmemitir. ok sradan bir din olmutur; Yahudilik de yledir. Bu dinler doduu zaman Bat fakirdi, sebep budur. imdiye dek Bat fakirlik iinde yaamtr. Dou zenginken Bat fakirdi. Yahudilik, Hristiyanlk ve Mslmanlk; Hintli olmayan bu din fakirlik iinde domutur. Meditasyon tekniklerini gelitiremezlerdi, buna gerek yoktu. Onlar fakirlerin dinleri olarak kaldlar. Artk Bat zenginleti ve bir eitsizlik oldu. Bat dinleri fakirlikten dodu; zengin adama verecek hibir eyleri yoktu. Zengin adama ocuksu grnrler, tatmin etmezler. Tatmin edemezler. Dou dinleri zenginlikten dodu; ite bu yzden Batl zihni Dou dinlerine gittike daha fazla ilgi besliyor. Evet, Buda'nn dini byk etki sahibi; Zen orman yangn gibi yaylyor. Neden? Zenginlikten dodu da ondan. ada insann Bat psikolojisi ile Buda'nn psikolojisi arasnda muazzam bir benzerlik vardr. Bat meditasyona ilgi duyduu zaman Buda'nn bulunduu ayn durumdadr. Bu zengin adamn araydr. Ve Hinduizm'de, Jainizm'de de durum ayndr. Bu byk Hint dini refahtan domutur; bu yzden Bat bu Dou dinlerine cezbedilecektir. Dou kendi dinleri ile iletiimini kaybetmektedir. Hindistan'n gc Buda'y anlamaya yetmemektedir, fakir bir lkedir. Aslnda, fakir Hintliler Hristiyanla dnmektedir. Zengin Amerikallar Budizm'e, Hinduizm'e, Vedanta'ya dnmektedir ve dokunulmazlar, Hindistan'da fakirlerin en fakirleri Hristiyan olmaktadr. Asl konuyu grebiliyorlar m? Bu dinlerin fakirler iin belli bir cazibesi vardr. Ama gelecekleri yoktur, nk eninde sonunda tm dnya zenginleecektir.

Ben fakirlii vmem, fakirlie sayg duymam. nsann her iki tr zenginlie sahip olmas gerekir. Neden her iki tre? Bilim seni dsal olarak zengin klan teknolojiyi gelitirmitir. Din seni isel olarak zengin klan teknolojiyi gelitirmitir. Yani Yoga, Tantra, Taoizm, Sufizm, Hassidizm; bunlar isel olann teknolojileridir. Bir hikye: Bu hikyenin merkez figr gerekleen her eyi ilahi bir gcn alameti olarak gren o insanlardan biridir. lahi takdiri sorgulamak bana gre deil, demektedir. Tm yaam boyunca talihsizlikler peini kovalamtr, ama bir kez bile ikyet etmez. Evlenir, kars yannda alan biri ile kaar. Bir kz olur ve kt bir adam kz kandrr. Bir olu olur ve olu lin edilir. Ahr bir yangnda yanar, bir siklon evini uurur, bir dolu frtnas ekinlerini yok eder ve banka ipotekli iftliini elinden alr. Ama her talihsizlikte diz ker ve "Sonsuz merhameti iin Yce Tanr'ya" kreder. Bir sre sonra, be parasz ama hl ycelerden gelen fermanlara itaatkr, lkenin fakir evlerinden birine gelir. Bir gn deneti onu bir patates tarlasn srmesi iin gnderir. Bir frtna gelir, ama onun zerinden geerken uyar olmakszn bir imek gkyznden iner. Saban demirini eritir, giysilerinin ounu yakar, sakaln alazlar, plak srtna komu sr obannn ba harflerini dalar ve onu dikenli tellerden oluan bir ite frlatr. Adam kendine geldiinde yavaa dizlerinin zerinde dorulur, ellerini kavuturur ve gzlerini gkyzne kaldrr. Sonra, hayatnda ilk defa, "Tanrm..." der, "Bu fazla sama olmaya balad!" Dou'nun durumu budur: "Bu fazla sama olmaya balad!" Ama Dou Tanr'ya kredip, minnettar hissedip duruyor. Artk minnettar olacak bir ey yok! Dou tamamen fakir, hasta ve a; minnettar olacak bir ey yok. Ama Dou kendini ifade etmeyi unuttu, Dou kendi durumu hakknda nasl bir ey yapacan unuttu. Bu yzden Dou meditasyon yapamaz. Dou neredeyse bir tr bilinsizlik yayor. Meditasyon yapmak iin ok a, dua etmek iin fazla fakir. Tek ilgi alan ekmek, barnak, giysi; bu yzden bir Hristiyan misyoner geldii ve bir hastane, bir okul at zaman Hintliler ok etkileniyor, spiritellik budur diyorlar. Ben meditasyon dersi vermeye baladmda ilgi duymadlar. lgi duymamakla kalmadlar, ona kar oldular: "Bu nasl bir spiritellik?" Anlayabiliyorum onlarn ekmee, barnaa, giysilere ihtiyac var. Ama zihinleri yznden ac ekiyorlar. Bir yandan ekmek, barnak, giysi, daha iyi evler, daha iyi yollara ihtiyalar var; dier yandan fakirlie tapnmaya devam ediyorlar. ki yandan balanmlar.

Dou meditasyon yapamaz. lk nce onu fiziksel olarak biraz daha iyi klacak bilimsel teknolojiye ihtiyalar var. Nasl Bat dinsel teknolojiye ihtiya duyuyorsa, Dou da bilimsel teknolojiye ihtiya duyuyor. Ve ben tek dnyaya taraftarm, Bat'nn Dou'nun ihtiyalarn doyurduu, Dou'nun Bat'nn ihtiyalarn doyurduu bir dnyaya. Dou ve Bat ok fazla ayr yaadlar; artk buna gerek yok. Dou artk Dou olmamal ve Bat artk Bat olmamal. Yeryznn tamamnn bir olabilecei -bir olmas gerektii- insanln o kritik anna geldik, nk ancak bir olursa hayatta kalabilir. Ulus olma gnleri bitti, blnmlk gnleri bitti, politikaclarn gnleri bitti. Son derece yeni bir dnyada, yeni bir insanlk aamasnda hareket ediyoruz. Bu aamada yalnzca tek bir dnya olabilir, yalnzca tek bir insanlk olabilir. Ve o zaman muazzam bir enerji salverilecek. Dou'nun kendi hazineleri, dinsel teknolojileri var, Bat'nn da kendi hazineleri, bilimsel teknolojileri var. Ve bunlar bir araya gelebilirse, dnya cennet olabilir. Artk bir baka dnya istemenin gerei kalmaz; cenneti ilk kez burada, yeryz zerinde yaratabiliriz. Yaratmazsak, bizden baka sorumlu kimse yoktur. Ben bir dnyaya, bir insanla ve nihai olarak her iki yanmzla ilgilenecek bir bilimden yanaym din ile bilimin birlemesi- hem iselle, hem dsalla ilgilenecek tek bilim. te benim burada yapmaya altm bu. Bu Dou ile Bat'nn karlama yeri; yeni insanln olaca ve doaca rahim. YAAMDAK KUTUPLAR BUNLAR, MEDTASYON VE sevgi. Nihai kutuplar bunlar. Yaamn tamam kutuplardan olumutur: Olumlu ve olumsuz, doum ve lm, erkek ve kadn, gece ve gndz, yaz ve k. Yaamn tamam kutupsal ztlardan olumutur. Ama bu kutupsal ztlar yalnzca kutupsal ztlar deildir, ayn zamanda birbirini tamamlayan eylerdir. Birbirlerine yardm etmektedirler, birbirlerini desteklemektedirler. Bunlar bir kemerdeki tulalar gibidir. Kemerde tulalarn birbirinin karsna konmas gerekir. Birbirlerine kar gibi grnrler, ama bu kartlk sayesinde kemer ina edilebilir ve ayakta kalr. Kemerin gc birbirinin karsna yerletirilen tulalarn kutupsallna dayaldr. Nihai kutupsallk budur: Meditasyon yalnz olma sanat demektir ve sevgi bir arada olma sanat demektir. Btn insan, her ikisini bilen, birinden dierine olabildiince kolay hareket edebilen biri demektir. Bu nefes alp vermek gibidir, glk yoktur. Zttrlar, nefes alman bir sre, nefes vermen buna zt bir sretir. Ama nefes almak ve vermek tek bir nefesin tamamn oluturur. Meditasyonda nefes alr, sevgide nefes verirsin. Sevgi ve meditasyon bir aradayken nefesin btndr, eksiksizdir, tamdr.

Yzyllarca dinler bir kutbu baarp dierini dlamaya altlar. Meditasyon dinleri vardr, rnein Jainizm, Budizm. Bunlar meditasyon dinleridir, kkleri meditasyondadr. Ve bhakti(1) dinleri vardr, adanmlk dinleri: Sufizm, Hassidizm. Kkleri sevgidedir. Kkleri sevgide olan bir din sevecek, dua edecek bir "dieri"ne ihtiya duyar. Tanr olmadan sevgi dini var olamaz, dnlemez. Sevgin iin bir hedefe ihtiyacn vardr. Ama meditasyon dini Tanr kavram olmadan var olabilir; hipotez bir yana braklabilir. Bu yzden Budizm ve Jainizm Tanr'ya inanmaz. Dierine ihtiya yoktur. Nasl yalnz, sessiz, kprtsz, iinde tamamen sakin ve sessiz olacan bilmen yeterlidir. Dieri tamamen braklm, unutulmutur. Bu yzden bunlar tanrsz dinlerdir. Batl teologlar ilk defa Budist ve Jaina edebiyatna rastladklarnda ok ardlar: Bu tanrsz felsefelere nasl din diyebilirlerdi? Felsefe denebilirdi, ama onlara nasl din derdin? Onlar iin anlalmazd, nk Yahudi ve Hristiyan gelenei dindar olmak iin gerekli hipotezin Tanr olduunu dnr. Dindar insan Tanr'dan korkan insandr. Bu insanlar Tanr yok diyorlard, dolaysyla Tanr korkusu meselesi yoktu. Bat'da binlerce yl boyunca Tanr'ya inanmayan insanlarn ateist olduu, dindar insanlar olmad dnld. Ama Buda ateisttir ve dindardr. Batllar iin bu ok tuhaftr, nk kkleri meditasyonda olan dinler olduunun farknda deillerdir. Ve ayns Buda'nn ve Mahavira'nn takipileri iin de dorudur. Onlar Tanr'ya inanan dinlerin aptallna glerler, nk tm fikir samadr. Yalnzca bir fantezidir, hayaldir, baka bir ey deil; yalnzca bir yanstmadr. Ama benim iin, ikisi birlikte dorudur. Benim anlaym tek bir kutba dayanmaz; benim anlaym akkandr. Ben gerei her iki yandan tattm: Tamamen sevdim ve tamamen meditasyon yaptm. Ve benim deneyimim udur: Bir insan ancak her ikisini bildii zaman btn olur. Aksi halde yarm kalr, iinde eksik bir ey kalr. Buda yarmdr. sa da yle. sa sevginin ne olduunu bilir, Buda meditasyonun ne olduunu bilir, ama bir araya geldikleri zaman, birbirleri ile iletiim kurmalar imknsz olacaktr. Birbirlerinin dilini anlamayacaklardr. sa Tanr'nn krallndan bahsetmeye balayacak, Buda glecektir: "Sen ne samalklardan bahsediyorsun? Tanr'nn krall ha?" Buda yle diyecektir: "Benliin kesilmesi, benliin yok olmas." Ve sa yle diyecektir, "Benliin yok olmas m? Benliin kesilmesi mi? Bu intihar demek, nihai intihar. Bu ne tr bir din? Yce benlikten bahset!" Birbirlerinin szlerini anlamayacaklardr. Bir araya gelirlerse tercme etmek iin benim gibi birine ihtiya duyacaklardr; aksi halde ikisi arasnda iletiim olamaz. Ve benim ikisine de sadk kalmayacak ekilde tercme etmem gerekir! sa "Tanr'nn krall" derken ben onu nirvana olarak tercme edeceim, o zaman Buda anlayacaktr. Buda "nirvana" dedii zaman ben sa'ya "Tanr'nn krall" diyeceim, o zaman sa anlayacaktr. nsanln artk btn bir vizyona ihtiyac var. ok uzun zamandr yarm vizyonlarla yaadk. Bu gemite gereklilikti, ama artk insan olgunlat. Benim sannyasinlerim meditasyon yapabildiklerini

ve dua edebildiklerini, meditasyon yapabildiklerini ve sevebildiklerini, olabildiince sessiz kalabildiklerini ve olabildiince dans ettiklerini, kutladklarn kantlamak zorundadr. Onlarn sessizlii onlarn kutlamas olmak zorundadr ve kutlamalar, sessizlikleri olmaldr. Ben onlara mritlere verilen en zor ii veriyorum, nk bu ztlarn birlemesidir. Ve bu birlemede tm dier ztlar eriyecek, bir olacaktr: Dou ve Bat, insan ve kadn, madde ve bilin, bu dnya ve o dnya, yaam ve lm. Tm ztlar birleecek, bu tek birleme aracl ile karacaktr, nk nihai kutupsallk budur; tm dier kutupsallklar ierir. Bu birleme yeni bir insan yaratacaktr: Buda Zorba. Ben yeni insana bu ismi veriyorum. Ve sannyasinlerimin her biri yle bir akkanla, yle bir aka sahip olmak iin her tr abay gsterecektir, bylece tm kutuplar size ait olacaktr. O zaman btnln tadn alacaksn. Ve btnl tanmak, kutsal olan tanmann tek yoludur. Baka yol yoktur. BENM MESAJIM BASTTR. BENM MESAJIM YEN BR insandr, homo novus. Eski insan kavram materyalist ya da spiriteldi, ahlaki ya da ahlakdyd, gnahkr ya da azizdi. Blnmle, ayrma dayalyd. izofren bir insanlk yaratyordu. nsanln tm gemii hasta, salksz, deli olagelmitir. bin yl iinde, be bin sava verildi. Bu tamamen lgncadr; inanlmazdr. Aptalca, aklszca, insanlk ddr. nsanlar ikiye bldn zaman onun iin znt ve cehennem yaratrsn. Asla salkl olamaz, asla btn olamaz; reddedilen dier yar intikam alp duracaktr. Kendine dayattn yary alt etmek iin yollar ve yntemler bulup duracaktr. Bir sava meydan olacaksn, i sava meydan. Gemite durum buydu. Gemite gerek insanlar yaratamyorduk, yalnzca insanslar yaratabiliyorduk. nsans insana benzer, ama tamamen sakat, fellidir. Btnl iinde iek amasna izin verilmemitir. Yarmdr ve yarm olduu iin hep ac ve gerilim iindedir; kutlayamaz. Yalnzca btn bir insan kutlayabilir. Kutlama btn olmann kokusudur. Yalnzca btn olarak yaayan bir aa iek verebilir. nsan henz iek vermemitir. Gemi ok karanlk ve kasvetliydi. Ruhun karanlk gecesiydi. Ve basklanm olduu iin saldrgan oldu. Bir ey basklanrsa, insan saldrgan olur, her tr yumuak nitelii kaybeder. imdiye dek hep byleydi. Eskinin bir yana braklmas, yeninin mjdelenmesi gereken noktaya geldik. Yeni insan ya yle, ya byle olmayacaktr; hem/ve olacaktr. Yeni insan topraks ve ilahi olacaktr, bu dnyadan ve dier dnyadan olacaktr. Yeni insan btnln kabul edecek, isel blnme olmadan onunla yaacaktr, blnmeyecektir. Tanrs eytana kar olmayacak, ahlak ahlakszla

kar olmayacaktr; o kartlk bilmeyecektir. kilii aacaktr, izofrenik olmayacaktr. Yeni insan ile birlikte yeni bir dnya gelecektir, nk yeni insan farkl, niceliksel bir ekilde alglayacaktr. Tamamen farkl, henz yaanmam bir yaam srecektir. Gizemci, air, bilim insan olacaktr. Semeyecektir. Seeneksizce kendisi olacaktr. Benim rettiim budur: Homo novus, yeni insan, insans deil. nsanslk doal bir olgu deildir. nsans, toplum tarafndan yaratlr; rahip, politikac, pedagog. nsans yaratlmtr, imal edilmitir. Her ocuk bir insan olarak doar; btn, tam, canl, blnmemi. Toplum hemen onu bomaya, para para kesmeye balar. Ona ne yapacan, ne yapmayacan, ne olacan, ne olmayacan syler. Btnl ksa srede kaybolur. Btn benlii konusunda sulu hissetmeye balar. Doal olan ok eyi reddeder ve bu reddedi iinde yaratcln yitirir. Artk yalnzca bir para olacaktr ve bir para dans edemez, bir para ark syleyemez. Ve bir para her zaman intihara eilimlidir, nk para yaamn ne olduunu bilemez. nsans kendi bana karar veremez. Bakalar onun iin karar verip durmutur; anne babas, retmenler, nderler, rahipler; tm kararlarn onlar almtr. Karar verirler, emir verirler, o yalnzca takip eder. nsans kledir. Ben zgrlk retiyorum. Artk insann her tr ba yok etmesi, tm zindanlarndan kmas gereklidir, artk klelik olmamaldr. nsann birey olmas gereklidir. Asi olmas gereklidir. Ve ne zaman bir insan asi olsa... Arada bir birka insan gemiin zulmnden kamtr, ama yalnzca arada bir. Orada burada bir sa, orada burada bir Buda. Bunlar istisnadr. Ve bu insanlar, Buda ve sa bile btn olarak yaayamamtr. Denemilerdir, ama toplumun tamam buna kardr. Benim yeni insan kavramm Yunanl Zorba ve ayn zamanda Buda Gautama olacaktr. Yeni adam Buda Zorba olacaktr. Tensel ve spiritel olacaktr; fiziksel, tamamen fiziksel, bedenin iinde, duyularn iinde, bedenden ve bedenin mmkn kldklarndan zevk alarak, ama yine de byk bir bilin, byk bir tanklk orada olacaktr. sa ve Epikuros(2) birlikte olacaktr. Eski insann ideali vazgemeydi, yeni insann ideali sevin olacak. Ve bu yeni insan gn be gn geliyor, gn be gn varyor. nsanlar henz onu fark etmedi. Aslnda o oktan dodu. Eski lyor, eski lm deinde. Ben onun yasn tutmuyorum, lmesi iyi diyorum, nk onun lmnden yeni ortaya kacak. Eskinin lm yeninin balangc olacak. Yeni ancak eski tamamen ld zaman gelebilir. Eskinin lmesine, yeninin domasna yardm et. Unutma, eski her tr saygnla sahip, tm gemi onun lehine olacak ve yeni tuhaf bir olgu olacak. Yeni yle yeni olacak ki, sayg grmeyecek. Yeniyi yok etmek iin her aba gsterilecek. Yeni saygdeer olamaz, ama yeninin yannda insanln btnlnn gelecei var. Yeninin getirilmesi gerek. Benim almam, yeninin doabilecei bir buda alan, bir enerji alan yaratmak. Ben yalnzca yeninin, onu kabullenmeyecek bir dnyaya gelmesine yardm eden bir ebeyim. Yeninin anlayanlardan, bir devrimin gereklemesini isteyenlerden ok destek grmesi gerekecek. Ve

zaman olgunlat, hi bu kadar olgun olmamt. Doru zaman geldi, hi bu kadar doru olmamt. Yeni ortaya kabilir, ap gemek mmkn oldu. Eski o kadar rk ki, bunca destee ramen hayatta kalamaz; sonu geldi! Geciktirebiliriz, eskiye tapnmaya devam edebiliriz; bu yalnzca sreci geciktirmek olur. Yeni yolda. En fazla onun daha abuk gelmesini salayabiliriz ya da oyalar, gelmesini geciktirebiliriz. Yardm etmek iyidir. Daha abuk gelirse, insanln bir gelecei, byk bir gelecei olabilir; bir zgrlk gelecei, bir sevgi gelecei, bir coku gelecei. Ben yeni bir din retiyorum. Bu din Hristiyanlk olmayacak, Yahudilik olmayacak, Hinduizm olmayacak. Bu dinin sfat olmayacak. Bu din, saf, dindarca, btn olma nitelii olacak. Halkm ufka kacak gnein ilk nlar oldu. Bu muazzam bir grev, neredeyse imknsz bir grev, ama imknsz olduu iin ilerinde ruh kalm herkesi batan karacak. Benliklerinde biraz macera sakl, cesur insanlarn iinde byk bir zlem yaratacak, nk gerekten de cesur, yeni bir dnya yaratacak. Buda'dan bahsediyorum, sa'dan bahsediyorum, Krina'dan bahsediyorum, Zerdt'ten bahsediyorum, bylece gemie ait en iyi ve en gzel eyler korunabilecek. Ama bunlar yalnzca birka istisna. Tm insanlk byk bir klelik iinde yaad, zincire vurulmu, blnm, deli. Benim mesajm basit, ama gereklemesini salamak ok zor, g olacak. Ama ne kadar zorsa, o kadar olas, meydan okuma o kadar byk. Ve zaman doru, nk din baarsz oldu, bilim baarsz oldu. Zaman doru, nk Dou baarsz oldu, Bat baarsz oldu. Daha yksek bir senteze ihtiya var, Dou ile Bat'nn birletii, din ile bilimin birletii bir senteze. Din baarsz oldu, nk dier dnyadand ve bu dnyay ihmal etti. Ve bu dnyay ihmal edemezsin; bu dnyay ihmal etmek kendi kklerini ihmal etmektir. Bilim baarsz oldu, nk dier dnyay, isel olan ihmal etti ve iekleri ihmal edemezsin. iekleri, benliin en merkezi zn ihmal edersen yaam tm anlamn kaybeder. Aalarn kklere ihtiyac vardr, insann da kklere ihtiyac vardr ve kkler ancak topran iinde olabilir. Aalarn bymek iin, grlemek, binlerce iek amak iin ak bir gkyzne ihtiyac vardr. Aa ancak o zaman tatmin olur, ancak o zaman aa nem, anlam hisseder ve yaam anlaml olur. nsan bir aatr. Din baarsz olmutur, nk yalnzca ieklerden bahsetmektedir. O iekler felsefi, soyut kalmaktadr; asla maddelemezler. Maddeleemezler, nk toprak tarafndan desteklenmemektedirler. Ve bilim baarsz olmutur, nk yalnzca kkler ile ilgilenir. Kkler irkindir ve ieklenme yok gibi grnr.

Bat ok fazla bilimden mustariptir; Dou ok fazla dinden mustarip olmutur. Artk din ile bilimin bir insann iki yz olduu yeni bir insanla ihtiyacmz var. Ve kpr sanat olacaktr. te bu yzden insann bir gizemci, air ve bilim adam olacan sylyorum. Din ile bilim arasnda, yalnzca sanat kpr olabilir; iir, mzik, heykel. Bu yeni adam var ettiimiz zaman yeryz ilk kez olmas kastedilen ey olacaktr. Bir cennet olacaktr; bu beden buda, bu yeryz cennet olacaktr.

(1) Bhakti: Hinduizmin sofuluk inana... (Ed. n.) (2) Epikuros: (. . 341-270) Antika Yunan felsefesinin en byk dnrlerinden biri... Materyalist ve tanrtanmazd. (Ed. n.)

EK:OSHO'NUN YAAMI VE ALIMALARINDA iLGi EKiCi OLAYLAR Ben bir siklonun(1) merkeziyim, bu yzden benim evremde ne olursa olsun, benim iin fark etmez. Kargaa olabilir, akan suyun gzelim sesi olabilir; ben yalnzca ikisinin de tanym ve tank ayn kalr. Benim en iteki benliim sz konusu olduunda, her durumda ben yine aynym. Benim btn retim budur: Her ey deiebilir, ama bilincin hi deimeden kalmaldr. Her ey deiecektir, doalar budur. Bir gn baarl, bir gn baarsz olacaksn; bir gn zirvede, bir gn dipte olacaksn. Ama iinde bir ey hep ayn kalacak ve o bir ey senin gerekliindir. Ben kendi gerekliimde yaarm, gereklii evreleyen onca rya, onca kbus iinde deil. 11 ARALIK 1931 Osho Kuchwada'da, Hindistan'n Madhya Pradesh isimli eyaletinin ortasnda, annesinin ebeveynlerinin yaad bir kyde dodu.

1932-1939: KUCHWADA Babaannesinin lmnden sonra, onun en kk ocuklarnn ve aile ilerinin sorumluluu Osho'nun gen anne babasnn omuzlarna bindi. Osho annesinin ebeveynleri ile yaamaya gitti. Onlar ocua sra d bir zgrlk ve sayg atmosferi saladlar. Osho'nun ve ocukluunda onu tanyanlarn anlatmlarna

gre, gzpek ve yaramaz bir ocuktu, kendi fiziksel snrlarn snamak ve kendini byk grme ve ikiyzlle meydan okumak iin hibir frsat karmyordu.

1938-1951: GADARWADA Dedesinin lmnden sonra Osho ve anneannesi birlikte Kuchwada'ya, Osho'nun anne babasnn yaad yere tandlar. Osho burada ilk defa okula yazld. Yaramazlk yapt ve retmenlerine meydan okuduu zamanlarn dnda, Osho anneannesi ve dedesi ile yaad ilk yllardaki macerac ve genellikle yalnz yaam tarzna devam etti. 1945'te, on drt yandayken yedi gnlk lm bekleme deneyini yaad. Bunun sebebi ksmen, doum haritasn yapmak iin tutulan bir astrologun sra d ngrsyd. (s.85-87)

21 MART 1953: AYDINLANMA 1951-1956: NVERSTE RENCS Osho felsefe eitimi ald ve mnazara yarmalarnda pek ok dl kazand. Jain Koleji'nden onur derecesi ile mezun oldu ve Prof. S. S. Roy tarafndan, master eitimi iin Sagar niversitesi'ne davet edildi.

1957-1970: PROFESR VE KONUMACI Osho ilk nce Raipur'daki Sanskrit Koleji'nde, sonra felsefe dersi verdii Jabalpur niversitesi'nde grev kabul etti. Onun retime tutucu olmayan ve meydan okuyucu yaklam derslerine, kredi iin yazlm olsalar da olmasalar da, pek ok renci ekti. Yllar getike retim grevleri iin gittike daha az zaman harcamaya balad ve Hindistan'n her yerinde halk iinde konumak iin yolculuklar yapmaya balad.

1962: LK MEDTASYON MERKEZLER Yolculuklar ve konumalar srasnda, Osho sk sk konumalarnn sonunda rehberli meditasyonlar dzenledi. retileri evresinde ortaya kan ilk meditasyon merkezleri Jivan Jagruti Kendras (Yaam Uyandrma Merkezleri) olarak bilinir ve hareketi Jivan Jagruti Andolan (Yaam Uyandrma Hareketi) olarak adlandrld.

Meditasyon tapnaklar ve merkezleri sayesinde, bilimsel bir ekilde ada insan meditasyonla tantrmak istiyorum. Yalnzca entelektel bir ekilde deil, onu meditasyonla deneysel bir ekilde tantrmak isterim. Ancak yaparak rendiimiz baz eyler vardr. Meditasyon merkezleri ada insann dil ve simgeler aracl ile meditasyonu anlayabildii bilimsel yerlerdir. Yalnzca bu kadar da deil, meditasyon yapabilir ve onunla tanabilir. Bunun iin dnyada yz on iki yntem vardr. Bu yntemlerin detayl bilimsel temeline meditasyon merkezlerinde girmek isterim. Bylece yalnzca anlamakla kalmazsn, yapabilirsin de.

1962-1974: MEDTASYON KAMPLARI Osho konumalarna ek olarak krlarda 3-10 gnlk "meditasyon kamplar" dzenlemeye, burada gnlk konumalar yapmaya ve meditasyona katlanlara kiisel olarak rehberlik etmeye balad. Elli bin, yz bin kiilik kalabalklara konuurdum ve her eyin bir kulaklarndan girip, tekinden ktn bilirdim; orada otururlard ite. Bu insanlar beni seviyordu, ama sylediklerimi anladklarndan deil, onu syleme tarzmdan dolay. Varlm seviyorlard, ama onlar arayc deildi. Durumu grnce -kalabala konumann bounaln grnce- az insan toplamaya baladm. Tek yol kalabalklara konumay brakmakt. Bir daa kar, yedi, on gnlne daa gelmek isteyen olursa benimle gelebileceini bildirirdim. Doal olarak, insan iinden on gnlk izin alabiliyorsa, konuya ilgisi vardr; bu yalnzca merak olamaz. Karsn, ocuklarn ve iini on gnlne brakyorsa, en azndan yalnzca merakl olmadnn, gerekten bilmek istediinin iaretidir. Meditasyon kamplar ite byle balad.

HAZRAN 1964: RANAKPUR MEDTASYON KAMPI Ranakpur Meditasyon Kamp, Osho'nun almalarnda bir dnm noktas oldu, nk ilk defa sylevleri ve meditasyonlar kaydedildi ve bir kitapta yaynland: Kendini Fark edie Giden Yol. Kitap Hindistan'da byk vg ald. Osho daha sonra bu kitabn, hi deimeyen tm retisini ierdiini belirtti. Kitap artk Mkemmel Yol (Rebel Press - Hause, Hindistan) adyla baslmaktadr. Kampn balangcnda, katlm iin klavuz verdi: lk kural udur: u anda yaa. Yalnzca u an gerektir ve canldr. Ve eer gerek bilinecekse, ancak u an aracl ile bilinir. kinci kural udur: Doal olarak yaa. Nasl bir oyundaki aktrler gsteriden sonra kostmlerini ve makyajlarn karyor, bir kenara koyuyorsa, bu be gnde (Ranakpur Meditasyon Kamp'nda

geirilen be gnde) sahte maskelerini karmal, bir kenara koymalsn. Brak iinde temel ve doal olan dar ksn ve onun iinde yaa. nc kural udur: Yalnz yaa. eride, baz eylerin kalabalk etmesine izin verme. Ve ayns dars iin de dorudur. Bu kampta yalnzmsn gibi kendi kendine yaa. Kimseyle iliki kurmaya alma.

HAZRAN 1966: JYOTI SIKHA (YAAM UYANDIRMA) DERGS Bombay'daki Jivan Jagruti Kendra tarafndan Hindi dilinde, on be gnlk bir dergi karlmaya balad. Merkez, Osho'nun konumalarndan zlm kitaplarn da resmi basmevi oldu. O zamana kadar, genellikle "Aarya Rajneesh" olarak bilinirdi.

1968: CNSELLKTEN STN BLNLLE Osho "ak" zerine be konuma yapmas iin Bombay'a, prestijli Bharatiya Bhavan Oditoryumu'na davet edildi. 28 Austos'taki ilk sylevinde Osho sevgi ve meditasyonun cinsel enerjinin dnmesi olarak doduunu, cinsellik baskland zaman dnemeyeceini aklad. Pek ok insan cinsellik hakknda konutuu iin byk fkeye kapld ve oditoryumun sahipleri konuma dizisini iptal etti. 28 Eyllde Osho Gwalia Tank Maidan'da, byk bir kalabalk karsnda konumalarn tamamlamak zere Bombay'a dnd. Konuma dizisi Cinsellikten stn Bilinlilie bal altnda yaynland ve en ok okunan kitab oldu. Hint medyas ondan "seks gurusu" diye bahsetmeye balad. Ak hakkndaki ilk gerei bilmek istersen, ilk nce cinselliin kutsalln kabul etmelisin, Tanr'nn varln kabul ettiin gibi cinselliin ilahiliini kabul etmelisin, ak bir yrekle. Ve cinsellii ak yrek ve zihinle ne kadar ok kabul edersen, ondan o kadar zgrleirsin. Ama onu ne kadar ok basklarsan, ona o kadar bal olursun... O gn konumam bitirdiim zaman platformdaki tm resmi grevlilerin, toplanty ayarlayan tm dostlarn yok olup gittiini grnce ardm. Gitmek iin koridorda yrrken hibirini grmedim... Bana teekkr etmek iin asl organizatr bile gelmedi. Daha nce grdm hibir beyaz apkal (o zamana dek Osho'nun destekisi olan Gandhi'ciler), khadi giyimli insanlar, krsde deildi; konuma tamamlanmadan uzun zaman nce kamlard. nderleri ok zayf biriydi. Ve hzl! Takipilerinden nce kamlard.

1970-1974: BOMBAY 27 Haziran 1970'te, yllarca profesrlk yapt ve yaad Jabalpur'da Osho iin bir uurlama kutlamas dzenlendi. 1 Temmuz'da Osho Bombay'a tand ve yaklak elli kiiye dzenli akam sylevleri vermeye balad. Sylevler zaman zaman bir meditasyon, ark ve dansla bitiyordu. Yalnzca nemli konuma szlerini yerine getirmek iin yolculuk etti ve Aralk'a kadar bunlar da bitti. Kendimi yava yava bir odaya kapatacam: Gelip gitmeyi brakacam. Artk aklmdakilerle alacam. Onlar hazrlayacam ve dar yollayacam. Bir mekndan bir mekna gitmeyi kendim yapamyorum, ama on bin insan yollayarak yapabilirim. Benim iin din de bilimsel bir sretir, bu yzden aklmda bunun iin tamamen bilimsel bir teknik var. nsanlar hazr olduka, bilimsel teknik onlara aktarlacak. O tekniin yardm ile binlerce insan zerinde alacaklar. Bunun iin benim varlma ihtiya yok. Ben yalnzca o amac yerine getirecek insanlar bulmak iin gerekliydim.

1970: DNAMK MEDTASYON TANITILDI Nisan 1970'te Osho, Dinamik Meditasyon adn verdii, devrimci bir katarsis teknii sundu. Mays'ta Nargol Meditasyon Kampnda bu meditasyonla ilgili deneyler ynetti ve sonraki sene iinde teknii mkemmelletirdi. Dinamik Meditasyon en nl ve geni uygulama alan olan meditasyon teknii oldu. Bir dost sordu, "Eski meditasyon derslerinde bizden hep gevememizi, kprtszlamamz, sessizlememizi, farknda olmamz istedin. Ve imdi derin nefes srasnda ve 'Ben kimim?' sorusu ile tm abamz gstermemizi istiyorsun. Bu iki teknikten hangisi iyi?" Burada iyi ve kt meselesi yok. Ne demek istediini anlyorum, ama bu bir iyi ve kt meselesi deil. Yalnzca hangi tekniin daha fazla huzur verdiini, meditasyonunun momentumuna katkda bulunduunu anlaman gerekli. Herkes iin ayn olamaz; herkes bunu farkl yaar. Gevemeyi ancak yere dene kadar kotuktan sonra baarabilen insanlar var. Ve hemen geveme durumuna girebilen insanlar var; ama bunlar ok az ve birbirlerinden ok uzakta. Dorudan sessizlie girmek gtr; bunu yalnzca bir avu insan yapabilir, insanlarn ounluu iin, gevemeden nce youn bir abaya ve gerilime girmek gereklidir. Ama her iki tekniin de hedefi ayndr, nihai hedef ayndr. Bu gevemedir.

1970: SANNYAS N YEN BR TANIM 26 Eyll 1970'ten 5 Ekim 1970'e kadar Osho, Himalayalar'n eteklerindeki Kulu Manali'de bir meditasyon kamp yapt. 26 Eyll'de ilk mrit grubunun balang ayinini yapt ve onlara "neo-sannyasin" adn verdi. Bu kadim Hindu kurumunun ona ait versiyonu gelenekten radikal derecede farkldr. Gelenekte arayclar her tr maldan, ilikiden vazgeer, cinsellikten uzaklar ve toplumda bakalarnn verdikleri ile yaar. Osho "neo-sannyas" tanmlarken gelenee meydan okumas gittike daha ak olmaktadr. Gelecein sannyasn gemiin sannyasndan ayracam. Ve bence imdiye dek olduu haliyle sannyas lm yatanda; l gibi. Hibir gelecei yok. Ama znde sannyas'n korunmas gerek. Bu insanln yle bir kazanm ki, onu kaybetmeyi gze alamayz. Sannyas uzun zamanda bir kez aan nadir bir iek. Ama uygun bakm yokluundan solup gitmesi mmkn ve eski dzene bal kalrsa kesinlikle lecek. SANNYAS'IN KADM ANLAMI DNYADAN vazgemektir. Ben buna karym. Ama yine de sannyas szcn kullandm, nk eskisinden ok daha anlaml bir baka anlam grebiliyorum. Ben dnyann; dinin, kastn, Brahmanizmin, Jainizmin, Hristiyanln, tanrnn, kutsal kitabn sana verdii tm koullamalardan vazgemeyi kastediyorum. Benim iin sannyas demek, u kararllk demektir: Kendimi bana dayatlan her eyden tamamen arndracam ve kendi kendime yaamaya balayacam; taze, gen, saf, kirlenmemi. Bu yzden sannyas masumluuna giritir. 1970'TEN 1985'E KADAR OSHO'NUN SANNYASNLERNDEN krmz ve portakal rengi tonlar giymeleri istendi. Ayn zamanda Osho'dan, mala olarak bilinen bir kolye alyorlard. Kolyede yz sekiz boncuk ve Osho'nun bir resminin bulunduu bir madalyon vard. Ek olarak Osho her sannyasine yeni bir isim veriyordu. Yeni isim hepsi iin ortak bir n ek ieriyordu; erkekler iin "swami', kadnlar iin "ma". Eril olann yolu farkndalktr ve farkndalk seni kendi benliinin efendisi olacan bir noktaya getirir. Swami'nin anlam budur. Diil olann yolu sevgidir ve sevgi seni tm varoluun annesi olacan nihai noktaya getirir. Ve ma'nn anlam budur. Nihai ieklenmesi iindeki bir kadn ana bir enerji haline gelir... Tm varolua annelik edebilir. Kutsanm hisseder ve tm varoluu kutsayabiir. Bir erkek nihai noktaya ulat zaman baba olmaz, anne olmaz, yalnzca efendi olur: Kendi benliinin efendisi. Sevgi ve farkndalk, iki yol budur. Ve ben eril dediim zaman tm erkeklerin eril olduunu kastetmiyorum ve ben diil dediim zaman tm kadnlarn diil olduunu kastetmiyorum. Farkndalk yolundan gemesi gerekecek kadnlar vardr. Onlara da swami demek isterdim, ama bu biraz kafa kartrc olurdu. Olduu haliyle, zaten ok lgnca... Bu yzden batan kmaya direniyorum. Ama bazen yle zamanlar oluyor ki, sannyas olan bir kadn gryorum ve ona ma

deil swami demek istiyorum. Ve bazen ok efemine bir adam geliyor ve bir kadndan daha diil grnyor. DAHA SONRA, 1985'TE OSHO YLE DER: Yava yava halkm ayrmaya baladm ve onlar ayrabilmek iin sannyasa giri ayinlerini yapmaya baladm, bylece onlar tanyacak, halkmn kim olduunu bilecektim. Onlara hatrlayabileceim isimler vermeye baladm, nk benim dnyann her tarafndan gelen her tr tuhaf ismi hatrlamam g. Gerek sebep yalnzca hatrlayabileceim isimler olmasyd; aksi halde benim iin imknsz olurdu. Artk neredeyse her lkeden, her dili konuan insanlar var: simlerini hatrlamak imknsz. Ama sana bir isim verdiim zaman, bu tamamen farkl bir konu. Sana bir isim verdiim zaman, sana belli sebeplerden, sende grdm belli niteliklerden, belli olaslklardan, zaten orada olan belli zelliklerden dolay bir isim veriyorum ve bunlarn hepsi hatrlanyor. Benim verdiim ismi ben biliyorum, anlamn ben biliyorum. Anlam, senin yaam tarzn, dzenin, potansiyelin, hepsi hatrlanyor. Benim iin seni hatrlamak daha kolay oluyor; aksi halde ok g, neredeyse imknsz. Sana, yalnzca seni tanyabileyim diye krmz giysiler verdim; tm dier bahaneler bouna. Srf sana gzel sebepler vermek iin -nk insanlar sana soruyor ve senin onlara iyi sebepler vermen gerekiyor- hi yoktan felsefe uydurmaya alyorum. Ama basit gerek bu, fazlas deil." VE 1986'DA, SANNYAS'IN DI SMGELERNN NEMSZ olduunu tekrar vurgular: nsan zihni hi olgun olmayan bir zihin. D simgelere tutunmaya balyor. Bu, dnyadaki tm dinlere oldu. Hepsi iyi balad, ama hepsi yoldan kt. Ve sebep dsal olann yle vurgulanmas ki, insanlarn isel olan tamamen unutmas. Dsal olan yerine getirmek yle yaam-souran bir i ki, dindarln asl anlam olan isel yolculuu hatrlamak iin boluk kalmad. Ben halkmn aka anlamasn istiyorum. Ne giysilerin, ne dsal ilkelerin, ne de gelenein sana verdii ve senin kabul ettiin baka herhangi bir eyin sana faydas olmayacaktr. inde devrim yaratabilen tek ey zihnin tesine, bilin dnyasna gitmektir. Bunun dnda hibir ey dindarca deildir. Balang olarak, dsal eylere bu kadar takntl bir dnyadan, sannyas da dsal eylerle balatmak zorunda kaldm -giysilerini portakal rengi olanlarla deitir, bir mala tak, meditasyon yap- ama vurgu yalnzca meditasyon zerindeydi. Grdm ki insanlar giysilerini ok kolay deitiriyor, ama zihinlerini deitiremiyorlar. Mala takabiliyorlar, ama bilinlerine ilerleyemiyorlar. Ve portakal rengi giysiler iinde olduklarndan, mala taktklarndan, yeni bir isme sahip olduklarndan, sannyasin olduklarna inanmaya balyorlar.

Sannyas o kadar ucuz bir ey deildir. Bu yzden, balang aamasnn bitmesi iin zaman geldi ve sen yeterince olgunsun. Portakal renginden, krmzdan holanyorsan ok gzel, bir zarar olmaz, ama faydas da olmaz. Mala'y seviyorsan, iinde resmim olan madalyonu seviyorsan, bu senin ssndr, ama dinle bir ilgisi yoktur. Bu yzden dini mutlak gereklilie indirgiyorum. Ve bu da meditasyondur. NSANLARIN BALANGI AYNLERN YAPMAYA BALADIIM gn, tek korkum uydu, "Bir gn takipilerimi dostum haline getirebilir miyim?" nceki gece uyuyamadm. Tekrar tekrar dndm, "Bunu nasl baaracam? Bir takipinin dost olmamas gerekir." O gece, Himayalar'daki Kulu Manali'de kendi kendime yle dedim, "Ciddi olma. Ynetim biliminin alfabesini bilmesen de her eyi idare edebilirsin." Bern tarafndan yazlan bir kitap hatrlyorum, Ynetim Devrimi. Onu, balnda devrim szc olduu iin deil, ynetim szc olduu iin okudum. Kitaba bayldm, ama doal olarak hayal krklna uradm, nk aradm ey bu deildi. Ben asla hibir eyi ynetemedim. Bu yzden o gece, Kulu Manali'de kahkaha attm.

WOODLANDS Osho Bombay'daki Woodlands sitesinde geni bir apartman dairesine tand, Mart 1974'e kadar orada yaad. Artk Osho yerlemiti ve bireyler ile daha yakn alabilirdi. nsanlarla bireysel olarak ya da kk gruplar halinde bir araya geliyor, dzenli konumalar yapyordu. Bunlarn arasnda, "Srlar Kitab" adn verdii, Vigyan Bhairav Tantra'nn yz on iki meditasyon yntemi de vard. Sannyasinler ve baka arayclar her sabah yakndaki bir kumsalda toplanp Dinamik Meditasyon yapyorlard. Ek olarak, Osho hl zaman zaman krlarda meditasyon kamplar dzenliyordu. Onunla tanmak iin gittike daha fazla Batl geliyor, ou sannyasla kabul ediliyordu. Ben tartmadan ok meditasyon ile ilgileniyorum. Bu tartmalar seni yalnzca itiyor, seni entelektel adan tatmin ediyor, sana yaptn her neyse ok entelektel, rasyonel olduu duygusunu veriyor. Ama yle deil. Bu yzden ben ne dersem diyeyim, bir adan seni ekmeye altm eyin tam zdddr. Bu tartmalar sz konusu olduunda, benim yaklamm rasyoneldir, yalnzca seni tatmin etmek, sana oynayabilecein oyuncaklar vermek iindir, bylece bir baka eye ikna olabilirsin. O baka bir ey rasyonel deildir; irrasyoneldir. Bizim meditasyonumuz yalnzca irrasyonel varolua bir sraytr. Ve varolu irrasyoneldir, gizemcidir, gizemlidir. Bu yzden ltfen sana sylediklerime tutunup kalma; seni yapmaya ikna ettiim eylere tutun. Yap, bir gn ben her ne sylediysem, anlam olduunu fark edeceksin. Ama

sylediklerime tutunmaya devam edersen, sana bilgi verebilir, seni daha bilgili klabilir, ama bilie eriemezsin. Ve benim sylediim eyler engel olur. 1971: ACHARYA'DAN BHAGWAN'A Mays 1971 'de Osho ismini Acharya Shree Rajneesh'den Bhagwan Shree Rajneesh'e evirdi ve aydnlandn ilk defa halk nnde aklad. Pek ok insan bana neden 1953'te aydnlandm gerei konusunda sessiz kaldm sordu. Neredeyse yirmi yl boyunca bu konuda, kendileri phelenmedii, biri kendiliinden bana gelip, "Sana bir ey olduunu hissediyoruz. Ne olduunu bilmiyoruz, ama bir ey kesin: Bir ey olmu ve sen artk bizimle ayn deilsin ve bunu saklyorsun." demedii srece kimseye, hibir ey demedim. O yllarda on kiiden fazlas sormad bana ve o zaman bile bilme arzularnn gerek olduunu hissetmediim srece elimden geldiince onlardan kandm. Onlara ancak bunu sr olarak saklayacaklarna sz verdikleri zaman syledim. Ve hepsi szn tuttu. Artk hepsi sannyasin, ama hepsi bunu sr olarak saklad. Dedim ki, "Bekleyin. Doru an bekleyin. Ancak o zaman aklayacam." Eski budalardan ok ey rendim. sa Tanr'nn Olu olduu konusunda biraz daha sessiz kalabilseydi, insanlk asndan ok daha faydal olabilirdi. Ben lkenin drt kesine yolculuk yapmay brakmadm srece bunu aklamayacama karar verdim; aksi halde ldrlrdm, burada olmazdm. Yolculuk yapmay, kitlelere karmay, bir kasabadan dierine hareket etmeyi bitirdikten sonra... Ve tek bir bodyguard yoktu. Beni ldrmek hi sorun olmazd, ok basit olurdu. Ama neredeyse yirmi yl boyunca bu konuda sessiz kaldm. Ancak onu anlayabilecek insanlarn toplandn grdm zaman akladm. Yalnzca artk kendi kk dnyam yarattm, kalabalklarla, kitlelerle ve aptal gruhlarla ilgilenmediim zaman akladm.

1973-1975: AKTF MEDTASYONLAR VE MZK Osho Temmuz 1973'teki meditasyon kampna be paral conga davul seti getirdi ve sonunda Pune'da yerletii zaman mritleri ile alarak gelitirdii aktif meditasyonlarn her birine elik edecek mzikler besteledi. Zihnin kaos iinde. O kaos dar karlmal, eylemle tketilmeli. Kaotik mziin faydas olabilir, bu yzden meditasyon yaparken kaotik mzik alnrsa, kaosunun dar karlmasna yardm

edebilir. inde akarsn, ifadeden korkmamaya balarsn. Ve bu kaotik mzik ierideki kaotik zihne arpar ve onu dar karr. Faydal olur. Rock, caz ve dier bir adan kaotik mzikler bir eylerin dar kmasna yardm eder ve o bir ey basklanm cinselliktir. Ben senin basklanan her eyinle ilgileniyorum. ada mzik yalnzca basklanm cinsellikle ilgileniyor, ama bir benzerlik var. Bununla birlikte, ben yalnzca basklanm cinsellikle ilgilenmiyorum; ben cinsel ya da deil, her tr basklanm eyle ilgileniyorum... Bu zihinsel durum nevrotiktir. Tm toplum hasta. te bu yzden kaotik meditasyon zerinde bu kadar srar ediyorum. Kendini rahatlat, toplumun sana dayatt her eyi, her durumu eylemle boalt. Onlar eylemle boalt, onlardan kurtul, bir katarsis yaa. Mziin faydas olur.

1974-1981: "PUNE BR" 21 Mart 1974'te, aydnlandktan tam olarak yirmi bir yl sonra, Osho Pune'daki Koregaon Park'na tanr. Orada yan yana yirmi drt hektar arazi zerinde iki konut satn alnmtr. Artk gelen giden sannyasinlerle imenlerin zerinde grmekte, tavsiye ya da zel grme arayan bireylerle bir araya gelmemektedir. Bilerek ulalmaz oldum. ok ulalabilirdim, ama sonra yava yava yardm edemediimi hissetmeye baladm; yardm etmek neredeyse imknsz oldu. rnein, sana bir saat versem sama sapan eylerden konuursun. Sana bir dakika versem, tam olarak gereken eyi sylersin, zihin ite byle iler. Btn gn ulalabilir olsam, aslnda hi ulalabilir deilimdir. Sekiz gn, on gn beklemek zorunda kalsan, o bekleyi iinde belli bir ayarlamann yaplmas, baz nemli sorunlarn yzeye kmas iin gereklidir. Bazen bir sorunun olduunu ve hemen bana geldiini, bana nemsiz eyler getirdiini gryorum. Gn boyunca bin bir sorun kyor, nemli deiller, ama o anda nemli grnyorlar. Bir saat beklesen sorun deiiyor, o zaman baka sorun getiriyorsun. Tm sorunlarn getirmene izin verilse, tamamen karmakark olursun, nk neye ihtiya olduunu, neyin nemli olduunu sen bilemezsin. Bu tm srecin parasdr.

BEYAZ BULUTLARIN YOLU Mays 1974'te Osho ngilizce bir dizi sylev verdi. Bu sylevlerde kendi yaklamn, usta-mrit ilikileri konusunda kendi fikrini, Pune'da almalarnn gelimesi konusundaki grn aklad. Sylevler Benim Yolum: Beyaz Bulutlarn Yolu bal altnda yaynland ve Bat'dan pek ok araycy cezbetti.

Beyaz bir bulut rzgr nereye gtrrse oraya srklenir, direnmez, mcadele etmez. Beyaz bir bulut fatih deildir ve yine de her eyin zerinde szlr. Onu ele geiremezsin, alt edemezsin. Ele geirecek zihni yoktur. te bu yzden onu alt edemezsin. Bir hedefe, amaca, kadere, anlama kilitlendiin zaman, bir yere ulamann deliliine sahip olduun zaman sorunlar kar. Ve yenilirsin, bu kesindir. Yenilgin varoluun doasnda vardr. Beyaz bir bulutun gidecek yeri yoktur. Hareket eder, her yere gider. Tm boyutlar ona aittir, tm ynler ona aittir. Hibir ey reddedilmez. Her ey yledir, var olur, eksiksiz bir kabullenebilirlik iindedir. te bu yzden benim yoluma 'beyaz bulutlarn yolu' diyorum. Beyaz bulutun yolu patikasz bir patika, yolsuz bir yoldur. Hareket etmek, ama sabit bir zihinle deil, zihinsizce hareket etmek... Bu yzden ben beyaz bulutum ve tm abam seni de gkyznde srklenen beyaz bulut yapmak. Gidecek hibir yer olmadan, hibir yerden gelmeden, yalnzca o anda, orada olarak. Mkemmel. Ben sana hibir ideal retmiyorum, sana hibir "olmal"y retmiyorum. Ben onu, bunu olmalsn demiyorum. Benim tm retim basite udur: Her kimsen, onu yle eksiksizce kabul et ki, baarlacak hibir ey kalmasn. O zaman beyaz bulut olursun.

"YEN BR AAMA" Haziran 1974'te, Osho almalarnda yeni bir aama baladn ilan ederek, Pune'da ilk meditasyon kampn kurdu. O andan itibaren yalnzca gerek arayclar ile alacakt. Ve ilk defa, Osho meditasyonlara kiisel olarak nderlik etmedi. Bunun yerine, meditasyon salonuna bo sandalyesi getiriliyordu. Bu kamp pek ok adan farkl olacak. Bu gece almalarmda tamamen farkl bir aama balatyorum. Burada olduun iin talihlisin, nk yeni bir tr isel almaya tank olacaksn. Bunu sana aklamalym, nk yarn sabah yolculuk balayacak. ... Bir baka yeni ey. Ben orada olmayacam; yalnzca bo sandalyem orada olacak. Ama beni zlemeyin, nk bir anlamda orada olacam ve bir anlamda nnde hep bo bir sandalye vard. u anda sandalye bo, nk zerinde oturan kimse yok. Seninle konuuyorum, ama seninle konuan kimse yok. Anlamak g, ama ego yok olduu zaman sre devam edebilir. Konumak, oturmak, yrmek, yemek yemek devam edebilir, ama yapan kaybolmu tur. u anda bile, sandalye bo. Ama u ana kadar kamplarda hep seninle birlikteydim, nk sen hazr deildin. Artk hazr olduunu hissediyorum. Ve benim yokluumda almaya daha hazr olman iin yardma ihtiyacn var, nk fiziksel olarak var olduumu bilirken belli bir heyecan hissedebilirsin. Bu sahtedir. Orada olduumu bilirken hi yapmak istemediin eyler yapabilirsin; srf beni

etkilemek iin daha fazla aba gsterebilirsin. Bunun fazla faydas olmaz, nk faydal olacak tek ey kendi benliinden gelir. Sandalyem orada olacak, seni izliyor olacam, ama kendini tamamen zgr hisset. Ve orada olmadm dnme, nk bu moralini bozabilir ve o zaman moral bozukluu meditasyonuna engel olur. Ve u da hatrlanmaldr: Ben hep bu fiziksel beden iinde, seninle olamam: Bir gn fiziksel ara geride braklmak zorunda kalacak. Beni ilgilendirdii kadaryla almalarm tamamland. Bu fiziksel arac tayorsam, senin iin; bir gn braklmas gerekecek. Bu olmadan nce benim yokluumda, ya da fiziksel olmayan varlmda, ki bu da ayn anlama gelir, almaya hazr olmalsn. Ve bir kez yokluumda beni hissedince, benden zgrlemi olursun ve o zaman ben bu bedende, burada deilken bile benimle iletiimi kaybetmezsin. Buda oradayken hep olur: Fiziksel varl o kadar anlaml olur ki, ld zaman her ey parampara olur. Sandalyem bo olabilir; yokluumu hissedebilirsin. Ve unutma, ancak yokluumu hissedebildiin zaman varlm da hissedebilirsin. Fiziksel aracm orada deilken beni gremiyorsan, beni hi grememisin demektir. Ben una sz veriyorum: Orada, bo sandalyede olacam ve bo sandalye aslnda bo olmayacak. Bu yzden terbiyeni takn! Sandalye bo olmayacak, ama benim fiziksel olmayan benliim ile iletiim halinde olmay renmen daha iyi. Bu daha derindir, daha zel bir dokunutur ve iletiimdir. te bu yzden bu kampta almalarnda yeni bir aamann baladn sylyorum ve buna samadhi sadhana ibir adn veriyorum. Sana reteceim yalnzca meditasyon deil, mutlak sevin. O yalnzca ilk adm deil, son adm.

YORUMLAR VE SORULARA YANITLAR Temmuz 1974'ten 1981'e kadar Osho sylevler vermeye, zaman zaman Hindi dilinde ya da ngilizce konumaya devam etti. Pek ok spiritel gelenekteki aydnlanm gizemcilerin retileri zerine yorumlar yapt: Tao, Zen, Hristiyanlk, Hassidizm, Sufizm, Baullar, Hindu gizemciler, Tibet Budizmi, Tantra, vs. Deiik gnlerde seyirci tarafndan sorulan sorulara yant verdi. Her on gnlk dnem ayr bir kitap olarak yaynland, yedi ylda iki yz krktan fazla kitap yaynland. Kendi yolunu aramalsn; herkes kendi yolunu aramal. Ben tm yollar sana mmkn klacam, bylece grebilecek, hissedebileceksin. Ve doru yola rast geldiin zaman, iinde byk bir coku ykselerek hemen greceksin. Bu iarettir; bu senin ikliminin geldiini, beklediin zamann bu olduunu, bunun senin baharn olduunu gsterir.

BEN YEN BR DN LAN EDYORUM - ESAS DN slam'da Sufizm, Budizm'de Zen, Yahudilik'te Hassidizm olarak bilinir; esas z. Ama ben senin dilinden konuuyorum, anlayacan ekilde konuuyorum. Ben dinsiz dilden konuuyorum. Ben hi dindar deilmiim gibi konuuyorum. te dnyada buna ihtiya var. Bu yirminci yzyln tamamen batl inanlardan kurtulmu, tamamen plak bir dine ihtiyac var.

DARAN Osho konutunun yanndaki kk oditoryumda her akam yedide, bir, iki saat iin bir grup arayc ile grrd. Bu daran'larda dnyann her yerinden gelen yeni sannyasinlerin giri ayinlerini yapar, gelip giden insanlarla selamlar, sorular yantlar, sorunlar zerine tavsiyeler verirdi. Aram alanlarndan gruplar, aram programlarna katlanlar bu toplantlara dnml programlarla katlrd. Osho ile konuklar arasndaki bu samimi, yz yze grmeler kaydedilmi, "Daran Gnlkleri" ad altnda yaynlanmtr. nsan yava yava tek bana olmay ve kendine daha fazla gvenmeyi renmelidir. Benim yardmm bir bamllk yaratmamaldr. Senin gerekten daha tetikte, kendi yaamna, yreinin sesine gvenmene yardm etmelidir. Bu yzden gelip bana soru sorduun zaman benim yantm o deildir. Yreinin iini aramal, kendi yrein ilev gsterseydi yantn ne olur, grmeliyim. Ben asla kendi bama karar vermem, nk bu ykc olurdu. Bu dardan bir ey olurdu. Bu yzden soru sorduun zaman senin iine bakyorum; karar vermiyorum. Senin iine bakyorum, seni hissediyorum, senin gremediin kendi yreini gryorum ve o yrein karar vermesine izin veriyorum. Bu yzden en fazla, yreini sana tercme ediyorum. Ben bir ebeyim. Bu yzden, eer karar verebiliyorsan, gzel. Yava yava kendi isel zn ve onun ne dediini dinlemeye balayacaksn. Ve o gven domaldr. Aksi halde bana gvenmek senin iin tehlikeli olabilir, nk o zaman hep dtan bir aracya baml olursun. Bu bir alkanlk haline gelebilir, bu yzden yalnzken ya da benden uzaktayken ne yapacan bilemeyebilirsin. Bu yzden buradayken bile, neye karar verebilirsen ver. Bir karara varmann neredeyse imknsz olduunu hissettiin zaman, olumlu ve olumsuz yanlar neredeyse dengedeyse, ikiye blndysen, ancak o zaman bana gel. Ve o zaman da sana ancak yardmc olabilirim; sana hibir ey dayatmam. En fazla seninle kendin arasnda kpr olurum. Benim ilevim budur.

Bu yzden, yava yava kpry grebilirsin ve kendinden gerek benliine hareket edebilirsin; bana duyduun ihtiya gittike azalr. Bir gn karar veremediin hibir ey kalmaz. O zaman olgunlamsn demektir. Olgun olursun. Ne zaman bir sorun ktn grsen, bu iyi bir frsattr, bir meydan okumadr, kritik bir andr. Onu yaratc bir ekilde kullan, yollar ve yntemler bul. Sessizce kendi yreini dinle ve orada bir belirlilik doarsa, gzel; benim yardmm oktan almsndr. Ama ancak nadir anlarda, karar veremediinde, karanlk ok fazlaysa ve kafan tamamen karmsa -sen buna karar vermisen ve zihnin baka bir ey sylyorsa, sen ona karar vermisen ve zihnin bunu sylyorsa ve sen ikisi arasnda kalmsan; asl benliinin sesinin tek bir ses olduunu gremiyorsan, tam ortada kalmsan- ancak o zaman bana gel. O zaman da, sana verdiim eyin benim tavsiyem olmadn hep hatrla. O senin yreinin iindekini sana uzatmamdr. Ksa sre sonra sen de grmeye balayacaksn.

VZYONU PAYLAMAK Pek ok Batl sannyasin Pune'da birka ay geirdi ve sonra kendi lkelerine dnd. "Daran'dan ayrlma"lar srasnda sk sk evde meditasyonlarn nasl devam ettireceklerini, Osho'nun vizyonunu ve benzersiz meditasyon tekniklerini dostlar ve aileleri ile paylamak iin ne yapabileceklerini sordular. Osho insanlarn Bat'da meditasyon merkezleri amalarn sk sk nermi olsa da, tekrar tekrar kimsenin dinini deitirmekle, insanlar sannyas'a dntrmekle ilgilenmediini, yalnzca almalarnn ilgi duyanlara ulalabilir klnmasn istediini vurgulamtr. Sana misyoner olma dediim zaman, kendini bakalarna dayatma demek istiyorum. Payla, dayatma. Paylamak tamamen farkldr, dier insana kar ok saygldr. Paylamak iddet dolu deildir, ama dayatmak yledir. Dier insana kar saygl olmazsn, yalnzca dier insan bir ara olarak kullanm olursun; yalnzca onu dndrmekle ilgilenirsin. Bu yanltr. Asla bir insan bir baka eyin arac olarak kullanma, nk her insan kendi iinde bir hedeftir. Misyonerlik karndaki insana kar ok saygszcadr. Tek fikir onu nasl dndreceidir, onu nasl mezhebinin paras klacadr. Gerekte paylamakla ilgilenmemektedir. Paylama tamamen farkldr: Paylarsn, nk bir deneyim yaamsndr, nk bir ey grmsndr. Koulsuzca paylarsn. nsan dnerse, bu asl ama deil, yalnzca bir yan rndr. Onun paras olmazsa, sen tamamen mutlusundur. Mutlusun, nk paylamsndr. in bitmitir. Herhangi bir sonu aramamaktasndr. Tm olaslklarn bilincinde olmak iyidir, aksi halde insan misyonerlie eilimli olur. Yalnzca payla ve unut. Tohumlar ek ve devam et, o tohumlara ne olduunu grmek iin arkana bakma. Zamanlar gelince, bahar geldiinde bir ey olacaktr.

MEDTASYONA HAZIRLIK OLARAK TERAP 1975 yl boyunca Osho Doulu meditasyon teknikleri ile Batl terapi yntemlerine devrim getiren programlarn ve atlyelerin genilemesine rehberlik etti. Austos 1975'te ilk terapi grubu balad. Grup srelerine gnlk Dinamik ve Kundalini Meditasyonlar, Osho'nun sabah sylevleri, gruptan nce veya sonra on gnlk meditasyon kamplarna katlmak dahildi. Daran'da, Osho yeni gelen gruplara nerilerde bulunuyor, grup liderlerine tavsiyeler veriyor, grubun katlmclar ile gryordu. 1977'nin sonunda elli farkl grup nerilebiliyordu ve aram dnyadaki en byk ve en yeniliki byme merkezi olarak tannyordu. Byme grubuna ihtiya vardr, nk iliki kurmak, sevmek, iletiim kurmak iin muazzam bir ihtiya duyuyorsun. Bat'da temel sorun nasl iletiim, iliki kurabilecein. Burada pek ok Batl var. Daran'da bana geldiklerinde sorunlar yzde yz iliki sorunlar, nasl iliki kuracaklar. Tek bir Hintli bile gelip, "Nasl iliki kuracam?" diye sormad. Bu onlar iin hi sorun deil. "Nasl sessiz olacam? Nasl kendi benliimde olacam?" diye soruyorlar. te bu yzden Japonlar dndaki Doulularn gruplara katlmasn nermiyorum. Birka Japon'a terapi gruplarn nerdim, nk Japonya Dou'daki en Batl lke. Bir iki kez Hintlileri gnderdim. Yalnzca isimde Hintliydiler. Dou'da domulard, ama zihinleri Doulu kavramlarla etkilenmemiti, zihinleri Batlyd. Hristiyan okullarda Hristiyan misyonerler tarafndan eitilmilerdi. Tm eitimleri ve yetitirili tarzlar Batlyd. Bu insann, neye ihtiyac olduuna baldr. Birka Batl iin de gruplar nermedim. liki kurmaya ihtiyac olmayan Batl grdm zaman grup nermiyorum, o zaman gerek yok diyorum. Ama en az be bin yllk farkl psikolojik koullanma var. Bunun hesaba katlmas gerek. BENM TERAPSTLERM DNYANIN EN YLER, NK dier terapistler yalnzca terapist, meditasyoncu deil. Benim terapistlerim ayn zamanda meditasyoncu. Terapi yzeysel bir eydir. Zemini temizlemeye yarayabilir, ama temiz bir zemin olmas bir bahenin olduu anlamna gelmez. Daha fazlasna ihtiyacn olacak. Terapi olumsuzdur; yalnzca yerdeki otlar, talar yok eder, bahenin topran hazrlar. Ama ii orada biter. Batl terapi hl ok ilkel bir aamadadr. Daha gidecek ok yolu vardr. Ve meditasyonla ilikilenmedii srece, yzeysel olarak biraz faydas olabilir, ama insann bymesine gerekten yardm edemez.

Bu yzden benim terapistlerim dnyadaki en iyileri dediim zaman, benim terapistlerimin yalnzca terapist olmadn, ayn zamanda meditasyoncu olduunu kastediyorum. Dier terapistler yalnzca terapist.

ZARFI TTRMEK: KARILAMAK VE LKSEL TERAP 1970'lerde, Pune aram'ndaki terapi gruplarnn pek az katarsis srelerini ya da plakl kullanm olsa da, basnn en ok ilgisini ekenler bu gruplar. Bir Alman film irketine (sahnelenmi) tanma grup seans ekmesi iin izin verildi ve sonuta ortaya kan belgesel, Aram, dnya apnda tartma ve fke yaratt. Film 1980'lerde de gsterilmeye devam etti ve anti klt gruplar tarafndan Osho'nun almalarnn tehlikeli olduu ve kar klmas gerektii iddialarn desteklemek iin kullanld. Bu komnde pek ok psikoterapi dzenledim. Kitleler tarafndan yanl anlalacaklar, yanl anlalmak zorundalar, nk psikoterapik durumda tm inkr edilmi ksmlar yzeye karmak zorundasn. Biri fkesini inkr ediyorsa, psikoterapik durumda buna izin verilmelidir. Ancak o zaman psikoterapinin faydas olur, tedavi edici olur, seni iyiletirir. Tm yaralar amaldr. ok irin akmaya balar. Tanma grubunu izlesen miden bulanr. Miden bulanr nk ylesine bir hayvanslk ortaya kar ki; insanlarn yle hayvanlar olduunu asla hayal edemezsin. Ama o hayvanslk senin de iinde, yalnzca bastrlm. Onu basklayarak zemezsin. Tanma grubunda -tanma szcnn anlam budur-kendinle btnln iinde tanmalsn. Basklanm olan her eyi dar karmalsn. Her eyi dar karmalsn, neyin iyi, neyin kt olduunu deerlendirmeden. Ve aniden iinde kkreyen byk hayvanlar grrsn. Onlar vahidir ve vahi olmamalar retilmitir. Vahi olmaman vahetini basklamtr. Hi sebep olmadan byk bir fke ykselir. Duvarlar dvmeye, kendini dvmeye balarsn. Ve yle dersin, "Ben ne yapyorum? Daha nce hi yapmadm. Bu nereden geliyor?" Ama byk dalgalar halinde kabarmaktadr. Ve tm sre, onu kendi haline brakmaktr. Tm ksmlar ifade edildii zaman -cinselliin, fken, agzlln, kskanln, kzgnln- tm paralar ifade edildii zaman byk bir sakinlik ykselir, frtnadan sonraki sessizlik. Bu kitleler tarafndan anlalamaz. Aslnda onlar ok fazla kendilerini tutarlar. Anlamak da istemezler, nk anlamak, kendi ilerine bakmak demektir ve kendi ilerinde de ayn eyleri bulacaklardr. PUNE'DA BRKA GRUP VARDI VE BEN NSANLARIN hangi srayla, hangi gruba gireceine karar veriyordum. Bu gruplar terapiydi; bu yzden ilk nce sessiz terapiler ve meditasyon terapileri uygulanyordu. Bunlar baaramayanlara daha aktif terapiler veriliyordu. Bu bile yeterli

olmazsa, yastklar dvdkleri, bardklar, lk attklar terapiler veriliyordu... ama kimseye dokunmamak kaydyla. ounlukla bu yeterli olurdu. Nadiren daha fazlasna ihtiya duyan, henz arnmam biri olurdu. Bu tr insanlar iin fiziksel karlamalara izin verilen terapiler vard. Ama kimseye zarar vermemelerine dikkat eden bir terapistleri olurdu. Ve bu insanlara, bu terapiyi kendilerinin kabul ettiini belirten bir form imzalatlrd. Katlmak istemiyorlarsa katlmayabileceklerini syleyen bir form. Bu onlarn bireysel seimi idi. Bu terapilerin insanlara muazzam faydas oldu. Ve bu terapiler srasnda her ne yapyorlarsa, devaml tank olmay hatrlamalar gerekiyordu, dnyann bilmedii ksm buydu, birine vuruyor olsalar bile ilerinde bir izleyici vard. Ve birbirlerine vurduktan sonra birbirlerine sarlr, alarlard, byk bir merhamet aa kard. Cinsel terapilerde erkeklere ve kadnlara deneyimlerini sorardm: "Ne deneyim yaadn? Bundan ne kazandn?" Ve yine artcyd. Bir kadn ryasnda hep tecavze uradn grdn, gecenin ortasnda titreyerek, terleyerek uyandn anlatt. Devaml tekrarlayan bir ryaym. Ama bu terapiden sonra rya yok olmu, uykusu sakin olmu. Grubun iinde tecavze uramamt, ama bir cinsel terapiye katlmt. Terapi bir oyundu, kimse tecavze uramamt. Kimse istei dnda bir ey yapmaya zorlanmamt. Ve dileyen, diledii an terapiden kabiliyordu. UNUTMA, BU GRUPLAR HEDEF DEL, ONLAR YALNIZCA seni meditasyona hazrlyor. Onlar hedef deil; yalnzca gemiin hatalarn zmek iin basit yntemler. Sisteminden eskiden beri baskladklarn atnca, seni izleyicilie gtreceim. O zaman izlemek daha kolay olacak. Ama gruba baml bir insan olmayacaksn, grupu olmayacaksn. Artk dnyada grup bamll olan insanlar yayor; bir gruptan dierine gidiyorlar. Bir tanma bitiyor, sonra bir baka maraton, sonra getalt, sonra u, sonra bu... Birka gn sonra yerinde duramamaya balyor, nk nerede ifade edecek? Normal toplumda ifade edemiyorlar, basklamak zorunda kalyorlar. Bu yzden grup bir k yolu oluyor. Normal toplum seni basklamaya, grup ifade etmeye zorluyor, ama gerekte bymyorsun. Normal topluma yine dneceksin, yine basklayacaksn. te bu komn Esalen gibi enstitlerden bu adan farkl. Onlar gruplarla bitiyor, biz gruplarla balyoruz. Onlarn bittii yer, tam olarak bizim baladmz yerdir. Benim almalarmla binlerce terapistin ilgilenmesi tesadf deil. Sannyasinlerim arasnda en byk meslek grubu psikoterapistler. Artk btn dnyada byk bir ihtiya duyuluyor: Tanma, ilksel terapi, getalt insanlarn ykn biraz almaya yardmc olabilir, ama onlarn buda olmasna yardmc olamaz. Onlarn uyanmasna yardm edemez."

ARAM GENLEMES Mart 1976'da alnan binalarn yenilenmesi ve yeniden ekillendirilmesi tamamlanmt. Osho binalara aydnlanm gizemcilerin isimlerini verdi: Francis, sa, Eckhart ve Krina. Gnlk konumalarn Chuang Tzu Oditoryumunda yapyordu. Burada, konutunun yannda, bir sineklik geni yuvarlak bir veranday eviriyordu. Mart 1977'de Buda Salonu'nun inas tamamland. Osho'nun ngilizce verdii sylevler iin daha fazla insan alabiliyordu. Aram i blmleri yayn, basn ofisi, zanaatlar, bir mzik blm, ipek pano tesisleri, bir giyim maazas ve ayn zamanda mzik enstrmanlar yapan bir marangozhaneydi. Ve Austos 1977'de bir frn ile mcevher, tabak anak ve rg stdyolar vard. Buras bir pazar yeri. Pazar yerine daha ok benzeyen baka bir yer bulabilir misin? Aram' Himalayalar'da bir yerde yapabilirdim. Himalayalar'a baylrm, benim iin Himalayalar'da olmamak byk bir fedakrlk. Ama baz amalar sebebiyle aram' Himalayalar'da yapmadm. Ben pazar yerinin bir paras olarak kalmak istiyorum. Ve bu aram neredeyse pazar yerinin bir paras olarak idare ediliyor. te bu yzden Hintliler kzyor, anlayamyorlar. Aramlar yzyllardr biliyorlar, ama bu aram onlarn kavraylarnn dnda. Dini sylevleri dinlemek iin para demek gerekliliini dnemiyorlar. Onlar hep bedava dinlediler, yalnzca bedava da deil, sylevden sonra aram prasad, yani yiyecek ve tatl datr. Sylevleri dinlemeye gidenlerin ou sylev iin deil, prasad iin giderler. Burada para demek zorundasn. Ben ne yapyorum? Ben bunun kesinlikle pazar yerinin bir paras olmasn istiyorum, nk sannyasinlerimin manastrlara tanmasn istemiyorum. Dnyada kalmallar. Onlarn meditasyonu dnyada bymeli, onlarn meditasyonu ka olmamal. Bu yzden burada her ne huzur buluyorsan, gittiin her yerde koruyabileceksin onu. Hi sorun olmayacak. Her eyi yle idare ediyorum ki, baka bir yerde seni her ne rahatsz edecekse, burada var! Benim tm abam parann kesinlikle kabul grd, erkeklerin ve kadnlarn coku ve kutlama iinde, korkusuzca bir arada yaad, dnyada olup biten her eyin devam ettii ve yannda meditasyonun byd minyatr bir dnya yaratmak. Meditasyon gittike daha gleniyor, nk tm meydan okumalar burada. Dilediin her yere gidebilirsin. Kimse senden huzurunu alamaz. Sessizlik senindir! Benim yzmden deil. Onu sen kazandn, sen hak ettin.

TACZ Batdan gelen ziyareti says bydke, yabanclara, zellikle de kadnlara taciz olaylar sklat. Erkekler ile kadnlar arasndaki sevgi gsterileri, kolsuz giysiler giyilmesi, cinsel yasaklarn bulunduu Hint kltrnde provokatif grld. Ve Osho'nun Hint politikasn ve yozlamasn eletirmesi her dzeydeki hkmet grevlisinin aklndan kmaz oldu. Aram'a kar bir dizi basklayc nlem balattlar, bunlarn arasnda yeni binalara izin vermemek, gelecekleri yer olarak aram' gsteren turistlere vize vermemek vard. Toplumdan destek grmyorum. Var olmam bile bir mucize, bu ok mantksz. Burada olmamam gerekirdi. Toplum beni desteklemiyor, destekleyemiyor. Ellerinden gelen her ekilde, almalarm iin engeller yaratyorlar. Geen gn gazeteleri okuyordum, bir adam hkmete benim Hindistan'dan karlmam nermi. ok dindar bir adam olmal, nk benim dini yok ettiimi sylemi. Ve srf karlmakla da tatmin olmuyor, sonra dilimin kesilmesini, bylece konumamn engellenmesini nermi; ellerim de kesilmeliymi, bylece yazamayacakmm. Ve kendini dindar sayyor! SEVDN BRNE SARILMAKTA, SEVDN BRN PMEKTE yanl olan ne? Kucaklaman kimseye dayatma, o zaman irkinleir. Hintliler bunu yapp duruyor. Ve benim kadn sannyasinlerim bunun farknda. Pazar yerindeyken, Hintliler gerekten irkin davranyor. Poponu imdikliyor. Bu ok irkin. Bedenini bedenine srtyor, bu irkin. Sana yiyecekmi gibi bakyor, bu irkin. Ama bu davran onlar tarafndan kabul gryor, iyi karlyorlar. Bir insan seviyorsan el ele tutuursunuz, ona sarlrsn, prsnz, bu kimseyi ilgilendirmemeli. Neden bakalar alnyor? Alnyorlarsa, onlarda bir sorun var. Belki kskanyorlar, ama kskanlklarn gsteremiyorlar, bu yzden fkeleniyorlar. Belki onlar da birilerini kucaklamak istiyorlar, ama cesaretleri yok; toplumdan korkuyorlar. Bu yzden sana ok kzyorlar. Onlarn yapamadklar bir eyi bir bakasnn yapmasn istemiyorlar.

YEN BR KOMN VZYONU Osho sylevlerinde almalarn tacizler ve blnmeler olmadan srdrebilecei izole bir yer bulmaktan bahsetmeye balar. "Yeni komn"n ina edilebilecei ve almalarnn spiritel boyutunun daha derinleebilecei, Hint krlarnda geni bir yer aray balar. Gurdjieff ok gizemli bir hayat yaad; hi bilinmiyordu. Okulu gizli bir okuldu. Orada olan biteni insanlar ancak tahmin edebiliyordu.

almalarmn yeni aamasnda ite byle olacak. Komnm gizlenecek, yeraltna inecek. Darda bir yz olacak: Dokumaclar, marangozlar, tencereciler... Yz bu olacak. Konuk olarak gelen insanlar iin ok gzel maazalarmz olacak; teberi satn alabilecekler. Sannyasinlerin yaratcln grebilecekler; resimler, kitaplar, ahap ilemeleri. Onlara evre gsterilecek -gzel bir gl, yzme havuzlar, be yldzl bir otel- ama gerekte ne olup bittiini gremeyecekler. Olan bitenlerin neredeyse tamam yeraltnda olacak. Yeraltnda olmal, aksi halde olamaz. Sana birka srrm aacam ve onlar amadan lmek istemem, nk artk dnyada yaayan, o almalar yapacak birini bilmiyorum. Taoizm'den, Tantra'dan, Yoga'dan, Sufilerden, Zen insanlarndan srlarm var. Dnyann neredeyse tm geleneklerini yaadm; pek ok mr boyunca gezgin oldum. ok iekten bal aldm. Ve eninde sonunda gitme zaman gelecek ve bir kez daha bedene brnemeyeceim. Bu benim son yaamm olacak. Topladm onca bal seninle paylamak isterim, bylece sen de bakalar ile paylarsn ve yeryznden kaybolmaz. Bu ok gizli bir alma olacak; bu yzden ondan bahsedemem. imdiden ok konutum sanrm! Bunu bile sylememeliydim. alma yalnzca kendini tamamen adamlar iin olacak. u anda burada gerekleen olgudan olabildiince ok insan haberdar etmek iin byk bir basn ofisimiz var. Ama yeni komnde gerek alma dnyann gzlerinden kaybolacak. Basn ofisi ilev gsterecek, baka sebepler iin ilev gsterecek. nsanlar gelmeye devam edecek, nk konuklarn arasndan sememiz gerek; katlabilecek insanlar, komnde kaybolabilecek insanlar davet etmeliyiz. Ama gerek alma tamamen gizli olacak. Yalnzca ikimizin arasnda olacak. Seninle benim aramda fazla konuma da gemeyecek. Ben gittike daha sessiz olacam, nk gerek paylama enerji aracl ile olur, szckler aracl ile deil. Sen sessizlik iinde enerji almaya hazr olduka, ben daha da sessizleeceim. Ama senin iin byk bir hazine saklyorum. Alc olun... nsan tarihinde gzel olan, byk olan onca ey isel keif iin enerjilerini bir araya getiren birka insan aracl ile oldu. Benim komnm isel keif iin bir gizem okulu olacak. Bu var olan en byk keif ve en byk dans.

SESSZ SATSANGLAR VE BUDA'NIN DHAMMAPADA'SI ZERNE YORUMLAR Haziran 1979'da Osho sessiz paylam ya da satsang zerine on gnlk bir deney yrtt. Buda Salonuna geliyor, sylev vermek yerine bir saatlik mzik ve sessiz meditasyon iinde, topluluk ile oturuyordu. 21 Haziran'da Osho, Gautama Buda'nn Dhammapada's zerine on iki ksmlk yorum dizisine balad. Szckler bana gittike daha zor geliyor. Gittike daha fazla aba gerektiriyor. Bir ey sylemek zorundaym, bu yzden sana bir eyler syleyip duruyorum. Ama en ksa zamanda hazr olman

istiyorum, bylece sessizlik iinde oturabiliriz... Kular ve tlerini dinleyerek... Yalnzca kendi yrek atlarmz dinleyerek... Srf orada olarak, hibir ey yapmadan... En ksa zamanda hazr ol, nk herhangi bir gn konumay brakabilirim. Ve brak haber dnyann her kesine yaylsn: Beni yalnzca szckler aracl ile anlamak isteyenler en ksa zamanda gelmeli, nk herhangi bir gn konumay brakabilirim. Tahmin edilemeden, herhangi bir gn olabilir bu, bir cmlenin ortasnda bile olabilir. O zaman cmleyi tamamlamayacam! Tamamlanmadan sonsuza dek asl kalacak. Ama bu sefer beni geri ektin. Buda'nn bu deyilerine Dhammapada denir.

SUKAST GRM 22 Mays 1980'de, kktendinci bir Hindu grubunun yesi olan Vilas Tupe, sabah sylevi srasnda Osho'ya bak frlatt. Yerel polise ihbar yaplmt ve olay srasnda salondaydlar. Polis Tupe'u gzetim altna ald, gtrrken Osho konumaya devam etti. Polis memurlar ve Vilas Tupe'un grubu yasal ilemleri maniple ettikleri iin dava dt ve Tupe mahkum edilmeden serbest brakld. Osho birka hafta sonra olan biteni aklad. Puna sulh yargc bana bak atan, beni ldrmek istedii ak olan deliye ilikin kararn verdi. Onu serbest brakt ve onu serbest brakmasnn sebebi -verdii en temel sebep- gerekten dnmeye deer. Buna gldm, ok keyif aldm! Onu serbest brakmasnn sebebi, bu beni ldrmeye ynelik bir teebbs olsaym sylevime devam etmezmiim! Biri seni ldrmeye alrken kim konuabilir? Ama o yarg beni tanmyor. lsem bile devam ederim, ondan nce bitirmezdim! Ama anlayamyor. Onun anlamamasn anlayabiliyorum. Biri seni ldrmeye alrken ayn ekilde konumaya devam edebilir misin? Sav ok geerli grnyor. Bu yzden, sradan kitlelere ne diyecek? Eitimli bir yarg bile ayn ekilde dnyor.

DNYAYA YAYILMA 1980'in sonunda ve 1981'in banda, Osho'nun kitaplar, teyp kasetleri ve video kasetlerinin datlmas iin Amerika Birleik Devletlerinde bir merkez kuruldu. Deniz ar lkelerdeki sannyasinler yerel meditasyon merkezlerini ve komnleri desteklemeleri iin tevik edildi. Yeni grup nderlerini eitmek iin programlar ald. Londra'da, 1981 baharnda Osho'nun meditasyonlarndan rnek veren iki gnlk almalar ve Mart Organizasyonu isimli atlye almalar yapld ve Londra otobslerine, metro

trenlerine konulan reklamlar sayesinde bunlara be yz kii katld. Ardndan, dnyann baka bakentlerinde benzer organizasyonlar yapld. Benim abam yalnzca burada bir buda alan yaratmak deil, dnyann her yerinde kk vahalar yaratmak. Bu muazzam olasl yalnzca kk bir komnle snrlamak istemiyorum. Bu komn kaynak olacak ve btn dnyada ubeleri olacak. Buras kk olacak ve byk bir aa haline gelecek. Her lkeye ulaacak, her potansiyel insana ulaacak. Dnyann her yerinde kk komnler, merkezler yaratacaz. Dnyada ol, ama dnyadan olma. Dnyada yaa, ama dnyann senin iinde yaamasna izin verme. Benim mesajm bu. Bir Zen deyii vardr: "Yabankazlar yansmalarn drmek istemez. Suyun onlarn imgesini alacak zihni yoktur." Yabankazlar suyun zerine yansmalarn drmek arzusuna sahip deildir ve suyun o imgeyi alma arzusu, alacak zihni yoktur, ama olur ite! Yabankaz uarken, su onu yanstr. Yansma oradadr, imge oradadr, ama suyun yanstacak zihni, yabankaznn yanstlma arzusu yoktur. Sannyasinlerimin yolu bu olmaldr. Dnyada ol, dnyada yaa, btn olarak yaa, hrslarn olmadan, arzularn olmadan, nk tm arzular seni yaamaktan alkoyar, tm hrslar u ann feda eder. Agzl olma, nk agzllk seni gelecee gtrr; sahiplenici olma, nk sahiplenicilik gemie tutunmana sebep olur. u anda yaamak isteyen bir adamn agzllkten, sahiplenicilikten, hrslardan, arzulardan kurtulmas gerekir. Ve benim meditasyon sanat dediim eyin tamam budur. Farknda ol, tetikte ol, bylece tm bu hrszlar iine girip seni kirletme frsatna sahip olmasn. Meditasyon yap, ama dnyada ol. Ve benim deneyimim udur: Dnyann muazzam faydas vardr, seni meditasyon halinde klmak konusunda muazzam yardm olur. Dikkatini ekecek her frsat verir, ama dikkatin dalmazsa her baar muazzam bir coku olur. Odaklanm kalrsn, bir siklonun merkezi olursun. Siklon evrende kkrer durur, ama senin merkezin etkilenmez. Gerek sannyasinlerin yolu budur: Dnyada kalmak, ama ondan etkilenmemek, dokunulmamak.

SESSZLK NDE 10 Nisan 1981'de Osho almasnn nihai aamasna girdii ve o gnden itibaren yalnzca sessizlik aracl ile konuaca mesajn yollad. Sektereri ile grmeye devam ediyordu, ama ortaya kmyordu. Bu durum satsanglar tekrar balayana kadar hafta devam etti. Sonra Osho meditasyon

salonuna gelmeye, mritleri ve konuklar ile sessizce oturmaya balad. Toplantlarn banda kadim bir Budist ilahisi syleniyordu ve toplantlar mzik, ark ve danslarla sona eriyordu. Bu arada Osho'nun sal gittike daha hassaslayordu. Alerjilerine ek olarak, artk iddetli srt arlar ekiyordu ve doktorlar sonunda ameliyata ihtiya duyacandan korkuyordu. Bir disk kaymas ve arlamas durumunda sinir ezilmesi potansiyeli ile endieleri oald. Osho'nun zel sekreterinin asistan Ma Anand Sheela, bir kriz daha geirmesi ihtimaline karlk tedavi grmesi iin Amerika Birleik Devletleri'ne gitmesini ayarlad. 1 Haziran 1981'de ev halk ve tp ekibi ile birlikte Bombay'dan New York'a utu.

1981-1985: THE BIG MUDDY RANCH(2) Osho'nun Amerika Birleik Devletleri'ne gelmesinden birka hafta sonra Sheela dou Oregon llerindeki yz yirmi iki kilometrekarelik eski bir sr iftliini satn alma ilemlerini tamamlad. En yakndaki kasaba Antelope'dan otuz iki kilometre uzakta olan Big Muddy Ranch John Day Irma'na bakan, iki Oregon ilesinin snrnda, otlarla kapl bir arsayd. Yalnzca birka kk iftlik evi, dik, tozlu bir osenin sonundaki vadide birka binas vard. Austos sonunda bir dizi prefabrike ev kurulmutu. lerinden biri Osho'nun konutu idi. O ve ev halk 29 Austos'ta iftlie gtrld. Buda hatalar yapt, Mahavira hatalar yapt ve ben nnde oturuyorum. Sence Oregon'a gelerek hata yapmadm m? Aydnlanm olmann yanlmaz olmak anlamna gelmediinin kantym ben. Byk amurlu iftlik'e debilirsin! Ve artk kmak imknszdr. kmak iin ne kadar urarsan, amura o kadar saplanrsn. Bu o kadar ak ki Buda'nn, Mahavira'nn yapt hatalar sylememe gerek yok: Ben de hatalar yaptm ve yapmaya devam ediyorum; ama bu aydnlanmlm tehlikeye atmyor. Bununla ilgisi yok. Hatalarmdan olabildiince faydalanyorum. Byk amurlu iftlik'te yaptmz bu, aydnlanm bir ekilde, bundan iyi bir ey karmaya alyoruz. ine dtysek, hatamz bu olabilir, ama bu Byk amurlu iftlik iin talihli bir ey, bu yzden bundan en iyisini karalm. Ve en iyisini karmak iin ok abalyoruz. Ama bu, dier insanlar yanlmaz olduklarn iddia ediyorlar. Ben, ok adan, atlan tekiyim. Bu tr eyler sylememeliyim, hata yaptm sylememeliyim. Bu mesleime uymuyor; ona kar. te bu yzden benim mesleimden insanlar benden nefret ediyorlar, nk yle diyorlar, 'Bunlar sylememen gerekirdi. Hata yaptn anlasan bile onu rtmeye al. Hata deilmi gibi yapmaya al.' Onlar yzyllardr byle yapyor. Ama ben yapamam. Ben savunmaszm, aldatamam.

RAJNEESHPURAM, YASADII EHR Birka ay iinde Osho'nun sannyasinlerinin, be bin kiiyi barndracak konutlar olan, ylda drt festival dzenleyen, Osho'nun kitaplarn basacak, kendine yeterli bir topluluk yaratmay umut ettikleri belli oldu. Nfus baharda ve yazn hzla byd, yeni gelenler adrlarda yaayarak byk bir bostan ve mandra yarattlar, altyap iin borular ve kablolar demeye, yollar iyiletirmeye, dere yataklarn onarmaya, plak yamalar yeniden yeillendirmeye baladlar. Yerleime kar yerel dmanlk hzla g ve iddet kazand. naat izinleri reddedildi, Osho ve topluluunun yelerine kar iddet tehditleri yapld, sannyasinlerin Portland'da satn aldklar bir otel bombaland. Oregon valisi, yeni gelenler toplumdan kabul grmemilerse, gitmeleri gerektiini dndn syledi. 1982'de iftliin sakinleri Wasco lesi'ne, Rajneeshpuram ehri olarak dahil olmak iin oylama yapt. Bu dahil olma ile komisyon yeleri tarafndan onayland, ama kendine 'Oregon'un 1000 Dostu adn veren bir grup tarafndan dava edildi. Daha sonra eyalet basavcs ehrin dahil edilmesinin kilise ile devlet ayrmn ihlal ettii iin anayasaya kar olduunu iddia etti. Kktendinci Hristiyan rahipler Osho'nun sa-kart olduunu syledi ve yerel iftiler Rajneeshpuram'a yol gsteren tabelalar hedef tahtas olarak kulland. 'Rajneesh kart' toplantlarda Osho'nun imgesinin zerinde hedef tahtas gsteren tirtler ve beyzbol apkalar satld. Osho din retmeni olarak ikamet izni almak iin bavurdu, ama sessiz olduu, bu yzden retmen olamayaca iddias ile reddedildi, karar temyizde bozuldu. 1984'e gelindiinde ehrin hukuk blmnde iki yzden fazla insan alyordu ve dzinelerce dava ile ilgileniyordu. Bilgi zgrl Yasas ad altnda elde edilen belgeler Reagan ynetiminin en yksek seviyelerinin, komn datmann ve Osho'yu lkeden atmann bir yolunu bulmalar iin federal ve eyalet dairelerine bask yaptn gstermektedir. Toprak kullanm yasalar yznden bu ehrin yklmasn istiyorlar. Ve o aptallarn hibiri gelip topra nasl kullandmz grmedi. Onu bizim kullandmzdan daha yaratc bir ekilde kullanabilirler mi? Ve elli yl boyunca topra kimse kullanmad; mutluydular, bu iyi bir kullanmd. Artk biz topra kullanarak yaratyoruz. Biz kendine yeterli bir komnz. Yiyeceklerimizi, sebzelerimizi, meyvelerimizi kendimiz retiyoruz; kendi kendimize yeterli olmak iin her tr abay gsteriyoruz. Bu l... bir ekilde benim gibi insanlarn kaderi gibi grnyor. Musa le gitti. Ben le gittim ve imdi onu yeillendirmeye alyoruz. Onu yeillendirmek zorundayz. Evimim evresinde dolasan Oregon'da olduunu dnmezsin; Kemir'de olduunu dnrsn. Ben geldiimde tek bir aa yoktu. Yeillik yoktu. Sheela beni buraya getirdiinde ok geirdim; ev rlplak duruyordu. Ve ben hep gzel bahelerde yaadm; nerede yaadysam, gzel bir bahe yarattm. Bu mekn, byk abayla verimli kldk. Halkmz gnde on iki, on drt saat alt ve gelip burada ne olduunu grmyorlar. Bakentte oturarak bunun toprak kullanm yasalarna aykr olduuna karar veriyorlar. Eer bu toprak kullanm yasalarna aykrysa, o zaman senin toprak

kullanm yasalarn dzmece ve yaklmal. lk nce gel ve gr, bunun toprak kullanm yasalarna aykr olduunu kantla. Ama gelmeye korkuyorlar. Ben hep Amerika'ya demokratik bir lke olarak sayg duydum. Bireye, zgrle, ifade zgrlne gsterilen saygy takdir ettim. Ben Amerikan Anayasas'n hep sevdim. Ve imdi buraya gelmesem daha iyi olacan hissediyorum, nk kesinlikle hayal krklna uradm hissediyorum. O Anayasa dzmece. Bu szckler -birey, zgrlk, kapitalizm, ifade zgrlyalnzca szck. Perdenin arkasnda ayn politikac, ayn irkin yz, ayn sert zihin var, nk benim fikrime gre yalnzca dnyadaki en sert insanlar politikaya ilgi duyar. En sert, en aalk insanlar, nk ancak gleri olursa bir eyler yapabileceklerini bilirler. Ancak zararl bir ey yapmak iin gce ihtiyacn olur; aksi halde sevgi yeterlidir, merhamet yeterlidir. EHRN GEREKTEN TM NSANLIK TARHNDE benzersiz. ehirler oldu, ehirler olmad; ama yasad bir ehir? Daha nce hi duyulmad. Buras bir ehir," ama yasad. Var olduun tannmyor. Grmezden geliniyor, sen yoksun. Ben buradaym ve burada olacam. Beni geri gndermenin yolu yok... nk benim de kendi ayarlamalarm var. Hint hkmetini beni reddetmeleri iin ikna ettim, bu yzden beni nereye gnderecekler? Beni yalnzca Hindistan'a snr d edebilirler. Hindistan' nceden ikna ettim; beni kabul etmeyecekler. Burada, Byk amurlu iftlik'te kalakaldm. Beni buradan atmann yolu yok. Ama bu aptallar iktidarda. Wasco lesi genel plannda Rajneeshpuram'n ismi bile yok. Wasco lesi kaytlarna gre Rajneeshpuram yok. Be bin insan aniden yok olursa, Oregon valilii yok olduklarn bile syleyemeyecek, nk o zaman ilk nce burada olduumuzu kabul etmek zorunda kalrlar ve biz burada deiliz! Ama bir adan bu ok iyi. Oregon'da deilsek, o zaman elbette Amerika'da da deiliz. Bu yeni bir ulusun douu gibi grnyor. Ksa sre sonra kendi anayasamz yapar, bamszlmz ilan ederiz. Baka yaplacak ne var ki?

KLSE VE DEVLET Geen gn bir bilgi aldm: Oregon basavcs Rajneeshpuram' yasad ilan etmi. Verdii sebep, Rajneeshpuram'da din ile devletin karmasym. imdi, ilk olarak, bizim dinimizin dnya zerinde var olmu hibir din ile ilgisi yok. Bir din olduumuzu srf yasal zorunluluktan dolay belirtiyoruz; aksi halde dnya zerinde bu kadar dinsiz baka topluluk bulamazsn. Hangi din var ki? Tanr yok, Kutsal Hayalet yok, sa Mesih yok, papa yok, dua yok, kimse lmle ilgilenmiyor. Herkes yaamla ylesine ilgili ki, kimin zaman var?

Aslnda, lm halkma gelirse beklemek zorunda kalr. Halkm yaamakla o kadar ilgili ki, lm bile tekrar dnmek zorunda kalr... Otuz, krk, elli yldr l olan insanlar kolaylkla alabilir. lm iin sorun deil, endielenecek durum yok; yalnzca gtrlrler. lmden sonra yeterince yaamlardr zaten. Belki lm ok meguldr, yle olmal. Bu gezegen ve zerinde yaam olan dier elli bin gezegen ve hibir din lmn i arkadalar, yardmclar olduunu sylemez. lm yalnzdr. Zavall lmn byk bir brokrasiye ihtiyac var, tm ii tek bana yapyor. Bu yzden, elbette otuz yalarna gelince pek ok kii lyor ve sonra krk, elli, altm sene sralarnn gelmesini bekliyorlar. lm ne yapabilir? Henz eski dosyalar temizleyememi ve sen lmeye devam ediyorsun. Ama benim halkma gelince lm aracak. Bunlar yaayan insanlar, yaamla o kadar ilgililer ki, lm konusunda dnmyorlar bile. lm seni almadan bir daha dnmek zorunda kalacak. Belki yle dnr, "lk nce bitmek tkenmek bilmeyen, gecikmi ileri bitirsem iyi olacak. Bu insanlar daha sonra alnabilir; brak biraz daha yaasnlar." Bu nasl bir din? Ben buna dinsiz din dedim. Ona dinsizlik dedim. Burada vaaz yok. Benim konumalarma kesinlikle vaaz denemez. Onlara anti-vaaz diyebilirsin. Devlet ilerine karan, hangi din olduunu dnyorlar acaba? Ve hangi devlet? lk olarak, dnyadaki herhangi bir szln tanmlad bir din deiliz. Bizim kendi szlmz, kendi tanmlarmz yaratmamz gerekecek. Ve hangi devlet var? Yalnzca yollarla, temizlikle, evlerle, hastaneyle ilgilenmesi gereken bir ehir konseyi. Din yollara nasl karabilir? ok uratm, ama kartamadm: Dini yollarla nasl kartracaz? Dini evlerle nasl kartracaz? Dini hastanelerle, ilalarla, inelerle nasl kartracaz? Bunu nasl yapacaklar konusunda bize ipucu vermeleri gerek. nk burada, hastalarn cann skmak iin hibir dindar rahip hastaneye gitmiyor. O insanlar dolarn zerine, "Tanr'ya gveniriz" yazyorlar. Dolarn zerine! Dini devletle kartran kim? Sen dini pis dolara bile kartryorsun! Yargtay'n kapsna, "Tanr'ya gveniriz" yazlm. Bir gn Yargtay'a gidecek olursam -ok olas, bunu baarabilirim- o zaman onlara soracam, "Tanr nerede? Ve bunu hangi yetkiye dayanarak yazdn? Eer kapda yalan varsa, benden gerei sylemek iin yemin etmemi isteyemezsin. Bunun yerine benden gerei deil, yalnzca yalan sylemek iin yemin etmemi isteyin" nk en byk yalan orada, Yargtay'n kapsnda. Her dolar banknotunun zerinde byk bir yalan var: Tanr'ya gveniriz. O insanlar her gn dini devlet ilerine kartrp duruyorlar, ama onlar yasal. Benim dinimi herhangi bir eyle kartrmak iin yolum yok, o kadar karmaz bir ey. Buras tm dnya

zerindeki en yasal ehir. Eer dini kartrmak bir ehri yasad yapyorsa, o zaman dnyadaki tm ehirler yasad, nk her yerde din kartrlm. Buras dinin hi kartrlmad tek yer. Aslnda, burada din hi yok. PEK OK BAVURUDAN SONRA RAJNEESHPURAH EHRNN yasall sonunda ABD Yargtay' tarafndan Mays 1988'de, Osho Hindistan'a dndkten neredeyse iki sene sonra kabul edildi.

1983: EHR APINDA ADS TEST Osho hl sessizlik ve inziva halindeydi, ama doktorlar ADS salgnndan bahsettii zaman Rajneeshpuram ehrinin tm sakinlerinin ve konuklarnn test yaptrarak rnek olmasn nerdi. Ayn zamanda, insanlarn enfeksiyona kar nlemler almasn, prezervatif kullanmasn, bedensel svlar ieren nsevime oyunlarnda lateks eldivenler kullanmalarn, pmekten kanmalarn tavsiye etti. O zamanlar bu nlemler ar, hatta sama grld ve basnda alay edildi. Topluluun HIV pozitif olduu anlalan yeleri ayr konutlara yerletirildi ve yapmalar iin i, elence ve tbbi bakm saland. Belki de buras dnyada ADS'e kar her nlemin alnd tek yer. Alt bin insan testten geti, baka hibir yerin tm ehri testten geirecek cesareti yok. ADS olan insanlar bulmaktan korkuyorlar. Ve belki de ADS olduklarn hisseden insanlar testten gemiyorlar, nk pozitif karsa karlar, ocuklar, anne babalar bile onlar reddeder. Kendi evlerinde yerleri olmaz. Hibir restorana girmelerine izin verilmez. Kendi dostlar dman olur. Bu yzden testten gemek istemiyorlar; hkmet istemiyor, hastaneler istemiyor. Ve yangn yaylyor; kimse onu grmek, tanmak istemiyor. Bu akllca deil. Gzlerini kapatmak dmann yok olduu anlamna gelmez. Biz ADS olan iki kii bulduk. Onlar iin ok gzel, izole bir yer yaptk; paramzn yettiinin en iyisi onlara saland. Tm saygmza ve sevgimize sahipler.

1984: BR FAZM RNE Ekim 1984'te Osho sessizlik ve inziva dnemini bitirmeye, gnlk konumalarna devam etmeye karar verdi. Tuhaf bir ekilde, sekreteri Sheela bu karara kar kt ve sal iin endielendiini belirterek Osho'yu konumamaya ikna etmeye alt. Sonunda Osho'nun kendi evinin oturma odasnda kk gruplarla konuarak balamasna karar verildi.

Bata konumalarnn video teypleri ertesi gn, meditasyon salonunda tm toplulua gsteriliyordu. Sheela bu gsterilerin askya alnmasn, nk yaplacak ok i olduunu sylediinde topluluk isyan etti ve videolarn gnlk iler bittikten sonra, gecenin ge saatlerinde gsterilmesi konusunda anlald. Sonunda 14 Eyll 1985'te Sheela ve destekilerinden bir grup eyalarn toplad ve Almanya'ya gitti. O gider gitmez takipilerinden bazlarnn kart baz yasad eylemlere ilikin kantlar ortaya dklmeye baland. Bunlarn iinde Osho'nun doktorunun ve bakcsnn zehirlenerek ldrlme teebbsleri, ile planlama ofisinin bombalanmas, Osho'nun odasnn, telefonlarnn ve topluluk iindeki ofislerin dinlenmesi vard. Osho ald bilgileri halka aklad. Eyalet ve federal dedektiflere her tr destei verdi. Basn temsilcileri Osho ile rportaj yapmak ve bu tr olaylarn nasl olabildiini sormak iin akn etti. S: SHEELA LE GRTMDE, EN AZINDAN PRATK konularda zeki olduu kolayca anlalyordu, ama ayn zamanda ok basklayc, ok sert bir taraf da grlebiliyordu. Onunla her gn grtnze gre siz bunu grm olmalsnz. Y: Biliyorum! Ama evredeki sert politikaclar iin buna ihtiya vard. Komn masum insanlarn eline brakamazdm, politikaclar onu yok ederdi. S: Ama iftlikte yaptklarn grmediniz mi? Y: Hayr, nk ben hi dar kmyor, kimseyle grmyordum... S: Ama Oregon'daki komn kadar byk bir deney yapyorsanz, sizce en azndan bir kiinin daha gelip sizinle konumas faydal olmaz myd? Y: Hayr. Benim sessizliimle karlatrld zaman deneyin hibir anlam yok. Ben herkese birey olmalarn, kendi grlerine gvenmelerini retiyorum. Ve yapmak istemedii bir eye zorlandn hisseden biri olursa, buna isyan etmeye gc var. Teslim olmaya gerek yok. Pek ok insan gitti. Artk tamamen farkl bir atmosfer olacak, ama dnyaya, olan bitene baknca, bu hi iyi olmasa da, yalnzca kt insanlar baarm. yi insanlar baaramam. S: Geen sene boyunca kendi kendime dndm, Osho ne zaman Sheela'dan kurtulacak ya da durumu deitirecek? Ve onun gidip baz eyleri yapmasna izin veriyormusunuz gibi grnyordu. Y: Ancak zaman geldiini hissedersem bir ey yaparm. Bir ey yapma noktasnn geldiini grdmde yaptm. S: Bir ey yapma zamannn geldiini nasl anladnz?

Y: Grubu doktorumu zehirledii zaman. O zaman doktoruma ve bakcma baz eyler sormaya baladm ve konumaya, insanlarla grmeye balayacam bildirdim. Sonra yava yava bana bilgi gelmeye balad ve ben Sheela ile grubunu tehir etmeye baladm. Sonra hkmete, polise, FBI'a haber verdim, hepsi buradalar, ama neredeyse hibir ey yapmyorlar. Onlara her tr kant verdik ve, 'Elle tutulur kantmz yok,' deyip duruyorlar. Hangi elle tutulur kant istediklerini anlayamyorum, insanlar elleri kanl m yakalamak istiyorlar? S: Neden yaklak dokuz ay beklediniz? Y: yle gerekiyordu, nk Sheela pek ok hukuki davada mcadele veriyordu, olaylar ortasnda kesmek istemedim. Her eyin, yeni bir grubun balayabilecei bir sonuca varmasn istedim. Ve davalar bitmi, yeni davalar neredeyse sekiz ay sonra balayacakt, beklediim zaman buydu, yani yeni insanlar sekiz ayda ii stlenmek iin ok iyi hazrlanabilirdi. Ve mcadele edebilecekler, sorun yok. S: ok riskli bir oyun oynuyorsunuz. Y: Kesinlikle! Ben risk alan bir insanm. Ve bu bir oyun, doru zamanlamay bilirim. Ben yalnzca bir hakemim, baka bir ey deil. James Gordon'a verdii rportajdan The New Yorker

SHEELA'NIN GRUBUNUN YASADII EYLEMLER LE LGL saylar gittike artan keifler toplulukta ok ve karklk yaratt, daha nce aklanamayan durumlar ve olaylarn ardnda yatan strateji ile ilgili kavray dalgalar ykseldi. nsanlar kiisel sorumluluk meseleleri ile mcadele etmeye balarken Osho gnlk sylevlerinde, bu sorulara gittike artan bir keskinlikle yant verdi. D dnyadakinden farkl bir hayat yaamaya alyoruz. Bu yzden yalnzca iki yol var: Sheela'nn yolu ve benim yolum. Ben sana faizmin nasl bir ey olduunu gstermek iin Sheela'y sekreterim yaptm. Artk benim yolumda yaa. Sorumlu ol, bylece kimsenin sana emretmesine gerek kalmaz. Sheela'y geri istiyorsan, onu ve etesini arabilir, komn ona verebilirim. Kimsenin sana diktatrlk yapmasn istemiyorsan, sorumluluk al. Ve sen ok zeki bir insansn, ama zeki insanlarn sorunu bu. zgrl hep yanl kullanmak istiyorlar.

Almanya'nn dnyadaki en entelektel lkelerden biri olduunu hatrlatmak isterim. Dnyaya Kant, Hegel, Feuerbach, Karl Marx, Sigmund Freud, Martin Heidegger gibi insanlar verdi; byk filozoflar, byk psikologlar. Ve nc snf bir atlak, Adolf Hitler, lkenin tm aydnlarnn onu takip etmesini salad. Ve insanln bundan hibir ey renmediini dnyorum. renmezsen, tarih tekrar eder. renirsen, tarihin tekrar etmesini engellersin. Martin Heidegger belki yzyln en nde gelen filozoflarndan biriydi ve Adolf Hitler'in ada idi. Adolf Hitler'i destekledi, anlamak mmkn deil! Toplumun kremas olan tm genlik, aydnlar, niversite rektr yardmclar, profesrler, hepsi Adolf Hitler'i, eitimsiz, sanat okuluna kabul edilmemi, zeki olmad iin mimarlk fakltesine kabul edilmemi bir adam destekledi. Bu adam dnyadaki en zeki lkenin nderi oldu ve en faist rejimi yaratt. Neredeyse on milyon insan ldrd ve halk hl onu destekliyordu. Bunun psikanalizi yaplmal. Sebep neydi? Sebep uydu, Almanya Birinci Dnya Sava'nda yenilmiti. Aydnlar kendi aralarnda mcadele ederler. Tartrlar, rasyonalize ederler, felsefe yaparlar; fiziksel olarak aktif insanlar deillerdir. Ve benmerkezcidirler. Her biri, yaamn srrn bulduunu sanr. Birinci Dnya Sava'nda yenildikten sonra Almanya kaos iindeydi. Kaos Adolf Hitler'i yaratt nk o bir sz verdi ve szn tuttu, "Bu lkeyi yine birletirebilirim, gl klabilirim, o kadar gl ki, tm dnyay ynetebilir." Bu ok ihtiya duyulan bir eydi, insanlar almyordu, insanlar yaratc deildi. lkeyi yine yaratc, disiplinli klacak birine ihtiya vard ve Adolf Hitler boluu doldurdu. On yl iinde Almanya yine bir dnya gc oldu. Tuhaf! nsanlara zgrlk verirsen tembelleiyorlar, almak istemiyorlar. Ama onlara faist bir dzen verirsen tm potansiyelleri ile alyorlar; yaratyorlar, birleiyorlar, gleniyorlar. Almanya be sene boyunca kazand. Bu, Alman halkna doru insan setiklerini kantlad, tm dnya bir yana, o yeterliydi. Aydnlara kimsenin vermedii egoyu verdi. Onlara Kuzey Alman rknn en saf Aryan rk ve dnyann geri kalanna hkmetmeye yazgl olduunu, nk tm dierlerinin dk rktan olduunu syledi. Bu muazzam bir tatmin veriyordu. Entelektel ego ok tatmin olmutu ve Martin Heidegger gibi bir adam bile tuzaa dt. Ancak Hitler yenildikten ve Almanya neredeyse yok edildikten sonra insanlar yaptklarna, ne tr bir adam desteklediklerine bakmaya balad: Bir canavar, milyonlarca insan ldren bir katil, belki de tm tarihteki en byk katil.

Bu yzden bir eyi unutma: zgrlk baboluk deildir. zgrlk sorumluluktur. Ve o sorumluluu kendin almazsan, senin adna bakas alr. Ve sen kleleirsin. nsanlar bana hepsi niversite mezunu olan, dnyann en iyi niversitelerinden mezun be bin insann drt sene boyunca neler olup bittiini nasl grmediini soruyor. Sebep uydu: Sheela yalnzca irkin ve faiste bir ey yapmyordu, ayn zamanda komn yaratyordu. Ayn zamanda l bir vahaya eviriyordu. Komn her adan ok rahat yapyordu. Parann iki yz vardr, sen aydnlk yanna baktn. Ve Oregon'da -Sheela ile grubunun yarattbir dmanlk ile evriliydin. Bu basit bir siyasi stratejidir. Adolf Hitler, otobiyografisi Mein Kampf'da (Kavgam), bir ulusun gl olmasn istiyorsan, evresinde dmanlar yaratmalsn, der; aksi halde insanlar gever. Onlar daima paranoya iinde tut, tehlike ile evrelendiklerinden korksunlar. Ve Sheela bunu yaratt. Oregon hkmetinde dmanlk yaratt. Genel olarak Amerikallarn dmanln ekti. Bu da onlarn birbirine yaklamasn, glenmesini salad: "Hazr olun ki kimse size zarar veremesin." Bu yzden sorumluluk almazsan, byle bir ey yine olabilir. Tarih kesinlikle tekrar eder, nk insanlar ders almyor.

TUTUKLANMA Osho Sheela'nn sularnn soruturulmas iin kanun uygulayclar ile ibirlii yapmaya sz vermiti, ama dedektifler dikkatlerinin ounu Osho ile ehrin kalan sakinlerini sulamak iin sebepler aramaya evirdiler. Osho ile pek ok sannyasini g kanunlarna aykrlktan sulayacak bir soruturma kurulu kurulacana ilikin srarl sylentiler vard. Ama Osho'nun avukatlarnn barl teslim iin pazarlk abalar ABD Savcs Charles Turner tarafndan, bu tr grmeler yapmak iin 'erken' olduu iddias ile reddedildi. Bu arada Ulusal Muhafzlar Rajneeshpuram' istila etmek iin konulanmt. Toplulua silahl saldr dzenleyeceklerinden endielenilerek, Osho'nun lkenin dier ucuna, Charlotte, Kuzey Carolina'ya umasna karar verildi. Avukatlar durumu akla kavuturmaya alrken orada zarar grmeyecei dnlmt. Osho ve ekibi Charlotte'a indiklerinde, tehlikeli terristler bekledikleri bildirilen ar silahlarla donanm gmrk memurlar ve erifler tarafndan karlandlar. Tutuklama izinleri olmayan memurlar Oregon'dan fakslanan pheliler listesini okudular. Uakta bu insanlarn hibiri yoktu; yine de Osho dahil herkes tutukland ve Charlotte'un federal binasndaki hcrelerde tutsak edildiler. gn sonra balayan durumalarda Osho'ya elik eden sannyasinler serbest brakld, ama yarg Osho'nun ayr bir kefalet durumas iin Oregon'a gnderilmesine karar verdi. Yetkililer ticari bir uak ya da zel jet yerine mahkm nakil ua ile gtrlmesi konusunda srar ettiler. Mahkm nakil uann

lke boyunca yolculuunu tamamlamas alt gn srd ve o gnlerde hkmet Osho'nun nerede olduunu avukatlarna bildirmeyi reddetti. Daha sonra bu srada, szde kendi gvenlii iin Oklahoma'da federal cezaevinde tutulduu renildi. Osho sonunda, mritleri arasnda evlilikler ayarlanmasnda katks olmas, ilk turist vizesinde gerek amacn belirtmemesi gibi bir dizi g yasas ihlalleri ile suland ve Oregon'da kefaletle serbest brakld. Oregon memurlar ile pazarlklardan sonra Osho'nun avukatlar, davann srmesi durumunda Osho'nun gvenliinin salanamayacandan endielendi. Osho gnlszce, ona yneltilen otuz drt sulamann iki tanesine itiraz etmemeyi ve lkeden ayrlmay kabul etti. Mahkumiyeti srasnda sal epeyce bozulmutu, ama doktorlar ancak iki yl sonra Osho'nun gzetim altndayken zehirlendiinden phelenmeye balad. BEN SINIRDII EDERLERKEN [ABD SAVCISI CHARLES Turner] bir basn konferansnda benim hibir su ilemediimi itiraf etti. Beni snr d etmelerinin sebebi olarak unu gsterdi: "Komn yok etmek istedik. nceliimiz buydu." Ve beni snr d etmeden komn yok etmeleri imknszd. Tutuklama emri olmadan, sebep gstermeden beni tutukladlar. zerinde yalnzca birka isim olan bir kt paras: "Bu insanlarn hemen tutuklanmas emrini aldk." Dedim ki, "Ama pasaportlarmza bakmalsnz! Benim ismim o kdn zerinde yok; yanmdaki alt kiinin de yok. Tamamen samalyorsunuz. Pasaportlarmza bakn ve isimleri karlatrn; yanl insanlar tutukluyorsunuz." Yine de tutuklandk. Aslnda, beni tutuklamak iin hi kantlar yok. Ama on iki gn boyunca bana kefaletle kma hakk vermediler. Beni Kuzey Carolina'da tutukladlar ve Kuzey Carolina'dan komnn bulunduu Oregon'a umak yalnzca be saat srer. Benim Portland'a ulamam on iki gn srd. Beni hapishaneden hapishaneye srklediler; on iki gn iinde alt hapishaneye srklendim. Ancak daha sonra, ngiliz zehir uzmanlar semptomlarm inceleyip, karar verdikleri zaman anladm. Bana talyum isimli zel bir zehir vermiler. Kanda ya da idrarda iz brakmyor; yok olup gidiyor. Tm semptomlar bende vard, zehir yok olduu zaman, bedende belli rahatszlklar brakyor. Bu zehir siyasi sululara kar kullanlyor. Ama daha byk bir doz verirsen insan hemen lyor. te bu yzden on iki gne ihtiyalar vard, hapishanede lmemem iin kk dozlar veriyorlard, aksi halde tm dnya tarafndan knanrlard. Ve beni serbest braktklar zaman, Amerika'y hemen, on be dakika iinde terk etmem emredildi. Arabam mahkemenin nndeydi ve jetim havaalannda alr durumda bekliyordu; hemen gitmeliydim. Bir gn daha kalrsam temyize bavuracamdan korktular. Ve davay kazanmam iin her sebep vard, nk sulamalarnn hibiri... Sessizlik iinde olan, evinden hi kmayan bir

adama kar otuz drt sulama. Nasl otuz drt su ileyebilir ki? Ve hibir sua ilikin kantlar yoktu. Amerikan tarz demokrasiyi i banda grnce... Demokrasi hakknda konumak kesinlikle samalkt. Anayasalar dnya iin bir vitrin yalnzca. lke zgrlkten bahseden kanun kaaklar ile dolu.

1985-1986: "DNYA TURU" KULU MANALI 14 Kasm 1985'te, mahkemesinden hemen sonra, Osho Portland havaalanndan havaland, Kbrs zerinden Delhi'ye utu. 17 Kasm'da Delhi'ye indi ve binlerce Hintli sannyasin tarafndan karland. Orada bir basn konferans verdi ve Kulu Manali'ye devam etti. Orada 19 Kasm'dan itibaren dzenli rportajlar verdi. Bu arada sannyasinleri tekrar yerleebilecei ve almalarna devam edebilecei bir yer aramaya baladlar. Hint hkmeti bakcs, doktoru ve ekibinin kalannn vizelerini uzatmay reddetti ve rportaj vermeyi, mritleri ile grmeyi brakmazsa Osho'yu pasaportuna el koymakla tehdit etti. 3 Ocak 1986'da Nepal'e, Kathmandu'ya utu. Nepal krall konutumu ve komnm kurmama izin verecekti, ama Hinduizm'e kar konumayacaktm. Nepal bir Hindu krall, dnyadaki tek Hindu krall. Reddettim. Dedim ki, "Ben ne konuacam ve ne konumayacam hi planlamam. Sz veremem. Ve yanl bir ey grrsem, bunun Hinduizm, Hristiyanlk ya da Mslmanlk olmasnn hi nemi yok, ona kar konuurum." 21 Ocak'ta Osho bir bildiri sunar: Bir dnya turuna kyorum, nk siyasi snrlara inanmyorum ve tm dnyay benim sayyorum. Ve tm dnyada halkm var, pek ounu yllardr grmedim, ilk adm atan insanlarm kendilerini kalabalktan oktan ayrdlar. Artk Hristiyan deiller, Yahudi deiller, Hindu deiller. Harika bir i yaptlar, ok nadir bir ey, daha nce bu kadar byk sayda insan tarafndan yaplmam, benzersiz bir ey. Artk yalnzca iki yol var: Ya bana gelirler ki karlar bunu daha g klyor. Beni halkmdan izole etmek istiyorlar, bunu yapmaya oktan baladlar. Benim onlarn faist stratejisine karlk vermek iin kendi yolum var. nsanlar bana armak yerine ben insanlarma gidiyorum. hkmet beni ard, Amerika'nn bana kar olduunu ve hibir yere gitmeme izin verilmesin diye hkmetlere bask yaptklarn ok iyi biliyorlard. hkmet yeterince cesurdu ve o lkeler zengin deil, fakir Gney Amerika lkeleri. Ama Amerika'ya gstermek istiyorlar: "Dnya zerinde tekelin yok."

Bu yzden dnyay dolamak kimin dost olduunu, kimin olmadn anlamama yarayacak. Ve benim deneyimlerime gre, bir dost yz dmana bedel... nk onlarn hibir eyleri yok, yalnzca modas gemi eski, rk fikirler. Biraz ittirince parampara oluyorlar. lm bir ey iin mcadele ediyorlar. Biz daha domam bir ey iin mcadele ediyoruz. Ve varolu karar hep yaama taraftr.

GRT Osho 16 ubat'ta drt haftalk turist vizesi ile Yunanistan'a utu ve Girit adasnda kald. gn sonra villasnn bahesinde, dev bir aacn altnda konumalar yapmaya balad. Birka gn iinde sannyasinlerinden pek ok kii yakndaki Avrupa lkelerinden Girit'e gelmeye balad. Yerel Yunan Ortodoks piskoposu, cemaatine verdii vaazlarda Osho'nun aleyhine konumaya balad ve Osho'yu gen insanlarn ahlakn bozmakla sulayan brorler datt, villasna bir yry dzenleme tehdidi savurdu. 5 Mart'ta Osho akam uykusundayken, onu tutuklamak ve snr d etmek iin polis geldi. Osho'nun yasal sekreteri tutuklama emri gstermelerini istedii zaman polis kadn tutuklad, kaplar ve pencereleri krarak eve girdi, Osho'yu tutuklad.

URUGUAY YOLUNDA. SVRE, SVE, LONDRA, RLANDA, SPANYA, SENEGAL Yunanistan'dan, bir gece dinlenmek iin Cenova'ya geti ve ismini rendikleri an, "Mmkn deil! Onu lkemize sokmayz." dediler. Uaktan inmeme bile izin vermediler. sve'in Avrupa'daki dier lkelerden daha ileri olduu sylendii iin sve'e getik. sve pek ok terriste, devrimciye, snr d edilmi politikacya snma hakk vermiti, ok cmertti. sve'e ulatk. Bir gece kalmak istedik, nk pilotlarn zaman daralyordu. Daha fazla gidemiyorlard; aksi halde yasad saylacakt. Ve yalnzca bir gecelik izin istediimiz iin mutluyduk, ama havaalanndaki adam herkese yedi gnlk vize verdi. Ama hemen polis geldi, vizeleri iptal etti ve bize gitmemizi syledi: "Bu adamn lkemize girmesine izin veremeyiz." Terristlere, katillere, mafya yelerine snma hakk veriyorlar, ama bana veremiyorlar. Ve ben snma hakk ya da ikamet izni istemiyordum, yalnzca bir gece kalmak istiyordum.

Londra'ya dndk, nk bu temel haklar sorunuydu. ki kez yasal kldk onu, ertesi gn iin birinci snf bilet aldk. Jetimiz oradayd, ama yine de, "Yarn iin biletiniz yoksa birinci snf bekleme salonunda kalamazsnz." demesinler diye bilet aldk. Bekleme salonunda kalabilmek iin herkese bilet aldk ve onlara yle dedik, "Kendi jetimiz var, biletimiz de var." Ama havaalannda kimsenin karamayaca bir ek madde buldular: "Takdir yetkimiz var ve bu adamn bekleme salonunu kullanmasna izin vermiyoruz." Merak ettim: "Bekleme salonunda kalarak nasl ahlak sistemlerine, dinlerine zarar verebilirim? Uyuyacam ve sabahleyin de gideceim." Ama hayr, bu szde medeni lkeler dnemeyecein kadar ilkel ve barbar. Dediler ki, "Tek yapabileceimiz u, seni bir geceliine hapse atabiliriz." RLANDA'DA PLOTLARIN DNLENMES N BR GECE kalmak istedik, havaalanndaki adam yedi gn verdi. Kim olduumuza, amacmzn ne olduuna aldrmad. Gerekten sarho olmal! Otele gittik ve sabahleyin polis geldi, pasaportlarmz istedi ve o yedi gn iptal etti. Dedik ki, "Bize yedi gn verdiniz ve imdi sebep gstermeden iptal ettiniz. Bizden hi kimse otelden kmad; hibir su ilemediler. Bunu yapamazsnz." kilemde kaldlar. Yedi gn vermilerdi; imdi iptal etmilerdi ve gsterecek sebepleri yoktu. Bu yzden yle dediler, "Dilediiniz kadar kalabilirsiniz, ama otelden kmayn." Orada on be gn kaldk, nk zamana ihtiyacmz vard. nsanlarmz spanya'da alyordu ve spanyol hkmeti bana kalc ikamet hakk vermeye gnllyd. Bu yzden yalnzca zaman istiyorduk: spanya hazr olursa rlanda'dan spanya'ya geebilirdik. rlanda'da on be gn vizesiz kaldk. Ve rlanda'y terk ettiimiz gn bakan parlamento yelerine, rlanda'da hi bulunmadmz bildirdi. Kltrl insanlar, eitimli insanlar ve rlanda'da hi bulunmadmz syleyerek yalan sylyorlar! Ve bakan biliyordu, hkmeti biliyordu, polis efi biliyordu. Bir yere yerleir yerlemez tekrar balayabileceimi dnyorum, birer birer her lke yalanlar iin, bana "tehlikeli" dedii iin, nce evet deyip, sonra bir saati bile reddettikleri iin mahkemeye srklenecek. Btn dnyaya hibir yerde demokrasi olmadn gstereceim. 14 MARTTA OSHO VE GRUBUNA SPANYA VZES vaadedildi, ama gn sonra Amerika ve Almanya hkmetlerinin yollad dosyalara dayanarak reddettiler. 18 Mart'ta Osho'nun jeti Madrid'e indi ve Uruguay konsolosu Osho ve yanndakilerin pasaportlarna Uruguay vizeleri basarken Guardia Civil evrelerinde bekledi. Bir sonraki durak, Uruguay'a devam etmeden nce bir gece dinlenmek iin Dacca, Senegal idi. Ayn gn Avrupa Parlamentosu Osho'nun Avrupa eyaletlerine girmesini engellemek iin harekete gemeyi tartyordu.

aracaksn: Hi gitmediim, hatta tek bir sannyasinim olmayan lkelerin parlamentolarnda ben tartlyorum, sanki dnyadaki en byk sorun benmiim gibi. Nkleer bir nc dnya sava ile kar karyalar, ama asl endieleri benim! Ders vermeye devam edersem rk toplumlarnn yklmaya balayacan fark etmi olmalar dikkate deer. Ve ben ne olursa olsun devam edeceim; beni engelleyemezler. Ben yolunu bulurum. Ve onlara kar her sav artk daha da keskinletireceim, benim kendi halkma ders vermemi engelleyen tm hkmetleri tehir edeceim.

URUGUAY Osho 12 Nisan'da Uruguay'da, Punta del Este'de, denize yakn geni bir eve yerleti. Orada samimi bir ortamda, yirmi-otuz kiilik gruplar iin gnlk konumalar yapmaya devam etti. Ayn zamanda almalarnn bir sonraki aamasndan bahsetmeye balad. almamn yeni aamas bir gizem okulu. Dnyada, zaten yollar olan, evleri olan, ina etmek zorunda olmadn yerlerde alabilirsin. Fabrikalar zaten vardr... binlerce yl iinde dnya btn bunlar yaratmtr. Bu yzden baarabilirsin, haftada be gn, gnde be saat yeterlidir. Hafta sonunda meditasyon yapabilir, sessizlie gmlebilir ya da yalnz bir noktaya gidip geveyebilirsin. Ve bir ylda o kadar ok para kazanabilir, o kadar ok para biriktirebilirsin ki, bir aylna, iki, aylna buraya gelebilirsin... Ne kadar mmknse. O zaman benimle birlikte olmak i anlamna gelmez. O zaman benimle birlikte olmak coku, kutlama, meditasyon, ark, dans anlamna gelir. Bu ay yalnzca tatil olur. O ay iin dnyay unutursun. Saf hakikat aray olur. Ve ay sonra, her ne rendinse evde devam edersin: Orada zamann olur. Be saat alrsn, yeterli zamann olur; kendine en az iki saat ayrabilirsin. Bylece her sene gelir gidersin, ne kadar mmknse. Kimseye yk olmazsn, kimsenin sana hkmetmesine gerek olmaz; kat disiplin kurallarna gerek olmaz, i bunu gerektirir. Koordinatrlere gerek olmaz, bylece g sarholuundan kanabiliriz. Ama her iki komnmz bir gizem okulu aabileceimiz bu noktaya gelmemize yardmc oldu. O iki komn olmasa imknsz olurdu. Ben olaylara byle bakyorum. Baarszlklar bile seni baarya yaklatrr, nk her baarszlk neyin, nasl yolunda gitmediine ilikin gr verir. Bu yzden her iki deney ok nemli oldu. Artk tamamen farkl bir yer yaratacak durumdayz. Btn sene festival olacak. nsanlar gelip gidecek. rendikleri her eyi yanlarnda gtrecekler ve dnyada uygulayacaklar. Yenilenmek, tazelenmek, daha ileri, daha derine gitmek iin yine gelecekler. Yalnzca sana bakacak iskelet ekip var olacak.

URUGUAY HKMET BATA OSHO N BR YILLIK ikamet izni vermiti, nce seneye kadar uzatmay, sonra ona vatandalk hakk tanmay planlamt. Ama Haziran'n banda hkmet Osho'nun yerlemesine izin verilmemesi iin Amerika'dan bask grd. Haziran'n ortasnda Amerika hkmeti Uruguay bakanna bir ltimatom verdi: Ya Osho'yu snr d edecekler ya da milyarlarca dolar Amerikan yardmndan olacaklard. Bakan gnlszce itaat etti. 19 Haziran 1986'da Osho Uruguay'dan, iki haftalk vize ald Jamaica'ya utu, ama ertesi sabah polis o akam gitmesi gerektiini syledi. 20 Haziran'da Lizbon, Portekiz'e utu ve iki hafta boyunca sessizce kiralanan bir villada kald. Polis villasn sard ve 30 Haziran'da Bombay'a utu. Uruguay cumhurbakan yle dedi, "Talihsiz bir ey, ama yapmalym. Kendi vicdanma kar karak yapyorum bunu." Amerikallar lkeyi terk etmemle yetinmiyorlard. Uam havaalannda bekliyordu... Dedim ki, "Sorun yok; lkeyi terk edebilirim. lkenizi yle bir tehlikeye atmam." Dedi ki, "Amerikan bakan snr d edilmeniz konusunda srarl; snr d edilmeden lkeyi terk etmemelisiniz. Su ilemeye zorlanyorum: lk nce sebep gstermeden lkeyi terk etmenizi sylyorum; hibir ey yapmadn. kinci olarak seni snr d ediyorum. Ama tamamen savunmaszm. Yine de bir ey istiyorum: Pasaportunuzda Uruguay'dan snr d edildiinize ilikin damga olmayacak. Kk bir havaalanmz var, uanz o havaalanna gnderin ve akam bize haber vermeden gidin, bylece biz, 'Bize bilgi vermeden gitti. Onu snr d etmeye zaman kalmad.' diyebilelim." Ama yanlyordu. Jetim kk havaalanna gittiinde orada btn damgalaryla birlikte bir Amerikan temsilcisi ve ii insanlar snr d etmek olan bir memur bekliyordu. Orada bekletildim, nk tm formlar doldurmalar gerekiyordu ve ben lkeyi terk ederken, '"Fark etmez. Aslnda pasaportum tarihi bir belge oldu! Sebepsizce o kadar ok lkeden snr d edildim ki." dedim. Uruguay'dan ktm zaman cumhurbakan hemen Amerika'ya davet edildi ve Ronald Reagan 'bir dostluk gsterisi olarak' ona otuz alt milyon dolar verdi. Bu, beni otuz alt saatte dar att iin bir dld: Tam olarak otuz alt milyon dolar, bir saat iin bir milyon dolar. Aslnda, bu hkmetlerden komisyon almaya balamalym! Benim sayemde milyarlarca dolar alyorlar, en az yzde iki almalym.

1987: "PUNE K" Bombay'da be ay kaldktan ve mritlerinin birinin evinde gnlk konumalarna devam ettikten sonra, Osho 30 Aralk 1986'da, onun be yllk yokluunda Hintli sannyasinleri tarafndan korunan Pune'daki komne gitti. lk geldiinde yerel hkmet grevlileri ve Hindu kktendincisi Vilas Tupe (bkz. suikast

giriimi) nderliindeki bir organizasyon Osho ve komnne kar bir dizi dmanca eylem gerekletirdi. Ama birka ay sonra -Pune Valisi Dhole Patil'in destei ve Hindistan hkmeti ve yargsndaki dostlarnn yardm ile- komnn normale yakn bir ekilde ilemesine izin verildi ve greceli olarak daha az ak tacizler ve karmalar oldu. Dn Pune valisinden bir mektup daha aldm: En derin sevgi ve memnuniyetlerimle bildirmek isterim ki u anda 17 Koreagon Park, Poona adresinde, seim blgemde oturmakta olan Osho kukusuz aydnlanm bir insandr. Din zerine yetkin grlerine bu kargaa dolu zamanlarda ok ihtiya vardr. O zamanmzn gzel konuan, byk gizemcilerinden ve spiritel ustalarndan biridir. Tavrlar ve sevgi dolu davranlar hibir yasal sorun yaratamaz ve yaratmamtr, ne de herhangi bir yasa ihlalinden sulu bulunmutur. Aslnda retileri, lkenin tamamnn ok kark bir durumdan getii mevcut koullarda ok huzurlu ve sakin bir atmosfer yaratmak iin msaittir. 1987'nin sonunda komn kaplarndan ieri binlerce sannyasin ve konuk geliyordu. Osho'nun sal zaman zaman bozuluyor, kemiklerinde ve eklemlerindeki arlardan ikyet ediyor, grme sorunlar ve a kar hassaslk yayor, itahn kaybediyor, tekrarlayan kulak enfeksiyonlarndan ekiyordu. Bazen gnlerce, haftalarca gnlk konumalarna katlamyordu. Ve konumalarnda sk sk sonsuza dek fiziksel olarak var olamayacandan bahsediyor, dinleyicilerini meditasyona ncelik vermeleri gerektii konusunda uyaryordu. Mart'ta meditasyon salonuna girerken ve karken "durma egzersizi" balatt. Toplantya vahi bir mzik eliinde dans ederek nderlik ediyor, sonra birka dakika duruyor, sonra dansa tekrar balyordu. Seni evine dndrmeye alyorum. ok uzaa gittin. Gelip geici eylerin peinden uzaklatn, ryalarn peinde kotun. Ve ben senin eve dnmeni istiyorum, nk sana tatmin verebilecek olan eyler, sana doygunluk verebilecek eyler orada deil, burada; baka bir zamanda deil, u anda. Ve bir durma duygusu -mutlak bir duru- u ann ve burann deneyiminden baka bir ey deil. Sana bunun yalnzca tadn verebilirim ve o tad aldktan sonra onu aramaya balarsn. O zaman seni engellemenin yolu olmaz. En temel ey tattr. Szckler iittin, ok gzel szckler, ama seni lgnca bir araya sevk etmedi. Ben sana yalnzca szck deil, biraz da ierik vermek istiyorum. Ve bu ancak sana biraz tat vermekle mmkn olabilir. Ve zaman olgunlat. Pek ok sannyasinim iin iekler belirmeye balad. Gittike daha ok iek aacak. Ve ok sabrszca sabrl olmalsn, derin bir zlemle, ama talepte bulunmadan. nk ben sonsuza dek burada olamam. Ve yeterince uzun bekledim; artk sana tat vermeye balamamn zaman geldi. Sana pek ok szck verdim, bu hazrlkt. ok tohum ektim ve artk bahar ok yaklat, cesur olmalsn ve btn, derinliine benimle, benim sessizliimde, cokumda.

Seninle benim aramdaki ikiliin bir kenara braklmasnn zaman geldi. Zeki olanlar hemen brakmal. Daha az zeki olanlar iin biraz zaman alacak. Kylarnda kalmak iin biraz daha zamanm var... Ama ok kalamam. HEP SENNLE OLAMAM. OK STERDM, AMA VAROLU buna izin vermez. Varolu ancak bu kadar halat veriyor, ve bu iyi; aksi halde beni hak grmeye balardn. Bir gn seninle olmayacam. Arada bir yok olmam iyi bir ey, bylece benim yokluumda olan eyin senin gerekliin olduunu renmeye balarsn. Ben seninle birlikteyken bana gark olabilirsin. Kendini unutursun. Ve kendini unutmamalsn! Kendini hatrlamalsn, nk ancak hatrlayarak kendini dntrebilirsin. Varlm zlemen doal; bu yzden seni knamyorum. Ama daha tedeki bir eyi aryorsun normalin tesinde, doaln tesinde- akn bir ey. Yolu renmelisin ve o yolda yalnz yolculuk etmelisin. Ben seninle gelemem. Sana yolu gsterebilirim, ay gsterebilirim. Ama benim parmaklarm ay deil ve sana ay gstermeye devam edemem. Eninde sonunda parmaklarm unutup, aya kendin bakmalsn. Yolda yalnz ilerlemelisin. Doal olarak sabah akam, her gn seninle birlikte olmak iin gelmediimde bir tr krgnlk hissetmeye baladn. Bu bir krgnlk deildi; yalnzca kendi gerekliinin yzeye kmasyd. Daha nce yzeye kma frsat bulamyordu. O kadar ok seninle beraber oluyordum ki, sen glgede, arka planda kalmtn. Ben senin iin senden daha gerek olmutum. Ben gelmediimde, benim yokluumda kendi gerekliin aa kt. Bu gzel, nk ne olduunu, nerede olduunu bilmediin srece hac balayamaz. Bu yzden bu gnler ok nemli. Unutma: Kendi iinde ne bulursan bul, ne kadar ok p olursa olsun, bu kendi gerekliin. Temizlenebilir, bir kenara braklabilir; ondan uzaklaabilirsin. Ama bu konuda herhangi bir ey yaplmadan nce, onu tanmalsn. lk ve en nemli ey bu. BENM SENN BYMENE YAKLAIMIM TEMEL OLARAK seni kendimden bamszlatrmak. Ve her tr bamllk kleliktir ve spiritel bamllk en kt kleliktir. Senin kendi bireyselliinin, kendi zgrlnn, kimseden yardm almadan byme kapasitenin farkna varabilmen iin her abay gsterdim. Senin bymen sende var olan bir zellik. Dardan gelmiyor; bir kabul ettirme deil, bir alma.

Sana verdiim hibir meditasyon teknii bana baml deil -benim varlm ya da yokluum fark yaratmaz- sana bal. Onlarn ie yaramas iin benim varlma deil, senin varlna ihtiya var. Faydas olacak olan benim burada olmam deil, senin burada olman, u anda olman, tetikte ve farknda olman.

RONALD REAGAN'IN AMERKASI'NDA ZEHRLENMEK Doktorlarn bir kulak enfeksiyonunu tedavi edemedikleri ve ok hastaland yedi haftalk bir dnemden sonra, 6 Kasm 1987'de doktorlarnn ABD'de hapsedildii dnemde talyum ile zehirlendiinden kukulandn bildirmek iin topluluun nne kt. zel doktorum Dr. Amrito hemen dnyadaki tm sannyasin doktorlara bilgi gnderdi ve zehirlenme konusunda en iyi uzmanlarla iletiime gemelerini istedi, nk analizlerine gre bedenimin tm direncini kaybetmesi ancak zehirlenmem durumunda olabilirmi. Ve bu fikir aklnda glendike, adm adm konuyu aratrd ve bana ancak tek bir tr zehir verilmesi durumunda ortaya kabilecek tm semptomlar buldu. Amerikan hapishanelerinde geirdiim o on iki gnden beri uykusuz kaldm. Bedenimde daha nce olmayan pek ok ey olmaya balad: tahm kat, yiyecekler tatlarn yitirdi, midem bulanmaya balad kusmak istiyorum... Susuzluk hissetmiyorum, sanki sklyormuum gibi muazzam bir duygu hissediyorum. Sinir sistemimde bir ey de etkilenmi gibi. Zaman zaman tm bedenimde gl bir karncalanma duygusu oluyor -zellikle de ellerimde- ve gzkapaklarm seiriyor. Hapishaneye girdiim gn altm sekiz kiloydum; bugn elli sekiz kiloyum. Ve ay nce sa elimdeki kemik ok acmaya balad. Bunlarn hepsi belli zehirlerin semptomu. Dr. Amrito sannyasinim olan tm doktorlara dnyadaki en iyi zehir uzmanlar ile iletiime gemelerini syledi. Ve doktorlardan biri, Dr. Dhyan Yogi hemen kan rneklerimi, idrar rneklerimi, sa rneklerimi ald, ngiltere'ye, Almanya'ya, en iyi uzmanlara gitti. Avrupal uzmanlar iki seneden sonra bedende hibir zehir izi bulunamayacan syledi, ama tm semptomlar belli bir zehrin verildiini gsteriyor. ngiltere ve Almanya'daki Avrupal uzmanlar, ar metal zehirleri ailesinden talyum olduunu tahmin etti. Sekiz haftada bedenden yok oluyor, ama etkiler brakyor ve bedenin hastalklara kar direncini yok ediyor. Ve sana bahsettiim tm semptomlar talyum zehirlenmesi yznden. Bu yedi hafta boyunca sen farknda deildin... Yalnzca hasta olduumu dnyordun. Gz cerrahm Dr. Premda en iyi ilalarla birlikte koa koa Almanya'dan geldi, ama zehre kar meditasyonlarmdan baka hibir eyin faydas olmad. Maddeye ait olan her eyi aabilen tek ila.

O yedi hafta neredeyse gece gndz karanln iinde yattm, sessizce bedenimi gzledim ve hibir eyin bilincime glge etmesine izin vermedim. lmle mcadele ediyordum, bu lmle sevgi arasnda bir savat. Ve sevgi muzaffer olduu iin kutlama yapmalsn. Seni bu gzel durumda, yukar doru byrken brakmak benim iin ok ac verici olacak. Ben halkmn kendi kendilerini dntrmelerini, onlar aracl ile bu gzel gezegene gerek bir medeniyet ve insanlk getirmek istiyorum. Yalnzca tek bir din var ve o da sevgi dini. Yalnzca tek bir tanr var ve o da kutlama, yaam, sevin tanrs. Tm bu yeryz birdir ve tm insanlk birdir. Biz birbirimizin parasyz. Beni zehirleyenlerden ikyetim yok. Onlar kolaylkla affedebilirim. Ne yaptklarn kesinlikle bilmiyorlard. Tarihin kendini tekrar ettii sylenir. Kendini tekrar eden tarih deildir; insann bilinsizlii, insann krl kendini tekrar eder. nsann bilinli, tetikte ve farknda olduu gn artk tekrar olmayacak. Sokrates zehirlenmeyecek, sa armha gerilmeyecek, El-Halla Mansur ldrlmeyecek, katledilmeyecek. Ve bunlar bizim en iyi ieklerimiz, en yksek zirvelerimiz. Bunlar bizim kaderimiz, geleceimiz. Bunlar gerekleen, doamzdaki potansiyel. Eminim yreinde kimseye kar fke ve nefret olmayacak, yalnzca anlay ve sevgi dolu affedi olacak. Tek gerek dua bu. Ve yalnzca bu tr dua insanl daha yksek bilin dzeylerine karabilir. ten ie kesinlikle eminim: Bedenimi, sinir sistemimi zehirlemi olabilirler, ama bilinliliimi yok edemezler, benliimi zehirleyemezler. Ve bana kendimi bedenimin tesinde, zihnimin tesinde grme frsat vermeleri gzel oldu. Bu yedi hafta ate snav oldu. Sen bilmeden daima, o yedi haftann her annda bana byk yardmn oldu. Senin sevgin olmadan zehirden kurtulmam imknsz olurdu, nk senin sevgin olmadan mcadele etmeme bile gerek olmazd. Tatmin ve doygunluk doluyum; eve dndm. Ama senin sendelediini, el yordam ile aradn gryorum ve seni bu durumda brakmak ok kalpsiz ve merhametsiz bir davran olacak. Sana tm yaamn boyunca gndoumlar, ten kular, aan iekler diliyorum. Bunun dnda, burada olmak iin hibir sebebim yok. Unutma: Ben senin iin buradaym. Bunu hatrlamak yoldan kman nler. Bunu hatrlamak, iinde yaadmz gayr medeni dnyann, insanlk dediimiz bu deliler evinin farknda olmana yardm eder. Sana yeni bir insann, yeni bir insanln domas gerektiini hatrlatr. Bu muazzam bir meydan okumadr. En uzak yldzlara dokunma cesaretine, zeksna, arzusuna ve zlemine sahip olanlar... Yalnzca o birka insan beni anlayabildi, benim yoldalarm oldu. Benim hi takipim yok, yalnzca sevgililerim, dostlarm, yoldalarm var.

Sizin de benim yrek atlarm olan ayn gzellie, ayn mutlulua, ayn kendinden gemilie ulaman isterim. Bu tm evrenin de yrek at.

DNYA YARATICILIK BLMLER AKADEMS 17 Ocak 1988'de Osho insanlarn hem maddeyle ilgili dsal bilimleri, hem isel meditasyon bilimini kefedebilecekleri bir toplant yeri yaratmakla ilgili bir komn hayalinden bahsetti. Bu gemite sk sk bahsettii bir neriydi, ama artk fikrini daha da rafine etmiti. Ben bu aram'n yava yava bir Dnya Yaratclk Bilimleri Akademisi'ne doru gelimesini istiyorum. Bu belki imdiye dek yaplm en byk sentez olacak. Sizin dinsiz gerek araynz hibir ekilde nesnel gereklik arayn engellemez, nk bu alanlar kesinlikle ayrdr; st ste gemez. Bir bilim adam ve meditasyoncu olabilisin. Aslnda, meditasyonda ne kadar derine inersen, o kadar berraklk, o kadar zek, o kadar dehann iinde ieklendiini greceksin ve bu tamamen yeni bir bilim yaratabilir. Eski bilim dine kar bir tepki olarak yaratlmt. Benim bahsettiim yeni bilim hibir eye tepki deil, takn bir enerji, zek, yaratclk. Politika bilimi yozlatrd, nk onun ilgi alan yalnzca sava. Dinler bilimi kabul edemez, nk hepsi batl inanl ve bilim tanrlarnn tamamn, tm batl inanlarn yok edecekti. Bilim bu yz yl ok zor durumda geirdi, bir yandan dinle mcadele etti, dier yandan bilinsizce politikaclarn klesi oldu. Ben bu meknn bymesini istiyorum ve tamamen yaam olumlayan hedeflere adanm bir dnya bilim ve sanat akademisi iin ayarlamalar yapyorum. Hiroima'y ve Nagasaki'yi yaratan, binlerce insan, kuu, aac yok eden bilim -sebepsizce, srf politikaclar atom enerjisinin ie yarayp yaramadn anlamak istedi diye- ve daha fazla yiyecek, daha fazla yaam, daha iyi salk, yaamn tm alanlarnda daha fazla zek yaratabilen ayn bilim. Ama bilim politikaclarn ellerinden alnmal ve dinler hakknda dnmeye zahmet etmemeli. Nobel dl sahipleri, nl bilim adamlar, farkl boyuttan sanatlar akademiyi oluturacak ve bilimin ykc olma eilimini deitirmek iin aba gsterecekler. Sannyasinlerimiz -ve pek ok bilim adam, sanat, doktor var- akademiye yardmc olacak. Burs vereceiz ve dnyann her yerinden insanlar gelip yaam olumlayan, insanlkta daha fazla sevgi yaratan, nihai devrimi hazrlayan farkl bir bilim, farkl bir sanat iin alabilecekler. O nihai devrim tek bir dnya hkmetidir nk dnyann tek hkmeti olmad srece savalar durduramazsn. Her ulusun kendi askeri, kendi savunmalar, kendi silahlar olmak zorundadr ve

kimin daha byk bir ykc gc olduu konusunda rekabet vardr. Ama tek bir dnya hkmeti olduu zaman ordulara, hava kuvvetlerine, deniz kuvvetlerine gerek kalmayacak; bunlarn hepsi yaama, insanln tmne adanm hizmetlere dntrlebilir. Ve Dnya Bilimler Akademisi ilk adm olacak, nk dnyann her yerinden gelen bilim adamlarn yava yava politikaclarn ellerinden alabilirsek, politikaclarn tm gc biter. Onlar gl deil; arkalarndaki g bilim adamlar. Ve bilim adam byk glk iinde, nk dnyada bilim adamna alacak yeterli kayna veren kurum yok. Galile'nin kendi evinde kk bir laboratuvar kurduu ve bilim adamlarnn dardan destek almadan alt gnler oktan geti. Artk bilim o kadar karmak ki, o kadar ok dal geliti ki -ve her dal kendi iinde bir bilim oldu- bilim adam hkmet ya da paras olan, zeks olan, rencilere adanm ok gl bir kurum tarafndan desteklenmedii srece alamyor. yle grnyor ki varolu akademiyi yaratmak iin ihtiya duyacamz paray ayarlyor. nsani yardm hizmetleri iin pek ok vakf olan ok nemli bir Japon, bu dnya enstitsn kurmak iin o vakflardan para getirmenin mmkn olup olmayacan grmek iin geliyor. Ve enstit dnyann her yerinden, istisnasz tm bilim adamlarndan destek grecek, nk artk herkes yaama deil lme hizmet ettiklerini grd. Bilimsel aratrmalar iin en byk ktphaneyi kurabiliriz, alan, aratran sannyasinlerimiz olabilir. Sentez yle olacak ki enstitde alan herkes meditasyon da yapacak, nk meditasyon iinde derin olmazsa, sevgi kaynaklarn uyuuk kalr. Mutluluun, cokun iek amaz. nsan bilim iin deildir, bilim insan iindir. Ama bilim adamlar glk iinde. Bireysel olarak alamyorlar; bir hkmetin altnda almak zorundalar. Hkmetin kar savata ve hibir din onlar desteklemiyor, nk bulgular dinsel batl inanlar yok ediyor. Benim yaama, sevgiye, kahkahaya adanm -daha iyi bir insanlk yaratmaya, daha iyi ve daha saf, salkl bir atmosfer yaratmaya, bozulmu ekolojiyi dzeltmeye adanm- bir dnya akademisi yaratarak doldurmak istediim byk bir boluk var. Koregaon Park'n satn almak iin para kaynaklar buluyoruz. Hindistan'da iyi olan bir ey var: Her ey daha ucuz ve insanlar her lkeden gelebiliyor, burada , drt ay geirebiliyor, sonra sekiz aylna lkelerine dnyorlar, yeterince para kazanp gene geliyorlar. Burada almalarna gerek kalmyor. Buras onlarn meditasyon tapna. Ve ben tm boyutlar -mzik retecek en iyi mzisyenleri, resim yapmay retecek en iyi ressamlar, sana iir deneyimi ve bunun ifadesini retecek en iyi airler- istiyorum. Ben tedavi edilemez bir hayalciyim.

Ama sana hayatta ne hayal ettiysem, hibir ey yapmadan baardm syleyebilirim. Yalnzca varolua bir teklif...

YAA-HUU! GZEML GL 19 Mart 1988'den balayarak Osho yalnzca sorularn yantlarna adanm, son konuma dizisi olacak bir dizi konumaya balad. Bu konumalar srasnda "brak-gitsin" meditasyonunu gelitirmeye balad ve kiisel olarak bunlara nderlik etti. Ayn zamanda konumalarndan birinde anlatt bir fkraya dayanan "mantra selam" dedii eyi tantt. Her iki kol kaldrlyor, "Yaa-huu!" diye barlyordu. 30 Nisan'da Osho "meditasyon terapisi" adn verdii yeni bir sre gelitirdiini bildirdi. Sre birka deneyden sonra rafine edildi. haftalk bir srede, gnde saat yaplyordu: Bir hafta kahkaha, bir hafta gzya, bir hafta sessiz gzlem. Katlmclar arasnda iletiim olmuyordu ve "terapist" yoktu, yalnzca sreci ynetmek iin eitim alm bir kolaylatrc vard. Srece "Gizemli Gl" deniyordu. Hibir meditasyon sana bu kk strateji kadar ok ey veremez. Bu benim pek ok meditasyonumun deneyimi, yaplmas gerekenleri iinde iki seviyeye blmek. Kahkahan basklanm; "Glme, bu ciddi." denmi sana. Kilisede ya da niversitede snfta glmene izin yok... Bu yzden ilk seviye kahkaha seviyesi, ama kahkaha bittii zaman aniden kendini gzyalarna boulmu, ac iinde bulacaksn. Ama bu da ok hafifletici bir olgu olacak. mrlerce sren ac ve strap yok olacak. Bu iki seviyeden kurtulursan kendini bulmu olacaksn. Pek ok meditasyon icat ettim, ama belki de en esasl olan, en temel olan bu olacak. SONRAK HAFTALARDA OSHO K MEDTASYON terapisi daha ekledi: "Zihinsizlik" anlamsz gevezelikleri takip eden sessiz gzlem ieriyordu ve "Tekrar Domak" katlanlarn ocuk gibi zgrce oynamalarna izin veriyordu. Ayn zamanda rehberli meditasyon ve hipnoz konusunda becerikli olan terapistlerin, onun "Kendine Unutulmu Beden ile Konuma Dilini Hatrlatmak" adn verdii kadim bir Tibet beden-zihin saaltma tekniini canlandrmalarn nerdi.

ZEN SYLEVLER Gizemli Gl dizisini tamamladktan sonra Osho Zen hikyelerinden ve haikularndan bahsetmeye balad. Zen konumalarnn paras olarak editrnn hikyelerin ve haikularn anlam konusunda sorduu sorular yantlyor, sk sk dnya ileri ve sosyal konularda yorumlar yapyordu. Ama insan ilikileri ve baka kiisel sorunlar konusundaki sorulara yant vermiyordu. Konumalarn sk sk meditasyon salonunu evreleyen aalara, kulara, bulutlara ya da yamurlara, doann dier unsurlarna adyordu.

Herkesin hatrlamas gereken en temel eylerden biri udur: Din ancak organize bir doktrin yoksa, bir inan sistemi yoksa, dogma, teoloji yoksa canldr. Yalnzca bu sessizlik, rzgrda dans etmekten zevk alan aalar varken yreinde bir ey byr. Bu sana ait bir eydir, herhangi bir yazmadan gelmez; onu sana kimse veremez, nk bu bilgi deildir. Bir yanda tm dinler, dier yanda Zen arasndaki en byk fark budur. Zen hari tm dinler ldr. Fosillemi teolojiler, felsefe sistemleri, doktrinler olmulardr, ama aalarn dilini unutmulardr. Aalarn bile iitilebildii ve anlald sessizlii unutmulardr. Her canl varln yreinde olmas gereken doal ve anlk cokuyu unutmulardr. Deneyim bir aklama, bir ifade olduu an artk nefes almaz; ldr ve dnyann her yerinde insanlar l doktrinler tayorlar. Zen'e yaayan tek din diyorum, nk bu bir din deildir, yalnzca bir dinsizliktir. Dogmas yoktur, herhangi bir kurucuya bal deildir. Gemii yoktur; aslnda sana retecek hibir eyi yoktur. nsanlk tarihinde olan en tuhaf eydir. En tuhaf, nk boluktan zevk alr, hilikte iek aar. Masumlukta, bilmemekte tatmin bulur. Dnyevi olan ile kutsal olan arasnda ayrm yapmaz. Zen iin var olan her ey kutsaldr. ZEN KONUMALARININ SONUNDAK REHBERL MEDTASYONLAR gittike uzad ve Osho bir anlamsz gevezelik blm ekledi. Bunun ardndan sessiz oturma, bir "salver gitsin" (bedenin gevemesi ve yere dmesi) geliyordu. Sonra yeniden sessizlik iinde oturma geliyor, sonunda Osho kutlama iinde salonu terk ediyordu. Osho sessiz aamalarda toplulua rehberlik ediyordu ve her aama bir davul sesi ile bildiriliyordu. Sessiz ol. Gzlerini kapat, bedeninin tamamen donmu olduunu hisset. imdi ie bak, tm bilinliliini topla; bir ok gibi, merkeze doru. Merkezde budasn. eperde herhangi biri olabilirsin, Tom, Dick, Harry; eperde herkes farkl, ama merkezde esas doan buda doas, Tao adam doas. Gittike daha derine, nk ne kadar derine inersen, sonsuz gereklik deneyimin o kadar ok olur. iekler stne yamaya balar, tm varolu sessizliini kutlar. Yalnzca merkezden tank ol, eve geldin. Berraklatrmak iin... (Davul sesi)

Geve. Yalnzca bir tank olduunu hatrla. Sen beden deilsin, sen zihin deilsin. Sen yalnzca bir aynasn. Ve ayna gibi bir gzlemcilie yerletiin zaman tm varolu ok gzel bir biim alr. Her ey ilahi olur. Bu akam kendi bana da gzeldi, ama Joshu'nun aslan kkremesi onu muazzam bir gzellie kavuturdu. u an budasn. Geri dndn zaman buday da yannda getirin. Gnlk yaamnda buday yaamalsn. Ben dnyadan vazgemeye karym, ben dnyay yeniden yaratma taraftarym. Ne kadar ok buda olursa, dnyann yeni gkleri, yeni boyutlar, alan yeni kaplar olur... Yeni gizemler, yeni mucizeler. Elinden geldiince ok koku ve iek topla. (Davul vuruu) Geri dn, ama bir buda olarak geri dn, huzur iinde, zarafet iinde. Birka dakika otur, ziyaret ettiin mekndaki deneyimlerini, yaadn ihtiam hatrla. Her gn daha derine inmelisin. Bu yzden ne kadar uzaa gittiini hep hatrla: Yarn biraz daha gitmelisin. ki, be, yirmi, otuz yl alabilir, ama buda olacaksn. Beni ilgilendirdii kadaryla u anda budasn, cesaretini toplaman yeterli. O otuz ylda budaya dnmeyeceksin, sen zaten budasn. O otuz yl boyunca yalnzca pheden vazgeeceksin, nasl buda olacaksn phesinden. Ben sylesem bile, tm budalar seni ikna etmeye alsa bile, derinlerde bir phe var: 'Tanrm, ben mi? Ben bir buda, ha?' Ama bir gn kendi deneyimlerin sonucunda ikna olacaksn. Kendi deneyimin olmadan gerek dnm olmaz."

"BHAGWAN"IN SONU Aralk 1988'de Osho yine ciddi bir ekilde rahatszland, gnn yirmi drt saati boyunca zel doktorunun banda beklemesi gerekti. haftalk yokluktan sonra meditasyon salonuna dnd zaman irkiltici bir bildiri yapt. Japon bir kadn grc Gautama Buda'nn Osho'yu ara olarak kullandna inanyordu. Osho bunun doru olduunu teyit etti ve Bhagwan ismini braktn bildirdi. Video klar gzlerini rahatsz ettii iin aylardr takt gzlkleri de kard ve mritlerinden birine verdi. Takip eden birka gn yeni ad pek ok deiime urad ve bir tanesi UPI gazetecisine verdii yantta ortaya kt. Buda Gautama bende konaklad. Ben ev sahibiyim ve o konuk. Budizm'e dnme konusu yok. Ben kendi hakkmla budaym ve kalan ileri iin benim aracm kullanmasnn sebebi bu. Yirmi be yzyldr bulutlarn arasnda dolanarak doru arac bekliyordu. Ben Budist deilim. Ne de Buda

Gautama, Budistler ya da organize bir din yaratmaya niyetli. Yirmi be yzyl nce bile asla organize bir din yaratmad. Gerek organize edildii an yalan olur. Organize bir din gizli politikadan, rahiplik kurumunun istismar edilmesinden baka bir ey deil. Bunlar shankaracharya, imam, haham ya da papa olabilir, fark etmez. Gautama Buda arkasnda halef brakmad. Son szleri unlard, "Heykellerimi yapmayn, szlerimi toplamayn. Ben tapnlacak bir simge olmak istemiyorum. En derin zlemim takliti olmamanz. Budist olmak zorunda deilsiniz, nk buda olmak sizin kendi potansiyeliniz." Sylemek isterim: Ben Budizm ya da herhangi bir 'izm' retmiyorum. Ben budann kendisini retiyorum. Benim yanmdaki insanlar herhangi bir organize dinin paras deil. Onlar bamsz, bireysel arayclar. Onlarla ilikim yolda ilikisi. Bu arada, sana yirmi be yzyl nce Gautama Buda'nn kehanetini hatrlatmalym: "Bir kez daha geldiimde bir kadnn rahminden doamayacam. Benzer bilinlilie, ayn ykseklie ve ayn ak gkyzne sahip bir adamda konaklayacam. Bana 'Dost' denecek." Szckte muazzam bir zgrlk ima ediliyor. Kimsenin gurusu olmak istemiyor, yalnzca bir dost olmak istiyor. Paylaacak bir eyi var ve paylamann bal olduu koul yok. Bunun sana ne faydas olacak, nk birka sannyasinin kadim Gautama Buda ile benim aramdaki fark nasl anlayacaklar konusunda kafas kart. Gautama Buda'nn kehaneti kargaay akla kavuturmaya yardmc oluyor. Bende konaklamasna ramen, bana Buda Gautama denmeyecek. Onun kehanetinde belirttii gibi hitap edilmek ok houma gider: Buda Maitreya. Maitreya 'dost' anlamna gelir. Bu ayrm yaplmasn salar. Herhangi bir kargaa olmaz. SIRADII ZYARETN BENC GECESNDE OSHO YEN bir bildiri ile meditasyon salonuna geldi. Gautama Buda gitmiti, nk konuk ile ev sahibinin yaam tarzlar arasnda baz uyumsuzluklar vard. Bu drt gn benim iin ok g oldu. Gautama Buda'nn zamann getirdii deiiklikleri anlayacan dnmtm, ama mmkn olmad. ok uratm, ama o kendi yolunda ylesine disiplinli ki -yirmi be yzyl geride kald- kemik gibi sertlemi. Kk eyler glk yaratt. Ona yle dedim, "Zavall yastk bir lks deil ve elini tm gece bann altnda tutmak eziyetten baka bir ey deil. Sence saa dnp yatmak doru, sola dnmek yanl m? Beni ilgilendirdii kadaryla, benim temel kuralm u, ben her iki yan sentezlerim." Gnde yalnzca bir kez yemek yermi ve tek sz sylemeden benim de byle yapmam istedi. O yemek dilenirmi. Bana sordu, "Dilenme kabn nerede?"

Bu akam saat tam altda, jakuzideyken ok rahatsz oldu. "Jakuzi mi?" Gnde iki kez banyo yapmak, yine lksm. Dedim ki, "Geri dnecein kehanetini gerekletirdin. Drt gn yeter. Sana gle gle! Ve artk yeryznn evresinde dolanp durmana gerek yok; mavi gklerde kaybolabilirsin. "Drt gn boyunca senin yapmak istediin ii yaptm grdn ve ben bunu zamana, gereksinimlere uyarak yapyorum. Hibir ekilde emir kabul etmeye hazr deilim. Ben zgr bir bireyim. zgrlk ve sevgimle seni konuk kabul ettim, ama ev sahibi olmaya alma." Bu drt gn bam ard. Otuz yldr bam armamt, ba arsnn ne demek olduunu unutmutum. Her ey imknszd. Kendi tarzna o kadar alk ki ve o tarz artk geerli deil. Bu yzden imdi ok daha byk, tarihi bir aklama yapyorum, ben yalnzca kendimim. Bana buda demeye devam edebilirsin, ama bunun Buda Gautama ya da Buda Maitreye ile bir ilgisi yok. Ben yalnzca kendi adma budaym. Buda szc yalnzca "uyanm olan" anlamna gelir. imdi admn, Buda Shree Rajneesh Zorba olduunu ilan ediyorum. BUDA SHREE RAJNEESH ZORBA KISA SRE SONRA TM isimlerinden vazgeti ve isimsiz kalacan syledi. Ama sannyasinleri ona hitap ederken kafalar karyordu ve "Osho" ismini nerdiler. Bu isim Zen hikyelerinde bir sayg ve eref unvan olarak sk sk grlyordu. Osho kabul etti ve szce kendisi bir anlam vererek William James'in okyanusa (ng. oceanic) terimi ile ilikilendirdi. Daha sonra bunun ad olmadn, yalnzca saaltc bir ses olduunu syledi.

ZEN MANFESTOSU: NSANIN KENDNDEN ZGRLEMES Gautama Buda'nn "ziyareti"ni takip eden haftalarda Osho yeni g ve enerji kaynaklar bulmu gibi grnd. Konumalar uzad -iki kez, ara vermeden neredeyse drt saat konutu- ve konuma tarz fark edilir biimde hararet ve enerji kazand. Farkl bir dizi konumada Zen ile Friedrich Nietzsche ve Walt Whitman'n almalarn ilikilendirdi, Hristiyanlk ile karlatrd ve bunu Gorbaev'e komnizmden kapitalizme gei yolu olarak nerdi. Ama ubat 1989'da, "Zen Manifestosu" balkl yeni bir dizi konumaya baladktan iki gn sonra Osho yine hastaland ve Nisan bana kadar meditasyon salonunda grnmedi. "Zen Manifestosu" son konuma dizisi oldu. Zen manifestosuna kesinlikle ihtiya var, nk eski dinler parampara oluyor. Ve onlar parampara olup insanlk tamamen ldrmadan Zen tm yeryzne yaylmal. Eski ev yklmadan yeni bir ev yaratmalsn. Ve bu sefer ayn hatay yapma. Orada olmayan bir evde yayordun; bu yzden yamurda, kn, gnete sknt ekiyordun, nk ev yalnzca bir hayaldi. Bu sefer gerek evine gir, insan yapm

bir tapnaa, insan yapm bir dine deil. Kendi varoluuna gir. Neden devaml karbon kopya olasn? Bu sefer ok kymetli. ok talihli bir anda dodun, eskinin geerliliini, kantn yitirdii, senin zindanndan kacak kadar cesur olmaman yznden eski evrende aslyken dodun. Aksi halde kaplar ak. Aslnda hi kap yoktu, nk iinde yaadn ev tamamen hayali. Tanrlarn hayali, rahiplerin hayali, tm yazmalarn hayali. Bu sefer ayn hatay yapma. Bu sefer insanlk eski rm yalanlardan yeni, sonsuzca yeni geree bir kuantum sray yapmal. Zen'in manifestosu budur. OSHO'NUN HALK NDE SYLED SON SZLER 10 Nisan 1989 akam, meditasyonun sonunda syledikleriydi. u an yeryzndeki en kutsanm insansn. Kendini buda olarak hatrlamak en deerli deneyimdir, nk bu senin ebediliindir, lmszlndr. Bu sen deilsin, senin varoluunun kendisi. Yldzlarla, aalarla, gkyz ile, okyanus ile birsin. Artk ayr deilsin. Buda'nn son sz sammasati oldu. Buda olduunu hatrla, sammasati.

EMBER 6 Nisan'da Osho " ember" adn verdii, yirmi bir mritten oluan, komnn pratik idaresi ile ilgilenecek bir grup kurdu. Bundan halk iinde bahsetmedi, ama daha sonra gruba ana hatlar ile amalarnn spiritel ynlendirme salamak deil, Osho'nun almalarn ulalabilir klmak iin pratik konularla ilgilenmek olduunu aklad. len ya da baka bir sebepten ayrlmaya karar veren ember yelerinin yerine kalan yelerin gizli oyla setii biri gelecekti ve grubun tm kararlar konsensusla alnacakt. Bir gelenek olumasndan kanamazsn; elinde deil. ldkten sonra insanlarn yapacaklarn nleyemezsin. Bunu cahillerin ellerine brakmaktansa doru ana hatlar vermek daha iyi.

AYRILIA HAZIRLANIRKEN 10 Nisan 1989: Osho sylev vermeyi bitirirken sekreterine enerjisinin tamamen deitiini syledi. nsann rahimde dokuz ay kalarak gelmesi gibi dnyadan ayrlmadan dokuz ay nce enerjinin lm iin yine bir kuluka dnemine girdiini aklad. Bu akamn sylevi "Buda'nn Uyan" balkl yeni bir dizinin balangc oldu. 10 Mays: Meditasyon salonundaki genel toplantda Osho'nun bir daha halk iinde konumayaca bildirildi. 23 Mays: Osho'nun akamlar meditasyon salonuna gelecei bildirildi. Geldii zaman herkesin onunla birlikte kutlama yapabilmesi iin mzik alyordu ve bunun ardndan sessiz meditasyon yaplyor, sonra Osho gidiyordu. O salondan ayrldktan sonra konumalarndan birini ieren bir video gsteriliyordu. Haziran-Temmuz: Osho Multiversite oluturuldu. Komnn sunduu deiik atlye almalarn ve programlar ieren "faklteleri" vard. Dnm Merkezi, Gizem Okulu, Yaratc Sanatlar Okulu, Sava Sanatlar Okulu bunlarn arasndayd. nsanlardan akam toplantlar iin beyaz cppeler giymeleri istendi ve bu deiim komnn uzun zamandr kutlad, Temmuz'da, dolunayda yaplan ve aydnlanm ustalar ereflendiren geleneksel bir Hint festivali srasnda yapld. 25 Austos: Osho komn iindeki gnlk aktivite srasnda kestane rengi cppe giyilmesi iin ayarlamalar yaplmasn nerdi. 31 Austos: nceden Chuang Tzu Oditoryumu olan, Osho'nun konutunun yaknndaki yerde Osho iin yeni bir yatak odas yapld. Mermer deli, byk bir avize ile aydnlatlan, evredeki cangl-baheye bakan yerden tavana pencereleri olan odann dzenlenmesi ii ile dorudan ilgilendi. 14 Eyll: Osho eski yatak odasna tand ve yeni oda Gizemli Gl ve Zihinsiz Meditasyon terapileri iin kullanlmaya baland. Osho'nun bahede yry yapmas iin ina edilen kapal, havalandrmal cam bir yry yolu vipassana, zazen ve dier sessiz meditasyon gruplar tarafndan kullanlmaya baland. 17 Kasm: Osho bedenden ayrld zaman nelerin yaplmas gerektii konusunda talimatlar verdi. Hindi dilindeki kitaplar ngilizce'ye tercme edecek bir grubun oluturulmasn istedi ve ember'in nasl alaca konusunda daha fazla talimat verdi. 24 Aralk: Sunday Mail, Byk Britanya, Osho'nun ABD'den snr d edilmesi konusunda Vatikan'n ksmen sorumlu olduu konusunda bir makale yaynlad. 17 Ocak 1990: Osho'nun doktoru bundan sonra akam meditasyonu srasnda meditasyon salonunda oturamayacan, ama topluluu selamlamak iin geleceini ve sonra hemen gideceini bildirdi. Osho salona geldii zaman ok krlgan olduu, ayakta zor durduu akt.

18 Ocak: Osho akam toplants srasnda odasnda kald, ama oradaym gibi varlnn hissedilecei mesajn yollad. 19 Ocak 1990: Osho akam bete bedenden ayrld. Doktorunun nerdii sra d tedaviyi, "Varolu zamanlamasna kendi karar verir." diyerek reddetti ve huzur iinde gzlerini kapatp gitti. Doktoru saat yedide, her zamanki gibi akam toplants iin meditasyon salonunda topland zaman bildiriyi yapt. Salonda bulunmayan, fakat gelmek isteyecek dostlara zaman tanmak iin ksa bir sre beklendikten sonra Osho'nun bedeni on dakikalk kutlama iin salona getirildi, sonra bir alay eliinde yakndaki l yakma alanna gtrld. Uurlama kutlamas gece boyunca srd. ki gn sonra Osho'nun klleri Chuang Tzu Oditoryumuna getirildi -yeni "yatak odas" olarak dzenlenen odaya- burada konumalar yapm, yllarca sannyasinler ve arayclar ile grmt. Kller Osho'nun talimatlarna uyularak "yatan altna" konuldu -gerekten de yatak platformu olarak tasarlanan mermer ykseltinin zerine- ve zerine birka ay nce dikte ettirdii szler yazl bir plaka olarak konuldu: OSHO H DOMADI H LMED YALNIZCA 1931-1990 ARASINDA YERYZ GEZEGENN ZYARET ETT

(1) siklon: Atmosferde bir alak basn alan evresinde hzla dnen rzgrlarn oluturduu iddetli frtna... (Ed. n.) (2) Byk amurlu iftlik (ev. n.)

SONSZ: 1990 - U AN Pune'daki uluslararas Osho Komn bymeye devam ediyor ve Osho'nun lmnden nceki aylarda tasarlad vizyon uyarnca meditasyon ve kendini keif iin ziyaret edilen lks bir tatil ky olarak geniledi. Genileyen tesislerin tasarm ile kiisel olarak ilgilenmiti. Bunlarn iinde meditasyonlar ve atlye almalar iin piramit eklinde binalar, bir hamam, elence ve spor kompleksi ve Ocak 2001'de bitirilmesi planlanan piramit eklinde bir bina vard.

Varolua gvenim tam. Sylediklerimde birazck gerek varsa, hayatta kalacam. almalarmla ilgilenen insanlar mealeyi tayor olacak, ama kimseye dayatmayacaklar. Halkm iin bir ilham kayna olmaya devam edeceim. Ve ou sannyasinin hissettii bu. Onlarn kendi balarna bymelerini istiyorum; zerine hibir kilise kurulamayacak sevgi gibi nitelikler, kimsenin tekelinde olmayan farkndalk gibi nitelikler; kutlama, sevin ve taze, ocuksu gzlerin olmas gibi... Halkmn kendini bilmesini, bir bakasnn syledii gibi olmamasn istiyorum. Ve yol ieri gidiyor. -&-