Trk Ktphanecilii 23, 1 (2009), 201-212

Grler / Opinion Papers

Bilgi Ynetimi Kavram ve Geliimi

Doan Atlgan* z Bilgi gnmzde ekonomik bir meta olarak grlmektedir. Bilgiyi elinde tutanlar gl olarak deerlendirilmekte, elindeki bilgiyi kullanarak yeni bilgiler retenler rakiplerinin bir adm nnde bulunmaktadrlar. Bilgi kayt edilmesi, denetimi ve hizmete sunulmasnda farkl srelerden gemekte ve bu srete farkl aktrler rol oynamaktadr. Bilginin ynetiminde nemli aktrlerden biri de bilgi teknolojileridir. Bu aamada da aratrma gelitirme faaliyetleri nem kazanmaktadr. Bu bildiride bilgi kavram ve bilgi ynetimi zerinde durulmu ve bilgi ynetiminde dnyada ve lkemizdeki gelimelere yer verilmitir. Giri Sokrates iyi olan tek ey bilgi, kt olan tek ey bilgisizliktir demitir. Farabi ise erdemlerin en by bilimdir, bilgeliktir. Bilgi usuz bucaksz ve kysz bir denizdir. Doru bilgi insanca yaamann temelidir diyerek bilginin nemine vurgu yapmtr (Kocada, 2002, s.1). Bir baka filozof olan Bacon da bilgiyi g olarak nitelendirmektedir. Bilgi; insanlk tarihi ile birlikte, farkl bilim insanlar tarafndan nemle zerinde durulmu ve yukarda grld gibi filozoflar tarafndan da bilgiye gereken nem verilmitir. Bu denli nem verilen bilgi kavramna genel olarak bakalm. Bilgi Kavram Bilgiyi kavram olarak ele almadan nce bilgi kavramyla yakndan ilikili veri ve enformasyon kavramlarnn da bilinmesi gerekir. Genel olarak veri; ham gerekler olarak ifade edilirken, organizasyonlar asndan, yaplan ilemlerin belli bi* Prof. Dr. Ankara niversitesi Bilgi ve Belge Ynetimi Blm. e-posta: atilgan@humanity.ankara.edu.tr

202 Grler/Opinion Papers

Doan Atlgan

imde tutulmu kaytlar olarak adlandrlmaktadr. Veri sadece olup bitenlerin bir blmn aklar; iinde deerlendirme, yorum yoktur ve karar vermek asndan gvenilecek bir temel oluturamaz (Davenport ve Prusak, 2001, s.22). Enformasyon ise dzenli ve kullanlabilir verilerdir. Yneticilerin bugnk ve gelecekteki kararlar iin gerek bir deer tayan, anlaml bir biimde ilenmi verilerdir (Trk, 2003, s.78). Bireysel adan bilgi, insann gemite rendikleri ile deneyimlerinin bir toplamdr. nsanlar arasndaki iletiim ile oluan enformasyon ak, bilginin yaratlmasn salayacaktr. Deneyim, yarg, deerler, inanlar ve sezgi; bilgiyi oluturan bileenlerdir (Barutugil, 2002, ss.5859). Organizasyonlar iin ise bilgi; mteriler, rnler, sreler, hatalar ve baarlar hakknda sahip olunan enformasyondu. Elde edilen enformasyonun, stratejilere dntrlmesi, verimlilik/yenilik/yaratclk ve rekabet srelerinde kullanlmas bilgiyi karmza karr. Bu balamda organizasyonlar iin bilgi: 1. Doru karar vermede, 2. Gelecee ynelik tahminlerde bulunmada, 3. Salkl bir iletiimin gerekletirilmesinde, 4. Standart bir rn/hizmet gerekletirmede, 5. Var olan problemlerin zmlenmesinde ve olabilecek problemlere zm bulunmasnda; kullanlan bir aratr (Anameri, 2005, ss. 167-173) Bu zelliklere sahip olan kapsaml tanmlarndan biri de yledir. Bilgi belli bir dzen iindeki tecrbelerin, deerlerin, amaca ynelik enformasyonun ve uzmanlk grnn, yeni tecrbelerin ve enformasyonun bir araya getirilip deerlendirilmesi iin bir ereve oluturan esnek bir bileimdir. Bilgi bilenlerin beyinlerinde ortaya kar ve orada uygulamaya geirilir. Kurulularda yalnzca belgelerde ya da dolaplarda deil rutin almalarda, srelerde, uygulamalarda ve normlarda da kendisini gsterir (Davenport ve Prusak, 2001, s.27). Bilginin Organizasyonu inde yaadmz bilgi anda, bilgi ve bilgiye eriimin nemi yadsnmaz bir gerektir. Bilgi eriimin doru, gncel ve gereksinim duyulduu anda gereklemesi ise karar alma srecinde nemli bir rol oynamaktadr. amzda bilgiyi ezberleyen deil, bilgiye ulaabilen, bilgiyi kullanabilen, eletirel ve yaratc dnen bireyler gelimeye katk salayacaktr. Alvin Toffler gelecekte cahil olarak tanmlanacak kiilerin okuma yazma bilmeyen deil bilgiye nasl ulaacaklarn bilmeyenler olduklarn ifade etmitir (Tonta, 2001, s.54).

Bilgi Ynetimi Kavram ve Geliimi

203

Bilginin organizasyonu, iletimi ve kullanlmas, bilgi sistemlerinin domasna neden olmutur. Bu sistemlerin de kullanlmasyla organizasyonlarda bilginin kullanm daha sistematik bir hal almtr. Gnmzde Ynetim Bilgi Sistemleri ve Karar Destek Sistemleri gibi sistemler her trl organizasyonun bilgi ak ve ynetiminde yer almaktadr. Bu sistemlerin organizasyonlara salad girdinin, temel retim faktrleri arasnda yer almaya balamas ile bilgi sistemlerinin oluturulmas ve iletilmesinde de bilgi teknolojilerinin kullanlmas kanlmaz bir duruma gelmitir. Bilgi Ekonomisi Bilgi iletiim teknolojilerindeki gelimelerin en nemli etkisi bilgi kavram zerinde olmu ve bilgi ekonomik bir varlk olarak grlmeye balamtr. Yeni ekonomi, bilgi ekonomisi kavramlar kullanlmaya balanmtr. Yeni kavramlarla birlikte yeni i modelleri ortaya km, yeni meslek alanlar ve grev tanmlar kullanlmaya balanmtr. Organizasyonlar iin bilginin neminin her geen gn artt i dnyasnda bilinen bir gerektir. Buna bal olarak organizasyonlarda bilgi ynetimi fonksiyonu ise bilgiden maksimum dzeyde katma deer yaratmay salayacak sre ve teknikleri iermektedir. Aykut Gker tarafndan yaplan iki saptama bilginin ekonomik gelime ile yeni ekonomi kavramndaki nemini ak bir ekilde ortaya koymaktadr (Gker, 2001, s.234). Gker tarafndan yaplan ilk saptama: Sanayi, amzda teknolojik gelimelere paralel olarak kkl deimelere uramaktadr. Ancak bilginin ynlendirdii ekonomide, bilgi, yalnzca yksek teknolojiler iin deil, dnme ayak uydurmak zorunda olan dk teknolojili sanayi dallar iin de kritik nem tar. kinci saptama ise teknolojik yenilenmede bilginin nemi ile ilgilidir. novasyonda belirleyici olan teknolojik inovasyondur. Teknoloji ise bir bilgi kategorisidir. amz teknolojisinin bilgi kayna ise bilimsel bilgidir. Bu nedenle gnmzn retim ekonomileri bilgiye dayal ya da bilginin ynlendirdii ekonomi olarak nitelenmektedir. Bilgiye dayal ekonomide can alc nokta bilgiye erimek ve eriilen bilginin kullanm sonucunda yeni bilgi retmektir. Burada anlatlmak istenen, ekonomik etkileri olan yeniliklerin ou, mevcut bilginin, yeni rn ve retim yntemleri biimindeki bileimleridir. Bu dnm srecinin iyi ileyebilmesi iin srete yer alan unsurlar bilgiye abuk, kolay ve ucuza eriebilmelidir.

204 Grler/Opinion Papers

Doan Atlgan

Organizasyonlarda Bilginin nemi Gemi dnemlerde ekonomik faaliyetlerin ana sektrnn tarm, sanayi ve hizmetlerden olutuu dnlmekteydi. Bugn ise organizasyonlar farkl bir yapyla kar karya kalmlardr (Beats, 1998, s.1). Bilgi ekonomisinde bilgi temelinde rekabet ekillenmekte ve i yapma biimleri deimektedir. Bu ekonomi kresel anlamda, yenilik ve yaratcln hakim olduu, hzn nem kazand bir yapy gzler nne serer (t, 2001, s.49). Gnmzn artan rekabet koullar erevesinde bilgi, organizasyonlarn sahip olduu en deerli retim faktr haline gelmitir. Organizasyonlara srdrlebilir rekabet avantaj salayan bilginin ynetilmesi de son yllarda zerinde en ok durulan konulardan biridir. Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geile birlikte bilgi, organizasyonlarn baarsnda anahtar rol oynamaya balamtr. Organizasyonlar asndan, gemiten gnmze bilginin rolnde deiiklikler yaanmtr. Gnmzde organizasyonlar asndan belirsizlik ve yaanan hzl deiim, bilgiyi en nemli ara haline getirmitir (Koel, 1998, s.315). Bilgi toplumunun oluumuyla beraber organizasyonlar deiim srecine girmilerdir. Organizasyonlarn deiim sreci, verimlilik ve kalite art abalar ile balam, 1980lerden beri mterilere daha fazla deer salama felsefesine dnmtr. Bilgi anda salanan deerlerin salanmasnda bilgi stratejik rol oynamaktadr. Bilgi; deiim srecinde srekli olarak yeniden tanmlanmak zorunda kalm ve anlam gnn gerekliliklerine gre belirlenmitir. 1950lerde bilgi organizasyonlar iin brokratik bir zorunluluk iken, 1990lara gelindiinde rekabet avantaj salayacak stratejik bir kaynak olarak ortaya kmtr. Organizasyonlarn en deerli varl alanlarn sahip olduu bilgidir. Bu nedenle organizasyonlar, yapsal sermayelerinin yannda insan sermayesine de odaklanarak, organizasyon bilgisinin dnda alanlarn bilgisini de gelitirmeye almaktadrlar. ou organizasyon iin iki tip bilgiden sz edilebilir: Bunlardan ilki rtk bilgi dieri ise ak bilgidir. rtk Bilgi Kiilerin zihinlerinde olan, bildikleri ancak ou zaman ifade edemedikleri bilgiye ise rtk bilgi ad verilmektedir (Dixon, 2000, s.26). rtk bilgi ok farkl ekillerde tanmlanmaktadr Bu tanmlardan bazlarna yer verecek olursak: Celep ve etin insan hafzasnda yer alan, ancak yaplandrlm kayt altna alnm olmayan bilgi olarak tanmlamakta (Celep ve etin, 2003, s. 8), Lee ve Yang

Bilgi Ynetimi Kavram ve Geliimi

205

ise rtk bilgi tamamen aklanamayan ve sadece uzun bir raklk srecinden sonra bir kiiden dierine geen bilgidir. rtk bilgi kolayca paylalamayan ve hepimizde var olan yetenek ve know-howdur diye ifadelendirmektedir (Lee ve Yang, 2000, s.784). rtk bilgi ayn zamanda kiinin inanlar, deerleri, hisleri, kabiliyetleri, tecrbeleri ve alkanlklaryla da balantldr (Nonaka, 1998, ss.27-28). rtk bilgi ile ilikili farkl bir yaklamda Odaba tarafndan ortaya atlmaktadr. Odaba rtk bilginin sadece insanlarn zihninde olan bilgiden olumadn, kaytl olmasna karn eriilemeyen bilginin de rtk bilgi olduunu savunmaktadr (Odaba. 2005, s.105). Bu tanlama genel olarak ele alndnda doru olmakla birlikte. Bir organizasyon asndan dnldnde anlamn yitirmektedir. Ak Bilgi Bilgi, insann bildii eydir. Ancak insan ifade edebildiinden, kelimelere, formllere veya rakamlara dkebildiinden daha fazlasn bilir. Buradan hareketle kelimelere dklebilen, formllerle, ekillerle veya rakamlarla ifade edilebilen, nesnel belirli bir kiiye zg olamayan ve sahibinden bamsz bilgiye ak bilgi denilmitir (Chua, 2002, s.70). Yine ak bilgilere rnek, veri tabanlar ve kullanm klavuzlardr (Yahya ve Goh, 2002, s.458). Ak bilgi, rtk bilgiye gre daha kolay sylenebilen, iletilen ve bireyler/organizasyonlar arasnda kolayca aktarlabilen bilgilerdir. Ak bilgiler, formller, ders kitaplar veya teknik belgelerde yer almaktadr. Ak bilgi, el kitap veya standart faaliyetlerden kolayca elde edilebilir ve retilen dersler veya kiisel okunan kitaplar ile paylalabilmekte ve organizasyonun felsefesi ve stratejisindeki gibi i yntemleri biimini almaktadr (Lee ve Yang, 2000, s.784). Bir organizasyon bilgi ekonomisinde gl olmak iin hem rtk, hem de ak gerekli tm hammadde ve kaynaklara sahip olmak durumundadr. Burada nemli olan sahip olunanlarn kullanmaya uygun hale getirilmesi ve kurumsal kltrn gelitirilmesidir. Bu sre bilginin ynetiminde nemli ve kritik rol oynamaktadr (Barutugil, 2002, s.49). Bilgi Ynetimi Bilgi ynetimi, eitli kaynaklarda deiik uzmanlar tarafndan ufak ayrntlar dnda benzer biimde tanmlanmaktadr. Konuyla ilgili uzmanlarn ou, bilgi ynetiminin; bilginin retilmesi, elde edilmesi, paylalmas, kullanlmas ve ynetilmesiyle ilgili faaliyetleri kapsad konusunda hemfikirdir.

206 Grler/Opinion Papers

Doan Atlgan

Bilgi ynetimi; organizasyondaki tm bilgi trlerinin, deer retmeye ve rekabet avantaj salamaya ynelik olarak, etkili biimde kullanlmas ve ynetilmesi ile ilgili faaliyetlerin tamamdr (Zaim, 2005, s.81). Bu erevede bilgi ynetimi terimi ktphanecilik literatrnde yle tanmlanmaktadr. Bir organizasyonunun ilevlerinin daha yeterli bir ekilde gereklemesi iin her biimdeki, hem i hem de d kaynaklardan elde edilen, bilginin etkili bir biimde retimi, koordinasyonu, depolanmas, eriilmesi ve yaygnlamasna katkda bulunan eitli faaliyetlerdir (Harrods, 2000, s.372). Barutugil ise bilgi ynetimini en yaln ekilde bilgiyi yaratmak, elde tutmak, paylamak ve gelitirmek iin kullanlacak yeni radikal yollar (Barutugil, 2002, s.49) olarak tanmlamaktadr. Yukarda ifade edilen tanmlar gz nne alnarak bilgi ynetimi, organizasyonlarn en iyi kararlar alarak rekabet stnl yaratmalar iin, bilginin sistematik ve planl bir ekilde oluturulmas, srekli olarak yenilenmesi, depolanmas, paylalmas ve kullanlmas, eklinde tanmlanabilir. Bilgi Ynetimin amalarn ise apar yle sralamaktadr (apar, 2003, s.417 ). rgt ierisinde yeni bilginin retilmesi, D kaynaklardaki deerli bilginin rgte kazandrlmas, rgtsel kararlarda ulalabilir bilginin kullanlmas, Bilginin dokmanlar, veri tabanlar ve yazlmlar aracl ile (yani mevcut rgtsel bilgi varlklar ile) sunulmas, Toplumsal kltr ve zendiricileri ile bilginin bymesini kolaylatrmas (daha makro dzeyde), rgtn birimleri ierisinde oluan bilginin veya baka rgtlerdeki benzer birimlerin, birimler aras transferinin gerekletirilmesi, rgtsel bilginin kymetlendirilerek entelektel sermayeye evrilmesi ve bilgi ynetimi sayesinde llmesi. Odabaa gre ise bilgi ynetiminin en nemli amac, organizasyonlarda var olan kaytl ya da potansiyel bilgi kaynaklarn ortaya karmak ve i srelerine dahil etmektir. Bilgi ynetiminin dier bir amac ise, alanlarn var olan enformasyona eriimini mmkn klarak enformasyon kaynaklarndan yeni bilgilerin retilmesini salamaktr(Odaba, 2005, s.105). Bu amalarla oluturulan bilgi ynetiminin nemi ise Nonaka tarafndan u ekilde ifade edilmektedir: Kesin olan tek eyin belirsizlik olduu bir ekonomide srekli rekabet stnlnn tek gvenilir kayna bilgidir. Piyasalar deiti-

Bilgi Ynetimi Kavram ve Geliimi

207

inde, teknolojiler oaldnda, rakipler fazlalatnda ve rnler neredeyse bir gecede eskidiinde baarl firmalar, istikrarl biimde yeni bilgi retebilen, bu bilgiyi organizasyonun her yerine geni lde yayabilen ve yeni teknolojilerde ve rnlerde hzla kullanabilen firmalardr (Nonaka, 1999, ss.29-50). Bilgi Ynetiminin zellikleri Yukarda tanm ve amalar ayrntl olarak ele alnan bilgi ynetiminin zellikleri ise yle sralanabilir. Bilgi ynetiminin konusunu kuruma ait rtk, ak, d ve i bilgi ile bu bilgiye ilikin ilemler oluturur. Temel abas bilgiyi retken klmaktr. Entelektel sermayenin kurum ierisinde en verimli biimde kullanlmasn, yani bilimsel olarak yaratlan bilginin kurumsal alana transferini salar. Bilgi ynetimi uygulamalarnda bilgi ve iletiim teknolojisi, iletiim, yeni ekonomi, bilgi bilimi, organizasyon, finans, psikoloji, sistem analizi, sosyoloji, linguistik, mhendislik alanlarndan yararlanan disiplinler aras bir faaliyettir. Bilgi ynetimi srekli bir uygulamadr. Bilgi Ynetimi her kuruluun ve kuruluta alan kiilerin zel gereksinmeleri dorultusunda oluturulur ve gzden geirilir. Bu zellii ile, genel problemleri zmek zere gelitirilmi bir sre, ilemler btn ve ara olan bilgi teknolojilerin farkllk gsterir. rtk bilginin aa karlmasn salayarak kurum iin nemli ve kritik olan bilginin kurum dna kmasn nler. (apar, 2003, ss.421-432). apar tarafndan zellikleri ortaya konan bilgi ynetimini gletiren kimi unsurlar da Barutugil tarafndan yle sralamaktadr. Bilgideki deime hznn artmas Teknolojik yapnn, deiimi hzlandracak ekilde karmaklamas Organizasyonlarn teknolojik gelime sonucunda daha karmak bir nitelik kazanmas alanlarn niteliklerinin ve eitim dzeylerinin deimesi alanlarn beklentilerinin deimesi Geleneksel hiyerarik otoritenin yerini, yetenek ve bilginin almas (Barutugil, 2002, s.174) Gnmzde organizasyonlarda uygulanan birok etkinlik teknolojiye dayand gibi, bilgi ynetimi uygulamasnn da temelinde kolaylatrc ve hzlandr-

208 Grler/Opinion Papers

Doan Atlgan

c bir g olarak teknoloji yer almaktadr. zellikle bilgi teknolojileri organizasyonlara yeni frsatlar sunmakta, verimli bir alma ortam yaratmaktadr. Bilgi teknolojileri ayn zamanda rekabete ynelik nemli bir avantaj yaratmakta, bilgi ynetimi uygulamalarnda nemli bir tutmaktadr (Ylmaz, 2008, s. 205). Uluslarn bilgi ynetimindeki baars bilgi teknolojilerine yaptklar yatrm ve bilgi teknolojilerini kullanmadaki yaklamlar ile sk ilikilidir. O halde uluslarn yaptklar Ar-ge yatrmlar ve genel bteden Bilgi iletiim teknolojilerine ayrdklar pay ile bilgi ynetimindeki baar doru orantldr. Bilgi Profesyoneli Bilgi ynetiminin baarsnda organizasyondaki herkes aktif rol almaldr. Bilginin nemi ve rekabeti salamadaki rol gz nne alndnda organizasyon iinde bilgi profesyonelinin ok nemli rol bulunmaktadr. Bilgi uzman olarak da adlandracamz bilgi profesyonelini Ylmaz Obe ve Griffits den yle aktarmaktadr. Organizasyonda alanlara gereksinim duyduklar bilgiyi yerinde ve zamannda sunmakla ykml ve alt organizasyonun rekabet etmesine katk salayan kii (Ylmaz, 2008, s.240). olarak belirtilmektedir. Barutugil (2005, s.148) ise bilgi profesyonellerinin sahip olmas gereken zellikleri yle sralamaktadr. inisiyatif almak, balantlar kurmak, kendini ynetmek, takm almas, liderlik, izleyicilik, bak as, sylemek ve gstermek, organizasyonel duyarllk. Bu zelliklerin yannda bilgi profesyonelinin esnek, idealist ve ilkeli olmas, bamsz dnebilmesi, yetki devredebilmesi de beklenmektedir (Barutugil, 2005, s.149). Bu ifadelerden de anlalaca gibi, organizasyonlarda bilgi ynetiminin ilevsel olarak gereklemesi ve organizasyonun baarsna katk salamas iin aktif rol alacak bilgi profesyonelinin kimi kiisel zellikler yannda iyi bir mesleki eitim de alm olmasn gerektirmektedir.

Bilgi Ynetimi Kavram ve Geliimi

209

Dnyada bilgi hizmetlerindeki gelimeler Gnmzde bilgi teknolojilerine yaplan yatrmlar hzl bir ekilde artmaktadr. ABDde bilgi teknolojilerine yaplan harcamalar genel harcamalarn %50sinden fazlasn oluturmaktadr. Son on ylda ABDde bilgi teknolojilerine 3 trilyon dolardan fazla harcama yaplmtr (DPT, 2000, s.3). Avrupa Birliinde ise 19982002 yllarn kapsayan Beinci ereve Programda en byk pay bilgi toplumu teknolojilerine ayrlmtr. Bu programda toplam btenin %24,1i olan 3.6 milyar AVRO bilgi teknolojilerine ayrlmtr. (zcivelek, 2000, s.41) Avrupa Birliinin kimi lkeleri ile lkemizdeki aratrma gelitirme faaliyetlerine ayrlan payn Gayri Safi Milli Haslaya oranlar kyaslandnda da karmza kan tablo lkemiz asndan pek parlak grnmemektedir. Trkiyede %0.49luk bir oran sz konusu iken bu oran talyada %1.05, ngilterede %1.83 Fransada %2.18, Almanyada ise %2.29dr (Pak, 2001, s. 902). Aratrma gelitirme ve kalknma iin gerekli bilgileri toplamak, ilemek, dzenlemek ve aktarmak iin bilgi teknolojilerinin kullanlmas ekonomik yapnn da gelimesine katk salamaktadr. Doru ve gncel bilgilere zamannda erimek, lkeleri uluslararas pazarda gl duruma getirmitir. Bu yaklamn bir sonucu olarak dnyadaki bilgisayar kullanm ve internete bal makine says da bu oranda fazla olmaktadr. Ekonomi dergisi The Economistin The Economist in internet kullanm zerine hazrlad 69 lkeyi kapsayan raporda da Danimarka ile ABD ilk 2 sray paylamaktadr. Rapora gre, Asya ve Afrika lkeleri internetin yaygn olarak kullanld bat lkeleriyle aray hzla kapatmaktadr. Listede Hong Kong 4, Singapur 6nc srada yer almaktadr. 2007 ylnda 45inci srada bulunan Trkiye ise 2008 ylnda 42inci sraya ykselmitir. Rapora gre gelimekte olan lkelerde internet kullanmn hzla artmasnda ucuz ve eriebilir hale gelmesi etkili olmutur. Raporda internetteki sansr ve insan haklar ihlallerine de dikkat ekilmekte ve Msrda hapse giren blog yazarlarnn saysnn artt belirtilmektedir. in, Tunus, zbekistan ve internet kullanmnda son srada olan randa da yaygn kstlamalarn grld belirtilmektedir (Dnyada internet kullanm..., 2008). Dnyada internet kullanm saysal deerlerle ele alndnda karmza kan tablo yledir. nternet, 1 milyar akn kullanc, 430 milyon kaytl bilgisayar, 120 milyon alan ad, 113 milyon canl web, 20 milyar web sayfasnn olduu, 60 milyon gnln tutulduu, 100 milyon videonun bulunduu bilgisayar, belge ve insan, kltr adr (Akgl, 2007).

210 Grler/Opinion Papers

Doan Atlgan

Trkiyede Durum lkemizde gerekleen Ar-Ge almalar incelenerek ve bu alana ynelik yatrmlar dikkate alndnda, bilgi toplumu olma yolunda uzun bir srece gereksinim duyacamz anlalmaktadr. lkemizde 17 milyon civarnda internet kullancs, 1.5 milyon kaytl bilgisayar, 132.344 Trke alan adlar (Bayter, 2008, s.275) 500 bini Trkiye dndan alan ad bulunmaktadr. Yurt dnda Trklere ait gnlk ve kiilik web sayfalarnn 10 milyona yaklat dnlmektedir (Akgl, 2007). lkemizde bilgi hizmetleri ve ierik ile ilgili en nemli konulardan biri de enformasyon ve bilgisayar okuryazarlnn ok dk olmasdr. Enformasyon okuryazarl bireylerin basl ve elektronik ortamdaki bilgi kaynaklarndan gerekirse bilgisayar ve bilgi alarn da kullanarak yararlanabilme yeteneidir. Enformasyon okuryazarlnn yeterince gelimemi olmasnn yannda ulusal dzeyde bilgi retimi, ynetimi ve hizmete sunulmasndan sorumlu kurulularn (niversiteler, zel ve kamu Ar-Ge kurulular, ktphane ve dier bilgi merkezler) birbirleri ile arasnda ibirliinin tam olarak gerekletirilememi olmas da ulusal bilgi birikimi ve alt yapsnn gelimesini olumsuz etkilemektedir. Sonu Bir organizasyonda hkim olan kltr, deiimi olumlu ya da olumsuz etkileyebilecei gibi organizasyonda alanlar ynlendiren/yneten lider de eitli uygulamalarn baarsnda temel rol oynar. Baarl bir bilgi ynetimi liderlik ve kltre bal olduu kadar teknoloji kullanmna da baldr. Organizasyonlarn rettii mal ve hizmetlerin ierisinde bilgi younluunun ve paynn giderek artmasyla ortaya kan entelektel sermaye ve bilgi ynetimi kavramlar da esasen organizasyonlarn rnler zerindeki rekabet gcn artrmaya ynelik abalardr. Ancak dier birok ynetim uygulamasnda olduu gibi bilgi ynetiminde de etkinliin salanmasnda Bilgi letiim Teknolojilerinin kolaylatrc rolnden faydalanlr. Organizasyonlarn renme kaynaklar organizasyon iin ne kadar nemliyse bu kaynaklara ulam kolaylatracak teknoloji ve srelerde o deerde nemlidir. lemeler hem renme kaynaklarna hem de bunu salayacak bilgi altyaps unsurlarna sahip olmal ve bunlar etkin ynetebilmelidir. Rekabet edebilmenin gnmzde organizasyonlarn bilgiyi elde etmelerinden ve ynetmelerinden getiine inanlyorsa, bu hususlarda politika oluturmak ve yatrm yapmak organizasyon iin nem arz eder.

Bilgi Ynetimi Kavram ve Geliimi

211

Kaynaka Akgl, M. (2007, 8 Kasm). net-tr07 als konusmas. http://inet-tr.org.tr/inetconf12/inet07-acilis.html adresinden eriildi. Anameri, H. (2005). Bilgi sistemleri ve ynetimde bilgi sistemlerinin kullanm. Bilgi a Bilgi Ynetimi ve Bilgi Sistemleri iinde (ss.121-173). Cokun Can Aktan ve stiklal Y. Vural (Edi). Konya: izgi Kitabevi. Barutugil, . (2002). Bilgi ynetimi. stanbul: Kariyer Yaynclk. Bayter, M. (2008). Web sayfalarnn metada asndan deerlendirilmesi. Yaynlanmam Doktora Tezi. Ankara: Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Beats W. J. (1998). Organizational learning and knowledge technologies in a dynamic environment. Kluwer Academic Publishers: Netherlands. Celep, C. ve etin, B. (2003). Bilgi ynetimi. Ankara: An Yaynclk. Chua, A. (2002). Taxonomy of organizational knowledge. Singapore Management Review, 24 (2), 69-76. apar, B. (2003). Bilgi ynetimi: nasl bir insan gc? Tahir Bykakn ve Figen Bykakn (Yay. Haz.). II. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Ynetim Kongresi Bildiriler Kitab iinde (ss. 421-432). stanbul: Beta Basm Yaym. VIII Be Yllk Kalknma Plan (2001) Biliim Teknolojileri ve Politikalar zel htisas Komisyonu Raporu. (2001) 11 Ekim 2008 tarihinde Devlet Planlama Tekilat Web Sitesinden eriildi. http://ekutup.dpt.gov.tr/bilisim/oik576.pdf adresinden eriildi. Davenport, T. ve Prusak, L. (2001). dnyasnda bilgi ynetimi. stanbul: Rota Yayn Yapm Tantm Tic. Ltd. ti. Dixon, N. (2000). Common knowledge. Harvard: Harvard Business School Press. Dnyada internet kullanm hzla artyor. (2008, 11 Kasm). http://www.vizyoneks.com.tr/news.aspx?NewsID=156&Type=4 adresinden eriildi Gker, A. (2001). Bilgiye dayal ekonomi ve Trkiye asndan durum. 14 Ekim 2008 http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=282 adresinden eriildi. Harrods Librarians Glossary and Reference Book. (2000). Compiled by Ray Prytherch. 9th Edition. Aldershot: Gower Publishing Company. Kocada, B. (2002). Bilginin gc ve medya: grsel medya ve iddet kltr. 10 Eyll 2008 tarihinde http://www.foreignpolicy.org.tr/turkish/dosyalar/bilginingucuvemedya.htm adresinden eriildi.

212 Grler/Opinion Papers

Doan Atlgan

Koel, T. (1998). letme yneticilii. stanbul: Beta Basm Yaym. Lee, C and, Yang , J. (2000). Knowledge value chain. The Journal of Management Development, 19. Odaba, H. (2005). Bilgi ynetimi sistemi. Bilgi a Bilgi Ynetimi ve Bilgi Sistemleri iinde. Cokun Can Aktan ve stiklal Y. Vural. (Yay. Haz.). Konya: izgi Kitabevi. t A. (2001). Bilgi anda ynetim. Ankara: Nobel Yayn Datm. zcivelek, R. (2000). Avrupa Birlii bilgi toplumu teknolojileri program ve gelitirme: Trkiyede durum. Trkiyenin Adaylk Srecinde Avrupa Birlii Aratrma ve Teknoloji Faaliyetlerine Bir Bak iinde (ss. 41-46). Ankara: TBTAK. Nonaka, I. (1998). The knowledge creating company. Harvard Business Review On Knowledge Management, USA: Harvard Business School Press. Pak, N. K. (2000). Trkiye Avrupa Birlii bilim teknoloji ve aratrma politikalar. Yeni Trkiye, 6, 901-910. Sasan, M. (2003). Bilgi ynetiminin kavramsal erevesi ve Bakent niversitesi letiim Fakltesi. 12.01.2009 tarihinde http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=442 adresinden eriildi. Tonta, Y. (2001). Bilgi ekonomisi ve elektronik bilgi hizmetleri (panel sunumu). Dnyas in Bilgiye Eriimde Yeni Kanallar, 27 Mart 2001. stanbul: stanbul Ticaret Odas. Trk, M. (2003). Kreselleme srecinde iletmelerde bilgi ynetimi. stanbul: Trkmen Kitabevi. Yahya, S. and Goh, W. K. (2002). Managing human resources toward achieving knowledge management. Journal of Knowledge Management, 6, 457-468. Ylmaz, M. (2008). rgtsel renmede bilgi merkezinin rol. Yaynlanmam Doktora Tezi Ankara: Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits. Zaim, H. (2005). Bilginin artan nemi ve bilgi ynetimi. stanbul: aret Yaynlar.