Donatl zemin duvar yaplarnn depremde davran

Behavior of reinforced earth structures under earthquakes

Turgut Kaya, M. zbatr H.Turan Durgunolu
REA Reinforced Earth naat Proje ve Ticaret A.., stanbul, Trkiye ZETA Zemin Teknolojisi A.., stanbul, Trkiye

ZET: Donatl zemin istinat duvarlar toprakarme-, 1960larn sonundan bu yana yaklak 35-40 yldr dnya apnda, 1980li yllardan itibaren de lkemizde pek ok projede yaygn olarak baar ile uygulanmaktadr. Donatl zemin istinat yaplar ekonomik olular, imalatlarnn hzl yaplmas, zellikle deprem ykleri altnda oluabilecek byk deplasmanlar ve ykleri tolere edebilmesini salayan esnek davranabilme zellikleri ve estetik grnleri sayesinde klasik betonarme istinat yaplar yerine, zellikle sismik aktivitelerin yksek olduu yerlerde tercih edilmektedirler. Bu bildiride, donatl zemin istinat duvarlarnn genel prensiplerinden, daha nceki depremlerdeki performanslarndan ve vaka analizi olarak Davutpaa Kava ve Balant Yollar naat kapsamndaki toprakarme duvarlardan birine ait statik ve deprem ykleri altndaki numerik analizlerden bahsedilmektedir. Bu amala, sonlu elemanlar yntemini kullanan PLAXIS program kullanlmtr. Anahtar Kelimeler: stinat duvar, donatl zemin, deprem ABSTRACT: Reinforced earth retaining walls have been applied commonly in many projects since 1960s approximately 35-40 years throughout the world, since 1980s in Turkey. Economic feasibility, fast construction, high resistance to earthquakes due to the flexibility of reinforced earth structures and aesthetic appearance are the main reasons for the preference of reinforced earth especially in highly seismic regions instead of the conventional retaining structures. In this article, general concepts of reinforced earth structures, performance of them during previous earthquakes and static and seismic numerical analyses of one of the RE-walls in the content of Construction of Davutpaa Interchange and Connection Roads as a case study are presented. For this purpose, -PLAXIS- program which is utilizing the finite element method is used. Keywords: Retaining wall, reinforced earth, earthquake 1 GR Donatl zemin istinat duvarlarnn toprakarme duvarlar- temel alma prensibi, duvar blounu oluturan seilmi dolgu malzemesi ile donat olarak kullanlan eritlerin kompozit bir ekilde almasdr (ekil 1). Zemine deiik malzemeler eklenerek yapnn mukavemetinin artrlmas amalanmtr. Bunun iin gnmze kadar tahta kirilerden, metalik ya da polimerik eritlere kadar deiik pekok malzeme donat olarak kullanlmtr. Fransz mimar-mhendis Henry Vidal 1960larn ortalarnda, ekme dayanml donatlarla glendirilmi zemin kullanm zerine rasyonel dizayn prosedrleri ortaya koymutur. Ksa sre ierisinde, donatl zemin yaplarnn klasik istinat yaplarna gre daha hzl ve kolay imal edilebilmeleri, estetik grnleri, esnek yaplar ve daha ekonomik olular sayesinde klasik yaplara gre n plana kt grlmtr (Whitcomb and Bell, 1979). Ayn zamanda betonarme prensibinde olduu gibi zemine eklenen donatlardan salanan fayda, donatnn ekme mukavemetine ve donat ile zemin arasndaki srtnmenin kesmeye kar dayanmna baldr (Lee, 1973).

ekil 1. Tipik RE-Donatl zemin duvar kesiti 173

Sistemin yaygn kullanm alanlar ierisinde karayollarndaki dolgu ve yarmalardaki istinat duvarlar, kpr kenar ayaklar ve yaklam duvarlar, su yaplar, demiryollar saylabilir. 2 DONATILI ZEMN STNAT DUVARLARI Reinforced Earth-RE (donatl zemin-toprakarme) sisteminin dnya apnda ksa srede grd ilgi ve yaygn kullanm, bu sistemin inaat mhendislii alannda son otuz be yln en dikkate deer gelimelerinden biri olarak kabul edilmesine neden olmutur. Donatl zemin istinat yaplar, son 20 yl ierisinde sadece Trkiyede 400.000m2nin zerinde imal edilmitir. Karayollarnda zellikle dolgulardaki istinat duvarlar ve kpr yaklam rampalar uygulamalarnda sz konusu yaplar yaygn olarak kullanlmaktadr. Ancak, donatl zemin kenarayak yaplar dier tiplerin uygulamalardaki toplamlarna bakldnda ok daha az imal edilmitir. Bu durumun sebepleri olarak kenarayak toprakarme duvarlarn kiri yklerini tamas gereklilii nedeni ile mhendisler tarafndan kuku ile alglanmas gsterilebilir. Halbuki, gnmzde imal edilmi binden fazla donatl zemin kenarayak yaps mevcuttur (Anderson, 2004). 2.1 Donatl Zemin Yaplar Temel Prensipleri Sistemin esas, zemin ile donatnn birlikte kullanmna dayanmaktadr. Yeterli sayda zel aderansl elik eritlerin, dayanm zellikleri ve gradasyonu standartlara uygun granler geri dolgu ile birlikte yerletirilmesi sayesinde, elik eritlerin esas olarak ekmeye alt gl ve esnek bir kompozit malzeme elde edilmektedir. Donatl zemin istinat yaplarnn temel prensibi, ekil 2de zetlenmektedir. ekil 2ada gsterildii gibi granler malzemeler zerine etkitilecek eksenel ykleme sonucu yanal deplasmanlar meydana gelecektir. Dilatasyon ile meydana gelen bu deplasmanlar ykleme yaplan dzlemdeki deformasyon deerlerinin yarsndan fazla olacaktr. Ancak zeminin iine uzayamayan inextensible -teorik olarak- trde yatay donatlar yerletirilirse, ekil 2bde gsterildii gibi, zeminle donat arasndaki srtnmeden yararlanarak sistem yatay deplasmanlar engelleyecektir. Bu kompozit yapy sisteme yanal yk etkitilmi ya da sistem yanal olarak desteklenmi gibi dnmek de mmkndr. Bu edeer yanal yk sukunet durumundaki zemin itkisi kadar olacaktr (h=K0v). Bu durumda kompozit malzemenin ierisinde yeralan her donat edeer yatay zemin itkisi kadar yk almak durumundadr. Bu yzden dey toprak itkisi arttka edeer yatay itki de doru orantl olarak artacaktr (Kittrick, 1978). Buradan yola klarak donatl zemin yaplarnn, basn ve kesme mukavemetini kullandklar granler malzemeler ile

ekme dayanm yksek donatlarn birleiminden oluan kompozit yaplar olduklarn sylemek mmkndr.

ekil 2. Donatsz ve donatl zeminlere eksenel ykleme (Kittrick, 1978)

ekil 2den yola karak pratikte donatl zemin yaplarnn zerindeki srsarj ykleri arttka dayanmlarnn da arttn sylemek mmkndr. Donatl zemin istinat yaplarnn dayand temel prensipleri ve sistemin doasnda yeralan dayanm ve esneklik prensiplerini anlayarak, yzey kaplama panellerinin de katlmyla oluan sistemin, kpr kenarayak yaplar iin ve dier yksek srsarjl yaplar iin uygun olacan syleyebiliriz (Anderson, 2004). Bu erevede srsarj ykleri arttnda dayanm da edeer olarak artrabilmek iin klasik betonarme kenarayak yaplarnda da olduu gibi zemin iine yerletirilecek donat miktarnn da artrlmas gerei ve bu tip yaplarn tasarm iin zellikle deprem ykleri altnda zel gelitirilmi programlar kullanlmas gerei unutulmamaldr (Ekli, 2006). Donatl zemin istinat yaplarnn, pratikte i ve d stabilite hesaplar yaplrken limit durum yaklamna gre gerilme ve kuvvet dengesi baznda oluturulmu programlar kullanlmaktadr. elik erit donatlar, seilmi dolgu malzemesi ve prekast cephe panellerinden oluan kompozit yap toprakarme blounu meydana getirmektedir. D stabilitede toprakarme blounun kendi arl, gerisindeki dolgunun toprakarme blou zerindeki etkileri ve duvar blou zerindeki srarj ykleri gz nnde bulundurularak kayma, dnme, oturma tama gc hesaplar- ve genel stabilite toptan gme- tahkikleri yaplmaktadr. Genel olarak, toprakarme blou arkasndaki geri dolgunun yatay olarak etkitecei toplam zemin basnc belli bir eimle uygulanmaktadr: b=(1.2-L/H)2, 2 geri dolgunun isel srtnme asdr. Zemin basnc, Coulomb katsays kullanlarak hesaplanmaktadr (ekil 3). Coulomb katsaysnn yatay bileeni u ekildedir:

174

[1 +

cos 2

sin( + ) sin / cos 2 2

(1)

grlen diren blgesinde elde edilmesi gereken minimum aderans salayp salayamad kontrol yaplmaktadr. Srtnme katsays ile ilgili aratrmalar, artnamelere uygun seilmi ve iyi sktrlm donatl zemin dolgusu ile yksek aderansl donatlar arasndaki srtnme katsaysnn f*yzeyde sahip olduu maksimum deer f0*=1.5den, yzeyden 6m ve daha aadaki derinliklerde tan1 deerine kadar azaldn gstermektedir (ekil 6) (AFNOR, 1992). stabilite hesaplarnn tamamlanabilmesi iin aadaki eitliin salanmas gerekmektedir:

Tm Tallowable = 2bf

(L D ) 1 Z / F

(3)

burada F bir gvenlik faktr, L-D diren blgesinde yer alan donat eritinin uzunluu ve 1Z donat seviyesi zerindeki dolgunun arln gstermektedir.

ekil 3. Donatl zemin yaps d stabilite hesap yaklam

Donatl zemin istinat duvarlarnda i stabilite hesaplar iin hesap yaklam u ekildedir: Temel seviyesi ve aralardaki donat seviyelerindeki dey basn sv, Meyerhof forml kullanlarak bulunan toplam SV- dey yklerden hesaplanmaktadr. Bu yklerin temel seviyelerinin orta noktalarna gre oluturduu M- eilme momenti ile, aadaki forml ile dey basn hesaplanr:

ekil 4. Dey ve yatay basnlarn hesaplanmas (AFNOR, 1992)

v =

V L 2M / V

(2)

Maksimum yatay basn sh, sh = Ksv bantsndan hesaplanmaktadr. K katsays, yzey seviyesinde K0 = 1-sin1den; yzeyden 6m derinlikteki Ka = tan2(/4-1/2) ile hesaplanan deere kadar deiiklik gstermektedir. 1, toprakarme duvar dolgu malzemesinin isel srtnme as olup 36 veya daha byk deerlere sahip olabilmektedir (ekil 4) (AFNOR, 1992). stabilitede elik eritlerin ekme dayanmlar ve syrlmaya kar direnleri kontrol edilmektedir. Donat eritlerindeki maksimum ekme gerilmesi, hesap yaplacak donat seviyesinde birim yzey alandaki donat saysna blnerek bulunmaktadr. maks.=sh/N bantsyla elde edilir. Her donat srasndaki maksimum gerilmelerin olutuu yerleri birletiren maksimum gerilme izgisi, donatl zemin yapsnn panellerle tesviye betonunun kesitii noktasndan balamaktadr (ekil 5)(AFNOR, 1992). Daha sonra, donat eritlerinin uzunluu, genilii ve younluunun birim alandaki says-, ekil 1de

ekil 5. Maksimum gerilme izgisi (AFNOR, 1992) 175

ekil 8. elik erit donatlarn alma prensibi (Liang,2004)

ekil 6. Aderans kapasitesi (AFNOR, 1992)

2.2 Donatl Zemin Yaplar Bileenleri Donatl zemin istinat yaplar drt elemandan olumaktadr. Bunlar yzey kaplama panelleri, donatlar (elik eritler), granler dolgu malzemesi ve paneldonat birleim paralardr. Yzey panelleri ekil 7de grlebilecei zere prekast olarak imal edilmekte ve imalat sahasna gtrlmektedir. Normal ykleme altndaki bir istinat yaps iin 14cm kalnlnda imal edilen paneller, kenarayak yaplar ya da yksek yaplar iin projesine gre 18cm kalnlnda da dklebilmektedir (Ekli, 2006). Donatlar iin deiik malzemeler kullanlmaktadr. Gnmzde yaygn olarak uzayamayaninextensible (elik eritler) malzemelerin yannda uzayan-extensible (polimer eritler ve geotekstiller) malzemeler de kullanlmaktadr. Donatlarn alma prensibi, ekil 8de gsterilmektedir. Buna gre aktif blge dediimiz potansiyel kayma yzeyinin duvar tarafnda kalan blge, panellerin zerine yanal ynde bir itki olutururken, kayma yzeyinin gerisinde kalan blge donatlarn srtnmeyle alt dolaysyla diren oluturduu blge olarak gzkmektedir.

Deformasyona izin vermeyen uzayamayaninextensible donatlarn kayma yzeyi de, uzayanextensible donatlarn kayma yzeyi de duvar dibinden gemektedir. Ancak limit durum yaklam ile yaplan tasarmlarda extensible donatlarn kayma yzeylerinin daha yataya yakn olduklar dolaysyla aktif yzeylerinin artt ve donat boylarnn daha uzun kullanlmas gerei ortaya kmaktadr. Ykseklii az olan istinat yaplarnda bu durum nemli bir fark yaratmamakla birlikte yksek istinat yaplarnda donat boylar nemli llerde farkedebilmekte ve bylece extensible donatlarla daha byk bir maliyet sz konusu olmaktadr. Donatlar iin dier nemli faktr, zeminle etkileimleridir. zellikle elik eritlerin ekme dayanmlarnn fazlal ancak yeterli srtnme salanabilirse kullanlabilecektir. Bu konuda salt srtnme yerine zeminin pasif itkisini de kullanan donat sistemleri gelitirilmitir. ekil 9ada sadece srtnme ile alan ekil 9bde ise hem srtnme hem pasif itkiyi kullanarak alan donatlar grlmektedir bu donatlar literatrde trnakl elik eritler ribbed steel strips eklinde de gemektedir. Limit durum yntemi ile yaplan donatl zemin istinat yaps tasarmlarnda bu etkiyi gznne alabilmek iin deneysel yntemlerle desteklenmi edeer srtnme deerleri kullanlmaktadr. Bu bakmdan bu yaplarn imal edilmesinde aada bahsedilecek dolgu malzemesi standartlarna uygunluu byk nem tamaktadr.

ekil 7. Prekast beton paneller (Reinforced Earth A.., 2006)

ekil 9. Sadece srtnme&srtnme+pasif diren (Liang,2004)

176

Donatl zemin istinat yaplarnda dolgu malzemesi zel seilmi malzemedir. Malzemenin seiminde deiik standartlar bulunmaktadr. Esas olan malzemenin skabilir olmasnn yansra ok fazla ince malzeme barndrmamasdr. elik eritlerin kullanld istinat yaplar iin kullanlan standartlara gre kullanlacak granler dolgunun elek analizi Tablo-1deki gibi olmaldr. Tavsiye edilen standartlarda belirtilen %95 izafi skma deerini yakalabilmek adna %5-10 arasnda ince malzeme (#200=75 Micron) bulunmasdr.
Tablo 1. Dolgu malzemesi spesifikasyonu (Karayolu Teknik artnamesi, KGM, 2006) Elek Boyutu (mm) 125 (5) 75 (3) 12.5 (1/2) 2 (No.10) 0.59 (No.30) 0.075 (No.200) % Geen 100 85-100 25-100 15-100 10-65 <15

2.3 Donatl Zemin Yaplarn Deprem Tasarm RE-donatl zemin yaplar sismik koullara gre dizayn edilirken genel olarak quasi-statik dizayn ykleri kullanlmaktadr. Bu tasarm prensipleri yapnn boyutlandrmasnn, bulunduu sismik blgedeki yatay deprem ivmesinin i ve d stabilite gereklerine uygun gvenlik faktrleri ile arttrlarak etkitilmesi mantna dayanmaktadr. sel stabilite analizleri srasnda donatl zemin blounda bulunan yksek aderansl ve galvanizli elik eritler aktif blgedeki dolgunun ataletiyle oluan statik ve dinamik kuvvetlere dayanacak ekilde dizayn edilir. Deprem ykleri altnda elik eritlerin ekme mukavemetinin 0.4gye varan yer ivmeleri sonucunda yaklak %20 orannda azald, yaplan analitik ve deneysel almalarla ortaya konmutur. Bu nedenle, eritlerin ekme mukavemeti konzervatif olarak statik durumdaki mukavemetin %80i olarak alnmaktadr (ekil 11).

Donatl zemin yaplarnn bir dier nemli paras da yzey kaplamas prekast paneller ile elik eritlerin baland birleim noktasdr. Bu ksm ekil 10da grlebilmektedir. ekil dikkatli incelenirse bu ksmda kritik noktann yine elik eritin kendisi olduu grlebilir. Reinforced strip denilen eritlerde bu ksm kalnlatrlarak enkesit kaybndan doan dayanm kaybnn nne geilebilmektedir. Bunun yaplamad durumlarda limit durum yntemi ile tasarm yaplrken eritlerin ularndaki gerilmeleri hesaplayabilmek iin deneysel yntemlerle desteklenmi ampirik bantlardan yararlanlr. Genellikle buradaki ekme gerilmesi eritin zerindeki maksimum ekme gerilmesinin %85i kadardr. Bu gerilmeye gre balant noktasndaki kesit alan kontrol edilir. Numerik analizlerde ise balant noktalarndaki gerilmeler tam olarak tespit edilebilmektedir.

ekil 11. stabilite: sel dinamik kuvvetlerin datlmas

D stabilite hesaplarnda ise Mononobe-Okabe pseudo-statik metodu kullanlmaktadr. Bu metoda gre statik ykler dinamik zemin basncnn si ve duvarn atalet kuvvetinin %50si ile birletirilmektedir. Kaymaya ve dnmeye kar olan gvenlik faktrleri statik durum iin kulanlan faktrlerin %75ine denk gelecek ekilde azaltlmaktadr (ekil 12).

ekil 10.elik erit balant Detay (REA, 2006)

ekil 12. D stabilite: Deprem etkilerinin duvara etkitilmesi 177

3 ELK ERT DONATILI ZEMN YAPILARIN DEPREMLERDEK PERFORMANSLARI Sistemin en byk avantaj, elik erit donatlarla tekil edilen istinat yapsnn klasik rijit duvarlara gre daha esnek davran nedeni ile sistemin ok daha byk deplasmanlar ve ykleri tolere edebilmesidir. Bu nedenle, inaa edilmeye balad dnemlerden gnmze RE-duvarlar, dnyann pek ok blgesinde maruz kald byk depremlerde olduka baarl performans sergilemilerdir. Gemona-talya, 1976; Liege-Belika, 1983; Mexico City-Meksika, 1985; San Francisco, 1989, Nothridge, 1994-Amerika Birleik Devletleri; KobeJaponya, 1995 ve lkemizde 1999 ylnda meydana gelen zmit depremlerinde merkez sse yakn yerlerde inaa edilmi olan donatl zemin duvarlar, esnek yaplar sayesinde ykma uramam, ayakta kalabilmeyi baarmtr (RE Structures in Seismic Regions, Reinforced Earth; Earthquake Spectra, 2000). 3.1 1999 Glck Depremi Depremin merkezine olduka yakn bir blgede bulunan Arifiye Kprsne (ekil 13) ait RE-donatl zemin yaklam duvarlarnda gzlenen performans olduka arpcdr. 1988 ylnda Adapazarnda, 40x5 mm kesitli yksek aderansl galvanizli eritler kullanlarak ina edilen yaklam duvarlar maksimum 10 m ykseklie ulamaktadr. Depremin ardndan kprnn kendisi gmesine ramen, REdonatl zemin yaklam duvarlar az veya hi hasar grmemitir (ekil 14)(Martin, 1999). Farkl oturmalardan dolay, zeminden yukarya doru yaylan kesme deformasyonlar baz blmlerde duvar 75mmye kadar ayrmtr. Arifiye kprsne yaklak 250 m uzaklkta bulunan bir betonarme istinat duvarnda ise 1mlik bir deplasman gzlenmitir. Arifiye kprs RE-donatl zemin yaklam duvarlar 0.1glik yer ivmesine gre tasarlanmtr. Bu tasarm statik analize gre belirlenen erit boylarnda olduka dk bir arta neden olmutur. Depremin gerek yer ivmesinin 0.4g olduu gz nne alndnda yapnn bu yer ivmesine gre tasarmnn yaplmas halinde erit miktarnn yaklak olarak mevcut durumun %40 kadar fazla olacaktr.

Bu performans analizleri, artrlm yksek dayanml galvanizli eritlerin gerekli olmadn ortaya koymakta ve hem RE-donatl zemin teknolojisinin gvenlii hakknda nemli bir gsterge olurken hem de mevcut tasarm prensiplerinin olduka konzervatif olabileceini gstermektedir (Segrestin, 2000).

ekil 14. RE-duvar ve Arifiye Kprs (1999 Glck Depremi sonras). Yatay deplasman 350cm, dey deplasman 45cm.

4 VAKA ANALZ Davutpaa Kava ve Balant Yollar naat kapsamndaki RE-donatl zemin duvarlardan 6.73m ykseklik iin dizayn hesaplar yaplmtr. Duvarlarn imal edilecei yer 1. derece deprem blgesinde yer aldndan, maksimum yatay yer itkisi 0.4 (a0/g=0.4) olarak alnmtr (ekil 15). Hesaplarn limit durum yaklamna gre yapan VALDEZprogram kullanlarak, erit uzunluu ve donat younluunu ieren sonular elde edilmitir. Bu deerler, -PLAXIS- programnda 1m genilik iin yaplan hesaplarda kullanlmtr. Yatay ve dey deplasmanlar ile eritlerde oluan eksenel kuvvetler hesaplanmtr.

ekil 13. Arifiye Kprs yaklam RE-Duvarlar, Adapazar 178

zellikle inaat srecinde olumas beklenmelidir. Bununla birlikte deprem yk sisteme ilave edilince yeni deplasmanlarn x=1.48cm ve y=3.36cm eklinde olutuu grlmtr. Sonu olarak, deprem durumunda RE-donatl zemin duvarnda olumas beklenen ilave deplasmanlarn x=1.08cm ve y=1.58cm olarak oluaca anlalmtr. Toprakarme duvarlarn deplasmanlar asndan uygulanabilir limitler ierisinde yer ald grlm ve duvarlarn imalat yaplmtr (ekil 18).
ekil 15. stanbulun sismik risk haritas

PLAXIS program iin kullanlan zemin parametreleri Tablo 2de zetlenmektedir. Deerler zemin ett raporundan yola klarak literatrdeki bantlar kullanlarak tespit edilmitir. Zemin sondajlar incelendiinde zeminin SPT N deerlerinin 30un altna dmedii grlmtr.
Tablo 2. Numerik analizde kullanlan zemin parametreleri Srtnme Elastik Modl, Poisson Zemin Tipi As- E (MPa) Oran Az dk plastisiteli 30 80 0.3 killi, ince sk kum Yer yer kil arabantl, 30 50 0.3 az atlakl kumta Donatl zemin zel 36 60 0.35 dolgusu

Analizlerde yapsal elemanlar iin kullanlan parametreler ise Tablo 3te verilmektedir.
Tablo 3. Numerik analizdeki yapsal eleman parametreleri Elastik Modl Kesit Alan Atalet Momenti Yapsal Eleman (GPa) (m) (m4) Yzey Panelleri 32.7 0.18 4.86E-04 elik eritler 210 1.60E-04 ekil 16. PLAXIS analizi sonular statik durum iin yatay ve dey deplasmanlar

4.1 PLAXIS Program Analiz Sonular PLAXIS program ile yaplan numerik analizlerde sondaj loglarndan elde edilen parametreler kullanlarak temel zemini modellenmi, sonrasnda prekast beton paneller ve 40x4mm kesitli elik erit donatlar modele yerletirilerek RE-donatl zemin duvarna ait yapm aamalar adm adm programa girilmitir. Son olarak 1. derece deprem blgesi artlar dikkate alnarak maksimum yatay yer itkisi deprem yk olarak sisteme etkiletilmitir. Elde edilen PLAXIS- analiz sonular, statik ve sismik durumlar iin ekil 16 ve 17de grld gibidir. Bylelikle sistemi oluturan noktalarn yatay ve dey dorultulardaki deplasmanlar ortaya kmtr. Neticede x ve y ynlerindeki maksimum deplasmanlar gsteren ekli sonu grafiklerinden de grlebilecei gibi, statik durumdaki deplasmanlar: x=0.40cm ve y=1.78cmdir. Bu deplasmanlarn

ekil 17. PLAXIS analizi sonular sismik durum iin yatay ve dey deplasmanlar 179

ekil 18. Davutpaa Kava RE-Donatl zemin duvarlar (Reinforced Earth naat Proje ve Ticaret A.., 2006)

Sismik aktivitenin yksek olduu, a0/g>0.2 olan yerlerde RE-kenarayak duvarlarda bu tarz deplasman hesaplarnn yaplmas ve hesaplanan deplasman deerlerinin tolere edilebilir olduunun gsterilmesi CALTRANS tarafndan da istenmektedir. 5 SONULAR Bu bildiri, RE-donatl zemin duvar yaplarnn genel zelliklerine ilikin literatrde yer alan bilgilerin sunulmas, zellikle metal eritlerle donatlandrlm istinat duvar yaplarnn uygulamalarna, tasarm metodlarna, bileenlerine ve deprem ykleri altndaki davranlarna odaklanmtr. Sz konusu yaplarn daha nceki depremlerdeki performanslarn deerlendiren incelemeler ve depremselliin ciddi rol oynad bir blgede projesi yaplm bir duvar rnek olarak incelenmitir. Ayrca, donatl zemin toprakarme- duvarlarn numerik analizlerinin nasl yapldndan bahsedilmi ve bu tr yaplarda meydana gelen deplasmanlar deerlendirilmitir. 6.73m ykseklie sahip donatl zemin duvar iin, maksimum yatay yer ivmesi 0.4 (a0/g = 0.4) olacak ekildeki deprem yk altnda tasarm hesaplar yaplmtr. Hesaplar limit durum yaklamna gre yapan VALDEZ program kullanlarak, erit uzunluu ve donat younluunu ieren sonulara ulalmtr. ve d stabilite analizleri yaplmtr. Elde edilen erit uzunluu ve younluuna ait deerler, PLAXIS programnda 1m genilik iin yaplan hesaplarda kullanlmtr. Yatay ve dey deplasmanlar ile eritlerde oluan ekme kuvvetleri hesaplanmtr. Sz konusu deformasyonlarn ve kuvvetlerin kabul edilebilir snrlar iinde olduu grlmtr (Kaya, 2007). Yaplan incelemeler nda, sismik aktivitelerin youn olduu blgelerde, RE-donatl zemin sisteminin gvenle uygulanabilecei gsterilmitir. Sis-

teme bu avantajlar salayan kilit zellikler sistemin esneklii ve mukavemetidir. Gemite izlenen vaka analizlerinde de RE-donatl zemin yaplarnda gzlenen deformasyonlar deikenlik gsterse de, yaplarn ilevselliini bozacak dzeye kamam ve duvar yksekliinin %3lk blmnde younlamtr. Deformasyonlarda gzlenen deikenlikler sistem zerindeki byk etkisi bulunan temel ve dolguda zamanla oluan durum deiiklikleri nedeniyle meydana gelmitir. Deformasyona neden olan hareketin kendisi, RE-donatl zemin sisteminin zerine gelen kuvvete dayanp daha fazla yk ekmek yerine, esnekliini ve enerji sourma kapasitesini kullanarak ykleri dinamik karakteri iinde karladn gstermektedir. Sz konusu RE-donatl zemin yaplarnn pek ounun maruz kaldklar yksek deprem ivmelerinden ok daha az ivmelere gre tasarlanm olup buna ramen gerek deformasyon gerekse mukavemet bakmndan stn performans gstermeleri, bu yaplar n tasarmnda kullanlan standartlarn konzervatiflii ve ekonomik ynden gelitirilmesi gerekliliini nemle vurgulamaktadr (Sankey & Segrestin, 2001). REFERANSLAR
Lee K.L., Adams B.D., & Vaneron J.J.. ASCE, Reinforced earth retaining walls, Journal of the Soil Mechanics and Foundations Division, ASCE, SM10, October 1973. Segrestin P., 2000, Performance of reinforced earth retaining walls near the epicenter of the Izmit earthquake. (Turkey, August 17th, 1999) Soiltech Manograph. Freyssinet, Velizy, France, 2000. McKittrick, D.P.,1978. Reinforced earth: application of theory and research to practice, Symposium on Soil Reinforcing and Stabilizing Techniques, Sydney, Australia, October 16, 1978. William Whitcomb, & J.R. Bell, Analysis techniques for low reinforced soil retaining walls and comparison of strip and sheet reinforcements, Proceedings of the 17th Engineering Geology and Soil Engineering Symposium, April 1979, Moscow, Idaho. AFNOR, NF P 94-220, French Standard, July 1992. Ekli O., Durgunolu H.T. & zbatr M.,2006. Donatl zemin kenarayak duvarlarnn numerik analizi vaka analizi Zemin Mekanii ve Temel Mhendislii Onbirinci Ulusal Kongresi, 7-8 Eyll 2006, KT, Trabzon. Sankey J.E., Segrestin P., 2001. Evaluation of seismic performance in mechanically stabilized earth structures. International Symposium on Earth Reinforcement Practice, IS Kyushu 01 Kaya T., 2007. Behavior of reinforced earth structures under earthquakes, M.S. Thesis, Boazii University, Civil Engineering. Martin J. , 2000. 1999 Kocaeli, Turkey reconnaissance report , Earthquake spectra, Peter L. Anderson, P.E., 2004. The reinforced earth company, Increased use of MSE abutments Liang R.Y., 2004. MSE wall and reinforcement testing At Mus-16 Bridge Site, September Reinforced Earth Co., 2006. Reinforced earth retaining walls

180