Demokratik Konfederalist Toplum Boyutu

Toplumsal doann nc boyutunu ynetimsel dzeyde demokratik konfederalist sistem biiminde belirlemek mmkndr. Toplumsal doann nc boyutunu ynetimsel dzeyde demokratik konfederalist sistem biiminde belirlemek mmkndr. Tm sakncalarna ramen, l boyut retici olabilmektedir. nemli olan boyutlarn i ieliidir. Keyfi olarak biri yerine baka bir ey yerletirmek belki mmkn olur, ama ortaya kan ey demokratik modernite sistemi olmaz, baka ey olur. Kapitalist modernite ls de i iedir. Varlklar birbirini gerektirir. Resmi modernitenin temel devlet formu olan ulus-devletin karln demokratik modernitede demokratik konfederalist sistem oluturur. Bunu devlet olmayan siyasi ynetim biimi olarak tanmlamak mmkndr. Sisteme zgnln veren de bu zelliidir. Demokratik ynetimleri kesinlikle devletin idari ynetimiyle kartrmamak gerekir. Devletler idare eder, demokrasiler ynetir. Devletler iktidara dayanr, demokrasiler kolektif rzaya dayanr. Devletlerde atama, demokrasilerde seim esastr. Devletlerde zorunluluk, demokrasilerde gnlllk esastr. Benzeri farkllklar oaltmak mmkndr. Demokratik konfederalizm sanld gibi gnmze zg herhangi bir ynetim biimi deildir. Tarihte olanca arlyla yer bulan bir sistemdir. Tarih bu anlamda merkezi devletsel deil, konfederaldir. Devlet formu ok resmiletii iin tannmtr. Fakat toplumsal yaam konfederalizme daha yakndr. Devlet hep merkeziyetilie koarken, dayand iktidar tekellerinin karlarn esas almaktadr. Aksi halde bu karlar koruyamaz. Ancak ok sk bir merkeziyetilik gvence salayabilir. Konfederalizmde tersi geerlidir. Esas ald tekel olmayp toplum olduu iin, mmkn olduunca merkeziyetilikten kanmak durumundadr. Toplumlar homojen (tek ktle) olmayp ok sayda topluluktan, kurum ve farkllktan olutuu iin, hepsinin ortak bir ahenk iinde btnln salamak, korumak zorunluluunu duyar. Dolaysyla bu okluklar iin ar merkeziyeti bir ynetim sk sk patlamalara yol aar. Tarihte bunun saysz rnekleri vardr. Demokratik konfederalizm ise her topluluk, kurum ve farklln kendini yanstmasna uygunluundan tr daha ok yaanr. ok tannm bir sistem olmamas, resmi bir varln hegemonik yaps ve ideolojisinden trdr. Resmi tanm olmasa da, toplumlar tarihte esas olarak konfederalisttir. Tm airet, kabile, kavim ynetimleri hep gevek ilikiler niteliindeki konfederalizme izin verir. Aksi halde i zerklikleri ze delenir. Bu ise varlklarn datr. Hatta imparatorluklar bile i yaplarnda saysz farkl ynetime yaslanrlar. Her trl kabile, airet, kavim ynetimleri, dinsel otoriteler, krallk, hatta cumhuriyet ve demokrasiler bir imparatorluk bnyesinde birleebilirler. Bu anlamda en merkezi sanlan imparatorluklarn bile bir nevi konfederalizm olduunu kavramak nemlidir. Merkezi eilim toplumun deil, tekelin gereksinim duyduu bir idari modeldir.

Kapitalist modernite sreci devletin azami merkeziletii s retir. Toplumdaki siyasi ve askeri g merkezleri otorite denilen en gl tekel lehine alkonarak, toplum azami lde siyasi ve askeri ynden gsz ve ynetimsiz braklarak gelien modern monariler ve ard sra gelitirilen ulus-devlet, toplumun askeri ve siyasi bakmdan en gsz ve silahsz brakld ynetimler olmutur. Toplumsal huzur ve hukuk dzeni denilen olgu, burjuva snf egemenliinin kuruluundan baka bir ey deildir. Smrnn younlamas ve ald yeni biimler ulus-devleti zorunlu klmtr. ktidarn azami bir merkezi devlet olarak rgtlenmesi de diyebileceimiz ulus-devlet, modernitenin esas ynetim biimidir. Bir klf gibi stne giydirilen burjuva demokrasisi denilen uygulamalar, esas olarak toplumda iktidar tekeline meruiyet salamak iindir. Ulusdevlet demokrasi ve hatta cumhuriyetin inkr temelinde vcut kazanr. Demokrasi ve cumhuriyetler mahiyeti itibariyle ulus-devletten farkl ynetim biimleridir. Demokratik modernite gerek tarihsel temel olarak, gerekse gncel ka rmak toplumsal doa asndan demokratik konfederalizmi temel siyasi model olarak belirlemekle keyfi bir seim yapmyor. Ahlaki ve politik toplumun siyasi atsn ifade etmi oluyor. Toplumsal doann homojen ve monolitik olmadn tam kavramadka, demokratik konfederalizmi anlamak gleir. Resmi modernitenin son drt yz yllk tarihi, ok etnisiteli, ok kltrl, farkl siyasi oluumlu ve z savunmal toplumu homojen ulus adna bir nevi soykrma (genellikle kltrel, zaman zaman fiziki soykrmlar) tabi tutma eylemidir. Demokratik konfederalizm ise, bu tarihe kar z savunma, ok etnisiteli, okkltrl ve farkl siyasi oluumlarda srar tarihidir. Postmodernizm bu atmal modernite tarihinin yeni biimler altnda devam etmesidir. Son iki yz yln en tanrsal varl olarak kutsanan ulus-devletin kresel finans anda atlamas, bnyesinde zorla erittii, bastrd toplumsal gereklerin intikam alrcasna yeniden gndemlemesi birbirleriyle balantl srelerdir. Finans ann kr anlay ulus-devletin deiimini gerekli klmaktadr. Bunalmn sistemik olmasnda bu deiim nemli rol oynar. Neoliberalizmin yeni ulus-devlet inas ise bir trl baarl olamamaktadr. Ortadou deneyimleri bu bakmdan reticidir. Kart modernite olarak kendini gittike daha ok grnr klmak durumunda olan demokratik sistem bu koullar altnda varoluunu glendirirken, biim sorunlarn baaryla zmekle kar karyadr. Konfederalizmin tarihe yabanc olmadn, gnmz toplumunun karmaklaan doasna daha iyi yant olduunu bu amala belirlemeye altk. Ahlaki ve politik toplumun kendini en iyi ifade etme yolunun demokratik siyaset olduunu ska dile getirdik. Demokratik siyaset demokratik konfederalizmin ina tarzdr. Demokratikliini de bu tarzdan alyor. Kart modernite gittike merkezileen, toplumun en i gzeneklerine kadar yaylan iktidar ve devlet aygtlaryla kendini srdrmeye alrken, aslnda politik alan da yok etmi oluyor. Buna mukabil demokratik siyaset toplumun her kesimine ve kimliine kendini ifade etme ve siyasi g olma olanan sunarken, politik toplumu da birlikte oluturmu oluyor. Politika yeniden toplumsal yaama giriyor. Devlet krizi politika devreye girmeden zmlenemez. Krizin kendisi politik toplumun yadsnmasndan kaynaklanmaktadr. Demokratik siyaset gnmzde

derinleen devlet krizlerini amann yegne yoludur. Yoksa daha da sk merkezi devlet araylar sert krlmalara uramaktan kurtulamazlar. Bu etkenler bir kez daha demokratik konfederalizmin gl bir seenek olarak gndemletiini gstermektedir. Sovyet Rusya deneyiminde balangta revata olan konfederalizmin merkezi devlet adna hzla ortadan kaldrlmas, reel sosyalizmin zlnn en temel nedenidir. Ulusal kurtulu hareketlerinin baarl olamay ve ksa sre iinde yozlamalar, demokratik siyaseti ve konfederalizmini gelitirmemeleriyle yakndan balantldr. Devrimci hareketlerin son iki yz yllk deneyimlerinin baarszla uramasnn temelinde de ulus-devleti daha devrimci sayp demokratik konfederalizmi geri bir siyasi biim olarak grerek tavr allar yatmaktadr. Kapitalist modernitenin st silah olan ulus-devlete sarlarak ksa yoldan byk toplumsal dnmleri gerekletireceini sanan kii ve hareketler, bu silahla kendilerin i vurduklarn ok ge kavradlar. Demokratik konfederalizm ulus-devlet sistematiinden kaynaklanan olumsuzluklar ama potansiyeline sahip olduu gibi, toplumu politikletirmenin de en uygun arac konumundadr. Basittir ve uygulanabilir. Her topluluk, etnisite, kltr, dini cemaat, entelektel hareket, ekonomik birim vb. birer politik birim olarak kendilerini zerke yaplandrp ifade edebilirler. Federe veya zerklik, kendilik denilen kavram bu ereve ve kapsamda deerlendirmek gerekir. Her kendiliin yerelden kresellie kadar konfederasyon oluturma ans vardr. Yerelin en temel esi, zgr tartma ve karar hakkdr. Her kendilik veya federe birim, katlmc demokrasi olarak da kavramlatrlan dorudan demokrasinin uygulanma ansna sahip olmas nedeniyle esizdir. Btn gcn dorudan demokrasinin uygulanabilirliinden alr. Temel bir rolnn olmasnn gerekesi de budur. Ulus-devlet dorudan demokrasinin ne kadar inkr ise, demokratik konfederalizm tersine o denli onun oluturur ve ilevselletirir biimi konumundadr. Dorudan katlmc demokrasinin ana hcreleri olarak federe birimler, koullar ve ihtiyalar gerekli kld kadar konfedere birliklere dnme esneklii bakmndan da esiz ve idealdir. Dorudan katlmc demokrasiye dayal birimleri esas almak kaydyla gelitirilecek her tr siyasi birlik demokratiktir. En yerelde dorudan demokrasinin uyguland, yaand birimden en kresel oluuma kadar gelitirilen politik ilevsellie demokratik siyaset demek mmkndr. Gerek demokratik sistem tm bu srelerin yaanmasnn formlasyonudur. Toplumsal doa dikkatlice gzlemlenirse, ulus-devletin demirden kafes nitelii ile demokratik konfederalizmin en uygun zgrletirici nitelii rahatlkla anlalabilir. Ulus devlet toplumu ne kadar bastryor, tek tipletiriyor ve demokrasiden uzaklatryorsa, demokratik konfederalist model de o denli zgrletirici, oklatrc ve demokratikletiricidir. Dikkat edilmesi gereken bir husus da federe ve kendilik birimlerinin ok zengin bir kapsamda dnlmesidir. Bir ky veya ehir mahallesinde bile konfedere birliklere

ihtiya olacan anlamak byk nem tar. Her ky veya mahalle rahatlkla bir konfedere birlik olabilir. rneklersek, bir yandan kyn ekolojik birimi yani federesi, dier yandan zgr kadn birimi, z savunma, genlik, eitim, folklor, salk, yardmlama ve ekonomik birimlere kadar ok sayda dorudan demokrasi birimi ky apnda birlemek durumundadr. Bu yeni birimler birimine de rahatlkla konfedere (federe birimlerin birimi) birim veya birlik denilebilir. Ayn sistemi yerel, blgesel, ulusal ve kresel seviyelere kadar tardmzda, demokratik konfederalizmin ne denli kapsayc bir sistem olduu rahatlkla anlalabilir. Demokratik modernitenin temel boyutlarndan nn de birbirini tamamlayc nitelikte olduunu konfederalizm sistematii ile daha iyi anlamak mmkndr. Her boyut bu sistem iinde kendini tartma, deerlendirme, kararlatrma, yeniden yaplandrma ve eylemselletirme potansiyeline sahip olduu iin, toplumsa l doann tarihsel toplum gereklii ve btnsellii de en iyi biimde salanm oluyor. Toplumsal z savunmay da demokratik konfederal sistemde en iyi biimde gerekletirmek mmkndr. z savunma demokratik siyasetin bir kurumu olarak konfederal sistem kapsamndadr. z savunma tanm olarak, demokratik siyasetin younlatrlm ifadesidir. Ulus-devlet esas olarak askeri bir sistemdir. Tm ulus-devletler ite ve dta ok acmasz, eitli, uzun sreli, deiik biimde gerekletirilen savalarn rn dr. Savalarn rn olmayan tek bir ulus-devlet dnlemez. Sadece kurulu aamasnda deil, hatta ondan daha fazlas kurumlama ve zlme dnemlerinde ulus-devlet tm toplumu iten ve dtan militarist (askeri) bir zrhla kaplar. Toplum tmyle askerileir. ktidar ve devletin sivil idare denen kurumlar esas olarak bu askeri zrh rten perde durumundadr. Burjuva demokrasileri denen aygtlar ise, daha da ileri gidip demokrasi cilas ile bu militarist yaplanma ve zihniyeti rtbas ederek, liberal demo krat bir toplumsal sistemin yrrlkte olduu propagandasn ykmlenir. Modernite ynetiminin bu yaman elikisini zmlemeden, herhangi doru bir siyasallama ve demokratik siyaset yapma olgusundan bahsetmek mmkn deildir. Asker-millet denilen olgu budur. Bu, drt yz yldr ina edilen tm ulus-devletler iin geerli bir olgudur. Tm toplumsal sorunlar, bunalmlar ve rmelerin altnda bu gereklik yatar. zm olarak dayatlan ve ska tekrarlanan her tr (darbeli, darbesiz, askeri, sivil faizmler) faist iktidar uygulamalar ulus-devletin doas gereidir; onun biimsel ifadesinin en zgn halidir. Demokratik konfederalizm ulus-devlet kaynakl bu militaristlemeyi ancak z savunma arac ile durdurabilir. z savunmadan yoksun toplumlar kimliklerini , politik zelliklerini ve demokratiklemelerini yitirmek durumundadr. Bu nedenle z savunma boyutu, toplumlar iin basit bir askeri savunma olgusu deildir. Kimliklerini koruma, politiklemelerini salama ve demokratiklemelerini gerekletirme olgusuyla i iedir. Toplum ancak kendini savunabiliyorsa kimliini koruduundan, politiklemesini saladndan ve demokratik siyaset yapabildiinden bahsedebilir. Bu gerekler nda demokratik konfederalizm ayn zamanda bir z savunma sistemi olarak boyutlanmak durumundadr. Tekellerin kresel hegemonik anda ve btn toplumu ulus-devlet biiminde militaristletirdii koullarda, demokratik modernite ayn kapsamda, tm zaman ve

mekn koullarnda z savunma demokratik siyaset temelinde, konfederal alardan oluan z sistematiiyle ancak hegemonyaya karlk verebilir. Ne kadar hegemonik a, ebeke (ticari, finansal, sna, iktidar, ulus-devlet ve ideolojik tekel) varsa, demokratik modernitede de o denli konfederal, z savunmac ve demokratik siyaset alar gelitirmek durumundadr. Bu boyut konusunda deinmemiz gereken son bir sorun, ikisi arasndaki iliki ve elikilerin nasl srdrlebileceine ilikindir. zellikle reel -sosyalist ve ulusal kurtuluu akmlara hkim olan iktidarc yaklamlar (burjuva iktidar yerine proletarya iktidar, hatta diktatoryas; smrgeci, ibirliki ynetimler yerine milli iktidarc yaklamlar) tarihin en trajik yanllarn yaparak, bu anlaylar nedeniyle kapitalizme hak etmedii bir kendini srdrme ans sunmulardr. Bir nevi iktidar ve devlet ykma ve yerlerine yenilerini ina etme anlay ve uygulamalar da diyebileceimiz bu ve benzeri akmlar, toplumun militarizasyona boulmasnda, politik niteliinin yitiriliinde ve demokratik mcadeleyi kaybedilerinde en sorumlu gler konumundadrlar. Yaklak iki yz yldr bu tarz yaklamlar kapitalist hegemonyacln ulus-devletiliine kendi elleriyle altn tepsi iinde zafer sunmulardr. Anaristler ve ok ge de olsa baz postmodern feminist ve ekolojik hareketlerle dier sivil toplum ve sol anlaylar bu konuda daha olumlu pozisyondadr. ki modernite sisteminin daha nce koullar ve ilkelerini sunduumuz biimde bar ve atmalarla dolu uzun bir sreyi birlikte yaamalar kanlmazdr. Bu, hayatn bir gereidir. Uzun sreli bu birlikte yaam srecini ne ilkesiz, teslimiyeti bar yaklamlaryla, ne de her koulda atmac ve sava anlay ve uygulamalarla srdrmek dorudur. Ulus-devlet sistematiiyle demokratik konfederalizm sistematiini ilkeli ve koullu barlarla olduu kadar, bu koullar ve ilkelerin inenmesi durumunda z savunma savamlaryla birlikte yaanacan hesaba katan siyaset felsefesiyle stratejik ve taktik yaklamlar, tarihsel-toplumun zgrlk, eitlik ve demokratik yryne daha uygundur. almamzn bu uzun blmnde zmlemeye altm uygarlk tarihinin son dnemi olarak modernizmin ikili karakterini yeterince tanmladm kansndaym. Uygarlk tarihinin diyalektik geliiminde olduu gibi, modernizmin kendisi ve daha ksa olan tarihesi de youn diyalektik geliimlerle ykldr. Diyalektik derken anlalmas gereken husus, iki ulu iliki ve elikili geliimin iki farkl zihniyet ve yaplanmay barnda taddr. Son drt yz yllk tarih modernizme kapitalizmin damgasn vurduunu dorulamaktadr. Ama kapitalizmin damgasn vurmas, modernitenin tmyle kapitalist olduu anlamna gelmez. Kald ki, kapitalizmin kendisi de bir toplum biiminden ziyade, kr ve sermaye birikim sistemidir. Modernite gibi ok kapsaml bir olguyu ni telendirmeye uygun bir sistem deildir. Her ne kadar ska kapitalist modernite kavramn kullandysam da, bunu damgasn vurma biiminde anlamak gerektiini hep vurguladm. Bununla birlikte modernitenin ikinci yzn demokratik (Daha uygunu bulunursa bak a bir ad da olabilir) modernite olarak deerlendirmenin (Demokratik damgal modernite demeyi uygun bulmam) daha ok gerek pay tadn zmlemeye altm. Kapitalist sosyalist toplum ayrmnda yaanan tarihi yanllklara ve zmszlklere dmemek

iin, kapitalist modernite-sosyalist modernite gibi ok daha s tutumlardan kanmaya zen gsterdim. ki farkl modernite olgusunu mukayeseli ele alma ve tarihsel olarak karlatrma yntemini hep kullandm. Zira gerein kendisi atallyd. Uygarlk tarihinde olduu gibi, daha ksa evresi olarak modern zamanlar btn iliki ve atmalaryla bu ikileme tanklk etmekteydi. Deneme niteliinde de olsa yapmaya altm, bu tanklklara dayanarak tanmlamalar ve ksa zmlemeler gelitirmektir. En azndan bir dnce tasla olarak anlalacandan kuku duymuyorum. phesiz gelitirilecek eletiri ve neriler zmlemeleri daha da glendirecektir. Kr ve sermaye birikim sistemi olarak kapitalizmin modernizme damgasn vurduu ve halen finans kapitalin hkimiyetinde kresel hegemon g olarak konumunu srdrd inkr edilemez. Bununla birlikte sistem olarak (dnya kapitalist sistem, dnya sistem) ina edildii, tm mekn ve zaman koullarnda barnda youn eliik gler tad da inkr edilemez. Kavram kolayl olarak demokratik modernite gleri olarak tanmlamaya allan bu glerin sadece reel sosyalizm ve ulusal kurtulu hareketleri olarak deil, bata anarizm olmak zere, son dnemde de ekolojik, feminist, radikal dinci sistemler gibi klara tank olunduu bilinmektedir. Sistemin barndal oktan deilmi, iinden ve dndan (Daha ok dndan demem gerekir. nk toplumsal doa asl olarak dtan gelen gleri tanmaktadr) gelenler, sistemin tm mekn ve zamanlarnda varlklarn, zgrlk ve eitlik istemlerini hep dile ve eyleme getirmilerdir. Sistem araylarndan hi geri durmamlardr. Tm uygarlk tarihinde denendii gibi, modern zamanlarda da sistemlerin birbirlerini imha etme ve tekelleme abalar sonu vermedii gibi, bunun bedeli de ar olmutur. phesiz tad krlkler bu sistem savalarnn bilanolarn ok arlatrmtr. Sistemler birbirlerine ar basarak yaamaya devam etmek isteyeceklerdir. Kresel dzeyden yerel dzeylere kadar hep hegemonyalar dayatlaca gibi, kart direniler de deneylerden kardklar derslerle daha da glenerek devam edeceklerdir. zmszlkler devam ettike, bar ve sava hep beraber yaamaya devam edeceiz. zmlemeler ve zmler daha baarl olduka, doruyu, iyi ve gz eli daha ok yansttka, elbette barszlk ve savaszlk hali diyebileceimiz daha arzulu, gzel bir dnyay hayal edebiliriz, gerekletirebiliriz. Elbette daha ok bar, daha az sava da deerli bir haldir ve gerekletirilme abalar soyludur. Yalnzca ilkeli, onurlu olmak kaydyla. Kresel finans kapital hegemonyasnn kendisini en derin kriz sreci olarak tanmladk. Gelimeler bu tanm dorulamaktadr. Ayrca krizin sistemik ve yapsal olduunu da kapsamlca dile getirdik. Gncel kriz haberleri bile sistemik ve yapsal karakteri dorulamaktadr. Kriz dnemlerinde modern sistemler dourgan olurlar. Kimileri felli doum yapt gibi, salkl doum yapanlar da eksik olmaz. Kapitalizmin liberal topyasnda ok geni ve eklektik zmler paketi hi eksik olmaz. Gnlk, haftalk,

aylk, yllk, on yllk, elli yllk planlar yapp duruyorlar. Bu onlarn iidir. Yapmaya devam edecekler. Demokratik modernite glerinin ans da bu kriz dnemlerinde daha fazla alabilir. Arkalarndaki muazzam direni tarihleri, zgrlk ve eitlik topyalar nlerini aydnlatyor. Ayrca yenilgi ve yetmezliklerden kardklar byk dersler vardr. Hepsini i ie entelektel, ahlaki ve politik grevler demeti olarak kavrayp eyleme geirdiklerinde, elbette baar anslar yksektir. Yine de sistemik ve yapsal kriz dnemlerinin dikkate alnmas gereken kendine zg yanlar vardr. Ne kadar gemiin izinde olsalar da, uygulanmas gereken bilimin ve ahlaki -politik felsefesinin yenilik iermesi gerektii gz ard edilemez. Aksi halde gemite oka yaanan slklar yeni krelmeleri beraberinde getirecektir. Hele liberalizmin kendini ska neolatrmas tehlikeyi daha da bytr. Herkes 1929 byk dnya bunalmnda devrimler beklerken, ykselen faist dalgann halen etkisini srdrd unutulmamaldr. Toplum her zamankinden daha fazla ahlaki ve politik niteliinden yoksun klnmtr. Biliim teknolojisi, kresel ideolojik hegemonyac glerin eline muazzam sanal dnyalar sunma ve gerek dnyay saptrma olanaklarn fazlasyla vermektedir. Rahatlkla ryen yaplarn yeni bir sistemle ambalajl yeni domu gibi sunmakta beis grmezler. Mevcut kitle oktan faizmin sr kitlesine dntrlmtr. Umut krmak yerine, gerein analitik ve duyumsal yann birletirmekle yetinmeyip, mutlaka ahlaki ve politik yaamay her anmza ve meknmza tamadka, kolayca boa karlabileceimizi vurgulamak iin belirtiyorum. Bundan sonraki son blm bu konular olacaktr.