D- Demokratik Uygarln Unsurlar

Btnlk ancak farkllklar iinde anlam bulabilir. Devlet olarak kenti demokratik uygarlk unsuru sayamayz. Ahlaki ve politik toplum kapsamndaki topluluk birimlerini aydnlatmak retici olabilir. Farkllaan toplumsal unsurlarn tanmlanmas btnln kavranmas asndan da gereklidir. Btnlk ancak farkllklar iinde anlam bulabilir. Devlet olarak kenti demokratik uygarlk unsuru sayamayz. Bundan bamsz, kendi emeiyle geinen, zanaatkr, ii, isiz ve her tr zgr meslek sahipleri kentli de olsalar demokratik unsur kapsamndadr. Bu tip konular tartacaz. a- Klanlar: Ksaca deinmitik. Toplumun ana hcresi olarak klanlarn insan trnn uzun yaam macerasnda mrnn yzde 98ini kapsadn belirtmitik. aret dili kullanan, avclk ve toplayclkla geinen 25-30 kiilik bu gruplar iin yaam gerekten zordu. Yabani hayvanlara yem olmamak, salkl besin bulmak ok zordu. klim bazen ok souyordu. Drt nemli buzul dnemi yaanmt. Atalarmz deyip gememek gerekir. Onlarn byk abas olmasayd bizler olamazdk. Btnlk burada aranmaldr. Bugnk tm insanlmz bunlarn hayatta kalma savalarnn sonucudur. Tarih sadece yazl ksmyla tarih olmaz. Gerek tarih toplumsal doa halimizin milyonlarca yl ncesindeki durumunu hesaba katmadan anlam bulamaz. nsanl birletirecek ilk hal, belki de klan toplumunun ana zellikleriydi. Klan ahlaki ve politik toplumun en saf hali olarak nitelemeye altk. Halen fiziki olarak birok alanda varln srdren bu topluluklar gelimi toplumlarn tm unsurlarnda da ana hcre duruuna devam etmektedir. b- Aile: Klann kendisi aile olarak nitelenmese de ona yakndr. Aile, klan iinde ilk farkllaan kurumdur. Uzun sre anacl aile olarak yaandktan sonra, ky-tarm devriminden sonra (tahminen M.. 5000lerde) gelien erkek egemenlikli hiyerarik otorite altnda ataerkil aile dnemine geildi. Ynetim ve ocuklar ailenin erkek bynn denetimine brakld. Kadn zerindeki sahiplik ilk mlkiyet dncesinin temeli oldu. Pei sra erkek kleliine geildi. Uygarlk dneminde hanedanlk biiminde geni ve uzun sreli aile biimlerine rastlamaktayz. Daha basit kyl, zanaatkr aileler de her zaman var olagelmitir. Devlet ve iktidarlar aile iindeki baba-erkei kendi otoritelerinin bir kopyas olarak rol sahibi klmlardr. Bylece aile, tekellerin en nemli meruiyet arac konumuna itildi. Her zaman egemenlik ve sermaye ebekelerine kle, serf ve ii, emeki, asker ve dier tm hizmetler iin kaynak roln oynad. Bu nedenle aileye nem verildi, kutsallatrld. Kapitalist ebekeler krn en nemli kaynan aile iindeki kadn emei zerinde gerekletirdikleri halde, bunu rtl klarak aileye ek yk bindirmilerdir. Aile adeta dzenin sigortas klnarak en tutucu dnemini yaamaya mahkm edilmitir. Aile eletirisi nemlidir. Ancak eletiri temelinde demokratik toplumun ana unsuru olabilir. Sadece kadn deil (feminizm), tm aileyi iktidarn hcresi olarak

zmlemeden, demokratik uygarlk ideali ve uygulamas en nemli unsurundan mahrum kalr. Aile alacak bir toplumsal kurum deildir. Fakat dntrlebilir. Hiyerariden kalma kadn ve ocuklar zerindeki mlkiyet iddias terk edilmeli, e ilikilerinde sermaye (her tr) ve iktidar ilikileri rol oynamamaldr. Cinsin srdrlmesi gibi gdsel yaklam almaldr. Erkek-kadn birliktelii iin en ideal yaklam, ahlaki ve politik topluma bal zgrlk felsefesini esas alandr. Bu erevede dnm yaayacak aile, demokratik toplumun en salam gvencesi ve demokratik uygarln temel ilikilerinden biri olacaktr. Resmi elilikten ziyade doal elilik nemlidir. Yalnz yaama hakkn taraflar her zaman kabul etmeye hazr olmaldr. likilerde klece, gz krce hareket edilemez. Demokratik uygarlk altnda ailenin en anlaml dnm yaayaca aktr. Binlerce yl saygnlndan ok ey yitiren kadn byk saygnlk ve g kazanmadka, anlaml aile birlikleri geliemez. Cehalet zerine kurulu ailenin saygnl olamaz. Demokratik uygarln yeniden inasnda aileye den pay nemlidir. c- Kabile ve Airetler: Aileleri de barnda tayan, ayn dil ve kltr yaayan tarm -ky toplumunda daha ok gelien en nemli toplumsal unsurlardandr. retim ve savunma iin gerekli toplumsal birliklerdir. Klan ve aile gelien retim ve gvenlik sorunlarnda yetersiz kalnca, kabile biimine dnme gerei duymulardr. Sadece kan ba deil, retim ve gvenliin gerekli kld ekirdek toplum unsurlardr. Binlerce yllk gelenei temsil ederler. Gerici ve hzla almas gereken kurumlar olarak ilan edilmeleri, kapitalist modernitenin en byk soykrmlarndandr. nk insanlar kabile birlikleri iinde kaldka kolayca iileemeyecekler ve smrlemeyeceklerdi. Kleci ve feodal efendiler iin de kabile varl tek kelimeyle dmanla zdeti. Kabile kendi yelerine klelik, serflik ve iilik yaptramazd. Kabilenin komnallie yakn bir yaam vardr. Ahlaki ve politik toplumun en gl yaand toplum biimleniidir. Her zaman klasik uygarlklarn amansz dmanlar olarak grnmeleri, ahlaki ve politik toplum zellikleriyle balantldr. Ayrca fethedilmeleri mmkn olmazd. Ya yok olurlard ya zgr kalrlard. Fakat zamanla yozlatklar grlmtr. indeki ibirlikiler aile iinde olduu gi bi kabile iinde de olumsuz rolleri hep oynamlardr. Yine de gebelii hep n planda olan kabileler tarihin gerek yapc glerindendir. Kle, serf, ii hibir zaman kabilenin tarihsel direni, isyanc ve zgr halini yaamam, efendilerin (istisnalar dnda) arlkl olarak en sadk bendeleri olmulardr. Belki de tarihe snf sava yerine kabile direni sava olarak baklsayd, ok daha gereki yaklalm olunurdu. Kabilenin rolnn kk grlmesi, bazen olumsuz saylmas, hi rol verilmemesi uygarlk tarihi yapclarnn en nemli arptmalarndandr. Airetler, kabile topluluklarnn bir nevi federasyonu olarak daha da nem tamlardr. Varlklarn byk oranda kleci uygarlklarn saldrlar karsnda kazanmlardr. Yok olmamak iin birleme ve direnme ihtiyac airet rgtlenmesini dourmutur. Askeri ve politik rgtlenmesi hzla gerekleen toplum biimleniidir. Kendiliinden bir ordu ve politika gcdr. Zihniyet ve rgtsel birlik esastr. Uzun bir tarihsel gemii ve kltr beraberlerinde tarlar. Ulus kltrlerinin ana kayna durumundadr. retime katklar da kmsenemez. Kolektif toplumsal yaplar karlkl yardmlamay esas klar. Komnal

ruh gldr. Ulusal karakterin yapc unsurlarndandr. birlikilik gelitiinde daha tehlikeli olabilir. Uygarlk tarihilerinin tm gzden drme abalarna ramen, tarihin temel motor glerindendir. Airetlerin zgrlk, komnalizm, demokratik gelenek uruna direnileri olmasayd, insanlk bir kul, sr kitlesi olmaktan kurtulamazd. Demokratik uygarln en temel unsurlarndan olmas bu zellikleriyle balantldr. Demokratik uygarlk tarihi byk oranda kabile ve airetlerin zgrlk, demokrasi ve eitlik iin uygarlk saldrlarna kar direni, isyan ve ahlaki -politik toplum yaamnda srarl tutumlarnn tarihidir. Toplumlara asl rengini veren yine kabile ve airet yaplardr. Ulus-devletin bir etnik grubun arlnda tm airet ve kabile kltrlerini tasfiye etmesi tam bir kltrel soykrm olmutur. Topluma ynelik bu byk soykrm biraz gevese de, halen en nemli tehdittir. Ulus-devlet veya devletin ulusu yerine, demokratik ulus oluumunda kabile ve airetler yapc birimler olarak da bata gelen rol oynayabilirler. Bu neden ve nitelikleriyle airet ve kabilelerin demokratik uygarln asli unsurlarndan saylmalar son derece anlalrdr. d- Kavim ve Uluslar: Demokratik uygarlkta toplumlarn kavim ve ulus olarak ekillenmeleri ve yaamlar klasik uygarlktan farkldr. Resmi uygarlklar, kavim ve uluslar egemen hanedan ve etnik grubun bir uzants olarak kavramlatrrlar. Kavim ve ulus, resmi hanedan ve etnik gruba minnetle borlu klnarak ykletirilir. Uydurma bir tarih iinde doal toplum hali rtbas edilir. Hanedan ve hkim etnik grup iinde ne karlan kiilerin kahramanlatrlmasyla kavim ve ulusun babalar yaratlm olur. Bir adm ncesi ve sonras tanrlatrlmadr. Tarih bir anlamda bu babalatrma (atalatrma) ve tanrlatrmann imalat sanat olarak ilenir. Gerek ise farkldr. Kabile ve airetler halinde gelime kaydeden toplum doas daha yerleik hale gelip, ortak dil ve kltrn gelitirdike ve zndeki ahlaki ve politik toplum kimliini srdrdke, kavim ve ulus olarak ekillenmeye balarlar. Toplumlar balangtan itibaren kavim ve ulus kimliinde domazlar, ancak ortaada kavim ve yaknada da ulus kimliine ok daha fazla yaklamlardr. Kavim, ulusun bir nevi kimlik malzemesidir. Yaknala birlikte iki yoldan uluslatklar grlr. Resmi uygarln kavim asabiyetini modern milliyetilie dntrp devlet, burjuvazi ve kentin yeni toplum eklini devlet-ulusu olarak belirlemeye alt grlr. Hkim bir etnik grup temel ekirdek roln oynar. Ona ait kimlik tm ulusa mal edilir. Hatta kimlikleri ok farkl kabile, airet, kavim ve uluslar zorla bu etnik grubun dil ve kltr iinde eritilmeye tabi tutulur. Vahi uluslatrma denen yol budur. Tarihin en byk kltr katliam bu resmi uygarlk yaklamyla tm uluslarda binlerce kabile, airet, kavim ve ulusun tm dil ve kltrleri zerinde yrtlmtr. Demokratik uygarln tarih ve sistem yaplanmas olarak en ok zerinde durulmas gereken unsurlarn banda bu tip kavim ve uluslar gelmektedir. kinci yol uluslama, ahlaki ve politik toplum kapsamndaki ayn veya benzer dil ve kltr gruplarnn demokratik siyaset temelinde demokratik topluma dntrlmesiyle gerekletirilir. Uluslamada tm kabile, airet, kavim, hatta aileler ahlaki ve politik

toplum birimi olarak yer alrlar. Kendi dil, lehe ve kltr zenginliklerini yeni ulusa aktarrlar. Yeni ulusta kesinlikle bir etnik grubun, mezhebin, inancn, ideolojinin egemenliine damga vurmasna yer yoktur. En zengin sentez, gnllce gerekletirilenidir. Hatta birok farkl dil ve kltr gruplar bile ayn demokratik si yaset araclyla demokratik toplumlar olarak ortaklaa uluslarn st birimi halinde, uluslarn ulusu kimliinde yaayabilirler. Toplumsal doaya uygun olan da bu yoldur. Devlet -ulusu ynteminde ise, kapitalist modernite yaklamyla doal toplumdan byk oranda soyutlanm haliyle tek dil, tek millet, tek vatan, tek (niter) devlet olarak eski tek din ve tanrc anlayn yeni, laik versiyonu olarak kendini ekillendirmekle sermaye ve iktidar tekelinin ayn zamanda devlet biiminin de yeni ekli olmaktadr. Devlet ulusu, sermaye ve iktidar tekelinin kapitalist dnm aamasnda toplumun barna tepeden trnaa yerlemesi, toplumu smrgeletirmesi ve kendi iinde eritmesi gereini ifade eder. Azami iktidar, azami smr olgusunun gerekletirildii biimdir. Toplumun tm ahlaki ve politik boyutundan soyutlanarak lme yatrlmas; bireyin karncalamas, bylece faist sr toplumunun oluturulmasdr. Toplumsal doaya en aykr olan bu model altnda derin tarihi, ideolojik etkenler, snf, sermaye ve i ktidar etkenleri rol oynamaktadr. Soykrmlar bu etkenlerin birleik sonucu olarak gerekletirilmitir. Demokratik uygarlk sisteminde ulus oluumlar ve kaynamalar sermaye ve iktidar tekellerinin panzehiri olup, faizm ve soykrm illetini (toplumun kanserolojik urlamas) nedenleriyle birlikte ortadan kaldrmann ana yoludur. Bir kez daha karmza toplumsal doann demokratik uygarlk karakteriyle uyumu kmaktadr. e- Ky ve Kent Unsurlar: Demokratik uygarlk perspektifinde (paradigmasnda) ky ve kentin anlam deiir. Nasl ki tarm ve endstri toplum doasnda birbiri iin gerekli iki retim alanysa, ky ve kent de birbirlerini gereksindiren iki yerleim birimidir. Aralarnda mutlaka korunmas gereken bir den-ge vardr. Bu denge alnca ekolojik felaketin, snf ve devlet azmanlamasnn, sermaye tekellemesinin yolu alm olur. Ticaret gayrimeru (fiyat farkn istismar ederek) yola girer. Kente evet, ama snf-devletsermaye tekellemesine hayr noktas nemlidir. Kent ve ky geliimi asndan tarihi yorumlamak iin bu temel kriterler esas alnmaldr. Kent-snf-devlet lsne uygarlk yaftas vurulmas tam bir ironidir. Gerek toplumsal doa izgisinde yaayan topluluklara vahi, barbar denmesi ise yavuz hrsz misalini hatrlatr. Gerek barbarlk ve vahet, toplumsal doann talan ve tahribidir ki, bunu yapan kent-snf-devlet lsnn ittifakndan, yekvcut halli kentinden ileri gelmektedir. deolojik hegemonyann gerekleri tersyz ederek gstermesinin nemini bir kez daha bu ironik durumda net olarak grebilmekteyiz. deoloji, hem hakikate yaklatrmada hem de uzaklatrmada tarih boyunca nemini srdrmtr, srdrmektedir. Demokratik uygarlk kent -snf-devlet lsnn birleik hareketini gerek barbarlk olarak deerlendirir; bunun karsnda olanlarn ise gerek ahlaki ve politik toplumu ifade ettiini varsayar, ideolojikletirir. Ky toplumu ilk yerleim olgusu olarak nemlidir. Endstri anda yenilenerek srdrlmesi ekolojik yaamn vazgeilmez gereidir. Ky sadece bir fiziki olgu deildir, kltrn temel kaynaklarndandr. Aile gibi toplumun temel birimlerindendir. ehrin,

endstrinin, burjuvazinin snf ve devlet olarak saldrs bu gerei deitirmez. Ahlaki ve politik toplumun en uygun uygulanma birimi olarak da byk nem tar. Kent ise kyle yeniden dengelenmesi asndan hem nfus, hem ilevsellik anlamnda kesin dnm salanmas kouluyla gereklidir. Smr ve bask arknn merkezi olmaktan karlmas ve toplumsal gelimenin gelikin bir boyutu olarak rol oynayabilmesi ancak kkl dnmle mmkndr. Orta snfn ve sermayenin hem devlet hem irket brokrasileri olarak kanserolojik bymesinin mekn olmaktan karlmas, amz toplumunun kurtuluunda merkezi bir anlama sahiptir. Mevcut halleriyle kentler kapsam ve anlamlaryla gerekten toplumu (ekolojik ykm ve toplumkrm olarak) hzla tketen ana merkezler konumundadr. Klasik uygarln iflasn kantlayan en salam belgelerdir. Roma tekti ve tm ilkad. k de tekti ve ilkad. Gnmz kentleri ise, tm toplum yutum (kr ve ky dhil) merkezleri olarak kanserolojik toplumun oul ve neredeyse her eyidir. nsan toplum olarak bu hale dm kentten kurtulmadka, kentin onu toplumsal doa olmaktan karacandan kuku duyulmamaldr! Demokratik uygarlk sistematiinde ky ve kentin uyumsal birlii, ideolojik ve yapsal olarak temel nemi haizdir. Toplumsal doa ancak bu uyum temelinde varoluunu gvence altnda srdrebilir. f- Zihniyet ve Ekonomik Unsurlar: Demokratik uygarln ekonomik temeli, toplumsal artk-deer zerine kurulu sermaye tekelleriyle daimi eliki iindedir. Tarm, ticaret ve endstrinin geliiminde temel toplumsal ihtiyalar ve ekolojik unsurlar dikkate alnmak kaydyla zgrce her tr faaliyetlerine aktr. Tekel kr dndaki kazanc meru sayar. Pazara kar deildir; tersine, sunduu zgr ortam nedeniyle gerek bir serbest pazar ekonomisidir. Pazarn yaratc rekabeti roln inkr etmez. Kar olunan, speklatif kazan yntemleridir. Mlkiyet sorununda l verimliliktir. Mlki olarak tekelin rol her zaman verimlilikle eliir. Ne ar bireysel mlkiyetilik ne devlet mlkiyetilii demokratik uygarln kapsamndadr. Toplumsal doada ekonomi her zaman topluluklar halinde yrtlmtr. Tek birey veya devletin ekonomiyle tekelcilik dnda ilikisi yoktur. Birey ve devletin sz sahibi olduu ekonomiler zorunlu olarak ya kra gemek ya da iflas etmek durumundadr. Ekonomi daima gruplarn iidir. Ahlaki ve politik toplumun gerek bir demokratik alandr. Ekonomi demokrasidir. Demokrasi en ok ekonomi iin geerlidir. Bu anlamda ekonomi ne altyap ne styap olarak yorumlanabilir. Toplumun en temel demokratik eylemi olarak yorumlanmas daha gerekidir. Kapitalist ekonomi-politiin ve Marksist yorumunun soyutlad ekonomik iliki analizleri ok sakncaldr. Ekonomi asla patron-ii eylemi olamaz. Ben ahsen patron-ii ikiliini, toplumsal doann temel demokratik (Buna klan, kabile dnemlerini dhil ed ersek, ahlaki ve politik toplumun temel faaliyeti demek uygun der) eylemi olarak ekonominin tekelci hrszlar biiminde deerlendirmek durumundaydm. Burada iiden kastm, toplumun dier yoksullarndan, zellikle cretsiz ev kadn ve kzlarndan alnan deerin ufak bir ksmnn cret ad altnda verildii tavizci iidir. Kle ve serf nasl arlkl olarak efendi ve beyinin uzantlar durumundaysa, tavizkr ii de her zaman patronun uzantsdr. Kleleme, serfleme ve iilemeye kukuyla bakmak ve kar durmak, eylemini ve ideolojisini bu temelde gelitirmek, ahlaki ve politik olmann bata gelen kouludur. Nasl

efendi-bey-patron ls vgye layk deilse, kle-serf-ii de bunlarn uzantlar anlamnda asla iyi toplumsal kesimler olarak yceltilemezler. Drlm toplum kesimleri olarak durumlarna acmak ve bir an nce zgrletirilmelerine almak en doru tutumdur. Ekonomi temel mahiyette bir tarihsel toplum eylemidir. Hibir birey (efendi, bey, patron, kle, serf ve ii olarak) ve devlet ekonomik eylemin aktr olamaz. rnein en tarihsel toplumsal bir kurum olan annelik iinin karln hibir patron, bey, efendi, ii, kyl, kentli birey deyemez. nk annelik toplumun en zor ve gerekli eylemini, yaamn srdrlmesini belirliyor. Sadece ocuk dourmaktan bahsetmek istemiyorum. Anala bir kltr, srekli yreiyle ayaklanma halinde bir olgu, zek ykl eylemin sahibi olarak geni adan bakyorum. Doru olan da budur. Peki, bu kadar zorunlu, zorlu, eylemli, yrek ve akl dolu srekli ayaklanma halindeki kadna cretsiz emeki muamelesi yapmak hangi akl ve vicdanla badaabilir? En emeki ideoloji olarak Marksizmin bile aklna getirmedii bu ve benzer toplumsal eylem sahiplerini cret d tutup, patronun uan bakeye oturtan bir ekonomi bilimi, zmn nasl sosyal olarak sunabilir? Marksist ekonomi fena halde bir burjuva ekonomidir. Byk bir zeletiriye ihtiyac vardr. Cesurca zeletiri yapmadan burjuvazinin kar sahasnda sosyalizm aramak, tpk yz elli yllk hareketin (reel sosyalizmin) iflasnda, zlnde (hem de kendiliinden) grld gibi, kapitalist sisteme karlksz en deerli hizmettir. Cehennemin yolu iyi niyet talaryla delidir derken, Lenin ne kadar da doru sylyordu! Acaba kendisi, eyleminde de bu cmlenin dorulanacan dnebiliyor muydu? lgili blmde bu zmlemeleri gelitirmeyi umuyorum. Ekonomi konusunu tarihsel toplumun ahlaki ve politik ana eylemi olarak dnp, gerekirse bir soyutlama ve bilim haline getirmek mmkn olabilir. Ama Avrupa merkezli ekonomi-politii bilim olarak dnmek, belki de Smer mitolojisinden sonra en smrge bir ikinci mitolojiye akln tutsak olmas demektir. Radikal bir bilimsel devrim bu alan iin hayati rol oynayacaktr. Israrla belirtmeliyiz ki, hibir toplumsal eylem ekonomi kadar ahlaki ve politik olamaz. Bu vasfyla demokratik siyasetin en ncelikli konusu olarak anlam bulmaktan kurtulamaz. Toplum sal iin tptan bin kat daha gerekli olan tarihsel -toplum ekonomisi zerinde demokratik uygarlk sistemi, doru yorumu kadar gerek bir devrim vaat etmektedir. Zihniyet unsuru sanld kadar ekonomiden uzak bir styap deildir. Zaten benzeri altst ayrmlar toplumsal doay anlama srecini daha da kartrmaktadr. Toplumsal doann kendisi doa zeksnn en youn olduu varolutur. Ayr zihniyet unsurlarn dnmek belki abes karlanabilir. Ama bilimin tarihsel -toplumdan koparlp resmi uygarln hizmetine koturulmas ve iktidar iin en verimli g kayna rolne drlmesi, demokratik uygarlk yaamnn zihniyet ve yaplanmasn gzden geirmeyi nemli klmaktadr. Tarih boyunca resmi uygarln ideolojik hegemonyas ve bilimi olarak zihniyet ve yaplanmasna kar srekli bir kar duru ve alternatif oluturma eylemi srdrlmtr. deolojik mcadele ve alternatif bilim hareketleri her zaman var olagelmitir. Klasik uygarlklar zeknn analitik geliimini en ok istismar eden sistemler

olmulardr. Kendi istismarc gereini rtbas etmek iin ipe sapa gelmez her tr kandrmac, korkutucu, hayalperest klc imge ve simge dzeneklerinden ok yararlanmlardr. Mitoloji, din, felsefe ve bilimcilik alannda kendi maddi gerekliklerini genel toplumsal gereklik olarak sunup, baka hakikatleri aramann bo aba olduunu hep yaymak istemilerdir. Bu teki ideal, sermaye ve tekelin kendini tek doru yol olarak dayatmalarnn izini tar. Birinci ve kinci Doann muazzam farkllk iindeki renklerini adeta griye boyayarak, tek rengin gri olduunu ispata kalkmlardr. Art -deerden topladklarndan czi bir miktar entelektel sermaye olarak kullanp, ideolojik hegemonyay hi eksik etmemilerdir. Okul-eitim sistemleri yaam tarzlarnn ezberletildii yerler haline getirilmitir. niversiteyi hakikati ve toplumsal kimlii zmlemenin alan deil, dlamann ve inkrn alan olarak kullanmlardr. Bilimin ierii ve yaps, objektiflik adna toplumsal doann tarihsel-toplum gerekliini nesneletirip zne rolnden karmak iin zenle dzenlenmitir. Kat bir uygarlk izgideki dzenekler ideal evrensel kural ve formlar olarak sunulmutur. Demokratik uygarln toplumsal doayla uyumu zihnin geliiminde de kendini yanstr. Klanlarn en ocuksu zihni bile doayla canl ballklarnn farkndayd. l doa imaj, doadan giderek kopan uygarlk zihniyetinin bir ihaneti, yaktrmasdr. Bugnk kresel finans ann parada grd canll, tanrl dier hibir doa oluunda grmediini dikkate alrsak, doa canll ve kutsall konusunda ileride olan gnmz tekelcilii deil, klan gerekliidir. Kabile, airet, kavim ve demokratik ulusal yaplanmalar canl bir zihniyetin varlk alanlar olmulardr. Zek ve yap, yaamla ba iindir. Analitik ve duygusal zek ancak demokratik uygarlk sisteminde diyalektik birliine kavuabilir. Resmi okul, akademi, niversite dzenlerine kukuyla bakan demokratik uygarlk zihniyeti, tarih boyunca alternatiflerini gelitirmekten geri durmamtr. Peygamberlik sistemlerinden filozof okullarna, tasavvuftan doa bilimlerine kadar saysz makam, dergh, ocak, tarikat, medrese, mezhep, manastr, tekke, cami, kilise, tapnak gelitirilmitir. Grlyor ki, uygarln tekil deil, ikilem hali toplumsal doann her alannda kendini gstermektedir. Sorun resmi tekil yapya boulmadan, ikilemin doac ucunda zmsel olup, zgr yaam farklln demokratik uygarlk seenei olarak gelitirebilmektir. g Demokratik Siyaset ve z savunma Unsurlar: Demokratik uygarln siyaset ve gvenlik unsurlar ahlaki ve politik toplumun varoluunda temel rol oynarlar. Kendisi zaten politik olan toplum anlaynda dier bir demokratik siyaset kategorisi fazla gelebilir. Fakat ikisi arasnda fark vardr. Politik toplumda her zaman demokratik siyaset uygulanmayabilir. Kald ki, resmi uygarln tarihi boyunca politik topluma dayat lan ezici ounlukla despotik krallk egemenliidir. Egemenlik altndaki politik toplum tmyle yok olmaz. Ama kendini demokratikletiremez. Nasl her zaman kulak sahibi olmak duymak iin yeterli deilse, ayrca salkl olmak gerekiyorsa, benzer biimde p olitik dokunun

olmas her zaman zgr iledii anlamna gelmez. Dokunun salkl ilemesi ancak demokratik ortamn varlna baldr. Demokratik ortamn varlna, politik toplumun siyaset yaplanmasna genel olarak demokratik siyaset demek mmkndr. Demokratik siyaset sadece bir tarz deil, kurum btnln de ifade eder. Partiler, gruplar, meclisler, medya, miting vb. birok kurumlama olmasa, demokratik siyaset pratii gelimez. Kurumlarn asl rol tartma ve karar almadr. Toplumun tm ortak ilerinde tartma ve karar alma olmadan yaam yrmez. Sonu ya kaos ya da diktatrlkle sonulanr. Demokratik olmayan toplumun kaderi hep byledir. Kaosla diktatrlk ular arasnda sallandrlp dururlar. Bylesi ortamlarda ahlaki ve politik toplumun gelimesi dnlemez. O halde politik mcadelenin, yani demokratik siyasetin ncelikli hedefi, demokratik toplumun oluumu ve bu erevede ortak ilerin tartma ve kararla en iyi hal yoluna konulmasdr. Gerek ilevinden uzak tutulan ve burjuva demokrasisi denilen ortam ve kurumlarnda siyasetin amac, ncelikle iktidar olmaktr. ktidar ise tekelden pay almaktr. Demokratik siyasetin bylesi hedefleri olamayaca aktr. Velev ki iktidar kurumlarnda (rnein hkmet) yer alnd, o zaman bile temel i yine ayndr. Bu i tekelden pay kapma deil, toplumun ortak hayati karlar iin doru kararlar alabilmektir; uygulamalar takiptir. Burjuva demokrasilerinde kural olarak yer alnmaz demek anlaml bir yaklam deildir. Fakat koullu yer almay bilmek gerekir. lkesizlik hep egemen snf sahte politikaclna yarar. Demokratik siyasetin yetkin kadro, medya, parti rgtlenmeleri, sivil toplum rgtleri, srekli toplum eitim almalar ve propaganda gerektirdii asla gz ard edilemez. Toplumun tm farkllklarna saygl yaklam, farkllk temelinde eitlik ve uzla gerei, tartma slubu kadar ierii, siyasi cesaret, ahlaki ncelik, konulara hakimiyet, tarih ve gncellik bilinci, btnsel-bilimsel yaklam, sonu almada ve baarl olmada demokratik siyasetin gerekli zellikleri olarak sralanabilir. z savunma, ahlaki ve politik toplumun gvenlik politikasdr. Daha dorusu, kendini savunamayan toplumun ahlaki ve politik vasf anlamn kaybeder. Toplum ya smrgelemitir, eriyip rmektedir; ya da direnitedir, ahlaki ve politik vasfn yeniden kazanmak ve ilerlie kavuturmak istemektedir. z savunma, bu srecin addr. Kendisi olmakta srar eden, smrgeleme ve her trl tek tarafl dayatc bamllklar reddeden toplum, bu tutumunu ancak z savunma olanaklar ve kurumlaryla gelitirebilir. z savunma sadece dtan tehlikelere kar olumaz. Toplumun i yaplanmalarnda da eliki ve gerginlik her zaman mmkndr. Unutmamak gerekir ki, tarihsel -toplumlar uzun sredir snfl ve iktidarl olup, daha uzun sre bu zelliklerini korumak isteyen gler olacaklardr. Bu gler varlklarn korumak iin tm gleriyle direneceklerdir. Dolaysyla z savunma yaygn bir toplumsal talep olarak uzun sre toplumun gndeminde nemli bir yer tutacaktr. Karar gc z savunma gcyle pekimeden kolay yrrle konulamaz.

Kald ki, gnmzde toplumun sadece dndan deil, iinden de tm gzeneklerine kadar szan bir iktidar gerei karsndayz. Toplumun uygun tm gzeneklerinde benzer z savunma gruplar oluturmas hayatidir. z savunmasz toplumlar, sermaye ve iktidar tekellerince teslim alnm ve smrgeletirilmi toplumlardr. Tarih boyunca klandan kabile ve airetlere, kavim ve uluslardan dinsel cemaatlere, kyden kentlere kadar her toplum biriminin daima bir z savunma sorunu olmutur. Sermaye ve iktidar tekeli, av peindeki kurt saldrganlndadr; z savunmadan yoksun olanlar hep koyun srleri gibi darmadan edip istedii kadar el koymutur. Demokratik toplum olmada ve varln srdrmede en az sermaye ve iktidar tekellerinin saldrlarn ve smrlerini snrlandracak lde z savunma yaplanmasn ve eylemliliini oluturup hazr, iler halde tutmak arttr. Uzun sre sermaye ve iktidar aygtlaryla i ie yaanacana gre, iki yanla dmemek nemlidir: Birinci yanl, cieri kediye emanet etmek gibi, kendi z gvenliini tekelci dzene teslim etmektir. Bunun ykc sonular binlerce rnekle ortaya kmtr. kinci yanl, devlete kar hemen devlet gibi olmak parolasyla iktidar aygt olmaya almaktr. Reel sosyalizm deneyimleri bu konuda yeterince aydnlatcdr. Dolaysyla anlaml, ilerlii olan bir z savunma demokratik uygarln tarihte, gnmzde ve gelecekte de gz ard edemeyecei bir unsuru olmaya devam edecektir. phesiz demokratik uygarln unsurlarn daha da oaltp aklamak mmkndr. Ama konunun anlalabilmesi ve neminin kavranmas asndan bu sunumun yeterli olduu kansndaym.