Professional Documents
Culture Documents
www.zaman.com.tr/ailem
Ailece bir zrle yaamak Fatih ve iki papaz ocuk eitiminde 23 altn kural
ailem
EDTR NDEKLER
Mesneviden: Dua hli 7 Fatih ve iki papaz 8
Onlar hep yanmzda oldu, artk sra bizde 12 Ailece bir zrle yaamak 20 ocuk yetitirmede 23 altn kural 24 ocuk dinden, imandan, ahlktan ne anlar? dememeli 26 Dr. Can sizlerle man, insan insan eder 30 28
ailem
12 KASIM 2005 CUMARTES SAYI: 153
Feza Gazetecilik A.. Adna mtiyaz Sahibi Genel Yayn Mdr Yayn Danman Yayn Editrleri
Ali Akbulut Ekrem Dumanl Hamdullah ztrk Serhat eftali Mustafa Aydn emsinur B. zdemir Ali Demirel Ali Budak Mehmet imek Mehmet Demirci Yakup Akaln Yakup imek Yaygn Sreli
Katkda Bulunanlar Tasarm Kapak fotoraf Sorumlu Mdr ve Yayn Sahibi Temsilcisi Reklam Koordinatr Yayn Tr
Zaman Gazetesi 34194 Yenibosna/stanbul Tel: 0212 454 1 454 (pbx) www.zaman.com.tr Bask: Feza Gazetecilik A Tesisleri
dnn. Fikirleri prsm, inanlar zayflam, ayaa kalkma gc kalmam, yaama sevinci silinmi bir insana dnrdk. mtihanlar farkl tezahr edebilir. Ama en zorlarndan biri herhalde uzun sre tecrit edilmek olmaldr. Yanz ilerlemi, yardma ve bakma ihtiyacnz var. Ama sizi yalnz, bilmediiniz bir ehirde, souk bir evde ikamete zorlasalar, gelecek yardmlar engelleseler sekiz yl nasl bir halet-i ruhiye iinde geirirdiniz? Ama o zat iin yle olmam. Onlarca mektup yazm sevdiklerine. O mektuplarn postaneden gnderilmesine bile engel konulmu bir zaman sonra. *** Engeller insanlar daha direnli, daha kuvvetli ve inanl yapabilir. Ama unutmamak lazm ki engeller karsnda kaybedenler de oktur. Gidilen mekanlar deise de, evresindeki insanlar farkllk arz etse de, zulmedenler klk deitirse de o insanlar yollarndan alkoyamayan unsurlar iyi bilmek gerekir. Salam inan bu unsurlarn en temel esi olmaldr. Allaha olan ballk insan ycelten en gzel haslet ki, tecritleri, kfrleri, hakaretleri, iftiralar, antajlar hep boa karmtr. Dosdoru olabilmek, iyi bir sabr hazrln gerektiriyor. Bunun iin devasa deil, minik hedefler koymal, o hedefleri haftalk, aylk olarak yapmaya almaldr. Gerisi gelecektir
http://www.zaman.com.tr/ailem
neri ve teklifleriniz iin: ailem@zaman.com.tr
Salih Yusufolu
s.yusufoglu@zaman.com.tr
ailem
BR TEKLF
Mektup adresi: Ailem Dergisi (Salih Yusufolu) Zaman Gazetesi 34194 Yenibosna/stanbul
Ezana gereken
lah (G ve kuvvet yalnz Allahtandr) duasn okuyun. Sabah ezannda ise Essalat hayrun minennevm (Namaz uykudan hayrldr) blmnden sonra Sadakte ve berirte (Doru ve iyi syledin) eklinde tasdik ifadesini tekrarlayn. Ecdadmz ezana o kadar ehemmiyet vermi ki; her yreye her vakite zel makamlar gelitirmi. Bugn ocuklarmz ve genlerimiz ezana verilmesi gereken deerin farknda deil. Boylu boyunca uzanan gen ezan okunduu zaman Allah ve Peygamberi hatrna getirmiyor, kln dahi kprdatmyor, at mzik kanaln brakn kapatmay sesini ksmay bile dnmyor... Belli ki ailesindeki bykler ezan okunduu zaman bunlarn hibirini yapmam... Gelin bu mbarek gnlerde, hem kendimiz hem de e ve ocuklarmzla Ezan gerektii deeri vermeye alalm ve bu davranmz hayat boyu srsn. Mesela, ezan duyduumuz zaman televizyonu kapatalm, Allaha, ezanlarn grl grl okunduu byle bir lkede yaadmz iin krler edelim. Minaresiz ehirlerde ezana hasret anlalabilir; fakat her gn 5 defa okunan bu lkede ezana hasret kalmak gerekten anlalamayan bir hasret... Bugn ezana gstereceimiz ilginin yarn karmza kacak olan ilgi olacan unutmayalm.
EDTR: AL BUDAK
ailem
KISA KISA
BiR HADiS
nned-dlle alelhayri ke-f lih
Hayrl bir ie vesile olan, onu yapan gibidir. (Tirmiz, lim, 14)
Bahtiyar kimdir?
Eb Hreyre radyallahu anhten rivayet edildiine gre Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurdu: Allah yolunda ift sadaka veren kimse, cennetin muhtelif kaplarndan, Ey Allahn (sevgili) kulu! Burada hayr ve bereket vardr diye arlr. Srekli namaz klanlar namaz kapsndan, mcahidler cihad kapsndan, orulular reyyn kapsndan, sadaka vermeyi sevenler de sadaka kapsndan (cennete girmeye) davet edilirler. Eb Bekir radyallahu anh, Anam babam sana kurban olsun ey Allahn Resul! Geri bu kaplarn birinden arlan kimsenin dier kaplardan arlmaya ihtiyac yoktur; ama bu kaplarn hepsinden birden arlacak kimseler de var mdr? dedi. Reslullah sallallahu aleyhi ve sellem, Evet, vardr. Senin de o bahtiyrlardan olacan mit ederim. buyurdu. (Buhr, Savm 4)
zere dosta bir tartma yapn, daha dorusu dinleyin. Beraberce zmleri aratrn, ocuunuzun ve sizin yapmaya istekli olduunuza karar verdiiniz bir tanesini sein. Sre konusunda anlan. Srenin sonunda sadece sznz tutun ve saygl bir ekilde ocuunuza gvenin. Szn tutma kavram, aadaki drt tuzaa derek zorlatrmadnz srece olduka kolaydr. Sznz tutmay kullanrken karlaacanz drt tuzak: 1. ocuklarn ebeveynlerle ay-
n nceliklere sahip olmalarn, szlerini tutma konusunda heyecanl olmalarn ve ebeveynler iin nemli olan eyleri yapmalarn istemek. 2. Sorun veya greve eilmek yerine eletirmek, yarglamak ve alay etmek. (Anlamamz odan saat altda temizlemeni sylyordu yerine Odann ahrdan bir fark yok! Ne kadar sorumsuz bir insansn. Seni kimse ie almaz.) 3. Belirli anlamalar nceden yapmamak. 4. Saygy koruyamamak.
ailem
KISA KISA
mann ahrna gelen atn hasta olduu daha ilk akamdan anlalm. Mslman sabrszlkla sabahn olmasn beklemi, sabah olunca da erkenden atn alp kadnn yolunu tutmu. Fakat olacak ya, o saatte de kad henz dairesine gelmemi olduundan bir mddet bekledikten sonra adam kadnn gelmeyeceine hkmederek atn alp ahrna gtrm. Atn alp gtrm ama at da o gece lm. Hadiseyi daha sonra renen kad, at alan Mslman artp meseleyi u ekilde halletmi: - Siz ilk geldiinizde ben makammda bulunsa idim, salam diye satlan at sahibine iade eder, paranz alrdm. Fakat ben zamannda makammda bulunamadmdan hadisenin bu ekilde gelimesine mademki ben sebep oldum, atn lmnden doan zarar benim demem lazm, deyip atn parasn Mslmana vermi. Papazlar slam adaletinin bu derece ince olduunu grnce parmaklarn srmlar ve hi zorlanmadan bir kimsenin kendi cebinden mal tazmin etmesi karsnda hayret etmiler. Mahkemeden kan papazlarn yolu znike uram. Papazlar orada yle bir mahkeme ile karlamlar: Bir Mslman dier bir Mslmandan bir tarla satn alarak ekin zaman tarlay srmeye balar. Karasabanla tarlay srmeye alan iftinin sabanna biraz sonra azna kadar dolu bir kp altn taklmaz m? Hi heyecan bile duymayan Msl-
man bu altnlar kpyle tarlay satn ald br Mslmana gtrp teslim etmek ister: Kardeim ben senden tarlann stn satn aldm, altn deil. Eer sen tarlann iinde bu kadar altn olduunu bilseydin herhalde bu fiyata bana satmazdn. Al u altnlarn. Tarlann ilk sahibi ise daha baka dnmektedir. O da yle syler: Kardeim yanl dnyorsun. Ben sana tarlay olduu gibi, ta ile topra ile beraber sattm. ini de dn da bu satla beraber sana verdiimden, iinden kan altnlar almaya hibir hakkm yoktur. Bu altnlar senindir dilediini yap. Tarlay alanla satan anlaamaynca mesele kadya, yani mahkemeye intikal eder. Her iki taraf iddialarn kadnn huzurunda da tekrarlarlar. Kad, her iki ahsa da ocuklar olup olmadn sorar. Onlardan birinin kz birinin de olunun olduunu renir ve olanla kz nikahlayarak altn eyiz olarak verir. Papazlar daha fazla gezmelerinin lzumsuz olduunu anlayp doru stanbula Hazreti Fatihin huzuruna gelirler ve ahit olduklar iki hadiseyi de aynen nakledip yle derler: Bizler artk inandk ki, bu kadar adalet ve birbirinin hakkna sayg ancak slam dininde vardr. Byle bir dinin salikleri baka dinden olanlara bile bir ktlk yapamazlar. Dolaysyla biz zindana dnme fikrimizden vazgetik, sizin idarenizde hi kimsenin zulme uramayacana inanm bulunuyoruz.
ezvc- thirt
Hazrlayan: SMEYYE GRGEN
ki Cihan Serveri Efendimiz (sas), vefatndan yl nce baz lke liderlerini mektuplarla slama davet etmiti. Bu mektuplarn birini de Msr hkmdar Mukavksa gndermiti. Bu mektup u an Topkap Saraynda sergilenmektedir. Mukavks, bu mektuba bir cevap ile birlikte baz hediyeler ve Hristiyan olan Mriye ile Sirin adlarnda iki kz kardei cariye olarak gndermiti. Hz. Muhammed (sas), kzcazlardan Sirini air Hasan b. Sabitin uhdesine vermi, Mriyeyi de kendi himayelerine almt. Hz. Risaletpenh, Mriyeyi yannda bir cariye olarak alkoymutu. Efendimizin (sas) ilk hanm, validemiz Hz. Haticeden Kasm adl bir olu dnyaya gelmiti. Hz. Mriyeden (r. anha) brahim adl bir olu oldu. Hicr sekizinci ylda doan minik brahim, 2 yana girdii sralarda vefat etti. Hz. Muhammede (sas) olu brahimin hastal haber verildiinde, Abdurrahman b. Avf ile birlikte yanna gitmi, ocuunun lm penelerinde kvrandn grerek zlm ve mbarek gzyalarn tutamamtr. Ayrca brahimin vefat annda gne tutulmutu. Halk, gnein de Hz. Peygamberin matemine itirak ettiini sylemi; ancak O bu duruma hemen mdahale ederek; Gne ve Ay, Allahn birliine ve byklne iki ahittir. Onlar hi kimsenin lm ve dirimi ile ilgili deildir. buyurarak olunun lmnden dolay gnein tutulmadn belirtmitir.
Efendimizden ok etkilendi
Hz. Mriye, Msrda gzel bir hayat srerken, birdenbire kck bir odada yaayaca Medineye gelmiti. Hz. Peygamber olduka mtevaz bir hayat sryor, ok az yiyor, bazen a yatyor, sade giyiniyor, ot bir yatakta uyuyordu. Ahlk ve kibarl akl almayacak gzellikteydi. Hz. Mriye, Efendimizden Hz. sa Aleyhisselamn ilah deil, kul ve resul olduunu rendi. Kalbi slama iyice yatt.
Onlar gemite bizim iin alam, bizim derdimizle dertlenmilerdi. imdi kardeliimizi gsterme zaman.
AL DEMREL
eryznn neresinde yayor olurlarsa olsunlar, hangi dili konuuyor olurlarsa olsunlar, hangi kavme mensup olurlarsa olsunlar veya hangi renge sahip olurlarsa olsunlar btn mminler birbirlerinin kardeleridirler. Nitekim bu hakikati bizzat Cenab- Hak dile getirmektedir. (Hucurat, 49/10) Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) bir hadislerinde, bir vcudun herhangi bir azas rahatsz olduunda nasl ki btn bir vcut ayn rahatszl, ayn acy duyuyorsa, bir tek mminin dnyann ta br ucunda olsa bile ektii acy, duyduu zdrab dier mmin kardelerinin de derinden hissetmesi gerektii zerinde duruyor. (Buhr, Salat, 88; Mslim, Birr, 65) anl tarihimiz bylesi kardelik tablolaryla dopdoludur. te onlardan sadece bir tanesi: 1900l yllarn banda memleketimiz st ste felaketlere maruz kalyordu. anakkaleden, stanbuldan ngiliz toplarnn sesi geliyordu. Bir zamanlar Belailem 12
grada ynelen toplar, kuvvetli bir alternatif bulamayan d glerin elinde zerimize dnm bizi bombalyordu. Mehmetiin bunun karsnda mcadele edecek gc kalmamt. Sadece sngs vard. ngiliz toplarnn grlemelerine kar o, sngyle kar koyuyordu. Yirmibirinci asrn ndnlar anlayamasa da Mehmetik topa kar sngyle selam duruyor, dmanna geemezsin diyor ve bylece Bedrin arslanlarnn arkasnda yerini alyordu. anakkale Boaznda ngiliz toplar bir vahet hazrlarken Trablusgarbda da talyanlar lm sayordu. Alt asr insanln kaderi zerinde hkmetmi koskocaman bir devlet, yaral arslan halinde morga kaldrlrken bu muhteem bnyeye musallat olmu parazitler sadan soldan alaka saldrlar ve tecavzler yapyordu. Bu arada lem-i slam da bizimle beraber inliyor, bir zamanlar idare ettii her blgeye huzur ve gven getiren Devlet-i liye-yi Osmaniyenin bitirilii karsnda gzya dkyordu.
FOTORAF: AFP
ailem
KARDELK
FOTORAFLAR: MEHMET DEMRC FOTORAF: AP
leye, Maraa, Antepe koacakt. Rasulullahn on drt asr evvel bina ettii yapnn ruhuydu bu.
SADAKA
BAYRAM KUSURSUZ enel anlamyla sadaka, bir kimseye gstermi olduumuz tebessmden tutun da farz olan yardmlara kadar Allah rzas iin yaplan tm madd-mnev fedkrlklar iine alacak kadar kapsaml bir kavramdr. Hadis-i eriflere baktmzda bu anlamda bir sadakann birok faydasn ve neticesini grmekteyiz. Bunlar sralayacak olursak:
bilmemesi nemlidir. Alimlerimiz, vcibt denilen farz mhiyetindeki ibdetlerin dnda kalan tatavvu/nfile babndaki ibdetlerin riy tehlikesinden dolay gizlenmesinin daha uygun olduu kanaatindedirler. Mmknse ve baka daha nemli maksatlar yoksa farzlarn aka yaplmas, nfilelerin gizlenmesi daha uygundur. Bu konuda yetler de vardr. Ancak ulem bunlarn istisnasnn olabileceini de belirtir. Riy tehlikesini aan yiitler ve bu konuda rneklik ve rehberlik yaplmas gereken yerlerde bulunan kimseler aka da verebilirler. yle bir zamanda belki bu daha faziletli de olabilir. Yani durum, verenin ve verilenin hlet-i ruhiyesine gre deiebilir. Yukarda bildirilen hkm genellikle bu byledir tbiriyle kaytldr, (Kurtub, III/332). Gazab, Cenb- Allahn sfatlarndan bir sfattr. rde gibi o da sft- ztiyyedendir. syan edenlere kar Allahn suhtu, onlardan yz evirmesi, cezalarn vermesi.. gibi anlamlara gelir, (Feyzl-Kadr, II/362).
FOT OR
Herkes zengin olup sadaka verme imkanna sahip olmayabilir. Ama ileri gletirmeyip, kolaylatrmak, insanlara kar iyi niyetli ve mtebessim olmak bile sadaka sevab kazandrr.
Ve b bi-gadabin minallah (l-i mrn, 112); Ve gadiballah aleyhim (Fetih, 6) eklinde Kuran- Kerimde de birok yerde geer. Allah Resl de yle buyurur: mmetimin amelleri bana cuma gnleri iki kez arz olunur. Gryorum ki Allahn gazab zinkrlara daha iddetli oluyor. (Kurtub, XII/167) ve el-Veyl li-men yadab ve yens gadaballah! (Kefl-haf, II/464) sz de vardr ki fkelenen ve bu arada Allahn gazabn unutan kimseye yazklar olsun! demektir. Sfyn b. Uyeyne, Allahn gazabna dr olmann onulmaz bir dert/bel olduuna iret etmektedir. Ancak hemen arkasndan reete de verilmektedir: Devh el-istifr bil-eshr vet-tevbetnnash! Bunun devas, seherlerde istifar ve gerek bir tevbe olan tevbe-i nashtur! Abdullah b. Amr; Ya Reslallah! Allahn gazabna dr olmaktan beni hangi ey korur? deyince Allah Resl ok defa buyurduu gibi, Kzmamak buyurmutur, (Feyzl-Kadr, VI/414). Efendimizin bir ikaz da yle: Eer Allahn rahmetinin enginliini bilseydiniz ona gvenir tembellik yapardnz. Siz bundan ok azn biliyorsunuz. Allahn gazabnn iddetini bilseydiniz zannederdiniz ki bundan asla kurtulu yok! (Feyzl-Kadr, V/315; Mecmeuz-
FOTO FP RAF: A
slam, cemiyeti bir btn olarak grr. Salkllar hastalara, zenginler fakirlere, gller gszlere, genler yallara yardm etmelidir. Ta ki, Rabbimizin rahmeti hepimizin stnde tecelli edebilsin.
FO TO R
Kii, Allah rzas iin evinin nafakasn helalinden kazanmak iin kotursa, sonra o kazandyla ev halkn doyurup giydirse kendisine sadaka sevab yazlr.
AF P :A
ok mahhas misal bulmak mmkndr. Kalpler Allahn elindedir. O, istedii ve hikmeti iktiza ettii zaman, kalpleri, emrini yerine getirip sadakasn veren kimselere doru yneltir ve o insann ticaretinde ciddi canlanmalar grlr. Bu, Allahn, bahettii bir berekettir. Ayn zamanda bu mesele, sadece tecrbelerin rn olarak ortaya km bir hkm de deil, Allahn vaadi, Raslnn mjdesi ve meleklerin de dusnn neticesidir. Allah (cc); nsanlarn mallar iinde, artmas iin verdiiniz faiz, Allah katnda artmaz. Fakat Allahn rzasn isteyerek verdiiniz zekata gelince ite onu verenler, (sevap ve mallarn) kat kat artranlardr. buyurmaktadr. Demek ki mallarn artrma dncesiyle faize yatranlar gerekte, maksatlarnn aksiyle tokat yemektedirler; Allahn rzas istikametinde tasaddukta bulunanlar ise daha fazlasyla berekete kavumaktadrlar. Sadaka ve zekat vermede, eytan ve nefsin menf basks vardr. Her biri, insana, zekat ve sadakann malda eksiklie sebep olacan ve neticede fakirlikle kar karya kalnacan telkin ederler. Bu konuda Kuran, onlarn telkinlerine karlk bizlere u uyarda bulunur: eytan sizi fakirlikle korkutur ve size irkin eyleri yapmay emreder.
FOTO
Mmin mminin kardeidir. Her hali onu da ilgilendirir. Sevinciyle memnun olup, zntsyle hznlenir. Zorda kaldnda yardmna koar. Elinden geleni maddi-manevi olarak ardna koymaz. Bilir ki, verdii ahirette kendisini hayrla karlayacaktr.
nnes-sadakte le-tedfeu mytetes-si Sadaka, kt lm eitlerini engeller (MecmeuzZevid, III/110; Tirmiz, III/52). Aktan verilen sadaka kt lmleri engeller rivyeti de vardr ki, demek ki bz zamanlarda sadaka vermenin aktan verilmesi bile daha hayrl olabilir (Kefl-Haf, II/29). Bu konuda u tr yorumlar da yaplmaktadr ki; kt lm ibresini aklar mhiyettedir: Israr ederek gnah ileyenlerin o gnah zerinde lmemeleri, Allahn rahmetinden mit kestirmemesi, kt amellerle kalbinin mhrlenerek lmemesi.. veya zehirli yaratklarn sokmamas, boulmamas, yanmamas.. vb. Efendimiz Aleyhisselmn Allaha snd trden kt lmlerden korumas da bu mnya dahildir. zetle, kbeti iyi olmayan lmler kastedilmektedir. ok fakir bir srette lmek, actc bir musibetle lmek, fec ekilde lmek, s-i htime ile lmek... (Allah muha-
FOTO RAFLA HM R: ME M R ET DE C
FP RAF: A
6. Sadaka kt lm engeller
Mute Sava
AHMET CAN
te, am blgesine giren Belka yaknlarnda bir yerin addr. Hz. Peygamber, ashabdan Hris b. Umeyr (ra)i Busra (Havran) Emiri urahbil b. Amr elGassnye slma davet mektubunu sunmak zere yollam; ama bu sahabi Gassaniler tarafndan ehid edilmiti. Halbuki; eliye zeval yoktur anlay gereince dman lkeler bile birbirlerinin elilerine dokunmazlard. Hz. Peygamber, ashabna ok dknd, onlardan birinin bana bir sknt geldi mi ondan ok rahatsz olurdu. Bu sebeple ashabndan birinin kstaha ldrlne seyirci kalamazd. Hemen 3000 kiilik bir ordu haailem 18
zrlad. Ordunun kumandan Zeyd b. Hrise idi. ayet bu zt ehid derse yerine Cafer b. Ebi Talib, o da ehid derse Abdullah b. Revha geecekti. Dman nce slma davet edilecekti, kabul etmez ve cizyeye de raz olmazsa slm elisini ldren bu cnilerle savalacakt. Peygamberimiz (sas) orduyu Seniyyetl-Vedaya kadar yryp uurlad. Halid b. Velid gibi yksek asker bir deha ve stn strateji bilgisine sahip bir kimse de bu savaa bir nefer olarak katlmtr. H.8/M.629 ylnda slm ordusu Medineden kp Mteye ulatnda karlarnda Bizansn desteinde Hristiyan Araplardan oluan 100.000 kiilik bir ordu bulmulard.
ailem
SLAM TARH
slm ordusunun kumandanlar meseleyi tarttlar; geri dnmek ve Hz. Peygambere haberci yollamak hususlarn grtler. Ancak sava gr ar basm ve iki ordu karlamt. Zeyd. b. Hrise (ra) ehit dnce, sanca, Cafer ald Caferin sa eli kesildi; bu sefer sanca sol eliyle tuttu. Sol eli de kesilince sanca yine brakmad; kesik iki elinin kalan ksmlaryla sktrarak gs arasnda tuttu. Nihayet o da ehid dt. Bundan sonra Sevgili Peygamberimizin emrine uyularak sanca, sahabenin irlerinden Abdullah b. Revha ald; o da iirler syleyerek harp etti ve ahdet erbetini iti. te bu srada askerde genel bir knt domak zereydi ki, askerin hemen hepsinin istei zerine Hlid b. Velid kumanday ve sanca eline ald. O gn akama kadar sava yapldktan sonra Halid, ertesi sabaha kadar sa kanatta bulunan Mslman askerleri sol kanada, sol kanattakileri sa kanada, arkadakileri ne ve ndekileri arkaya alarak yerlerinde deiiklik yapt. Bylece dmana yeni destek kuvvetleri geliyormu izlenimini vermek istiyordu. Bir yandan da slm ordusunu kesin hezimete uramaktan ve btnyle kltan geirilmekten korumak iin yava yava geriye ekiliyordu. Hatta ricatten evvelki bir hcumunda Hlid, dmana bir hayli kayp verdirmi ve bol ganimet de elde etmiti. te bu ekilde slm ordusunu Medineye sa salim geri getirdi.
Hlid b. Velid diyor ki: Mte Savanda elimde dokuz kl paraland. Bu ifadeden Mte Savann ne kadar iddetli getiini anlyoruz. Bu savaa katlm bulunan Abdullah b. mer diyor ki: Mute gn ben Caferi ehid edilmi olarak grdm. Onun vcudunda sng ve kl darbesiyle elli yara saydm. Bu elli yara-
dan hibiri arkasnda deildi. Bundan Cafer b. Ebu Talibin ne kadar korkusuzca ve sanki arkasna hi dnmeden dmanla savam olduu anlalmaktadr. Allah yolunda kesilen iki koluna karlk Cenab- Hak ona iki kanat ihsan etmitir ki, bu; onun mnen yce mertebelere eritirildiine iarettir, denilmektedir.
ailem 19 12 KASIM 2005 CUMARTES
ailem
NSAN
zrl olmak yada ailede bir zrlnn bulunmas ilk anda katlanlmas zor bir ey gibi alglanyor. Ama, tm skntlar inan, sevgi ve Haktan gelene sabr duygusu ile alabiliyor.
MER AML KAFKAS
evrelerini anlatmlar onlara; zamanla yryemeyecek ve baz kabiliyetlerinde yavalama olacak, diye. Kucanda minik olu, yannda kocasyla; bu tehis karsnda dona kalyor Nafiye Hanm. ok skntl ve bunalml bir dneme giriyor. Onun bu dnemlerinde en ok yardm bekledii yaknlar dahi srt eviriyorlar! Onun oraya gelmesine nclk eden ablas, rfan Beyin aabeyiyle evli En ok destek bekledii bu aile de geri durunca, en byk hayal krkln da orada yayor. Hatta bu aile apar topar Trkiyeye tanyor. O hafta Nafiye Hanm da eini yanna alarak Trkiye yolunu tutuyor. Zira einin hastalna bir trl inanamamaktadr Nafiye Hanm ve tam emin olmak istemektedir. stanbulda bu sahadaki uzman btn doktorlar dolayorlar, netice hep ayn! Hatta baz doktorlar, ka-gz iaretleriyle; rfan Beyin durumunun umutsuz olduunu, bir an nce onu terk etmesi gerektiini ima ediyorlar. Tam bir ok halindedirler o dnemlerde. Stockholme dndklerinde artk bu hastaln varln kabul etmektedirler. Byle bir kabulleni, o hastal daha bir katlanr klmtr.
ailem
NSAN
FOTORAFLAR: MER AML KAFKAS
Bir zrn perdeleyemedii, hayrla yourduu ve olgunlatrd hayrl bir aile tablosu.
Fakat yardm grmedii evresinden de srekli olarak u telkinleri almaktadr Nafiye Hanm: Yatalak byle bir ei ne diye ekeceksin, onu yardm kurumlarna brak ve kendine yeni bir hayat kur! Ama byle bir eye gnl bir trl raz olmaz. Bu dnemlerde bir k aramaktadr. ok dua eder Rabbine, kendisine bir yol gstermesi iin! Ve ikinci evlad Rabiaya hamile olduunu renir. Bunu bir k olarak kabul eder ve bana her ne gelirse, katlanmaya kendisini daha bir hazrlar.
Bakclar ii kartryor
Stockholm Belediyesi, rfan Beyin bakm iin bakclar gndermeye balar. Her gn farkl birileri gelmektedir eve. Her birinin elinde bir anahtar vardr ve aniden ieri girebilmektedirler. zel hayatlar hi kalmamtr, srekli bir teyakkuz halinde yaamaktadrlar; zira her an ieriye birileri girebilecektir. O bakclardan bir bayan, henz anaokuluna gitmekte olan kz Rabiaya bir sabah; Senin okulda erkek arkadan var m? diye sormutur! Bunu du-
yunca kan beynine kar Nafiye Hanmn. Teklifsizce hayatlarna giren bu insanlarn, bir de zihinlerine girmeye balamas artk ok rahatsz etmeye balar. Evin maneviyat, huzuru kalmamtr. Bir gn de erkek bakclardan birisi eve ikili bir ekilde gelince, canna tak etmitir artk. Her namazdan sonra; Ya Rabbi, bize hayrl bir zm ver! diye dua etmeye balar. Bir gn, apartmanlarnn giri katnn boaldn grr. Hemen buray tutmaya karar verir. Buralarn kiralama ilerine bakan ev kurumuna gider. Orann efine durumunu aar; ama reddedilir. nk byle kiralamalarda sra usul geerlidir ve bu artlarda onlara vermeleri imkansz gibi gzkmektedir. O kadar bunalmtr ki Nafiye Hanm, btn itenliiyle der ki orann efine: Evim, bakalarnn iyeri oldu. Kendim ve ocuklarm iin istiyorum bunu! Yol boyunca srekli dua eder. Eve geldiinde bir telefon alr, ev kurumundan aramaktadrlar ve istisnai olarak o daireyi onlara vereceklerini haber vermektedirler. 1994 Ocaknda rfan Bey alt kata tanmtr.
ailem 21 12 KASIM 2005 CUMARTES
ailem
NSAN
hep kendimi oturuyor grrm. Halbuki hi oturmadm mrmde, dm kopar! Kollarmn feri gittiinde rfan Bey de byle hissediyor demek diyorum. Kendimi onun yerine koyarm srekli ve sorarm o zaman kendime: Ben olsam ne isterdim? Ailem hep yanmda olsun isterdim, bana kar gzel davransnlar isterdim. Byle empati yapnca, ona daha ok yaknlamak geliyor iimden! Burada oullar ems sze giriyor: Ben de bydke dnmeye baladm; bir gn ben de byle hastalanabilirim diye. Babama kar iyi olaym ki, benim ocuklarm da bana kar iyi davransnlar diye dnmeye baladm. Okulda zrllerle dalga geenleri grnce hep kzardm; bilirdim ki babam zrl. Rabia zrl olmann kendisi iin hep hassas bir konu olduunu ve her olaydan alndn sylyor. Sonra emsi biraz daha alyor: nsann babasn srekli byle grmesi kolay deil. Ne ocukluumda, ne de genliimde babamla yle sokaa kp dolaamadk. Ama babam hep bizi dnd, o haliyle gider bizim ihtiyalarmz almaya alrd. ou zaman daha biz demeden, ne istediimizi anlard. Bize verdii ok eyler oldu, birok salkl babann veremedii. Tekrar Nafiye Hanma yneliyoruz; Ben kkken nazl, zayf, tkrldm ve mz mz bir kzdm. Babam bana nane molla derdi. Dokuz ocuun en kydm. Ama bu yaadklarm beni olgunlatrd, glendirdi. Dost bildiklerim, yaknlarm el ekince omuzlarmda buldum bu yk. Ve bu kamlad beni. Kaderin bir cilvesi de; daha evlenmeden nce iki yl kadar bir ite almtm.
O gnden beridir de bakclar rahat rahat o daireye girip kabilmektedirler. Nafiye Hanmlar da srekli olarak onun yanna gidip gelerek ihtiyalarn grmeye almaktadrlar. Byle skntl dnemleri nasl atlattn soruyoruz kendisine; Allahma olan inancmla. diyor tek cmleyle. Sonra ekliyor: lk hastal rendiimiz zamanlarda, yanmda kimseleri gremeyince, gvendiklerim evremden kanca; Rabbimi buldum! Hakiki Dostumu. Onun gcn buldum! O vakitler gzide bir toplulukla tantm, beni sohbetlerine ardlar. O gzel atmosferi soluklarken, dertlerim, problemlerim daha bir hafifledi. Kendimi sohbetlere, hayra verdim; nerede hayr var! derlerse oraya komaya altm.
ailem
NSAN
zrllerin bakm ve temizliiyle ilgili bir iti. Demek Rabbim beni hazrlyormu byle bir duruma! Acaba, ev hali ve sorumluluklar nasl gidiyor? Rabia, Hayat, doutan itibaren babama gre ayarladm. Okuldan kp hemen eve geliyordum. nk biliyorum ki annemin yardma ihtiyac var. Srekli omuzlarmda bir sorumluluk hissetmek beni olgunlatrd. Doar domaz karmda bulduum olaan bir durumdu. Bu olaanlkla, ileride byynce benim de byle olacam dncesini tadm hep iimde. diyor. emsi ise, Babam bazen 1-2 haftalna gtrdklerinde evde bir boluk oluyordu. Geldiimde, yardmc olabileceim babam olmuyordu artk evde. Bir gn babam yerinde ziyaret ettim. Onu bakmsz grnce ok arma gitti. Bir daha babamn yanmzdan ayrlmasn istemedim. nem en ufak bir yorgunluk emaresi gsterecek olsa ona iten ie kzdm olurdu. Ama bydke annemi daha iyi anlamaya baladm, imdi ona daha ok sayg duyuyorum! Szn burasnda, titrek bir sesle rfan Bey, Allah raz olsun sizlerden! Bugn yayorsam, nce Allahn, sonra sizlerin sayesinde! diye teekkrlerini ifade ediyordu. Evet bu ruh ve efkat ortam, rfan Beyin bu zamana kadar gelmesine vesile olmu. Zira doktorlar onun ok yaayacana ihtimal bile vermemiler. Onun hastaln 30 basamakl bir merdivene benzetmiler; kimisi koarak kar ve bitirir, kimisi ise yava yava. Hastalnn balarnda, rahatszl ok hzl ilerliyormu. Ama ailesinin sahiplenmesi, sk dayanmasyla birden yavalam. El ve ayaklarndaki ktye gidi durmu. Yzne srekli olarak tokat atlyormu hissinden kurtulmu artk. Onu muayene eden doktor, yi bir hayatn, gzel bir ailen var. Salnda bunun ok etkisi var. demi ona...
Nafiye Hanm, sadece eine kar yardmsever deil, gurbette okuyan talebelere de elinden gelen yardm yapmaya alyor.
ocuk yetitirmede
23 ALTIN KURAL
ocuk yetitirmek aslnda her anne babann kendini eitmesi anlamna gelir. yi bir evlat iin yanllarnzdan vazgemeli, azmetmeli ve gayret gstermelisiniz.
PROF. DR. BRAHM EMROLU
1
Aile fertlerinin birbirine kar sevgi ve sayg duyduunu ocuklara hissettirmeliyiz.
3
ocuklarn baz yanl szlerine veya kk sularna hakaret ve alayla karlk verilmemelidir. Onlarn da Onurlarnn krlmamas gerektii unutulmamaldr.
Anne-baba, ocuklarnn nnde mnakaa ve kavga etmemelidir. ocuklarn bu gibi durumlarda sarf edilmesi muhtemel hakaret ieren szleri duymalar doru deildir.
5
Ortada ocuklarn iledii bir su varsa, sulu olan aratrlmal, sadece sulu olana ceza verilmelidir.
Hatalarn sayp dkmekten ziyade sorumluluklarn hatrlatmak daha az can skc olur.
Cezalandrma ve dllendirmede dil olunmaldr. Bu konuda kardeler (veya renciler) arasnda eit davranlmaldr.
ocua rnek alaca ahsiyetler olarak kahramanlk, cesaret, yiitlik, doruluk ve mertlik timsali kiileri gstermeliyiz.
11
Sosyal faaliyetlerde bulunmasna imkn salanmal.
12
Spor ve mzik konusunda tevik etmeliyiz.
13
Bakasnn malna gz dikmenin, doru olmadn, hak kavramnn nemini, helal kazancn gerekliliini iyi anlatmalyz.
16
El, yz, di, trnak, elbise, beden ve evre temizlii konularnda onlar hassas yetitirmeliyiz.
14
ocuklarmzn her istedikleri yere, kontrolsz bir ekilde, gitmelerine izin vermemeliyiz. Bulunduklar yerleri aratrarak onlarla yakndan ilgilenmeli ve (baskc bir tutum izlemeden) inisiyatifimizi elden brakmamalyz.
17
ocuklar, kk yata c, cad, canavar, gulyabani, hayalet, hortlak gibi hayali ve gerek d eylerle korkutmamalyz.
21
22 15
ocuklarmzn btn kusurlarn grp cezalandrmamal, baz ufak kusurlarn grmezlikten gelerek, yanln m yoluyla anlatmaya almalyz. Bilmeyerek veya istemeyerek yapt hatadan dolay cezalandrma yoluna gitmemeli, ikna ederek hatasn dzeltmesini salamalyz.
18
Uluorta sorular sorsalar dahi, onlarn renme meylini krmadan, anlayabilecekleri ekilde sabrla cevap vermeliyiz.
19
Unutmayn onlar ocuk ve her hareketinizi izleyip, rol model olarak sizin davranlarnz kaydediyorlar.
23
ocukluunu yaamasna, oynamasna msaade etmeliyiz.
10
LMHAL
ailem
DR. CAN
dr.can@zaman.com.tr
Allahm bu ne sevgi?
Bra 8 - Drtyol
Sevgili doktor Can amca, Sen ok iyi bir insansn. Hem de nasl oldunuz bsr nimerste bin tane nimerste okumusun. Bin tane nimerste keke ben de okuyabilsem. Ben byynce BEBEK DOKTORU olucam. Bak ne diycem. Ablamn okulu maysta bitince sen de gel. Seni gezdircem. Babam balk tutup sana yedirecekmi. Annem de zeytin yapcak. Not: Gelirseniz ok memnun olurum. Size DUA edicem.
FOTORAF: MEHMET DEMRC
DOKTOR AMCASI! Amcan sana kurban olsun Bracm. O ne gzel bir mektup yle. Kadn her yerini renkli fosforlu kalemlerle sslemisin. iekler, kalp resimleri yapmsn. Kokulu mektubunu ok beendim. Babann gnderdii balklar ve annenin zey-
tinlerini bir gzel yedik. Teekkr ederiz. Sen benim en kk, en cici, en eker okurumsun. Byynce bebek doktoru olunca seni de aramzda grmek istiyoruz. Gzel gzlerinden pyorum canm BRACIM... Can amcan.
Platonik taknt
Kefci 12 Frat niversitesinde renciyim. Orta 1den bu yana 7 yl sren ve hayatm altst eden platonik bir tutkum oldu. Bu durum bana hayat zehir etti. Ondan nefret etmeye uratm, lakin baaramadm. Yeniden snavlara gireceim. Memlekette hazrlanmam gerekiyor. Lakin orada yine karma kacak. Sizce beni olumsuz etkilemez mi? Dr. Can Sevgili Kefci. Platonik ilgiler zellikle toplumumuzda saysal olarak faz12 KASIM 2005 CUMARTES ailem 28
lalk arz etmektedir. Platoniklerin, yazlk, mahalle, okul ve/veya okul servisi, nller ve iyeri eitleri vardr. Sizinki mahalle ya da yre blmne giriyor. Bu eidine ok rastlanr. Sonuta oturduunuz mahallede olduu iin bu normaldir. Bydke ve mahalleden ayrldka olay baka ynlere kayar. Heyecan ve bys zaten platonik olmasndandr. Karktr ve uzaktan grdnz, ara sra iini gezip dolasanz ya da yanna yaklasanz bile bir sarayn ya da binann hayallerinizle klandrlp
sslenmesinden ibarettir. Sanal bir abartdr. ine girip yaaynca o binann huzur konusunda hi de hayalinizdeki gibi olmadn anlarsnz. Genelde Pler ya zgven eksikliinden, ya kltr, ya ve stat farkllndan olur. Ama hepsinde de gl bir hayal gc devrededir. Ben sizin bu konuyu stne giderek ve unutmaya alarak deil zgveninizle aacanza inanyorum. almalarnza mani olacan da sanmam. Belki bilakis olacak ve size bu duygular tevik olacaktr. Baarlar.
ailem
DR. CAN
Bir seyahatte nasl geride kalan manzaralara taklp kalmyorsak, hayat yolculuunda da yle olmal aslnda.
FOTORAF: AL NAL
iman
Hazrlayan: AL DEMREL
nsann Allah ile olan ban koparmaktan ibaret olan inkrclk, insann iine girerse o manal sanat eserleri karanla der ve okunmaz. Yce sanatlarn ou gizlenir. Grnenler ise sebeplere, tabiata ve tesadfe verilir.
man, insan fizik leminin dar, statik ve boucu snrlarndan kurtarp onu kendi dndaki lemlerle btnletiren, nn aydnlatan bir k kaynadr. man, kiiyi btn varln tek sahibi Allaha muhatap klmas ve Ona balamas itibaryla, insana huzur ve eref veren byk bir g merkezidir. man sayesinde insan, Yaratcsna balanr. Bu sayede insan, iman ile insanda grnen ilh sanatlar ve Cenab- Hakkn isimlerinin naklar itibaryla kymet kazanr. nanszlk ise o ba koparr. nsann Rabbiyle arasndaki ba kopunca, Allahn insan zerindeki sanat gizlenir. Byle bir insann kymeti sadece madde itibaryla olur. Madde fani ve geici olduu iin kymeti hi hkmndedir. Bunu yle bir misalle aklayabiliriz: nsanlarn sanat iinde maddenin kymeti ile sanatn kymeti ayr ayrdr. Bazen madde ile sanat birbirine eit, bazen madde daha kymetli, bazen de be bin liralk demir gibi bir maddede be milyon liralk sanat oluyor. Bazen madde itibaryla be bin lira eden antika bir sanat eseri milyonlarca liralk deerdedir. Byle antika bir sanat eseri, antikaclar arsna gtrlse, pek eski ve hnerli sanatkarna nispet ederek sata sunulsa milyonlarca fiyata satlabilir. Eer demirciler arsna gidilse, be bin liralk bir demir fiyatna satlr. te insan, Cenab- Hakkn byle antika bir sanatdr. Nazik ve nazenin bir kudret mucizesidir. Allah insan btn isimlerinin tecellisine mazhar ve kinatn kk bir misali olarak yaratmtr. Eer iman nuru insana hakim olup, zerindeki btn manal naklar o kla okunur. Ben, Rabbimin bir sanat eseriyim, mahlkuyum. Onun rahmet ve ikramna mazharm gibi manalarla insandaki ilh sanatlar grnr. Byle bir insann kymeti, o ilh sanata gre olur.
FOTORAF: AP