KMYA-METALURJ FAKLTES METALURJ VE MALZEME MHENDSL BLM RENC LABORATUVAR RAPORU DERS BLGLER RENC BLGLER NOT TARH

VE MZA
Ad: Malzeme Laboratuar Kodu: 0543032 r. yesi: Do. Dr. Ergn KELEOLU Laboratuvar Grevlisi: Ar. Gr. alar Yksel Deneyin Ad: Ad ve Soyad Nuri ar KAYA No Deney Grup No Ders Grup No Deney Lab. No : 27 / 04 / 2012 : 09055050 :2 :1 : KMC-109 imza

Jominy Deneyi

1- DENEYN ADI Jominy Deneyi 2- DENEYN AMACI Karbonun ve alam elementlerinin sertleebilirlie mi sertlie mi etki ettiini grmek 3- TEORK BLG Kritik souma hz, TTT diyagramlarnda burun noktasn kesmeden salanan en dk souma hzdr. Su verme ileminde uygulanan souma hz, kritik souma hzndan daha yksek ise, perlit ve beynit dnm tamamen engellenerek martenzit yaps oluur. Eer souma hz kritik souma hzndan daha dk ise en son yapdaki martensitin miktar ve buna bal olarak ta sertlik azalr. Bu yolla salanan sertlik deeri eliin karbon miktarna baldr. stenitleme ileminden sonra karbr olarak kalan karbon, martenzit reaksiyonunda yer almad iin sertlie etki etmez. Sertleebilirlik, su verme ilemi sonucu yaps martenzite dnen bir eliin sertleme kabiliyeti olarak tanmlanr. Sertleebilirlik deneyleri su verme ile elde edilen sertlik derinliinin llmesi esasna dayanr. Bu derinlik, martenzit miktarnn yzeyden itibaren yarya indii ya da % 50 martenzit ve beynitin var olduu mesafe olarak ifade edilmektedir. Yksek sertleebilirlie sahip bir eliin karakteristik zellii, yksek sertleme derinlii gstermesi veya byk paralar halindeyken bile tam olarak sertleebilmesidir. Sertleebilirlik ile sertlik farkl kavramlardr. Maksimum sertlik eliin karbon miktarna baldr. Sertleebilirlik ise eliin kimyasal bileimine ( karbon ve alam elementleri ) ve su verme srasnda stenit tane boyutuna baldr. Sertleebilirliin saptanabilecei ok sayda basit yntem gelitirilmitir. Bunlardan biri Grossman sertleebilirlik deneyi dieri ise Jominy utan su verme deneyidir. eliklerin sertleebilirliklerinin llmesinde Jominy utan su verme deneyi Grossman deneyine gre daha pratik ve daha az maliyetlidir. 4- NUMUNE TANIMI 5 adet elik numune(SAE1020, SAE1040, SAE1060, SAE4140, SAE4340) 5- KULLANILAN CHAZ ve DONANIMLAR Frn, su jeti, Rockwell sertlik lme cihaz 6- REFERANS STANDARTLAR ve MALZEMELER TS 1381 EN ISO 642 ASTM A255
Aklamalar: 1. Birinci sayfadaki balklara ve sralamaya uygun olarak gerekli sayda sayfa kullanabilirsiniz. Sayfa numaralandrmas otomatik olarak yaplacaktr. 2. 1. Program ve 2. Program rencilerinin deneylere kaytl olduklar program dahilinde girmeleri gerekmektedir. 3. Laboratuvarlara zg dier aklamalar iin ilgili retim yesi ile irtibata geilmesi gerekmektedir.

Rapor Sayfa No: [1]

7- DENEYN YAPILII Numunelerimiz ve stenitletirme scaklklar; 1020 %0,2 C ve 890-900C 1040 %0,4 C ve 850-860C 1060 %0,6 C ve 820C 4140 %0,4 C / 0,8-1 Cr / 0,2-0,3 Mo ve 860C 4140 %0,4 C / 0,8-1 Cr / 0,2-0,3 Mo / 1,65-2,06 Ni ve 860C Numunelerimiz referans standartlara gre Jominy numunesi olarak hazrlanmtr. Malzemelerin karbon oranlarna gre Fe-Fe3C faz diyagram referans alnarak stenitletirme scaklklar yukarda belirtildii gibi seilmitir. En az 20 dakika sre ile stenitletirilen numunelere ilgili standarda gre alndan su verilmi ve daha sonra her numunenin alndan mesafesine bal olarak HRC sertlik deerleri llmtr. Mesafeye gre llen sertlik deerleri(HRC); 1020 Mesafe(mm) 2 4 7 9 Sertlik(HRC) 19 15 15 10 1040 Mesafe(mm) 2 4 6 10 13 Sertlik(HRC) 57 54 43 30 29 1060 Mesafe(mm) 2 4 6 7 9 Sertlik(HRC) 60 50 40 38 34 4140 Mesafe(mm) 2 4 6 10 15 23 35 52 63 Sertlik(HRC) 58 59 58 56 55 53 48 42 41 4340 Mesafe(mm) 2 4 8 13 23 33 44 57 68 80 Sertlik(HRC) 58 57 55 55 55 53 53 53 52 50 8- SONU Elde edilen deerlere gre izilen grafikler aadaki gibidir.
70 60 50 40 30 20 10 0 0 5 10 15 1020 1040 1060 70 60 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 4140 4340 1040

ekil 1 ekil 2 ekil 1, karbon miktarna gre mesafeye bal sertlik lmlerini gstermektedir. ekil 2, alam elementi miktarna gre mesafeye bal sertlik lmlerini ve ayrca karlatrma yapabilmek iin ayn karbon oranna sahip 1040 eliinin grafiini de gstermektedir. Sonu olarak; ekil 1den karbon miktarnn sertlik zerinde etkili olduunu gryoruz. Dier taraftan ekil 2 deki alam elementli eliklerde sertlik deerleri ekil 1e gre ok daha az bir aralkta deiim gsteriyor ki bu olguya 1040 eliiyle kyas yaptmz zamanda varabiliriz. Bu olgulardan yola karakta alam elementlerinin sertleebilirlik zerinde etkili olduunu anlayabiliriz.