Glikoliz

Prof.Dr.Sabahattin Muhtaroğlu

.
 Em bden Maye rhof
Yo lu
 Glukozun, lineer reaksiyolar dizisi ile piruvat
veya laktata dönüşüm reaksiyonlarıdır.
 Kastaki laktat fermantasyonu, alkol
fermantasyonuna benzerdir.
 Glukozdan piruvata olan reaksiyonlar dizisi,
aerobik ve anaerobik koşullarda aynıdır.
 İnsanlarda aerobik koşullarda, glikolizin son
ürünü iki molekül laktik asittir.(laktat
fermantasyonu).
 Aerobik koşullarda, son ürün iki
molekül piruvattır.
 İki molekül ATP elde edilir.(sınırlı
miktar)
 Sitozolde meydana gelir

 Bazı organizmalar(mayalar)aerobik
şartlar altında piruvatı etanola
dönüştürür(alkolik fermantasyon)
 glikoliz

 Dolayısıyla glukozun akibeti

 Fizyolojik koşullara

 Dokulara

 Organizmalara göre değişir

 Glikoliz ve
glukoneogenez
 Glukoneogenez, glukozun piruvat veya
laktat gibi karbohidrat olmayan
prekürsörlerden sentezidir.
 Bu iki yol birbirinin tam tersi değilse de ortak
reaksiyonları vardır.
 Glukoneogenez reaksiyonları, glikolizin
kuvvetli ekzergonik reaksiyonlarını bypass
yapar(st serbest enerji<<0)
 Bu iki yolun farklı düzenleme mekanizmaları
var.
 Glukozla ilgili bazı
notlar
 Hızlı ve hazır enerjinin çözünür kaynağı
 Nisbi olarak stabildir ve kolaylıkla transport
edilir
 Memelilerde tokluk durumunda beyin yanlız
glukoz kullanır,açlık durumunda keton
cisimleri beyin için enerji kaynağı durumuna
geçer
 Eritrositlerin biricik enerji kaynağıdır
 Glikoliz basamakları
 1. Aşama: ATP yatırımı, glukoz fosforile
edilir, negatif yük glukozun hücrede
konsantre edilmesini sağlar, böylece de
glukozun stabilitesi azalır.
 2.Aşama: 6 karbonlu şeker, 3 karbonlu
bölümlere ayrılır.
 3.Aşama: enerji üretim fazı, ATP elde
etmek için 3 karbonlu fragmanların
oksidasyonu
 6 CH OPO 2−
2 3
5 O
H H
H
4 H 1
OH
OH OH
3 2
H OH
glucose-6-phosphate

Glikoliz , fosforil transfer reaksiyonu ile

başlar.
Glukoz, glukoz-6-fosfata dönüşerek glikoliz
yoluna girer.
Başlangıçta, ATP’nin iki ~P bağının
kırılmasına bağlı olarak enerji girişi olur.
 6 CH2OH 6 CH OPO 2−
2 3
ATP ADP
5 O 5 O
H H H H
H H
4 1 4 H 1
OH H OH
Mg2+
OH OH OH OH
3 2 3 2
H OH Hexokinase H OH
glucose glucose-6-phosphate
 He kzo kin z
1-Basamak:
Kinazlar, ATP’nin fosfatını bir alıcıya
transfer eder. Kekzokinaz genel
spesifiteye sahiptir(Ör mannozu da
fosforile edebilir
Glukoz + ATP  glukoz-6-P + ADP
Reaksiyon, glukozun C6 hidroksil O’nin
ATP’nin terminal P’e nukleofilik atak
yapmasını içerir.
ATP ,enzime Mg++ le kompleks oluşturarak
bağlanır..
 NH2

ATP N
N
adenosine triphosphate
N
O O O N
−
O P O P O P O CH2 adenine
O
− − − H H
O O O
H H
OH OH
ribose

Mg++ negatif yüklü fosfat esteri ile etkileşir bu

şekilde ATP’nin hekzokinaz enziminin aktif
merkezi için uygun yük konformasyonunu sağlar.
 6 CH2OH 6 CH OPO 2−
2 3
ATP ADP
5 O 5 O
H H H H
H H
4 1 4 H 1
OH H OH
Mg2+
OH OH OH OH
3 2 3 2
H OH Hexokinase H OH
glucose glucose-6-phosphate

Heksokinaz ile katalize edilen reaksiyon yüksek

derecede spontandır..
ATP’nin fosfoanhidrid (~P) bağı kırılır.
Glukoz-6-fosfatta oluşan fosfat ester bağı düşük ∆
G’ya sahiptir
 glucose
Glukozun hekzokinaza
bağlanması önemli
yapısal değişime neden
olur. Hexokinase

Bu da glukozun C6 OH’nin, ATP’nin terminal

Pi yakınlaşmasını sağlar ve aktif bölgeden
suyun çıkarılmasına neden olur.. Bu olay da
ATP’nin hidrolizini önler ve P transferine
olanak sağlar.
Hekzokinazın 4 izoenzimi vardır(tip1-lV).Tip
lV glukokinaz olarak isimlendirilir ve enzimin
hepatositte(KC hücresi) bulunan formudur.
 Hekzokinaz ve
Glukokinaz
 Ancak bu iki enzimin düzenlenmesi
farklıdır.
 Hekzokinaz l,ll,lll izoenzimleri; kendi
ürünleri olan Glukoz 6-fosfat birikimi ile
allosterik olarak inhibe edilir.
 Oysa bu inhibisyon glukokinazda
(hekzokinaz IV veya hekzokinaz D)
olmaz.
 Gl ukokin az
 Glukokinaz, karaciğerin portal kandan fazla
glukozun düşürülmesine imkan sağlayan
yüksek Vmax’ e sahiptir.
 Buda karbohidrattan zengin diyete bağlı
fazla miktardaki glukozun sistemik dolaşıma
girmesini engeller.
 Bu şekilde glukokinaz, emilim döneminde
hiperglisemiyi azaltır.
 Bu enzim aktivitesi karbohidrattan zengin
diyet ve insülin ile artırılır.
 fosfoglukoizomeraz
 2 Basmak: Glukoz 6-fosfatın, fruktoz
6-fosfata dönüşmesi: fosfoheksoz
izomeraz, aldoz olan glukoz 6-fosfatın
bir ketoz olan fruktoz 6-fosfata tersinir
izomerleşmesini katalizler.
 Fosfo hekzos izomeraz Mg+2 ‘a

gereksinir ve glukoz 6-fosfat ve fruktoz

6- fosfata özgüldür.
 Phosphofructokinase
6 CH OPO 2− 1CH2OH 6 CH OPO 2− 1CH2OPO32−
2 3 2 3
O ATP ADP O
5 H HO 2 5 H HO 2

H 4 3 OH Mg2+ H 4 3 OH
OH H OH H
fructose-6-phosphate fructose-1,6-bisphosphate

3. Basamak: fosfofructokinaz (PFK-1)Glikolizin

2.yatırım basamağı
fruktoz-6-P + ATP  fruktoz-1,6-bisP + ADP
Kuvvetli spontan olan bu reaksiyonun mekanizması,
hezokinazınkine benzerdir.
Fosfofruktokinaz basamağı, glikolizin hız sınılayıcı
basamağıdır.. Daha sonra açıklanacağı gibi, enzim sıkı bir
regülasyon altındadır
Yüksek ATP inhibisyon,
Yüksek AMP
aktivasyon

Yüksek sitrat
düzeyi PFK’yi
inhibe eder.
yüksek sitrat
düzeyi hücrenin
biyosentetik
prekürsörler
yönünden
zengin
olduğunu
gösterir
 2−
1 CH2OPO3

2C O
H O
2−
HO 3 C H Aldolase 3
CH2OPO3 1C

H 4C OH 2C O + H 2 C OH
2−
H C OH 1CH2OH 3 CH2OPO3
5
2− dihydroxyacetone glyceraldehyde-3-
6 CH2 OPO 3
phosphate phosphate
fructose-1,6-
bisphosphate
Triosephosphate Isomerase

4.Basamak: Aldolaz ; 6 C’lu şeker, 3C’lu 2 moleküle

dönüşür.
fruktoz-1,6-bisfosfat 
dihidroksiaseton-P + gliseraldehid-3-P
Reksiyon bir aldol kırılmasıdır.(aldol kondansasyonun tersi)
Not: Aldolaz ürülerindeki karbonlar yeniden
 lysine 1 CH 2OPO3
2−
H
− 2C NH (CH2)4 Enzyme
H3N+
C COO +
HO 3
CH
CH2
H 4
C OH
CH2
H 5
C OH
CH2 2−
6 CH 2OPO3
CH2
Schiff base intermediate of
+ NH3 Aldolase reaction

Aktif bölgedeki lizin kalıntısı, katalizde fonksiyon yapar.

Protolanmış sciff baz ara ürününü oluşturmak için,
fruktoz –1,6 bisfosfatın keto grubu aktif bölgedeki ε-
amino grubu ile etkileşir. Daha sonra C3 & C4
arasındaki bağların kırılması gerçekleşir.
 2−
1CH2OPO3

2C O
H O
2−
HO 3C H Aldolase 3
CH2 OPO 3 1C

H 4C OH 2C O + H 2C OH
2−
H C OH 1CH2OH 3 CH2OPO3
5
2− dihydroxyacetone glyceraldehyde-3-
6 CH2 OPO 3
phosphate phosphate
fructose-1,6-
bisphosphate
Triosephosphate Isomerase

5.Basmak: Trios fosfat Isomeraz (TIM) :

dihidroksi aseton-P  gliseraldehid-3-P
Glikoliz, gliseraldehid-3-fosfat üzerinden devam eder.
Reaksiyon her ne kadar reversibl ise de reaksiyon sağa
kayar. Çünkü GA3P glikolizin bir sonraki basamağının
 Triosephosphate Isomerase
H H OH H O
+ + + +
H C OH H H C H H C
C O C OH H C OH
CH2OPO32− CH2OPO32− CH2OPO32−

dihydroxyacetone enediol glyceraldehyde-

phosphate intermediate 3-phosphate

ketoz/aldoz dönüşümleri asit/baz katalizini içermektedir,ve

fosfogluko Isomeraz daki gibi, enediol ara ürünü
üzerinden oluşmaktadır.
Aktif bölgedeki GLU ve HİS artıkları, kataliz sırasında
protonları verme ve almada etkili olabilirler.
 Glyceraldehyde-3-phosphate
Dehydrogenase
H O + H+ O OPO32−
1C NAD+ NADH 1C
+ Pi
H C OH H C OH
2 2
2− 2−
3 CH2OPO3 3 CH2OPO3
glyceraldehyde- 1,3-bisphospho-
3-phosphate glycerate

6.Basamak: Gliseraldehid-3-fosfat Dehidrogenaz :

gliseraldehid-3-P + NAD+ + Pi 
1,3-bisfosfogliserat + NADH + H+
1,3BPG, kuvvetli fosforil transfer potansiyeline
sahiptir
 Glyceraldehyde-3-phosphate
Dehydrogenase
H O + H+ O OPO32−
1C NAD+ NADH 1C
+ Pi
H C OH H C OH
2 2
2− 2−
3 CH2 OPO 3 3 CH2 OPO 3

glyceraldehyde- 1,3-bisphospho-
3-phosphate glycerate

gliseraldehid- 3-fosfat taki aldehid grubunun karboksilik asite

ekzergonik oksidasyonu, yüksek enerjili bir bağ olan (~P) açil
fosfatların oluşumunu sağlar.
Bu basmak NAD+ nin NADH ye redukte edildiği tek
basamaktır.
 H O
H
1C
H3N+ C COO−
H 2 C OH
CH2 2−
3 CH2OPO3
SH glyceraldehyde-3-
cysteine phosphate

Gliseraldehid-3-fosfat Dehidrogenazın
aktif bölgesindeki sistein tiol katalizde rol
oynar..
Gliseraldehid-3-fosfat’ ın aldehidi sistein
tiol ile etkileşir ve thiohemiacetal ara
ürününü oluşturur.
 Enz-Cys SH O OH

HC CH CH2OPO32−
glyceraldehyde-3-
OH OH phosphate
Karboksilik asite Enz-Cys S CH CH CH2OPO32−
oksidasyon NAD+ thiohemiacetal
intermediate
gözlenir, NADH

(~tioester deki) O OH

ve NAD+ , Enz-Cys S C CH CH2OPO32−

acyl-thioester
NADH ye Pi
intermediate
redukte olur. O OH
2−
Enz-Cys SH O3PO C CH CH2OPO32−
1,3-bisphosphoglycerate

Yüksek enerjili acil tioester, P atağına uğrar ve

açil fosfat (~P) ürünü oluşur.
 H O O
H H
C C
NH2 NH2

+
N − + N
2e + H
R R
NAD+ NADH

NAD+ 2 e− ve H+ (a hydride) alır ve kendi redukte

formunu oluşturur.
Not: Anerobik koşullarda NAD yeniden temin
edilmelidir.
 Phosphoglycerate Kinase
O OPO32−ADP ATP O O−
1C C
1
H 2C OH H 2C OH
2+
2− Mg 2−
3 CH2OPO3 3 CH2OPO3

1,3-bisphospho- 3-phosphoglycerate
glycerate

7.Basamak: fosfogliserat Kinaz:

1,3-bisfosfogliserat + ADP 
3-fosfogliserat + ATP
Bu fosfat transferi reversibldir (düşük ∆G), çünkü bir ~P
bağı kırılır & diğeri sentez edilir.
(diğer kinazlar irreversibldır )
Substrat seviyesinde fosforilasyon
 Glikoliz Eritrositlerde
bir şant reaksiyonu ile
modifiye olur.
Eritrositlerde 1,3-Bisfosfogiserat,
bisfosfogliserat mutaz tarafından 2,3-
Bisfosfo-gliserata çevrilir.
2,3-Bifosfogliserat (BPG) eritrositlerin
yükledikleri oksijeni salıvermeleri için gerekli
bir maddedir.
 Dokularda 2,3-Bifosfogliserat konsantras-

yonunun yükselmesi hemoglobinin oksijen

yükünün boşalmasına yol açar.
 Eritrositlerde glikoliz
 2,3-Bisfosfogliserat daha sonra 2,3-
Bifosfogliserat fosfataz tarafından
 3-Fosfogliserat ve Pi ye parçalanır.
 Eritrositlerde 2,3-Bisfosfogliserat düzeyi
yüksektir(diğer dokulara göre),O2’nin Hb’e
bağlanmasında düzenleyici rolü var.
 Eritrositlerde 2,3-Bisfosfogliserat oluştuğu
zaman ATP oluşumu olmaz.
 Phosphoglycerate Mutase
O O− O O−
C
1
C
1
H 2C OH H 2C OPO32−
2−
3 CH2 OPO 3 3 CH2OH
3-phosphoglycerate 2-phosphoglycerate

8.Basamak: . fosfogliserat Mutaz: fosfat kayması

3-fosfogliserat  2-fosfogliserat
fosfat C3 ki OH üzerinden C2’deki OH üzerine
kayar.
 Phosphoglycerate Mutase
O− O−
histidine
O O
H
1
C 1
C
2− H3N+ C COO−
H 2C OH H 2C OPO3
2− CH2
3 CH2OPO3 3 CH2OH
3-phosphoglycerate 2-phosphoglycerate C
HN CH

HC NH
fosfatın verilmesi &alınması ile +

aktif bölgedeki histidin yan

zincirleri fosfat transferinde yer O O−
C
alır. Bu proses 2,3-bisfosfogliserat 1
ara ürününü kullanır H 2C OPO32−
2−
3 CH2OPO3
2,3-bisphosphoglycerate
 Enolase
O O− O O−
C C
1
1
H C OPO32− 2
C OPO32− + H2O
2
3 CH2OH 3 CH2
2-phosphoglycerate phosphoenolpyruvate

9.Basmak: Enolaz :
2-fosfogliserat  fosfoenolpiruvat + H2O
Bu Mg++-bağımlı dehidrasiyon, fluorid ile inhibe olur..
Fluorofosfat aktif bölgede Mg++ ile kompleks oluşturur.
 Pyruvate Kinase

O O− O O− O O−
C ADP ATP C C
1 1 1

2
C OPO32− C
2
OH 2
C O

3 CH2 3 CH2 3 CH3

phosphoenolpyruvate enolpyruvate pyruvate

10. Basamak: Piruvat Kinaz: Substrat seviyesinde

fosforilasyon
fosfoenolpiruvat + ADP  pyruvate + ATP
Bu reaksiyon spontandır.
PEP fosfat hidrolizi, ATP dan daha büyük ∆G ya
sahiptir..
PEP tan fosfatın uzaklaştırılması stabil olmayan enol
oluşturur, ki bu da spontan olarak piruvatın keto formuna
 glucose Glycolysis
ATP
Hexokinase
ADP
glucose-6-phosphate
Phosphoglucose Isomerase
fructose-6-phosphate
ATP
Phosphofructokinase
ADP
fructose-1,6-bisphosphate
Aldolase

glyceraldehyde-3-phosphate + dihydroxyacetone-phosphate
Triosephosphate
Isomerase
Glycolysis continued
 glyceraldehyde-3-phosphate
NAD+ + Pi Glyceraldehyde-3-phosphate
NADH + H+ Dehydrogenase
1,3-bisphosphoglycerate
Glycolysis ADP
devam Phosphoglycerate Kinase
ATP
ediyor.
3-phosphoglycerate
Bir glukoz Phosphoglycerate Mutase
başına 2 2-phosphoglycerate
GAP
olduğunu H2O Enolase
hatırla. phosphoenolpyruvate
ADP
Pyruvate Kinase
ATP
pyruvate
 Glikoliz

ATP’ ~P bağları
 2
Kaç tane ATP ~P bağı harcanır? ________
 Kaç tane ATP ~P bağı oluşturulur? (glukoz dan iki
4
tane 3C yapı oluştuğunu hatırlat ) ________
 Glukoz molekülü başına net ATP ~P bağı
2
oluşumu : ________
 Glikoliz

ATP’ ~P bağları :
 2 ATP harcanır
 4 ATP oluşur (glukoz dan iki tane 3C fragment
oluştuğunu hatırlathere
 Glukoz molekülü başına net ATP ~P bağı
oluşumu. Glikoliz - total yol,

glukoz + 2 NAD+ + 2 ADP + 2 Pi 

2 piruvat + 2 NADH + 2 ATP
 Glukozun piruvata anaerobik dönüşümü –
47kcal/mol enerji açığa çıkarır.
 Anaerobik koşullarda piruvattan daha çok
kimyasal bağ enerjisi açığa çıkartılabilir
edilir.
 Soru: Anaerobik koşullarda NAD nasıl
sağlanır veya redoks denge nasıl kurulur.
 Piruvat-laktat
 Anaerobik koşullar altında piruvat laktata
dönüştürülür. Eksersiz yaptırılan kas buna
bir örnektir.
 GA3P dehidrogenaz basamağında
harcanan NAD, laktat dehidrogenaz
basamağında elde edilir. Bu şekilde redoks
denge sağlanır.
 Bu iki basamak metabolik olarak
bağlantılıdır.
 Soru: laktat oluştuktan sonra net reaksiyon

Glukoz+2Pi+2ADP 2Laktat+2ATP+2H2O
 Eritrositlerde
 Gözde(lens ve kornea)

 Böbrek medullası

 Testis

 Lokositler P L
 Kasta laktat oluşumu
 Ekserzisde, iskelet kasında GA3P DH’ e
bağlı NADH üretimi , solunum zinciri
kapasitesini aşabilir, sonuçta NADH/NAD
oranı artar.
 Bu artış P → L dönüşümünü favorize eder
 Kasta biriken laktat, intraselüler pH’yi
düşürür ve kas kramplarına neden olur.
 Karaciğer ve kalpta NADH/NAD oranı
düşüktür
 Bu dokular kandan gelen laktatı piruvata
okside eder. Dolayısıyla
 Karaciğer Piruvatı glukoneogenez ile
glukoza veya TCA döngüsüne yönlendirir
 Kalp ise, sadece TCA döngüsüne
yönlendirir.
 Laktat Dehidrogenaz
(LDH)
 Memeli hücrelerinde LDH, M ve H
olmak üzere iki alt ünitenin farklı 5 lu
kombinasyonu şeklinde bulunur.
 Kalp kası gibi aerobik dokularda H

tipi(H4)(HHHH) predominanttır
 İskelet kası gibi anaerobik dokularda

M4(MMMM) daha baskındır.

 LDH(H4); piruvat için düşük Km
değerine sahip (piruvatın yüksek
düzeyi ile inhibe edilir)
 LDH(M4) piruvat için yüksek Km’e

sahiptir (piruvat ile inhibe olmaz)

 LDH-1(H4), LDH-2(H3M), LDH-

3(H2M2), LDH-4(HM3), LDH-5(M4)

 LDH izoenzimleri
 LDH-1 primer olarak kalp kası ve kırmızı
kan hücrelerinde bulunur (17-27%)
 LDH-2 beyaz kan hücrelerinde konsantredir.
(27-37% )
 LDH-3 Akciğer de yüksek seviyededir. (18-
25% )
 LDH-4 böbrekte, plasenta, ve pankreasta
yüksek düzeydedir.( 8-16%)
 LDH-5 karaciğer ve iskelet kasında ve
bağırsaklarda fazladır (6-16% )
 Alkol intoksikasyonu
 NADH/NAD oranı bozulur buna bağlı olarak;
NAD’nin azalması, GA3P basamağını
etkiler ve enerji oluşumunu kısıtlar
 Ayrıca hepatik laktat oluşumunda artışa yol
açar. Buda hepatositte glukoneogenez için
gerekli piruvatı azaltır. Sonuç olarak ta
karaciğerin kana glukoz verme kapasitesini
azaltır.
 Glikoliz-genetik
defektler-toksinler
 Glikoliz enzimlerinden herhangi birinin
tümden yokluğu ölümcüdür, özellikle temel
enerji kaynağı olarak glukozu kullanan beyin
ve eritrosit etkilenmiş ise.
 Piruvat kinaz yetersizliği(10.000/1)en çok
rastlanadır.Eritrositlerin %5-25 normal PK
aktivitesine sahiptir.
 Hemolitik aneminin şiddeti enzimin residual
aktivitesine bağlıdır.
 Enolaz-fluor
 Glikoliz, enolaz enzimini inhibe eden
flourid iyonları ile inhibe olur.
 NaF , eğer kan şeker tayini hemen

yapılmayacaksa(analiz için
laboratuvara hemen
gönderilemeyecek ise) glikolizi
durdurmak için kana ilave edilir.
Dolayısıyla beklemeye bağlı kan
şekerinin düşmesini engellemiş olur.
 GA3P DH-Arsenat
 Arsenat, GA3P DH (substrat seviyesinde
fosforilasyon)ile fosfogliserat kinaz
arasındaki bağlantıyı koparır (uncouples).
 Bu işlemi; GA3P DH’ın substratı olan fosfat
ile yarışarak yapar.
 Uncoupling analam: Bu yol devam eder,
ancak sadece ATP’nın oluştuğu reaksiyon
meydana gelmez. Sonuç olarak arsenat
varlığında, net ATP üretimi sıfırdır.
 Arsenat ile inhibisyon
 Arsenat ile 1,3-bisfosfogliserat
arasında stabil olmayan bir anhidrid
meydana gelir. Bu anhidridin spontan
hidrolizi ile 3-fosfogliserat meydana
gelir.
 Böylece metabolik yol devam eder

çünkü, 3-fosfogliserat glikolitik yolun

bir ürünüdür.
 Glyceraldehyde-3-phosphate
Dehydrogenase
H O + H+ O OPO32−
1C NAD+ NADH 1C
+ Pi
H C OH H C OH
2 2
2− 2−
3 CH2 OPO 3 3 CH2 OPO 3

glyceraldehyde- 1,3-bisphospho-
3-phosphate glycerate

Fermentasyon
Anaeroblar; NADH nin oksidasyonu için gerekli olan
solunum zincirini içermezler. Başka reaksiyonlarla NADH
yi reokside ederler.
NAD+ glikolizin Gliseraldehid-3-P Dehidrogenase için
gereklidir.
 Lactate Dehydrogenase
O O− O O−
C NADH + H+ NAD+ C
C O HC OH
CH3 CH3
pyruvate lactate

İskelet kasları, aerobik metabolizma enerjilerini

karşılıyamiyorsa, eksersizde anaerobik olarak fonksiyon
yapar.
Piruvat, laktate dönüştürülür., glikoliz için gerekli NAD+
rejenere edilir.
Glikoliz ,anaerobic şartlar altında ATP nin ana kaynağıdır.
 Fermentation
Pyruvate Alcohol
Decarboxylase Dehydrogenase
O O−
CO2 H NADH + H+ NAD+ H
C O
C H C OH
C O
CH3 CH3 CH3
pyruvate acetaldehyde ethanol

Bazı anaerobik organizmalar(mayalar) piruvatı

etanole metabolize eder , ki bu da bir atık
olarak atılır..
Alkol Dehidrogenaz reaksiyonu NAD+ yi
glikolizin devamı için rejenere eder.
 attığını biz tüketirsek
ne olur:

 Cevap:
 “lt
provokes the desire, but
takes away the performans”
 Mayaların att ığını biz
tü ketirsek ne olu r ?:
 -Etanol; alkol DH ve asetaldehid DH ile
asetaldehid ve daha sonra da asetata
metabolize edilir.
 -Her iki enzim NAD tüketir ve NADH
oluşturur
 Dolayısıyla alkol tüketimi NADH/NAD
oranını artırır (yüksek NADH, TCA
döngüsünü inhibe eder)
 Ayrıca yağ asitlerindeki önemli artışlar ve
GA3P, trigliserid birikmesine ve buda yağlı
karaciğer demektir.
Glikoliz, :
glukoz + 2 NAD+ + 2 ADP + 2 Pi 
2 piruvat + 2 NADH + 2 ATP
Fermentasyon, glukoz dan laktata:
glukoz + 2 ADP + 2 Pi  2 laktat + 2 ATP

Anaeroblar fermentation ürünlerini atarlar(itrah

ederler) ( laktat veya etanol gibi). glukoz
katabolizması ile yalnızca 2 ATP oluştururlar.
Aerobik organizmalar, piruvatı daha ileri
oksidasyon ile, CO2 okside eder, ( Krebs
dönügüsü ve oksidatif fosforilasyon ile), ve daha
fazla ATP oluşturur..
 ∆Go' ∆G
Glikoliz Enzim/Reaksiyon kJ/mol kJ/mol
Heksokinaz -20.9 -27.2
fosfoglukoz Izomeraz +2.2 -1.4
fosfofruktokinaz -17.2 -25.9
Aldolaz +22.8 -5.9
Triosfosfat Isomeraz +7.9 negativ
e
Gliseraldehid-3-P Dehidrogenaz -16.7 -1.1
& fosfogliserat Kinaz
fosfogliserat Mutaz +4.7 -0.6
Enolaz -3.2 -2.4
Piruvat Kinaz -23.0
*Values in this table from D. Voet & J. G. Voet (2004) Biochemistry, 3rd -13.9
Edition, John
Wiley & Sons, New York, p. 613.
 2,3BPG
 Eritrositlerde glikolitik yol, dokularda
oksijenin hemoglobinden ayrılmasında
önemli rol oynayan 2,3-bisfosfogliserat
(BPG, DPG) oluşumunun da en önemli
kaynağıdır.
 Ancak glikolizin 2,3-bisfosfogliserat
yapımında kullanılması, fosfogliserokinaz
aşamasındaki ATP oluşumunun
atlanmasına yol açar ve net ATP kazancı
sıfır olur:
 Glikoliz-NADH
 Eritrositlerde glikolitik yol, aynı zamanda
NADH sağlar. Glikolizde gliseraldehit-3-
fosfat dehidrojenaz tarafından oluşturulan
NADH, methemoglobindeki Fe3+’ün
methemoglobin redüktaz tarafından Fe2+
şekline indirgenmesinde kullanılır.
Methemoglobin hemoglobinin oksijene
bağlanması ve salıverilmesi sırasında
hemoglobin yapısındaki iki değerlikli demirin
üç değerlikli demire yükseltgenmesiyle
oluşur.
 2,3-BPG, hipoksiye adaptasyonda hassas
kontrolü yapar; astım hastalığı, yüksek
irtifaya çıkmak gibi hipoksik koşullarda
miktarı artar ve böylece düşük oksijen
basınçlarında dokuların oksijenlenmesi
sağlanır.
 Hipoksik koşullarda 2,3 BPG düzeyinin hızla
değişmesinde rol oynayan çeşitli faktörler
vardır: a) Deoksihemogbine 2,3 BPG
bağlanmasıyla 2,3 BPG düzeyi düşer ve 2,3
BPG sentezi artar.
 Hemoglobinin oksijen doygunluğunda azalma da
2,3 BPG’nin hemoglobine bağlanmasına ve
dolayısıyla 2,3 BPG düzeyinin düşmesine
dolayısıyla da sentezinin artmasına neden olur.
 2,3 BPG, deoksihemoglobine bağlandığı halde
oksihemoglobine bağlanmaz.
 b) Anaerobik glikoliz nedeniyle eritrosit içi pH’da
düşme ile, deoksihemoglobin konsantrasyonu ve
2,3 BPG’nin hemoglobin ile bağlı miktarı artar; bu
da 2,3 BPG sentezinin artışına neden olur.
 Kan tarnsfüzyonu-BPG
 2,3 BPG yetersizliğinde dokulara oksijen
bırakılması azalır.
 . Transfüzyon için alınıp saklanan kanlarda 2,3 BPG
konsantrasyonu ve ATP zamanla azalır ve bu
kanlarda hemoglobinin oksijene affinitesi artacağı
için, dokulara oksijen bırakılması azalır.
 Sık sık kan transfüzyonu yapılan hastalarda,
hemoglobin değeri normal olmasına karşın doku
hipoksisi olabilir. Transfüzyon için alınan kan
örneklarini sitrat-fosfat-dekstroz üzerine almak
suretiyle 2,3 BPG konsantrasyonu korunur;
Glikolizin Regülasyonu
 Glikolizdeki geri dönüşümsüz üç
reaksiyon(üç enzim) allosterik olarak kontrol
edilir.
 Hekzokinaz, regülasyonda major nokta
değildir. Çünkü büyük miktarlarda G-6-P
glikojen yıkımından da elde edilebilir.
 Piruvat kinaz, ATP’nin yüksek seviyelerinde
glukoneogenezi aktive etmek amacıyla
glikolizi tersine döndürmek için önemlidir.
Dolayısyla glikolizde major kontrol noktası
değldir.
 PFK-1
 Fosfofruktokinaz(PFK-1) ise glikolizde en
önemli hız sınırlayıcı basamaktır.
 PFK-1, tetramerik bir enzimdir.T (sıkı) ve
R(gevşek) olarak isimlendirilen iki yapısal
durumda bulunur.
 ATP; PFK-1’in hem substratı hem de
allosterik inhibitörüdür. Her ünitede iki
bağlanma yeri vardır.(substrat ve inhibitör
için).
 Substrat bağlanma bölgesi ATP’yi her iki
yapısal forumda eşit oranda bağlar.
İnhibitör bölgesi, enzim sadece T
durumudayken ATP’yi bağlar.
 F6F da, PFK-1’in substratıdır ve enzim R
durumundayken tercihli olarak bağlanır.
 Yüksek ATP düzeyinde, inhibitör bölgesi
ATP ile meşgul olur ve bu da PFK-1
dengesini T yapısı yönüne kaydırarak
 PFK-1 ’in F6P’i bağlamasını azaltmaktadır.
 fruktoz 2,6bisfosfattır
 Hem glikoliz hem de glukoneogenezin
en önemli allosterik düzenleyicisi
fruktoz 2,6bisfosfattır(F 2,6BP).

 PFK-2 (glikolizde önemli)

F6P → F2,6BP
 F 2,6 Paz (glukoneogenez
önemli)
 Heksokinaz, fosfofruktokinaz & Piruvat Kinaz
gibi glikoliz enzimleri spontan reaksiyonları
katalizler
Bu enzimlerin kontrolu glikolitik yolun hızını belirler
Lokal kontrol: hücredeki enzim substrat veya
arametabolit konsantrasyonları ile ilgilidir.
Global kontrol organizmanın yararı yönündeki
selüler reaksiyonları düzenleyen ikincil
messengerleri aktive eden hormonlarla ilgilidir.
Hormonlarla olan aktivasyon, cAMP sinyel
kaskatları ile düzenlenir.
 Epinephrine/Glucagon Cascade

Epinephrine
Dışarı

Receptor
PM
AC
G-
içeri Protein

ATP cAMP+PPi
 6 CH2OH 6 CH OPO 2−
2 3
ATP ADP
5 O 5 O
H H H H
H H
4 1 4 H 1
OH H OH
Mg2+
OH OH OH OH
3 2 3 2
H OH Hexokinase H OH
glucose glucose-6-phosphate

Hekzokinaz, kendi ürünü olan glukoz-6-fosfat

ile inhibe edilir.
Glucose-6-phosphate aktif bölgede kompetisyon
ile inhibisyon yapabileceği gibi, enzimin başka
bölgesi üzerinden allosterik etkileşimlerlede
inhibisyon yapar.
 Glycogen Glucose
Hexokinase or Glucokinase
Glucose-6-Pase
Glucose-1-P Glucose-6-P Glucose + Pi
Glycolysis
Pathway
Pyruvate
Glucose metabolism in liver.

Glukoz için yüksek KM glukokinaz, tokluk

durumunda (kan glukoz yüksek olduğunda)
karaciğerin glukozu, glikojen olarak depolanmasına
izin verir.
 Glycogen Glucose
Hexokinase or Glucokinase
Glucose-6-Pase
Glucose-1-P Glucose-6-P Glucose + Pi
Glycolysis
Pathway
Pyruvate
Glucose metabolism in liver.
Glucose-6-fosfataz glukoz-6-P dan Pi hidrolitik
uzaklaştırılmasını katalizler. Böylece karaciğerden glukozun
kana geçmesi sağlanmış olur.
Glukokinaz & Glukose-6-fosfataz, enzimlerinin her ikisi de
karaciğerde bulunurken, vücudun diğer bölgelerinde
bulunmaz.Bu karaciğerin kan glukozunu kontrol etmesinde
önemli olmasını sağlar.].
 Phosphofructokinase
6 CH OPO 2− 1CH2OH 6 CH OPO 2− 1CH2OPO32−
2 3 2 3
O ATP ADP O
5 H HO 2 5 H HO 2

H 4 3 OH Mg2+ H 4 3 OH
OH H OH H
fructose-6-phosphate fructose-1,6-bisphosphate
 Glycogen Glucose
Hexokinase or Glucokinase
Glucose-6-Pase
Glucose-1-P Glucose-6-P Glucose + Pi
Glycolysis
Pathway
Pyruvate
Glucose metabolism in liver.

ATP yüksek olduğu zaman glikoliz enzimi olan

fosfofruktokinzaın inhibisyonu, asıl amacı ATP yapmak
olan metabolik yoldaki glukozun yıkımını önler.
ATP yeterli olduğu zaman , glukozun glikojen şeklinde
depolanması hücre için son derece yararlıdır.
 glycogen

glycogenolysis
Glucos Glucose 6-P Ribose 5-
e P

glycolysis gluconeogenesis

Pyruvate
Amino lactate
acids
Acetyl CoA

TCA intermediates