ANKARA NVERSTES MHENDSLK FAKLTES

JEOFZK MHENDSL BLM

MSS-414

AFETLER VE MEDYA
HHG AFET YNETM Ders-11 1

MSS-414

- MEDYANIN GREVLER - TOPLUMU BLGLENDRME - BASIN TOPLANTILARI - SUNUM HAZIRLAMA - MEDYA MKANLARI - MEDYA LKLER - TV VE RADYO PROGRAMLARI - INTERNET MEDYASI - AFET SNEMASI - AFET BLNC ve MEDYA
HHG AFET YNETM Ders-11 2

MEDYANIN GREVLER Kitle haberleme iletiim aralarnn tamamn ifade eder. Habercilik, tartma, eitim, kltr, elence, uyarma, ynlendirme, btnletirme gibi bireylere ve topluma ynelik ilevleri stlenen kurumlar kapsar. Medyadan bir btnm gibi sz ederiz; ancak haber ajanslar, radyo, televizyon ve yazl basn gibi farkl alma dallar mevcuttur. Medyann en temel grevi; Doru bilgiyi edinmek ve topluma doru bilgiyi zamannda vermektir. (Gksel ZKYL, 2004)

Medya

Yazl basn

Haber, bilgi, yorum ve makaleleri gazete, dergi ve benzeri yollardan, basl ama nispeten gecikmeli olarak topluma ulatran medya trdr. 9Ayrntl yaz ve yorumlara ilaveten resimlere de ihtiya duyar,

Grsel ve iitsel medya

Radyo ve televizyon yoluyla elindeki haber ve bilgileri ok geni bir toplum kesimine en sratli yoldan ulatran medya trdr. 9Grnt, naklen yayn ve canl balantlar en nemli stnlk,
HHG AFET YNETM Ders-11

TOPLUMU BLGLENDRME Bir olay veya afetle ilgili doru bilgileri ve mesajlar, zamannda ve farkl medya imkanlar kullanlarak topluma iletme faaliyeti. 9Grsel-iitsel sinyaller, yazl metin, duyuru ve bildiriler, hoparlrl aralar ve toplu etkinlik halkla iliki kurma yntemleridir, 9Elektronik Medya, kresel yaygnla sahip Internetin gelien iletiim imkanlarn kullanan en etkili kitle iletiim aracdr, Teknolojik imkanlar sayesinde dnya haberleri 24 saat izlenebilir duruma geldi, bu ise daha hzl habercilik yapmay gerektiriyor, Uydu kanallar sayesinde tm dnya medyas evlere girdi, Radyo, gnmzde de afet srasnda kullanlan en yaygn aratr, Canl yayn haberlerde sansr, neredeyse imkansz gibidir, Mahkeme kararyla yayn toplatma ve RTK yaptrmlar, Afet grntlerini, yayn ilkeleri ve halkn tepkisini dikkate alarak yayna vermek, medya editrnn iidir,

Toplumu bilgilendirme

Basn ve halkla ilikiler

HHG

Kurum ve kurulularn kendi almalaryla ilgili bilgileri topluma aktarp, onlardan gelen tepki ve grleri alp deerlendirme faaliyetidir.
AFET YNETM Ders-11 4

Afet hakkndaki bilgilerin topluma zamannda, doru ve kolay anlalr ifadelerle verilmesidir. Bu, sadece afet deil her konu iin geerlidir; 9Bilgi verilmeyii veya yanl bilgiler, toplumda gvensizlik yaratp, yersiz kukulara ve sylentilere yol aar, 9Verilen bilgilere gvenilse bile, insanlar farkl kaynaklardan daha fazla bilgi edinme ihtiyac duymalar doaldr, 9Toplumla iletiim kuracak yetkililer, medya imkanlarn ok dikkatli bir ekilde kullanmaldr, 9Medyay, kendisine sylenenleri aynen tekrarlayan pasif bir haber iletici olarak nitelemek doru deildir, 9Afet yneticileri, gazetecilerin birer haber yapmcs ve yerine gre de yorumlayc olduklarn dikkate almaldr, 9Medya, daha ok kurtarma ve yardm almalarna ilgi gsterir, 9Kitlesel medyann, afetin kontrol altna alnmas ve etkilerini azaltlmas almalarnda yadsnamaz bir nemi vardr, Tm kamu kurumlar, vatandalardan gelen sorular 2005de deien Bilgi Edinme Hakk Kanunu gereince yantlamak durumundadr.
HHG AFET YNETM Ders-11 5

Doru bilgilendirme

Bilgi edinme hakk

Medya mensuplarnn belirli bir mekana davet edilerek, topluma bilgi vermek iin, aklamalar yaplmas ve sorulara cevap verilmesidir. 9Afet veya kriz durumlarnda olayn nemine gre, st dzey ynetici ve baz grevliler de basn toplantlarna katlabilir, Basn toplants hazrlnda nitelikli personel grev yapmal, Medya ihtiyalarn karlayacak gerekli donanm bulunmal, Basn toplantlar periyodik ve belirlenen zamanda yaplmal, Baz durumlarda olay yerinde bilgilendirme yaplabilir, Afet ynetim merkezi veya ilgili kurum adna basn toplantlarnda Medya mensuplaryla iletiim kurma grevini stlenen kimsedir. 9Kurum iinden uygun nitelikli bir basn szcs tayin edilmeli, 9Szc olacak kiiler nceden bu konuda eitilmelidir, 9O olay ve afetler konusunda bilgili ve hazrlkl olmaldr, 9st yneticiler basn szcl grevini stlenmemelidir,
HHG AFET YNETM Ders-11 6

Basn toplants

BASIN TOPLANTILARI

Basn szcs

Bir konu, olay veya aratrmayla ilgili bulgu ve bilgileri ortaya koymak amacyla hazrlanan, bir sistematik ak izleyerek ve teknik imkanlar da kullanlarak yaplan anlatmdr. Anlatmn amacna, ele alnan konuya ve kullanlan teknie gre sunumlarn adlandrlmasdr. 9Tez sunumlar, 9Bildiri sunumlar, 9PPS sunumlar, 9Diyapozitif sunumlar, vb.

Sunum

SUNUM HAZIRLAMA

Sunum trleri

Sunuma hazrlanma

lenen konunun farkl boyutlarn, olas etkilerini ve gemiine ait bilgileri, en iyi anlatm biimiyle izleyenlere aktarma almasdr. 9Ayn konudaki yayn ve sunumlar gzden geirilir, 9Mmknse benzeri sunumlar takip edilir,
HHG AFET YNETM Ders-11 7

nsanlar bilgilendirmek amacyla yaplacak sunumlarn ierii kadar seilen yntemin, bulunulan mekann, zamann ve srenin, o sunumun etkinliini arttracak biimde kullanlmasdr. 9nandrc bir aklama iin itenlikli ve sade ifadeler kullanlmal, 9Dzgn bir lisan ve sakin bir ses tonuyla konuulmal, 9zleyenlerle ksa sreli bire bir gz temas kurulmal, 9Sunum ncesi, mmknse ayn mekanda bir prova yaplmal, 9Yazl metinler nceden mutlaka dikkatlice okunup iyi anlalmal, 9Yaplacak aklamada yer alan bilgileri destekleyen tablo, grafik, resim ve film gibi grsel unsurlara yeterince yer verilmeli, 9zleyenlerin konuya ilgisini kaybettirecek ayrntlara girilmemeli, 9Muhtemel sorular iin mutlaka bir zaman braklmal, 9Olas teknik aksaklklarn sunumu aksatabilecei hesaba katlmal, 9lgili konularda da bilgi vermek iin hazrlkl olunmal, 9Amal sorular da cevaplanmal, skunet ve kontrol bozulmamal, 9Durumu kurtarma yanlna dlmemeli, daima drst olunmal,
HHG AFET YNETM Ders-11

Etkili sunum teknikleri

SUNUM HAZIRLAMA

MEDYA MKANLARI

Afete mdahalede medya imkanlar

HHG

Medya ilevi ve yaps gerei kriz ve afet durumunda ok hzl alabilme stnlne sahiptir. Elindeki teknik donanmlar ise kitlesel Medyay afet iletiiminde ok avantajl hale getirmektedir. 9Afetin ilk dakikalarndan itibaren, dev bir "haber makinesi" olan medya sektr hemen harekete geecektir. (Oktay ERGNAY, 2000) Geni insan topluluklarna kolayca eriim imkanna sahiptirler, Bazlar kendi haberleme sistemleri sayesinde geni apl ve enerji kesintiden etkilenmeden faaliyet gsterirler, Medya kendiliinden haber retemez, olaylar veya ilgililerden edinecei gvenli, gncel ve srekli bilgilere ihtiya duyar, Afet durumunda toplum ile yetkiler arasnda iletiim kurarlar, Medyaya bir kez ak veren afet yneticisinin, ii ok zordur, Medya ile ilikiler konusunda hazrlksz bir afet yneticisi, habercilerin sorularn korkutucu ve ar bulabilir, Yneticilerin, acil durumunun stesinden gelip gelmediklerini, yaptklar tespitlerle topluma yanstrlar,
AFET YNETM Ders-11

Afet veya kriz durumunda medyada kimlerle ve nasl iletiim kurulup aklama yaplacann nceden belirlenmesi ve uygulanmasdr. Medya ile nceden diyalog kurulmal, gerek bir olayda haber verme imkanlarnn doru ve yararl kullanm iin mutabakata varlmaldr. 9Ancak bu sayede Medya, afetlerde etkin bir habercilik yapma konusunda bilgili ve hazrlkl olabilir, 9Sorunlar ngrme, afet yneticileri iin nem tadndan, medya ile ilikiyi onlar balatabilir, 9leriyi gren bir afet yneticisi, faydal bir medya ibirlii kurmak iin afet olmadan harekete geebilir, 9Bire bir balantlar, kalc ibirlikleri oluturulabilir, 9Medya grevini yaparken olaylar tarafsz yanstmaldr, 9Toplum kar koruyan bir gzlemcilik roln tercih etmelidir, 9Yerel medya ile ibirlii ans ok iyi kullanmaldr, 9Yneticiler, Medyay sulayan mazeretler retmemelidir, 9Mdahale ve iyiletirmenin aksamasna yol almamaldr,
HHG AFET YNETM Ders-11

Afet ncesinde medya ilikileri

MEDYA LKLER

10

Medyay afete hazrlamak

Afet ve acil durumlarda ibirlii amacyla, medya ve resmi kurumlar arasnda yrtlmesi gereken bilgilendirme almasdr. Afet yneticisi Medya imkanlarndan en iyi ekilde yaralanmak istiyorsa, onlar afete hazrlamak iin pratik yntemler gelitirebilir. 9Her durumda, gazeteci ve habercilerle olan ilikilerde saygl, nazik ve diplomatik bir tavr iinde olunmal, 9Bilgi alveriinde bulunurken iki rakip taraf gibi deil, afet karsnda ayn tarafn mensubu olarak davranlmal, 9Kayt d konuulmamal ve Yorum yok denilmemeli, 9zel yada gizli grme yapmamaya zen gsterilmeli, 9Gncel bilgileri verilmeli, kesin olmayan konular hakknda yanltc sonular douracak tahminlerden kanlmal, 9Ak ve anlalr ifadeler kullanlmal, sorular geitirilmemeli, 9Rportajlar, kurum yetkililerin bilgisi dahilinde yaplmal, 9Grmelerde fotoraf ekilmesine ve afetle ilgili olarak yaplan hazrlklarn grntlenmesine imkan verilmeli, (Selma KO, 2002)
HHG AFET YNETM Ders-11 11

TV VE RADYO PROGRAMLARI Normal, kablo, uydu ve Internet zerinden yayn yapabilen bu nemli medya aralar, insanlarn gnlk yaantsnda byk bir yer tutar. 9nsanlar evrelerinde olan bitenden haberdar ederler, 9Genel durumun aksine bir gndem oluturabilirler, 9Halkn bir konu hakkndaki kanaatini etkileyebilirler, 9Kitleleri harekete geiren haber ve grntlere yer verebilirler, 9Sarsc, rktc, ve belleklerde iz brakan yaynlar yapabilirler, 9Afetlerde kahramanlar ve mucize insan ykleri yaratabilirler, 9Acil durumlarda tiraj ve izlenme oranlar ok ykselebilir, 9Afette yaknlaryla balants kopanlar tekrar buluturabilirler, 9Balar zendirip yardm kampanyalarna katlm arttrabilirler, 9Afetlerle ilgili film, belgesel ve diziler yaynlayabilirler, 9Uzman konuklarla rportajlar ve oturumlar dzenleyebilirler, 9Forum ve bilgilendirici tartma programlar yapabilirler, 9O afetle ilgili canl veya ariv grntleri kullanabilirler, 9Olas bir afete kar uyarc ve bilgilendirici yayn yapabilirler, HHG AFET YNETM Ders-11

TV ve Radyo programlarnn etkinlii

12

INTERNET MEDYASI Internet imkanlaryla eriilebilen, yazl ve grsel medyay ifade eder. 9Kendi portal veya web siteleri ile afet ve acil durumlarda en son haber, grnt ve yorumlar annda topluma ulatrrlar. Afet blgesindeki durumu canl yaynla aktaran Ajanslar, Radyo-TV kanallar, karasal ve uydu yayn ile Internet kullanr, Afet mdahalesi iin nemli ve sratli haber kaynadrlar, Sava ve kt koullarda alabilen habercilere sahiptirler, Afetlerde olduu kadar normal zamanlarda da, her trl haberi dorudan sradan bireylere ulatrabilirler, GPRS ile bilgi ve grnty cep telefonuna aktarabilirler, Abonelik ve Web sitesi reklamlarda gelir salayabilirler, Haberleri ve yazlar hakknda yorum yazp iletebilirsiniz, Grsel malzemenizi Internet zerinde yaynlayabilirsiniz, 9 eitli dnemlerde ve nedenlerle Bilgi Kirlilii de yaratabilirler, 9 Yasad rgtlerin Internet ortamnda haber ve grntlerini topluma ulatrabilmesi, Sanal Medyann en tartmal yandr. 13
AFET YNETM Ders-11

Sanal medya

HHG

AFET SNEMASI Volkan patlamas, deprem, tayfun, hortum, sel, tsunami ve gibi afet olaylarn anlatan filmlerdir. 1928 ylndan beri Hollywood yapmlar iinde yer almtr. lenen dier konular; virs enfeksiyonlar, tnel ve maara kmeleri, ar ve ekirge saldrlar, yangnlar, terrizm, nkleer santral ve demiryolu kazalar, batan gemiler, devasa yaratklar, meteor arpmasyla kresel felaketler olarak sralanabilir. 9Afet konulu filmlerin ynetmenleri, toplumlarn her hangi bir zarar grmeden korkutulmaktan holandn iyi bilmektedir. (Ian Davis- 1998) Gerekleri bir lde arptmak gerekiyor mu? Tehlikeleri tanmlamada yeterli olunabiliyor mu? Verilen bilgiler arasnda yanltc olanlar var m? Ekonomik ve sosyal elikilerin afet boyutu yanstlyor mu? Afet filmlerinin toplumu eitici zellii var mdr? Acil durum ynetiminin sorunlar ekrana yanstlabiliyor mu? Stres altndaki insan davranlar anlatlabiliyor mu? 9Afet filmi yapan lkeler, afet tehlikesi altnda olan lkeler midir? 14
AFET YNETM Ders-11

Filmlerde afetler

HHG

Afetlerin zararlarnn nlenebilmesi yada azaltlabilmesi amacyla kamuoyunun bilgilenmesi ve eitilmesiyle afet bilincini geliir. 9Buna ynelik almalarda mutlaka medya ile ibirlii gerekir. 9Medya, afet konularnda bilgilenmeyi arttrmak ve tehlikelere maruz insanlarn bilinlenmesini temin iin ulusal veya yerel imkanlarla afet eitimi programlar yaplabilir,(Hans Peters, 2002) 9Programlarda, hmanist yaklamlar ve imaj oluturma teknikleri kullanlarak, afetlerden korunma yollar zendirilir, 9Yaknmzda bir doal afet tehlikesi bulunduu gerei, standart risk tahminleri, nlem ve neriler nceden duyurulabilir, 9Afetin dorudan veya dolayl etkilerinden, insanlarn nemli bir ksmn korumann mmkn olduu ilenebilir, 9Afet haberlerini, afetten etkilenmemi yerlerdekilere de duyurarak, bu konudaki duyarlln gelimesi Medya temin edebilir, 9Gemite yaanan afetlerden hangi derslerin karlmas ve nasl hazrlk yaplabilecei konusunda toplumu aydnlatlabilir,
HHG AFET YNETM Ders-11

Afet bilincinin gelitirilmesi

AFET BLNC ve MEDYA

15

SON SZLER

Medyann toplum zerindeki etkisi, afetin kendisinden daha fazla olabilir mi? Doru bilgilerin tmn ayn anda vermek gerekir mi? Medya olmasa, afetlerden veya korunma iin yaplacaklardan haberdar olabilir miyiz? Zamannda, doru ve duyarl bir iletiimle, insanlarn yaam korunabilir mi? Kazanmak iin, ayn tarafta olmak gerekmez mi?
HHG AFET YNETM Ders-11 16

ANKARA NVERSTES MHENDSLK FAKLTES

JEOFZK MHENDSL BLM
MSS-414

AFETLER VE MEDYA
H. Hseyin GLER
hhguler@yahoo.co.uk
HHG AFET YNETM Ders-11 17