Etyen Mahupyan 1915: Trkiye ne yapabilir?

Malum yldnm kanlmaz olarak yine gndemde ve Trkiye yine ayn aresizliin penesinde skm, neredeyse paralize olmu gibi duruyor. 1915 ylnda Osmanl Ermeni milletine uygulanm olan bilinli azaltma ve imha politikas ile yzlemekt e zorlanld srece, bu olay bir siyasi ve kimliksel malzeme olarak kullanlmaya devam edilecek. 1915 sadece Ermenilerin yaad ykmn anlmas iin deil, Trk kimliinin horlanmas ve aalanmas iin de kullanlyor. Failler gerek kiiliklerinden ve ideolojik yaklamlarndan syrlp tm Trkleri ve tm toplumu temsil etmeye balyorlar ve bu durum Trkiye'nin daha serinkanl admlar atmasn engelliyor. Ama bakalarn, yani Ermeni diasporasn veya yabanc lke hkmetlerini sulayarak bu durumdan kurtulmak mmkn deil. nk Trkiye'nin ve kendisini bu topraklara ait hisseden herkesin kaamayaca, bakasnn srtna ykleyemeyecei bir sorumluluk var. 1915 yldnmleri kanlmaz olarak her yl gelecek olsa da, iinde olduumuz aresizlik kanlmaz deil. Trkiye'nin ve genelde Trklerin' yapabilecekleri eyler mevcut ve stelik bunun psikolojik altyaps yeterince hazr. Her eyden nce Trkiye toplumu artk ok daha zgvenli Gemii hatrlamak, suskunluun sebep olduu eziklii amak istiyor. Bugn Anadolu'nun neresine giderseniz gidin, insanlar hibir gocunma olmadan size yaananlar, duyduklarn ve bildiklerini anlatmak istiyorlar. kincisi lkeyi etnik kimliklere mesafe alabilen bir hkmet ynetiyor. Her trl milliyetilik ayaklar altna alnacaksa, herhalde ttihatlarn kaba milliyetiliini savunulacak bir deer olarak ne srmek pek anlaml olmaz. ncs bu hkmetin dayand slami duyarllk erevesi, bu meseleyi zebilmenin de en temel olanaklarndan birini salyor. nk tehcir srecinde Ermenileri koruyup kollayan binlerce Mslman ailenin dnda, merkezden gelen karara direnen onlarca Mslman mlki amir bulunuyor. lgin bir nokta bunun Ermeni cephesinde de bir farkndala karlk gelmesi. Yllar nce Ermenistan'a bir gazeteci ziyaretinde, en milliyeti parti olan Tanaklarn ikinci bakan bile biz Trk milliyetiliine karyz, Mslmanlarla ve slamiyet'le sorunumuz hi olmad demiti. Madalyonun teki yz de byk lde deiti. Ermenistan Trkiye'nin soykrm kabul etmesini bir art olarak grmekten vazgemenin eiinde Her yl binlerce diaspora Ermeni'si buralara geliyor ve tamamen farkl bir ruh hali ve siyaset algsyla geri dnyor. Btn bu gelimeler yeni bir imkann nnde durduumuzun belirtileri nmzdeki dnem soykrm' kavramnn neminin nispeten azald, ancak o dnem yaananlarn neminin hzla artt bir dnem olacak. Soykrm szcnden rahatsz olan Trkiye iin iyi bir haber Ama eer gereklerle samimi ve drst bir yzlemeye hazrsak. Bu gerekler ok da karmak deil ve aslnda gnmzn Krt meselesine fazlasyla benziyor: Zamann ruhuna uygun olan zgrlk ve eitlik taleplerine direnen ve toplumu oyalamaya alan bir devlet, giderek ktleen iktisadi ve sosyal koullara mahkum hale gelirken etnik kimlii nedeniyle ayrmcla

urayan bir kesim, bu kesimin iinden ayrlk ve silahl bir grubun karak direni mcadelesine balamas, devletin o grubu bahane ederek belirli bir blgede sz konusu kimlik sahiplerinin tmn madur eden bask politikalar uygulamas, silahl grubun yabanc lke istihbaratlar ile ilikiye geerek kendini korumaya almas, bunun zerine devletin daha da sertleerek kesin zm' peine dmesi ve o kimlii tm lkede belirli bir srede sistematik olarak kazmay' hedeflemesi Bu srece mesafe alarak, nesnel bir biimde yaklamak, her aktrn n eyi niye yaptn anlamaya almak mmkn. Dier taraftan devlet adna yaplanlarn bilinli' olduu gerei ile de yzlemek durumundayz. Tehcirin sadece kadnlar, yallar ve ocuklardan oluan bir milyonun stnde kiiyi kapsadn dnrsek, Ermeni toplumunun birka yz bin erkeine ne olduunu sormak zorundayz. ttihatlar ve Mahsusaclarn niin btn belgeleri imha ettikleri zerinde dnmek zorundayz. Nihayet Ermenilerin ahs ve vakf mallarnn imdi kimlerin elinde olduunu da grmek zorundayz Ermeni meselesi bir hukuki mesele deil. Hukuki taraf iin asln gz ard etmekten baka ie yaramyor. Esas mesele kendimizle barmak Ve Trkiye bu samimiyeti yaayabilecek ve hatta bunun keyfini karabilecek olgunlua ok yakn.