SA Bakm Yz derisinde olduu gibi kafa derisinde ve salarda, bnye zelliklerine gre deiiklikler sz konusudur.

Hemen hemen her iki kiiden birinin kafa derisindeki ya bezleri normalden fazla ya retir. Sonu, yal salar! Yznn derisi yal olanlarn genellikle kafa derisi de yaldr. Herkesin kafa derisinde kepeklenme olur; derinin kendini yenilemesinin bir sonucudur bu durum. Altnda yeni deri olutuunda, eski deri canlln yitirir ve kepek halini alr. Bu kepeklenme ise, iki durumda problem haline gelir: Derinin fazla ya retimi nedeniyle kepekler bir kabuk gibi kafa derisine yapr. Bu durumda salarn dip taraf yal, teki ksmlar ise kurudur. Ya bezlerinin az ya retmesi durumunda ise, kafa derisi kuru olduu iin kepekler etrafa uuur. Bu durumda, salar da genellikle cansz ve krlgan olur. -Ya ampuan, kuru salar iin 2 yemek ka dolusu, susam ya, bademya veya ayiei ya ve 3-4 yemek ka dolusu nohut unu hazrlanr. Salar ykanmadan nce, seilen ya ile masaj yaplr. Sonra, artan ya ile nohut unu, belki biraz da scak su eklenerek, akkan bir lapa haline getirilir. Bu lapa ile salar ampuanlanr ve iyice durulanr. -Lavanta ampuan, tm sa tipleri iin 100 ml hazr bitkisel ampuana 4 damla lavanta ve 4 damla kaliptus ya eklenir ve ok iyi kartrlr. -Limon ampuan, yal salar iin 5 yemek ka dolusu ince kylm srganotu yapra yarm litre souk suya eklenir, kaynama derecesine kadar stlr, 15 dakika demlendikten sonra szlr. Bu arada, 1 limonun suyu sklr. Ayrca 2 yumurta sars alkalanr. Limon suyu, yumurta sars, 5 damla limon ya ve 1 tatl ka dolusu hazr bitkisel ampuan, srganotu ayna eklenerek kartrlr. Salar bu ampuanla ykanr ve iyice durulanr. Ya friksiyonlar Ya friksiyonlar her sa tipi iin yararldr, ama zellikle hrpalanm ve kuru salar, ularna kadar bu bakmdan yararlanrlar. ifal bitki aylar ile birlikte de kullanlabilen deerli bitki yalar, salara canllk, esneklik ve parlaklk kazandrr, zararl evresel etkilerden korur, perma, ok scak fn ekme ve srekli boyann olumsuz etkilerine kar dayankllk kazandrr. - Ya friksiyonu, kuru ve hrpalanm salar iin 25 ml bademya(veya kabak ekirdei ya) ve 25 ml zeytinya kartrlr ve salara friksiyon yaplr. Daha sonra salar bir havlu ile rtlerek, birka saat veya gece boyunca etkilemeye braklr. -Etkili ya kr, ok hrpalanm salar iin 40 ml hintya ve 20 ml soya ya bir cam iede veya kavanozda iyice kartrlr. 2er tatl ka dolusu srganotu, biberiye ve kekik eklenir. ok iyi alkalanarak 2 gn bekletildikten sonra szlr. Bu ya salara emdirilir ve 40 dakika etkilemeye braklr. -Ya friksiyonu, yapsal zarar grm salar iin(rnein, boya veya perma srasnda) 40 ml tatl badem ya ve 20 ml hintya kartrlarak salara ve zellikle de sa ularna iyice yedirilir. Bir saat sreyle etkilemeye braklr. -Ya friksiyonu, kepee kar 10 damla kaliptus ya, 15 damla biberiye ya ve 50 ml jojoba ya, scak su banyosunda stlarak iyice kartrlr ve kafa derisine ve salara yedirilir. -Sirke durulamas, parlaklk ve esneklik kazandrmak iin 1 yemek ka elma sirkesi ve 5 damla hintya, 1-2 litre scak suya kartrlr. Salar bu suyla durulanr ve kafa derisine masaj yaplr.

-Limon durulamas, yal salar iin 1 limonun ince rendelenmi kabuu ve 1 tatl ka dolusu ince kylm hlamur, yarm litre suya eklenir ve kaynama derecesine kadar stldktan sonra 10 dakika demlenmeye braklr ve szlr. 8 limonun suyu ile birlikte, hepsi bir ieye veya kavanoza aktarlr ve alkalanarak 2 gn bekletilir. Salar ykandktan sonra, 1 litre lk durulama suyuna, iedeki svnn 1/8 blm eklenir. -Isrganotu durulamas, kafa derisi kantsna kar litre elma sirkesi kaynama derecesine kadar stlr(ama kaynatlmaz) ve iine 1 avu dolusu srganotu yapra eklenir. 15 dakika demlendikten sonra szlr, salar durulanr ve kafa derisine masaj yaplr. -Bitki durulamas, kepee kar 2 bardak dolusu kaynar derecedeki suya 1 tatl ka dolusu ince kylm hindiba iei(sar salara), veya bir tatl ka dolusu ince kylm srganotu yapra(kumraldan esmere kadar) eklenir ve souyana kadar demlenmeye braklr. Sonra szlr, salar durulanrken, kafa derisine de hafif masaj yaplr. -Sa dklmesine kar etkili bir reete 3-4 hafta boyunca her gn, 1 avu dolusu ince kylm srganotu kk 8-10 saat boyunca 1-2 litre suda bekletilir, sonra 3-4 avu srganotu yapra eklenir, kaynama derecesine kadar stlr ve 10 dakika boyunca, st kapal olarak demlenmeye braklr ve szlr. Bu suyla kafa derisi ve salar 5 dakika boyunca ykanr ve kafa derisine masaj yaplr. Ama her ykamadan nce, kafa derisine, sve urubu ve srganotu tentr ile dnml olarak friksiyonlar yaplr. Daha ilk haftada sa dklmesi durur ve tedavi sresinin sonuna doru yeni salar kmaya balar. Daha sonra bu tedavi 3-4 gnde bir uygulanrsa, sa dklmesi uzun vadede nlenmi olur ve salar, esneklik ve parlaklk kazanarak, salkl bir grnme de sahip olurlar. Bu tedavi, kepeklenmeye kar da ok etkilidir. Rahatlatc Banyolar Stres ve gerginlik, bedensel ve ruhsal boyutta rahatszlklara yol at gibi, kiinin d grnmn de olumsuz etkiler. Banyolarn rahatlatc etkisini hepimiz ok iyi biliriz. Problemler ve stres, scak su tarafndan, bedenden sklp atlrlar. Kaslar gever, sinir sistemi ve kan dolam olumlu etkilenir. Yatmadan nce alnan bir tam banyo, en etkili uyku ilacdr. Bir souk algnl balangcnda alnan, eterli yalar veya bitki katks ieren bir banyo ok yararl olabilir. Ama, gerekli katklarla hazrlanan bir tam banyonun, deri iin en etkili gzellik ilac olabilecei de unutulmamaldr. Bitkisel yalar veya st rnleri eklenen banyolar, derinin koruyucu rtsn glendirdikleri iin, deri kuruluunu kar da uzun sre etkili olabilirler. Bu nedenle, banyodan sonra derinin kremlenmesine gerek kalmaz. ifal bitki katklaryla hazrlanan banyolar, yal ve sivilceli deri iin ok basit ama etkili bir tedavi anlam da tarlar. Banyo sonrasnda deriye bir nemlendirici srlmesi uygun olur. Deerli maddeler ieren banyo katklarnn etkinliklerine zarar vermemek iin, banyo suyunun ok scak olmamas gerekir(37 derece). *Bir tam banyoyu, haftada 1-2 kereden fazla almayn. *nceden ar yemekler yemeyin ve banyo suyunun 37 dereceden scak olmamasna dikkat edin; her iki durum da, kan dolamn olumsuz etkileyecektir. *deal banyo sresi 15-20 dakikadr; fazlas deriyi ve kan dolamn olumsuz etkileyebilir. *Banyo sonrasnda, yatakta ksa bir dinlenme ok rahatlatc olabilir. -kaliptus ya banyosu, sivilceli deri iin Banyo suyunu doldurmaya balayn ve su bir kar kadar ykseldiinde, biraz kremann veya stn iine kartrdnz 5 damla kaliptus yan suya ekleyin. Bu katknn eit oranda dalabilmesi iin, kveti du szgecinden akan suyla doldurun.

-ifal bitki banyolar Deriniz yalysa 150g mays papatyas veya civanperemi, deriniz sivilceliyse 150g kuru nane veya atkuyruu kullann. Bitkiler 1 litre kaynar suyla halanr ve souyana kadar demlendikten sonra szlr ve banyo suyuna eklenir. -Ebegmeci banyosu, iltihapl, sivilceli deri iin 50g kurutulmu veya 100g taze ebegmeci iei ve yapra ince kylm olarak, kaynar derecedeki 2 litre suyla halanr, souyana kadar demlenmeye braklr, szlr ve banyo suyuna eklenir. Kan dolamn hzlandrmak iin banyodan sonra beden, orta sertlikte bir fra ile fralanr. -Elma sirkesi banyosu, yal cilt iin litre elma sirkesi banyo suyuna eklenir. Banyodan sonra du alnmaz, sirkeli su derinin stnde kurumaldr. Daha sonra, yal olmayan bir nemlendirici beden losyonu uygulanr. Banyo suyuna eklenen 8 damla lavanta ya, antiseptik etkiyi arttrr ve ruhsal adan dengeleyici ve yattrc etki yapar. -Lavanta ya banyosu litre elma sirkesi(yal deriye kar) veya litre krema(normal, kuru veya kark deri iin), 8 damla lavanta ya ile iyice kartrlr, banyo suyuna eklenir ve su da iyice kartrlr. Krema-lavanta banyosundan sonra lk du alnr. Elma sirkesi-lavanta banyosundan sonra du alnmaz ve kurulanlmaz. -Yasz st banyosu, kuru ve duyarl deri iin Ya alnm 2 litre st banyo suyuna eklenirken, su iyice kartrlr. Banyodan sonra lk bir du alnr ve hafife kurulanlr. Eer deriye banyodan nce 2 yemek ka dolusu zeytinya yedirilirse, st banyosu kuru deri iin ok daha etkili olur. Banyo suyuna eklenen 1 bardak aynsafa ay da deriyi ayrca yattrr. -Ya-st banyosu, kuru deri iin 1 bardak lk st ve bir yemek ka zeytinya, kapal bir kavanozda iyice alkalandktan sonra banyo suyuna eklenir. Banyodan sonra scak du alnr ve hafife kurulanlr. -Ya banyosu, kuru deri iin 50 ml bademya veya zeytinya scak banyo suyuna eklenir ve iyice kartrlr. Banyodan sonra, cildin stnde kalan su elle syrlr ve kalan hafif ya filmi masajla yedirilir. -St-bal banyosu, krklara kar 2 bardak lk stte 2 yemek ka dolusu bal iyice eritilir, 1 tatl ka badem ya eklenir ve kapal bir kavanozda iyice alkalandktan sonra banyo suyuna eklenir ve banyo suyu da kartrlr. Banyodan sonra scak du alnr ve hafife kurulanlr. -Bal-st-tuz banyosu, kuru ve olgun deri iin Banyo kveti doldurulurken 100g deniz tuzu serpitirilir. Bu arada 1 litre scak stte 250g iek bal eritilir ve banyo suyuna eklenir. Banyo suyu iyice kartrlr. Banyodan sonra scak du alnr ve hafife kurulanlr. -Oulotu(melisa)-Aynsafa iei banyosu, deriyi yattrc 3er yemek ka dolusu ince kylm kuru bitki, kaynama derecesinde scak 1 litre suda halanr, st kapal olarak 15 dakika demlendikten sonra szlr ve banyo suyuna eklenir. Banyodan sonra scak du alnr.

Cilt Tipiniz Nedir? Yaps ve ilevleri asndan herkesin cildi benzerlikler gsterir, ama yine de her cilt bakadr. Genellikle cilt tipinden sz edilir: Normal veya kark cilt, yal cilt ve kuru cilt. Bu deiik durumun bir kiide grlmesine ok ender rastlanr. Ama karma biimleri sz konusudur ve mevsimlere ve yaa gre cildin zelliklerinde deiimler grlebilir. -Normal ve kark cilt: Normal cilt dzgn ve yumuaktr, donuk bir parlakla ve salkl bir grnme sahiptir. Kark ciltte, yanaklar kuru ve daha ok aln, burun ve ene blgeleri yaldr. Ama bu durum, normal ciltte de grlebildii iin, normal cilt snfna girer. -Yal cilt: ri gzenekli ve sivilcelenmeye yatkndr. Ykandktan ksa sre sonra yine parlak bir grnm kazanr ve kremlendikten uzun bir sre sonrasna kadar yal kalr. Sivilceli cilt, yal cildin kz kardeidir: Sivilceler, ya yapmnda bir aksakln belirtisidir. -Kuru cilt: Bazen sert ve pulludur, gz ve az evresinde gen yalarda krklklar olumaya balar. Kuru cildin bakmnda yanllklar yaplabilir. Temizlendikten sonra gerilir ve yal kremler ok abuk emilir. Eer cildinizin hangi snfa girdiine karar veremiyorsanz, bir kozmetik uzmanna bavurmanz doru olur. Bylece, uygulayacanz reetelerde ve bakm yntemlerinde yanlgya dmemi olursunuz. *Yal blgeleri veya kark ciltteki sivilceli blgeleri yadan arndrc maddelerle temizlemeye almaynz. Cildin asidik koruma rtsn tahrip edebilirsiniz. *Yal cildinize ok etkili veya yksek dereceli alkol ierikli rnlerle ikence etmeyin. Bu tr bakma ya bezlerinin tepkisi, daha fazla ya retmek olacaktr. *zellikle kuru cildi souk suyla ykamayn: Aksi halde gzenekler kapanr ve cilt daha fazla kurur. *Cildin kendini yenileyebilmesi iin(regenerasyon), haftada 1-2 kere, cilde uygun yz maskeleri uygulanmaldr. *Peeling yntemi(ayda 1-2 kere), cildin sertlemesini nler. *Pigment lekelerine kar, rendelenmi i patates maskesi, 15-20 dakika etkilemeye braklr. -Mays papatyas ya, her tr cilt iin 30g mays papatyas, 100 ml susam ya ve 100 ml krmz kantaron yana eklenir. Cam ya kavanozu bir saat boyunca ok scak su banyosunda (benmarin yntemi) bekletilir ve sre sonunda iyice alkalandktan sonra, tlbentten geirilerek szlr. Yaa batrlan pamukla yz iyice temizlenir. -Ya karm, normal ve kark cilt iin 10ar ml soya ya ve hintya, 20 ml bademya ve 30 ml zeytinya iyice kartrlarak koyu renkli bir ieye aktarlr. Yala slatlan bir pamukla, yumuak hareketlerle yze, boyuna ve dekolteye yedirilir. -Temizlik maskesi, yal cilt iin 1 yumurta sars, 1 yemek ka susam ya ve 3-4 damla limon suyu iyice kartrlarak krem haline getirilir. Elle veya bir bezle, yze, boyuna ve dekolteye srlr ve 10 dakika etkilemeye braklr. Sre sonunda bol lk suyla ykanlr. -Limon peelingi, yal cilt iin 2 yemek ka dolusu ince rendelenmi limon kabuu, 2 yemek ka yulaf unu ve 6 yemek ka dolusu buday kepei iyice kartrlr ve biraz su eklenerek esnek bir lapa haline getirilir. Dairesel hareketlerle, 2-3 dakikalk bir sre boyunca cilt temizlenir. Bol lk suyla ykanlr. -Yeil ay losyonu, kuru cilt iin

Orta boy bir su barda dolusu kaynar suda 1 tatl ka dolusu yeil ay halanr, st kapal olarak 10 dakika demlendikten sonra szlr. 1 yumurta sars, 1 tatl ka dolusu iek bal ve 10 ml gliserin iyice kartrldktan sonra, ayla birlikte kk bir kavanoza aktarlarak iyice alkalanr. Karma batrlan pamukla, yz, boyun ve dekolteye friksiyonla iyice emdirilir. -Kepek peelingi, olgun cilt iin 5 yemek ka dolusu badem veya buday kepei biraz suyla iyice kartrlarak lapa haline getirilir. Dairesel hareketlerle, 2-3 dakika boyunca yz iyice temizlenir. Canlandrc yz losyonlar Ya veya kremlerle yaplan bir temizliin ardndan uygulanan yz losyonlar, cilde canllk kazandrr ve yattrcdr. Bir pamuk parasn losyonla slatn ve yznz, boynunuzu ve dekoltenizi nemlendirin. -Lavanta suyu, kark cilt iin Sabahlar ve akamlar, bir pamuu lavanta destile suyu ile slatn ve yznze, boynunuza, dekoltenize srn. Lavanta suyu, yal cilt iin 50 ml lavanta destile suyu, 2-3 damla nane ya ve 1 tatl ka dolusu elma sirkesini bir cam kabn iinde iyice alkalayarak kartrn. Yznz, boynunuzu ve dekoltenizi, bu svyla slattnz bir pamukla temizleyiniz. -Aynsafa losyonu, kuru cilt iin 50 ml portakal iei destile suyu, 50 ml glsuyu ve 20 ml aynsafa tentrn bir iede iyice alkalayarak kartrn. Yznz bu losyonla temizleyin. Aynsafa tentrnn yapm iin gerekli bilgiyi, kitabn bitkiler blmnde bulabilirsiniz. -Bitki losyonu, sivilceli ve iltihapl cilt iin 1 yemek ka dolusu mays papatyas, 1 tatl ka dolusu ince kylm ayrkotu kk, 1 yemek ka dolusu ksrkotu yapra(veya ebegmeci yapra), 1 yemek ka dolusu aynsafa iek yapra (hepsi kurutulmu olarak), 200 ml steril su, 30 ml 70 derecelik etil alkol ve 30 ml adaay destile suyu bir kavanoza koyulur ve az iyice kapatlr. Arada bir alkalanarak 3-4 gn bekletildikten sonra, 3-4 kat tlbentten geirilerek szlr. Elde edilen losyon, koyu renkli temiz bir ieye aktarlr. Her kullanmdan nce iyice alkalanr. Losyonla slatlan bir pamukla, sabahlar ve akamlar, yz, boyun ve dekolte nemlendirilir. Ya karmlar Eterli bitki yalar, yz masajlar iin ok uygundur veya kuru ve olgun ciltler iin, bir gece kreminin yerini doldurabilirler. Ama eterli yalar dorudan kullanlmaz, ana madde olarak seilen bir bitkisel yaa uygun miktarda kartrlarak kullanlrlar. nerilen miktarlar bir kapta kartrldktan sonra koyu renkli bir ieye aktarlr ve iyice alkalanr. Yalarn birbirine tam olarak karabilmesi iin birka saat beklenilmesi gerekir. -Ya karm, yal cilt iin 15 damla limon ya, 12 damla servi ya(veya 10 damla kafur ya), 10 damla lavanta ya, 50 ml soya ya. -Ya karm, normal cilt iin 15 damla lavanta ya, 4 damla glya, 8 damla adaay ya(veya kaliptus ya) ve 50 ml susam ya. -Ya karm, kuru cilt iin 15 damla rezene ya(veya mays papatyas ya), 5 damla lavanta ya, 5 damla glya ve 50 ml bademya. -Ya karm, olgun cilt iin

15 damla lavanta ya, 5 damla kekik ya, 3 damla nane ya, 10 damla glya ve 50 ml zeytinya. Deriyi Besleyici Maskeler Maskeler, cildi glendiren klasik gzelletiricilerdir. yiletirici ve gzelletirici maddelerini cilde emdirerek, onun kendini yenileyebilmesine yardmc olurlar. Maskeler cildi yattrr, gerginletirir ve kan dolamn uyarrlar. -Elma-krema maskesi, normal ve kuru cilt iin Kabuu soyulan bir elma ince rendelenir ve 1 yemek ka dolusu krema ile iyice kartrlr. Yze, boyuna ve dekolteye uygulanr ve 10 dakika etkilemeye braklr. -Ekimik/kelek maskesi, yal cilt iin 4 yemek ka dolusu ekimik(kelek), 10 ml adaay destile suyu, 10 ml glsuyu, 1 kahve fincan lk st mikserde iyice kartrlr. Yze, boyuna ve dekolteye uygulanarak 30 dakika etkilemeye braklr. -Zencefil kompresi, yal cilt iin 1 bardak zeytinya hafife stlr, 1 yemek ka dolusu tlm zencefil yaa iyice kartrlr ve 1-2 saat bekletilir. Bu karmn emdirildii bez paralar yze uygulanr ve 20 dakika etkilemeye braklr. -Hyar maskesi, yal cilt iin Soyulmu hyardan kesilen 5 kaln dilim mikserde pre haline getirilir, 2 tatl ka elma sirkesi ve 2 tatl ka susam ya, 1 yumurta sars iyice rplr ve hepsi mikserde iyice kartrlr. Yze, boyuna ve dekolteye uygulanarak, 45 dakika etkilemeye braklr. -Ekimik/kelek maskesi, yal cilt iin 125g ekimik(kelek), 2 yemek ka dolusu lk st ve yarm limonun suyu iyice kartrlr. Yze uygulanr ve 15 dakika etkilemeye braklr. -Avokado maskesi, kuru cilt iin Olgun bir avokado meyvesi kabuksuz olarak atalla ezilir ve yarm tatl ka bal, bir tatl ka elma sirkesi ile iyice kartrlr. Bir yumurta sars atalla iyice rpldktan sonra eklenerek kartrlr ve bu arada da 3 yemek ka dolusu zeytinya, kartrlma srasnda azar azar eklenir. Yze, boyuna ve dekolteye bolca uygulanr ve 20-30 dakika etkilemeye braklr. -Havu maskesi, olgun cilt iin 1 yumurta sars, yarm tatl ka zeytinya ve bir tatl ka dolusu havu suyu iyice kartrlr. Yze, boyuna ve dekolteye srlerek, 20-30 dakika etkilemeye braklr. -Buday krmas maskesi, kuru cilt iin 100g krlm buday, krem haline gelebilecek lde zeytinya ile mikserde kartrlr. Yze uygulanr ve 15 dakika etkilemeye braklr. -Yeil ay maskesi, olgun cilt iin Bir bardak su kaynatlr ve 5 dakika bekletilir, 1 yemek ka dolusu yeil ay eklenerek 5 dakika demlendirilir, szlr ve soumaya braklr. Bu arada, 3 yemek ka dolusu bademya ve 1 yemek ka dolusu iek bal iyice kartrlr. Yeil ay bu karma yava yava eklenirken kartrmaya devam edilir. Maske, yze, boyuna ve dekolteye uygulanr ve 20 dakika etkilemeye braklr.

-Cildi tazelemek iin (20 dakikalk maskeler) *Bal, limon suyu ve 1 tatl ka zeytinya iyice kartrlr. *Limon suyu ve 1 yumurta sars iyice kartrlr. *Stte piirilen 1 elma iyice ezilir ve lklamas beklenir. Kompresler ve Buu Banyolar ifal bitkilerle veya eterli yalarla hazrlanan kompresler ve buu banyolar cilde tazelik kazandrr ve kan dolamn uyarr. En dorusu, cildin akam temizliinin ardndan uygulanmasdr. Kompresler iin, ok scak ama kaynamayan suyla bitkiler halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Yze uygulanan buu banyolar iin, kaynar derecede olmayan ok scak suya bitkiler veya eterli yalar eklenir. Byk bir havluyla ba ve su kab rtlerek, gzler kapal biimde, 5-10 dakika boyunca buharn cildi etkilemesi beklenir. Buhar cildi yakmamaldr! Sonunda yz souk suyla ykanr ve temiz bir havluyla kurulanr. -ifal bitki kompresleri, yal cilt iin 2 yemek ka dolusu civanperemi, hlamur veya kaliptus yapra, yarm litre su. -ifal bitki kompresi, kuru cilt iin 2 yemek ka dolusu mays papatyas, lavanta veya hlamur, yarm litre su. -ifal bitki kompresi, olgun cilt iin 1 yemek ka mays papatyas, 1 yemek ka kuburnu kabuu, 1 yemek ka dolusu aynsafa iei, yarm litre su. -Buu banyosu, yal cilt iin Mays papatyas, hlamur, civanperemi, kaliptus veya biberiye yandan 4-6 damla ve 1 litre su. -Buu banyosu, kuru cilt iin 2 yemek ka dolusu mays papatyas, lavanta veya hlamur ve 1 litre su. -Deri gzeneklerinin sktrlmas iin *Ezilmi taze mumula yapra, 20 dakikalk kompres olarak. *Dilimlenmi havu, hyar veya domates, 15-20 dakika sreyle problemli blgeye yatrlr. *Bal maskesi, 20-25 dakika sreyle uygulanr. Yz lk stle ykanr ve souk suyla gzelce durulanr. *Atkuyruu ay, 10-15 dakikalk kompres olarak uygulanr. *Ceviz yapra ay, 10 dakikalk kompres olarak uygulanr.

Masaj ya 25g vaselin, 25 ml hintya, 10 damla acbadem ya, 25 ml avocado ya, 50 ml jojoba ya, scak su banyosunda (benmarin) eritilerek kartrlr ve bir krem kabna aktarlr. ki gnde bir, nceden iyice temizlenen trnaklara bu ya karm ile masaj yaplr. Krklara kar reeteler (gerginletirme) *80g limon suyu, 30g havu suyu ve 30g hyar suyu iyice kartrlr ve krk blgelere kompres uygulanr. *Avocado lapas, muz suyu veya kavun suyu kompresleri uygulanr. *1er tatl ka dolusu ince kylm mays papatyas ve oulotu (melisa), 2 bardak dolusu kaynar derecede scak suyla halanr, st kapal olarak 15 dakika demlendikten sonra szlr ve kompresler uygulanr. Lavanta ya, biberiye ya ve glya da krk cildi dzgnletirir. *Her gn bir kere, ya alnm stle yz ykandnda, krklar azalr. Yorgun Ayaklar Ayaklar ve bacaklar zellikle yazn gzler nne serilecekse, bakml olmaldrlar. Ayak banyolar ve masajlarla, gze ho gelmeyen nasrlar gibi, yorgun ve i ayaklar ve bacaklar da tedavi edilebilir. Byle bir davran, yalnzca gzellik iin deil, salk iin de iyi sonular verebilir. steyen, her gn ayak banyosu veya ayak masaj yapabilir. Ama haftada en azndan bir kere uygulanmas gereken bakm yle olabilir: nce canlandrc bir ayak banyosu alnabilir, ardndan, sertlemi deri tabakalar sngerta ile alnr. Sonunda da, bitkisel yalarla rahatlatc bir ayak masaj yaplabilir. -Temel ayak banyosu 2 bardak lk st, 2 yemek ka bal, 5 damla lavanta ya, 2 damla nane ya iyice kartrlr. Bu temel ayak banyosu karm, gereine gre baka bitki yalar veya bitki aylar ile zenginletirilebilir. Sonunda hepsi, scak banyo suyuna (en fazla 37 derece) eklenir ve ayaklar 10 dakika boyunca bu suda bekletilir, sre sonunda iyice kurulanr ve kaln orap giyilir. -Ayak banyosu, yorgun ayaklar iin Temel banyo karm, 2 damla portakal ya, 3er damla lavanta ve biberiye ya, scak banyo suyu. -Ayak banyosu, i ayaklar iin Temel banyo karm, 3er damla lavanta ya ve ard ya, 2 damla nane ya ve scak banyo suyu. -Ayak banyosu, aryan ayaklar iin Temel banyo karm, 3er damla adaay ya ve bergamot ya, 2 damla ard ya ve scak banyo suyu. -Masaj ya, aryan ve terleyen ayaklar iin bardak susam ya veya ayiei ya, scak su banyosunda (benmarin) stlr ve iine 5 damla oulotu(melisa) ya eklenir. Ya karm masajla ayaklara yedirilir. -Ayak ve bacaklardaki varis arlar, sert ve atlak topuklar iin Aynsafa merhemi, sk sk yaplan hafif masajlarla deriye iyice emdirilir. Gerginlikler ortadan kalkar, arlar sona erer ve sert yzeyler kadife gibi yumuarAyrca, ince kylm aynsafa iek yapra 1 l ve zeytinya 5 l olarak, az iyice kapanabilen bir cam iede veya kavanozda 2 hafta boyunca bekletilir ve arada bir alkalanr. Sre sonunda tlbentten geirilerek szlr ve posa da iyice sklr. Elde edilen aynsafa ya, eit oranda kantaron ya ile kartrlr. Bu karm da ayak ve bacaklardaki varis arlarna kar hafif masajlarda kullanlr.

Kas ve Kemik Sistemi in ifal Bitkiler Bu alanlarda oluan hastalklarda, zellikle de romatizma ve eklem iltihabnda, beden, eski salna ve dengesine kavuturulmaldr. Kemiklerde ve kaslarda oluan rahatszlklarn etkili biimde tedavi edilebilmeleri iin, sindirim ve zmleme ilevleri kadar, deiik dklama ilevleri de eksiksiz tamamlanmaldr. Uygun bitkilerin seiminde bu konularn ncelikle gz nnde bulundurulmas gerekir. Romatizma ilalar Romatizma skntlarn azaltan, nleyen ve hatta tamamen ortadan kaldran zellikleriyle tannan pek ok ifal bitki vardr. Burada, antiromatizmal bitkilerin geni bir listesini ve ayrca bu konuda belirgin zellikleri ne kan teki bitkileri tantmaya alacam. htiyaca gre, bedenin her alan iin seilebilecek olan bu bitkilerin iinde, kan temizleyici, iltihap giderici ve sindirimi destekleyici zellikleri ne kanlar: Isrganotu, atkuyruu, hindiba, sar kantaron, banotu, karakafesotu, kekik, sinirliot, altnbaak, beyaz lahana, melekotu kk, yulaf, biberiye, adaay, zencefil, civanperemi, kereviz(yaprak ve tohum), pelinotu, kurtpenesi, ta anasonu, hu aac yapra, fasulye kabuu, obanantas, lavanta, hlamur, mercankk, uhaiei, kuekmei, suteresi, eir kk, ard kozala, elma, atkestanesi. Kan temizleyici ilalar Kan temizleyici ilalar, zehirlenen kan deiiklie uratp iyiletirerek, salkl bir ileyi biimini yeniden olutururlar. Bu dorultudaki ayrntl etkinlikleri ise henz tam olarak akla kavuturulamamtr. Ama aralarnda romatizmann da yer ald pek ok hastaln tedavisinde baaryla kullanlabilirler. Kan temizleyici ilalarn ou bu sistem iin kullanlabilirler, ama aadaki bitkiler en etkilileridir: Isrganotu, hu aac yapra, civanperemi, elma, hindiba(kk ve yaprak), sinirliot, kereviz (yaprak ve tohum), ta anasonu, fasulye kabuu, altnbaak, atkuyruu. Romatizma ve eklem iltihab rahatszlklarnn ounda bu bitkiler, temizleyici ve canlandrc etkileri sayesinde, nemli rahatlklar salayabilirler. ltihap nleyici ilalar Baz bitkileri iltihap nleyici olarak adlandrmak artc olabilir. Bedenin genel tedavisinde iltihaplanmalarn tmn kontrol altna almak gibi bir amacmz olamaz, nk iltihaplanmalar normalde salkl bedensel tepkilerden biridir. Burada ad geen bitkiler, daha ok iltihap yattrc etkiler ierirler. ncelikle, romatizma ve eklem iltihab hastalklarndaki, uzun sreli iltihaplanmalarn eklemlerde ve dokularda yozlama(dejenerasyon) balattklarnda yardmc olacaktr bu bitkiler. Keisakal(ergesakal) bu konuda ok nemli bir rnektir. Bu bitki, ilikleri ve arlar azaltan, aspirin benzeri maddeler ierir. Bu maddeler ayn zamanda idrar arttrc ve karacieri glendiricidir. Genel anlamda, dklamay destekleyerek, iltihaplanmann kayna olan metabolizma atklarndan ve zehirli maddelerden bedenin temizlenmesini salayabilir. En etkili iltihap nleyici bitkiler: Keisakal(ergesakal), kereviz (yaprak ve tohum), elma, civanperemi, atkuyruu, srganotu, ard kozala, altnbaak, peygamberaac odunu (guajaka). Deri uyarc ilalar (Rubefazientia) Deriye srlen uyarc ilalar, o blgenin kan dolamn hzlandrrlar. Bylece blge daha fazla kanla beslenir ve bu yolla birikimler ve iltihaplar temizlenebilir. Bu nedenle kas romatizmas veya benzeri hastalklarda deri uyarc ilalarn kullanm ok yararldr. Bu ilalarn ou, iten kullanlamayacak kadar etkilidir. Bu zellik gz nnde bulundurularak bu ilalar duyarl derilerde dikkatle uygulanmal ve yaral derilerde kesinlikle kullanlmamaldr. Bu alanda nde gelen bitkiler: Zencefil, ac biber(paprika), nane ya, ac hardal unu ve srganotu dal. Zencefil ve ac biber kaynama suyu ile kompresler, nane ya ile friksiyonlar, ac hardal unu ile lapa kompresleri yaplr. Taze srganotu dal hasta blgelere srlr(kamlanr). Ayrntl bilgiler, kitabn ifal bitkiler blmnde verilmitir.

drar arttrc ilalar (Diuretika) drar arttrc ilalar, bbreklerin ilevini destekleyerek, metabolizma atklarnn ve zehirli maddelerin yan sra, iltihaplanmadan kaynaklanan zararl maddelerin dklanabilmesine de yardmc olurlar. Romatizma, eklem iltihab ve benzeri hastalklarn kaynanda bu zararl maddeler yatt iin, bbreklerin bu yolla desteklenmesi ok nemlidir. Bbrek problemleri de zaman geirilmeden zlmelidir. Bu organlarn yaamsal nem tayan ilevlerinin desteklenmesinde kullanlabilecek bitkiler: Hu aac yapra, srganotu, atkuyruu, hindiba, fasulye kabuu, frenkzm yapra, uhaiei, kereviz yapra ve zellikle kereviz tohumu (ayrca romatizmaya kar hararetle tavsiye edilen nemli bir ilatr). Kan dolamn uyaran ilalar Kan dolamn uyaran ilalar, yalnzca kas ve eklemlerin daha fazla kanla beslenmesini salamakla kalmayp, bedenin zehirli maddelerden arnmasna da yardmc olurlar. Genelde kalbi zorlamayacak bir biimde, yalnzca evrel kan dolamn dzenleyici bitkiler kullanlr: Ac biber(paprika), al, civanperemi, kseotu, ekerciboyas kk. Kullanm biimleriyle ilgili ayrntlar, kitabn ifal bitkiler blmnde bulabilirsiniz. Ar kesici ilalar Hastalk belirtilerini tedavi etmeyi hedeflemediimiz halde, arlar dindirmenin de tedavi etme sanatna dahil olduunu unutmamalyz. Romatizma gibi hastalklarda bazen ok iddetli olabilen arlarn ifal bitkilerle yattrlmasnn, hastaln genel anlamda tedavisi iin uygulanan geni kapsaml tedavinin yalnzca bir blm olduu bilinmelidir. ltihap giderici bitkiler arlar azaltabilir, ama arlarn azaltlabilmesi veya sona erdirilebilmesi iin tek kar yol, hastala yol aan nedenlerin ortadan kaldrlmasdr. Byle kapsaml bir tedavinin uygulanmas srasnda, kediotu kk, sar kantaron, srganotu, adaay, nane, oulotu aylarnn iimi yoluyla arlar azaltlabilir. Dtan ise, beyaz lahana yapra kompresi, kantaron ya, nane ya, kekik ya ve sve urubu ile yaplan friksiyonlar rahatlatcdr. Sindirimi glendirici ilalar Kas ve kemik sisteminin verimli alabilmesi iin, sindirim ilevinin tam olarak gereklemesi, besinlerin beden tarafndan gereince zmlenebilmesi gerekir. Ac madde ieren sindirim uyarc ilalar bu alanda ne karlar: Centiyane kk, pelinotu, eir kk, civanperemi. Kronik kabzlklarda ise, ayn zamanda karacieri de uyaran ilalara ncelik verilmelidir: Sarsabr, barut aac kabuu, ayrkotu kk, civanperemi. Veya zel bir karm kullanlabilir: Barut aac kabuu, civanperemi, sinameki, ince kylarak eit oranda kartrlr. Yarm tatl ka bitki, bir su barda dolusu suda 10-12 saat demlendirildikten sonra szlr, lklatrlr ve iilir. Kas ve Kemik Hastalklar Belirtileri Romatizma ve eklem iltihab (Artrit) Bu blmde, romatizmann ve eklem iltihabnn eitleriyle ilgilenmeyeceiz. Bedenin bir btn olarak tedavi edildii yntemler asndan, bu eitler arasndaki farkllklarn bir nem tayp tamadklar tartlabilir. Ama en nemlisi, genel ve kiisel nedenlerin ve kaltmsal yap etkisinin hastala katks hakknda aratrma yaplmas ve geree yakn bir sonuca varlabilmesidir. nk bu hastalklar, belki yanl beslenme, yanl yaam biimi veya baka etkenlerin oluturduu baskyla bedenin baa kamamasndan kaynaklanrlar. Uygulanacak tedavinin amac da, bedene eski saln ve canlln yeniden kazandrarak, bedenin bu belirtilerle baa kabilmesini salamak olmaldr; yoksa, belirtileri tedavi ederek salk ve canllk kazandrmaya almak deil! Bu hastalklarn anlalabilmesinde, srtme etkisinin ok nemli pay vardr. Eklem iltihabnda, eklemlerde oluan deiimler, kemiklerin birbirlerine srtnmelerine, yani gl bir srtnmeye yol aar. Bu fiziksel deiimlerden nce, genellikle bedensel deiimleri balatan, baka tr bir srtnmeler dnemi yaanr. Bu dnemi balatan neden, baz bedensel almalar olabilir. rnein, yllardr omzunda saman balyas tam olan iftinin omuz ekleminde osteoartrit oluur. Veya, eklemleri birbirlerine doru eken kas gerginlikleri bu tr bir hastala yol aabilir. Szlk, srtnme-srtme kavramn yle aklar: Birbirine deen iki yzeyden birinin, brnn bantl hareketine kar gsterdii diren... Uyumazlk, anlamazlk! Romatizma ve artrit hastalklarnn kaynaklar gzlemlendiinde, yukardaki bu szlk tanm, tm etki alanlarna aklk kazandryor; bu iki yzey ister kemik olsun, ister insan veya deiik duygular ve inanlar olsun, hi fark etmez.

10

Uyumazlklar ve onlardan kaynaklanan srtmeler deiik belirtiler verebilirler, ama onlar ncelikle isel deneyimlerdir. Bazlar iin, kart dnceli olmak bir dnya grdr. Bu gr aslnda, sebebi her ne olursa olsun, kiinin kendisiyle bark olmaynn ve kendi iinde sregelen bir savan belirtisidir ve bu savan kkleri genellikle ruhsal boyutun derinliklerine kadar uzanr. Eer hastaln tedavisi iin bedende uygun bir ortam oluturmaya alyorsak, beslenme ve ifal bitki seimine verdiimiz nemi, duygusal ve ruhsal dengenin salanabilmesine de verebilmeliyiz. Eer kii dar grl ve hep savunma durumunda ise, karsndakini krabilecek ak yreklilie ve cesarete sahip deilse, romatizmal hastalklarn oluumu kolaylar. Ama eer, duygusal srtmeyi yumuatan, insan ilikilerinin oluumunu kolaylatran, prensiplerin ve duygularn paylamn mmkn klan bir isel yumuama sreci balatlabilecek olursa, ite ancak o zaman, ifal bitkilerin de destekleyebilecei, bedenin kendini iyiletirme mucizesinin yolu alm olur. Romatizma ve eklem iltihaplarnn nedenlerinden biri de, ilgili dokularda metabolizma atklarnn ve zehirli maddelerin birikimidir. Ayrca bu hastalklarn olumasnda nemli bir etken de, lszce yiyip ime alkanl veya besleyici deeri ok az olan, kimyasal maddelerle zehirlenmi rnler olabilir. Bedende ekime tepkileri oluturan bu tr besin maddeleri genellikle tespit edilebilir. Sindirim problemlerine veya alerjik tepkilere yol aan besin maddeleri de ayn kapsamdadr. Kimyasal katkl besinlerin yerine, elden geldiince taze ve ilenmemi rnler tercih edilmelidir. Mide yanmas veya ikinlik gibi alerjik tepkiler, genellikle buday rnlerindeki yapkan proteinden veya st ve st rnlerinden kaynaklanabilecei iin, bu rnlerden kanlmaldr. Ekime tepkileri ayrca krmz et, st rnleri ve yumurtadan; sirke veya turulardan; rafine edilmi karbonhidratlardan, rafine edilmi ekerden ve baharat trlerinden kaynaklanabilir. Son olarak kahve, ay ve alkol gibi keyif verici maddelerin kullanmnda dikkatli olunmaldr. eker, tuz ve kara zm, zehirli maddelerin birikimine yardmc olduklar ve beden temizliini zorlatrdklar iin kullanlmamaldr. Bunlarn yerine bolca meyve (ierdikleri limon asidine ramen, metabolizma zerinde alkalik etkisi olan turungiller de dahil olmak zere), yeil yaprakl ve kkl olanlar tercih edilmek zere taze sebze ve bedenin ykanabilmesi iin gnde en az 1,5 litre sv iilmelidir. Sv olarak kaynak suyu, iine biraz elma sirkesi veya elma suyu eklenmi olarak veya dorudan iilebilir. Gnlk vitamin dozu olarak da en azndan 5oo miligram C Vitamini alnmaldr. Balk eti ve beyaz et yenebilir. Bedeni genel anlamda glendiren baka uygulamalarla birlikte kullanlan uygun ifal bitkiler, romatizmal ve iltihabik gelimelerin kaynaklarn byk lde kurutabilirler. Byle bir tedavi yntemi uzun sreli olmak zorundadr, nk bir sredir gelimekte olan organik yozlamann(dejenerasyon) 3-4 hafta iinde dzelmesi beklenemez. Ama doru tedavi yntemi uygulandnda belirtiler, arlar veya sertlikler henz yok olmadan, gnn birinde, bugn kendimi ok iyi hissediyorum! diyebilirsiniz. Genel anlamda zorunlu olan, beden temizliinin yan sra hasta, baka bir benzeri olmayan kendine zg bir kii olarak grlmeli ve zel ihtiyalar aratrlmaldr. Sindirim sisteminin desteklenmesi gerekir mi? Bbrekler iyi alyor mu? Acaba fazlaca stres yaanyor mu? Endokrin salg sistemi acaba uyumlu alyor mu? Beslenme durumu acaba ne haldedir? Romatizma ve eklem iltihab hastalklarnda, tm hastalklarda olduundan daha da ncelikle, insann bir btn olarak tedavi edilmesi kesinlikle gereklidir; aksi halde iyileme ans azalr veya etki ksa sreli olur. Ama hasta kii, baka bir benzeri olmayan bir canl olarak grldnde, artc iyilemeler gerekleebilir. Bu ayrntl aklamalarn sonunda, romatizma ve eklem iltihab hastalklarna kar kullanlabilecek u temel bitki karmn tavsiye edebilirim: Acyonca(suyoncas) 2 l, keisakal(ergesakal) 1 l, civanperemi 1 l, kurtpenesi kk(ylankk) 1 l, kereviz tohumu 1 l, srganotu 1 l. Bitkiler ok ince kylr, llr ve iyice kartrlr. Yarm tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr ve 10 dakika demlendikten sonra szlr. Uzun bir sre boyunca, gnde 3 bardak taze demlenmi ay, a karnna veya n aralarnda, soutulmadan iilir. ilen her bardak aya, yarm veya bir tatl ka sve urubu eklenmesi tavsiye edilir. Bu bitki karm, yaplabilecek pek ok seimden yalnzca biridir. Bu blmde ad geen teki bitkiler arasndan da bir baka karm, ihtiyalara gre oluturulabilir. Eer arlar yznden uyku problemi ekiliyorsa, ayrca uyku getirici bir karm da hazrlanabilir, nk dinlendirici bir uyku salk asndan en nde gelen garantidir. Aadaki gibi, arlar yattrc ve uyku getirici bir karm ok yararl olacaktr: Kediotu kk, sar kantaron, civanperemi, mays papatyas, ince kylarak eit oranda kartrlr. Bir tatl ka dolusu bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr ve st kapal

11

olarak 10 dakika demlendikten sonra szlr. Yatmadan yarm saat nce demlenen scak ay biraz balla tatlandrlarak iilir. Bitki dozaj bir misli arttrlabilir, hibir sakncas yoktur. Ayrca, arlar ve iltihaplanmay yattrmak, hasta blgenin kan dolamn arttrarak zararl maddelerin dklanmasn hzlandrmak iin, dtan uygulanacak tedavi yntemleri de devreye sokulmaldr. Byle bir tedavi yalnz bana uygulandnda nemli deiiklikler beklenmemelidir, ama bylece genel durum desteklenmi ve arlar azaltlm olur. Gl bir stc ve uyarc friksiyon svs, ac biber (paprika) ve gliserinin eit oranda kartrlmasyla elde edilebilir. Ama dikkat! Ak yaralara ve duyarl blge olan yze srlmemelidir! Kas veya sinir arlarna kar kullanlabilecek en etkili friksiyon ilalarndan biri de kantaron yadr. Kantaron yann hazrlanna kitabn ifal bitkiler blmnde deinilmektedir. Romatizma arlarndan etkilenen organlara, sinir ve siyatik arlarna ve hafif yanklara kullanlabilir bu kan krmzs bitki ya. Lavanta, nane, kekik ve biberiye yalar da ayn amala kullanlabilir; friksiyon iin, 2-3 ml bitki ya, biraz badem ya, zeytinya veya ayiek yana kartrlr. Arlarn ve iliklerin tedavisinde bir baka etkili uygulama da, souk ve scak kompreslerin deiimli olarak yaplmasdr. Badoku iltihaplar Romatizma ve eklem iltihabna kar uygulanan yntemler bu konuda da geerlidir. Kramplar Herhalde gemite hepimizin herhangi bir organna kramp girmitir. Geri arl bir durumdur ama genellikle nemli deildir. Ama kramplar sk sk yineleniyorsa, tedavi edilmelidir ve bu tedavi yalnzca hastaln belirtisi olan kramplar geitirmeyi deil, kan dolamn glendirmeyi hedef almaldr, nk kramplar dokudaki oksijen yetersizliinin bir habercisidir. Uzun sreli bir tedavide, ifal bitkiler sayesinde bu skntdan kurtulmak mmkndr. Gilaburu aa kabuu 6 l, al 2 l, zencefil 1 l, anason 1 l, mays papatyas 1 l, kseotu 1 l, nane 1 l, olarak bitkiler ok ince kylr, llr ve iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, az kapal olarak 10 dakika demlendirilir ve szlr. Gnde 3-4 bardak taze demlenmi ay, a karnna veya n aralarnda, soutulmadan iilir. Mukoza kesecik iltihab (Bursitis) Diz ve dirsek eklemlerinde, kiriler arasnda, kemiklerin yzeyinde, ya da birbirleri zerinde olan kaslarn arasnda sv dolu kesecikler, organlarn kendi aralarnda hzla hareket etmelerini salar. Bu kesecikler iltihaplanabilir. Dizde oluan iltihaplar, temizliki kadn dizi olarak tanmlanr, iltihap dirsekte olutuunda ise tenisi dirsei denir. Bu problemler sert darbelerin, kazalarn veya zamanla gelien deiimlerin sonucunda ortaya kar. Eer hastalk zamanla gelien bir zellie sahipse, romatizma ve eklem iltihab blmnde tavsiye edilen yntemlerle tedavi edilmelidir. Problem eer aniden ortaya ktysa, dtan bir kompres, rnein sve urubu kompresi veya kan dolamn uyarc friksiyonlar yaplmaldr. Uygulanacak olan yntemler iltihab ve ary azaltacaktr. Eer ikayetler yine de devam ediyorsa, iten uygulanacak bir tedavi yntemine bavurulmaldr. Kompresler, friksiyonlar ve iten uygulanacak olan tedavilerle ilgili ayrntlar, aynen romatizma ve eklem iltihab blmnde de dile getirilmitir. Gut (Damla hastal) Bedende rik asit birikiminden kaynaklanan ve ok sancl iltihaplara yol aan bir eklem hastaldr. Bedenin dklama ilevinde, zellikle de bbrekler zerinden gerekleen dklama ilevinde desteklenmesi gerekir. Burada, idrar arttrc ve antiromatizmal bitkiler yardmc olabilir. Etkili bir bitki karm: Isrganotu, fasulye kabuu, civanperemi, kereviz tohumu, ok ince kylarak eit oranda kartrlr. Bir tatl ka dolusu bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. 2-4 hafta boyunca, gnde 3-4 bardak taze demlenmi ay, a karnna veya n aralarnda, soutulmadan iilmelidir. Arlar arttnda, bitki karmna 1 lek zencefil eklenebilir. Gut hastalna kar nlem olarak veya tedavi srasnda, beslenme biiminin nemi ok byktr. Temel olarak asit iermeyen besinler benimsenmeli, prin ierikli besinlerin tmnden uzak durulmaldr, nk prinler bedende rik aside dnrler. Prin ierikli balca besinler: Balklar, kabuklu deniz rnleri ve karides, karacier, bbrek, dana uykuluu ve fasulye. Kahve ve ay iilmemeli, lszce yiyip imemeye zen gsterilmelidir. Alkoln her tr zararldr!

12

Lumbago (Bel ars) Pek ok hastaln belirtisi olabilir. Genelde kas kkenlidir, ama ani hareketlere, yorgunlua, tmeye ve romatizmal hastalklara bal olabilir. Omurgada doumsal oluum kusurlar, omurlar aras disk ftklar, bbrek hastalklar, cinsel organ hastalklar veya omurgaya ar yk bindirmekten de kaynaklanabilir. Arlarn gerek nedeni tehis edilmeli ve uygun bir tedavi uygulanmaldr. Duruma gre bu tedavi ifal bitkilerle yaplabilir veya bir kemik hastalklar uzman (osteopat) veya bir uzman cerrah tarafndan tedavi edilebilir. Romatizma iin nerilen, stc ve kan dolamn uyarc friksiyon ilalar da bu durumda ok yararl olabilir. Ayrca scak kompresler de uygulanabilir. Bir atkuyruu tam banyosu mutlaka denenmelidir; ok rahatlatc olabilir! Siyatik ars (Siyatalji) Siyatik sinir kkleri zerinde oluan basklardan kaynaklanan, arl bir nevraljik hastalktr. ok iddetli olabilen arlar, kaba etlerden kalann ve uyluun arka blgesine, bacan arka d yanna ya da ayak tabanna yaylr. Siyatik sinirinin gerilip arnn daha da artmasn nlemek iin hasta, dizlerini ve kalalarn bkerek durur. Siyatik siniri, bedenimizdeki en uzun sinirdir; kalalarn arka blgesinden ayak tabanna kadar uzanr. Siyatik kavram, kalalardan baldrlara vuran arlarn tm iin kullanlr ama, gerek nedenleri ok deiik olabilir. Ama genelde, omurlar aras diskin ftklamas sonucu veya kala kemiindeki bir bozukluk yznden, siyatik siniri zerinde bask olumasndan kaynaklanr. Bu durumlarda, hastaln uzman doktorlarca tedavi edilmesi gerekecektir. Nevraljilerde, yani sinir arlarnda, sinir sistemini glendirici ve yattrc(sinir sistemi blmne bakn) ilalar yardmc olabilir. Bu arlarn olumasnda, alt karn blgesindeki birikimlerin de arlkl rol olabilir. Barsaklarda tkanklk veya kronik kabzlk olumamasna ve bbreklerin dzenli almasna byk nem verilmelidir. Romatizma ve eklem iltihab blmnde tavsiye edilen tedavi yntemleri, siyatik arlar iin de geerlidir. Bele ve bacaklara yaplan masajlar da ok rahatlatcdr. Burkulmalar (Distorsiyon) Kazalar sonucunda, bir eklemin kapsl ya da ba yapsnda ortaya kan arl iliklerdir. Kan dolamn uyarc bitkilerin katksyla hazrlanan tam veya yarm banyolar veya el ve ayak banyolar, blgenin kan dolamn hzlandrarak iyilemeyi abuklatrr. Bu banyolarda kullanlabilecek bitkilerin en etkilisi kekiktir. Bir ayak banyosu veya tam banyo iin, 30-60g kuru kekik, yarm veya bir litre kaynar suyla halanr, st kapal olarak 15-20 dakika demlendikten sonra, kapakta biriken sv da eklenerek szlr ve scak banyo suyuna eklenir. Banyo sresi 15-20 dakikadr. Ama en kesin ve en ksa sreli tedavi yntemi, burkulan eklemin stne bir sve urubu kompresi yaplmasdr. Byke bir pamuk urupla slatlp hafife sklr ve dorudan burkulan eklemin stne epeevre yatrlr, pamuun st bir naylon parasyla rtldkten sonra, bandajla skca sarlr veya burkulan diz veya dirsek eklemi ise, kompresin stne esnek bir dizlik veya dirseklik ekilir. Kompres saat ba tazelenir ve gece boyunca etkilemeye braklr. Genelde ertesi sabah i iner ve el veya ayak rahatlkla kullanlabilir. Ancak, urup kompresi baz duyarl derilerde kantlara ve kzarklklara yol aabilecei iin, burkulan blge nceden aynsafa merhemi ile veya yal bir bitkisel merhemle ovalanmaldr. -Karakafesotu kk veya yapraklarnn kaynama suyu ile yaplan scak kompresler etkilidir. -Aynsafa ay ile yaplan scak kompresler de etkilidir. -Mercankk ya veya merhemi ile yaplan friksiyonlar veya kompresler rahatlatcdr. -Kantaron ya ile yaplan friksiyonlar arlar dindirir ve iyilemeyi hzlandrr.

13

Kulak - Burun - Boaz ve Gz in ifal Bitkiler Bu sistemde grlen hastalklarn ou mukoza problemlerinden kaynaklandna gre, genelde yanglanmalar ve enfeksiyonlarla ilgilenmek gerekiyor. Bu durumlara uygun zel bitkiler bellidir, ama bu tr hastalklarn, bedenin tmyle birlikte tedavi edilmesi gerei unutulmamaldr. Yanglanmalarda (adal sv reten mukoza iltihaplar), mukozay sktrc, bztrc, yani salamlatrc bitkiler (tanen ierikli) ve yanglanmaya kar etkili bitkiler kullanlr. Kolayca uabilen yalar fazlasyla ieren bitkiler de bu alanda baaryla kullanlabilir. Ayrca, hastalkta bakterilerin de pay sahibi olduu dnlerek, bakteri nleyici (ldrc) bitkilerin de unutulmamas gerekir. Savunma ve temizlik ilevinde lenf sistemine gereken yardmn, kan temizleyici bitkilerden alnabilecei de gz nnde bulundurulmaldr. zellikle bu sistemde kullanlabilecek bitkiler srasyla: Gzotu, hatmi yapra, ebegmeci, kaliptus yapra, beparmakotu, altnbaak, kavak tomurcuu, mrver iei, nane, adaay, zufaotu. Ayrca, enfeksiyon hastalklarna kar bedenin savunma ve baklk sistemlerini glendiren echinacea preparatlar mutlaka kullanlmaldr. Eczanelerden temin edilebilir. Kulak Kulaklarn grevinin duymak olduunu biliyoruz, ama bu grevin yan sra onlar, bedenin tm hareketlerinde kurulmas gereken denge hakknda gereken sinyalleri de beyine gnderirler. Bu ok ynl ilevleri olaanst bir amazlkla gerekletiren ikulan yaps bir estetik aheseridir. Ama ikulan problemleri bu kitabn kapsad alanlarn dnda kalyor. Biz burada daha ok, evde tedavi edilebilecek yanglar ve enfeksiyonlarla ilgileneceiz. Enfeksiyonlar Ortakulak iltihaplar genellikle boazda balar ve staki borusu yoluyla yaylr. En nemli bakteri nleyici ve yanglar tedavi edici bitkiler, yalanc eir kk, sarmsak, papatya ve echinaceadr. Echinacea preparatlar eczanelerden temin edilebilir ve genel anlamda enfeksiyonlara kar kullanlabilir. Kuzey Amerika kkenli bu bitki lkemizde tannmaz. Lenf sistemini glendirici olarak, yourtotu, aynsafa ve koboynuzu, yanglar iyiletirici ve mukoza glendirici olarak, altnbaak ve mrver iei kullanlr. Tedaviye uygun olan bu bitkiler ince kylp eit oranda kartrlr ve gnde 2-3 bardak ay, tatlandrlmadan iilir. Demleme biimi: 1 tatl ka dolusu bitki, 1 su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Bu iten tedavi genelde ok etkilidir, ama kulak arsnda dtan tedavi kanlmazdr. Kulak ars zellikle ocuklarda ok ac verici olabilir. Kulak ars Baz pratik nlemler: Birka damla lklatrlm sar kantaron ya kulaa damlatlr. Eer arnn yan sra yksek ate varsa, hemen doktora bavurulmaldr! *Mrver iei, anason, mays papatyas, nane aylarnn buhar, bir huni aracl ile kulaa yneltilir. Tedavi sresi 5-10 dakikadr. *nce erit halinde kesilmi gazl bez, limon suyuna batrlr ve kulak yoluna sokulur. *sve urubu ile nemlendirilmi bir pamuk paras kulak yoluna sokulur. *Sinirliot tentr ile gliserin yar yarya kartrlr ve iyice alkalanr. Bu karmdan 2-3 damla, kulaa damlatlr. Bu uygulamalar kulak arsn azaltr veya dindirir, ama arya neden olan enfeksiyonun tedavi edilmesi gerei unutulmamaldr! Mastoit iltihab (mastoidit) Mastoit, kulak kepesinin arkasndaki kemik kntsdr. Bazen bu blgede, apseye veya kan banna dnebilen enfeksiyonlar grlebilir. Bu tr rahatszlklarda, kan ban tedavisinde nerilen tedaviler uygulanr (deri blmne bakn).

14

Ar iitme ve iitme problemleri Ar iitme, nevraljik nedenlerden veya orta kulakta oluan bir enfeksiyonun yol at blokajdan kaynaklanabilir. Byle bir blokaj, nezleye kar nerilen nlemlerle tedavi edilebilir. Dkulak yolunu tkayan kulak kiri de ar iitmeye yol aabilir ve doktor bu sorunu kolayca ortadan kaldrabilir. Kulak nlamas (Tinnitus) Gerekte varolmayan, nlama ve grlt gibi seslerin alglanmas halidir. Bu durum, bir enfeksiyonel birikimden veya sinir sisteminden kaynaklanabilir. *Eski bir reeteye gre, kulaa soan zsuyu damlatlr ve kulan arkasna am sakz srlr veya soan zsuyuna batrlm bir pamuk paras kulak yoluna sokulur. *Ebegmeci iei aynn buhar, bir huni aracl ile kulaa yneltilir. Tedavi sresi 5-10 dakika olabilir. *Kantaron tentr, Hypericum D6, beyin ve belkemiinden ayrlan sinirleri yattrc etkiye sahiptir. Kulak nlamasnda da baarl olabilir. Gnde 2-3 kere, 15-20 damla, a karnna, dil stne alnr ve ksa bir sre azda tutulduktan sonra yutulur. *Anavatan Japonya olan, ginkgo aacnn yapraklarnn ierdii etken maddeler, zellikle derindeki damarlar genileterek, kann ak hznn artmasn salayabilir. Ama bu etkiyi elde edebilmek iin, bitkiden ekstre edilmi ve standartlara uygun preparatlar kullanmak gerekir. Baz preparat adlar: Ginkgo biloba extrackt, Craton forte, Rkan, Tebonin forte, Gincosan, Ginkovit. Ayrca, zaman zaman grltsz ortamlarda, bedeni gevetmeye allmaldr. Geveme tekniklerini bir uzmandan veya kitaplardan renmek doru olur. Bu tekniklerden baz rnekler: Autogenes training, Qi Gong, Biofeedback, Kinesiologie, Aura Soma. Burun Burun kanallar mukoza ile denmitir. Mukoza, altndaki deri tabakalarnn kurumasn nlemek ve solunum yolu ile buruna gelen tm zararl maddeleri tasfiye etmek iin, srekli olarak, az miktarda burun salgs retir. Bu doal salg retimi, eitli etkenlerce uyarlr, nezle ve souk algnl gibi hastalklara ve salg retiminin artmasna yol aar. Dardan gelen, ttn ve alkol buharlar, toz paracklar veya bakteriler bu duruma yol aabilirler, ama gerek neden genellikle iten kaynaklanan problemler, zellikle de lsz beslenmeden kaynaklanan, bedende zararl/zehirli maddelerin birikimidir. Durum byle olduunda, organizma bu zararl maddeleri dklamak iin, st solunum yollar salglarnn retimini arttrr (solunum sistemi blmndeki, smksel madde retimi ile ilgili beslenme biimine bakn). Bu tr hastalklarn tedavisinde atlacak ilk adm, beslenme biiminde yaplacak deiiklikler olmaldr. Hastaln ifal bitkilerle tedavisi ile ilgili tm nerilerde, yola klmas gereken ncelikli nokta, az smksel madde oluturan besin maddelerinin kullanlmasna arlk verilmesidir. Nezle Nezle, yukarda deinildii gibi, sistemden kaynaklanan nedenlerin bir sonucu olabilir, ama enfeksiyonlardan veya alerjilerden de kaynaklanabilir. Bazen ok inat olabilen bu problemin tedavisinde, burun mukozasn etkileyebilen ifal bitkiler kullanlr. Ayrca, bedeni de bir btn olarak tedavi etmemiz gerekir. Rahatlatc bitkiler: Gzotu, altnbaak, mrver iei, civanperemi, mercankk. Gnde 2-3 bardak bitki ay, soutulmadan, a karnna veya n aralarnda, tatlandrlmadan iilir. Nezleye genellikle enfeksiyonlar elik eder. Mikrop krc bitkiler: Kekik, sarmsak ve adaay. Ayrca, echinacea preparatlar eczaneden temin edilebilir. Lenf sisteminin de nezle srecinde etkilenebilecei dnlerek, sistemi glendirebilecek ve temizleyebilecek bitkiler kullanlmaldr: Yourtotu, aynsafa. nerdiimiz tm bitkilerin yan sra, burun tkankln nlemek iin, antiseptik etki ieren uucu yalardan oluan bir merhem hazrlayabiliriz. Merhem, ok az miktarda burun deliklerine veya geceleyin gse srlr ve bylece, uucu yalarn burunu rahatlatmas salanr: Nane ya 10 ml, kaliptus ya 10 ml, am yapra esans (veya am terementi esans) 5 ml, vaselin 300 g.

15

Ar ate stnde sv hale getirilen vazeline yalar eklenir ve gzelce kartrlr. Kk kaplara aktarlr ve souyup sertletiinde kapaklar kapanr. *Uucu yalar, su buhar ile solunarak da kullanlabilir. Bu amala, yukardaki merhem veya kaliptus ve mays papatyas gibi bitkiler kullanlabilir. Buhar tedavisi(inhalasyon) iin: *2-3 tatl ka dolusu bitkinin stne 1,5 litre kaynar su dklr. Buharn tmnden yararlanmak iin, ba byk bir havluyla rtlr ve 10 dakika kadar burundan soluk alnr. Gnde 2 kere uygulanabilir. Burun mukozas bir sre duyarl olaca iin, hemen ak havaya kmamak gerekir. *Ayn mendil ikinci kez kullanlmamaldr. Nane esans ile nemlendirilen bir mendil sk sk koklanabilir. Mentol, nezle virsnn lmcl dmandr. *Eski bir reeteye gre, gn boyunca pek ok kere, hafif tuzlu veya limonlu suyla burun temizlenebilir. *Nezle srasnda burun spreyine sarlan kii, kolaylkla bir kronik nezleye sahip olabilir ve en ufak bir hava cereyannda burnu akmaya balar. *Gnde en az bir kere ak havaya klmal veya souk suyla ykanmal veya ak pencere nnde jimnastik yaplmaldr. Ama yksek ate varsa, bu souk tedaviler yaplmaz. Souk algnl Souk algnl genellikle sknt verici bir rahatszlktr ve zaman geirilmeden tedavisine balanlmaldr. Hastalklarn ne anlama geldiini anlamak iin tipik bir rnek: Onlar daha ok, savalmas gereken bir eyler olarak grrz, organizmann dengesindeki bir sapma olarak deil! Bu uyarya dikkat edilmeli ve bedeni yeniden eski durumuna dndrebilecek yollar aranmaldr. Bedende bir virsn yaygnlaabilecei uygun bir ortam, bir dengesizlik olutuunda, souk algnlnn etkileri de hemen grlmeye balar. dnyamz salkl ve uyumlu olduunda ise, virs bombardmanna tutulsak bile souk algnlna kar direnebiliriz. Souk algnlnda atlmas gereken ilk adm, bedenin mukus retiminin (d ortamla balantl mukozalarn rettii adal sv) kaynaklar ile ilgilenmektir. Genellikle yaplmas gereken, mukus retimine katks olabilecek tm besin maddelerinin beslenme planndan karlmasdr (solunum sistemi blmndeki, smksel madde retimi ile ilgili beslenme biimine bakn). Eer kii, her k souk algnlna yakalanyorsa, byle bir beslenme diyetinin uygulanmas kanlmazdr. Atlacak ikinci adm ise, hastaln ifal bitkilerle tedavisidir. Genelde, nezleye kar kullanlan bitkilerin tm, souk algnlna kar da baaryla kullanlabilir. Her toplumun kendine zg bitkileri vardr ve hepsi de etkilidir. Benim zel harmanm, mrver iei, nane ve civanperemi eit karmdr. Bu ay, yanglara, nezleye kar etkili ve mukoza glendirici olan mrver iei, uyarc ve birikimleri zc etkisiyle nane, ter ve idrar arttrc etkileriyle civanpereminin oluturduu, ok ynl bir tedaviyi hemen balatr. Gnde en az 3 bardak ay, mmkn olduunca scak ve tatlandrlmadan iilmelidir. Eer hastann atei varsa, karma kuburnu ve hlamur eklenerek, terleme arttrlabilir. ifal bitkilerin ve zel beslenme diyetinin yan sra, C Vitamini almna da nem vermek gerekir. Hastaln tedavisi ve yinelememesi iin nlem olarak, C Vitaminin nemini yeterince anlatabilmek mmkn deildir. C Vitaminin kullanm dozaj hakknda deiik kanlar vardr. Bizim nerimiz, souk algnl belirtilerinin balamasndan rahatlama srecinin balangcna kadar, gn boyuna yayarak, gnde 2 g ve daha sonra gnlk 500 mg C Vitamini alnmasdr. Ayrca, bedenin baklk ve savunma sistemlerini glendirmek iin gnde 2-3 bardak srganotu ay iilmeli ve echinacea preparatlar eczaneden temin edilerek kullanlmaldr. Grip Belirtiler: Hzla ykselen ate, ba ars ve krklk, ksrk, burun aknts, st solunum yollarnda mukoza iltihab. Ar durumlarda kusmalar.

16

Normal seyreden bir grip 8 gn srer. Sonraki 8 gn sresince bedenin kendini toparlamasna yardmc olunmaldr, nk grip bedeni ok hrpalar! Grip balangcnda, arlara ve halsizlie kar, civanperemi, mrver iei, nane,mays papatyas eit karmnn ay, 2 saatte 1 bardak, mmkn olduunca scak iilmelidir. ayn tadn ac bulanlar, onu biraz meyan kk veya balla tatlandrabilirler. Grip tedavisinde, bedeni terletmek ok nemlidir. Yatak istirahatinde, limon ve bal kartrlm hlamur veya mrver iei ay, mmkn olduunca scak iilerek ter atmaya allmaldr. *Adaay, gargara yaplarak iilir. *Ekmek stne dilimlenerek yenen bolca soan, bedeni zararl maddelerden arndrr ve sinir sistemini glendirir. Savunma sistemini glendirmek iin, eczaneden temin edeceiniz echinacea preparatlarn kullannz. Bu preparatlar, nemli ruhsal ve bedensel yklere kar da savunma sistemini glendirir. *Ak havada bol spor yaparak, baklk sistemini glendirin. *Nezle ve souk algnlndan farkl olarak, gribe kar a yaptrabilirsiniz. Ama hep yeni grip virsleri salgnlara yol at iin, ann bile kesin bir korunma yntemi olduu sylenemez. Ama yine de, grip bedeni ok hrpalayan bir hastalk olduu iin, 60 yan stndeki gsz kiilerin a yaptrmas doru olur. Ayrca, kronik astm, kronik bronit, kalp kas zafiyeti, diyabet, baklk sistemi yetmezlii ve kanszlk durumunda da a yaptrmay dnmek gerekir. Ama, yumurta akna kar alerjisi olanlar adan yararlanamyorlar, nk grip alar tavuk yumurtasnda retiliyor! Uyar: Gerek grip, yatak istirahatinde ve doktor kontrolnde tedavi edilmelidir! Hastalk srasnda dinlenmeyerek kendini ar derecede yoranlar, kalp veya akcierlerde enfeksiyon oluabileceini unutmamaldrlar! Sinzit Belirtiler: Arada bir ba ars ve burundan rahata soluyamama duygusu. Gz altndaki ve gz stndeki blgelere bastrldnda, hafif veya ar basn ars. Sins iltihab eer hemen tedavi edilmezse, genellikle kronikleir ve sinzite dnr. Aadaki karm, ksa srede baarl olabilecek bir tedavi iin uygundur: Hatmi yapra, altnbaak, orman sarma eit karmnn ay, 2-3 saatte 1 bardak iilir. 1 tatl ka dolusu ince kylm bitki, 1 su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Ayn zamanda, enfeksiyonlara kar savunma gcn arttran echinacea preparatlar da, eczaneden temin edilerek kullanlmaldr. -Mays papatyas buu tedavisi ok eski ve etkisi kantlanm bir reetedir. Enfeksiyonu nler ve mukus birikintilerinin zlmesini salar. 1 litre suya 2 yemek ka dolusu papatya eklenir, ar atete kaynamaya balaynca ocaktan alnr. Ba ve gs byk bir havlu ile rtlerek, papatya buusu 10 dakika solunur. Tedavi sonras hemen ak havaya klmaz. -sve urubu ile nemlendirilen bir pamuk, yatar durumdaki hastann iltihapl sinsnn (veya sinslerinin) stne yatrlr. En az yarm saat olmak zere, uzunca bir sre beklenir. Olumlu sonu alnmas olasl yksektir. -Burun spreyleri balangta rahatlatc olabilir, ama uzun vadede burun mukozasnn kurumasna ve sonuta enfeksiyona elverili bir ortamn olumasna yol aar. -Sinsleri sklkla iltihaplanan kiiler, mutlaka bir uzman doktora bavurmaldrlar. -Sigara iilmemelidir! Duman, mukozaya ve onun koruyucusu kirpiksi uzantlara zarar verir, ayrca baklk sistemini zayflatr.

17

-Bedeninizi dayankl ve gl kln! zellikle kn ska ak havada yryler yapn. Sabahlar yaplan scaksouk-scak dular kan damarlarn glendirir ve bedeniniz soua kar duyarl olmaktan kurtulur. -Baklk sisteminizi glendirin! Bu konuda en nde gelen, echinacea bitkisinin preparatlar eczanelerden temin edilebilir. -Yeterli miktarda C Vitamini almaya zen gsterin! Bu vitamin, bedenin temizlenmesi ileminde bir numaradr. C Vitamini, portakal, kivi, limon ve maydanozda bol miktarda vardr. -Uzun sreli tedavilerde, smksel madde (mukus) retimini arttrabilecek besinlerden kanmal (solunum sistemi blmnde, smksel madde retimini arttran besin maddelerine bakn), diyet programna bolca soan ve sarmsak eklenmelidir. Saman nezlesi/Bahar nezlesi Saman nezlesi ve benzeri nezle trleri, baklk sisteminin tepkisi sonucu, alerjiye yol aan maddelerin (histamin) ar miktarda retilmesinden kaynaklanr. Bedenimizin neden bu tr duyarllklar gsterdii ise pek bilinemiyor. Acaba bir alerji onu aa karan maddelerin eseri midir, yoksa i dnyamzdaki baz gelimelerin bir sonucu mudur? Belki soyaekimden, lsz bir yaam biimine kadar varan eitli nedenlerin bileiminden kaynakland da varsaylabilir. Ama eer yaam biimi ll ve i dnya dengeli ise, soyaekimden kaynaklanan bir dayankszlk hibir zaman hastaln olumasnda etken olmayabilir! Sanrm, burada polen alerjisinin soyaekimle ilikisi hakknda ksa bir aklama yapmak gerekiyor. Belirli uyaranlardan etkilenecek biimde gelimi baz sinir ucu moleklleri (receptor molekl), gereinden fazla histamin retmeleri iin dokular yanltrlar. Yakn gemite bir ngiliz-Japon aratrma grubunun varm olduu sonuca gre, polen alerjisi olan kiiler, bu molekl annelerinden miras alrlarm. Yani, polen alerjisini babalarmzdan deil, yalnzca annelerimizden alyoruz. Sonu olarak, bu durum herhalde salt soyaekim saylamaz, ama belki anayaekim olarak betimlenebilir! -Saman nezlesi, aadaki bitki karmyla yattrlabilir veya tedavi edilebilir: Mrver iei 2 l, srganotu 2 l, hlamur 1 l, hindiba 1 l, ince kylarak kartrlr. 1 tatl ka dolusu bitki, 1 su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 2-3 bardak ay, tatlandrlmadan, n aralarnda veya a karnna iilir. Bu tedaviye, saman nezlesi mevsiminden 3-4 hafta nce balanrsa, mevsim nezlesiz geirilebilir. Ayrca, C Vitamini alnmal, bolca soan ve sarmsak yenmelidir. -Gn boyunca pek ok kere burun, souk suyla, tuzlu suyla, limonlu suyla,mays papatyas ay ile veya atkuyruu ay ile temizlenebilir. Doru uygulama: Avucunuzun iindeki svy burnunuza yaklatrn. Sonra bir burun deliini parmanzla tkayn, teki burun delii ile svy iyice ieri ekin. zellikle nezle belirtileri arttnda, bu ykamay yineleyebilirsiniz. Burun temizlenirken, hzla smkrlmemelidir. Uyar: Alerjik rahatszlklar astma yol aabilir! Ksa srede etkili olabilecek tedavilere ynelmek gerekir. Polip (burunda) Burun polipleri, ska grlen bir problem olabilir ve bedenin genel salk durumu gz nne alnarak tanya varlp, tedavi edilmelidir. -sve urubu ile nemlendirilen bir pamukla sk sk nemlendirildiinde, ksa srede yok olabilir. *Normal scaklkta atkuyruu veya ceviz yapra ay ile burun gnde pek ok kere temizlenir. Polip birka gn iinde yok olur. Burun kanamas Burun kanamas, bedende herhangi bir aksaklk olduunun bir iareti olabilir. Belki ok basit bir nedenden kaynaklanabilir, ama yksek kan basnc gibi nemli bir hastaln belirtisi de olabilir. Srekli kanamalarda mutlaka bir uzman hekime bavurulmaldr!

18

-Kanamaya kar, burun deliklerine pamuk doldurulur ve ba yukarda tutularak, baparmak ve iaret parma ile burun kanatlarna bask yaplr. Pek ok kanama, byle bir nlem sonucunda durabilir. Birka dakika boyunca srekli olarak pres yaplr ve azdan soluk alp verilir. Ba biraz ne emek gerekir, arkaya emek ise yanltr! -Burun kkne ve enseye yaplan souk kompresler kanamay azaltacaktr. Bu kompreslerin iine buz da koyulabilir. -Omurgann balad noktaya, yani ense kkne parmak ular ile yaplan dairesel masajlar, kanama sresini ksaltr. -Atkuyruu, ceviz yapra, mee kabuu ay, lklatrlarak buruna ekilir veya ayla slatlan pamuk burun yoluna sokulur. Bu bitkilerin etken maddesi olan tanenin, sktrc, salamlatrc etkisi sayesinde kanama sresi ksalr. Uyar: Eer burnunuzda kanamaya yatkn kan damarlar varsa, aspirine el srmemeniz gerekir! nk aspirin, kan sulandrr ve phtlamay nler. Salisilik asit ieren besin maddelerini azaltn, nk aspirinin de etken maddesi olan salisilik asit, kann phtlama zelliini olumsuz etkiler. Salisilik asit ieren besin maddeleri: Kahve, ay, badem, taze ve kuru zm, elma, kays, kiraz, eftali, erik, domates ve salatalk. Boaz Boazmz, kayna deiik organlarmzda olan hastalklarn saldrsna urayabilir. Bu organlar akcierler, burun, mide ve az ii olabilir. Boaz hastalklar, bademcik, yutak veya grtlak iltihab biiminde ortaya kar ve bedenin tmyle birlikte tedavi edilmesi gerekir. Bademcik iltihab tedavisi, bedenin bir btn olarak tedavi ediliine ok iyi bir rnek oluturur (bademcik iltihab blmne bakn). Bademcik iltihab (Tonsillitis) Bademcik olarak adlandrdmz beze dokusu, bir tr lenf dokusudur ve teki lenf bezleri gibi, bedeni enfeksiyonlardan korumakla ykmldr. Bir bademcik iltihaplanmas, onlarn bu grevi yaptklarnn ak bir gstergesidir. ifal bitkilerle yaplacak olan uygun bir tedavi, hem bedeni glendirecek, hem de bademcikleri grevlerini yapmakta destekleyecektir. ok gerekli olmadka bademcikler kesinlikle aldrlmamaldr (ama ounlukla aldrlr). Tedavide, bakterilerle savaabilecek adaay, kekiotu, mays papatyas gibi bitkilerin aylaryla ve limonlu suyla gn boyunca gargaralar yaplmal ve lenf sistemini temizleyici yourtotu, aynsafa gibi bitkiler, iten ay biiminde kullanlmaldr. Ayrca, enfeksiyonlara kar bedenin savunma gcn arttran, echinacea preparatlarnn kullanm da byk yarar salayacaktr. Bu preparatlar eczaneden temin edilebilir. -Boyuna uygulanan souk kompresler iltihab geriletir. 20x60cm boyutundaki bir tlbendi uzunlamasna katlayn ve souk suyla iyice slattktan sonra skn ve boynunuza dolayn. 15-20 dakika sonra kompresi tazeleyin. Bu tedavi gnde 2-3 kere yinelenebilir. -Ho deildir, ama etkilidir: Kompres iin kullandnz tlbendi kendi idrarnzla slatn (sabah idrarnn orta blm) ve kompresinizi yapn. Denenmi bir yntemdir ve arlar ksa srede sona erdirir. -ltihaba kar boaz souk tutmak gerekir. Kaymakl dondurma bu grev iin ok uygundur. -Sigara iilmemelidir! -Elden geldiince burundan soluk alp verilmelidir. Havadaki pek ok yabanc madde, daha uzun olan burun yolunda szlecek ve bademciklere ulaamayacaktr. -Baklk sisteminizi glendirin! Ak havada yryler veya spor yapn.

19

Grtlak iltihab (Larenjit) Bademcik iltihabna kar nerilen tedaviler, grtlak iltihabnda da geerlidir. Ama burada, lk adaay veya kekik ay ile yaplan gargaralar ok yararl olacaktr. Gz Gz hastalklar, kitabmzn ilgi alannn dnda kalyor. Ama, gzkapaklar ile ilgili hastalklar ifal bitkilerle tedavi edilebilir. Gzkapaklar ile ilgili tm tedavilerde ve baz gz hastalklarnda kullanlabilecek en ncelikli ve en etkili bitki kukusuz gzotudur. Gzotu, tm gz hastalklarnda, iten ve dtan yaplan tedavilerde kullanlabilir. Bitki, gzbebeini ve gzbebeinin evresindeki dokular da ok olumlu etkiler. teki etkili bitkiler srasyla: Aynsafa, rezene, adaay, atkuyruu, ayr ayr kullanlabilir. Bu bitki aylarna batrlan temiz bezler, kapal gzkapaklarnn stne yatrlr. Kompres sresi 15-20 dakikadr ve gnde 2-3 kere uygulanabilir. -Patatesin enfeksiyonu yattrc etkisi vardr. Halanm bir patates atalla iyice ezilir, 1 yumurta sars eklenir ve krem haline gelene kadar scak stle kartrlr. Temiz bir bezin stne bak srt kalnlnda srlr ve kapal gzkapaklarnn stne yatrlr. Sre 20 dakikadr. Gnde 2-3 kere uygulanabilir. -Keten tohumu, arpacn olgunlamasn ve iltihabn dlanmasn abuklatrr. Havanda hafife ezilmi 2 yemek ka dolusu ketentohumu, 2 su barda dolusu kaynar suya eklenir, 7-8 dakika kadar demlendirilirken, arada bir kartrlr. Ilklaan svya batrlan temiz bir bez, kapal gzkapann stne yatrlr. Sre 20 dakikadr. Gnde 2-3 kere uygulanabilir. Uyar: Ksa srede iyilemeyen gz hastalklar iin vakit geirilmeden doktora bavurulmaldr. Arpacn sklkla grlmesi, nemli bir hastaln, rnein eker hastalnn (diabetes mellitus) bir belirtisi olabilir.

20

Mide
Yemek ve imekte ly kardmzda en ar yk srtlanan organ midedir. Fazla alkol, fazla sigara, fazla aspirin ve yapay katkl besinler mideyi zorlayanlarn nde gelenleridir. Midenin balca grevi ise, besinleri ince barsan sindirebilecei kvama getirmektir ve bunu, salglad asitler ve ok etkili enzimler sayesinde baarr. Ama mideyi ele almadan nce yemek borusunu dikkatle gzden geirmemiz doru olur. Mide borusundaki yanmalar ve azda ekimsi bir tat oluturan geirmeler bir mide probleminin belirtileridir. Bu tr problemler mukoza koruyucu bitkilerle, rnein ebegmeci ve keten tohumu ile giderilebilir, ama yine de rahatszln nedeninin tehis edilmesi gerekir. Ayn biimde, yutkunma zorluklarnn da uzmanlarca gzden geirilmesi gerekir. Bu tr rahatszlklar genellikle sinirsel gerginliklerden ve korku hallerinden kaynaklanabilir ve erbetiotu, kediotu kk, yeil yulaf, lavanta gibi bitkilerin ay ile tedavi edilebilir. Sindirim aksaklklar (ndigestion) Sindirim aksaklklar olarak tanmlanan belirtilerin byk ounluu, lszce yemek alkanlndan kaynaklanr. Sindirim aksaklklarnda genellikle ar, ikinlik, mide yanmas ve benzeri belirtiler grlr. Bu belirtilerin nedenleri genelde drt guruba ayrlabilir. Zamansz yemek Bedensel ilevler belirli ritimler tarafndan belirlenir; mide ve tm sindirim sistemi de bu konuda bir ayrcala sahip deildir. Zamansz beslenmeyle bu ritmin bozulmas durumunda, sindirim aksaklklar oluur. rnein, vardiyal alan kiilerde bu tr rahatszlklar sklkla grlr. lsz ve hzl yemek Mideye ok fazla besin girdiinde (bir kerede veya gn boyunca), kapasitesinin stnde yklenmi olur ve grevini tam olarak yapamaz. Bu yklenme ayrca, tm sistemi etkileyebilecek mide problemlerinin olumasna yol aabilir. Genellikle beden yalarnda artma grlr. Besinler ok az inenerek ksa srede yutulduunda da problemler oluur. Besinler tam olarak sindirilemez ve sistemi sindirilmemi biimde terk ederler. Yanl beslenme Ortaya kan belirtiler yeterince ak olmasa bile, pek ok kiinin, belirli besinlere kar alerjiye yatknlklar vardr. Problem oluturabilecek tm besinlerden kesinlikle uzak durulmaldr. Bu tr besinlerin tipik rnekleri, yapkan albmin gibi tahl proteinleri ieren, bulgur veya rafine edilmemi buday unundan retilen ekmektir. nek st de ok etkili bir baka alerjendir. Sinirsel gerginlik Stres ve korku, mideyi ve tm sindirim sistemini dorudan etkiler. Tm bu etkenleri gz nne alarak, beslenmemizi ve yaam biimimizi gereine gre deitirebilirsek, sindirim aksaklklarn tedavi edebiliriz. Ayrca, iyilemeyi destekleyebilecek ifal bitkilerden de yararlanlabilir. Bu bitkiler, rahatszln nedenlerine gre seilmelidir. Keisakal, mideyi yattran ve her tr asit fazlalnn nne geebilen en nemli bitkidir. Mukoza koruyucu bitkiler de ok etkilidir. Ebegmeci ve keten tohumu bu konuda gvenilebilecek bitkilerdir. Sindirim yetersizliine kar, ac maddeler ieren, centiyane kk, eir kk ve pelinotu gibi bitkiler kullanlabilir.Gaz ikinliklerine kar, anason, rezene, frenk kimyonu, oulotu ve nane gibi bitkiler etkilidir.Sinirsel gerginliklere kar, sinir sistemini yattrc ama ncelikle gaz sktrc etkileri de olan, kediotu kk, erbetiotu, mays papatyas, lavanta, ve biberiye anmsanmaldr.

21

Mide mukozas iltihab (Gastritis) Sindirim aksakl gibi ilevsel mide rahatszlklar, organik bir hastala dntklerinde, ncelikle midenin i yzeyini saran mukoza tabakasnda iltihaplanma oluur. Herhangi bir enfeksiyondan veya baz besinlere kar oluan tepkilerden kaynaklanabilen bu iltihaplanma, ksa srede iyileebilir, ama uzun sreli (kronik) bir hastalk haline de gelebilir. Uzun sreli hastalklarn kayna, yanl beslenme, alkol, sigara ve stres olabilir. Genelde, bu nedenlerin birka bir arada bulunur. Gastrit tedavisinin temelini, zel bir diyet ve ifal bitki kullanm oluturmaldr. Diyet konusunda ncelikle dikkat edilmesi gereken husus, iltihaplanmalara yol aan veya olumu iltihaplanmalarn durumunu daha da ktletiren, uyarc maddelerden kanmak olmaldr. Kimyasal veya mekanik uyarclar ve s da gz nnde bulundurulmaldr. -ltihabik ortama ok kt etki yapacaklar iin, ok scak yiyecekler ve iecekler tketilmemelidir. ok souk yiyecek ve iecekler de benzer etki yapabilirler. -Kimyasal maddeler hastal dorudan etkileyebilirler. Sirke ve benzeri rnler ieren besinlerden ve turulardan uzak durulmaldr. Mide mukozasn ayn biimde olumsuz etkileyen alkoln her eidinden kanlmaldr. Ttn kullanm da hastal ktletirir, nk ttnn iindeki katrann nemli bir blm mideye ular. Bol baharatl ve yal yemekler de rahatszlklara yol aabilir. -Mekanik tahrie neden olabilecek besinlerden, rnein, yara stnde bir zmpara etkisi yapabilecek lifli besinlerden kanmak gerekir. Uygulanacak olan diyet daha ok yumuak besinlerden olumaldr; kara ekmek, fndk-fstk ve domatesten uzak durulmaldr. Ama hastalk atlatldktan sonra, salkl bir beslenme iin ok nemli olan posal ve lifli besinleri tketmeye kademeli olarak balamak gerekir. Aadaki bitki karmn ay da mide mukozasn yattrr ve iyiletirir: Meyan kk 2 lek, hatmi kk 2 lek, keisakal 1 lek, ebegmeci 1 lek, mays papatyas 1 lek. Kkler ve bitkiler ok ince kylarak iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Rahatszlk sona erene kadar, her yemekten sonra 1 bardak ay iilir. Eer rahatszla ikinlik de elik ediyorsa, karma 1 lek eir kk eklenir. Eer stres sz konusu ise, sinir sistemini glendirici olarak, 1 lek de kediotu kk eklenmelidir. Mide lseri Midenin urad zarar uzun sre fark edilmez veya ihmal edilirse, mide mukozasndaki yzeysel hasar, mukozann kas yapsn da tehdit etmeye balar. Mide mukozas, iinde bulunduu kt artlarla baa kamaz, asitler ve enzimler mide duvarna saldrarak sonuca ularlar. Bu sonu mide lseridir. Mide lserinin ifal bitkilerle tedavisi hi de karmak saylmaz ve ksa srede sonulandrlabilir. Ama rahatszlk belirtilerinin sona ermesiyle, sz edilen hastaln kesin tedavisinin birbiriyle kartrlmamas gerekir. ifal bitkiler belirtileri yattrarak tedavi srecini balatrlar, ama kesin tedavinin zamana ihtiyac vardr ve ancak yaam biimi kontrol altna alndnda gerekleebilir. Bir mide veya onikiparmakbarsa lseri olutuunda bilmemiz gereken gerek, yaam biimimizin dzensizlii veya lszl hakknda bedenimizin bizi uyarmakta oluudur. Neden belki yalnzca beslenmeden, belki alma ortamndan, zel ilikilerimizden veya sempati duyduumuz siyasi partinin baarszlklarndan kaynaklanabilir. ifal bitkiler mide lserini tedavi edebilirler, ama bedenimizin bize verdii dersten sonular kararak yaam biimimizi dzenleyemezsek, yeni lserlerden kurtulmamz pek kolay olmayacaktr. Tedavinin baars, zenle uygulanan beslenme diyetine ve ifal bitkilerin doru kullanmna baldr. Bu konuda baarl olabilecek bitki karm: Mays papatyas, hatmi kk, aynsafa, meyan kk, zencefil, eir kk. Hatmi kk ve meyan kk, mukoza koruyucu zellikleri asndan ncelikle nerilir ve mukozay tedavi edici zelliklere de sahiptirler. Papatya ve zencefil, zayf ve duyarl mideleri yattrr ve desteklerler. Aynsafa, yara iyiletirici olarak, lserin iyilemesine aktif katk salar. Eir kk, mideyi glendirir ve mide salglarn (az veya ok olsa da) normal dzeyde tutar. Eer hastalk nedenleri arasnda stres de varsa, kediotu kk veya erbetiotu bu karma eklenmelidir.

22

Bitkiler ok ince kylarak iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 8-10 dakika demlendikten sonra szlr. Yemeklerden yarm saat nce olmak zere, gnde 3 bardak ay, tatlandrlmadan ve scak iilir. Ar rahatszlklarda, tamamen posasz, yumuak besinler almaya zen gsterilmelidir. Ayrca midenin yknn daha da azaltlmas bakmndan, besinler elden geldiince az albmin ierikli olmaldr. Rahatszlklar azaldka, besinlerdeki posa ve albmin oran ve eitlilii de kademeli olarak arttrlabilir. Ttn ve alkolden uzak durmak ok nemlidir. zellikle ttn al nedeniyle sinirsel gerginlikler oluabilir ve bu durumda hastann durumu daha da ktleebilir. Ama ne olursa olsun, en dorusu, ttn(sigara) alkanlna bir an nce son vermektir. ncebarsak Besin maddelerinin pek ounun zmlenmesi, yaklak uzunluu 6 metre olan incebarsakta gerekleir. Bu nedenle, tm incebarsak rahatszlklar, tam beslenmeyi engeller ve yaamsal neme sahip baz maddelerin eksiklii kendini aka hissettirmeye balar. Onikiparmakbarsa lserinde de grld gibi stres, bedenin bu blmn byk lde etkiler. ncebarsak, sindirim sisteminin en uzun blmdr. Onikiparmakbarsa, jejunum ve ileum ad verilen blmden oluur. Onikiparmakbarsa lseri (Ulcus duodeni) Onikiparmakbarsa, incebarsan ilk blmdr ve midenin alt blmndeki (mide ile incebarsa ayran) pilor kapaknn karsnda balar. Bu kapakk, midedeki besinlerin incebarsaa aktarlmasn kontrol eder. Eer gerektii gibi almazsa, fazla miktarda mide asidi onikiparmakbarsana akar ve bu durum rahatszlklara yol aar. Yksek oranda asit ieren mide salglar onikiparmakbarsana aktnda, barsak duvarlarnda oluan tahriler veya iltihaplanmalar zamanla lsere dnebilir. Mide kapakndan fazla miktarda mide asidinin onikiparmakbarsana aknn eitli nedenleri olabilir. En nde gelen nedenler ise, kapakn alma ritmini bozan, stres ve gerginliklerdir. hayatnda yaanan rekabet ortam, stres ve gerginlikler gz nne alndnda, yine de pek az kiinin onikiparmakbarsa lserinden rahatsz oluu artc bir durumdur. Bu lser tr ynl bir tedavi gerektirir: ifal bitki tedavisi, beslenmede deiiklikler ve hastala yol aan nedenlerle ilgilenmek; yani genelde karlalan stres ve gerginlik yaratan nedenlerden kanmaya almak. ifal bitkilerle tedavinin deiik etkileyi biimleri vardr. lserin ve lseri evreleyen dokunun tahrilerden korunabilmesi iin, mukoza koruyucu zellikleri ieren ilalar gerekir. Ama bu mukoza koruyucu ilalarn ayn zamanda yara iyiletirici zellie sahip olmalar daha da iyi olacaktr. Hatmi kk ve karakafesotu yapra bu zelliklere sahiptirler. Mukoza koruyucu ve yattrc olarak keten tohumu, barsak hcrelerinin tedavisini destekler. Mee kabuu veya ceviz yapra, barsak mukozasn sktrr, glendirir ve iltihaplardan arndrr. nce barsak lserine genellikle bedensel bir gszlk ve hareketliliin azalmas da elik eder, nk lserden kaynaklanan zehirli maddeler kana veya lenf svsna karabilir. Bu olasla karlk da, kan temizleyici ve lenf sistemini glendirici ilalar, rnein yourtotu ve echinacea kullanlmaldr(lkemizde tannmayan echinacea kk yerine, standart echinacea preparatlar eczanelerden temin edilebilir ve kullanlmas ok deerli katklar salayacaktr). Bu artlara gre yaplabilecek en etkili karm: Hatmi kk 2 lek, karakafesotu yapra 2 lek, keten tohumu 1 lek, mee kabuu 1 lek, yourtotu 1 lek (karakafesotu yerine srganotu, mee kabuu yerine de ceviz yapra kullanlabilir). ok ince kylarak llr ve iyice kartrlr. Yarm tatl ka dolusu bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10-15 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 3 bardak ay, yemeklerden yarm saat nce iilir. Ayrca burada, mide ve incebarsak lseri tedavisinde ok baarl olduu bilimsel anlamda kantlanm olan lahana da kullanlmaldr. Lahanadaki bu etken madde, anti ulkus faktr olarak bilinen, ama ayn zamanda da bir vitamin olduuna inanld iin, U Vitamini olarak adlandrlan maddedir. lser tedavisinde, taze lahanann mutfak robotunda sklm zsuyundan gnde 1 litre kadar, hafif diyet yemeklerinden sonra olmak zere iilir. Baz duyarl bnyelerde gaz oluumuna neden olabilir, ama lahana zsuyuna bir miktar rezene veya frenk kimyonu ay eklendiinde, bu problem de zlm olur. Belirtiler devam ettii srece, posa ve albmin oran dk besinlerle beslenmeye zen gsterilmelidir. Belirtilerin azalmas orannda, adm adm tam beslenmeye geilebilir. Hastaln en youn aamasnda, yulaf unu ile hazrlanan lapalar hem besleyici, hem de lseri evresindeki mukoza dokusunu koruma altna alr ve yattrr. Stres ve gerginlik durumlarnda, sinir sistemini yattrc ilalarla ksa sreli tedaviler uygulanmaldr. Bir lser oluturmakla bizi uyaran bedenin bu tepkisinin mutlaka doru yorumlanmas gerekir. Tarafsz bir iebak sonucunda kii, anlamsz ve bo bir yaam srdrp srdrmediini anlayabilir. Anlaml bir yaam srdrebilme yolunda karlalacak problemlerin zm iin, pek ok yntemden, rnein basit geveme yntemlerinden psikoterapiye kadar yararlanlabilir.

23

Kediotu kk ve mays papatyas eit oranda kartrlarak, gerginlik halini ortadan kaldran etkili bir yattrc ay hazrlanabilir. Ayrca, lavanta, hlamur ve oulotu da bu ama dorultusunda kullanlabilecek bitkilerdendir. ncebarsak iltihab (Enteritis) ncebarsa etkileyen iltihabik bir sretir. ncebarsan bir blmnde veya tmnde grlebilir. Etkiledii blm, onikiparmakbarsa iltihab(Duodenitis), babarsak blm iltihab(Jejunum) veya incebarsan son blmnn iltihab(leitis), ayn yntemle tedavi edilebilir. Bu tedavi yntemi ise, onikiparmakbarsa lserine kar uygulanmas nerilen yntemdir. Bu bitki karmna srganotu da eklendiinde, iltihaplanma ve ar sreci ksalr. zmleme problemleri (kt ve yetersiz sindirim) Besinlerin tmnn veya yalnzca bazlarnn (rnein minerallerin) incebarsak tarafndan zmlenememesi hali, yaygn ama genellikle tehis edilemeyen bir aksaklktr. Bu durum, beslenme yetersizlii belirtilerine, belirgin mineral ve vitamin yetersizliine, kanszla ve kilo kaybna, karn arlarna veya tehisi kolay olmayan hastalklara yol aabilir. Bu zmleme yetersizlii genellikle, baz besin maddelerine kar oluan alerjik tepkilerin, barsak mukoza hcrelerini olumsuz etkilemesinden kaynaklanr. Bu tr alerjiler, rnein tahl alerjisinden kaynaklanan karn hastalklar gibi belirgin olabilir veya hibir belirti vermeyebilirler. Ama zmleme yetersizlii ile ilgili en kk bir kuku duyulduunda, alerjiye neden olabilecek besinlerin tketilmesine son vermek gerekir. Pek ok besin maddesi alerjilere neden olabilir, ama artk, genelde alerjilere yol aan drt besin maddesi grubu ok iyi biliniyor. Yapkan albmin ieren besin maddelerinden, zellikle rafine edilmemi tahl rnlerinden kanmak gerekir. St ve peynir, tereya gibi st rnleri de oklukla alerjilere yol aarlar. Yumurtann yan sra, eker ve ekerli rnlere de dikkat edilmelidir. Sz edilen bu besin maddeleri beslenme programndan 2-3 hafta boyunca karlp, olas deiikliklerin gzlemlenmesi gerekir. Eer olumlu deiiklikler saptanrsa, alerjiye yol aan besin maddesi veya maddeleri beslenme programndan tmyle karlmaldr. Hibir sakncas olmayan bu basit yntemle alerjiler kontrol altna alnabilir. Barsak mukoza hcrelerinin yattrlmas, tedavi edilmesi veya yenilenmesi iin, ifal bitkilerden yararlanlabilir. Ebegmeci, keten tohumu, aynsafa, mays papatyas, hatmi kk gibi bitkiler, mukoza koruyucu ve yattrc olarak kullanlabilir. ltihap giderici ve mukoza glendirici zellikleri ile, ceviz yapra, mee kabuu, eir kk kullanlabilir. Ayrca bu amala, taze elma suyu bolca iilebilir. Gaz oluumunu nleyici veya gaz sktrc olarak, rezene, frenk kimyonu, mays papatyas ve erbetiotu anmsanmaldr. Her eyden nce de, barsak iltihabna kar korunabilmek iin, echinacea preparatlar kullanmnn en etkili yntem olduu unutulmamaldr. Kalnbarsak Kalnbarsan balca grevi, suyu ve mineralleri emmektir. Besin maddeleri, incebarsakta zmlendii iin, kalnbarsakta hemen hemen hi veya ok az zmlenir. Krbarsak iltihab (Appendicitis) Krbarsak apandisinin kronik ya da akut iltihabdr. Bir nbet biiminde birden ortaya kan akut apandis iltihab mutlaka tbbi mdahale gerektirir; aksi halde, apandis duvarnn yrtlmas sonucunda, karn zar iltihab(Peritonitis) oluabilir ve bu durumda lm tehlikesi sz konusudur. Kronik bir krbarsak iltihabnn belirtileri ise, yksek ate, mide bulants ve bazen kusma eliinde zaman zaman grlen, karnn alt sa blmndeki arlardr. Bu kronik rahatszlk, u bitki karm ile tedavi edilebilir: Brtlen yapra, mays papatyas, kekik, srganotu ok ince kylr ve eit oranda iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka dolusu bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 8-10 dakika boyunca az kapal durumda demlendikten sonra szlr. Gne 3-4 bardak bitki ay, a karnna veya n aralarnda iilir. Ayrca, iltihabn kurutulmasnn hzlandrlmas iin, echinacea preparatlar (draje veya tentr) kullanlmaldr. Blgedeki gerginlii azaltmak ve ary yattrmak iin de, st iinde piirilen adaay yapraklar, bir tlbendin iine yatrlarak, dayanlabilecek scaklkta kompres olarak, yatakta uygulanr. Hastala genelde kabzlk elik ettii halde, mshil ilac kullanmndan kanlmaldr, nk durumu ktletirebilir. Ani krizlerde doktora bavurmak gerei kesinlikle unutulmamaldr!

24

Kalnbarsak iltihab (Kolitis) Kolit, sindirim sisteminin bu organnda en sk grlen hastalktr. Younluu ve belirtileri, iltihaplanmann derecesine baldr. Belirtiler kiilerin zelliklerine gre deiebilir ama genelde, ishal ve kabzlk arasnda srekli deiimler, hareketliliin azalmas ve depresyon sklkla grlr. iddetli arlara yol aabilen bu hastalk, ifal bitki kullanm ve uygun beslenme diyetleri ile ksa srede tedavi edilebilir. Uygun bitki karm aadaki gibi olabilir: Hatmi kk 2 lek, civanperemi 2 lek, mrver iei 1 lek, mays papatyas 1 lek, aynsafa(veya srganotu) 1 lek. Bitkiler ok ince kylarak llr ve iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka dolusu bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 8-10 dakika st kapal biimde demlendikten sonra szlr. Gnde 3-4 bardak bitki ay, a karnna veya n aralarnda iilir. Ayrca, gnde 6 yudum eir kk ay, yemeklerden nce ve sonra birer yudum olmak zere iilmelidir. Taze lahana zsuyu kullanm da tedavi sresinin ksalmasna ayrca katkda bulunabilir( onikiparmakbarsa lseri blmne bakn). Barsak mukozasn sklatrc, glendirici olarak, mee kabuu veya ceviz yapra ay da kullanlabilir. Ayrca, iltihabn kurutulmasnda balca rol stlenebilecek olan, echinacea preparatlarnn kullanm da ihmal edilmemelidir. Hastaln nedenleri arasnda stres ve korku da bulunuyorsa, bitki karmna, sinir sistemini yattrc bitkilerden kediotu kk, sar kantaron ve hlamur da eklenebilir. Alerjen etkileri veya ierdikleri katk maddeleri nedeniyle barsaklar tahri edebilecek besinlerden kanmak gerekir. Fiziksel tahriler de, posal ve lifli besinlerden kanlarak nlenebilir. ilek ve brtlen tr meyveler, fndk-fstk tr kuruyemiler ve (lahana tr) lifli sebzelerin yemeklerinden veya salatalarndan kanlmaldr. ok scak ve ok souk yiyeceklerden ve ieceklerden de (scak ay-kahve, dondurma, bira) kanlmal, alnan tm besinlerin beden ssna uygun olmasna zen gsterilmelidir. Alkol, sirke ve turular, etkili baharatlar ve peynirler, yada kzartlm yemeklerden uzak durulmaldr. nek st ve st rnleri, kalnbarsakta alerjiye yol aan balca besinlerdendir. Kahve ve fazla yal et rnlerinden de kanlmaldr. Eer st imek ille de gerekiyorsa, kei st veya soya st kullanlmaldr. Yenebilecek besin maddeleri ise, yumurta, hafif ve kolay sindirilebilen et trleri, balk, karacier, kmes hayvanlar, orbalar, az pimi sebze ve meyveler (muz i yenebilir), rafine edilmemi beyaz un rnleri, ince tlm tahl rnleri ve en bata gelen diyet yemei olarak, yulaf lapas. Gn boyunca pek ok kere azar azar yemek, gnde 3 kere fazlaca yemekten daha dorudur. Akut iltihap sresince bu diyetin uygulanmas gerekir. Belirtiler azaldka, posal ve lifli besinler kademeli olarak beslenme programna alnabilir. Tahri edici kimyasallar ve alerjiye yol aan besinler, beslenme programndan tmyle karlmaldr. Divertikl iltihab (Divertikulitis) inde yaadmz uygar dnyada genellikle tketiciye sunulan salksz beslenme biimleri nedeniyle, zellikle barsak duvarlar hastalklara yatkn hale gelmitir. Bu zafiyet, barsak duvarlarnda, divertikl ad verilen, kese biiminde kntlar olumasna yol amaktadr. En ok grld yerler ince ve kalnbarsaktr. Genelde kk ve az sayda kesecikler olumakta, ama bazen de ok sayda ve byk keseler oluabilmektedir. Bu keseler genelde pek az veya hibir skntya yol amayabilirler, ama bir iltihap oda haline gelebilir ve ilerinde atk maddeler biriktirebilirler de. Bir iltihaplanma baladnda, bol posal veya sindirimi mmkn olmayan (rnein domates kabuu) maddeler arlara ve rahatszlklara yol aabilir.Divertikl iltihaplar, bir ifal bitkiler karm ve beslenme diyeti uygulamasyla tedavi edilebilir. Etkili bir karm aadaki gibi olabilir: Isrganotu 2 lek, hatmi kk 2 lek, mays papatyas 1 lek, eir kk 1 lek, civanperemi 1 lek. Bitkiler ayr ayr ok ince kylarak llr ve iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika boyunca st kapal olarak demlendikten sonra szlr. Gnde 3 bardak ay, yemeklerden yarm saat nce, tatlandrlmadan iilir. Divertikl iltihabna gaz ikinlii de elik ediyorsa, karma 1 lek zencefil, rezene veya frenk kimyonu da eklenebilir. Kabzlk durumunda ise, 1 lek de sinameki yapra eklenir. Diyet konusu ise ilgintir: Hastalk posasz ve lifsiz besin tketiminden kaynakland halde, akut iltihap durumunda, posal ve lifli besinlerden kanmak gerekir, nk bunlar hastaln durumunu ktletirebilirler. Uygulanacak beslenme diyeti, daha ok mukoza koruyucu, rnein yulaf lapas tr besinlerden olumaldr. Ancak iltihaplanma kontrol altna alndktan sonra normal bir beslenme program uygulanmaldr. Divertikl iltihabnn kontrol altnda tutulabilmesi ise, ancak doal ve salkl bir beslenme biimiyle mmkndr.

25

Basur (Hemoroit) Basur, dzbarsan(rektum) ve ansn ok rahatszlk verici bir hastaldr. Dzbarsan iinde veya ansn dnda oluabilir. ifal bitkilerle iten ve dtan yaplan tedavilerde genelde baarl sonular alnabilir. Ama her eye ramen, hastaln kaynann tehis edilerek ncelikle tedavisi arttr. Eer bu temel tedavi yaplmazsa, basurlar hep yeniden oluacaktr. Hastaln nedeni, ncelikle, daha nceki blmlerde ele aldmz, kronik kabzlktr. Hastaln olumasndaki ikinci nemli neden ise, karacier fonksiyon bozukluklardr. Ayrca gebelik dneminde altkarnda kan dolam yetersizliinden, hareketsizlikten veya imanlktan da kaynaklanabilir. Kan damar duvarlarnn kaltmsal zayfl nedeniyle de basur memeleri oluabilir. Bu memelerin patlamas sonucunda ak krmz renkli kan grlr. Bu kann gerekten de basurdan kaynaklanp kaynaklanmadnn bir uzman doktor tarafndan mutlaka tehis edilmesi gerekir. Bylece, kt karakterli bir hastalk kukusundan da kurtulunmu olur. Doktora gitmekten ekinmek hibir yarar salamaz, ama kt karakterli hastalklarn erken tehis edilebilme ans elden karlm olabilir. Uzun sre oturulduunda, oturulan blgeye kan hcum eder. Bu durum, kabzlkla birlikte basur oluumuna yol aar. Acaba bu duruma kar neler yaplmaldr? Ak havada yry veya hafif sporlar ve yzme, altkarn blgesinin kan dolamn uyarr. Ayrca kabzla kar da nlemler alnmaldr. Buday kepei, keten tohumu unu, siyah ekmek, bal, bol miktarda sebze ve pirin harikalar yaratabilir. Ans kaslarn altrnz. Bylece damarlarda birikmi olan kan databilirsiniz: Gnde pek ok kere, ans kaslarn birka saniye boyunca sknz ve bu hareketi en azndan 20 kere yineleyiniz. Her dklamadan sonra ans bol suyla ykayp, yumuak tuvalet kad ile kurulaynz. Souk suda oturma banyolar, mays papatyas ve atkuyruu kaynama suyu ile hazrlanan souk oturma banyolar rahatlatcdr. Basurlar, zellikle karacier hastalklar ile birlikte grldnde, baka bir adan ele alnmaldr. rnein siroz hastalnda olduu gibi, karacierde kan birikimi olutuunda, kan basnc barsaklara doru ynelir ve dzbarsak damarlar kanla dolarak ier. Kap toplardamarnda (vena portea) oluan bu yksek basn nedeniyle, ans mukozas yzeyinde veya ans kanal iinde basur memeleri oluur. Basurlarndan kurtulmak isteyen kii, bu oluumun kaynan aratrmal ve belki de kap toplardamarnda oluan basncn azaltlmas ynnde admlar atmaldr. Bu konuda tabii ki bir uzman doktorun grnn alnmas gerekir. Uygulanacak olan tbbi tedavi, basit bir yntemle de desteklenebilir: Sabah ve akam yemeklerinden nce 10-15 damla atkestanesi tentr, biraz suya kartrlarak alnr. Kan birikimlerinin harekete geirilmesi iin, hindiba ay gnde 2-3 bardak iilebilir. Lokal tedavi olarak, mee kabuu veya ceviz yapra kaynama suyu ile uygulanan lavmanlar veya kompresler ok byk rahatlklar salayabilir, ama nce barsaklarn boaltlmas gerekir. Baka bir tedavi biiminde de uzun sre boyunca, gn ar deiimle, beyaz ballbaba yapra, ahududu yapra veya brtlen yapra ayndan gnde 2 bardak iilir. Ayrca, uzun sreli kullanmlarda civanperemi ay da kendisini kantlamtr. Rahatszlklar sona erene kadar bu ay krlerinin srdrlmesi gerekir. Tuzlu suyla hazrlanan mays papatyas buu banyosunun stnde 10-15 dakika kadar oturduktan sonra, kantaron ya emdirilmi bir pamuk, bzgen kasn sonuna kadar ulamak zere, ansten ieri sokulur. Bylece, dklamada rahatlk salanm ve olas mukoza atlaklar nlenmi olur. Anse srlebilecek veya kompresler yaplabilecek bir merhemi herkes hazrlayabilir: 100g iyanda 20g kurutulmu obanantas ksaca kzartlr ve serin bir yere kaldrlr. Ertesi gn ya tekrar stlr ve tlbentten geirilerek szlr. Buzdolabnda saklanmaldr. Uzun sreli uygulamalar: Isrganotu, ahududu veya brtlen yapra ay, dnml olarak ve balla tatlandrlarak iilebilir. Bolca iek bal tketimi yararl olur. Veya hindiba, srganotu, sinirliot eit karmnn ay gnde 3 bardak iilir ve ayn zamanda da atkuyruu veya atkestanesi yapra oturma banyolar alnabilir. Karacier ve Safrakesesi Karacier, insan bedenindeki en byk organdr ve tm fiziksel ilemlerde dorudan veya dolayl olarak pay sahibidir. Sindirim sistemindeki ilevi ise ok nemlidir; rnein, safra svlarnn onikiparmakbarsa yoluyla sindirim sistemine girmesini salar. Bu olaanst organla ilgili ayrntlara girmekten ok, ksaca onun ilevlerine deinerek, salkl bir karacierin bedenimiz iin ne denli nemli olduunu anlamaya alacaz. Karacier, karbonhidrat metabolizmasna katlr ve kan ekeri dzeyini denetleyen en nemli organdr. Protein metabolizmasnda aminlerin uzaklatrlmas(Deaminasyon), amin grubunun yer deitirmesi(Transaminasyon), aminoasit dnm, protein bireimlenmesi (albmin, fibrinojen, protrombin ve kan phtlamasnda rol oynayan teki etkenler), protein metabolizmasnn son rn olan re bireimlenmesi gibi grevleri stlenmitir. Ya metabolizmasnda ise, trigliserit, fosfolipit ve kolesterol bireimlenmesi karacier tarafndan gerekletirilir. Bunlara ek olarak karacier, vitamin metabolizmasna da katlr. Bu etkinlikleri erevesinde, ncelikli olarak bir

26

artma organ ilevini de stlenmitir. Metabolizma sreci sonunda aa kan ya da dardan alnan (ila, zehir) zararl maddelerin bedenden atlmas karacierin etkinlii ile gerekleir. Bu etkinlik hormonlarn, zellikle de strojen gibi steroit hormonlarn bedenden atlmasn salar. Karacier hastalklarnda bedenden atlamayan strojen, erkeklerde kadnlama belirtilerinin grlmesine yol aar. Salkl karacier, baklk sistemine de etkin bir biimde katlr. Bu olaanst organ, uyuturucular, kimyasal maddeler, evresel zehirler, yapay besin katklar ve tehlike yaratabilecek her trl zararl maddeden arndrr bedenimizi. Karacieri en fazla yoran da, ncelikle bu tr ilevlerdir. zetlenerek belirtilmeye allan bu birka rnek, salkl bir kan yaps, i salgbezi sistemi, sindirim ilevi ve genel metabolizma asndan karacierin neminin anlalmasna yetecektir. eitli bedensel ilevle yakndan bantl olduu iin, her tr aksaklk ve hastalk, karacieri ve onun ilevlerini etkiler. Bu balamda, karacierin herhangi bir ilevsel aksakl da bedenin herhangi bir yerinde belirtiler gsterir, rnein deri problemleri gibi. Karacier glendirici bitkilerle karacier desteklenebilir. nem srasna gre bu bitkiler: Devedikeni tohumu, hindiba, kara turp, mbarekdikeni, civanperemi, krlangotu, eir kk, pelinotu, kk kantaron, mays papatyas, adaay, srganotu, frenk kimyonu. Belirgin bir hastalk sz konusu olmasa bile, genelde karacierin desteklenmesi gerekir. Karacier kkenli ilevsel aksaklklarla ska karlalr. Halk arasnda, ilkbahar temizlii anlamnda uygulanan ifal bitki krlerinde kullanlan bitki karmlarnn temelini, karacieri uyarc ve glendirici bitkiler oluturur. Bylece karacier, vitamin asndan pek zengin olmayan klk besinlerden sonra, ilkbaharda temizlenir, glenir ve genel sal kolaylkla destekleyebilecek gce ular. Gelimi lkelerde beslenme biimi yl boyunca her mevsimde dengeli ve besleyici olabilir, ama tketilen bu besinler genellikle kimyasal maddelerle zehirlenmi olur ve bu durumla baa kabilmeye alan organizma etin problemlerle karlar. Bu yzden, yln her mevsiminde bir bedensel ilkbahar temizlii yaplmaldr. ncelikle yaplmas gereken, karacieri ve tm sindirim sistemini, centiyane kk, eir kk, pelinotu gibi, ac maddeler ieren bitkilerle desteklemektir. Yukarda belirtilmi olan, karacier glendirici bitkilerle, karacier bilinli olarak temizlenmelidir. Bu bitkiler arasnda, geni etki alan ve basit kullanm biimi nedeniyle, hindiba ve kara turp n planda gelir. Hindiba kk ve yapraklar, ayn zamanda bbrekleri uyararak, bu organn da yardmyla tm bedenin temizlenmesini salayabilen, olaanst bir karacier glendiricidir. Karaciere uygulanan bu tedavi srasnda, mide de centiyane kk, kk kantaron, mays papatyas gibi bitkilerle glendirilmelidir. Ayn dorultuda, sistemin desteklenmesi gereken teki organlar da gz nnde bulundurulmaldr. Etkili bir karacier glendirici bitki karm: Hindiba 2 l, civanperemi 1 l, eir kk 1 l, adaay 1 l, mays papatyas 1 l. Bitkiler ok ince kylarak llr ve iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Yemeklerden sonra 1 bardak olmak zere, gnde 3 bardak ay iilir.
Karacier ve safrakesesi diyeti

Karacier ve safrakesesi ile ilgili her trl problemde, kat bir beslenme diyeti uygulanmas kanlmazdr. Bu tr bir diyetle varlan ncelikli sonu, sindirim nedeniyle oluacak ykten karacieri korumak ve gereksiz arlarn olumasn nlemektir. Bu tr bir diyetin temel kurallar ise olduka basittir: Yada ve atete kzartlanlarn tm, ar salal yal yemekler ve ya, alkoll ikiler, turular, konserveler kesinlikle tketilmemelidir. Sarlk (kterus) Sarlk bir hastalk deil, bir hastalk belirtisidir. Belirttii hastalk ise, herhangi bir nedenden tr karacierde biriken safrann kana karmaya balam olmasdr. Bu oluumun nedeni, youn kimyasal madde alm, bir enfeksiyon veya organik bir bozukluk olabilir ve uzman doktor bu nedeni tehis ederek tedaviyi balatr. Bu rahatszl balatan neden ne olursa olsun, sarlk srecinin ksalmasn salayabilecek bitki karmlar ile tbbi tedavi desteklenebilir: Hindiba 2 l, aynsafa 2 l, rezene 1 l, pelinotu bir l, andzotu kk 1 l, devedikeni tohumu 1 l. Bitkiler ve kkler ok ince kylr, llr ve iyice kartrlr. Bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr ve balla tatlandrlr. eker hastalar tatlandrmaz. Sarlk devam ettii srece, 2 saatte bir yarm bardak iilir.

27

Safrakesesi iltihab ok ac ektirebilen bu hastalk, ifal bitki tedavisine genelde ok olumlu yant verir. Karacier ve safrakesesi beslenme diyetine bu durumda da kesinlikle uyulmas gerekir. ltihab ve ary yattrc bitki karm aadaki gibi olabilir: Hindiba(kk ve yaprak) 2 l, hatmi kk 2 l, srganot 1 l, pelinotu 1 l, civanperemi 1 l, nane 1 l. Bitkiler ve kkler ok ince kylarak llr ve iyice kartrlr. Bir yemek ka dolusu bitki, akamdan 1 bardak souk suya eklenir, ertesi sabah szlr ve gn boyunca yudumlanarak iilir (gn boyunca 2 bardak da olabilir). Kara turp zsuyu, safrakesesi ve safra yollar iltihabn yattrabilir. Balangta, gnde 100g taze sklm kara turp zsuyu gn boyuna yaylarak yudumlanr ve kademeli olarak 300ga kadar karldktan sonra, yine kademeli olarak 100ga dnlr. Bu zsu kr 14 gn iinde tamamlanr. Kara turp zsuyu her gn taze hazrlanr. Ayrca, safrakesesi blgesine uygulanan sve urubu kompresleri, zellikle ar krizlerinde fevkalade rahatlatc olabilir. Tedavi sresinin ksaltlabilmesi iin, Echinacea preparatlar kullanm ok yararl olacaktr. Safrakesesi talar Safrakesesi talarnn oluum aamalar ve nedenleri henz yeterince akla kavuturulamamtr. Baz durumlarda ifal bitkilerle neredeyse hibir arya yol amadan, talarn drlebilmesi salanabilir. Ama bu tr tedaviler srasnda, yerinden memnun baz iri talar da harekete geip, safra yolunu tkayabilirler. Hal byle iken, yine de doktor onay ile, baz yntemler denenebilir. Rendelenen kara turp balla kartrlarak, bir kabn stne yerletirilen szgece aktarlr. Bir sre sonra ball turp zsuyu alttaki kaba szlmeye balayacaktr. Gn boyuna yayarak, turp suyu kakla iilir. Rahatlama hissedildike turp suyu iimi de kademeli olarak azaltlr. ki tatl ka dolusu ince kylm srganotu, 1 bardak stte 2-3 dakika hafife kaynatlr, 10 dakika boyunca demlendirilir ve szlr. Gnde 2 bardak srgan st, sabahlar ve akamlar iilir. Zeytinya kr de rahatlatcdr. Sabahlar a karnna nane ay ile az iyice alkalanr, sonra 1 yemek ka dolusu zeytinya biraz limon suyu ile birlikte iilir ve hemen ardndan da scak nane ay iilir. Ardndan da, safrakesesi blgesine yarm saat sreli kuru-scak kompres uygulanr. Zeytinya her gn 1 kak arttrlr ve altnc gn 6 kak zeytinya ile kre son verilir. Bu krn ayda bir uygulanmas nerilir. Soan zsuyu da yardmc olabilir. ri bir soann zsuyu karlr ve iine biraz pudra ekeri eklenir. lk gn, bu ekerli soan zsuyundan saat banda yarm tatl ka, ikinci gn 2 saatte bir 2 tatl ka, nc gn 3 saatte bir yarm tatl ka iilir. Bu kr aralklarla yinelenebilir. Safrakesesinden kaynaklanan arlara ve mide bulantlarna kar en etkili ila, nane aydr. Eer sinir sistemi de stres altnda ise, kediotu kk gibi sinir sistemini yattrc bitkilerin kullanlmas doru olur.

28

Solunum Sistemi Soluduumuz hava yoluyla, her tr evresel etkiyle dorudan iliki kurmu oluruz. Yaamn soluunu iimize ektiimizde, bu havay tm insanlarla, yeryzndeki tm canllarla paylam oluruz. Solunum yoluyla, aalarla ve denizlerle btnleiriz. Bir dakika boyunca 10-15 kere soluk alrz. Her gn binlerce balonu iirebilecek kadar havay kullanmamz gerekir. Bylece beden, yaam kayna oksijeni havadan alr ve kanda olumu olan karbondioksiti hava yoluyla dar atar. Soluduumuz havann yalnzca bete biri oksijendir. Bedenimiz, yaamn srdrebilmek iin bu elemente muhtatr, nk yaam iin zorunlu kimyasal enerjiyi ancak onun sayesinde salayabilir. Pek ok hcre, bir sre oksijensiz kalabilir, ama baz hcrelerin oksijen gereksinimi sreklidir. rnein, beyin hcreleri oksijensiz kaldklar birka dakika sonunda lrler ve bu lmn geriye dn yoktur. Solunum ve dolam sistemleri, beden hcrelerinin oksijenle beslenmesinden sorumludurlar. Soluk alp verme ritminin dzenlenmesi ise beyinde programlanr. Aldmz her solukla, gerekli yaam enerjisini iimize ekeriz. Bu nedenle, gaz dei tokuunun engellenmesine yol aan solunum problemleri, bedensel canlln azalmasna, metabolizma sorunlarnn artmasna ve dokularn ykmna yol aar. Solunum sisteminin ilevi ve oluum biimi, uyum ve btnln karmak, ama gzel bir rneini oluturur. Solunum hastalklarna kar nlemler Yalnzca beslenmemiz deil, solumamz da bizi biimlendirir. Solunum yalnzca baka organlar ve sistemleri etkilemekle kalmaz, hastalklara da yol aabilir. Beden bir btn olduuna gre, bu etkileimin ters ynde gereklemesi de olasdr. Akcier tedavisinde, dolam sisteminin durumu da gz nnde bulundurulmaldr. Kalp ve dolam sistemi hakknda rendiklerimiz, akcierler iin de nemlidir. Bu dorultuda, sindirim sisteminin ve zellikle dklama organlarnn durumuyla da ilgilenmek gerekir; nk akcierler, barsaklarn, bbreklerin ve derinin grevini, yani bedende oluan atklarn dklanma grevini paylar. Bu organlardan herhangi birinde bir problem olutuunda, beden, teki organlara daha fazla grev ykleyerek, dengeyi salamaya alr. Ama, atklarn dklanmasnda akcierlerin rol snrldr. rnein, barsaklardaki bir tkankla akcierler zm retemez. Doku ortam srekli olarak oksijenle beslendiinde, pek ok hastalkl doku deiiklikleri nlenmi olur. Kan dolam yoluyla dokulara tanan oksijenin miktar ise, ncelikle solumaya baldr. Deinilen konulara bakldnda, bu sistem iin ngrlecek olan nlemlerin, ncelikle dzenli beden hareketleri yapmak ve doru solumak olduu grlr. Solumak, farkna varlmadan gerekleen bir ilevdir, ama doru ve bilinli solunumun deeri anlatlmakla bitmez. Tm hastalklarda olduu gibi, burada da geerli olan balca kural udur: En etkili nlem, doru yaam biimidir. Beslenme, hareketlilik ve yaam kalitesi, akcierlerin saln byk lde etkiler. Akcierlerin salnn korunabilmesi iin, kiinin i dnyas ve d dnyas uyumlu bir ak iinde olmaldr. Soluduumuz hava eer kirli ise, ormanlarn yapsnda bozulmalar olduu gibi, akcierlerin yapsnda da bozulmalar balar. Kimyasal atklarla, gazlarla ve dumanla kirletilmi havadan kanmak gerekir. Duman konusu almken, sigaradan da sz etmek gerekir. Ttn kullanm, birey ile evresi arasnda katran ve klden bir katman oluturarak, akcierlerin ekolojik ilevini snrlar. Bu durum, bronitten kansere kadar uzanabilen ok nemli problemlere yol aabilir. Ayrca, bedenin geri kalan blmnn gereksinimi olan oksijen miktarnn azalmasndan kaynaklanabilecek oluumlar da unutmamak gerekir. Eer kendimizi ve evremizi iyiletirmek istiyorsak, sigaray brakarak iyi bir balang yapabiliriz. Ayrca, tannmas ve kanlmas gereken daha baka trsel tehlikeler de var. Bir enfeksiyondan (bulacdan) korunmann en basit yolu, o enfeksiyon kaynandan uzak kalmaktr. Ama her zaman ve her yerde byle davranamayacamza gre, bedenimizin savunma ve baklk sisteminin hep salkl ve alr durumda tutulmas kanlmazdr. Bu ansa sahip olan beden, d etkenlere kar kendini korumada olaanst baarlara ulaabilir. Ama bu dzeye ulaabilmesi iin onu, eitli vitaminleri ieren dengeli bir beslenmeyle ve dncelerin, duygularn, davranlarn dengeli ve sal destekleyici olduu bir yaam biimiyle glendirmemiz gerekir. Bu balamda, gereksiz yere veya gereinden fazla antibiyotik kullanmna son verilmesi doru olur. Gerektiinde ve gereince kullanldnda hayat kurtarabilen bu tr ilalar, salmz korumakla grevli olan savunma ve baklk sistemini tam anlamyla iflas ettirebilme gcne de sahiptirler. Ayrca, antibiyotikler, uzun sreli kullanmlar srecinde, allmn stnde direnli bakterilerin remesini salayabilirler ve bu durum, sz konusu hastaln tedavisinin giderek zorlamasna yol aar. Doktorlarn gzlemlerine gre, bu tr gelimeler son otuz yl iinde giderek endie verici boyutlara ulamtr. Doru bir yaam biimi ve uygun ifal bitkiler seimi sayesinde, ou zaman antibiyotik kullanmna gerek kalmayabilir.

29

Solunum Sistemine Yararl ifal Bitkiler Solunum sisteminin tm organlar, doru seilen ifal bitkilerden yararlanabilir. Bu bitkiler, mukozann ilerliini destekleyerek, gaz al veriinin en yksek dzeyde gereklemesini salar, akcier dokusunun dklayabilme yeteneini arttrarak, hava nem orannn dengelenmesini ve bylece mukoza zarlarnn korunmasn dzenler. Solunum ritmini dengeleyen sinirsel tepkimeleri (reaksiyonlar) glendirir. Kan dolamn uyararak, akcier dokusunun canlln korumasn garanti eder ve tm dklama ilevlerini uyararak, temiz ve uyumlu bir bedensel ileyiin koullarnn srekliliini salar. Solunum sistemini bir btn olarak grdmzde, bu alanda olumu olan bir hastal gerekten tedavi etmek istiyorsak, bedenin tmn gzden geirmemiz ve belki de tedavi etmemiz gerekir. Doa bize, solunum sistemini etkileyen(pectoral) ve ayn zamanda baka sistemlerde de olumlu etkilere yol aan bitkiler sunduuna gre, geni apl bir badam(uygunluk) iinde alabiliriz. Burada, ifal bitkileri etki alanlarna gre titizlikle sralamak gerei olmasa da, baz ana hatlarn belirtilmesi yararl olabilir. Gzden geireceimiz bitkiler: Solunum sistemini uyaranlar, rahatlatanlar, dengeleyen/normalletirenler(amphoter) ve mukoza koruyucular (demulcentia). Solunum sistemini uyaranlar Bu snflandrlmada yer alan bitkiler, sindirim sistemindeki baz sinir ular yoluyla ilettikleri reflekslerle, solunum sistemi sinirlerini ve kaslarn uyarrlar. Bu durum, balgam dklama gereksinimine yol aar. Balgam sktrc(expectorant) droglar da, balgamn solunum sisteminden sklp dklanmasna yardmc olurlar. Uyarc bitkiler srasyla: Stotu, yaban yasemini, koyungz, adasoan, uhaiei(bitki ve kk), kekik, rezene, meyan kk. Solunum sistemini rahatlatanlar Bu bitkiler, ncelikle, akcier dokusunun gerginliini azaltr ve bu yolla, gerginlik veya ar hareketlilik(hiperaktivite) nedeniyle oluan problemlere kar kullanlabilir. Bilimsel bir aklamas olmad halde, gerginliklerin giderilmesi balgam akkanln arttrr ve bylece balgamn dklanabilmesini salar. Pek ok bitki bu snfa alnabilir, ama aadakiler en nde gelenlerdir: Andzotu kk, anason, sinirliot, melekotu kk, keten tohumu, denizzm, kekik, lavanta. Solunum sistemini normalletirenler (Amphoter) Amphoter etkime yntemi, elikili etkiler oluturabilen bitkiler kullanldnda yararl olabilir. Amphoter, kimyasal bir terimdir ve baz ya da asit zellik gsteren, bazlara kar asidik, asitlere kar bazik zellik gsteren, bazik ve asidik zelliklerin her ikisini de tayan droglarn tanmlanmasnda kullanlr. Amphoter ilalar, normalletirici/dengeleyici zelliklere sahiptir ve hastaln belirtilerine gre etkenliklerini deitirerek, problemin zlebilmesini salarlar. Fitoterapide bu tr bir uygulamann yer alyor olmas, ilk bakta aknla yol aabilir. nk bilimsel tp, her ilatan, dozaja bal ve kolay kontrol edilebilen, belirli bir etki bekler. Bu beklenti, bedeni eer genel anlamda bir makine olarak gryorsak geerlidir. Ama bedeni sistemlerden, organlardan ve hcrelerden oluan bir btn olarak grdmzde, tedavi eden kiinin ncelikli grevinin, bedenin kendini iyiletirme ilevini desteklemek ve glendirmek olduunu gz ard edemeyiz. te burada, amphoter droglarn, sz konusu sistemdeki hastaln gerektirdii etkiyi oluturarak, bedenin kendi dengesini yeniden salayabilmesine yardmc olduunu gryoruz. En nemli amphoter droglar srasyla: Bozotu, kk iekli srkuyruu iei, andzotu kk, stotu, mercankk, sinirliot, kalipts yapra. Mukoza koruyanlar (Demulcent) Bu tr droglar, tahri olmu veya iltihaplanm olan mukozay rahatlatr, ykn hafifletir ve yumuatr. Smksel zellikleriyle, mukozay ve teki dokularn yzeylerini korur ve kayganlklarn salarlar. Tedavi, onlarn bu yardmlaryla gerekleebilir. Akcierler iin en nemli olanlar unlardr: Hatmi(bitki ve kk), ksrkotu, ebegmeci, srkuyruu iei, keten tohumu, meyan kk, salep. Solunum Sisteminin Hastalk Belirtileri Adlar belirlenmi olan tm solunum hastalklarnn ve hastalk belirtilerinin, genelde iki ana durumdan kaynakland sylenebilir: Ylma/birikme durumu ve kramp/spazm durumu. Ylma/birikme durumlar, gereinden fazla retilen veya yeterince dklanamayan balgamn akcierlerde birikmesiyle oluur. Bu durum,

30

zamanla dejenerasyona(bozulmaya) yol aar. Bron kaslarnn spazm(broniyospazm), solunum hastalklarnda ikinci bir grup oluturur ve pek ok nedenden kaynaklanabilir. Bu iki grubun dnda kalan hastalklar ise (rnein akcier kanseri), bedenin bir btn olarak ele alnp tedavi edilmesi gerei ile ilgili rneklerdir. Ylma/birikme (Kongestion) Bilimsel tp genelde, akcier, burun veya boazdaki birikimlerin, bakteri veya virs enfeksiyonlarndan kaynaklandn kabul eder. Ama enfeksiyonun, bir organdaki birikimden kaynaklandn dnmek herhalde daha doru olurdu. Virsler bedende ancak, uygun yaam alan bulduklarnda oalabilirler. Akcierdeki balgam birikimi, virslerin oalabilecei, uygun bir yaam alandr, ama normal bir durum deildir. Yalnzca enfeksiyon tedavi edildiinde, hastaln asl nedenini oluturan durum ortadan kalkm olmaz. Ayn rahatszln yinelenmemesini salamak iin, balgam birikiminin de tedavi edilmesi kanlmazdr. Balgam birikimlerinin oluumunda, genelde beslenme biiminin de pay vardr. Balgam yaptrc besin maddeleri bedenin gereksinimini aan oranlarda tketildiinde, rnein akcierlerde balgam oluumu artar. Bu doal temizlik ilevi, antibiyotiklerle bask altna alndnda, bir balgam birikiminden, kronik veya dejeneratif (organ bozukluu) hastalklara uzanan yol alm olur. Bu nedenle, balgam birikimiyle ilgili tm solunum sistemi hastalklarnda, balgam yaptrc zellii ne kmayan besin maddelerinin tketimine ncelik verilmelidir. rnein bir sinzit olaynda eer balgam/smk birikimi olumusa, olas mukoza iltihaplarnn oluumuna katk salayabilecek maddeleri daha az ieren besinlerin tercih edilmesi yararl olacaktr. Herhangi bir hastaln sz konusu olmad durumlardaki smk ve balgam birikimlerinin bile, uzun srede bedeni zorlayabilecei veya dejeneratif hastalklara yol aabilecei sylenebilir. nk bu birikimler, metabolizmann dklad zararl ve zehirli maddeleri bnyelerinde tutarlar. Balgam veya smk, aslnda kt maddeler deil, bedenin rettii doal karbonhidratlardr ve beden atklarnn dklanmasnda nemli ilevleri vardr. Biz yalnzca, bedenin bu maddeleri gereinden ok retmemesine dikkat etmeliyiz ve bunun iin de, bu maddelerin hangi besinlerden kaynaklanabileceini bilmemiz gerekir. Bu besin maddeleri : Yourt dahil, tm st rnleri, yumurta, zellikle yapkan albmin ieren, buday, yulaf, avdar ve arpa tr tahllar, eker, patates ve niasta ierikli besinler. Balgam retiminin azaltlmasn amalayan bir diyette, ad geen bu besin maddelerinin yerine, taze meyve ve meyve sular tketilmelidir. ksrk ksrk, pek ok ifal bitki ile tedavi edilebilir. Ama, bitkileri kullanan herkesin, ncelik tand bir bitkisi veya bitki karm vardr ve bitki karmlarnn kullanm genelde daha yararl olur. Karmlar: Ebegmeci, meyan kk, sinirliot ve hindiba, eit oranda, ince kylarak kartrlr. 1-2 tatl ka dolusu bitki, 1 bardak kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 3 kere 1 bardak ay, balla tatlandrlp, yudumlanarak iilir. *nat ksre kar, hatmi kk ay, yarm saatte 1 yudum iilir. nce kylm 2 yemek ka dolusu kk, 1 litre suda ar atete 2 saat kaynatlr ve szlr. *nce soan dilimleri, nbet ekeriyle birlikte urup kvamna gelene kadar kaynatlr. Saat ba 1 tatl ka urup iilir. *ksrk gc, biraz sirke eklenmi 1 tatl ka toz eker alndnda sakinleir. *Limon suyu kartrlm bal, balgam sktrcdr. * 1 avu dolusu arpa, 1 litre suda yarm saat kaynatlr, szlr ve biraz balla tatlandrlr. Yarm saatte 1-2 yudum iilir. *Rendelenmi kara turpa bal kartrlr. 1-2 saat sonra oluan uruptan saatte 1 tatl ka alnr. urup, 1 gnden fazla bekletilmez. *125g nbet ekeri, 125g kuru zm ve 2-3 tatl ka ince kylm meyan kk, 1 litre suda, suyun yars kalana kadar kaynatlr. Gnde 2-3 kere, 1 yemek ka dolusu alnr. *ok iyi ykanan 3-4 patates, kabuu soyulmadan halanr, halama suyu, nbet ekeriyle kaynatlr. Gnde 2 kere, 1 bardak sv, yudumlanarak iilir. *Andzotu kk 20g, kekik 15g, uhaiei kk 5g ince kylm olarak kartrlr. 1 tatl ka dolusu bitki, 1 bardak souk suya eklenir, kaynama derecesine geldikten sonra 1-2 dakika kaynatlr ve szlr. Biraz balla tatlandrlarak, gnde 2-4 kere 1 bardak ay, soumadan, yudumlanarak iilir. * uhaiei kk 20g, ezilmi anason 10g, ebegmeci yapra 10g, ezilmi rezene 10g. Bu karmdan 1 tatl ka dolusu, 1 bardak kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Scak ay balla tatlandrlarak, gnde 2-3 kere 1 bardak, yudumlanarak iilir. *Taze sinirliot yapraklar havanda biraz ezilir, biraz su eklenir ve kaynama derecesine kadar stlr. Szmeden, bolca balla kartrlr. ksrk ateli de olsa, saatte 1 tatl ka dolusu alnr. *1 tatl ka dolusu ince kylm glhatmi iei, 1 bardak kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 3 kere 1 bardak ay, 1 tatl ka balla tatlandrlr ve soutulmadan, yudumlanarak iilir. *Meyan kk 20g, glhatmi iei 10g, sinirliot 10g, ekirdeksiz kuburnu 10g, ince kylm olarak kartrlr. 1 tatl ka dolusu bitki, 1 bardak kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. 1 tatl ka balla tatlandrlr, gnde 2-3 kere 1 bardak ay, soutulmadan, yudumlanarak iilir. * Kekik 20g, uhaiei kk 10g, ezilmi anason 10g, sinirliot 10g, meyan kk 10g. 1 tatl ka dolusu bitki, 1 bardak kaynar suyla halanr, 10

31

dakika demlendikten sonra szlr ve bal ile tatlandrlr. Gnde 2-3 kere 1 bardak ay, soutulmadan, yudumlanarak iilir. *Yaraotu iei 30g, sinirliot 20g, ince kylarak kartrlr. 1 yemek ka dolusu bitki, 1 bardak kaynar suyla halanr, 10-15 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 2-3 kere 1 bardak scak ay, balla tatlandrlr ve yudumlanarak iilir. Eer ksrk, zayf bir kalbe bask yapyorsa, karma 1 lek arslankuyruu veya kseotu eklemek gerekir. Bu katk, kalbi rahatlatr ve gcn arttrr. Sinirsel kkenli kuru ksr yattrmak iin, ksrkotu, ebegmeci, keten tohumu gibi, mukozay koruyucu ve solunumu rahatlatc bitkiler kullanlabilir. Ama genellikle sinirsel bir nedenden kaynaklanabilecei dnlerek, aadaki, sinir sistemini yattrc ve dengeleyici bitkilerin de kullanlmas doru olur: Oulotu, lavanta, arslankuyruu, kediotu kk ve sar kantaron. Bronit Akcierdeki byk ve orta aptaki bronlarn mukozasnda oluan iltihabik sretir. Ama, akcierdeki tm hafif enfeksiyonlar genelde bronit olarak tanmlanabilir. Eer tedavi ifal bitkilerle yaplacaksa, zaten tanm kargaasyla uramaya da pek gerek yoktur. Bu tr durumlarda kullanlmas gereken, balgam sktrcl mukoza koruyuculukla badatrabilen ve bylece iltihapl dokular rahatlatabilen, genelde ksre kar kullanlan bitkilerdir: ksrkotu, keten tohumu, kestane yapra, kekik, hatmi, meyan kk, hlamur, atkuyruu, kediotu kk, srganotu, banotu, sar kantaron, ebegmeci, ayrkotu kk, adaay ve soan . Ayrca, kalipts, adaay veya buuseptil ile inhalasyon tedavisi yaplabilir. Karmlar: ksrkotu, leylak iei, hlamur ve atkuyruu ince kylarak eit oranda kartrlr. 1 tatl ka dolusu bitki, 1 bardak kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 3-4 kere 1 bardak scak ay, balla tatlandrlr ve yudumlanarak iilir. Yatak istirahati gereklidir. * Mrver iei ve hlamur, ince kylarak eit oranda kartrlr. 1-2 tatl ka dolusu bitki, 1 bardak kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. 2-3 bardak scak ay, ksa aralklarla, yatakta iilir ve terlenir. *Ayrca, kaliptus, adaay veya buuseptil ile buu tedavisi yaplabilir. *Mrver iei 2 lek, boyotu 2 lek, civanperemi 1 lek, kekik 1 lek, ince kylarak kartrlr. 4-5 yemek ka dolusu (20g) bitki, 1 litre beyaz arabn iinde 8-10 dakika ar atete kaynatlr, szlr ve saat ba 1 yemek ka dolusu alnr. *Taze limon suyu ve balla hazrlanan scak limonata rahatlatcdr. *Pelinotu ay, saat ba bir tatl ka alnr. Tm akcier iltihaplarnda ok iyi sonular verir. Baka neriler: Scak tuzlu suda 10-15 dakikalk el ve ayak banyolar. Gse scak sirkeli su kompresleri, yarm saatte bir tazelenir. Balgamn bbrekler zerinden dklanabilmesini salamak iin, gnde 2-3 bardak adaay, 12 hafta sreyle iilebilir. Enfeksiyon durumunda, ncelikle sarmsak, kekik ve kaliptus kullanlabilir. Kekik ve kaliptusun ierdii uucu yalardan, buu tedavisi ve banyo katks olarak da yararlanlabilir. Bronitte uygulanacak tedavi banyosunda, kekik ve kaliptus eit oranda kartrlr. 2 avu dolusu bitki karm, 2 litre kaynar suya eklenir, 30 dakika demlendikten sonra szlr ve banyo suyuna eklenir. 37-38 derece scaklktaki banyo suyunda 15-20 dakika kadar kalnr. Banyo sonunda tlmemeli, 1 saat kadar yatakta dinlenilmelidir. Eer lenf bezlerinde ikinlik grlecek olursa, lenf sistemini de desteklemek gerekebilir. Sistemin atklarndan arndrlabilmesi iin, gnde 2-3 bardak yourtotu ay etkili olacaktr. Akcier zar iltihab (zatlcenp, satlcan) Bir akcier zar iltihab veya akcier iltihab olutuunda, hastann ncelikle ateinin drlmesi iin bir tedavi balatlmaldr. Bylece, ncelikle gs olmak zere, bedenin yk azaltlm olur. Bu ama dorultusunda kullanlacak bitkilerin balca zellii, ter atlmasn salamalar(diaphoretica) ve mukozay korumaya almalar (demulcentia) olmalardr. Terletici bitkiler: Mrver iei, hlamur, mays papatyas, nane ve sinirliot eit oranda kartrlr. Gnde 2-3 bardak ay, soutulmadan iilir. Mukoza koruyucu bitkiler: Keten tohumu, ebegmeci, meyan kk, hatmi(iek-yaprak-kk). Bomaca Yaamn daha sonraki yllarnda baka rahatszlklara ve bnyesel gszlklere de yol aabilecei iin, hastaln tam anlamyla tedavi edilmesi gerekir. Tedavide etkili olabilecek bitkiler aada gsterildii gibi kullanlmaldr: Frenkzm yapra 2 l, sinirliot 2 l, kekik 1 l, kokulu meneke (yaprak) 1 l, hatmi(yaprak-iek) 1 l, ince kylarak harmanlanr. Yarm tatl ka dolusu bitki, yarm su barda kaynar suyla halanr, 8-10 dakika demlendikten sonra szlr ve biraz balla tatlandrlr. Gnde 3-4 kere yarm bardak

32

ay yudumlanarak iilir. Bu karmn tad, anason veya meyan kk ile zenginletirilebilir. *Yarm tatl ka dolusu, havanda hafife ezilmi rezene tohumu, 1 bardak ste eklenir, ar atete 1-2 dakika kaynadktan sonra 10 dakika demlendirilir ve szlr. Biraz balla tatlandrlarak, gnde 1-2 bardak iilir. *1 bardak scak suya 1 yumurta sars, biraz limon suyu ve bal kartrlr. Soutmadan, yudumlanarak iilir. *Scak ste biraz soan zsuyu ve bal kartrlr, soutmadan yudumlanarak iilir. *Taze sklm kara turp suyuna bal kartrlr. Saatte 1 tatl ka iirilir. Bir gnden fazla bekletildiinde, kt kokular oluturur. Kramplar/spazmlar Bir baka nemli solunum rahatszlnn zyaps, bronlarda oluan kramplar tarafndan belirlenir. Astm, bu hastalklarn en ok tannan bir trdr. Kramplar, hastaln kaynan oluturmaz, onlar, ok ynl bedensel geliimlerin sonucudurlar ve problemin ok kk bir blmn olutururlar. Bu nedenle, uygulanan tedavilerde genel salk durumunun gz nnde bulundurulmas doru olur. Astm Hastalk, eitli nedenlerin bir araya geliinden kaynaklanabilir. Genellikle, alerjik bilekeler astm nbetlerine yol aar. Baz durumlarda neden, dorudan kaltmla ilgilidir, bazen de uyaran maddelere kar organizmann oluturduu bir tepkidir. Bedenin esneklik adan yetersizlii de broniyal kramplara yol aabilir. Astma eilimli kiilerde, gerginlik, korku, ar hareketlilik ve yorgunluk nedeniyle oluan stres, bir astm nbetini balatabilir. Asetilsalisilik asit(aspirin) veya benzeri ilalar da, baz alerjik hastalarda bir nbete neden olabilir. Bedenimiz, normal artlarda pek ok etkenle baa kabilir. Ama amzn artlar, beslenme bozukluklar, yaam alglama ve uygulama biimleri, genel anlamda hastaln olumasnda rol olan elerdir ve tedavide gz nnde bulundurulmaldrlar. Astm, ifal bitkilerle tedaviye ok olumlu yant veren bir hastalktr. Ama her hastaya iyi gelebilecek bir rnek reete hazrlamak olanakszdr. nk ifal bitkilerin, hastala yol aan etkenlere gre seilmesi gerekir. *Kramp zc ve solunumu rahatlatc etkileri olan bitkiler: ahtereotu, farekula(ahinotu-trnakotu/Hieracium pilosella), gnegl(iotu/Drosera ratundifolia), banotu, melekotu kk, mine iei, sedefotu, biberiye, uhaiei kk, pelinotu, civanperemi, kekik, atkuyruu. *Normalin stnde balgam oluumunda, aadaki, balgam sktrc bitkilerin kullanlmas doru olur: Anason, meyan kk, ksrkotu, boadikeni kk, kaliptus, ebegmeci, hatmi, sinirliot, srganotu, rezene, kekik, banotu, boyotu tohumu, hindiba. *Astm nbetlerinin kalbi yorduu durumlarda, arslankuyruu, al ve kseotu, kalbi glendirici etkileriyle, fevkalade yararl olabilir. *Kan basncnn yksek olduu durumlarda, kseotu, al, hlamur dengeyi salayabilir. *Korku ve gerginlik hallerinde ise, kediotu kk, erbetiotu iei, arslankuyruu, yulaf gibi bitkiler baaryla kullanlabilir. *Alerjik reaksiyonlara kar srganotu denenmelidir. Ender de olsa, astm bazen yalnzca sinir sistemini glendirici droglarla tedavi edilebilir. nk, astm nbetini balatan balca nedenlerden biri korkudur. Hatta, astm nbetinden duyulan korku, nbetin balamasna neden olabilir. Byle durumlarda, hastann i dnyasn dengeleyici ve kendine gvenini glendirici her yntem uygulanabilir. Sinir sistemini glendirici bitkiler, bu sreci destekleyebilir, ama psikoterapinin nemini de gz nnde bulundurmak gerekir. St ve st rnleriyle ilgili birka sz daha. ocuk astmlarnda ve egzamalarnda, stn alerjik reaksiyonlara yol at kantlanmtr, hatta, yetikinlerin bu tr hastalklarnn da st ve st rnlerinden kaynaklanabileceine inanlmaktadr. ocuklarmzn, mmkn olduunca uzun sre anne st emmeleri mutlaka gereklidir. Ama memeden kesildikten sonra, baz zararl maddeleri ieren inek style beslenmemelidirler. inde birok harika(!) besin maddesi ve eker bulunan st rnlerinden de kanmak gerekir. Hatta krmz etten de uzak durulmaldr. Tm bunlara karn, inek stnn ierdii zararl maddelerin hi birini iermeyen kei st ve peyniri ile bu boluk pekala doldurulabilir.

33

Sindirim Sistemi Sindirim sistemi azda balar ve dzbarsak(rektum) ile son bulur. Toplam uzunluu 11 metre civarndadr. Sistem, besinleri kimyasal ilemlerden geirerek organizmann kullanmna hazrlayan bir borular sistemi, bir fabrika olarak tanmlanr genelde. Bu tanmlama, gnmzde hala bedenimizi ne kadar az tandmzn bir gstergesidir. Halbuki sindirim sistemi, isel ve dsal dnyamz arasnda kpr grevi yapan ve bedenimizi kaplayan deriden yzlerce kere daha geni bir yzeye sahip olan ok nemli bir organlar btnldr. Anlay gcmz aan karmaklkta gelimeler olagelir sindirim sisteminde. rnein, sindirim sisteminde yaayan hcrelerin says, beden hcrelerinin tmnn saysna eittir: Ama mikroplarla i ie yaayan bu hcrelerin her birinin salmz nasl koruduu ve salk sorunlarmzn bu hcreleri nasl etkiledii hakknda kesin bilgilere henz sahip deiliz. Sindirim sistemi, nemli miktarda hormonlarn salglanmasn da salayan ve kontrol ilevleri gren karmak bir sinir a ile rlmtr; karnmzn beynidir adeta. Barsak dzeyindeki bu duyarllk, normalde sindirim sistemini gereince kontrol edebilir. Sistemin eitli organlar arasndaki uyumluluk derecesi ve sinerji (birleerek ayn ynde etki gsterme) yetenei ok artcdr. Konu hakknda yeni bilgiler edinmenin tek yolu ise, fizyologlarn aratrmalarnn younlaarak srdrlmesidir. Yediklerimiz bizi biimlendirdiine gre, salmz ve hareket yeteneimiz, fiziksel anlamda bedenimizin gerek duyduu maddeleri sindirim sisteminin nasl bir zenle ilediine baldr. nemli olan, ne yediimiz deil, yediklerimizin beden tarafndan zmlenebilmesi ve deerlendirilebilmesi iin, doru biimde ilenmesidir; nk biz gerekte, zmleyebildiklerimiz gibiyizdir. Sindirim sisteminde bir aksama olduunda, ne yersek yiyelim, besinler gerektiince ilenmez ve bir yetersizlik ortam oluur. Byle bir durumda ncelikle gz nnde bulundurulmas gereken iki eit aksama olabilir: Bunlar, sindirim svlarnn bileimindeki veya miktarndaki sapmalar veya sistemdeki bir kontrol hatas nedeniyle, barsak mukozasnn besinleri gereince emememesi durumudur. Bu problemlerin her biri, pek ok hastala neden oluturabilecek niteliktedir. Bu aklamalarda sz konusu edilen yalnzca, sistemin gereince alamamasna yol aan, ilevsel aksaklklardr. Yani burada, sindirim sistemini oluturan organlarn ve doku yaplarnn bir hastal, yaralanma hali veya anormal durumu sz konusu deildir! Sindirimi kolaylatrc ynleri olan ac madde ierikli bitkilerin etkileme biimleri, sindirim sisteminin nasl bir btnlk iinde alt konusunda ok nemli bir rnek olutururlar. Bir ila ne kadar acysa o kadar etkilidir denir hep aka yollu. Ac maddeler iin gerekten de ok doru bir saptamadr bu! Dil stndeki acln beyinde oluturduu refleksler, yemek borusu, mide, onikiparmakbarsa, safrakesesi ve pankreas uyararak, sindirim svlarnn ve inslinin salglanmasn dengeler. Ve bu nemli dengenin kuruluunu, yalnzca azdaki berbat bir tat salar! Sindirim sisteminin bir baka nemli grevi de dklamadr. Yediimiz her ey tmyle sindirilemez ve sindirilemeyen bu maddelerin dklanmas gerekir. Ayrca metabolizma retiminin bir blmnn de sindirim sistemi yoluyla dklanmas gerekmektedir. Barsaklarn ilevsel durumu ve barsaklarn iinde bulunanlarn nitelii, bedenin tmn nemli lde etkiler. Doal yntemlerle tedavi eden kiilerin nemli bir blm, hakl olarak, barsaklarn durumuna ok nem verir. Ayrca, aldmz besinlerin nitelikleri de ok byk nem tar. Sindirim sisteminin ileyii ve sal, fizyolojik etkilerin yan sra, kiinin i dnyas (maneviyat) tarafndan da nemli lde etkilenir; yani, duygusal bunalm geiren veya yaama sevincini yitiren kiilerin sindirim sisteminde de nemli aksamalar grlr. Byk heyecanlar ve duygusal bunalmlar, mide ve barsak dokusunun ileyiini ve zgn bileimini derinden etkiler. fke, korku ve stresin her eidine kar sindirim sistemi hemen bir tepki oluturur. Sindirim problemlerinin bir btnlk iinde zlebilmesi iin, bu tr psikolojik (ruhsal) etkenlerin tannmas ve gereince deerlendirilmesi gerekir. Sindirim Hastalklarna Kar nlemler Sindirim problemlerinin nemli bir blm, yaam biiminde ve alkanlklarda yaplacak deiikliklerle kolaylkla zlebilir. Hastalklara kar nlem almak iin, alkol, sigara, stres ve beslenme konularyla ilgili tutumlarmz gzden geirmemiz gerekir. Yksek miktarda tketilen alkol barsak mukozasn tahri eder ve karacier iin nemli bir tehdit oluturur. Alkol tketiminin ok az bir miktara indirilmesi doru olacaktr. Sigara ime alkanl da benzer sorunlara yol aar. Nikotinin, mide lserinin iyilemesini yavalatt ve onikiparmakbarsa lserinin olumasna katkda bulunduu kesinlikle kantlanmtr. Solunum yoluyla bedene giren katran, tahri edici bir zehirdir! Stres ve korku, hastalklarn olumasna ve iyileme srecinin uzamasna neden olan nemli olgulardr. Bu olgular, otonom sinir sistemi tarafndan, ok etkili bir younlukla dorudan sindirim sistemine ulatrlr. Korku ve stresle baa kabilmek, kontrol altna alabilmek veya onlardan kanmak gerekir. ncelikle kendi iimizde bir

34

barklk ve dinginlik ortam oluturmamz doru olacaktr. Stres olmadan da yaanabilir: ini deitir ve sakin bir ortamda yaa! Tkettiimiz besinler, elden geldiince eitli ve posa asndan zengin olmaldr. Meyve, sebze ve kaba tlm tahllar, niasta, eker ve zararl beyaz una tercih edilmelidir. Yapay katk maddesi ieren besinlerden kanlmaldr. yi bir beslenmenin zel ayrntlar ise kiinin isteklerine ve dnya grne gre belirlenebilir. Sindirim Sistemine Yararl ifal Bitkiler Sindirim aksaklklarnda kullanlabilecek pek ok bitkisel ila vardr. Bu balamda, baz ifal bitkilerin sebze ve besin olarak tanmlanmasna armamak gerekir. ifal bitkiler genelde az yoluyla alnarak dorudan sindirim sistemine ular ve bylece, iyiletirici gleri hemen etkili olmaya balar. Akllar kartrabilecek ok uzun bir bitki listesi yerine, burada, sindirimi kolaylatrc nemli bitkileri etkinlik alanlarn gzden geireceiz. yiletirici etkiler genel anlamda iki guruba ayrlabilir: Hareketlilii arttrmak veya dzenlemek iin, beden sistemlerinin deiik organlarn uyaranlar (sindirimi uyarc ilalar) ve doku yattrc veya sistem iindeki herhangi bir ar etkinlii azaltanlar (sindirimi yattrc ilalar). Uyarc ilalar (Stimulantia): Ac ilalar Ac ilalar, ok eitli nitelikler ve ok eitli kimyasal maddeler ierirler; tek benzerlikleri ise ac tatlardr. te bu zellik itah aar ve genel anlamda sindirimi kolaylatrr. Daha nce de deinmi olduumuz gibi, bu sre yalnzca tat alma sinirleri sayesinde beyinde oluan bir refleks tarafndan balatlr. Eer bu bitkisel ilalar kapsl iinde yutulur ve tad alnamazsa, sindirimi uyarc etkinlikleri aa kamaz. En nemli ac ilalar: Centiyane kk, civanperemi, pelinotu, frenk kimyonu, kekik, biberiye, eir kk, melekotu kk. Bu bitkilerin etkin olduklar baka alanlar da vardr doal olarak. rnein, kekik, bronit hastalklarnda, akcierlerin gszl yan sra, itahszlk ve sindirim sorunlarna kar da baaryla kullanlabilir. Tkrk arttrc ilalar (Sialagoga) Tkrn sindirim ilevindeki byk neminin her zaman gz nnde bulundurulmas gerekir. Mide ve barsaklarda tamamlanan sindirim sreci azda balar. Sistemin teki organlar tarafndan rahatlkla zmlenebilmeleri iin, byk karbonhidratlar ineme srasnda tkrk tarafndan kk paralara ayrtrlrlar. Besinler yeterince inenip tkrkle kartrlmadnda, sindirim sisteminin ii ok zorlar. Tkrk arttrc ac ilalar: Zencefil kk, ac biber, ravent kk, meyan kk. Karacier ilalar (Hepatika) Karacier ilac olarak bilinen bitkiler, karacierin salg ilevini uyarr, dzenler ve glendirir. Bylece safra salgs artar. Ayrca, safra salgsn onikiparmakbarsana ulatran ilalara da, safra ilalar (Cholagoga) denir. Tm bedenin tedavi edilmesi gereken durumlarda, ncelikle karacier ilevlerinin desteklenmesi dnlmelidir, nk bu ok nemli organ bedenin tm organlar ile yakn iliki iindedir ve tm dokularn salnda katks vardr. Sindirim problemlerinde karacierin balca rol safra salglamasdr. Karacierin neminin dndrebilecei gibi, karacieri glendirici zellie sahip pek ok bitki vardr ve en nemlileri ise unlardr: Hindiba, devedikeni tohumu, kara turp, krlangotu, eir kk, srganotu ve sinirliot. Mshil ilalar (Laxativa) Barsaklarn boaltlmasnda kullanlan bitkiler de vardr ve bunlar etkinlik asndan farkldrlar. Gl mshil ilalar ancak zel durumlarda ve eer mmknse kalifiye gzetim altnda uygulanmaldr. En salkl mshil ilalar, sindirim salglarnn artmasn salayarak iyi bir sindirim oluturan ve bu yolla barsaklar boalmaya zendiren ifal bitkilerdir. Bu tr bitkiler: Hindiba, meyankk, akdiken meyvesi, barut aac kabuu, eir kk. Gerek ravent kk, kk dozda alndnda sktrc, bztrc (Adstringent) etkisi olan, normal dozda alndnda ise etkili saylabilecek bir mshil ilacdr. teki etkili mshil ilalar ise, sarsabr ve sinameki yapra. Bu etkili mshil ilalar, kimyasal veya sinirsel etkileimle barsak mukozasn uyararak, hzl dklamann gereklemesini salarlar.

35

Keten tohumu unu ise kendine zg bir mshil ilacdr. Bol suyla alndnda barsaklarda ierek, mekanik bir etkiyle nndeki dky dar iter. Kronik kabzlklarda bile, 3-4 gnlk bir kullanm sonunda, dklama saati istee gre dzenlenebilir! Solucan ilalar (Anthelmintika) Bu alanda etkili olan bitkisel ilalar, sindirim sistemine dorudan etki yapmayp, yalnzca parazitleri etkilerler. Konu hakknda ayrntl bilgi, enfeksiyonlar ve parazitler blmnde verilmitir. Yattrc ilalar (Relaxantia) Uyarc ilalarn tantmnn ardndan, sindirim sistemi organlarnn dokularn gevetip rahatlatan veya bu organlardaki herhangi bir ar almay normal dzeye indiren ilalarn etkinlik alanlar ve biimlerini gzden geireceiz. Mukoza koruyucu ilalar (Demulcentia) Mukoza koruyucu ifal bitkiler, tahri olmu veya iltihaplanm sindirim sistemi mukozasn koruyucu ve yattrc zelliklere sahiptir. Sindirim sisteminde olduu gibi, baka organlarda da baarl olabilen ifal bitkilerden, ebegmeci, hatmi(kk-iek-yaprak), yulaf, erbetiotu, ksrkotu, ayva ekirdei, mays papatyas, salep, keten tohumu, ceviz yapra, mee kabuu en nde gelenlerdir. ikinlik giderici ilalar (Karminativa) Aromatik bitkilerin pek ou uucu yalar ierirler. zellikle bu yalar, mide kaslarn gevetip, barsak alkanln arttrarak, sistemde gaz oluumunu azaltrlar. Bylece, sindirim sistemindeki maddelerin hareketliliini destekleyerek, ikinlii nleyebilirler. Bu zellie sahip olan bitkilerin nde gelenleri, frenk kimyonu, rezene, anason, melekotu kk, zencefil, eir kk, mays papatyas, kakule, kini, ac biber, nane ve kekik. Sktrc/ Bztrc ilalar (Adstringentia) Bu bitkilerin balca zellii, mukoza hcre zarlarn sktrp-bztrerek, dokular sklatrmak-salamlatrmak ve bylece, istenmeyen salglanmalar durdurmaktr. Doann bize sunduu bu tr bitkilerin en uygun olanlar, amberparis kk, ceviz yapra, mee aac kabuu, srganotu, keisakal, koyunotu. Kramp zc ilalar (Antispasmodika) Kramp zc bitkiler, sindirim kramplarna veya koliklere neden olan her tr sinirsel gerginlii ksa srede sona erdirebilirler. amzn yaam biiminden kaynaklanan gerginlikler eitli sindirim rahatszlklarna yol aabiliyor. Bu durumlarda, yattrc ve sinir sistemini glendirici veya kaslarda oluan kramplar zc bitkiler kullanlmas gerekir. Bu balamda, sindirim problemlerini zebilen en etkili bitkiler, kediotu kk, erbetiotu, mays papatyas, kaside, kseotu, kekik ve sar kantaron. Mikrop krc ilalar (Bakteriostatika) Sindirim aksaklklar, herhangi bir hastalk nedeniyle sindirim sisteminin gszlemesinden kaynaklanabilecei gibi, enfeksiyonlardan da kaynaklanabilir. Her iki durumda da mikrop krc ilalar nerilebilir. Daha nce de anm olduumuz bu bitkiler, kekik, mirra, echinacea kk veya preparatlar, pelinotu, srganotu, aynsafa, mays papatyas. Sindirim Sistemi Hastalklarnn Belirtileri (Semptom) Bu blmde sindirim sistemini, azdan dzbarsaa(rektum) kadar gzden geirecek ve sklkla grlen hastalklarn temelden tedavilerini aklamaya alacaz. ncelikle, eitli hastalklara elik eden, tm beden sistemlerini etkileyebilen, ama ayn zamanda da sindirim sistemi ile zel ilikileri olan belirtileri dikkatle ele almamz gerekecek. Kabzlk, ishal, kusma, arlar ve itahszlk balca belirtilerdir.

Kabzlk
Genelde bir hastalk olduuna inanlmasna karn, kabzlk bir hastalk deil, nedeni derinde yatan bir problemin belirtisidir. Ama ayrca, lszce yemekten, bir karacier rahatszlndan veya sistemdeki fiziksel bir blokajdan

36

da kaynaklanabilir. Ama nereden ve neden kaynaklandnn mutlaka tehis edilmesi ve tedavisi gerekir. nk kronik kabzla mshil ilalar ile uzun sreli areler arandnda, ba ars, kolik ve hatta sarlk hastal oluabilir. Eer kii dengeli ve posas bol besinlerle beslenir ve gerektiince hareketli olursa, genelde kabzlk sknts ekmeyebilir. Kronik kabzlklarda, barsak ieriini harekete geirmek iin, barsak kaslarnn yeniden altrlmas gerekir. Btn kalnbarsak duvarnn yapt kaslma hareketi(gastrokolik refleks), ok ayrntl bir refleksin kaslara kumanda etmesiyle gerekleir ve bu kaslmann doru zamanda, yeterli bir gle dky dar doru itebilmesi gerekir. Dalga eklindeki bu doal hareket(peristaltis), uzun sreli mshil kullanm sonucunda durma noktasna gelebilir. te bu durumda, uygulanacak iki nlem sayesinde barsak hareketlilii yeniden salanabilir: Uygun bir beslenme biimi ve uygun ifal bitkilerin kullanm, rnein keten tohumu unu ve eir kk. nemsenmesi gereken bir baka etken de, kabzlk eken kiinin dnya gr ve ruhsal durumudur. Gergin olan, her eye ve herkese kar direnen, yardm etmeden yardm arayan kiiler genellikle kabzlk ekerler. Bu durumlarda, geveme altrmalar veya meditasyon en bata gelen mshil ilalar olmaldr. Kabzlk eer bir hastalktan kaynaklanyorsa, birikmi olan barsak ieriini sistemin ikinci bir kez zmlemesini nlemek iin, hastalkla birlikte bu belirti de tedavi edilmelidir. Gerek ravent kk, mshil etkisine sahip bitkilerin arasnda, en geni kullanm alanna sahip olan ve bedensel ilevleri normalletirici olarak, rnek gsterilebilecek bir bitkidir. Yksek dozda alndnda etkili bir mshil ilac olduu halde, alak dozda alndnda barsak duvarlarn glendirir ve sklatrr, itah aar ve her tr gaz oluumunu nler. Her mshil ilacnn kendine zg bir etkisi vardr, ama aadaki bitki karm ok deerli ve eitli tedavi yeteneklerine sahiptir. Devedikeni tohumu karacieri, pelinotu ise safrakesesini destekler, mercankk sindirimi uyarr, eir kk barsak hareketliliini arttrr, zencefil koliklere kar korur, ravent kk ve meyan kk ise baz bitkilerin ac tadn azaltr. Devedikeni tohumu 2 lek, pelinotu 1 lek, mercankk 2 lek, eir kk 1 lek, zencefil 1 lek, meyan kk 1 lek, ok ince kylarak iyice kartrlr. Her gn yatmadan yarm saat nce 1 bardak ay, tatlandrlmadan iilir. Yarm tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr.

shal
Bir veya iki gnden fazla srmeyen ishal, barsak duvarndaki akut enfeksiyondan veya ruhsal stresten, rnein ar heyecan, sinirlenme veya yorucu bir yolculuktan kaynaklanabilen ve sklkla grlen bir belirtidir. Genellikle, organizmann sistemden sindirim zehirlerini dklamak zorunda oluundan kaynaklanan bu tr ishalleri nlemeye almamak gerekir. Ama yine de durumun kontrol altnda tutulmas, barsak duvarlarn glendirici ve sklatrc zellie sahip bitkilerle sistemin desteklenmesi doru bir davran olacaktr. Arslanpenesi, bozotu, koyunotu, mee kabuu, ceviz yapra, brtlen yapra ve kekik, barsak duvarlarn glendirici ve sklatrc zellie sahip en uygun bitkilerdir ve rahatlkla her tr ishale kar kullanlabilirler. ocuk ishallerine kar uygun bir bitki ay, arslanpenesi ve brtlen yapra eit karmndan elde edilebilir, balla tatlandrlarak, az miktarda ama sk sk iirilir. Yetikinlerin akut ishallerine kar da aadaki eit karm ncelikle nerilir: Brtlen yapra, mee kabuu veya ceviz yapra, lavanta, mercankk, adaay, frenk kimyonu, hatmi ok ince kylarak iyice kartrlr. Yarm tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Bu ay, belirti sona erene kadar, gn boyuna yaylarak (15-20 dakikada 2-3 yudum) iilir ve daha sonra da sindirim sistemi normal ileyiine kavuana kadar, yemeklerden yarm saat nce bir bardak iilmeye devam edilir. Arlar Sindirim sistemi arlar, sistemde bir hastalk olduunun belirtisidir. Karn blgesindeki tm iddetli ve batc arlarda acil doktor kontrol gereklidir. Hafif arlar ise genelde sindirim sorunlarna elik eden belirtilerdir. Kolik veya sktrc arlar, barsaklardaki youn kramplardan kaynaklanabilir. Byle bir durumun ise iki aklamas olabilir: Barsak, gaz veya dkdan oluan bir ylmay ortadan kaldrmaya alyordur veya kramplar sinirsel kkenlidir. Gaz kolikleri, gaz sktrc bitkilerle tedavi edilmelidir, ama arlar sona erdirebilmek amacyla, gaz oluumunun nedenlerinin de ortadan kaldrlmas gerekir. En etkili kramp zc bitkiler, kediotu kk, zencefil, frenk kimyonu, mercankk, eir kk, kekik.

37

tahszlk (Anorexie) tah, sindirim sisteminin sal hakknda nemli bilgiler edinilmesine yardmc olur. Mide problemlerinde itah genellikle azalr. Bylece, daha az alacak olan mide, eski salna kavuabilme ansn elde etmi lur. Ayn durum, karaciere ar yk bindirildiinde karlalan karacier kkenli rahatszlklarda da grlr. Bir hastalk sonrasndaki iyileme (nekahat) dneminde, rnein grip sonrasnda itahszlk grldnde, centiyane kk, kediotu kk, ve eir kk gibi, sindirim sistemini uyarc bitkiler kullanlmaldr. Psikolojik itahszlk (zayflk hastal) Gnmzde zayflk hastal olarak da tanmlanan psikolojik itahszlkta, genelde beslenme isteksizlii ve hatta bazen hibir ey yiyememe durumlar grlebilir. Bu durum hzl kilo kaybna yol aar. Hastalk psikolojik nedenlerden kaynaklanr ve bu nedenle, psikoterapi yoluyla tedavi edilmesi doru olur. Ama yine de, bu problem, sindirimi uyarc ve sinir sistemini glendirici bitkilerle, rnein aadaki bitkilerin eit karmnn ay ile desteklenebilir: eir kk, centiyane, mays papatyas, meyan kk. Az Sindirim sisteminin balangc olduuna gre, azn salk durumu tm sistemi yakndan ilgilendirir. Salkl inemeye engel olabilecek kronik bir di rahatszl veya bir enfeksiyon, rnein bir apse, sistemi olumsuz etkiler ve de zehirler. Ayrca, yeterli tkrk retilmediinde veya tkrn bileiminde yetersizlikler olduunda, sindirim sistemi yavalar. Bu nedenlerden tr, az temizliine ve salna gereken nemin verilmesine dikkat edilmelidir. Diler Di hastalklarn di doktorlar tedavi edebilir, ama di ykmna kar ifal bitkiler bir nlem olabilir. Di frasnn henz bilinmedii alarda, turp kk, hatmi kk ve meyan kk gibi kklerle temizlenirdi diler. zellikle meyan kk bu ama iin en kolay hazrlanabilen trdr: Kkn bir ucunun kabuu soyulur ve biraz ezilerek veya srlarak, kk lifleri gevetilir. Buna karn, hatmi kknn hazrlan epey karmaktr: 10-15cm uzunluunda bir kk seilir, kabuklar soyulur ve yumuayana kadar, iine karanfil ve tarn eklenmi suda kaynatlr. Daha sonra, bir gn boyunca konyaa yatrlr ve kurumaya braklr. Kullanmdan nce, kullanlacak u ksaca kaynar suya daldrlr. Ayrca di macununa gerek yoktur, nk, ok ho bir tad olan kkte gerekli tm temizlik maddeleri zaten vardr. Son zamanlarda, ifal bitki katklaryla hazrlanan di macunlar kullanma sunuluyor. Bunlarn en iyileri, mikrop krc etkisi olan myrrhe(mirra) ve echinacea ierenlerdir. Di arsna kar ilkyardm olarak karanfil inenebilir. Karanfilde, ar kesici zellii olan Euganol adl ya bol miktarda vardr. Ayrca, karanfil yana batrlm bir pamuk aryan diin yanna sktrlabilir. Nane ya da ar kesici zellie sahiptir, ama karanfil kadar etkili deildir. Dieti iltihab (Gingivitis) Genellikle, yetersiz az temizliinden veya ok fazla yemekten kaynaklanabilen, dieti mukozas iltihabdr. zellikle ekerden, saflatrlm(rafine) veya yapay katkl besinlerden kanlmas gerekir. Tedavi iin ncelikle, mikrop krc echinacea, kaliptus, mirra tentrleri ve sve urubu uygundur. Hafif enfeksiyonlarda, gnde birka kere mirra tentr ile az uzunca alkalanmaldr. Daha etkili bir ila gerektiinde ise, echinacea ve mirra tentrleri eit oranda kartrlarak alkalamalar yaplmaldr. Geri bu tentrlerin pek ho bir tad yoktur, ama ok etkilidir. Bu tr rahatszlklara kar sve urubu da ok etkilidir ve hatta dieti ekilmelerine kar bile baaryla kullanlabilir. Ayrca yatmadan nce dietine kaliptus ya ile masaj yaplmal ve sabahlar da adaay destilasyonu ile az iyice alkalanmaldr. Kullanm biimlerini, bitkilerin tantld blmde bulabilirsiniz. Dieti apsesi Dietinin dokusunda erimeye yol aan bu kronik ve arl hastaln, tm bedeni olumlu etkileyebilecek, mikrop krc, kan temizleyici ve lenf sistemini temizleyici zellikler tayan bitkilerle tedavi edilmesi gerekir. Dietinin dorudan tedavisi ise, dieti iltihab iin nerilen reetelerle gerekletirilebilir. Ayrca yksek dozda C Vitamini alm ile bu tedavi desteklenmelidir. Tedavinin en nemli blm ise aadaki bitki karmnn kullanmdr: Ssen kk 1 lek, ekerci boyas kk (drtte bir) lek, ok ince kylarak iyice kartrlr. 1,5 tatl ka kk, orta boy 2 su barda dolusu souk suya eklenir ve hafif sda 10-15 dakika kaynatlr, szlr ve temiz bir termosa aktarlr. Isrganotu 1 lek, yourtotu 1 lek, aynsafa 1 lek, ince kylarak iyice kartrlr. 1,5-2 tatl ka bitki, orta boy 2 su barda dolusu kaynar suyla halanr, 8-10 dakika demlendikten sonra szlr ve

38

termostaki kk ay ile kartrlr. A karnna veya n aralarnda gnde iilecek olan 3 bardak ayn her bir bardana, yarm tatl ka echinacea tentr ve yarm tatl ka sve urubu eklenir. Echinacea tentr bulunamadnda, echinacea drajelerinden gnde 3 kere 1 adet, ayla birlikte yutulabilir (echinacea preparatlar eczanelerden temin edilebilir, bitki lkemizde tannmaz). Bu tedavi 1-3 hafta boyunca, hastalk belirtileri ortadan kalkana kadar uygulanr.

Az boluu lseri
Az boluu lseri, oklukla, genel bir bedensel rahatszln belirtisidir ve en baarl tedavi biimi, organizmann tmnn glendirilmesini hedef alan bir yntemdir. Genelde, antibiyotik kullanmndan sonra veya grip sonras nekahat dnemlerinde grlr. Her iki olayda da beden, allmn stnde bir fiziksel yk srtlayarak gcnden pek ok ey yitirmi olur. Bu durum da ncelikle, deiik sistemlerle dorudan ilikisi olan azn iinde lser biiminde belirtiler olumasna yol aar. Ar ruhsal bunalmlar ve stres de bu tr belirtilere yol aabilir. Rahatszln kaynann fizyolojik veya psikolojik olmasna baklmadan, genel salk durumunun glendirilmesine ynelik bir tedavi uygulanmas gerekecektir. Az boluu lserinde adaay, basit ama ok etkili bir ilatr(sk sk alkalamalar yaplr). Taze adaay yapraklar inenebilir de. Yar yarya suyla inceltilmi mirra tentr ile yaplan alkalamalar da etkilidir. Az boluu lseri nereden kaynaklanrsa kaynaklansn, bu rahatszlkla birlikte ortaya kan sinirsel basklar geitirmek iin B Vitamini kompleksi ve C Vitamini alnmas ok yararl olacaktr.

39

SNR SSTEM
Varlmzn ruhsal ve fiziksel paralarnn oluturduu btnlk, hibir beden sisteminde, sinir sistemindeki kadar belirgin deildir. Sinir sisteminin, fiziksel bedenin bir paras oluu gibi, tm ruhsal ilemlerin sinir sisteminde gerekletii de bilinen bir olgudur. Bu nedenle, fiziksel rahatszlklar ve hastalklar ruhsal rahatszlk belirtileri oluturabilir; ayn biimde ruhsal rahatszlklar ve hastalklar da fiziksel belirtiler olumasna yol aabilir. Bu karlkl etkileimi, tedavide bedeni bir btn olarak gren fitoterapi bilimi(bitkisel tedavi) kabul eder; sinir dokusunun ve onun ilevlerinin, bedenin tedavisinde ok nemli roller stlendiini varsayar. Hastalklar, hastal douran etkiden farkl etkileri uyararak tedavi eden bilimsel tp ise, ruhsal problemleri yalnzca biyokimyasal alana indirgeyerek, uygun ilalarn problemi zeceini veya en azndan normal bir yaam srdrlebilmesi iin gereken artlarn oluturulabileceini kabul eder. lgintir ama, alternatif tpta uygulanan pek ok tedavi ynteminde, fiziksel hastalklarn byk bir ounluunun ruhsal problemlerden kaynakland ve bedensel problemlerin byk bir ounluunun da ruhsal tedaviden getiine inanlr. Bu deiik gr alar bir araya getirildiinde, bedensel ve ruhsal boyutun bir btn olarak deerlendirilmesinin gereklilii aka grlr. Tm bedenin bir paras olarak, sinir sistemini tedavi edebilir, besleyebilir, glendirebilir ve bylece ruhsal dengeyi destekleyebiliriz. Tam anlamyla salkl olabilmek iin, doru beslenip ll bir yaam biimi seerek bedensel dengemizi korumamz gerekir. Ama ayn balamda, moral ve duygusallk dengesini oluturmakla grevli olduumuzu da unutmamalyz. inde bulunduumuz duygusal ortam rahatlatc ve yararl olmal, duygulanmda dengeye katk salamaldr. Dncelerimiz yaratc ve yaatc olmal, sezgi ve hayal gcnn engelsiz akm salanabilmeli, kurallarn snrlar iinde donup kalmamalarna zen gsterilmelidir. Ruhsal enerjimizin zgrce akna ak olmalyz, nk bu enerji akm salanamadka salkl olabilmek mmkn deildir. Bu balamda bedende ortaya kan her hastaln, duygu, dnce ve alglamakla bantl oluu grmezden gelinemez. Ayrca, byk bir btnn bir paras, yani insanln bir paras olduumuzu unutmamamz gerekir. Bylece, insanln tm hastalklar ile de iliki iindeyiz ve dorudan kontrol edemeyeceimiz bir etkiler ve nedenler denizinde yzmekteyiz. zellikle batl lkelerde karlalan ok eitli nevrozlar, anormal bir evreye gsterilen tepkiler, yani hastalkl bir toplumun lgnlklarna kar gsterilen salkl ruhsal tepkilerdir. Duruma bu adan bakldnda, eer hastalk gerekte toplumsal bir hastaln yansmas ise, kiisel hastalklarn tedavisinde baz snrlarn alamamas normaldir. Sona ermekte olan Yirminci Yzylda bir iyiletirici(hekim) olmak, ayn zamanda olagelenlerin tmn anlayabilmek ve bir anlamda politik bir gzlemci veya aktif politikac olmak anlamna da geliyor. Bizim salkl olabilmemiz iin, toplumumuzun salkl olmas gerekir. Toplumumuzun salkl olabilmesi iin, bizim salkl olmamz gerekir. En yksek amalarmz toplumumuzun yanstabilmesi iin, birey olarak bizler bu amalar dorultusunda aba gstermeli ve bu amalar evremize yanstabilmeliyiz. nsanln kendine yardm edebilmesi iin, ifal bitkilerle tedavi bilimi, insanolunun sinir sisteminin desteklenmesinde gvenilir bir ara olabilir. nk bu ara, kiinin kendi btnln alglayabilmesi iin bedensel ve ruhsal alanda yardmc olabilen en etkili ve en zararsz yntemleri ierir. Sinir Sistemi le lgili ifal Bitkiler Uyarc ve yattrc zelliklerinin yan sra, ifal bitkiler, sinir sistemine yardmc olabilecek daha baka etkilere de sahiptirler. Sinir sistemini glendirici ilalar Fitoterapi biliminin bu alanda kullanma sunduu belki de en nemli katk, sinir sisteminin glendirilmesi ve beslenmesidir. oke olma durumunda, stres veya sinir zafiyetinde glendirici bitkiler, sinir hcrelerini dorudan glendirir ve besler; korkular veya depresyonlar yattrmak iin, yattrc tr ilalarn alnmasna hi gerek yoktur. Pek ok sinirsel probleme kar kullanlabilen, sinir sistemini glendirici ilalarn deeri llemez. Belki artcdr ama, sinir hcrelerinin glendirilmesi konusunda kullanm alanlar ve etkileri bakmndan en nde geleni yulaf bitkisidir. Tentr, ay ve banyo katks olarak yalnz bana, eer gerekiyorsa uyarc veya yattrc bitkilerin tentrlerine veya aylarna eklenerek kullanlabilir, hatta dorudan yenebilir de!

40

Ayrca yattrc zellikler de ieren, sinir sistemini glendirici ilalarn balcalar: Sar kantaron, kediotu kk, arslankuyruu, erbetiotu, mays papatyas, adaay, kekik, civanperemi, kereviz yapra, lavanta. Stresten kaynaklanan problemlerde en etkili olan ise kediotu kkdr.
Sinir sistemini yattrc ilalar

Stres ve gerginlikten kaynaklanan sinirsel rahatszlklarn tedavisinde, sinir sistemini yattrc bitkiler ok baarldr. Sinir sistemini yattrclk asndan tipik olan bitkiler: Kediotu kk, sar kantaron, arslankuyruu, yulaf, mays papatyas, lavanta, hlamur, kseotu, oulotu, nane. Bu listede grld gibi, baz yattrc bitkiler baka zelliklere de sahiptirler. Dorudan merkez sinir sistemini etkileyen bitkilerin yan sra, (evrel sinir sistemini ve kas dokularn etkileyen) kramp zc bitkilerle de dolayl yattrc etki salanarak, sistemin btn etki altna alnabilir. Bedensel gerginlik zldnde, ruhsal gerginliin zlmesi de kolaylaacaktr. Sinir ilalarnn yan sra mukoza koruyucu ilalar da yararl olur, nk onlar dokular yattrabilir ve bu yolla tedaviyi destekleyebilirler.
Sinir sistemini uyarc bitkiler

Sinir hcrelerinin dorudan uyarlmas gerei ska rastlanan bir durum deildir. Ama gerektiinde bu ama dorultusunda, bedensel hareketlilii arttrabilmek iin sinir sistemini glendirici ve hatta sindirim sistemini uyarc ilalar kullanlabilir. Bu ilalar bedensel uyumu destekleyecek ve bylece sinir sistemini uyarc ilalarn etki sresini byk lde aan, uzun sreli bir genel etki salayabileceklerdir. Ama yine de sinir sistemini dorudan uyarmak gerektiinde, bu amaca en uygun bitkiler: Mate(Paraguay ay), kahve ve koyu ay. Ama yaygnlkla kullanlan bu ilalarn, rnein korku ve gerginlik durumlar gibi psikolojik yan etkiler ierdikleri unutulmamaldr. Uucu yalar ieren baz aromal bitkiler de sinir sistemini uyarc olarak kullanlabilir; nane en uygun ve etkili olandr. Sinir Sisteminin Hastalk Belirtileri eitli hastalk sreleri sonucunda ortaya kabilen ve tipik bir hastalk tablosunu izecek biimde birbirleriyle ilikili grnen belirtilerin tm, sendrom olarak adlandrlr. Bilimsel tp, psikosomatik ve somatik(bedensel) hastalk belirtilerinin arasndaki ilikiyi gzlemleyerek, psikolojik ve fiziksel hastalklarn kaynan tehis eder. Psikolojik etkenler fizyolojik belirtilere yol aabilir veya fizyolojik rahatszlklar olumsuz etkileyebilir; ayn balamda, fizyolojik etkenler de psikolojik durumu etkileyebilir. Ama herhalde, her hastaln, beden-aklmaneviyat arasndaki derin ilikinin etkisinden kaynaklandn varsaymak daha ll bir yaklam olurdu. Bu dorultuda, bir hastaln tedavisinin sinir ilalar ile desteklenmesi gerektiinde, bu karmak etkileimin gz nnde bulundurulmas gerekir. Pek ok hastalk nevraljik belirtiler gstermedikleri halde, sinir sistemi ile ok yakn bir iliki iindedir. Genelde bu tr hastalklar, tm sinir sisteminin glendirilmesi yoluyla tedavi edilebilir. Bu tanma uyacak rnek hastalklarn bazlar: -Kan dolam sistemi: Yksek kan basnc ve koroner atardamar hastalklar -Solunum sistemi: Astm ve saman nezlesi -Sindirim sistemi: Mide ve barsak lserleri, barsak dzensizlikleri, ikinlik ve sindirim aksaklklar -Deri: Deri problemleri -Salg sistemi: Tiroit problemleri ve i salg sistemi rahatszlklar (endokrin sistem) -Cinsel sistem: Menopozla ilgili eitli rahatszlklar

41

Yukarda ad geen hastalk durumlarnda sinir ilalar genellikle gereklidir, ama bu gereklilik hastalklarn ille de sinirsel kkenli olduklar anlamna gelmez. Burada hedeflenen ama, sinir sisteminin desteklenmesi yoluyla bedenin tmn salkl klabilmektir. Sinir sistemini gzden geirirken, hastalklara oranla neden daha ziyade rahatszlklarla ilikilendirilme eiliminde olduumuz aka anlalabilir. Ama bunu anlayabilmek iin, tm bedenin kusursuz ileyiinin, uyumun ve enerji akmnn kstlanmam oluunun nemli bir gstergesi olduunu anlayabilmek gerekir. Rahatszlk ve hastala bu adan bakabilmek, bedeni ve ruhu birbirinden ayrmadan psikolojik ve nevraljik problemlerin ayrdna varabilme yetisini kazandrr kiiye!
Psikolojik rahatszlklar

Toplumumuz kukuculuk, korku ve yabanclama ve kaba g kullanm gibi skntlarla kar karyadr. Bu gerek, pek ok doktor dosyasnn stres kaynakl bir hastalklar dalgasna neden kaplm olduunu anlamamza yardmc olabilir belki.

Stres
Her tr kzgnlk ve i dnyamzdaki veya evremizdeki her deiiklik, eer isel uyumumuzu ve psikolojik dengemizi(homeostaz) bozuyorsa, stres olarak tanmlanabilir. Bu durum alma artlarna, zel ilikilere ve salk problemlerine, hatta hava durumuna kadar uzanan etkenlerden kaynaklanabilir. Beden her trl strese kar benzer nitelikli tepkiler gsterir; hormon salglarnda deiiklik ve davran biiminde deiiklik. Gnmzn kentsel yaam biiminde ayakta kalabilmek iin, belirli llerde streslere gs germek kanlmaz olabiliyor: Ancak bu l, salkl ve hatta yararl olma snrlarn aarak, rahatsz edici boyutlara ulatnda, problemler balyor. Bu tanmlamaya gre, stresin dorudan tedavi edilebilmesi mmkn deil, nk o, yaanan olaylara kar oluan doal bir tepki. Ama bedene gsterdii tepkiler balamnda yardm edilebilir. Bu yardm, ifal bitkiler ve vitaminlerle gerekletirilebilir, ama geveme altrmalar sayesinde, kendini toparlayabilmesi iin bedeni desteklemek ok daha nemlidir. Ayrca, strese yol aan olaylarn yeniden gzden geirilmesi doru olur. Bylece, bedensel tepki bir eyleme dnmeden bu olas eylemin biimi deitirilebilir. Stres, srekli rahatszlklara yol atnda ok ynl bir tedavi balatmak gerekir. ncelikle uygun bir beslenme program hazrlanmaldr. Genellikle de, bedenin ayrca C Vitamini ve B Vitamini kompleksleri ile desteklenmesi gerekebilir, nk stres altndaki kii iin bu vitaminler gereklidir. Sinir ilalar, sinir sistemini besler ve glendirirler. En etkili olanlar, yulaf, arslankuyruu, kereviz yapra, sar kantaron, oulotu, mays papatyas, kediotu kk. Ayrca, Uzak Dou kkenli ginseng de stresle baa kabilmekte ok baarl olan bir bitkidir, ama bitki kknn veya gvenilir preparatlarnn uzunca bir sre kullanlmas gerekir.

Korku durumu
Hayatmz boyunca hepimiz yle veya byle korku duygusunu mutlaka tatmzdr. Yakn evremizdeki rktc bir problemden kaynaklanan bu duygu genellikle ksa srer. Ama bazen de dncelerimizi ve davranlarmz belirleyen bir alkanlk halini alabilir. Bu durumda dnya bizim iin tmyle korkutucudur ve davranlarmz bu dorultuda dzenlemeye balarz. Bylece, iinde korkunun hkm srd ve srekli olarak daha ok korkunun retildii bir ksrdngden kendimizi bir trl kurtaramayz. Kiisel deneyimlerden ve tedavi srelerinden karlan sonulara gre, kiinin kendine zg gereklii kendisinin yaratt ve bu gereklikten sorumlu olduu, kesin bir aklkla anlalmtr. Bu gerei gereince kabullenmek ve yaantmza uyarlayabilmek iin genellikle destee ihtiya duyarz. Psikoterapi ve fitoterapi, gereken bu destei salayabilecek gvenli yollardr. Etkileri kiiye gre deiiklik gsterebilen, sinir sistemini yattrc tm ilalar, korku ve gerginlik hallerinde yardmc olabilir. En nemli bitkiler: Kediotu kk, arslankuyruu, sar kantaron, erbetiotu, hlamur, kseotu. Sinir sistemini yattrc ilalarn yan sra kramp zc ilalar da yardmc olabilir, nk korku durumlarnda kaslar genellikle gergindir. Bu kas gerginliklerinin zlmesi, insann kendini tmyle rahat hissetmesini salayabilir. Bu yolla oluan isel uyum sayesinde tedavi sreci ksalacaktr. Kediotu kk, erbetiotu, hlamur eit karm, ok ho bir tada sahip olmasa da, baar olasl yksek bir reetedir.

42

Bitkiler ok ince kylr ve eit oranda iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10-15 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 3 kere 1 bardak veya gerektiinde, soutulmadan iilir.

Adet ncesi gerginlii

Adet kanamalar ile ilgili bu ok rahatsz edici gerginlikler, duygusal ve ruhsal problemlere yol aabilir. Kediotu kk, sar kantaron, civanperemi, erbetiotu, nane aylar bu skntlar ksa srede sona erdirebilir. Ama bu problemi tmyle zebilmek iin, tm hormon dengesi aratrlmal ve gereken tedavi uygulanmaldr. Bu konu hakkndaki ayrntl aklamalar, cinsel sistem blmnde yer almaktadr. Hiper aktivite (yerinde duramama) Hiperaktivite veya hareket etme drts, zellikle ocuklarda grlen ve art gsteren bir belirtidir. Tanmlanmas ve tehis edilmesi kolay deildir. Pek ok ocua, yalnzca yatlarndan daha hareketli olduklar iin, hiperaktivite tehisi konulabilmitir. Oysa ki bu belirti yalnzca, yetersiz ve eker oran yksek beslenmeden kaynaklanm da olabilir. Bir ocukta hiperaktivite tehis edildiinde, baz admlarn atlmas gerekir. Hiperaktiviteye yol aan balca unsurlardan biri, bedende ar madenler(rnein kurun, kadmium, cva) birikimi olabilir. Sanayileme atlmlar nedeniyle, soluduumuz hava ve besin maddeleri ar derecede etkilenmektedir. Hiperaktiviteye kar uygulanacak tedavide atlmas gereken ilk adm, tketilen besin maddelerinin mmkn olduunca az yapay katk maddesi iermesine zen gstermek olmaldr. Gitgide artan hiperaktivite problemi, uygarln dnyamza etmi olduu ktlklerin yalnzca kk bir yansmasdr. Birikmi olan madenlerden ve kimyasal maddelerden bedeni arndrmak iin, kan temizleyici bitkilerin uzunca bir sre kullanlmas gerekir. Brtlen yapra, krmz yonca, srganotu, atkuyruu, civanperemi, hindiba, kereviz yapra, rezene kan temizleyici bitkilerdendir. Bu bitkiler teker teker veya eit oranda kartrlarak kullanlabilir. nce kylan bitkiden 1 ay ka dolusu, yarm bardak kaynar suyla halanr, 8-10 dakika demlendikten sonra szlr. Eer gerekirse, biraz balla tatlandrlabilir. Gnde 2-3 kere yarm bardak ay, a karnna veya n aralarnda iirilir. Yattrc ve lezzet verici olarak, aylara anason veya mays papatyas eklenmesi yararl olacaktr. Ayrca, strese kar da, yulaf, C Vitamini ve B Vitamini kompleksi tedavisinin uygulanmas gerekir. 2-3 haftalk bir kan temizlii krnden sonra 1 hafta kadar ara verilir ve ikinci bir kre balanabilir. Bu tr uygulamalarn uzun sre ara vermeden uygulanmas doru deildir.

Depresyon
Depresyonlar, kiinin evresindeki koullara gsterdii bir tepki olabilir veya kiisel dnce ve duyumsamadan kaynaklanabilir; genellikle de bu iki nedenin birlikte kaynak oluturduu grlr. ifal bitkiler, her iki durumda da depresyonun tedavisinde baaryla kullanlabilir, ama ayn zamanda hastaln nedenlerinin de ele alnmas gerekir. Hayatn cesaretle yeniden deerlendirebilmek iin, kiinin, depresyona yol aan nedenlerle olan ilikisini, kendine kar drstlkten ayrlmadan irdelemesi mutlaka gereklidir; nk depresyona yol aan nedenler yalnzca ifal bitki kullanm ile tedavi edilemez. Ama bitkiler, tedavi srecini destekleyecek ortam oluturabilir ve duygular yattrabilirler. En etkili antidepressif ilalarn balcalar: Kediotu kk, sar kantaron, yulaf, arslankuyruu, ginseng, lavanta, hlamur, biberiye. Eer depresyon, tm bedenin bir genel gszl eliinde ortaya kmsa, aadaki bitki karmnn kullanlmas doru olacaktr: Biberiye 2 l, yulaf 2 l, sar kantaron 2 l, kediotu kk 1 l. Bitkiler ince kylarak llr ve iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 3 kere 1 bardak ay, a karnna veya n aralarnda iilir. Genel gszlk sz konusu olmadnda ise, u karm yeterli olacaktr: Sar kantaron 2 l, kediotu kk 2 l, hlamur 1 l, mays papatyas 1 l . Bitki aynn demleme biimi ayn yukardaki gibidir. Gnde 3 kere 1 bardak ay, a karnna veya n aralarnda iilir. Her bardak ayn taze demlenerek soutulmadan iilmesi gerekir. Bu noktada, nerilen bitki karmlarnn ayrmsz herkes iin geerli olamayacann belirtilmesi gerekiyor. Tm ifal bitkiler, normal dozda alndnda zararszdrlar ve bu nedenle, kiisel karmlar istee gre gelitirilebilir ve hibir ekinceye gerek duyulmadan tketilebilir. Hangi bitkilerin hangi konularda nasl kullanlabileceini, kitabn ifal bitkiler blmnde ltfen okuyun. Belirgin bir etkinin salanabilmesi iin, seilen bitkinin en azndan

43

iki veya gn boyunca iilmesi gerekir. Kendi kendinize yantlayamadnz konular, ifal bitkileri iyi tanyan bir kiiye sorunuz.

Uykusuzluk
Herkes uykusuz bir gece geirebilir; gnn stresi veya ertesi gnn korkusu kiide gerginlik ve uykusuzlua neden olabilir veya derin ve dinlendirici bir uykuyu engelleyebilir. Eer bu durum yalnzca arada bir yaanyorsa, endielenmeye gerek yoktur: Ama sklkla gerekleiyorsa, tm beden bundan zarar grebilir; nk en nemli iyilemeyi ve dinlenmeyi ancak uykudan alabiliriz. Dinlendirici bir uykunun artlarnn olumasn salayabilen pek ok ve gerekten etkili bitkisel ila vardr, ama genellikle doal bir uykuya varlabilmesini salayan, sinir sistemini yattrc ilalar yeterli olabilir. En etkili uyku getirici bitkiler: Kediotu kk, erbetiotu, oulotu eit oranda kartrlabilir veya teker teker de kullanlabilir. nce kylan bitkiden 1-2 tatl ka dolusu, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Yatmadan yarm saat nce, soutmadan ve balla tatlandrlarak iilir. Sar kantaron ay da ayn biimde hazrlanarak, yatmadan nce iilebilir. Bitki dozlar kiiden kiiye deiebilir, yukardaki bitkilerde ar doz sakncas ise kesinlikle sz konusu deildir. Orta boy bir soan soyarak bir bardak dolusu stn iine koyun, ok hafif sda tutup, kaynama derecesine getirmeden iyice demleyin. Yatmadan hemen nce iilen st ok rahat bir uyku salayacaktr. Bolca balla tatlandrlan scak bir nane ay da rahatlatc olabilir. Sinir sistemini yattrc bitkilerin ou, dinlendirici ve salkl bir uyku iin gerekli artlar oluturabilir. Mays papatyas, hlamur, krmz yonca bu ama dorultusunda kullanlabilir. Lavanta ya da, kesme eker stne birka damla damlatlarak kullanlabilir. Rezene, anason, frenk kimyonu(havanda hafife ezilerek) ve oulotu(ok ince kylarak) eit oranda kartrlr ve yarm veya bir yemek ka dolusu, bir bardak kaynar suyla halandktan 10 dakika sonra szlr. Akam saatlerinde ve yatmadan yarm saat nce birer bardak olmak zere, balla tatlandrlarak gnde 2 bardak iilir. Sinir sistemini yattrc bitkiler, banyo katks olarak deri tarafndan da emilebilir. Bu uygulama sayesinde, midesi duyarl olanlarn ve zellikle ocuklarn uyku dzensizlikleri yoluna koyulabilir. Yatmadan nce yaptrlan bir hlamur banyosu uyku getirir. Mays papatyas banyosu da uyku getirir ve ayrca, bebeklerin di karma skntlarna kar da baaryla kullanlabilir. Aadaki kediotu kk banyosu, ad geen tm bitkilerin kullanmnda temel reete olarak alglanmaldr: Bir litre kaynar suya bir veya iki avu dolusu kediotu kk eklenir, yarm saat demlendikten sonra szlr ve yatmadan hemen nce 15-20 dakika sreyle alnacak tam banyonun scak suyuna eklenir. Bu yntemle, el ve ayak banyolar da alnabilir.
Nevraljik hastalklar

Bu blme gelinceye kadar, genellikle ruhsal nedenlerden kaynaklanan problemleri ele aldk. Bundan sonra ise, sinir dokularnda ortaya kan organik problemlerin ifal bitkilerle tedavi edilebilirliini gzden geireceiz. Bu organik problemler arasnda, rnein multipl skleroz gibi nemli veya ba ars gibi daha basit ilevsel problemlere deineceiz.

Ba ars
Ba ars, eitli ruhsal veya organik ilev bozukluklarndan, rnein stres ve gerginlikten, sindirim yetersizliinden veya duru yanllndan(rnein oturma yanll) kaynaklanabilir. Nedenlerin eitliliine uygun olarak, ba arsna kar kullanlan bitkilerin says da azmsanamayacak miktardadr. Kediotu kk, fesleen, mays papatyas, mrver iei, lavanta, oulotu, biberiye, nane, kekik, pelinotu, civanperemi, kokulu meneke, srganotu. Bu listeden de anlalaca gibi, yalnzca ary azaltc ilalarla yetinilmeyip, deiik etki alanlar olan ilalarla da ba ars geitirilebilir ve hatta tmyle tedavi edilebilir. Burada karmza yine ba arsna yol aabilecek olan nedenlerden bazlar kyor: evre kirlilii, kt klandrma veya ense kaslarnda gerginlik, gz yorgunluu, duru veya oturma yanllklar, kan basncnda deiiklikler, kt beslenme, sindirim bozukluu, veya yetersizlii, alerjiler vs.

44

ncelikle genel anlamda birka tavsiye. Ba ars neden kaynaklanrsa kaynaklansn, yukarda ad geen bitkilerden herhangi birinin katksyla hazrlanan banyolar rahatlatacaktr; bu banyo katklarna lavanta eklemekle etki arttrlabilir. Uucu ya ieren aromal bitkiler, rnein lavanta, nane veya biberiye yalar da, koklanarak veya akaklar ve aln ovalayarak kullanlabilir. Her iki uygulama srasnda veya sonunda arlar alacak kadar ksa srede kesilebilir. zellikle nedeni tehis edilemeyen ba arlarna kar uzun sre srganotu ay iimi sayesinde artc sonular alnabilir. ifal bitkilerin yan sra geveme altrmalar, meditasyon veya bir parkta yaplan yryler gibi, kiiyi rahatlatabilecek yntemlerin uygulanmas da yararl olabilir. Ba arsna yol aan organik nedenlerin balcalar, sindirim bozukluklar(rnein sindirim yetersizlii ve kabzlk), kas ve sinir gerginlikleri, herhangi bir iltihaplanma ve adet grme problemleridir. Mideyle ilgili ba arlarnda, gaz sktrc ve sindirim sistemini uyarc ilalar gereklidir. Aadaki eit karm ncelikle tavsiye edilir: Lavanta, pelinotu, oulotu, mays papatyas, frenk kimyonu. nce kylp, havanda hafife ezilerek kartrlan bitkilerden bir tatl ka dolusu, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Bu ay ihtiya duyulduunda iilir. Ba arsna yol aan neden eer kronik kabzlk ise, sindirim sistemi blmnde dile getirilen tavsiyelere uyulmas gerekir. Ense ve omuz kaslarnda gerginlik yaratan duygusal stres ve duru/oturu yanllklar genellikle ba arsna yol aar. Sinir sistemini yattrc bitkiler, rnein kediotu kk bu durumlarda en etkili ilatr. Adet grme problemleri de ba arsna yol aabilir ve bu durumda en doru yol, hormon dengesini dzenleyici tedavilerdir. Bu konu, cinsel sistem blmnde ele alnmaktadr. Ama acil nlem olarak, civanperemi veya kediotu kk ay yardmc olacaktr(eit karm da olabilir). Yarm veya bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. htiya duyulduunda veya adet dneminden 3-4 gn ncesinden balamak zere, gnde 2 bardak iilebilir.

Migren
Bu ok rahatsz edici ve iddetli ba arsna genellikle, mide bulants, kusma, grme bozukluklar a ve sese kar duyarlk elik eder. Ar saatlerce veya gnlerce srebilir. Ba arsnda olduu gibi, migren de deiik nedenlerden kaynaklanabilir. Bu yzden, belirli migren krizlerine kar kullanlabilen bitkilerin ayr ayr denendii, uzun sreli bir tedavi uygulanmas doru olacaktr. Migrene yol aan nedenin tehisi iin bir uzman doktora bavurmak en doru davran olacaktr, nk zellikle migrende, hastann kendi durumuna tehis koyabilmesi ok zordur. Ama migren bazen ok dk kan basncndan da kaynaklanabilir ve bu durumda en uygun ila, alak veya yksek kan basncn dengeleyebilen, kseotu aydr. Gnde 1-2 bardak ay yeterlidir. Ayrntlar iin, kitaptaki kseotu blmne baknz. lk migren krizi belirtileri srasnda kullanlan baz bitkiler, arnn iddetini azaltabilir: Kediotu kk, oulotu, erbetiotu ay iilebilir veya bu bitkilerin tentrleri kesme ekere 15-20 damla damlatlarak alnabilir. Ayrca, 10 dakikalk scak bir ayak banyosu, 2 yemek ka dolusu arap sabunu veya bir avu dolusu ince kaya tuzu veya biberiye banyo katks ile, yani elde ne varsa onunla hazrlanr ve uygulanrsa, ok rahatlatc olabilir. Ayak banyolar her zaman alnabilir ve herhangi bir yan etkisi yoktur. Yalnzca, ar derecede varis sknts ekenler dikkatli olmaldrlar. Ama byle bir durumda da, aln ve akaklara i patates dilimleri ile kompres uygulanabilir. Migrene veya ba arsna kar, bir ylda iki ay boyunca , hibir yan etkisi olmayan bir ay kr uygulanabilir: Kediot kk, arslanpenesi, lavanta, mercankk, hlamur, nane ok ince kylr ve eit oranda kartrlr. Bir yemek ka dolusu bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 5 dakika demlendikten sonra szlr ve hemen iilir. Akam yemeklerinden sonra iilen bu 1 bardak ay yeterlidir. Migrene bazen bir tek neden yol aabilir, ama genelde deiik etkenlerin birlemesinden kaynakland varsaylr; bu konuda birka rnek.

45

Beslenme: Migrenin olumasna yol aan balca etken, baz besin maddelerinin neden olduu alerjik tepkidir. Bu tepkiyi oluturabilecei varsaylan besin maddelerinin tam bir listesi, tm besin maddelerini ierebilir. Alerjik tepki oluturabilecek balca besin maddeleri, krmz et, ikolata, st ve st rnleri, kahve, koyu ay, beyaz eker, mayal rnler, B Vitamini karmlar, turular, hayvansal yalar, alkol (zellikle krmz arap ve trevleri). Alerjik tepki genellikle bir tek besinden kaynaklanmayp deiik rnlerin etkilerinin birleerek kritik snrn almasyla oluur. Belli bir besinin veya besinler grubunun alerjik tepkisinden kukulanldnda, iki gn oru tutulmal ve sonra bu besinler tek tek beslenme programna alnmaldr. Eer migren bir tek besin maddesinden kaynaklanyorsa, bu yolla o madde saptanabilir ve beslenme programndan karlr. Sindirim sisteminin desteklenmesi iin, 2-3 ay boyunca deiimli olarak, pelinotu, eir kk, sar kantaron, rezene, frenk kimyonu, hindiba, melekotu kk, nane, biberiye, mays papatyas, srganotu gibi bitkilerin ay, gnde 1-2 bardak, yemeklerden sonra iilmelidir. Bu krn ardndan yine 2 gn oru tutulur ve kuku duyulabilecek besin maddeleri kademeli olarak tketilmeye balanarak, alerjik tepki oluup olumad saptanabilir. Stres: Sinirsel gerginlie yol at iin, migrene yol aan balca etkenlerdendir. Bu durumun kontrol altna alnabilmesi ise ancak, geveme altrmalar yaplarak veya psikoterapi yntemleri uygulanarak salanabilir. Gnlk grevleriyle baa kamaz hale gelen, srekli d krklna urayan, ama her eye ramen mkemmeliyetilikte direnen kiiler, stres kaynakl migren hastas olmaya adaydrlar. Bu durumlarda, sinir sistemini yattrc ve glendirici ilalar yardmc olabilir: Yulaf, erbetiotu, kseotu, kediotu kk, sar kantaron, arslankuyruu. Eer migrene bitkinlik ve yorgunluk halleri elik ediyorsa, centiyane kk, eir kk, kekik ve civanperemi, biberiye gibi, sinir sistemini uyarc bitkilerin aylar kullanlmaldr. Ginseng kk veya gvenilir preparatlar, stres kaynakl tm migren trlerinde, iyileme belirtileri grlnceye kadar uzunca bir sre kullanlmaldr. Hormonel problemler: Adet kanamalarnn balamasyla veya menopoz srecinde ortaya kan hormonel problemler, kadnlarda migrenin balca nedenlerindendir. Hormon dengesinin tedavi edilmesine ynelik uzun sreli bir bitkisel tedavide, kseotu, hayt meyvesi, ayrca lkemizde tannmayan, in kkenli yams kk (Dioscorea villosa) ve Kuzey Amerika kkenli False uncorn root/kk (Helonias dioica), baaryla kullanlabilir. Ayrntl bilgiler, kitabn cinsel sistem blmnde verilmektedir. Yapsal problemler: Migren, boyun omurundaki veya omurgann herhangi bir blmndeki yapsal bozukluklarn kas ve sinir hastalklarna yol amasndan da kaynaklanabilir. Eer byle bir problemden kukulanlyorsa, bir kemik hastalklar uzmanna bavurulmas gerekir. Sinir arlar (Nevralji) Sinir arlar, bir sinirin duyu dallar boyunca veya duyu dallarnn sona erdii blgelerde ok iddetli biimde ortaya kabilir. Bir enfeksiyondan veya herhangi bir kemik hastalndan, ama genelde yanl beslenme, stres veya dinlenme yetersizliinin yol at bir genel gszlkten kaynaklanabilir. Sinir arlarnn tedavisi ancak, arlara yol am olan etkenlerin ele alnmasyla mmkn olabilir. Bir genel gszlk sz konusu ise, beslenmenin iyiletirilmesi gerekir. Bol miktarda taze meyve tketilmeli ve dzelme grlene kadar B Vitamini kompleksi kullanlmaldr. Belirli bir sre boyunca bedenin dinlendirilmesi ve gerginliklerin giderilmesi gerekir. Kediotu kk, ginseng kk, erbetiotu, sar kantaron, passiflora ncelikle nerilir. Bitki aylarnn ve preparatlarnn yan sra, biberiye, lavanta ve sar kantaron yalar ile arl blgelere yaplan friksiyonlar, ary byk lde azaltabilir. Tm sinir hastalklarnda bol miktarda yulaf kullanlmas gerei hibir zaman unutulmamaldr! Besin olarak yulaf ezmesinin veya lapasnn yan sra, yeil yulaf bitkisi de, tentr, ay ve banyo katks biiminde baaryla kullanlabilir. Multipl skleroz (yaygn sertleme) Merkez sinir sisteminin en sk grlen hastaldr. ok eitli belirtilerle ortaya kar ve gidii nceden belirlenemez. Sinir lifi boyunca bozulmalara(dejenerasyona) yol aan kronik bir hastalktr. Neden veya nereden kaynakland henz akla kavuturulamamtr: Virslerle veya baklk sreleriyle balantl olabilecei varsaylmaktadr.

46

Btnsellik asndan bakldnda(bedenin ve ruhsal boyutun btnl), organik bozukluklara yol aabilen bu tr bir hastalk ancak, ruhsal dengenin bozulmas sonucunda oluabilir. Bedenin ve ruhsal boyutun, hastalklarn tedavisinde bir btn olarak ele alnmas gerektiine gre, bu hastalkta da, bozulmu olan ruhsal dengenin yeniden kurulmasna allmaldr. Multipl skleroz hastalnn ilerleyiini durdurmak, uygun ifal bitkilerin kullanm, beslenmenin ve sindirimin zenle kontrol sayesinde mkn olabilir. Salkl beslenme programlar zerine yazlm olan pek ok kitaptan yararlanlabilir; ama burada nemli olan, st ve st rnlerinden tamamen uzak durmak ve yapkan albmin ieren tahl rnlerini (rnein buday ve msr unu) eer mmknse snrlamaktr. Ayrca, doymu ya asitlerini en aza indirmek ve doymam ya asitlerini birka misli arttrmak gerekecektir. Sinir sisteminde olumu olan bozukluklarn(dejenerasyonun) yeniden dzeltilebilmesinde nemli rol stlenebileceine inanlan doymam ya asitleri, kapsl biiminde de kullanlabilir. Multiple skleroz son derece karmak bir hastalktr ve mutlaka uzman doktor tedavisi gerektirir. Zona (sinir iltihab) Sinir dmnde oluan bir virs enfeksiyonundan kaynaklanan, ok iddetli arlara yol aan, doru tedavi edilmediinde uzun srebilen bir hastalktr. Bu enfeksiyon srasnda deri stnde, ii sv dolu koyu krmz renkli kabarck kmeleri oluur. Zona hastalnda sinir hcreleri, sinir sistemini glendirici ilalarla desteklenmelidir. Mikrop krc ilalar, enfeksiyonu yenebilmek iin organizmaya yardmc olabilirler. Ayrca, ar kesici ilalar, sinir sistemini yattrc bitki kullanm yoluyla alnmaldr. Tm bu nlemleri ieren, etkili bir bitki karm yle olmaldr: Echinacea kk 2 l, kediotu kk 1 l, yulaf 1 l, sar kantaron 1 l, passiflora 1 l, kekik 1 l, ok ince kylarak iyice kartrlr. Bir tatl ka dolusu bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, 10 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 2-3 bardak ay, a karnna veya n aralarnda, soutulmadan iilir. Echinacea, Kuzey Amerika kkenli bir bitkidir ve lkemizde tannmaz, ancak standart preparatlar eczanelerden temin edilebilir. Passiflora da, eczanelerden urup formunda temin edilebilir. Dtan uygulanabilecek eitli tedavilere de deinmek gerekir. Bu dorultuda, yukarda ad geen bitkilerle ve ayrca civanperemi katks ile yaplacak tam veya lokal banyolar nemle tavsiye edilir. Rahatszlklar azalana kadar srdrlecek bu tedavi srasnda, ok ynl beslenmeye zen gsterilmeli ve B Vitamini kompleksleri kullanlmaldr. Ayrca, yeil herdemtaze (Sempervivum tectorum) bitkisinin etli yapraklarndan elde edilen zsu ile hasta blge sk sk nemlendirildiinde, arlar ok ksa srede sona erer ve hzl bir iyileme srecine girilir.

47

Enfeksiyonlar ve Asalaklar Enfeksiyonlar (bakteri, virs veya mantarlar tarafndan da balatlm olsalar), ancak bedenin savunma sisteminde aksamalar olduu srada ortaya karlar. Salksz beslenme, kimyasal ila tedavisi veya var olan bir hastalk gibi fiziksel nedenler, savunma sistemlerini zayflatabilir. Ayrca duygusal ve ruhsal nedenler de nemli etkenlerdir. Stres ve gerginlik, beden enerjisinin ok aa dzeylere inmesine neden olarak, enfeksiyonlara uygun ortamn olumasnda ayr bir rol oynayabilir. Tm bunlara kar uyank olmal, rnein hafif bir souk algnlna yakalandmzda dikkatle dnmeli ve neler yapabileceimize karar vermeliyiz. Bir enfeksiyon hastaln ifal bitkilerle tedavi etmek istiyorsak, bu hastala durup dururken yakalanmadmz, onun bedenimizde yerlemesi ve gelimesi iin uygun ortam kendimizin hazrladn bilmemiz gerekir. Suu bakterilerin stne atmak doru deildir! Gerekten etkili olabilecek bir enfeksiyon tedavisinde ulalmas gereken hedef, bedenin doal savunma gcn yeniden kazanabilmesine yardmc olmaktr. Bu hedefi gerekletirebilmek iin de tm bedenin tedavi edilmesi gerekir. Hatta pek ok olayda, sz konusu enfeksiyonla hi uramadan, yalnzca kendini savunma srecinde bedenin desteklenmesi yeterlidir. Bu tedavi biimi belki birka gn uzayacak ve sosyal yaammz etkileyecektir. Ama bedenin, ihtiyalar iin bize gnderdii mesaj ok aktr: Bedenimize ve yaam biimimize zen gstermemizin ve baz dzenlemeler yapmamzn zaman gelmitir artk! Enfeksiyonlar genellikle salgn biiminde ortaya karlar. Bir toplumda pek ok kii ayn zamanda bir hastala yakalandnda, o toplumun, bir canlnn davran biimini sergileyen ok bal bir canllar grubu olarak deerlenmesinde yarar vardr. Konuya bu dorultudan bakldnda, salgn hastalklarn nedeninin bireysel hastalklarn nedeniyle benzerlik gsterdii grlecektir. Bu durumdan karlabilecek sonu ise, grubun savunma sisteminin gsz kalm olmasdr! Birinci Dnya Savann hemen ardndan, savata lenlerden daha ok kii grip salgn sonucunda lmt. Bu durumun, hijyenik nedenlerden veya beslenme yetersizliinden kaynaklanm olduu sonucuna varlabilir, ama ayn zamanda insanln igdsel birlikteliinin sava nedeniyle derinden yaralanm olmasnn bir sonucu olarak da kabul edilebilir. Kiinin birey olarak salkl olmas her zaman yeterli deildir. Bir paras olduumuz toplum da bu kaliteyi yakalayabilmelidir; aksi halde salksz bir sistemin bir paras olarak, her zaman salgnlarla karlaabiliriz! Bu salgnlar, grip veya korku, yabanclama ve umursamazlk biiminde de geliebilir. Salmzn bu alanlardaki btnsellie ve kusursuzlua bal olduunu unutmamamz gerekir. Antibiyotikler yle durumlar vardr ki, antibiyotik kullanmn nermekten baka kar yol yoktur. Kullanmn kanlmaz olduu zor durumlarda, zenle kullanldnda hayat kurtaran ve yaam kalitesini ykselten, insanlk alemi iin baha biilemez bir deerdir antibiyotikler. Menenjit(beyin zar iltihab) ve teki nemli hastalklarda pek ok hayat kurtarmtr bu tr ilalar. Ama ne yazk ki bazen de yalnzca kullanm kolayl ve hzl etkisi nedeniyle geliigzel seiliveren bir antibiyotik, geni kapsaml sonular hi dnlmeden kullanlabilmektedir. Bir antibiyotik kullanmak zorunda kalndnda, ilacn beden sistemlerinde yol aabilecei etkileri azaltabilecek baz nlemlere bavurulmas gerekir. Gnde en az 2g C Vitamini(kullanm bitiminden bir hafta sonrasna kadar) ve ayrca bolca B Vitamini kompleksleri alnmaldr. Enfeksiyon ve antibiyotiin yol at stresi yenebilmesi ve doal savunma sistemini yeniden glendirebilmesi iin bu vitaminler bedenimizi destekleyebilirler. Baz antibiyotik trleri doal barsak florasna zarar verebildii iin, elden geldiince bol miktarda yourt yemeye allmaldr; nk yourt, bnyesindeki bakteriler sayesinde barsaklarn doal dengesinin yeniden kurulabilmesine nemli katklar salayabilir. Antibiyotik kullandn sre boyunca dinlenmeye zen gster, nk o srada bedenin, yanna korkusuzca yaklalamayacak olan ok gl kimyasallarn saldrs altndadr! Ama tm bu olumsuzluklara karn yine de onun varl iin kret ve bu gnl borcunu, bedenini koruyarak belirt! nk, bu tr ilalar kullandmz iin sululuk duygusuna kaplacak olursak, daha fazla g kaybna yol aarz ve derinlemesine gereklemesi gereken bir tedavinin yollarn tkayabiliriz! Bu ilala ibirlii yap, ona kar kma!! Bir antibiyotik tedavisi ifal bitkilerle desteklenebilir. Bu bitkiler tedavi srasnda ilacn etkisini arttrmak, bedeni glendirmek ve olas zararlarn nne gemek amacyla kullanlabilir. Hangi durumda hangi bitkinin ncelikle etkili olabilecei, enfeksiyonun hangi organda olduuna ve hastann zelliklerine gre deiir; bitki seiminde bu durumlar gz nnde bulundurulmaldr. Sistemi ac madde ierikli bitkilerle ve belki de sinir sistemini glendirici bitkilerle desteklemek amacyla ifal bitkiler, bir antibiyotik tedavisinin ardndan da kullanlabilir. Ayrca, kan temizleyici, idrar arttrc ve lenf sistemini temizleyici bitkilerin de sisteme verilmesi gerekir. zel durumlar iin seilebilecek zel bitkilerin dnda, genel anlamda kullanlabilecek bitkiler: Isrganotu, atkuyruu, yourtotu civanperemi, eir kk, yeil yulaf, pelinotu, Echinacea kk veya preparatlar. Enfeksiyonlara ve Asalaklara Kar ifal Bitkiler

48

ifal bitkiler, enfeksiyonlara ve asalaklara kar iki ayr biimde etkili olurlar: Bir yandan mikrop krc etkinlikleri sayesinde dorudan mikroplara kar grev yaparken br yandan da bedenin savunma gcn arttrr ve harekete gemesini salarlar. Bitkilerin byk bir ounluu gerekten de bu iki grevi ayn anda yapabilirler. Bakterilere kar dorudan zehirleyici bir etkiye sahip olmann yan sra, kandaki akyuvarlarn oluumunu da hzlandran bir bitki olarak mirra(Commiphora molmol), rnek bir drogdur: Akyuvarlar, savunma sisteminin ilemesinde ok nemli grevler stlenirler. teki etki biimleri de, terletici, dklamay kolaylatrc ve idrar arttrc yollarla, zehirli maddelerin dklanmasn salamaktr. Atklarn ve zehirli maddelerin her birikimi, bakterilerin reyebilecei en uygun ortam oluturur. ifal bitkilerin nemli bir blm, enfeksiyonlara ve asalaklara kar baaryla kullanlabilir, ama biz burada mikrop krc, terletici ve asalaklar dklayc ilalar ele almak istiyoruz. Mikrop krc ilalar Pek ok bitki bakteriler zerinde zehirleyici etki yapabilir. lk etkili antibiyotik olan penisilin, bir bitkide, bir mantarda kefedildi. Belki de ilgin bir rastlant ama, cerahatli yaralarn tedavisinde eskiden svirede kfl ekmek kullanlrm. Doktorlar bu uygulamaya hep kukuyla bakmlar, ama sonunda bu garip reetenin ok ak bir temele dayand anlald, nk kf mantarlar tarafndan oluturulur! ifal bitkilerin etkileme biimleri (bu alanda henz yeterli aratrma yaplmad iin) bazen tam olarak aklanamaz ve enfeksiyonlar etkileyi biimleri de ok eitlidir. Enfeksiyonlara kar gnl rahatl ile kullanlabilecek en etkili mikrop krc bitkiler unlardr: kalipts yapra, sarmsak, mirra, Echinacea kk veya preparatlar, kekik, pelinotu, mays papatyas, lavanta, ard kozala, civanperemi, srganotu, kuburnu. Yirminci yzyln balarnda bitki yalarnn etkinlikleri, o srada genellikle kullanlan kimyasal bir antiseptikum olan Phenolun etkinlii ile karlatrlm. Varlan sonuta, pek ok bitkisel yan Phenolden daha etkili olduu sonucuna varlm, ama kekik ya en etkili bitkisel ya olarak kabul grm. Tam olarak kekik ya Phenolden sekiz(8) misli glym. Bu aratrmada ele alnan bitki yalar, antiseptik etkinliklerine gre sralanmlar. Kekik ya, portakal ya, glya, karanfil ya, kalipts ya, nane ya, meneke kk ya, anason ya, biberiye ya, lavanta ya, Phenol!, rezene ya, limon ya, melekotu kk ya. Sarmsak da zellikle anlmas gereken ok gl bir mikrop krcdr. Birinci Dnya Savanda, baka ilalarla kartrlarak antiseptik olarak kullanlmtr. Uyar: Bitki yalar ok etkilidir, iten kullanmda ok dikkatli olmak gerekir! Terletici ilalar (Diaphoretika) Bu ilalar, terlemeyi arttrmas iin bedeni uyarrlar. Terlemenin art sayesinde de zehirli maddelerin deri zerinden dklanmas ve bedenin temizlenmesi salanm olur. Pek ok hastalkta kullanlan terletici ilalar, zellikle tm beden sistemlerini etkileyen yksek ate ve enfeksiyon durumunda kullanlmaldr. Grip hastalna kar kullanmna daha nce deinmitik(kulak-burun-boaz blmnde). Glendirici ve iyiletirici zellikleri sayesinde bedeni destekleyebilir, enfeksiyonlar ve yksek atei ok ksa srede yattrabilir ve yaamsal nem tayan tedavi aamasn hzlandrabilirler. Tek bana veya karm biiminde, geni kapsaml tedavilerde de kullanlabilirler: Melekotu kk, hlamur, mrver iei, nane, zencefil, civanperemi, kekik, mays papatyas, aynsafa, kediotu kk, banotu, en etkili olanlardr. Barsak asalaklar (Anthelmintika) Barsak asalaklarn dorudan ldrebilen etkin maddeler ieren bitkiler vardr, ama salk sorunlarna yol aabilecekleri iin onlar burada tantmak istemiyorum. Asalaklara kar u bitkiler kullanlabilir: Nar aac kabuu, sarmsak, pelinotu, kabak ekirdei ve solucanotu(Tanacetum vulgare). Bu alandaki etkinlii ve kullanm kolayl asndan kabak ekirdeinin ne ktn syleyebiliriz. -Barsak kurtlarna kar, ocuklarda gnde 10-15g, yetikinlerde 20-30g kabak ekirdei ii, ince zar mutlaka stnde olmak kaydyla ve ok iyi inenmek zere, bir kerede kullanlr. Bir saat kadar sonra, ocuklar 1 tatl ka, yetikinler ise 1 yemek ka dolusu hintya ierler. Kabak ekirdeinin bayltc etkisi ardndan, hintyann mshil etkisiyle kurtlar toptan dklanabilir.

49

-Barsak eridi krnde de kabak ekirdei ncelikle nerilir. A karnna, ocuklar 30-50 tane, yetikinler ise 80100 tane ayklanm ve ince zar stnde olan kabak ekirdeini ok iyi inedikten sonra yutarlar. Bir saat kadar sonra yukarda belirtilen miktarda hintya iilir. Hintya eczaneden alnmaldr! -Barsak solucanlarna kar ise, bol miktarda i havu, pancar ve lahana zsuyu iilebilir. Ayrca, bolca yenen kara turp, soan ve sarmsak da yardmc olabilir. Veya 4-5 di sarmsak havanda hafife ezilir veya ince kylr, bir bardak kaynar stle halanr ve st kapal olarak 10 dakika demlendikten sonra szlr. Biraz balla da tatlandrlabilen sarmsak st a karnna iilmelidir. Enfeksiyonlarn tedavisi Enfeksiyonlarda en nemli hedef, problemi oluturan nedenin tedavi edilmesidir; belirtilerin bastrlmas deil! Yksek atein ille de bir hastalk belirtisi olarak kabullenilip ne bahasna olursa olsun tedavi edilmesine allmamaldr! Yksek ate, iyileme srecinin bir belirtisi olabilir ve bu durumda drlmemeli, hatta desteklenmelidir. Yksek atete, bedenin savunma sistemlerini uyaran ve destekleyen bir temel karm: Civanperemi 2 l, hlamur 2 l, kuburnu 1 l, boyotu tohumu(emen) 1 l, ok ince kylarak llr ve iyice kartrlr. Bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, st kapal olarak 10 dakika demlendikten sonra szlr. Her 2 saatte bir, yarm bardak ok scak ay iilmelidir. Ayrca, bu karma Echinacea kk kartrlabilir veya bitkinin preparatlar kullanlabilir. Genelde, civanperemi ve hlamur gibi terletici bitkiler yeterlidir, ama Echinacea gibi savunma sistemini glendirerek bedeni bakterilere kar destekleyebilecek bitkilerin nemi de unutulmamaldr. Terlemenin daha da artmas gerektiinde, karma bir tutam da ac krmz biber eklenebilir. Eer lenf bezlerinde sertleme veya ikinlik varsa, karma aynsafa veya yourtotu 2 l olarak eklenmelidir. Az boluu veya boaz mukozasnda rahatszlk varsa, andzotu kk, hatmi kk, veya ebegmeci gibi bitkilerden 1 l eklenebilir. Hastada huzursuzluk grlrse, mays papatyas veya kediotu kk 1 l kullanlr. Bu ay karmlar yalnzca, nedeni bilinmeyen yksek atee kar deil, suiei, kzamk, kzl ve benzeri hastalklarda da kullanlabilir. nat virs enfeksiyonlarnda, rnein lenf atelenmesinde (Lenfadenopati), hastaln sinsice gelitii ve gszlklere yol at durumlarda da baka bir bitki karm kullanlabilir: ekerciboyas meyvesi(Phytolacca americana) 2 l, civanperemi 2 l, pelinotu 1 l, mirra 1 l, meyankk 1 l, mays papatyas 1 l. Bitkiler ok ince kylarak llr ve iyice kartrlr. Yarm veya bir tatl ka bitki, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, st kapal olarak 10 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 3 bardak taze demlenmi ay, a karnna veya n aralarnda, soutulmadan iilir. Tad pek ho deildir ve tatlandrlmaya allmamaldr. Tm enfeksiyonlarda, gnde en az 2g C Vitamini ve B Vitamini kompleksleri miktarda i sarmsak tketilmelidir. Beslenmenin temelini meyve ve meyve temizleyici bir diyet uygulanmaldr. Bazen de enfeksiyon tedavisinde 1-2 tketilmemesi denenebilir. Hastalk sona erdikten sonra da, ay tedavisini hemen srdrmek doru olacaktr. alnmal, elden geldiince bol sularnn oluturduu, bedeni gn boyunca hi kat besin kesmemek, bir sre (1-2 hafta)

50

Kanser Bu hastalk, bedenin bir btn olarak tedavi edilmesini tm hastalklardan daha fazla gerektirmekle kalmayp, net ve btn kapsayan bir bak asn da gerektirir. Kanserin bedensel, ruhsal, fizyolojik, sosyolojik, evresel kaynakl ve ok ynl etkilerin bir sonucu olduu gitgide daha iyi anlalyor. Baz kanser trlerine kar zel ifal bitki reeteleri oluturulmas ise pek gerekmiyor aslnda. zel durumlara gre belirli uygulamalar nermek yerine, bu hastala kar genel anlamda nasl davranlmas gerektiine deinmek daha yararl olacaktr. Her insan yalnzca bir kanser hastas deil, benzeri olmayan, kendine zg bir varlktr ve bu yzden de zel yntemlerle tedavi edilmelidir. Burada, byle nemli bir hastaln mutlaka bir uzman doktorun, bir psikoterapistin veya uzman bir fitoterapistin (belki de hepsinin) yardmn gerektirdiine deinmek gerekiyor. Gnmzde kanser, eitli aratrmalarn ve kuramsal dncelerin elik ettii geni kapsaml ve ok nemli bir konudur. Hastaln nedenleri hakkndaki teoriler, evresel kkenli kanserojen maddelerden (karzinogen) virslere, psikolojik stresten ruhsal dengesizliklere kadar uzanyor. Bu faktrlerin ou, belki de hepsi kanser tr bir hastaln olumasna yol aabilir. Amacm, nedenler hakknda bir sonuca varmak deil, derinden etkileyen kanser srecinde kiinin tm bak alarn destekleyebilecek bir davran biimi nermektir. Hastala yol aabilecek nedenlerin tm, konuya btnsellik asndan yaklalarak gzlemlenmeli ve kontrol altna alnmaldr. Ama biz burada, tbbi tedaviyi destekleyebilecek baz ek nlemlere deinmek istiyoruz. Tbbi tedavinin ifal bitkilerle ve bitkisel preparatlarla desteklenmesi genelde ok olumlu sonular vermektedir. Ama hastaln ancak son aamalarnda doal ilalar anmsadmzda gecikmi olabiliriz. Bu konuda gecikme ansmz olmadn unutmamalyz! ifal Bitkiler ve Kanser Pek ok bitkinin gl bir antineoplazma (amasz hcre oalmn nleyici) etkisine sahip olduu sylenir. Her toplumun ifal bitkilerle tedavi geleneinde, kansere kar etkili olduu sylenen bitkiler yer almaktadr. ABDdeki bir aratrma grubu tarafndan, dnya zerindeki tm iekli bitkiler, olas kanser nleyici etkileri bakmndan inceleniyor; baz olumlu sonulara ulaabilmek iin tabii ki zamana ihtiya vardr. Tbbi tedavide kullanlan baz mucize ilalar, bitkilerden elde edilen etken maddeler iermektedirler. Bu konuda gsterilebilecek en nemli rnek, kan kanserine(lsemi) kar kullanlan, vinblastin ve vincristin alkaloitlerini ieren, Madagaskar kkenli Cezayir menekesi / Vinca rosea adndaki bitkidir. ifal bitkilerin belirli bir ama dorultusunda kullanlabilecek spesifik ilalar haline dntrlebilecekleri konusunda bir fikir verebilir bize bu rnek. Ama deerini kmsemeden, bu tr rneklerin de bir etkinlik snr olduunun dnlmesi gerekir; nk burada, kanser lokal bir hastalkm gibi kabullenilerek, spesifik etki ieren bir ilala tedavi edilmek istenmektedir. Halbuki bu hastaln, bir sistem hastalnn davurumu olarak grlmesi ve bedenin kontrol yeniden ele alabilmesini salayabilmek iin, beden sistemlerine ynelik tedaviler uygulanmas ok daha doru olabilir. ifal bitkiler temizleyici, glendirici ve iyiletirici mekanizmalar destekleyici etkileri sayesinde, bu tr deiimlerin gerekleebilmesinde ok etkili olabilirler. Bu deiimlerin, bedensel, ruhsal, ve duygusal boyutlarn tmn kapsadn ve kanser hastalklarnn tedavisinde uygulanabilecek en etkili yntem olduunu gz nnde bulundurmak gerekir sanrm. Tm beden sistemlerini kapsayan byle bir tedavide, kan temizleyici ve tmr oluumunu nleyici bitkiler en nde gelenlerdir. Kan temizleyici bitkiler erdikleri maddelerin kan temizleyici ve normalletirici etkileri sayesinde, uygun bitkiler bedeni destekler ve kanser tr hcre oalmasnn nn alabilirler. zellikle, karacieri etkileyerek bedenin zehirli maddelerden arndrlmasn salayan bitkiler bu konuda ok etkili olabilirler: -Bilimsel ad Rumex crispus, yresel ad evelik veya srkuyruu. Azdavay-Kastamonu-Erzurum yrelerinde, yapraklar genellikle dolma sarmakta kullanlan (labada gibi) bir sebzedir. Bitkinin kk, austos-ekim dneminde sklr ve temizlendikten sonra glgede kurutulur. Kuruduktan sonra ok ince kylarak saklanr. Kullanm biimi: Yarm tatl ka ok ince kylm kk, bir bardak souk suya eklenir, st kapal olarak, dk sda 10-15 dakika kaynatldktan sonra 10 dakika demlenmeye braklr ve szlr. Gnde 3-4 bardak taze demlenmi ay, a karnna veya n aralarnda, soutulmadan iilir. Yourtotu veya hindiba ile kartrlabilir. Hafif mshil etkisi vardr.

51

-Bilimsel ad Arctium tomentesum, dulavratotu veya uluavratotu kk. Kkler eyll-ekim dneminde sklr, temizlenir ve glgede kurutulur. Kuruduktan sonra, ok ince kylarak saklanr. Kullanm biimi: Yukardaki gibidir. Bilinen hibir yan etkisi yoktur. Preparatlar: Dystoselect N, Echinacea olipoplex -Bilimsel ad: ris germanica, ssen kk. Yresel adlar: mor ssen, iris kk, meneke kk, mezarlk sseni, susam kk. Kkler eyll-ekim dneminde sklr, temizlenir ve glgede kurutulur. Kuruduktan sonra ok ince kylarak saklanr. Kullanm biimi: Yarm tatl ka ince kylm kk, bir bardak souk suya eklenir, st kapal olarak dk sda 10-15 dakika kaynadktan sonra 10 dakika demlenmeye braklr ve szlr. Gnde 3 bardak taze demlenmi ay, a karnna veya n aralarnda, soutulmadan iilir. Bilinen bir yan etkisi yoktur. Preparatlar: Brasso gripp, Cefanalgin, Unotex N. Not: Yukardaki bu bitki kk, eit oranda kartrlarak da kullanlabilir. -Bilimsel ad: Silybum marianum, devedikeni tohumu. Yresel adlar: Akkz, deve kengeri, kengel, kbbun, meryemana dikeni, stl kengel, evklmeryem, uslu kenger. Karacieri tm zehirli ve zararl maddelerden arndrr, karacier hcrelerinin yenilenmesini (regenerasyon) destekler, en ar karacier hastalklarnda bile gnl rahatl ile kullanlabilir. Bilinen hibir yan etkisi yoktur. Kullanm biimi: Havanda hafife ezilmi bir tatl ka dolusu tohum, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, st kapal olarak 10-15 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 3 bardak taze demlenmi ay, sabah a karnna, len yemeinden yarm saat nce ve yatmadan yarm saat nce birer bardak olmak zere, soutulmadan ve yudumlanarak iilir. Preparatlar: Bilicura forte, Durasilymarin, Legalon, Marianon, Silibene 140. Tmr oluumunu nleyici bitkiler Hasta dokular yeniden organize etmek ve kontrol altna alabilmek iin, tmr geliimini nleyici etki ierdii kabul edilen baz bitkiler kansere kar kullanlabilir. Pek ok bitkinin bu tr zelliklere sahip olduu sylenir; bazlar bu n hak etmilerdir, bazlar hakkndaki sylentiler ise gerekddr. Uzun bir bitki listesini geleneksel reetelerden ve eski bitki kitaplarndan alarak oluturabilirdim, ama bu tr konularda gereki olmak gerekir. kseotu, kokulu meneke (kk, yaprak, iek), peygamberaac odunu(Guaiacum officinale), modern tp tarafndan kanser hastalklarna kar kullanlyor. Hastal nasl etkileyebildikleri henz tam olarak bilinmiyor, ama biz, kansere kar uygulanan her ifal bitki tedavisinde bu bitkilerin mutlaka yer almas gerektiini biliyoruz. -Bilimsel ad: Viscum album, kseotu. Yresel adlar: ekem, bur, gevele, gke, gvelek. Kullanm biimi: nce kylm yaprak ve saplardan yarm veya bir tatl ka, orta boy bir su barda souk suda 8-10 saat bekletilir, lklatrlr ve szlr. Gnde 1-3 bardak ay, a karnna veya n aralarnda iilir. Ayrca kalp kaslarn glendirir, kan basncn, alak veya yksek de olsa, normalletirir. Bitki meyveleri kullanlmaz! Preparatlar: Asgoviscum N, Craviscum, Mistel curarina, Viscratyl, Viscysat. -Bilimsel ad: Viola odorata, kokulu meneke. ok ince kylm kk, yaprak ve iekten yarm veya bir tatl ka dolusu, orta boy bir su barda dolusu kaynar suyla halanr, st kapal olarak 10-15 dakika demlendikten sonra szlr. Gnde 3 bardak taze demlenmi ay, soutulmadan iilir. Ayrca, akcier ve st solunum yollar hastalklarnda ok olumlu sonular verir. Bilinen bir yan etkisi yoktur. Preparatlar: Jsephca, Pflgerplex, Phytolacca 3.

52

-Bilimsel ad: Guaiacum officinale, peygamberaac odunu. Kullanm biimi: Tala veya yonga biimindeki odun ok ince kylr. Yarm tatl ka odun, orta boy bir su barda dolusu souk suya eklenir, st kapal olarak dk sda 15-20 dakika kaynatlr ve szlr. Gnde 3 bardak taze demlenmi ay, soutulmadan iilmelidir. nerilen dozaj dahilinde, bilinen bir yan etkisi yoktur. Tmr oluumunu nleyici bitkilerin yan sra, organlar ve dokular glendirici ve besleyici bitkilerle, hasta organlarn kendilerini kanser hastalndan kurtarabilecek bir yenilenmeyi salayabilecek, yeni bir yaama gc gelitirilebilir. Kansere kar dorudan etki yapamayan, ama baz organlar glendirebilecek gce sahip olan veya bedeni genel anlamda glendirebilen bitkilerin kullanlmas gerekten de yararl olabilir. Kitabn tmnden de anlalaca gibi, iyilemeyi ancak insann yaama gc salayabilir ve ifal bitkiler bu gcn uyarlmasnda nemli grevler stlenebilirler! Bu amala kullanlabilecek ifal bitkilerden bazlar: Atkuyruu, srganotu, civanperemi, eir kk, aynsafa, yourtotu, karakafesotu, sinirliot, yakotu, boyotu tohumu(emen), hindiba, mirra, Echinacea kk veya preparatlar. Beslenme ve kanser Bilimsel aratrmalara gre, salkl bir kiinin bedeninde her an binlerce kt karakterli hcre oluabilir. Ama bedenin mkemmel savunma sistemi, henz gelime aamasndayken bu hcreleri yakalar ve yok eder. Kanser hcrelerinin geliebilmesi ise, ancak, bu fevkalade bedensel mekanizmann ileyememesi sonucunda gerekleebilir. Salmz koruyan bedensel uyumun kne ise pek ok faktr yol aabilir. Olumsuz duygularn, ruhsal problemlerin, toplumsal ve kiisel skntlarn etkilerini sras geldiinde ele alacaz, ama ncelikle beslenme yoluyla iimize ileyen zararl evresel faktrlere deinmemiz gerekiyor. amzn en byk problemi, gndelik yaammzda srekli olarak etkisi altnda olduumuz evresel kkenli kanserojen maddelerdir. Bunlar genellikle uygar teknolojinin rettii rnlerdir ve biyolojik ilevlere olan ykc etkileri her geen gn daha iyi anlalmaktadr. Bu nemli sorun gncelliini korurken bizler de, bu rnlerin her zaman dorudan kansere yol amadn, ama bedenin savunma sistemlerini zayflatarak hastalk olasln arttrdn dnmeliyiz. Saptanm olan kanserojen maddelerin bir listesi herhalde ok geni kapsaml olurdu, ama biz burada ancak genel aklamalara yer verebileceiz. Yapay besin maddelerinden veya besin rnlerine katlan yapay maddelerden kanlmas tavsiyesine genellikle uymaya allmaldr: nk insan metabolizmas, bu tr maddelerle baa kabilecek zelliklerle donatlmamtr. evreyi zehirleyen maddelerin tmnden kanlmaldr. Aralarn egzoz dumanlar, bacalardan kan dumanlar, endstri atklar ve zellikle sigara duman, zararllklar saptanm balca evresel zehirlerdir. Katran rnleri dorudan kanserojen etki yaparlar. te bu yzden, katrandan retilen kimyasal ilalar ve besin rnlerinde katk olarak kullanlan maddelerden de kanmak gerekir. Endie verici bir baka tehlike kayna da, plutonyum gibi radyoaktif etkinlii olan elementlerdir. Atom enerji santrallerini isteyip istemediimize karar vermeden nce, olas sonularn salk ve evre bakmndan hepimizi yakndan ilgilendirdiini dnmek gerekir. Hastalk belirtilerinin bastrlmas amacyla, ska ve lszce kimyasal ila kullanm da kanserin nemli bir rnek oluturduu, dejeneratif hastalklarn oluumunda rol oynayan faktrlerden biri olabilir. Kanser hastalklar, beslenme diyetleri yoluyla da tedavi edilebilir, ama bu yntemlerin(bedensel komplikasyonlar oluabilecei dncesiyle), konu uzmanlarnn kontrol altnda uygulanmas doru olur. Hastaln balangcnda veya tmr henz kkken veya dar bir alanda bulunuyorsa, 3-5 gnlk bir perhiz uygulanmas yararl olabilir. Hastaln ilerlemi olduu aamalarda, bedenin fazlasyla gsz kalabilecei gz nnde bulundurularak, 1 gnlk perhizlerle yetinilebilir. Bu perhiz srecinde bolca su iilmeli ve kitabn kabzlk blmnde tantlan etkili bir mshil ilac kullanlmaldr. Bylece barsaklar temizlenir ve bbrekler ykanm olur; ter bezleri de bir sauna ziyareti ile desteklenebilir. Perhiz sresinin sonunda temeli meyve ve meyve sularna dayal bir diyet krne balanr. Bir hafta kadar srdrlmesi gereken bu diyet, bedensel problemler olumas durumunda sona erdirilir. Bu diyetlerde ncelikle kullanlabilecek meyve taze zm ve elma olabilir. Diyet sonrasndaki beslenme program da yar yarya meyve ierikli olmal, teki yar ise i sebzelerden oluturulmaldr. Balca besin maddeleri, patates ve organik tam pirin olmal, ayrca kullanlan bitkisel yalarn, rnein ayiei ya gibi doymam ya asidi ieren yalar olmasna zen gsterilmelidir. Bedenin yeniden glenebilmesi iin, albmin ok nemlidir; fasulye imi(kuru fasulyenin imlendirilmesi), balk, kei st ve arada bir yumurta gibi albmin ierikli besinler ncelikle tketilebilir. Et tavsiye edilmez!

53

Psikolojik etkenler ve kanser evresel ve beslenmeyle ilgili etkenlerin kanser hastalklarnn oluumunda nemli paylar olduu kuku gtrmez bir gerektir; ama duygusal yaamn da bu oluumdaki rol kesinlikle gz ard edilmemelidir. nsann btnsellii asndan bakldnda, hastaln oluumunda, psikolojik ve fiziksel boyutlarn dengesinde oluan uyumsuzluklarn nemli katklar olduu grlebilir. Duygusal stresin hastalklarn olumasna iki ekilde katk salad, gitgide daha da aklkla grlebilmektedir: Birincisi, baklk sisteminin bask altna alnmas, ikincisi ise hormon dengesinde olagelen bozukluklardr ve bedende gelien bu olaand durum, zararl hcrelerin oalabilmesi iin gereken balca artlar iermektedir. Daha nce de deinmi olduumuz gibi, bedenimizde srekli olarak kt karakterli hcreler retilir ve normal artlarda bunlar, bedenin savunma glerini ieren baklk sistemi tarafndan yakalanarak yok edilirler. Yani, baklk sistemi doru ilemediinde kt karakterli hcrelerin geliimi de hzlanr ve bu olay ancak bedenin bu hcreleri yok edecek gce sahip olmad zaman gerekleebilir! Kanser hastalar zerinde nemli etkisi olan duygusal ve ruhsal faktrler hakknda yaplan bilimsel aratrmalarda ulalan bulgular hep ayn sonuca varmaktadr. Genelde hep, kiiliklerle veya sosyal yaamdaki rollerle ilgili, iinden klamaz problemlerin yol at duygusal stresler yaanmtr. Bu tr durumlar genelde aresizlik, karamsarlk ve umutsuzluk gibi duygularn oluumuna yol aar. Bu aresizlik bazen ylesine derinleebilir ki, kii aresizliini ve kzgnln herhangi bir kiiye aklayamaz hale gelir. te byle bir durumda, ar bir hastalk ve hatta lm bile olas bir zm olarak kabul edilebilir veya zlenebilir. Tabii ki bilinli deildir bu tr duygular, ama yine de gl bir dnce rnei olarak bilinaltnda geliebilir. Psikolojik ve fiziksel durumlarn gz nne alnd, yardmc bir kanser tedavisinin belki de en etkili rnei aada akland gibi olabilir. Tedavinin ilk ve ynlendirici adm, hastaln geliiminde etken olmu olabilecek ruhsal ve sosyal faktrlerin aratrlarak, hastal ile olan nemli ilikisi hakknda hastann aydnlanmasna yardmc olunmasdr. Bu srete, hastada sululuk duygularnn olumamasna zen gsterilmeli, bu tr ruhsal etkilerin bedene yansmasnn nne geilmelidir. Bu hedefe ulaabilmenin ve olumlu bir deiimi balatabilmenin en nemli unsuru ise, hastayla konumak ve psikolojik tedaviyi srdrmektir. Yaanm olan youn duygusal stresler nedeniyle olumu duraanlk ve ekimserlik hallerinin sona erdirilebilmesi, ancak, yaama bak asnn temelden deitirilebilmesiyle mmkn olabilir. Uygulanan bu tr bir psikoterapide, yaama bak as ve dnya gr srekli olarak denetlenmelidir. Psikolojik yardm srecinde oluan olumlu yaklamlar, hastaln tedavisine nemli katklar salayabiliyor. Hastann hastaln alglay biimindeki bu yapc deiim, stres etkisini andran fiziksel bir tepki oluturuyor; ama bu tepkinin etkisi ters ynldr. Baka bir deyimle, bu durumda baklk sistemi gleniyor!

54