Said-i Krdinin Tahsil Hayat

Risale-i Nur mellifinin tahsil hayat aydan baka mevcut olmad halde (...) ular, s.434, Ondrdnc ua/Bedizzamann Afyon Mahkemesi Mdafaas ve Mektuplar ve Nur Talebelerinin Afyon Mahkemesinde Yaptklar Hakikatl Mdafaalar/Ahmed Feyzinin Mdafaasdr. Evet o zt (Said Nurs) daha hal-i sabavette (ocukluk dneminde) iken ve hi tahsil yapmadan zevahiri kurtarmak zere aylk bir tahsil mddeti iinde ulm-u evveln ve hirine (nceki ve sonrakilerin ilimlerine) ve lednniyat (lednni ilme) ve hakaik- eyaya (eyann hakikatlerine) ve esrar- kinata (kainatn srlarna) ve hikmet-i Ilhiyeye (ilahi hikmete) vris (sahip) klnmtr ki, imdiye kadar byle mazhariyet-i ulyya (yce erefe) kimse nail olmamtr. Tarihe-i Hayat, s.579, ular, s.542, Onbeinci ua/Elhccetz-Zehra (...) alelusl yirmi sene tahsili lzm gelen ulm ve fnunun zbde ve hlsasn ayda tahsil ve ikmal etmitir. Tarihe-i Hayat, s.34, lk Hayat. Evet, aylk bir tahsili bulunan ve krk seneden beri Kur'an- Kermden baka bir kitapla itigal etmeyen, yzotuzu Trke, onbei Arapa olan eserlerini te'lif ederken hibir kitaba mracaat etmedii, henz hayatta olan ktipleri tarafndan ehdet edilen, esasen ktphanesi de bulunmayan, yarm mm bir zat (...) Szler, s.703, Terin-i sni (1950) de Ankara niversitesinde (...) bir konferanstr. O srada yle bir rya grr:O ryada mazhar olduu bir hakikat sonradan yle anladk ki: Molla Said, Hazret-i Peygamberden ilim talebinde bulunmasna karlk; Hazret-i Resul- Ekrem Aleyhissalt Vesselm, mmetinden sual sormamak artiyle ilm-i Kurann tlim edileceini (retileceini) tebir etmiler (mjdelemiler). Aynen bu hakikat hayatnda tezahr etmi (ortaya km)kat'iyyen kimseye sual sormam, fakat sorulan suallere mutlaka cevab vermitir Tarihe-i Hayat, s.32, lk Hayat Ancak o, "retilecek" szcyle de yetinmez; "Demek ihtiya vard ki yle yazdrld" diyerek "vahiy"i artrr. Ayetl Kbra, Redoks, s.10. Buna benzer rneklere Risale-i Nur adyla anlan kitaplarda ska rastlanmaktadr. Said-i Krdi, dolayl anlatmla peygamber mucizelerine benzer durumlar anlatr: "Dn, birdenbire bir sere kuu pencereye geldi, pencereye vurdu. Biz uurmak iin iaret ettik, gitmedi. Mecbur olduk, dedim: 'Pencereyi a, o ne diyecek?' Girdi, durdu., t bu sabaha kadar; sonra o oday ona braktk, yatak odama geldim. Bu sabah ktm, kapy atm; yarm dakikada dndm, baktm, "kudds kudds" zikrini yapan bir ku odamda grdm, glerek dedim: "Bu misafir ne iin geldi?" Tam bir saat bana bakt, umad, rkmedi. Ben de okuyordum. Bir saat bana bakt; ekmek braktm, yemedi; yine kapy atm, ktm, yarm dakikada geldim; o misafir de kayboldu." Sikkei Tasdiki Gaybi, Redoks, s. 209. Said-i Krdi yllar sonra kitap yazmaya (yazdrmaya) balaynca Kur'an Kerim ayetlerinin kendisini anlattn ileri srecektir. Nurculuk stne yazan Ali Gztok bu konuyu deerlendirirken, Nur suresinin 35. ayeti ile Said-i Krdi'nin yazdklarn kyaslar.

Sz konusu ayet yledir: "Onun nuru iinde k bulunan bir kandil yuvasna benzer. O k bir cam iindedir, cam ise, sanki inci gibi parlayan bir yldzdr, bu, ne yalnz Dou'da ve ne de Batda bulunan bereketli zeytin aacndan yaklr. Ate demese bile neredeyse yan kendisi aydnlatacak! Nur stne nurdur. Allah dilediini nuruna kavuturur. Allah insanlara rnekler verir, o her eyi bilir." Said-i Krdi bu ayette kendisinin iaret edildii anlamn karr: Hem iaret eder ki; Resil-in-Nur mellifi (S. Nursi) dahi atesiz yanar, tahsil (ilim renme) iin klfet ve ders meakkatine muhta olmadan kendi kendine nurlanr (aydnlanr), lim olur... Evet bu cmlenin bu mu'cizane irt elektrik (3 mucize elektrik iareti) ve ResilinNur hakknda hak (doru) olduu gibi, mellif (Said-i Nursi) hakknda dahi ayn hakikattir (ak bir gerektir.). Tarihe-i hayatn okuyanlar ve hemehrileri bilirler ki, (Said-i Nursi) "izhar" kitabndan sonraki medrese usulnce onbe sene ders almakla (grlerek) okunan kitaplar Resil-in-Nur mellifi (Said-i Nursi) yalnz ayda tahsil etmi (okuyup renmitir.) Sikke-i Tasdk- Gayb, s.74-78, Birinci ua/kinci Bir htar; ular, s.538-541, Birinci ua/Birincisi. Said-i Krdi yalnzca Hz. Peygamber'in ryada verdii grevle ve ayetlerle yetinmeyecek, Hz. Ali'den de grev alacak ve 'Ceculutiye' kasidesine dayanarak, "Hz. Ali: 'Ey deeri yce olan smi Azam (Byk ad) tayan kii! Dv, korkma! Sava, ekinme!' diye seslenmiti bana" diyecektir. Sikkei Tadiki Gaybi(Arap harfleriyle teksir s.119-120)'den Ali Gztok agk., s.19. Ryada grevlendirilmeye dnlrse, Said-i Krdi, daha ocuk yata dnyadaki grevini renmi oluyor. Dlerinin bir kayd olmayacana gre bu satrlar yazanlara inanmak gerekiyor. "1978 yllarndayd (ylndayd.) amarlarm birikmiti. Akam ykarken baya canma tak etti. Bir ara iimden 'Acaba evlense miydim?' diye geti... Ertesi gn ge vakitlerde bir arkada geldi ve bana unu nakletti: Akam ryamda Efendimiz (Hz. peygamber olmal)i grdm. Size selam syledi ve 'evlendii gn lr ve cenazesine de gelmem' buyurdu. Bu bir ryayd. Rya ile amel edilmeyeceini biliyordum ama ahsm adna bu iarete saygl olmaya altm." F. Glen, Kk Dnyam, s.63. Bu r'yalar, birbirine yakn ve birka gn zarfnda grlm ve Hazret-i Peygamber Aleyhissalt Vesselm iinde bulunduu cihetle (iin), r'ya-y sdkadr. nk, Hadise sabittir ki, Peygamber Aleyhissalt Vesselm grlen ryada eytan o ryaya karamyor. Bu r'ya-y sdkadan her biri, geri ryadr, delil ve hccet olamaz, fakat her birinin ayn mealde ittifaklar, bir mjde veriyor ve Risale-i Nur'un makbliyetine (makbul oluuna) ve Hazret-i Peygamber Aleyhissalt Vesselm'n daire-i rzasnda bulunduuna (rza ve onayn aldn) bizlere kanaat veriyor. Ezcmle: Birincisi: Risale-i Nur kirdlerinden Rza (rya) gryor: Hazret-i Peygamber Aleyhissalt Vesselm, camide Ebu Bekir-is-Sddk Radyallahu Anh'a emrediyor: "k hutbe oku" Ebu Bekir-is-Sddk koarak minberin en yukar basamana kadar kar, hutbe okur. Hutbe iinde cemaate der ki: "Bu sylediim hakikatlarn izahat (Risale-i Nurda) "Yirmidokuzuncu Sz"dedir." kincisi: Risale-i Nur'un kirdlerinden Osman Nri diyor ki: Ryamda ncs: kr Efendi'dir. Ryada ona diyorlar ki Drdncs: Risale-i Nur kirdlerinden Nazmi'dir. Ryasnda ona diyorlar ki: Risale-i Nur kirdleri imansz lmezler, kabre imanla girerler. Tarihe-i Hayat, s.32, lk Hayat S. Nursi diyor ki: Rya dinde bir delil deildir, ancak farkl insanlar tarafndan ayn ynde grlen ryalar delil olabilir. Hadislerde eytann Hz. Peygamberin ekline

giremeyecei beyan edildiinden, kendisi ve arkadalarnn ryalarnda grdkleri ahs gerekten Hz. Peygamber olup, bu yolla Hz. Peygamber Risale-i Nuru makbul bulup onaylamtr. Abdlaziz Bayndr bu konuda unlar sylemektedir: Peygamberin ryada ilim retme gibi bir grevi yoktur, Onun grevi dini teblidir. Bir kimsenin Allahn Elisi tarafndan bilgi sahibi klnmas iilere has iddiadr. Onlar bunu, Alinin (r.a) soyundan gelen imamlar iin yle derler: mamlardan hibiri bir retmene gitmemi, bir eitimciden bir ey renmemitir. Hi biri bir hocadan ders almam, hi biri bir mektebe, bir medreseye gitmemitir. Byle olduu halde kendilerine bir ey sorulunca derhal en doru cevab verirler. Dillerine bilmiyorum sz gelmedii gibi cevap vermek iin dnmeleri yahut cevab bir mddet geciktirmeleri de vaki deildir. mamn ilah hkmlere, ilah marife, btn bilgilere sahip olmas, peygamber, yahut kendisinden nceki mam vastasyladr Glpnarl, ia nanlar, s. 52, Naklen; A. Bayndr, Kuran Inda Araclk ve irk, 3. Bask, 2009, sf. 82-83 Said Nurs de aynen unlar syler: Yeni Said'in husus stad olan mam Rabban, Gavs Azam(A. Geylani) ve mam Gazal, Zeynelbidn (R.A.) hususan Cevenl Kebir mnacatn (duasn) bu iki imamdan ders almm ve Hazreti Hseyin ve mam Ali'den (Kerremallah Vechehu) aldm ders, otuz seneden beri, hususan Cevenl Kebir'le daima onlara manev irtibatmda, gemi hakikat ve imdiki Risalei Nur'dan bize gelen merebi almm Emirda Lahikas, c. II, s. 1 176-8. A. Bayndr: Yukardaki yaznn sadeletirilmi hali yledir: Benim zel stadm olan mam Rabbn, Abdulkdir Geylni ile Cevenl Kebir mnctn kendilerinden rendiim mm Gazl ve Zeynelbidn (R.A.) bir de otuz seneden beri Hazreti Hseyin ve mm Ali'den (Kerremallh Vecheh) aldm ders ve zellikle Cevenl Kebr vastasyla onlarla kurduum manevi ba sayesinde gemi gerekleri ve imdiki Risalei Nur'dan bize gelen merebi aldm. Said Nurs ile ilgili bu iddialarn gereklerle ilgisi olamayaca aktr. Zaten kendi el yazs ile yazd zgemiine gre ilkrenimden sonra eyh Muhammed Celalnin ders halkasna katlm, okunmas adet olan kitaplar okumu ve daha sonra Vanda 15 yl kadar eitim ve retimle megul olmutur... A. Bayndr, age. s. 83-84 Bu zgemi, stanbul Mftl Arivinde, Osmanl Ulemasna ait sicil dosyalar arasnda iken, daha sonra dosyann ii bilinmeyen kiiler tarafndan boaltlmtr. Sadk Albayrak, evvelce yazp nerettii iin sadece onun kitabnda bulunmaktadr. A. Bayndr, age. sf.84, 128. Dipnot, bkz. S. Albayrak, Son Devir Osmanl Ulemas, st.1996,c. IV,s.271. Tarihe-i Hayatna gre de nce Sarf ve Nahiv ile megul olmu ve zhara kadar okumu, daha sonra eyh Mehmed Cellnin yanna gitmi, her trl ilim dalna ait eserleri incelemeye koyulmu ve slam ilimlerle ilgili krk kadar kitab ezberlemitir. Ders ald dier alimler unlardr: Seyyid Nur Mehmed, eyh Abdurrahman- T, eyh Fehim, eyh Mehmed Kfrev, eyh Emin Efendi, Molla Fethullah ve eyh Fethullah Tarihe-i Hayat s. 44. Said Nursnin 14 yanda ilim adaml payesine ulat iddias temelsizdir. nk Tarihe-i hayatna gre on be-on alt yalarna kadar btn bilgisi snuhat kabilindendi. Snuhat; kiinin aklna ve hatrna gelen eylere denir. Onlara ilim dense yeryznde alim olmayan kimse kalmaz. A. Bayndr, age, s.85, Tarihe-i Hayat, s.45

S. Nursi Risaleleri kendi dnce ve kanaatine gre yazdn aka sylemektedir: Ve bu duhulne bir emre olarak "m huve ifun ve rahmetun lil-mu'minn" in makam- cifrsi bin yz otuzdokuz ederek ayn tarihte Kurandan ilham olunan Resail-in-Nur bu asrn mnev ve mthi hastalklarna ifa olmakla meydana kmaya balamasndan, bu yet ona husus remzettiine bana kanaat veriyor. Ben kendi kanaatm yazdm, kanaata itiraz edilmez Sikke-i Tasdk- Gayb, s.92 1896 ylndan itibaren Van Valisi Tahir Paann yannda kalan ve Onun zengin ktphanesindeki fen bilimlerine ait yeni eserleri inceleyen (Diyanet slam Ans. Said Nursi, Cilt 35, s. 565) Said Nursinin, bata tasavvufi eserler olmak zere birok kitap okuduu, bu kitaplar ve kendi fikirleri etrafnda Risaleleri kaleme ald aktr. S. Nursi, eserinde okuduu kitaplardan bir ksmna atf yapmaktadr: Hiye Eer mellifin, tenzilin nazmndan kard letifde phen varsa, ben derim ki bn-l-Frd kitabndan tefel ettik ve u beyit kt; rt'l-'caz, s.310 Ltif ve Mjdeli Bir Tefel: stad, Galib ve Sleyman: mm Sinan divannda mesleimize ve Szlere dair tefel edildi, u beyitler kt. Sikkei Tasdk Gayb, s.177 Gavs- Azam olan eyh-i Geyln Radyallah Anh'n "Fth-ul-Gayb" nmndaki kitabiyle tefel etti. Tefelde u kt: Tuttum, kendimi ona muhatab addederek, o kitab bana hitab ediyor gibi okudum. Fakat kitab ok iddetli idi. O birinci stadmn (A. Geylaninin) kitabn tamam okudum ve ok istifade ettim. Ve onun virdini ve mnctn dinledim, ok istifza ettim. Sonra mam- Rabbn'nin Mektubat kitabn grdm, elime aldm. Mektubat, s.330-331 Bruinessen'e gre, ocukluunda Hizan Gavs (Byk eyhi) Seyyid Sibgatullah'a balyd. Bu veriye dayanarak yazanlar, bu konuda belirgin bir kaynak gstermiyorlar. erif Mardin, Trkiye'de Din ve Toplumsal deime Bedizzaman Said Nursi Olay, (Religion and Social Change in Modern Turkey, The Case of Bedizzaman Said Nursi 'den eviren: Metin ulhaolu) s. 109 (van Bruinessen'den 1978, s.350'den) ve Necmeddin ahiner, Bilinmeyen Taraflariyle Bedizzaman Said Nursi, Yeni Asya, 1979, s.47, Seyid Sibgatullah Arvasi: Bitlis'e bal Hizan ilesinde yaad. Van'da eyh Muhyiddin'in talebesi oldu. Daha sonra Cizreli eyh Halid'in yanna geti. Daha sonra eyh Salihi Sipiki, Bitlisli eyh Musa ve Bitlisli eyh Abdlkadir'den ders ald. Hizan Gasvs (Byk eyhi) olarak tannd. 1876'da Hizan'a bal Gayda'da ld. Said-i Krdi, talebelerine; 89 yandayken Kadiri Tarikat'nn kurucusu Abdlkadir Geylani'ye bal olduunu anlatmtr. erif Mardin, agk. s.109 ve Sikkei Tasdiki Gaybi, Redoks, s.116 Cidd bir evk ile tahsili gzne ald ve bu niyetle nahiyeleri sparit Oca dahilinde bulunan Ta Kynde Molla Mehmed Emin Efendinin medresesine gitti. Fakat fazla duramad. Hle-i ftriyeleri icab, daima izzetini korumas ve hatt mirne sylenen kk bir sze dahi tahamml edememesi; medreseden ayrlmasna sebeb oldu. Tekrar Nursa dnd. Nursda ayrca bir medrese olmadndan dersini byk biraderinin haftada bir defa slaya geldii gnlere hasrederdi. Bir mddet sonra Pirmis Karyesine, sonra Hzan eyhinin yaylasna gitti. Burada da tahakkme tahammlszl, drt talebe ile geinmemesine sebeb oldu. Tarihe-i Hayat, s.31, lk Hayat. 1882'de, daha nce yazdrd Emirda Lahikasna gre, Said-i Krdi dokuz yandayken Tag kyne, Molla Mehmet Emin Efendi'nin yanna gittiini belirtiyor. Ayn kitapkta "Ustam" dedii eyh Abdurrahman Tagi ile tantn sylyor. Bu kii Mevlana Halid'in

yredeki ilk teblicisi olarak biliniyor. erif Mardin, agk. s. 110 ve Emirda Lahikas, Redoks, s. 59., Abdurrahman Tagi (irvan 1831-1886): Sibgatullah Arvasi'nin halifesidir. Babasna vakfedilen Isparit'teki medresede ders verdi. Sibgatullah Arvasi (1870), Hizan'da yaad. Taha elHakkri'nin halifesidir ve "Gavs Hizan" olarak tannmaktadr. Abdurrahman Memi, Halidi Badadi ve Anadolu'da Halidilik, s.160-162. Said-i Krdi, ok kk yata bir kydeki hocasndan ayrlp bir baka kydeki hocasna gitmesine yol aan anlamazlklar, "On yandayken byk bir kahramanlk tavrn" taknmasyla aklyor. Emirda Lahikas,Redoks, s. 52-53. O yl, Tag kynden de ayrlp kendi ky Nurs'a dnd. Ksa sre sonra Pirmis'e gitti. Ksa srede oradan da ayrlp Hizan'a geti. Daha on yandayd. Mevlana Halid'in ikinci halifesi, "Nakibend stad" Seyyid Nur Muhammed'in rencisi oldu. Necmeddin ahiner, Bilinmeyen Taraflariyle Bedizzaman Said Nursi, 12. Basm, Yeni Asya, 1996, s.53 ve ualar, s. 370 Bu rencilii de ksa srd. nk teki rencilerle kavga etmiti. Kardeini de alp eyhan yaylasna gitti. Orada da kardeiyle kavga etti. ABD'de yerleik Prof. erif Mardin'in ve ahiner'in kitaplarna gre Said-i Krdi, hocas Mehmet Emin Efendi'ye kar km ve hocasnn kendisine karamayacan, nk "gcn aslnda eyh Abdurrahman'dan aldn" sylemi. Bu durumda hocas da onu kyden uzaklatrm. erif Mardin, agk., s.113 ve N. ahiner, agk., s.53 ok sonraki yllarda ballarnn en nde geleni olacak olan Mustafa Sungur, onun eitim durumunu, "Ksa sre Molla Mehmet Emin'in mahalle mektebinde okumu fakat tahsilini yarm brakmtr" diyerek zetleyecektir. Mustafa Sungur, "Muhterem Bedizzaman Said'i Nursi kimdir?", Hilal Mecmuas, Mays 1960, s.2'den aktaran Dr. Neda Armaner, "slam Dininden Ayrlan Cereyanlar Nurculuk, s. 16., "Talebeliimin hepsini toplasanz iki sene ancak yapar. O devrede talebeye i'lal idgam (ezberleterek vakit israf) ediliyordu. Ve ciddi rehberlik yapan da yoktu." F. Glen, Kk Dnyam, s.44. Yaz olmas dolaysyle, ahali ve talebelerle birlikte eyhan Yaylsna gittiler. Orada, biraderi Molla Abdullah ile bir gn dm. T Medresesi Mderrisi Mehmed Emin Efendi, Kk Saide: -Ne iin kardeinin emrinden kyorsun? diye ie karm. Bulunduklar medrese, mehur eyh Abdurrahman Hazretlerinin olmas dolaysyle, hocasna u yolda cevap verir: -Efendim, u tekyede bulunmak hasebiyle, siz de benim gibi talebesiniz. u halde burada hocalk hakknz yoktur! diyerek, gndz vakti bile herkesin glkle geebilecei cesim bir ormandan geceleyin geerek Nurine gelir. Tarihe-i Hayat, s.32, lk Hayat (...) Oradan kalkarak meayih-i zam mevkii bulunan Gayd kasabasna gelir. Orada dahi arkada Molla Muhammed Efendi ile derek, Molla Muhammedin haner ekmesi zerine gzne ilitii baltaya sarlr. O srada dier bir talebe bandan yaral dnce, medrese hayatn terkle pederleri nezdine gelir. Ve pederlerine: "Ben artk bymedike okumaya gitmem. Zira talebeler btn benden byktrler. Onlara gcm yetinceye kadar evde kalrm." der. Ve o k ilkbahara kadar evde kalr. ctimi Reeteler I, s.9, Tarihe-i Hayat/Latife. Pederinden izin alarak, tahsil yapmak zere Arvs Nahiyesine gider. Burada icra-y tedris eden mehur Molla Mehmed Efendi, kendisine ders vermeye tenezzl etmeyip,

talebelerinden birisine okutmasn tavsiye edince, izzetine ar gelir. Bir gn bu mehur mderris camide ders okutmakta iken, Molla Said itiraz ederek: -Efendim, yle deil! Hitabnda bulunur. Okutmasna tenezzl etmediini hatrlatr. Orada bir mddet kaldktan sonra, Mir Hasan Veli Medresesine gitti. Aa derecede okuyan yeni talebelere ehemmiyet verilmemek bu medresenin deti olduunu anlaynca, sra ile okunmas icabeden yedi ders kitabn terkederek, sekizinci kitaptan okuduunu syledi. Tarihe-i Hayat, s.32-33, lk Hayat; ctimi Reeteler I, s.9-10, Tarihe-i Hayat/Latife. (...) Erzurum Vilyetine tbi Bayezidde eyh Mehmed Cell Hazretlerinin nezdinde yapt bu hakik ve cidd tahsili, ay kadar devam etmitir. Fakat pek gariptir. Zira ark Anadolu usl- tedrisiyle, "Molla Cmi" den nihayete kadar ikmal-i nsah etti. Buna da her kitaptan bir veya iki ders, nihayet on ders tederrs etmekle muvaffak oldu ve mtebakisini terkeyledi. Hocas eyh Mehmed Cell Hazretleri ne iin byle yaptn sual edince Molla Said cevaben: -Bu kadar kitab okuyup anlamaya muktedir deilim. Ancak, bu kitaplar bir mcevherat kutusudur, anahtar sizdedir. Yalnz sizden u kutularn iinde ne bulunduunu gstermenizin istirhamndaym, yni bu kitaplarn neden bahsettiklerini anlayaym da, bilhere tab'ma muvafk olanlara alrm, demitir. Maksad ise, esasen kendisinde ftraten mevcud bulunan icad ve teceddd fikrini medrese usullerinde gstermek ve bir teceddd vcuda getirmek ve bir sr hiye ve erhlerle vakit zyi etmemekti. Bu suretle, alelusl yirmi sene tahsili lzm gelen ulm ve fnunun zbde ve hlsasn ayda tahsil ve ikmal etmitir. Bunun zerine hocalarnn; "hangi ilim tab'na muvafk" olduu sualine cevaben: -Bu ilimleri birbirinden tefrik edemiyorum. Ya hepsini biliyorum veyahut hibirisini bilmiyorum, der. Herhangi bir kitab eline alrsa, anlard. Yirmidrt saat zarfnda "Cem'-l-Cevmi", "erh-l-Mevkf", "bn-l-Hacer" gibi kitaplarn ikiyz sahifesini, kendi kendine anlamak artiyle mtala ederdi. Tarihe-i Hayat, s.33-34, lk Hayat. (...) Bundan sonra, irvandaki biraderinin yanna gitti. Orada byk kardeiyle ilk grmede aralarnda ylece ksa bir muhavere cereyan etti. Molla Abdullah: -Sizden sonra ben erh-i ems kitabn bitirdim, siz ne okuyorsunuz? Bedizzaman: -Ben seksen kitab okudum. Molla Abdullah: -Ne demek? Bedizzaman: -kml-i nsah ettim ve sranza dahil olmayan birok kitablar da okudum. (...) Tarihe-i Hayat, s.35, lk Hayat/O Zamanki Hayatna Ksa Bir Bak. Bir gn de Van valisi merhum Tahir Paa ile (Said Nursnin) bir mnakaa-i ilmiyede aralar bozulur. Rovelver ile Tahir Paay vurmak iin davranr. ctimi Reeteler I, s.25, Tarihe-i Hayat. mam Gazal, hyann Talebenin Riayet Edecei Adap Blmnde yle der:

limde kibirlenip, hocaya ukallk etmemelidir. Bilkis, btn mevcudiyetiyle her hususta hocann emrine girip onun btn tlerini, cahil bir hastann salhiyetkr tabibi dinleyip kabul etmesi gibi dinlemeli ve kabullenmelidir. Ve yakan daima hocasna kar alak gnll olup, ona hizmeti bir eref telkki etmektir. Bu yzden denildi ki: "Sel, ykseklere dman olduu gibi, ilim de kibirlenen rencilerin dmandr." lim, ancak tevazu gstermek ve dinlemek ile elde edilir. Zeynuddn Eb Hmid el-Gazl, hyu Ulmid-Dn, ev. Ahmed Serdarolu, Bedir Yaynevi, stanbul 1989, s.1/128-129. Gazal devamla der ki: Yine talebenin riayet etmesi gereken adaptan birisi de tertibe riayettir. Bir fenni bitirmeden ondan sonraki fenne gememek gerekir. Zira, ilimler zarur bir tertibe ve tasnife baldr. Bazlar, dier bazlarna yoldur. Onlardan geilmeden dierlerine geilmez. Muvaffak olanlar, tertibe riayet edenlerdir. Gazl, hy, s.1/133. Dcane Cndiolu, Szl Kltrden Yazl Kltre Anlamn Tarihi adl eserinde Osmanl medreselerinde okutulan kitaplara ve bu kitaplarn muhtevasna, uzun asrlar sonrasnda din eitimin geldii seviyeye deindikten sonra yle der: Mslman ocuklarna ok kk yalardan itibaren verilen bu devasa eitim, hi kuku yok ki uzun asrlara bali olan bir tecrbenin mahsulyd. Alet ilimlerinin, akl ve nakl ilimlerin istiksr, iktisd ve istiks gibi temel blmden meydana gelmesi, her blmn de kendi ierisinde aa, orta ve yukar olmak zere ksma ayrlmas, rencinin ilmin basamaklarn yava yava trmanmasn salyor ve her mertebede farkl metinler tedris ediliyordu. Burada dikkat edilecek olan en nemli husus, eitimin "metin ve hoca merkezli" yaplyor olmasdr. Bir ilimde sz sahibi olmak, o ilmin belli bal metinlerinde sz sahibi olmakla neredeyse eanlamlyd. Bir konuyu bilmek, o konuda yazlm olan metinleri bilmek demekti; zira okuduunuz metinler, o ilimdeki seviyenizi gsteriyor, istiksr mertebesinde iken, iktisd mertebesindeki metinleri ya da istiksrn aa mertebesinde iken o rta mertebedeki metinleri okumanza izin verilmiyordu. Talebeler bu metinleri kendi balarna okuyarak ilim yolunda mesafe alabilirler miydi? Hayr! nk bu metinler, onlar okutacak bir hoca olmakszn talebeye konumazlard ve hepsi de bir hocann gzetiminde okunacak ekilde yazlmlard. Dolaysyla bir metni okumanz tek bana yeterli deildi, bilkis o metni kimlerden okuduunuz da nemliydi. Eitimin "metin ve hoca merkezli" karaktere sahip olmas, talebelerin daha bandan itibaren bir hiyerari dhilinde merdivenleri kmalarn salyor, hocalar (mderrisler) olmadka metinler deta lyordu; metinleri canlandran, onlara hayat veren limlerdi. nk talebe, hem metnin, hem de hocann talebesiydi. (...) Dcane Cndiolu, Szl Kltrden Yazl Kltre Anlamn Tarihi, Kakns Yaynlar, stanbul 2005, s.127-128. Ve ikinci yetin tarihi ise, o mellifin hrika bir surette pek az bir zamanda ilimce tekaml etmesi, tahsilden tedrise balad ve ayda ve bir k iinde onbe senede medresede okunan yz kitaptan ziyade (fazla) okuduu ve o zamann o mhitte en mehur ulemasnn yannda o ayn mahsul onbe senesinin mahsul kadar netice verdii ok mkerrer imtihanlarla ve hangi ilimden olursa olsun her suale kar cevab- savab (doru cevap) vermekle isbat ettii ayn tarihe tam tamna tevafukla remzen Risale-i Nurun istikmetine bir iarettir... Sikkei Tasdk Gayb, s.80

Said Krdi iin, ok kitap okuyan bir alim olduu eklinde ki aklama olan ayda ve bir k iinde on be senede medresede okunan yz kitaptan ziyade okuduu ifadesi, yceltmeye ynelik ar bir abartmadr. Cumhuriyet dneminde yazdrd kitaba gre 10 yana, Dar'l Hikmetil slamiye iin verdii "hal tercmesi"ndeki doum tarihine gre 6 yana dek sren yaamndan ayrntlar yazanlar, Said-i Krdi'nin 10 ile 15 ya arasnda ne yaptna deinmiyorlar. 1888 ylna, yani 15 yanda nce, Arvas'a, daha sonra da Bitlis'e gittiini belirten Said-i Krdi, orada eyh Emin Efendi'nin yanna gider. Ksa sre sonra bu hocasna da kar gelir ve ayrlr. Mks (Bahesaray)'e giden Said-i Krdi, Mir Hasan Veli Medresesine girer. Kendi anlatmasna gre bu eitimine ok hzl balar. Mir Hasan Veli medresesi, Bahesaray ilesi giriindeki mezarlk iinde XVI. yzylda yaplmtr. lk yedi kitab atlar ve sekizinci kitapla balar. Yazarlar bu kitaplarn hangi kitaplar olduunu belirtmiyorlar. Sekizinci kitapla balad belirtilen bu eitim de birka gnde sona erer ve Said-i Krdi, Geva (Vastan / Van)'a gider ve orada bir ay kalr. Geva'tan Molla Mehmet ile birlikte Bayezit (Erzurum)'a giderler. eyh Mehmet Celali'nin rencisi olurlar. ahiner ve Prof. erif Mardin'e gre bu eitim ay srer ve Said-i Krdi, "eyhinden icazet" alarak "mezun" olur. Her iki yazar da bu mezuniyetin okulunun niteliini aklamyorlar. Said-i Krdi'nin kendi azndan yazlan zyaam yksnde, "20 yllk eitimi ayda tamamlad" belirtilmektedir. erif Mardin, agk. s.115; ahiner, agk. s.143 ve Sikkei Tasdiki Gaybi, s.143. Gerek Prof. erif Mardin ve gerekse ahiner, bu 20 yllk eitimin kapsamna bir aklk getirmiyorlar. Ayrca Said-i Krdi, bu aylk sre iinde, gecelerini "Krt ozan" Ahmede Xani'nin trbesinde, mum nda kitap okuyarak geirir. 15 yandaki Said-i Krdi, eitim grmek iin en uzun dnem, yani ay, kald Geva'tan Bitlis'e geer. Orada iki gn boyunca eyh Mehmet Efendi'nin dersine girer. Ksa konukluunun ardndan irvan'a, kardei Molla Abdullah'n yanna gitti. Aabeyine "Ben seksen kitap okudum" deyince, Molla Abdullah da "onu imtihan etti. Neticede hakikaten ilmi kudretini takdir ederek, sekiz ay nce talebesi olan Molla Said'in Ustadln kabul etti ve ondan ders ald." ahiner, agk., s.62. ahiner ilgin bir olay aktarmaktadr: Said-i Krdi, medresede ayaklarn duvara dayayarak ykseltir. Ayaklaryla kitaplar yukarda tutmaktadr. Hocas, "yle ne yapyorsun fakih Said?" diye sorar. Fakih: lminin stad. F.Develliolu, Osmanlca Trke Ansiklopedik Lgat, s. 249. Said-i Krdi yantlar: "Bugn benim bam ok gururlanm, ayaklarm bamdan yukar kaldryorum ki, biraz kafamdaki gurur krlsn " ahiner, agk., s.63. Buraya dek onun eitim yaam, yine onun anlatmna dayanan, bazen da eklentiler yapan sevenlerinin yazdklarndan zetlendi. Hem o yazanlarn, hem de Said-i Krdi'nin kendisinin, Cumhuriyet dneminde yazdrdklar ile 17 Kasm 1921 tarihli ve "Darl Hikmetil slamiye azasndan Bedizzaman Said" imzal u satrlar birbirine hi benzememektedir: "Bideyeti tahsilimde mezkur sparit Nahiyesinde biraderim nezdinde (yannda) mebadii ulumu iki sene kadar okudum. Sonra Erzurum'a tabi Bayezit Kasabasnda eyh Muhammed Celali Hazretlerinin tedris halkasnda, tedrisi mu'tad olan dersleri ikmal ile nshalar tamamladm. Sonra Van'da tedrise baladm. Onbe sene kadar fnuni ettaya (muhtelif ilimlere) ait tedrisat ile itigal eyledim." S. Albayrak, agk., s. 185. Bu durumda Said-i Krdi'nin nerede hangi eitimden getii karmaklam oluyor. Bu tr elikili, bazen birbirini yalanlayan bilgilere sonraki yaamnda da rastlanacaktr. Doum tarihindeki drt yllk fark da eklenince iinden klmaz olacaktr. Onu yazanlara ve kendi

anlatmna gre, Said-i Krdi onbeinci yln geziler ve aylk eitimle geirir. 16'nc yanda aama kaydettiini gryoruz. 1889'da Siirt'e, Molla Fethullah Efendi'nin yanna gider. Siirt alimlerini dnce-bilgi tartmalarnda (mnazara) yendii yazlan Said-i Krdi, burada "dervi" giysileri giyer ve Bitlis'e giderse de, orada rencilerle anlaamaz. erif Mardin, agk. s.118; ahiner, agk. s.6769 debian_8