YAZARLAR Komisyon

DEVLET KTAPLARI BRNC BASKI ................., 2012

MLL ETM BAKANLII YAYINLARI.............................................................................: 5701 DERS KTAPLARI DZS...................................................................................................: 1526 12.?.Y.0002.4223

Her hakk sakldr ve Mill Eitim Bakanlna aittir. Kitabn metin, etkinlik, soru ve ekilleri ksmen de olsa hibir surette alnp yaymlanamaz.

EDTR Do. Dr. Renan SEZER DL UZMANI Tuncay DEMREL LME-DEERLENDRME UZMANI zge ARICI GRSEL TASARIM UZMANI Nuran BOZTA Osman YILDIRIM REHBERLK UZMANI mer Uur AKSOY PROGRAM GELTRME UZMANI Melek AY DUMLUPINAR

ISBN 978-975-11-3615-2

Mill Eitim Bakanl, Talim ve Terbiye Kurulunun 08.12.2011 gn ve 264 sayl karar ile ders kitab olarak kabul edilmi, Destek Hizmetleri Genel Mdrlnn 19.03.2012 gn ve 3398 sayl yazs ile birinci defa 244.211 adet baslmtr.

Tam Saylardan Rasyonel Saylara

1. Blm: Tam Saylarla lemler ...................................................................................... 2 Tam Saylarla Toplama ve karma lemleri .................................................................... 2 Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri .......................................................... 3 2. Blm: Rasyonel Saylar ...................................................................................... 5 Rasyonel Saylar Tanyalm .............................................................................................. 5 Rasyonel Saylarla Toplama ve karma lemleri .............................................. 6 Rasyonel Saylarla arpma ve Blme lemleri ......................................................... 7 Adm Adm lemler ve Problemler ............................................................................ 9 nite Deerlendirme ................................................................................................. 12

Tam Saylar, Cebir ve Geometri

1. Blm: Tam Saylarn Kuvveti ve Cebir ......................................................................... 16 Tam Saylarn Kuvveti ve rntler ................................................................................16 Cebirsel fadelerle lemler ....................................................................................... 18 2. Blm: Denklemler ve Koordinat Sistemi ........................................................................ 20 Bir Bilinmeyenli Denklemler ve zmleri .......................................................... 20 Dorusal Denklemler ve Koordinat Sistemleri .................................................................. 22 3. Blm: Diklik ve Paralellik ................................................................................................. 24 Dik ve Paralel Dorular ................................................................................ 24 Dorunun Birbirine Gre Durumu ...................................................................... 26 nite Deerlendirme ................................................................................................ 27

Orant ve okgenler
1. Blm: Orantdan ktk Yola ........................................................................................... 32 Doru ve Ters Orant ...................... 32 Alverite Kullanlan Yzde Hesaplar .......... 33 Yansma ve Dnme .................................................. 35

VII

2. Blm: okgenler ............................................................................................................ 38 okgenlerin zellikleri ................................................. 38 Motiflerle Ssleme ............................................... 40 ember ve Dairenin zellikleri ............................. 42 nite Deerlendirme ................................................................................................ 45

ember, Daire ve okgenler

1. Blm: ember ve Bayramz ................ 50 emberde Alar ............................................ 50 Trk Bayra ............................................ 52 2. Blm: Daireden okgenlere ............................................................................................. 55 Daire ve Daire Dilimi ................................... 55 okgenlerin Elii ve Benzerlii........... 57 nite Deerlendirme ................. 60

Grafik, Veri Analizi ve Olaslk

1. Blm: Yaammzdaki Grafikler ............................................................................... 64 Verilerin Farkl Temsil Biimleri ........ 64 Yanltan Grafikler ............... 69 Veri Analizi ........... 73 2. Blm: Faktriyel, Permtasyon, Olaslk........................................................................... 75 Faktriyel ve Permtasyon ....................................... 75 Olaslk ................. 76 nite Deerlendirme .......... 79

Alan ve Hacim
1. Blm: Drtgenler ve Alan Bantlar ............................................................................... 84 Drtgenlerin zellikleri ve Drtgensel Blgelerin Alan 84 Kenar - evre - Alan likisi ve Problemler ................. 88 2. Blm: Dik Dairesel Silindir................................................................................................ 91 Dik Dairesel Silindir ve Alan .............. 91 Dik Dairesel Silindirin Hacmi ................................................... 94 nite Deerlendirme ............... 97 Ekler ................................................................................... Ek-1

VIII

Tam Saylarla lemler

Blm balklar bu ekilde verilmitir.

Tam Saylarla Toplama ve karma lemleri

Konu balklar bu ekilde verilmitir.

ZELM-RENELM
Bu blmde ilenen kazanmlarla ilgili uygulamaya ynelik soru ve problemler verilmitir.

NTE DEERLENDRME
Bu blmde nite genelinde ilenen kazanmlarla ilgili soru ve problemler verilmitir.

IX

Tam Saylardan Rasyonel Saylara

Tam Saylarla lemler

Tam Saylarla Toplama ve karma lemleri

ZELM-RENELM
1
Aada verilen tam saylarn toplama ilemine gre terslerini yaznz. a) 19 b) -7 c) -12 ) 40

Aadaki tabloyu inceleyip sabah ve akam scaklklar arasndaki fark bularak tabloyu tamamlaynz. (Scaklk fark, yksek derece scaklktan dk derece scakln karlmas ile bulunur.)
Tablo: Hava Scaklklar (C)
Gnler Pazartesi Sal aramba Perembe Cuma Cumartesi Pazar Sabah (C) +3 +2 +1 0 -2 -4 -1 Akam (C) -4 -6 -2 -6 -8 -3 0 Scaklk Fark (C)

Say dorular zerinde modellenen ilemleri ifade eden matematik cmlelerini yaznz. a)

-5

-4

-3

-2

-1

b)

-5

-4

-3

-2

-1

c)

-5

-4

-3

-2

-1

Aada verilen ilemlerin sonularn bulunuz. a) (-9) + (-25) ) (-27) - (-19) f) 6 + (-8) - (-4) b) 0 - (-30) d) (-11) - 0 g) (-40) + 40 c) 18 + (-2) e) 5 - (-4) + (-1) ) 24 - (-3) - 6

-8 -9 6 ifadesinin en byk deeri almas iin bo kutulara + ve - sembollerinden uygun olanlarn yerletiriniz. Bir tam say seiniz. Bu sayya +3 saysn ekleyiniz. Daha sonra elde ettiiniz sayya (-3) saysn ekleyiniz. Bulduunuz iki sonucu karlatrnz. Bir aile, taksitle 1400 TLye ald buzdolabnn peinat olarak 150 TL dedi. Ayn gn, baka bir maazadan cretini bir sonraki ay demek zere 300 TLlik bir frn ald. Ailenin bu ayki mali durumunu gsteren matematik cmlesi aadakilerden hangisidir? A) -1400 + 150 + 300 B) 1400 + (-150) + (-300) C) -1400 + 150 + (-300) D) -1400 + (-150) + 300

Aadaki ilemleri yaparak verilen sorular cevaplaynz. I) - 9 - 0 II) 0 - (-9) III) 12 - 12 IV) -5 - (-5)

a) Hangi iki ilemin sonucu ayndr? b) Hangi iki ilemin sonular toplama ilemine gre birbirinin tersidir? c) Hangi ilemin sonucu en byktr? ) Hangi ilemin sonucu en kktr?

Tam Saylarla arpma ve Blme lemleri

ZELM-RENELM
1
Aada verilen ilemleri arpma ileminin birleme zelliinden yararlanarak yapnz. a) (-8) (10) (-2) c) 9 (-11) 8 b) (-16) (-12) (-3) ) 20 5 (-4)

Aadaki bo kutulara < , > , = sembollerinden uygun olanlar koyunuz. a) 15 (-4) 4 (-15) b) (-30) (-2) (-30) 2 c) 16 (-1) 16 1 ) 42 (-7) 42 7

3 4

ki tam sayy arptmzda arpmn bu tam saylardan kk olduu bir rnek veriniz. Bir tam say ile bu saynn toplamaya gre tersinin birbirine blm hangi tam sayy verir? Aklaynz. Aada verilen cmlelerdeki boluklar uygun ifadelerle doldurunuz. a) ki negatif tam saynn arpm .................... iaretlidir. b) Negatif bir tam saynn pozitif bir tam sayya blm ................. iaretlidir.

Aada verilen eitliklerde bo kutular uygun tam saylarla doldurunuz. a) (-8) [ b) - (-4)] = -40 - (+32) = ] = 28 + (-6) = [14 +

Aada verilen eitliklerde bo kutulara uygun tam saylar yaznz. a) 3 = (-7) = 12 c) (-12) d) -84 +14 = b) (-8) (-2) (-11) = [(-8) (-2)] ) 131 = 131 712 e) (-11) (-2) = 2200

8 9

[(-72) 6 (-1000)] 0 ilemini yapnz. Aadaki verilen ilemlerden hangilerinin sonular negatif bir tam saydr ? a) (-1)3 c) -5 (-7)2 b) (9 - 12) (-6 + 4) ) (-8)2 82

10

Rakamlar farkl basamakl en byk negatif tam saydan, rakamlar farkl iki basamakl en kk pozitif tam sayy kardnzda aradaki farkn (-3) kat ka olur? Bir dalg olan Can, denizde 28 m dibe dalarak bir sre balklar izledikten sonra her bir dakikada 3 m olmak zere 5 dakika daha dalmaya devam etmitir. Deniz yzeyi sfr metre kabul edilirse Cann dald derinlii nasl ifade edebilirsiniz? Yandaki tabloda baz illerde ayn anda llen scaklklar verilmitir. Buna gre aada verilen ifadelerden hangisi yanltr? A) E ehrindeki scaklk A ehrindeki scakln 3 katdr. B) D ehrindeki scaklk E ehrinden 1C daha souktur. 1 i kadardr. C) A ehrindeki scaklk B ehrindeki scakln 5 D) B ehri E ehrinden 4C daha scaktr.

11

12

Tablo: Baz illerdeki scaklklar ller A B C D E llen Scaklk -2C -10C 0C 2C -6C

Rasyonel Saylar

Rasyonel Saylar Tanyalm

ZELM-RENELM
1
1 1 3 1 ,,1 , 1 rasyonel saylarn say dorusunda gsteriniz. 3 2 4 6

Aada verilen aralklara, gelebilecek ikier say yerletiriniz. a) 1,7 < ..... < ...... < 1,8 b) 4 2 < ..... < ...... < 5 5

c) -3,4 < ...... < ..... < -3,5 51 100 241 d) 2,4 < ....... < ...... < 100 ) -0,52 < ...... < ..... < -

-5

1 saysnn say dorusu zerinde hangi iki tam say arasnda olduunu bulunuz. 2

Aada verilen rasyonel saylardan birbirine eit olanlar yanlarndaki kutulara uygun harfleri yazarak eletiriniz. a) 9 4 -13,5 b) -1 3 4 -1,75 c) 2 9 -2 ) 3 5 d) 8 4 0,6

0,2

-2,25

Bir bisikletli ilk gn 2

7 4 saat, ikinci gn ise 2 saat bisiklet srmtr. Hangi gn daha 8 5 uzun sre bisiklet srmtr?

Aadaki saylarn hangisi en kktr? A) 1 10 B) 7 7 C) -4 5 D) 1 2

Matematik dersinden proje devi alan arkadatan Defne

1 3 n, Derya ini, Dursun 4 8

1 sini tamamlamtr. Herbir rencinin proje devinin biten ksmlarnn % (yzde) 2 ifadesini yazarak bu saylar kkten bye doru sralaynz.

A ile B herhangi iki rasyonel say olmak zere A ile B arasnda ka tane rasyonel say vardr?

Rasyonel Saylarla Toplama ve karma lemleri

ZELM-RENELM
1
Aada verilen ilem sralarnda bo olan yerleri tamamlaynz. a) 1 5 1 15 b) 3 16 7 4

+ 4 45

+ 15 6

4 3

Aada verilen rasyonel saylarn toplama ilemine gre terslerini bulunuz. a) 1 4 5 b) 8 7 c) - 12 6 19 ) 4 9 12

Aada verilen ilemlerin sonularn tahmin ediniz. Daha sonra ilem sonular ile tahminlerinizi karlatrnz. a) 0,25 + 4,5 I (b) - 0,5 + 0,3 3 c) 3 - (- ) 5 5 ) 5 - 0 7

5 1 3 3 )II - 1 + 8 4 4 2 Yukarda verilen ilemlerden hangisinin sonucunun daha kk olduunu tahmin ediniz. lemleri yaparak tahmininizle ilemlerin sonularn karlatrnz. 1 5 + 2 = A ve 2 4 3 1 ) + 1 = B ilemleri veriliyor. A-B ileminin sonucu katr? 4 8

5 6

(-

Toplama ileminin zelliklerinden yararlanarak bo braklan yerlere gelmesi gereken saylar ilem yapmadan yaznz. a) 4 1 2 1 2 + ( + ) = ( + ... ) + 7 8 5 8 5 11 3 3 )+ = + ( ... ) 6 19 19 3 3 ) + ... = -9 7 7

b) (-

c) (-9 )

47 + ... = 0 5

Verilen rasyonel saylarn toplama ilemine gre terslerini yaznz. a) 5 12 b) 8 9 c) 3,5 ) -0,9 d) 3 1 4

Rasyonel Saylarla arpma ve Blme lemleri

ZELM-RENELM
1
Aada verilen ilemlerin sonularn bulunuz. a) ) 4 7 13 9 2 7 7 2 b) (d) 1 2 8 ) ( ) 3 21 5 c) 5 7 7 5

3 4

2 0 11

Aada verilen ilemlerin sonularn bulunuz. a) (5 3 ) 9 2 b) 2 4 7 (5 ) 9 c) 8 1 7 (-1) ) 1 (1 ) 6

Aada verilen ilemlerin sonularn tahmin ediniz. lem sonular ile tahmininizi karlatrnz. a) 2 3 4 (8 ) 7 b) (5 9 ) (- ) 9 5 1 5 c) (10 6 ) (- ) 5 5 6 ) (-0,3) 5

) (-1

1 1 ) (1 ) 3 4

d) (-0,2)

e) (-

Aadaki ema ile verilmi ilemleri rnekteki gibi ak olarak yaznz. rnek: 1 2 1 3 1 2 1 5 1 2 1 1 + 3 2 5+3 8 4 1 = 1 + 1 = = = 30 30 15 5 10 6
(5) (3) 15 4

ya da 1 2 + ( 1 1 1 + )= 3 5 2 ( 1 5+3 )= 2 15 8 4 8 = = 15 30 15

a) 3 4 2 5 3 4 1 10

b) 2 3 -6 5 2 3 3 7

Mutlu, tarifte verilen miktarn 2,5 katn kullanarak kek yapacaktr. Kek tarifinde su 3 bardann i kadar eker kullanlaca sylenmitir. Mutlunun yapaca kek iin ka 5 su barda eker gerekir? A) 1 4 5 B) 3 4 C) 1 1 2 D) 1 2

Aada verilen rasyonel saylarn arpma ilemine gre terslerini bulunuz. a) 3 8 b) 1 5 c) 7 9 ) -2 1 6

Aada verilen ilemin arpmann hangi zellii ile yapldn yazarak ilem sonucunu bulunuz. (1 ) 3 (3 2 )5 3 = (2 1 3 1 ) (- ) - (- ) 3 3 5 3

Aada verilen ifadelerde doru olanlarn bana D, yanl olanlara Y yaznz. ( ( ( ( ( ) Bir rasyonel saynn 1e blm o rasyonel sayy verir. ) 0 saysnn bir rasyonel sayya blm 1dir. ) (-1) says ile bir rasyonel say arplnca rasyonel saynn iareti deiir. ) Bir rasyonel saynn -1e blm rasyonel saynn kendisidir. ) Bir rasyonel saynn ters iaretlisi ile toplam 0 dr.

0,8 (-

1 ) 0,5 ileminin sonucu katr? 4

10

Verilen eitliklerde bo braklan yerlere gelmesi gereken rasyonel saylar ilem yapmadan arpma ileminin zelliklerinden yararlanarak bulunuz. a) ( c) 2 8 8 ) (- ) = (.....) ( ) 17 9 9 ( 3 -4 -4 ) (.....) = ( ) 8 11 11 ( 6 ) 9 b) ( ......) ( ) (-5 -7 -7 2 ) = ( ) (-2 ) 3 3 5 -8 (-0,5) = (........) ( ) (-0,5) 11

3 8

3 ) (.....) 8

11

Aada verilen sl ifadelerin sonucunu bulunuz. a) ( -7 3 ) 3 b) ( -9 2 ) 7 c) ( -1 3 -2 3 ) ( ) 2 4 ) ( -1 2 -2 3 ) ( ) 5 3

12

30 litrelik bir benzin deposunun

3 nn ka litre benzin aldn bulunuz. 4

13

Belirli bir mesafeyi 9 kan koar?

1 saniyede koabilen bir sporcu 2,4 saniyede bu mesafenin kata 2

Adm Adm lemler ve Problemler

ZELM-RENELM
1
Aada verilen ilemin sonucunu bulunuz. 1 1 5 + + 4 2 6 3 1 2 + + 5 2 3

Yanda verilen ilemin sonucunu bulunuz. 1 4 1 1+

1 5 3 5

(-

15 ) 78

Yanda verilen ilemin sonucunu bulunuz.

1 1 + 0,3 4 m 5

Dikdrtgen eklindeki bir masann uzun kenar 1 4 m2 uzunluu 2 mdir. Masann alan 4 5 5 olduuna gre masann ksa kenar uzunluu ka metredir?

2 ?

Recep Amcann dikdrtgen eklindeki arsasnn eni, boyundan 10 m ksadr. Eni, boyunun 3 kadar olduuna gre Recep Amcann arsasnn kenar uzunluklarn bulunuz. 4 1 3 4 3

1,25 ise c saysnn ka olduunu bulunuz. c

Ali 90 kmlik yolun

1 1 inin sn gitmitir. Alinin ka kilometre yol gittiini bulunuz. 5 6

Bir konserin bilet fiyatlar koltuklarn salondaki yerine gre 5 TL, 10 TL ve 20 TL olarak 1 3 belirlenmitir. Satlan 720 biletin i 20 TL ve 10 TLlik olduuna gre satlan 5 4 biletlerin kata ka 5 liradr?

4 2 snn ini satnca 80 yumurtas kalyor. 6 8 Ramazan pazara ka yumurta getirmitir? Ramazan, pazara getirdii yumurtalarn

10

Bir nakliye irketi bir yl iinde 2427 ton yk tamtr. Bu irketin bir sonraki yl tad yk miktarnda %25 azalma olmutur. irketin ikinci yldaki tad yke en yakn deer aadakilerden hangisidir? A) 1500 B) 2000 C) 1800 D) 1700

10

1 3

11

2 3 4 1 3

1 7 + ileminin sonucunu bulunuz. 3 2

12

Bir uakta 132 yolcu vardr. Yolculardan her 5 yetikine 7 ocuk karlk geldiine gre uakta ka ocuk vardr? A) 60 B) 55 C) 77 D) 88

13

Sabit hzla hareket eden bir otomobil 3 saatte 210 km yol almaktadr. Bu otomobil 5 saatte ka kilometre yol alr? 7 A) 200 B) 175 C) 140 D) 150

14

1 2

2 3 1

1 2 1 2

1 4

1 5 1 5

3 5 3 5

ileminin sonucunu bulunuz.

15

Giyim maazas sahibi Ahmet Bey maazadaki tm rnler iin indirim yapyor. Etiket fiyat 150 TL olan bir paltonun indirimli fiyat 87 TL olduuna gre maaza genelinde yaplan indirimin kesir ifadesi aadakilerden hangisidir? A) 20 73 B) 21 50 C) 3 4 D) 1 4

11

NTE DEERLENDRME
1 Aadaki ilemleri yapnz. a) I-5I (-1) - (-7) c) I2 - (-2)I (-4) 2 b) (-12) + 5 [(-11) + (- 25)] ) (-45) (-9) - (-1) 32

Aada verilen ifadelerde doru olanlarn bana D, yanl olanlara Y yaznz. ( ( ( ( ( ( ( ) ki negatif tam saynn blm her zaman pozitiftir. ) Pozitif saysnn negatif tam sayya blm her zaman negatiftir. ) Sfr saysnn pozitif bir tam sayya blm her zaman pozitiftir. ) Ayn iaretli tam saylarn arpm her zaman pozitiftir. ) Sfr ile her tam saynn arpm her zaman negatiftir. ) Bir tam saynn toplamaya gre tersi ile arpm her zaman pozitiftir. ) Bir tam saynn 0a blm tanmszdr.

A = (-2) + (-4) + (-6)+ . . . + (-100) B = 2 + 4 + 6 + . . . + 98 ise A + B katr? A) -150 B) -200 C) -100 D) -199

a ve b iki tam sayy gstermek zere a b = 12 olduuna gre a + b ka farkl deer alr? A) 2 B) 4 C) 6 D) 8

Aada verilen saylardan hangilerinin karesi kendisinden kktr? a) 3 2 b) 5 9 c)1 3 ) 1 7

1 2 5 3 1

1 7

1 2 1 4

1 3

ileminin sonucunu bulunuz.

1 2 1 3 1 3

ilemin sonucunu bulunuz.

12

8 1+

1 1 1 2 1 3

1 1 5

ileminin sonucunu bulunuz.

(1 +

1 1 1 1 ) (1 + ) (1 + ) ... (1 + ) 3 4 2 10 1 1 1 1 ) (1 - ) (1 - ) (1 - ) ... (1 3 4 10 2

ileminin sonucunu bulunuz.

10 Bir snfta tiyatro grubuna seilen rencilerin says snftaki rencilerin 1 tr. Tiyatro 4 grubuna seilen renciler 8 kii olduuna gre, snf mevcudunun ka kii olduunu bulunuz. 11 Kpek kulbesi yapmak isteyen Deniz, elindeki tahtann 3 ini kestikten sonra kalan tahtann 5 uzunluu 30 m oluyor. Tahtann kesilmeden nce ka metre olduunu bulunuz.

12 Bir kilogram portakaldan

2 L portakal suyu kyorsa 6 kg portakaldan ka litre portakal 3 suyunun ktn bulunuz.

13 Trkn gidecei yolun 2 ini gittikten sonra mola veriyor. Trkn, 100 km daha gittikten 5 3 1 sonra yolun ine ulayor. Trknn gittii yolun sinin ka kilometre olduunu bulunuz. 5 2

14 Bir kasa domatesin nce 2 i sonra da 1 satlyor. Geriye 7 kg domates kaldna gre 4 5 kasadaki domatesin tamamn bulunuz.

15 Gkenin parasnn % 40 125 TLdir. Gkenin toplam ka liras olduunu bulunuz.

16 Bir karnca, bulduu bir tohumu yuvasna gtrmek istiyor. Tohumu bulduu yerin yuvaya olan uzakl 50 mdir. Karnca her defasnda, gidecei yolun yarsn yryp mola veriyor. lk molasn yuvaya 25 m kala verdikten sonra, kanc molasnda yuvaya olan uzakl 5 mden az olur? Bu ekilde yol almaya devam ederse karnca yuvasna ulaabilir mi?

13

17 Eni 1,5 m, boyu 3,2 m olan bir yemek masasnn boyu 1 m, eni ise 0,3 m ksaltlyor. Elde 2 edilen yeni masann yzey alan ka metrekare olur?

18 Beyza okuldan eve geldikten sonra zamannn 1 n ders almaya, 1 n oynamaya, 3 4 geri kalan zamann ise odasn dzenlemek iin ayrmtr. Beyza, btn bu ileri 6 saat iinde yaptna gre odasn dzenlemek iin ka saat ayrmtr?

19 Frat 250 sayfalk bir kitab 5 gn iinde okuyor. Frat gnde en fazla 60 sayfa okuyabildiine gre 4. gn kitabn en az kata kan okumutur?

20 Gnn belli bir saatinde bir cismin boyu, gerek boyunun 1,5 kat olarak llmtr. Ayn saatte sekiz sra tula ile rlm bir duvarn glgesinin boyu 2,4 m olduuna gre bir tulann gerek boyu ka metredir?

14

Tam Saylar, Cebir ve Geometri

Tam Saylarn Kuvveti ve Cebir

Tam Saylarn Kuvveti ve rntler

ZELM-RENELM
1
Aada verilen arpmalar sl biimde yaznz. a) 13 13 x 13 13 13 c) 1 1 1 1 1 1 1 b) 7 7 7 ) 10 10 10 10

Aada verilen sl saylarn deerlerini bulunuz. a) 990 b)106 c) 12000 ) 19941

Aada verilen kmrleri, kmrlerin kilogramn gsteren sl niceliklerle eletiriniz.

1 ton 105

100 ton 104

100 kg 103

10 ton 102

105 + 105 + 105 + . . . + 105 ileminin sonucunu bulunuz. 30 tane

Bilyelerle oluturulan rnty inceleyiniz. 1. adm 2. adm 3. adm 4. adm

a) rntnn temsilci saysn n ile gstererek kuraln yaznz. b) rntnn kuraln kullanarak 8. admdaki bilye saysnn ka olacan syleyiniz.

16

Aada verilen ifadelere karlk gelen sl saylar yaznz. a) Dnyann Gnee olan uzakl 149 600 000 kmdir. b) Gnein evre uzunluu 1 390 000 kmdir. c) En byk gezegen olan Jupiterin Gnee olan uzakl 778 300 000 kmdir.

Aada verilen kutulara yazlmas gereken saylar bulunuz. a) 23 589 = 2,3589 x 10 b) 64 500 000 = 6,45 x 10 c) x 10 5 = 768 400 x 10 3 ) 5321,18 =

2 5, 46810, 6731, ve 52 saylarn kkten bye doru sralaynz.

(53 - 42) - [( -2)4 (-1)5] ilemin sonucu katr?

10

-(-106)0 103 -134 + (-1)9

ilemin sonucu katr?

11

Aada verilen rntnn kuraln bularak rnty 3 adm daha devam ettiriniz. 4 9 14 19 24 29 ... ... ...

12

Bir kafeteryada 4 kiilik kare masalar bulunmaktadr. 2 masa yan yana yerletirildiinde masalarn etrafna 6 kii oturabilmektedir. 3 masa yan yana yerletirildiinde masalarn etrafna 8 kii oturabilmektedir. Eer 12 masa yan yana yerletirilirse masalarn etrafna ka kii oturabileceini bulunuz ve bu rntnn kuraln yaznz.

13

Yanda verilen bir birim karelik alan mavi renktedir. 2 x 2 birim karelik alanda mavi karenin etrafna krmz kareler yerletirilmitir. 3 x 3 birim karelik alanda krmz karelerin etrafna mavi kareler yerletirilmitir. Oluan bu rnt devam ettirildiinde 9 x 9 birim karelik alanda krmz karelerin etrafna ka tane mavi kare yerletirilmelidir?

17

Cebirsel fadelerle lemler

ZELM-RENELM
1
Aada verilen ifadelerden doru olanlarn yanna D yanl olanlarn yanna Y yaznz. a) - (x-9 ) + 2 (4-3x) + 8x ifadesinin en sade hali x + 17dir. b) (-n+6 ) (2n-5) = -n (2n-5) + 6 ( 2n-5) c) 9a2 - 7a + 3 cebirsel ifadesinde terim says 5tir ) b2 + 6b - 13 cebirsel ifadesindeki kat saylarn toplam -7dir. d) 3x2 + 2y - 5x2 + 3y cebirsel ifadesinde 3x2 ve 3y terimleri benzer terimlerdir. ... ... ... ... ...

Aada verilen ifadeleri en sade biimde yaznz. a) 1 - 5m - 9 + m + 12m b) 7x2 - 4x + 5x + x2 + 1 c) 9 + 2a - 3b + a - 46 - 5

Aada verilen A stunundaki ifadeleri B stunundaki ifadeler ile eletiriniz. A 3a - 5a -7 - b2 -5m (-m) 10 2x (-5x) n (mn - 2n) xy + y -2 2a + b 3b B 5 m2 y (x + 1) -(7 + b2) -100x2 -2a -4a + 3b2 mn2 - 2n2 mn (n - 2)

a = ( 2x-1 ) b = 3 ( x + 3 ) c = -2 ( x - 1 ) olduuna gre aada verilen ilemlerin sonularn bulunuz. a) a + b b) a + ( b+c ) c) a b

Aada verilen ifadelerde doru olanlarn bana D yanl olanlarn bana Y yaznz. a) a2 - 3a - 4 + 2a + 5a2 ifadesinde 4 tane terim vardr. b) 2x + 5 = 10 ifadesi bir cebirsel ifadedir. c) 3a + 8 ifadesi bir cebirsel ifadedir. 3 2 + 3x - 8 fadesinde xin kat says 3tr. ) x .... .... .... ....

(x + 4)2 - (x2+ 8x + 16) ileminin sonucunu bulunuz.

18

Bir otobs ofr gitmesi gereken toplam mesafenin; ilk saatte

2 unu, ikinci saatte 9

1 5 ini, nc saatte sn gidiyor. Geriye kalan mesafe, toplam mesafenin kata 6 18 kadr?
A

Yanda verilen genin alann cebirsel olarak ifade ediniz.

4a

4a

Aada verilen ikizkenar gen kullanlarak oluan eklin evre uzunluunu hesaplaynz.

2x + 1

10

Bisikletiyle parka giden Can toplam ka metre yol alr?

(-2x + 40) metre

(5x -10) metre

(6x + 25) metre

(6x +2) cm

11

Eni (4x - 5) cm ve boyu (6x + 2) cm olan dikdrtgen eklindeki bir masann st yznn alan ka santimetrekare olur?

(4x -5) cm

12

Aadaki etkinliklerde bo yerlere gelmesi gereken cebirsel ifadeleri, arpma ileminin zelliklerinden yararlanarak yaznz. a) 3a (-4) - 6a b = 3a (......................) b) 5y - 8y2 -3y = y ( ...................) c) 6x - 4 + 12 x2 = 6x + (.................) ) (y-7) (y + 3) = y2 + ..........+ ...... Yanda, dikdrtgen eklinde verilen gelincik bahesinin evre uzunluunu bulunuz.
4x + 7

13

8x + 15

19

Denklemler ve Koordinat Sistemi

Bir Bilinmeyenli Denklemler ve zmleri

ZELM-RENELM
1
2 a + 4 (-a) -1 = 0 verilen denkleminin zm kmesini bulunuz. 7 1 -5 = ise x = ? x 14 Aada verilen denklemler ile zmlerini eletiriniz. 10x + 5 =5 7 x+ 47 3 = 14 56 a) 7 4

b) -3 c) 5 8

2(x + 1) = x - 1 5 2x + 4 = 2 3

) 3

Yandaki terazi denge durumundadr. Terazinin sol kefesinde bulunan her biri eit ktledeki deterjanlarn poetlerinin ktleleri ka kilogramdr?

3 kg
1 kg

34g

2 kg 24g

500g

Ankara - orum arasndaki uzaklk, Ankara - Balkesir arasndaki uzakln yarsnn 21 km eksii kadardr. Balkesir - orum arasndaki uzaklk 774 km olduuna gre, Ankara - orum arasndaki uzaklk ka kilometredir?

ORUM

BALIKESR

ANKARA

20

Aada verilen denklemlerde bilinmeyen deerleri bulunuz. a) 12a + 7 = 22a - 13 3 (t - 2) -9=t-5 5 c) 6 (y - 4) + 2 (y + 5) = 3 (y - 1) + 4 b) d1

ekildeki d1 ve d2 dorular, kesien dorulardr. ? ile gsterilen ann ls ka derecedir? d2

6x - 14

4x + 10

Bir ilkretim okulunda dzenlenen gezide her 14 kiilik renci grubu iin bir retmen grevlendirilmitir. Geziye retmen ve renci, toplam 105 kii katldna gre grevli retmen saysn bulmak iin aadaki denklemlerden hangisi kullanlr? A) 15x + 14 = 105 B) 14x + 1 = 105 C) 15x = 105 D) 15x - 14 = 105

3 2 sinin 10 km daha fazlasn gidince yolun n alm oluyor. 7 3 Kuryenin toplam ald yol ka kilometredir? Bir kurye, gidecei yolun 4x - 5 = 31 denklemiyle zlebilen bir problem kurunuz ve znz.
A 5 cm D B E C

10 11

ABCD bir dikdrtgen ve AED nin alan 35 cm2 dir. Buna gre dikdrtgenin uzun kenar ka santimetredir?

12

Hazal, 225 sayfalk kitabn her gn bir nceki gn okuduunun 2 kat kadar fazla sayfa okuyarak 4 gnde bitiriyor. Buna gre Hazal, 1. gn ka sayfa kitap okumutur?

13

Beden eitimi dersinde retmen, rencilerin 1. derste erli, 2. derste ise beerli sra olmalarn istiyor. 2. dersteki sra says birinci dersten 4 eksik olduuna gre snf mevcudu katr? 1 x - 4 ileminin sonucu, toplama ileminin etkisiz elemanna eittir. x yerine gelmesi 5 5 gereken say katr? 3 evresi 30 cm olan bir emberin yarap uzunluunun ka santimetre olduunu denklem kurarak bulunuz. (yi 3 alnz.)

14

15

21

Dorusal Denklemler ve Koordinat Sistemleri

ZELM-RENELM
1
Koordinat sisteminde verilen A, B, C noktalarnn; a) Apsisler toplam katr? b) Ordinatlar toplam katr? B
-5 -4 -3 -2 -1 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5 1 2 3 4 5 y

Koordinat sisteminde izilen d dorusu iin aadaki ifadelerden hangisi doru deildir? A) Apsisler eksenine paraleldir. B) Denklemi y + 2 = 0 eklindedir. C) Ordinatlar eksenine diktir. D) Orijinden geer.
d

y 4 3 2 1 0 -5 -4 -3 -2 -1 -1 -2 -3 -4 1 2 3 4 5 x

Aada verilen denklemlerin gsterdii dorularn grafiklerini iziniz. a) y = -5x + 1 b) x y =4 2 3 c) -y - x = 7

A (c, -4) noktasnn x gerektiini bulunuz.

1 y - 8 = 0 dorusunun zerinde olmas iin cnin ka olmas 2

Yandaki 2y - 3x + 1 = 0 denklemine ait tabloda bo kalan yerleri doldurunuz.

x y

0 5 2

1 3 1

-5

-1 -1

22

Koordinat sistemi zerinde ke noktalarndan biri A (-2, 7) noktas olan bir ABCD dikdrtgeni iziniz. izdiiniz dikdrtgenin alann hesaplaynz.

Aada verilen doru grafiklerinde doruda noktalar belirleyerek bu noktalar sral ikililer eklinde yaznz.
y 5 y y

3
-5 0 x x x

Koordinat sistemindeki bir B noktasnn apsis ve ordinatnn mutlak deerlerinin oluturduu nokta, E (7,11) noktasyla akyor. Buna gre B noktasnn koordinatlar ne olabilir?

Koordinat sisteminde 2x + 5y - 10 = 0 dorusunun grafiini iziniz. izdiiniz doru ile x ve y eksenleri arasnda kalan blgenin alann hesaplaynz.

10

Ayn koordinat sistemi zerinde x - y = 5 ve y - x = -2 dorularn iziniz. izdiiniz dorularn birbirine gre durumlar hakknda ne syleyebilirsiniz?

11

Koordinat sisteminde oluturulan ABCD dikdrtgenin tane kesinin koordinatlar A (2,8) , B (2,0) , C (0, 0) olduuna gre verilmeyen D kesinin koordinatlarn bulunuz.

12

Ke noktalar A (-2, 1) , B (4,1) , C (4, -4) , D (-2, -4) olan bir ABCD dikdrtgenini koordinat sisteminde izerek gsteriniz. Bu dikdrtgensel blgenin alannn ka birim kare olduunu bulunuz.

13

4x - 3y + 12 = 0 dorusunun y eksenini kestii noktay bulunuz.

23

Diklik ve Paralellik

Dik ve Paralel Dorular

ZELM-RENELM
1
Aada verilen okgensel blgenin her birinin bir kenarnn orta dikmesini iziniz.

Yandaki k dorusuna E noktasndan geen ka farkl dikme izebilirsiniz?

k A D

s(A) = s(B) = s(C) = s(D) = 90, IABI = 5 cm [DE], [AC]nin orta dikmesi olduuna gre ABCD drtgeninin evresinin uzunluunun ka santimetre olduunu bulunuz.
B

ekildeki d ve n dorular birbirine paralel dorulardr. K noktasndan d dourusuna izilebilen en ksa uzaklk hangi seenekte verilmitir? A) [KA] C) [KS] B) [KB] D) [KT]

24

Yanda verilen c dorusuna 2,7 cm uzunluunda iki tane dikme iziniz. Bu dikmelerden yararlanarak c dorusuna paralel bir d dorusu iziniz.
c

Aada verilen ifadelerin doru olanlarnn yanna D yanl olanlarnn yanna Y yaznz. ( ) Orta dikme zerindeki her dikmenin doru parasnn u noktalarna olan uzaklklar eittir. ( ) Dndaki bir noktay bir dorunun noktalarna birletiren doru paralarndan en uzun olan bu noktadan doruya inilen dikmedir. ( ) Bir noktann bir doruya olan uzakl 0 (sfr) birim ise bu noktadan o doruya dikme inilemez.

Herhangi dorusal olan drt noktadan geen ve birbirine parelel olan iki doru iziniz.

Aada, dorular dnda noktalar alnmtr. Bu noktalarn bu dorulara olan uzakln gnye kullanarak iziniz.
A V z c N Y

Aada verilen ifadelerin hangileri dorudur? I. k ve m dorular iin k m ise k dorusu zerinde alnan bir nokta m dorusu zerindeki her noktaya eit uzaklktadr. II. Bir noktann bir doruya uzakl, nokta ile doruyu birletiren en ksa doru parasnn uzunluuna eittir. III. t ve s dorular iin t s ise t dorusu zerinde alnan her noktann s dorusuna uzakl birbirine eittir. A) Yalnz I B) I, II C) II, III D) I, II, III

25

 Dorunun Birbirine Gre Durumu

ZELM-RENELM
1
Aadaki noktal blgeye dorunun birbirine gre durumlarn gsteren rnekler iziniz.

Aadaki ekilleri verilen doru iftlerinden hangisinin ortak dikmesi izilebilir? C) t z A) B)

z p

z m s n

D)

Aada belirtilen alarn zelliklerini yaznz. a)

a b m k b r a p a b b

b)

c) z
t

) d

k a

f g
70

Yandaki ekilde d e fdir. Verilen lden yola karak dorular arasnda kalan dier alarn llerini hesaplaynz.

ekilde d1 ve d2 dorular ile [BK] verilmitir. d1 d2 ve s(BKL) = 47 ise

47 K L

d1

KBMnin lsn bulunuz.

d2

26

NTE DEERLENDRME
1 ubuklarla oluturulmu aadaki rntnn kuraln bulunuz. rntnn kuralna gre 100. admdaki sayy hesaplaynz.

... 1. adm 2. adm 3. adm 4. adm

(32 111 - 8)0 ileminin sonucunu bulunuz.

[(1 - 3)2 + (-1)21] 1010 ileminin sonucunu bulunuz.

7 A snfnn retmeni Lale Hanm, 30 rencisini hayvanat bahesine gtryor. Giri creti retmen iin 5 TL, renci iin 3 TLdir. Buna gre retmen ve rencilerin deyecei toplam para miktarn bulunuz.

12 cm boyundaki bir aa, her ay 7 cm uzamaktadr. Aacn uzunluunun 61 cm olmas iin ka ay gemesi gerektiini bulunuz.

14 4 - ) 5 3

11 2 = eitliinde x yerine hangi say gelmelidir? x 3

Ankara-stanbul arasndaki mesafe, Ankara-Konya arasndaki mesafenin 2 katndan 63 km eksiktir. Ankara-stanbul ile Ankara-Konya arasndaki mesafelerin toplam 711 km olduuna gre, Ankara-Konya arasndaki mesafeyi bulunuz.

(x + 5) (x - 3) arpmn yapnz. Bulduunuz cebirsel ifadenin katsaylarnn toplam ka olur?

(x2 + 2x) - (x + 1)2 cebirsel ifadesini en sade biimde yaznz.

27

10 a (a - 12) - 3 ( a2 + 4a) cebirsel ifadesini en sade biimde yazdnz zaman ka tane terim olduunu bulunuz.

11 3y - x - 5 = 0 dorusu zerinde bulunan iki noktann koordinatlarn bulunuz.

12 y = 2x - 3 dorusu aadaki noktalarn hangisinden geer? A) (2, 3) B) (3, 7) C) (-3, -7) D) (-2, -7)

13 4, 9, 14, 19, ... say rntsnn kuraln bularak 50. terimini hesaplaynz.

14 y = - 1 x + 2 dorusal denkleminin grafiini izerek bu doru grafiinin x ve y ekseni ile 3 4 oluturduu gensel blgenin alann bulunuz.

15 Koordinat dzleminde A (1, -7) noktasna 8 birim uzaklkta bir nokta bulunuz ve bulduunuz noktann koordinatlarn yaznz.

16 6x - 4y + 12 = 0 dorusunun y eksenini kestii noktay yaznz.

17 y - 4x = 5 dorusu koordinat sisteminde izildiinde hangi blgelerden geer?

18 m n olduuna gre krmz renkle gsterilen alarn lleri toplam ka derece olur?

r m

28

19 k m olduuna mavi renkle gsterilen alarn lleri toplam ka derece olur?

20 ekilde d1 d2dir. Buna gre ? ile gsterilen ann ls ka derecedir?

r d1 5x - 12

? d2

3x + 20

21 Yanda verilen ekilde [AD xin deerini bulunuz.

[CE olduuna gre

A 3x D

88

C 5x E

22 Yanda verilen ekilde [BA [DE olduuna gre y asnn ka derece olduunu bulunuz.

A 22 C

y E D

29

23 ekilde d1 d2dir. Verilere gre I ve II numaral alarn yerlerine gelmesi gereken deerler aadakilerden hangisinde dorudur? II A) x + 125 B) x + 125 C) x D) x + 55 125 55 - x 55 + x x + 125

I II

d1

x + 125

d2 d3

24 Yanda bir yerleim blgesine ait kroki verilmitir. Krokiye gre Cumhuriyet Caddesi, Atatrk Bulvarna diktir. Cumhuriyet Caddesi ile Mustafa Kemal Caddesi arasnda kalan a, Atatrk Bulvar ile Mustafa Kemal Caddesi arasnda kalan ann 2 katnn 15 fazlasdr. Buna gre iki cadde arasnda kalan a ka derecedir?

Atatrk Bulvar

Cumhuriyet Caddesi

fa ta us M al m Ke i es dd Ca

25 ekilde d1 d2dir. Buna gre x ile gsterilen a ka derecedir?

d1

d2

18

22

30

Orant ve okgenler

Orantdan ktk Yola

UYARI!
Proje devinizle ilgili bir alma takvimi oluturdunuz mu?

Doru ve Ters Orant

ZELM-RENELM
1
Aadaki orantlarda verilmeyen deerleri bulunuz. a) x 54 = 4 9 b) 6 15 = y 25 c) 33 12 = z 16 ) 0,5 t = 4 16

15 kg vineden 25 kg vine reeli elde ediliyor. 45 kg vine reeli elde etmek iin ka kilogram vineye ihtiya olduunu bulunuz. 4 fayans ustas bir evin fayanslarn 16 gnde dyor. Ayn evin fayanslarn ayn nitelikte 8 fayans ustas deseydi i ka gnde biterdi? Bir kamyon srcs bir gnde 9 saat alarak kum tayor. Bu kamyon srcsnn ayn ekilde alarak 2 haftada ka saat kum tadn bulunuz. Bir kmesteki tavuklar bir ayda 72 kg yem yiyorlar. 180 kg yemi, tavuklarn ka ayda yiyebileceklerini bulunuz. Bar sitesinde 120 m2 lik bir ev 283 000 TLye satldna gre ayn zelliklere sahip 150 m2 lik evin ka liraya satldn bulunuz. 5 kg incir 7,5 TL olduuna gre 1,5 kg incir ka liradr? ki saynn birbirine oran 3 dir. Bu saylarn toplam 400 olduuna gre bu saylar bulunuz. 7

7 8 9 10 11

Bir ii 8 ii 12 saatte tamamlyorsa ayn ii 12 ii ka saatte tamamlar? 6 kg elma 21 TL olduuna gre 4,5 kg elma almak iin ka lira deriz? 3 tir. Dikdrtgenin ksa kenar uzunluu 246 cm 5 olduuna gre uzun kenar uzunluu ka santimetredir? Bir dikdrtgenin eninin boyuna oran

32

12

Yandaki verileri kullanarak bir problem kurunuz ve znz.

8 saat

1 gn

72 gn

13

x ve y saylar doru orantldr. x says 24 iken y says 18dir. x says 72 iken y says ka olur?

14

4 dir Byk kardein boyu 175 cm olduuna gre 7 kk kardein boyu ka santimetredir? ki kardein boylarnn birbirine oran

15

Bir bahvan 30 cm2 lik bir bahenin imlerini 9 saatte biiyor. Bu bahvan ayn oranda alarak 45 cm2 lik bir bahenin imlerini ka saatte bier?

Alverite Kullanlan Yzde Hesaplar

ZELM-RENELM
1
Aada verilen rnlerin KDVli sat fiyatlarn bulunuz.

Deterjan

Zeytinya

Trabzon Ekmei

23,50 TL + % 18 KDV

14,25 TL + % 8 KDV

3,60 TL + % 1 KDV

Arzunun ald KDVsiz fiyat 59 TL olan gece lambasnn %8 KDVli fiyatnn ka lira olduunu bulunuz. Bir maln 3 i %20 krla, geri kalan ise %30 zararla satlyor. Maln tamam satldna 5 gre, kr-zarar durumu ile ilgili olarak aadakilerden hangisi dorudur? A) % 15 kr elde edilmitir. B) % 7 zarar elde edilmitir. C) Ne kr ne de zarar edilmitir. D) % 10 kr elde edilmitir

33

Bir komisyoncu satt her arabadan % 5 komisyon alyor. 1500 TL komisyon ald bir arabay ka liraya satmtr?

Berk Bey, ei ve 13 yandaki kz ile tatil iin bir otelde 6 gnlk rezervasyon yaptryor. Tabloya gre Berk Beyin bu tatil iin otele ka lira demesi gerektiini bulunuz.

Kiiba 1 gece konaklama: 150 TL 0 - 6 ya cretsiz 7 -12 ya % 50 indirimli 13 -17 ya %25 indirimli

1 TL

Yanda, farkl byklkteki sularn ie fiyatlar verilmitir. Birim fiyat asndan hangi suyu almak daha krldr, bulunuz.

50 Kr

75 Kr

0,5 L

1,5 L

3L

Bir hava yolu firmas, uutan 1 ay nce alnan biletlerde % 50, 15 gn nce alnan biletlerde % 20 indirim yapmaktadr. Uak biletlerinin indirimsiz fiyat 128 TLdir. 25 bilet bir ay nce, 45 bilet 17 gn nce ve 13 bilet ise uutan ksa bir sre nce satldna gre hava yolu irketinin bilet satlarndan ka lira elde ettiini bulunuz. Bir maaza 21 TLye ald bir rn nce 22,05 TLye, sonra da 13,23 TLye satmtr. Bu rne uygulanan indirim ve zam yzdelerini bulunuz. 2550 TL parasn % 12,5 faiz ile 4 yllna bankaya yatran bir kiinin 4. yln sonunda faiziyle birlikte toplam ka liras olur? 2 1 n % 15lik faiz oran ile A bankasna, kalan parasnn n 3 3 % 9luk faiz oran ile B bankasna yatryor. Bu kii, 1 yln sonunda hangi bankadan daha ok faiz getirisi elde eder? Bir kii, parasnn Bir miktar para, 18 aylna bankaya yatrlyor. Yatrlan parann % 16s kadar faiz elde edilmesi iin yllk faiz oran yzde ka olmaldr?

10

11

12

Furkan, 62300 TLsini yllk % 7 faiz oranyla bankaya yatryor. 6 ay sonra da biriktirdii 1700 TL ile yllk getirisi % 12 olan altn fonu alyor. Bu fonu aldktan 6 ay sonra Furkann toplam paras ka lira olur? kran Hanmn bankaya yatrd 12 250 TLsi, 1 yln sonunda 14 700 TL olmutur. Bankann uygulad faiz orann bulunuz.

13

34

14

1 16 ayda 8 600 TL faiz 4 getirdiine gre Kvlcmn bankaya ka lira yatrdn bulunuz. Kvlcmn, yllk % 15 faizle bankaya yatrd parann Adnan, yllk % 8 faiz oran ile 4 yllna 64 000 TL kredi ekiyor. Adnann aylk demesi ne kadardr? Bulunuz. Bir satc 12 kglik sandklardan, sand 3,60 TLye 2 sandk domates alarak 20 kgn 36 TLye satyor. Domateslerin geri kalan rd iin pe atlyor. Satcnn domateste kilogram bana krnn yzde ka olduunu hesaplaynz.

15

16

Yansma ve Dnme

ZELM-RENELM
1
Saat 04.15 i gsterirken aynadaki yansmasnda ka gsterir?

Ayna

Aadakilerden hangisi yandaki eklin ei deildir?

A)

B)

C)

D)

35

Datadaki rzgar santralleri ile elektrik retilmektedirler. Pervaneler birbirlerine eit uzaklkta olduklarna gre, bu pervanelerin en kk dnme simetrisi ka derecedir?

Koordinat sisteminde, A (2 , 3) ve B (-1 , 3) noktalarnn saat ynnde 180 dndrlmesiyle elde edilen A ve B noktalarnn yeni konumunu bulunuz. Kartezyen koordinat dzleminde (2 , 1) noktasnn orjine gre saat ynnde 90 dndrlmesi ile elde edilen noktann koordinatlarn ve koordinatlarn kanc blgede olduklarn bulunuz. Koordinat sisteminde I. blgede bulunan bir gen 180 dndrldnde kanc blgede yer alr? A) II. blge B) II ve III blgede C) III blgede D) III ve IV blgede
y

Koordinat dzleminde verilen eklin y eksenine gre simetrii saat ynnn tersine 270 dndrldnde eklin yeni konumu aadakilerden hangisi olabilir? A) B)

C)

D)

A (3 , 8), B (1 , 3), C (5 , 2) noktalarndan geen ABC genini koordinat sisteminde iziniz. ABC geni, saat ynnde 270 dndrldnde elde edilen A B C noktalarn bularak bunu A B C kartezyen koordinat sisteminde iziniz.

36

Yanda verilen eklin saat ynnde 180 dndrlm hlini iziniz.

10

Yanda verilen dairenin ka tane simetri ekseni vardr? Birkan izerek gsteriniz.

11

Bir eklin saatin tersi ynnde 90 dndrlm hli yanda verilmitir. eklin ilk hli aadakilerden hangisidir?

A)

B)

C)

D)

12

808 saysnn simetri dorularn iziniz.

13

Yanda verilen eklin; a) eyrek dndrlm hli b) 2 br saa telenmi ve saatin tersi ynnde yarm dndrlm hlini belirtiniz.

14

Ekenar gende ka tane simetri dorusu vardr? izerek gsteriniz.

15

Ka derecelik dnme alar iin bir eklin dnme yn nemli deildir?

37

okgenler

okgenlerin zellikleri

ZELM-RENELM
1
Aada verilen noktal kada d bkey ve i bkey okgenler iziniz.

Aadaki okgenlerin kegenlerini iziniz.

Aadaki ifadelerden doru olanlarn yanna D, yanl olanlarn yanna Y yaznz. ( ) Bir okgenin ardk olmayan herhangi iki kesini birletiren doru paras kegen olarak adlandrlr. ( ) okgenlerde i ve d alar birbirlerinin btnleridir. ( ) D bkey okgenlerde kegenlerden bazlar, okgensel blgenin dnda kalr. ( ) Bir dzgn okgenin d alarnn lleri birbirine eittir. ( ) Dzgn sekizgenin i alarnn lleri toplam 1080dir. ( ) Herhangi bir drtgenin d alarnn lleri toplam 360dr. ( ) Herhangi bir genin d alarnn lleri toplam 180dir.

38

Aadaki okgenlerde, verilmeyen alarn llerini bulunuz. a)

93 123 123 110 x 72 a+16 130 x x

b)

c)

90

Aadaki okgenlerde, verilmeyen d alarn llerini bulunuz. a)

60 110 100 z

b)

c)
115

70

68

m n, ABCDEFGH dzgn sekizgen ise FBC asnn ls ka derecedir?

m H

B C

G n 70 F E

Aadaki okgenlerden hangisinin d alarnn lleri toplam ile i alarnn lleri toplam ayn deildir? A) Kare B) Paralelkenar C) Ekenar gen D) Ekenar Drtgen

8 9 10

Dzgn dokuzgenin bir d asnn ls ka derecedir? Bir i asnn ls 144 olan dzgn okgen ka kenarldr?
A B C M D x F E

ekilde ABCDEFGH dzgn sekizgen ve KLMEF dzgn begen olduuna gre x as ka derecedir?

L K

39

11

Yandaki ekilde bir dzgn okgenin bir i as ile d as yerletirilmitir. Bu dzgn okgen ka kenarldr?

D C

B 3x A 15x

12

Yanda verilen ekilde ABCDEF ve GHJKC dzgn altgen ve E, D, K, J dorusal noktalar olduuna gre a as ka derecedir?

B C

F a E D K J

Motiflerle Ssleme

ZELM-RENELM
1
Yanda verilen modeli kullanarak bir ssleme oluturunuz.

Ekenar gen, kare ve dzgn altgen kullanarak ssleme yaplmak istenirse sslemenin bir kesinde bu okgenden ka tane kullanlr?

Aadaki sslemenin eksik parasn izerek tamamlaynz.

40

Kodu (3; 4; 8; 4) olan bir ssleme yaplabilir mi? Nedenini aklaynz

Dairesel blge kullanlarak bir ssleme yaplabilir mi? Nedenini aklaynz.

Kodu (4;3;4;6) olan sslemede hangi okgenler kullanlmtr?

Yanda verilen okgensel blge modellerini kullanarak ssleme yapnz.

Kodu (4; 4; a; b) olan sslemenin yaplabilmesi iin a ve b ne olmaldr?

Bir kenar uzunluu birbirine eit olan dzgn sekizgen blge ve karesel blge ile yaplan sslemenin kodu nedir?

10

Yanda verilen ekli kullanarak bir ssleme yaplabilir mi? Aklaynz.

11

Yandaki ekle teleme ve dnme hareketi uygulayarak bir motif oluturunuz.

12

Yanda verilen modeli kullanarak; a) Yansma, b) teleme, c) Dnme, ) Yansma, teleme ve dnme hareketiyle sslemeler yapnz.

41

13

Yanda verilen sslemede dnme, teleme ve yansma hareketlerinden hangileri kullanlmtr?

14

Yandaki ekle yansma ve dnme hareketleri uygulanrsa aadaki motiflerden hangisi oluur?

A)

B)

C)

D)

ember ve Dairenin zellikleri

ZELM-RENELM
1
Yanda, O merkezli emberin iindeki noktalar kmesi ile, zerindeki noktalar kmesi ile, dndaki noktalar D kmesi ile gsteriniz. Hangi iki noktann birleimi ile oluan doru paras yarap olur?
B D N O K T L A

Yanda verilen ekilde A ve B noktalar O merkezli emberin zerindedir. IABI = 12 cm ise emberin yarap aadakilerden hangisi olabilir? A) 4 B) 5 C) 6 D) 7
O

42

ekilde verilen O merkezli ember zerinde aada verilen elemanlar belirleyerek iziniz. a) ap: [AB] b) Yaraplar: [OC], [OE], [OF], [OK] c) Kiriler: [EF], [BK]
0

Yanda verilen ekilde M merkezli ember ABCD karesine teettir. IMEI = 7 br ise karenin evresinin uzunluunu bulunuz.
D

M
7 br

E C

Aadaki ifadelerde doru olanlarn bana D, yanl olanlarn bana Y yaznz. ( ( ( ( ( ) Bir ember saat ynnde veya saat ynnn tersi ynnde izilebilir. ) Bir ember zerindeki en uzun kiri aptr. ) emberin zerindeki iki nokta arasnda kalan paraya kiri denir. ) Dzlemde bir ember ile bir doru farkl durumda bulunabilir. ) Bir doru ile bir emberin ortak noktas yoksa doru embere teettir.

Yanda verilen ekilde A, B ve C noktalar emberin zerindedir. emberin yarap 6 birim olduuna gre ABCnin evre uzunluu aadakilerden hangisi olamaz? A) 36 B) 35 C) 33 D) 32

43

Birinin yarap dierinin yarapndan 2 cm daha uzun olan ortak merkezli iki ember iziniz.

Yandaki ekilde A merkezli emberin yar ap 8 br, B merkezli emberin yarap 6 br ve IABI = 12 br ise ICDI ka birimdir?
A C O B

ekilde O ve M merkezli iki ember veriliyor. Kk emberin yarap uzunluu 5 br olduuna gre aadaki ifadelerden hangisi yanltr? A) O merkezli emberin yarap uzunluu 10 brdir. B) Byk emberin yarap uzunluu kk emberin ap uzunluu kadardr. C) IONI = IOKI D) 5 < IOKI < 10
N M O

10

d dorusu O ve M merkezli emberlere A noktasnda teet ve O merkezli emberin yarap 9 br O, A ve M noktalar doruda noktalar ve IOMI = 17 br ise M merkezli emberin ap ka birimdir?

44

NTE DEERLENDRME
1 Bir drtgenin i alarnn lleri 1, 2, 4, 5 saylaryla doru orantldr. Bu drtgenin en byk asnn ls ka derecedir?

Bir izci grubundaki kz ve erkek izcilerin saylar srasyla 10 ve 12 saylaryla ters orantldr. Bu grupta 18 kz izci olduuna gre, grupta toplam ka izci vardr?

Berk, manavdan 2,5 kg elma alarak 5,25 TL dediine gre, 4 kg elma alsa idi ka lira derdi?

3 Bir tiyatrodaki izleyicilerden kadnlarn saysnn erkeklerin saysna oran tr. Tiyatroda 4 toplam 126 kii olduuna gre kadnlarn says katr?

Bir maazada 280 TLye satlan bir takm elbisenin sat fiyat zerinden nce % 30, sonra sat fiyat zerinden % 25 indirim yaplmtr. Takm elbiseye ilk fiyat zerinden toplam yzde ka indirim uygulanmtr? 2400 TLnin 6 ayda getirdii faiz miktarn, ayn faiz oranyla 3600 TLnin ka ayda getirdiini bulunuz. Yllk % 12 faiz oranyla bankaya yatrlan 35 000 TL, ka yl sonra 8400 TL faiz getirir? Bulunuz.

Yanda verilen ekli saat ynnde 180 dndrdmzde d dorusuna gre simetrii aadakilerden hangisi olur? d A) B) C) D)

Bir dzgn okgenin en kk dnme as 60 dir. Bu dzgn okgenin bir kenar uzunluu 12 cm olduuna gre, evre uzunluu ka santimetredir?

45

10 Simetri ekseni olan bir ekil en az ka derece dndrlrse ilk konumu elde edilir?

11 ABCDEF dzgn altgendir. AED asnn ls ka derecedir?

12 ekilde ABCDEF dzgn altgen, CGHD karedir. Verilenlere gre x ile gsterilen ann ls ka derecedir?
F

G D E x

B 75

13 Yandaki ekilde a ile gsterilen ann ls ka derecedir?

E 70

135 D

70 C

14 Dzgn bir onsekizgenin bir d asnn ls ka derecedir?

46

15 Aadakilerden hangisi dzgn okgenlerle oluturulan sslemenin kodu olamaz? A) (6 ; 3 ; 6 ; 3) B) (3 ; 6 ; 3 ; 6) C) (3 ; 3 ; 3 ; 3 ; 3) D) (4; 4 ; 4 ; 4)

16 Kare, ekenar gen ve dzgn altgen kullanlarak ssleme yaplmak istenirse bir kede her bir okgenden ka tane kullanlr?

17 Yandaki model kullanlarak yaplan sslemede hangi hareketler uygulanmtr?

18 Aada verilen dzgn okgensel blgelerin ka tanesi ile tek bana ssleme yaplabilir?

A) 3

B) 4

C) 5

D) 6

19 Yanda verilen sslemede hangi hareketlerin yapldn yaznz.

47

20 Yandaki sslemede; a) Kodlamay bulunuz. b) Dzgn okgenleri bulunuz. c) Dzgn okgenlerin her birinin i asn bulunuz. ) Her kedeki alarn lleri toplamn bulunuz.

21 Yandaki ekilde birbirine e iki ember veriliyor. emberler ABCD dikdrtgenine teet ve yarap uzunluklar 5er birimdir. Verilen emberlerden bir tanesinin evre uzunluunun ka birim olduunu bulunuz.

22 M merkezli bir emberi iki noktada kesen d dorusu k dorusuna paraleldir. k dorusu embere teet ise k dorusunu d dorusuna uzakl iin aada verilen ifadelerden hangisi her zaman dorudur? A) emberin yarap uzunluundan byktr. B) emberin yarap uzunluundan kktr. C) emberin ap uzunluundan byktr. D) emberin ap uzunluundan kktr.

23 Yanda verilen ekle ait cmlelerde bo braklan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz. I) d dorusu .......... tir. II) [AB] .............. tir. III) [CD] kirii ayn zamanda ....... tr. IV) [OC], emberin ............ dr.

A D B

48

ember, Daire ve okgenler

ember ve Bayramz

! UYARIle ilgili

lma Projeniz rnz a ekilde la a m n al e uygu nuz? su takvimin u m r o yrty

emberde Alar

ZELM-RENELM
1
Aadaki O merkezli emberlere dar, dik ve geni a oluturacak ekilde birer merkez a iziniz. a) b) c)
O O O

Aadaki M merkezli emberlere dar, dik ve geni a oluturacak ekilde birer evre a iziniz. a)
O

b)
O

c)
O

Yandaki O merkezli emberde, aada verilen alarn grd yaylar yaznz.

O

a) SKT

b) RKL

c) KLR

) TSK

L T

Yandaki O merkezli embere gre, aadaki merkez alarn grdkleri yaylar karlarna yaznz. a) AOC ...................................... b) BOD ...................................... c) EOC ...................................... ) FOB ...................................... d) DOA ......................................

F E D O

A B

50

Yandaki ekilde s(CA ) = 100 dir. BCAnn lsnn bulunmas iin hangi bilgiye ihtiya vardr?
C O

B A

Yandaki O merkezli emberde verilenlere gre ADBnn ls ka derecedir?

C

96 115 D

O
85

B R

Yanda O merkezli emberde verilenlere gre a + bnin toplam ka derecedir?

a

45

O
b

Yanda verilen O merkezli emberde [OA] // [BC] ve s(BOA) = 35 dir. Buna gre s(DC) = ?

35

C F A

Yanda verilen O merkezli emberde [AB] [FC] [ED] ve s(BC) = 80 s(DC) = 50 ise x-y ka derecedir?

E O
y

D D

10

Yanda verilen O merkezli emberde, s(AEB) = 15, s(EDC) = 110 dir CEB asnn lsn hesaplaynz.
E O

C B A

11

Yandaki O merkezli yarm emberde verilenlere gre s(BCA) ka derecedir?

A

60 O C

51

12

Yanda O merkezli i ie iki ember verilmitir. s(AB ) = 120 ise s(CD) ka derecedir?
O A

D B

13

Yanda verilen [AD] apl yarm emberde x ve y ile gsterilen alarn toplam ka derecedir?

A x

O y C B

S
x y 67 z

14

Yandaki emberde x, y ve z ile gsterilen alarn llerini bulunuz.

O
26

15

Yanda verilen O merkezli emberde s(COB) = x ve s(CAB) = 2x - 60 ise s(CB) ka derecedir?

O C

Trk Bayra

ZELM-RENELM
1
Genilii 1,2 m olan Trk Bayrann llerini hesaplayarak tabloda gsteriniz.

Bir Trk Bayrann iziminde ayn i emberinin yarap uzunluu 8 cm ise yldz emberin ap uzunluunun ka santimetre olduunu bulunuz. Ukurluk genilii 0,2 cm olan Trk Bayran iziniz.

3 52

Yarap uzunluu 30,5 cm olan bisiklet tekerleinin 6 tam tur dn yaptnda ka metre ilerlediini tahmin ediniz. Tahmininizle ilem sonucunu karlatrnz. (yi 3 alnz,) Aadaki ekillerde hangi doru parasnn uzunluu, emberin evre uzunluu ile ayndr? Tahmin ediniz. (yi 3 alnz.) a) b) c)
B1 B2 B3 A B C D A B C D A

Aada yarap uzunluklar verilen emberleri noktal kda izerek evre uzunluklarn tahmin ediniz. Tahmininizi ilem sonular ile karlatrnz. (yi 3 alnz.) a) r = 4 br b) r = 8 br c) r = 2 br

Yarap 6 cm olan bir emberde merkez alarnn lleri 55, 179, 105 olan yaylarn uzunluklarn tahmin ediniz. Bahenize yarap uzunluu 1,5 m olan ember eklinde bir havuz yaplacaktr. Havuzun 2 i kadar olduuna gre, derinliin ka santimetre olduunu derinlii, evre uzunluunun 15 bulunuz. (yi 3 alnz.)

Bir traktrn arka tekerleinin yarap uzunluu 60 cmdir. Traktrn n tekerleinin ap uzunluu, arka tekerlein ap uzunluunun % 40 kadardr. Buna gre;

a) n tekerlein evre uzunluu ka santimetredir? b) n tekerlek 80 tam tur dndnde arka tekerlek ka tur dner? (yi 3 alnz.)

10

Tavana ip ile asl olan bir top, 35 lik a ile ekilerek serbest brakldnda A konumundan B konumuna geliyor. pin uzunluu 90 cm olduuna gre topun A konumundan B konumuna gelirken ald yol ka metre olur? (yi 3 alnz.)
A

35 35

53

11

Eni 44 cm olan bir pencere 45lik bir a ile alyor. Buna gre pencerenin izdii yayn uzunluunu tahmin ediniz. Tahmininizle ilem sonucunu karlatrnz.

44 cm

12

Noktal kt zerinde yarm emberler izilmitir. Sar renkle gsterilen blgenin evre uzunluunu hesaplaynz. (yi 3 alnz.)

13

2,5 cm

14

Dnme dolabn ap : 40 m Oturak says : 16 Yukarda verilenleri kullanarak bir problem kurunuz ve problemi znz.

54

4 cm

ekilde verilen saat 10u gsterdiinde akrep ile yelkovan toplam ka santimetre yol alr? (yi 3 alnz.)

Daireden okgenlere

Daire ve Daire Dilimi

ZELM-RENELM
1
evre uzunluu 48 cm olan bir karenin iine yerletirilebilecek en byk dairenin alann tahmin ediniz. Tahmininizi ilem sonucu ile karlatrnz.
A

Yanda verilen ekilde IAOI = 7 cm ise boyal alann 22 alnz.) lsn hesaplaynz. (yi 7
O B

Aada verilen daire dilimlerinin alann hesaplaynz. (yi 3 alnz.) a)

72 32 cm

b)
45 10 cm

c)
135 13 dm

Bir kenar uzunluu 20 cm olan kare eklindeki tepsiye taban yarap 2,5 cm olan bardaklar yerletirilmitir. a) Tepsiye en fazla ka bardak yerletirebilir? b) Tepsinin tabannda ne kadar bo alan kalr? (yi 3 alnz.)

Yanda verilen daireler birbirlerine teettirler. Her bir dairenin ap, sanda olan dairenin 2 katdr. IABI = 49 cm ise dairelerin alanlar toplam ka 22 santimetrekaredir? (yi alnz.) 7
A B

2,6 cm

6,4 cm

Yanda verilen ekillerin renkli ksmlarnn alanlarn hesaplaynz. (yi 3 alnz.)

a)
M

b)
4,4 cm

3,8 cm O

55

Bulunduu yerden 90 km uzakla kadar yayn yapan bir radyo vericisi ka kilometre karelik alanda dinlenebilir? (yi 3 alnz.) Bir dairede 48 lik merkez ann oluturduu daire diliminin alan 40 cmdir. Bu dairenin yarap uzunluu ka santimetredir? (yi 3 alnz.)
1 br

Eni 60 br, boyu 90 br olan dikdrtgen eklindeki bir blge yanda verilen motif ile kaplanmak isteniyor. Buna gre; a) Dikdrtgensel blgeyi kaplamak iin ka tane motife ihtiya vardr? b) Bu motifdeki pembe blgenin alan ka birim karedir?

10

ekilde O ve T merkezli daireler verilmitir. IABI = 20 cm ise taral alann lsn bulunuz. (yi 3 alnz.)

T O

11 12

Bir dairenin yarap iki katna karldnda alan ve evre uzunluunda nasl bir deiiklik olur? Aklaynz. Bir tekerlek 8 kere dndnde 88 m yol alm oluyor. Bu tekerlein yarapn hesaplaynz. 22 alnz.) (yi 7 Bir karenin evre uzunluu ile yarap 6 cm olan dairenin evre uzunluu birbirine eittir. Hangi eklin alan daha byktr? (yi 3 alnz.) O merkezli dairenin yarap 12 cm ve IKCI = 4,5 cm ise boyal alan ka santimetrekaredir? (yi 3 alnz.)

13

14

O K

15

Yanda verilen ekildeki verileri kullanarak bir problem kurunuz ve problemi znz.

27 27 2,35 m

56

okgenlerin Elii ve Benzerlii

ZELM-RENELM
1
zometrik kda yanda verilen dikdrtgenin 3 1 kat byklnde, genin kat 2 2 byklnde benzerlerini iziniz.

Yanda verilen ekillerden e ve benzer olanlar yaznz. 1

2 3

10 6 9 8 7

3 4

Kenarlarnn oran 2:7 olan iki dikdrtgen iziniz ve kenarlarn adlandrnz. evresi 80 br olan kare ile evresi 32 br olan karenin benzerlik orann bulunuz.

ABC ve DEF benzerdir ve benzerlik oranlar 7 4tr. ABC nin kenar uzunluklar IABI = 14 cm, IBCI = 10 cm, IACI = 21 cm olduuna gre DEFnin evre uzunluu ka santimetredir?
D

A 21 cm C 14 cm 10 cm B F E

57

ekildeki gibi bir kareyi drt e paraya, en az drt farkl ekilde nasl blersiniz? izerek gsteriniz.

Benzerlik oran 1 olan okgenler iziniz.

Noktal kda yandaki okgene e ve benzer okgenler iziniz.

2 olan iki dikdrtgenin: 3 a) evre uzunluklarnn orann bulunuz. b) Alanlarnn orann bulunuz. Benzerlik oran
A G B

10

Yanda verilen dzgn begenlerde ABCDE AGHIFdir 2 ve begenlerin benzerlik oran dir. AGHIFnin evre 7 uzunluu 75 cm ise [BC]nin uzunluu ka santimetre olur?

F H I C D

11

Aada verilen ifadelerden doru olanlarn bana D yanl olanlarnn bana Y harfi yaznz. ( ( ( ( ( ( ) E ekiller ayn zamanda benzer ekillerdir. ) Benzer ekillerin karlkl alar birbirine etir. ) Farkl byklkteki btn dikdrtgenler benzerdir. ) Farkl byklklerdeki btn kareler benzerdir. ) Benzer ekillerin benzerlik oran 1dir. ) Bir eklin kendisi ile yansmas birbirine etir.

58

12

Yanda verilen ekillerde TSM PKL olduuna gre T , M, K ve L nin lsn bulunuz.

P 74

L 85 S M

13

Yanda verilen ekillerin benzerlik orann bulunuz.

14

Boyutlar 25 cm ve 15 cm olan dikdrtgensel blge eklindeki bir fotoraf oaltmak istiyorsunuz. a) Fotorafn boyutlarnn % 50 klterek oaltlmas durumunda boyutlarn bulunuz. b) Fotorafn boyutlarnn % 30 bylterek oaltlmas durumunda boyutlarn bulunuz. c) Elde edilen yeni fotoraflarn e veya benzer olup olmadklarn syleyiniz.

15

Resimdeki ocuun boyu ve aacn ykseklii ile glgelerin uzunluu benzer genlerin iki kenarn oluturur. Buna gre aacn ykseklii ka metredir?

?
1,5 m

3m

6m

59

NTE DEERLENDRME
A

ekilde O merkezli ember zerinde e yaylar oluturacak ekilde noktalar iaretlenmitir. Aadaki okgenlerden ka tanesi keleri bu noktalardan seilerek izilebilir? Ekenar gen Kare kiz kenar yamuk Dikdrtgen Dzgn altgen Dzgn begen

F O E

C D

O merkezli emberde s(DEB) = 4x - 236 ve s(BAD) = 184 ise xin ka derece olduunu bulunuz. A

D C

ekilde O merkezli ember veriliyor. s(CAB) = 3k - 10 ve s(COB) = 2k + 40 veriliyor. Buna gre k says katr?

A O

Yandaki N merkezli emberde s(YNP) = 68 ise majr yayn lsn bulunuz.

Y

N 68 P A

Yarap 12 cm olan bir tekerlek 15 tur dndnde ka metre yol alr? (yi 3 alnz.)

Benzerlik oran 2,5 olan iki Trk Bayra izmek istiyoruz. a) Byk bayran eni 72 cm ise boyu ka santimetredir? b) Dier bayran en ve boy uzunluunu bulunuz.

ki dairenin evre uzunluklarnn birbirine oran 7 5tir. Buna gre bu dairelerin alanlarnn birbirine oran nedir?

60

Bir pizzacda satlan ayn kalnlkta ve 3 farkl boydaki pizzalarn fiyatlar yandaki gibidir. Bu pizzalardan hangisini almak daha krldr?

Kk boy (ap 22 cm) : Orta boy (ap 27 cm) : Byk boy (ap 33 cm) :

11,50TL 19,50TL 24,50TL

ekilde ABCD dikdrtgeninin iine izilmi O ve M merkezli e emberler veriliyor. Verilenlere gre ABCD dikdrtgeninin evre uzunluu ka santimetredir?

A 7 cm O M

10 Bir dairenin evre uzunluu 31,2 cm dir. Bu dairede merkezle 120 lik a yapan daire diliminin alan ka santimetrekare olur? (yi 3 alnz.) 11 Yandaki kareli ktta her bir karenin kenar uzunluu 1 cmdir. Renkli ksmlarn alann ye bal olarak hesaplaynz.

12 ekilde ABCD dikdrtgeni ve A merkezli eyrek daire dilimi veriliyor. Mor ile boyal blgenin alan ka santimetrekaredir? (yi 3 alnz.)

E A

9 cm

3 cm

13 Yandaki dzlemsel ekillerde A, B ve C noktalar dairelerin merkezidir. B merkezli dairenin ap 10 cm, C merkezli dairenin ap 6 cm olduuna gre bu dzlemsel ekillerin alanlarn 45 hesaplaynz. A (yi 3 alnz.)
60 4 cm

cm 10

8 cm

C 6 cm

8 cm

61

14 Aada verilen genler iin CAN

A 6 cm 8 cm

CEM ise IMEInin ka santimetre olduunu bulunuz.

16 cm

M x

10 cm

N E

15 Yanda verilen dzgn begenler iin benzerlik orann bulunuz.

cm

5 cm

16 Benzerlik oran 1 olan iki dikdrtgenin alanlarnn orann bulunuz. 4 17 ALEV ve BANU karelerinde IALI = (2a-4) br ve IBAI = (2a+4) br eklinde verilmitir. Bu karelerin 1 ise ann ka olduunu benzerlik oran 2 bulunuz.
L E

18 ekilde i ie izilmi iki tane dzgn altgen veriliyor. A ve B noktalar bulunduklar kenarlarn 2 orta noktalardr. Byk altgenin alan 64 br olduuna gre pembe renkli blgenin alan ka birimkaredir?
B A

62

Grafik, Veri Analizi ve Olaslk

Yaammzdaki Grafikler

! UYARI le ilgili yapm r

mala Projeniz uz al n u u old eninizle retmtnz m? payla

Verilerin Farkl Temsil Biimleri

ZELM-RENELM
1
Yanda verilen tabloda 2011 yl Aralk aynn baz gnlerindeki Euro al-sat miktarlar verilmitir.
Tablo: 2011 Yl Aralk Aynn Baz Gnlerindeki Euro Al-Sat Miktar (Merkez Bankas)
Tarih 3 Aralk 4 Aralk 5 Aralk 6 Aralk 2,0210 2,0298

a) Tablodaki verilere gre uygun Al (TL) 2,0606 2,0677 2,0383 ikili grafii iziniz. Sat (TL) 2,0705 2,0777 2,0481 b) 3-6 Aralk 2011deki ortalama Euro miktarn grafiini inceleyerek tahmin ediniz. Ortalamasn hesaplayarak tahmininizle karlatrnz. c) Grafiinize gre al-sat farknn en fazla olduu gn hangisidir? ) 7 Aralk 2011 yl iin Euro sat miktar ne olabilir? Neden?

Yandaki tabloda 2002-2003 yllarnda baz lkelerin tavuk retim miktarlar verilmitir. a) Tablodaki verileri kullanarak uygun ikili grafii iziniz. b) izdiiniz grafie gre 2003 ylnda tavuk retimi en fazla olan lke ile en az olan lke arasndaki fark bulunuz.

Tablo: 2002-2003 Yllarnda Baz lkelerdeki Tavuk retim Miktarlar (Gda ve Tarm rgt (FAO)
lkeler Trkiye in ngiltere ABD 2002 retim Miktar 2003 retim Miktar (Ton) (Ton) 612 000 9 376 950 1 225 000 14 872 000 612 000 9 770 580 1 250 000 15 003 000

c) Her iki ylda da tavuk retim miktar ayn olan lke hangisidir? ) ABDde 2004 ylndaki retimi ka ton olabilir?

Muratn bir gn boyunca yapt etkinlikler ve bunlara ayrd sreler yandaki tabloda verilmitir. Bu verileri daire grafiinde gstererek aadaki sorular cevaplaynz. a) Murat gn iinde en ok neye zaman ayrmaktadr? b) Hangi etkinliklere ayrlan zaman, gnn yarsna karlk gelmektedir? c) Murat ders alma sresini arttrmak isterse ne yapmaldr? Bu durumda grafikte nasl bir deiiklik olur?

Tablo: Gn indeki Etkinlikler ve Sresi

Etkinlikler Uyku Kiisel Temizlik Yemek Ulam Okulda Bulunma Serbest Etkinlik Ders alma Toplam Sreler 9 Saat 30 Dakika 90 Dakika 1 Saat 7 Saat 2 Saat 3 Saat 24 Saat

64

Yandaki daire grafiini inceleyerek i gcne katlanlar ve katlmayanlarn oran hakknda ne syleyebilirsiniz?
%45

Gcne Katlmayanlar %55 Gcne Katlanlar

lkemizde 2010-2013 yllarnda retilen iki farkl tarm rnnn yllara gre retim miktarndaki art-azal karlatrmak iin hangi tr grafii izersiniz? Neden?

Yandaki grafikte lkelere gre kii bana den yllk et tketimi verilmitir. Grafie gre; a) Krmz et tketimi en fazla olan lke hangisidir? b) Tavuk eti ve balk eti tketimi ayn olan lke hangisidir? c) ABD ve spanyann tavuk eti tketimini karlatrnz. ) Hangi lkede tavuk eti, balk eti tketiminden fazladr? d) Toplam beyaz et tketiminin krmz et tketiminden fazla olduu lke hangisidir?

Grafik: lkelere Gre Kii Bana Den Yllk Et Tketimi

Tketim (kg) (Kaynak: TUK) Krmz Et Balk Eti Tavuk Eti 120 100 80 60 40 20 0 ABD spanya Fransa Trkiye lke

140

Yandaki daire grafiini inceleyerek aadaki sorular cevaplaynz. a) lkemizde alan erkekler kadnlardan yzde ka fazladr? b) alan kadn-erkek yzdeleri arasndaki farkn sebepleri sizce ne olabilir? c) 2013 ylnda alan kadn-erkek yzdeleri ne olabilir?

Tablo: Trkiyede Cinsiyet Durumuna Gre Gcne Katlma Oran

Kadn Erkek

% 36 % 64

65

Yandaki grafie gre aadaki sorular cevaplaynz. a) lkemizin nfusunun en byk ksm hangi ya grubunda toplanmtr? b) lkemizin nfusunun en az olduu ya grubu hangisidir? c) lkemiz nfusunda 15 ya stndeki nfusun pay yzde katr?

Tablo: lkemiz Nfusunun Ya Gruplarna Gre Durumu (TK)

15-64 Ya (%61) 0-14 Ya (%35) 65 Ya ve zeri (%4)

Tablodaki verileri gstermek iin en uygun grafik eidi hangisidir? izerek gsteriniz.
Tablo: Yllara Gre Balk Tketimi
Yl Balk Cinsi Hamsi (Ton) stavrit (Ton) 2005 2006 2007 2008 2009 2010

138 569 270 000 385 000 251 675 204 699 229 023 13 540 14 127 22 991 22 134 20 373 14 392

10

Aadaki grafii inceleyerek sorular cevaplaynz.

Grafik: 1927 ve 2000 Yllarndaki Saymlara Gre ehir ve Ky Nfuslar (TUK)
Nfus
8 000 000 7 000 000 6 000 000 5 000 000 4 000 000 3 000 000 2 000 000 1 000 000
0

ehir Ky Toplam

Yllar
1927 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000

a) lkemizin ehir nfusu hangi yllarda 2 000 000i gemitir? b) lkemizin ehir nfusu hangi yldan sonra ky nfusunu gemitir? c) lkemizin ky nfusunda hangi yldan sonra d olmutur? ) lkemizin ehir nfusunun devaml art, ky nfusunun ise d gstermesinin sebebi ne olabilir?

66

11

Aadaki grafii inceleyerek sorular cevaplaynz.

Grafik: Kent ve Krsal Nfus Oran, 1927-2000 (TUK)
Oran (%) Krsal Nfus Kent Nfusu

100 80 60 40 20 0 1927 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000

Yllar

a) Kent ve krsal nfus arasndaki en byk fark hangi ylda grlmektedir? b) Krsal kesimde doum oran fazla olmasna ramen krsal nfusun giderek azalmasnn sebebi ne olabilir? c) Hangi yllar arasnda kent ve krsal nfus eittir?

12

Bir firma yeni kard bir rnn tantmn farkl reklam trleriyle yaptryor. Hangi reklam trne ne kadar pay ayrd tabloda verilmitir. Verilere uygun daire grafii oluturarak aadaki sorular cevaplaynz. a) Grafie balk belirleyiniz ve dilimlerin hangi reklam trne ait olduunu yaznz. b) Siz firma yneticisi olsaydnz, hangi reklam trne daha fazla pay ayrrdnz. Neden?

Tablo: Reklam Trlerine Ayrlan Pay

Reklam Tr Televizyon Radyo Gazete Dergi Tabela El lan Yzde % 30 % 20 % 20 % 10 % 15 %5

13

ki aamal yabanc dil snavnda snftaki yedi rencinin ald puanlar yandaki tabloda verilmitir. Bu verilere gre uygun bir grafik iziniz.

Tablo: Snav Sonular

Ad Yiitcan Ceren Ilgn Hazar Anl Saadet Anda Aama - I 85 68 43 80 82 79 55 Aama - II 98 75 59 90 78 67 67

67

14

Yandaki grafikte, bir tekstilde elde edilen gelirler verilmitir. Buna gre hangi tekstilde kazanlan para, toplam gelir iinde % 15lik paya sahiptir? A) Elbise B) Etek C) Bluz D) Ceket

Grafik: Tekstil Satlar

Kr (TL)

Etek Pantolon Bluz Elbise Ceket Gelir (Milyon) 60 70 80 90 100

15

Yarsna kadar su dolu bir kovaya her seferinde 10 tane bilye atlyor. Aadaki grafikte, bilye atlrken kovadaki su seviyesinin deiimi verilmitir. Grafie bakarak kapta 80 bilye olduunda kovadaki suyun yksekliinin ka milimetre olacan tahmin ediniz.
Grafik: Bilye Saysna Gre Su Yksekliinin Art Grafii
Su Ykseklii (mm)

100 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 10 20 30 40 50 60 70 80 90 0 Bilye Says

68

Yanltan Grafikler

ZELM-RENELM
1
Aadaki grafikler bir marketin aylk satlarndan elde ettii kr gstermektedir. Grafiklerin neden farkl grndn ve bu durumun ne tr yorumlara sebep olacan syleyiniz.
Grafik: Aylk Kr
Kr (TL) 30 20 10 0 Aylar Ocak ubat Mart Nisan Mays

Grafik: Aylk Kr
Kr (TL)

30 29 28 27 26 25 0 Aylar Ocak ubat Mart Nisan Mays

Aadaki grafikler bir otomobil servisinin yllara gre tamir ettii araba tamir saylarn gstermektedir.
Grafik: Otomobil Tamiri
Otomobil says

Grafik: Otomobil Tamiri

Otomobil says

2500 2000 1500 1000 500 0 Yllar 3000 2000 1000 0 Yllar

2009

2010

2011

2012

2013

2009

2010

2011

2012

a) Grafiklerin farkl grnmelerinin nedenlerini aklaynz. b) Grafii oluturan stunlara bakarak tamir edilen otomobil says en fazla olan yl ile en az olan yl arasndaki fark hangi grafikte daha azm gibi gzkmektedir? Nedenini aklaynz.

2013

69

Y ve Z irketlerindeki maa artlar aadaki grafiklerde verilmitir. ki grafikteki farkllklar aklaynz.

Grafik: Maa Artlar
Kr (TL) 1600 1550 1500 1450 1400 1350 1 2 3 4 5 6 Yllar 1700 1500 1300 1100 1000 900 800 700 600 500 1 2 3 4 5 6

Grafik: Maa Artlar

Kr (TL)

Yllar

Grafikte veri aralklar arttrlarak izildiinde ne tr yanl yorumlar yaplabilir?

Grafik: Bir lkenin Ylllk thalat

Milyon Dolar 34 32 30 28 26 24 22 20 10 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 10 108 Yllar 22 225 21 638 20 973 26 587 27 775 31 340 34 000

Aadaki izgi grafii, fiyatlardaki deiimi daha fazla ve daha az gstermek iin nasl dzenlenebilir?
Grafik: Otogaz Fiyatlar
Fiyat (TL) 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80 0 Temmus Austos Kasm Mays Ekim ubat Nisan Haziran Aralk Ocak Eyll Mart

Aylar

70

Aadaki grafikler, bir firmann yllk gelirinin yllara gre deiimini gstermektedir.
Grafik: Firmann Yllk Geliri Grafik: Firmann Yllk Geliri
Milyon (TL) 7 6,5 6 5,5 5 4,5 4 2009 2010 2011 2012 Yllar 2013 2 0 Yllar 2009 2010 2011 2012 2013 6 4 Milyon (TL) 8

a) Grafiklerde yllk gelirin belirtildii eksenlerin fark nedir? b) Grafikler karlatrldnda firmann yllk geliri ile ilgili ne tr yanl yorumlar yaplabilir? Aklaynz.

Aadaki grafiklerde cep telefonu kullanan insan saynn yllara gre deiimi verilmitir. Grafiklerin neden farkl grnmlere sahip olduunu aklaynz.
Grafik: Ortalama Saat cretleri
nsan Says (Milyon) 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2000 Yllar 2005 2010

Grafik: Ortalama Saat cretleri

nsan Says (Milyon) 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2000 Yllar 2005 2010

ki farkl snfn YGS snavndaki baars aadaki grafiklerde verilmitir. Hangi grafikte verilenler yanl yorumlara sebep olabilir?
Grafik: YGS Baars
Baar (%) 50 40 30 20 10 0 8A 8B Snf 8A 8B Snf

Grafik: YGS Baars

Baar (%) 50 40 30

71

Aadaki grafiklerde gsterilen A,B ve C marka ekerlerin bayramdaki sat miktarlar srasyla 2,5 kg, 20 kg ve 2 kgdr. Aadaki seeneklerden hangisi eker miktarn en doru gstermektedir? A) A B) C A B C

C)

B A C

D)

10

Aadaki grafikler bir motor galerisinde satlan motorlarn ortalama fiyatlarn gstermektedir. Grafiklerdeki farklln sebebini ve bu farkllklarn ne tr yanl yorumlara sebeb olabileceini aklaynz.
Grafik: Ortalama Motor Fiyatlar
Fiyat (TL 17 000 16 000 15 000 14 000 13 000 0 Mays Temmus Nisan Mart Haziran Aylar

Grafik: Ortalama Motor Fiyatlar

Fiyat (TL) 20 000 17 000 15 000 12 500 10 000 0 Mays Temmus Yllar 2007 2008 2009 2010 2011 0 Nisan Mart Haziran Aylar

11

Aadaki grafikler, bir emlak ofisinin yllara gre satt ev saysn gstermektedir. Grafiklerin farkl grnlere sahip olmasnn nedenini aklaynz.
Grafik: Ev Satlar
Satlan Ev Says

Grafik: Ev Satlar
Satlan Ev Says

1000 800 600 400 200 Yllar 2007 2008 2009 2010 2011 0

2000 1600 1200 800 400

72

Veri Analizi

ZELM-RENELM
1
124, 102, 176, 125, 101, 183, 174, 101, 176 saylarnn, a) Ortancasn b) Tepe deerini c) eyrekler akln bulunuz.

Aada verilen saylarn aritmetik ortalamas 80 ve tepe deeri 72 olduuna gre verilmeyenlerin hangi saylar olabileceini bulunuz. 72, 68, 79, 80, 79, 72, 72, ?, ? Bir veri grubundaki en ok tekrar eden deer belirlenmek isteniyorsa merkez eilim llerinden hangisini kullanrz? Aklk deerinin 0 olduu bir veri grubu hakknda ne syleyebilirsiniz? Aritmetik ortalama, ortanca ve tepe deerinin tercih edilmesinin uygun olduu veri gruplarnn zellikleri neler olmaldr? Ne tr veri gruplarnda aklk, ne tr veri gruplarnda eyrekler akl tercih edilmelidir? Neden?

4 5 6

7C snfnn rencilerinin matematik yazl snavndan ald notlar aada verilmitir. 75, 42, 60, 93, 79, 83, 78, 56, 99 Snfn matematik retmeni, rencilerin baars ile ilgili yorum yapmak istiyor. Buna gre hangi merkez eilim veya yaylm lsnn kullanlmas daha uygun olur? Okulumuzda sene sonunda yaplacak spor turnuvalarna katlmak isteyen rencilerden alnan cevaplar aadaki gibidir. Buna gre rencilerin en ok tercih ettikleri spor dallar hakknda bilgi edinebilmek iin hangi merkez eilim veya yaylm ls kullanlmaldr? Futbol: 270 Basketbol: 152 Voleybol: 179 Kou: 28

53, 64, 57, 42, a, 59, 68 say dizisinin aritmetik ortalamas 52 olduuna gre bu say dizisinin ortanca deeri katr? 1 1 2 3 4 ,- ,- ,, - , verilen rasyonel saylarn 10 5 5 10 5 a) Ortanca deerini, b) Akln bulunuz.

10

73

11

Ortalama deeri 45, ortanca deeri 43, akl 33 olan ve 8 tane veriden oluan bir veri grubu yaznz.

12

Aadakilerden hangisi merkez yaylma lsdr? A) Aklk B) Ortanca C) Tepe deeri D) Aritmetik ortalama

13

Yandaki tabloda 1999-2011 yllar arasnda Dnyada meydana gelen baz nemli depremler ve byklkleri verilmitir. Tablodaki depremlerin bykl ile ilgili verilerin ortanca deeri, tepe deeri, aklk, eyrekler akln bulunuz.

Tarih 17.08.1999 12.10.1999 20.01.2001 26.12.2003 26.12.2004 08.10.2005 12.05.2008 27.02.2010 11.03.2011

Meydana Geldii Depremin Bykl Yer Trkiye (zmit) Trkiye (Dzce) Hindistan ran Endonezya Pakistan in ili Japonya 7,4 7,2 7,7 6,6 9,1 7,6 7,9 8,8 8,9

14

ki otomobil markasnn yl iinde aylk sat miktarn gsteren veri gruplarnn eyrekler akl yandaki tabloda verilmitir.

A Marka Otomobil in eyrekler Akl B Marka Otomobil in eyrekler Akl

2500 10500

a) Hangi otomobil markas, sat miktar bakmndan daha tutarldr? b) Markalarn aylk ortalama sat miktarn karlatrmak iin hangi ortalama eidini kullanmak uygun deildir?

15

Aadaki ifadelerin yanlarndaki boluklara, doru olanlar iinD yanl olanlar iin Y yaznz. ( ) Bir veri grubunun akl fazla ise veri grubunun ortalamas hesaplanrken ortanca deerini bulmak daha uygundur. ( ) Bir veri grubunun tepe deeri olmayaca gibi birden fazla da tepedeeri olabilir. ( ) eyrekler akl veri grubunun u deerlerinden akla gre daha fazla etkilenir.

16

Vedat 4 snavdan 68, 75, 58, 77 notlarn alyor. a) Notlarn aritmetik ortalamasn bulunuz. b) Notlarn ortanca deerini bulunuz. c) Vedat, br sonraki testten 70 alrsa aritmetik ortalama notu artar m? Azalr m? ) Son durumda ortanca deer artar m? Azalr m?

74

Faktriyel, Permtasyon, Olaslk

Faktriyel ve Permtasyon

ZELM-RENELM
1
Aada verilen ilemleri yapnz. a) 3! + 5! 4! b) 7! + 2! 3 4! c) 6! + 5! 5! - 4!

8 arkada tiyatroya gidiyorlar. Aldklar 8 bilete karlk gelen koltuklar yanyana olduuna gre, bu koltuklara 8 arkadan ka farkl ekilde oturabileceklerini bulunuz.

Enes, antasnn drt basamakl ifresini unuttu fakat ilk rakamnn 9 olduunu hatrlyor. Enes, ifreyi deneyerek bulmak isterse ka farkl deneme yapmaldr? 12! says 11! saysnn ka katdr? 5 kiiden 4 tanesi yanyana ka farkl ekilde sralanabilir? Aadakilerden hangisi 144e eit deildir? A) 4! 3! B) 6! 4! 5! C) 6 4! D) 6! 4!

4 5 6

Aadaki ifadelerden hangileri dorudur? I) 5! - 3! = 2! II) 1! + 0! = 2! III) 6! = 2! 3 IV) 1! + 2! + 3! = 6!

Sonucun 120 olaca bir faktriyel sorusu yaznz.

A = {0, 3, 6, 7, 8, 9} kmesinin elemanlarn kullanarak rakamlar farkl drt basamakl ka ift say yazlabileceini bulunuz.

10

Aralarnda mavi ve yeilin bulunduu drt farkl renkteki 4 balon, mavi ve yeil yan yana gelmeyecek ekilde ka deiik biimde sralanabilir?

75

11

23 Nisanda halk oyunlar gsterisi yapacak bir grup, 6 kz ve 5 erkek renciden olumaktadr. Gsterideki renciler bir srada, kz renciler srann banda ve sonunda olacak ve iki erkek yan yana olmayacak ekilde ka farkl biimde sralanabilir? karde bir sirk salonundan 3 kiilik bilet almlardr. Sirkin 7. srasnda 10 tane bo koltuk vardr. Bu kardeler ka farkl ekilde oturabilirler? 7 Trke, 5 sosyal bilgiler kitab bir rafa dizilecektir. Bu kitaplarn Trke kitaplar yan yana gelmek artyla ka farkl ekilde dizilebileceini bulunuz. Ayn byklkteki 5 beyaz, 4 pembe, 3 mor renkli boncuk bir ipe dizilmek isteniyor. Ayn renkli boncuklar yan yana olmak zere ka farkl ekilde ipe dizilebilir? Okulumuzda dzenlenen resim sergisinde 7A snfndaki rencinin yapt yal boya ve karakalem resimleri duvara yan yana aslacaktr. 7 tane karakalem, 6 tane yal boya resmi; a) Ka farkl ekilde yan yana duvara aslabilir? b) Ayn tr resimler bir arada olmak zere yan yana duvara ka farkl ekilde aslabilir? Mdr, mdr yardmcs ve be retmen, mdr ve mdr yardmcs yan yana olmak zere bir toplantda yanyana ka farkl ekilde oturabilirler? Bulunuz. 3! + 2! = a ileminde a saysn bulunuz. 6 3! - 2!

12

13 14

15

16 17

Olaslk

ZELM-RENELM
1
Bir torbada 3 sar, 2 mavi, 5 beyaz toptan rastgele seilen bir topun; Sar veya beyaz gelme olaynn deneyini, rnek uzayn ve eidini yaznz.

N = {2, 3, 4, 5, 6} kmesinin elemanlar ile yazlabilecek rakamlar tekrarsz iki basamakl doal saylar ayn byklkte kartlara yazlarak bir kutuya atlyor. ekilen bir kartn stnde yazan saynn ift doal say olma olasln bulunuz.

3 4

20 katl bir binada asansre binen bir kiinin 14. kattan yukarda bir katn veya 15. katn dmesine basma olasl nedir? Hilesiz bir zar havaya atldnda, st yze gelen saynn 4den byk ve asal say olma olasl katr?

76

Yandaki torbalara krmz ve beyaz A) bilyeler konmutur. Hangi torbadan krmz bilye ekme olasl en 36 K fazladr?

B)

C)

D)

24 B

15 K 30 B

25 K 15 B

10 B 10 K

Yanda verilen kpn karlkl yzeyleri ayn renge boyanyor. Kp havaya atldnda mor yzeyin gelme olasln bulunuz.

Yanda verilen dikdrtgensel blgenin iinde bulunan karenin alan 16 cm2 dir. Yukardan atlan bir topun mavi alana dme olasln bulunuz.
15 cm

7 cm

Bir rnek uzaynda N ve Y ayrk olaylardr. N olaynn gerekleme olasl 17 , Y nin 36 9 ise N veya Y nin gerekleme olasln bulunuz. gerekleme olasl 36

Yanda verilen yarap 20 cm olan ark evrildiinde; a) Okun mavi alana gelme olasln bulunuz. b) Okun yeil alana gelme olasln bulunuz. c) Okun mavi veya beyaz alana gelme olasln bulunuz. ) Okun sar veya turuncu alana gelme olasln bulunuz.

30 60 60 90 120

10

1den 20ye kadar olan saylardan her biri (1 ve 20 dahil) e byklkteki kartlara yazlyor ve bir torbaya atlyor. Torbadan rastgele alnan bir kartn; a) lk on say arasnda olmas veya asal olmas olasl katr? b) lk on say arasnda olmas veya asal olmamas olasl katr?

11

7. ve 8. snflar arasnda dzenlenen bir atletizm turnuvasna katlacak reci saylar tablodaki gibidir. Turnuvada birinci olacak rencinin; a) 7. snf rencisi veya erkek renci olma olasln, b) 8. snf rencisi veya kz renci olma olasln bulunuz.

Snflar renciler Kz Erkek 7. Snf 25 31 8. Snf 32 28

77

12

Yanda verilen prizma rastgele atldnda st yze yeil yzn gelme olasl nedir?

5 cm 7 cm

13 14

Ayrk olaya rnek veriniz. Eit byklklerde karesel blgelerden oluan yandaki gibi bir darta rastgele atlan bir okun beyaz alana gelme olasl nedir?

2 cm

15

Yanda verilen tahtaya atlan bir okun krmz blgeye gelme olasl %20 ise mavi blgeye ait merkez ann ls ka derecedir? ([AB] dairenin apdr.)

16

O, K, U, L harflerini birer kez kullanarak yazlabilecek anlaml veya anlamsz 4 harfli kelimelerin O ile balayp L ile bitme olasl katr?

17

ki hilesiz zar ayn anda atlyor. Zarlarn st yzne gelen saynn toplamnn 5 olma olasln bulunuz. Bir zar atldnda st yze gelen saynn tek say ve 3ten byk olma olasl katr? sorusu iin aadaki ifadelerden hangisi dorudur? 5 dr. A) Soruda verilen olay ayrk olaydr ve bu olayn olasl 6 3 B) Soruda verilen olay ayrk olmayan olaydr ve olasl 6 dr. 3 C) Soruda verilen olay ayrk olaydr ve olasl dr. 6 5 D) Soruda verilen olay ayrk olmayan olaydr ve olasl dr. 6 E karelerden oluan yandaki gibi tahtaya atlan bir okun; a) Pembe kareye vurma olasl yzde katr? b) Sar renkli kareye vurma olasl yzde katr?

18

19

78

NTE DEERLENDRME
Ton

Yllk buday retimi yandaki grafikte verilen be ilin retim miktarlar daire grafiinde gsterilseydi A iline ka derecelik merkez a derdi?

1800 1700 1500 1200 1000

Aylk geliri 1440 TL olan bir ailenin bir aylk harcamalarnn dalm yandaki daire grafiinde verilmitir. Bu ailenin; a) Kira ve yol iin harcama giderleri kaar liradr? b) Elence iin yaplan harcamalar tm harcamalarn yaklak olarak yzde kadr?

Yol 75 120

Kira 150 15

Mutfak

D
E le nc e

Bir ayn 12 gn bulutlu, 8 gn yal, 10 gn ise gneli gemitir. Bu veriler daire grafiinde gsterildiinde bulutlu gnlere ait daire diliminin as ka derece olur?

Yandaki grafik, bir maazada 4 ay boyunca satlan mzik ve oyun CDlerinin saylarn gstermektedir. Aadaki sorular grafie gre cevaplaynz. a) En fazla mzik CDsi sat hangi ayda olmutur. b) Oyun CDsi satlarnn en az olduu ay hangisidir? c) Mzik CDsi satyla ilgili bir genelleme yaplabilir mi? Bu genellemeden yararlanarak Temmuz ay iindaki mzik CDsi satlarn tahmin ediniz. ) Bu verilere ait izgi grafii iziniz.

Grafik: Mzik ve Oyun CD Satlar

Satlar 900 800 700 600 500 400 300 200 100 Haziran Mays Nisan Mart Yllar Mzik CDsi Oyun CDsi

79

Yandaki tabloda dnya zerindeki okyanuslarn yz lmleri verilmitir. a) Her bir okyanusun, Dnya zerindeki toplam okyanus alannn yaklak yzde kan oluturduunu bulunuz. b) Okyanuslarn kaplad alanlar daire grafiinde gsteriniz. c) Verileri izgi grafiinde gstermek uygun olur mu?, Neden?

Tablo: Dnya zerindeki Okyanuslar

Okyanus Arktik Okyanusu Atlas Okyanusu (Atlantik Okyanusu Byk Okyanusu Pasifik Okyanusu Gney Okyanusu Hint Okyanusu Yzlm (km2) 14 090 000 106 400 000 180 130 000 20 330 000 74 900 000

Tablo: Trafik Kazalar k Sebepleri

Trafik kazalarnn k nedenleri ve yzde oranlar yandaki tabloda verilmitir. Verileri hangi tr grafikte gstermek en uygundur?, Neden? Belirlediiniz grafikte verileri gsteriniz.

Dikkatsizlik Ar Hz Hatal Sollama Alkoll Ara Kullanma Bilinmeyen Sebepler

% 30 % 37 % 20 % 11 %2

10, 12, 20, 16, 22, 10, 24, 12, 14, 20, 24, 26, x Yukardaki say dizisinin modu ve medyan eit ise x katr? A) 14 B) 15 C) 20 D) 24

20, 21, 26, 27, a, 26, b, 21, 28, 27, 26, 21 Yukardaki say dizisinde a ve b yerine hangi saylar yazlrsa dizinin medyan modundan 4 fazla olur. A) B) C) D) a 21 21 24 20 b 28 24 26 26

Bir firmann 11 gnlk televizyon satlar aada verilmitir. 12, 12, 12, 13, 14, 17, 18, 18, 18, 19, 22 Bu verilere gre; a) Ortanca b) Tepe deeri c) Alt eyrek ) eyrekler akln bulunuz.

10 3,7,8 ve 12 saylarnn ortanca deerinin 10 olmas iin hangi verinin ka defa tekrar etmesi gerektiini bulunuz.

80

11 Aadaki tabloda, 7 ay boyunca gelen telefon fatura bilgileri veriliyor. Ortalama fatura tutarnn ka lira olacan belirlemek iin aadakilerden hangisini kullanrz?
Aylar denen Tutar Ocak 72 ubat 75 Mart 70 Nisan 71 Mays 73 Haziran Temmuz Austos 76 74 69

A) eyrekler akl

B) Tepe deer

C) Aritmetik Ortalama

D) Aklk

12 (a + 3)! = 720 ise a says katr? A) 1 B) 4 C) 3 D) 5

13 5! + 0! - 1! = 4! a verilen denklemde a says katr?

14

8in 4l permtasyonlarnn says katr?

15 Bir bakkal ayn byklkte, farkl trdeki ikolata paketlerinin birer eidini dkkann vitrinine yanyana dizecektir. ikolatalar fndkl, stl, fstkl, bademli ve bitter trnde olduuna gre, bu ikolatalar rafa ka farkl ekilde dizilebilir? 16 100 metre kousuna katlan 11 sporcudan ilk , ka farkl ekilde olabilir?

17 Asl, bir torba iinde bulunan ayn byklkteki boncuklarn tamamn kullanarak bir bileklik yapacaktr. Torbada 10 tane pembe, 8 tane mor, 12 tane yeil boncuk vardr. Asl, torbadan rastgele bir boncuk aldnda bu boncuun pembe veya yeil olma olasl katr?

18 7C snfnda yaplan bir anket sonucu yandaki tabloda verilmitir. Bu tabloya gre snftan seilen bir rencinin; Tablo: Sevdiimiz ecekler a) St seven ve kz renci olma olasln, b) St seven veya kz renci olma olasln, c) Ayran sevmeyen ve erkek olma olasln bulun.
ecek St Meyve Suyu Ayran Kz 7 4 8 Erkek 6 5 9

19 Kzma Birader oyunu oynarken attnz zarn st yzne gelen saynn; a) 4den byk veya asal say olma olasl nedir? b) 3den kk veya asal say olma olasl nedir? c) ift veya asal say olma olasl nedir?

81

20 Bir sitede ynetici seilmek iin adayln koyan 5 kiiden bir asil, bir de yedek yneticinin ka farkl ekilde seilebileceini bulunuz. 21 Bir sinema salonundaki koltuklar Adan Eye kadar harflerle sralandrlmtr. Her srada 9 koltuk olduuna gre alnan bir biletin sesli harfli bir srada veya 4, 5, 6 numaral koltuklardan birinde olma olasl katr?

A B C D E

1 1 1 1 1 1

2 2 2 2 2 2

3 3 3 3 3 3

4 4 4 4 4 4

5 5 5 5 5 5

6 6 6 6 6 6

7 7 7 7 7 7

8 8 8 8 8 8

9 9 9 9 9 9

22 Bir sepette 4 beyaz, 5 sar yumurta vardr. Sepetten alnan yumurta tekrar geri konulmak artyla ard arda seilen iki yumurtann her ikisinin de sar renkte olma olasln bulunuz.

3 1 23 A ve B olaylar iin O(A) = 3 , O(B) = 5 ve O(A

B) =

1 ise O(A 7

B) yi bulunuz.

24 inde sadece 50 Krlarn olduu bir kumbaradaki paralar 2009 ve 2011 tarihlidir. Bu 50 Krlarn 32 tanesi 2009 tarihlidir. Kumbaradan rastgele alnan bir parann 2009 4 ise bu kumbarada toplam tarihli olma olasl 7 ka lira vardr?

82

Alan ve Hacim

Drtgenler ve Alan Bantlar

Drtgenlerin zellikleri ve Drtgensel Blgelerin Alan

! UYARI sonlandrmaya
i Projenizsnz? m r z ha

ZELM-RENELM
1
Aadaki tabloda drtgenlerin zellikleri verilmitir. Bu zellikleri salayan drtgenlerin isimlerini tabloya yaznz.
Drtgenler zellikler Karlkl kenar uzunluklar birbirine eittir. Btn uzunluklar birbirine eittir. Kegen uzunluklar birbirine eittir. Btn alar dik adr. Kegenleri birbirini ortalar. Kegenler birbirine diktir. Karlkl alar birbirine etir. Sadece iki kenar paraleldir. Karlkl kenarlar paraleldir. Dikdrtgen Ekenar Drtgen Kare Yamuk Paralelkenar

Yanda verilen paralelkenarsal blgenin alannn ka birimkare olduunu tahmin ediniz. Tahmininizle ilem sonucunu karlatrnz.

Kegen uzunluklar 28 cm ve 9 cm olan ekenar drtgenin alann bulunuz.

45 cm

yk, doum gn iin taban yamuksal blge eklinde olan bir pasta yaptryor. Pastann taban alan 1225 cm2 olduuna gre pastann verilmeyen kenar uzunluunu bulunuz.

25 cm

84

BALE paralelkenarnda [LH] [BA], ILHI = 7,5 cm ve A(BALE) = 49,5 cm2 olduuna gre ILEI = xin ka santimetre olduunu bulunuz.
B

ekilde bir otoparkn uzunluklar verilmitir. ki sar izgi arasnda kalan alana bir ara park edebileceine gre otoparkta 3 aracn park edebilecei toplam alan ka metrekaredir?

5,5 m

2,4 m F

18 cm

B 16 cm

ABCD dikdrtgeni ekildeki gibi iki yamuksal blgeye ayrlmtr. A(AFED) = 208 cm2 olduuna gre FBCE yamuksal blgenin alan ka santimetrekaredir?
D E 20 cm

Yanda verilen paralelkenarsal blgede [SN] [AN], [MA] = 7,5 cm ISNI = 5 cm olduuna gre taral blgenin alannn ka santimetrekare olduunu bulunuz.
M A N

ekilde FARE yamuunun alan 48 cm2 dir. [FA] [RE], IFHI = 4 cm IFAI = x cm, IREI = 2x cm olduua gre xin deerini bulunuz.
E

10

Yanda verilen ekenar drtgensel blge eklindeki uurtmada mavi blgelerin alannn, krmz blgelerin toplam alanna orann bulunuz.

85

11

Kareli kda bir kartezyen koordinat sistemi iziniz. D(-1,6), O(2,9), S(2,4) ve T(-1,2) noktalarn koordinat sisteminde iaretleyerek bu noktalar birer doru paras ile birletiriniz. Oluan blgenin alann bulunuz.

12

ekilde Fatma Hanmn dokuduu kilimin bir motifi veriliyor. Motif iinde kullanlan paralelkenarn ykseklii 2,2 cm ve taban uzunluu 5,5 cmdir Her bir motifte 8 tane paralelkenarsal blge kullanlmtr. 15 tane motiften oluan kilimdeki paralelkenarsal blgelerin toplam alan ka santimetrekaredir?

13

ekilde verilen adrn birbirine eit olan karlkl iki yan yz yamuksal blge eklindedir. Bu yzlerin toplam alan ka metrekaredir?
3,5 m

3m

8,5 m

14

18 cm 3 cm 4 cm 3 cm

ABCD dikdrtgensel blgesinin iinde karesel ve paralelkenarsal blgeler veriliyor. Taral alann ka santimetrekare olduunu bulunuz.

6,5 cm D

15

Aada verilen ifadeleri nedenleri ile aklaynz. a) Her ekenar drtgen bir paralelkenar mdr? b) Her paralelkenar bir ekenar drtgen midir?

86

16

I Kegen uzunluklar eittir. II Kegenleri birbirlerini dik keser. III Tm kenarlar eit uzunluktadr. IV Btn i alar 90 dir. Yukarda verilen zelliklerden ka tanesi ekenar drtgen iin sylenebilir? A)1 B) 2 C) 3 D) 4

17

Bir ekenar drtgenin bir kegeninin uzunluu (8x - 5) cm, dier kegenin uzunluu 6 cmdir. Ekenar drtgenin alan (10x + 13) cm2 olduuna gre xin deeri katr? 2 Bir dikdrtgenin ksa kenar uzunluu uzun kenar uzunluunun i kadardr. Dikdrtgenin 5 evresi 42 cm olduuna gre alan ka santimetrekaredir? ABCD ekenar drtgeninde IACI = 4,5 cm, IDBI = 8,8 cmdir. EFGK parelelkenarnda IEHI = 4 cm ve IKGI = 9,9 cmdir. Hangi eklin alan daha byktr?
A B E F

18

19

K D C

20

ekilde ABCD paralelkenarsal blgesi veriliyor. IDEI = IECI ve A(BCE) = 42 cm2 olduuna gre ABED yamuksal blgesinin alann bulunuz.

D 4cm 9 cm

12 cm

21

16 cm

ekilde verilen taral blgenin alannn ka santimetrekare olduunu bulunuz.

16 cm

25 cm

22

ekilde verilen ABCD ekenar drtgenin kegen uzunluklar birer tamsaydr. 5 IACI = 4 IDBI olduuna gre ekenar drtgenin alan aadakilerden hangisi olabilir? A) 20 B) 40 C) 50 D) 60

87

Kenar - evre - Alan likisi ve Problemler

ZELM-RENELM
1
ekildeki gibi bir evin arka cephesi tamamen boyanacaktr. a) Boyanacak toplam alan ka metrekaredir? b) 1 kutu boya ile 12 m2 lik bir alan boyanabiliyorsa en az ka kutu boya almak gerekir? c) 1 m2lik bir alan 2,5 TLye boyayan ustaya verilecek cret ka liradr?
3,6 m

4,5 m

6m

Yanda verilen duvar boyanacaktr. Boyanacak alann ka santimetrekare olduunu bulunuz.

210 cm

300 cm 90 cm 130 cm

260 cm

140 cm

Basketbol oyununda hcum yapan takmn oyuncusu topsuz olarak rakip takmn serbest at sahasnda 3 saniyeden fazla kalamaz. ekildeki gibi bir basketbol sahasnda, yamuksal blge eklindeki serbest at sahasnn alan ka metrekaredir?

5,8 m B

Serbest at sahas

3,6 m

ekilde verilen ABCD ve ABEF paralelkenarsal blgelerin alanlar birbirine eittir. IABI = 24 cm, IGCI = 16 cm, IADI = 27 cmdir. a) ABEF paralelkenarsal blgesinin alan ka santimetrekaredir? b) [HF]nin uzunluu ka santimetredir?
G

88

6m E

7m

Dikdrgensel blge eklindeki bir alann iine ekenar drtgensel eklinde bir ocuk park, paralelkenarsal blge eklinde ss havuzu ve dikdrtgensel blge eklinde oturma alanlar yaplmas planlanyor. Geriye kalan ksm ise yeil alan olarak ayrldna gre yeil alan olan ksm ka metrekaredir?

32 m 11m
uz H av

7m ocuk Park 18m

30 m

24m

Oturma Alan

10 m

10 m

70 m

60 m

Yanda, bir ehrin bir sokana ait plan veriliyor. Verilenleri kullanarak bir problem kurunuz ve problemi znz.

50 m

Banka Okul

Market
K

20 m

rta

siy

Postane 20 m

Aada alanlar eit olarak verilen ekillere ait evre uzunluklarn bulunuz. Alanlar ayn olan baka geometrik ekillerden yola karak bu ekillere ait olas en byk evre uzunluunu veren cebirsel ifadeyi bulunuz. Bu ifadeye uygun ekil iziniz.

Yandaki, alanlar eit olan baheden birisinin evresine, 2 m aralklarla akasya aac dikilecektir. Her birimkarenin bir kenar uzunluu 20 mdir. Buna gre, a) evresine en fazla akasya aac dikilecek bahe hangisidir? b) Bu baheye ka tane akasya aac dikilebilir?

1. bahe

2. bahe

3. bahe

evrelerin uzunluklar 16 cm ve 32 cm olan karesel blgelerin alanlar orann bulunuz.

50 m

40 m

89

10

Kareliler takm ile oluturulan ve alan 49 birimkare olan bir eklin en byk evre uzunluu ka birimdir? Yanda verilen ekil, bir kenar uzunluu 5 cm olan e karelerden olumutur. Sar renkli ksm eklin iinden karldnda yeni oluan eklin, a) evre uzunluundaki deiim ka santimetre olur? b) Alandaki deiim ka santimetrekare olur?

11

12

ekilde bir yapnn stten grn veriliyor. Karelerin iindeki saylar kullanlan birim kp saysn gsterdiine gre bu yapy izometrik kada iziniz.

3 2 1

13

stten grnm yandaki gibi olan yap aadakilerden hangisi olamaz? A) B)

C)

D)

14

Yanda verilen yapnn; a) sten grnm, b) Her iki yandan grnm, c) nden grnmn iziniz.

90

Dik Dairesel Silindir

Dik Dairesel Silindir ve Alan

ZELM-RENELM
1
Yarap 3 cm, ykseklii 11 cm olan bir eik silindir izerek temel elemanlarn belirleyiniz.

Aada verilenlerden hangisi bir silindirin anmdr? A)

3 cm

B)
8 cm
6 cm 5 cm 4 cm

2 cm

C)
3 cm 7 cm

D)
2 cm

3 cm 2 cm

Yanda verilen silindirin yzey alannn ka santimetrekare olduunu bulunuz. (yi 3 alnz.)
15 cm

5 cm

3 cm

Taban yarap 12 cm olan bir dik silindirin taban alanlar toplam yanal alanna eittir. Silindirin ykseklii ka santimetredir? (yi 3 alnz.)

91

Yanda verilen dik dairesel silindirin ykseklii 17 cm, yarap ise 21 cmdir. Buna gre ABCD drtgeninin alann bulunuz.

A D

B C

Taban yarap 10 cm, ykseklii 9 cm olan silindirin yzey alan ka santimetrekaredir?

Taban alanlarnn toplam 294 m2 olan bir dik silindirin ykseklii 17 m ise, silindirin yanal alann bulunuz. (yi 3 alnz.) Bir dik dairesel silindirin ykseklii 2 katna karldnda yzey alan iki katna kar m? Neden? Aklaynz.

Yanda verilen iki silindirin ak hallerinin kaplad alanlar karlatrnz. (yi 3 alnz.)
12 cm 6 cm 7,2 cm 3,6 cm

10

Ykseklii 12 cm ve yanal alan 96 cm2 olan dik silindirin taban yarap katr?

11

ABCD dikdrtgeninin ksa kenar uzunluu 6 cm, uzunkenar uzunluu 7 cmdir. ABCD dikdrtgeni d dorusu etrafnda 360 dndrldnde oluan silindirin yzey alan ka santimetrekaredir? (yi 3 alnz.)

3 cm A

3 cm B

C d

92

12

Silindir iine izilen ABCD dikdrtgeninin DC ve AB kenarlar taban dairelerinin apdr. Taban yarap 4 cm ve ABCD dikdrtgensel blgesinin alan 80 cm2 ise silindirin yzey alan ka santimetrekaredir? (yi 3 alnz.)

C D

13

Taban yarap 8 cm, ykseklii 12 cm olan dik silindir eklindeki bir kaar peynirinden yandaki gibi yars kesiliyor. kesilen peynirin yzey alan ka santimetrekare olur? (yi 3 alnz.)

14

ap 6,4 cm olan tenis toplarndan 3 tanesi dik silindir eklindeki bir kutuya yandaki gibi yerletirilmek isteniyor. Bu kutunun yzey alan ka santimetrekare olmaldr? (yi 3 alnz.)

15

Yanda bir dik silindirin yan yz ile ilgili bilgiler verilmitir. Verileri ve ekli kullanarak bir problem kurunuz ve problemi znz.

270 cm2

(Silindirin yan yz)

93

9 cm

Dik Dairesel Silindirin Hacmi

ZELM-RENELM
1
Yandaki zeytinya kutusunun hacminin hesaplanmas iin hangi elemanlarn bilinmesi gerekir? (yi 3 alnz.)

ZEYTNYAI

Mete, taban yarap 6 cm, ykseklii 12 cm olan dik silindir eklindeki kabn iine su dolduracaktr. Bu ilem iin ka litre su kullanacan bulunuz. (yi 3 alnz.) Hacmi 186 cm3 olan dik silindirin ykseklii 3 cm ise taban alan ka santimetrekaredir? (yi 3 alnz.) Silindir eklindeki bir borunun taban alan 0,785 mm2 dir. 50 m uzunluunda olan bu borunun hacmi ka santimetrekptr? (yi 3 alnz.) Yzey alan 384 cm2 bir kpn iine en byk hacimli silindir yerletirilerek kp ile silindir arasnda kalan bo ksma su koyuluyor. Koyulan su ka santimetrekptr? (yi 3 alnz.) Bir dik dairesel silindirin yarap 2 katna karlp ykseklii yars kadar azaltlrsa bu silindirin hacminde nasl bir deiiklik olur?
A 3,2 cm D 2 cm B C

Yandaki dikdrtgenin [CD] etrafnda 180 dndrlmesiyle oluan cismin hacmini bulunuz. (yi 3 alnz.)

Bir kenar ayrtnn uzunluu 6 cm olan bir kp, ii su doul silindir eklindeki kaba atlyor. Silindirin taban yarap 6 cm olduuna gre kp atldktan sonra silindirdeki suyun ykseklii ka santimetre artar? (yi 3 alnz.)

94

Yandaki silindir eklindeki srahinin 864 cm3 lk boalan ksma su konursa srahi tam dolacana gre srahinin hacmi ka santimetrekptr? (yi 3 alnz.)

8 cm

14 cm

10

Ykseklii 8 cm, yarap 12 cm olan silindir eklindeki bir ktn yars kesiliyor. Kesilen parann hacmi ka santimetrekptr? (yi 3 alnz.)

11

1,125 dm3 lk ay paketi alarak iindeki ay dik silindir eklindeki bir kavanoza doldurulduunda 5 cmlik bir boluk kalmaktadr. Buna gre kavanozun yarap ka santimetredir? (yi 3 alnz.)

12

Yarap 50 cm, ykseklii 150 cm olan silindir eklindeki st bidonunun tamamn doldurabilmek iin yarap 10cm, ykseklii 30 cm olan silindir eklinde bir kapla ka defa st koymak gerekir? (yi 3 alnz.)

13

ap 18 cm, ykseklii 6 cm olan yarm dik silindir iinden ap 10 cm olan yarm dik silindir kartlyor. Silindirin kalan ksmnn hacmi ka santimetrekptr? (yi 3 alnz.)

20 cm

95

14

Dik silindir eklindeki bir su deposunun ap 1,20 mdir. Deponun yars su ile doludur ve suyun ykseklii 95 cmdir. Su deposunun hacminin ka metrekp olduunu hesaplaynz. (yi 3 alnz.)

15

Yarap 20 cm ve ykseklii 10 cm olan dik dairesel silindir eklindeki 2 boya kutusunda bulunan boyann renklendirilmek isteniyor. Her 3 1 L boyay renklendirmek iin 1 mL renklendirici kullanldna gre ka mililitre renklendirici gerekir? (yi 3 alnz.) 8 mL

16

Saatte 12 km yol alan bir motosiklet dinamosunun tekerlekle temas halindeki silindir biiminde olan parasnn ap 2 cmdir. Bu dinamonun bir dakikada ortalama ka defa dneceini bulunuz. (yi 3 alnz.)

17

135 cm2

ekildeki verileri kullanarak bir problem kurunuz ve problemi znz.

17 cm

96

NTE DEERLENDRME
A B ?

Yandaki paralelkenarda verilenlere gre B asnn ls ka derecedir?

3x

2x D

Aadaki drtgenlerin alanlarn tahmin ediniz.

ABCD dikdrtgeninin ksa kenar 6 cm, uzun kenar 8 cm ve BD kegen uzunluu 10 cm olduuna gre AED geninin evre uzunluunu bulunuz.

Yanda ABCD paralelkenar ve AEFD dikdrtgeni verilmitir.Verilenlere gre A(ABCD) ve A(AEFD) bulunuz.

12 cm

7 cm

B E

4 cm

97

KLMN paralel kenarnda INHI = 5 cm, IHMI = 7 cmdir. A(KLNH) = 95 cm2 olduuna gre paralelkenarn alan ka santimetredir?

M H K

ekilde verilen KPST ekenar drtgeninde IKRI = 7 br ve ekenar drtgensel blgenin alan 126 br2 olduuna gre IPTI ka birimdir?

S A

6 br

ekilde O merkezli yarm daire ve ABCD yamuu veriliyor. IADI = IDCI ve yarm dairenin alan 24 br2 olduuna gre yamuksal blgenin alan ka birimkaredir? (yi 3 alnz.)

Yanda verilen paralelkenar eklindeki bir bahenin 2 216 m lik ksmna im ekilmitir. Bahenin geriye kalan ksmna da im ekilmeye karar veriliyor. im ekilecek ksmn alann hesaplaynz.

12 cm

20 cm

im Ekili Alan

Yanda verilen ekil IMVI = 8 cm, IAKI = 6 cmdir. Ekenar drtgensel blgenin alann bulunuz.
A K

98

10 KLNR paralelkenarsal blge eklindeki 2 bahenin alan 320 m olduuna gre yeil blgenin alann bulunuz.

12 m

20 m

4m N

4m

5m
nyo Ba

11 Bir evin plan yandaki gibidir. Evin mutfak ve banyosunun taban karo ile denecektir. Buna gre ka metrekarelik karo gerekir?

120 3m

Mutfak

Yatak Odas
120

5m

Oda

Salon

6m

6m

12 Bir aile, yanda verilen bahe duvarnn n yzn boyatacaktr. 1 m2 lik bir alan boyamak iin 0,5 L boya gereklidir. Boyann 2,5 Lsi 20 TLdir. Aile, bu duvar boyatmak iin alacaklar boyaya ka lira deyecektir?

7m 5m

14 m

13 Aadakilerden hangisi paralelkenar zelliklerinden biri deildir? A) Karlkl kenarlar paraleldir. B) Komu alar btnlerdir. C) Karlkl alarnn lleri birbirine eittir. D) Kegenleri birbirini dik ortalar.

14 Yanda verilen ekenar drtgensel blge eklindeki talarn kegen uzunluklar 30 cm ve 50 cmdir. 450 m2 lik bir baheyi demek iin ka tane ta kullanlacan bulunuz.

99

15 Kenar uzunluklar birer tam say olan ve evre uzunluu 28 cm olan bir drtgenin alan en fazla ka santimetrekare olur?

16 Aadakilerden hangisi, yandaki yapnn herhangi bir ynden grnm deildir?

A)

B)

C)

D)

17 Yanda, birim kplerle oluturulmu yaplarn farkl ynlerden grnmleri verilmitir. Bu yaplar birim kplerle oluturarak izometrik kda iziniz.

nden grnm

Soldan ve sadan grnm

18 7 birim kp kullanarak her ynden grnm ayn olan bir yap oluturunuz ve izometrik kda iziniz.

19 Bir dik silindirin taban alanlarnn toplam yanal alan lsne eit ise bu silindirin taban yarap uzunluu ile ykseklii arasnda nasl bir iliki vardr?

20 Bir dik silindirin taban yarap 10 cm ve yanal alan 420 cm2 ise hacmi ka santimetrekptr? (yi 3 alnz.)

100

21 Boyutlar 18 cm olan bir kpn iine yerletirilebilecek en byk silindirin hacmini hesaplaynz. (yi 3 alnz.)

22 Bir ayrtnn uzunluu 12 cm olan bir tahta bloktan bir silindir yaplmak istenirse silindirin hacmi en fazla ka santimetrekp olur? (yi 3 alnz.)

12 cm

23 Bir belediye, aada krokisi verilen arsaya ocuk park yaptrmak istiyor. Bunun iin krokiyi bir mimara vererek parkta nasl bir tasarm yaplabileceini soruyor. Mimar da kroki zerinde yandaki tasarm yapyor. Mimarn tasarmnda oyun alan paralelkenarsal blge, yeil alan yamuksal blge ve havuz ekenar drtgensel blgedir. Buna gre her bir blge iin ayrlan alanlar bulunuz.
A 20 m Oyun park F L Yeil alan 20 m E 48 m D C 36 m B 20 m

Havuz

24 Yarap 5 cm olan dik dairesel silindir eklindeki l kabna ekildeki gibi l izgileri izilecektir. Buna gre; a) 75 mLlik blmlere ayrmak iin kabn zerine ka santimetre aralklarla iaret konulmaldr? b) 1,5 L svy gsteren izgi, kabn zerine ka santimetre ykseklikte iaretlenmelidir? (yi 3 alnz.)

450 375 300 225 150 75

101

25 Dik dairesel silindir eklindeki aa kt yere dik bir ekilde taban dairesinin ap boyunca kesilerek bir yarm silindir elde ediliyor. Buna gre, oluan paralarnn hacmi ka metrekptr?
h = 120 cm

r = 80 cm

26 ki dik dairesel silindirin yarap uzunluklarnn oran gre hacimlerinin oran katr?

15 2 olduuna ve yksekliklerinin oran 8 5

27 Bir dik dairesel silindirin taban yarap 4 katna karlyor, Ykseklii yarya indiriliyor. Son durumdaki hacminin ilk durumdaki hacmine oran ne olur?

28 Yanda verilen hazine sandnn kapa yarm silindir eklindedir. Sandn hacmi ka metrekaredir. (yi 3 alnz.)

50 cm

70 cm

150 cm

29 Yandaki verileri ve ekli kullanarak bir problem kurunuz ve problemi znz.

h = 150 m

r = 7 cm

102

EKLER
Ek 1 Proje rnekleri

Ek 2 Performans Grevi rnekleri

Ek 3 Kullanlan Ders Ara Gereleri

Ek 1

Proje rnekleri
Proje rnei-1: Hayalimdeki Mahalle
BEKLENEN BECERLER
Akl Yrtme likilendirme Eletirel Dnme letiim Problem zme Giriimcilik Aratrma Yaratclk

ERK
Dorular ve Alar Alar lme Tam Saylarla lemler

SRE
3 Ay

KULLANILABLECEK DEERLENDRME ARA VE GERE

Hesap Makinesi Cetvel Bilgisayar Makas Maket Ba Mukavva, Karton Tutkal, Aler Semeliler: Fotoraf mak. Grup Deerlendirme Formu Dereceli Puanlama Anahtar

Sevgili renciler, Bal olduunuz belediyenin ehir ve blge planlama uzmansnz. Size hayalinizdeki mahalleyi ina etme ans veriliyor. Buna gre belediyeye sunulmak zere ortak kullanm alanlarnn da dikkate alnd bir mahalle planlayarak maketini hazrlaynz. Bu projeyi gerekletirirken aadaki aamalara uymanz almanz kolaylatracaktr: Hazrlk 1. Ayn projeye ilgi duyan arkadalarnzla 5-6 kiilik bir grup oluturunuz. 2. Bu proje iin nasl bir teknik destee (teknik personel, ara, gere vb.) gerek duyulacan ve bu projeyi gerekletirebilecek teknik elemanlarn yaptklar ilerin neleri ierdiini aratrnz. 3. Proje alma sreciyle ilgili i-zaman takvimi yapnz. Uygulama 1. Aldnz grev ile ilgili belediyedeki yetkililerle grp bilgi, belge, izim, harita ve fotoraflar vb. temin ediniz. 2. Plan olutururken organizasyonu salamak zere aranzdan bir bakan seiniz. 3. Mahalledeki birbirine paralel ve birbirini kesen sokak ve caddeleri oluturarak sokaklar arasndaki ilikiyi bulunuz ve kroki oluturunuz. 4. Sokak ve caddeler arasnda oluan alar isimlendiriniz. 5. Bu alardan lleri eit olanlar ve btnler olanlar belirleyiniz. 6. Birbirine paralel, dik kesen ve eik kesen yollarn olup olmayacan belirleyiniz. 7. Belediyenin belirledii imar iznine gre evlerin en fazla ka kat olacana karar veriniz. 8. Ortak kullanm alanlarn da dikkate alarak binalar arasndaki mesafeleri belirleyiniz ve krokinize ekleyiniz. 9. Krokiyi tasarlayarak hayalinizdeki mahallenizin maketini oluturunuz. Sunum 1. Yaptnz aratrmay raporlatrnz. Raporunuzun yazmnda bilgisayar kullanabilirsiniz. 2. retmeninize danarak sunumunuz iin bir sre belirleyiniz ve grev dalmna gre sunumunuzu zamannda bitiriniz. 3. Projenizin tamamn sunumdan sonra belediyenin ilgili birimlerine de sunabilirsiniz.

Ek-2

Proje rnei - 2: Bisikletin Serveni

ERK

SRE

BEKLENEN BECERLER
Akl Yrtme letiim likilendirme Problem zme Aratrma Eletirel Dnme

KULLANILABLECEK DEERLENDRME ARA VE GERE

Cetvel Aler Proje Deerlendirme Formu Grup Deerlendirme Formu Akran Deerlendirme Formu Dereceli Puanlama Anahtar

Geometri

2 Ay

Sevgili renciler, Sizden bisikletin tarihesini aratrarak bisikletin eitli zelliklerine ilikin (hz, tekerlek) deiimleri raporlatrmanz ve bunlar sunmanz beklenmektedir Bu projeyi gerekletirirken aadaki aamalara uymanz almanz kolaylatracaktr. Hazrlk 1. Ayn konuyu seen arkadalarnzla er kiilik gruplar oluturunuz. 2. Arkadalarnzla konunun hangi ynlerini aratracanz belirleyiniz. 3. Aratrmanz nerede ve nasl yapacanz konusunda retmeninizden yardm alabilirsiniz. 4. Aratracanz konuyla ilgili grev dalm yapnz. 5. Proje alma sreciyle ilgili alma takvimi yapnz. Uygulama 1. Konuyla ilgili yaptnz aratrma sonucunda elde ettiiniz bilgi, fotoraf, izim, resim ve belgeleri arkadalarnzla paylanz. 2. Bisikletin tarihsel geliimindeki bisiklet trlerini karlatrnz. Kimin bulduunu, nerede retildiini bulunuz. 3. Tarihsel geliimine gre retilen her yeni bisiklet modelinin saatteki ortalama hzlarn bulunuz. 4. Saatteki hzn bulduunuz bisikletin 1, 15, 30 ve 45 dakikadaki hzn bularak tablolatrnz. 5. Tabloda belirtilen bisikletin 30 km ve 60 km'lik mesafeyi ortalama ka saatte alabileceini bulup tabloya ekleyiniz ve grafiini iziniz. 7. Aratrma sonucunda elde ettiiniz fotoraf veya resimlerdeki tekerlekleri inceleyiniz. Tekerleklerdeki doru paralarn ve alar belirleyiniz. Merkez alarn llerini hesaplaynz, aplarn ve yaraplarn bulunuz. 8. Fotoraf veya resimlerdeki majr ve minr yaylar belirleyiniz ve llerini hesaplaynz. 9. Tm bu verilerle tarihsel geliimde bisikletin deiimi ile ilgili bir aratrma sonucu yaznz. Sunum 1. Aratrmanz raporlatrnz. Rapor yazmnda bilgisayar kullanabilirsiniz. Raporunuzu fotoraf, resim veya izimlerle destekleyebilirsiniz. 2. Raporunuza ilikin bir sunum hazrlaynz. 3. Sunumunuz iin retmeninizle bir sre kararlatrnz ve sunumunuzu bu srede tamamlaynz. Raporunuzu poster hline getirip snfta sergileyebilirsiniz.

Ek-3

Proje rnei - 3: nce Biz Tanyalm

ERK
Dnm Geometrisi rntler ve Sslemeler Bilinli Tketim Aritmetii

SRE
2 Ay

BEKLENEN BECERLER
Eletirel Dnme Problem zme Aratrma Giriimcilik Akl Yrtme likilendirme

KULLANILABLECEK DEERLENDRME ARA VE GERE

Hesap Makinesi Bilgisayar Semeliler Fotoraf Makinesi Proje Deerlendirme Formu Akran Deerlendirme Formu

Sevgili renciler, yrenizdeki veya blgenizdeki tarih ve o yre kltrne ait eserleri (tarih binalardaki sslemeler, aa ssleme, bakr ileme, telkri, el dokumas gibi) ait olduu dnemle ilikilendirerek aratrnz ve ayn zamanda tarih eserlere, ait olduu dneme de ilikilendirdiiniz tantm filmi, bror veya katolog hazrlaynz. 1. Grup: Tarih yaplardaki sslemeler 2. Grup: El sanatlar Bu projeyi gerekletirirken aadaki aamalara uymanz almanz kolaylatracaktr. Hazrlk 1.Grubunuzu seiniz. 2. Grubun setii konuyu hangi ynlerini aratracanz belirleyiniz (Bunu yaparken beyin frtnas yapabilirsiniz.). 3. Aratracanz konuyla ilgili grev dalm yapnz. 4. Yapacanz aratrmann, alma (zaman ve i) takvimini yapmanz, projenizi verilen srede tamamlayabilmek iin bu takvime uyunuz. Uygulama 1. Setiiniz konuyla ilgili elde ettiiniz bilgi, belge ve fotoraflar grubunuzla paylanz. Fotoraf ekme imknnz yoksa izim yapabilirsiniz. 3. Elde ettiiniz ssleme modellerini inceleyerek bu modellerdeki okgenleri belirleyiniz. 4. Farkl tarih dnemlere ait (Seluklu, Osmanl gibi) elde ettiiniz ssleme modellerini karlatrnz ve farkllklar belirleyiniz. 5. Yrenizdeki bu gzelliklerin reklamn yapabilmek iin reklam filmi, katolog, bror gibi reklam aralarndan bir tanesini oluturunuz. Bunun iin bir reklam irketi yetkilisi ile grebilirsiniz. 6. Yrenizdeki tarih ve kltrel eserlerin tantmn yapabilmek iin yaplacak harcamalarn miktarn aratrarak bir bte oluturunuz. Tantm ve bte iin aadaki neriler dikkate alnabilir. Ulusal bir gazete ilan Ulusal bir TV ilan Reklam aracnn oaltlmas Ulusal bir radyo ilan Sunum 1. Aratrmanz raporlatrnz. 2. Raporunuzun yazmnda bilgisayar veya dier teknolojik aletleri kullanabilirsiniz. 3. Raporunuzda film, fotoraf veya izimler kullanabilirsiniz. 4. Hazrladnz raporu sunum hline getiriniz (bilgisayar, tepegz sunumlar gibi). 5. Sunumunuzu ne kadar srede bitireceinizi belirleyebilmek iin retmeninize dannz. 6. Sunum yapma kurallaryla ilgili retmeninizden yardm alabilirsiniz. 7. Sunumunuzu size verilen srede bitiriniz. 8. retmeninize danarak raporunuzu, yrenizin tantm iin kaymakamlk veya valilie gnderebilirsiniz.

Ek-4

Proje rnei - 4: Benim Sembollerim

ERK
Saylar Geometri lme statistik ve Olaslk Cebir

SRE
1 Ay

BEKLENEN BECERLER
Problem zme Akl Yrtme letiim likilendirme Eletirel Dnme Giriimcilik Aratrma Yaratclk

KULLANILABLECEK DEERLENDRME ARA VE GERE

Hesap Makinesi Bilgisayar Grup Deerlendirme Formu Dereceli Puanlama Anahtar

Sevgili renciler, Matematikte kullanlan sembolleri ve bunlarn ortaya kn aratrnz. Aratrdnz bu sembollerden 10 tanesini seerek bunlarn yerine kullanlabilecek alternatif semboller gelitiriniz. Kendi gelitirdiiniz bu sembolleri tantmak amacyla bror veya katalog hazrlaynz. Bu projeyi gerekletirirken aadaki aamalara uymanz almanz kolaylatracaktr. Hazrlk 1) Grubunuzu seiniz. 2) Projenizle ilgili grev dalm yapnz. 3) Yapacanz aratrmann, zaman ve i takvimini belirleyiniz. Projenizi verilen srede tamamlayabilmek iin bu takvime uyunuz. Uygulama 1) Kullanlan sembollerin ortaya kn ve tarih geliimini aratrnz. 2) Farkl dnemlerde kullanlan sembolleri karlatrnz ve farkllklar belirleyiniz. 3) Sembollerin kullanm amalarna uygun olarak bu semboller yerine kullanlabilecek alternatif semboller gelitiriniz. 4) Alternatif olarak kullanacanz sembol neden setiinizi aklayan bir paragraf yaznz. 5) Gelitirdiiniz sembollerin tantmn yapmak amacyla katalog veya bror hazrlaynz. Sunum 1) Projenizi raporlatrnz. 2) Raporunuzda resimler ve fotoraflar kullanabilirsiniz. 3) Hazrladnz raporu sunuma hazr hle getiriniz. 4) Sunumunuzun sresini belirlemek iin retmeninize dannz. 5) Sunum yapma kurallar ile ilgili retmeninizden yardm alabilirsiniz. 6) Sunumunuzu verilen srede bitiriniz.

Ek-5

Performans Grevi rnekleri

Performans Grevi rnei - 1: Okulumu ve evresini Tantyorum
ERK
Rasyonel Saylar Rasyonel Saylarla lemler Denklemler

SRE

BEKLENEN BECERLER
Akl Yrtme letiim likilendirme Problem zme Aratrma Eletirel Dnme

KULLANILABLECEK DEERLENDRME ARA VE GERE

Cetvel Dereceli Puanlama Anahtar

2 Hafta

Sevgili renciler, okulunuza yeni balayan rencilere okul ve evresini tantmak amacyla bir plan hazrlaynz. Bu plan hazrlarken kartezyen koordinat sisteminden yararlannz. almalarnz yaparken aadaki admlar izleyiniz. Hazrlk 1. Grubunuzu seiniz. 2. Yer belirlemede koordinat sisteminin nasl kullanldn aratrnz. 3. Aratrmalarnzla ilgili grev dalm yapnz. 4. Aratrmalarnz iin zaman ve i takvimi yapnz. Performans grevinizi verilen srede tamamlayabilmeniz iin bu takvime uyunuz. Uygulama 1. Koordinat sistemini oluturmak iin balang noktas (orijin) olarak okulunuzu seiniz. 2. Okulunuzun evresinde bulunan ve planda olmasn istediiniz durak, ktphane, market vb. yerleri belirleyiniz. 3. Koordinat sisteminde eksenlere, ynlerin (dou-bat, kuzey-gney) isimlerini veriniz. 4. Eksen aralklarn ve uzaklklar belirlemek iin lek kullannz. 5. Koordinat sistemini iziniz. Belirlediiniz yerleri farkl ikonlar veya semboller kullanarak bu sistemde yerletiriniz. Plannz oluturmak iin istediiniz materyali kullanabilirsiniz. 6. Koordinat sisteminde gsterdiiniz iki yeri seerek birinden dierine gitmek iin yol ile zaman arasndaki ilikiyi ifade eden bir grafik iziniz. 6. Sunum 1. Oluturduunuz plann nasl kullanlaca ile ilgili bir tantm metni hazrlaynz. 2. Kullandnz ikonlar koordinat sistemi ile ilikilendirerek tantnz. 3. Hazrladnz plann ilgi ekici olmasna zen gsteriniz. 4. Performans grevinizi okulunuzun giriinde grlebilecek bir yerde sergileyebilirsiniz.

Ek-6

Performans Grevi rnei -2: Gezdike reniriz

ERK
Rasyonel Saylarla lemler Denklemler

SRE
1 hafta

BEKLENEN BECERLER
Akl Yrtme likilendirme Problem zme

KULLANILABLECEK DEERLENDRME ARA VE GERE

Hesap Makinesi Dereceli Puanlama Anahtar

Sevgili renciler, Antakya'da bulunan okulun gezi kulb bir gezi organizasyonu yapmak istiyor. Gezi iin okulda bir anket dzenlendi ve bu anket sonucuna gre bir gezi plan hazrland. Plana gre gidilecek yer, yaklak uzaklklar ve ka gece kalnaca aadaki tabloda verilmitir. Aadaki ynergeleri okuyarak uygulaynz. Tabloya gre; 1. Antakya Yaylada ilesinden Sarp Snr Kaps (Grcistan snr) arasndaki mesafenin ka km olduunu, 2. Yaylada'ndan Samsun'a gelindiinde gezi boyunca gidilecek olan mesafenin kata kann gidildiini, 3. Yolun yarsna gelindiinde toplam ka gece konaklandn, 4. Yaylada'ndan Nevehir'e gidildiinde 513 km yol alndna gre gezide gidilecek yolun tamamnn yaklak ka km olduunu, 5. 8. gecenin sonunda yolun kata kann gidildiini, denklem kurarak bulunuz ve tablodaki eksiklikleri tamamlaynz. Tablodaki verileri kullanarak bir problem kurunuz ve denklem kurarak znz. Ardndan devinizle ilgili rapor hazrlaynz.

Bir nceki yere uzakl Yer Yaylada Antakya Adana Nevehir Amasya orum Samsun Trabzon Rize Artvin Sarp Snr Kaps 72
9 100 11 200 1 40

km

Toplam mesafeye oran

Ka gece kalnd

Gezilecek Yerler

Mozaik Mzesi 1 Kocatepe Ylan Kalesi rgp-Greme Kaya Mezarlar Hattua

180 288
4 25 1 5 1 10 9 50

2 1

90 1 2

Bandrma Gemisi Smela Manastr Ayder Yaylas

Karagl Grcistan Snr

Ek-7

Performans Grevi rnei -3: Elenceli Matematik

ERK
Denklemler

SRE
1 Hafta

BEKLENEN BECERLER
Problem zme Akl Yrtme likilendirme

KULLANILABLECEK DEERLENDRME ARA VE GERE

Kareli kt Dereceli Puanlama Anahtar

Sevgili renciler, Hakan, koordinat sistemine be kenar olan bir dzlemsel ekil izer. izdii eklin x ve y eksenlerinde en u noktalar arasndaki uzakln 4 birimi gemediini ayrca x ve y kordinatlarnn tam say deeri olduunu syler. Emre de sral ikililer syleyerek Hakann izdii eklin ke noktalarn tahmin etmeye alr.

Emre
Ke Sral ikili tahmini noktas m?
(2,4) (1,1) (3,5) (4,5) (4,3) (5,5) (1,3) (3,1) (3,2) (2,3) Hayr Hayr Evet Hayr Hayr Evet Evet Evet Hayr Hayr

Yanda, Emrenin 10 tahminine Hakann verdii cevaplar grlmektedir. Buna gre aadaki sorular cevaplayp, ynergeleri uygulaynz. almalarnz bir rapor haline getiriniz. 1) Emre, sral ikilileri tahmin ederken Hakann verdii bilgileri nasl kullanmtr? 2) y = 2x - 5 denklemi hangi ke noktalarndan gemektedir? 3) Bilinmeyen ke noktas hangi sral ikililer olabilir? Neden? 4) Hakann belirledii ekli tahmin ediniz. Son ke noktas (3,3) ise nasl bir ekil elde edilir? Koordinat sisteminde izerek gsteriniz.

Ek-8

Performans Grevi rnei - 4: Devir Hesap Devri

BEKLENEN BECERLER
Akl Yrtme Problem zme likilendirme

ERK
Bilinli Tketim Aritmetii

SRE

KULLANILABLECEK DEERLENDRME ARA VE GERE

Hesap Makinesi Dereceli Puanlama Anahtar

1 Hafta

Sevgili renciler, Oya 7. snf rencisidir. Yaz tatilinde, kardeiyle birlikte hem tatile hem de yabanc dil kursuna gitmeyi planlamaktadr. Babas, iki etkinlii yapabilmek iin yeterli para olmadn syler. Oya da bir aylk uygun bir bteyle bu etkinlikleri yapabileceklerini iddia eder ve aadaki tobloyu karr. Oyann bu etkinlikler iin 700 TLye ihtiyac vardr. GELRLER
Gelir Ev kiras Dkkn kiras Maa Prim Yemek Yardm Miktar (TL) 500,00 175,00 1175,00 120,00 200,00 Gider Gda Ulam Giyim Yakacak Elektrik Su Telefon Eitim Kltr ve elence Temizlik malzemesi Taksit Ev bakm-onarm Kira geliri vergisi 30 20 40 Maan %4,3 Eitime harcanan miktar kadar 20 Yakacak gideri miktar kadar 10 Kira gelirinin %2,7si

GDERLER
Miktar (TL) 700 Prim miktar kadar Ev kiras gelirinin %20si Yemek yardmnn %40 Oran

Aadaki sorular cevaplayarak Oyaya yardmc olunuz. almalarnz rapor haline getiriniz. 1. Toplam gelir ka TL'dir? 2. Devlete denmesi gereken aylk ve yllk kira gelir vergisi miktarn bulunuz. 3. Kltr ve elence ile ulam giderleri toplamn bulunuz. 4. Gda giderlerinin yakacak, elektrik, su ve telefon giderleri toplamna orann bulunuz. 5. Toplam gider miktar ka TL'dir? 6. Harcamalardan artan parann %80'ini aylk %1,8 faizle bankaya yatran ailenin 1 ay sonra alaca faiz miktarn bulunuz. 7. 1 ay sonunda bankadan ekilen para, Oyann etkinlik masraflarn karlar m? Bulunuz.

Ek-9

Performans Grevi rnei - 5: Hedef Tahtas

BEKLENEN BECERLER
Problem zme Akl Yrtme likilendirme

ERK

SRE

KULLANILABLECEK DEERLENDRME ARA VE GERE

Hesap Makinesi Dereceli Puanlama Anahtar

Olas Durumlar 1 Hafta Belirleme Olay eitleri Olaslk eitleri Drtgensel Blgelerin Alan Dairenin ve Daire Diliminin Alan

Sevgili renciler, Trkiye atclk yldzlar grubunda 10 metreden haval tfekle at yaplan ampiyonaya hazrlanan bir grup, aadaki gibi bir hedef tahtasnda antrenman yapyor.

Aadaki ynergeleri okuyarak uygulaynz: 1. Bu hedef tahtasndaki; a) Dairelerin alanlarnn toplamn, b) Paralelkenarsal blgelerin alanlarnn toplamn, c) Ekenar drtgensel blgelerin alanlarnn toplamn, ) Yamuksal blgelerin alanlarnn toplamn, d) Koyu yeil ile boyal blgelerin alanlarnn toplamn bulunuz. 2. Aada verilen olaslklar hesaplayarak her bir seenekte verilen olayn ayrk olay m ayrk olmayan olay m olduunu belirleyiniz. a) Mavi ile boyal bir blgeye veya bir daire dilimine at yapma olasl b) Turuncu ile boyal bir blgeye veya bir ekenar drtgensel blgeye at yapma olasl 3. ekillerin kaplad alanlar gz nne alarak at sonucunda alnacak puanlar gsteren bir tablo dzenleyiniz. 4. almanz grsellerle destekleyerek raporlatrnz.

Ek-10

Kullanlan Ders Ara ve Gereleri

Kareli Kt (1 cm)

Ek-11

Noktal Kt

Ek-12

zometrik Kt

Ek-13

Milimetrik Kt

Ek-14

embersel Noktal Kt

Ek-15

embersel Kt

Ek-16

Onluk Taban Bloklar En kk paras 1 cm3lk kptr ve birlik olarak adlandrlr. Bu kplerden 10 tanesinin yan yana gelerek oluturduu blok onluk, onluk bloklardan 10 tanesinin yan yana gelerek oluturduu blok yzlk, yzlk bloklarn 10 tanesinin stste oluturduu blok ise binliktir. Materyal bulunamad durumlarda birlik, onluk ve yzlk paralar kartondan kesilerek oluturulabilir. Onluk taban bloklar; ondalk kesirleri karlatrma, sralama, ondalk kesirlerle toplama, karma, arpma ve blme ilemlerini modellemede kullanlmaktadr.

rnt Bloklar Altgen, ikizkenar yamuk, ekenar drtgen, ekenar gen, ikizkenar dik gen, kare ve dikdrtgen grnmndeki paralardan oluan plastik materyallerdir. rnt bloklar; rnt ve sslemeler, drtgenler, okgenler, oran ve kesirler konularnda kullanlmaktadr.

Simetri Aynas Hem ayna zellii tayan hem de arkadaki grnty grmeye olanak tanyan materyaldir. Mutlak deer, simetri, teleme simetrisi konularnda kullanlmaktadr.

Birim Kpler rencilerin kolayca kullanabilmesi iin yaklak 2 cm x 2cm x 2 cm boyutlarnda olan kpler, etkinliklerde eitlilii artrmak iin drt farkl renkte hazrlanabilir. Birim kpler kpkten kesilerek veya kp kalbna al doldurularak elde edilebilir. Birim kpler; yap oluturmada, oluturulan yaplarn farkl ynlerinden grnmlerini hesaplama, dik prizmalarn hacim bantlarn bulmada kullanlmaktadr.

Ek-17

Ssleme Takm rnt ve sslemelerde kullanlan geometrik ekillerden oluan malzemelerdir.

Hacim Takm Prizmalarn temel elemanlarn belirlemede, yzey alanlarn ve hacimlerini hesaplamada kullanlan malzemedir.

Kesir Takm Farkl byklkte e paralara ayrlm, bu e paralarn birlemesinden ayn byklkte btnler elde edilebilen ubuklardr. Kesir takm karton, plastik veya A4 kdndan oluturulabilir. Kesir takm; kesirler, kesirleri karlatrma, sralama, kesirleri toplama ve karma ilemlerini modellemede kullanlmaktadr.

effaf Kesir kartlar effaf malzemeden yaplm ve srasyla 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12 e paraya ayrlm ve deiik sayda paralar boyanm kesir kartlardr. Bu ders arac asetat zerine izilerek oluturulabilir. effaf kesir kartlar; kesirlerle toplama, karma ve arpma ilemlerini modellemede kullanlmaktadr.

Ek-18

Geometri eridi Plastikten 3 renkte eritler ve pimden olumaktadr. eritler, pimler yardmyla birletirilerek deiik geometrik ekiller oluturulabilir. Geometri eritleri ve pimler tahtadan veya kartondan elde edilebilir. Geometri eritleri; alar ve okgenler konularnda kullanlmaktadr.

Geometri Tahtas Plastik veya tahta levha zerine er cm aralklarla yatay veya dikey sralarda 6x6 plastik ivinin bulunduu aratr. Geometri tahtasnn dier yznde de plastik iviler ember oluturacak ekilde izilmitir. Geometri tahtas zerinde ambalaj lastikleriyle eitli geometrik ekiller oluturulabilir. Geometri tahtas; dorular, alar ve okgenler gibi geometri konularnn yan sra kesirler ve lme konularnda da kullanlmaktadr.

ok Kareliler Takm Bir kareli, iki kareli, kareli, drt kareli ve be kareliden oluan malzemelerdir. Bu materyal karton, tahta veya kontrplaktan oluturulabilir. ok kareliler takm; okgenler, okgenlerin evre uzunluklar konularnda kullanlmaktadr.

Ek-19

ok Kpller Takm Birim kplerle oluturulmu boyutlu malzemelerdir. Bu ders arac kpkten kesilerek elde edilebilir. ok kpller takm; yap oluturmada, oluturulan yapnn farkl ynlerden grnmlerini izmede ve hacim konularnda kullanlmaktadr.

Cebir Karolar Cebir renme alannda ifadeleri ve ilemleri modellemede kullanlan malzemelerdir.

Tangram Bir kareden belli bir dzene gre kesilen ve yedi paradan oluan eski bir in bulmacasdr. ki byk ikizkenar dik gen, iki kk ikizkenar dik gen, bir kare, bir paralelkenar ve bir orta boy ikizkenar dik genden olumaktadr. Bu ders arac karton, tahta veya kttan aadaki kalp kullanlarak oluturulabilir. Tangram; okgenlerin elik ve benzerlii, okgenlerin evre uzunluunun hesaplanmasnda kullanlmaktadr.

Ek-20