Dynamics Manual V8 TR PDF

Tercme: n. Mh. Uur Sezer ugursezeranka@gmail.
com 0532 797 25 38 Sayfa 1

PLAXIS Versiyon 8
DNAMK ANALZ KILAVUZU

Tercme: n. Mh. Uur Sezer ugursezeranka@gmail.com 0532 797 25 38 Sayfa 2

NDEKLER

NDEKLER ........................................................................................................... 2
1 TAKDM ............................................................................................................... 4
1.1 BU KILAVUZ HAKINDA ........................................................................................................................ 4
1.2 VERSYON 8 N DNAMK YKLEME ZELLKLER ............................................................................... 5
2 ETSEL ............................................................................................................... 5
2.1 ELASTK ZEMNDEK BR JENERATRN DNAMK ANALZ ............................................................... 5
2.1.1 GRD (INPUT) .................................................................................................................................. 6
Geometri modeli ................................................................................................................................... 6
Mesh (a) oluturma ............................................................................................................................ 8
2.1.2 BALANGI KOULLARI.................................................................................................................... 8
2.1.3 HESAPLAMALAR (CALCULATIONS) .................................................................................................. 8
2.1.4 OUTPUT (IKTI) .............................................................................................................................. 10
2.2 KAZIK AKMA ................................................................................................. 12
2.2.1 BALANGI KOULLARI.................................................................................................................. 15
2.2.2 HESAPLAMALAR ............................................................................................................................ 15
2.2.3 OUTPUT (IKTI) .............................................................................................................................. 17
2.3 BR DEPREME MARUZ KALAN YAPI .................................................................................................. 18
2.3.1 BALANGI KOULLARI ................................................................................ 20
2.3.2 HESAPLAMALAR ............................................................................................................................ 20
2.3.3 IKTI (OUTPUT) .............................................................................................................................. 22
3 REFERANS .......................................................................................................... 24
3.1 GRD (INPUT) ................................................................................................................................... 25
3.1.1 GENEL AYARLAR ............................................................................................................................ 25
3.1.2 YKLER VE SINIR KOULLARI ......................................................................................................... 26
3.1.3 ABSORBE EDC SINIRLAR ............................................................................................................... 26
3.1.4 HARC YKLER VE NTANIMLI DEPLASMANLAR .......................................................................... 26
3.1.5 MODEL PARAMETRELER ............................................................................................................... 28
3.2 HESAPLAMALAR ............................................................................................................................... 30
3.2.1 DNAMK ANALZN SEM ............................................................................................................ 30
3.2.2 DNAMK ANALZ PARAMETRELER ............................................................................................... 31
3.2.3 ITERASYON PROSEDR MANUEL AYARLAR ................................................................................ 32


3.2.4 DNAMK YKLER ........................................................................................................................... 33
3.2.5 DNAMK YKLER AKTFLETRME ................................................................................................ 34
3.2.6 HARMONK YKLER ....................................................................................................................... 34
3.2.7 VER DOSYASINDAN YK ARPANI ZAMAN SERLER .................................................................... 36
3.2.8 BLOK YKLER MODELLEME .......................................................................................................... 37
3.3 IKTI .................................................................................................................................................. 37
3.4 ERLER (CURVES) ............................................................................................................................ 38
4 DNAMK MODLN GEERLL VE DORULAMASI ....................................... 40


1 TAKDM
Zemin ve zerindeki yaplar hem statik hem de dinamik yklere maruzdurlar. Eer ykler depremde
olduu gibi bykse ciddi hasarlara yol aabilir. PLAXIS Dinamik analiz modlyle zemindeki titreim
(vibrasyon) etkileri analiz edilebilir.
Titreimler ya insan eliyle veya tabii olarak olabilir. Kentsel alanlarda titreimler kazk akma, ara
hareketleri, ar makineler ve tren seferleri sebebiyle olabilir. Titreimlerin zemin altndaki doal kayna
ise depremlerdir.Dinamik ykn frekans ortamn doal frekans dzeyinde veya daha fazla olduunda
titreimlerin etkileri dinamik analizle hesaplanmak zorundadr. Dk frekansl titreimler pseudo-statik
analizle (edeer statik analiz) hesaplanabilir.
Zemin yapsnn dinamik davrann modellerken, zemin altnn eylemsizlii ve ykn zaman bamll
dikate alnr. Ayrca, malzeme ve geometrinin snm de hesaba katlmaldr. Dinamik etkilerin
simlasyonu iin, balangta dorusal-elastik modelden faydalanlabilir, fakat prensipte PLAXIS
programnda mevcut olan zemin modellerinden herhangi biri kullanlabilir.
Eer drenajsz zemin davran kabul edilirse, ar boluk basnlar da analize dahil edilebilir. Bununla
birlikte Versiyon 8 de svlama dahil edilmemitir. lerideki versiyonlarda bu olay da simle edilebilecek
bir model eklenecektir.
Titreimler ounlukla 3-D karakteristiklere sahip olmalarna ramen, PLAXIS Professional Versiyon 8 de,
dinamik model dzlem gerilme ve eksenel simetri koullar ile snrldr.
Dinamik hesaplama program Grenoble da Jeseph Fourier niversitesi ile yaplan ibirlii sonucu
gelitirilmitir. Bu ibirlii tebrike layktr.
1.1 BU KILAVUZ HAKINDA
Bu klavuz PLAXIS Dinamik Modlnn kullanmn anlamaya yardmc olacaktr. PLAXIS programnn yeni
kullanclar Ana Klavuzdaki Eitim blmne (PLAXIS Versiyon 8) mracaat etmelidirler.
Eitim Blmleri
Dinamik Klavuzu eitim altrmalaryla balar. Kullancnn rnekleri birlikte yapmas tavsiye edilir. lk
rnekte bir titreim kaynann evresinde bulunan zemin zerindeki etkisi allmtr. kinci rnek kazk
akmann etkileriyle ilgilidir. nc rnek bir depremin be katl bir binadaki etkileri analiz ediliyor.
Referans Blmleri
Dinamik Klavuzunun ikinci ksm drt blmden oluur. Bu blmler PLAXIS programnn drt parasn
(veri girii, hesaplama, sonu ve grafikler) Dinamik modln fonksiyonellii asndan tanmlar.
Geerlilik/Dorulama Blmleri
Klavuzun nc ksm dinamik modln hassasiyeti ve performansn dorulamak amacyla kullanlan
baz test durumlarn tanmlar.
Teori Blmleri
Klavuzun drdnc ksmnda PLAXIS programnda kullanlan dinamik modelin teorik altyapsnn ksa bir
zeti bulunmaktadr.


1.2 VERSYON 8 N DNAMK YKLEME ZELLKLER
PLAXIS Versiyon 8 de dinamik yklerin hesaplamalar boyunca uygulan Versiyon 7 dekine benzer
ekildedir. Dinamik yklerin oluturulmas aada zetlenmitir:
1. INPUT programnda:
Yk Sistemi A veya B gibi ykleri ve/veya ntanml deplasmanlar olutur.
Loads mensn kullanarak dinamik yk olarak uygun yk (Yk Sistemi A, B ve/veya
ntanml deplasmanlar) kullan.
2. CALCULATION programnda:
Multiplier tablo sayfasndaki dinamik yk arpan girii penceresini kullanarak dinamik
ykleri aktifletir. Her ykleme iin aktif bir dmesi grnecektir.
Versiyon 8 de Statik yklerin tanmlanmasndan farkl olarak (Aamal inaat kullanarak), dinamik ykler
dinamik arpanlar (Multipliers) vastasyla tanmlanr. Bu arpanlar dinamik yklerin girilen deerleri
zerinde (INPUT programnda girildii gibi) gereki yk byklkleri retmek iin bytme faktrleri
olarak i grrler. Eer belli bir yk sistemi bir dinamik yk olarak ayarlanrsa, bu yk balangta aktif
tutulur, fakat Input programnda ilgili yk arpan sfr olarak ayarlanr. Calculation (Hesaplama)
programnda ykn deerinden ziyade (dinamik) yk arpannn zamanla nasl deitii belirtilir. Yk
arpannn zaman baml deiimi ilgili yk sistemindeki tm ykler zerine etkir.
2 ETSEL
Bu eitsel ile kullanclarn PLAXIS dinamik modlnn zelliklerine aina olmalar amalanmtr. Yeni
PLAXIS kullanclar Ana Klavuzdaki Eitim blmne bavurmallar (PLAXIS Versiyon 8). Klavuzun bu
ksmndaki dersler programn zel dinamik uygulamasyla ilgilidir.
Elastik temel stndeki jeneratr
tekil kaynak titreimleri iin eksenel simetrik bir model
dinamik zemin-yap etkileimi
standart absorbe edici snrlar
Kazk akma
plastik davran
suyun etkisi
Bir depreme maruz kalan bina
deprem problemleri iin dzlem gerilme analizi
ivme girdisi iin kullanlan SMC dosyas
standart deprem snrlar
2.1 ELASTK ZEMNDEK BR JENERATRN DNAMK ANALZ
PLAXIS i kullanarak zemin-yap etkileimini simle etmek mmkndr. Burada bir titreim kaynann
onu evreleyen zemin zerindeki etkisi allr.
Problemin boyutlu doas gerei eksenel simetrik bir model kullanlr. Viskoz etkiler sebebiyle oluan
snmleme etkisi Rayleigh snm vastasyla dikkate alnr. Ayrca eksenel simetri sebebiyle oluan
geometrik snm titreimi azaltmada nemli olabilir.


Snrlarn modellenmesi anahtar noktalardan biridir. Gerekte olmayan model snrlarnda sahte dalga
yansmalarndan kanmak iin, snrlara ulaan dalgalar absorbe edici zel koullar uygulanmaldr.
2.1.1 GRD (INPUT)
Titreim kayna ekil 2.1 deki gibi 1 m apnda 0.2 m kalnlnda beton bir temel stnde kurulmu bir
jeneratrdr. Jeneratr tarafndan oluturulan osilasyonlar (titreimler, salnmlar) temel vastasyla alt
zemine aktarlr. Bu osilasyonlar 10 Hz frekansta ve 10 kN/m
2
genlikte bir niform harmonik ykleme
olarak simle edilir. Temel arlna ek olarak, jeneratrn arl 8 kN/m
2
kabul edilip niform yayl
yk olarak modellenir.

ekil 2.1 Elastik alt zemin stnde kurulu jeneratr
Geometri modeli
15-dml elemanlarla eksenel simetrik bir model kullanarak problem simle edilmitir. Geometri
modeli ekil 2.2 de gsterilmitir. Zaman birimi olarak [s] (saniye) kullann, nk dinamik etkiler
ounlukla gnlerden ziyade saniyeler mertebesindedir.
Muhtemel yansmalarla oluacak hesap karklklarndan kanmak amacyla, model snrlar
ilgilendiimiz blgeden yeterince uzak olmaldr. Her ne kadar (absorbe edici snrlarda) sahte
yansmalardan saknmak amacyla zel nlemler edinilse de, kk bir etki daima vardr ve snrlar uzak
tutmak bu yzden iyi bir alkanlktr. Bir dinamik analizde model snrlar genellikle statik analizdekinden
daha uzaa yerletirilir.
Problem geometrisini oluturmak iin aadaki admlar gereklidir:
ekil 2.2 de gsterildii gibi geometri modelini girin.
Temeli modellemek iin plak (plate) elemanlar kullann.
Standard fixities kullann (snrlar iin).
Jeneratrn arln modellemek iin temelin stne bir yayl yk (system A) uygulayn.
Dinamik yk modellemek iin temelin stne bir yayl yk (system B) uygulayn.
Loads mensnde sistem B yi yklemek iin Dynamic load system i sein.
Absorbe edici snrlar
Zemin gerekte yar-sonsuz bir ortam olduu iin hesaplamak iin zel snr koullar tanmlanmaldr. Bu
snr koullar olmakszn dalgalar model snrlarnda karmakla sebep olacak ekilde yansyacaktr. Bu
sahte yansmalardan saknmak iin, taban ve sa taraftaki snrda absorbe edici snrlar tanmlanmaldr.


Absorbe edici snrlar tanmlamak iin Loads mens iinde Standart absorbent boundaries seeneini
kullanabilirsiniz. Eer gerekirse, absorbe edici snrlar manuel olarak u ekilde oluturulabilir:
1. Loads mensnde Absorbent boundaries opsiyonunu sein,
2. Geometrinin sol alt noktasna tklayn,
3. Sa alt noktasna devam edin ve yine tklayn,
4. Sa st noktasna devam edin ve yine tklayn.
Sadece sa ve taban snrlar absorbe edici snrlardr. Sol snr bir simetri ekseni ve st snr ise bir
serbest yzeydir.

ekil 2.2 Absorbe edici snrlarla birlikte jeneratr modeli
Malzeme zellikleri
Alt zeminin zellikleri Tablo 2.1 de verilmitir. Bu zemin elastik olarak kabul edilen kumlu kilden oluur.
Tablo 2.1 deki Young modl (elastisite modl) nispeten yksek grnr. Bunun sebebi genellikle
zeminin dinamik rijitlii statik rijitliinden olduka byktr, nk dinamik yklemeler ounlukla hzl
ve ok kk ekil deitirmelere sebep olurlar. Birim hacim arl zeminin suya doygun olduunu
ngrr; fakat yer alt suyunun varl ihmal edildi.
pucu: Mohr-Coulomb veya dorusal elastik modeller kullanrken V
p
ve V
s
dalga hzlar elastik
parametrelerden ve zemin arlndan hesaplanr. V
p
ve V
s
ayrca girilebilir; o zaman elastik
parametreler otomatik olarak hesaplanr. Ayrca Blm 3.1.5 deki Elastik parametreler ve Blm 5.2.1
deki Dalga Hz ilikileri konularna gz atn.
Tablo 2.1 Alt zeminin malzeme zellikleri

Temelin 5 kN/m
2
lik bir arl vardr ve ayrca elastik kabul edilir. zellikleri Tablo 2.2 de listelenmitir.


Tablo 2.2 Temelin malzeme zellikleri

Mesh (a) oluturma
Temel altndaki alanda yksek gerilme ylmas beklendii iin, burada yerel bir sklatrma nerilir.
Global coarseness (kabalk) derecesi coarse (kaba) seilerek a oluturulur ve sonra temel izgisi iki kez
hassaslatrlr. Sonu ekil 2.3 de izilmitir.

ekil 2.3 Geometri ve a
2.1.2 BALANGI KOULLARI
Su basnlar:
Bu rnekte su gz nne alnmad iin su basnlarnn oluturulmas atlanabilir.
Balang gerilmeleri:
Balang gerilmeleri K
0
prosedr vastasyla K
0
deeri 0.5 alnarak oluturulmutur. Balang
gerilmelerinde temel ve statik yk yoktur ve bu yzden onlarn aktiflii kaldrlr. Dinamik yk aktif
grnr fakat ilgili arpan otomatik olarak sfr alnr.
2.1.3 HESAPLAMALAR (CALCULATIONS)
hesaplama aamas vardr. lk aamada temel ina edilir ve statik yk (jeneratrn arl) uygulanr.
kinci aama jeneratrn alt zamanki durumdur. nc aamada jeneratr kapatlr. Ve zemin
serbeste titremeye braklr. Son iki aama dinamik hesaplamalar ierir.
Aama 1:
1. General sekmesinde Plastic calculation se.
2. Parameter sekmesinde Staged construction se ve Define dmesine tkla.


3. Plak eleman zerine tkla ve Select items penceresinden btn nesneleri se. Change seeneini
kullanarak statik yk (system A) 8 kN/m
2
yapn. Bu deerin Input programnda da
girilebileceine dikkat edin (ana Referans klavuzuna bak).
Aama 2:
Bu aamada jeneratr tarafndan iletilen titreimleri simle etmek iin 10 Hz frekansnda ve 10 kN/m
2

genlikte bir dey harmonik yk uygulanr. 0.5 sn. ara ile be devir gz nne alnd.
1. General sekmesinde Dynamic analysis se.
2. Additional steps (Ek admlar) says olarak 100 kullann.
3. Deplasmanlar sfra resetleyin.
4. Time interval 0.5 sn yapn.
5. Total multipliers i (Toplam arpanlar) sein ve Define dmesine tklayn.
6. Dinamik yk tanmyla devam etmek iin Multipliers sekmesinde MloadB yanndaki
simgesine tklayn.
7. Dynamic loading-Load System B penceresinde Harmonic load multiplier seeneine tklayn.
8. Amplitude multiplier (Genlik arpan) 10, frekans 10 Hz ve Initial phaze angle (balang faz
as) n 0 yapn (bak ekil 2.4).

ekil 2.4 Harmonik yk
Aama 3:
Bu aamada jeneratr kapatlr. Zemin balang hareketinden sonra serbeste titreir.
1. General sekmesinde Dynamic analysis sein.
2. Additional steps saysn 100 yapn.
3. Time interval (zaman aral) 0.5 s yapn. Tahmini biti zaman 1 saniyedir.
4. Total multipliers i sein ve Define dmesine tklayn.
5. Multipliers sekmesinde MloadB yanndaki simgesine tklayn. Dynamic loading
penceresindeki tm parametreleri sfr yapn.


Hesaplamay balatmadan nce yzeyde yaklak 1.4 m, 1.9 m ve 3.6 m mesafedeki noktalar sein. Bu
noktalar Curves program vastasyla deformasyonu zamann bir fonksiyonu olarak canlandrmak iin
kullanlacak. imdi hesaplamay balatabilirsiniz.
Snmle birlikte ek hesaplama:
kinci bir hesapta Rayleigh snm vastasyla malzeme snm tanmlanr. Rayleigh snm malzeme
veri setinde girilebilir.
Aadaki admlar gereklidir:
Input programn balat ve generator projesini se.
Projeyi ayr bir isimle kaydet.
Zeminin malzeme veri setini a. General sekmesinde Advanced dmesine tkla.
Rayleigh damping parameters (Rayleich snm parametreleri) ve deerlerini srasyla 0.001
ve 0.01 olarak deitirin, ek. 2.5.
Veri tabann kapatn, Initial conditions a devam edin ve projeyi kaydedin.
Calculations programnda aamalarn hala uygun biimde (daha nce verilen bilgilere gre)
tanmlandn kontrol edin.

ekil 2.5 Rayleich snmnn girilmesi
2.1.4 OUTPUT (IKTI)
Curves program dinamik analiz iin zellikle kullanldr. Zamana gre gerek yklemeyi (input) ve
ayrca zamana gre nceden seili noktalarn deplasmanlarn, hzlarn ve ivmelerini grebilirsiniz. ekil
2.6 hesap aamas 2 ve 3 de tanmland gibi uygulanan yklerin zamanla deiimini gstermektedir.


ekil 2.6 Yk-zaman erisi
ekil 2.7 yapnn yzeyinde daha nce seilen noktalarn tepkisini gsterir. Snm olmakszn bile
dalgalarn geometrik snme bal yok oluu grlebilir.

ekil 2.7 Titreim kaynana farkl uzaklktaki yzeyde deplasman-zaman.
Snmsz (Rayleigh =0; =0).
ekil 2.8 de snmn varl aktr. Kuvvetin kaldrlmasndan sonra (t=0.5 s sonra) titreimin tamamen
tutulduu grlebilir. Ayrca, deplasman genlikleri de daha dktr. ekil 2.7 yi (snmsz) ekil 2.8 le
(snml) karlatrn.


ekil 2.8 Deplasman-zaman. Snml (Rayleigh =0.001 ; =0.01).
Output programndaki Deformations mensnde uygun seenei seerek belirli bir zamanda
deplasmanlar, hzlar ve ivmeleri gstermek mmkndr. ekil 2.9 da aama 2 nin sonunda (t=0.5 sn)
zemindeki toplam ivmeleri gsterilmektedir.

ekil 2.9 Aama 2 sonunda zemindeki ivmeler.
2.2 KAZIK AKMA
Bu rnek ekil 2.10 da grld gibi 11 m kalnlnda bir kil tabakas iinden doru bir kum tabakasna
beton bir kazn aklmasn iermektedir. Kazn ap 0.4 m dir. Kazk akma evresindeki zeminde
titreimlere sebep olan dinamik bir ilemdir. Daha tesinde, kazn evresinde hzl gerilme art
sebebiyle ar boluk basnc oluur.


Bu rnekte kazn altnda oluan geri dnsz deformasyonlara odaklanlmtr. Bu ilemi en gereki
ekilde simle etmek iin kum tabakasnn davran Hardening Soil (pekleen zemin) modeli ile
vastasyla modellenmitir.

ekil 2.10 Kazk akma durumu
Geometri modeli
Geometri modeli eksenel simetrik model vastasyla simle edilmitir. Bu modelde kazk simetri aks
boyunca yerletirilmitir (bkz. ekil 2.11). General settings (genel ayarlar) da standart yerekimi ivmesi
(9.8 m/s
2
) kullanlmtr. Zaman birimi saniye [s] olarak ayarlanmaldr.

ekil 2.11 Kazk akma probleminin geometri modeli
Hem zemin hem de kazk 15-dml elemanlar kullanlarak modellenmitir. Alt zemin 11 m kalnlnda
bir kil tabakas ve 7 m kalnlnda bir kum tabakasna blnmtr. Kazk ve zemin arasndaki etkileimi
modellemek iin arayz elemanlar tanmlanmtr. Arayz eleman kum tabakasnn iine doru yaklak
yarm metre uzatlmaldr (bkz. ekil 2.12). Kazn zemine girmesi srasnda kazn kaymas sebebiyle
oluacak malzeme snmn iermesi ve kazk ucu etrafnda yeterli esneklie msaade etmesi iin
uygun bir kazk-zemin etkileiminin modellenmesi nemlidir. Kaz ve arayz oluturmak iin zoom
seeneini kullann.


ekil 2.12 Uzatlan Arayz
Snr koullarlnn dorudan etkisinden saknmak amacyla model snrlar yeterince uzak alnr. Sahte
yansmalardan saknmak iin tabanda ve sa taraftaki snrda standart absorbe snrlar kullanld.
akma kuvvetini modellemek iin kazn tepesinde bir yayl birim yk (system A) oluturuldu.
Malzeme zellikleri
Kil tabakas basit Mohr-Coulomb modeli ile modellendi. Davran drenajsz olarak gz nne alnd.
Kazk aft boyunca azalan srtnmeyi simle etmek iin bir arayz dayanm azaltma faktr (interface
strength reduction factor) kullanld.
Kazk ucu altndaki lineer olmayan (non-linear) deformasyonlar doru bir ekilde modellemek iin kum
tabakas Hardening Soil (Sertleen zemin) modeliyle modellendi. Hzl ykleme ilemi sebebiyle kum
tabakasnn da drenajsz davrand gz nne alnd. Kum tabaksndaki ksa arayz zemin-yap
etkileimini temsil etmez. Bunun sonucunda, arayz dayanm azaltma faktr (interface strength
reduction factor) bire eit (rijit) alnmaldr.
Kazk malzemesi betondur ve gzeneksiz davran hesaba katan lineer elastik model kullanlarak
modellenmitir. Balangta kazk mevcut deildir, dolaysyla balang olarak kil zellikleri kazk
kmesine de atanmtr. ki tabakann ve beton kazn parametreleri Tablo 2.3 de listelenmitir.
Tablo 2.3 Alt zeminin ve kazn malzeme zellikleri


Byk rijitlik fark sebebiyle kil tabakas ve beton kazk arasnda dalga hzlarnda kayda deer bir
fark olduuna dikkat edilmelidir. Bu durum otomatik zaman admlama ileminde kk zaman
artlarna (ok alt adm) gtrr. Bu da hesaplama ileminin ok zaman almasna sebebiyet
verir. ok kk (yerel) eleman bykl de ok alt adma sebep olabilir. Bu gibi durumlarda
otomatik zaman admlama kriterini takip etmek ok gerekli deildir. Iterative procedure Manual
setting (Yineleme ilemini Elle ayarlama) (Blm 3.2.3) ksmnda alt admlarn saysn
azaltabilirsiniz.
Sertleen Kil modeli kullanldnda dalga hzlar gsterilmez, nk bunlar gerilme-baml rijitlik
sebebiyle deiir.
A (mesh) oluturma
Global coarseness seenei coarse (varsaylan) seilerek a oluturulur. Kazk kmesinde yerel iyiletirme
yaplr. A oluturma ileminin sonucu ekil 2.13 de izilmitir.

ekil 2.13 kazk akma problemi iin sonlu eleman a
Su basnlar:
Yeralt su seviyesinin zemin yzeyinde olduu kabul edilir. Bu yeralt suyu seviyesine gre tm
geometride hidrostatik boluk suyu basnlar oluturulur.
Balang gerilmeleri:
Varsaylan deerleri kullanarak, K
0
ilemi yoluyla, balang gerilmeleri oluturulur. Balang durumunda
kazn olmadna ve kilin zelliklerinin ilgili kmelere atanmas gerektiine dikkat edin.
2.2.2 HESAPLAMALAR
Analizler hesaplama aamasn ierir. lk aamada kazk oluturulur. kinci aamada kazk tekil bir
darbeye maruz kalr. Bu darbe load system A nn yarm harmonik devrini aktifletirerek simle edilir.
nc aamada yk sfrlanr ve kazn ve zeminin dinamik tepkisi zaman boyunca analiz edilir. Son iki
aama dinamik hesaplamalar ierir.
Aama 1:
1. General sekmesinde Plastic calculation u sein.


2. Parameter sekmesinde Staged construction (Aamal inaat) sein.
3. Kazk zelliklerini kazk kmesine atayn.
Aama 2:
2. Standart Additional steps i (250) kullann.
3. Deplasmanlar sfra resetleyin.
4. Time interval (Zaman aral) iin 0.01 girin.
5. Iterative procedure (Yineleme ilemi) iin Manul setting (Elle ayarlama) sein ve Define a tklayn.
Dynamic sub steps (Dinamik alt admlar) in balang says dalga hzlarndaki byk farklar ve
kk eleman boyutlar sebebiyle nispeten byktr (malzeme zelliklerinde daha nce yaplan
hatrlatmaya bakn). Dynamic sub steps (Dinamik alt admlar) saysn 1 yapn. Dier tm ayarlar
varsaylan olarak kalr.
6. Dinamik yklemeyi uygulamak iin Multiplier sekmesinde Load system A nn yanndaki
dmesine tklayn. Deerleri ekil 2.14 de gsterildii gibi girin.

ekil 2.14 Dinamik ykleme parametreleri
Bu aamann sonucu system A da harici ykn yarm harmonik bir deviridir. Bu aamann sonunda yk
tekrar sfrdr.
Aama 3:
2. Standart Additional steps (250) kullann.
3. Time interval 0.19 s girin.
4. Iterative procedure iin Manual setting sein ve Define a tklayn. Dynamic sub steps saysn 1
yapn. Bu ilem aama 2 ve 3 de eit zaman admlarn sonu verir.
5. Multiplier (arpanlar) sekmesinde btn arpanlar varsaylan deerlerinde kalr.
6. Load system A nn yanndaki dmesine tklayn ve Dynamic Loading penceresindeki tm
parametreleri sfr yapn.


7. Yk-deplasman erileri iin kazn tepesinde bir dm sein.
2.2.3 OUTPUT (IKTI)
ekil 2.15 kazn (tepe noktasnn) zamanla oturmasn gstermektedir. Bu ekilden aadaki gzlemler
yaplabilir:
Bu tekil darbe sebebiyle oluan kazn en byk dey oturmas 24 mm civarndadr. Fakat nihai
oturma yaklak 22 mm dir.
Oturmann ou darbe sona erdikten sonra aama 3 de olmaktadr. nk sktrma dalgas hala
kazk iinde aaya doru yaylmakta ve ek oturmalara sebep olmaktadr.
Rayleigh snmnn yokluuna ramen zemin plastiklii ve dalga enerjisinin model snrlarnda
yutulmas sebebiyle kazn titreimi snmlenir.

ekil 2.15 Kazn zamanla gre oturmas
kinci hesaplama aamasnn ktlarna bakarken (t=0.01 s, yani darbeden hemen sonra) kazk ucu
civarnda ok yerel olarak byk ar boluk suyu basnlar olaca grlebilir. Bu durum kilin kayma
direncini drr ve kazn kum tabakasna girmesine katkda bulunur. Ar boluk suyu basnlar
nc aamada da kalrlar, nk konsolidasyon hesaba katlmaz.
ekil 2.16 t=0.01 s de arayz elemanlarndaki kayma gerilmelerini gsterir. Bu izim manuel lek
faktrn (manual scaling factor) olarak 10 alarak ve kazk boyunca kk bir gerilme alanna zum
yaplarak elde edilmitir. Bu izim tm kazk boyunca maksimum kayma gerilmesine ulaldn
gstermektedir. Bu ise kilin kazk boyunca kaydna iaret eder.


ekil 2.16 t=0.01 s de arayzde kayma gerilmeleri
Son hesaplama aamasnn (t=0.2 s) ekil deitirmi ana bakarken kazn nihai oturmasnn da
yaklak 22 mm olduu grlebilir. Btn dinamik ilemi grmek iin Create Animation seeneinin
kullanlmas nerilir. Bylece an zaman iindeki ekil deitirmesinin bir filmi grlebilir.
Animasyonun ilk ksmnn ikinci ksmndan daha yava olduu dikkatinizi ekebilir.
2.3 BR DEPREME MARUZ KALAN YAPI
Bu rnek drt katl bir binann bir depreme maruz kaldndaki davrann gsterir. Analiz iin USGS
(United States Geological Survey) tarafndan 1989 da kaydedilen bir depremin gerek bir ivme kayd
(accelerogram) kullanld. Bu kayt PLAXIS tarafndan okunabilecek ve yorumlanabilecek ekilde standart
SMC (Strong Motion CD-ROM) formatnda (Blm 3.2.7) depolanmtr.
Girdi (Input)
Bina 4 kat demesi ve bir temelden mteekkildir. 6 m geniliinde ve 25 m yksekliindedir. Zemin
seviyesinden toplam ykseklik 4x3m=12 m ve temel 2 m derinliktedir. Zati yk ve her demeye etkiyen
hareketli ykn yzdesi toplanrsa 5 kN/m
2
olmaktadr. Bu deer deme ve duvarlarn arl olarak
alnr.
Geometri modeli
Binann uzunluu geniliinden daha byktr. Depremin de binann genilii boyunca baskn bir etkiye
sahip olduu varsaylr. Bu yzden dzlem ekil deitirme analizi (plain strain analysis) yaplabilir.
Durumu simle etmek iin 15-dml elemanlar kullanlr. Zaman birimi saniye [s] yaplr. Dier birimler
varsaylan olarak braklr (uzunluk: [m], kuvvet: [kN]).
Alt zemin 20 m kalnlnda nispeten yumuak bir kil tabakasn ierir ki, nu tabaka bir kaya
formasyonunu rtmektedir. kincisi (kaya) modele dahil edilmez. Binann kendisi 5-dml dzlem
elemanlardan olumaktadr. A olutururken binann kmeleri kil malzemesi ile doludur, fakat balang
durumunda bu kmelerin aktiflii kaldrlr.
Dey snrlar binadan nispeten uzakta alnr. Binadaki ve alt zemindeki fiziksel snmleme Rayleigh
snm vastasyla simle edilir (Blm 3.1.5).


Taban snrlarnda n tanml bir deplasman empoze ederek deprem modellenir. PLAXIS de kullanlan
standart uzunluk birimine [m] karn, SMC formatndaki deplasman birimi [cm] dir. Bu yzden yatay n
tanml deplasmanlarn girdi (input) deeri 0.01 m yaplr. (Uzunluk birimi olarak [ft] kullanldnda, bu
deer 0.0328 ft olmal). n tanml deplasmanlarn dey bileeni sfr olarak tutulur (u
x
=0.01m ve
u
y
=0.00m). Uzak dey snrlarda dar giden dalgalar yutmas iin absorbe edici snr koullar uygulanr.
SMC-dosyalar kullanarak deprem yklemesi yapmak amacyla standart snr koullar oluturmak iin
PLAXIS programnn kullanl bir varsaylan ayar vardr (Standard earthquake boundaries - Standart
deprem snrlar). Bu seenek Loads mensnden seilebilir. Bu yolla yukarda tanmlanan snr koullar
otomatik olarak oluturulur (bkz. ekil 2.17).

ekil 2.17 Standart deprem snr koullaryla birlikte geometri modeli.
Malzeme zellikleri
Alt zeminin zellikleri Tablo 2.4 de verilmitir. Kil dorusal elastik kabul edilen balktan olumaktadr.
Rijitlik statik analizde kullanlacak olandan daha yksektir, nk dinamik ykleme ounlukla hzl ve ok
kk ekil deitirmeler meydana getirir. Yer alt suyunun varl ihmal edilir. Binann da dorusal elastik
olduu dikkate alnd. Duvarlar ve demeler benzer plak zelliklerine sahiptir. Bunlar Tablo 2.5 de
listelenmitir.

Tablo 2.4 Alt zeminin malzeme zellikleri

Yerekimi ivmesinin 9.8 m/s
2
olduunu nazara alndnda yukardaki deerler yaklak 85 m/s lik bir
kayma dalgas hzna ve yaklak 140 m/s lik bir sktrma dalgas hzna eittir.


Tablo 2.5 Binann malzeme zellikleri (plak zellikleri)

A oluturma

ekil 2.18 sonlu eleman a
A oluturmak iin global coarseness ayar coarse (kaba) yaplr ve bina iindeki kmeler bir kez
iyiletirilir. Bunun sebebi bina elemanlarnn hemen iinde ve altnda olaca tahmin edilebilen yksek
gerilme younlamasdr (bkz. ekil 2.18).
Su basnlar:
Su basnlarnn oluturulmas atlanabilir, nk bu rnekte boluk basnlar dikkate alnmaz.
Balang gerilmeleri:
Balang durumunda bina dikkate alnmaz; bu yzden zemin yzeyi stndeki plaklar ve kmelerin
aktiflii kaldrlmaldr. Btn aktif kmeler iin K
0
-deeri 0.5 alnarak, K
0
-prosedryle balang
gerilmeleri durumu oluturulur.
2.3.2 HESAPLAMALAR
Hesaplamalar iki aamadan oluur. Birincisi binann ina edildii normal bir plastik hesaplamadr. kincisi
ise depremin simle edildii bir dinamik analizdir. Deprem etkilerini detayl olarak analiz etmek iin, bu
aamann balangcnda deplasmanlar sfr olarak resetlenir.
Aama 1:
1. General sekmesinde Plastic calculation sein.


2. Parameter sekmesinde laoding input (ykleme girdisi) olarak Staged construction( Aamal
inaat) sein ve Define dmesine tklayn.
3. Bina plaklarn aktifletirin ve temeldeki zemin kmesinin aktifliini kaldrn. imdi bina
ierisindeki tm kmeler pasif olmaldr.

ekil 2.19 Binann ina edilmesi
Aama 2:
1. General sekmesinde hesaplama tr olarak Dynamic analysis sein.
2. Parameter sekmesinde Additional steps (Ek admlar) saysn 250 yapn.
3. Reset the displacements to zero (Deplasmanlar sfra resetle) sein.
4. Loading input (Ykleme girii) kutusunda Time interval (Zaman aral) 10 sn yapn.
5. Yineleme (Iterative) prosedr olarak Manual setting se. Dinamik alt adm (Dynamic sub step)
1 yapn.
6. Define dmesine tklayn.
7. Multiplier sekmesini sein.
8. -Mdisp arpannn yanndaki dmesine tklayn.
9. Load multiplier from data file seeneini sein.


ekil 2.20 SMC dosyasnn seimi
10. Uygun SMC dosyasn (225A.smc) sein. Bu dosya PLAXIS program klasrnde bulunabilir. Bu
dosyada salanan veri bir ivme kayd (accelerogram)dr, bu yzden File contents (Dosya ierii)
kutusundan Acceleration seenei seilmelidir (bak ekil 2.20).
11. OK dmesine tklayn.
12. Yk deplasman erileri iin binann tepesinde, temelin altnda ve an altnda noktalar sein.
imdi hesaplamay balatabilirsiniz.
pucu: Dynamic loading (Dinamik ykleme) penceresinde bir klasr belirtilmediinde, PLAXIS veri
dosyasnn mevcut proje klasrnde yerletirildiini varsayar.
> SMC dosyalarnda, veri her 0.005 s iin (saniyede 200 deer) verilir. Hesaplama adm dosyada
verilen veriyle uyumaz, fakat Calculation program her admn gerek zaman iin uygun bir deeri
enterpolasyonla bulacaktr.
2.3.3 IKTI (OUTPUT)
Binann tepesindeki maksimum yatay deplasman 75 mm dir ve t=4.8 s de olur. ekil 2.21 o zamandaki
ekil deitirmi a gsterir. Output program ayrca hzlar ve ivmelerle de ilgili veri salar. Binann
tepesindeki maksimum yatay ivme 3.44 m/s
2
(0.34 G) dir ve t=2.88 s de olur (bak ekil 2.22).
ekil 2.23 ve ekil 2.24 binann temelinde ve tepesinde srasyla, zaman-deplasman erilerini ve zaman-
ivme erilerini gsterir. ekil 2.24 den binann tepesindeki maksimum ivmelerin depremin kendisinden
ok daha byk olduu grlebilir.


ekil 2.21 t=4.80 s de (adm 121) ekil deforme olmu a. Tepedeki maksimum yatay deformasyon:
u
x
= 75 mm

ekil 2.22 t=2.88 s de (adm 73) yatay ivmeler. Tepedeki maksimum deer: a
x
= 3.44 m/s
2

ekil 2.23 An taban, binann temeli ve tepesi iin zaman-deplasman erisi


ekil 2.24 An taban, binann temeli ve tepesi iin zaman-ivme erisi
3 REFERANS
PLAXIS ile bir dinamik analiz gerekletirme prosedr baz ynlerden statik analiz iin olana benzer.
Dinamik analiz de bir geometri modelinin oluturulmas, a oluturma, balang gerilmesi olutrma,
hesaplamay tanmlama ve altrma, ve sonularn deerlendirilmesi. PLAXIS in temel fonksiyonelliinin
genel aklamas iin tam klavuzdaki (PLAXIS klavuzu Versiyon 8) rnek altrmalar ve referans
blmlerini okumanz nerilir.
Klavuzun bu ksmnda Dinamik modln fonksiyonellii aydnlatlr. PLAXIS de bir dinamik analiz iin
alma sras aklamada takip edilir.
Girdi (Input):
Genel ayarlar (General settings)
Ykler ve Snr koullar
ntanml deplasmanlar
Dinamik yk sistemi dzenleme
Elastik parametreler
Malzeme snm
Hesaplamalar (Calculations):
Dinamik analizi seim
Parametreler
arpanlar


kt (Output):
Animasyonlar
Hzlar
vmeler
Eriler (Curves):
Hzlar
vmeler
Girdi ve tepki spektrumu (response spectra)
3.1 GRD (INPUT)
Bu blmde aadaki konular aklanacaktr:
Genel ayarlar
Yk ve Snr koullar
ntanml deplasmanlar
Elestik parametreler
3.1.1 GENEL AYARLAR
Yeni bir projenin genel ayarlarnda, gerekletirmek istediiniz dinamik analiz iin temel koullar
tanmlayabilirsiniz. PLAXIS de dinamik analiz balca iki tr probleme blnebilir:
Tekil-kaynak titreimleri (Single-source vibrations)
Deprem problemleri (Earthquake problems)
Tekil-kaynak titreimleri
Statik deformasyonlar iin normalde bir dzlem ekil deitirme modeli kullanld durumlarda bile,
tekil-kaynak titreimleri ounlukla eksenel simetrik modeller kullanlarak modellenir. nk eksenel
simetrik bir sistemde dalgalar boyutlu sistemdekine benzer ekilde yaylrlar. Bu ekilde, uzaklkla
dalgalarn zayflamasn netice verecek biimde enerjinin yaylm olur. Byle etki eksenel simetrik
modelin tanmyla ierdii geometrik snme balanabilir. Tekil-kaynak problemlerinde, geometrik
snm genellikle sistemin snmne en nemli katkdr. Bu yzden, tekil-kaynak problemleri iin eksenl
simetrik model kullanmak esastr.
Deprem problemleri
Deprem problemlerinde dinamik yk kayna ounlukla modelin taban boyunca uygulanr ve yukar
doru yaylan kayma dalgalarn netice verir. Bu tr problemler genellikle bir dzlem ekil deitirme
modeli kullanlarak simle edilir. Dzlem gerilme modelinin geometrik snm iermediine dikkat edin.
Bu yzden gereki sonular elde etmek iin malzeme snmn dahil etmek gerekli olabilir (Blm
3.1.5).
Yerekimi ivmesi
Varsaylan olarak, yerekimi ivmesi g = 9.8 m/s
2
olarak ayarldr. Bu deer birim hacim arl dan
[kg/m
3
] yu hesaplamak iin kullanlr ( = / g).
Birimler


Bir dinamik analizde zaman ounlukla varsaylan birimden [gnler] ziyade [saniyeler] olarak ayarlanr.
Bu yzden, dinamik analiz iin zaman birimi General settings penceresinden genel olarak
deitirilmelidir. Fakat, PLAXIS de Zaman ve Dinamik analiz farkl parametreler olduu iin bu ok gerekli
deildir. Dinamik analizdeki zaman aral her zaman dinamik zamandr ve PLAXIS Dinamik zaman birimi
olarak her zaman saniye [s] kullanr. Bir dinamik analiz ve bir konsolidasyon analizinin beraber
bulunduu bir durumda, Dinamik Zaman saniye [s] iken Zaman birimi [gn] olarak kalabilir.
3.1.2 YKLER VE SINIR KOULLARI
Dinamik analiz iin geometri modelini oluturduktan sonra, ykler ve snr koullar uygulanr. Loads
mens bir dinamik analiz iin zel koullar tantmak iin seenekler ierir:
Absorbent boundaries Absorbe edici (yutucu) snrlar
Prescribed displacements - ntanml deplasmanlar
External loads (Disributed and Point loads) Harici ykler (Yayl ve Tekil ykler)
Set dynamic load system Dinamik yk sistemini ayarla
Standard boundary conditions Standart snr koullar
Standart snrlar statik problem iin kullanld gibi dinamik hesaplamalar iin de kullanlabilir.
3.1.3 ABSORBE EDC SINIRLAR
Absorbe edici bir snr dinamik ykleme sebebiyle snrlardaki gerilme artlarn absorbe etme amaldr,
aksi takdirde bu artlar zemin kitlesi iine yanstlacaktr.
PLAXIS de basite Loads mensnden Standart Absorbent boundaries seerek absorbe edici snrlar
oluturulabilir. Fakat elle ayarlama iin absorbe edici snrlarn girilmesi mesnetlerin (fixities) girilmesine
benzer (bak Genel PLAXIS Referans Klavuzu Versiyon 8 Blm 3.4.2)
Standart absorbe edici snrlar
Tekil-kaynak titreimleri iin, uygun absorbe edici snrlar oluturmak iin PLAXIS in varsaylan ayarlar
vardr. Bu seenek Loads mensnden seilebilir. Dzlem ekil deitirme modelleri iin, standart
absorbe edici snrlar sol, sa ve taban snrlarnda oluturulur. Eksenel simetrik modeller iin, standart
absorbe edici snrlar sadece taban ve sa snrlarda oluturulur.
Standart deprem snrlar
Deprem yklemesi iin standart snr koularn oluturmak iin PLAXIS uygun bir varsaylan ayarlara
sahiptir. Bu seenek Loads mensnden seilebilir. Standard eathquake boundaries seilmesi
durumunda program otomatik olarak sa ve sol dey snrlarda absorbe edici snrlar ve tabanda ise
u
x
=0.01 m ve u
y
=0.00 m (ayrca aaya bakn).
3.1.4 HARC YKLER VE NTANIMLI DEPLASMANLAR
PLAXIS Versiyon 8 de dinamik yk girilmesi statik yk girilmesine benzer ekildedir (genel Referans
Klavuzunda Blm 3.4). Burada, standart harici yk seenekleri (sistem A ve B deki tekil ykler ve yayl
ykler, ve ntanml deplasmanlar) kullanlabilir.
Input programnda, kullanc dinamik yk olarak hangi yk sistem(ler)inin kullanlacan belirlemelidir.
Bu ise Loads mensndeki Set dynamic load system seenei kullanlarak yaplabilir. Dinamik olarak
ayarl yk sistemleri statik yklemeler iin kullanlamaz. Dinamik olarak ayarl olmayan tk sistemleri
statik olarak dikkate alnr.


Calculation programnda, dinamik yklere statik yklerden farkl davranlr. Dinamik yklerin girdi deeri
ounlukla bir birim deere ayarldr, halbuki Calculation programnda ykleri gerek byklklerine
bytmek iin dinamik arpanlar kullanlr (Blm 3.2.5). Uygulanan yk girdi deeri ve ilgili yk
arpannn bir rndr. Bu prensip hem statik hem de dinamik ykler iin geerlidir. Ancak, Aamal
naatta statik ykler yk aktifletirerek veya (ilgili yk arpan ounlukla 1 e eitken) girdi deerini
deitirerek uygulanr, halbuki dinamik ykler (ykn girdi deeri bir birim deer ve yk aktifken)
Dynamic load multipliers input (Dinamik Yk arpan girdisi) penceresinde ilgili yk arpannn zamanla
deiimini belirleyerek uygulanr.
Dinamik ykleri uygulamak iin izlenecek prosedr aada zetlenmitir:
1. Input programnda ykleri oluturun (sistem A veya B de tekil ykler, yayl ykler ve/veya
ntanml deplasmanlar).
2. Input programnn Loads mensnde uygun yk sistemini bir dinamik yk sistemi olarak
ayarlayn.
3. Calculation programnn Dynamic load multipliers input penceresinde dinamik yk arpanlarn
girerek dinamik ykleri aktifletirin.
Depremler
Bir modelde dinamik ykleri tantmann zel bir yntemi ntanml deplasmanlar yoludur (bak Referans
klavuzu - Blm 3.4.1). Depremler ounlukla ntanml yatay deplasmanlarla modellenir. Loads
mensnde Standard earthquake boundaries (Standart deprem snrlar) seildiinde yatay deplasman
bileeni PLAXIS tarafndan otomatik olarak tanmlanr.
Bir deprem iin ntanml deplasmanlar elle tanmlamak iin:
1. Geometri modelinde (ounlukla tabanda) bir ntanml deplasman girin.
2. ntanml deplasmana ift tklayn.
3. Grnen pencerede Prescribed displacement (ntanml deplasmanlar) sein.
4. Her iki geometri noktasnn x-deerlerini 1 olarak (veya standart SMC dosyalaryla uzunluk birimi
metre ile alrken 0.01, veya uzunluk birimi feet ile alrken 0.0328) ve y-deerini 0 olarak
deitirin. imdi verilen deplasmanlar yatay dorultuda bir birimdir.
5. Loads mensnde, dinamik yk sistemini ntanml deplasmanlara (Prescribed dispalcements)
ayarlayn.
Bir deplasman/yk leklendirmek:
PLAXIS deprem yklemesi iin girdi verisi olarak SMC-formatndaki deprem kaytlarnn kullanmna izin
verir. SMC-dosyalar uzunluk birimi olarak santimetre kullanr. Eer bu dosyalar kullanmak isterseniz,
PLAXIS de uygun girdi deerleriniz olmaldr.
Genelde, PLAXIS projelerinizde SMC dosyalarnn belirli bir uzunluk birimiyle kombinasyonunu
kullanabilmek iin, yatay ntanml deplasmann girdi deeri 1/[cm olarak PLAXIS de kullanlan uzunluk
birimi] ile arplarak leklendirilmelidir.
PLAXIS deki uzunluk birimi [m] olarak ayarl ise, ntanml deplasman u
x
= 1 deerini u
x
= 0.01
olarak deitirmek suretiyle leklendirmelisiniz.
Uzunluk birimi feet [ft] olduunda girid deerini 1/30.48 = 0.0328 ile leklendirmelisiniz.


3.1.5 MODEL PARAMETRELER
Bir dinamik analiz prensipte ek model parametreleri gerektirmez. Ancak, dalga hzlarn tanmlamak ve
malzeme snmn dahil etmek iin alternatif ve/veya ek parametreler kullanlabilir.
Dalga hzlar Vp ve Vs
Malzeme parametreleri Material properties penceresinin Parameter sekmesinde tanmlanr. E ve v
elastik parametrelerini girerken, ilgili dalga hzlar V
p
ve V
s
otomatik olarak retilir, uygun bir birim hacim
arlnn belirlenmesi salanr. Fakat, Mohr-Coulomb ve dorusal elastik modeller iin E ve v
parametrelerine alternatif olarak V
p
ve V
s
dalga hzlarn girebilirsiniz. O zaman ilgili E ve v deerleri
PLAXIS tarafndan retilecektir. (bak Blm 5.2.1 dalga hzlar ilikileri).

ekil 3.1 Mohr-Coulomb ve elastik modellerde elastik parametreler
Rayleigh alpha (alfa) ve beta
Bir zemindeki malzeme snm genellikle onun viskoz zellikleri, srtnme ve plastiklemenin meydana
gelmesi sebepleriyle olur. Fakat, PLAXIS de zemin modelleri viskoziteyi o ekilde iermez. Yerine, ktle ve
sistemin rijitliiyle orantl bir snm terimi (Rayleigh snm) varsaylr ki, o da u ekildedir:
C = o M + | K
Burada C snm temsil eder, M ktle, K rijitlik ve o (alpha) ve | (beta) Rayleigh katsaylardrlar. PLAXIS
Versiyon 7 nin aksine, Versiyon 8 de Rayleigh snm nesne-baml olarak dikkate alnr ve bu yzden o
ve | malzeme veri setlerine dahil edilirler. Dolaysyla, hacim kmeleri veya plaklardan oluan yapsal
nesnelerde olduu gibi farkl zemin tabakalarnda da ayrm yaplabilir.
PLAXIS deki standart ayarlar Rayleigh snmnn olamadn varsayar (Rayleigh alpha ve Rayleigh beta
0.0 deerine eittir) (bak ekil 3.2a). Fakat, zeminler ve arayzler iin Malzeme veri setlerinde snm
tantlabilir. Material penceresinin General sekmesinde Advanced dmesine tklayn. Sonra Advanced


General Properties penceresinde Rayleigh alpha ve/veya Rayleigh beta iin deerleri ayarlayn. Benzer
biimde, Rayleigh snm plaklarn malzeme veri setlerine dahil edilebilir (bak ekil 3.2b).
Eksenek simetrik model kullanan tekil-kaynak tr problemlerde, Rayleigh snmn dahil etmek
gerekmeyebilir, nk snmn ou dalgalarn radyal yaylmalar sebebiyledir (geometrik snm).
Fakat, deprem problemleri gibi dzlem ekil deitirme modellerinde, gereki sonular elde etmek iin
Rayleigh snm gerekli olabilir.

(a)

(b)
ekil 3.2 Rayleigh snm iin ayar deerleri: (a) zemin iin ve (b) plaklar iin
Rayleigh snm katsaylarnn belirlenmesi
Bir zemin yapsndaki snmn, zeminin tepkisinin bykln ve eklini nemli lde etkiledii iyi
bilinir. Bununla birlikte, bu alanda olduka fazla aratrma almas da yaplmasna ramen, snm
parametrelerini belirlemek iin yaygn kabul edilmi bir prosedrn gelitirilmesi konusunda ok az


baar salanmtr. Bunun yerine, mhendislik amalar iin, malzeme ve geometrik snm iin baz
nlemler hesaba katlr. Yaygn kullanlan bir mhendislik parametresi snm orandr.
Sonlu eleman ynteminde, Rayleigh snm, snmn ktle ve sistemin rijitlik matrisi iinde etkidiini
kabul eden uygun snm lmlerinden birini oluturur. Rayleigh alpha (alfa) sistemin snmnde
ktlenin etkisini belirleyen parametredir. Alpha deeri ne kadar yksek olursa, dk frekanslar o kadar
fazla snmlenir. Rayleigh beta ise sistemin snmnde rijitliin etkisini belirleyen parametredir. Beta
deeri ne kadar yksek olursa yksek frekanslar o kadar fazla snmlenir.
o ve | Rayleigh katsaylar en az iki e
i
titreim frekansna karlk gelen iki snm oranndan
belirlenebilir. o, |,
i
ve e
i
arasndaki iliki aadaki gibi gsterilebilir:
o + | e
i
2
= 2 e
i

i
Bu iliki ile, eer verilen frekanslardaki iki snm oran bilinirse, iki ezamanl denklem oluturulabilir ve
bunlardan o ve | hesaplanabilir. Mesela e
1
=3 rad/s ve e
2
=5 rad/s iin snm oranlar srasyla
1
=0.01
ve
2
= 0.05 olduunu varsayn. Bu parametreler yukardaki denklemde yerlerine konulduunda
denklemin sonucu yle olur:
o + 9 | = 0.06
o + 25 | = 0.5
Bu iki denklemin zm o = -0.187 ve | = 0.027 olur. Ancak, eer iki veri iftinden fazlas varsa, iki
denklem oluturmak iin ortalama deerler oluturulmaldr (bak Bathe, 1996, [9]).
Resonant kolon testiyle snm oranlar deneysel olarak elde edilebilir. Bunun iin bak Das, 1995, [6].
3.2 HESAPLAMALAR
Calculations programnda deplasmanlar ve ykleri aktifletirerek dinamik ykleri ilgili arpanlar
vastasyla zamann bir fonksiyonu olarak tanmlayabilirsiniz.
Parametreler ve arpanlar hakknda genel bilgi iin genel Referans klavuzu Blm 4.8 e mracaat
edebilirsiniz. Klavuzun bu ksmnda aadakiler hakknda bilgi elde edebilirsiniz:
Dinamik analizin seimi
Dinamik parametreler:
Time stepping (Zaman admlama)
Newmark parameters (Newmark parametreleri)
Dinamik ykleme:
Harmonic loading (Harmonik ykleme)
Load multipliers from file (Dosyadan yk arpanlar)
Block loads (Blok ykleri)
3.2.1 DNAMK ANALZN SEM
Bir dinamik hesaplama General sekmesindeki Calculation type (Hesaplama tr) kutusundan Dynamic
analysis seerek tanmlanabilir. PLAXIS ile, bir seri plastik hesaplamalardan sonra bir dinamik analiz
gerekletirmek mmkndr. Ancak, baz snrlamalar vardr:


Dinamik analizde gncelletirilmi a kullanmak mmkn deildir.
Bir dinamik hesaplama iin aamal inaat tr ykleme kullanmak mmkn deildir.
3.2.2 DNAMK ANALZ PARAMETRELER
Calculation programnn Parameters sekmesinde dinamik hesaplamann kontrol parametrelerini
tanmlayabilirsiniz.
Dynamic time (Dinamik zaman)
Bir dinamik analiz dier hesaplama trlerinden farkl bir zaman parametresi kullanr. Bir dinamik
analizdeki zaman parametresi, Genel Ayarlar (General Setting) penceresinde belirtilen zaman biriminden
bamsz olarak, daima saniye [s] ile ifade edilen Dinamik zaman (Dynamic time) parametresidir.
Bazlarnn dinamik olduu bir hesap aamalar serisinde, Dinamik zaman sadece dinamik aamalarda
(ardk olmasa bile) artrlr. Dinamik zaman dier hesaplama trlerinde sabit tutulur (nce, iinde,
arasnda veya dinamik aamalardan sonra).
Genel Time parametresi varsaylan olarak gn olarak ifade edilir. Konsolidasyon ve snme gibi dier
zaman-baml hesaplama trleri iin genellikle bu daha uygundur. Dinamik hesaplamalar sresince,
dinamik zaman biriminden genel zaman birimine uygun bir evirimi hesaba katarak Time parametresi de
artrlr.
Time stepping (Zaman admlamas)
Dinamik hesaplamada kullanlan zaman adm sabittir ve ot = At / (n . m) ifadesine eittir. Burada At
dinamik ykleme sresi (Zaman aral-Time interval), n Ek admlarn (Additonal steps) says ve m ise
Dinamik alt admlarn (Dynamic sub steps) saysdr (bak Blm 3.2.2 deki Dinamik alt admlar ve Blm
5.2.2 deki Kritik zaman adm).
Time interval (Zaman aral)
Hesaplamadaki her aama iin Parameter sekmesinde Tine interval i belirlemelisiniz. Btn ardk
aamalarn zaman aralklarn ekleyerek tahmini biti zaman otomatik olarak hesaplanr. Hesaplama
bittiinde gerek biti zaman verilir.
Dinamik analizde Time interval her zaman Dynamic time parametresiyle ilikili olarak saniye [s] ile ifade
edilir.
Estimated and realised end time ( Tahmini ve gerek biti zaman)
Tahmini ve gerek biti zaman General Settting penceresinde belirtilen zaman biriminde ifade edilen
genel Time parametresine dayanr. PLAXIS program Tahmini biti zaman (Estimated end time) veya
Gerek biti zamann (Realised end time) hesaplamak iin dinamik hesaplamadaki Zaman araln (Time
interval) genel zaman birimine otomatik olarak evirecektir.
Additional steps (Ek admlar)
PLAXIS birka admdaki hesaplama sonularn kaydeder. Varsaylan olarak, Ek admlarn (Additional
steps) says 250 dir fakat Calculation programnn Parameter sekmesinde 1 ve 250 arasnda herhangi bir
deer girebilirsiniz.
Delete intermediate steps (Ara admlar sil)


PLAXIS de dinamik analizden animasyon kts oluturmak mmkndr (Blm 3.3). Eer balang ve
biti durumdan daha fazlasn gsteren bir kt isterseniz, btn kt admlarn korumalsnz. O zaman
Delete intermediate steps seenei etkisizletirilir.
3.2.3 ITERASYON PROSEDR MANUEL AYARLAR

ekil 3.3 Dinamik analiz iin iterasyon prosedrnn varsaylan parametreleri
Bir dinamik analiz iin iterasyon prosedr manuel olarak tanmlanabilir. Aadaki parametreler
aalanacaktr (bak ekil 3.3):
Dynamic sub steps (Dinamik alt admlar)
Newmark alpha ve beta
Boundaries C
1
and C
2
(C
1
ve C
2
snrlar)
Dynamic sub steps (Dinamik alt admlar)
Her ek zaman adm iin, PLAXIS, oluturulan a ve hesaplanan o t
critical
a bal olarak tahmini biti
zamanna ulamak iin gerekli alt admlarn saysn yeterli bir dorulukla hesaplar (bak Blm 5.2.2,
kritik zaman hakkndaki teori). Eer bir modeldeki dalga hzlar (malzeme rijitliinin fonksiyonu) dikkat
ekici farklar sergilerse ve/veya model ok kk elemanlar ierirse, standart alt adm says ok byk
olabilir. Byle durumlarda otomatik zaman admlama kriterini takip etmek her zaman ok nemli
olmayabilir.
Parameter sekmesindeki iterasyon prosedrnn (iterative procedure) manuel ayarlarnda hesaplanm
olan Dynamic sub steps saysn deitirebilirsiniz. Byle yapmakla hesaplama sonularnn daha az doru
olabileceinin farknda olmalsnz.
Newmark alpha(alfa) ve beta
terasyon prosedr iin manuel ayarlardaki Newmark Alpha ve Beta parametreleri kapal (implicit)
Newmark emasna gre saysal zaman-entegrasyonunu belirler. Tamamen kararl (stable) bir zm
elde etmek iin, bu parametreler u koullar salamaldr:


Newmark | 0.5
Newmark o 0.25 (0.5 + )
2
Bir snml (damped) Newmark emas iin standart ayarlar kullanabilirsiniz:
o = 0.3025 ve | = 0.6. (ekil 3.3)
Bir ortalama ivme emas iin unu kullanabilirsiniz:
o = 0.25 ve | = 0.5.
Boundary C1 and C2 (C1 ve C2 snrlar)
C
1
ve C
2
absorbe edici snrlarda dalga absorpsiyonunu (emilim) iyiletirmek iin kullanlan yumuatma
(relaxation) katsaylardr. C
1
snrlara dik dorultudaki dalmay (disspation) dzeltir ve C
2
ise bunu teet
dorultuda yapar. Eer snrlar sadece dik (normal) basn dalgalarna maruz ise, yumuatma gerekli
deildir (C
1
= C
2
= 1). Kayma dalgalarnn da bulunduu zaman (normalde durum budur), absorpsiyonu
iyiletirmek iin C
2
ayarlanmaldr. Standart deerler C
1
= 1 ve C
2
= 0.25 tir (ekil 3.3).
3.2.4 DNAMK YKLER
Bir dinamik yk, bir harmonik yk, bir blok yk veya kullanc tanml bir ykten oluur (ASCII dosyas
veya bir deprem modeli iin SMC dosyas).
Dinamik yklerin girilmesi Input programnda yaplr ve statik yk girilerine benzer (sistem A ve B deki
nokta ykleri ve yayl ykler veya ntanml deplasmanlar). Ek olarak, kullanc Input programnda
dinamik yk sistem(ler)ini ayarlamaldr (Blm 3.1.4). O zaman Calculation programnda dinamik yk
arpanlar vastasyla dinamik yk aktifletirilir.
Aadaki paragraflar tanmlanacaktr:
Dinamik yk nasl aktifletirilir
Harmonik ykler
ASCII dosyas veya SMC dosyasndan yk arpan zaman serileri
Blok ykler


3.2.5 DNAMK YKLER AKTFLETRME

ekil 3.4 Multipliers sekmesindeki arpanlar (multipliers)
Calculation programnda, dinamik ykleri aktifletirmek iin arpanlar (multipliers) kullanlr. Dynamic
analysis seenei seildiinde, bir harmonik ykleme iin parametreleri tanmlamak iin veya bir veri
dosyasndan bir dinamik yk arpan okumak iin Mdisp, MloadA ve MloadB arpanlarnn sandaki
dmesine tklayabilirsiniz. Bu seenee sadece Input programnn Loads mensnde ilgili yk
dinamik yk olarak ayarlandnda ulalabilir.
Dinamik hesaplamada kullanlan Aktif yk, Input programnda belirlendii gibi, ykn girdi deerinin
rndr ve ilgili dinamik yk arpan yledir:
Aktif yk = Dinamik arpan * Girdi deeri
3.2.6 HARMONK YKLER
PLAXIS de harmonik ykler yle tanmlanr:
F
`
= H
F
`
sin( t +
0
)
Burada
H
= Genlik (Amplitude) arpan

F
`
= Ykn girdi deeri
= 2 n , bunda = birim dinamik zamanda (saniye) devir olarak frekans

0
= Sins fonksiyonunda derece olarak balang faz as


Harmonik yk ekil 3.5 de gsterildii gibi bir Harmonik yk arpan (Harmonic load multiplier)
vastasyla uygulanabilir. Ykn bykl (magnitude) ve frekans, srasyla Amplitude multiplier ve
Frequency vastasyla belirtilir. stee bal olarak, Initial phase angle ile yk faz as tanmlanabilir.

ekil 3.5 Harmonik yk
rnek
u yk fonksiyonunu gz nne alalm:
F
1
= sin (6n t) F
2
= 2 sin (2n t + n2)
Genlik arpan : 1 Genlik arpan : 2
Frekans : 3 devir/s Frekans : 1 devir/s
Balang faz as : 0 Balang faz as : 0
Her iki fonksiyonda, ykn girdi deeri, F
`
, 1 olarak ayarldr.
Bu fonksiyonlarn izimi ekil 3.6 da gsterilmitir.

ekil 3.6 rnek F
1
= sin (6n t) , F
2
= 2 sin (2n t + n2)


3.2.7 VER DOSYASINDAN YK ARPANI ZAMAN SERLER
Harmonik ykleme yannda ayrca saysallatrlm yk iaretleri olan bir dosyadan veri okuma imkan da
vardr. Bu dosya dz ASCII veya SMC formatnda olabilir.
Input programnda girilip Calculation programnn Dynamic load multiplier girdi penceresinde (Mdisp
arpannn yanndaki dinamik dmesi) aktifletirilen ntanml deplasmanlar iin deplasmanlar,
ivmeler ve hzlar arasnda seilebilir. Hzlar veya ivmeler, zaman adm ve entegrasyon yntemini hesaba
katarak Calculation programnda deplasmanlara evrilir.
Alternatif olarak, bolukla ayrlm iki stunda zaman ve yk arpann ieren bir ASCII dosyas
oluturarak yk sistemi A veya B de harici bir yk aktifletirilebilir. Bu dosyaya Load multipliers from data
file parametresinden bavurulabilir (bak ekil 3.7).
pucu: Dynamic loading penceresinde bir klasr belirtilmediinde PLAXIS veri dosyasnn mevcut proje
klasrnde olduunu varsayar.
ASCII dosyas
Bu dosya kullanc tarafndan herhangi bir metin editryle oluturulabilecek bir ASCII dosyasdr. Her
satrda, aralarnda en az bir boluk brakarak bir veri ifti (gncel zaman ve ilgili arpan) tanmlanr. Her
yeni satrda zaman artmaldr. Sabit zaman aralklar kullanmak gerekmez.
Eer dinamik analizdeki zaman admlar dosyada verilen zaman serileriyle uyumsuz ise, verilen bir
(Dinamik) zamandaki arpanlar dosyadaki veriden dorusal interpolasyon ile elde edilir. Eer
hesaplamadaki dinamik zaman dosyadaki son zaman deerinin tesinde sabit bir deerse, dosyadaki son
arpana eit olan hesaplamalarda kullanlacaktr.
SMC file
SMC (Strong Motion CD-ROM) format halen U.S. Geological Survey National Strong-motion Program
(U.S. Jeolojik Aratrma Ulusal Gl-hareket Program) tarafndan deprem verilerini ve dier gl
titreimleri kaydetmek iin kullanlr. Bu format ASCII karakter kodlarn kullanr ve metin balklar,
tamsay balklar, gerek balklar, ve saysallatrlm zaman-serileri koordinatlar ya da tepki deerleri
ile takip edilen yorumlar salar. Balk bilgisi kullancya deprem ve kayt cihaz hakknda bilgi salamak
iin dizayn edilir.
ou SMC dosyalar ivmelerden oluur, fakat ayrca hz veya deplasman serileri ve tepki spektrumunu da
(response spactra) ierebilir (ekil 3.7). Nihai srklenme ve sfr-olmayan nihai hzlar iin dzeltilmi
olan, dzeltilmi deprem veri kaytlarnn (mesela zaman serileri) kullanlmas kuvvetle tavsiye olunur.
Strong motion data (gl hareket verisi) U.S. Geological Survey tarafndan toplanr ve National Oceanic
and Atmospheric Administration (Ulusal Okyanus ve Atmosfer daresi) nin National Geophysical Data
Center (NGDC) (Ulusal Jeofizik Veri Merkezi) den elde edilebilir.
Ulusal Okyanus ve Atmosfer daresinin NGDC rnleri hakknda bilgiye internette
http://www.ngdc.noaa.gov/seg/fliers/ adresinden veya aadaki adrese yazarak ulalabilir:
National Geophysical Data Center NOAA/EGC/1
325 Broadway
Boulder, Colorado 80303
USA


pucu: SMC dosyalarnda kullanlan uzunluk birimi [cm] dir, dolaysyla ivmeler [cm/s
2
] olarak verilir.
ntanml deplasmanlarn girdi deeri iin bunun sonular vardr.
SMC dosyalar geometri modelinin tabanndaki ntanml snr deplasmanlaryla birlikte kullanlmaldr.
Standart uzunluk birimini [m] kullanrken, ntanml deplasmanlar iin 0.01 [m] girdi deerlerini
kullanmak gerekir. Alternatif olarak, [ft] uzunluk birimini kullanrken ntanml deplasmanlar iin 0.0328
[ft] (1/[cm olarak feet]) girdi deerini kullanmak gerekir. Bu yolla SMC dosyas dinamik deprem analizi
iin dorudan kullanlabilir.

ekil 3.7 Deprem yklemesi iin SMC dosyasnn seimi
3.2.8 BLOK YKLER MODELLEME
Bir dinamik yk tek bir zaman admnda veya alt admda aniden de uygulanabilir (blok yk). Blok yk
aadaki yollardan birini kullanarak modelleyebilirsiniz:
dmesine tklayn ve blok ykn byklne eit bir genlik arpanyla bir harmonik yk
tanmlayn; f = 0 ve 0 = 90. Bu yolla, Blm 3.2.6 daki ilikiyi kullanarak, F = H
F
`
.
inde blok ykn tanmland kullanc tanml bir ASCII dosyasn ykleyin.
3.3 IKTI
Dinamik modl size bir dinamik analizin sonularn grntlemek iin zel seenekler salar.
Menu seeneiyle Create Animation View mensnde gerekten geometrinin zamanla
hareketini grebilirsiniz. Animasyondaki adm says Hesaplama aamasnda tanmladnz
Additional steps saysndan etkilenebilir. kt iin btn admlar elde etmek isterseniz,


Calculation programnn Parameter sekmesindeki Delete intermediate steps (ara admlar sil)
seeneinin iptal edilmelidir (seme iaretini kaldrn).
Dinamik admlar iin Deformation mensnde birka hz ve ivme seenei vardr. Toplam hzlar
(total velocities), toplam ivmeleri (total accelerations), yatay bileenler (horizontal components)
ve dey bileenleri (vertical components) seebilirsiniz.
Create Animation(Animasyon Olutur) penceresinden aamalarn seimi
View mensnden Create Animation seildiinde, iinde animasyona dahil edilecek aamalarn seilmesi
gereken bir pencere grnr (ekil 3.8). Bir dizi aama semek iin, dizinin ilk aamasn sein ve sonrada
<Shift> tuuna basl tutarak son aamasn sein. Aamalar setikten sonra, ilemi balatmak iin OK
dmesine tklayn. Ayr bir pencerede bu ilemin ilerleyii gsterilir.
Eer animasyona ok byk sayda adm dahil edilirse, animasyonun sunulmasndan sonraki sre
dakikalar alabilir. Sonu projede DTA klasrnde bir animasyon dosyasnda (*.AVI) depolanr ve yeniden
oluturmakszn Windows Media Player kullanlarak tekrar kullanlabilir.

ekil 3.8 Create Animation penceresinden aamalarn seimi
3.4 ERLER (CURVES)
Curves programnn genel kullanm iin genel PLAXIS Referans Klavuzu Versiyon 8 e bavurun. Standart
PLAXIS versiyonuna ek olarak, Dinamik analiz modlyle deplasmanlar gibi hz veya ivmeyi de zamann
bir fonksiyonu olarak grntleyebilirsiniz.
pucu: eer geometrideki belirli bir nokta iin hareketi grntlemek isterseniz, Calculations
programnda Select points for Curves seeneiyle bu noktay semelisiniz.
Zamana gre daplasmanlarn, hzlarni ivmelerin veya arpan veya herhangi baka kombinasyonun izimi
grntlenebilir. lgili rayo dmelerini sein (ekil 3.9).


ekil 3.9 Curve generation penceresindeki Dinamik alanlar
Erilerin zamandan frekans blgesine dntrlmesi
Bir kez bir zaman erisi oluturulduunda, Fast Fourier Transform (FFT) kullanarak bu eriyi bir frekans
spektrumuna dntrmek mmkndr. Format mensnden Chart seeneini seerek veya ara
ubuundaki Chart settings dmesine tklanarak bu yaplabilir. Chart settin penceresinde, Use
frequency representation (spectrum) seeneini ve tr spektrumdan birini seebilirsiniz (Standart
frekans [Hz], Asal frekans [rad/s] veya Dalga periyodu [s]). OK dmesine tklanmas zerine, mevcut
zaman erisi bir spektruma dntrlecektir. Yeniden Chart settings seip frequency representation
seimini kaldrarak orijinal eri yeniden oluturulabilir.


4 DNAMK MODLN GEERLL VE DORULAMASI

Dynamics Manual V8 TR PDF

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dynamics Manual V8 TR PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tercme: n. Mh. Uur Sezer ugursezeranka@gmail.

com 0532 797 25 38 Sayfa 1

= Genlik (Amplitude) arpan

You might also like