STANBUL BYKEHR BELEDYES Deprem Risk Ynetim ve Kentsel yiletirme Daire Bakanl

Deprem ve Zemin nceleme Mdrl

STANBUL L ALANININ GENEL JEOLOJ ZELLKLER

Necdet zgl Kenan ner skender Akmee smail Bilgin Ramiz Kokuz rfan zcan Zlkf Yldz mit Yldrm zer Akda Mesut Tekin

STANBUL
1

Ekim 2005 NDEKLER

Z 1. GR 2. STRATGRAF 2.1. ISTRANCA BRL 2.1.1. Tekedere Gurubu 2.1.2. Kzlaa Metagraniti 2.1.3. ermat Kuvarsiti 2.1.4. Mahya isti 2.2. STANBUL BRL 2.2.1. Polonezky Gurubu 2.2.1.1. Kocatngel Formasyonu 2.2.1.2. Kurtky Formasyonu 2.2.1.2.1. Bakacak yesi 2.2.1.2.2. Sreyyapaa aklta yesi 2.2.2. Aydos Formasyonu 2.2.2.1. Babyk aklta yesi 2.2.2.2. Knalada yesi 2.2.3. Yayalar Formasyonu 2.2.3.1. Gzda yesi 2.2.3.2. Umurdere yesi 2.2.3.3. eyhli yesi 2.2.4. Pelitli Formasyonu 2.2.4.1. Mollafenari yesi 2.2.4.2. Dolayoba Kireta yesi 2.2.4.3. Sedefadas yesi 2

2.2.4.4. Soanlk Kireta yesi 2.2.5. Kartal Formasyonu 2.2.5.1. Kozyata yesi 2.2.6. Denizli Ky Formasyonu 2.2.6.1. Tuzla yesi 2.2.6.2. Yrkali yesi 2.2.6.3. Ayineburnu yesi 2.2.6.4. Baltaliman yesi 2.2.7. Trakya Formasyonu 2.2.7.1. Acbadem yesi 2.2.7.2. Cebeciky Kireta yesi 2.2.7.3. Kartaltepe yesi 2.2.7.4. Kkky yesi 2.2.8. Kapakl Formasyonu 2.2.9. Gebze Gurubu 2.2.9.1. Demirciler Formasyonu 2.2.9.1.1. Erikli yesi 2.2.9.1.2. Grgendere yesi 2.2.9.1.3. Deirmen Kireta yesi 2.2.9.2. Ballkaya Formasyonu 2.2.9.3. Tepecik Formasyonu 2.2.9.3..1. Kazmal yesi 2.2.9.3..2. Kua yesi 2.2.9.3.3. Kytepe yesi 2.2.9.4. Bakrlkran Formasyonu 2.2.10. Saryer Formasyonu 2.2.10.1. Bozhane yesi 2.2.10.2. Garipe yesi 3

2.210.3. Ksrkaya yesi 2.2.11. Yemiliay Formasyonu 2.2.12. Hereke Formasyonu 2.2.12.1. Kutluca Kireta yesi 2.2.13. Akveren Formasyonu 2.2.13.1. Yunusludere yesi 2.2.13.2. Ahmetli Kireta yesi 2.2.14. ile Formasyonu 2.2.14.1. Alayankaya yesi 2.2.14.2. mam Tepesi yesi 2.2.15. Yunuslubayr Formasyonu 2.2.16. Krklareli Gurubu 2.2.16.1. Koyunbaba Formasyonu 2.2.16.2. Soucak Kireta 2.2.16.3. Ceylan Formasyonu 2.2.16.3.1. Balk koyu aklta yesi 2.2.17. Pnarhisar Formasyonu 2.2.18. Danimen Formasyonu 2.2.18.1. Slolu eyil yesi 2.2.18.2. Grpnar yesi 2.2.18.3. antaky Volkanit yesi 2.2.18.4. Aal yesi 2.2.19. ukureme Formasyonu 2.2.20. ekmece Formasyonu 2.2.20.1. Gngren yesi 2.2.20..2. Bakrky yesi 2.2.21. merli Formasyonu 2.2.21.1. Mee tepesi yesi 4

2.2.21.2. Kayal tepe yesi 2.2.21.3. Sultanbeyli yesi 2.2.22. Kudili Formasyonu 2.2.23. Altntepe Formasyonu 2.3. GNCEL BRKNTLER 2.3.1. Kumul 2.3.2. Plaj kumsal 2.3.3. Alvyon 2.3.4. Yama molozu 2.3.5. Heyelan 3. MAMATTLER 3.1. Derinlik Kayalar; 3.1.1. Sancaktepe Graniti 3.1.2. avuba Granodiyoriti 3.2. Yzey Kayalar 3.3. Damar Kayalar 4. YAPISAL JEOLOJ 4.1. KD-GB ve KB-GD dorultulu makaslama faylar. 4.2. Saryer-ile Fay 4.3. Maltepe-Beykoz Fay 4.4. amlca Srklenimi 4.5. Yakack Fay 5. BLGENN JEOLOJK GELMNE LKN DNCELER 6. SONU VE NERLER 6.1. Sonular 6.2. neriler 7. STANBUL VE YAKIN DOLAYI LE GL SELM YAYINLAR

Z stanbul metropolitan alan, Erken Paleozoyik (Ordovisiyen)-Kuvaterner araln kapsayan geni bir jeolojik zaman diliminin nemli blmn temsil eden kayastratigrafi birimlerini ieren ve bu srete etkin olmu nemli tektonik olaylarn derin izlerini tayan bir blge zerinde yer alr. stanbul l snrlar iinde metamorfik olan ve metamorfizma gstermeyen iki byk kayastratigrafi birimi topluluu yer alr. Bu raporda, nitelii henz akla kavuturulamam nemli bir tektonik olayla yanyana gelmi bulunan, bu iki topluluktan metamorfizma gsteren istif Istranca Birlii, metamorfizma gstermiyen istif ise stanbul Birlii adlaryla aklanmtr. Trakya yarmadasnn kuzey kesiminde zellikle Tekirda-Edirne arasnda geni alanlar kaplayan ist, kuvarsit ve mamatitleri ieren Istranca Birlii metamorfitlerinin kk bir blm, atalca ilesinin bat ve kuzey kesimlerinde stanbul il snrlar iine girer. Bu inceleme konusunun kapsam dnda kaldndan, szkonusu metamorfitlerle ilgili raporda yer alan bilgiler byk lde, MTA tarafndan baslan Trakya blgesinin 1/100.000 lekli jeoloji haritas aklamalarndan salanmtr. atalca yresinde, sz konusu metamorfik istifin Tekedere Gurubu, Kzlaa Metagraniti, ermat Kuvarsiti ve Mahya isti adlaryla bilinen birimleri yzeylenir. stanbul Birlii, Boazn her iki yakasnda ve Kocaeli yarmadasnda geni alanlar kaplayan Paleozoyik ve Mezozoyik yata metamorfizma gstermeyen kaya birimlerini ierir. Akarsu ve lagn ortamlarn temsil eden Alt Ordovisiyen yata karasal keller (Kocatngel Formasyonu ve Kurtky Formasyonu) metropolitan alan ve yakn dolaynda, stanbul Birliinin yzeye kan en yal kaya birimlerini olutururlar. Erken Ordovisiyen de kara halinde bulunan blge, Ordovisiyen yal Aydos Formasyonunun kuvarsitleriyle temsil edilen bir transgresyonla balayan, Silriyen ve Devoniyende giderek derinleen, tektonik bakmdan durayl bir denizle kaplanr. Bu srete yaldan gence doru, milta-kumta ile temsil edilen Yayalar Formasyonu (Alt Ordovisiyen), elf tipi karbonat kelimini yanstan Pelitli Formasyonu (Alt Ordovisiyen-Silryen), dk enerjili ak elf ortamn temsil eden, bol makrofosilli, seyrek kireta arakatkl mikal eyilleri kapsayan Kartal Formasyonu (Alt-Orta Devoniyen) ve ak elf-yama ortamn temsil eden yumrulu kiretalarnn youn olduu Denizli Ky Formasyonu (st Devoniyen+Alt Karbonifer) kelir. Denizli Ky Formasyonu iinde ara dzeyler halinde yer alan ve en st kesiminde klavuz bir dzey olarak izlenebilen Alt Karbonifer yata silisli (lidit) keller (Baltaliman yesi), sz konusu denizel havzann 6

yaknlarnda, youn silis getirimine neden olan bir volkanik etkinlii dndrr. Erken Karboniferde fili tr kumta-eyil ard (Trakya Formasyonu) ile temsil edilen trbiditik akntlarn gelitii duraysz ortam koullar egemen olur. Karbonifer-Permiyen aralnda etkin olan tektonik hareketlere bal olarak, Sancaktepe Graniti (Permiyen) ile temsil edilen mamatik sokulumlar geliir ve blge su dna karak yeniden kara halini alr, buna bal olarak Permiyen (?) Erken Triyas yal karasal istifler (Kapakl Formasyonu) kelir. OrtaGe Triyas aralnda blge, srasyla gelgitaras kelleri (Demirciler Formasyonu), elf karbonatlar (Ballkaya Formasyonu) ve yama kelleri (Tepeky Formasyonu ve Bakrlkran Formasyonu) ile temsil edilen ve giderek derinleen transgressif bir denizle yeniden kaplanr. Blgede Jurasik-Erken Kretase aralnda olumu kaya birimine rastlanmamtr. Ge Kretase, andezitik volkanit ve fili tr krntllardan oluan volkanotortul istifleri kapsayan Saryer Formasyonu ve Yemiliay Formasyonu ile temsil edilmitir. st Kretase yal avuba Granodiyoritinin Tetis Okyanusunun kapanmas srecinde etkin olmu adayay volkanizmas ile ilikili derinlik kayas olduu dnlmektedir Eosende Anadolunun byk blmn etkisi altna alan kompresif hareketler, stanbul yresini de kapsayan Marmara havzasnda youn kvrmlanma ve faylanmalara neden olur. Paleozoyik ve Mezozoyik yata kaya birimlerinin st Kretase- Erken Eosen yata istiflere bindirmesine neden olan ve blgeyi kuzeyden kabaca D-B dorultusunda kateden Saryer-ile Faynn bu hareketlere bal olarak gelitii dnlmektedir. ile blgesinde grlen ve AltOrta Eosen yal ile Formasyonunun eyilleri iinde grlen olistostromlarn (Alayankaya yesi) bu hareketlerin dourduu duraysz ortam koullarna bal olarak gelitii anlalmaktadr. Orta Eosen (Ltesiyen)de blge yeni bir transgresyon uram ve Orta Eosen-Erken Oligosen aralnda atalca ve ile blgeleri, kylarnda kumsal ve resiflerin (Hatipler Formasyonu, Koyunbaba Formasyonu, Yunuslubayr Formasyonu, Soucak

Kireta), i ksmlarna killi amurlarn (Ceylan Formasyonu) keldii bir denizle kaplanr. Orta-Ge Oligosende Trakya havzasnn btnn etkileyen tektonik hareketlere bal olarak, blge yeniden ykselerek Gnmze dein sren bir karalama srecine girer ve zellikle Ge OligosenGe Miyosen araln temsil eden akarsu birikintileri (Kra Formasyonuukureme Formasyonu) ile lagn ve gl kelleri (Danimen Formasyonu ve ekmece Formasyonu) geliir. Kabaca K-G dorultulu skmaya neden olan bu hareketlere bal olarak KB-GD ve KD-GB eksen gidili makaslama fay ve eklem sistemleri youn olarak gelimitir. Bu makaslama krklar boyunca gelien zayflk zonlar, stanbul ve anakkale boazlar ile blgenin byk akarsu vadilerinin ve Haliin morfolojik geliimini denetlemi ve KB-GD ve KD-GB dorultularuyla uyumlu zikzakl geometri kazanmalarna neden olmutur.

Oluturduklar zayflk zonlaryla morfolojiye gzel yansm olan bu makaslama krklarnn, 7

gnmzde aktif olabileceklerini gsteren teleme, basn srt vb herhangi bir saha verisi saptanamanm; aksine, en azndan st Miyosen- Pliyosen yal karasal birikintiler tarafndan rtl bulunduklar izlenmitir. 1. GR stanbul Bykehir il snrlar iinde kalan alann genel jeolojik zelliklerinin incelenmesi ve Nazm mar Planlarna esas olmak zere 1/100 000 lekli jeoloji haritasnn yaplmasn amalayan bu alma stanbul Bykehir Belediyesi Zemin ve Deprem nceleme Mdrl (BBZDM) elemanlar tarafndan gerekletirilmitir. Jeolojik harita alm almalar aamada yaplmtr. almalarn birinci aamas stanbul ilinin 3030 sayl alan iinde kalan kesiminde 2000-2004 yllar arasnda, ikinci aamas 5216 sayl yasa ile geniletilen il

alannn 3030 sayl alannn batsnda kalan kesiminde Nisan-Temmuz 2005 aylar arasnda, nc aamas ise stanbul ilinin, 3030 sayl alann dousunda kalan kesiminde AustosEkim 2005 aylar arasnda gerekletirilmitir. BBZDM alanlarnn dnda, 1.ama

almalarna Dr. Yakup elik () katlmtr. ile-Ava-merli baraj dolaylarn kapsayan 3.aama almalarna Dr Necdet zgl (GEOMAR) danman olarak katlmtr. Kaya-stratigrafi birimleri esasna gre yaplan Jeolojk harita alm almalarnda 1/25 000 lekli toporafya haritalar baz olarak kullanlmtr. 3030 sayl yasa ile belirtilen il alannn dousunda kalan ile-Ava-merli dolaylar ile batsnda kalan Silivri-atalca-Karaburun dolaylarn kapsayan alanlarda yaplan Jeolojik harita harita alm srasnda, Maden Tetkik ve Arama Genel Mdrl tarafndan yaplm olan ve henz yaymlanmad iin zel izinle kullanlm bulunan, 1/25 000 lekli jeoloji haritalar temel veri kaynan oluturmutur. Rapor ekinde sunulan jeoloji haritas, 1/100 000 lekli harita standartlarna gre dzenlendiinden, bu lekte gsterilemeyecek boyuttaki verileri tamamaktadr. Boazn iki yakasnda, zellikle stanbulun Kocaeli yarmadasnda kalan kesiminde, geni alanlar

kaplayan ancak, youn olarak faylanm oluunun yannda, yerleim alan iinde kald iin genellikle rtl olan, Paleozoyik yal kaya birimlerinin izlenme ve denetirilmesinde nemli glklerle karlalmtr. Dolaysla ekte sunulan jeoloji haritas byk lekli yerleim planlamalarna yant verecek ayrntlar tamamaktadr. Nazm il imar planna esas olacak jeolojik verilerin salanmas iin, blgede daha byk lekli ayrntl jeolojik harita almalarnn yaplmas kanlmazdr. Bu amala, Zemin ve Deprem nceleme Mdrl tarafndan stanbul l snrlarn kapsayan alanda, ncelikle 3030 sayl yasa ile belirlenmi alan iinde yaplacak 1/5000 lekli jeolojik harita almalar sonunda, amaca hizmet edecek ayrntl verilerin salanaca umulmaktadr.

Bu raporun hazrlanmasnda ve kaya-stratigrafi birimlerinin adlama ve tanmlanmasnda, Dr Necdet zgl tarafndan TBTAK desteinde srdrlmekte olan stanbul Dolaynn Jeolojisi Projesi aratrmalarndan salanan yaymlanmam verilerden yararlanlmtr. Nazm mar Plan kapsamnda srdrlmelte olan byk lekli jeoloji almalarnn tamalanmas sonunda, stanbul dolaynn jeoloji zelliklerini yanstan ve ayrntl jeoloji haritalarn kapsayan rapor ayrca dzenlenecektir. 1.1. Katk Belirtme Yukarda da belirtildii gibi, 3030 sayl alann dousunda ve batsnda kalan alan ieren jeolojik harita alm almalarnda, Maden Tetkik ve Arama Enstits tarafndan retilmi olan, bu yreyi kapsayan yaymlanm ve yaymlanmam haritalardan nemli lde yararlanlmtr. Bu konuda zellikle yaymlanmam jeoloji haritalarndan yararlanmamz salayan MTA Genel Mdr sayn Mehmet zere ve Jeoloji Dairesi Bakan sayn.Dr Erol Timura teekkr grev sayarz. stanbul Bykehir Belediyesi Zemin ve Deprem Mdrl tarafndan yrtlen bu projenin, saha ve deerlendirme almalarnn proje amac dorultusunda ve ngrlen sre iersinde gereklemesi iin, gerekli ara, gere ve konaklama gereksinimlerinin eksiksiz olarak salanmasn gerekletiren, Zemin ve Deprem nceleme ube Mdr sayn Mahmut Baa teekkr bor biliriz. Proje almalar sonunda retilen jeoloji haritalarnn

saysallatrmasn, proje alanlar ile uyum iinde ve zverili aba ile gerekletiren, Zemin ve Deprem Mdrl alanlarndan Harita mhendisi Aya Duman Kaya ve Jeoloji mh. Betl Ergn Konukcu ve Aye Zerene teekkr ederiz. 2. STRATGRAF stanbul ili ve yakn dolayn kapsayan inceleme alan, Erken Paleozoyikten Gnmze dein sren geni bir zaman aralnda olumu ok sayda kaya birimlerini kapsamas, olduka karmak yapsal hareketlerin izlerini tamas ve gncel tektonik hareketlerin etkin olduu bir blgede yer almas dolaysyla, 19.Yzyldan bu yana yerli ve yabanc bir ok yerbilimcinin ilgisini ekmi ve deiik amal aratrmalara konu edilmitir. Raporda yeri geldike bu almalara deinilmektedir. stanbul l snrlar iinde metamorfik olan ve metamorfizma gstermeyen iki byk kayastratigrafi birimi topluluu yer alr. Nitelii henz akla kavuturulamam olan nemli bir tektonik hatla biribirinden ayrlan, bu iki topluluktan metamorfizma gsteren istif, inceleme Istranca dalar ve dolaynda geni alan kaplad iin Istranca Birlii, metamorfizma gstermiyen istif ise stanbul Birlii adlaryla adlandrlmtr. Aada, greli ya ilikileri 9

gzetilmeksizin, nce Istranca Birlii metamorfitleri, daha sonra kendi iinde yaldan gence doru bir sra ile stanbul Birliinin kayastratigrafi birimleri aklanmaktadr. 2.1. ISTRANCA BRL Trakya yarmadasnn kuzey kesiminde zellikle Tekirda-Edirne arasnda geni alanlar kaplayan metamorfit ve mamatitlerin kk bir blm, atalca ilesinin bat ve kuzey kesimlerinde stanbul il snrlar iinde kalr. Bu inceleme konusunun kapsam dnda kaldndan szkonusu metamorfitler ile ilgili bilgiler, MTA Enstits Genel Mdrl tarafndan baslan Trakya blgesinin 1/100.000 lekli jeoloji haritas aklamalarndan aktarlmtr (alayan ve Yurtsever, 1998). alayan ve Yurtsever (1998)e gre, atalca yresinde, sz konusu metamorfik istifin Tekedere Gurubu, Kzlaa Metagraniti, ermat Kuvarsiti ve Mahya isti birimleri yzeyler. Aada, bu birimlerin belirgin zellikleri ksaca aklanmtr. 2.1.1.Tekedere Gurubu Tekedere Grubu , Istranca Birliinin atalca yresinde yzeylenen en yal birimini oluturur (alayan ve Yurtsever, 1998). Balca biyotitli ist, granatl ist, gnays, amfibolit, yer yer grlen migmatitleri ve kalkist merceklerini ierir. Almandin fasiyesinden yeilist

fasiyesine dein deien eitli mineral parajenezleri gelimitir. Metemorfitler alkali granit, aplit ve pegmatitler ile kesilmitir. Tekedere Gurubu formasyon ve ye aamasnda eitli birimlere ayrtlanmtr.

nceleme alannda ermat Kuvarsitleri ve Mahya

istleri tarafndan uyumsuz olarak

stlendii belirtilmektedir (alayan ve Yurtsever, 1998). ilingoz koyu batsnda , Safaalan ve Binkl kylerinin kuzey-kuzeydousunda yzeylenmektedir. 2.1.2. Kzlaa Metagraniti alma alannda atalca ilesinin gneybats, Akalan kynn kuzeybats ve Bykekmece glnn batsnda yzeylenen metamorfik granitler Kzlaa Metagraniti adyla

adlandrlmtr (alayan ve Yurtsever, 1998). Metagranitler pembemsi gri, turuncumsu beyaz renkli, kuvars, biyotit ve iri mikroklin kapsar; K-feldspat porfiroblastl, gnays dokuludur. Seyrek olarak aplit damarlar gelimitir. Granit yzeylemelerinin yer yer yzeye yakn kesimleri, ileri derecede ayrma gstererak kaba kum grnml arenaya dnmtr. Birimin intrzyon yann Permo-Triyas olduu varsaylmaktadr (alayan ve.

Yurtsever,1998). 2.1.3. ermat Kuvarsiti

10

ermat Kuvarsiti kirli beyaz, bej, ak klrengi, beyaz mika ve kt feldspatl kuvarsitten oluur; yer yer laminal metakumta-fillit ardalanmaldr. atalca ilesinin gneybatsnda, Gkeli ky kuzey ve kuzeydousunda ve hsaniye ky kuzeydousunda, Binkl ve iftlik ky dolaylarnda yzeylemeleri vardr. Permo-Triyas yata oduu dnlen ermat Kuvarsitinin, Kzlaa Metagranitleri zerinde asal uyumsuz olarak yer ald, Mahya isti tarafndan geili olarak stlendii belirtilmektedir (alayan ve Yurtsever, 1998). 2.1.4. Mahya isti Mahya isti balca, klrengi-koyu klrengi, mavimsi, biyotit ve beyaz mikal fillat ile yeilimsi klrengi kloritistlerden oluur; deiik dzeylerinde kristalize kireta, kalkist ve koyu karaklrengi renkli lidit arakatkldr. atalca-Muratbey ky hattnn gneybatsnda ve Akalananakkale-Oklal kyleri arasnda yzlemeleri vardr. Altta ermat Kuvarsiti ile dereceli geili olduu belirtilmektedir. Triyas yata olduu varsaylan birim, Eosen ve daha gen Tersiyer yal birimler tarafndan asal uyumsuzlukla stlenir. 2.2. STANBUL BRL stanbul ilinin, Istranca Birliinin dnda kalan ok byk blmn kaplayan ve Paleozoyik yata olanlar dahil metamorfizma gstermeyen kaya birimleri, bu incelemede stanbul Birlii ad altnda incelenmitir. nceleme alannda Paleozoyik ve Mezoyik yata kaya birimlerini kapsayan bu birlie ait kayastratigrafi birimleri, yaldan gence doru bir sra ile z olarak aada aklanmaktadr. Birliin Paleozoyik yal kaya-stratigrafi birimlerinin genelletirilmi dikme kesiti ekil 1de, Triyas yal kaya-stratigrafi birimlerinin ise ekil 2de gsterilmitir.

2.2.1. Polonezky Gurubu

Tanm ve ad. stanbul ve yakn dolaynda yzeylenen en yal kaya birimlerini oluturan ve byk blm karasal (akarsu, gl, lagn) ortamda kelmi, krntl kaya birimleri bu aratrmada, yzeylemelerinin geni alan kaplad Polonezkyden esinlenerek, Polonezky Gurubu ad altnda incelenmitir. Polonezky Gurubu yaldan gence doru Kocatngel Formasyonu ve Kurtky Formasyonu olarak adlandrlan iki formasyonu kapsar

2.2.1.1. Kocatngel Formasyonu

Tanm ve ad. Balca yeilimsi, boz, klrengi, laminal milta, kilta ve ince taneli

kumtandan oluur. lk kez, istifin Sakarya ilinin KDsunda Kocatngel ky dolaylarndaki yzeylemeleri Yazman ve okura (1983) tarafndan, stanbul ili dolayndaki yzeylemesi ise Gedik ve nalan (2002) tarafndan tanmlanmtr. Mahmutevketpaa kynn gneyinde 11

yer alan Yeniiftlik deresi vadisi, formasyonun stanbul snrlar iinde, incelenmee en elverili yzeylemelerini kapsar.

12

ekil 1. stanbul dolaynn Paleozoyik yata kayastratigrafi birimlerinin genelletirilmi dikme kesiti 13

Dokanak ilikileri ve kalnlk. Kocatngel Formasyonunun, alma alannda aa kmayan alt dokanann zellii bilinmemektedir. Kurtky Formasyonunun Bakacak yesi tarafndan uyumlu olarak stlenir. Formasyon, blgedeki en kaln yzeylemesinin yer ald Yeniiftlik deresi vadisinde Gedik ve di. (2005) e gre 1500m kalnk gsterir, Ancak, bu kesitte birimin alt dokanann fayl olduu da gz nnde tutularak, birim kalnlnn 2000 m dolaynda olabilecei

dnlmektedir (zgl, 2005). Fosil kapsam ve ya. Kocatngel Formasyonunun inceleme alan iinde ya da dndaki yzeylemelerinde, ya belirleyecek herhangi bir fosil izine gnmze dek ratlanmamtr. Ge Ordovisiyen yata Kurtky Formayonuun altnda uyumlu olarak yer aldndan, byk bir olaslkla Erken Ordovisiyen yata olmaldr.

2.2.1.2. Kurtky Formasyonu

Tanm ve ad. Kurtky Formasyonu, balca arkoz nitelikli krntl kayalardan oluur. Paeckelmann (1938) szkonusu arkoz birimini, altta taban aklta (Hauptkonglomerat) dzeyi ile balayan ve arkoz (Arkoz-Horizont) olarak devam eden Siluriyen sonu yata Quarzit-Serie iinde tanmlamtr. Altnl (1951) istifi Arkozlar bal altnda incelemitir. Birim iin, lk kez Haas (1968) tarafndan, stanbulun Anadolu yakasnda Kurtky dolaynda geni alan kaplamas nedeniyle, Kurtky Formasyonu (Kurtky Schichten) ad kullanlmtr. Daha sonralar, Kaya (1978) ve nalan (1981) tarafndan da ayn corafya ad korunarak, istif srasyla Kurtky Arkoz Birimi ve Kurtky Formasyonu adlaryla incelenmitir. stanbul il snrlar iinde Kurtky beldesi dolaynda, Polonezky-Cumhuriyet ky arasnda, Readiye ky kuzeyinde, mraniye ilesi batsnda (akmak mahallesi) Soyak-Yeniehir sitesi dolaylarnda, Maltepenin kuzeyinde Babyk ve Glsuyu semtlerinde, Paaky merli Beldesi arasnda ve Darlk Baraj gney-gneydou kesimlerinde, incelemeye elverili yzeylemeler verir. Kayatr zellikleri. Kurtky Formasyonu, balca akl koyulu mor-eflatun renkli, kil, mil, kum ve akl boyutunda gereci kapsayan arkoz bileimli krntl kayalardan oluur. stifin alt kesiminde kumta arakatkl, ince laminal kilta-milta, st kesiminde ise deiik boyutlarda aklta mercek ve ara dzeylerini kapsayan, kilta- milta arakatkl kaba kumta egemendir. Formasyonun egemen kayatrn oluturan kumta mor-eflatun, yer yer yeilimsi klrengi, orta-kaln katmanldr; orta-zayf boylanma, yer yer derecelenme, kout ve apraz laminalanma gsterir. Yuvarlanm-yar yuvarlanm st kuvars, kuvarsit, akmakta (chert), 14

mamatit,metamorfit ve feldspatl kaya krntlar, mafik mineral, deien oranda mika pullar ve yat kilta-miltandan tremi krmzms renkli keli-yar keli formasyon ii (intraformational) akllar kapsar. Taneler killi hamur ve daha az oranda silisli imento ile tutturulmutur.Yksek oranda feldspat vb dayanmsz bileen ieriinden dolay kolay ayrr. zellikle fayl blgelerde, faylar boyunca etkin olan ileri derecede ayrma sonucu, arkozlar mavimsi klrengi, kirli beyaz, yer yer kzlms renklerin karmndan oluan alacal renkte, kil oran yksek olan dayanmsz bir kayaya dnr. Formasyonun st blmnde aklta mercek ya da arakatklarn kapsar. Yer yer geni alanlar kaplayan akltalar morumsu, yeilimsi renkli, orta-iyi yuvarlanm st kuvars, kuvarsit, akmakta, granitik ve gabroyik magmatit, volkanit ve ist akllar ile arkozlardan tremi yar keli-yar yuvarlanm formasyonii krmz eyil ve arkozik kumta akllarn kapsar; seyrek kumta-milta arakatmanldr. akllar orta, yer yer zayf boylanm, tane destekli ya da kaba kumlu hamurla sk tutturulmutur. akl boylar genellikle 1-5 cm arasndadr, yer yer 10-15 cmye kar. Sz konusu akltalar formasyon iinde, deiik dzeylerde, boyutlar birka metreden yzlerce metreye ulaabilen, irili ufakl mercekler oluturur. Formasyon altta boz-mor-eflatun renk ardalanmal, yer yer laminal miltakumtandan oluan Bakacak yesi ve stte mor renkli kaba kumta-akltann egemen olduu Sreyyapaa yesi olmak zere iki yeye ayrtlanabilir (zgl, 2005).

2.2.1.2.1. Bakacak yesi: Kurtky Formasyonunun alt blmn oluturan birim, alt
dzeyinde mor-boz renk ardalanmal, st dzeyinde mor renkli, mor kil-mil-kum boyu krntllardan oluur. Birim, Gedik ve di. (2002) tarafndan, Sakarya ili kuzeyinde amda dolaynda tanmlanan Bakacak Formasyonunun (Yazman ve okura, 1983) elenii olarak kabul edilmi ve Bakacak Formasyonu adyla formasyon aamasnda adlandrlmtr. Birbiriyle yanal ve dey geili olan ve egemen kayatr zellikleri asndan aralarnda yakn benzerlik bulunan Kurtky ve Bakacak istiflerinin, farkl formasyon adlaryla adlandrlmas, sahada tannma, izleme ve haritalama asndan kavram karklna ve nemli glklere neden olduu gerekesiyle, zgl (2005) tarafndan istifin tmnn Kurtky Formasyonu kapsamnda tek bir formasyon ad altnda tanmlanmas ve mil-kum boyu krntllarn egemen olduu sz konusu alt blmn Bakacak yesi olarak ye aamasnda adlandrlmas nerilmitir. Kurtky Formasyonunun en alt dzeyini oluturan Bakacak yesi, Kocatngel

Formasyonunun boz renkli, laminal miltalar zerinde boz ve mor renk ardalanmal miltaince taneli kumta dzeyi ile balar; Kocatngel Formasyonundan renk ve tane boyu deiimi ile ayrt edilir. st dzeylere doru gidildike ve zellikle stteki Sreyyapaa yesine 15

yaklatka, kaba kum - aklck boyu egemen olur ve renk btnyle morlar. Dolaysyla alt ve stteki birimlerle dereceli gei gsterir. Bakacak yesinin kalnl yaklak 500 m dolayndadr.

2.2.1.2.2. Sreyyapaa yesi: Kurtky Formasyonunun st blmn oluturur. Kayatr

zellikleri yukarda belirtilmi olan, mor renkli kumtalar birimin egemen kayatrn oluturur; Sreyyapaa, Babyk yrelerinde yaygn olarak yzeyleyen aklta mercek ve arakatklarn kapsar. nalan (1981) tarafndan, istifin kumta-eyil ardalanmasndan oluan blm Sreyyapaa yesi, akltalar ise Maltepe yesi adlaryla incelenmitir. zgl (2005), istifin egemen kaya trnnn kumta olduunu, akltalarnn ise boylar katman leinden, onlarca metreye dein deien, irili ufakl mercek ya da arakatklar halinde yer aldndan, sz konusu kumta ve akltalarnn birlikte bir btn olarak Sreyyapaa yesi ad altnda incelenmesi gerektiini savunur. Sreyyapaa yesinin kalnl Yeniiftlik deresi vadisindeki yzeylemesinde 1000 metreyi aar. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Kurtky Formasyonu, alt dzeyini oluturan Bakacak yesinin milta-kumta katmanlaryla, Kocatngel Formasyonunu uyumlu olarak stler; Aydos Formasyonu tarafndan asz uyumsuzlukla stlenir. Formasyonun kalnl tam olarak bilinbmemektedir; toplam kalnlnn 1500 metreden fazla olduu dnlmektedir. Fosil kapsam ve ya. Kurtky Formasyonu iinde gnmze dein herhangi bir fosile rastlanmamtr. nceleme alannda ya fosille saptanabilen en yal birim olan Orta Ordovisiyen yata Yayalar Formasyonunun ve Alt Ordovisiyen (Arenigiyen) yata Aydos Formasyonu nun altnda yer aldndan En alt Ordovisyen olduu dnlmektedir.

2.2.2. Aydos Formasyonu

Tanm ve Ad. stanbulun zellikle Anadolu yakasndaki balca dalk alanlarn ve byk tepelerini oluturan kuvarsitler, eitli aratrclar tarafndan deiik ad ve balklar altnda incelenmitir. Paeckelman (1938) sz konusu kuvarsitleri Silriyen sonu yata Kuvarsit Serisi (Quarzit-Serie) kapsamnda Ana kuvarsit dzeyi (Hauptquarzit Horizont ) olarak tanmlam. Haas (1968) Ayazma Formasyonu (Ayazma Schichten), Baykal ve Kaya (1965) Ortokuvarsit Formasyonu, Kaya (1978) Aydos Kuvarsarenit Birimi, nalan (1981) Aydos Formasyonu adlaryla incelemitir. Aydos da, Kay da, Alemda, Dragos tepesi, amlca tepeleri, Yakack, Kurtky, Beykoz, Babyk, Paaky, Knalada, Byk Adada, merli Beldesi gney-gneybatsnda, Darlk Baraj gneyinde, Gebze kuzeybatsnda Gaziler tepesi gibi birok tepenin doruunu oluturur. 16

Kayatr

zellikleri.

Formasyon

byk

blmyle

kuvarsitlerden

oluur;

kimi

yzeylemelerinde st kuvars akllarn youn olarak kapsayan, silis imentolu aklta dzeyi ile balar. eitli kesimlerinde deien oranda arakatklar halinde killi milli eyilleri kapsar. Kuvarsit; kirli beyaz, pembemsi, ak bej, mor, ayrm kzl-kahverengi, ak kahverengi, orta-kaln-ok kaln katmanl. Alt dzeylerde genellikle morumsu renkli, apraz laminal kaba kum ve aklldr; st dzeylerde genellikle tane boyu klr, pembemsi bej kompakt kuvarsitler egemen olur. Kuvarsitler genellikle % 90n zerinde kuvars kapsar, kuvarsarenit tr egemendir. Taneler iyi boylanm, yuvarlanm, tane destekli ve silis imentoludur. Kaba kumlu dzeylerde katmanlanmaya kout gelimi mor ve bej renk ardalanmas, derecelenme ve kout ve apraz laminalanma belirgindir. nceleme alanndaki kimi yzeylemelerinde, kuvarsit katmanlarnn arasnda, kalnl 5-10 cm.yi bulan, kzlms, sarms bej, gri, mavimsi renk karmndan oluan alacal renkli killi ve milli eyil, killi kumta (kuvarsvake) arakatklar grlr. Genellikle yksek eimli da ve tepeleri oluturan kuvarsitler, genellikle sk eklem ve atlakl olduklarndan, kolay paralanp yama aa tanmakta, dolaysyla eimin krld alanlarda, kalnl 20-30 metreyi aabilen krmz kil-mil hamurlu kaln moloz ynlar oluturmaktadr. zellikle Aydos da, Kayda, amlca ve Yakack tepelerinin eteklerinde bu tr moloz rtleri yaygndr. Aydos Formasyonunun alt dzeylerinde Babyk aklta yesi ve Knalada yesi adlaryla iki ye ayrdedilmitir.

2.2.2.1. Babyk aklta yesi: Aydos Formasyonu ou yzeylemelerinde, en alt

dzeyinde deien kalnlkta aklta birimini kapsar. Youn olarak st kuvars akll ve silis imentolu oluuyla belirgin olan bu aklta dzeyi, ou aratrcnn dikkatini ekmi ve deiik adlar altnda incelenmitir. Altnl (1951) Kuvars Konglomeras adyla inceledii bu akltalarnn hem arkozlarn iinde kamalandn hem de steki kuvarsit birimi (Aydos Kuvarsiti) ile dereceli gei gsterdiini belirtir. Kaya (1978), Ayazma astbirimi ve nalan (1981) Babyk yesi adlaryla tanmladklar szkonusu kuvars akll akltalarnn arkozlarla geili olduunu belirtir ve Kurtky Formasyonuna bal bir astbirim ya da ye olduunu savunurlar. zgl, (2005)e gre, kuvars akll aklta dzeyi, Aydos Formasyonunun taban dzeyini oluturur ve kuvarsitlerle yanal ve dey geilidir.

2.2.2.2. Knalada yesi: Aydos Formasyonunun Knaladann Kayaburnu evresinde

yzeyleyen alt kesimi nalan (1982) tarafndan Knalada yesi adyla incelenmitir. Ad geen aratrcya gre 178 m. kalnlkta olan istifin, alt 100 metresi mor renkli 17

kumtalarndan, st kesimi ise ince-orta tabakal ve apraz katmanlanmal mor kumtaamurta ardalanmasndan oluur. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Aydos Formasyonu, Kurtky Formasyonunun kum, akl boyu krntl kayalarn asz uyumsuzlukla stler (zgl, 2005); Gzda Formasyonu tarafndan uyumlu olarak stlenir. Kurtky Formasyonu ile Gzda Formasyonu arsnada klavuz bir birim zellii tayan Aydos Formasyonu, yanal ve dey ynde ska kalnlk ve fasiyes deiiklii gsterir. rnein kalnln en ok olduu yzeyelmelerde birinin yer ald ve st dokanann grlmedii Aydos danda, yaklak 200 m, Dudullunun bat ve kuzeyindeki srtlarda ise 30-40 m dolaylarnda kalnlk gsterir. Fosil kapsam ve ya .Formasyon iinde fosil bulunamamtr. Ancak, st kesimleri Orta Ordovisiyen yata olan Yayalar Formasyununun alt dzeyleriyle yanal ve dey geilidir. Dier yandan, Safranbolu yresinde Karadere ay vadisinde Aydos Formasyonunun devam varsaylan kuvarsit istifinin stnde yer alan kuvarsit arakatkl siyah renkli eyillede Dean ve di. (2000) tarafndan Arenigiyeni temsil eden graptolit trleri tanmlanmtr. Dolaysyla, Aydos Formasyonunun Arenigiyen yata olduu anlalmaktadr.

2.2.3. Yayalar Formasyonu

Tanm ve ad. Balca mikal, feldspatl kumtalarndan oluan bu formasyon, eitli aratrclar tarafndan deiik adlarla tanmlanmtr. Paeckelman (1938) tarafndan,

Halysites-Grauwacken Horizont adyla incelenen birim, ilk kez Haas (1968) tarafndan Yayalar Formasyonu (Yayalar-Schichten) adyla incelenmi ve kendi iinde Umurdere yesi, eyhli yesi ve Kayal dere (Kanl dere) yesi olmak zere alt birime ayrtlamtr. Daha sonralar, Kaya (1978) istifi Bykdere eyil Birimi, Gzda Litarenit Birimi ve eyhli Subarkoz Birimi olmak zere birim ad altnda incelemi. nalan (1981) ise, istifi Gzda Formasyonu ve Aydnl Formasyonu olmak zere iki formasyona ayrtlamtr. zgl (2005), biribirleriyle yanal ve dey giriklik gsteren ve daha ok egemen tane boyu, tane tr, hamur ve imento oranlar asndan birbirlerinden ayrtlanabilen, szkonusu birimlerin tmnn tek bir formasyon kapsamnda incelenmesi gerektiini savunur ve istif iin ilk kez Haas (1968) tarafndan verilenYayalar Formasyonu adnn kullanlmasn nerir. Deirmen deresinin Yayalar mahallesinin KDsundan geen ve Haas (1968)da Knal (ya da Kayal) dere olarak deinilen vadinin yukar kesimi, Haas (1968) tarafndan formasyonun tip yeri olarak nerilmitir. Pendik kuzeyinde Gzda tepesi ve gney yamacnda, stanbul-ile 18

karayolunun ekmeky batsndan geen kesiminde, Gmsuyu (Beykoz)-Zerzevat mahallesi arasnda, Soanlk kuzeyinden geen Tavan deresi dolaynda ve ile gneyinde Darlk barajnn bat kylarnda ve Boazn bat yakasnda Bykdere yresinde yer alan Kocata tepesinin gney yamacnda, geni alanlar kaplar. Kayatr zellikleri. Yayalar Formasyonu balca mika pullu, ince-kaba kum boyu taneli krntl kayalardan oluur. Formasyon zgl (2005) tarafndan Gzda yesi, Umurdere yesi ve eyhli yesi olmak zere 3 yeye ayrdedilmitir.

2.2.3.1. Gzda yesi: Balca bol mika pullu kumtandan oluan birirm, Yayalar
Formasyonunun byk blmn oluturur. Kaya (1978)nn Gzda Litarenit Birimini, nalan (1981)n Gzda Formasyonunu ve Haas (1968)n Kayaldere yesini ksmen karlar. Yeil, grimsi mavi, ayrm ak kahverengi, boz, orta-yer yer ince katmanl ve kout laminaldr. Balca ince-orta kum boyu, yar yuvarlanm, orta-iyi boylanm kuvars, akmakta, feldspat taneli ve bol mika pulludur; genellikle killi hamur kapsar; kimi dzeylerinde silis imentoludur. Taze iken sert ve dayanml, ayrm yumuaktr; zellikle fay, eklem vb yapsal sreksizlikler boyunca gelien ayrma zonlarnda, rnein Byk ve Kk amlca tepelerini evreleyen bindirme zonlar boyunca, mika ve feldspat kapsam ileri derecede ayrma gsterir ve kaya ince kuvars gereli sarms, boz, kzlms ak mavimsi klrengi kile dnr.

2.2.3.2.Umurdere yesi: Gzda yesinin stnde yeralan kzlms bordo ve yeilimsi

renkli, eyil dzeyi Haas (1968) tarafndan Umurdere birimi adyla incelenmitir. stifin adn ald Umur deresi, birimin eksik ve yeterince temiz olmayan kk bir yzeylemesini kapsar ve Tuzla Piyade okuluna ait askeri yasak alan iinde kaldndan incelemeye ak deildir. Buna karlk Mollafenari-Cumaky yolunun Cumaky giriine yakn ksmnda temiz yzeylemeleri bulunur. Yumrukaya deresinin Gebze Plastik Sanayi alanndan geen kesimi, stanbul-zmit eski karayolunun Mollafenari kyne batdan giriinde, yolun kuzey kenarndaki byk yarmada ve Pelitli kynn kuzeyinde yzeylemeleri yer alr. stifin, engelkyde Aznavur (akal) deresindeki Umuerdere yesine karlk gelen amozitli eyilleri, makrofosil kapsamyla birlikte Sayar (1969) tarafndan incelenmitir. Umurdere yesi, mor ve koyu yeilimsi renkli eyil kapsamasyla, Gzda yesinin boz ayrma renkli krntllarndan sahada kolayca ayrtlanabilmektedir. Umurdere yesinin bordo renkli eyilleri iinde, salm halde seyrek kireta yumrular ve ince demirli (amozit) oolitli ara dzeyler yer alr. stif st dzeylerinde yer yer bol brakyopod kapsar. eyhli yesi ile yanal ve dey gei gsteren birimin kalnl birka m ile 40-50 m arasnda deiir; ortalama 30 m dolayndadr.. 19

2.2.3.3. eyhli yesi: Yayalar Formasyonunun st dzeyinde yer yer byk mercekler
halinde yer alan kuvarsit grnml, feldspatl kuvars kumtalar (feldspatl kuvarsvake, litikarenit), Haas (1968) tarafndan, Pendikin kuzeyinde birimin incelendii eyhli kynden esinlenerek, eyhli yesi adyla adlandrlmtr. Kaya (1978)nn eyhli Subarkoz Birimi, nalan (1981)n Aydnl Formasyonuna karlk gelir. zgl (2005), formasyonun en st dzeyinde Gzda yesinin mikal kumtalaryla yanal ve dey giriklik gsteren ve mercekler oluturan birime, ayr bir formasyon ad verilmesinin adlama kurallar asndan sakncal olaca gerekesiyle birim iin, adlamada ncelik kural da gzetilerek, eyhli yesi adnn kulanlmasn nerir. Pembemsi bej, kirli beyaz, orta- kaln katmanl, yer yer kuvars aklckl, silis imentolu balca orta-kaba kum boyu kuvars ve daha az oranda feldspat ve mika kapsar. Genellikle ayrm olan feldspat tanelerinin kayaca kazandrd beyazms noktackl grnm ve kaba kum boyu kuvars taneli oluuyla Aydosun kuvarsitlerinden plak gzle kolayca ayrtlanabilen birim, stratigrafi konumuyla da ayrcalk gsterir; Aydos kuvarsitleri Yayalar Formasyonunun tabannda bulunmasna karlk, eyhli yesi, formasyonun st kesimlerinde yer alr. eyhli yesinin kalnl yanal ynde abuk deiim gsterir, birim ou kez kamalanarak Gzda yesinin mikal kumta ve eyillerine geer. ye, kaln yzeylemelerinden birini kapsayan Soanlk semti kuzeyindeki Tavan deresinde, 200 m dolayndaki kalnlk gsterir. eyhli yesi ile Umurdere yesinin birbirleriyle ilikisi inceleme alannda dorudan gzlenememitir. Her iki birim de formasyonun st dzeyinde yer alr ve ayr ayr yzeylemelerde Pelitli Formasyonu tarafndan stlenirler. Olduka s deniz koullarn yanstan bu iki yenin e zamanl olarak keldikleri anlalmaktadr. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Yayalar Formasyonu, Aydos Formasyonunu uyumlu olarak stler. Pelitli Formasyonunun Mollafenari yesi tarafndan tarafndan uyumlu olarak stlenir. Formasyonun yaklak 500 m kalnlkta olduu dnlmektedir. Fosil kapsam ve ya. Yayalar Formasyonu, deiik yzeylemelerinde deiik aratrclar tarafndan saptanan makrofosil belgilemelerine gre, Erken Silriyen Erken Devoniyen araln temsil eder (Haas,1968; Sayar,1984; nalan,1981).

2.2.4. Pelitli Formasyonu

Tanm ve ad. Byk blm kiretandan oluan formasyon deiik dzeylerinde ince kil arakatkldr; st kesiminde yumrulu kireta dzeyini kapsar. Penck (1919) Kalkerli Pendik Fasiyesi (kalkige Pendikfazies), Paeckelmann (1938) Kartal-Pendik yresindeki

yzeylemelerini Kartal-Pendik Halysitesli kiretalar adlaryla incelemitir. Haas (1968) istifin tabandan balayarak byk blmn kapsayan kesimini Akviran Serisi adyla 20

tanmlam ve bu seriyi Tavantepe, Balarba Cumaky, akll Dere, Pelitli ve Kirehane birimlerine ayrtlamtr; istifin en st dzeyini oluturan yumrulu kireta dzeyini ise Marmara Serisine ait Soanl birimi olarak adlamtr. Kaya (1973) Sedef Gurubu adyla inceledii istifin alt blmn Dolayoba Kireta, st blmn ise stinye Formasyonu (Kaya 1978) olarak iki formasyona ayrtlamtr. nalan (1981) ise istifi Dolayoba, Sedefadas, stinye ve Kaynarca formasyonlar olmak zere 4 formasyona ayrarak incelemitir. Gedik ve di. (2004) Kaya (1973)nn kulland adlamay, yalnzca gurup adn Yumrukaya Gurubu eklinde deitirerek kullanmtr. zgl (2005) tarafndan, byk blm elf tipi karbonatlardan oluan ve kelme sreklilii gsteren istifin, birden ok formasyona ayrtlanmasnn, gerek haritalama gerekse yanal ynde izlenebilme asndan glk ve karklklara neden olaca gerekesiyle, bu istifin tmnn tek bir formasyon adyla adlandrlmas yelenmi. Bu dnce ile, istifin byk bir blmnn incelemeye elverili yzeylemelerini kapsayan Gebze ilesine bal Pelitli kynn ad, daha nceleri bu adn Haas (1968) tarafndan, sz konusu kireta istifinin bir blm iin (Pelitli schichten) kullanlm olduu da gznnde bulundurularak, formasyon ad olarak kullanlmtr. stanbulun dousunda, Gebze ilesinin dousunda yer alan Beylik dann gneyinden geen Bykeme (akal) deresi vadisi ve ilenin kuzeyinden geen Yumrukaya deresi vadisi, Pelitli ky dolay, Beykoz, ubuklu ve stinye dolaylar, Dolayobann DGDsundan geen Knal dere vadisi, Kartal taoca, rnek mahallesinin dou kesimi formasyonun geni yzeylemelerini kapsar. Kayatr zellikleri. Pelitli Formasyonu byk blmyle elf tipi neritik karbonatlardan oluur. Alttan ste doru kireli eyil-kumta-killi kireta-kireta ard (Mollafenari yesi), bol makrofosilli resifal kireta (Dolayoba Kireta yesi), orta-ince katmanl, yer yer laminal mikritik kireta (Sedefadas Kireta yesi) ve en stte ince eyil arakatkl yumrulu kireta (Soanlk Kireta yesi) birimlerini kapsar

2.2.4.1. Mollafenari yesi: Pelitli Formasyonunun en alt dzeyini oluturan bol

makrofosilli kireta-killi, kumlu kireta-eyil ardndan oluur. Haas (1968) tarafndan Gebze dolaynda tanmlanan Tavan Tepe (Tavan-Tepe-Schichten) ve Balarba (Balarba-Schichten) adlaryla incelenmi istifleri kapsar. stanbul-zmit eski karayolunun Mollafenari ky giriinde, yolun kuzey kenarndaki byk yarmada gzel kesiti bulunan istif, zgl (2005) tarafndan bu kyn adyla adlandrlmtr. Mollafenari yesi Yayalar Formasyonunun ince gereli krntllaryla Pelitli Formsyonunun karbonat istifi arasnda gei dzeyini oluturur. Mollafenari giriindeki yarmada ak olarak 21

izlenebildii gibi, birim ince (5-10 cm) katmanl kireta arakatkl boz, sarms kahverengi kireli eyillerle balar, ste doru ince-orta katmanl, kavkl, ince kumlu-killi kireta arakatks giderek artan kireli eyil-kumlu, killi kireta ardk dzeyine geer. Birim Mollafenarideki kesitinde yaklak 70 m. kalnlktadr.

2.2.4.2. Dolayoba Kireta yesi: Mollafenari yesinin zerinde yer alan Dolayoba
Kireta yesi, Pelitli Formasyonunun ayrtman klavuz dzeylerinden birini oluturur. Akl koyulu pembemsi-morumsu renkli bol mercan ve makrofosilli resifal kiretalarn kapsayyla belirgin olan bu karbonat istifi, Paeckelmann (1938) Halysitesli Kireta ve Baykal (1943) Mercanl kalker adlaryla incelemilerdir. Haas (1968)n Dolayoba dolaynda Akviran Serisi kapsamnda inceledii Cumaky ve akll dere birimlerine karlk gelir. Kaya (1978) sz konusu resifal kiretalarn, Yayalar Formasyonunun st dzeyini oluturan amozitli eyilleri ve Mollafenari yesini de kapsayacak ekilde, Dolayoba Kireta, nalan (1982) ise ayn istifi Dolayoba Kireta adyla formasyon aamasnda incelemiler. zgl (2005) tarafndan, Pelitli Formasyonunu oluturan platform tipi kaln karbonat istifinin alt dzeylerinde resif mercekleri halinde yer alan szkonusu kireta biriminin, Pelitli Formasyonunun bir yesi olarak tanmlanmasnn daha uygun olaca gerekesiyle, birimin Dolayoba corafya ad korunarak Dolayoba Kireta yesi adyla ye aamasnda adlandrlmas nerilmitir. Bol mercan, krinoid ve brakyopodlu, akl koyulu pembe, yer yer morumsu renkli resifal biyoklastik kireta yenin egemen kayatrn oluturur. Yer yer ince katmanl, kzl kahverengi kumlu killi eyl arakatkldr. ye, st kesiminde klrengi ve yer yer dzgn katmanl oluuyla alttaki pembe kiretalarndan ayrlan, kavk krntl ve mercanl, ince eyil arakatkl kireta dzeyini kapsar. Pelitli ve Mollafenari kylerinin gneyinde, Gzda tepesinin GD eteklerinde incelemeye elverili yzeylemeleri bulunur.

2.2.4.3. Sedefadas Kireta yesi: Dolayoba Kireta yesinin resifal kireta

katmanlarnn zerine, kara-koyu klrengi, ince-orta katmanl, yer yer laminal, kiretalaryla temsil edilen kaln karbonat istifi Sedef Adas Kireta yesini oluturur. Kaya (1973)nn stinye Formasyonuna karlk gelir. Haas (1968)n Pelitli ve Kirehane formasyonlarn kapsar. nalan (1982), istifi nceleri Sedefadas formasyonu ve stinye Formasyonu olmak zere iki formasyona ayrm, daha sonraki yaynnda (nalan,1988) ise Sedefadas

Formasyonunu ye derecesine indirgeyerek, istifin tmn stinye Formasyonu adyla incelemitir. Kaya (1973) stinye adn, stinye vadisinin kuzey yakasndaki kireta ocanda aa kan yzeylemesinden esinlenerek kullanmtr. zgl (2005)e gre szkonusu ocakta, Pelitli Formasyonunun, eyil arakatkl yumrulu kiretan kapsayan ve Soanlk Kireta 22

yesine karlk gelen yalnzca st dzeyleri aa kar; buna karlk Sedefadas kylar boyunca, istifin deiik fasiyeslerini ieren byk blmnn incelemeye elverili temiz yzeylemeleri yer alr; dolaysyla Sedefadas adnn corafya ad olarak kullanlmasn nermitir. Dolayoba Kireta yesinin bloklu grnl resifal kiretalar zerinde gerek kara-koyu klrengi ve gerekse dzgn katmanlanmal grnyle sahada kolayca ayrtedilebilen Sedefadas Kireta yesi, en alt dzeyinden balamak zere istifin eitli kesimlerinde laminal kireta ara dzeylerini kapsar. zellikle alt kesimlerinde iyi gelimi olan laminal kiretalar, yksek organik kapsamndan dolay koyu klrenli, ince katmanl, milimetrik kalnlkta ince laminal ve eyil ara katkl oluuyla belirgindir. stif genellikle, Dolayoba Kireta yesinin hemen zerinde, iyi gelimi ince laminal yaklak 8-10 m kalnlkta kireta dzeyile balar; daha stte, Pelitli kynn gneyindeki yzeylemelerinde gzel grld gibi, laminal kireta dzeyleri ile kara-koyu klrengi, orta katmanl mikritik kireta dzeyleri deien oranda ardalanma gsterir. Sedef Adas Kireta yesi, Soanlk Kireta yesi tarafndan uyumlu olarak stlenir. Birim kalnl 200 metrenin zerindedir.

2.2.4.4. Soanlk Kireta yesi: Pelitli Kiretann en st blmn oluturan yumrulu

kireta dzeyi, Paeckelmann (1938) tarafndan Yakack yumrulu kiretalar (Haas,1968 den), Haas (1968) tarafndan Soanl Formasyonu (Soanl Schichten) ve nalan (1982) tarafndan nce Kaynarca Formasyonu, daha sonra Kaynarca yesi (nalan,1978) adlaryla incelenmitir. Bu incelemede, istifi ayrntl olarak incelemi olan Haas (1968)n adlamas, adlamada ncelik kural da gzetilerek, benimsenmitir. Ancak Soanl ad, topografya haritalarnda Soanlk olarak getiinden, birimin corafya ad Soanlk olarak deitirilmi ve ye aamasnda olmak zere birim Soanlk Kireta yesi adyla incelenmitir (zgl, 2005). stanbul Boaznn Anadolu yakasnda ubuklu yerleim alan dolayndaki eski ta ocaklarnda temiz yzeylemeleri yeralr. Yumrulu grnl, ince-orta katmanl ince eyil arakatkl kireta-killi kireta egemendir. Yer yer, 5-10 cm. apnda kireta yumrulu ara dzeyleri kapsar. Kireta, genellikle bol makrofosil (krinoid, brakyopod, bryozoa vb) krntl biyoklastik mikrit trndendir. Soanlk Kireta yesi, Gebzenin batsnda yer alan Yenieme deresi vadisindeki yzeylemesinde, yaklak 50 m dolaynda kalnlk gsterir. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Pelitli Formasyonu, en alt birimini oluturan Mollafenari yesi araclyla Yayalar Formasyonunu uyumlu olarak stler; Kartal Formasyonunun mika pullu eyilleri tarafnda uyumlu stlenir. Formasyonun kalnl, s ve deiken kelme koullarna bal olarak, yerden yere deiir; toplam kalnl 500 m dolayndadr. 23

Fosil kapsam ve ya Pelitli Formasyonu, eitli dzeylerinde mercan, brakyopod, krinoid, stromatoporoid vb makrofosil kapsar. Formasyonun en alt birimini oluturan Mollafenari yesi, brakyopod ve iri krinoid, Dolayoba Kireta yesi, youn olarak Halysites sp., Helioites sp., Favosites sp. Gibi tablal mercan, Sedef Adas Kireta yesi mercan, krinoid, stromatoporoid ve brakyopod kapsar. Soanlk Kireta yesinde brakyopod, gastropod, ortoceras, krinoid gibi makrofosillerin yannda alttan balayarak ilk 10 metrelik dzeyinde zengin konodont faunas saptanmtr (Haas, 1968). Fosil bulgularna gre, Pelitli Formasyonu, Erken SilriyenErken Devoniyen araln temsil etmektedir (Paeckelmann,1938; Haas,1968; Abdsselmolu, 1977).

2.2.5. Kartal Formasyonu

Tanm ve ad. Kartal Formasyonu byk blmyle, mikal eyillerden oluur; belirli kesimlerinde, zellikle st dzeylerinde kireta arakatkldr. stanbulun Anadolu yakasnda geni alanlar kaplayan ve bol brakyopod, trilobit vb makrofosil kapsamyla sahada kolay tannabilen birimi, Penck (1919) Bosporianiche Fazies, Paeckelmann (1938) Pendik

Schichten, Altnl (1951) Orta Pendik Tabakalar = Kanlca Horizonu ve st Pendik Tabakalar gibi deiik ad ve balklar altnda incelemilerdir. lk kez kaya-stratigrafi temeline dayal inceleme, Haas (1968) tarafndan yaplm ve sz konusu istif Marmara Serisi iinde Kartal Formasyonu, Kurtdomu Formasyonu ve Dede Formasyonu olmak zere birime ayrtlanmtr. Kaya (1973) Pendik Gurubu adyla adlandrd istifi, Kartal Formasyonu, Kozyata Formasyonu ve erenky eyili olmak zere 3 formasyona ayrtlamtr. nalan (1981 ve 1982), Kaya (1973)nn formasyon adlarn olduu gibi kullanm; ancak, daha sonraki almasnda Kartal Formasyonu adn, tm istifi kapsayacak ekilde kapsamn genileterek korumu ve Kozyata ve erenky birimlerini Kartal Formasyonu iinde yeler olarak incelemitir (nalan, 1988). Yakack yerleim alannn gney kesiminde formasyonun tekdze eyilleri yaygn olarak aa kar. Korucu kynn dousunda, Kavack yerleim alan-Elmal barajnn bats-Gksu deresi vadisi arasnda kalan alanda yaygn olarak yzeylenir. Bostanc dolayndan geen demiryolu yarmalarnda ve temel kazlarnda yaplan gzlemlere gre ErenkySahraycedit Gztepe arasnda Kartal Formasyonunun tekdze eyilleri ve KozyataCaddebostan-

Feneryolu arasnda ise karbonatlarn youn olduu Kozyata yesi yaygndr. Kartal Formasyonu byk blmyle kil-mil-ince kum boyu krntl kayalardan oluur. Taze iken kara-koyu klrengi, ayrm boz-ak kahverengi, ince-orta katmanl, yarlgan, bol mikal eyiller formasyonun egemen kaya trn oluturur. Seyrek olarak, 5-10 cm arasnda deien kalnlkta ince gereli kumta ve makrofosil krntl kireta ara dzeylerini kapsar. 24

2.2.5.1. Kozyata yesi: Kartal Formasyonu, st kesimlerinde Kozyata Formasyonu

(Kaya, 1973; nalan 1982) ya da Kozyata yesi (nalan,1988) adlaryla bilinen kireta arakatkl dzeyi kapsar. Haas (1968)n Kurtdomu ky dolaynda Kurtdomu Tabakalar (Kurtdomu-schichten) adyla inceledii krinoidli kireta arakatkl kireli eyil dzeyine karlk gelir. Koyu klrengi, orta-kaln katmanl, makrofosil krntl kireta, killi kireta Kozyata yesinin egemen kayatrn oluturur; deien oranda kireli kiltakilli kiretaeyil arakatkldr. ye ou yzeylemesinin st dzeylerinde ince orta katmanl, kil arakatkl yumrulu grnl kireta katmanlarn kapsar. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Kartal Formsyonu Pelitli Kiretann Soanlk Kireta yesini uyumlu ve geili olarak stler ve Denizli Ky Formasyonu tarafndan uyumlu stlenir. Formasyonun Korucu kynn kuzeyindeki yzeylemesinde, harita zerinden hesaplanan kalnl 600 metreyi bulur. Fosil kapsam ve ya. Kartal Formasyonu, bata brakyopod olmak zere krinoid, mercan, trilobit, bryozoa, gastropod vb ok eitli ve zengin makrofosil kapsar; bu zellii ile, sahada dier krntl kaya istiflerinden, rnein Yayalar ve Trakya Formasyonlarndan, kolayca ayrtedilebilir. Zengin fosil kapsamna dayanlarak, formasyonun Erken Devoniyen (Emsiyen) ve Erken Devoniyen-Orta Devoniyen geiini temsil ettii bilinmektedir (Paeckelmann,1938; nalan,1981; Babin,1973; Carls,1973; Gandl,1973; Kullmann,1973)

2.2.6. Denizli Ky Formasyonu

Tanm ve ad. Balca, ince eyil arakatkl kireta, killi kireta, lidit ve yumrulu kiretandan oluur. Haas (1968)n Tuzla Serisine karlk gelir. Kaya (1973), birimi Bykada Formasyonu ad altnda incelemitir. nalan (1981) Bykada Formasyonu adn Tuzla Formasyonu olarak deitirmesine karn, Kaya (1973)nn tanmlad yelerden ilk n, adlarn deitirmeden korumutur. Haas (1968)n Tuzla Serisi Gebze ve Denizli formasyonlarn (Gebze schichten, Denizli schichten) kapsar. Gebze Formasyonu adyla tanmlam olduu ince kumlu, killi, krntl dzeyin, alttaki Kartal Formasyonunun krntllarndan plak gzle ayrtedilmesi olduka g olduundan, Kartal Formasyonu kapsamnda incelenmesi daha uygun grlmtr. Tuzla yresinde istifin st kesimleri yzeylenmemitir. Buna karlk Denizli ky dolay, istifin btnnn yzeyledii pek az yerden biri olan Denizli kynn adnn, zgl (2005)

tarafndan istifin btnn ierecek ekilde formasyon ad olarak kullanlmas nerilmitir. Denizli ky dolaynda ve ilenin gneyinde yer alan Korucu kynn gneyinde Darlk 25

barajnn sa yakasnda istifin incelemeye elverili yzeylemeleri yer alr. Rumelihisar dolaylarnda, Beylerbeyi-skdar arasnda ve Bykadann gney kesimlerinde formasyonun eitli dzeyleri yzeylenmektedir. Balca eyil arakatkl kireta, killi kireta, lidit ve yumrulu kiretandan oluan formasyon, alttan ste doru Tuzla yesi, Yrkali yesi, Ayineburnu yesi ve Baltaliman yesi olmak zere 4 yeden oluur.

2.2.6.1. Tuzla yesi: Balca, mikrit-kavk krntl biyomikrit tr kireta-killi

kiretandan oluur; deien oranda genellikle 5-10 santimetreyi gemeyen kalnlkta killi eyil arakatkldr; Kaya (1973)nn Tuzla yesini ksmen karlar. Kaya (1973) Tuzla yesi adyla inceledii birimin bavurma kesitinin Bostancda bulunduunu belirtir; ancak, bu incelemede Bostanc dolaynda birimi temsil edecek bir yzeyleme bulunamamtr. Dolaysyla, zgl (2005) tarafndan, birimin Tuzla ilesinin ky kesiminde ve zellikle Deniz Harp Okulu sahasnn kylar boyunca temiz yzeylemelerin bulunduu gerekesiyle, Tuzla yesi adyla incelenmesi nerilmitir. Formasyonun Tuzla dolay dnda, Darlk barajnn sa yakasnda ve Bykadann gneybat kysnda incelemeye elverili yzeylemeleri bulunur. Korucu ky gneyinde Darlk barajnn sa yakasndaki yzeylemesinde, Tuzla yesi Kartal Formasyonunun bol makrofosilli eyilleri zerinde, eyil arakatkl killi kireta dzeyi ile balar. Daha stte siyahms koyu klrengi, ince-orta katmanl, dzgn katmanlanmal, ince eyil arakatkl, seyrek fosil krntl, yumrulu grnl mikritik kireta dzeyi yer alr. ye en st kesiminde 5-10cm kalnlkta arakatman ya da seyrek yumrular halinde siyah lidit ara katkldr. yenin toplam kalnl 30-40m ile yaklak 100m arasnda deiir.

2.2.6.2. Yrkali yesi: Balca, ince eyil arakatkl liditlerden oluan birimin ad, Kaya
(1973) tarafndan Bykadada yzeylemesinin incelendii Yrkali mevkisinden alnmtur. Liditler kara-koyu klrengi, ayrm ak klrengi-boz, ince katmanl ve laminal ve eyil arakatkldr; ste doru kil oran artarak lidit arakatkl pembemsi, boz renkli, lamimal eyillere geilir. Tuzla yesinin lidit arakatkl mikritik kireta katmanlarn uyumlu olarak stler Bykada ve Tuzla yarmadasnn ky kesimlerinde 20-30 metre kalnlkta yzeylemeler verir.

2.2.6.3. Ayineburnu yesi: Denizli Ky Formasyonunun st dzeyinde yer alan yumrulu

kireta-killi kireta birimi Kaya (1973) tarafndan, yzeylemelerinden birinin bulunduu Bykadann Ayineburnu mevkisinin adyla adlandrlmtr. Makro kavkl mikrit-biyomikrit trnn egemen olduu yumrulu kireta, istifin alt kesiminde ak klrengi, boz, st kesimde ise pembemsi-krmzms renkli ve kil arakatkldr. Kireta yumrular genellikle kk, 1-5 cm apnda, uzun eksenleri katmanlanmaya kout 26

dizilmi, birbiriyle balantsz, dzensiz kresel ya da elipsoid eklindedir. Bykadann GB kysnda, Beylerbeyi, Acbadem dolaynda, Korukyn gneyinde darlk barajnn sa yakasnda ve Arnavutky-Rumelihisar arasnda yzeylemeleri yer alr. Ayineburnu yesi Baltaliman yesinin liditleri tarafndan uyumlu stlenir, yaklak 40 m dolaynda kalnlktadr.

2.2.6.4. Baltaliman yesi: Balca silisli eyil arakatkl siyah liditlerden oluur. stif
nceleri lidit yada rt gibi sadece kayatr balklar altnda (Penk, 1919; Paeckelmann, 1938; Abdsselamolu, 1963) incelenmi olan birim iin, Kaya (1971) tarafndan Baltalimanndaki yzeylemesinden esinlenerek, Baltaliman Formasyonu ad kullanlmtr. Liditler, Denizli Formasyonunun deiik dzeylerinde ince arakatman ve deien kalnlkta ara dzeyler halinde yer alr. Kaya (1973), blgedeki deiik stratigrafik konumda bulunan liditli dzeyleri, biri Denizli Formasyonuna ait Yrkali yesi, dieri ise Baltaliman Formasyonu olmak zere iki farkl formasyon kapsamnda incelemitir. zgl (2005), benzer kayatr zellikleri gsteren ve farkl stratigrafik konumda bulunmalarna karn ayn havzann rnleri olan sz konusu liditlerin, plak gzle biribirinden ayrt edilmesinin ok g olduunu, byle bir yapay ayrmn formasyon adlamasndan beklenen yarar salayamad gibi, zellikle alt st ilikilerin grlemedii yzeylemelerde, haritalama ve denetirme asndan karklklara neden olduunu gereke gstererek, Baltaliman liditlerinin de corafya ad korunarak, Denizli Ky Formasyonu kapsamnda Yrkali yesi gibi, bir ye aamasnda incelenmesini nerir. Byk blmyle liditlerden oluan Baltaliman yesi; st dzeylere doru oran ykselen eyl-silisli eyil arakatkldr. Liditler kara-koyu klrengi, ayrm ak klrengi, boz, ak kahverengi, ince katmanl, yer yer laminaldr. nce kesitinde mikrokristalli kuvars, radyolarya, ve snger sipikl kapsar. Lidit katmanlar iinde, boyutlar genellikle 1-5cm arasnda deien kresel ekilli, kara-koyu klrengi silis yumrular yer yer youn olarak yer alr. Silis yumrularnn fosfatca zengin olduklar ilk kez Abdsselamolu (1963) tarafndan fark edilmitir. Liditler, birka mm ile birka cm arasnda deien kalnlk ve sklkta eyil-silisli eyil ara katkldr. Baltaliman yesi, altndaki Ayineburnu yesi ve stndeki Trakya Formasyonunun eyilleri ile geilidir; yaklak 30m. dolaynda kalnlk gsterir. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Denizli Ky Formasyonu, Kartal Formasyonunu uyumlu olarak stler; Trakya Formasyonu tarafndan uyumlu stlenir. Formasyonun kalnl 170m dolayndadr. Fosil kapsam ve ya. Denizli Ky Formasyonu krinoid, brakyopod, trilobit vb makrofosil ve belirli dzeylerinde konodont Lidit dzeylerinde ise ya belirlemesine elverili bolca 27

radyolarya kapsar. eitli aratrclar tarafnan incelenen makro ve mikro fosil kapsamna gre, Tuzla yesine karlk gelen alt dzeyleri Erken Eyfeliyen (Emsiyen-Eyfeliyen gei zonu)-Frasniyen, Yrkali yesine karlk gelen liditli dzeyi Frasniyen ve stteki yumrulu kireta dzeyini kapsayan Ayineburnu yesi st Devoniyen (Fameniyen)-Alt Karbonifer (Orta Turneziyen) ve Baltaliman yesinin liditleri Alt Karbonifer yatadr (Haas, 1968; Gandel, 1973; Kullmann, 1973; apknolu 1997); dolaysyla formasyon Orta Devoniyen (Eyfeliyen)-Erken Karbonifer (Orta Turneziyen) araln temsil eder.

2.2.7. Trakya Formasyonu

Tanm ve ad. Balca kumta, milta, eyil, yer yer aklta trnden krntl kayalarn deien oranda ardalanmasndan oluur. Alt kesimlerinde, deien kalnlkta kireta arakatk ve merceklerini kapsar. stanbulun Avrupa yakasnda geni alanlar kaplamas nedeniyle 1900l yllarn balarndan beri deiik aratrclar tarafndan Trakya Serisi (Thrazische Serie) adyla incelenmitir (Penck,1919; Paeckelman, 1925, 1938). Yalnlar (1951, 1954) ve Baykal ve Kaya (1963) ilk kez fauna ve flora kapsamna dayanarak istifin alt dzeylerinin Viziyen yata olduunu belirtir. Haas (1968), Gebze yresini konu alan almasnda, istifi Alt Karbonifer yata Ober Thrazische Serie olarak inceler. Kaya (1971) krntl istifin yaklak 2000 m kalnlkta varsayd blmn Acbadem, Kkky ve amurluhan yelerini kapsayan Trakya Formasyonu olarak adlandrr. Trakya Formasyonu, byk blmyle kumta, milta, eyil ardalanmasndan oluur. Yer yer aklta ve alt kesimlerinde, deien kalnlkta kireta arakatk ve merceklerini kapsar. Trakya Formasyonunu nceki incelemelerin altnda, 1) Acbadem yesi, 2) Cebeciky Kireta yesi, 3) Kartaltepe yesi ve 4) Kkky yesi olmak zere drt yeye ayrtlanabilir (zgl, 2005).

2.2.7.1. Acbadem yesi: Trakya Formsayonunun en alt birimini oluturan ye balca

killi, siltli eyillerden oluur; seyrek olarak silta ve ince kum boyu taneli kumta arakatmanldr. ye ad Kaya (1971) tarafndan Boazn Anadolu yakasnda,

yzeylemelerinin bulunduu Acbadem yresinden alnmtr. Taze yzeyi yeilimsi koyu klrengi, ayrma yzeyi ak kahverengi, ince katmanl, yer yer siltta laminal, kuvars ve mika taneli, kil hamurlu kuvarsvake tr ince krntllar egemen kayatrn oluturur. Seyrek olarak, kalnl 20-30 santimetreyi bulan koyu klrengi kireta ve kumta arakatkldr. Acbadem yesinin kalnl, yerden yere deiir. Kaya (1971), 90m dolaynda kalnlk ngrr; Gebze-Denizli ky dolayn da kapsayan yzeylemelerinde, birim kalnl 200 metreyi bulur. 28

2.2.7.2. Cebeciky Kireta yesi: Balca elf tipi neritik kiretandan oluur. Birim,
Kaya (1971;1973) tarafndan Cebeci Kireta adyla formasyon aamasnda adlandrlmtr. zgl (2005), bu ve benzeri kiretalarnn, Trakya Formasyonu iinde snrl sayda mercek ya da arakatklar halinde yer aldn, dolaysyla Trakya Formasyonu kapsamnda aamasnda incelenmesi gerektiini savunur. Cebeciky dolaynda ok eski yllardan beri ta ocaklar olarak iletilmi olan kiretalar, taze iken kara-koyu klrengi, orta-kaln-ok kaln katmanl, bol organik kapsamndan dolay H2S kokuludur. Balca mikrit, foraminiferli ve algli mikrit ve biyomikrit trleri egemendir. Yer yer ikincil dolomitleme ve yeniden kristalleme gsterir. Birimin, en kaln olduu Cebeciky ta ocaklarnda, taban aa kmadndan kalnl tam olarak bilinmemektedir; iletilmekte olan kesiminin kalnl 50-60 m dolayndadr. ye

2.2.7.3. Kartaltepe yesi: Balca lidit arakatkl eyilleri kapsayan bu birim, Kaya (1971)
tarafndan, Kartaltepe yesi adyla incelenmitir. Liditler, taze iken kara-koyu klrengi, aryrma yzeyi stl kahverengimsi-boz- beyazms ak klrengi, ince katmanl, yarlgan ve laminaldr. eyiller, yeilimsi, kara-koyu klrengi, sert, ayrm kahverengi-sarms boz, yumuak, ince katmanldr. Kartaltepe dolaynda lidit-eyil ardalanmas egemen iken ye, Cebeciky ta ocaklar dolaynda sarms-boz eyil ve kiltayla temsil edilir. Kalnl yaklak 30m dolayndadr.

2.2.7.4. Kkky yesi: Acbadem yesinin ince gereli krntllarnn stnde yer alan,
bol mikal kaba kumta-eyil ardalanmasndan oluan fili tr krntllar yer alr. Kaya (1971) tarafndan, szkonusu krntllarn stanbulun Avrupa yakasnda Kkky dolayndaki yzeylemeleri Kkky yesi, adyla incelenmitir. Kkky yesi fli fasiyesinde trbiditik kumta-eyil ardalanmasndan oluur. Deiik dzeylerinde, kanal dolgular eklinde aklta merceklerini kapsar. Kumta taze krlma yzeyi yeilimsi, koyu klrengi, ayrma yzeyi kahverengi-boz, ince-orta-kaln katmanl, yer yer laminaldr; kuvars, akmakta, kuvarsit, feldspat taneli ve bol mika pullu, yer yer bitki krntl gere kasar. Kout, apraz ve konvolt laminalanma, yer yer, yiv, oluk ve kaval tipi taban aknt yaplar ve yk kalplar yaygndr. Kkky yesinin, tektonizma nedeniyle olduka kalnlam olan yzeylemeleri, Boazn her iki yakasnda, zellikle Avrupa yakasnda, geni alanlar kaplar. ye kalnlnn 1000 metrenin zerinde olduu sanlmaktadr. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Trakya Formasyonu, Denizli Ky Formasyonunun Baltaliman yesini uyumlu olarak stler. Trakya Formasyonunun eitli dzeyleri, 29

Triyastan Neojene dein deiik yata kaya birimleri tarafndan asal uyumsuzlkla stlenir. Formasyonu asal uyumsuzlukla stleyen en yal birim, Alt Triyas yata kzl renkli aklta ve kumtandan oluan Kapakl Formasyonudur. Blge Karbonifer-Neojen arasnda etkin olmu nemli tektonik olaylar sonucu kvrmlanm ve faylanm olduundan, Formasyonun tmn kapsayan dzenli bir kesit yeri bulunamamtr. Dolaysyla istifin kalnl salkl olarak bilinmemektedir. Formasyonun 1500 metrenin zerinde bir kalnla sahip olduu dnlmektedir. Fosil kapsam ve ya.Trakya Formasyonunun byk blmn oluturan krntl dzeyleri fosil bakmndan ksrdr. Cebeci Kireta yesi iinde ve istifin en alttaki eyilleri iinde Erken Karbonifer mikrofauna ve floras saptanmtr (Yalnlar, 1951, 1954; Mamet and Kaya, 1971).

2.2.8. Kapakl Formasyonu

Tanm ve ad. Blgede Paleozoyik yal taban kaya birimlerini asal uyumsuzluka stleyen kzl-mor renkli, karasal aklta-kumta istifi nceki aratrclar tarafndan Taban Konglomeras (Baykal,1943; Erguvanl, 1949; Yurtta-zdemir,1971; Assereto,1972), Kapakl Formasyonu (Altnl,1968); Ballkaya Konglomeras (Baykal ve nalan,1979), akraz Formasyonu (Gedik ve di, 2004, yazl bilgi) gibi deiik adlar altnda incelenmitir. Bu incelemede, adlamada ncelik kural da gzetilerek, birim iin Altnl (1968) tarafndan kullanlan Kapakl Formasyonu adnn kullanlmasnn yelenmiir. Kapakl Formasyonu, tabannn grld tm yzeylemelerinde, daha yal birimlerin zerinde, kalnl yerden yere deien aklta dzeyi ile balar. akllar yar yuvarlanm yar keli, yer yer derecelenmi orta-zayf boylanmal balca kuvars, kuvarsarenit, kireta, lidit, akmakta, volkanit kkenlidir. Kzl renkli ve keli formasyonii (intraformatinal) kumta, eyil akllarn kapsar. akltalar yanal ve dey ynde, kumta-miltana gei gsterir. Kumta orta-kaln-yer yer apraz katmanl, orta-iyi boylanmaldr; yer yer derecelenme ve laminlanma gsterir; deien kalnlkta eyil arakatkldr; yer yer kumlu hamur iinde salm halde akll mercekler kapsar. Kapakl Formasyonu iinde yer yer, spilitik bazalt tr yastkl lav akntlar yer alr. Karakoyu yeil, koyu klrengi, kalsit dolgulu gaz kabarckl, plajiyoklas fenokristalli arakatklar halinde bulunan volkanitler Gmdere kynn GBsndaki yzeylemelerinde 100 metreye varan kalnlk gsterir. nceleme alann dou kesiminde Teke kynn GDsnda yer yer aa kar.

30

Dokanak ilikileri ve kalnlk. Kapakl Formasyonu, ounlukla Karbonifer yata Trakya Formasyonunu, yer yer de daha yal birimleri, rnein ile gneyinde Kurtky Formasyonunun arkozlarn ve Denizli Ky ve Pelitli Formasyonlarn asal uyumsuzlukla stler. Taban toporafyas ve ortam koullarna bal olarak kalnl ska deiir, dolaysyla, Gebze-Kocaeli-ile arasnda kalan alann deiik kesimlerinde alan aratrclar, birim iin biribirinden ok farkl kalnlklar n grmlerdir. rnein, zdemir ve di (1973) 50-1000m, Gedik ve di, 10-1200m, Altnl ve di. (1970) 700m, Baykal (1943) 400m, Erguvanl (1949) 200m, Baykal ve nalan (1979) 450m kalnlk nermilerdir. Fosil kapsam ve ya. Karasal krntllardan oluan formasyonun, inceleme alan iinde ve yakn dolayndaki yzeylemelerinde, ya belirleyecek bir fosile gnmze dein

rastlanmamtr. Kessler (1909), Arthaber (1914) Triyasn (Verfeniyenin alt) transgressif tabann oluturduunu ve Permiyen yata olabileceini belirtirler. Assereto (1972), Avrupada bilinen Verrucano Fasiyesi indeki karasal krntllarla yakn fasiyes benzerlii ve stteki Alt Triyas yal fosilli kumta ve marn istifi ile bu akltalar arasnda grd asal uyumsuzlktan dolay, formasyonun Permiyen yata olma olaslndan sz eder. Baykal (1943) ve Erguvanl (1949), Altnl (1970), Yurtsever (1982) Kocaeli yarmadasnda Triyasn bu transgressif birimle baladn savunurlar. Alian ve Derman (1995), formasyonun Bat Karadeniz blgesindeki uzanm olarak dnlen akraz Formasyonunun Sakarya ilinin KDsunda amdadaki yzeylemelerinin, Ge Permiyen yata olduunu palinolojik bulgulara dayanarak savunur.

2.2.9. Gebze Gurubu

Tanm ve ad. Gebze ilesi dolaynda geni alanlar kaplayan Triyas yata karbonat ve krntl kayalardan oluan kaln transgressif istif, bu incelemede Gebze Gurubu ad altnda adlandrlmtr. Taban ve tavanndan uyumsuzlukla snrlanm olan bu istif, nceki aratrclar tarafndan deiik adlarla incelenmi olan ok sayda kaya birimini kapsar (Toula, 1896, 1898; Kessler,1909; Arthaber1914, 1915; Baykal,1943; Erguvanl,1949; Altnl,1968; Altnl ve di.,1970; Yurtta-zdemir, 1971; Assereto,1972; Baykal ve nalan,1979). zgl (2005) tarafndan, nceki almalarn nda, yeniden kaya-stratigrafi snflamas yaplm ve egemen kayatr ve stratigrafi zelliklerine gre istif, Gebze Gurubu kapsamnda olmak zere alttan ste doru 1) Demirciler Formasyonu, 2) Ballkaya Kireta, 3) Tepecik Formasyonu, 4) Kytepe Formasyonu olmak zere 4 formasyona ayrtlanmtr (ekil 2).

31

2.2.9.1. Demirciler Formasyonu

Tanm ve ad. Demirciler Formasyonu balca kumta, eyl, killi kireta ve kiretann deien oranda ardalanmasndan oluur. Alt dzeylerinde kumta, eyil st dzeylerinde eyil arakatkl killi kireta-kireta egemendir. Formasyon ad Daer (1978) tarafndan Demirciler kynden alnmtr. Demirciler Formasyonu ad zgl (2005) tarafndan, Daer (1978) ve Yurtsever (1982)in Erikli Formasyonunu da ierecek ekilde geniletilmi olarak kullanlmtr. Demirciler Formasyonu alt dzeyinde balca eyil arakatkl kuvarsvake, kuvarsarenit tr kumta-milta, st dzeyinde ise kumlu-killi kireta, kireta, dolomitik kireta ve eyillerin deien oranda ardalanmasndan oluur. Bu almada, formasyonun kumtakiltann egemen olduu alt blm Erikli yesi, kiretann egemen olduu st blm ise Grgendere yesi adlaryla incelenmitir. Formasyon alt dzeylerinde, Deirmen Kireta yesi olarak adlandrlan yer yer merceksel kireta dzeylerini kapsar 2.2.9.1.1. Erikli yesi: Balca eyil arakatkl kumtandan oluur, alt dzeylerinde yer yer aklta merceklerini, st dzeylerinde ise seyrek arakatklar halnde kumlu kireta katmanlarn kapsar. Assereto (1972) Gebze yresinde, Alacal (Variegated) Kumta ve Marn ad altnda inceledii birimin alt blmne karlk gelir. 2.2.9.1.2. Grgendere yesi: Boz, ak klrengi, boz, yer yer pembemsi ve ak morumsu renkli eyil, koyu klrengi killi kireta ve kireta dzeylerinin ardalanmasnden oluur. Oolitli kireta, stramatolitli kireta, intraformasyonel akll kireta, bol vermes izli vermikler kireta gibi gelgitaras fasiyesinde s deniz karbonatlar egemendir. Belirli dzeylerinde bol lamellibran ve gastropod kapsar. 2.2.9.1.3. Deirmen Kireta yesi: Demirciler Formasyonu alt dzeylerinde yer yer, rnein Cumhuriyet ky kuzeyindeki ile Fay zonu boyunca yer yer aa kan ve bazlar iletilmekte olan ta ocaklarnda grld gibi, kaln kireta-dolomitik kireta merceklerini kapsar. Bu tr dolomit-dolomitli kireta-kireta merceklerinin Gebzenin KDsundaki Deirmen deresindeki yzeylemeleri Yurtsever (1982) tarafndan Deirmen Kireta yesi ad altnda incelenmitir. Dolomit beyazms ak klrengi-boz, orta-kabakristalli, genellikle katmanlanmasz, som ve krlgandr. Ta ocaklarnda, dolomit ve dolomitli kiretan kapsayan ve 50-60 m kalnlk gsteren karbonat istifi en st dzeyinde 10-15 m kalnlkta onkoidal kireta katmanlaryla sona erer. 32

O R M A S Y O N B a k rlk ra nF o rm a sy o n u F

B R M K A L IN L I I(m )

U L A M A K A L I N L I K ( m )

S S T E M

G U R U P

Y E

S ER

K A T

KAYAT R

DER Z EL LKL ER

1065

90

st T riy a s

a rn iy e n L ad in iy en K

Kumta- eyil ard; taze yzeyi koyu klrengi, gnlenme yzeyi kahverengi-boz, ince-orta-yeryer kaln katmanl, yer yer kout ya da apraz laminal kumta ile kara-koyu klrengi,yeilimsi eyil ard; kumta ince-kaba kum boyu, yer yer aklckl, boylanma ve yer yer derecelenme gsteren balca kuvars, akmakta, kuvarsit ve kireta taneli, bol bitki krntl, oun silisli, yer yer killi kireli ve sk imentolu; seyrek olarak ince katmanl, ince kuvars kumlu kireta ve mikrit arakatkl;Kytepe yesi ile geili Kireta arakatkl m arn; klrengi-boz, ince katmanl, lamellibrenl,kireta (mikrit, biyosparit,pelsparit, intrasparit),arakatkl (5-10 cm), yeil- klrengi tonlu, seyrek bitki krntl laminal marn Yumrulu krmz kireta (Ammonitiko rosso); krmz- pembe, ince katmanl (2-5 cm), yumrulu,bol ammonitli,kavk krntl mikrit-biyomikrit;krmz, yeryer yeilimsi ince (birka cm) eyil arakatkl

K u a y e s iK y te p e y es i

975 40 935 35 900

T R YAS

O rtaT riy as

? ?

s tA n iziye n

T e p ec ikF o rm a sy o n u

K a z m a l y e si

65

Yum rulu kireta-eyil ard;krmz yada sarms klrengi,5-10 cm kalnlkta klrengi-boz yada pembe eyil dzeyleriyle ardalanan, koyu klrengi yumrulu kireta

G eb z eG u ru b u

35

B a llk a y aF o rm a s y o n u

800 M ax 500 300

Yumrulu kireta-marn ard; kara-koyu klrengi marn ardalanmal ve ortasnda akmakta yumru ve arakatklarn kapsayan yumrulu kireta Dolomit-dolomitik kireta; taze yzeyi klrengi, ayrm klrengi-boz, orta-kaln katmanl, ince-orta kristalli, Stromatolit arakatmanl dolomit egemen; st dzeylerinde ak klrengi, kaln katmanl,intraklastl ve krinodli dolomitik kireta-kireta arakatkldr. Kireta-killi kireta; taze iken koyu klrengi, ayrm boz, ak klrengi, yer yer ak pembemsi, ince-orta katmanl;boz,klrengi,pembemsi,morumsu eyil, milta ve seyrek olarak kumta arakatkl

A lt T riy a s

O len e k iy e n( s t sk itiy e n+A ltA n iz iy en )

D e m irc ile r F o rm a sy o n u

G rge n d e re

D e irm e n

~100
Dolomit-dolomitik kireta; beyaz ms ak klrengiboz, orta-kabakristalli, genellikle katmanlanmasz, st dzeyinde 10-15 m kalnlkta onkoidal kireta eyil - kumta; boz-yeil,pembe, ince-orta katmanl, yer yer apraz laminal, kil-kire imentolu kumtakumlu kireta-eyil ard

~50

E rik li

~50
0 0

13 0m

200

450m

LEK: 1 / 2 000

ekil 2. Gebze Gurubu kaya-stratigrafi birimlerinin genelletirilmi dikme kesiti Dokanak ilikileri ve kalnlk. Demirciler Formasyonu, en alt birimini oluturan Erikli yesi araclyla, Kapakl Formasyonunun kzl renkli karasal krntllarn uyumsuzlkla stler; Ballkaya Formasyonunun karbonatlar tarafndan uyumlu stlenir S ky denizi kellerinden oluan Demirciler Formasyonu, Yanal ve dey girikliler ve kaln karbonat merceklenmeleri gsterdiinden, kalnl yerden yere deiir. Assereto (1972) 90 m, zdemir ve di. (1973) 80-300 m, Daer (1978) toplam 220 m ve Gedik ve di. (2004, yazl 33

bilgi) 50-480 m kalnlk ngrrler. nceleme alannda Teke ky gney ve dousundaki yzeylemelerinde kalnlnn 200 metreyi at gzlenmektedir. Fosil kapsam ve ya .Demirciler Formasyonunun alt blmn oluturan Erikli yesi kt fosillidir. Grgendere yesi ve Deirmen Kireta yesinde Daer (1978) tarafndan, Erken Triyas (skitiyen) temsil eden mikrofauna saptamtr.

2.2.9.2. Ballkaya Formasyonu

Tanm ve ad. Formasyon kireta, dolomitik kireta ve dolomitleri kapsayan kaln bir karbonat istifiden oluur. nceleme alannn yakn dousunda, ile gneyinde, Gebze ilesi dolaynda ve Gebze-zmit arasnda yaygn yzeylemeleri bulunan ve ou ta oca olarak iletilen bu karbonat istfi nceki aratrclar tarafndan deiik ad ve balklar altnda incelenmitir. Kullanlan adlarn ounun corafya bileeni yoktur, daha ok kayatrlerini yanstrlar. Yurtsever (1982) tarafndan kullanlm olan Ballkaya Formasyonu ad bu incelemede de benimsenmitir. Ballkaya vadisi boyunca, Tepecik kynn yakn kuzeyinde, ile dousunda Teke ky dolaylarnda yzeylemeleri bulunur. Ballkaya Formasyonu, inceleme alanndaki yzeylemeleri genellikle dolomitlerden oluur. Dolomitler kirli beyaz-ak klrengi, orta-kaln katmanl, ince-orta kristallidir; yer yer stramatolitli ara dzeyleri kapsar; seyrek olarak kireta ve dolomitli kireta arakatkldr. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Ballkaya Formasyonu Demirciler Formasyonunun kireta katmanlarn uyumlu olarak stler ve Tepecik Formasyununun ince katmanl yumrulu grnl kireta dzeyi tarafndan uyumlu stlenir. S deniz karbonatlarndan oluan formasyonun kalnl, deiken ky koullarna bal olarak yerden yere deitiinden, formasyon iin deiik aratrclar tarafndan farkl kalnlklar ngrlmtr. rnein, Asserato (1972) toplam 350-400 m, zdemir ve di. (1973) 240-260 m, Altnl (1968) tip kesitinde 950 m, dier bir kesitte ise 480 m kalnlk nermilerdir. Fosil kapsam ve ya. Ballkaya Formasyonunun Ge skitiyen ve Erken Aniziyen araln temsil eden mikrofauna kapsar (Baykal,1943; Daer,1978; Erguvanl,1949; di.,1973) zdemir ve

2.2.9.3. Tepecik Formasyonu

Tanm ve ad. Ballkaya Formasyonunun zerinde yer alan yumrulu kireta, eyil, killi kireta, kireli kilta ardalanmasndan oluan istif, bir ok aratrc tarafndan, deiik ad ve balklar altnda incelenmitir. Tepecik Formasyonu ad Altnl ve di.(1970) tarafndan, 34

istifin temiz yzeylemelerinden birinin yer ald Gebze ilesine bal Tepecik kynden alnmtr. Ballkaya Formasyonunun kaln s deniz karbonat istifi zerindeyer alr. Alttan ste doru Kazmal yesi, Kua yesi ve Kytepe yesi olmak zere yeye ayrtlanmtr.. nceleme alannda Teke kynn GDsunda Melen ay projesi kapsamnda alan isale hatt yarmalarnda temiz kesitleri aa kar. 2.2.9.3.1. Kazmal yesi: Tepecik Formasyonunun, alt dzeyini oluturan birim, rtem

(1963) ve kapsam geniletilmi olarak Yurtsever ve di.(1982) tarafndan Kazmal Formasyonu adyla incelenmitir. zgl (2005) byk blm ammonitli yumrulu kireta eyil ardndan oluan Tepecik Formasyonunun bir dzeyini oluturduu gerekesiyle, istifi bu formasyon kapsamnda olmak zere Kazmal yesi adyla ye aamasnda incelemitir. Balca klrengi-boz ince-orta katmanl, eyil, kilta arakatkl, ammonitli yumrulu

kiretandan oluur yer yer akmakta yumrularn kapsar. Ballkaya Formasyonunun dolomit-dolomitik kireta katmanlarn uyumlu olarak stler. Birimin biyostratigrafisini ayrntl olarak incelemi olan Assereto (1972) Yaklak 100m dolaynda kalnlk gsterdiini belitir. 2.2.9.3..2. Kua yesi: Tepecik Formasyonu ile ilgili jeoloji yaynlarnda Ammonitico Rosso ya da Hallstatt Fasiyesi olarak bilinen, krmzms pembe renkli yumrulu, bol ammonitli kireta birimi Altnl ve di. (1970) tarafndan Kua yesi adyla incelenmitir. Tepecik kynn yakn kuzeyinde Kua tepesinden alnmtr. Tipik Ammonitico Rosso fasiyesini yanstan birimin l snrlar dnda kalan Gebze ilesine bal Tepecik, erkeli ve Kseler kyleri dolayndaincelemeye elverili yzeylemeleri bulunur. Kua yesi Kazmal yesini uyumlu stler, birim kalnl Yurtta ve di. (1971)e gre 35 m, Assereto (1982)ye gre Dil iskelesinde 15 mdir. 2.2.9.3..3. Kytepe yesi: Tepecik Formasyonunun en st dzeyini oluturan ye Altnl ve di. (1970) tarafndan adlandrlmtr. Assereto (1982)ye gre balca klrengi-boz, ince katmanl, mikrit, biyopelsparit, intrasparit ve kalkarenit tr kireta arakatkl (5-10cm), yeil- klrengi tonlu laminal marnlardan oluur. Kua yesini uyumlu stler. Tepeky mezarlnda 40m kalnlktadrdr. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Tepecik Formasyonu Ballkaya Formasyonunu uyumlu olarak stler; Bakrlkran Formasyonu tarafndan uyumlu stlenir. nceleme alandaki

yzeylemelerinde yaklak 80-100m dolaynda kalnlk gsterir.

35

Fosil Kapsam ve ya. Formasyon bata ammonit olmak zere makrofauna, foraminifer ve konodontca zengin dzeyler kapsar. Fosil kapsamna gre Orta-Ge Triyas araln temsil eder (Yurtta-zdemir,1971; Assereto,1972; Daer,1978)

2.2.9.4. Bakrlkran Formasyonu

Tanm ve ad. Kaya ve Lys (1982) tarafndan Bakrlkran Formasyonu adyla ksaca tantlm olan birim, balca bitki krntl kumta eyil ardndan oluur. stanbulun Avrupa yakasnda Gmdere ky dolaylarnda ve Anadolu yakasnda Tepecik ky yaknnda Pnarlar dolaynda incelemeye elverili yzeylemeleri yer alr. Bitki krntl kumta-eyil ard formasyonun egemen kayatrn oluturur. Koyu klrengi, ayrm kahverengi-boz, ince-orta katmanl, kout ya da apraz laminal kumta ile eyil deien oranda ardalanma gsterir. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Bakrlkran Formasyonu, Tepecik Formasyonunun en st dzeyini oluturan kireta arakatkl marnlarn uyumlu olarak stler; st Kretase yata Hereke Formasyonu tarafndan asal uyumsuzlukla stlenir. nceleme alannda snrl saydaki yzeylemesi bulunan formasyonun, st Kretase ncesi ve gncel anma dolaysyla ilksel kalnl bilinmemektedir. zdemir ve di. (1973) 90 m, Gedik ve di. (2004) 35 m kalnlkt ngrr. Fosil kapsam ve ya. Formasyon kt fosillidir. Kmrlemi ve tanm bitki krntlar ve seyrek olarak krinoid antroklarnn dnda, fosil saptanamamtr. Bu formasyonun Balya yresindeki benzeri olan st Triyas yata bitki krntl kumta-eyil birimi iinde, Bittner (1895) ve Aygen (1956) tarafndan st Triyasn ayrtman lamellibranlar tanmlanmtr (Yurtta-zdemir,1971 de). Tepecik Formasyonunun Karniyen yata Kytepe yesini stlediine gre formasyonun ya Karniyen ya da Ge Triyas olmaldr.

2.2.10. Saryer Formasyonu

Tanm ve ad. stanbul Boaznn her iki yakasnda, ile-Karaburun arasnda Karadeniz kysna kabaca kout uzanan st Kretase yal krntl ve volkanik kaya topluluu deiik aratrclar tarafndan Saryer Formasyonu (Pehlivan,1990), stanbul Volkanitli Filii ve

stanbul Volkaniti (Bayrak ve Murat,1990), Kilyos Volkanitli Flileri, Saryer Gurubu (Yurtsever, 1996), sakl Formasyonu ve Riva Formasyonnu kapsayan Yemiliay Gurubu (Gedik ve di., 2004, yazl bilgi), Bozhane Formasyonu, Garipe Formasyonu ve Ksrkaya Formasyonunu kapsayan Kavaklar Gurubu (Keskin ve di., 2003) gibi deiik adlar altnda 36

incelenmitir. Sz konusu krntl ve volkanitlerden oluan alan zerinde yer alan Saryer ilesinin adnn, istifin tm iin formasyon ad olarak korunmas nerilmitir. stifin alt dzeyinde krntllar st dzeyinde ise volkanitler egemendir. zgl (2005) tarafndan, birbiriyle yanal ve dey geili olan ve biribirine ait kayatrlerini arakatklar halinde

kapsayabilen bu iki dzeyin, tek bir formasyona ait yeler olarak adlandrlmas ve bu dnce ile, Keskin ve di.(2003) tarafndan kullanlan Bozhane, Garipe ve Ksrkaya formasyon adlarnn, Saryer Formasyonu kapsamnda olmak zere, Bozhane yesi, Garipe yesi ve Ksrkaya yesi olarak ye derecesine indirgenmesi benimsenmitir (ekil 3).

2.2.10.1. Bozhane yesi: Saryer Formasyonunun alt birimini oluturan Bozhane yesi,
balca kumta-eyil ardndan oluur. Keskin ve di.(2003) tarafndan Bozhane Formasyonu olarak adlandrlm olan birim bu incelemede, zgl (2005) tarafndan ye derecesine indirgenmitir. Adn, yzeylemelerinin yaygn olduu Bozhane kynden alr; nceki aratrmalarda Normal fli ve Kaba fli (Baykal, 1943), stanbul Volkanitli Filii (Pehlivan, 1990), Kilyos Volkanitli Flileri (Yurtsever, 1996), shakl Formasyonu (Gedik ve di., yazl bilgi, 2004) gibi deiik adlarla incelenen birimlerin btnn ya da byk blmlerini karlar. Kumta, koyu yeilimsi, ayrm klrengi-ak kahverengi yeryer kzlms, orta-kaln ve dzgn katmanldr; alt dzeylerde akl ve aklckl orta-kaba kum boyu, st dzeylerde ise ince-orta kum boyu gere egemendir. Balca, yar yuvarlanm yuvarlanm kuvars, mika, feldspat, az mafik mineral, seyrek glokoni ve kuvarsit, akmakta, kireta, kumta trnden litoklast kapsar. Yer yer, kmrlemi bitki krntldr. Kumta katmanlar deien kalnlkta eyil ardalanma gsterir. shakl ve Kll kyleri arasnda asfalt yolboyunda ve Gll kynn kuzeyinde gzel grlen bu volkanitler di.(2004, yazl bilgi) 500 m kalnlk ngrmtr. iin, Gedik ve

2.2.10.2. Garipe yesi: Saryer Formasyonunun, byk blmyle volkanitlerden oluan

st kesimi Keskin ve di. (2003) tarafndan Garipe Formasyonu ad altnda incelenmitir. N.zgl (2005) tarafndan, yukarda belirtilen nedenlerle, birim Saryer Formasyonuna ait ye derecesine indirgenmiitir. Adn, Boazn bat yakasnda, sz konusu volkanitlerin youn olarak yzeyledii Garipe kynden alr. Boazn Karadenize k kesiminin her iki yakasnda ve Karadeniz ky kesiminde yaygn olan volkanitler eitli aratrclar tarafndan deiik adlar altnda, rnein, st Kretase Pskrmeleri (Baykal, 1943), Tf aglomera, lav(Akartuna, 1963), ile Volkanitleri (Yurtsever, 1996), stanbul Volkaniti (Pehlivan, 1990), Riva Formasyonu (Gedik ve di., 2004,yazl bilgi) vb gibi, incelenmitir. Garipe yesi balca andezit-bazaltik andezit tr volkanit kkenli kum, akl, blok boyutunda kaotik gere kapsayan, genellikle porfirik dokulu aglomera, volkanik bre ve 37

lavlardan oluur Keskin ve di. (2003), Garipe Formasyonu adyla inceledikleri birimin, 2000 metreyi aan kalnlk gsterdiini, % 98lere varan blmyle volkanit kkenli, kaba krntllardan oluan ve uzun ekseni yer yer 10 metreyi bulan bloklar kapsayan, epiklastik kellerden olutuunu, ancak % 1-2 orannda lav kapsadn belirtir.
B R M K A LIN LI I(m ) F O R M A S Y O N

U L A M A K A L IN L IK (m )

S S TEM

G U RU P

KAYATR

DER ZELLKLER

S ER

M ee K ay al S ultan Y E tep esi tepe beyli

O ligo-M iyosen

Y unuslubayr m erli

4000

30 50 40

akl-kum-mil Kil-mil; kmr arakatkl akl-kum, bloklu Uyum suzluk Kumta, kumlu kireta, aklta ;Sarms ince-orta-kaln katmanl, bol Nummulitli ve lamellibranl Uyum suzluk Olistostrom; Akveren Formasyonundan tremi akl blok ve olistolitleri kapsar Kilta-kum ta-amurta; mavimsi klrengi, ayrm boz-ak kahverengi, ince-orta katmanl, yarlgan eyl, kilta, kireli kilta, milta, ve kumtandan oluur. Bol mika pullu, trnden kum-mil boyu gere kil hamurla tututrulmutur; bolca bitki krntldr Kireta ve killi kireta (kireli kilta, marn, eyil ve seyrek olarak kumta arakatkl);beyazms,boz,kremrengi, ak klrengi, kimi dzeylerde krmzms-pembe, ince-orta katmanl; algli, biyoklastl,kalkarenit arakatmanlmi; alt dzeylerinde kuvars kumlu, mercanl, alg ve bentonik foraminiferli yeryer bol makrofosilli mikrit-biyomikrit tr kireta dzeylerini kapsamakta. Marn -kireli kilta-killi kireta; kremrengi-boz, yeilimsi klrengi,yer yer pembe;ince katmanl,seyrek kumta ve kireta arakatkl; Uyumsuzluk

st M aastrihtiyen O rta+ G e Paleo sen lerdiyen L G e K am paniyen-M tesiyen aastrihtiyen

3900

100

K srkaya Y unusludere A hm etli m amtepesi A layankaya

3800

TERSI YER P aleosen-E osen

ile

200
3600 3500 600

100

? ?

Ak ve r e n

? ?

2900 M ax 200

s t Kr e t a s e

2700

200

Bazalt ve volkanoklastikler; kara, kzlms, yeilimsi, ince dokulu, olivinli, kabarckl bazaltik lav akntlar

KRETAS E

2500
Pskrk kayalar; andezit-bazaltik andezit kkenli kaba kum, akl, kocata boyutlarnda kaotik gereli aglomera, volkanik bre kapsayan, epiklastik keller egemen; Kireta-kalkarenit ;krmzms pembe-boz renkli orta katmanl, biyoklastl, kumlu kireta-kalkarenit . katmanlar bol bentonik foraminifer ve makrofosil ka ps a m a kta ; volka nitle r i inde a r a dz e y oluturmakta

Sa r i ye r G aripe

~ 2000

? ?

G e S antoniyen-K am paniyen

andezit-bazaltik

aglomera, lav; andezit tr volkanit kkenli kum, akl, blok boyutunda kaotik gereli aglomera, volkanik bre ve lavlardan oluur

500

500

Kumta-eyil ard; Kumta, koyu yeilimsi-haki, gnlenme yzeyi klrengi-boz-ak kahverengi yeryer kzlms,orta-kaln ve dzgn katmanl;yar yuvarlanm,orta-zayf boylanm,derecelenmi, alt dzeylerde akl ve aklckl orta-kaba kum boyu, st dzeylerde ince-orta kum boyu gereli LEKSZ

ekil 3. stanbul Boaznn Avrupa ve Anadolu Yakasnda yzeyleyen Kretase-Tersiyer yata kayastratigrafi birimlerinin genelletirlmi dikme kesiti.

B ozhane

38

Garipe yesi, shakl-Kll kyleri arasndaki yol boyunca grld gibi, Bozhane yesinin krntllaryla ardalanan aglomera dzeyleri ile balar, ste doru volkanitler ve volkanik kkenli krntllar egemen olur. 2.210.3. Ksrkaya yesi: Saryer Formasyonunun grlebilen st kesiminde yer alan bazik volkanitler ve onun stnde bordo ayrma renkli volkanit kkenli krntllar, Keskin ve di. (2003) tarafndan Ksrkaya Formasyonu olarak adlandrlmtr. Bu incelemede, Saryer Formasyonunun dier yeleriyle yakn benzerlik gsteren ve zellikle altndaki Garipe yesinden makroskopik olarak ayrtlanmas g olan birimin, Saryer Formasyonuna ait Ksrkaya yesi adyla, ye derecesinde adlandrlmas benimsenmitir. Keskin ve di. (2003)ne gre, 200m kalnlk gsteren birim aa km en alt kesiminde, st ste gelen 3040cm kalnlnda ok sayda lav akntlarndan oluan, yaklak 50 metreye ulaan kalnlkta, kara, kzlms, yeilimsi renkli bazalt dzeyini kapsar. Dokanak ilikileri ve kalnlk. nceleme alannda Saryer Formasyonu Saryer-ile Fay (bkz. Yapsal Jeoloji blm) ile snrl bulunduundan alt dokanann nitelii bilinmemektedir. Bu fay, formasyonun Bozhane ve Garipe yelerini verev keser. nceleme alnnn dou dnda, ile-Ava-Gebze dolaynda benzer zellikteki fili tr krntllar ve volkanitleri kapsayan ve Gedik ve di. (2004 yazl bilgi) tarafndan Yemiliay Gurubu adyla incelenen istif, st Kretese yal Akveren Formasyonu tarafndan uyumsuzlkla stlenir. Saryer Formasyonunun inceleme alan snrlar iinde az ok yanal sreklilik gsteren Bozhane yesi iin, Keskin ve di. (2003) 250 mden ok, Gedik ve di.(2004, yazl bilgi) ise 500 m dolaynda kalnlk ngrr. Garipe yesi ise zellikle Saryer ile merkezi ile Karadeniz kys arasnda 2000 mnin zerinde kalnlk gsterir. Ancak, birim kalnl, istifin deiken kayatr kapsamna bal olarak, yanal ynde nemli lde deiim gsterir. rnein Gedik ve di. (2004, yazl bilgi), Riva Formasyonu ad altnda inceledikleri Garipe yesine karlk gelen volkanitlerin, Riva dolaynda 400m kalnlk gstermesine karn, ileGebze-Kocaeli arasnda fili tr krntllar iinde kamalandn belirtir. Karadeniz ky kesimlerinde toplam kalnl 2500-3000 metreyi bulan Saryer Formasyonunun, blgenin dou ve gneyine doru belirgin olarak inceldii ve yat formasyonlar iinde kamaland anlalmaktadr. Fosil kapsam ve ya. Balca fili tr ve volkanit kkenli krntllar ve volkanitlerden oluan Saryer Formasyonu genellikle kt fosillidir. Formasyonun stanbul yakn dolayndaki yzeylemelerinde, istifin alt dzeyini oluturan ve kumta-eyil ardnn egemen olduu Bozhane yesi Ge Santoniyen-Kampaniyeni, volkanitlerin egemen olduu Garipe yesi ise Maastrihtiyeni temsil eder (Baykal, 1943; Gedik ve di., 2004, yazl bilgi). 39

2.2.11. Yemiliay Formasyonu

Tanm ve ad. ile ilesi yakn batsndan balayarak Karadeniz kys boyunca douya doru uzanan st Kretase yal krntl ve volkanitlerden oluan volkanosedimanter istif, ilk kez Ketin ve Gm (1963) tarafndan Yemiliay Formasyonu ad altnda incelenmitir. Formasyon ad, ad geen aratrclar tarafndan, yzeylemesinin incelendii Ayanck lesi batsnda yer alan Yemiliay deresinden alnmtr. l alannn ile ilesi dolayn kapsayan kk bir blmnde yzeyleyen Yemiliay Formasyonu bu incelemede yeteri ayrntda incelenemediinden formasyon ile ilgili bilgilerin, ana izgileriyle belirtilmesiyle yetinilmitir. Yemiliay Formasyonu Saryer Formasyonuna benzer ekilde, genellikle altta kumta-eyil ard ve stte volkanitlerin egemen olduu iki dzeyden oluur. Saryer Formasyonunun Bozhane yesine karlk gelen kumta-eyil ardk dzeyi taze iken koyu yeil-koyu klrengi, ayrm kahverengi-boz, genellikle, kumta arakatkl kil-mil boyu ince krntl kayalar kapsar; balca kuvars, mika ve volkanit krntl, kil hamurlu kuvarsvake tr egemendir. Taneler boylanm ve derecenmitir. Seyrek olarak, aklta, aglomera, tf ve Yemiliay Formasyonunun Saryer Formasyonunun Garipe yesine karlk gelen st dzeyi andezitik lav akntlar, aglomera, tf vb volkanitlerden oluur Kumta dzeyeleri kuvarsit kahverengimsi gri ve kahverenkli, ince-orta tabakal volkanojenik kumta ve yeilyeilimsi gri, yer yer krmz renkli, ince tabakal eyl ardalanmas ile aglomera, tf, andezit gibi volkanik kayalardan oluur. Yemiliay Formasyonu ile Saryer Formasyonu arasnda kayatr ve stratigrafi zellikleri asndan yakn benzerlikler vardr. Blgesel bir denetirme sonucu bu iki istifin tek bir formasyon ad altnda birletirilmeleri gerekebilir. Ancak aratrmann bu aamasnda salkl bir dnetirme yaplamamaktadr. ile dolaylarnda Yemiliay ve Saryer Formasyonlar ve bu formasyonlarla dokanak ilikili bulunan birimler Saryer-ile Fay ile biribirilerinden ayrlm bulunmaktadr. Saryer Formasyonu, dorultu atml karekteri baskn olan Saryer-ile Faynn kuzey blokunda, Yemiliay Formasyonu ise bu fayn gney blokunda yer almaktadr. Dokanak ilikileri ve Kalnlk .Yemiliay Formasyonu, blgede ilenin dousunda Yeniky dolaynda, Tiyas yal Gebze Gurubuna ait kaya birimlerini asal uyumsuzlukla stler. Formasyonun st dzeyini oluturan volkanit Akveren Formasyonunun taban krntllar tarafndan uyumsuzlukla stlenir. Dokanak ilikisi Yunuslu derenin sol kysnda gzel grlr. formasyon iin 500 metrenin zerinde bir kalnlk ngrlmtr. Fosil kapsam ve ya. Yemiliay Formasyonunun Sinop yresindeki yzeylemelerini inceleyen Ketin ve Gm (1963) istifin Troniyen Alt Kampaniyen yata olduunu belirtir.

40

Gedik ve di. (2005,yazl bilgi) Saryer Formasyonu ile denetirerek formasyonun st Santoniyen-Campaniyen yata olmas gerektiini belirtir.

2.2.12. Hereke Formasyonu

Tanm ve ad. Byk blmyle aklta, akll kireta ve az oranda rudistli kiretandan oluan formasyon, iyi yuvarlanm akl kapsamyla pudinge benzer grntsnden dolay, nceki aratrmalarda Hereke Pudingi adyla anlmtr (Erguvanl, 1949 den). Hereke Formasyonu byk blmyle kireta akll, kire hamurlu, aklta, akll kireta ve az oranda, bol makrofosilli s deniz karbonatlarndan oluur. Formasyonun hakim kayatrn oluturan aklta, ounlukla Triyas yata Ballkaya Formasyonundan ve daha az oranda Paleozoyik yal birimlerden tremi kaln-ok kaln katmanl, iyi yuvarlanm, zayf boylanm, kum, akl yer yer blok boyutunda, klrengi gere ve kzlms, pembemsi, morumsu, krem rengi kireta hamuru kapsar.

2.2.12.1. Kutluca Kireta yesi: Hereke Formasyonu, egemen kayatrn oluturan

aklta ve akll kiretalaryla yer yer yanal ve dey geili olarak bol makro fosilli kireta mercek ve dzeylerini kapsar. Erguvanl (1949) tarafndan Rudistli Kalkerler adyla incelenmi olan bu kiretalar, Altnl (1968) tarafndan Hereke aklta formasyonu kapsamnda Kutluca Kireta yesi adyla tanmlanmtr. ye ad Kocaelinin kuzeyinde yer alan Kutluca kynden alnmtr. Ak kl rengi, boz, pembemsi ve krem rengi tonlarda, orta-kaln katmanl, kaba dokulu kireta, kumlu kumlu kireta, yer yer bol makrofosil krntl biyoklastik kireta trlerini kapsar. Kutluca Kireta yesinin Gebze yresinde, erkeli ve Tavanl kylerinin kuzey ve batsnda, Kseler kynn gneyinde yzeylemeleri bulunur. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Hereke Formasyonu genellikle Triyas, daha az oranda da Paleozoyik yata taban kayalar asal uyumsuzlukla stler. Taban kayalardan, ounlukla Triyas yata kiretalarndan (Ballkaya Formasyonu) tremi iyi yuvarlanm akllar kapsar. Formasyon, Akveren Formasyonu tarafndan uyumlu olarak stlenir. Karadan getirimin youn olduu, deiken s ortam koullarna bal olarak, formasyon kalnl, birka mden yaklak 100 m arasnda, yerden yere ska deiiklik gsterir. Fosil kapsam ve ya. Hereke Formasyonun, aklta bileeninin egemen olmasna karn, yksek oranda kireta kapsayan kesimlerinde Hippurites, Actaeonella ve Ostrea vb makrofosil kapsar. Formasyonun zellikle Kutluca Kireta yesi, Ge Kretaseyi (Ge Kampaniyen-Erken Maastrihtiyen) temsil eden bolca bentonik foraminifer kapsar. 41

2.2.13. Akveren Formasyonu

Tanm ve ad. Balca pelajik kireta, killi kireta, algli ve bentonik foraminiferli neritik kireta ve marndan oluan formasyon, Bat Karadeniz blgesinin, Gebze-ile izgisi ile douda Ayanck ilesi dolaylar arasnda kalan geni bir kesiminde yaylm gsterir. Formasyon ad, ilk kez Ketin ve Gm (1962) tarafndan istifin Sinop dolayndaki

yzeylemeleri iin kullanlmtr. Formasyonun Kocaeli yarmadasndaki yzeylemeleri Ahmediky Kalkerleri (Baykal,1943), emsettin Kireta (Altnl,1968; Altnl ve di.,1970), Yunusludere Formasyonu + Ahmetli Kireta (Baykal ve nalan,1979) ve Akveren Formasyonu (Gedik ve di., 2004, yazl bilgi) gibi deiik ad ve balklar altnda incelenmiitir. Bu aratrmada istif iin, adlamada ncelik kural da gzetilerek, Akveren Formasyonu adnn kullanlmas yelenmitir. Darca yresinde, daha douda Darca-Gebze arasnda, Dil iskelesi dolaynda ve Hereke kuzeyinde, Ahmetli ky dolaynda ve ilenin dousunda geni alanlar kaplar. Akveren Formasyonu balca algli kireta, planktonik foraminiferli mikrit tr kireta ve killi kiretandan oluur; kireli kilta, marn, eyil ve seyrek olarak kumta arakatkldr. Formasyon, Kocaeli yarmadasnn zellikle kuzey kesimlerinde, ile-Ava yresinde, kumta ve kireta arakatkl killi kireta-kireli kilta-marn ve eyil ardalanmal dzeyle balar. Baykal ve nalan (1979) istifin, kil oran yksek olan alt dzeyini Yunuslu dere Formasyonu, kiretann egemen olduu geri kalan blmn ise Ahmetli Kireta olmak zere, iki formasyona ayrtlar. zgl (2005) tarafndan, birbiriyle yanal ve dey giriklik gsteren szkonusu iki birimin, kil-kire kapsam deiimine bal olarak farkl formasyon adlaryla tanmlanmalarnn, formasyon adlama kurallar asndan sakncal olaca gerekesiyle, Akveren Formasyonu kapsamnda olmak zere, istifin kil oran ok yksek olan alt dzeyinin Yunuslu dere yesi, kiretann egemen olduu geri kalan kesiminin ise Ahmetli Kireta yesi adlaryla adlandrlmas nerilmitir.

2.2.13.1. Yunusludere yesi: Akveren Formasyonunun alt dzeyini oluturur. Balca

kireta ve seyrek kumta arakatmanl, krem rengi-boz, yeilimsi kl rengi, yer yer pembe, killi kireta - kireli kilta - marn ve eyil ardndan oluur. Ahmetli Kireta yesi ile yanal ve dey geilidir. Birim iin 250m kalnlk ngrlmtr (Baykal,1943).

2.2.13.2. Ahmetli Kireta yesi: ile gneyinde yzeylemelerinin yaygn olduu Ahmetli
kynden adn alan ye, beyazms, boz, krem rengi, ak kl rengi, kimi dzeylerde krmzms-pembe, ince-orta dzgn katmanl, ince dokulu, porselenimsi krlmal, planktonik foraminiferli mikrit ve biyomikrit tr kireta formasyonun egemen kaya trn oluturur. Yeilimsi ak kl rengi, krem rengi eyil, killi kireta, kireli kilta ve bol biyoklastl, ince 42

katmanl, kalkarenit arakatmanldr. Kimi dzeylerde sarms-ak kahve rengi, siyahms akmakta yumru ve arakatmanlarn, alt dzeylerinde kuvars kumlu, mercanl, alg ve bentonik foraminiferli yer yer bol makrofosilli mikrit-biyomikrit tr kireta dzeylerini kapsar. Altnl (1968) ve Altnl ve di.(1970)nin emsettin Kireta birimini karlar. Baykal (1943)a gre yaklak 600 m Gedik ve di.(2004,yazl bilgi)ne gre yaklak 350 m. kalnlk gsterir. ile gneyinde Ahmetli ve ayrba kyleri dolaynda yaygndr. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Akveren Formasyonunun kireta ve kumta arakatkl kilta, marndan oluan alt dzeyi taban aklta dzeyi ile Saryer Formasyonunun Garipe yesine karlk gelen volkanitleri transgressif olarak stler. Baykal (1943) Aralarnda kalker bulunan marnlar adyla tanmlad, Yunuslu dere yesinin karl olan, alt dzeyinin 25 m ve Beyaz kalkerler adyla tanmlad, Ahmetler Kireta yesinin karl olan st dzeyinin 600 m kalnlkta olduunu belirtir. Altnl (1968), istifin emsettin llm Stratigrafi Kesiti ad altnda lm olduu kesitinin 633.50m kalnlkta olduunu belirtilir. Ayn aratrc, daha sonraki bir almasnda (Altnl ve di., 1970), formasyonun Sarbayr (Sar) tepesi ile Tavanl arasnda yer alan llm stratigrafi kesitini gsteren dikme kesitinde, toplam 345m stratigrafik kalnlk lmtr. Fosil kapsam ve ya. nceleme alanndaki yzeylemelerinde, benktonik foraminiferli ve algli, yer yer makrofosil yml mikrit-biyomikrit tr kireta egemen kayatrn oluturur. Fosil ieriine gre formasyonun, Ge Kampaniyen - Ge Paleosen araln temsil eder (Baykal,1943; Dizer ve Meri, 1972; Gedik ve di., 2004).

2.2.14. ile Formasyonu

ile ile merkezi ve yakn dolaynda yzeylenen, eitli boyda olistolit ve olistostrom merceklerini kapsayan kilta-milta-kumta birimi Baykal ve nalan (1979) tarafndan

btnyle ile Sedimanter Kar (ile Olistostromu) ad altnda incelenmitir. Birim, ayn kapsamda olmak zere, bu incelemede kayastratigrafi adlama kurallar gzetilerek, ile

Formasyonu adyla incelenmitir. Formasyon, olistolit ve olistostromal kapsayan dzeyleri Alayankaya yesi ve szkonusu olistolit ve olistostromlarn tand ortam oluturan kil, mil, kum boyu krntll kesimi ise mam tepesi yesi olmak zere iki yeye ayrtlanmtr.

2.2.14.1. Alayankaya yesi: ile Formasyonu

iersinde bulunan deiik boy ve

younlukta olistostrom, moloz aknts birikintisi (debris flow) ve boylar onlarca metreyi bulan kireta olistolitleri, bu incelemede Alayankaya yesi adyla incelenmitir. Bu tr oluuklar, ile ile merkezinin 2 km dousunda deniz kysnda yer alan Alayankaya 43

mevkisinde temiz yzeylemeler verir. ye, killi milli hamur ve keli-yar keli, kt boylanm, irili ufakl akl ve bloklar kapsayan birikintilerinin yannda karbonat imentolu, btnyle keli akl ve bloktan oluan hamur oran ok dk ya da btnyle tane destekli kt boylanm kireta yntlarn kapsar. akl ve bloklarn byk blm ve zellikle olistolitlerin hemen hemen btn Akveren Formasyonundan tremitir; seyrek olarak Saryer Formasyonundan tremi krntl kaya ve volkanitlerin akl ve bloklarn kapsar. ile ile merkezinin dousunda ve kuzeyindeki iskele alannda ky boyunca aa kan temiz yzeylemelerinde grld gibi, akl, blok ve boylar onlarca metre olan olistolitlerin hemen hemen btn Akveren Formasyonunun Ahmetli Kireta yesinden tremitir. ilenin Karadeniz kys boyunca, Ayazma Burnu, ile feneri ve Eek adas ve Yunuslubayr arasnda ky falezi boyunca incelemeye elverili temiz yzeylemeler verir.

2.2.14.2. mam Tepesi yesi: ile Formasyonunun Alayankaya yesini oluturan olistolit
ve olistostrom ve moloz akmas birikintilerini kapsayan, balca kil, mil, kum boyu krntllar bu incelemede, ile ile merkezinin gney kesiminde, yzeylemelerinin yaygn olduu mam Tepesinin adyla ye aamasnda adlandrlmtr. Taze rengi, mavimsi klrengi, ayrm boz-ak kahverengi, ince-orta katmanl, yarlgan eyl, kilta, kireli kilta, milta, ve kumtandan oluur. Bol mika pullu, kuvars, volkanit, kumta ve kireta trnden kum-mil boyu gere genellikle kil hamurla tututrulmutur; bolca bitki krntldr. zellikle ky falezlerindeki temiz yzeylemelerinde aa kan mavimsi klrengi, parlak midye kabuu krlma yzeyli kilta ve miltalar birimin egemen kayatrn oluturur. mam Tepesi yesi, Gedik ve di.(2004, yazl bilgi)nin Atba ve aycuma formasyonlarn ksmen karlar. Ancak ad geen aratrmaya ait jeoloji haritasnn ile gneyini kapsayan kesiminde, olasl bir fayla birbirinden ayrlm olan bu iki formasyon, bu incelemeye gre, sk sk ayrma rengi ve egemen tane boyu farkllkar gsteren ve bu incelemede mam Tepesi yesi adyla incelenen tek bir birime ait olmaldr. Dier yandan, ad geen krntllarn, ile Formasyonunun olistolit, olistostrom vb. kaotik bloklarn irili ufakl mercek ve ara dzeyleri halinde kapsadklarndan, onlardan ayr olarak tek bana bir formasyon adyla adlandrlmas, kayastratigrafi adlama kurallar asndan sakncal olur. Dolaysyla, birim iin Gedik ve di.(2004.yazl bilgi) tarafndan kullanlm olan Atba ya da aycuma formasyon adlarndan herhangi biri bu incelemede kullanlmam, ile Formasyonunun olistolit, olistostrom vb. oluuklarn kapsayan Alayankaya yesinin dnda kalan ince gereli krntllarnn btn, ye aamasnda mam tepesi yesi olarak incelenmitir. Dokanak ilikileri ve kalnlk. nceleme alannda ile Formasyonunun aa kmam olan alt dokanann nitelii bilinmemektedir. Formasyon merli Formasyonunun sklam kum44

akl dzeyleri tarafndan uyumsuzlukla stlenir. Formasyon kalnl, deiik boyutta olistolit ve olistostromlar kapsamas nedeniyle, yerden yere 5-10m. ile birka yz m. arasnda deiir. Fosil kapsam ve ya. Paleosen (Tanesiyen)-Orta Eosen (Ltesiyen) araln temsil eden mikrofauna kapsamaktadr, Baykal, 1943; Baykal ve nalan,1979; Gedik ve di., 2004).

2.2.15. Yunuslubayr Formasyonu

Tanm ve ad. Yunuslubayr Formasyonu balca, sarms boz renkli, bol nmmlitlli, kumta, kumlu-killi kireta ve akltandan oluur. Formasyonun inceleme alanndaki yzeylemeleri, Baykal ve nalan (1979) tarafndan, ilenin 5km. dousunda, yzeylemelerinden birinin bulunduu Yunuslubayrn adyla, Gedik ve di. (2004, yazl bilgi) tarafndan ise aycuma Formasyonu kapsamnda incelenmitir. Formasyon, kayatr zellii ve stratigrafi ilikileri asndan, Gedik ve di.(2004)nin aycuma Formasyonunundan farkl zellikler tar. Oysa Gedik ve di. (2004,yazl bilgi) tarafndan ilenin GDsunda yer alan Hatipler ky dolayndaki yzeylemeleri, Hatipler Formasyonu adyla incelenmi olan sar renkli kumtaaklta ile balayan Nmmlitli kireta ile devem eden Hatipler Formasyonu ile yakn benzerlik gsterir. Bu incelemede istif iin Baykal ve nalan (1979) tarafndan kullanlm olan Yunuslubayr Formasyonu adnn kullanlmas, adlamada ncelik kural gerei yelenmitir. Sarms boz, ince-orta-kaln katmanl, bol Nummulit vb. bentonik foraminiferli, lamellibranl, killi-kireli imentolu, kumta, kumlu kireta ve aklta katmanlarnn dzensiz ardalanmasndan oluur. Alt dzeylerinde aklta oran yksektir. akl ve kum boyutundaki gere, yar yuvarlanm-yuvarlanm, orta-zayf boylanm, gevek

tutturulmutur; balca kuvars, akmakta, Saryer ve Akviran formasyonlarndan tremi kumta, volkanit ve kireta trndendir; kumlu, killi, kireli hamur kapsar. Formasyon st kesimlerinde Nmmlitli kireta-kalkarenit dzeylerini kapsar. Birim egemen sarms boz rengi ile sahada kolayca izlenebilmektedir. ilenin dousunda, Eekadas ile Yonga deresi arasnda ky falezlerinde temiz yzeylemeleri aa kar. Dokanak ilikileri ve kalnlk. nceleme alannda ilenin dousu ile Yonga deresi arasnda ky falezleri boyunca aa kan yzeylemelerinde gzel grld gibi, ile Formsyonunun mavimsi klrengi kiltalarn (mam Tepe yesi) dk bir asal uyumsuzlukla stler. Ayn yrede yer alan Eekadasnn st kotlarnda, Yunuslubayr Formasyonuna ait sarms boz renkli, yatay katmanl, bol Nmmlitli kumta-kumlu kireta katmanlarnn, aday oluturan ile Formasyonuna ait byk bir kireta (Ahmetli Kireta yesi) olistolitini transgressif 45

olarak uyumsuzlukla stler. Formasyon bu zellikleriyle Gedik ve di. (2004,yazl bilgi)nin Hatipler Formasyonu ile denetirilebilmektedir. merli Formasyonu tarafndan uyumsuzlukla stlenen formasyonun inceleme alanndaki yzeylemeleri 40-50m. dolaynda kalnlk gsterir. Fosil kapsam ve ya. Yukarda da belirtildii gibi formasyon gerek krntl gerecin hamurunda gerekse st kesimlerinde yer alan kireta-kalkarenit katmanlarnda, Ltesiyeni temsil eden Nmmlit vb bentonik foraminiferleri youn olarak kapsar (Baykal,1943, Baykal ve nalan, 1979; Gedik ve di., 2004).

2.2.16. Krklareli Gurubu

Tanm ve ad. Krklareli Gurubu, Trakya Tersiyer havzasnn dou kesiminde Krklareliatalca-kitelli-Terkos gl arasnda kalan alanda yzeyleyen Orta Eosen-Alt Oligosen yata kaya birimlerini kapsar. stifin yaygn olduu yrelerden biri olan Krklareli ilinin ad, birok aratrc tarafndan, Eosen yal resifal karbonatlar ieren istifler iin, ye ya da formasyon ad olarak kullanlmtr (Kemper, 1961; Keskin, 1966, 1974; nal, 1967; Yurtsever,1996; Umut ve di., 1983). zgl (2005), Krklareli adn, birim adnn corafya bileeni olarak korunmasn ancak, birimin derecesinin, blgedeki Orta Eosen-Alt Oligosen yata kaya birimlerinin btnn kapsayacak ekilde, gurup aamasna ykseltilmesini nerir. Krklareli Gurubu, biribirleriyle yanal ve dey giriklik gsteren ve biri dierinin lehine ya daaleyhine incelip kalnlaan, kabaca alttan ste doru, 1) Koyunbaba Formasyonu (Tersiyer yal istifin taban krntl alt dzeyi), 2) Soucak Kireta (resifal kireta) ve 3) Ceylan Formasyonu (killi marnl resifler aras ve havza kelleri) olmak zere formasyonu kapsar (ekil 4).

2.2.16.1. Koyunbaba Formasyonu

Tanm ve ad. Trakya blgesinin, Istranca ve atalca metamorfitlerini gneyden snrlayan ve Kuzey Ergene Havzas olarak da bilinen kuzey kesiminde Tersiyer yal kellerin transgressif taban birimini oluturan krntllar, balangta Krausert ve Malal (1957) tarafndan

Koyunbaba yesi (Siyako ve di.,1989 da) adyla incelenmi ve kesit lm yaplmtr. Keskin (1966) istifi, nce slambeyli Formasyonu, daha sonraki yaynnda (Keskin,1974) ise, Koyunbaba Formasyonu adlaryla incelemitir. Blgede alan MTA jeologlar tarafndan, ayn birim iin slambeyli Formasyonu ad kullanlmtr (Yurtsever, 1996; Umut ve di.,1983 ve 1984; Gedik ve di., 2003). zgl (2005), gerek Trakya havzasnn eitli kesimlerindeki yzeylemelerinde, gerekse sondajlardan edinilen yeralt bilgileri nda ayrntl olarak incelemi bulunan szkonusu birimin, yerli ve yabanc petrol jeologlar arasnda yagn olarak kullanlan ve adlamada ncelik tayan oyunbaba Formasyonuadnn kullanlmasn nerir. 46

ekil 4. Trakya Tersiyer havzasnn stanbul il alan iinde kalan kesiminde yzeyleyen Tersiyer yataki kayastratigrafi birimlerinin genelletirilmi dikme kesiti atalcann KBsnda yer alan nceiz kynn 3-3,5 km Bsnda Teferi tepesinin dou yamac, Akartuna (1953) tarafndan birimin bu yredeki en iyi grld yer olarak belirlenmiir. 47

nceleme alannn bat ucunda, atalca metamorfitlerinin ya da Karbonifer yal Trakya Formasyonunun zerinde gevek tutturulmu kum ve akl birikintileriyle balar; yanal ve dey geili olarak, seyrek ve ince kmr arakatkl piritli, nefti yeil-koyu klrengi eyil ve milta dzeylerini kapsar. akllar genellikle, zerinde yer aldklar taban kayasndan tremi, balca ist, metagranit, kuvarsit, kuvars ve Trakya Formasyonuna ait kumta-miltandan oluur; yuvarlanm-yar yuvarlanm, zayf boylanmtr. Kumlar genellikle sarms, yeilimsi, boz, zayf boylanmal, orta-kaba tanelidir; gevek tutturulmu ya da tutturulmam mika, feldspat, kuvars gere ve killi hamur kapsar. Kimi yzeylemelerinde, rnein atalca dolaynda, iyi boylanm ve yuvarlanm, ok iyi ykanm ve temizlenmi olduu iin dkm ve cam sanayinde kullanlmakta olan kum birikintilerini kapsar. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Koyunbaba Formasyonu, inceleme alannn yakn batsnda, atalca metamorfitleri ve Trakya Formasyonuna ait kumta-eyil birimini kapsayan temel kayalar asal uyumsuzlukla stler. stnde yer alan Soucak Kireta ile yanal ve dey gei gsterir. Formasyonun kalnl dzensiz taban toporafyas ve deiken kelme koullarna bal olarak yerden yere, 1-2 m ile yaklak 100m arasnda ska deiir. Fosil kapsam ve ya. Koyunbaba Formasyonu kt fosillidir. aklta hamur iinde Ltesiyen - Priaboniyen araln temsil eden Nummulit vb. iri bentonik foraminifer pelesipod, gastropod ve ekinid kavklarn kapsar (Akartuna,1953; Umut ve di.,1983; Kasar ,1987)

2.2.16.2. Soucak Kireta

Tanm ve ad. Krklareli Gurubunun ayrtman kayatrlerinden birini oluturan Soucak Kireta, resif ortamnn eitli fasiyeslerini temsil eden karbonatlardan oluur. Sz konusu kireta istifi, Krklareli Formasyonuna ait Soucak yesi (Holmes, 1961) Soucak Kalkeri (nal, 1967), Soucak Kireta (Keskin, 1974; Kasar, 1987) ya da Soucak Formasyonu (Kasar ve di., 1983; Smengen ve di., 1987) gibi adlarla incelenmitir. nceleme alannn dou kesimlerinde, atalca ilesi ile gneyindeki Muratbey ky arasnda ta ocaklarnn bulunduu alanda Baheehirin Dsunda Karanlk dere vadisinde, atalca masifinin dou yamacnda ve atalcann Dsunda Altnehir-Kayaba-amlar arasnda dar kuaklar boyunca yer yer temiz yzeylemeleri grlr. Soucak Kireta, balca resif ekirdei, resif n ve resif gerisi gibi resif ortamnn eitli fasiyeslerini temsil eden istifleri kapsar. Kireta kirli beyaz, ak krem, boz, orta-kaln ok kaln katmanl, bol makrofosil ve bentonik foraminiferli kiretandan oluur. Kovuklu ve gzenekli dokuya sahiptir, yer yer dolomitleme gsterir. rili ufakl paleokarstik erime boluklar yaygndr. Bol algli, mercanl balamta ve taneta trnden kireta egemendir. 48

Ta ocaklarnda en ok 100 m dolaynda kalnlk gsterir, ortalama kalnl 50 metre dolayndadr. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Soucak Kireta, Koyunbaba Formasyonunu uyumlu stler. Yer yer, metamorfit ya da Karbonifer yal temel kayalar, arada Koyunbaba Formasyonu bulunmakszn, transgressif amal olarak dorudan asal uyumsuzlukla stler. Birim, Ceylan Formasyonunun marnlar tarafndan uyumlu stlenir. Fosil kapsam ve ya. Soucak Kireta, ok zengin mikro ve makrofosil topluluunu kapsar. Formasyonun, Trakya Tersiyer havzasnn deiik kesimlerindeki yzeylemelerinden ya da petrol sondajlarndan edinilen veriler Ltesiyen-Erken Oligosen araln kapsayan bir sre iinde keldiini gsterir (Dac, 1951; Akartuna, 1953; Sayar, 1955; Bat ve di., 2002; M.Siyako, 2003, yazl bilgi; K.entrk, 2004, yazl bilgi).

2.2.16.3. Ceylan Formasyonu

Tanm ve ad. atalca kuzeyinde ve Sazldere dolaylarnda yaygn olan marn-kilta arlkl istif, Ceylan Formasyonunu oluturur. Trakya havzasnda yaplan ve istifi kesen petrol ve doal gaz amal sondajlardan salanan yeralt bilgilerine gre yaplan adlamada, istif iin, nal (1967) tarafndan formasyon aamasnda Ceylan eyli (Keskin, 1974 de), Keskin (1974) tarafndan Ceylan Formasyonu adlar kullanlmtr. Birim Doust ve Arkan (1974) tarafndan, Pnarhisar Formasyonunun hsaniye yesi, daha sonralar Yurtsever ve di. (1991), Yldrm ve Savakan (2003), Gedik ve di. (2004) tarafndan hsaniye Formasyonu adlaryla incelenmitir. nceleme alannda, Baheehirin Dsundan geen ve blgeyi KB-GD dorultusunda kesen Kartal deresi vadisi boyunca, Sazldere barajnn kuzey yakasnda ve atalcann dousunda geni alanlar kaplar. Ceylan Formasyonu balca deien oranda marn-killi kireta-kireli kilta ardalanmasndan oluur; kumta ve kireta arakatkldr, alt dzeylerinde tf ara dzeylerini kapsar. Formasyonun egemen kayatrn oluturan marn ve kilta taze iken mavimsi-klrengi, ayrm sarms boz-krem rengi, orta ve dzgn katmanl, d bkey ya da i bkey krlma yzeylidir. Bentonik foraminiferli mikrit ve biyomikrit tr kireta, killi kireta, seyrek olarak biyoklastik kireta-kalkarenit ara dzeylerini kapsar.

2.2.16.3.1. Balk koyu aklta yesi: Trakyann Karadeniz kysnda yer alan Karaburun
burnunun bat kysnda Balk koyu adyla bilinen kk bir koyda yzeyleyen kaln akltakaba kumta birimi, ile onun zerinde yer alan kireta arakatkl ve olistostromal dzeyler ieren mil-kil boyu gerecin egemen olduu ince krntl dzey, Oktay ve di. (1992) 49

tarafndan Karaburun Formasyonu adyla incelenmitir. Ancak, Karaburun ad, Gelibolu yarmadas ve Saroz krfezi dolayndaki Eosen yata birimler iin, nem (1974) ve nal (1984) tarafndan formasyon aamasnda (Karaburun Formasyonu), Saner (1985) tarafndan Karacahisar Formasyonuna ait ye ad olarak (Karaburun yesi) kullanlmtr. Dier

yandan, bu aklta biriminin zerinde geili olarak yer alan ve Oktay ve di. (1992) tarafndan Karaburun Formasyonu kapsamnda incelenen mil-kil boyu gerecin egemen olduu krntl istif, zgl (2005) tarafndan Ceylan Formasyonunun devam olduu gerekesiyle Ceylan Formasyonu kapsamnda, daha stte yer alan kmr arakatkl birim ise ortam ve ya birlikteliinden dolay Grpnar Formasyonu kapsamnda Aal yesi olarak incelenmitir. Dolaysyla zgl (2005) tarafndan, Karaburun adnn nceki aratrmalarda baka birimler iin kullanlm olduu ve birimin Balk koyunda incelemeye elverili yzeylemesinin bulunduu gerekesiyle, Balk koyu aklta yesi olarak adlandrlmtr. Yanal sreklilii olmad iin, zgl (2005) tarafndan Ceylan Formasyonun iinde kamaland gerekesiyle, formasyonun bir yesi incelenen Balk koyu aklta yesi, Oktay ve di. (1992)nin Karaburun Formasyonu adyla inceledii istifin alt dzeyine karlk gelir. nceleme alannda yalnzca Karaburun beldesi kys boyunca yzeyleyen Balk koyu aklta yesi Ceylan Formasyonunun bu yredeki yzeylemesinin en alt dzeyini oluturur. Soucak Kiretan dorudan stler. Adndan da anlalaca gibi birimin tamamna yakn blm akltandan oluur; yanal ve dey geili olarak akl ve aklckl kaba kumta arakatkldr. akl ve hamur kapsamna bal olarak boz, ak klrengi, yeilimsi renklerde, orta-kaln ve dzgn katmanlanma gsteren, istif, kumlu-killi hamurla tutturulmu, 1-2 cmden 20-30 cmye dein deien (ortalama 3-5 cm) boyutlarda, ounlukla taban kayay oluturan Soucak Kiretandan ve daha az oranda volkanitlerden tremi, kaba kum, aklck, akl ve blok boyu gereci kapsar; kout ve apraz katmanlanmal, derecelenme ve merceklenme gsterir. akllar ounlukla yar yuvarlanm, kt boylanmtr; bloklar aklta iinde salm halde bulunur. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Ceylan Formasyonu, yukarda da deinildii gibi, Soucak Kiretana ait resiflerin gelitii srt bloklar arasnda kalan greli olarak daha derin ortamlarda kelmitir; dolaysyla Soucak Kireta ile giriklik gsterir, genellikle yanal dey geili olarak Soucak Kiretann stnde yer alr. Birim, Pnarhisar Formasyonu tarafndan uyumsuzlukla stlenir. Birim kalnl, taban toporafyasna ve giriklik gsterdii resiflerin (Soucak yesi) geliimine bal olarak, yerden yere 40-50 m ile 150-200 m arasnda deiir.

50

Fosil kapsam ve ya. Ceylan Formasyonu genellikle pelajik foraminifer bakmndan zengin dzeyler kapsar; yer yer, bentonik foraminifer, makrofosil kavks ve bitki paralarn ierir. Akartuna (1953), nceiz kynn GBsnda, kireta istifinin (Soucak Kireta) marnlara getii, olaslkla Ceylan Formasyonunun alt dzeyne karlk gelen katmanlarda OversiyenPriaboniyen gei dzeyini gsteren Nummulites fabianii trnn bulunduunu belirtir. Sirel ve Gndz (1976) Ceylan Formasyonunun bu yredeki alt dzeyine karlk gelen killi kireta katmanlarnda Erken-Orta Oligoseni gsteren mikrofosilleri kapsadn belirtir. Sonu olarak Ceylan Formasyonunun Ge Eosenden Erken-Orta Oligosene uzanan sreci temsil ettii anlalmaktadr.

2.2.17. Pnarhisar Formasyonu

Tanm ve ad. Pnarhisar Formasyonu balca kire, imentolu aklta arakatkl kireta, akll kumtandan oluur. Konjeriyal Kireta adyla da bilinen istif iin Pnarhisar ad, ilk kez Kemper (1961) tarafndan, Kean Formasyonuna ait ye derecesinde, daha sonralar Keskin (1966) tarafndan formasyon derecesinde corafya ad olarak kullanlmtr. Bykekmece glnn batsnda Manastr tepede, atalcann gneyinde Koul deresi vadisinin sol yakasnda ve atalcann kuzeyinde Domuz deresi vadisinde, Pnarhisar, akll, Poyral, Slolu, Dolhan, Eriklice dolaylarnda istifin incelemeye elverili yzeylemeleri yer alr (Umut ve di.,1983; Umut ve di.,1984) Pnarhisar Formasyonu balca, kire imentolu aklta arakatkl, oolitli, pelletoidli, akll, kumlu kireta ve kumtandan oluur. Formasyonun kire kapsam yksek olan alt blmnde beyazkremrengi, orta katmanl, oolitli, onkolitli, bol makrofosil kavkl, algli kireta ve akll kireta egemendir. zellikle alt dzeylerinde, bol Congeria sp. kapsamasyla belirgindir. Yanal ve dey geili olarak kire hamurlu aklta ve akll kireta arakatkldr. Pnarhisar Formasyonu Soucak Kiretan asal uyumsuzlukla stler. Rckert-lkmen (1960), istifin balkl eyiller tarafndan uyumsuz olarak stlendiini savunur. Buna karlk aratrclarn byk ounluu tarafndan balkl eyil, karton eyil, Slolu formasyonu vb gibi deiik adlarla anlan eyiller tarafndan uyumlu olarak stlendiini belirtirler (Aslaner, 1956; Snmez-Gken, 1963; Keskin,1971; Siyako,2003 yazl bilgi;). Fosil kapsam ve ya. Formasyon Oligoseni temsil eden foraminifer ve ostracodlar kapsar (Snmez-Gken,1963; Umut ve di.,1983; Umut ve di., 1984). Bata Congeria sp. olmak zere bol lamellibran, gastropod, balk dii ve st dzeylerinde balk kalplar kapsamasyla belirgindir.

51

2.2.18. Danimen Formasyonu

Tanm ve ad. Trakya havzasnda takn ovas, gl ve bataklk kelleriyle temsil edilen regressif delta ortam kellerinin btn ya da bir blm, nceki aratrmalarda Yenimuhacir Formasyonu (Holmes,1961), Danimen Formasyonu (Beer ve Wright, 1960; nal, 1967; Umut ve di., 1984) ve Danimen eyili (nal,1967) gibi deiik adlarla incelenmitir. Bu incelemede blgede petrol amal incelemeler yapan yerbilimciler tarafndan yaygn olarak kullanlm olan Danimen Formasyonu ad benimsenmitir. Byk blm kumta, aklta ve milta arakatkl, kilta ve eyillerden oluan ve tf-tffit ve kmr (linyit) aradzeylerini kapsayan Danimen Formasyonu bu incelemede 1) Slolu eyil yesi; 2) Grpnar yesi, 3) antaky Volkanit yesi ve 4) Aal yesi olmak zere drt yeye ayrtlanmtr (ekil 4).

2.2.18.1. Slolu eyil yesi: stifin alt dzeyinde varvl yap gsteren eyil birimi yer alr.
nceki aratrmalarda, balk fosili kapsamndan dolay Balkl eyil (Rckert-lkmen,1960) ve / ya da ak havada nemini yitirince ince levhams yarlma gsterdiinden Karton eyil (Akartuna 1953; Aslaner,1956) adlaryla incelenmitir. stif, Boer (1954) ve Umut ve di.(1984) tarafndan Slolu Formasyonu adyla incelenmitir. Kumta arakatkl eyiller Slolu yesinin egemen kaya trn oluturur. nce mil ve kil laminalarnn ardalanmasndan oluan varvl eyiller, taze iken kara-koyu yeilimsi, koyu klrengi, ayrm ak kahvemsi, boz, ak klrengi ve dalgandr; 20-30 m kalnlk gsteren varvl eyiller, byk olaslkla klar donan, durgun tatl su ortamnda kelmi yllk ince kil ve mil dzeylerini kapsayan lamina iftlerinin aradalanmasndan olumutur. Birim, yer yer ince kmr mercekleri ve jips ierir. Yer yer, beyaz ve kk boyutlu bol lamellibranll ara dzeyler kapsar. Bykekmece glnn dou kysnda ve dousundaki srtlarda, atalca ilesi yresinde yer alan Akren, Bekirli, Kabaka kyleri dolaynda ve Hodere kynn gney ve gneydousunda ve Bykekmece glnn kuzey dou kysnda yzeylemeleri bulunur. Slolu yesi Pnarhisar Formasyonunu uyumlu olarak stler ve Grpnar yesi tarafndan yanal ve dey geili olarak stlenir.

2.2.18.2. Grpnar yesi: Balca, gevek tuturulmu kumta ve milta arakatkl kiltaeyil tr ince krntllardan oluur; ince linyit ve tf-tfit ara dzeylerini kapsar. Terkos, Bykekmece ve Kkekmece glleri arasnda ve Grpnar yerleim alan dolaynda ounlukla vadi taban ve yamalarnda aa kar. Birim ad, Sayar (1977) tarafndan, 52

yzeylemelerinin yaygn olduu Grpnar semtinden alnmtr. zgl (2005) tarafndan, Danimen Formasyonunun dier yeleriyle yanal ve dey gei gsterdii gerekesiyle, Danimen Formasyonu kapsamnda ye derecesine indirgenmitir. Balca ince kum-mil arakatkl kiltalar, Grpnar yesinin egemen kaya trn oluturur; seyrek olarak akl-aklck merceklerini kapsar. Kilta, taze iken yeilimsi-koyu klrengi, ayrm boz, ak klrengi, ince-orta katmanl ve laminaldr; katmanlanmaya kout dizilmi kireli konkresyon ve kil topaklarn kapsar. Kumta ara katmanlar kalnl 20 cmyi gemeyen ara dzeyler oluturur. Genellikle kk boyutlu, ince kavkl, beyaz renkli lamellibran ve gastropod kavk ynlarn kapsayan, 5-10 cm kalnlkta makrofosilli ara dzeyler ve seyrek olarak Congerial beyaz kireta arakatmanlarn kapsar.

2.2.18.3. antaky Volkanit yesi: Grpnar yerleim alannda Grpnar yesinin deiik
dzeylerinde kalnl yer yer 8-10 metreyi bulan felsik tf-tfit arakatklar yer alr. Volkanitlerin Tekirda yresindeki yzeylemeleri antaky Formasyonu ya da antaky

Tfiti ad altnda incelenmitir (Umut ve di.,1983; alayan ve Yurtsever, 1998). zgl (2005), Grpnar yesinin deiik dzeylerinde ince dokulu, kalnl yer yer 8-10 metreyi bulan arakatklar oluturduu gerekesiyle, szkonusu tf-tfitlerin, ye derecesinde adlandrlmasn yelenmitir. Grpnar yerleim alannn Marmara denizine bakan yamalarnda Grpnar ve evresinde, Kavakl-Yakuplu semtlerinin gneyinde, antaky batsnda ve kuzeyinde, Yolat, Bykkll, Seymen, Sinekli, Byksinekli kyleri dolaynda, Kurfall ky gneybatsnda, Celaliye-Kamiloba-Ovayenice kyleri arsnda, yzeylemeleri bulunur. Grpnar dolayndaki yzeylemelerinde ukureme Formasyonu tarafndan uyumsuzlukla stlenen Danimen Formasyonunun en st dzeyini oluturur.

2.2.18.4. Aal yesi: stanbulun Avrupa yakasnda Karadenizin Karaburun-Kilyos

arasnda kalan ky eridinde yaygn olan, zellikle Aal beldesi dolaylarndaki ocaklarda iletildii iin Aal kmr ya da Aal linyitiadlaryla bilinen kmrl dzeyleri kapsamasyla karakteristik olan kil-kum-akl- birimi, zgl (2005) tarafndan ya ve fasiyes birlikteliinden dolay Danimen Formasyonu iinde dnlm ve istifin, ekonomik deerde kmrl kil dzeyleri kapsamyla, formasyonun dier yelerinden farkl nitelik tad gerekesiyle, Aal yesi adyla ayr bir ye olarak adlandrlmas yelenmitir. Aal yesi, biribirleriyle girikli gsteren, kmr arakatkl yeilimsi-klrengi kil dzeyleri ile sarms-boz, kirli beyaz-ak klrengi, orta zayf boylanmal, yuvarlanm-yar yuvarlanm kum-akl dzeylerini kapsar. Gnmzde Aal linyiti olarak ekonomik deer tayan ve iletilmekte olan ocaklarda 30-40 metrelik kesitlerde, st ste 2 ya da 3 dzey halinde aa km olan kmrl (linyit) dzeylerin kalnlklar 1-5 m arasnda deiir. Bunun dnda killi 53

dzeyler iinde, kalnl birka mmden onlarca cmye dein deien kmrl ince arakatklar grlr. Kum-akl dzeylerinde kama ve tekne tipi apraz katmanlanma, yontulma yaplar gelimitir. antaky volkanit yesi, yeilimsi, boz, ayrm kirli beyaz, kaba kum boyu taneli dokulu felsik tf ve tffitlerden oluur. Cams hamurla tutturulmu balca biyotit ve ayrm feldspat, kaya krnts kapsar. Danimen Formasyonu inceleme alannda Soucak Kiretan uyumsuzlkla stler. Soucak Kiretan dorudan stledii yerlerde, Soucak kiretandan tremi akl ve bloklar kapsayan kum-akl dzeyi ile balar. Yldrm ve Savakan (2003), KkekmeceHalkalda yaplan sondajlarda formasyonun, Soucak Kiretann stnde kireta blok ve akll kum ve kil ile baladn, ste doru kmr bantlar ieren yeil killere getiini belirtir. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Formasyon, inceleme alannda Pnarhisar Formasyonunu uyumlu olarak stler; ekmece Formasyonu tarafnda uyumsuz stlenir. Yldrm ve Savakan (2003)a gre Eminn-Fatih ileleri dolaynda 40-90 m, Kkekmece dolaynda 80 m kalnlktadr. Grpnar yresinde, taban aa kmam olan yzeylemelerinde 100 mnin zerinde kalnlk gsterir. Fosil kapsam ve ya. Formasyon yer yer, lamellibran, gastropod vb kavkl dzeyleri kapsar. Umut ve di (1983) Formasyonun Orta Oligoseni gsteren foraminiferleri kapsadn belirtir. Palinolojik belgilemelere gre, Daniment Formasyonunun Ge Oligosen ve Erken Miyoseni temsil eden palinomorflar kapsar. Fosil bulgularna gre formasyon Orta Oligosen - Erken Miyosen araln temsil eder.

2.2.19. ukureme Formasyonu

Tanm ve ad. Formasyon, balca, tutturulmam akl, kum, mil karmndan oluur. Kkky, ukureme ve Mahmutbey semtlerinde snrl bir alanda yzeylenen apraz katmanl, bol mikal, yer yer kil arakatkl, ufak akl ve aklckl tutturulmam kumlarn egemen olduu istif, nceki aratrmalarda ukureme Formasyonu (Sayar, 1976), ya da ekmece Formasyonu kapsamnda ukureme yesi (Sayar, 1989) adlaryla incelenmitir. stifin bu yredeki yzeylemeleri balca, sarms, boz, klrengi, apraz katmanl, bol mika pullu, boylanm, orta-kaba kum boyu kuvars, kuvarsit, akmakta, volkanit ve Paleozoyik yal birimlerden tremi tutturulmam gereci kapsar. Bu incelemede, stanbulun Avrupa yakasnda Saryer-Kemerburgaz-Terkos gl arasnda, Bykekmece gl dousunda, Grpnar, Arnavutky ve akmakl semtleri dolaylarnda geni alanlar kaplayan kzl54

kahverengi

akl-kum

birikintileri

de

Sayar

(1989)n

ukureme

dolayndaki

yzeylemesinde tanmlad, yukarda zellikleri aklanan ukureme yesi kapsamnda incelendiinden, birimin kapsam ve yaylm genilemi; dolaysyla nitelii deien ukureme yesinin, kaya stratigrafi birimi derecesi ykseltilerek, formasyon aamasnda ukureme Formasyonu olarak adlandrlmas zorunlu grlmtr. Bu incelemede, yeteri ayrntda incelenemedii iin ayr bir birim olarak ayrtlanamam ve ukureme Formasyonu kapsamnda incelenmi olan kzl-kahverengi akl ve kum birikintileri Arpat (1999) ve Arpat ve entrk (2000) ve zgl (2005) tarafndan, ukureme Formasyonundan farkl olarak, Kra Formasyonu ad altnda incelenmitir. Sz konusu kzlkahverengi akl-kum biriminin byk blm, tutturulmam akl ve daha az oranda kummil boyu gereten oluur. rili ufakl, omurgal kemii ve yer yer bykl 1-2 metrekp bulan, keleri yuvarlaklam silislemi aa paralarn kapsar. akllar, 1-2cmden 2030cmye dein deien boyutta, kt boylanm, iyi yuvarlanmtr. Ad geen aratrclara gre: bu birim, inceleme alan yakn dolaynda gnmzde herhangi bir yzeylemesi bulunmayan ofiyolitli seri kkenli radyolarit, gabro, serpantinit trnden akllar kapsar; ortalama gere boyunun gneyden kuzeye doru klmesi, gney kesimdeki yzeylemelerin nemli bir ksmnda, binik yap gsteren yass akllarn gneye eimli kiremit dizilimi gstermesi, tekne tipi apraz katmanlanmalarda tekne eksenlerinin kabaca K-G dorultusunda ynelim gstermesi ile birlikte n takmlarn kuzeye eimli bulunmas kabaca gneyden kuzeye, dier bir anlatmla Marmara denizi ynnden Karadenize doru akl bir akarsu ortamnn etkin olduunu gsterir. Bu veriler nda, Erken Miyosen-Oligosende Marmara denizi tabannn deniz dzeyinin stnde yksek bir alan oluturduu, ofiyolitleri de kapsayan bu yksek alandan Karadeniz ynne akl yksek enerjili akarsularla tanan kum-akl biriminin geni bir alana yayld anlalmaktadr. Bu zellikleriyle blgenin jeolojik geliimine ilikin deerlendirmelerde zel bir nem tayan bu istifin, Maramara denizinin de olumasn salayan Miyosen tansiyon hareketleri sonucu stanbulun Avrupa yakasnda gelien gl ve lagn ortamna malzeme getiren ukureme kum-akl biriminden farkl bir birim adyla adlandrlmasnn gerekir. Dolaysyla, ad geen yazarlar tarafndan, birimin temiz yzeylemelerinin bulunduu Kra beldesinin adndan esinlenilerek Kra Formasyonu adyla adlandrlmas nerilmitir. Ayn aratclara gre, Sayar (1989) tarafndan ukureme semti dolaynda ukureme yesi ad altnda incelenmi olan boz renkli kumlarn egemen olduu birim, ofiyolit kkenli gere kapsamad gibi, gneyden kuzeye akl, yksek enerjili akarsu ortam koullarn yanstan Kra Formasyonundan farkl olarak, gl ortam koullarnda kelmi olan ekmece Formasyonunun Gngren ve Bakrky yeleriyle giriklik gsterdiinden ekmece Formasyonu kapsamnda bir ye olarak 55

incelenmelidir. Yukarda da belirtildii gibi, almalarn bu aamasnda bu denli bir ayrntya girilememi olduundan, blgedeki az ok yat saylabilecek kum-akl istiflerinin btn ukureme Formasyonu ad altnda haritalanmtr. Dokanak ilikileri ve kalnlk. ukureme Formasyonu, Danimen Formasyonu ve daha yal birimleri asal uyumsuzlukla stler; ekmece Formasyonu tarafndan asz uyumsuzlukla stlenir. Bykekmece-Kra dolaynda yaklak 30 metre dolaynda olan birim kalnl kuzeye Karadenize doru gidildike art gsterir. Fosil kapsam ve ya. ukureme Formasyonu yukarda da deinildii gibi omurgal

kemikleri ve silislemi aa paralarn kapsar. Tabannda yer alan en gen birim olan Grpnar Formasyonunun Ge Oligosen-Erken Miyosen yatadr. Ge Miyosen yal Gngren Formasyonu tarafndan stlendii de gz nnde bulundurularak, Kra Formasyonunun Erken-Orta Miyosen yata olduu anlalmaktadr.

2.2.20. ekmece Formasyonu

Tanm ve ad. stanbulun Avrupa yakasnn bat kesimimde Marmara denizi kylar ile Karadeniz kys arasnda yaygn olan Neojen kellerinin ekmece glleri dolayndaki yzeylemeleri H. Nafiz ve A. Malik (1933) tarafndan ilk kez ekmece Serisi adyla incelenmitir. Ar (1955) istifi ilk kez alttan ste doru, Congerial kalker ve greler, Kemikli kum ve akllar, Kil ve Marnlar ve Mactral kalkerler balklar altnda incelemi; sonra ekmece Gurubu kapsamnda olmak zere, istifi ukureme Formasyonu Gngren Formasyonu, Bakrky Kireta olmak zere formasyona ayrtlam (Sayar, 1976); daha sonra ayn istifi ekmece Formasyonu kapsamnda ukureme yesi, Gngren yesi ve Bakrky Kireta yesi olarak daha alt dereceden birim adllaryla adlandrmtr. (Sayar,1989). Bu almada Sayar (1989) tarafndan yaplan en son snflama ksmen izlenmi; yalnzca, kendine zg kaya tr zellikleri ve temsil ettii kelme ortam koullar bakmndan, ekmece Formasyonundan nemli ayrmlar gsteren ve stanbulun Avrupa yakasnda geni alanlar kaplayan kzl-kahve renkli akl-kum birikintilerini de (zgl, 2005in Kra Formasyonu), kapsayacak ekilde haritalanm olan ukureme yesi, ekmece Formasyonu kapsamndan karlarak, ukureme Formasyonu adyla, ayr bir formasyon olarak incelenmitir. Dolaysyla. ekmece Formasyonu bu

incelemede alttan ste doru 1) Gngren yesi ve 2) Bakrky yesi olmak zere iki yeye ayrtlanmtr.

2.2.20.1. Gngren yesi: Balca kum-mil arakatkl killerden oluur; st dzeylerinde

makrofosil kavkl ince, kireta arakatmanldr. stif Gngren Formasyonu (Sayar, 1976) ya da ekmece Formasyonunun Gngren yesi (Sayar, 1989) adlaryla incelenmitir. 56

Gngren yesi bol mikal, apraz katmanl kum-kil ardyla balar, daha stte istifin egemen kaya trn oluturan bitki krntl yeil killer yer alr. Killer seyrek olarak, orta boylanm, apraz katmanl gevek ince kum aradzey ve merceklerini ierir. ye, zellikle st kesimlerinde, makrofosil kavkl Bakrky yesinin kiretalarna benzer zellikte, 5-30 cm kalnlkta kireta, killi kireta, kireli kilta arakatkldr. ye adnn alnd Gngren semti dolaynda, youn kentleme yznden, birimin incelemeye elverili yzeylemeleri grlememektedir. Kkekmece glnn dou yakasnda, Avclar ve Firuzkyn yerald srtn Kkekmece glne bakan dou yamacndaki kimi ocak ve yarmalarda, birimin temiz kesitleri aa kar. Gngren yesi, Yedikule civarndaki yzeylemelerinde 120-140 m dolaynda kalnlk gsterir.

2.2.20.2. Bakrky yesi: ekmece Formasyonunun st dzeyini oluturan Bakrky

yesi, byk blmyle kiretandan oluur, deien oranda kil ve marn arakatkldr. Bolca Mactra kapsamndan dolay nceleri Mactral kalkerler (Ar,1955; Sayar 1962; 1976), sonralar Bakrky Formasyonu (Sayar, 1976), Bakrky Kireta (Sayar, 1977) ve Bakrky yesi (Sayar, 1989) adlaryla incelenmitir. Bakrky yesi, Hali-Marmara kys arasndaki alanda, Yeilky-Yeilyurt dolaylarnda, Avclar-Firuzky, Kavakl ve Kkekmece yerleim alanlarnn yer ald srtlarn st kotlarndaki yatay dzlkleri oluturur. Kireta kirli beyaz-krem rengi, ince-orta-kaln katmanl, boluklu-gzenekli, genellikle algli, onkoidlidir; kil-killi kireta-marn ara dzeylerini kapsar. Kil-kire oran ok deikendir; alt dzeylerde kil st dzeylerde kire kapsam artar. Bolca mactra cinsi lamellibran kapsamas ayrtman zelliklerindendir. Gngren yesini yanal ve dey geili olarak stler; yzeylemeleri genellikle gncel anmaya ak olduundan birim kalnl tam olarak bilinmemektedir; grnr kalnl 3040 m dolayndadr. Dokanak ilikileri ve kalnlk. ekmece Formasyonu, inceleme alannda ukureme Formasyonu, Krklareli Gurubu ve Trakya Formasyonunun deiik dzeylerini uyumsuzlukla stler. ekmece Formasyonunun birim kalnl yanal ynde ska deiir. Kalnlk genellikle, gneye Marmara denizine doru gidildie artar. Yaklak toplam kalnl 150-200 m dolayndadr.

57

Fosil kapsam ve ya. Bolca mactra cinsi lamellibran, gastropod fosillerini kapsar. Omurgal ve molusk fosil kapsamna gre, ekmece Formasyonunun st Miyosen (st SarmasiyenKersoniyen) yata olduu belirtilmektedir (Sayar, 1989).

2.2.21. merli Formasyonu

Tanm ve Ad. stanbulun Anadolu yakasnda merli beldesi ve merli barajn evreleyen geni bir alanda yzeyleyen kil, kum ve akl birikintileri, merli Formasyonu adyla incelenmitir. merli Formasyonu Gedik ve di. (2004) tarafndan inceleme alannn dousunda ile ilesinin gneyindeki alanlarda incelenen, Kayaltepe ve Meetepe Formasyonlarn da kapsar. Biribirleriyle yanal ve dey giriklik gsteren akl-kum-mil-kil boyu tutturulmam birikintilerinden oluan istifin, Gedik (2004)de olduu gibi, egemen gere boyuna dayal olarak birden ok formasyona ayrtlanmas, adlama kurallar asndan sakncal olaca gerekesiyle, istifin btnnn tek bir formasyon ad altnda incelenmesi yelenmitir ve blgenin geni kitlelerce bilinen ve szkonusu krntllar yaygn olarak kapsayan, merli ilesi adnn istifin tm ieren formasyon aamasnda kullanlmas nerilmitir. Mee tepesi ve ve Kayal tepe adlar ise, Gedik ve di.(2004) tarafndan kullanldklar kapsamda olmak zere, merli Formasyonuna ait Mee tepesi yesi ve Kayal tepe yesi olarak ye derecesinde kullanlmtr. merli Formasyonu, boyutlar ve biimleri yerden yere deien kil, kum, akl birikintilerinden oluur. formasyon genellikle iri akl-kaba kum birikintileriyle balar, daha stte yanal ve dey giriklik gsteren mil-kil boyu ince gereli birikintilere geer; en stte kzlms sar, seyrek akll, aklckl kum-mil boyu ince taneli birikintiler yer alr. Formasyon Mee tepesi yesi, Kayal tepe yesi ve Sultanbeyli yesi olmak zere 3 yeye ayrtlammtr.

2.2.21.1. Mee tepesi yesi: merli Formasyonunun genellikle alt dzeyini oluturan aklkaba kum birikintilerini kapsar. ounlukla kuvars, kuvarsit, akmakta, daha az oranda arkoz, kireta, kumta ve volkanitlerden oluan akllar 1-20 cm boyda, yar yuvarlanm, genellikle zayf boylanm ve kabaca derecelenmitir. akllar ounlukla kaba kumlu gere iinde tane desteksiz ve dank olarak yer alr. Yaklak 30-40 m kalnlktadr; Neojen ncesi yataki kaya birimlerini asal uyumsuzlukla stler; Kayal tepe yesinin kil-mil boyu ince gereli krntllar yanal ve dey geilidir.

2.2.21.2. Kayal tepe yesi: merli Formasyonunun kmr ara katkl ince kum, kil, mil
boyu ince gereli birikintileri, Gedik ve di.(2004) tarafndan Kayaltepe formasyonu adyla tanmlanmtr. Balca boz, mavimsi klrengi, mor, yatay katmanlanmal, laminal, ince kmr arakatkl kilta kireli kilta milta egemen kayatrn oluturur. Melen ay 58

stanbul su isale gzergahnn Polonez ky-Mahmutpaa ky yolunu kestii yerde yolun batsndaki kaz evlerinde incelemeye elverili kesitleri aa kmtr. Kayal tepe yesi sz konusu yzeylemede, taban kayay oluturan arkozlarn (Kurtky Formasyonu) zerinde, birka cm kalnlkta seyrek kmr arakatkl killi-milli birkintilerle balar; yaklak 50 m kalnlk gsterir.

2.2.21.3. Sultanbeyli yesi: nceleme alannn Anadolu yakasnda Sultanbeyli, Kurtky,

Orhanl kyleri arasnda ve kuzeyde Kll-Riva (ayaz)-Kurnaky arasnda geni alanlar kaplayan kum, akl birikintileri Sultanbeyli yesi adyla incelenmitir. akl mercek ve ara dzeylerini kapsayan kum gere egemendir; deien oranda, krmzms-sarms kil-mil kapsar. apraz katmanlanma, yontulma, merceklenme ve kamalanma yaplar gelimitir. Kurna kynn dousundaki yzeylemelerinde Devoniyen yata kireta ve eyilleri (Denizli ky ve Pelitli formasyonlar) stler. merli Formasyonunun dier yeleriyle ile ilikisi ayrntl olarak incelenememitir. Mee tepesi ve Kayal tepe yelerinin engebeli bir taban topografyasna sahip olmalarna karn, Sultanbeyli yesi, kabaca K-G gidili srtlarn yaklak 90-100 m kotunun stnde kalan kesimlerinde kuzeye dk eimli taban (anma) dzl zerinde 30-40 m kalnlkta rtler halinde korunmutur. Sultanbeyli yesinin bu konumu, peneplenlemi bir taban rtt, dier bir anlatmla, Mee tepesi ve Kayal tepe yelerini uyumsuzlukla rtm olabileceini dndrr. Bu durumda Sultanbeyli yesinin merli Formasyonundan ayr bir birim olarak, formasyon aamasnda Sultanbeyli Formasyonu olarak adlandrlmas ve haritalanmas gerekebilir. Ancak aratrmann bu

aamasnda, yeterli veriler salanmadan, ayr bir formasyon adlamasnn yaplmas sakncal bulunmutur. Yzeylemeleri anmaya ak olduundan, birim kalnl bilinmemektedir; inceleme alanndaki yzeylemelerinin grnr kalnl 30 metrenin zerindedir. Dokanak ilikileri ve kalnlk. Formasyonun yzeylemeleri gncel anmaya ak oluu dolaysyla, gerek kalnl bilinmemektedir. Engebeli bir taban toporafyasn stlemesi, merceklenme ve kamalanma yznden ska yanal deiimler gstermesi nedeniyle kalnlk deiir; grnr yzeyleme kalnl yer yer 70-80 myi bulur. Fosil kapsam ve ya. nceleme alannda, istif iinde makrofosile rastlanmadndan, formasyonun ya ile ilgili dolaysz bilgi salanamamtr. Gedik ve di.(2004) istif iindeki kmr arakatklarnn, olaslkla Oligoseni dndren palinomorf trlerini kapsadn belirtir. merli Formasyonunun zellikle Mee tepesi ve Kayal tepe yeleri, Danimen Formasyonu kapsamnda tanmlanan, kmr arakatkl kil, kum, akl birikintilerini kapsayan Aal yesi ile e tutulabilir zgl (2005). 59

2.2.22. Kudili formasyonu

Tanm ve ad. stanbulun Boaza alan byk akarsularn akaa (mansap) kesiminde kalnl yer yer 70-80 metreye varan balca killi kum-mil tr ince gere kapsayan

birikintiler yer alr. stanbulun Kadky semtinde yer alan Kurbaal Derenin akaa kesiminde, Kudili ayr olarak bilinen ve bu tr birikintileri kapsayan dzlkte yaplan sondaj verilerini inceleyen Meri ve di. (1991) tarafndan, birim Kudili Formasyonu adyla

tanmlanmtr. Kkekmece glnn dousunda Ayamama deresi vadisinin taban dzl (Ayamama ayr) ve Boazn Anadolu yakasnda Gksu vadisinin akaa kesiminde yer alan Kksu ayr byk oranda Kudili Formasyonuna ait birikintilerden oluur. Formasyon koyu mavimsi klrengi, kahverengimsi, yer yer siyahms, hali kellerinden oluur. Balca kuvars, kuvarsit vb killi mil-kum boyu gere kapsar; tane boylarnn greli oran yerden yere deiir. Seyrek olarak, yar keli yar yuvarlanm akl ve aklckl kum mercek ve ara dzeylerini kapsar. Engin ve di.(1991) tarafndan incelenen sondajlarda, yer yer bitki krntl ya da bunlarn ayrmasndan oluan organik kapsam yksek siyahms killi ince dzeyler kesildii, Kudili ayr yresinde yaplan iki adet sondajn karotlarnda, tabanda pirit ve piritlemi kavk paralaryla organik kapsam yksek olan kesimlerde mollsk kavk ve kavk krntlarnn bulunduunu belirtilmektedir. Yzeylemeleri gncel anmaya ak oduundan kalnl tam olarak bilinmemektedir. Sondaj verilerine gre, yaklak 30-40 m kalnlkta rtler oluturur. Fosil kapsam ve ya. Kurbaal dere dolaynda, DS tarafndan Fenerbahe stadyumunun batsnda DS tarafndan yaplan sondaj karotlarnn fosil kapsamn inceleyen Meri ve di.(1991), formasyon iin Ge Holosen yan ngrr.

2.2.23. Altntepe Formasyonu

Tanm ve ad. stanbulun Anadolu yakasnda, zellikle Bostanc-Kkyal-Maltepe arasnda Paleozoyik yata kaya birimlerininin oluturduu kabaca K-G uzanml srtlarn zerinde, ince rtler halinde korunmu akl-kaba kum birikintileri, zgl (2005) tarafndan Altntepe Formasyonu adyla incelenmitir. Formasyon, Kkyal yresinde, E5 (D100) karayolunun Altntepe srtn kestii yol yarmasnda yolun her iki evinin st kotlarnda izlenebilmektedir. Ayrca, Altntepe srt ve bu srtn dousunda K-G dorultuda uzanan srtlarn st kotlarnda, Kartal ve Cevizli semtlerinde yer yer alan ve geici sre akta kalan temel ukurlarnda geici sre aa kmaktadr. Altntepe Formasyonu sarms kahverengi-kzlms-boz, balca kuvars, kuvarsit ve arkoz tr akl-kaba kum boyu sklamam gereten oluur; sarms kil-mil mercek ve dzeylerini 60

kapsar. Boyutlar yer yer 20-50 cmyi bulan kuvarsit bloklarn kapsar. akllar keliyar keli, kt boylanmaldr. ounluu Aydos Formasyonuna ait kuvarsitlerin oluturduu az yuvarlanm ve kt boylanm akl ve bloklarn egemen olduu gevek birikintilerden oluan Altntepe Formasyonu, olaslkla Pliyo-kuvaternerde Aydos kuvarsitlerinin olutrduu yksek alanlardan hzl anma, tanma ve yama eteklerinde ylma sonucu gelimi olmaldr.

2.3. GNCEL BRKNTLER

2.3.1. Kumul. stanbul ilinin Anadolu ve Avrupa yakasnda Karadeniz kys boyunca, sarms, boz-kzl renkli, iyi boylanm, kaba kum gereli kumul birikintileri yer yer geni alanlar kaplar. zellikle Terkos gl dolaynda, kydan yaklak 5 km ilere doru ilerlemi olan ykseklii deniz dzeyinden 40-50 metreye varan tepecikler ya da kyya kout uzanan srtlar oluturur. 2.3.2.Plaj kumsal. Karadeniz kys boyunca, genellikle dar erit halinde, olgunlamam plaj kumsallar yer alr. Genellikle akll, yer yer bloklu, iyi ykanmam ve kaba kum boyu gere egemendir. 2.3.3.Alvyon. nceleme alannda zellikle Boaza ve Marmara denizine alan vadilerin akaa kesimlerinde yer alan geni dzlklerde, ounlukla ince gereli kaln hali ve akarsu kelleri Kudili Formasyonu adyla ayr blmde incelenmitir. Gerek Kudili

Formasyonunun oluturduu dzlkler zerinde zaman zaman yer deitirmi olan akarsu boylarnda, gerekse denizlere ve boaza alan vadi tabanlarnda dar eritler halinde alvyon birikintileri gelimitir. imen (2000), Ayamama deresi dzlnde, Kudili Formasyonunu oluturan hali kellerinin stnde 6,5 m kalnlkta gncel alvyon birikintisinin yer aldn belirtir. Karadenize dklen greli olarak yksek eimli ve dik yamal akarsular boyunca ve onlarn denize kavutuu alanlarda hzl anma ve tanma nedeniyle akll ve bloklu gere egemendir. Buna karlk Boaza ve Marmara denizine alan akarsularn zellikle akaa kesimlerinde, buzul sonras deniz dzeyinin ykselmesine bal olarak boulma ve dolaysyla dk enerjili ak nedeniyle vadi ilerine doru ilerleyen kum-mil boyu ince gereli alvyon birikintileri gelimitir. 2.3.4. Yama molozu. Blgenin kuvarsit vb. dayanml kayalardan oluan yksek yama eimli da ve tepelerinin eteklerinde, daha ok eim krlma alanlarnda yer yer kaln yama molozu birikintileri gelimitir. Aydos da, Kay da, Byk ve Kk amlca tepelerinin yama ve eteklerinde yer yer kalnl 30-40 metreye varan bu tr birikintiler yaygndr. Kum, akl ve blok boyu keli-yar keli, boylanmam gere ve kzlms-sarms kahverengi killi milli hamur kapsar. Yakack semtinde kimi temel kazlarnda aa kan kesitlerde, yatay

61

sralanm gsteren akl dzeyleriyle ve kzl renkli killi-kumlu dzeylerin kabaca ardalandklar gzel grlr. Knaladann kuzeye bakan yksek eimli yamalarnda, deniz kysndan balayarak 40-50 m kotuna ulaan kaln yama moloz birikintileri gelimitir 2.3.5. Heyelan. stanbulun Avrupa yakasnda Kkekmece-Bykekmece glleri arasnda zellikle Harami derenin bat yamalarnda, Avclarn Marmara denizine bakan yamalarnda, Kkekmece glnn bat yakas ve Bykekmece glnn dou yakasndaki yamalarda ok sayda heyelan gelimitir. Arpat (1999)a gre szkonusu heyelanlarn tmne yakn, gnmzdekinden farkl bir toporafyada gelimi olan eski heyelanlardr; ancak gnmzde eim arttrc yapay inaat kazlaryla etkinlik kazandrlmtr. Heyelanl sahalarn byk blm, su tama kapasitesi yksek ve anmaya kar daha dayanml olan akl ve kaba kum boyu gereli ukureme Formasyonu tarafndan stlenen geirimsiz ve anmaya kar dayanmsz olan Grpnar yesinin heyelana elverili dik yamal topografyalar oluturan kiltalarnn yaygn olduu blgelerde gelimitir (bu yredeki heyelanlar ile ile ilgili geni bilgi iin bkz Arpat,1999).

3. MAMATTLER
eitli ya ve trden magmatik etkinliin youn olduu stanbul ili ve yakn dolaynda, derinlik, yzey ve damar kayalar yer yer geni alanlar kaplar. 3.1. Derinlik Kayalar Blgede Sancaktepe Graniti ve avuba Granodiyoriti adlaryla bilinen iki farkl derinlik kayas yzeylemektedir. 3.1.1. Sancaktepe Graniti Gebze ilesinin K-KBsnda Balk, ekerpnar ve ayrova kyleri arasnda yaklak 100 km geniliinde bir alan kaplayan granitler, Ylmaz (1977) tarafndan Sancaktepe Graniti adyla incelenmitir.Granitler genellikle kirli beyaz, pembemsi renkli, holokristalli dokuludur; balca kuvars, biyotit, plajiyoklaz (oligoklaz), K-feldspat (ortoklaz) ve opak mineral kapsar. leri derecede ayrma gsterdiinden genellikle arenaya dnmtr. nceleme alannda OrdovisiyenKarbonifer aralnda nemli bir kesiklik gstermeksizin kelimini srdrm olan Paleozoyik yata istifi dorudan ya da aplit ve pegmatit gibi damar kayalaryla kesmi ve dokana boyunca yer yer kontak metamorfizma gelimi olduundan, intrzyonun ya Karboniferden gen olmaldr. Dier yandan, Ylmaz (1977) tarafndan yaplan ya lmlerinde, Rb-Sr yntemiyle 2555 my, K-Ar yntemiyle 254 my gibi 62

biribirine yakn deerler bulunmutur (Ylmaz, 1977). Birbiriyle uyuan stratigrafik ilikiler ve jeokronolojik veriler, Sancaktepe Granitinin intrzyon yann Permiyen olduunu gsterir. 3.1.2. avuba Granodiyoriti Polenezkyn gneybatsnda avuba ky ve ekmeky arasnda yaklak 25 km geniliinde bir alan kaplayan derinlik kayalar, eitli aratrclar tarafndan, rnein, avuba granitleri (Abdsselmolu, 1963), avuba Granodiyoriti (Brkt, 1966) ve avuba derinlikta (ztunal ve Satr, 1975) avuba iftlii granodiyoritkuvarsdiyorit pltonu (Ketin, 1983) gibi deiik adlar altnda incelenmitir. Balca plajiyoklaz, K-feldispat, hornblend, kuvars, biyotit ve ikincil derecede apatit, zirkon, epidot, titanit ve opak mineral kapsad belirtilen birim kuvarsl diyorit ve granodiyorit zellii tar (Ylmaz, 1977; ztunal ve Satr, 1975). Sancaktepe Granitinde olduu gibi ileri derecede ayrma gsterir ve yzeye yakn kesimlerinde genellikle arenaya dnmtr. nceleme alannda bata Kurtky Formasyonunun arkozlar olmak zere Paleozoyik yata eitli kaya birimlerini kesmi ve yer yer onlarn anklavlarn kapsar; dokanak zonu boyunca belirgin olarak kontak metamorfizma zonu gelimitir. Pendik-Dolayoba arasnda Tavan tepesi dolaynda Pelitli Formasyonunun kiretalarn kesmi ve metamorfizmaya uratm kk bir asidik derinlik kayas yer alr. Pendik kuzeyinde E5 (D100) karayolu yarmasnda da izlenebilen bu intrzif kaya, Okay (1947) tarafndan Granit porfir, Brkt (1961) ve Abdsselmolu (1963) tarafndan Pendik Tavantepe kuvarsl dioriti adlaryla tantlmtr. Sz konusu intrizifler, dorudan ilikisi gzlenememi olmasna karn, benzer zellikte olmas nedeniyle bu almada avuba Granodiyoriti kapsamnda dnlmtr. nceleme alannda, avuba Granodiyoritinin Paleozoyikten daha gen birimlerle dokanak ilikisi gzlenememektedir. Buna karlk jeokronolojik ya belirleme almalarnda, K/A yntemiyle 87,33 my (Brkt, 1966) ve Rb-Sr yntemiyle 6510 my ile 6013 my (ztunal ve Satr, 1975) gibi Ge Kretaseyi (Santoniyen-Daniyen) gsteren deerler bulunmutur. 3.2. Yzey Kayalar l snrlar iinde zellikle Karadeniz ky blgesinde geni alan kaplayan Saryer Formasyonuna ait st Kretase yal volkanitler (Garipe yesi) ve Kapakl Formasyonuna ait Permo-Triyas yal volkanitler ilgili blmlerde aklanmtr. 3.3. Damar Kayalar stanbul dolaynda zellikle Paleozoyik yata kaya birimleri iersinde bir ka santimetreden onlarca metreye dein deien kalnlkta ve farkl zellikte ok sayda volkanik damar kayalar 63

izlenir. leri derecede ayrm (kaolinlemi) ince dokulu sarms kahverengi damarlarn yannda, yeilimsi gri renkli, ayrmam, sert ve salam diyabaz dayklar, porfirik dokulu, iri plajiyoklas kristalli andezitik dayklar ska grlr. Damar kayalar ounlukla, egemen eklem takmlarna kout gelimitir. Bunun yannda sil ekilli olanlar, katmanlanmay verev ya da dik kesen tansiyon faylarna yerlemi olanlar da yaygndr. Damar kayalarn yalar ve biribirleriyle ilikileri konusunda yeterli bir aratrma gnmze dein yaplmamtr; ancak, nemli bir blmnn, Saryer Formasyonu kapsamnda incelenen st Kretase yal volkanizma ile ilikili ve yat olduu dnlmektedir.

4. YAPISAL JEOLOJ
stanbul ve yakn dolay Karbonifer-Neojen aralnda etkin olmu ok sayda ve deiik nitelikte tektonik hareketlerin derin izlerini tar. Bu hareketlere bal olarak gelimi kvrm, fay ve eklem gibi yapsal unsurlar bu almada yeterince incelenemediinden, bu blmde jeolojik harita alm srasnda dikkati eken baz faylarn ana izgileriyle belirtilmesiyle yetinilmitir. stanbulun zellikle Paleozoyik yata kaya birimlerinin yzeyledii kesimlerinde D-B, K-G, KD-GB ve KB-GD dorultulu bykl kkl ok sayda faylarn varl dikkati eker nceleme alannda kaz ve doal evlerde dorudan izlenen ya da dokanak, klavuz dzey vb izgiselliklerin izlenmesi srasnda harita rnei ile kendini belli eden faylarn yannda, kilometrelerce uzunlukta blgesel faylar da gelimitir. Blgede izlenen balca fay guruplar ve sreklilii ile dikati eken byk faylar aada ana izgileriyle belirtilmeye allmtr. 4.1. KD-GB ve KB-GD dorultulu makaslama faylar. Jeoloji haritasnda da grlecei gibi, blgede KD-GB ve KB-GD dorultulu dey ya da yksek eimli faylar younluk gsterir. Bu nitelikteki fay ve eklem gibi sreksizlikler, blgede etkin olmu K-G dorultulu Oligosen skma hareketleri sonucu gelimi olmaldr. stanbulun Alibey deresi, Kathane deresi, Riva ay, merli baraj ve yan kollar gibi balca byk akarsular, ve Boaz ve Haliin zikzakl bir ky morfolojine sahip olduklar grlr. zellikle Boazn her iki kysnn KD-GB ve KB-GD dorultuda keskin zikzakl geometrisi ok belirgindir. Szkonusu zikzakl morfoloji, akarsularn ve eski akarsu vadilerini izleyen Boaz ve Haliin, fay ve eklem gibi zayflk zonlarn izlemesiyle gelimitir. 4.2. Saryer-ile Fay Saryer-Zekeriyaky blgesinde varl ilk kez Chaput and Hovasse (1930, Baykal 1943de) tarafndan ortaya konmu olan bu fayn dou uzanm, Boazn Anadolu yakasnda vezli64

Hseyinli kyleri arasnda Okay (1949) tarafndan vezli-Hseyinli ariyaj, ile blgesinde Parejas et Baykal (1937), Baykal (1943) ve Akartuna (1963) tarafndan ile ariyaj, Baykal (1963) tarafndan Saryer-Zekeriya ky ariyaj yada Saryer ariyaj adlaryla incelenmitir nceki aratrclarn tm, szkonusu fayn Paleozoyik+Triyas yal kayabirmlerinin, Ge Kretase-Erken Tersiyer yal kaya birimlerini stleyen ariyaj nitelii tad grnde birlemilerdir. Baykal (1943) ile ariyaj ad altnda inceledii hareketin, preziyenLtesiyen aralnda gerekletiini ve bu harekete bal olarak Paleozoyik yal birimlerin ve Ahmediky kireta adn verdii (Ahmetli ky Kireta yesi) st Kretase yal kireta blok ve dilimlerinin presiyen marnlar zerine ariye olduunu ve kireta bloklarnn preziyen marnlar iine gmldn savunur. Baykal ve nalan (1979), preziyen marnlar iindeki kaotik oluumun, Baykal (1943)n aksine, sz konusu ariyaj hareketine bal olarak gelimediini, Erken Tersiyer (preziyen) yata sedimanter kkenli bir olistostromal oluumla aklanmas gerektii grn savunur. Fayn varl tm aratrclar tarafndan kabul edilmi olsa da, nitelii ve blgesel anlam henz tartmal olduundan, ariyaj ya da Bindirme gibi nitelik belirten szcklerin kullanlmasndan kanlarak Saryer-ile Fay yelenmitir. Saryer-ile Faynn nitelii bu aratrmada yeterince incelenememitir. Fayn stanbulun Anadolu yakasnda ile dolayndan Avrupa yakasnda Gmdere kynn batsna kadar, kabaca D-B dorultusunda kesiksiz uzanm gsterir. Bu fay boyunca, Paleozoyik ve Triyas yal kaya birimleri ile st Kretase - Paleosen (Saryer Formasyonu, Akveren Formasyonu) kar karya gelmitir. Fay dzlemi ounlukla dik ya da gneye yksek eimlidir. Yer yer, Saryer dolaynda olduu gibi, dk eimli fay zelliini tar. 4.3. Maltepe-Beykoz Fay stanbulun Anadolu yakasnda Maltepe-Beykoz arasnda, Maltepe-Beykoz Fay adyla incelenen fay, KB-GD dorultusunda gidi gsterir. Fayn nitelii tartmaldr. Aratrclarn bir blm dk al ters eim ayrml fay olduunu savunur. N.zgle gre dey yada yksek eimli ve dorusal gidili oluu nedeniyle bu fay dorultu atml fay zellii gsterir. Bu fay boyunca Pelitli, Kartal ve Denizli Formasyonlar genellikle Kurtky Formasyonu ile karkarya gelmilerdir. 4.4.amlca Srklenimi: Boazn Anadolu yakasnda, byk blm Aydos

kuvarsitlerinden oluan Kkamlca (228 m) ve Bykamlca (263 m) tepelerinin yapsal konumu nceki aratrmalarda farkl yorumlama ve tartmalara konu olmutur. Penck (1919) ve Paeckelmann (1925) sz konusu kuvarsitleri, Devoniyen yata Boazii grovak zonunun stnde grm olmalarna karn, aralarndaki ilikiyi asal uyumsuzlukla akladklar iin, kuvarsitlerin Devoniyenden gen olduunu varsaymak zorunda kalmlardr. Paeckelmann 65

(1938) Pendik kuzeyindeki kuvarsitlerin, st Silryen yata birimlerle arakatkl olduu savyla, Silriyen yata kabul etmi, dolaysyla Devoniyen yataki kaya birimleriyle ilikisini dey faylanmalarla aklamaya almtr. McCallieen and Ketin (1947) amlca tepelerinin btnyle bir klip zellii tadn savunmutur. Altnl (1954), amlca tepelerinin yapsal konumunu McCallieen and Ketin (1947)in savunduu gibi ariyajlanmayla kazanmadn, amlca tepelerin karmak yapsndan mozayik faylanmalarn sorumlu olduunu savunmutur. Ustamer (1983) niversite bitirme tezi almasnda, yrenin jeoloji haritasn yaparak,

amlca diliminin kendi iinde de dilimlendiini fark etmi ve McCallieen and Ketin (1947)in tezlerini dorulayan sonuca ulamtr. zgl (2005), amlca tepelerini oluturan Aydos formasyonu kuvarsitlerinin yer yer tabanndaki Kurtky arkozlar ile birlikte Yayalar, Pelitli, Kartal ve Denizli formasyonlarn kapsayan Devoniyen yal kaya birimi topluluu zerinde yatay ya da dk eimli bir klip (kondu) halinde bulunduunu ve bu konumunu Ge Paleozoyik yal, kabaca D-B dorultulu bir skma hareketleriyle kazanm olabilecei grn savunur. 4.5.Yakack Fay: Aydos dann GB eteinde Yakack-Dolayoba arasnda Aydos Formasyonu kuvarsitlerini B ve Gden snrlayan fay Yakack Fay adyla incelenmitir. Kuzeyden gneye doru Yakack tepesi, Deliklikaya tepesi, Kurfal tepesi, Orta tepe ve Gzda tepesi gibi deniz dzeyinden ykseklikleri 380-200 m arasnda kuvarsit tepelerinin bat eteinden geen kesimi izlenebilen fay, Aydos Formasyonu kuvarsitleri Kartal Formasyonunun bol makrofosilli eyilleri arasndan geer. Fay dk eimli bindirme fay zelliini tar.

5. BLGENN JEOLOJK GELM LE LGL DNCELER

stanbul l snrlar iinde metamorfik olan ve metamorfizma gstermeyen iki byk kayastratigrafi birimi topluluu yer alr. Bu raporda, nitelii henz akla kavuturulamam olan nemli bir tektonik olayla yanyana gelen, bu iki topluluktan metamorfizma gsteren istif Istranca Birlii, metamorfizma gstermiyen istif ise stanbul Birlii adlaryla aklanmtr. Trakya yarmadasnn kuzey kesiminde zellikle Tekirda-Edirne arasnda geni alanlar kaplayan ist, kuvarsit ve mamatitleri ieren Istranca Birlii metamorfitlerinin kk bir blm, atalca ilesinin bat ve kuzey kesimlerinde stanbul il snrlar iine girer. Bu inceleme konusunun kapsam dnda kaldndan, bu metamorfitler ile ilgili raporda yer alan bilgiler byk lde, MTA tarafndan baslan Trakya blgesinin 1/100.000 lekli jeoloji haritas aklamalarndan salanmtr. (alayan ve. Yurtsever, 1998). alayan ve Yurtsever (1998)e gre, atalca yresinde, sz konusu metamorfik istifin Tekedere 66

Gurubu, Kzlaa Metagraniti, ermat Kuvarsiti ve Mahya isti adlaryla bilinen birimleri yzeylenir. stanbul Birlii, Boazn her iki yakasnda ve Kocaeli yarmadasnda geni alanlar kaplayan Paleozoyik ve Mezozoyik yata metamorfizma gstermeyen kaya birimlerini ierir. Akarsu ve lagn ortamlarn temsil eden Alt Ordovisiyen yata karasal keller (Kocatngel Formasyonu ve Kurtky Formasyonu) stanbul Birliinin metropolitan alan ve yakn dolaynda yzeye

kan en yal kaya birimlerini olutururlar. Erken Ordovisiyende kara halinde bulunan blge, Ordovisiyen yal Aydos Formasyonunun kuvarsitleriyle temsil edilen bir transgresyonla balayan, Silriyen ve Devoniyende giderek derinleen, tektonik bakmdan durayl bir denizle kaplanr. Bu srete yaldan gence doru, milta-kumta ile temsil edilen Yayalar Formasyonu (Alt Ordovisiyen), elf tipi karbonat kelimini yanstan Pelitli Formasyonu (Alt Ordovisiyen-Silryen), dk enerjili ak elf ortamn temsil eden, bol makrofosilli, seyrek kireta arakatkl mikal eyilleri kapsayan Kartal Formasyonu (Alt-Orta Devoniyen) ve ak elf-yama ortamn temsil eden yumrulu kiretalarnn youn olduu Denizli Ky Formasyonu (st Devoniyen+Alt Karbonifer) kelmitir. Denizli Ky Formasyonu ierisinde ara dzeyler halinde yer alan ve en st kesiminde klavuz bir dzey olarak izlenebilen Alt Karbonifer yata silisli (lidit) keller (Baltaliman yesi), sz konusu denizel havzann yaknlarnda, youn silis getirimine neden olan bir volkanik etkinliin baladn dndrr. Ordovisiyenden Karbonifer balangcna dein tektonik durayllk gsteren havza, Erken Karboniferde fili tr kumta-eyil ard (Trakya Formasyonu) ile temsil edilen trbiditik akntlarn etkin olduu duraysz ortam karekterine brnr. Karbonifer-Permiyen aralnda etkin olan tektonik hareketlere bal olarak, Sancaktepe Graniti (Permiyen) ile temsil edilen mamatik sokulumlar geliir ve blge su dna karak yeniden kara halini alr, buna bal olarak Permiyen (?) Erken Triyas yal karasal birikintiler (Kapakl Formasyonu) birikir. Orta-Ge Triyas aralnda blge, srasyla gelgitaras kelleri (Demirciler Formasyonu), elf karbonatlar (Ballkaya Formasyonu) ve yama kelleri (Tepeky Formasyonu ve Bakrlkran Formasyonu) ile temsil edilen ve giderek derinleen transgressif bir denizle yeniden kaplanr. Jurasik-Erken Kretase aral ile ilgili veri yoktur; bu srece ait bir istifin bulunamam olmas karalama ya da Ge Kretase ncesi anma ile aklanabilir. Ge

Kretasede blgenin tmn etkiliyen yeni bir transgresyon balar ve st Kretase yal Saryer Formasyonu, st KretasePaleosen yal Akveren Formasyonu gibi deiik ortam koullarn yanstan istifler kelir. Bu srete, olaslkla Tetis Okyanusunun kapanmasna bal olarak gelimi ve Karadeniz blgesinin byk blmn etkileyen adayay volkanizmasn temsil ettii dnlen Saryer Formasyonunun andezitik volkanitleri blgenin zellikle kuzey

67

kesimini kaplamtr. st Kretase yal avuba Granodiyoriti ile Paleozoyik istifi iinde youn olarak grlen andezitik volkanik dayklar bu dnemde gelimitir. Eosende Anadolunun byk blmn etkisi altna alan kompresif hareketler, stanbul yresini de kapsayan Marmara havzasnda youn kvrmlanma ve faylanmalara neden olmutur. Paleozoyik ve Mezozoyik yata kaya birimlerinin st Kretase- Erken Eosen yata istiflere bindirmesine neden olan ve blgeyi kuzeyden kabaca D-B dorultusunda kateden Saryer-ile Faynn bu hareketlere bal olarak gelitii dnlmektedir. ile blgesinde grlen ve Alt-Orta Eosen yal ile Formasyonunun eyilleri iinde grlen olistostromlarn (Alayankaya yesi), bu hareketlerin dourduu duraysz ortam koullarna bal olarak gelitii anlalmaktadr. Orta Eosen (Ltesiyen) de blge yeni bir transgresyon uram ve Orta Eosen-Erken Oligosen aralnda atalca ve ile blgeleri, kylarnda kumsal ve

resiflerin (Koyunbaba Formasyonu, Yunuslubayr Formasyonu, Soucak Kireta), i ksmlarna killi amurlarn (Ceylan Formasyonu) keldii bir denizle kaplanmtr. OrtaGe Oligosende Trakya havzasnn btnn etkileyen tektonik hareketlere bal olarak, blge yeniden ykselerek Gnmze dein sren bir karalama srecine girmi ve zellikle Ge OligosenGe Miyosen araln temsil eden akarsu birikintileri (Kra Formasyonuukureme Formasyonu) ile lagn ve gl kelleri (Danimen Formasyonu ve ekmece Formasyonu) gelimitir. Kabaca kuzey-gney dorultulu skmaya neden olan bu hareketlere bal olarak zellikle KB-GD ve KD-GB eksen gidili makaslama fay ve eklem sistemleri youn olarak gelimitir. Bu makaslama krklar boyunca gelien zayflk zonlar, stanbul ve anakkale boazlar ile blgenin byk akarsu vadilerinin ve Haliin morfolojik geliimini denetlemi ve KB-GD ve KD-GB dorultularuyla uyumlu zikzakl geometri

kazanmalarna neden olmutur. Bykekmece ve Kkekmece glleri ile atalca ykseliminin gnmzdeki KB-GD uzanmlarn, ayn sistemde gelimi hareketlerle kazanm olduklar dnlmektedir. Ancak oluturduklar zayflk zonlaryla morfolojiye gzel yansm olan bu makaslama krklarnn, gnmzde aktif olabileceklerini gsteren teleme, basn srt vb herhangi bir saha verisi saptanamanm; aksine, en azndan st Miyosen- Pliyosen yal karasal birikintiler tarafndan rtl bulunduklar izlenmitir. Metropolitan alann kapsayacak byk lekli ayrntl jeolojik incelemeler sonunda, bu konuda daha salkl verilerin salanabilecei umulmaktadr. Blgede zellikle

Bykekmece, Beylikdz ve Grpnar semtlerinde, zemin akma ve kaymalarna neden olan ve ayrntl aratrmay gerektiren, aktif ve potansiyel heyelanlarn youn olduu bilinmektedir.

68

6. SONU VE NERLER 6.1. Sonular

stanbul Bykehir il snrlar iinde kalan alann genel jeolojik zelliklerinin incelenmesi ve Nazm mar Planlarna esas olmak zere 1/100 000 lekli jeoloji haritasnn yaplmasn amalayan bu alma ile salanan sonular aada z olarak belirtilmitir. Bu alma sonunda stanbul Bykehir il snrlar iinde kalan alann 1: 100 000 lekli jeoloji haritasnn yapm gerekletirilmitir. Kaya-stratigrafi birimleri esasna gre yaplan Jeolojk harita alm almalarnda 1/25 000 lekli toporafya haritalar baz olarak kullanlmtr. Rapor ekinde sunulan jeoloji haritas, kk lekli harita standartlarna gre dzenlendiinden, bu lekte gsterilemeyecek boyuttaki ayrntlar tamamaktadr Jeolojik harita almalarnda, formasyon aamasnda kaya-stratigrafi birimlerinin haritalanmas yntemi izlenmitir. Bunun iin nceki aratrmalar taranarak, il alan ve yakn dolaynda yzeyleyen kayastraigrafi birimlerinin adlar ve stratigrafi ilikileri gzden geirilmi ve Stratigrafi Adlama Kurallar da gzetilerek, kaya-strtatigrafi snflamas yaplmtr. Bu yolla, kaya ve zemin zellikleri ile ilgili standartlarn saptanmas, uygulanmas ve denetlenmesi aamalarnda, gnmzde srmekte olan isim ve kavram karmaasnn giderilmesine allmtr. Jeolojik veriler Corafya Bilgi Sistemi iinde Zemin ve Deprem nceleme Mdrl tarafndan saysallatrlmtr. l alan iinde, zellikle Paleozoyik yata istifler iinde ok sayda fay izlenmitir. Blgeyi KKB-GGD dorultusunda boydan boya kesen Erken Eosen-Oligosen aralnda etkin olmu ile-Saryer Fay Maltepe-Beykoz Fay, Yakack Fay, gibi bindirme faylarnn yannda amlca srklenimi, Bykdere srklenimi gibi dk eimli ters ayrml faylar izlenmektedir. Orta-st Oligosende Marmara havzasnn btnn etkilemi olan K-G dorultulu

skma hareketlerine bal olarak gelimi olan KB-GD ve KD-GB dorultulu makaslama fay ve eklemleri il alannda youn olarak izlenmitir. stanbulun Alibey deresi, Kathane deresi, Riva (ayaz) ay gibi balca byk akarsular ile Boaz ve Haliin keskin zikzakl geometrileri, bu krk sisteminin oluturduu anmaya elverili zayflk zonlaryla kontrol edilmitir. Blgede youn olarak grlen szkonusu bindirme ve makaslama faylar aktif fay zellii tamamaktadr. Bu faylar st Oligosen-Miyosen yal merli Formasyonunun 69

yzeylemelerinin

bulunduu

alanlarda

bu

formasyon

tarafndan

rtl

bulunduklarndan st Oligosen_Miyosen ncesi gelimi olmaldr. stanbul il alan iinde, Marmara denizi ukurluklarn izleyen Kuzey Anadolu Fay dnda, nemli bir aktif fayn varln gsteren saha verisi bu almalar srasnda bulunamamtr. stanbulun Avrupa yakasnda Kkekmece-Bykekmece glleri arasnda zellikle Harami derenin bat yamalarnda, Avclarn Marmara denizine bakan yamalarnda, Kkekmece glnn bat yakas ve Bykekmece glnn dou yakasndaki yamalarda ok sayda heyelan gelimitir. Heyelanlarn byk blm,

gnmzdekinden farkl bir toporafyada gelimi olan eski heyelanlardr; ancak gnmzde eim arttrc yapay inaat kazlaryla eski heyelanlara etkinlik kazandrlmaktadr. Heyelanl sahalarn byk blm, su tama kapasitesi yksek ve anmaya kar daha dayanml ukureme Formasyonu tarafndan stlenen geirimsiz ve anmaya kar dayanmsz olan Grpnar yesinin heyelana elverili dik yamal topografyalar oluturan kiltalarnn yaygn olduu blgelerde gelimitir.

6.2. neriler
Bualma sonunda retilen blgenin 1:100 000 lekli jeoloji haritas, nemli bir boluu doldurmasna karn, lei gerei, stanbul Bykehir ve ile beledyelerinin zemin, deprem, takn, evre kirlii, yerleim vb alanlardaki gereksinimlerini

karlyacak ayrntlar tamamaktadr. Yaplan bu alma ve retilen jeoloji haritas baz alnarak, il alannn byk lekli jeoloji haritasnn yaplmas kanlmazdr. Byle bir alma iin 1:5000 lekli topografya haritalarnn baz olarak kullanlmasnn uygun olaca dnlmektedir. Byk lekli jeoloji almalar il alan iinde kvrm, fay ve krk sistemleri gibi yapsal unsurlarnn ayrntl olarak incelenmesi gerekletirilebilecektir. Byle bir alma sonunda aktif faylanmalarn varl konusunda daha salkl veriler salanabilecektir. Heyelenlarn youn olarak gelitii Bykekmece ve Kkekmece gl havzalar, Harami dere vb alanlarda srdrlecek jeoloji almalarnn, gerektiinde 1/2000 ya da 1:1000 lekli ayrntda yaplmas gerekebilecktir. Yerleim alanlar iinde srdrlecek byk lekli almalar srasnda, saha verilerinin doru ve salkl olarak kaydedilebillmesi ve formasyonlarn izlenmesi,

70

heyelan, fay ve krk sistemlerinin analizi iin, gncelletirilmi byk lekli stereoskopik hava fotograflar ve GPS kullanlmas kanlmazdr.

7. STANBUL VE YAKIN DOLAYI LE GL SELM YAYINLAR

Abdsselamolu, ., 1963, stanbul boaz dousunda mostra veren Paleozoyik arazide stratigrafik ve paleontolojik yeni mahedeler: Maden Tetkik Arama Enst. Derg., 60, 1-7. Akartuna, M.,1963, ile ariyajnn stanbul boaz kuzey yakalarnda devam: Maden Tetkik Arama Enst. Derg., 61, 14-21. Akartuna, M., 1953, atalca - Karacaky Blgesinin Jeolojisi Hakknda: Fen Fak. Mec., B, XIII, 3-4, 183-204. Akartuna, M., 1953, atalca - Karacaky Blgesinin Jeolojisi: Fen Fak. Monografileri ,13, 88 s. Akgn F. ve Akyol F., 1992, Amasra-Bartn Karbonifer havzas kmrlerinin palinolojisi ve paleoekolojisi: Doa-Trk Yerbilimleri Derg., 1, 49-56. Altnl, , E., 1951, Kayda blgesinin jeolojisi: Fen Fak. Mec., B, XVI, 2, 189-205. Altnl, , E., 1951, Filyos ay bat kenarnn jeolojisi: Fen Fak. Mec., B, XVI, 2, 153-188. Altnl, , E., 1954, amlca ariyajl mdr?: Fen Fak. Mec., B, XIX, 3, 213-222. Altnl, , E., Soytrk, N. ve Saka K., 1970, Hereke-Tavancl-Tepecik alannn jeolojisi: Fen Fak. Mec., B, XVI, 1-2, 69-75. Ar, C., 1950, stanbul-Kkekmece arasndaki arazide jeolojik baz mahedeler: T Derg., 8, 4, 214-216. Ar, C., 1955, stanbul Paleozoyik arazisinde bulunan oolitli ve fosilli demir madeni: T Derg., II, 3-4, 67-68. Arpat, E., 1999, Bykekmece ile Kkekmece (stanbul) Heyelenlernn Genel zellikleri ve Yarattklar Balca Sorunlar: 52. Trk.Jeol. Kurultay Bildiriler Kitab, Anakara, 17-23. Arpat, E. ve entrk, K., 2000, Marmara Denizinin geliimi: Marmara Denizi 2000 Sempozyumu Bildiriler Kitab; 231-237, Trk Deniz Aratrmalar Vakf, stanbul. Assereto R., 1972, Notes on Anisian biostratigraphy of the Gebze area (Kocaeli Peninsula, Turkey): Z. Deutsch. Geol. Ges., 123, 435-444.

71

Assereto R., 1974, Aegean and Bithynian: Proposal for two new Anisian substages: The Stratigrafi of the Alpine-Mediterrranean, ed. H., Zaphe, Springer, Vien., 23-39. Babin, C., 1973, Bivalvia of the Kartal Formation of Devonian age, Istanbul: O.Kaya ed. Paleozoic of Istanbul da, 37-87. Baykal, F.,1943, ile blgesinin jeolojisi, Fen Fak. Monog., 3, stanbul, 86 s. Baykal, F., 1981, Avclarda niversite binalar iin var olan kayma tehlikesi ve alnmas gerekli tedbirler: Yerbilimleri Derg., 1, 2, 67-69. Baykal, F. ve Akartuna, 1953, Rponse a <Nouvelles observations sur la tectonique de la region de Saryer - Zekeriyaky (NW de la Turquie)> de Yalanlar: Extrait du C.R.S. de la Soci. Geol. France, 13, 250-252. Baykal, F. ve Kaya O., 1963, stanbul blgesinde bulunan Karboniferin genel stratigrafisi: Maden Tetkik Arama Enst. Derg., 61, 1-9. Baykal, F. ve Kaya, O.,1965, stanbul Siluriyeni hakknda: Maden Tetkik Arama Enst.Derg.,64,1-7. Baykal, F. ve Kaya O., 1966, stanbul Boaz kuzey kesiminin jeolojisi: Trkiye Jeol. Kur. Blt., 10, 31-43. Carls, P., 1973, Strophomenids of the Lover Devonian Kartal Formation, Istanbul: O.Kaya ed. Paleozoic of Istanbul da, 89-96. Chaput, E., 1931, Observations sur la structure du Neogene des environs de Constantinopole (stanbulun civarndaki Neogen arazisinin bnyesi hakknda mahedeler): Jeoloji Enst. yayn, 4, 32 s. Chaput, E. ve Pamir, H., N.,1934, stanbulun garbnda Neogen arazisi hakknda yeni mahedeler: Jeoloji Enst. yayn, 9, s. 9-12. Chaput, E. et Hovasse, R., 1933, Notice prliminaire sur le Crtas superieur de Zekeriyaky, au Nord de Constantinopole: Fen Fak. Mec., B, 4. Chaput, E. et Mlle. Gillet, S., 1938, Les faunes mollusques des terrains A Hipparion gracile de Kkekmece pres Istanbul: Jeoloji Enst. yayn,. Chaput, E. ve Yalnlar, ., 1951, Une lambeau de calcaires Carbonifres au Nord Ouest dstanbul: C.R. Acad. Sci., 232, 994-995.

72

alayan, M. A. ve Yurtsever, A., 1998, 1/100.000 lekli Trkiye Jeoloji Haritalar, BurgazA3, Edirne-B2 ve B3; Burgaz-A4 ve Krklareli-B4; Krklareli B5 ve B6; Krklareli-C6 Paftalar. Pafta No. 20,21,22,23, MTA Yayn, Ankara. akr, .,2000, zmit-Krfez (Kocaeli) Dolaynn ve kuzeyinin Stratigrafisi, Kocaeli . Mh. Fak. Jeol. Bl., 1-13. apknolu, .,1997, Conodont fauna and biyostratigraphy of the Famenian of Bykada, stanbul, orthwestern Turkey: Bulletino della Societ Paleontologica Italiana, 35 (2), 1996, 165-185. apknolu, ., 2000 Late Devonian (Famenian) Conodonts from Denizliky, Gebze, Kocaeli, Northwestern Trkey: Turkish Jour. Earth. Sci. 9, 91-112. Dac, A., 1951, Kkekmece ile atalca arasndaki Nummulitiin paleontolojik etd II: Fen Fak. Mec., B, XVI, 3, 207-246. Daer, Z., 1978, Les foraminifres du Trias de la Pninsule de Kocaeli - Turquie: Note du Lab. de Paleontologie de luniv. de Geneve, fasc. 3, 4, 23-71. Dalg, S., 2000, Grpnar (stanbul) Heyelanlarn nlemede Drenaj Galerileri: Dizer, A., 198 , Kuzeybat Anadoluda st Kretase - Paleosen biyostratigrafisi: Maden Tetkik Arama Enst. Derg., 149-163. Erben, H.K., 1962, ber bhmischeund trkische Vertreter von Anetoceras (Ammon., Unterdevon): Palaont. Z., 36, 14-27, Stuttgart. Ercan, A., Yamurlu F. ve Uz, B., 1988, atalca (stanbul) yresinde kmr ieren Tersiyer tortullarnn kelme zellikleri ve jeofizik incelenmesi: Trkiye Jeol. Blt., 31, 1-12. Erentz, C., 1949, atalca masifi ve dolaynn jeolojisi hakknda: Fen Fak. Mec., B, XIV, 307-320.(GEOMAR Kitapl) Erguvanl, K., 1947, Kocaeli Triyasnda yeni fosil yataklar: Trkiye Jeol. Kur.Blt., 1, 158163. Erguvanl, K., 1948, Aydnl-Mudarl arasndaki blgenin jeolojik etd (Kocaeli yarmadas): T Derg., 5, 2-3. Ercan, A., Yamurlu F. ve Uz, B., 1988, atalca (stanbul) yresinde kmr ieren .tersiyer tortullarnn kelme zellikleri ve jeofizik incelenmesi: Trkiye Jeol. Blt., 31, 1-12. Erguvanl, K.,1949, mral adasnn jeolojisi: Trkiye Jeol. Kur.Blt., 2, 1, 118-121

73

Erguvanl, K.,1949, Hereke pudingleriyle Gebze talarnn inaat bakmndan etd ve civarlarnn jeolojisi: T yayn, 1949, stanbul, 88 s. Gandl, J., 1972, Trilobites from the Devoniyen of Istanbul: O. Kaya (Ed.) Paleozoik of stanbul da, Ege ni. yayn., 40, 95-96. Gedik, ve nalan M., 2002, amda (Sakarya ili) Paleozoyik Stratigrafisine ait yeni gzlemeler: Yerbilimleri Derg. .., 14,1-2,61-76. Grr, N.,1982, Kocaeli yarmadasnda Silryen-Alt Devoniyen yal Gebze Kiretann sedimantolojisi; 36.Trkiye Jeoloji Kurultay (22-26 ubat,1982), Bildiri zetleri, s 69-70. Ankara. Haas, W., 1968, Das Alt-Palaozoikum Von Bithynien Nordwest-Trkei: N.Jb. Geol. Palaont. Abh., 131-2, 178-242. Haas, W., 1968, Trilobitenaus dem Silur und Devon von Bithynien: Paleont. Abh., A Kaya, O., 1969, Karbon bei Istanbul: N.Jb. Geol. Palaont. H.,3, 16-173. Kaya, O.,1971, stanbulun Karbonifer stratigrafisi: Trkiye Jeol. Kur. Blt., XIV, 2, 143-199. Kaya, O.,1973, The Devonian and Lower Carboniferous stratigraphy of the stinye, Bostanc and Bykada subareas: ed, Kaya, O., Paleozoik of stanbul da, Ege ni. yayn., 40, 1-36. Kaya, O., 1978, stanbul Ordovisiyen ve Silriyeni: Yerbilimleri, H Yerbilimleri Enst. Yayn organ, 4, 1-2, 1-22. Kaya, O. ve Mamet, B., 1971, Biostratigraphy of the Visean Cebeciky Limestone near stanbul, Turkey: Journal of Foraminiferal Research, 1,2, 77-81. Kaya, O. ve Lys, M., 1982, stanbul Boaznn bat yakasnda (Kilyos) yeni bir Triyas

bulgusu: Maden Tetkik Arama Enst. Derg., 93/94, 20-26. Ketin, ., 1950, Kzladalarn jeolojisinde yenilikler: 6. Trk Corafya Kurumu toplants (3-10 Mays 1950). Ketin, ., 1953, Tektonische untersuchungen auf den Prinzeninseln nahe Istanbul (Trkei): Geol. Rundsch., 41, 161-172. Ketin, ., 1959, amlca blgesinin tektonii hakknda: Trkiye Jeol. Kur. Blt., 7, 1-18. Ketin, .,1941, Alemda batsndaki granit masifi hakknda: Jeol Enst. yayn, 7, stanbul, 113, stanbul. Malik, A. ve Nafiz, H, 1933, Kkekmece Fosil Frkal Hayvanlar Mecmuas: st. Darlfnunu Geologie Enstits Neriyatndan, 8,3-4, 119 s. 74

Mamet, B., L., 1973, Foraminiferal Biostratigraphy of the Lover Carboniferous Trakya and Heybeliada Formations, Istanbul Region, Turkey: O.Kaya ed. Paleozoic of Istanbul da, 137143. McCallien, W.,J., 1947, A note on the Devonian Kieselschiefer the Bosphorus: Fen Fak. Mec., B, 12, 173-182. McCallien, W.,J., stanbul Boaznn silisli istleri hakknda: Fen Fak. Mec., B, XII, 3, 181188. McCallien, W.,J., 1950, Baltalimannda Trakya Grovaklar: Trkiye Jeol. Kur. Blt., 2, 18-24. McCallien, W., J. ve Ketin .,1947, The structure of the amlca, Western Asia Minor, near Istanbul: Ann. de lUniver. d Ankara, 1, 209-226. Meri, E., Sakn, M. ve Eroskay, 1988, stanbul Boaz ve Hali kellerinin Evrim Modeli: Mh. Jeolojisi Blt., 10, 10-14. Meri, E. ve Sakn, M., 1991, stanbul Boaz gneyi ve Hali dip kellerinin (Holosen) foraminifer topluluu ve kelme ortamnn ekolojik zellikleri: 44. Trkiye Jeoloji Kurultay Bildiri zleri, Ankara. Meri, E. ve di, 1999, stanbul Boaznn Oluumu Hakkndda Yeni Bulgular: 52. Trkiye Jeol. Kurultay Bildiriler Kitab, 374-375, Ankara. Okay, A., C., 1948, ile, Mudarl, Kartal ve Riva arasndaki blgenin jeolojik etd: Fen Fak. Mec., B, XIII, 4, 311-355. Okay, A., C., 1947, Geologishe und petrographiche Untersuchung des Gebietes zwischen Alemda, Karlda und Kayda in Kocaeli Bithynien, Trkei): Fen Fak. Mec., B, XII, 4, 269-288. (Geomar Kitapl) Oktay, F.Y., Eren R.H. ve Sakn M., 1992, Karaburun-Yeniky (stanbul) evresinde Dou Trakya havzasnn Sedimenter Jeolojisi: Trkiye 9.Petrol Kongr. Bildiriler Kitab, 92-101, Ankara. ztunal, . ve Satr, M., 1975, Rubidium-Strontium-altersbestimmungen an tiefengesteinen aus avuba (Istanbul): Fen Fak. Mec., B, XIII, 40, 1-4, 1-7. ztunal, . ve Satr, M., 1975, avuba Kristalin Karmann Petrografi ve Petrolojisi: 50.Yl Yerbilimleri Kongr. Tebliler Kitab, 445-456. nalan, M., 1981, stanbul Ordovisiyen ve Siluriyen istifinin kelme ortamlar: Yerbilimleri Derg., Mh. Fak.,161-177. 75

nalan, M., 1981, Pendik blgesi ile Adalarn jeolojisi ve sedimanter zellikleri: Doktora tezi, Yerbilimleri Fak., 193 s. nalan, M., 1988, stanbul Devoniyen kellrinin sedimanter zellikleri ve kelme ortamlar: Yerbilimleri Derg., Mh. Fak., 1-2, 92-108. nalan, M., 1990, stanbul Devoniyen istifinde yumrulu kiretalarnn oluumu: Maden Tetkik Arama Enst. Derg., 111, 37-46. zgl, N, 2005, stanbul l Alannn Genel Jeoloji zellikileri: stanbul Bykehir Belediyesi Planlama ve mar Daire Bakanl, 78 s. (yaymlanmam). ztrk, H., 1998, Beykoz (stanbul-Trkiye) Civarnn Jeolojisi ve stanbul Boaznn Geliimine Bir Yaklam: Yerbilimleri Derg. .., 11,1, 1-10. Paeckelmann, W., 1925, Beitrage zur Kenntnis des Devons am Bosporous, insbesondere in Bithynien: Abh. Preu. Geol. L.-A., n.f. 98, 152 p., Berlin. Paeckelmann, W. und Sieverts, H., 1932, Neue Beitrage zur Kenntnis der Geologie, Paleontologie und Petrographie der Umgegend von Konstantinopel, 1. Obersiluriche und devonische Faunen der Prinzeninseln, Bithynien und Thraziens: Abh. Preu. Geol. L.-A., n. f.142, 79 p., Berlin. Paeckelmann, W., 1938, Neue Beitrage zur Kenntnis der Geologie, Paleontologie und Petrographie der Umgegend von Konstantinopel, 2. Geologie Thraziens, Bithyniens und der Prinzeninseln: Abh. Preu. Geol. L.-A., n. f. 186, 202 p., Berlin. Paeckelmann, W., 1938, Geologie von Konstantinopel: Abh. Preu. Geol., L.-A., n.f., 168, Berlin. Pamir, H.N. ve Sayar. M., H, 1933, Vrtbrs fossilles de Kkekmece: Fen Fak. Mec., 3-4. Pamir,H.N.,1938, stanbul Boaznn Teekkl Meselesi: MTAEnst.Mec.,3/ 4,61-68. Parejas, E. ve Baykal, F., 1938, ilede bir ariyaj rts: Jeol. Enst.,Yayn,1, 1-6. Penck, W., 1919, Grundzuge der Geologie des Bosporus: Verff. nst. F. Meeresk., Rckert-lkmen, N., 1960, Trakya ve anakkale mntkalarnda bulunan Neojen balkl formasyonlar hakknda: Fen Fak. Monog., 16, 80 s. (Geomar Kitapl) Sayar, C., 1960, stanbulun batsndaki arazide yeralt sular ve arteziyen imkanlar: T Hidrojeoloji Enst. Yayn, 6, 14 s.

76

Sayar, C., 1960, Kartal - Pendik civarnn Silriyen - Devoniyen Brachiopodlar ve blgenin stratigrafisi: ( Do. tezi), T Maden Fak.,119 s., stanbul. Sayar, C., 1962, New observations in the Paleozoic sequence of the Bosphorus and adjoining areas, stanbul, Turkey: Symp.Band. 2.Intern.Silur / Devon Bonn-Bruxelles,1960, 222-223, Stuttgart. Sayar, C., 1964, Ordovician Conularids from the Bosphorus Area, Turkey: Geol. Mag., 101, 193-197, London. Sayar, C., 1979, stanbul Boaz ve evresinde Ordovisiyen - Siluriyen snr: Trkiye Jeol. Kur. Blt., 22, 161-167. Sayar, C., 1979, stanbul Pendik kuzeyinde Kayaldere grovaklarnn biyostratigrafisi ve brakiyopodlar: (Prof. tezi) T Maden Fak., 128 s., stanbul Sayar, C.,(1962), New observation in the Paleozoic sequence of the Bosphorus and adjoining areas, Istanbul, Turkey: Symp. Band 2. Intern Silur-Devon. Bonn-Bruxelles, 1960, 222223, Stuttgart. Sayar, C., 1969, Boazii arazisinde Ordovisien Conularialar: Trkiye Jeol. Kur. Blt., XII, 1-2, 140-175. Sayar, C., (1977). Hali ve Civarnn Jeolojisi: B.., stanbul. Hali Sorunlar ve zm Yollar Ulusal Sempozyumu, 1976, stanbul. Sayar, C., (1979), stanbul - Pendik kuzeyinde Kayaldere grovaklarnn biyostratigrafisi ve Brachiopod'lar: T Maden Fakltesi, stanbul Sayar, C., 1979, stanbul Alt Paleozoik serilerinde Brakiyopod - Diplograptid zonu fosilleri: Altnl Sempozyumu, 6-7 Mart, 1979, 27-35. Sayar, C., 1984, stanbul evresinde Ordovisiyen brakiyopodlar: Trkiye Jeol. Kur. Blt., 27, 99-109. Sayar, C., (1989). stanbul ve evresi Neojen kelleri ve Paratetis indeki Konumu: Maden Fakltesi 40.Yl Blt., pp. 250-266. Sayar, C., 1989, Silurian sediments and faunal assosiation of the western Pontides (Turkey): Abst. The Muchison symp. 28 March - 9 April 1989. Sayar, C., 1977, stanbul Yeni skan Yreleri Geoteknik ve Sismik Etd: ed. Tezcan, Boazii .Deprem Mh. Aratrma Enst., Cilt 1, 119s.
Sayar, M., (1951), stanbul civarnda st Miyosen omurgallarna ait yeni mahadeler: T Derg.., C. 9, Y. 9, S. 3, 9-12, stanbul.

77

Sayar, M., ve Pamir, H., (1932), Une faune de vertebre fossile Miocene pres deIstanbul: C. R. Soc. Geol. Fr., 6, Paris. Schmidt, W., 1963, Ein henanide (Arthrodira) aus dem Unteren Mittle-Devon der Trkei: N. Jb. Geol. Palaont. Abh., 118, 217-230, Stuttgart. Seymen, ., 1995, zmit Krfezi ve evresinin Jeolojisi. zmit krfezi Kuvaterner stifi: Ed. E. Meri,1-23. Sirel, E. ve Gndz, H., 1976,Krklareli yresi (kuzey Trakya) denizel

Oligosenininstratigrafisi ve Nummulites trleri: Trkiye Jeol. Kur. Blt., 19, 2, 155-158. Siyako, M:, Brkan, K., A. ve Okay, A., ., 1989, Biga ve Gelibolu Yarmadalarnn Tersiyer Jeolojisi ve hidrokarbon olanaklar: Trkiye Petrol Jeologlar Der. Blt., V, 1/3, 183-199. Snmez-Gken, N., 1964, atalca (Trakya) civar Neojeninden Congerial serinin Ostracodlarla bulunan yeni ya hakknda not: Maden Tetkik Arama Enst. Derg., 63, 43-54. enol, M., 1980, Kean (Edirne) ve Marmara Erelisi (Tekirda) Yrelerinde Oligosen Yal Birimlerin kel Ortamlar ve Linyit Oluumlar: Trkiye Jeol. Kur. Blt., 23, 133-140. Taner, G., nsal ., zer, A., M. ve Gksu, Y., 1991, 44. Trkiye Jeoloji Kurultay Bildiri zleri, Ankara. Taugourdeau, Ph. et Abdsselamolu, ., 1962, Prsence de Chitinozaires dans le SiluroDvonien turc des environs DIstanbul: Extrait du Somm. des Seances de la soci. Geol. de France, 8, 238-239. Tchihatcheff, P. De, 1864, Le Bosphore et Constantinople avec Carte Geologique, Paris. Tchihatcheff, P. De, 1866-1869, Asie Mineure: Bd. 4, Paleontologie, Paris. Temel, R., . ve ifti, N., B.,2002, Gelibolu Yarmadas, Gkeada ve Bozcaada Tersiyer kellerinin Stratigrafisi ve Ortamsal zellikleri: TPJD Bilt., 14,2,17-40. Ullyot Ph. ve Ilgaz, O., 1946, Boazda ncelemele1er III. Sulardaki turbulens derecesi: Fen Fak. Mec., B, XI, 2, 107-123. ( GEOMAR Kitapl) Yalnlar, ., 1944, stanbul Boaz Batsnda jeomorfolojik Aratrmalar: Trkiye Cor. Derg., 2, 131-136. Yalnlar, ., 1949, Notes sur la Gomorpholgie des environs dstanbul et de la presquile de Kocaeli: Trkiye Jeol. Kur. Blt., II., 1, 134-143. Yalnlar, ., 1951, stanbul civarnn Paleozoik arazisine yeni mahedeler: Trkiye Jeol. Kur. Blt., III. 1, 125-130. 78

Yalnlar, .,1953, Nouvelles observations sur la tectonique des regions de Saryer Zekeriyaky et de ile (NW dela Turquie): Extrait du C.R.S. de la soci. Geol. de France, 5, 71-72. Yalnlar, .,1954, Sur la prsence de schistes carbonifres et de plantes fossils a lW dstanbul: Extrait du C.R.S. de la soci. Geol. de France, 2, 23-25. Yalnlar, .,1954, ilede bre ve konglomeralar zerindeki falezler (Kocaeli): Corafya Enst. Derg., 112-134. Yalnlar, .,1955, Notes sur la structure de la rgion de Saryer - Zekeriyaky (N dstanbul, Turquie): Yalnlar, .,1955, stanbulun engelky Silur istleri: Corafya Enst. Derg.,3-8. Yalnlar, ., 1955, Note prliminaire sur la schistes a Graptolithes du Silurien dcouverts prs dstanbul ( NW de la Turquie): Review Geogr. Inst. Univ. stanbul, 2, 167-172. Yalnlar, ., 1964, Les couches du Palozoique nfrieur dans la Turquie mridionale: Inst. Gogr. Univ. Dstanbul, 39, stanbul. Ylmaz Y. ve Sakn, M., 1990, stanbul boaznn Jeolojik geliimi zerine Dnceler. stanbul Boaz Gineyi ve Haliin Ge Kuvaterner (Holosen) Dip Tortullar: E. Meri Ed., T Vak+-f, 99-105. Yurtsever, A., 1982, Kocaeli Triyas Biyostratigrafi Projesi, Gebze-Hereke-Tepecik alannda Mesozoyik-Senozoyik (yaymlanmam). Yurtsever, A., 1996, stanbul Yarmadasnn (1/50.000 lekli haritasnn) jeolojisi. MTA Rap. No. 9989, Ankara. Yurtta-zdemir, ., 1975, Kocaeli Triyasnn tipik Belemnitleri hakknda: Maden Tetkik Arama Enst. Derg., 85, 149-162. Yurtta-zdemir, .1973, Kocaeli yarmadas, Tepeky Trias makrofaunas ve kayalarnn jeolojisi: MTA Rap. No. 7195, Ankara

biyostratigrafisi :.. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 77, 57-116. Yurtta-zdemir, ., Gken Talay ve Ayhan Yurtsever, 1974, Kocaeli Triyas projesi Kocaeli Triyasnn biyostratigrafik etd>: 50.Yl Yerbilimleri Kongresi, 17-19 Aralk

79