Professional Documents
Culture Documents
GRAFK VE FOTORAF
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR .......................................................................................................................................1 RENME FAALYET1 ....................................................................................................3 1. FOTORAFTA KOMPOZSYON .....................................................................................3 1.1. Kompozisyon geleri ................................................................................................... 4 1.1.1. Belirginlik ve Sadelik ............................................................................................ 4 1.1.2. Ritm ....................................................................................................................... 7 1.1.3. Uyum ..................................................................................................................... 8 1.1.4. Kontrast ................................................................................................................. 9 1.1.5. Ik ....................................................................................................................... 11 1.1.6. Bak As ve Perspektif..................................................................................... 13 1.1.7. Keskinlik.............................................................................................................. 15 1.1.8. Doku .................................................................................................................... 16 1.1.9. Hz, Hareket ve Zamanlama ................................................................................ 17 1.1.10. Btnlk ............................................................................................................ 18 1.1.11. Denge................................................................................................................. 19 1.1.12. Orant ................................................................................................................. 22 1.2. Kompozisyonu Oluturan Grsel Elemanlar .............................................................. 23 1.2.1. Fotorafta Altn Oran ve 1/3 Kural .................................................................... 23 1.2.2. izgiler ................................................................................................................ 26 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 28 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 29 RENME FAALYET2 ..................................................................................................31 2. KOMPOZSYON KURALLARINA GRE FOTORAF DEERLENDRME ............31 2.1. Temel Kompozisyon Kurallarna Gre Fotoraf Deerlendirme ............................... 31 2.2. Konuya Gre Fotoraf Deerlendirme ....................................................................... 36 MODL DEERLENDRME ..............................................................................................49 CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................50 KAYNAKA.........................................................................................................................51
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI 213GIM296 Grafik ve Fotoraf Alan Ortak Fotorafta Temel Kompozisyon Fotoraflkta temel kompozisyon, uygun konum ve leklendirme kurallarnn kazandrld renme materyalidir. 40/16
MODLN TANIMI
Kompozisyon kurallarna uygun fotoraf ekmek Genel Ama Temel kompozisyon ilkelerine gre fotoraf ekimi iin kompozisyon oluturabileceksiniz.
MODLN AMACI
Amalar Uygun ortam salandnda 1. Fotorafta kadraj kompozisyon ilkelerine uygun olarak oluturabileceksiniz. 2. Fotoraf rneklerini kompozisyon asndan analiz edebileceksiniz.
Ortam: Snf ortam, fotoraf ekim stdyolar, ak alan Donanm: Projeksiyon, PC, internet, rnek fotoraflarn slayd Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.
LME VE DEERLENDRME
ii
GR GR
Sevgili renci, Fotorafta kompozisyon, ereve iinde gze ho grnen bir dzen yaratma sanatdr. Kompozisyonda iyi gr, bilgi, yetenek ve deneme ile kazanlr. Eer bu etkenden biri eksik ise etkili kompozisyonlar elde etmek gtr. Yetenek, kiiden kiiye deiebilir ve baarya ulamada en nemli etkendir. Grsel etki ise ekilen fotoraflarda uygulanan kompozisyonla artar. Deiik ve baarl fotoraf kompozisyonlar yaratabilmek iin temel kurallar bilmeniz gerekir. Elinizdeki bu modlde yer alan bilgiler ile deklanre basmadan nce ereveye, neyi nasl almanz gerektii becerisini kazanacaksnz.
ARATIRMA
Yazl basnda grdnz veya evrenizdeki insanlar tarafndan ekilmi fotoraflar inceleyiniz. ncelemi olduunuz bu fotoraflardan sizi grsel adan etkileyenleri belirleyiniz ve sizi etkilemesinin nedenlerini arkadalarnzla paylanz.
Aratrma ilemleri iin internet ortam ve fotoraf sergilerini gezebilirsiniz. evrenizde amatr veya profesyonel olarak fotoraflkla uraan kiilerden n bilgi alabilir, onlarn tecrbelerinden yararlanabilirsiniz.
1. FOTORAFTA KOMPOZSYON
Kompozisyon, ayr paralardan birletirme yoluyla dengeli ve dzenli bir btn oluturma iidir. Fotorafta kompozisyon ise fotoraf erevesine giren objeleri gze ho gelecek ekilde seme ve dzenleme iidir.
Kaydedilen her grnt, sonuta bir anlam ifade eder; ancak bu grnty istenen niteliklere gre ekebilmek iin baz ltler olduunu bilmelisiniz. Bu ltlere, kompozisyon geleri denir. imdi bu geleri tanyalm:
Fotoraf 1.2: Fotorafta vurgulanmak istenen genin n plana kartlarak belirginlik ve sadeliin salamas
Fotoraf ayklama ilemini gerekletirebilmek iin ekim noktasn deitirilebildii gibi, alan derinliinin etkisini de kullanlabilir. rnein, bir portre ekiminde modelin arkasnda ve nnde yer alan istenmeyen gelerin alan derinlii azaltlarak bu geler flu hale getirilmek suretiyle istenmeyen gelerin fotoraf karesi iindeki nemi azaltlabilir.
Fotoraf 1.3: fadeyi salayan grntnn belirginliini salamak ve istenmeyen geleri ayklamak iin alan derinlii azaltlarak flu hale getirilmi bir kompozisyon
stenmeyen gelerin ereve dnda kalmas, deiik bir ekim noktasnn kullanlmasyla salanabildii gibi, farkl odak uzunluuna sahip objektifler kullanlmak suretiyle de salanabilir. Bazen fotorafn ekeceimiz konu iin gereksiz grdmz ge canl bir varlk olabilir. Bu durumda onun oradan ayrlmasn beklemekten baka are yoktur. Bazen saatlerce beklememiz gerekebilir. Uzun sre beklemek, konu zerindeki n durumunu ya da modelin ifade biimini deitirebilir.
Sadeletirme iin kullanlacak yntemlerden biri de perspektiften yararlanmaktr. rnein bir futbol manda, stadyumda izleyicilerden setiimiz konu, yzlerce insandan biri olabilir. Bu durumda geni al bir objektifle, konuya yaklaarak ndeki insan -ana temay tekil eden- abartarak bytp arkadaki insanlarn fotoraf karesi ierisinde kaplayacaklar alann orann kltmek suretiyle dier insanlarn konu zerindeki arl azaltlabilir. Bir baka yntem ise ekim noktasnda deiiklik yapmak yani farkl bir ekim noktas kullanmaktr. Fotoraf sadeletirmek en az ge ile en iyiyi anlatmaktr. Yoksa tek bir eyin fotorafn ekmek, fotorafn sadeletirilmesi anlamna gelmez. rnein, bir insann yaz yazmasn anlatmak iin, bir kalem fotoraf ekmek, kiinin yaz yazmasn anlatmak iin yeterli deildir.
1.1.2. Ritm
Ritm fotorafa konu olarak seilen nesneyi birden ok sayda kullanmaktr. Ritmi oluturan gelerin dzenli tekrar, dzensiz tekrarndan daha gl etki yaratr. rnein, yoldaki telefon direkleri, yol izgileri, dizi dizi aa kmeleri gibi.
Fotoraf 1.6: Konusu ehir olan bir kompozisyonda arka arkaya gelen benzer nesnelerin fotorafta ritim duygusunu artrmas
1.1.3. Uyum
ki ya da daha ok genin birbirini hareket, biim, renk ve ton deerleri bakmndan desteklemesi anlatma g katar. Bazen ritim ve uyum birlikte kullanlabilir. Hareket eden gelerin ayn tarafa ynelmesi ya da duran nesnelerin ayn tarafa ynelii hareketteki uyumu salar. Kkl bykl benzer biimlerin arasnda biim uyumu sz konusudur.
Renk arkndaki komu renkler arasndaki uyum, anlatm zenginletirir. rnein mavi renkle birlikte yeil ve mor renklerin kullanlmas renk uyumunu salar.
1.1.4. Kontrast
Kelime anlam, ztlk demektir. Fotorafta yer alan gelerin gerek k, gerek objeler ve gerekse renk bakmndan kart bir anlam ifade edecek ekilde yer almasdr. rnein, bir insann boyunun ok uzun olduunu gstermeniz iin yanna normal veya ksa boylu bir insann grnts gerekir.
Farkl ynlere giden iki kiinin grnts harekette kontrast olutururken bir gen ile dairenin birlikte fotoraflanmas biimsel kontrast meydana getirir.
Renkle ve tonlarla da kontrast elde edilebilir. Burada birbirine zt renklerin kullanlmas en belirgin kontrastt verirken ara tonlarn ve renklerin kullanlmas dereceli bir kontrast oluumunu salar. zellikle scak ve souk renklerin birlikte kullanlmas fotorafa ayr bir anlam katar. Ar kontrast fotoraf belirginletirmekten ziyade konunun ve ilginin blnmesine ve dalmasna yol aar.
10
1.1.5. Ik
Fotoraflanan bir konunun belirginletirilmesinde en etkili ara ktr. In gneten gelen as her mevsim ve gnn her saati farkllk gsterir. Hareket edemeyen ve yapay kla aydnlatlamayacak kadar byk konulu bir fotoraf ekilecekse - bir binann, bir tarihi eserin-gne nlarnn en uygun geldii saat veya mevsim beklenmelidir. Fotoraf byle bir fotorafn herhangi bir anda deil, yalnzca belli bir anda ekilebileceini bilir. Konuda vurgulanmak istenen noktalarn dier blgelere gre daha aydnlk olmas ya da istenmeyen grntleri fotoraf karesinin dna tamak iin bu blgelerin ok aydnlk ya da karanlk olmalar fotorafta konunun belirginliini artrr.
11
Zorunlu kalmadka (siluet fotoraflar) ters k ve cephe n, fotoraftaki derinlik etkisini kaybettireceinden kullanmamak yerinde olur. Konuda derinlik kazandrmas ve ar kontrast engelleyebilme zellii olan yanal k, fotoraf belirginliini artrr.
12
Ik, konunun belirginlemesini salayan bir ara olmasnn yannda alan derinlii etkisini de salayan en nemli aratr. Gittike parlakl azalan konularda ve ana temann evresinde oluan parlak erevelerle bu etki yakalanabilir. Scak ve souk renklerin birlikte kullanlmas da alan derinlii etkisi salar.
Fotorafta perspektif, konuda istenilen blgelerin daha belirgin olarak vurgulanmas iin izlenen yollardan biridir.
13
Perspektif etkisinden yaralanarak baz gelerin vurgulanmas salanabilir. 10-12 katl iki binann arasna girerek yerden gkyzne doru ekilen bir fotorafta binalarn gkyznde birleiyormu etkisi yaratlabilir.
Bazen geni al bir objektif kullanlarak perspektif etkisi artrlr. Bazen tele objektif kullanlarak nesneler arasnda, uzaklklarna bal olarak ortaya kacak olan byklk etkileri azaltlabilir.
14
1.1.7. Keskinlik
Fotorafta keskinlik eitli etkenlere baldr. Netleme olayna bal keskinlik: Belirginlik kazandrlmak istenen konu zerine seici bir netlik yaplr. n ve arka planlar netsiz alanda braklr. Fotoraf izleyen kii dorudan, detay grebildii konunun grntsne dikkatini younlatrr. nk vurgulanmak istenen konu nettir, istenmeyen dier ikinci derece grntler netlik dnda braklmtr.
Gelen n trne bal keskinlik: Bir fotorafta kontrastn yksek olmas keskinlii artrr. Bir portre fotoraf ekerken kiiyi olduundan yal gstermek iin cephe kullanlrken daha gen gstermek iin yumuak k (yanal k) kullanlr.
15
zmleme gcne bal keskinlik: zmleme gc yksek bir objektifle ekilen fotorafn keskinlii ile sradan bir objektifle ekilen bir fotorafn keskinlii birbirinden farkldr. Yine ince grenli film ya da kart kullanlarak ayn fotoraf farkl keskinlikte elde edilebilir.
1.1.8. Doku
Doku n konuya yatk geldii hallerde belirginleen bir vurgulama gesidir. Dokuda n geli yn konunun yapsal zelliklerini ortaya koymak iin nemlidir. rnein girintili kntl bir yzey, dik gelen k altnda detay vermeyen, bo bir alan olarak grlr.
16
17
1.1.10. Btnlk
Bir dier adyla ayklama diyebileceimiz btnlk, aslnda ekim yapmadan nce yapmamz gereken ilk aamadr. Fotorafn daha etkili, daha arpc ve anlatm gcnn daha kuvvetli olmas iin, hedef dnda kalan dier btn grntlerden kurtulmak gerekir. Fotoraftaki ilgi merkezine dikkat ekmenin yollar aranmaldr. Bunun bir yolu, konuyu dikkati datmadan ortaya karacak bir fon semektir. Fotorafta yle bir kompozisyon yaratlmaldr ki fotorafn ekim nedeni ak olarak grlsn ve grntye giren tm nesneler ilgi merkezi olarak seilen konuyu tamamlasn. Demek ki fotoraflar yalnlatrmak ve ilgi merkezini glendirmek iin karmak olmayan bir fon semeli, konuya yaklaarak ilgisiz nesneler fotoraf alan iine alnmamaldr.
18
1.1.11. Denge
Fotorafta denge gesi kompozisyonun en nemli yol gstericilerinden biridir. Denge, birbirini tamamlayan ekil, renk ya da aydnlk veya karanlk alanlarn gze ho grnecek ekilde ayarlanmasdr. rnein, fotorafn merkezine uzaklklar ve byklkleri ayn iki geden birinin rengi ve tonu, fotoraf karesinin rengi ve tonuna yakn, dieri de zt renkte olumu bir fotorafta denge bozulmutur. Bu durumda, genele zt renkte olan geyi merkeze yaklatrarak denge salanabilir. Bir manzara fotoraf ekerken bulutsuz bir gkyznn fotoraf zerindeki dengeyi bozmasn nlemek iin ekim yaptmz yerde aa yapraklarn ya da bulut grntlerini gkyzne serpitirerek buradaki boluk giderilebilir ve fotorafta denge salanabilir.
19
Fotoraf 1.29: Asimetrik denge rneklerinin simetrik dengeden daha ilgi ekici olmas
20
Fotoraf 1.31: ekillerin birbirini tamamlamas. 1. Fotorafta destek yokken havada duran bir grnt varken ikinci fotorafta ocuun merkezde olmasna ramen fotorafn dengede olmas
21
1.1.12. Orant
Konuyu ortalama veya simetrik yerletirme akla ilk gelen orantdr. En basit simetri iki elemanl simetridir. Bir gkyz fotoraf ekilirken ufuk izgisinin fotoraf karesini tam ikiye blmesi basit simetriye bir rnektir. bu durumda oran 1/1 eklinde gerekleir. Basit simetrinin dnda bir yzeyi 3-4-5 eit paraya blerek farkl simetrik grntler elde edilebilir.
22
Altn oran olan 3/8 resim gibi, acelemizin olmad grsel sanatlarda uygulamada sorun karmazken fotoraf gibi zamanlamann nemli olduu bir trde hzl uygulanma konusunda biraz sorunlu olmaktadr. Nedeni de 3'e 5 orann annda kestiremeyip biraz dnmemizin gerekmesidir. te bu sorunu ortadan kaldrmak iin fotoraflar altn oran yerine 1/3 orann kullanmay nermilerdir. 1/3 kuralnn pratikteki uygulamas ise u ekilde yaplmakta: ereveyi yatayda ve dikeyde er eit paraya blecek ekilde ikier izgi, yani toplamda 4 izgi izilir. Bu izgilerin kesiim noktalar ilgi merkezi olmak iin uygun konumlar olmu oluyor.
23
Kompozisyonu olutururken buna dikkat ederek geleri yerletirip gze daha ho grnen, dengeli kareler elde edilebilir.
Manzara fotoraflarnda da ufuk izgisi te bir kuralna gre yerletirilebilir. Ufuk izgisini merkeze yerletirmekten kanlmaldr.
24
Fotoraf 1.37: farkl fotoraf zerinde grsel genin merkeze, 2/3 orannda ve 1/3 orannda yerletirilmesi
Fotoraf 1.39: Bir mzisyenin yznn 1/3 izgilerinin kesiim noktasna yerletirilmesi
25
Altn genleri kullanarak fotorafta diyagonal izgiler ile dinamik bir simetri etkisi yaratlabilir.
1.2.2. izgiler
izgiler kompozisyonda nemli bir rol oynarlar. Fotorafta diyagonal izgiler yn belirtmek iin kullanlabilir. Bu asl konuya gznz yneltmenin basit ve kolay bir yoludur.
26
27
pten eritler yardm ile kesilen bo Blntlerin yatay ve dikeyde eit alan yatay ve dikeyde eit paraya olmasna dikkat ediniz. blnz.
Bu ablonu rnek her bir fotoraf zerinde 1/3, 2/3 kuralna uygunluunu aratrnz.
Hazr kadraj ablonunu belirlediiniz konu zerinde, ufuk izgisini, gkyz merkeze, 2/3 ve 1/3 Ufuk izgisinin yerinin kadrajnzda izgisine gelecek ekilde nasl deitiine dikkat edebilirsiniz. yerletiriniz.
28
7. ( ) Konuda derinlik kazandrmas ve ar kontrast engelleyebilme zellii olan yanal k fotoraf belirginliini artrr. 8. 9. 10. ( ) nsan gz simetriden daha ok simetrik olmayan dengeleri tercih eder. ( ) Bir fotorafta ana obje mmkn olduunca karenin ortasna getirilmelidir. ( ) Kompozisyon kurallarnn uyguland fotoraf grsel ifade ynnden baarl bir fotoraftr. DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
29
UYGULAMALI TEST
Temel kompozisyon gelerini dikkate alarak kadraj maketi oluturup doru kadraj oluturunuz ve almanz aadaki deerlendirme ltlerine gre deerlendiriniz.
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz Deerlendirme ltleri 1. Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi? 2. Malzemeyi temin ettiniz mi? 3. Kompozisyon gelerine uygun farkl fotoraf rnekleri temin ettiniz mi? 4. A4 kd zerinde 13x9cm boyutunda alan kesip karttnz m? 5. izim aralarn doru kullandnz m? 6. pten eritler yardm ile kesilen bo alan yatay ve dikeyde eit paraya bldnz m? 7. Bu ablonun rnek her bir fotoraf zerinde 1/3 kuralna uygunluunu aratrdnz m? 8. Bu ablonun rnek her bir fotoraf zerinde 2/3 kuralna uygunluunu aratrdnz m? 9. Hazr kadraj ablonunu belirlediiniz konu zerinde, ufuk izgisini, gkyz merkeze gelecek ekilde yerletirdiniz mi? 10. Hazr kadraj ablonunu belirlediiniz konu zerinde, ufuk izgisini, gkyz 2/3 izgisine gelecek ekilde yerletirdiniz mi? 11. Hazr kadraj ablonunu belirlediiniz konu zerinde, ufuk izgisini, gkyz 1/3 izgisine gelecek ekilde yerletirdiniz mi? 12. Temizlik- dzene dikkat ettiniz mi? 13. Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi? 14. almanzdan memnun kaldnz m? DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz. Evet Hayr
30
ARATIRMA
Fotoraf kompozisyonlarnda kullanlan konumlar iin evrenizde amatr veya profesyonel olarak fotoraflk yapan kiilerden n bilgi edininiz. Fotoraf rneklerini kompozisyon kurallar asndan inceleyiniz. ncelediiniz fotoraflar arasndan kompozisyon kurallar asndan iyi bulduunuz fotoraflardan tanesini snf ortamnda arkadalarnzla deerlendiriniz.
lgi merkezi yeterli mi? Belirginlik tam m? Arka plan uygun mu? ( Alan derinlii nasl kullanlm?) Keskinlik yeterli mi? ( Fotoraftaki grenler gzle grlyor mu?) Ik uygun mu?
31
Dengeli mi? (Kompozisyon dengesi hakknda ne sylenebilir?) Oranlama iyi mi? (altn oranlar) Renk; ak-koyu, kontrast, leke, ton deerleri kompozisyona uygun kullanlm
m? Kadraj tam m? ( Kadraj ierisinde bir dinamizm var m, ne ynde?) Btnlk tam m? Noktasal, izgisel ya da yzeysel bir ynelim btnl var m? Tm bu sorulara verdiimiz cevaplar ile fotorafn konusu olduuna inanlan kiinin, objenin, meknn ya da olayn nasl sunulduunun tarif edilmesi ve incelenmesini yapm oluruz. Bu inceleme, konunun nasl bir kompozisyon ile sunulduu ve nasl aranje edildii gibi tariflerin yannda k, renkler, doku, alan derinlii, k dengesi, perspektif ve bak as, kadraj, kontrast, keskinlik, gren miktar, tonalite, konunun dengesi, konunun dier elementler ile bal ilikisi gibi deerlendirmeleri de kapsar. Kompozisyon fotorafn her eyidir. Kompozisyon eer hatal ise o fotoraf tm teknik arlar karlyor olsa bile deerini kaybedecektir. rnek fotoraflar: Aadaki fotorafta ilk olarak kadraj hatasn gryoruz. Gkyz gereinden fazla yer igal ediyor. Oysa bir fotorafta -gkyzne ait bir ey ekmiyorsak ve zel bir durum szkonusu deilse- gkyz toplam yksekliin 1/4 veya 1/5 i orannda olmaldr. Ayrca bu fotorafta, fotorafn ekildii yer itibaryla n ksmlar fazla karanlk kmtr.
32
Aadaki fotoraf teknik olarak doru bir pozlamaya sahip. Fotorafn netlik ve keskinlii uygun, fotorafta gren yok. Fakat bu fotorafta anlatlmak istenilen konu belirsiz. Fotoraftaki ana konu ve ana konuyu destekleyen yardmc unsurlar birbirine karm durumda. Bu fotorafta ana konu arka plandaki insanlar m, n taraftaki eme mi belirli deil. Bu nedenle bu fotoraf zayf bir kompozisyona sahip.
Aadaki fotorafta ana konu n taraftaki aalar m yoksa arka taraftaki ev mi belirli deil. Ana konu ve yardmc geler birbirini etkiler durumda. Bu nedenle fotoraf zayf bir kompozisyona sahip.
33
Aadaki fotorafn kk boyutlarda izlendiinde yeterli netlie ve keskinlie sahip olduu grlyor.
34
Fakat fotoraf bire bir boyuta getirdiimizde fotorafn aslnda yeterince net ve keskin olmad grlebiliyor.
Fotorafn bu ekilde bulank olmas ticari deerini yok ediyor. nk fotoraf satn alndnda zellikle reklam amal kullanmlarda bire bir boyutlara getirilecek, bir reklam bror oluturulacak ya da afi yaplacak. Bulank fotoraflarn bu amalarla kullanm mmkn deil.
Yukardaki fotorafta net olarak ekilmi blgeler mevcut. Fakat fotoraftaki asl konu olan ocuklarn yzleri ve gzleri net deil. Sar renkli duvar ise net ve keskin.
35
Betimleyici Fotoraf Aklayc Fotoraf Yorumlayc Fotoraf Etik Deerli Fotoraf Estetik Deerli Fotoraf Teorik Deerli Fotoraf
Dikkat edilirse herhangi bir fotoraf bu kategorilerin hepsine birden dahil edilebilir gibi grnmektedir. Bu noktada izleyici, bakmakta olduu fotorafn hangi kategori ierisinde yer aldnda tad niteliklerin daha fazla ortaya kacan hesap etmek ve karar vermek durumundadr. Aka grlmektedir ki bu, ayn fotoraf iin izleyiciden izleyiciye farkl sonulanabilecek bir sretir.
Betimleyici Fotoraf
lk bakta her fotorafn bu kategoriye ait olduu dnlebilir. nk her bir fotoraf, sahip olduu detayn fazlal ya da azlndan bamsz ekilde, grntledikleri objelerin grnmlerine ilikin betimleme ve grsel bir bilgi ierir. Fakat kimi fotoraflar vardr ki bu betimlemeler dnda hibir ey sunma kaygs gtmezler. rnein, Hubble teleskobunun ektii bir gk ada fotoraf, X nlar yardm ile elde edilmi bir rntgen ya da mikroskop ile ekilmi bir hcre fotoraf gibi
36
Aklayc Fotoraf
Aklayc fotoraf spesifik bir konunun belirli bir yer ve belirli bir zamandaki durumuna ilikin bilgi tar ve grsel bir kant hissiyat yaratr. Belirli bir konuya ilikin inancmzn perinlenmesini ve daha iyi ekilde konuyu idrak etmemizi salar. Bir fotoraf aklayc fotoraf kategorisine dhil etmek iin aklayc zelliinin dier kategorilerin bekledii niteliklere nazaran ok daha baskn olmas ya da aklaycl deerinin dierlerine nazaran ok daha kymetli olmas gerekli ve yeterlidir. Aada yer alan fotoraflarn ikisi de aklayc fotoraf kategorisine rnek olarak gsterilebilir.
37
Yorumlayc Fotoraf
Yorumlayc fotoraflar bir fikri kiisel ve subjektif yntemler ve bak alar ile ortaya koyar, grnen gerei yanstma kaygs gtmeksizin yorum ile ortaya kacak anlamlar tar. Bir fotorafn aklayc fotoraf m yoksa yorumlayc fotoraf m olduu her zaman kolayca belirlenemeyebilir; ou durumda gizlenen mesaj doru ekilde ortaya karmak izleyicinin entelektel birikimine, dikkatine ve fotorafy tanmasna baldr. Aada yer alan fotoraflar yorumlayc fotoraf kategorisine rnek olarak seilmitir, ltfen bu fotoraflarn zerinde dnnz.
38
39
Etik deerli fotoraflar kategorisini dierlerinden ayran en belirgin zellik, izleyiciye gzden kardn ya da grmezden geldii eyi hatrlatma ve ona sanatnn etik olarak doru ya da yanl bulduu eylerle ilgili yarglarn dayatt fotoraflara ev sahiplii yapmasdr. Bu fotoraflar da ounlukla objektiflikten uzak, tutkulu veya tepkili olup politik ideolojilerin izlerini tayor olabilir. Etik deerli fotoraflar her zaman yanl gstermek yerine kimi zaman gzeli ve doruyu hatrlatma ilevini de stlenir. Aadaki fotoraflar inceleyiniz.
40
Etik deerli fotoraflarda nasl ki eser sahibinin sosyal bir yargs varsa ve fotorafta bu n planda ise estetik deerli fotorafta da fotorafnn gznden neyin estetik olarak fotoraflanmaya deer grldn vardr. Bu kategorideki fotoraflar ksaca gzel eylerin gzel bir ekilde fotoraflanmas olarak ifade etmek yanl olmaz. Bu kategori dier bir bak as ile bir eyi aklama kaygs gtmeyen, sanatnn ortaya karlmasn bekledii gizli bir mesaj barndrmayan, sosyal bir mevzuya iaret etmeyen, fakat gzel ve fotoraflanmaya deer olan fotoraflar ifade eder.
41
42
Teorik deerli fotoraflar daha nce tartlan kategorilerin tamamen dnda bir kategoridir ve fotoraflkla ilgili fotoraflar barndrr. Bahsedilen fotoraflar daha ok fotoraf sanat iin ekilmi sanat fotoraflar olarak yorumlanabilir.
Teorik deerli fotoraflar genellikle bir fotorafn sunumundaki, ekimindeki, ilenmesindeki teknikleri rnekleyen, yeni ya da az bilinen teknikler zerine performans almalar olarak grlebilir. rnein, siyah beyaz bir film zerine ekilmi, bask sonrasnda da elle boyanm bir fotoraf teorik adan deerli bir fotoraftr. Ayn ekilde iki fotorafn st ste baslmas ile elde edilmi ya da dijital grnt ileme uygulamalar (Gimp ya da Photoshop gibi) ile denenen yeni filtrelerin sunulduu fotoraflar da bu ekilde deelendirilebilir. rnein, yukarda rneklenen fotoraflardan (1), slayta ekilen grntnn siyahbeyaz karta baslmasndan sonra elde edilen negatifin mavi tonere tabii tutulmas ile oluturulmu bir fotoraftr. (2) ise Hoya R72 kzltesi filtre ile ekilen 4 ayr fotorafn panaromik ekilde birletirilmesi ile elde edilmitir. Bu fotoraflarn her biri yukarda yer alan dier kategorilerde de kendilerine yer bulabilir ; fakat nemli olan nokta onlarn ortaya koyduklar teorik katklar ya da denemelerdir.
43
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET Aadaki ilemleri tamamladnzda, temel kompozisyon kurallarn dikkate alarak fotoraf deerlendirmesi yapabileceksiniz. Kullanlacak ara ve gereler Farkl zelliklerde fotoraflar Defter Kalem neriler
lem Basamaklar
Kompozisyon gelerine uygun farkl Fotoraf sanatlarnn fotoraflarndan fotoraf rnei temin ediniz. rnekler semeye dikkat edebilirsiniz. Her bir fotoraf rneine, lgi merkezi yeterli mi? sorusunu sorarak, bak noktas ve asn dikkate alarak konuyu n plana nasl kardn belirleyiniz. Fotorafnn konuyu nasl gstermek istediini dnebilir ve gerekirse renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek tekrar edebilirsiniz. fadeyi salayan grntlerin, dierlerine gre daha belirgin olmasna dikkat edebilirsiniz.
Her bir fotoraf rneine, Belirginlik tam m? sorusunu sorarak fotorafn ne anlatmak istediini belirleyiniz. Her bir fotoraf rneine, Arka plan uygun mu? sorusunu sorarak fotorafta alan derinliinin nasl kullanldn inceleyiniz. Her bir fotoraf rneine, Keskinlik yeterli mi? sorusunu sorarak fotorafta grenlerin gzle grnp grnmediini kontrol ediniz. Her bir fotoraf rneine, Ik uygun mu? sorusunu sorarak, fotorafta ne tr k ( ters, yanal, tepe, cephe ve yapay k, yansma) kullanlm tespit ediniz.
44
Her bir fotoraf rneine, Dengeli mi? sorusunu sorarak kompozisyon dengesi hakknda ne sylenebileceini belirleyiniz. Her bir fotoraf rneine, Oranlama iyi mi? (altn oranlar) sorusunu sorarak konunun fotoraf karesinin ortasna m, yoksa karenin alttan, stten, sadan ve soldan 1/3ne mi yerletirilmi olduunu tespit ediniz. Her bir fotoraf rneine, Renk, ak-koyu, kontrast, leke, ton deerleri kompozisyona uygun kullanlm m? sorusunu sorarak kontrol ediniz. Her bir fotoraf rneine, Kadraj( ereveleme) tam m? sorusunu sorarak kadraj ierisinde bir dinamizm olup olmadn kontrol ederek kadraj ynn tespit ediniz. Her bir fotoraf rneine, Btnlk tam m? sorusunu sorarak nasl bir ayklama yapldn belirleyiniz. Her bir fotoraf rneinde, Noktasal, izgisel ya da yzeysel bir ynelim btnl var m? Belirleyiniz. Daha sonra bu fotoraflar karlatrarak hangilerinin gze daha ho geldiini tartnz. Gerekirse renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek tekrar edebilirsiniz. Fonun nasl kullanldna dikkat edebilirsiniz. Gerekirse renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek tekrar edebilirsiniz. nceleyeceiniz fotoraf trlerinin altn noktalar kuralnn uygulanabilecei konular olmasna dikkat ediniz. Gerekirse renme faaliyetinin ilgili blmne dnerek tekrar edebilirsiniz.
45
46
UYGULAMALI TEST
Temel kompozisyon gelerini dikkate alarak kadraj maketi oluturup doru kadraj oluturunuz ve almanz aadaki deerlendirme ltlerine gre deerlendiriniz. Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri 1. Bilgilerinizi gzden geirdiniz mi? 2. Malzemeyi temin ettiniz mi? 3. Kompozisyon gelerine uygun farkl fotoraf rnei temin ettiniz mi? 4. Her bir fotoraf rneine lgi merkezi yeterli mi? sorusunu sorarak bak noktas ve asn dikkate alarak konuyu n plana nasl kardn belirlediniz mi ? 5. Her bir fotoraf rneine Belirginlik tam m? sorusunu sorarak fotorafn ne anlatmak istediini belirlediniz mi? 6. Her bir fotoraf rneine Arka plan uygun mu? sorusunu sorarak fotorafta alan derinliinin nasl kullanldn ince-lediniz mi? 7. Her bir fotoraf rneine Keskinlik yeterli mi? sorusunu sorarak fotorafta grenlerin gzle grnp grnmediini kontrol ettiniz mi? 8. Her bir fotoraf rneine Ik uygun mu? sorusunu sorarak fotorafta ne tr k ( ters, yanal, tepe, cephe , yapay k, yansma) kullanlm tespit ettiniz mi? 9. Her bir fotoraf rneine Dengeli mi? sorusunu sorarak kompozisyon dengesi hakknda ne sylenebileceini belirlediniz mi? 10. Her bir fotoraf rneine Oranlama iyi mi? (altn oranlar) sorusunu sorarak konunun fotoraf karesinin ortasnda m, yoksa karenin alttan, stten, sadan ve soldan 1/3ne mi yerletirilmi olduunu tespit ettiniz mi? 11. Her bir fotoraf rneine Renk, ak-koyu, kontrast, leke, ton deerleri kompozisyona uygun kullanlm m?sorusunu sorarak fotoraflar kontrol ettiniz mi? 12. Her bir fotoraf rneine Kadraj( ereveleme) tam m? sorusunu sorarak Kadraj ierisinde bir dinamizm olup olmadn kontrol ettiniz mi? 13. Her bir fotoraf rneine Btnlk tam m? sorusunu sorarak fotorafta nasl bir ayklama yapldn belirlediniz mi? 14. Her bir fotoraf rneineNoktasal, izgisel ya da yzeysel bir ynelim btnl var m?sorusunu sorarak btnl
Evet
Hayr
47
belirlediniz mi? 15. Tm bu yaptnz almalar tek tek not ettiniz mi? 16. Daha sonra bu fotoraflar karlatrarak hangilerinin gze daha ho geldiini tartnz m? 17. Temizlik- dzene dikkat ettiniz mi? 18. Zaman verimli kullanmaya dikkat ettiniz mi? 19. almanzdan memnun kaldnz m?
DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.
48
2.
3.
4. 5.
6. 7.
8. 9. 10. 11.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
49
MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 kompozisyon- ho destekleyen- kartlmas vurgulamak ykseklii yer ekimine grsel not baarl olmas- paralel derinlik ereveleme ilgi merkezini Yorumlayc fotoraf
50
KAYNAKA KAYNAKA
KALFAGL Sabit, Fotorafn Yapsal eleri ve Fotoraf Sanatnda Kompozisyon, Fotorafevi Yaynlar, stanbul, 2006. DEMREL brahim, Rza ARAT, Fotoraf ,Afsad Yayn, Ankara, 1992. GEZGN Suat, Basnda Fotoraflk, let. Yay. stanbul, 2002. JULA A, King ,Amatrler iin Dijital Fotoraflk, Dnya Yaynclk. TERZ Erkan, Dijital Fotoraflk, Sistem Yay. www.cumhuriyet.edu.tr/akademik/bolum_guzelsanat www.sagusad.org/sayfa/fotokomp.htm www.kameraarkasi.org www.anfad.org/link.html www.afsad.org www.ifsak.org
51