Yapi Deneti̇m Uygulamalari Ve Sorunlari Panel - Forum

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES
PANEL / FORUM
YAPI DENETM UYGULAMALARI ve SORUNLARI

1 Ekim 2011 - STANBUL
TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesi PANEL / FORUM YAPI DENETM UYGULAMALARI ve SORUNLARI KTABI
ISBN : 978-605-01-0307-6 EMO Yayn No: PN/2012/2

Adres Dikilita Mah. Eren Sok. No: 30 34349 Beikta-stanbul Tel: (0212) 259 11 50 Faks: (0212) 258 36 55 E-posta: stanbul@emo.org.tr Web: http://istanbul.emo.org.tr Bask: Yapm Tantm Yaynclk Glba Mah. Glba Cad. 60/A Mecidiyeky / STANBUL T: (0212) 216 51 49 F: 0212 216 51 50 yapimmatbaa@gmail.com
AILI KONUMALARI
Erhan Karaay (TMMOB E.M.O. stanbul ubesi Y.K. Bakan) ...................... 1 Cengiz Glta (TMMOB E.M.O. Y.K. Bakan) ................................................ 2 Hseyin Yeil (TMMOB Y.K. yesi) ................................................................ 7 Veysi Kalkan (evre ve ehircilik Bakanl Y.D. ube Mdr) ..................... 9
PANEL ..................................................................................................10
Aydn Ulus (evre ve ehircilik Bakanl Y.D. ube Mdrl) ................. 11 Tekin Saraolu (Yap Denetim Kurulular Birlii stanbul ubesi).............. 16 Blend Ceylan (TMMOB Mimarlar Odas stanbul ubesi) .......................... 20 Cemal Gke (TMMOB .M.O. stanbul ubesi Y.K. Bakan) ....................... 26 Turgut Bozkurt (TMMOB M.M.O. stanbul ubesi) ...................................... 34 smail ztrk (TMMOB E.M.O. stanbul ubesi Y.D. Kom. Bk.) .................. 41 Dilek nkaya (TMMOB Jeoloji M.O. stanbul ubesi) .................................... 48 Ouz Gndodu (TMMOB Jeofizik M.O. stanbul ubesi) ............................ 51
SORU YANIT .....................................................................................54
FORUM ................................................................................................79
PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011
AILI KONUMALARI
Sunucu - Sayn konuklar; Elektrik Mhendisleri Odas Ynetim Kurulunun grevlendirmesiyle, Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesinin gerekletirdii Yap Denetim Uygulamalar ve Sorunlar Panel ve Forumuna ho geldiniz. Programmz al konumalaryla balayacak, daha sonra bir panel gerekletireceiz. Bir ara verdikten sonra da forumumuza geeceiz. Al konumalarn yapmak zere, Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesi Ynetim Kurulu Bakan Sayn Erhan Karaay davet ediyorum. Erhan KARAAY - Deerli arkadalar, deerli konuklar; ho geldiniz. Bakanlk temsilcisi arkadalarmz var aramzda; katlmlarndan dolay kendilerine teekkr ediyoruz. TMMOB Ynetim Kurulu yemiz Sayn Hseyin Yeil aramzda; kendilerine teekkr ediyoruz. Cengiz Glta Bakanmz ve dier odalarmzn temsilcileri aramzda; kendilerine teekkr ediyoruz. naat Mhendisleri Odas ube Bakanmz Cemal Gke arkadamz burada. evre ve ehircilik Bakanl Yap Denetim ubesi Mdr Sayn Veysi Kalkan arkadamz burada. Mimarlar Odas adna Blend Ceylan arkadamz burada. Makine Mhendisleri Odas adna sunum yapacak olan Turgut Bozkurt arkadamz burada. Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesi adna smail ztrk arkadamz burada. Jeoloji Mhendisleri Odas adna katlan Dilek arkadamz burada; kendisinden zr diliyoruz, konuklar ksmnda grlerini aklayacak. Jeofizik Mhendisleri Odas adna da bir
arkadamz katlacakt, forum ksmnda tm odalarn grlerini aktarmalarn arzu etmitik; ama program son ana kadar netlemeyince bu mmkn olmad. Deerli arkadalar; Elektrik Mhendisleri Odas Ynetim Kurulu adna hepinizi saygyla selamlyorum, tekrar ho geldiniz Programmz ok ykl olduu iin, konumam ok ksa tutacam. Yap denetim sisteminde alan, gerek elektrik mhendislerinin, gerek dier disiplinlerde alan arkadalarmzn ciddi sorunlar var. Bu sorunlarn zm iin, 2005 ylndan bu yana, Glck depreminin ertesinde karlan 595 sayl Kanun Hkmnde Kararnameden sonra, hem ubeler, hem de merkezi olarak komisyon almalaryla, dier odalarla birlikte ve TMMOBde oluturulan alma gruplaryla bu konu ve sistemle ilgili sorunlar ve zm nerileri birok platformda dile getiriliyor. Biz de buna ynelik olarak imdiye kadar birok panel ve altaylar yaptk. Merkezi olarak daha nce sempozyum olarak planladmz; ancak, naat Mhendisleri Odas ve Mimarlar Odasnn sempozyum yapma karar zerine yine merkezi olarak panel/foruma dntrdmz bu etkinlie katldnz iin Ynetim Kurulu adna hepinize teekkr ediyorum. Buradaki tartmalarn bu sorunlarn zmnde katk sunacana inanyoruz. Sayglar sunuyorum. Sunucu - Sayn Erhan Karaaya teekkr ediyorum. Elektrik Mhendisleri Odas Ynetim Kurulu Bakan Sayn Cengiz Glta krsye davet ediyoruz. Cengiz GLTA - Sayn konuklar, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliine bal odalarmzn stanbul'daki deerli yneticileri, kamu kurumlarnn deerli temsilcileri, deerli meslektalarm; EMO Ynetim Kurulu, EMO Denetleme Kurulu ve birimlerden katlan deerli arkadalarm, i arkadalarm, mesai arkadalarm; bylesine nemli bir etkinlikte sizlerle bir arada olmaktan byk bir mutluluk duyduumu ifade etmek isterim. ncelikle, Elektrik Mhendisleri Odas Ynetim Kurulu ve ahsm adna hepinizi saygyla, sevgiyle selamlyorum.
Bugn, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii ve Odamz bnyesinde nemli bir sorun alan olarak zerinde tartlan bir konuda bizleri bir araya getiren Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubemize teekkr ediyorum. Yap Denetim Forumuna katks geen, emei geen herkesi kutluyorum. Biz, Elektrik Mhendisleri Odas olarak, yap denetim konusunda dier birimlerimizde de, bu forumlar dzenliyoruz; Ankara'da, zmirde, ubelerimizin olduu birok yerde gerekletirdiimiz bu forumlar ok nemsiyoruz. nk yap denetimi, lkemizde zerinde en ok tartlan konulardan biri. Aslnda sadece yap denetimi deil, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii rgtll ierisinde, Elektrik Mhendisleri Odas, kendi meslek alanyla ilgili olan her konuda; bilimi, teknii, mhendislik faaliyetlerini, mhendisliin gelimesini, mhendislik hizmetlerini lkenin kamu yarar ekseninde yorumlamaya ve bu amala birok sempozyum, kongre, panel, forum dzenlemeye devam ediyor. Bu yzden Odamzn gndemi hele bu son iki ay ierisinde olduka youn. Bir mesleki-demokratik kitle rgt olmann sorumluluuyla, yap denetimi gibi Trkiye'de ok tartlan bir meseleyi de kendi Odamz gndemine almamz, sadece meslektalarmzn buna olan ilgisi nedeniyle deil, tm toplumu ilgilendiren bir mesele olmas nedeniyledir de. Sadece Elektrik Mhendisleri Odas deil, bata naat Mhendisleri Odas, Makine Mhendisleri Odas ve Mimarlar Odas olmak zere, dier odalarmz da konuya bu pencereden bakmakta ve yaklamaktadrlar. Bu anlamda, bugn, burada bu sorun alanyla ilgili karlatmz temel meseleleri tartacaz. Bugn Trkiye'de, gerekten uygulanmayan veya yanl uygulanan yasa ve ynetmeliklerin olduu ve toplumsal olarak bunun ar sonularn yaadmz bir dnemden geiyoruz. Trkiye'de sadece yap denetiminin deil, genel anlamda denetim mekanizmasnn ok ciddi sorunlar ierdiinin hepimiz farkndayz. Btn bu olumsuzluklarn, bunlar birebir yaadmz lkemizde ne byk can kayplarna yol atn, mal ve hizmetlerde ne denli ykmlar oluturduunu yakn gemiimize ait birok rnekte grebiliriz. En bata, ii sal ve i gvenlii konusunda Trkiye, maalesef, Avrupa'da mevcut kazalar asndan birinci srada yer alarak snfta
kalm bir lke konumunda. Bu, sadece yasa ve ynetmeliklerin eksik kmasndan, yanl uygulanmasndan deil; serbest piyasa ekonomisi mant ierisinde, liberalizme dayal kuralsz bymenin yaratt bir sonu da. Hepimizin hatrlayaca gibi, yakn dnemde Davutpaada havai fiek fabrikasnda kan patlamayla len insanlarn durumunda karmza kt bu; yine Ankara OSTMde ard ardna meydana gelen patlamalarda Ve yzlerce insan kaybettiimiz madencilik alanndaki kazalarda ortaya kt; yine Tuzlada her gn yaanan i cinayetlerinde ve esas olarak da 1999daki Marmara depreminin ardndan Trkiye'de bu alanda yaplmas gereken yasal dzenlemelerin yaratt boluun doldurulmaynda ortaya kt. ok yakn zamanda grdmz zere, bir yata sel sularna teslim olan stanbulun felaketle dolu gnlerinde ortaya kt. Yani denetimi tek bana sadece yaplarla ilikilendirmek, snrlandrmak sz konusu deil. Bugn aslnda nemli bir gn. 1 Ekim, Meclisin yeni bir alma dnemine balad gn. Mhendislik hizmetlerinde, mhendislik almalarnda en temel yaklamlarmzdan biri de elbette ki bu faaliyetleri yrtebilecek bir bar ve demokrasi ortamna duyduumuz ihtiyac vurgulamaktr. Mesleimizin gelimesi iin, gelitirilmesi iin, bu almalarn srdrlmesi, retimin, sanayinin, kalknmann olabilmesi, bunlarn evre politikalaryla beraber ele alnabilmesi iin, ncelikle i gvenliinin ve yaam hakknn gvence altnda olmas gerekiyor. Ben, 1 Ekimde bu Meclisin al vesilesiyle, lkemizde bar ortamnn daha da glenmesi, Trkiye'nin demokratiklemesi, i yaamnn ve yasalarn insanlarn lehine daha da dzeltilmesi gerektiine duyduum inanla; 8 Ekimde TMMOB, KESK, DSK ve Trk Tabipler Birliinin birlikte Ankarada dzenleyecei ve demokratik bir Trkiye, insanca yaam taleplerini ieren, bar ieren toplantsna da vurgu yapmak isterim. Deerli katlmclar; yap denetimiyle ilgili konularda bugne kadar odalarmz kendi ilerinde ok youn bir tartma ve toplant sreleri geirdiler. Demin saydm drt odann komisyonlaryla, yine Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii rgtll ierisinde yrtlen komisyon almalaryla yap denetimin btn boyutlaryla tartld bir sre izlendi. En son 16 Eyllde Ankara ubenin dzenledii Yap
Denetim Forumunun ardndan TMMOB Bakan Sayn Soanc beni arad ve u anki ismiyle ehircilik Bakanlna dntrlen eski Bayndrlk Bakanlnn, bakan nezaretinde bir toplantya bizi davet ettiklerini ifade etti. Biz, drt oda bakan, Mimarlar Odas Bakan, Makine Mhendisleri Odas Bakan, naat Mhendisleri Odas Bakan ve ben, nce TMMOBde kendi iimizde bir deerlendirme yaptk, bu toplantda TMMOBnin grnn ne olmas gerektiini, burada bizim hangi konulara vurgu yapmamz gerektiini kendi iimizde tarttk. O alanda aslnda ok fazla bir gr ayrl yok. TMMOB, yap denetimi meselesinin bir kamu hizmeti olduuna, kamu eliyle ynetilmesine, insan can ve mal gvenlii asndan temel bir anlay olarak dzenlenmesi gerektiine srarla vurgu yapt. Hazrlk srecinin arkasndan, ortak yaklamlarmz ifade eden bir metinle o toplantya gittik. Ancak, grdk ki, bugn bu lkede can ve mal gvenlii asndan birincil derecede sorun olan yap denetimi ve bu lkedeki denetimin nasl salkl hale getirileceinden ok daha nemli bir konu varm; AKPnin il bakanlar toplants Maalesef bakan yerine, brokratlarla kar karya kaldk. Her eye ramen, TMMOB Bakan Mehmet Soanc, odalarn bu konuda yapt almalar ortaklatrd bir metni, orada bulunan dier bileenlerle beraber toplantya sundu. Bu anlay bile denetim meselesinin ne kadar hafife alndn, Trkiye'de kamu hizmetinin ne derecede iinin boaltldn gstermesi asndan ok arpc bir rnekti. Biz, bu toplantya katldk, grevlerimizi yaptk, TMMOB, yllardr, 1954ten beridir bunu yapmaya devam ediyor. imdi, yeni bakan, Selanik Caddesindeki TMMOB binasna aracaz. Eer o, grevlerini yapmak istiyorsa, bu konudaki sorumluluklarn yerine getirmek istiyorsa, bizim bu konudaki grlerimizi onunkilerle birlikte ele alp tartmaya hazrz. Deerli katlmclar; yap denetim meselesi, az nce de ifade ettiim gibi, Trkiye'nin en tartmal alanlarndan biri. nk dorudan insan ilgilendiriyor. ok ksaca bilgi vermem gerekirse; zellikle 1999 Marmara depreminden sonra, yaplama srecinde denetim yetersizliini ortadan kaldrmak iddiasyla, 3 ubat 2000 tarih, 595 sayl Kanun Hkmnde Kararnameyle yeni bir dzenlemeye gidildi. O dnemin
ana muhalefet partilerinden Fazilet Partisi, Anayasann 91, 127 ve 128. maddelerine aykrlk oluturmas nedeniyle, 595 sayl Kanun Hkmndeki Kararnameyi Anayasa Mahkemesine gtrm ve Anayasa Mahkemesi de, temel haklardan olan mlkiyet hakknn, kanun hkmnde kararnameyle dzenlenemeyecei gerekesiyle, kararnameyi iptal etmiti. Bu arada, dnemin iktidar, 595 sayl Kanun Hkmndeki Kararnameyle paralel hkmler ieren 601 sayl Kanun Hkmndeki Kararnameyi yrrlkten kaldrarak, 26 Haziran 2001 tarih, 4708 sayl Yap Denetimi Hakkndaki Kanunu Meclise sunarak yasalamasn salamt. Yrrle girdii tarihten bugne kadar 4708 sayl Yasaya iki kez mdahale edilmi; 5728 sayl Torb a Yasa ve 648 sayl Kanun Hkmndeki Kararnameyle kimi maddeler deiiklie uratlmtr. Asl ciddi mdahale 8 Austos 2011 tarihli, 648 sayl Kanun Hkmndeki Kararnameyle yaplm olup, Anayasa Mahkemesinin 24 Mays 2001 tarihinde, 595 sayl Kanun Hkmndeki Kararname hakknda vermi olduu karar dikkate alndnda; siyasal iktidarn, yap denetimiyle ilgili konular 648 sayl Kanun Hkmndeki Kararnameyle dzenlemi olmasnn Anayasa Mahkemesi kararna aka aykr olduu grlmektedir. Aslnda ok da kafanz kartrmak, bu kanun hkmndeki kararnamelerle ya da bu rakamlarla toplantnn gidiatn skc hale getirmek istemem. Deerli panelistler, birazdan bu konular tartrken bu meseleleri gndeme getirecekler. Benim deinmek istediim zetle udur: Yap denetimi, kamu hizmeti anlayyla ynetilmesi, uygulanmas gereken ve bugn bir siyasal rant ilikisi ierisinde, mesleimizi ve meslektalarmz olumsuzlua iten uygulamalar olarak gndeme gelmemesi gereken bir konudur. Bugn, kuralszca, bu irketler eliyle, bu irketlerin salkl iletilememesi nedeniyle, hem meslektalarmz gerek anlamda bir yap denetimi ilevi gren ilerde almyorlar, hem de maalesef, bu noktada aldklar cretlerle de skntl bir sre iliyor ve gerek anlamda kamu hizmeti olarak da bu yaplarn salkl biimde denetlenmesi sz konusu olmuyor. Szlerimi daha fazla uzatmadan, unu syleyerek bitirmek istiyorum. lkemizde temel anlamda insan saln, can gvenliini, mal
gvenliini ve toplumsal yaammz tm ynleriyle ilgilendiren konularda bugn kuralszca yaplan uygulamalarn yerine, artk akln, bilimin ve teknolojinin gerei olarak, konunun btn bileenleriyle, yani kamu kurumlaryla, meslek rgtleriyle, ilgili sendikalarla, bilim insanlaryla ortaklaa bir srecin iletilmesinin ve bu alandaki boluun bylesine ortak bir aklla doldurulmasnn gerekli olduunu dnyorum. Konunun btn taraflarnn bir arada olduu, herkesin dncelerini zgrce paylaabildii ve bu konuyla ilgili hem yasal dzenlemelerin, hem de i ve ilemlerin salkl biimde uyguland bir srecin iletilmesi iin, TMMOB ve EMO, gemite olduu gibi, bugn de zerine dmeyi yapmaya devam edecektir. Bu anlayla, hepinizi tekrar sevgiyle, saygyla selamlyor, baarlar diliyorum. Sunucu - Sayn Cengiz Gltaa teekkr ederiz. Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii Ynetim Kurulu yesi Sayn Hseyin Yeili davet ediyorum. Hseyin YEL - Herkese merhaba. Hepinizi Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii Ynetim Kurulu adna sevgiyle, saygyla selamlyorum. Bakan da syledi, aslnda bu konu bizim gndemimize 2000 ylnda, yani 1999 depreminden sonra yap denetim konusundaki yeni dzenlemelerle girdi. Eskiden, kamu eliyle yaplan denetimler daha sonra zelletirilerek, -tm alanlardaki zelletirmeleri hatrlayn-, zel irketler tarafndan yaplmaya baland. 595 sayl Kanun Hkmnde Kararname, iptale edilince, 601 sayl Kanun Hkmnde Kararname, daha sonra da 4708 sayl Yap Denetim Yasas ve buna ilikin uygulama ynetmelikleri karld. Bu sre giderek devam ediyor. Aslnda kanun hkmnde kararnameler sadece 595, 601 deil; Anayasay deitirecek kadar gc olan bu iktidar, yine ok hzl bir ekilde kanun hkmnde kararnamelerle, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliinin alann ve dier alanlar, salk alann, her alan dzenlemek istiyor ve bunlar iin de bir hayli adm atm durumda. Bizim alanmzla ilgili tane kanun hkmnde kararname kard. 636 sayl Kanun Hkmnde Kararname; Orman Bakanl da buraya balyd, ama sonra bir bakanla yer amak iin 644 sayl Kanun Hkmnde Kararname karld, onunla da bu Bakanlk ikiye ayrld.
imdi de 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnameyle bu dzenlendi. Bunlar devam edecek; bu Hkmet, ihtiya duyduka bunlar yapacak. Bunlarn en byk hedefi de, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii ve dier birliklerin yetkilerini ksmak, bu yetkilerin hepsini merkezde toplamak, evre ve ehircilik Bakanlnda toplamak diye dnyoruz. nk yle bir madde var ki burada, u anda konutuumuz konularn hepsi havaya uacak. Btn dzenlemeleri, mhendislerin sicillerini falan hepsini ehircilik Bakanlna bal bir mdrlk yapacak. Yani biz burada ne konuursak konualm, ok daha st dzeyde, ok daha geni yetkilerle donatlm bir mdrlk bunlar dzenlemeye alacak. Buna kar da mcadelemizi srdryoruz. Aslnda Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii ve odalar, bu yap denetimin zelletirilmesine kar. Ama bir taraftan da bu yasa var olduu srece buradaki sorunlarn giderilmesinden, buradaki iyiletirmelerden de yana olduumuzu belirtmek istiyorum. Yoksa bu toplantlar yapmayz. Yani yle bir eliki grlebilir: Madem kkten karsnz, neden ayrca bunlarn dzenlenmesini istiyorsunuz? denilebilir. nk hayat byle gerektiriyor. Biz, bunun felsefesine karyz, zne karyz; ama bir taraftan da hayat devam ediyor, bizim yelerimiz burada yer alyor. rnein, u kalabal gryorum, binlerce yemiz, TMMOB dzeyinde on binlerce yemiz burada yer alyor. Dolaysyla, bu yasa bizim dndmz anlamda deitirilene kadar, bu haliyle de olsa dzeltilmesi, en azndan yelerimizin haklarnn belli llerde korunmas iin aba sarf ediyoruz. Bu noktay zellikle belirtmek istiyorum. Biz, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii iin yle deniliyor: Bunlar btn yasalara karlar, hkmetin btn icraatlarna karlar. Bu doru deil. Evet, biz genelde bu hkmetin icraatlarna karyz, ama bir taraftan da yelerimizin haklar iin mevcut yasalar iinde de mcadele vermek istiyoruz. Bunun iin eitli forumlar yapyoruz, paneller yapyoruz. Az nce bakan syledi, geen ayn 16sndaki Ynetim Kurulu toplantmzda, bakanlktan gelen bir davetiye vard; bu davetiyede, bakann bakanlnda, bu alandaki dier btn kurulularla birlikte bir toplant yaplaca, bizim de davetli olduumuz belirtiliyordu. Aslnda biz oraya bakanla grmek iin gittik. Biz, daha nce de, bu 644 ve 648 sayl kararnameler ktnda Bakanla bir yaz yazarak bakandan randevu istemitik. Bu yazmza cevap verilmedi. Ama biz,
en azndan bakann olduu bir toplantda onunla grme dncesiyle, bu toplantya katlma gerei duyduk. nk kendisi bizi davet ediyordu. Bu meseleye dair btn dndklerimizi onun yzne sylemek iin gittik; ama ne yazk ki, bakan bey gelmemi, baka bir program varm. Ama biz bu iin peini brakmayacaz, takip edeceiz. Sizin sorunlarnzn, kar ktmz bu yasadan dolay yaanan sorunlarnzn iyiletirilmesi iin elimizden gelen her trl abay gstermeye alacaz. Bu uurda bizlerle birlikte olduunuz srece, sizin de katklarnz olduu srece sonu alabileceimize inanyorum. Yani sizden, elinizdeki olanaklar heba etmemenizi, biraz birlik olmanz, o irketlerin verdii dk cretleri kabul et meyip, biraz daha ste karmak iin aba sarf etmenizi ve bize destek olmanz istiyoruz. Hepinize sayglar sunuyor, baarlar diliyorum. Sunucu - Sayn Hseyin Yeile teekkr ediyoruz. evre ve ehircilik Bakanl Yap Denetim ube Mdr Sayn Veysi Kalkan davet ediyorum. Veysi KALKAN - Sayn Bakanm, deerli katlmclar; ncelikle hepinize ho geldiniz demek istiyorum. Bu panel/forumu dzenleyen Elektrik Mhendisleri Odas Sayn Bakanmza ok teekkr ediyorum. Ben, yaklak 20 yl eski adyla evre ve Orman Bakanlnda altm. Bu hafta sal gn Yap Denetim ube Mdrlne ube Mdr olarak atandm. unu sylemem gerekir: Bizim il mdrl olarak zerimize den vazife neyse, ne gerekiyorsa, onu yapmaya hazrz. Bunu imdiden syleyeyim. Kapmz herkese ardna kadar ak; ister sorunlarn zm baznda, ister baka konularda her zaman sizleri bekleriz. imdiden bu forumun herkese yararl olmasn dileyerek, sayglarm sunuyorum. Sunucu - Sayn Veysi Kalkana ok teekkr ederiz.
PANEL
Sunucu: imdi, Yap Denetim Uygulamalar ve Sorunlar panelimize geiyoruz. Panel Yneticisi olarak Elektrik Mhendisleri Odas adna Sayn Hseyin nderi davet ediyorum. Panelistler: evre ve ehircilik l Mdrl Yap Denetim ube Mdr Sayn Aydn Ulus, Yap Denetim Kurulular Birlii stanbul ubesi adna Sayn Tekin Saraolu, TMMOB Mimarlar Odas stanbul ubesi adna Sayn Blend Ceylan, TMMOB naat Mhendisleri Odas stanbul ube Bakan Sayn Cemal Gke, TMMOB Makine Mhendisleri Odas stanbul ubesi adna Sayn Turgut Bozkurt, TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesi adna Sayn smail ztrk. imdi sz Panel Yneticisi Sayn Hseyin ndere brakyorum. Hseyin NDER - Hepinize merhaba. Ho geldiniz. Tm panelistlerimiz adna hepinizi saygyla selamlyorum. Planlanan saati yarm saat atk; o yzden, bir giri konumas yaparak sreyi daha da amak istemiyorum. Zaten giri konumam, zellikle 28 Eylldeki, evre ve ehircilik Bakannn, Trk Mhendis ve Mima r
Odalar Birlii ve bal oda bakanlarn ard toplantda, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliinin genel olarak yap denetim sistemine ilikin grlerini ieren aklamas zerine kurgulamtm. Bu aklama TMMOBnin web sayfasnda bulunmakta, oradan da takip edebilirsiniz. O yzden, sz fazla uzatmadan, dorudan doruya panelimize gemek istiyorum. Sreci yle iletirsek sanrm hem verimli kullanm oluruz, hem de daha sonra salondan gelecek soru ve katklar alm oluruz. Konumam daha fazla uzatmadan, ilk sz evre ve ehircilik l Mdrlnden Yap Denetim ube Mdr Sayn Aydn Ulusa vermek istiyorum. Buyurun. Aydn ULUS - evre ve ehircilik l Mdrlnde Yap Denetim ube Mdr olarak alyorum. Ulusal yap denetim sistemini ileten kiiden biriyim. Harita mhendisiyim. Ben, bugn, 4708 sayl Yap Denetim Kanunuyla yaplan deiiklikler ile ulusal yap denetim sisteminin bir aya olan deneti, kontrol eleman, yardmc kontrol elemanlarnn sistemden nasl faydalanacaklarna ilikin bir sunum yapmay dnyordum; ama herhalde bu 15 dakikalk srede bunun gereklemesi mmkn deil. Onun iin, ksa ksa geeceim konular. ncelikle, 648 sayl Kanun Hkmnde deiikliklerden bahsetmek istiyorum. Kararnamedeki
Deiikliklere gemeden nce, u anda stanbul iline ilikin istatistiki baz bilgilerden bahsedeyim. Faal yap denetim kuruluu says 269. Deneti eleman says 5291. Kontrol eleman says 5384. Yardmc kontrol eleman says 78. 58 bin ksur adet bina, 104 milyon metrekare inaat denetimi yaplyor. Genel Mdrlmzn yapt son duyurularda vard, belki sizin haberiniz olmayabilir, onu da bir dipnot olarak geeyim. Genel Mdrlmzce, ulusal yap denetim sistemine ilikin iyiletirme ve gelitirme almalar kapsamnda, daha nce Genel Mdrlmzce yaplan deneti adres gncellemeleri bundan sonra l Mdrlmzce yaplmaktadr. Bu sizi ilgilendiren bir konu.
antiye efi ikamet gncellemeleri de yine daha nce Ankara'da, Genel Mdrlke yaplyordu, onlar da l Mdrlmz tarafndan yaplmaya baland. nc konu, kullanc hesab olmayan deneti, kontrol eleman ve yardmc kontrol elemanlarna kullanc adyla ifre verilmesi. Bu konuda bu ara ok youn talep geliyor bize. Tabii, firmalar da deneti arkadalar ifrelerini almalar konusunda ynlendiriyorlar. Bizim bunu bir hafta nce vermemiz gerekiyordu; ama sanrm ancak bir -iki hafta iinde vermeye balayacaz. Bu ifreyle, arkadalar, denetimini yaptklar kendilerine ait ileri grebilecekler. Yine kendilerine ait iletiim bilgilerini de gncelleyebilecekler. Byle bir uygulama da balattk. lerleyen zamanlarda bu daha da gelitirilip, daha ok fonksiyonlar yklenecektir diye dnyorum. Tabii, eminim, birounuz bavuruda bulunacaksnz. Yap denetim sistemindeki duyurularda mail adresi yok, istenmiyor diye dnlyor; ama eer sistemde mail adresi kaytl olmayan arkadalar varsa, mutlaka mracaatlarnda mail adreslerini de girsinler. nk mail adresi olmadan ifre vermemiz olanakl deil. Yani herkesin, kiisel mail adreslerini yap denetim sistemine kaydettirmesi gerekiyor. ifre mracaatnda buna dikkat etsinler. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararname 8 Austosta yrrle girdi. Bu ne gibi deiiklikler getiriyor, biraz ona bakalm. Mesela, kapsam deiti. nceden var olan 3194 sayl Kanunun 26 ve 27. maddeleri duruyor, onlar kapsam d. Burada ilave olarak, eski yasadan farkl olarak, entegre tesis niteliinde olmayan tarm ve hayvanclk amal yap ve tesisler var. Bu, daha ok tavukulu k veya tarmsal nitelikli baz yaplar kapsyor. Tabii, nce ok ikyetler oluyordu. Yap denetim bedelinin ok yksek gelmesi, bu tr yaplarn inasnda ok fazla yer tutmas, bu tr yatrmlar yapan kiileri ok rahatsz ettii iin, bu tr bir deiiklik maddesi kanuna konulmu. Bunun dnda, bir de, stanbul'u ilgilendirmeyen, ky yerleik alanlarn ve nfusu 5 binin altndaki belde belediyelerini ilgilendiren bir husus var. stanbul dnda, il zel idarelerinin ruhsat verdii alanlardaki inaatlar. Burada da 5 bin metrekareye kadar olan yaplar yap denetim kapsam dnda brakm.
Biraz nce bakann da belirttii gibi, sicillerle ilgili konu kanundan kartlm. Yap denetim sistemi, yaayan bir sre tabii; yani srekli kendini gelitiriyor, yasasna bir eyler ekleniyor, bir eyler karlyor. Uygulamadaki baz aksaklklarn giderilmesine ynelik almalar bunlar. Sicillerin belli bir yerde tutulmas, bakann ikyet ettii bir ey; ama daha nce de sicillerin mevcut halinden ikayeti bir sr kurum vard. Bu niye deitirildi, daha farkl bir sistem de bulunabilirdi bununla ilgili; ama bu aamada byle bir ey uygun grlm. Dediim gibi, srekli yaayan bir ey yap denetim olay, deiikliklere tabi. En dorusu neyse, eninde sonunda bulunacaktr. nceleri btn yetkiler, Ankarada Genel Mdrlkteki Merkezi Yap Denetim Komisyonundayd ama imdi yeni kanunla illerde komisyon kurulmas gndeme geldi. Her ilde bir yap denetim komisyonu kurulacak ve bylece i younluunun datlmas sz konusu olacak. Yani bu da uygulamada kolaylk salamay ngren bir deiiklik. Ancak l yap denetim komisyonlar, yap denetim kurulularna izin belgesi verilmesi hari, kanunda belirtilen dier grevleri yapar maddesinden deneti belgelerini de veya deneti belgesi vizelerini de il mdrlkleri yapar gibi bir ey alglanyor. Oysa deneti belgesi vizesi, deneti belgeleri yine Genel Mdrlk tarafndan veriliyor. l yap denetim komisyonlar 5 kiiden oluacak. Merkezdeki Yap Denetim Komisyonu yesi says da 5ten 7ye kartlm durumda. Yap denetim hizmet szlemesindeki yap denetim bedelleriyle ilgili de bir dzenleme yapld; yap denetim bedeli oran yzde 1.5a ekildi. deme esaslaryla ilgili de bir deiiklik var. demeler daha nce belediyeler tarafndan yap denetim kurulularna yaplyordu. Bundan sonra il mdrlkleri tarafndan tahakkuk ettirilen yap denetim bedelleri, Genel Mdrlk tarafndan illerde alan emanet hesaplara aktarlacak; daha sonra belediyelerin onayladklar hakedileri il mdrlne gndermesiyle, il mdrlnn hazrlad tahakkuk erevesinde yap denetim kurulularna denecek. Daha nce bu konuda ciddi aksamalar oluyordu; bu ekilde bunun nne geilebileceini sanyoruz. Madde 28deki, Bu kanunla dzenlenmesi ngrlen ynetmelikler, kanunun yaynland tarihten itibaren 45 gn ierisinde bakanlka
karlr hkm Tm dzenlemelerle ynetmelik almas devam ediyor eklinde deitirilmi. Burada sre verilmemi. Sanrm ayrntl bir ekilde nmze gelecek, biz de bekliyoruz bu ynetmelii. Biraz da ulusal yap denetim sisteminden bahsedeyim. Ulusal yap denetim sisteminin bir aya da denetiler, kontrol elemanlar ve yardmc kontrol elemanlardr. Arkadalar; burada herkesin kafasnda birtakm sorular oluuyor. Bize gelen taleplerden bunu biliyorum. Baz arkadalar, alt yap denetim firmasnn ne adresini, ne ismini, ne zerindeki ileri biliyor. Yani byle bir bilgi kirlilii var. Bunun cevaplar aslnda Ulusal Yap Denetim Sisteminde mevcut. Onun iin, ben, Ulusal Yap Denetim Sisteminin Internet adresini vereyim. Aslnda buna evre Bakanlnn web sitesinde, evre Bakanl Uygulamalar blmnden de girebilirsiniz ya da Googledan, Yap Denetim Sistemi Bakanl eklinde arama yapmanz yeterli. Karnza Yap Denetim Sistemi sayfas kacak. Kullanc ad ve ifre isteyecek sizden. Size verilecek kullanc ad, ifre ve gvenlik ifresini de girdikten sonra bu sisteme girebileceksiniz. Biliyorsunuz, yap denetim sistemi 5 ubat 2008d e devreye girdi. Ama srekli deiiklie uruyor; arkadalar zerinde srekli alyorlar, yeni eyler ekleniyor, aksayan ksmlar karlyor. Burada hedef, tm kullanclara ulamak. Ayrca, bu yap denetim sistemiyle brokrasinin azaltlmas hedefleniyor. Biraz nce sylediim gibi, sorularn cevaplar internetteki yap denetim sisteminde var. Yani baz eyleri ilgili kurumlara bavurarak veya dilekeyle, brokrasiyle uraarak deil de, bu sistemi kullanarak da elde edebilirsiniz. En nemlisi, yap denetim blmnde, bayndrlk ve iskn mdrlkleri, ilgili idareler, yap denetim kurulular, denetiler, kontrol elemanlar butonlar var. Mesela, siz denetisiniz diyelim; deneti butonuna bastnzda, vize iin gerekli evraklar, denetim belgesi bavurusu nasl yaplr veya baka trl eyler, yani orada gerekli tm bilgiler var. Kontrol elemanlar iin de keza yle. lgili idareler ve yap denetim kurulular... altnz kurum veya
kurulula ilgili, onlarn sorumluluklaryla ilgili buradaki bilgilerden faydalanabilirsiniz. Duyurular da ok nemli. Burada gncel duyurular var, YDK ilanlar, laboratuvar ilanlar, YDK ynergeleri var. Gncel duyurularda, sistemde yaplan deiiklikler, gn gnne olmasa da, birka gnlk gecikmelerle burada yaynlanmakta. Mesela, burada i gvenlii ve ii sal seminerleri oldu; bu seminerle ilgili katlm gnleri, kimlerin katlaca vesaire bu duyurularda belirtildi. Yine ynetmeliklerle ilgili deiiklikler de gncel duyurularda aklanyor. Bunlar belli periyotlarla takip etmenizde fayda var. Ktphane blmnde bugne kadar karlm kanunlar, ynetmelikler, genelgeler, deiiklik ieren kanunlar, ynetmelikler, hepsi mevcut. Burada gemie ynelik baz sorgulamalar da yaplabiliyor. statistikler var. Hatta Resmi Gazete ilanlar, yap denetim kurulularna verilen cezalarla ilgili Resmi Gazetede yaynlanan duyurular var. Tm bunlar buradan, Resmi Gazete butonunu tulayarak grebilirsiniz. statistikler blmnde, denetiler, denetiler ksmna, kontrolrler kendi ksmlarna girip, kendileriyle ilgili bilgilere eriebiliyorlar. antiye efi olarak alyorsanz, zerinizde ka metrekare i varsa, onu grebiliyorsunuz. stifa etmiseniz, ne kadar dm, bunu grebiliyorsunuz. Ayrca, hangi firmada alyorsanz, o yap denetim kuruluunun adresini ve telefonunu buradan bulabilirsiniz. stanbuldaki yap denetim kurulularnn, hatta tm Trkiye'deki yap denetim kurulularnn adreslerini, telefon numaralarn bulabilirsiniz. Tabii, fazla ayrntya girmedim. Bu sistemi kullanmaya aln, bilmeyen arkadalar bilen arkadalardan veya yap denetim kuruluundaki arkadalardan destek almaya alsn. Bu sistemin faydasn greceinizi umuyorum. Teekkr ederim. Salondan - E-devlet ifresiyle bu sisteme girmemiz mmkn m? Aydn ULUS - Bu sisteme girmek iin ifreye gerek yok. Salondan - Kendi stmzdekini grmek iin?
Aydn ULUS - Hayr, oraya e-devlet ifresiyle giremezsiniz. Bu sistem ii bir uygulama. Panel Yneticisi - Sayn Aydn Ulusa sunumu iin teekkr ederiz. Yap denetim srecinin, yaayan, canl bir sre olduundan sz etti. 10 yldr bu sre iliyor. imdi, bu canl srete neyi bilip, neyi bilmediimizi, bu canl sreci nasl deerlendirdiimizi anlatmak zere, yine bu sistemin nemli unsurlarndan bir tanesi olan yap denetim kurulular adna panel/foruma katlan Yap Denetim Kurulular Birlii stanbul ubesinden Tekin Saraoluna sz veriyorum. Buyurun. Tekin SARAOLU selamlyorum. Deerli katlmclar; hepinizi saygyla
Ben, inaat yksek mhendisiyim. Yap Denetim Kurulular Birlii stanbul ube Bakanym, ayn zamanda Genel Merkez Ynetim Kurulu yesiyim. Bu paneli dzenleyen Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesini kutluyorum, emei geenlere teekkr ediyorum. Bu tr toplantlarn daha sk olmasn bekliyoruz. Biz daha ok naat Mhendisleri Odasnn toplantlarna sk katlabiliyoruz. Bundan sonra, bu toplantlarn, naat Mhendisleri Odas ve Elektrik Mhendisleri Odasnda olduu gibi, Makine Mhendisleri Odasnca da yaplmasn bekliyoruz. Her toplantya gelip, grlerimizi seve seve sunmak isteriz. Deerli arkadalarm; Aydn bey biraz istatistiki bilgi verdi. Bizdeki kaytlara gre de denetim mhendislerimizle ilgili ksaca baz bilgiler verdikten sonra, yap denetimin bugn gelmi olduu noktadaki grlerimizi size aktarmak istiyorum. Burada zannediyorum her brantan mhendis arkada, deneti vardr. En fazla deneti says olan inaat mhendislerinin, son bilgilere gre, Trkiye genelindeki says 8574. stanbul'da faaliyet gsterenlerin, daha dorusu stanbul ikametgh olanlarn says 3067 grnyor. Elektrik mhendisleri olarak, Trkiye genelinde 3561; stanbul ikametgh olup, stanbul'da faaliyet gsterenlerin says da
1560 kadar grnyor. Mimarlar, Trkiye genelinde 2854 ve stanbul'da 1122 grnyor. Makine mhendisleri, Trkiye genelinde 4828, stanbul ikametghl olan ve burada faaliyet gsterenler de 1715 gibi grnyor. Aydn beyin verdii bilgilere bir ekleme yapmak gerekirse; il says 81e karldktan sonraki yap denetim yapan faal firma says 1229. Az nce denetilerin saysn syledim, yardmc kontrol eleman says da 22 bin grnyor. Yardmc kontrol elemanlar artk deneti deil, imdi onlara kontrol eleman unvan verildi. Ksacas, baktmz zaman, bu sektrde 40 binin zerinde mhendisimiz deneti veya kontrol eleman olarak fiilen grev yapyor. Dolaysyla, bu i, mhendisliin esas grevlerinden, unsurlarndan biri haline geldi. 10 yl akn sredir uygulanan bu yap denetim sisteminde bu mhendis arkadalarmzla sistemin nereye geldiini size ok ksaca aklamak ve kendi grlerimi sunmak istiyorum. Deerli arkadalar; size tarihleriyle verildi, tekrar bu tarihlerle kafanz kartrmak istemiyorum. 2001 ylnda karlan 4708 sayl Yasayla 19 ilde pilot uygulamaya geildi. Pilot uygulamayla, 1-2 yllk bir srete grlecek eksiklikler veyahut yanllklar, hatalar dzeltilir ve yasada revizyona gidilerek, esas sistem oluturulur. Ancak, bu pilot uygulama, maalesef, 11 yl srmtr, hadi 10 yl diyelim. Bu arada bizim tespitlerimizle, dernek olarak giriimlerimizle birtakm ynetmelik ve genelgelerle baz dzenlemeler yapld. Ancak, temeldeki sorunlar deitirilemedi; nk bu ancak yasayla mmkn. En son ciddi bir tedbir olarak 1 sene nce hazrlanan bir revizyon yasas Meclise sunuldu; ancak, Mecliste, geen yasama dneminde sra gelip de bir trl ele alnamad. Bu yasa ile denetilerin ve irketlerin birok sorunlar zlebilirdi. Ancak, o yasa karlamad. Sonu olarak, bu yasalama srecinin ok uzayaca anlaldndan, 17 Austosta bir kanun hkmnde kararname karlm; burada da esas olarak, Aydn beyin ksaca belirttii zere, iyiletirilmesi beklenirken, hem cretler hem de yap denetim hizmet bedelleri yar yarya drlmtr. lerin boyutlarna gre, zorluklarna gre bir
kademelendirme yaplmasn istemitik; ama ne yazk ki bu dikkate bile alnmad. Deerli arkadalar; 50 bine yakn mhendisi ilgilendiren, 50 bin kadar mhendisin itigal ettii yap denetim konusu ok tartlyor. Bunu hepimiz biliyoruz. Yap denetim baarsz diye, birok kurululardan tepki alyoruz. Byle bir alg olumu: Yap denetim baarszdr. Oysa kanundaki btn eksikliklere ramen, bunlarn giderilmemesine, ilk uygulamadan gelen zorluklara ramen; Trkiye gibi, kaak yaplamann ok youn yaand bir lkede, zellikle kaak yaplamann, arpk yaplmann en youn yaand stanbul'da bile birok ey dzeltilmitir. Yap denetimcilerin bize gre sorumluluklar ardr; ancak, yetkileri o kadar yoktur. ok fazla yetkisi yoktur; sadece ilgili idareye beyanda bulunabilirler. stanbul gibi, arpk yaplamann en youn yaand bir ilde bile, en azndan kaak yaplar kontrol altna alnmtr. stanbulun tarihinde hibir zaman kaak yaplamann bugnk kadar kontrol altna alnd grlmemitir; kaak katlar tmyle bitirilmitir. Bunu unun iin sylyorum: Yeni binalarn gvenlii; bu konuda itirazsz, hibir zorlukla da karlalmadan, salanmtr. Yani hibir ey yapmasa bile yap denetim firmalar, en azndan ehircilik asndan bu kaak yaplamann nne gemitir. Bakn arkadalar, meslek hayatmn tamamna yaknn stanbul'da yaadm. Byle bir ilde, ruhsat alnrken, art bir kat veyahut da ekmekat tamamlanmas gibi bir doal hakk vard sanki yatrmcnn, yani mteahhidin. Bu duruma bir son verilmi, btn kaak katlar bitirilmitir; ama denetimin dnda yaplan bir ey varsa, onlar da belediye ile adli kurumlar arasnda halledilmektedir. Yap denetimli hibir binada bu braklmamtr. Binalar yerli yerine oturtulmutur. En azndan bu hizmeti bile gz ard etmemek lazm. 19 ilde bu uygulanmtr. imdi 81 ile yaygnlatrlmtr. Yap Denetim Yasasnn kt ilk dnemlerde yaplan laboratuvar kontrollarnda ok miktarda vasfsz yap malzemesi tespit ediliyordu. lk senenin sonunda bu durum dzelmeye balad. Demir, beton gibi bu malzemeler, zellikle retilen demirler yap denetimi olmayan illere gnderilmeye balanmt. Bunu biz ok duyurduk, bakanla da duyurduk. Bu malzemeler yap denetimi olmayan illere gitmeye
balaynca, yap denetim 81 ile yaygnlatrlarak bunun nne byk lde geilmi oldu. Yap denetim, Bakanlk tarafndan da uzun sre tartld, baarsz olduu syleniyor. Denetiler ve irketler iin mevcut yasaya gre tek bir ceza maddesi var o da ne olursa olsun 1 yla kadar kapatma cezas. Bakyorsunuz, o alelacele karlm yasada, insanlarn bina iindeki basit kap, pencere yaplarndaki hatalar Zaten cezalarn yzde 90 mimari uygulamaya ynelik, yani cezalarn yzde 90dan fazlas, binalarn gvenlii asndan sorun yaratmayacak eksiklikler, kusurlar nedeniyle verilmi. Binalarn gvenliini tehlikeye atan kusur tespitleri yok denecek kadar az. Burada sorun u ki halen de yaanyor; binalarn mimarisinin uygulanmas esnasnda gerekten 60 yldr allm bir dzen var, bunu kolay kolay bitiremezsiniz. Bu konuda belediyelerin ok daha byk destek olmas lazm. Onun dnda, binalar kontrol altna alnmtr ve cezalar da, ma alesef, binalarda kap, pencere, baca, snak falan gibi, balkon kapatma gibi, basit nedenlerle, dzeltilebilir nedenlerle verilmitir, birok deneti arkadamz bu yzden ceza almtr, mahkemelere gitmektedir ve bunlarn bazlar halen devam etmektedir. rnein baz mhendisler ve irketler, balkon kapatmalar iin ceza ald, ancak daha sonra stanbul Bykehir Belediyesinin yapt ynetmelik deiikliiyle bu uygulama su olmaktan karld, ama cezalar duruyor. Tabii, batan sylediim gibi, bir pilot uygulama on sene srerse bu tr aksaklklar kar. Bununla ilgili ok almalar yapld, dernek adna giriimlerde bulunuldu ve bugn yani yeni dnem itibaryla bunlar yeniden ele alnyor. Bana verilen sre azald iin, ok ksaca, bahsi geen o son toplantlarla ilgili bir iki konuya daha deinerek, konumam tamamlamak istiyorum. O toplantlarda ben de bulundum. Sayn Bakan gndz gelmedi, ama akam yemee katld ve birtakm aklamalarda bulundu. Ertesi gn iin bizim Yap Denetim Kurulular Birliine randevu verdi; gittik, kendisiyle bir saat kadar grtk. Konuyla ilgili ok sratli deiiklikler yaplmakta olduunu, sistemin dzeltileceini, bu bahsettiimiz konularda iyiletirmeler yaplacan, ceza maddelerinin
bandan beri sylediimiz gibi adaletli ve caydrc bir halde, ksa zamanda yeniden dzenleneceini ifade etti. Bu bilgiyi de size aktarm olaym. Szlerimi imdilik burada noktalyorum; eksik kalan dier konulara da soru-cevap ksmnda deinmek isterim. Teekkr ederim. Panel Yneticisi - Sayn Tekin Saraoluna ok teekkr ederiz. imdi sz Mimarlar Odas stanbul ubesinden Blen d Ceylana veriyorum. Buyurun. Blend CEYLAN - Sayn Bakan, deerli konuklar; sizleri sevgi ve saygyla selamlyorum. stanbul Teknik niversitesi mezunuyum. Mimarlar Odas stanbul ubesi Yap Denetim Komitesi yesiyim ve SMGM kapsamnda da yap denetim eitmeni olarak grev yapyorum. lkemizde kamuyu olumsuz etkileyen tm konularn karsnda duran ve ana amalarndan biri kamu yararn salamak ve korumak olan Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliinin ats altndaki meslek rgtlerimizden biri olan Elektrik Mhendisleri Odasnn, yap denetim konusunu nemseyerek, bu paneli dzenlemesinden tr, Sayn Bakan ve Ynetim Kurulu yelerini kutluyor ve teekkr ediyorum. Yap denetim konusu, sizlerin de bildii ve daha nceki konumaclarmzn da deindii gibi, 1999 depremi sonrasnda hayatmza youn olarak girdi, bu konular srekli gryoruz, farkl ortamlarda tartyoruz. Sizin de bildiiniz gibi, 5 ubat 2008 tarihli Yap Denetim Uygulama Esaslar Ynetmeliindeki 14. Madde gereince, meslek rgtlerimiz, Bayndrlk ve skn Bakanl, yeni adyla evre ve ehircilik Bakanl tarafndan grevlendirilmi ve yap denetim kurulularnda alan denetilere, kontrol elemanlarna eitimler verilmektedir. Bu konuda detaylar, sorumluluklar ve grevler hep sizlerle paylalyor.
Ben, bu konulardan ziyade, yap denetim konusuna baka bir ynden bakmak istiyorum. Yap denetim kavramna girerek, dier lkelerdeki uygulamalar sizlerle paylamak istiyorum. Denetim, bildiiniz gibi, sadece yapda deil, her i dalnda; ailede, okulda, meslek alanmzda, her alanda var. ocuklarmz denetliyoruz, byklerimiz aile ortamnda bizi denetlediler, hatta denetlemeye devam ediyorlar. Peki, buradaki denetimden ne anlyoruz? Bir iin, retimin, yrrlkteki mevzuata, ilgili artnamelere, belirlenen llere ve etik kurallara uygun olarak yaplp yaplmadnn, yapanlar dndaki kii ve/veya kiilerin, kurumlarn gzetimi ve kontrol altnda gereklemesi eylemlerinin btnne denetim diyoruz. Denetimden ama, nihai rnn en az hatayla, yasal ltlere uygun olarak kullancya sunulmasnn salanmasdr. Yani biz yap denetimde grev alan kiilerin, yapmclarn buradaki amac, nihai kullanc olan ev sahiplerinin veya iyeri sahiplerinin, bina sahiplerinin burada gvence ierisinde, salkl bir ortamda yaayacaklar yapy onlara sunmaktr. Biliyorsunuz, 4708 sayl yasa ve ona bal ynetmeliklere gre yap; karada veya suda, daimi veya geici, yeralt ve yerst inaatlar ile bunlarn ilave, deiiklik ve tamirlerini iine alan, sabit ve hareketli tesisleridir. Yap denetim de; karada veya suda, daimi veya geici, yeralt ve yerst inaatlar ile bunlarn ilave, deiiklik ve tamirlerini iine alan, sabit ve hareketli tesislerin retiminin, imalatnn, yrrlkteki mevzuata, ilgili artnamelere, belirlenen ltlere ve etik kurallara uygun olarak yaplp yaplmadnn, yapanlar dndaki kii ve kurumlarn gzetimi ve kontrol altnda gereklemesi eylemlerinin btndr. Burada dikkat ederseniz, una vurgu yaparak seslendirdim: Yapanlar dndaki kii ve/veya kiilerin denetimi altnda. nk yapan kii, yaptnn doru olduuna inanarak bunu yapmaktadr. Bu kiinin dndaki kii veya kiilerin bunu denetlemesi, yapan kiinin gznden kaan veya hatal olarak bildii bir konuyu dzeltmek amacn gtmektedir. Bu tanmlamalara dikkat ekmekteki amacm, konuyu sadece Trkiye'nin yaad 1999 deprem felaketi sonrasnda karlan kanun hkmnde kararname, yasa ve yasaya bal karlan ynetmelikler
kapsamnda ele almak yerine; gerek yapmc, gerek kullanc, gerekse bu konuda yetkili, ilgili idarelerin sorumluluu asndan ele almann yararl olduunu belirtmektir. ncelikle yap denetimin tarihsel gelimesine ve dier lkelerdeki uygulamalarna bakalm. Hepinizin ok iyi bildii ve birok sohbet ortamlarnda da dile getirdiimiz zere, eski alardan gnmze kadar devletler, insanlarn salkl ve gvenilir yaplarda yaamalar iin eitli kurallar ve yaptrmlar uygulamlardr. Bir binann sahiplerinin, binann yapm sreci iinde grev alan kiilerin yapacaklar hata ve kusurlara kar korunmasnn ilk kurallarna M. . 18. yzylda Mezopotamyada yazl ilk rnek olan Hammurabi Kanunlarnda rastlyoruz. Hammurabi Kanunlarnn, 5 maddesi, yani 229dan 233e kadar olan maddeleri inaatla ilgili yaptrmlardan bahsediyor. Zamanmz kstl olduu iin bunlarn zerinde durmadan devam etmek istiyorum. Bir toplum ve bir devlet dzeni iinde yurttalara kar sosyal sistemin en temel grevlerinden biri, onlarn can ve mal varlklarn korumaktr. Bu koruma polis-adliye dzeneiyle yaplrken, bir yandan da bina kalitesinin kontrolu yoluyla dolayl bir gzetime ihtiya duyulmaktadr. Roma mparatorluunda, ada toplumsal hukukun yasal dzenlemeleri yaplm ve burada yaplamayla ilgili kurallar ve uyulmas gereken koullar belirlenmitir. talyada, Rnesansla birlikte, mhendisin ve mimarn bireysel sorumluluuna bal bir inaat anlay ortaya km; bu anlay zellikle yap dayanmnn salamlnn garantisini ngrmtr. Biliyorsunuz, bizim en nemsediimiz konu, yapnn dayanm ve srdrlebilirliidir. Onun iindir ki, bina yapm srasnda dikkat etmemiz gereken nemli hususlar var. Tm bu dnemlerde yap kalitesi denetiminin ayr bir mekanizmayla ele alndn gsteren belgeler bulunmamakla birlikte, dzgn ve dikkatli yap yapmaya gsterilen zen ve kalite endiesinin var olduu, gnmze kadar varln srdren yaplardan anlalmaktadr.
Bildiiniz gibi, gnmze kadar ulaan bu yaplardan bir ksm, baz ykmlara da uramtr, ama burada kullanlan ana malzeme genelde doal malzemedir. Doal malzemenin evre koullarndan daha az etkilendiini biliyoruz. Gnmzdeki yaplarda ise daha ok doal malzemelerin birleimiyle elde edilen malzemeler kullanyoruz, dorudan doal malzemeleri deil Yap denetimin yakn adaki durumuna bakarsak; burjuva devrimlerin ilkini gerekletiren Fransada, Napolyon dneminin toplumsal dzenlemeleri iinde bir eit yurttalk kanununun karlmas da yer almtr. 19. yzylda, dnemin ihtiyalarna gre hazrlanan Napolyonun yasal dzenlemesinde, burjuva devrimlerinin ve endstriyel sramann bir rn olarak, bireysel yap mlkiyeti kanununa ada bir anlay iinde yer verilmitir. Gnn medeni kanunlarna k tutmu olduu sylenen bu tarihsel belgede, yurttan mlk edinme hakk, insan olmann doal ve kanlmaz bir sonucu olarak tescil edilmitir. Biraz nceki konumaclarn deindii 595 sayl kararnameyi, Anayasa Mahkemesi, yurttan mlkiyet hakkna kar olduu iin iptal etmiti. Onu da anmsatmak isterim. Bu dnemlerde Fransa bata olmak zere, birok lke, yerleme ve yaplamay denetlemek iin, yapy yapanlara kar birer tketici konumunda olan mal sahibi ve kullanclarn haklarn medeni kanun ve borlar kanunuyla gvence altna almtr. Toplumsal kavramlarn gelimesi 20. yzylda gereklemitir. Sanayilemi lkelerde, doal malzemeler dnda, sanayi rnlerinin piyasaya kmasyla yeni tketim alkanlklar olumaya balam ve tketilen nesnede kalitenin aranmas bir ilke haline gelmitir. Biliyorsunuz, 1990l yllardan gnmze kadar gelen, 2000lerde daha gelien toplam kalite ynetimi, ISO9000lerin, ISO14000lerin devreye girmesi, bunlarn daha gelimi ve ileri safhalarn oluturmaktadr. Bu anlamda, yap sektrnde denetim ve sorumluluk mekanizmasna, bata ngiltere, Almanya, Fransa, Amerika Birleik Devletleri gibi byk lkeler olmak zere, btn sanayilemi lkelerde 1930lardan itibaren ihtiya duyulmutur. kinci Dnya Savandan sonra, 1950lerde eitli denetim sistemleri yerine oturmutur. Bu dnemde
kpr, tnel, sanayi tesisi, stadyum, konser salonu ve dier ort ak kamu kullanmna sahip yaplar ile baraj gibi nemli ve zel yaplar da en azndan dayanm ve ilevsellik ynnden kalite kontrol erevesine alnmtr. ngilterede yap denetimine bakarsak; Bina yapm endstrisini belirli bir dzene sokmak, lke apnda bir standart getirmek ve kalitesiz inaat engellemek amacyla, 1936 ylnda kurulan ve gnmzde Ulusal Konut Yap Konseyi NHBC adyla anlan bir kurum oluturulmutur. Bu konsey, kr amac gtmeyen biraz nce belirttiimiz gibi; yap denetim hizmeti bir kamu hizmetidir. Yani burada bir anlamda kr amac gdlmemesi gerekir zel ve bamsz bir organdr. Ulusal Konut Yap Konseyi sayesinde, ngiltere, konut yapmnda uluslararas alanda tannan nemli bir baarya sahip olmutur. Ulusal Konut Yap Konseyi sadece inaat standard getirmekle kalmam, ayn zamanda tm yaplar inaat aamasnda izlemek ve denetlemek grevini de stlenmitir. Ayrca, Ulusal Konut Yap Konseyi, tketici rgtleri, sanayi temsilcileri, yerel ynetimler, yap ileriyle ilgili mesleki ve teknik rgtler ve devletle srekli bir iliki ve ibirlii oluturmutur. ngilterede yap denetimi, kural olarak, yerel ynetimler tarafndan gerekletirilmekle birlikte, Ulusal Konut Yap Konseyi 1985 ylnda onayl deneti olarak grevlendirilmi ve bylece denetim hizmetlerinin pekimesi salanmtr. Ayrntlara girmiyorum, her yap iin bu konsey bir sertifika vermektedir. Almanyadaki yap denetim sistemine bakarsak; Alman yap denetim sisteminin kkleri Prusya devlet geleneine kadar uzanr. Prusyada nceleri sadece belediyelerin yap ruhsat verme yetkileri vard, belediyeler ruhsat bavuru dilekelerini sonulandrrlard. Almanyada yap denetimin temel esaslar, Avrupa Ortak Pazar asndan yap denetimin, kalite kontrolun v e tketicilerin korunmas nlemleriyle beraber dnlmesidir. Almanyada yap denetim sisteminin z, projelendirmeden inaat bitimine kadar her etapta ok sk denetime dayanmaktadr. Bu lkedeki yap denetim sisteminin ana destei, proje ve yapm kontrol hizmetinin sunan denetim mhendisleri sistemidir.
Fransadaki yap denetim sistemine bakarsak; Fransada, belediyeler, yap iini yalnzca genel imar planna uygunluk asndan denetlemektedirler. Ayn zamanda, Fransadaki mlkiyet haklarnn, kiilerin ve bu yap iini stlenenlerin gvenceye alnmas iin, zorunlu sigorta sistemi getirilmitir. Bu sigortalarla ilgili yasaya gre, iverenle szleme imzalayan mimarlar, ykleniciler ve mhendisler, kendi i kapsamnda olmak zere, yap denetim firmalar, taeronlar, iin eitli blmlerini yapan retici ve satclar ve bunlara bal olarak alan elemanlar, ykleniciyle birlikte on yl sorumludur. Amerika Birleik Devletlerindeki yap denetim sistemine bakarsak; Amerika Birleik Devletlerinde de yap denetimi yerel ynetimler tarafndan yerine getirilen bir grevdir. Ancak, mal sahibi adna alan tasarm grubu, yap iin olas yklenici adaylar arasndan en uygununu seer ve bu setii mimar, tasarmyla birlikte, tasarmn hayata geirme, yaplatrma aamasnda, ilgili disiplinler, yani inaat mhendisleri, makine mhendisleri, elektrik mhendislerini beraber almak zere seer ve onlarla ilerini halleder, projelerini gelitirir, uygulamay yapar. Projesini en iyi ekilde uygulayacak ykleniciyi de mal sahibi adna mimar seer. Amerika Birleik Devletlerinde bina sorumlusu mimardr. Mimarlar, profesyonel mhendislerin kendi alanlarndaki alma ve deneyimlerinden yararlanarak bu ii yrtmektedirler. Bunlar genellikle geoteknik uzmanlar, tasarmc inaat mhendisleri, makine, elektrik ve dier ilgili mhendislik ve uzmanlk alanlarn kapsamaktadr. Mimar, mimari projelerin hazrlanmas, dier tasarm projelerinin hazrlanmasnda koordinasyon, yap izni alma zorunluluu, imar, alt ve styap, evre dzeni, pazarlama ve benzeri ileri yklenen irketlerin inaat ileri ihalesinde danmanlk, inaat srasnda mesleki kontrol, gerektiinde mhendislerin yardmyla inaatlarn kalite kontrol grevlerini yapan bir yetkilidir. Japonyadaki yap denetimi sistemine bakarsak; Sizlerin de bildii gibi, bizim lkemizde sermayesi olan herkes yklenicilik yapabilmektedir ve yklenicilik faaliyeti bir ticari faaliyet olarak adlandrlmakta ve kabul edilmektedir. Japonyadaki sistem de budur.
Japonyada da, bizdeki gibi, herkes yklenicilik yapabiliyor; ama bu konudaki tek art, yap standartlar yasasna uygun projeler hazrlamak ve inaat aamasnda bunlara eksiksiz uyulmasn salamaktr. Yaplan projelendirme ve yapm aamasnda denetim kenschikuski ad verilen zel denetim mhendisleri ve mimar gruplar tarafndan yaplmaktadr. Herkes bu koullara ne kadar titiz uyuyor ki, Japonyadaki depremler srasnda herhangi bir yap yklmas veya ciddi bir can kaybyla karlamyoruz. Sayglar sunuyor, teekkr ediyorum. Panel Yneticisi - Sayn Ceylana teekkr ederiz. Dnyada ve Avrupa'da bu iin nasl yapldna ilikin gerekten ok deerli bilgiler aktard. Aslnda ayr bir eitim konusu olabilecek geni bir sunumu var kendisinin, ama zaman darl nedeniyle ksa kesmek zorunda kald. Soru-cevap blmnde belki eksik kalan ksmlar tamamlayacaktr diye dnyorum. Drdnc konumacmz, naat Mhendisleri Odas stanbul ube Ynetim Kurulu Bakan Cemal Gke. Buyurun Sayn Gke. Cemal GKE - Deerli meslektalarm; sanrm 9 veya 10 Eyllde ayn toplanty, ayn gndemle Gaziantepte Mimarlar Odas da gerekletirmiti. Yani yaklak bir aylk sre ierisinde yap denetimiyle ilgili ikinci toplanty yapyoruz burada. Bu, son derece nemli bir toplant. Konunun nemi erevesinde, naat Mhendisleri Odas stanbul ubesi de, naat Mhendisleri Odas adna, 17-18 Kasm tarihlerinde iki gnlk bir sempozyum dzenleyecek. Tabii, daha kapsaml bir toplant olacak. Burada bulunan meslektalarmn 17-18 Kasmda dzenleyeceimiz bu sempozyuma da katlacaklarn biliyorum. Hemen unu belirterek balayaym: Bir kere, yap denetimi bir meslek deil arkadalar. Yap denetimi, mhendislik ve mimarlk mesleinin bir alan, bir ii. Asl olan mhendislik ve mimarlktr. Bu erevede, biz, yap denetim konusunu hibir zaman bir i olarak grmeyiz. Asl olan mhendislik ve mimarlktr. Ben burada baz eyleri hzla geeceim; ok konuuldu, biz de ayn eyleri konumaktan artk gerekten rahatsz olmaya baladk.
Burada grm olduunuz ykmlar sadece 17 Austosla ilgili deil. lkemizde yaplarmzn depremde yklmalarndan getik, kendi kendilerine de yklyorlar. Konyada Zmrt Apartman ykld, 90 kii ld. Zeytinburnunda Huzur Apartman ykld, 7 kii ld. Diyarbakrda Hicret Apartman ykld, bilmem ka kii ld. Dolaysyla, yap denetimi, sadece, Depremler olacak, yaplarmz yklacak yahut hasar grecek erevesinde deil; gerekten salkl, dayankl, gvenli, konforlu bir yapda oturmak erevesinde yaplr. Sadece Deprem olacak, yaplarmz yklacak anlayyla yap denetimi yaplmaz. Ama gryorsunuz ki, bu yaplarn yklmamas mucize; yklmas deil, yklmamas mucize. Zaten bunlar da ayakta kalamamlar, yklmlar. Deerli meslektalarm, sadece ierisinde oturduumuz yaplarmz asndan bu konuya bakmamak lazm; hastanelerimiz, okullarmz, niversite binalarmz, yani tm kamu yaplarmz asndan da konuya bakmak lazm. 17 Austos ve 12 Kasm depremlerinde ve 1992 ylndaki Erzincan depreminde de grld ki, sadece ierisinde oturmu olduumuz konutlar deil, kamu yaplarmzn da yeterli lde denetimleri yok, kamu yaplarmz da ciddi lekte hasar aldlar. Bu erevede, lkemiz snrlar ierisinde kamu yaps, hastaneler, endstri yaplar, ne kadar yap varsa, bu yaplarn tmnn gvenlii ve dayankll erevesinde konuya bakmak lazm. Byle baktmz zaman da, sorunun bir mhendislik, mimarlk sorunu olduunu grrz. 1998 ylnda, sadece zmirde, stanbul'da bulunan hastaneler incelenmi; Dnya Bankasnn vermi olduu bir krediyle 644 bina incelenmi, bu 644 binadan 508inin yap gvenliklerinin olmad fark edilmi ve bunlara glendirme projeleri yaplm. Ama ne yazk ki, 1999 depremi ncesi glendirme projeleri yaplm olan bu hastanelerin ancak birka tanesi bugne kadar glendirilmitir. Biliyorsunuz, mevcut deprem ynetmelikleri, binalarmzn yapmnda kullanlan beton snfnn C20 olarak adlandrdmz beton snfndan daha az deerde olmamasn emreder. Ama biz, naat Mhendisleri Odas olarak, C20yi bile yetersiz bulurken, yapm olduumuz almalar; 1998 ylndan 2008 ylna kadar naat Mhendisleri Odas stanbul laboratuvarlarna gelen 6076 karotun yzde 70inin C20nin altnda olduunu gsterdi. Bunlar 1178 binadan alnm rneklerdi.
Yine 2005-2009 yllar arasnda 310 binadan alnan 2300 karotta da yine beton snfnn C20nin altnda kald anlald. Yeni yaplarmzn deprem gvenliklerinin olmas bir yana, mevcut yaplarmzn da deprem gvenliklerinin olmad, bu yaplarn da glendirmeler veyahut da yklarak yeniden yaplmalarnn kanlmaz olduunu bu almalarmz ortaya koyuyor. Deerli meslektalarm; mhendis ve mimarlarn retimi olan ilerin tasarm evresinde, yapm evresinde, denetim evresinde oluan hatalar kazalara, can ve mal kayplarna neden olabilir. Depremlerde byk ykmlara ve yine can kayplarna neden olur. Gnmz dnyasnda, mhendisler, milyonlarca insann yaamndan sorumludurlar. Dolaysyla, konuya sadece mhendislerin mhendislik okullarnda okuyarak bir diploma almalar erevesinde bakmamak lazm, tm eitim sreciyle birlikte deerlendirmek lazm. nk mhendislik eitimi, sadece inaat mhendislii alan, elektrik mhendislii alan, makine mhendislii alan veyahut mimarlk alan, ilgili faklteler veyahut yksekokullar erevesinde deil; anaokullarndan, ilkokullardan, ortaokullardan ve liseden balayan, kaliteli ve ada bir eitim erevesinde dnlmelidir. Mhendisin retim anlaynda, ekonomik bir tasarm, evre artlarna uyumluluk, srdrlebilirlik ilkesine ballk, mesleki ve etik sorumluluk, gvenlik ilkesine uymak, toplumsal ve siyasal konularda farkndalk bilinci yer alr. Eer bylesi bir bak yoksa mhendisin, elbette ki ortaya koyaca retimde de ciddi bir problem vardr. Dolaysyla, biz, meslek insanlar olarak, sorumluluk ve etik erevesinde de konuya bakmak durumundayz. nk mhendislik etiinin daha iyi anlalabilmesi iin, gnmz eitiminde, dnyada tarih, bilim ve teknoloji sosyolojisi kullanlyor. Ama ne yazk ki bizim lkemizde mhendislik ve mimarlk alannda byle bir eitim yok. Mhendislie, mhendislik etiine, etik davrana aykr davranmaktan kaynaklanan olumsuz durumlar ve toplumsal etkilerini artk dnya kaza olarak grmyor, kazann dnda deerlendiriyor. Oysa dnyada afet etii artk gndelik mhendislik uygulamalarnda ve toplumsal alanlarda kullanlmaya balanmtr ki bizim gndemimize yeni girmeye balad bu konu.
Bu erevede dnyada ve lkemizde iki gr hakim. Bir anlay diyor ki, Yaplarmzn nasl sonu verecei nceden bilinemez. Bunu ifade edenler, Mhendislerin yaptklar yaplar, makine ve elektronik aygtlarn teknik ve toplumsal olarak nasl sonu vereceini, bu rnler kullancnn eline gemeden nce kesin olarak bilinemez diye devam etmektedirler, Mhendisler, bu rnlerin toplumsal etkilerinin uzun erimde ne olacan bilemezler demektedirler. Bir bu gr var. Bir baka gr de yle demektedir: Mhendisler, ilerinin sonularn, bilim insanlarnn deneylerinin sonularn denetlemelidirler. Mhendisler, deneylerden gvenli sonu salamaldrlar, yzde yz gvenli bir tasarm ortaya koymaldrlar. Mhendisler, denetim znelerinin onayn alm olmaldrlar. Mhendisler, rnlerinin ierdii riskler konusunda kullanc ve tketiciyi nceden bilgilendirmelidirler. Tasarmda gvenlik son derece nemlidir. Uzmanlarn ve uzman olmayanlarn risk anlaylar farkldr. Mhendisler, mesleki ve toplumsal haklara her zaman bal olmaldrlar. Ben, bu ikinci grn daha doru olduunu dnenlerdenim. Dolaysyla, mhendislik ve kurallar konusuna baktmzda mhendis; denetleyecek, gvenli sonuca ulaacak, kullancy bilgilendirecek. Ayrca mhendis, mhendislik uygulamasnn kurallarn arkasndan gelmeyeceini, kurallarn mhendislik uygulamasnn arkasndan geleceini bilecek. Herhangi bir kurum yneticisi, mhendise kendi dncesini dikte ettirmeyecek; mhendisin dncesi (teknik erevede olan ksmlaryla ilgili sylyorum) kurum yneticilerinin her zaman dncesinin nndedir ve mhendis ve mimarlarn bu erevede syledikleri neredeyse kutsal olarak deerlendirilmelidir. Ama ne yazk ki, bizim lkemizdeki mhendis ve mimarlarn alma alanlarna baktmzda, evrensel bir erevedeki bu kurallarn geerli olmadn gryoruz. Siyasi kayg ve ticari - ekonomik kayg, teknik kaygnn arkasnda olmaldr. Teknik kayg en nde olmaldr. Ama ne yazk ki, bizim lkemizde pek byle deildir. Dolaysyla, nasl bir mhendis olmak durumundayz; kendisini srekli olarak yenileyebilen, rendiklerini uygulayabilen, olaylara ve karlat problemlere ynelik olarak yeni tasarmlar yapabilen, birlikte almaya yatkn, evresiyle ve meslektalaryla yakn iletiim
kurabilen mhendisler olmak durumundayz, byle mhendislere ihtiya vardr. Bu konuda ciddi problemlerimiz vardr. Mhendisin sorumluluklarn sralayacak olursak; topluma kar sorumluluklar vardr, doaya kar sorumluluklar vardr, i yaptrana kar sorumluluklar vardr, meslee ve meslektaa kar sorumluluklar vardr, birey olarak kendilerine kar sorumluluklar vardr, rgtlerine kar sorumluluklar vardr. Bu noktada da evrensel kurallar unlardr: Doruluk, drstlk ve gvenilirlik, insan yaamna ve refahna sayg, hakkaniyet, aklk, yeterlilik ve sorumluluk bilincinin gelikin olmas. Birlemi Milletler kapsamnda, srdrlemeyen risk kavram var. Zamanmz doru kullanmak asndan bunu geiyorum. 1999 Glck ve Dzce depremlerinde binalarn yzde 6s gt, yerle bir oldu. Yzde 7si ar hasar ald, yzde 12si de orta hasar ald. Haydi, orta hasar alan binalarmz mhendislik erevesinde kabul edilebilir; nk bina elbette hasar alabilir, ama can kaybna neden olmamaldr. Dolaysyla, buradaki (yklan ve ar hasar alan toplam) yzde 13lk oran son derece yksek bir orandr. Yani demek ki bizim yaplarmzn nemlice bir ksmnn deprem gvenlikleri yoktur. Neden gt yaplarmz; bunun zerinde durmayacam. Biz sadece mhendis deiliz, ayn zamanda insanz; insanla ilikilerimiz var, doayla ilikilerimiz var, toplumla ilikilerimiz var. Mhendisin mutlaka dardan kendisine bakmas gerekir. Araclk ettii ilikilerde sahip olduu payn daha anlaml olmas iin st dzeyde bir bilince ve bilgiye sahip olmas gerekir. Yaam btnlnn ve birliinin mesleklere yansmas, meslekteki i etii kavramyla mmkndr. Dolaysyla, sadece mesleklerin kendi iindeki, meslek insanlaryla ibirlii deil, meslekler aras ibirlii de son derece nemlidir. Bu noktada ciddi bir problem vardr. O halde, birer bilgi kurumu olan niversitelerin, bamsz kurulular olarak meslek odalarnn, iyerlerinin, alanlarn, kamusal alanda karar vericilerin bilinli olmalar birok eyin zmn de kolaylatrr. Ama ne yazk ki, bizim lkemizde bu erevede bir ibirliinin de gelimemi olduunu gryoruz. Bu sadece ilgili kurum ve kurulular erevesinde deil, yasalarn kartlmas evresinde de
gndeme geliyor. Denetim konusuyla ilgili Trkiye Byk M illet Meclisinde bir yasa kartlyor; ama ne yazk ki, bu alann aktrleri devre d kalyor. Kimlerdir bu alann aktrleri? Aktr ki, bizler tek tek meslek insanlaryz, ama tek tek ilgili toplantlara katlabilme ansmz olmad iin, her meslek grubu kendi rgtleri kanalyla temsil ediliyor. Dolaysyla, mhendislik ve mimarlk alann ilgilendiren bir yasa kacaksa eer, denetimle ilgili bir yasa kacaksa, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii devre d braklamaz, mteahhitler devre d braklamaz, reticiler devre d braklamaz, yani bu alanda alan hi kimse devre d braklamaz. Ama ne yazk ki, bizim yasalarmz birka kiinin iki duda arasndan kan kararlarla oluturulduu iin, bugn bu yasalar tartyoruz, yeni kaca k yasalar da tartacaz. Bu nedenle, ben, unun yaplmamas lazm, bunun yaplmamas lazm noktasndan daha teye, iin felsefesiyle ilgili konu zerinde biraz daha durmay uygun grdm. Bildiiniz gibi, 595 ve 601 sayl kanun hkmnde kararnameler karlmt. Gerek 1938 ylndan kalan 3458 sayl yasay deitiren, gerekse TMMOB Yasasna ilave olarak dndmz 595 ve 601 sayl kararnameler son derece nemlidirler. nk btn dnyada, mhendisin bilgi yeterliliini, etik bakn, ahlaki yapsn deerlendirerek, onu belgelendirecek olan, kendi meslek kurululardr. Bu erevede, meslek odalar, meslek insanlarnn uzmanlklar erevesinde onlara belge vereceklerdir. Ama ne yazk ki, bu kararnameler Anayasa Mahkemesince iptal edilince devre d kaldlar. Tamam, kabul edelim, Anayasaya aykryd. Peki, 4708 sayl yasa karld zaman, bu 595 ve 601 sayl kararnamelerin amalar 4708 sayl yasaya niye dahil edilmedi, bunu da sormak lazm? nk ilerine gelmedi o zamanki yneticilerin. Deerli meslektalarm; naat Mhendisleri Odas stanbul ubesine 2000 sonrasnda, 2008 ylna kadar 1031 proje gelmi. Biz bu 1031 projeyi incelemiiz. Tabii, yap denetim kurulularndan gelmi bu projeler. uvaldz her zaman kendimize batrmak durumundayz. Elbette ki baka kurum ve kurulularn eksikliklerini eletireceiz. Burada bulunan arkadalarn tm olarak aa yukar ayn kuan
insanlaryz. Eer yasal erevede birtakm deiikliklerle dnmler yaplacaksa, ncelikli olarak kendi haklarmzdan feragat etmek durumundayz. Yani yaptmz bu iin mutlaka mesleki birikimlere, etik kurallara, ahlaki normlara, evre gvenliine ve yapm gvenliine dayal olmas iin gerekli olan yasal deiiklik ve dnmlerin yaplmasnda kendi menfaatlerimizi deil, kamu gvenliini ve kamu yararn dikkate alarak, bu erevede nclk etmek durumundayz. Bu noktada, yap denetim kurulularndan bize gelen 1031 proje deerlendirdik. Biz istemesek de bu projeler eitli nedenlerle geliyor; baz yap sahipleri, ilgili mhendisle szleme yapt zaman veyahut yap denetim kuruluu diyor ki, Benim projemi naat Mhendisleri Odasna gtreceksin veya baz duyarl yap denetim kurulular var, bu yap denetim kurulular projelerini bize getiriyorlar veya baz il gili, duyarl proje mellifleri vardr, bunlar projelerini naat Mhendisleri Odasndan gemesini dnyorlar. Biz bu projelere baktmzda; diyebilirim ki yzde 90nn deprem ynetmeliklerine aykr olduunu grdk. 2008 ylndan 2011 ylna kadar bize gelen projelerin sonularn da 17-18 Kasmda yapacamz sempozyumda bir kez daha ortaya koyacaz. Durumda bir iyiletirme, gelitirme var mdr, yok mudur, bakacaz. Bir baka konu da u deerli arkadalarm: Getiimiz yl, yani 2010 ylnda inaat mhendisliiyle ilgili okullara alnan renci says 4500t. 2011 ylnda ise bu say 7980e ykseldi. Dnebiliyor musunuz -hani mesleimizi niye doru yapmyoruz diyoruz ya- bu, haksz rekabet demektir. lkemizde bulunan her insann yksekrenim grmesini elbette biz de arzu ederiz. Ama can ve mal gvenliiyle ilgili hizmet reten mhendislik ve mimarlk alanna eer renci alnacaksa, okullar alacaksa, bunlarn altyapsnn mutlaka yeterli olmas lazm, retim kadrolarnn yeterli olmas lazm. Bu meslektalarmz gelecekte i isteyecekler; dolaysyla hizmet kalitesinin olduka dmesine neden olacaklar. Bu yzden, konu sadece inaatlarn retim srecindeki denetim konusu deildir. O halde, ne yapmak lazm? Yap denetimi, planlama srecinin bir sonucudur, kendisi deildir.
Planlama, tasarm, retim, denetim konusu bir btndr. Katlmc bir anlayla Yap Denetim Yasas mutlaka yenilenmelidir. Meslek insanlarnn mesleki derinliini dikkate alan, ahlaki ve etik bir anlaya dayal yeni bir mhendislik yasas mutlaka karlmaldr. Meslek odalarnn, sektr temsilcilerinin, kamu kurum ve kurulularnn katlmyla oluacak zerk bir yap denetim kuruluu mutlaka oluturulmaldr. Mesleki sorumluluk sigortas yap denetim srecine dahil edilmelidir. Mesleki sorumluluk sigortas konusu, mesleki denetimin olmazsa olmaz bir parasdr. Denetim hizmetleri ticari bir fonksiyon olarak deil, bir hizmetin karl olarak yaplmaldr. Yap denetim laboratuvarlar sadece mhendis ve mimarlar tarafndan kurulmaldr. Denetim mhendis ve mimarlar kendi meslek odalar tarafndan mutlaka belgelendirilmelidir. Mteahhitlik sistemi deitirilmeli, sadece ticaret odasna ve vergi dairesine kaytl olmak kural kaldrlmaldr. nk dnyada byledir. Eer ada dnyaya dahil olmak istiyorsak, sadece naat Mhendisleri Odas, Elektrik Mhendisleri Odas, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliinin konuya byle bakmas yeterli deil, Bayndrlk Bakanl da, mteahhitlik sektr de, tketiciler sektr de ayn ekilde bakmaldr. Mhendis ve mimarlarn sicilleri kendi meslek odalar tarafndan tutulmaldr. cretli alan mhendis ve mimarlarn zlk haklar kamu gvencesi altna alnmaldr. Bugnk antiye eflii sorumluluu, antiye eflii sistemi kaldrlmal; bir meslek insannn sadece bir iin antiye mhendisliini yapabilecei yasayla belirlenmelidir. Yap denetim sreci, emeklilerin ve yeni mezun meslektalarn zorunlu olarak bulundurulduklar bir sistem olmaktan karlmaldr.
Meslek insanlar her yl zorunlu olarak meslek ii eitim ve kurslarna katlmal, bu konuda meslek odalar yetkili olmaldr. Denetim konusu, toplumsal bir sorumluluk alan olarak grlmelidir. Her yerleim yerinde kamu ve zel ayrm yaplmakszn, yer seim kararlarndan planlamaya, yap retiminden yapnn iyiletirilmesine kadar her alanda ve srete denetim zorunlu olmaldr. Sayglar sunuyorum, teekkr ediyorum. Panel Yneticisi - Sayn Cemal Gkeye teekkr ederiz. Kendisinden yine soru-cevap blmnde de ayrca yararlanmaya devam edeceiz. imdi sz Makine Mhendisleri Odas stanbul ubesi adna Turgut Bozkurta veriyorum. Turgut BOZKURT - Merhaba arkadalar. Makine Mhendisleri Odas stanbul ubesi Ynetim Kurulu yesiyim. Odam adna, yap denetim sistemi, uygulamas, sorunlar ve zm nerilerini ieren bir sunumu sizlerle paylaacam. Gvenli ve salkl barnma hakk, insanlarn en temel haklarndan biridir ve tm lkelerde anayasal gvence altna alnmtr. Bu nedenledir ki, bu hakkn yerine getirilmesi yasalarla ve ikincil mevzuatlarla dzenlenmekte, standartlar ve normlarla her detay tanmlanmakta ve ok sk bir ekilde gerekletirilen kamu denetimiyle gvence altna alnmaktadr. Birinci derecede deprem kua ierisinde yer alan lkemizde yap denetim sreci, ne yazk ki, gelimi lkelerdeki seviyelerde deildir. Yap denetimle ilgili ilk ciddi almalar 17 Austos 1999 Marmara depreminden sonra balamtr. zerinde defalarca deiiklik yaplan yasal mevzuat ne yazk ki ilememi, yap denetim srecini bir kemeke haline getirmitir. Odamz, yap denetim srecine ilikin, 2007 ylndaki 8. Tesisat Kongresinde bir yap denetim paneli, 2011deki 10. Tesisat Kongresinde de bir atlye almas gerekletirerek, konu kendi mesleimiz asndan btn boyutlaryla irdelenmitir. Burada oluturulan grleri imdi sizlerle paylamak istiyorum.
Bu grlerden de anlalaca zere, yap denetim sreci yasal mevzuatta yanl kurgulanm; bir kamu hizmeti olmas gereken yap denetim hizmeti zel irketlerin insafna braklmtr. Meslek odalar bu srece dahil edilmemi; bunun yerine, mesleini ktye kullanan yeler odalarna ikyet edilerek, odalar yelerini cezalandran kurumlar haline getirmitir. Bugn meslek odalarmzn onur kurullar, yap denetim irketlerinde yer alp da, mesleini ktye kullanan yzlerce yenin dosyalaryla uramaktadr. Anayasa gre meslek odalar: lkemizdeki meslek odalar, hepimizin bildii gibi, Anayasann 135. Maddesine gre kurulmu kamu tzel kiilikleridir. Bu durum Anayasada yle dzenlenmitir: Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve st kurulular, belli bir meslee mensup olanlarn mterek ihtiyalarn karlamak, mesleki faaliyetlerini kolaylatrmak, meslein genel menfaatlere uygun olarak gelimesini salamak, meslek mensuplarnn birbirleriyle ve halkla olan ilikilerinde drstl ve gveni hakim klmak zere, meslek disiplini ve ahlakn korumak maksadyla, kanunla kurulan ve organlar kendi yeleri tarafndan, kanunda gsterilen usullere gre, yarg gzetimi altnda gizli oyla seilen kamu tzel kiilikleridir. TMMOB Yasasnda, Anayasann bu 135. maddesi dorultusunda karlan 6235 sayl yasann 2. maddesinde de yle diyor: Birliin kurulu amac, mhendislik ve mimarlk meslei mensuplarnn mterek ihtiyalarn karlamak, mesleki faaliyeti kolaylatrmak, meslein genel menfaatlerine uygun olarak gelimesini salamak, meslek mensuplarnn birbirleriyle ve halkla olan ilikilerde drstl ve gveni hakim klmak zere, meslek disiplini ve ahlakn korumak iin gerekli grd btn teebbs ve faaliyetlerde bulunmak, meslek ve menfaatleriyle ilgili ilerde resmi makamlarla ibirlii yaparak, gerekli yardmlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili btn mevzuat, normlar, fenni artnameleri incelemek ve bunlar hakknda gr ve dncelerini ilgililere bildirmektir. Bina yapm srecindeki aktrler: Bina yapm srecinin aktr ve parametrelerini ksaca amaya alalm.
lkemizdeki mevcut yasal prosedre gre oluan iveren, tasarmc, mteahhit ve yap denetim kurulular arasndaki iliki dzenli olmayan bir iliki a grnmndedir. lkemizde yap sektrn dzenleyen mevzuata gre, mal sahibi, yaptraca yapyla ilgili olarak, mimar, mhendis, mteahhit, yap denetim irketi veya mavir firmayla ayr ayr anlama yaparak, iin kendi tarafndan ya da atayaca kontrol elemanlarnca kontrol edileceini varsaymaktadr. Byk apl otel, site, i merkezi, alveri merkezi gibi binalarda bu kontrol mekanizmas ilemekteyse de, herkesin bildii gibi, kk yaplarda, zellikle konutlarda bu sistem ilememektedir. Daha kk yatrmlar lkemizde genellikle, kat karl inaat tabir edilen, mal sahibinin para yerine, arsann bir ksmn mteahhide devri yntemiyle gerekletirilmektedir. Bu yntemde arsa sahibi, mteahhitle kat karl yntemle anlamakta, dier btn iler anahtar teslim olacak ekilde mteahhide braklmaktadr. Byle olunca da mteahhit, proje grubu ve yap denetim irketiyle mal sahibi adna anlamakta, onlarn cretlerini demekte, zellikle yap denetim irketinin cretini yine mal sahibi adna bankaya yatrmaktadr. Proje grubunun, yap denetim irketinin, mteahhidin kendi sorumluluklar erevesinde bamsz altn varsaydmz bu kurguda, aslnda lkemizdeki inaatlarn ok byk bir blmnde bu bamszlk sz konusu deildir. Kat karl sistemin ortaya kard tabloda, mteahhit, proje grubu, yap denetim irketinden oluan konsorsiyumlar meydana gelmektedir. Bu konsorsiyumun patronu doal olarak mteahhit olmaktadr. eitli brolarn ve irketlerin doal ortaklklarn dnda, bazen mteahhit, proje grubu ve denetim irketiyle gerek anlamda da ortaklk kurabilmektedir. Bu tr ortaklklarda da bamsz bir yap denetiminden sz etmek mmkn deildir. Yap denetim irketleri, ounlukla patronlar konumundaki mteahhitlerin ilerini denetleyememekte, bozuk ileri yeniletememektedirler. Yap denetim ii bir kamu hizmetidir ve bamsz olmaldr. u an lkemizdeki Yap Denetim Kanunu erevesinde oluturulan kurguda, yap denetim irketlerinin bamsz almalarndan sz etmek maalesef mmkn deildir.
Yap denetim sreci zerine nerilerimiz: 1) Yap denetim hizmetinin, yapm ruhsatndan oturma raporu aamasna kadar her aamas net olarak tanmlanmal, belgelendirilmelidir. 2) Yap denetim irketlerinin, yapnn ruhsat almndan oturma raporu alnma aamasna kadar yapm aamasnda yer alan tm meslek disiplinlerinin hizmetlerinin denetimlerini eksiksiz bir ekilde yapabilmesi iin, denetim aamalar, denetilerin yetki ve sorumluluklar, net olarak tanmlanmaldr. 3) Yaplarn inaat ruhsat aamasndan oturma raporu aamasna kadar geen yapm srecinde denetimin aamalar ayr ayr tanmlanmal, bu aamada yaplacak olan denetimler ayr ayr kayt altna alnmal ve ayr meslek disiplinleri iin tanmlanacak imalat denetim aamalar her bir meslek disiplini iin hazrlanacak yap denetim defterine raporlanmal ve i bitiminde hazrlanacak i bitirme belgesi ile yap ruhsat eki projelere uygun olarak verilmelidir. Bu konuyla ilgili makine mhendislii meslek disiplinini ilgilendiren imalatlara ilikin taslak yap denetim defteri Odamz tarafndan hazrlanmtr. 4) Yap denetim hizmetlerinin zafiyete uramamas iin, yap denetim irketlerinin yap mteahhitleriyle ticari ilikiye girmeleri engellenmelidir. 5) Mevcut Yap Denetim Kanunu, yaplarn proje mellifleri ve yap denetim irketlerinin yap sahibi tarafndan bulunmasn kurgulam, yap denetim irketinin cretinin de idare araclyla denmesi salanarak, bamsz bir denetim hizmetinin koullar yaratlmaya allmtr. Ancak, lkemizdeki yap sektrne bakldnda, yap sahiplerinin, proje mellifleri, yap denetim irketleri ve beraberinde yap mteahhitleriyle mnferiden anlamalar yerine; proje mellifi ve yap denetim irketleriyle gerekletirilmi akitleri de mteahhit firma zerinden yapt uygulamalarda grlmektedir. zellikle yap sat kabul edilen ve mteahhitlerin arsa sahipleriyle kat karl anlamalarn yapld binalarda tmyle bu tr uygulamalar gereklemektedir. Bu uygulamada proje mellifleri ve yap denetim irketleri ile yapmc mteahhit arasnda dorudan ticari bir iliki kurulmakta, zaman iinde zellikle yap denetim irketleri ile
mteahhit firmalar mteri konumuna gelmektedir. Byle bir durumda, yap denetim irketleri ile mteahhitler arasnda cret pazarlklar yaplmakta; yap denetim irketlerinin mteri kayb kaygsyla, denetim hizmetinin bamszln sekteye uratmaktadr. ncelikle, yap denetim irketlerinin yapmc mteahhitler tarafndan belirlenmesi srecinin nne geilmesi, yap denetim hizmetinin bamszl asndan son derece nemlidir. Bu nedenle, yap denetim irketlerinin hizmet, snf ve kapasitelerine gre ilgili idareler tarafndan (belediyeler, evre ve ehircilik il mdrlkleri vb.) adil olarak tayin edildii bir sistem zerinde allmaldr. 6) Yap denetim mevzuat, yap denetim hizmetini oluturan tm meslek disiplinleri hizmetlerinin eit nemde yerine getirilmesini salamaldr. Yap denetim mevzuat, Marmara depremi sonras hazrlanm olmas sebebiyle, balang olarak depreme dayankllk ve zellikle binalarn statik betonarme donanmlarnn denetimlerinin daha ok nemsendii bir mevzuat grnmndeydi. Sre ierisinde yap mevzuatn ilgilendiren yeni yasa ve ynetmeliklerin yaynlanmas (Yangn Ynetmelii, Enerji Verimlilii Kanunu, Binalarda Enerji Performans Ynetmelii) yap denetim mevzuatnn kapsamn da deitirmi; dier meslek disiplinleri (mimar, makine mhendisi, elektrik mhendisi) hizmetleri kapsam iinde daha geni yer bulma imknna sahip olmutur. Ancak, henz yap denetim mevzuat bir btn olarak yapda grevli tm meslek disiplinlerine eit yetki ve sorumluluk ykleyen bir mevzuat olmaktan uzaktr. Bu nedenle, yeni dzenlemelerle, yaplardaki tm meslek disiplinlerinin hizmetlerinin denetiminin net olarak tanmland, dolaysyla bu meslek disiplinlerine eit yetki ve sorumluluk ykmlerinin yer ald bir mevzuat haline getirilmelidir. 7) Yap denetiminde meslek odalarnn srece daha etkin katlmn salayacak yeni bir planlama, tasarm, retim ve denetim sreci modeline ihtiya vardr. 4708 sayl Yap Denetim Yasas ile 3194 sayl mar Yasas ve bal ikincil mevzuatn bu model esas alnarak yeniden dzenlenmesi gerekmektedir. Yap denetim hizmeti bir kamu hizmetidir. lkemizde kamunun kontrolunun nemi ge de olsa anlalm ve yasayla dzenleme
yaplmtr. Yasayla yaplan dzenleme olduka karmak olan yap srecinin denetim uygulamasn devlet gvencesi altna almaktadr. Mevzuatn bugnk hali, meslek odalarn srece yeterince dahil etmemekte ve yap denetim srecindeki yetki ve sorumluluklarda belirsizlikler oluturmaktadr. Merkez Yap Denetim Komisyonu ve il yap denetim komisyonlar bileenleri zerine: 642 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnameyle yaplan deiikliklerden arkadalar bahsetti, geiyorum bunlar. Burada bizim iin nemli olan, Bakanlka uygun grlen birimin bnyesinde faaliyetlerini yrtr. Bakanlk, gerek grlen konular hakknda almalarda bulunmak zere, ilgili kamu kurum ve kurulular ile meslek ve sivil toplum kurulularnn temsilcilerini bakanlka hazrlanan ynetmelikte belirlenen usul ve esaslar erevesinde komisyonda grevlendirebilir hkmdr. Bu komisyonda meslek rgtlerinin temsilcilerinin bulunmas bakanlk tarafndan gerek grlmesine balanmtr; oysa yap denetimi, mesleki yeterlilik, eitim, belgelendirme itibaryla meslek odalarnn dorudan grev alanna girmektedir. Komisyon bileenlerine ilikin bu eksikliklerin derhal giderilmesi gerekmektedir. Yap denetim uygulamas, ticari ilikilerin ve serbest piyasann insafna braklamayacak kadar nemli bir konudur ve ayn zamanda 3194 sayl mar Kanunuyla dorudan balantldr. Bu nedenle, bata mar Kanunu ve Yap Denetim Kanunu ve ikincil mevzuatlarda, ilgili bakanlklar, belediyeler, meslek odalar ve Yap Denetim Kurulular Birliinin koordineli bir ekilde almasn salayacak, yetki ve sorumluluklarnn tanmland yeni bir dzenlemeye ihtiya duyulmaktadr. Yap denetimin anahtar, meslek denetimi; onun olmazsa olmaz koulu da TMMOBye bal meslek odalarnn yrtt yeterlilik ve belgelendirme faaliyetleridir. Bu nedenle, yap denetimiyle ilgili kamusal yaplanmalarda TMMOB ve bal ilgili odalarn grev, yetki ve sorumluluklar tanmlanarak, temsilleri salanmal; deneti belgeleri ve takibi TMMOBye bal odalar tarafndan verilmeli, yap denetim mekanizmasnda yer alan meslektalarn sicillerinin
tutulmas ve meslek ii eitimler TMMOBye bal odalar tarafndan yaplmaldr. Yap denetim sreci iinde grev alan mimar ve mhendislerin mesleki anlamda yeterli olmalar, meslekleriyle ilgili yeterli teknik bilgi ve gelien teknolojiyi takip etmeleri, denetim hizmetlerinin kalitesi asndan son derece nemlidir. Denetim hizmetlerinde konunun uzmanlarnn yer almas iin, yapm srecinde grev alan mimar ve mhendislerin meslek odalar tarafndan eitilmeleri ve belgelendirilmeleri salanmaldr. Ayrca sre iinde gelien teknolojiye gre uzmanlklarn izlenmesi veya verilen hizmetin mesleki teknik esaslarnn yan sra, etik kurallara da uygun olup olmadnn belirlenebilmesi amacyla, yap denetim uygulamasn salam bir zemine oturtacak yap sigortas ve mesleki sorumluluk sigortas sistemine bir an nce geilmelidir. Vatandalarmzn yap denetim hizmetlerindeki herhangi bir ihmal ve zafiyetten doabilecek olan maduriyetlerinin nlenebilmesi ve oluabilecek maduriyetin sratle tazmin edilebilmesi amacyla, yap denetim irketinin mesleki sorumluluk sigortas bir an nce yasa kapsamna alnmal ve uygulamaya sokulmaldr. Mevcut mevzuatta, yap denetim irketlerinin denetim hizmetlerinin yerine getirilmemesi nedeniyle yap sahiplerinin maduriyeti olutuunda, bu maduriyetin giderilmesi ya da tazmin edilmesi ancak yarg yoluyla mmkn olabilmektedir. Denetim hizmetlerindeki ihmalin karlnda maduriyetin ispatlanmas ok uzun yarg sreleri sonunda ancak sonulanabilmektedir. Bu tr hizmetlerde yurtdndaki uygulamalarda yrrlkte olan mesleki sorumluluk sigorta sistemi, hassas prim sistemi ve oluan maduriyetin ksa bir srede tazmin edilebilmesi asndan, hem denetim firmalarn ticari adan disipline etmekte, hem de yap sahiplerinin maduriyetlerinin giderilmesi nedeniyle yargya gre ok daha abuk olmaktadr. Yap retimi dzeninin asl elerinden olan mteahhidin tanm netlemeli, yapyla ilgili uzmanl olmayan meslek sahiplerinin yapm iini stlenmesi engellenmelidir. Yap denetim kurulularnn denetimi ve ceza sisteminde halen uygulanmakta olan yntem sorunludur. Dorudan kapatma yerine,
sistemin daha doru ileyiini salayacak, cezalar da kapsayan kademeli yaptrmlar uygulanmaldr. Btn kamu yaplar yasa kapsamna alnmal, TOK ve benzeri kurulularn inaatlarnn denetimi yap denetim sistemi ierisine dahil edilmeli; yap denetim uygulamasn ilgilendiren her trl karar sistemi, konuyla ilgili tm kurum ve kurulularn yer alaca srelerde oluturulmaldr. Teekkr ederim. Panel Yneticisi - Sayn Turgut Bozkurta teekkr ederiz. Sayn smail ztrk, Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesi adna konuacaklar. smail ZTRK - (EMO stanbul ubesi Yap Denetim Komisyonu Bakan)- Merhaba arkadalar. Hepiniz ho geldiniz. Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesinin dzenlemi olduu bu panel/forumda Trkiye'de yap denetim uygulamalar ve sorunlarn tartmak zere buradayz. Ben, elektrik mhendisiyim. Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesi Yap Denetim Komisyonu Bakanym, ayn zamanda denetilik yapmaktaym. Yap denetimini, gvenilir, salkl, ekonomik yap elde edebilmek amacyla, yaplarn ilgili idare ve ykleniciden bamsz olarak tasarm ve yapm aamalarnda can ve mal gvenliini temin etmek zere, imar planna, gvenlik ve salk kurallarna, norm ve standartlara uygun kaliteli yap ina edilmesinin ve yrrlkte bulunan ilgili yap ynetmelikleri ve standartlara uygun olarak yaplmasnn salanmas olarak tanmlamak mmkndr. lkemizde 1930 ylnda yrrle giren Belediye Kanunu ve Umumi Hfzshha Kanunu bata olmak zere, kartlan tm yasalar, salkl, gvenilir ve afete dayankl yaam ereveleri oluturmak amacn tamaktadr. Ayrca yerleme ve yap denetimi konusunda zm araylar 3, 4, 6 ve 7. Be Yllk Kalknma Planlarnda yer almtr. Trkiye'de, Cumhuriyet dnemiyle birlikte yerleme ve yaplamay dzenleme ve denetleme amalarn tayan yaplar dzenlenmeye balanmtr. Merkezi ynetimin ar ileyen brokrasisi gerekesiyle,
1985 ylnda 3194 sayl mar Yasas karlarak, tm yetkiler yerel ynetimlere devredilmitir. Yerel ynetimlerin denetimleri iyi ve salkl bir ekilde yapamamalar, 1999 ylnda meydana gelen 17 Austos ve 12 Kasm depremlerinde byk can ve mal kayplarnn meydana gelmesine sebep olmutur. Bu depremlerde yaplarn ounun denetimsiz yapld, zeminlerinin rk olduu ve denetimin ne denli nemli olduu gzkmektedir. Mevzuatn geliimi olarak; 1999 byk Marmara depreminden sonra 595 sayl, 10 Temmuz 2000 tarihli Kanun Hkmndeki Kararname, 12 Austos 2001 tarihli 4708 sayl Yap Denetim Kanunu, 5 ubat 2008 Ynetmelii, 1 Ocak 2011 tarihinde 4708 sayl yasann tm illere yaygnlatrlmas, arada 641 sayl Kanun Hkmnde Kararname ve en son 648 sayl Kanun Hkmnde Kararnameyle yaplan deiiklikler. Tm bu deiiklikler Yap Denetim Kanununun uygulanmasnda yaanan sorunlar yuman zememi; aksine, sorunlar yumann daha da bymesine sebep olmutur. Bata Aydn bey olmak zere, benden nceki arkadalarm mevzuatn dnm hakknda geni bilgiler verdiler. Bu husus zerinde daha fazla durmayacam. 4708 sayl Yasann amacn tarif ettikten sonra, sistemdeki sorunlar ve zm nerilerini sizlere sunacam. 4708 sayl Yasann amac, can ve mal gvenliinin temini, imar planna, fen, sanat ve salk kurallarna, standartlara uygun kaliteli yap yaplmas iin, proje ve yap denetimini salamak, yap denetimine ilikin usul ve esaslar dzenlemektir. Bu ama dorultusunda, denetim ilerinin, yapnn denetimini stlenen fenni mesuliyeti tek at altnda toplayan kurulular eliyle yrtlmesi ngrlmtr. Yap denetiminin, mhendis ve mimarlar tarafndan kurulan yap denetimi kuruluunda 5 yl deneyimli denetiler ve kontrol elemanlar eliyle srdrlmesi amalanmtr. Daha nce bu deneyim sresi 12 yld, yeni dzenlemeyle bunu 5 yla indirmiler. Yap denetiminde, 17.09.2011 tarihli 648 sayl Kanun Hkmndeki Kararnameyle 4708 sayl Yap Denetimi Kanununda baz deiiklikler yapldn syledik. Aydn bey arkadamzn geni ekilde anlatt bu
deiiklikleri geiyorum. imdi, sistemdeki sorunlar ve zm nerilerine dair bir eyler sylemek istiyorum. Sistemdeki Sorunlar Yap retimi: Youn mhendislik ve mimarlk bilgisi gerektiren yap retim faaliyeti geleneksel olarak srdrlmekte; mteahhitler iin okuryazar olmak ve Ticaret Odasna kaytl olmaktan baka bir nitelik aranmamaktadr. Yap denetim firmas: Kurucularda mhendis ve mimar diplomas yeterli grlm ve deneti belgesi bile istenmemektedir. Laboratuvarlar: Yetkili ve konusunda uzman mhendislik meslek alan olmas gereken laboratuvar kuruculuu, hibir eitim ve nitelik art getirilmeden, herkese almtr. mza: Yaplarda yaplan her hizmet hak edii sonras, yap alan sorumluluu aynen kalmak artyla, deneti, kontrol eleman, yardmc kontrol eleman zerine otomatik olarak drlmektedir. zlk haklarmz: Mhendis ve mimarlarn alma koullar ve zlk haklar piyasa koullarna terk edilmitir. stisnalar: Yap Denetim Kanununda baz istisnalar var. 200 metrekarenin altndaki yaplar yap denetimi; 500 metrekare alt yaplar antiye saylp, mteahhitlik uygulamas kapsam dnda braklmtr. antiye eflii: antiyede bulunmas gerekmeyen, 30 bin metrekareye kadar ve 5 ayr mteahhidin inaatnda grev alabilen; kt stnde imzas bulunmas dnda, olmasa da olur mantyla, asgari cretli bir eleman haline getirilmitir. zm nerileri Deneti mhendislik: Mhendislik disiplininde deneyimli, bal olduu meslek odasnda denetilik eitim ve seminerlerine katlm, etik deerleri n plana karan, bu deerlere sahip meslek mensuplarnn yetki konusunu nceliklendiren deneti mhendis kavram getirilmeli ve deneti mhendis ve mimarlk hizmeti sistemin zn oluturmaldr.
Denetiler, imza attklar yetkileri mutlaka iyi takip etmeliler ve bu yzden yargya dtklerinde imzalarn kendilerine ait olup olmadn izleyebilmelidirler. Burada bir parantez ap, bama gelen bir olay anlatmak istiyorum. X firmasnda 2 ay grev aldm. Bu 2 ay grev sresince hibir imza defterine, fye imza atmadm halde, yakn zamanda savclktan tarafma, Bu imza senin mi? diye bir sorgu geldi. mzaya baktm, benim olmadn anlaynca su duyurusunda bulundum. unu demek istiyorum: Attmz imzann arkasnda durmamz gerekiyor. Denetinin, denetim yapmadan, zerindeki metrekare dlmekte; fakat denetim sorunu devam etmektedir. Yap sorumluluu ile denetim sorumluluu birbirinden mutlaka soyutlanarak ayrlmal, hak edi sonras yaplan hak edi metrekaresi deneti zerinden minha edilmemelidir. Bu, metrekare dm sadece yap denetim irketinde yaplmaldr. Denetleyen-denetlenen ilikisi: in ve cretin muhatab hl mteahhittir. Denetim datm ii e-devlet zerinden veya il yap denetim komisyonunca yaplmaldr. Deneti-yap denetim irketi ilikisi, denetleyen deneti ve kontrol elemann cret pazarl yapt yap denetim irketinin her dediini yapan ii konumuna getirmektedir. Denetim cretlerinin belirlenmesi ve denetinin yap denetim irketlerine atanmas bakanlka veya il yap denetim komisyonlarnca yaplmaldr. Yasal altyap yapm sreci: Yer seiminden planlamaya, tasarmdan retime, kullanmdan iyiletirmeye kadar uzanan yap sreci bir btn olarak ele alnmal; bata yap anayasas saylan Yap Yasas olmak zere, planlama, tasarm, retim, denetim, mhendislik ve mimarlk ile TMMOB yasalar, katlmc bir sre iletilerek, ezamanl olarak karlmaldr. Sistemin yrtlmesi ve denetimi: lgili mhendis ve mimar odalar, kamu kurulular ile dier sektr temsilcilerinin aktif olarak katld zerk bir yap denetim kurulu ve bu kurulun ayn yntemle oluturaca il ve ile komisyonu alma birimleri tarafndan yrtlmeli, izlenmeli ve denetlenmelidir.
Kamusal nitelik: Yap denetim kuruluu, laboratuvar gibi, kamusal yetki kullanan firmalar, sadece yap deneti belgeli, yetimi mhendis ve mimarlar tarafndan kurulabilmeli, kamusal denetimde hizmet verenler ile alanlar arasndaki parasal-karsal iliki ortadan kaldrlmaldr. Farkl denetim uygulamalar ortadan kaldrlmal, zel-kamu ayrm yaplmakszn, tm yaplar ayn denetim srecine tabi tutulmaldr. Periyodik denetim: Kullanmdaki yaplarn ekonomik mrleri dolmadan kendiliinden kmesinin nlenmesi iin, yap kullanma izninin verilmesinden itibaren 5 ylda bir periyodik denetim zorunlu hale getirilmelidir. Deneti mhendis ve mimarlar, kendi meslek odalar tarafndan belgelendirilmelidir. Denetiler farkl konularda uzmanlatklar iin, yap denetimde zorluklarla karlald grlmektedir. Deneti belgesi verilmeden nce, yap denetisi olmak isteyen mhendis ve mimarlar ilgili meslek odalarnca yap denetim eitimine tabi tutulmal ve daha sonra ilgili bakanlk tarafndan belgelendirilmeleri yaplmaldr. Mhendis ve mimarlarn sicilleri bal bulunduklar mhendis ve mimar meslek odas tarafndan tutulmaldr. cretli mhendislik ve mimarlk hizmeti veren mhendis ve mimarlarn i gvenlii ve zlk haklar yasayla tanmlanmal, kamu gvencesi altna alnmaldr. Denetilik, mhendis ve mimarlk meslek alan olarak tanmlanmal, ihtiyaca gre snflandrlmal, kurumsal yaps ile yetki ve sorumluluklar aka belirlenmelidir. Kamu ihalelerinde yllardr uygulanmakta olan asgari ekirdek personel yapm szleme teminat uygulamas tm yapm ilerini kapsamaldr. Mhendis ve mimarlarn yesi bulunduklar mhendislik ve mimarlk meslek odalarndan, dier yardmc elemanlarn ise Mesleki Yeterlilik Kurumundan periyodik meslek ii eitim almas salanmaldr. Mesleki ve mali uygulanmaldr. sorumluluk sigortas uygulamas istisnasz
Yapdaki deneti mhendis ve mimarlar ile yap denetim irketi sahiplerinin yaptklar hatalardan ferdi olarak sorumlu olmas gerekirken; yasada, mteselsil olarak sorumlu olduklarndan, mahkemelerde, lkemizdeki yarg sisteminde, ihtisas mahkemeleri olmad iin, sz konusu yapdaki grevli btn denetiler mteselsil olarak sorumlu tutulup, idari ve adli cezalara muhatap olmaktadrlar. Mahkemelerde yarglarn kanaatlerine gre hkm vermeleri deil; ihtisas mahkemeleri kurularak, suun karl cezann muhataba verilmesi, insan haklar bakmndan da gereklidir. Burada bir parantez aaym yine. Ben, yap denetisi olarak, X firmada mimarn hatas yznden 1 yl ertelemeli hapis cezas aldm. Mimarn hatas vard, ama cezay ben aldm. Mteselsillikten dolay verdiler cezay. Onun iin, mteselsilliin mutlaka gndeme alnmas gerekmektedir. Merkez ve il yap denetim komisyonlarnda ilgili meslek odalarndan, TMMOBden mutlaka ye alnmaldr. Yapya ait projeler hazrlanrken, ilgili btn taraflarn bilgi alveriinde bulunmalar, proje ve yap denetimi bakmndan gereklidir. Mimar arkadalarmz projeyi iziyorlar, denetlensin diye yap denetim irketine gnderiyorlar. Dier meslek gruplaryla irtibatlar olmad iin; mesela, bir binada kat ve on aboneden fazla oldu mu kablo art gerektiinden, bu kablo artlar izilmiyor, ondan sonra projeler geri iade ediliyor, problem kyor. Onun iin, mimar arkadalarmzn mutlaka proje izerken dier SMMlerle irtibat halinde olmas gerekmektedir. Bu gereklilik 4708 sayl yasada da belirtilmitir. Projeler, meslek odas vizesi olmadan denetiler tarafn dan onaylanmamaldr. Deneti ikametleri, il yap denetim komisyonlarnca denetim altna alnarak, kiralk denetilik olay zmlenmelidir. Sonu olarak; Mhendis ve mimar mesleki hizmet alanlar, meslek dndaki kiilerden arndrlmal; byk-kk, kamu-zel, kentsel-krsal ayrm
yaplmadan, her yapnn nitelikli mhendislik ve mimarlk hizmeti almas zorunlu hale getirilmelidir. Bykehir belediyesi olan illerde bulunan yaplarda denetilik yapan denetilerin denetleme alanlar drlmelidir. Denetilerin yap denetim irketleriyle yaptklar i szlemelerinde tek tip szleme kullanlmaldr. Denetinin yap denetim irketiyle yapaca i szlemesinde, denetinin bal olduu meslek odas taraf olmaldr. Deneti eitimleri TMMOBye bal meslek odalar tarafndan verilmelidir. Yargda hakszlklarn giderilmesi iin, yarglarn kendi kanaatleriyle hkm vermeleri deil; mutlaka ihtisas mahkemeleri kurularak, cezann muhatabna verilmesi esas alnmaldr. Deneti ve kontrol elemanlar, ihtisas alanlarna gre, kusurlar orannda sorumlu tutulmaldr. Deneti cretleri, yap denetim irketleri tarafndan deil, bakanlka veya il yap denetim komisyonlar tarafndan, meslek odalarnn asgari creti baz alnarak belirlenmelidir. Deneti cretleri demesi, bankada alacak denetiler hesabna, yap denetim irketi adna alan il encmeni emanet hesabna virman yoluyla yaplmal, yap denetim irketinin insafna braklmamaldr. Mesleki ve mali sorumluluk sigortas ihdas edilmelidir. Yap denetim sisteminde grev alan usta, kalfa, formenler mutlaka Mesleki Yeterlilik Kurumundan belge almal, SMMler mutlaka meslek odas tarafndan eitime tabi tutulmaldr. Mimari projeler hazrlanrken, dier meslek gruplarnn grleri alnmal, projeler birbiriyle uyumlu olmaldr. Bugne kadar bir Yap Denetim Kanunu, iki kanun hkmnde kararname (595, 648), iki ynetmelik deiiklii, kanun ve ynetmelik maddelerinde yaplan eitli deiiklikler ile 24 adet genelge yaynlanarak yrtlmeye allan yap denetimi uygulamada amacna ulaamamtr.
Yap denetimi uygulamasnn esas esi olan yap denetisi mhendis ve mimarlarn bal olduu meslek odalar, niversiteler ve sivil toplum rgtlerinin grleri alnmadan yaplm veya yaplacak yasa ve ynetmelikler yap denetim uygulamasn sorunlar yuma haline getirmeye devam edecektir. Hazrlanacak olan yap denetim yasa ve kurullarnda TMMOBden mutlaka temsilci bulunmaldr. Bu kurullarda bizler ve bal bulunduumuz meslek odalar ve onlarn bal olduu TMMOB, grlerini aklarken, yaplacak olan dzenlemelere taraf olmaldr. Denetilerin ortak sorunu olan yap denetimindeki sorunlarda, btn odalar, aralarndaki bak as farkllklarn gz ard edip, ortak hareket etmeli ve zaman geirmeden ortak kararlar almaldr. Dinlediiniz iin hepinize teekkr ediyorum. Panel Yneticisi - Sayn smail ztrke sunumu iin teekkr ederiz. Deerli arkadalar; panelimizin ikinci blmne geiyoruz. Alta ube Bakanmz Erhan Karaayn dile getirdii gibi, b u yasada aslnda 4 meslek odas tanmlanm olmakla birlikte, dier meslek gruplarn da ilgilendiren bir konu bu. Bu nedenle, hem jeoloji mhendislik alan, hem jeofizik mhendislik alanndan konumaclar var; onlar da ok ksaca bu alanlarla ilgili bilgilendirmede bulunacaklar. nce stanbul Teknik niversitesinden Dilek nkaya, daha sonra Jeofizik Mhendisleri Odas adna Ouz Gndodu hocamz konuacaklar. lk sz, jeoloji yksek mhendisi Sayn Dilek nkayaya veriyorum. Buyurun. Dilek NKAYA - ncelikle kendimi tantaym. stanbul Teknik niversitesinde grev yapyorum. Ayn zamanda Jeoloji Mhendisleri Odasnda mesleki denetimle ilgili almalar yapmaktaym. Bu konuyla ilgili bize gelen yazma sonras, aslnda bu sunumu Sayn Hseyin Alan sunacakt; ama kendisinin younluu nedeniyle sunumu ben aktaracam. Konuyla ilgili sorular olursa, cevaplandrmaya alacam.
Biraz nce tm katlmclarn detayl olarak anlatt konular zerinde ok fazla durmadan, kendi Oda grmz ve bizim bu konu larda neler talep ettiimizi, ne gibi eksikler tespit ettiimizi, ne tr nerilerde bulunduumuzu zetlemeye alacam. Bildiiniz zere, u anda gndemimizde olan konuyu, yasal durum, yaanlan tartmalar, sonu ve neriler diye zetlendirdik Oda olar ak. Yasal durum ok detayl anlatld. 1956-2000 yllar ve 2002-2011 yllar aras olmak zere iki aamada irdelendi. lk bata 1956da 6785 sayl mar Kanunuyla balayan almalar ve bu konudaki admlar, daha sonra 2011deki en son ynetmelik ve dzenlemeler, kanun hkmnde kararnamelere kadar uzanmaktadr. Bu arada, 2000 -2011 yllar arasnda 19 pilot ilde balayan uygulamalar daha sonra 81 ilimize yaygnlatrlmtr. Oda olarak bizim bu denetlemelerde ve kanun hkmnde kararnamelerle yasann dzenlenmesi konusunda dikkat ektiimiz konular var. Bunlar maddeler olarak sralarsak, 1. maddede yaplan deiiklikle kanunun kapsamnn daraltldna inanyoruz. Onun dnda, 648 sayl Kanun Hkmndeki Kararnamede yeni dzenlemeden bahsediyoruz. Oda olarak 2. maddede yaplan deiiklikle de, mimar ve mhendislere tuzak kurulduuna inanyoruz. nk yasa tasarsnda denetilerin mimar ve mhendis olaca ak olarak daha nce vurgulanmken, sonraki deiiklikte, sadece deneti belgesi verilmesine ilikin usul ve esaslar ile Yap denetim ve laboratuvar kurulularnda grev yapacak personelde aranan nitelik diye bir dzeltme yaplm. Tabii, bu dzeltme, odalar asndan sorun karacaktr diye dnyoruz. 4. maddedeki deiiklikle yap denetim kurulular yeniden dzenlenmitir. Bunun gerekeleri ok net belirtilmemitir. 5. maddede yaplan deiiklikle de bedeller drlm oldu. Yzde 3 olarak belirtilen bu bedelin yzde 1.5a drlmesi durumunda, tabii ki yap denetim kurulularnn altraca mimar ve mhendislerin de cretleri deceinden, buna bal olarak aranlan niteliklerde de d olacaktr. Bunun dnda bir de dikkat ekmem gereken konu u: Yap demekle neyi kastediyoruz? Karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeralt ve yerst inaat ile bunlarn ilave, deiiklik ve tamirlerini iine alan sabit ve mteharrik bir sistemdir diye bir tanm var. Fakat bunu sadece bina olarak alglamakta hata yapm oluruz; nk bunun dnda, kprler, metro gzerghlar boyunca yaplan
inaat yaplar, viyadkler, karayollar gibi, bizim mhendislik tabiriyle sanat yaplar diye adlandrdmz yaplardaki denetim mekanizmasnn ne olaca kesinlikle ak deildir ve bence ok da nemle zerinde durulmas gereken bir konudur. Daha nce konuan arkadalarmz dikkatle takip ettim, bu konuya pek fazla deinilmedi. Onun dnda, denetim grevinin devletin asli grevi olduu veya olmad tartmas var. Biz mesleki rgtler olarak bunun neresindeyiz, niversiteler ya da ahsi olarak neresindeyiz? Gerekten denetlemede meslek rgtleri sistem dna karlm mdr, bu sistemin ierisinde devlet mutlaka yer almal mdr; yoksa Japonyadaki gibi tamamen zelletirilmeli midir, bu da tartlmalyd. Ama bunun yetersiz olduuna inanyorum. Denetim srecinde yaanlan sorunlarn en nemlisi, mal sahibi ve onun adna hareket eden mteahhit firmalar. Dolaysyla, yapy ve almay belirleyen, creti deyen, denetleyen ayn konumdaki kii olduu iin, bu durum skntlar douracaktr ileriye ynelik. Mevzuatta ve dzenlemelerde bu konuya da nem verilmesi gerektiine inanyorum. Oda grmz bu ekildedir. Ayrca, Odamz tarafndan yaplan bir almada, il il verilen yap ruhsat izinleri Trkiye statistik Kurumu verilerine gre alnm. Bizim Odamzn verdii sicil belgeleri deerlendirmeye gemi. Sicil belgeleri derken, biliyorsunuz, Bayndrlk Bakanl her yapda mutlaka zemin ett zorunluluunu art kouyor. Bunun Odamz tarafndan denetlenmesi ve karlnda sicil belgesi verilmesi iini srdryoruz; fakat bunlar irdelendiinde, yap ruhsatlaryla bizim Odamzdan kan sicil durum belgeleri arasnda yzde 50lik bir fark var. Demek ki, yar yarya bir oranda bunlar takipsiz bir ekilde, denetlenmeden, Odalarn sicil takibi yapmalar engellenerek, dorudan yap denetim kurulularna gitmektedir. Bu da Odamz asndan nemle ortaya koyduumuz bir konudur. Serbest piyasa koullar ierisinde, kamusal sorumluluk ve mesleki etik deerleri nemseyen planlama, tasarm ve yapm, ayrca kullanm izninin ve kontrol srelerinin birlikte ele alnd; imar, yaplama ve kentlemeyi ne alan bir yasal mevzuat tekrar dzenlenmelidir. Biraz nce bahsettiim gibi, bunun ilk aamasndaki arazi kullanm ve yer seimi nemli bir kriter olarak deerlendirilmeli. nk yap denetleme dediimizde, sadece retilmi yapy kastediyor.
Biliyorsunuz, bu kaznn balad andan itibaren denetleme balyor; fakat denetlemenin, arazi kullanm ve daha ncesinde arazinin yer seimi, ehir planlama, blge planlama aamalarnda da yaplmas gerektiini ve Yap Denetim Kanununun ierisine belki ismen bir kelime daha katlarak geniletilmesi gerektiini dnmekteyiz. Beni sabrla dinlediiniz iin teekkr ederim. Panel Yneticisi - Sayn Dilek nkayaya teekkr ederiz. kinci konumacmz Sayn Ouz Gndoduyu krsye davet ediyorum. Kendisini ayrca tantmamza gerek yok; televizyonlardan kendisi tanyoruz. Ayn zamanda Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliinde uzun sre yneticilik de yaptn biliyorsunuz. Buyurun hocam. Ouz GNDODU - Son sylediiniz ey nemli benim iin. Orada verdiimiz emekleri hl hatrlyoruz, ama iyi eylere ulatmz iin de ayn zamanda bir moral oluyor. TMMOB yle bir ey zaten; yani bir kere kannza girince, bir daha kmyor, dermannz olduu srece devam ediyorsunuz. Biz de yle yapyoruz. Geenlerde, Artk yeter, ekilin! filan diyordu genler. Bir mimar arkada ok gzel cevap verdi, yle ekilin demekle olmaz. Geleceksin, alacaksn, seime gireceksin, kazanacaksn dedi. Bunun cevab bu kadar. Yoksa bu birikimlerimiz hazine niteliinde olan eyler. Yap denetim konusu ok nemli. Yap denetim meselesinin ikinci bir nemi daha var. Her ne kadar yap denetimleri temsilcisi iyi iler olduunu sylese de, iyi iler 12 senede oldu. Bunun iin yeteri kadar bir mesafe alnmad. Burada en itici ey depremin kendisi oldu. Yani 17 Austos ve arkasndan Dzce depremi olmasayd ve Marmara bir beklenti oluturmasayd, yap denetim adna hibir gelime olmazd, bundan eminiz. Bu, mhendislerin, onlarn rgtlerinin kabahati deil; tamamen Ankara'nn yeteri kadar sallanmay. zetle bu. Ama onlar da sallanmaya baladlar, salladlar imdi. nk 19 ilde niye bu ii yaptnz? sorusunun cevab olarak yle sylediler: Yeteri kadar mhendisimiz, mimarmz yok. Evet, aynen byle sylediler. Ben bakyorum, bir sr isiz mhendisimiz var. Bunu sylemeleri, bu ie ciddi katlmadklarn gsterdi ve bu yllara geldik.
Ben, ok dolayorum. Bursadan geldim. Esenkyde, depremi nceden belirleme almalaryla ilgili bir eyler yapmaya alyoruz. Orada evleri grdm. Ne yap denetim var orada, ne bir ey, hibir ey yok. Esenky tatil yeri, yazn 84 bin nfusu var. Onun bir gerisindeki narckta 150 bine ulayor nfus. Bunlarn nfusu yazn bu kadar, kn bu kadar deyip de, gerek bir yap denetim uygulanmayn gzmle gryorum. Oradaki binalarn durumlarn gzmle grdm. Belediye bakan kaak inaata izin veriyor, okullara projeksiyon alyor. Marmara buras, deprem bekleyen yer. Onun iin, ok yetersiz olduumuzu gryorum. zellikle TOK meselesi ok nemli. TOK denetim d. TOKnin kendini daha iyi denetledii konusu olabilir, ama neden TOK denetim d? Bu konu zerine yeteri kadar eilmedik. Konumaclardan bir makine mhendisi arkada syledi, baka kimse deinmedi. Byle bir ey olur mu? O zaman TOKi, her eyi yapma hakkn gryor kendinde. Ataky sahillerini igal ediyor, ondan sonra bakan oluyor onun bandaki kii, o da diyor ki, Ruhsatlar kaldrdm, mal baladm. Bir eridi igal ediyor, arkasndan bir de byle diyor. Hangisine zlrsn, bilmiyorum. Salondan - mar durumunu da onlar verecek imdi. Ouz GNDODU- Evet. Kendi adamlarn atayacaklar. Bu byle. Ama biz burada ne yapyoruz? ok yetersiziz. Bir rnek daha vereyim. 6 tane tanker koydular havaalannn yaknna, hepsinde 5 bin litrelik uak benzini var. Deprem bekleyen bir lkedeki duruma bakn! Oradaki bir patlamann ne kadar etki yarataca hesaplansa Patlasa ne olur diye bakyorlar. Biz , bu anlayta olamayz, TMMOB bu anlayta olamaz. Bunlar da biraz zeletiri. ok enteresan bir ey daha var. yle bir rapor grdm gelirken: Faya uzaklk 50 metre mi olsun, 150 metre mi olsun? Bir hoca geliyor, bakyor, 150 metre iyidir diyor. Neye dayandn kardeim? br geliyor, Yok, yok, 150 metre fazla, 50 metre olsun diyor, ona gre imar yapyorlar, ehir plancs ona gre planlyor. Bunlar ok abuk eyler. Burada dorusu nedir? O fay tehlike yaratyor mu, riski nedir, kentlemenin hangi noktasndadr, bu sorular cevaplandrmak gerekir. Bu da narckn biraz ilerisindeki bir beldede oluan eyler.
Yap denetimin bir btn olduunu anlatmaya alyorum. Bu btnn iinde, ayn zamanda mesleki tannrlklarn da gerekli olduunu dnyorum. Yani bizim bir yerde tkanmamzn nedeninin, birbirimizle yeteri kadar ilikili olmaymzdan kaynaklandn dnyorum. Bunun birok rnekleri vardr. Depremde de ayn ekilde davranyoruz. Bir tek Cemal bir ey yazd afetle ilgili. Afet kltr denilen bir ey var btn dnyada. lkeler byle baa kyor. Burada TMMOBnin ok nemli rol olmas lazm. Hocalara brakrsanz, iiniz dumandr. Ticari olaya dnyor hemen. Bir kentte 3 tane mikro blgelendirme almas yaplyor. Kim denetleyecek bunlar? Bunlara imza atan kim mesela, o tanklara; bizim meslektalarmz deil mi? Niye bunlar onur kuruluna vermiyoruz? Eletiriye de nce kendimizden balasak ok iyi olur. Bunlarn btn bu denetim iinde nemli unsurlar olduunu dnyorum ve biraz daha sesimizi kartmamz, Bizim iimizdir denilmesini bekliyorum. Tabii ki, demokratik haklar savunmak vazgeilmez bir mesele, ama bir de lkenin kamusal alanndaki kayglarmz dile getirmemiz lazm. Bu kamusal yapnn ne anlama geldiini yelerinize sorun, ka kiinin cevap vereceini merak ediyorum. Yani bu iin iinde denetim kltrn oluturamazsak, baar ansmz hemen hemen yok gibi. Teekkr ediyorum. Panel Yneticisi - Ouz Gndodu hocamza da ok teekkr ederiz.
SORU-YANIT
Bize gelen yaklak 20yi akn soru var. Sorular ilgili panelistlere vereceim, kendileri hem soruyu okuyacaklar, hem de yantlarn vermeye alacaklar. Soru ve katk karm, Mustafa Kadolunun bir talebi vard. Buyurun Sayn Kadolu. Mustafa KADIOLU- Herkese merhaba. Ouz hocama teekkr ediyorum sorduu sorulardan dolay. Tabii, btn panelistlere ve katk sunanlara teekkr ederim, ama Ouz hocaya zellikle bir yaraya parmak bast iin ve bir ihtiyacn altn izdii iin ayrca teekkr ediyorum. Yeraltna konulan tankerlerle ilgili yryen saysnn az olduunu dile getirdi. Dorudur. Bir sr etkinliklerimiz, bir sr almalarmz maalesef amaca arz eden bir kitlesellikle karlayor. Zira kuatlm bir medya ve eriememe sorunumuz var niyetten bamsz olarak. Bilindii gibi, bu altayn sekretaryas Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubemiz. 13 ubenin aa yukar 10unda yaplan almalarn sonucu buraya tanm oldu. Gnl isterdi ki, naat Mhendisleri Odasnn yapt ikinci sempozyumu TMMOB birliktelii iinde, tm odalarn bileenleriyle birlikte yapabilelim, birlikte gtrebilelim, her ilde bunun almasn yapalm; ancak, bu olmad maalesef. Buradaki sonular elbette oraya tanacaktr diye dnyorum. Oda Bakanmzn da dile getirdii gibi, evre ve ehircilik Bakanlnn ars zerine yaplan toplantdaki sunumla ilgili bir gidiat var.
ncelikle bunu dile getirmek iin sz aldm. Ercan Tra beyin sunduu sunumda u geiyor: Srdrlebilir kentsel ve krsal evrelerin oluturulmas, gvenli yaplamann salanmas, uluslararas ortamlarda rekabet edebilir bir meslek ortamnn oluturulmas, i ve ilemleri yrtmek zere tekilatlandrldn belirtiliyor bu konumasnda. Mimar ve mhendislerle ilgili blme gelince, Mimar ve mhendislik hizmetleri, hedefe giden yolda nemli bir yer tutmaktadr diyor. Bu hususta, yaplarn projelendirilmesi, uygulanmas, denetlenmesinde grev alan meslektalarmza byk grevler dtn belirttikten sonra, Mhendislik ve mimarlk hizmetlerinin uluslararas ortamlarda rekabet edebilirlik, tannrlk konusunda bir eksiklik hissedilmektedir diyor. Hocalarmzn olduu yerde bunu benim dile getirmem doru deil, ama belki eitimden dolay bir eksiklik olabilir. Ama uluslararas alanda rekabet etme ortamn yaratacaksak, bu rekabet ve tannrlk altnda, konumaclarn da kendi alanlarndan dolay, yap denetimle ilgili cretlenmenin yzde 1,5e dmesinin smry daha ok hzlandraca ve rgtszln daha katmerleeceinin altn izmek gerekiyor. Tabii, bunun yannda, rgtsel alma ajanslaryla birlikte yabanc mhendislerin lkemize gelip alabilirlii ortaya kt zaman, naat Mhendisleri Odas stanbul ubesinin sunduu gibi, bu bile rekabet ortamn, dolaysyla smr ortamnn, dk cret ortamnn daha aaya ekilmesi demektir. Bunun, buradaki katlmclarn kendi birimlerinde, kendi ubelerinde, rgtmzn tm birimlerinde enine boyuna tartlmas gerekmektedir. 648 sayl kararname, TMMOB yaplanmasndaki bir rahatszlanmann da sonucudur. TMMOBnin bir genel mdrle balanmas, bunun siyasi erk tarafndan elinin kolunun balanmas veya alma biiminin ekillendirilmesi demektir. Bizim bunu da grmemiz lazm. Onun iin, yryen saysn artrmamz, ortak i yapma kltrmzn gelitirilmesi ve rgt iine doru olan eletirilerimizin bir adm geriye ekilerek, rgt amalar dorultusunda, genel kurullarda alnan kararlar dorultusunda, ilkeleri dorultusunda ayaa kaldrmak gerekir. Mustafa Kadolu veya Elektrik Mhendisleri Odasnn bir yesi olarak, yelerimizin zne olmas gerektiine inanyorum. Bata yap denetim yelerimizin ve dier yelerimizin bu iin znesi olmas
gerekir. Bu iin znesi olabilmek iin de rgte grev dmektedir. rgtn yeyle arasndaki kanallarn almas gerekmektedir. ye de zne olacak, rgt de zne olacaktr. yenin ban bo brakrsanz, sermayeye mi gider, gncel mi dnr, o baka bir ey. yeyle birlik olma, yeyle i yapma kltrn nmze koymamz gerekir. Yap denetim de bunlardan bir tanesidir. Rekabet, ynetiim, uluslararas tannrlk gibi kelimeler kulamza ho gelebilir; ama ar metnine baktmz zaman, Yap Denetim Sistemi, Teknik Mavirlik ve Yap Mteahhitlii Toplants diye arlyor. Zannediyorum, stanbul'daki yap denetim irketlerinin says 269. Trkiye'deki saysn u anda veremeyeceim. Salondan - 1200. Mustafa KADIOLU- Bu da azalacak. Burada da bir tekellemeye doru gidiliyor. Bu say da azalacak. Bunun yerine mavirlik irketleri gelecektir. Dolaysyla, bugn i yapan, geim salayan irketler de klecektir veyahut da daha aalara doru ekilecektir. nmzdeki sempozyumun bunu da dnmesi, bunu planlamas gerekir. yeyle bulumann ve yeyle i yapmann bir yolunu buralarda aramamz gerekmektedir. Hibir ey grnd gibi deildir. Grnen grnd gibi olsayd eer, bilim adamlarna ve aydnlara ihtiya olmazd derler. Her yasa, retim ilikilerindeki amaca ynelik olarak kurgulanr. Buradaki ama kr ve daha ok smrdr. Dikkati buraya ekmeye altm. Eer sz uzattysam zr diliyorum. Sayglar sunuyorum. Panel Yneticisi - Teekkr ederim. Sorularn nemli bir blm evre ve ehircilik Mdrlnden Aydn Ulusa ve Yap Denetim Kurulular Birlii stanbul ubesinden Tekin Saraoluna geldi. Her ikisine de gelen yazl sorular ilettim. Daha sonra dier panelistlere de kendilerine yneltilen sorular yantlamak zere sz vereceim. Buyurun Aydn bey. Aydn ULUS - Kenan Aydemir isimli arkada, Yap denetim irketinden cret alan deneti mhendisin, denetim maliyetlerinin
artmas veya mteahhitle ilikilerini zorlayacak bir kararn arkasnda durabilme ans gereki midir? Bu ilikiyi kesmek ve gerek mhendislik anlayyla denetim grevini yapabilmek iin, inaat keif tutarnn yzde 1,5i olan denetleme bedeli iinden il yap denetim komisyonu tarafndan hak ediler dikkate alnarak, deneti cretinin kesilerek, denetinin banka hesabna aktarlabilir mi? Buna engel var m? diye sormu. Yasal engel var u anda. yle bir yasa yok bir defa. Yaplabilir mi? Bir ey diyemeyiz, ama zor. Yap denetim irketlerinin hesabn evre ve ehircilik il mdrlkleri aktaracak irketlere. stanbul'da 5 bin deneti var, 5 bin de kontrol eleman var. Bunun yerine, vatandan, denetinin szlemesini bilinli yapmas ve szlemenin gereklerini yerine getirmeyen irketle ilgili olarak yasal bavuruda bulunmas bunun tek zmdr. nsanlar bu konuda duyarl olacak, deme yapmayan irketler cezaya arptrlacak ve bu i byle zlecek. Salondan - yle yaplamaz m: Mesela, yap denetimci arkadalarn, Maalar bankaya yatrlmtr belgesini ibraz ederek istihkakn alamaz m? Aydn ULUS - Bununla ilgili bir alma yaplmas gerekir. Salondan - Yap leri Genel Mdrlnn bir tamimi var bununla ilgili. ilere borcu yoktur yazs olmadan hak edi imzalanmyor ve verilmiyor. Bunun gibi bir durum sz konusu olabilir mi? Bayndrlk mdrlndeki teknik elemanlar da denetleme ii yapyor, dolaysyla yaptmz i ayn. Panel Yneticisi - Aydn Ulus beye bir soru yneltildi ve kendisi cevap vermeye alt. Bunu dorudan doruya Aydn Ulus beyin zmesi gibi bir ey de beklemeyelim. Byle bir ey olabilir mi; olabilir. Yani byle karlkl konuma eklinde deil de, sorunun yant doyurucu deilse, daha sonra aralarda deerlendirelim kendisiyle. Devam edelim ltfen. Aydn ULUS - eref bey, ifreyi nasl alacana ilikin bir soru sormu. ifre, evre ve ehircilik il mdrlne mracaat edilerek alnacak. Mracaat dilekesi ekinde, oda belgesinin fotokopisi ve kimlik belgesi fotokopisi gerekiyor. Bunun yannda bir de kiisel mail adresinin dilekelere yazlmasn neriyorum. nk birok arkadamz mail
adresini gncellememi. ifrenin ayn gn m verilecei veya mail adreslerine mi gnderilecei konusundaki bilgiyi telefonla alabilirsiniz. Yunus enocak, Yap leri Genel Mdrl sitesine ok kolay girilmiyor. Sistem, bu durumdan yeterince haberdar mdr? diye sormu. Sisteme giri sorun deil diye dnyorum. Belki internetle ilgili skk bir dnemde girmisinizdir. Googledan evre Bakanl diye girerseniz, evre Bakanlndaki uygulamalar blmnden yap denetim sistemi veya yigm.gov.tr. veya yine Googledan Yap Denetim Komisyonu Bakanl diye yazp, oradan da yap denetim sistemini arabilirsiniz. Adresi birok ekilde kullanabiliyorsunuz. Problemli olduunu sanmyorum, nk her gn yzlerce ilem yapyoruz sistemden. Erturul Dikta, Afetlerde en ok zarar gren yaplarn dere yatana yaplanlar olduunu gryoruz. Bu konuda ne gibi nlemler dnlyor, zellikle yer seimi konusunda? diye sormu. Benim konum deil; ama evre ve ehircilik Bakanl daha yeni kuruldu, yeni daire bakanlklar, yeni genel mdrlkler, yeni planlama birimleri oluturuldu. Tabii, bununla ilgili deerlendirme yapmak iin, bu yeni kurulan birimlerin almasn biraz izlemek gerekiyor. Kadir ahin, Mays 2011de ayrldm YADA Yap Denetim Ltd. tinden 6 aylk maam alamadm demi. Yasal yollara bavuracaksnz Kadir bey. Szlemeyi alacaksnz elinize, yasal yollara bavuracaksnz. Bu konuda mdrln yapaca bir ey yok. Mustafa zetin, Ceza alan deneti mhendis, ceza bitimi tarihinde bir yere mracaat edecek mi; yoksa otomatik olarak bilgisayarda alacak m? diye sormu. Evet, ceza bitimi tarihinde otomatik olarak bilgisayarda onun butonu alr. kinci soru, Ceza verilen mimar ve mhendislerin deneti belgesi geici olarak donduruluyor. naat ve mimari sorunlardan dolay elektrik ve makine mhendisleri ceza alyor. Ceza verilen maddede, mimar ve ilgili mhendise ceza verilecei eklinde bir dzenleme yaplabilir mi? eklinde. Ceza sistemi bu ekilde iliyor zaten. Eer elektrik mhendisinin bir aykr imalat yoksa veya aykr imalatta elektrik mhendisinin bir alkas yoksa buna ramen ceza gelmise, idare mahkemelerinde dava amak suretiyle bu cezann iptali her zaman gndeme gelebiliyor.
Salondan - Geen zaman ne olacak? Aydn ULUS - O zaman tazminat davas aarsnz. Salondan - Onlara gerek kalmadan zm olamaz m Aydn bey? Ben, tazminat davas da kazandm; ama bu zm m? Yoksa bunun daha basit zlmesi mi nemli? Mfettilerin hi ifade almadan ceza vermeleri normal mi? Aydn ULUS - Bununla ilgili en son teblilerle, bundan sonra artk yap denetimlerin de o konuyla ilgili gr alnyor. Bundan sonra denetiler de bundan haberdar edilip gr alnacak, savunma tr bir ey olacak ve ondan sonra cezai ilem uygulanacak. Bu konudaki ikyetler deerlendirildi sanyorum. 12 Austostan sonraki tm uygulamalarda, cezai ilemden nce denetiler ve yardmc kontrol elemanlarnn o ile ilgili savunmalar alnyor. Salondan - 6 ylda bu kadar m mesafe kat edildi? Salondan - ubat aynda kan teblide, Ayr ayr ifade alnr diyor; ama yine de hl ceza veriliyor. Aydn ULUS - Mfettiler, inaat mhendisi, mimar, elektrik mhendisi, makine mhendisi diye ayr ayr belirtiyor raporda. Salondan - Bu arada, ifadeyi savc alyor, mfettiler deil. Aydn ULUS - O ayr bir ey. Salondan - Ruhsat da veren yine belediye. Aydn ULUS- Bu tebliiyle, bu haksz uygulamalarn biraz nne geiliyor. Panel Yneticisi - Buyurun. Meftun GRDALLAR (MMO Onur Kurulu yesi)- Merhaba arkadalar. Makine Mhendisleri Odas Onur Kurulu yesiyim. Onur Kurulumuzun geen yl bakt 132 davadan 115 davas yap denetim konusunda olduu iin toplantya katlma gerei duydum. Daha nceki yllarda Makine Mhendisleri Odas Onur Kuruluna gelen dosyalarda, bakanlk, eer bir yap denetim irketi hakknda kapatma cezas verdiyse, o inaatla ilgili btn mhendisleri, mimar, inaat, elektrik, makine, hepsini birden cezalandrlmak zere odalara
gnderiyordu. Makine Mhendisleri Odamzda yelerimizin savunmasn alp dosyay incelediimiz zaman, ou zaman, yzde 7080 seviyelerinde tesisat aamasna gelmeden aykrlklarn belirlendiini, bu nedenle yapnn durdurulduunu, soruturmaya uradklarn, bu aamada tesisat mhendislerinin veya elektrik mhendislerinin herhangi bir sorumluluklar olmadn id dia etmelerine karn, irketle beraber cezalandrlyordu. Onur Kurulu olarak biz, srekli bakanla yemizin bu konudaki sorumluluu nedir? diye soru sormamz zerine, ancak bu yl bakanlk dosyalar bize de gndermeye balad; ama gnderilen dosya ierisinde ilgin eyler de oluyor tabii. rnein, bir yap denetim irketine kapatma cezas verilmi ve gereke olarak, rnein makine mhendisi meslektamzn, binann bodrum katnda yaplan su deposunun ierisine fayans yaptrmad iin sorumluluu olduuna hkmetmi. Antalyann Davutlar beldesinde imar 3 kata gre, emsal 4 kat uygulanm, sonra Davutlar Belediyesine imar plan yapma yetkisi gemi, 9-10 kat km, binann ykseklii 30.5 metre olmu, meslektamza da, Yksek binalarda ift asansr olmas gerekir; niye tek asansr yaptn? diye ceza verilmi. 10. kata, 9. kata gelene kadar denetim neredeydi, nasl bir ekilde bu i bitti de, Buraya asansr yaparken niye ift yapmadn da tek yaptn diye soruturma alyor yemiz hakknda! Bu anlamda, dosyalarn detayna girdiiniz zaman birok ey var; ama bakanlk ve mfettiler btncl bir yaklamla, bu ite bir yanllk olmusa, herkesin taksiri vardr diye deerlendiriyor bunu. Biz kendi admza oturup dndk; binann aplikasyonunda genileme varsa, snak kata evrilmise veya tadiller yaplmsa, kmalar olmusa, bunda hakikaten makine mhendisi meslektamzn sorumluluu var mdr? Vardr. Projenin s yk artar, kazan kapasitesi artar, radyatrn dilimi artar vesaire; ama o aamaya kadar zaten meslektalarmz ok da haberdar deil. Hatta maalesef, uygulama byle yapldktan sonra bile birok meslektamz o binalar bilmiyor, gidip grmyor. Savunmaya ardmz zaman da, ineyi kendimize batrmamz lazm. Yap denetim irketinin sahibi arkadamd, Ara sra gel, imza at filan dedi. O binaya gitmedim, grmedim, bilmiyorum diye de savunma veren meslektalarmz da var. Ama hangi aamasnda kesit aldmz zaman, kimin gerekten ne kadar suu, sorumluluu var, buna bir ayr yaklam getirilmesi lazm. Eer
byle olmaz da, Bu binada bir yanl var; bu binadaki btn denetiler hataldr diye hepsine birer yl mesleki ceza verirse, hakszlk oluturuyor. Bunlarn ayrntlandrlmas gerektiini dnyorum. Teekkr ederim. Panel Yneticisi - Teekkr ederiz. Aslnda benzer eyler Elektrik Mhendisleri Odasna da geliyor. Biz de iin iindeyiz. Makine Mhendisleri Odas Onur Kurulu yesi arkadamzn syledii tespitlere biz de nemli lde katlyoruz. Kat klm olsa bile, aslnda bunlar ok nceden, daha inaatn banda belli olmas gereken eyler. Elektrik mhendisi belki ta en son aamalarda baz eyleri fark edebilir. Gitmiyorsa, fark etmiyordur zaten. Burada esas nemli olan, zaten cezay alyor bu arkadalarmz, bir ekilde yap denetim iinden men ediliyorlar, yasaklanyorlar, birtakm cezalara arptrlmas isteniyor, sre iliyor; yani o aamaya kadar Odann herhangi bir ekilde haberi dahi olmuyor zaten. Bu tefti kurulu raporlar dorultusunda bakanlktan gelen d osyalarda, Meslek odas olarak siz de gerekli ilemi yapn denildiinde haberdar oluyoruz ve yemize soru soruyoruz, Byle bir ilem var; ne dnyorsunuz? diyoruz, savunma istiyoruz. Dosyadan belki bazlar haberdar oluyor. Anladm kadaryla, daha nce herhalde savunma alnmyormu. Yap denetim firmasnn savunmas alnyor da, tabii ki yeterli deil bu. mzasnn sahte olduunu, kendi imzas olmadn syleyen yelerle ilgili, Bunun sahtelii aratrlm mdr, aratrlmam mdr? tarznda sorular ynelterek, aslnda bakanln bu alma tarzn biraz daha deitirmesi veya daha farkl bir alma yrtmesi iin biz de zorluyoruz; ama yle ya da byle, biz kendi deerlendirmelerimizi bakanlktan gelen dosyalar zerinden yapabiliyoruz ancak ve bu dorultuda, kovuturma almasna gerek gryoruz ya da grmyoruz. Sonuta, biz gerek grmesek dahi, bakanlk ayn grnde srar edip, dosyann dorudan doruya onur kuruluna sevkini isteyebiliyor. Odalarn maalesef bu sre ierisinde ancak olup bittikten sonra haberi olabiliyor, bilgilenmi oluyoruz. Dorudan doruya yasal hak aramaktan baka bir ey yok elimizde. Size pat diye bir ceza geliyor. Sizin yapacanz ey, hukuksal yollardan hak aramak kalyor. u andaki mevzuat bu.
Salondan - Savunma hakk anayasal hak deil midir? Anayasa ineniyor direkt olarak. Panel Yneticisi - Hak aramak konusunda belki biz ok srarl deiliz, zorumuza gidiyor; ama byle durumlarla herkes karlaabilir. Baka da aremiz yok. nk size dorudan doruya ceza geliyor, mahkemeden celp geliyor, Grevinizi ktye kullandnz diye mahkemeye arlyorsunuz. Zaten ister istemez ceza davas iin mahkemeye gidiyorsunuz; ama idari ynden de siz hakknz aramadnz srece, yap denetim iini yapmaktan alkonuluyorsunuz. u andaki durum bu. Bunun deitirilmesi iin yasa deiecek, baka yolu yok. Aydn ULUS- Yeni teblide, savunma alnmadan ceza verilmesi uygulamas yok. Panel Yneticisi - Aydn beye teekkr ediyoruz. Soru saysnn okluu bakmndan, Tekin Saraoluna sz veriyorum. Tekin SARAOLU - Deerli arkadalar; birinci blmdeki grmelerde ancak bir girite bulunmutum. Buradaki sorulara bakyorum da, onlara ilikin de aklama yapacaktk; ama zaman kalmamt. Sorulara gemeden nce, sayn oda temsilcilerinin grlerine ynelik ok ksa bir aklamada bulunmak istiyorum. Ankara'daki geniletilmi toplantda TMMOBnin tm temsilcileri de oradayd. Bu tartld. Bir ey kartrlyor. Mimarlk hizmeti, teknik mavirlik hizmetiyle yap denetim hizmeti ok farkldr. Bunu orada bizzat duydum; bu ikisi benzetiliyor. Dardan misal alrken, Mimarlar her eyi ynlendirir, mteahhidi bile seerler deniliyor. Doru, ama onlar iveren adna alyorlar. Yasadan dolay, yap denetim irketleri sadece kamu adna denetim yaparlar ve sadece Bakanla kar sorumludurlar, iverenden herhangi bir talimat almas gibi bir ey sz konusu deildir. Konu saptrlmasn. Eer bu sistemde bu ii saptranlar varsa, bunlarn da cezas bir ekilde kyor. Makine Mhendisleri Odasndan arkadamz, Konsorsiyumlar kuruluyor filan dedi. Hepimiz meslektaz. Kimse de 20-30 yllk deneyimini yle kuru iin satmaz. Bu, ok abartl bir ifadedir, onun ok yanl sylenildiini dnyorum. Diyelim ki, yap denetim firmasyla iveren anlat; denetilerin grevini yapmasna mani olan
bir ey var m? Deneti gitti, eksik tespit etti, bildiriyor. Kim mani olabilir buna; kimse mani olamaz. O zaman, konsorsiyum filan gibi ifadeler geerli deildir, yle bir ey de oluamaz. Salondan - Grevden atarlar. Tekin SARAOLU - Bakarsnz ki sapma var denetimde, grevinizi brakrsnz, yine bildiriminizde bulunursunuz. Hibir zaman denetinin grevini yapmasna mani bir hal deildir, bahane de olamaz. Sayn Bakann da talimatlar vardr. Yakn gelecekteki planlamasn da hemen ksaca aktarmak istiyorum. Konuyu disipline etmeye alyorlar. Ankara'daki bu planlamay da size ksaca aktaraym. Deerli arkadalar; 12 senedir ok gecikme olduu syleniyor. Tabii ki ok gecikme var. Bunlar bir-iki sene sonra dzeltilmesi gereken konular. 10 yl amtr, hl tartyoruz. Projelerde hata var. Olabilir. Orada da deneti hatas var demek ki. Denetiler grevini tam yapt zaman, irketler fazla bir ey yapamaz. Biz, projelerin denetle nmesine hibir zaman kar olmadk, imdi de kar deiliz; yani oda tarafndan denetlenip onaylanmasna kar deiliz. Bilhassa sisteme gvence getirir. Kanun hkmnde kararnameyle zaten cretler yarya drld. Bu bir ihtilaf konusu. Karar mercii oras tabii. Sayn Bakann bize bildirdii grler ve bizim itirazlarmz kapsayan ksa bir ey var burada, 10 maddelik bir ey. Birka gn iinde ilave baz maddeler geiriliyor. Tahmin ediyoruz, bunlar cezai maddelere ilikin olacakm. Yeni kanun hkmnde kararnamede, ynetmeliklerle karlacak baz dzenlemeler var. Bakanlk yetkilileri de artk telaffuz ediyorlar, Mteahhitle, iverenle yap denetimin ilikisini keselim, pazarl kaldralm; ama bu bir usul ve brokrasi gerektiren, ciddi bir alma gerektiren bir itir. Bu, elimizde olan bir ey deil. Bu almalar uzad tabii, ok uzad; ama Sayn Bakan, Ben de ayn kanaatteyim. Bunun almas yaplacak ve bu ilikiyi kesmek istiyoruz diyor. Ama bu alma ne zaman olur, onu bilemiyorum. Gerekten birok deneti arkadamz madur. Dernek, bu konuda ok alma yapt. lk yllarda ok daha fazla ceza geliyordu. Balkonu km veya bir balkon ilave etmi, elektrik mhendisine 1 yl ceza geliyor, makine mhendisine 1 yl ceza geliyor. Biz, bunlara ok itiraz
ettik. Son 1 yldr aa yukar 1000e yakn dosya var. 1000e yakn dosyann yzde 50si stanbul'dand. ncelemede, bekliyor. Geen seneden bu yana bunlarn birou artk Tefti Kuruluna gnderilmiyor, karar bakanlk kendi iinde vermeye balad. Bu ok gzel bir gelimeydi. Yani o dosyalarn tamam gitseydi Tefti Kuruluna, inann, bugn ceza alan mhendislerin iki kat daha ceza kmt. Yasa byle. Onlarla da gryoruz. Elimizdeki yasada bir tek ceza maddesi var; kapatn. Adam da hakl. Yasa bu. Baka bir ey yapamam diyor. Kapatmann sresi ne? Ona biz karmyoruz zaten diyor. Yani onlarn da brokrat olarak yapabilecei fazla bir ey yok. Yasann dzelmesi lazm. Biz de bunun zerine yllardr urayoruz. Hazrladk, Meclise sunduk, sra da geldi, grlmedi. imdi, kanun hkmnde kararnamelerle inallah dzelecek. Ceza maddelerinde ok dzenli bir alma yaplmtr. Firmalar ok basit nedenlerle, dzelebilecek iler nedeniyle kapanyor, kapandka denetiler ceza alyor, iler ortada kalyor. ini dzgn yapan yatrmc da ortada kalyor. Onlar asndan da byk hakszlk. ortada kalyor, yarm ii de pek kimse almyor zaten. Sayn Bakan da bu konuda grn bildirdi. Zaten arlkl sorunlar stanbul'da yaanyor. nce ihtar ve para cezalar gelecek. ok tekerrr halinde veya kastl, binalarn gvenliiyle ilgili bir hata varsa, aff yok zaten veya kat ilave edilmise, onlarn cezas ar olacak, yani firmalar kapatlacak. Gzden kam basit ihmalden, ama dzeltilebilecek ilerden dolay insanlarn cannn yanmamas iin giriimlerde bulunduk ve ikna ettiimizi zannediyorum. Sistem disipline edilmek isteniyor ki bunu daha nce nermitik: Yap denetim kurulularndan teminat alacaklar. Dolaysyla, teminat olan firmalar daha ciddi almak zorunda kalacaklar. Hem idari cezas, hem maddi cezas ar olacak. Bu, sistemi byk lde disipline eder diye dnyoruz. Esas soru TOKyle ilgili soruluyor galiba. Firmalara mavirlik belgesi verilip snflandrma yaplaca syleniyor. Ben, yaplmak istenilenleri anlatyorum. Bu da dorudur. Snflandrma yaplacak ve kamu binalar, en bata da tabii TOK gelip, sisteme katlacak. Firmalar yeniden belki reorganize olacaklar. Teknik mavirler de bu sistemin
iine ekilmeye allyor. Bu yeni dzenlemeyle beraber, firmalar snflandracaz diyorlar. Tabii, st gruptakiler kamu binalar. Ayrca, kamunun tm binalarnn da denetlenmeye alnaca syleniyor. Bunlar tabii daha yeni almalar. Havuz sisteminden sz etmitim. Bakanlk da bununla ilgili alma yapyor. Havuz sistemi kurulduu zaman, sorunlarn temelini oluturan, mteahhitle yap denetim irketleri arasnda dejenere olan ilikiler de ortadan kalkar. cret dt deniyor; dorudur, yar yarya dt. Son kara rnameyi belki biliyorsunuzdur; yzde 1 belediyeye, yzde 1 de bakanla pay verildi. Nedense, belediyeler bunu beenmemi olmallar. cret aa dmesine ramen, yzde 1 yzde 3 oluyor. Yani yarya dmesi de yetmedi. cretler aa ekildii srece hizmetin kalitesi doal olarak der, denetilerin gelirlerine bir ekilde yansr. Salondan - ndirim yaplmyor muydu Tekin bey? Liste fiyat diyelim ki 10 milyar; 10 milyarlk i 3 milyara, 4 milyara yaplmyor muydu yap denetim irketleri tarafndan? Ama bunu hi kimse dile getirmedi. Tekin SARAOLU - Yksek tenzilatlar daha ok byk ilerde yaplyordu. Byk iler de az kt iin, firmalar yksek tenzilata girdiler. O yksek tenzilatlar sonucu buraya getiriyor. Onu da bir zeletiri olarak koyalm ortaya. Biz bu hale getirdik, yani maalesef byle. Onlara byk projelerde bir zararlar u anda da yok; nk zaten tenzilat yapyordu, bir de gizli tenzilat yapp para iade ediyordu. imdi, byk projelerde, ald para kadar fatura kesip, bilhassa avantajl duruma gelecek. Sorun, daha ok yap-sat tarz ilerde ciddi sorunlar yaanacak. Onlar zaten skntlyd, imdi daha zor hale gelecek. Salondan - Yabanc mhendislerin Trkiye'de alma imknlarnn kolaylatrlaca biliniyor. Tekin SARAOLU- Byk projelerde zaten yabanclar alyordu herhalde. naat mhendislerinin sorumluluu ok fazla, ileri de ok fazla. Elektrik mhendisleriyle makine mhendislerinin i younluu inaat mhendislerine gre ok dk, ok fazla metraj alabilirler stlerine; ama artrlmyor. Byle bir talebimiz var. Tabii, mimarlar gibi 360 bin metrekareye ksa, personel azalmasndan dolay makine ve elektrik mhendislerinin gelirleri otomatik olarak katlanr.
Salondan - Katlanmaz. Mimar fazla para almyor ki. Biz, bunu Oda olarak aa ekmeye alyoruz. 360 bin metrekare olur mu? Panel Yneticisi - Arkadalar bunlar not alsnlar, daha sonra krsde dile getirsinler. Tekin SARAOLU- Sorulara geeyim. Kiisel sorularnz burada cevaplamamz doru olmaz. Salondan - 3 kat maa olur mu? Tekin SARAOLU- 3 kat demedim. Kontenjan 3 kat artarsa, gelirleri de o kadar artar. Salondan - Darda mhendis fazlas olduu srece artmaz o. Tekin SARAOLU- O, piyasa artlarna bal. Mimari uygulamada aykrlklar, balkon kapatlmas gibi konulardan makine mhendisi sorumlu mudur? diye bir soru sorulmu. Eer o balkona radyatr gibi bir ey konulmusa, makine mhendisini dorudan sorumlu tutuyorlar. Eer stc bir ey konulmamsa, yani onun grmeden yapld kanaati oluursa, sorumluluktan kurtulabilir. Bunlarn da yolu, ceza verilse bile hukuksal yollardr. Bu durumda dava kazanan mhendisler var. Kemal BALPINARLI - 2 sene geiyor, yani bir gnde sonulanmyor. Tekin SARAOLU - Metin bey, Hizmet bedelinin yzde 1.5e drlmesinin yorumu nasl olmaldr? diye sormu. Yzde 1.5e drlmesinin yorumunu zaten yaptk. Yani kalmad, orada da kalmad; hizmet bedelinin yzde 3+3 de tekrar kesintiye gidiyor. Byk projeleri ok etkilemiyor da, kk projeleri yzde yz etkiler. Yalnz, bu yzde 1.5 oran da minimum taban puandr. Kemal BALPINARLI - u anda kacak olan kanun hkmnde kararname yzde 1.5 yerine ne getiriyor? Sizin ifadenizi anlayamadm. Tekin SARAOLU - Kanun hkmnde kararnamede u var: Yzde 1.5 taban crettir. Daha fazlasn alabilirseniz aln, ama daha altna inmeyin diyor. Orada ayrca iki kesinti geldi; belediyeler iin yzde 1 kesinti, bakanlk dner sermayesi iin yzde 1 kesinti geldi. Bunun yetersiz olduunu dnmler herhalde, bu yzde 1ler de yzde 3e kyor tekrar.
Kemal BALPINARLI - Yani yzde 1.5in yzde 3 kesiliyor. Tekin SARAOLU - Evet. Belediyelerin baz firmalara baskyla ileri pas etmesinden ikayet ediliyor Kemal bey. Bu, ciddi bir sorun. Kemal BALPINARLI - Ama bu konu hi dile getirilmedi. Bakrkye bakalm, Marmara Foruma bakalm; bunlar kim yapyor, belli. Hangi belediye bakannn bacana irket kurmu, bakalm. Bunlar da belli, ama bunlar hi dile getirilmiyor. Tekin SARAOLU- Bu konular biliniyor, ama mdahale edilemiyor. Kemal BALPINARLI - Ama dile de getirilmiyor. Tekin SARAOLU- Bu konular dile getiriliyor. Bunun aresi de havuzdur. Havuzu getirmek istiyorlar. Belediyelerin elinde ok byk bir g var bu sektrde, istedikleri yere ynlendiriyorlar , bunu biliyoruz; ama kt zerinde kendisinin hibir ilikisi yok, baka firma grnyor, dolaysyla bir ey yapamyorsunuz. Balant kurulamaynca bir ey yapamyorsunuz. Bunun zm de havuzdur. Abdullah Atmaca arkadamz sigorta sisteminden bahsediyor. Sigorta zaruridir, sisteme sigorta sisteminin konulmas lazm. 595 sayl yasa bu konuda iyiydi; ama maalesef, o iptal edildi, yerine gelen yasada kaldrld bu. Sigorta sisteminin olmas gerekir. Bu ii dzenleyenler de sigorta sistemine kar deiller; ama nasl yerletirirler sisteme ya da kanuna, onu bilmiyorum. Bir arkadamz, mevcut bir kaak inaattan bahsediyor. Bakn, irketi de kapatmlar zaten. Bunun tek aresi belediyeye bildirmektir. Kimsenin yapabilecei bir ey yoktur, nk firma da ekilmi aradan. Belediyeye bildirmek gerekir. Bana sorulan sorular bu kadar. Panel Yneticisi - Teekkr ederiz. Kemal BALPINARLI - Bir yap denetim firmas, 50 kii altryor ama hibirinin SGKya bildirimi yok. Buna hi deinmediniz. Asgari cretten mhendis olur mu? diye bizzat SGKnn bakan sylyordu. Bu konulara hi deinmiyorsunuz. Onu da sormutum.
Tekin SARAOLU - zr dilerim, onu grmemiim. Bu konuda bir madde var, ynetmelik de hazrlanyor; ama ne olduu neleri kapsad kt zaman grlecek. Rutin denetimleri var bakanln. Denetledii zaman, teknik personelin sigortasn grmezse, eksik grrse, dorudan alma Bakanlna bildirecek diyor. Bu konularn hepsi yaand. Bunlarla ilgili almalar var. Kemal BALPINARLI - Yap denetim irketlerine bu konuda herhangi bir giriiminiz oldu mu? Yani sigortasz altrlmas, asgari cretten SGKl gsterilmesi gibi eylerde bir giriiminiz oldu mu? Tekin SARAOLU - Yazl mracaatta bulunan denetilerin iini derhal firmayla konuuyoruz, ama bizim yaptrm gcmz yoktur. Sizin de mstakilen sigortaya mracaat etme hakknz var. Kemal BALPINARLI - Ben bunu yaptm zaten. Bu yzden bugn yap denetimler artk alma Bakanlnca denetleniyor, daha nce byle bir uygulama yoktu. Bunun yolunu aan benim. Tekin SARAOLU - Herkesin kiisel mracaat hakk var. Panel Yneticisi - Teekkr ederiz Tekin bey. Tekin SARAOLU- Ben teekkr ederim. Panel Yneticisi - Dier panelist arkadalara da birka soru var. Bu konularla ilgili kendi grlerini aklayabilirler. Buyurun. Salondan - Trkiye'nin en byk inaat irketlerini baz alanlar, proje departmannn yannda, organik ba olan kardelerinin zerine kurulmu yap denetim firmalar var; bunlardan bahsediyoruz. Tekin SARAOLU - Yasal kaytlar ok farkl, iliki kurulamyor. Salondan - Ayn ofis e blnm, birinde yap denetim firmas, birinde proje firmas, birinde inaat firmas. Kemal BALPINARLI - Ayn telefon kullanlyor. Bunu grmek istemeyince, grlmyor. Tekin SARAOLU - Konsorsiyum da olsa, denetinin nn kesebilir mi? Deneti grevini yapar, hi kimse de ona mani olamaz. Kemal BALPINARLI - nce firma baznda bakmak lazm.
Panel Yneticisi - Buyurun Cemal bey. Cemal GKE- Deerli arkadalarm; tekrar merhaba. Sistem doru kurulamad srece, urasn burasn tartmaya devam edeceiz. Kimse bundan alnmasn. Sorunlar tartmadan zm retebilme ansmz yok. Ben, Yap denetim sistemi, emekli meslek insanlaryla gen meslektalarmzn dk cretlerle altrldklar yerler haline geldi diye bitirmitim szlerimi. Arkadalarmz ortalama 50 ya civar emekli oluyorlar, bu onlarn en verimli olduklar dnem. Bunu bilmek baka bir ey, ama Maama ek olsun, belgeli olaym. Gitsem de olur, gitmesem de olur dncesiyle bu mekanizmann ierisinde bulunmak baka bir ey. Hi itirazm yok, mevcut yap denetim kurulularnda alan gen meslektalarmz veyahut emekli olan meslektalarmzn her zaman yasal haklar vardr elbette. Yani burada, kiisel davranma bir etik konusudur, fakat kurumsal dzeyde mekanizmann doru kurulmu olmas da temel bir konudur. Biz, iin detaylar zerinde fazla durmadk; eer bir sistem yanlsa, sonular da yanl olur. Sayn Saraolu diyor ki, Odalarn denetimine kar deiliz. Doru sylyor. Biz de naat Mhendisleri Odas olarak; Artk dnyada meslek odalar meslek insanlarnn rnlerini deil, meslek insanlarnn kendilerini denetliyor. Etik bir erevede alyorlar m, almyorlar m, bunu denetliyor; onlarn sicillerini tutuyor, onlarn meslek ii eitim seminerlerine ve kurslarna katlmasn zorunlu gryor. Yani bir taraftan meslek insannn kendi donanmn, gerek mesleki bilgi ve yeterliliinin artrlmas konusunu, dier taraftan da, meslek insanlarnn etik ve ahlaki erevede alp almadklarn denetliyor diyoruz. Bayndrlktan gelen arkadam biraz savunur gibi oldu. Kendisi de bir meslek insandr. ada dnyaya eklemleniyoruz diyoruz ya, acaba meslek insanlarnn sicillerini yeni kurulan Mesleki Hizmetler Genel Mdrl gibi bir bakanlk genel mdrlne veren baka bir lke var m? Trkiye'de bulunan meslek insanlaryla ilgili Genel Mdrln haberi olmas baka bir eydir. Bundan haberi olmas u erevede nemlidir: 2010 ylnda inaat mhendisi yetitiren okullarn alm olduklar renci says 4 bin 500, 2011 ylnda aldklar renci says 7 bin 890. Bu erevede, ihtiyaca gre planlama yapmak noktasnda elbette bir alma yapmas ayrdr; ama meslek insanlarnn sicillerini meslek odalarnn tuttuu bir dnyada
ve lkemizde, Onlarn sicillerini ben tutacam diyerek, meslek odalarn, yani akas Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliini devre d brakmalar baka bir eydir. Bu noktada bizim sylediimiz udur: Mevcut Yap Denetim Yasas karld zaman 12 yl hizmet esas alnd. Ben de eski bir Bayndrlk mensubuyum. Belediyede dosya memurluu yapan bir meslek insan proje denetim belgesi ald. Proje yapmayan bir insann proje denetleme ans yoktur; bu kadar ak. Bunun tartlacak bir taraf da yok. Biz, bunu kontrol etmeye alyoruz. 2008 ylnda Odamza gelen 1031 tane projeye bakmtm; bunlarn yzde 90 deprem ynetmeliklerine uygun deil. Bizim beklemediimiz bir sonu deildi ki bu, byle olacakt zaten. ini iyi yapan meslektalarmz, iini iyi yapan yap denetim kurulularn szlerimin dnda tutuyorum; ama iin de byle olduunu grmek gerekiyor. Yap Denetim Yasasyla ilgili yeni bir dzenleme yaplacandan bahsediliyor. Biz de mutlaka ve mutlaka yeni bir dzenleme yaplmas gerektiini dnyoruz. Meslek insanlarna, yani mhendis ve mimarlara deneti belgesini meslek odalar vermelidir. stelik proje yapmasn bilmeyen bir insann proje denetleyebilme ans yoktur. Batan o yaplar kaybetmilerdir. stediin kadar C30 beton da kullansan -ki, yle dnenlerin o betonu kullanma ans da yoktur ya- proje yanlsa, yani deprem ynetmeliklerine ve teknik kurallarna uygun olarak retilmemise, onun sonular da yanl olacaktr. Yeni olmas gerektiini dndmz iin bunu sylyoruz. Meslek odalar devreden karlamaz! karlmamal! Dnyada, Amerika'da bir profesr, meslek odasndan belge almadka, bir projenin denetimine imza atamaz. Unvan profesr olmu, doent olmu; bunun nemi yok. Bir sr uzmanlk alan olutu, ama uzmanlk alanlarna da baklmyor. rnein, biz naat Mhendisleri Odas olarak 7 uzmanlk alan belirliyoruz. Bu uzmanlk alanlar ierisinde birinden uzmanlk belgesi alabilir meslektam, ama projeyi denetleyemez. Bu erevede eer mekanizmay doru kurmazsanz, sonularn da burada hep tartacaz; sigortasz olacak, beton dk olacak, emekli olan arkadalarmz kendi emekliliklerine ek olarak cret alacaklar ki oluk ocuklarn geindirebilsinler... Mekanizmann doru kurulmas gerekir, doru bir Yap Denetim Yasasnn mutlaka karlmas gerekir. Birincisi budur
kincisi de, antiye efliidir. u anda Bayndrlk mdrlnn bir salonundayz. Bayndrlk Bakanl ve Bayndrlk mdrlkleri bir okul. Ben de Bayndrlk Bakanl kkenliyim. ubatta veya ocakta karlan bir ynetmelikle antiye eflii uygulamasnda deiiklie gidildi. Bir antiye efi, 30 bin metrekareye kadar olan bir ii denetliyordu; 500 metrekarelik 60 ayr ii denetliyordu, deil mi? Byle bir ey olabilir mi? imdi bir ltufta bulundular, 5 iin antiye efliini yapabilirsiniz. antiye eflii nedir? Sabahleyin ie gideceksin, akam iten ayrlacaksn. Burada ne var, biliyor musunuz; yap denetimcilerin ii kolaylatrld. Elbette itirazm yok, onlar sistemin bir paras olsun diye antiye efliini istediler, dorudur, naatlara gittiimiz zaman teknik bir insanla karlaalm diye dndler. Bu noktada, bir inatta antiye efi olsun diye yap denetim kurulular da bunu savundular. Sistem yle bir olutu ki -yap denetim kurulularnn nemli bir etkisi olmutu burada- yanl deildi, ama sonular yanl oldu. Bu sefer de yap denetilerin sorumluluklarn biraz daha azaltmak erevesinde, antiye efi, iin birinci derecede sorumlusu noktasna geldi. Ama 5 iin antiye efliini yrten bir arkadamz, o iin antiye efliini nasl yapacak, i sal ve i gvenlii asndan o ii nasl denetleyecek? Unutmamas gerekir ki, sonular bakmndan, bir yap denetisinden daha fazla ceza grecektir. Bu noktada, antiye efleri mutlaka ve mutlaka ok dikkatli olmaldrlar. Bu da deitirilmelidir. 5 iin birden antiye eflii olmaz. Bayndrlk Bakanl bunu nasl yapyor, hayretler ierisinde kalyorum. Biz kamu adna denetim yapyoruz. Ouz Gndodu syledi. Ben eminim, Ouz da dahil olmak zere, kamu adna denetimi tanmlayalm, her birimiz farkl eyler syleyecektir. Nasl bir yap denetim sistemi olmaldr? noktasnda, meslek odalar olarak uvaldz kendimize batrmamz lazm. Bir birliktelik salayamadk. O zaman, meslek odalarnn farkl eyler dnd bir sistemde, bakalar da bizimle oynar. Kimimiz yap denetimini zelletirme olarak grd, kimimiz baka bir ey Size unu hatrlataym: 2004 ylnda bir Deprem ras yapld; 3458 sayl yasa deitirilmelidir dendi. Oradaki btn uzmanlar ve bilim insanlarnn vermi olduu bir karardr bu, yani o rann sonucudur. Bayndrlk Bakanl da bizim Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliini grevlendirerek, Bir yasa
tasars hazrla dedi. Bunun zerine, yetkili mhendis olarak bir yasa tasars hazrland, bakanla gnderildi, ancak arkasndan bir ey kmad. Ben, yle bir noktada alma yapalm demiyorum. TMMOB ok nemli bir rgttr, hele gelmi olduumuz nokta itibaryla birikimi son derece yksek bir rgttr; her belediyenin, her bakanln, Trkiye'deki her kuruluun bilgisi ve bilincinin son derece stndedir. Gelimi olan kafa, gelimi olan lke, bu birikimden yararlanr. Elbette, insan dzeyinde, kurum dzeyinde zaman zaman yanllklar olabilir, o baka bir ey; ama Trkiye Byk Millet Meclisinin, bir bakanln, koca bir kurumu tmden devre d brakmas dnlebilir mi? Konunun gelip oturduu yer burasdr. Byle olunca, TOK kendi asndan bakyor, evre ve ehircilik Bakanl ile Su ve Orman Bakanl da kendi bulunduklar yerlerden bakyor, mteahhitler de kendi alarndan Tketici bilinci desen, yeterince gelimemi. Diplomamz almz, hibir meslek ii eitim ve kurslara katlmadan mesleimizi bugne kadar yrtmz. Odalarn meslek ii eitim ve kurslarna katl dendiinde, bu bize zor geliyor. Szlerimin banda, Ak sallar bu sistemi deitirecek dememin nedeni buydu. nk bu saatten sonra biz, ne a kalrz, ne tok oluruz. Ama sistemin deitirilmesi noktasnda, kendi alanmzla ilgili, mhendis ve mimaryla ilgili problemleri en iyi bilen meslek insanlar bizleriz; nk hep bu sorunlarla bouuyoruz. ocuklarmzdan vazgetik, gelecek kuaklar ve torunlarmzn geleceini kurt armak dorultusunda mutlaka ve mutlaka ok ciddi fedakrlklar yapmak durumundayz. Bir arkadamz C20yi sormu. Biz, C20yi doru bulmuyoruz. Dnyada artk C20 beton kullanlmyor, C30 beton kullanlyor ve bunlar arasnda da son derece dk fiyat fark vardr. Biz diyoruz ki, C20 kullanmayn; ama Deprem Ynetmeliine gre, asgari C20 beton kullanmak gerekiyor. Bunun deitirilmesi lazm. Yllardr deitiremedik. TOK binalar kocaman 17 18 katl binalar, kullandn beton ise, C20. Dilediin kadar doru yapsan ne olur? Bir de srdrlebilir gelimeden bahsediyoruz. Nfusumuz giderek artyor. Dolaysyla, yapacamz yaplarn daha uzun mrl olmasn da bir taraftan dnyoruz; ama sen eer C20 betonuyla 17-18 katl bina yapyorsan, 20 sene sonra o yaplar ykmak durumunda kalrsn. Sayglar sunuyorum. Teekkr ediyorum.
Panel Yneticisi - Cemal beye teekkr ederiz. Buyurun Blend hanm. Blend CEYLAN- Bizler panelist olarak davet edildik. Elektrik Mhendisleri Odasna teekkr ediyoruz; ancak, bizim konuma srelerimiz son derece kstland. O nedenle, rnein sunumumda Trkiye'yle ilgili hibir konuya deinemedim. Bunun iindir ki, salondan birok arkadamz, O konuya deinilmedi, bu konuya deinilmedi gibi baz eletirilerde bulundular. unu sylemek istiyorum: Trkiye'de yapyla ilgili nlemler hep afetler sonrasnda veya depremler sonrasnda gndeme gelmi. Bu, Osmanldan itibaren byle devam etmi. Ayn eyi 1999 depreminde de yaadk. Oysa 1999dan nce de, yani 3194 sayl yasann d evreye girmesinden itibaren teknik uygulama sorumluluu messesesi vard ve burada teknik uygulama sorumlular yapnn sorumluluunu stleniyorlard. Sizlerin de bildii gibi, bu, 4l TUS dediimiz, her disiplinden bir meslek mensubunun devrede olmasyla kurulan teknik uygulama sorumluluuydu. Teknik uygulama sorumluluu messesesi doru iletilmedii iin, maalesef ve maalesef meslektalarmz sorumluluklarnn bilincinde olmad iin, 1999 depremi sonrasnda yap denetim kuruluu sistemi getirilmitir. Yap denetim kuruluu sistemiyle birlikte, ticari amal kurulan yap denetim kurulular, denetiler; yani daha nce bireysel ve zerk olarak sadece bal olduu meslek odasnn ve ilgili idarenin denetiminde olan teknik uygulama sorumlular bu sefer yap denetim kuruluunun bir eleman ve smrlen alan haline dntrldler. Yap denetim kurulularnn sisteme girmesiyle, yap maliyetlerine ilave bir maliyet getirilmi oldu. nk teknik uygulama sorumlular gereken creti zaten asgari deerde alyorlard. Dier taraftan yap denetim kurulularnn alma ve ileyii ve Patrona da biraz para kalsn zihniyetiyle oluturulan maliyetler inaata ilave maliyet getirdi. Maalesef, teknik uygulama sorumlularnn etik ve sorumlu davranmamalar, yap denetim kurularnda da devam etmitir. Aslnda tabii ki, yasa ve ynetmeliklerde eletirdiimiz, dzeltilmesi gereken konular var; birincisi; yasaya gre, yklenici kesinlikle iveren dnda birisiyle szleme imzalayamaz, iverenin yasal vekiliyle imzalayabilir; ama bu yasal vekil de yklenici olamaz. Hal byleyken,
yklenicilerle yap denetim kurulular szleme imzalamaktadr. Bunun arkasnda yatan nedir, biliyor musunuz; kat karl szlemeyle anlama yapldnda, mal sahibi, yani tanmaz sahibi hissesinin bir ksmn ykleniciye devrettii iin, yklenici orada yasal iveren durumuna dmektedir. Yoksa ykleniciyle yap denetim kuruluu szleme imzalayamaz. kinci konu, yap denetileri iin, hepinizin de bildii gibi, TMMOB bnyesindeki meslek odalarnn mtereken anlatklar asgari bir cret vardr cretlilere denen. Yanl bilmiyorsam, brt 2 bin 69 liradr bu. Byle olmasna ramen, yap denetim kurulular denetilere asgari cret zerinden bordro yapp, asgari cretin altnda deme yapmaktadrlar. Baka bir deyile, mhendislere ve mimarlara verilen bir metraj var, kota var. Ben kendi mesleimden rnek vereyim. rnein, bir mimar 360 bin metrekare inaatn denetimini yapabiliyor. Bu deerler azami deerlerdir. Her biri 2 bin metrekare olan 180 yapy ayn zamanda, paralel olarak bir mimarn denetlemesi mmkn mdr; hayr. Buradaki konu da udur: Yasasna gre, bir kiiye gcnn stnde i yaptramazsnz. Ben eer 25 kiloyu tayabiliyorsam, bana 100 kilo yk yklerseniz, baylr kalrm burada. Bunu dile getirdiiniz zaman, Ben, bu kadar metrekareyi stlenemem, laykyla grevimi yapamam dediiniz zaman, yap denetim kuruluu, Senin yanna iki tane daha deneti alamam, bana olan maliyeti artar diye, smr dzeniyle, kle dzeniyle altrmaya alyor yanndaki denetileri. Deneti olarak gidin, ikyet edin deniliyor. Yap Denetim Yasas ve ynetmeliklerine gre, ilgili idareye hak edi gittii zaman, alan kiilerin sigorta bildirgeleri, bordrolar, sigorta primlerinin dendiine dair belgelerin mutlaka hak edie eklemesi lazm. Ne yazk ki, eklenen bu belgelerin ou dzmece. Gayet iyi biliyorum; burada sylemem doru olmaz. Ben, zel irketlere danmanlk yapyorum. Hangi laboratuvarn dzmece rapor hazrladn biliyorum. Bir telefonla, beton deneyi ve demirler iin bir ay ncesine ait rapor alabilirsiniz. Bylesine yozlam bir sistem ierisinde yap denetimin sorunlarn tartyoruz. Yap denetim kurulular her eyi laykyla yapsalar, o yzde 3 maliyet varsa, o bile yetmiyor arkadalar, para kazanamyorlar; ama yzde 30lardan yzde 50lere varan indirimler yapyorlar. Doru
bulmuyorum; ama bugn, Neden bakanlk yzde 1.5e indirdi eletirisini yapyoruz. Siz neden indirim yaptnz, siz neden ii doru yapmadnz, siz neden denetileri smrdnz? Bu soruyu sormamz lazm. Sayn Gkenin de syledii gibi, bu alan, emekli olan meslektalarmzn youn olarak istihdam edildii bir alan. nk yap denetim kurulular kendilerine, Bak arkada; hi yorulmayacaksn, her ay 700 lira bankadaki hesabna yatacak. Sadece arada bir gelir imza atarsn, baka yapacan hibir ey yok. diyorlar. Bunun, eczaclarn bakkal dkknna dnen eczaneleri amalar iin diplomalarn kiraya vermelerinden bir fark yok. Ne yazk ki, yap denetimi hizmetini stlenen meslektalarmz kendilerine yklenen sorumluluun bilincinde deiller. Bunu syleyen yap denetim kuruluunun mevzuata ve sorumlulua, her eyine sahip olarak, yine meslekta olarak kendilerini yanltmayacan dnerek evet diyorlar; ama inann ki, yasay bilmeyen, ynetmelii bilmeyen deneti arkadalarmz var, inaatn yerini bilmeyen deneti arkadalarmz var. Yap Denetim Yasasnn 8. Maddesi, dorudan doruya uygun alma yapmayan yap denetim kuruluunun 15 gnden 1 seneye kadar kapatlmasna amir. Yap denetim kurulular neden amaza dyorlar? Trkiye'de allm yle bir arpk dzen var: Ruhsat koullarn yerine getiren bir ruhsat projesi yapalm -bu, 4 disiplin iin de geerli- yap iznimizi alalm, inaata balayalm, nasl yapacamza dair iverenin istedii projeyi gerekletiririz, inaat da ona gre yaparz. Yani piyasada iki proje var; ruhsat projesi, uygulama projesi. Nasl hepimizin bir nfus kd ve TC kimlik numaramz varsa, yapnn da yap ruhsat tarihi numaras onun kimliidir. Yap ruhsatna esas proje dndaki uygulama yaplamaz; ama inaatlarda, yap denetim kurulularnn da gz yummasyla uygulama projesi yrrle giriyor. Burada tadilat projesi verilmesi lazm. Yap, herhangi bir ekilde olmas gerekenden byk yaplrsa, bunun mutlaka elektrik projesine de, mekanik projeye de, statik projeye de olumsuz yansmalar var. Dolaysyla yap denetim kuruluunun, ruhsata esas projenin dna kld anda inaat durdurup, ilgili idareye bildirip, tadilat projesi onaylandktan sonra devam ettirmesi lazm. Burada, Deneti gitsin, mracaat etsin, bildirsin diyoruz. Onur kuruluna gelen dosyalar var. Denetinin,
Hatal imalat var diye yap denetim kuruluuna verdii dileke var; ama yap denetim kuruluu ilgili idareye bunu bildirmemi. Geim sknts iinde olan, i bulduunda almay amalam meslektalarmz, yap denetim kurulularnn, Benim dediimi yaparsan yaparsn, yoksa altrmam seni basks altnda, yapmamalar gerekse de bazen aresiz kaldklar iin, imza atmak zorunda kalyorlar. Burada konulmas gereken birinci art, kural doru koymak; ikincisi, kurala herkes uyuyor mu, uymuyor mu, onu denetlemek, sonra da kimsenin gznn yana bakmamak, olmaldr. smail Erol nder, sorusunda; Mimarlk ve mhendislik konularnda tarihsel sorumluluklar bilinmektedir. Sorumluluk sresi Fransadaki gibi 10 yl olmaldr ve mimarlara daha ok sorumluluk yklenmelidir. Yaplarda ustalk becerileri de ok zayftr. diyor. karlan bir yasa gerei, 2012de, ustalardan da ustalk belgesi arama artlar gndeme gelecek. Bir baka soru; Mimarlar Odas Onur Kuruluna gelen yap denetim dosyalarnn says ve ierii konusunda bilgi vermeniz mmkn mdr? Yap denetim hizmeti veren mimar ve mhendislere tavsiyeleriniz nelerdir? eklinde. Bizde, yap denetim konusunda, aa yukar 100 akn dosya var ve bu say devaml artyor. erik olarak da genellikle yapdaki hatal imalatn 3 ign ierisinde ilgili idareye bildirilmemesinden kaynaklanyor. Bir de yrrlkteki plana aykr imar durumu nedeniyle, plan incelemeden, o imar durumunu esas alp projeye onay verilmesinden kaynaklanyor. Burada benim tavsiyem, birincisi, projelerin ok iyi denetlenmesi ve mutlak surette yap denet im kuruluunda grev alan 4 disipline ait teknik kadronun projeyi birlikte incelemesi, projeler arasndaki uyumsuzlua gre projelerin revize edilmesinin salanmas, projelerdeki eksikler ve hatalar dzeltildikten sonra, onaylanm olan projeye gre de inaatn eksiksiz yaplmasnn salanmas. Yap denetilere sylediim yle bir konu var. Biliyorsunuz, inaata baladmz zaman, bir iyeri teslim tutana tutuluyor. Bu iyeri teslim tutananda, btn inaat aktrlerini davet ediyoruz; iveren, mteahhit, yap denetim kuruluu sahibi, o yap iin atanm denetiler, antiye efi, herkes bir araya geliyor, hem birbirleriyle
tanyor, hem de yap denetim hizmetini verecek kiiler mteahhitten ve yapmcdan neler beklediklerini ve hangi kurallara uymalar gerektiini yazl olarak veriyorlar. Ondan sonra da artk o verilen kurallar erevesinde, Size bildirimimi yaptm. Burada bu tedbiri almadnz. Bunu dzeltin diyebiliyorlar. Buna dikkat etmeleri ve mutlaka iletiim iinde olmalar, ne istediklerini net sylemeleri lazm. Sayn Gke, beton kalitesinden bahsettiler. Biliyorsunuz, yap denetim kuruluu alanlarnn, yani denetilerin ve yap denetim kuruluunun ana sorumluluklar ierisinde, inaat bnyesine giren malzemelerin standartlara uygun olup olmadnn denetlenmesi vardr. Dolaysyla, ister makine mhendisi olun, ister elektrik mhendisi, ister mimar, inaat mhendisi olun, her malzemeyi kontrol edip onaylamak durumundasnz. Aksi takdirde, sorumlusu sizsiniz. Betonda sadece bir kalite kavramndan bahsediyoruz; C20, C25, C30, C35 gibi. Sayn Gke ok iyi bilirler; betonun agregasnn balaycs olan imentonun kalitesine bakmyoruz arkadalar. Ka tane betonu geri gndermek zorunda kaldk. Gelen tutanakta imento kalitesine baktnz zaman, o kalite imento, evet, istenilen beton kalitesini veriyor; ama yaptnz inaatn niteliiyle badamyor. Buna da zellikle dikkatinizi ekiyorum. Kendi konularnzla ilgili malzemelerle badatrabilirsiniz. Sayglar sunuyorum. Tekin SARAOLU- Bir ey hatrlatmak istiyorum. TUSla gemi dnemde uygulanan denetimle bugnk denetim, bakanln 81 ile varan bir almasyla mukayese edilmitir. Bununla ilgili raporlar var. Zaten aradaki fark ok ak olarak grld iin, 81 ile yaygnlatrlmtr yap denetim. Eski sistemle yeni sistem arasnda ok byk farklar grlmektedir. Blend CEYLAN- Sayn Bakan; cevap verebilir miyim? Panel Yneticisi - Ben de anladm, izleyiciler de anlad. Bence, deerlendirmeyi katlmclar yaparlar. Blend CEYLAN - Tekin bey Amerika'dan rnek verirken, yap denetimiyle mimarn sorumluluunun farkl olduundan bahsetti. Hayr efendim, o da denetlemektir, bu da denetlemektir. ki sistem de iverenden parasn almaktadr, yap denetim de iverenden parasn
almaktadr; ama direkt para alp verme ilikisi yoktur, belediye zerinden almaktadr. Burada yanl yorumlar yaplmasn. Ben, gayet bilinli ve bilerek syledim. Tekin SARAOLU - Belediye bir kamu kuruluudur. Belediye bir yanl grrse, paray da demez, demiyor zaten, uygulama budur; ama dorudan doruya iverenle anlama yapp iverenin isteklerine kar hizmet vermek baka bir ey, kamu adna denetim yapmak ok farkl bir eydir. Zaten bu konu Ankara'daki konferansta da ok ak olarak ortaya konuldu. Panel Yneticisi - Bu panel blmn aslnda biraz da farkl gerekelerle uzatmak zorunda kaldk. Birka soru daha var, ama konumac ismi verilmedii iin o sorular veremedim. Konumaclar tek tek yeniden sz vererek bu sorular yantlayabiliriz, ama bazlar da zaten dier sorularla akt. Ona ramen, Kesinlikle bu soruyu sormalym diyen arkadamz varsa onu soralm. Yoksa paneli kapatacaz ve foruma geeceiz. Sunucu - Sayn Panel Yneticimize ve panelistlere ok teekkr ediyoruz. Son oturumumuza geeceiz. Yap denetim uygulamalar ve sorunlaryla ilgili foruma geiyoruz. Forum Yneticisi olarak, Elektrik Mhendisleri Odas stanbul ubesi Yap Denetim Komisyonu Bakan Yardmcs Sayn Ylmaz Gndoan krsye davet ediyorum.
FORUM
Ylmaz GNDOAN (Forum Yneticisi)- Deerli arkadalar; hepiniz ho geldiniz. Forumumuzun standard gerei, imdiye kadar panelistler konutu, sizler sordunuz; ama tabii, sizlerin de bu verilen deerli bilgiler nda grleriniz olutu. Yap denetim sistemine bir katk koymak elbette sizlere de decektir. Dolaysyla, bu konuda grleri olan arkadalar srayla sz alarak, krsde, bu grlerini paylaacaklar. Konumac saysna gre bir sre snrlamas getirmek isteyeceiz; ama eer say azsa da, istediiniz kadar konuabilirsiniz. Bu arada, panelde konuan arkadalara da tekrar sz verebiliriz. Buyurun. Meftun GRDALLAR- Makine mhendisiyim. Tesisat sektrnde alyorum. Makine Mhendisleri Odas stanbul ubesinde deiik dnemlerde ube yneticilii grevini yaptm. Bir nceki konumada da ifade ettiim gibi, u anda da Makine Mhendisleri Odas Onur Kurulunda grev yapyorum. Hem ekmeimi bu alandan kardm iin, hem de Onur Kurulumuza intikal eden dosyalar nedeniyle yap sektrne ilikin ok sayda sorun olduunu biliyorum. Tesisat Mhendisleri Derneinin de katksyla, Makine Mhendisleri Odas eitli zeminlerde yapt toplantlarda konuya ilikin eitli grler retti. Makine Mhendisleri Odas adna katlan arkadamz, zmir ubemiz araclyla yaplmakta olan Tesisat Kongresindeki Yap Denetim Panelinin sonularn sizlerle paylat burada. Bunun tesinde, aslnda bir nerinin burada tartlmas olana var mdr diye sz almak istedim. Tesisat kongrelerinde, Odamzda SMM hizmeti diye adlandrlan tasarm brolarmzn alma alann ilgilendiren ilerle ilgili grmeler yaptmzda, son zamanlarda
giderek artan byk ve hzl inaatlar nedeniyle tasarmc meslektalarmzdan hep u ikyeti dinliyoruz: rnein, bir alveri merkezi yaplmasna karar verilecei anda, hi kimse bir tasarm brosuna, 6 ay, 1 sene oturun, bunun hesaplarn ince ince yapn, bir proje ortaya kartn ve bu projeyi bitirip ruhsat iin belediyeye gtrelim diye bir sre tanmyor. Peki ne yaplyor? Milyon dolarlar mertebesinde konuulan ilerde, bir yatrmc bir araziyi, bir yeri gzne kestirip, onu mlkiyetine geirip, paray oraya balad zaman, ikinci gn hemen maketini, medyatik resimlerini vesaire ortaya kartp, bunu pazarlamaya alyor. Bu binann zellii nedir; alveri merkezi midir, hastane midir, rezidans mdr, kompleks midir, iinde sinema m var, spor salonu mu var? Bunlarn her birinin artlar ayr ayr, farkl dizayn kriterleri var. Dolaysyla, hi kimse de bize bunlar iin uzun uzun alacak sre vermediine gre, zorunlu olarak belediyeye formalite bir proje gtrmek zorunda kalyoruz. Salondan - Avan proje mi? Meftun GRDALLAR- Avan proje tam bunun karl olmuyor; nk alveri merkezi dedii binann hastaneye dntn sylyor yatrmc, buna gre deiiklik yapyorsunuz. Buna gre bir zm retilmesi gerekir. nk hakikaten ok hzl bir ada yayoruz. Tabii, bu hzlanmaya paralel olarak, gemite elle yaplan izimler yerine, imdi bilgisayar programlar vesaire kullanlyor; ama tabii, o programlar da kendimiz retmediimiz iin, verdii sonularn doruluunu ou zaman kontrol etme ans bile bulamyor meslektalarmz veya yeterli tecrbeyle o sonular snayacak birikime sahip olmadan, hazr programlarla takr takr hesaplar yapyor, onun doru olduunu kabul ederek yryor. Oysa bunlarn kontrol edilmesi lazm; yaptmz binann mantna uygun mudur, o bina kentin o blgesine uygun mudur vesaire kontrol edilmesi lazm. Yap denetimin u andaki sorunlarn biraz nceki oturumda irdeledik. Bu ilerin ierisinde madem ok sayda yasa nerisi, kanun hkmnde kararname vesaire kyor, hkmetimiz de bu kanun hkmnde kararname karma yetki kullanmn ok sevdi biliyorsunuz Seimden nce ald bir yetkiye dayanarak, olur olmaz her alanda bu yetkiyi kullanyor; yasayla dzenlenmesi gereken, hatta Anayasa maddelerine dayanan gvenceleri ortadan kaldran uygulamalarla kanun hkmnde kararnameler kartyor. Kendini bu kadar yetkili,
bu kadar farkl alana hakim grdne gre, hatta 2012ye kadar anayasa deiiklii yaplaca ngrldne gre ve hatta Anayasann ierisinde tartlmayaca ngrlen ilk 3 maddenin bile tartlaca sylendiine gre, demek ki her ey yeni batan yaplabilir bu lkede. Bu kapsamda olmak zere, gemite SMM Kurultaymzda yasa deiiklii gerektirdii sylenilerek bir sonuca ulatramadmz bir neriyi burada dile getirme ihtiyac hissettim. Bu tr iler baka lkelerde nasl oluyor? diye aratrdmz zaman, Rusyada i yapan meslektalarmz u rnei verdiler: Moskovada bir bina yapmaya kalktnz zaman, yerel ynetime gidiyorsunuz, u parselde bir bina yapmay dnyorum. Burann imar durumu nedir, kentin iindeki fonksiyonu ne olabilir, buraya ne amala bir bina yapabiliriz diye soruyorsunuz. Onlar size burann plann veriyorlar, Buraya yle, u deerlerde bir bina yapabilirsiniz. Kente trafik yk asndan u kadar ara girip kabilir. u mevcut hattan u kad ar su verebiliriz size. Hava kirlilii asndan u snrlara ulaabilirsiniz en fazla diyorlar. Siz de bu artlar gzden geirip, Evet, buraya bu kriterlere uygun u binay yapmak istiyorum, bu artlara uyacam da taahht ediyorum diye bir taahhtname veriyorsunuz ve almaya balyorsunuz. Yani bir inaat ruhsat projesi vermeye gerek kalmakszn mracaat edilebiliyor ve o mracaatn hemen akabinde inaat faaliyetlerine de balayabiliyorsunuz dediler. Genel ereve, ilgili kuruma verilen taahhtname, onlarn size sunduu ereve. Bu parselde bu yaplabilir diyor, siz de Evet, bunu yapacam diye bir taahhtname veriyorsunuz. O taahhtname sonucuna kadar da yine de arada denetliyorlar syledikleri gibi mi gidiyor diye; ama bitmi projeyi, uygulama projesini iin sonunda veriyorsunuz. Yoksa sizi batan sahtekrla zorlayan byle bir proje, ham proje, yaplanla hi ilgisi olmayan bir ey verme mecburiyeti olmuyor. Bina 2 yl sryor, 3 yl sryor, proje o ereve metne gre geliiyor ve sonucund a, binann gereiyle proje rtr bir vaziyette olduunda yaplan iin projesini veriyorsunuz. Byle bir uygulama Trkiye'de olamaz m? diye sordu, bu rnei veren arkadalar. mar Kanunu engeli olduu, inaata balama aamasnda ruhsat iin en azndan bir ruhsat projesinin verilmi olmas gerektii grld yasal zemin itibaryla. Tabii, bizde are
tkenmez, ona uygun bir proje veriyoruz. Tabii, bunu verirken, odadan geirilen proje gerekle ilgili deil, denk deil, baka bir ey geiyor. Koskoca alveri merkezlerinin odadan geen projelerine bakyorum, sadece shhi tesisat var iinde mesela. Hani bunun klimas, hani bunun doalgaz, hani bunun yangn tesisat; yok, yapacak vakti yok yemizin. Ap bakn belediyedeki projelerine, o alveri merkezleriyle hi ilgisi olmayan projeler var orada. Yarn bir deprem olsa, burada ka kiilik sinema salonu vard, iinde ka koltuk vard, ka kii vard, bunu kimse bilemez bile, orada kimin olduunu arayacak hali bile yok belediyenin veya herhangi bir kurumun. Bunlarn dzeltilebilmesi adna madem her ey ele alnacak, mar Kanununda da byle bir deiiklik yaplarak, gerekleri yapabileceimiz, gerekleri konuabileceimiz bir dzenlemeye gidilebilir mi? Bunun ierisinde, Mhendislerin, mimarlarn etik deerlerini ypratmayacaklar, kuru iin imza atmayacaklar gerek uygulamalar yaplabilir mi? nerisini o aamada bir sonuca ulatramamtk; ama madem yap denetim buralarda tartlyor, tekrar tekrar dzenlemeler yaplyor, bu neriyi burada tekrar di le getirme ihtiyac duydum. Belki bunun zerinden bir yerlere tanabilir bu tr neriler diye dnyorum. Biraz nce de bahsettiim gibi, Makine Mhendisleri Odas Onur Kurulunda geen dnem ierisinde, geen iki yl ierisinde deerlendirdiimiz 132 dosyann 115i yap denetimden gelen meslektalarmz ilgilendiren dosyalard. Maalesef ok youn olarak grdmz ey, yelerimizin bu konuyu gereiyle alglayamam olmamalar. Birok meslektamz, ek gelir kaps diye bakt, hibir ekilde yaplan imalat grmedii uygulamalar imzalamak durumunda kaldlar. Zor durumda kaldklarnda ise ilk bavurduklar savunma, Bu imza benim deil. Ben, o binaya gitmedim, grmedim eklinde oluyor. Bu sefer, imzalarnn kendilerine ait olup olmad hakknda su duyurusunda bulunup bulunmadklarn, dava ap amadklarn aratrmak durumunda kalyoruz. Mhendislerin, mimarlarn bu durumlara dmesi ok ac. Gerekten odalarmz meslektalaryla kar karya kalyor, meslektalarmz onur krc davranlarla kar karya kalyor, yan ban alm yelerimiz savclara ifade vermek durumunda kalyor. Bu durumlara dmemek gerekir diye dnyorum. Mesleimiz bunlar hak etmiyor. Ltfen,
yap denetim alannda alan yelerimiz imzalarnn bireysel sorumluluunu bu kadar ucuza teslim etmesinler. Mhendislik, mimarlk, doktorluk gibi kiisel sorumluluu olan bir meslektir. Yap Denetim Kurulular Birliinden katlan meslektamz diyor ki, Denetiler imzalamasn. Tabii, yle olmas gerekir, ama herkesin bir gerekesi oluyor maalesef. O gerekelerin arkasna ok fazla snmayalm, etik duruumuzdan taviz vermeyelim. Bu sonular bu lke hak etmiyor diye dnyorum. Yani yap denetim ilk icat olduu zaman veya depremden sonra birtakm eyler konuulduu zaman bi r slogan vard; Artk hibir ey eskisi gibi olmayacak diye yola kmtk. Ne oldu? Birok durumda eskisinden beter oldu diye dnyorum. Makine Mhendisleri Odas stanbul ube Bakan Vekiliyken, l Koordinasyon Kurulu Sekreterlii yaparken, Mimarlar Odasndan arkadalarmzn uyarsyla, belirli belediyelerden sahte projeler getiini tespit etmitik. Doum yapan bir hanm arkadan meslee ara verdiini bilen uyank birtakm insanlar, arkadan adyla, soyadyla, sahte mhrn de yaparak, bir belediyeden yzlerce proje geirmiti. Baka belediyelerden de bizim makine mhendisi arkadalarmz adna sahte projeler geirildiini tespit ettik. Mhendisinin, mimarnn sicilini tutan odalar bu iin dnda braklrsa, bu tr mikrobik bulamalar ok abuk bu sistemde devreye girer. Belediyelerin de ciddi sorumluluu vardr. Byle byk bir kent, bir megapolde yayoruz, gya doktor mimar bir belediye bakanmz var; ama maalesef, Ayasofyann, Sultanahmetin minarelerinin arasndan kacak gkdelenleri ngremiyor. Tartmalarda diyor ki sonradan, O blgede yle bir grnt olabileceini ngremedik. Bunlarn ngrlmesine gerek yok. Mimarlar Odamz da aklama yapyor bu konuda; Daha bu projeler bize geldii zaman, iki kere basn aklamas yaptk, raporlarmz 8 kuruma gnderdik. Bunu da ngremeyecekse belediye bakanlarmz veya siyasilerimiz, neyi ngrecekler, bilemiyorum. Kr gzm parmana! Bunun raporunu vermi Mimarlar Odas. Biraz vicdanla, biraz etik durarak, bu ileri yeni batan tasarlamak gerekir diye dnyorum. Bir taraftan korkuyorum. Anayasa dahil her ey yeni batan tekrar ele alnacak. Umarm, eskisinden iyi sonular verir. Tersi de olabilir endiesini tayorum maalesef. nk kanun hkmnde kararnamelerle
ynetilecekse eer bu devlet, Meclise de gerek kalmaz, baka bir rejime doru kayarz; ama yasayla kurulmu kurumlar da kalkp bilmem ne mdrlne balamak, bizim reva grldmz bir ey olmamal. Bu nedenle, bu alanda alan tm meslektalarmzdan mesleine sahip kmasn, meslek odalarna sahip kmasn, TMMOBye sahip kmasn diliyorum. Hepinize teekkr ediyorum. Forum Yneticisi - Biz de Meftun arkadaa teekkr ediyoruz. Buyurun Yaar bey. Yaar DEMRKOL- Elektrik yksek mhendisiyim. Size baz teknik hatalardan bahsetmek istiyorum. Ayrca, bu konuda somut grm de bildireceim. Benim olum di hekimi, bir muayenehanesi var. O muayenehaneyi ilk aldm zaman, sigortalar, kablolar filan hepsini aldm, mteahhidin elektrikisine gtrdm. O zaman bu olaylar d aha yeni balyordu. Bunlarn yn balantlarn yap, nereye dndn de bana gster. Eer bunu topraklamadan nce yapmazsan olmaz. Sonuta, evladmz orada i yapacak. Hayati tehlikesi var dedim. Ama dediimi yaptramadm. Gidip baktm, topraklama kablolarn atm bir tarafa, sadece sigortalar takm. Sonunda ylece kald. 6 ay sonra olum beni arad, Baba; elektrikli frn altrdmzda devaml sigorta atyor dedi. Bir elektriki arm. Elektrikinin tahsili ne? diye sordum, Lise dedi. Mutlaka elektrikli frnda bir arza vardr. Siz tekrar bir bakn, ama ben de geliyorum dedim. Tam hazrlandm, kacam srada telefon geldi, frnda kaak varm, hatay bulup gidermiler. Maalesef, parasn kendinizin verdii ii dahi yaptrmakta zorlanyorsunuz. Bir de stelik birisinden para alacaksnz, tekrar gidip kontrol edeceksiniz. Byle bir ey sz konusu olamaz. ok yanl bir uygulama. Dolaysyla, bunu odalarmzn neri getirerek, zellikle alarak gidermeleri gerekiyor. Ayr bir yap denetim fonu oluturulmas gerekiyor. Bu, resmi bir kurulu olur ve bunun ynetiminde Oda temsilcileri de bulunur veyahut da zel bir kurulua grev verilir; fakat bu irade, doru i yaplmas, dzenli i yaplmas yolundaki irade yanstlr. Bu konularn TMMOB tarafndan srekli bir
ekilde gndeme getirilmesi ve savunulmas gerekmektedir. Aksi takdirde, bir insan baka bir insandan para alacak, gidip onu denetleyecek! Bu mmkn deil. Benim zellikle vurgulamak istediim nokta bu. TMMOBye de, btn ynetici arkadalara teekkr ediyorum. Hakikaten belli bir ilerleme salamlar bu konuda. Bu konular iin tartma ortam yaratmalar da ok gzel bir olay. Hepinize ok teekkr ediyorum. Forum Yneticisi - Deerli arkadalar; bugnk panel/forumumuzun dzenlenmesinde byk katks olan ubelerimiz var. Bu toplantya gelmeden nce, ubelerimizde bu konuyla ilgili baz altaylar yapld. Aslnda forumumuzun format gerei, nce arkadalara sz verecektik; fakat zaman ok uzad iin, biz de biraz kstlama yapalm diye dndk, ama bu arada salondaki toplanty uzatma imknmz oldu. Bu konuda grlerini aklamak zere, Adana ubemizden Mehmet Ali Erdoan krsye davet ediyorum. Mehmet Ali ERDOAN - Merhabalar. Adana ubesi olarak, 23 Eyll 2011 tarihinde bir altay dzenledik. Bu altayda, evre ve ehircilik Bakanl Adana l Mdrl yetkilileri, yap denetim firmalar, Adana'da bulunan ile belediye bakanlar, TMMOBye bal Jeofizik Mhendisleri Odas, Jeoloji Mhendisleri Odas, Harita Mhendisleri Odas, Mimarlar Odas, naat Mhendisleri Odas ve Makine Mhendisleri Odas, Adana Organize Sanayi Blge Mdrl, Yap Denetim Kurulular Birlii Adana ubesi, Adana Yap Mteahhitleri Dernei Bakanl davet edildi. Adana'da konutuumuz konular buradaki konutuumuz konulardan farkl deil, hepimizin sorunu ayn. Az nce, Yap Denetim Mteahhitleri Dernei Bakan arkadamz bir ifade kulland. Elektrik ve Makine Mhendisleri Odas, zellikle Elektrik Mhendisleri Odas denetisi iin 120 bin metrekare ok az gibi bir ifade kulland. Gerekten artrlabilir. 120 bin metrekare ok az. Bunun en az 500 bin metrekare olmas iyi olur. Denetleme nasl yapacaz? Bir site var; oradan, gncellemi boyutlu sistem alarak, oturduumuz yerden hepsini denetleriz. Minhamz da var. 120 bin metre minha uyguladmz zaman, inaat alanmz 220 bin
metrekareye kyor. 1000 metrekarelik bir inaat dnrsek, 220 tane inaatmz oluyor. Nasl denetleyeceiz? 22 ign var, ile belediyemiz var, ilgili bakanlk il mdrlmz var. Bir de oralara gidip imza atyoruz. Adana usul selam versem, Garda; ben geldim desem, 220 tane antiyeye yetiemem 22 ignnde. Bu arada, bizim birtakm tutanaklarmz var, denetlememiz gereken ilerimiz var ki en bata gelenleri temel topraklamamz, kablo bacas, kablolar vesaire. Bunlar yapmamz gerekiyor. Ama az nce sylediim gibi, Googledan denetlersek ok kolay. Evraklar da imzalarz. Az nce konuan arkadamz Rusyadaki inaattan bahsetti. Ben yap denetime girmeden nce, Adana ncirlik ssnde mavir firmada altm. Daha nce Bayndrlk skn Mdrl elemanydm. Oradan emekli olduktan sonra mavir firmada altm. 20ye 30 ebadnda bir bir silah deposunun i denetlemesi, Adana Karata Maliye tesisleri ki antiye binas 20ye 30dan daha bykt ve bu arada baka bir i daha alnd. Amerikal kardeimiz, Buradaki elemanlar sadece burada alacak dedi. 20ye 30, 600 metrekare kadar bir ey. Ben, bunun gibi ok yer denetledim dedim. Sen Trkiye'de yapabilirsin ama burada sadece bizim iimizi yapacaksn. Senden unlar unlar istiyorum, onlar yaparsan bu yeter. Dierlerine inaattaki baka mavir arkadalar gelsin, yapsn, kontrol etsin dedi. Amerika'da byle, bizim Trkiye byle, Rusya yle. Hangisi doru? En gzelini biz yaparz! ok yanllk var. Buraya gelmeden nce, ehircilik l Mdrl tarafndan denetlendik. Sohbet esnasnda ube Mdrmle bunu paylatm; sizinle de paylaaym. Tekniker kardeler geldi, benim yanmda alan tekniker arkadalarmz geldi, bana sorular soruyor, Mehmet Ali aabey; bunu niye yapmadn? diyor. Neyi yapmadm olum? dedi. te proje, ite temel topraklamas, ite l, bo borular. Ama bodrum katta bir delik var. Bu delik bu projede yok. 5 katl, bod rum, zemin ve 3 kat. Bodrum kattaki bu delik ne amal, biliyor musun? Ama projede yok, sen de bunu ikaz etmedin. Kanun gerei 3 gn iinde ikaz etmek zorundasn. naat birinci kata km. Dolaysyla sulusun. Daha sonra 2001 senesinin Ynetmeliinde kan bir madde var; ayet mal sahibi mteahhitlik yapacaksa, mteahhitlik belgesini ticaret odasndan almak zorundadr, noterden taahhtname vermek zorundadr, ta ki 16 ubat 2010 tarihine kadar. Dantay 6.
Dairesi bu hkm kaldrd, ama kardelerim 2001de duruyor. 2001 tarihli Ynetmeliin 9. maddesi gereince, mal sahibi inaatn mteahhitliini stlenecekse, noterden taahhtname istenir. Bu madde kalkt. Ksacas bilgilerin srekli gncellenmesi gerekiyor. Teekkrler. Forum Yneticisi - Biz de teekkr ederiz. Buyurun Ouz hocam. Ouz GNDODU - Akreditasyon diye bir ey var. Mesela, dnyann kabul ettii standartlar bize gre yorumlayp, bu yap denetiminde denetilerin akredite olmas gerekir. 12 yl meslei yaptm, deneti oldum yaklam ok doru deil. Akreditasyon u demek: Diyelim ki Jeofizik Mhendisleri Odas bir konuda eitim verecek, bu eitimlerin dnya standartlarnda ltleri var; bu ltlere gre ne kadar beceri sahibi olduunuzu len bir sistem bu. MDEK var; ama yap denetimlere de eninde sonunda geecek. Bunun eksikliini konumaclardan duymak isterdim. Denetimin yaplmasndan, gidiinden, oraya varmasndan, karlanmasna kadar bir sr kurallar var bu ilerde. Bunu hatrlataym istedim. Bir de una deinmeliyim; hl alkanlk var herhalde, TUStan gelen bir alkanlk; srekli drt odadan bahsediyorsunuz. Buna biraz zlyorum da aslnda. Jeofizik, Jeoloji, Harita, bunlar nemli meslekler. Yani bir binay doru bir yere koymak istiyorsanz, nce bir plan yaplmas lazm; bu planda da harita mhendisleri son derece nemli yer tutuyorlar. Yoksa yanl yere koyabilirsiniz o binay. Binalar havada durmadna gre, bir yere koyacaksnz. Bu yerin zelliklerini meslekler belirliyor ve bunlar imza atyorlar. unu anlayamyorum: drt tane imza. Byle bir ey varsa, bizim meslektalarmz kurtulurlar sorumluluktan. Yani benim namma imza atyorsa, drt imzadan biri o demekse, o zaman o sorumluu drt mhendis ald demektir. Ama bunun hesab sonunda sorulur, Bilmediin bir konuda attn imzay. Haydi gel, hesabn ver denilir. Btn bunlar da bir kapsam iinde deerlendirme anlaynn gelmesi lazm. Onun iin, bir denetim kltrnden sz ettim. Bir afet kltr, bir denetim kltrnn etii bambaka eylerdir. Bunlar yeteri kadar tartmadmz kyor ortaya. Bu da bizim iin nemli bir ey. Biraz rotay deitireceiz herhalde. Odalar herhalde bir masa modeline getirecekler. O duruma
gelmeden evvel aktif hale geip, bizden vazgeilemeyeceini ortaya koymamz lazm. Bunun da birinci koulu kaliteyi ykseltmek. Bu konuda kalite ykseltici seri eitimler yapp, ortaklaa eitimler yapp problemlere eilmek gerekir. Teekkr ederim. Forum Yneticisi - Ouz hocamza biz de teekkr ederiz. Buyurun Mustafa bey. Mustafa KADIOLU - Tekrar merhaba. Aslnda Ouz hocann brakt yerden devam etmek istiyorum. Ama bundan nce, konumaclarn genellikle dile getirdii bir imzaclk konusu var. Adanadan gelen arkadam ironi yaparak biraz onun altn doldurmaya alt. mza kaesi zaten denetim firmasnn elinde; yani o, denetimcinin yerine, denetleme elemannn yerine ok yere imzay o atyor. Deneti stanbul'da veya Ankara'da oturuyor, Diyarbakr'da veyahut da baka bir ilde denetleme yapabiliyor. Dnem dnem bu rgtn eitli kademelerinde yneticilik yaptm ve halen devam ediyorum. Eksiimiz yok mu; var. Ama bu rgte ihtiya yok mu; bu rgte Trkiye'nin ihtiyac var. Sermayenin ya da rantn nndeki engelleri kaldrmak veya stanbul'da sel olduu, 28 kii ld zaman, rgt kalkp bunun nedenleriyle ilgili aklama yapt zaman rgt hedefe koymak yanl bir ey. Efendim, zaten onlar muhalefet yapyor. Bamsz bir Trkiye iin, yelerin kar iin ve halkn kar iin veya meslei ve meslektalar adna bir eyler yaplacaksa, eletirecektir elbette. Ynetimde olanlarn, iktidarda olanlarn herhalkarda eletiriye hazr olmas lazm. Eletirinin ynne veya ekline bakmas gerekir. Bundan dolay bugne kadar siyasi erki elinde bulunduranlar eletiriden kendisini azade etmek iin hep gerekli nlemleri alarak susturma yoluna veyahut da biat ettirme, diz ktrme yoluna gitmilerdir. Btn bunlara kar verilecek olan cevap, rgtyle, yesiyle birlemi olan bir rgttr, bir meslek rgtdr. Halknn yararna, kamunun yararna alan bir yap oluturulmas lazm. yeyle btnlemesi gerekir. Bunun iin aba sarf etmemiz lazm, mesleimizi ve meslektalarmz bunun etrafnda buluturmamz lazm. Kii karyla, ye karyla toplum karn birletirmek iin azami gayret sarf edilmesi lazm. Onun iin, bizim acilen gndemde tartlan ve ne kan tartmalar ve bugne kadar
10 ubemizde yaplan yerel sempozyumlarn sonularn, naat Mhendisleri Odas sekretaryasnda yaplacak ikinci sempozyuma tayarak kararlar haline dnmesini salamak; karara dntkten sonra, sonu bildirgesi olarak aklamaktan ziyade, bunu da yine yelerimize ve yerellere gtrerek, ete kemie kavuturmamz ve btnletirmemiz gerekir diye dnyorum. zne ye ve zne olmu ynetimlerle birlikte, arada oksidasyon veya kirelenmeden tr bir tkanklk varsa, bamsz ve demokratik bir TMMOB iin, bunlarn almas iin de aba sarf edilmesi lazm. Bunun iin, nmzdeki genel kurullarmz da bir anstr. Bu anslar da iyi deerlendirerek, hatta hizmet birimlerinden, ubelerin alt birimlerinden balayarak bir tartma sreci yaamamz gerekmektedir diye dnyorum. Sayglar sunuyorum. Forum Yneticisi - Biz de Mustafa beye teekkr ediyoruz. Buyurun. Tekin SARAOLU - Ben, 500 bin metrekare gibi bir ifade kullanmadm. 360 binden yukary denetliyorlar u anda mimarlar, sorumluluunu da alyorlar. Bana gre, elektrik mhendisleri ve makine mhendisleri iin de 360 bin olmaz da, 120 binin zerinde olabilir diye dnyorum. Bu, doal olarak onlarn da bu sektrdeki gelirlerini artrmay getirir. Kemal BALPINARLI - Onurlarn da artrr m Sayn Bakan, onurlarn da ykseltir mi? Salondan - 120 ben metrekare inaat alan minhalarla birlikte 240 bin metrekareye kabiliyor. Tekin SARAOLU - Bu almalarn iinde, irketlerin minhalar kaldrlacak. Salondan - Minhalar kalkacak, ama denetinin minhas kalkmayacak. 22 ign, 10 tane antiye. stanbul'da 10 tane antiyeye bir gnde nasl gidilir? Tekin SARAOLU - stanbul'da baz projeler, tek proje 50 bin metrekare, 100 bin metrekare. Ama bizim bildiimiz, stanbul'da
ilerin ortalama metrekaresi 3-5 metrekare arasndadr. 1000 metrekarelik i says ok fazla deildir. Salondan - 80 tane inaat olsun. 80 inaat temelden nasl denetlersin? Tekin SARAOLU- Ben bir ey demiyorum. Salondan - Yap denetim irketlerinden minhann kaldrlacana ilikin bir alma olduunu sylediniz. Denetilerden de kaldrlmyor mu? Tekin SARAOLU- Yok, yle bir alma yok. Salondan - imdiye kadar kan btn yasalarda, ynetmeliklerde Yap Denetim Kurulular Birliinin imzas, parma var. Forum Yneticisi - Karlkl konumayalm, bir gr varsa krsden ifade edelim. Tekin SARAOLU - Bu kan yasalarn yarsnda bile bizim taleplerimiz karlanmamtr. Talepleri alyorlar; ancak, istediklerini karyorlar. Ankara toplantsnda, yeni kacak kararnamelerle ilgili gr alnd; ama sonra rendik ki, zaten kararname yazlm. Biz ok yn veremiyoruz. Teekkr ederim. Forum Yneticisi - Biz de teekkr ediyoruz Tekin bey. Buyurun Sayn Bakan. Erhan KARAAY- Ben de Bayndrlk skn Mdrlnden, bu binadan emekliyim. Deprem sonrasnda deprem blgesine gitmi, binalar kontrol ediyorduk. Cerrahpaa Fakltesinden anabilim dal bakan bir cerrah hocamz, odasndaki duvar atlan -elektrik prizinin olduu yerden- gstererek sordu: Binalar nasl denetliyorsunuz? Ben, Statiki arkadalar aralm, isterseniz onlar kontrol etsinler dedim. Yok, yok, siz gitmeyin dedi hoca. Gitmiyorum. Ama ben elektrikiyim. Bu konuda onlar kadar fikir veremem size dedim. Denetlemeyi nasl yapyorsunuz? diye steledi. Ben Deprem ekicini alyoruz deyince Ben kendim denetlerim o zaman. Nasl yapldn anlatn siz dedi. Bu elektrik prizinin olduu yerleri deprem ekiciyle kryoruz. Bizim elektrik
borularn bulursak Zaten demir, imento kullanlmyor stanbul'daki binalarda. Elektrik borusu varsa, bu binalar bizim borular tutuyor, demir yerine dedim. Espri olduunu anlad tabii Gerekten, bir yapnn denetlenmesinde, planlanmasnda, yerbilimlerinden balayarak, makine, elektrik, mimar, tm disiplinlerin mdahil olmalar gerekir. Bugn bir etkinlii, taraflar da olabildiince bir araya getirmeye alarak gerekletirmeye altk. Beenmeyebiliriz bu sistemi; ama bu sistemin insan yaam iin, tm canllarn yaam iin, meslek etii asndan en iyi olmas iin elimizden geleni yapmak zorundayz. Bu sorumlulukla bir araya geldik. Bata Sayn Mdrmz olmak zere tm katlmclara teekkr ediyorum. Sorun bizim sorunumuz ve bu soruna birlikte zm bulmak zorundayz. Grlerimizi olabildiince ortaklatrp, siyasal iktidarlarn dikkatine sunup, bu konunun zme ulatrlmas iin devam etmemiz gerektiini dnyorum. Ynetim Kurulumuz adna tekrar teekkr ediyorum ve hepinize sayglar sunuyorum. Forum Yneticisi - Herkese tekrar teekkr ediyoruz. Sa olun, var olun.

Yapi Deneti̇m Uygulamalari Ve Sorunlari Panel - Forum

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yapi Deneti̇m Uygulamalari Ve Sorunlari Panel - Forum

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

YAPI DENETM UYGULAMALARI ve SORUNLARI

ISBN : 978-605-01-0307-6 EMO Yayn No: PN/2012/2

SORU YANIT .....................................................................................54

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011

TMMOB ELEKTRK MHENDSLER ODASI STANBUL UBES

PANEL/FORUM: YAPI DENETM UYGULAMALARI VE SORUNLARI - 1 Ekim 2011