Demir Kkaydn

.D.P. zerine Yazlar

1 Yaynlar

DP zerine Yazlar Demir Kkaydn

kinci Srm Mart 2013

Dijital Yaynlar ndir Oku Okut - oalt Dat

Bu kitap Kxz sitesinin dijital yayndr. Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Yaynlar

DP zerine Yazlar
DP zerine Yazlar ................................................................................................................. 3 Tartma Dilei ....................................................................................................................... 4 Hariten Gazeller 01 ............................................................................................................... 7 Uzaktan Notlar (01) - DP Kongresi Gelirken .................................................................... 10 Uzaktan Notlar (02) - Platform Metinlerinin Genel emalar ve Anlamlar zerine Dnceler ............................................................................................................................ 14 Uzaktan Notlar (03) Avrupa Topluluu ve DP'deki Eilimlerin Grleri ...................... 18 DP ve Krt Ulusal Hareketi ............................................................................................... 21 DP Kongresinin Ardndan ................................................................................................. 25 DP ve Krdistan'da rgtlenmenin Gerekeleri ............................................................... 28 Newroz Depremi ve Trk Solu ............................................................................................ 34 Sosyalist okluu ve Demokrat Yokluu ............................................................................ 38 DP ve Medya zerine Dnceler .................................................................................... 41 Kadky Mitingi Olaylar zerine Tartmalarn Dndrdkleri ..................................... 44 DPde Yeni Dnem: Katharsise Dn ............................................................................. 52 Bir DP'linin Eletirilerine Sohbet Havasnda Cevaplar ..................................................... 54 Zafer Ertrk'n Eletirisine Cevap ....................................................................................... 60 DPden Ayrlan Muhalefetin Sorunlar ............................................................................. 62 Ar Kovanna omak Sokmak ............................................................................................. 67 Sosyalist Partilerin Amaz .................................................................................................. 70 ki Farkl DPli .................................................................................................................. 73

Tartma Dilei
Selam arkadalar, Yllar sonra ilk kez nfo stanbul'da bir tartmann baladn ve dallanp budaklandn grnce sevinmitim ama birden bakla kesilir gibi bitti tartma. Bir ka gndr yeni bir ey yok. zldm dorusu. Ama mademki bir tartma balad ben de katlmay deneyeyim. (Not: bu ani kesilme galiba teknik bir arzadanm. Ama buna ramen katlm da bir tavsama var gibi geliyor.) *** Ben tartmay rgtsel ve taktiksel sorunlardan, programatik ve stratejik sorunlara ekmeye alacam. Btn politik hayatmda hemen btn politik blnme ve tartmalarn rgtsel ya da taktiksel sorunlar zerinde yrdn ama tartmann zne inince, ki z ou kez sylenmiler deil sylenmemiler oluyor, onun aslnda programatik ve stratejik ayrlklardan kaynakland ama tartan taraflarn bilincine kmad iin tartma ve blnmelerin ilerletici deil geriletici; aydnlatc deil karartc olduunu grdm. Problem hep genel ve temel sorunlarda bir berrakln olmamasndan ya da bir anlamazln olmad yanlsamasndan kaynaklanmtr. En basit mantk bakmndan bile bu byledir. Genel sorunlarda (Pro gramatik ve stratejik) anlama veya netlik olmadan daha zel sorunlarda (diyelim ki rgtsel ve taktik) bir netlik olanakszdr. Hedefinizi ve o hedefe ulamak iin dayanacanz temel gleri bilmeden hangi aralarla (rgtsel biimler) ve yollarla (taktikler) ulaacanz nasl tartabilirsiniz ki? te bu nedenle ben tartmaya ncelikle programatik ve stratejik sorunlar zerinden katlmay deneyeceim. *** kinci olarak tartmaya dnya leinden girmeyi deneyeceim. Dnya leindeki deerlendirmelerden hareketle zgl olarak Trkiye'yi ele almaya alacam. Bir zamanlar en kk ya da teorik bakmdan clz hareketler bile temel bildirgelerine bir dnya deerlendirmesiyle balarlard. Elbette bu deerlendirmelerin ou slamn Aments gibi, bir deerlendirme ve tahlilden ziyade, bir inan bildirimi zellii tard. Ya da gerek hayatla ilgisi olmayan kimi "felsefi" genellemeler ("ba eliki", "yan eliki" gibi) tekrarlanrd. Ne olursa olsun, bu durumlarda yanl olan bir genel dnya durumunda n hareketle ne yaplacan belirleme abas deildi kanmca. Yanl olan o genel, dnya leindeki deerlendirmenin yeterince derin ve hakkyla yaplamamasyd. Ama imdilerde sanki yanln kendisi dnya leinde bir deerlendirmeden yola kmann ya da bu abann kendisiymi gibi grlyor. Aslnda Almanlarn "zeitgeist" dedii, "zamann ruhu" diye evrilebilecek olan, post -modern, ya da yeni-sa, ya da post-fordist ya da ne derseniz deyin, ruh hali solcularda belki saclardan da daha gl bir etki ve egemenlik kurmu durumda.

rnein "artk byk anlat"larn bittii, "ideolojilerin" veya "tarihin sonu"nun geldii trnden nermelere kar kmak solculuun raconundan saylr. Ama ayn kar kan solcular, teoriyi, evrenseli, geneli bir kenara itileriyle, "byk anlat"larn ya da "ideoloji"lerin ann geleneklerine kar gsterdikleri kmsemeleriyle, hasl davranlaryla, eletirdikleri nermelere kant oluturma abasndadrlar sanki. Bu bakmdan en azndan bu egemen tart reddedici bir duruu, fiili bir kar k srdrmenin politik bir nemi de var kanmca. *** nfo-stanbul'da balayan bu tartmaya byle hevesle katlmaya aba gstermemin nedenini de aklamam gerekiyor sanrm. DP'nin kuruluu, genellikle ktmser bir insan olmama ramen, bende bile iyimser beklentilere yol at. Kurulu hazrlklar srasnda, allm ktmserliimle, "Kurueme nasl dalmakta olan rgtleri toparladysa, bu birleme de dalm Dev-Yol'u yeniden rgtlemeye, BSP iinde yava yava kaynaan rgt lerin yeniden eski zrhlarna brnmesine yol aar" diye dnyor ve iin dorusu fazla bir ey beklemiyordum. (Ktmserlii sizlere de tavsiye ederim. Hayatmda hi bir eyin iyiye gittiini grmedim. Bu nedenle ktmser tahminleriniz byk oranda doru kacaktr. Ayrca ekenomiktir. Zaten ktmser beklentiler iinde olduunuzdan moral bozukluu, ykm olmaz ya da ok az oranda olur. Eer beklentileriniz yanl karsa, yani iyi bir gelime olursa, genel moral yksekliinin sizin zerinizdeki etkileri, tahmininizin yanl kmasndan doabilecek kiisel burukluunuzu da fazlasyla telafi eder.) Kuruluundaki coku, buradaki kllenmi ateleri bile canlandrnca, galiba bu sefer gerekten yanldm deyip, umutla DP'yi izlemeye baladm. Bu izleme Sz dergisi, baz kk gazete haberleri, Trkiye'ye gidip gelen arkadalarn anlattklar izlenimler ve nihayet buralara gelen baz DP yneticilerinin anlattklar ve yaptklar araclylayd. DP'nin dorudan politikasyla ancak, DP'nin Avrupa'da rgtlenip rgtlenmeyecei balamnda karlatm. Trkiye'ye gidenlerin anlattklar hari, dier kaynaklarn hepsi olumsuz ve hayal krcyd. Demek Trkiye'de alttan gelen baka bir dalga var bu henz DP'nin politikasna ve ynetimine yansmad daha beklemek gerekir, bir hkm vermekte acele etmemeli diye dnyordum. yimserliime son veren buradaki kimi Dev-Yol'cu arkadalarda gzlemlediim bir gelime oldu. Bir yl nce "biz" derken DP'yi kasteden bir ok arkadata "Biz" bir anlam kaymasna uram ve Dev-Yol'u, o gelenekten gelenleri kastetmeye balamt. Bunun bir reaksiyonu da Kurtuluularda uzaktan hissediliyordu. BSP'de bile bu arkadalarda Kurtulu kimlii giderek nemini yitirirken son zamanlarda bu kimliin giderek nem kazand grlyordu. Hele o ynetime yansmadn dndm dipten gelen, taradaki dalgann da aslnda Trklere egemen olan oven ve milliyeti dalgann basksn byk lde yansttna dair duyumlar arttka, ve nihayet "Krt Sorunu"nda beklediim radikal tavrn oluacana ilikin belirtiler azaldka, artk kredinin vadesinin dolduunu dnp bir ekilde uzaktan yazyla da olsa bu olumsuz geliime kar bir tavr koymak gerektiini dnmeye baladm. lk nce bir yaz hazrlayp Sz dergisine yollamay dndm. Bu arada Sz'n kapanacan ve yeni bir dergi kacan iitince, bari yeni yayn ksn, bir de ona bakalm, gerekirse oraya yollarm diye dndm. Aylar gemesine ramen bu yayn da kmad. Son olarak bu

yaynn kmasnn da Kongreden sonraya kaldn duydum. Ne derece dorudur bilmiyorum ama herhalde dorudur. Bu durumda, en iyisi bari, nternet'teki "Sosyo.kulture.turksh" alanna, "Info-st"in tartma alanna yazaym diye dnyor ve bunun iin hazrlklar yapyordum ki bu tartma balad. Yani zaten yapmay dndm i iin iyi bir vesile oldu. *** Bu arada "Elektronik Ortam"da tartmann da yaz formlar ya da stili bakmndan baz deiiklikler gerektirdiini -ksmen daha nceki denemelerden de biliyordum - fark ettim. En iyi biim ne olur diye dnyordum. Sonunda ksa notlar ve denemeler biiminin, (Yani her biri ayr bir yaz olan ama ayn zamanda birbirlerini tamamlayarak bir btn oluturan bir biimin) en iyisi olacana ve nce byle bir biimi denemeye karar verdim. Yollayacam yazlar iki biimde olacak: 1) Kenar notlar: Esas tartmadaki tartmak istediim sorunlar ve ondaki mantk silsilesini etkilememesi iin eitli metinlerdeki mantk ya da olgu yanllarna ynelik ksa deinmeler. Bunlar "Kenar Notlar" bal altnda yollamaya alacam. 2) Tartma Denemeleri: Bunda her biri bamsz bir deneme olarak esas tartma metinleri yer alacak. Bu tn bu metinlerde, dipnotu olana olmayaca iin. daha dorusu olur da, teknik olarak biraz problemli olaca iin, dipnotu ya da aklamalar yerine, yldzl ayrmlar biiminde, bunlar da her biri kk ksa bir yaz gibi yazmay deneyeceim. Bunlar "Hariten Gazeller" bal altnda yollayacam 3) Son olarak benim amdan bu tartma, son 10 ylda tm enerjimi verdiim, 24 saat ka fa patlattm bir konuda tartma. Bu konudaki kimi dncelerimi zaman zaman yazdm da. Ancak bunlar byk aralklarla ve kopuk kopuk yazld ve ok snrl baz evrelerin dnda okunmad iin Tartmaya girerken, bu konuya ilikin baz eski yazdklarm da nceden yollayacam ki, tartmaya katlrken ki arka planm ve problematiklerimi merakls olursa daha iyi anlayabilsin. Bunlara da "Ek: 1", "Ek: 2" gibi baslklar vereceim. Selamlar Demir Kkaydn ## CrossPoint v3.1 R ##

Hariten Gazeller 01
Alan tartmann konusu yle de formle edilebilir: "Bugnn Trkiye'sinde sosyalist bir politika ne olabilir?" Ama daha bu forml bile aslnda bir yn varsaym iinde barndryor. rnein, politikann ve politika yapmann ne olduu konusunda bir anlay birlii olduu gibi bir varsaym. Ya da Trkiye'de veya herhangi bir lkede lke leinde sosyalist politika yapmann olanakl olduuna dair bir varsaym. O halde tartmaya bu varsaymlar sorgulayarak girmek daha doru olacak ve bizi tam da genel, evrensel sorunlarla, gerek programatik sorunlarla yz yze getirecektir. En son sylenmesi gerekenleri en bata sylem ek gerekirse: 1) Bugnn Trkiye'sinde veya herhangi bir lkede, lke leinde sosyalist bir program ortaya koymak ve dolaysyla lke lekli sosyalist bir politika yapmak mmkn deildir. Sosyalist politika ancak evrensel lekte yaplabilir. 2) Ve bu sosyalist politika ancak bugnknden kkten farkl bir politika anlayyla yaplabilir. Provake edici bir rnekle konuya girmek daha dndrc olabilir: Bir an iin varsayalm ki, DP, bir mucize oldu ve geni yn desteiyle iktidara geldi ve bu DP iktidar programn hi bir engel olmadan gerekletirecek byk bir destee sahiptir. DP'nin yapabilecei maksimum, Sosyalistlerin onlarca yl minima program dedikleri talepleri gerekletirmek olacaktr. Bu DP iktidarnn devleti en demokratik biimde yeniden rgtlediini varsayalm. Yani u baskc militarist brokratik devlet cihazn tasfiye edip her trl zgrln ve insan haklarnn gl garantiler altna alnd yepyeni bir rgtlenmeye gidildiini kabul edelim. Ulusal sorunu en radikal biimde zdn varsayalm. (Bugnk ulusal sorundaki tavryla DP'nin bunu ne lde yapabilecei ayr bir sorun) Bu DP iktidar retim aralar zerindeki zel mlkiyete dokunamayacaktr. Dokunduu takdirde ayakta kalma ans yoktur, dier yandan DP' yi destekleyecek ynlar bunu istemeyecektir. Bunun dnda, baz alanlarda tpk batdaki Sosyal Demokrat partilerin bir zamanlar yapt gibi baz devletletirmeler ise hi bir ekilde var olan sistemin zn deitirmeyecektir. Devletin ekonomiye gl bir ekilde mdahale edebildii bir kapitalist ekonomi olarak kalacaktr. Ama byle bir sistem Trkiye kapitalizminin gelimesi iin ideal koullar salamaktan baka bir anlama gelmeyecektir. Byle bir Trkiye'de Kapitalizm ve onun gelimesi gerekten, hele bir de dnya leinde Dou Avrupa ve in'in kapitalist dnya ekonomisine entegrasyonu; elektronik devrimin rnlerinin yaygnlamas (tpk demiryollar veya sava sonrasnn otomobilleri gibi) vs. ile desteklenecek bir "Uzun Dalga'nn ykselen eimi" dnemiyle senkronize olursa tam uzak dounun kaplanlarnn gelimesi gibi, ya da sava sonras Avrupa'da olduu gibi mucizevi bir gelime bile mmkndr. (Btn ekonomiyi kasp kavuran sava masraflarna ramen Trk ekonomisinin gsterdii dinamizm byle bir olasln pek hayal olmadn ima ediyor).

Byle bir Trkiye, muhtemelen, Dou Roma (Bizans -Osmanl) imparatorluklarnn miras zerinde bir etki alan kurabilir ve bu alan hatta Orta Asya'ya kadar uzanabilir. Bu, kendi iinde demokratik Trkiye, aslnda tipik bir emperyalist kapitalist lke olacaktr. Ama bu tam da zal'n, ya da kinci Cumhuriyeti'lerin hayalinden baka nedir ki? zal, buna yukardan dzenlemelerle ulamak istiyordu. Olas bir DP iktidar ise bunu, daha radikal, daha baarl, aadan ve demokratik yollarla gerekletirmi olur. Yani u bizim Marksist vokablerle ifade edersek: Prusya ve Fransz yollar. Bir DP iktidar halinde Trkiye Fransz yolundan, yani aadan ve demokratik biimde, gelimi bir kapitalist emperyalist lke olacaktr. (kinci ve daha byk olaslk, en ok Krt ldrm bir generalin, De Gaulle ya da Rabin gibi, ipleri ele alarak, Prusya tipi yntemlerle, birinci cumhuriyeti kurtarmak iin ,tpk Atatrk'n Padiah kurtaracam diyerek onu ortadan kaldrp yeni bir padiahlk kurmas gibi, tasfiye etmesi ve Krt sorununu zm yeni bir Cumhuriyet kurmasdr. Trkiye'nin tarihi, gelenekleri ve nihayet DP'nin korkak politikas bu olasl en gl olaslk olarak ortaya karyor. Bu takdirde, brokrasinin ve ordunun arl varln srdrr ve ynlar arasnda pek az bir demokratik gelenek kalnts kalr. Ayrca bu halde, Trk kapitalizmi, bir olas DP iktidarndan daha yava geliir.) Fransz yolu, muhtemelen ezilen ynlar asndan daha az sancl, ve daha demokratik gelenekler brakc olabilir ama ayn zamanda Trk kapitalizmi iin daha geni bir etki alan ve dinamizm de demektir. (Bir yanl anlamaya meydan vermemek iin hemen unu belirtmek gerekiyor: DP'lilerin sosyalist inanlarndan ve onlarn bu inanlarna ballklarndan hi bir phe etmek sz konusu deildir. Bu samimi inan ve arzularn tesinde, nesnel olarak neler olabileceinden sz ediyoruz burada. Yine bir yanl anlamaya meydan vermemek iin unu da belirteyim ki, PKK veya Dev -Sol veya Partizan veya Emek Partisi de iktidara gelse sonu deimez. Onlar, hayali bir DP iktidarnn yapabileceklerini belki biraz daha avamca yntemlerle (Jakobence) yapabilirler. Aslnda onlarn da sosyalizm ya da politika anlaylar DP'nin kinden farkl deildir. DP znde zal'n programn daha demokratik yollardan gerekletirmekten baka bir ey yapamaz derken, Trkiye'de yaygn olan, Reformist-Devrimci kutuplamas erevesinde DP'ye yaplan Reformist eletirisi balamnda bir eletiri yapmyorum. Kanmca DP reformist bir partidir. Daha dorusu unu syleyeyim, keke doru drst bir reformist parti olabilse. yle bile deil . (lerde yer yer buna da girmek gerekecek). Anlatlmak istenen ve yazlar boyunca almaya allacak olan, eski politika ve sosyalist mcadele anlaylaryla yaplacak bir sosyalist politikann, hatta sadece Trkiye'de de deil, herhangi bir lkede baka bir sonu veremeyeceidir. Ve yine burada PKK'nn hakkn da vermek gerekir. O bu konuda en bilinli ve gereki bir pozisyondadr. DP politika sanat bakmndan PKK'nn eline su bile dkecek durumda deildir. Btn bu hareketler iinde, gerei syleyen ve kendini ya da kimseyi kandrmaya kalkmayan PKK'dr. Abdullah calan'n kendisiyle ilgili bir Selahaddin Eyybi benzetmesinden hareketle defalarca vurgulad projeler, ki en son ayrntl biimi Mahir Sayn'la yapt rportajlardan oluan "Erkei ldrmek" adl kitapta var, olas bir PKK zaferinin bile, daha demokratik bir zal projesinden baka bir anlama gelmeyeceini ve byle bir Trk-Krt federasyonunun Orta Dou ve ksmen Asya'da jeopolitik, kltrel ve ekonomik temelleri olduunu, ve muazzam bir etki alan oluacan aka ifade ediyor. )

*** Burada Yaln Kk gibi bir parantez ap bir gzlemi anlatalm: Hamburg'a gelmi bir DP yneticisiyle konuuyordum bir defa. Ona da yukardaki sylediklerimi aa yukar ifade ettim. DP'nin nesnel olarak zal'n programn gerekletirmekten, ama bunu demokratik yollarla gerekletirmekten, dolaysyla gelimi emperyalist bir Trkiye yaratmaktan baka bir ey yapamayacan sylemitim. O ynetici de fazla zorlanmadan bir noktada bunu kabul etmiti. Bunun zerine, niye DP'liler hep sosyalizmi kurmaktan falan sz ediyorlar. Niye ezilenleri ve kendilerini kandryorlar. Byle sosyalist politika m olur. Sosyalist politikann z ezilenlere gerek durumu ve zorluklar anlatmak olmaldr; onlardaki yanl hayallerle mcadele etmek olmaldr demi ve aa yukar u mealde konumutum: "Niin insanlara aka unu demiyorsunuz: Evet biz sosyalistiz, sosyalizme inanyoruz. Ama unu da biliyoruz ki, bizim desteini kazanmak iin uratmz sizler, tarihsel bir deneye girimek istemeyeceksiniz, Bunu isteyeceinize dair u an en kk bir iaret bile yok. Sonu belirsiz ve diskredite olmu bir sosyalizm ideali iin hayatlarnz daha da zora komak istemeyeceiniz belli. steseniz bile, bizim sizlere bunun ok zayf bir olaslk olduunu, sizleri ok kt gnler ve almas olanaksz zorluklarn beklediini sylemek gibi bir g revimiz var. Ancak bunu gslemeyi, ya da yanarak k vermeyi gze alyorsanz, bu yola girmeniz halinde biz de en nde yer almaya hazrz. Aslnda hepinizin bugnk gerek beklentisi, demokratik reformlara uram bir Trk kapitalizmidir. Sizler de bunun farkndasnz. Krt sorununun bukalarndan, baskc militer devletin muazzam masraflarndan kurtulmu bir Trkiye'nin; zal'n kytrk birka dzenlemesiyle bile saladndan ok daha muazzam bir atlm salayacan biliyorsunuz. O zaman, dnyann beyazlar arasna katlacaksnz, yani ksaca u Avrupallar arasna. Bu bakmdan Trk burjuvazisiyle bir kar ortaklnz da var. Trk burjuvazisi de bunun bilincinde. Biz baarlarmzn nesnel sonularnn bizim gerek ideallerimizle maalesef byle bir eliki iinde bulunduunu bilmemize ramen, deiikliklerin aadan olmasnn, belki ilerdeki mcadeleler iin daha iyi bir hareket noktas salayabilecei ve eitliki gelenekler yaratabilecei umuduyla, ve nihayet, u bask ve smrnn en kaba biiml erini acil olarak ortadan kaldrabilme yan rn nedeniyle varz" Bunu sylediim arkada, "btn bunlar doru olabilir, ama halka byle eyler sylenir mi? Byle eyler sylenerek politika yaplabilir mi?" demiti. Byle bir itiraz duyunca da, ok baka diller konutuumuzu fark etmitim. Bu itirazda gizli politika anlay brakalm klasik bir sosyalist politikay, brakalm yepyeni bir sosyalist politika anlayn bir yana, biraz cesur bir burjuva politika anlayndan bile uzakt. Bu ksa an-gzlemle anlatmak istediim. Yukarda ksaca anlatlanlarn aslnda DP iin de bir sr olmadn gstermektir. Ama bu durumu aka ortaya koymamalar ve sanki hi byle bir ey sz konusu deilmi gibi davranp dnmeleri ezilenlerin bilincini karartmak; onlara yalan sylemek; sahte hayaller vermektir. Ksaca cinayettir. Selamlar 28.06.97 16:04

Uzaktan Notlar (01) - DP Kongresi Gelirken

DP kongresi geliyor. Bu kongre ncesinde parti iinde net olarak ekillenmi eilim olduunu duyuyorduk. Epeydir bu eilimlerin temel metinlerinin peindeydik. Geenlerde bu eilimi de temsil eden metinler elimize geti. Birinci Metin: "Emekilerin, Ezilenlerin Eitlik ve zgrlk Yryne Devam Ediyoruz" baln tayor. 23 Sayfalk bir metin. Genel Merkezde ounluu elde bulunduran ve eski Dev-Yol'dan gelenlerin ve bu gnk DP izgisine damgasn vuranlarn grlerini yanstt syleniyor. Kongre'de ounluu alacaklar ve bu metinde dile getirilen izginin DP'nin gelecekteki izgisi de olaca aa yukar kesin gibi. Zaten Metnin balindaki anahtar szckler: DEVAM EDYORUZ. Yani eskiden yaptmz yapmaya devam ediyoruz ve edeceiz. Eletirilecek bir durum yok. kinci Metin: "DP'yi Yeniden Kurmaya ar" baln tayor. 50 sayfalk bir metin. Bu metnin kendisini "Ekmek ve Gl" olarak adlandran eilimin grlerini yanstyor. Erturul Krk, Kenan Kalyon gibi bilinen isimlerin ve eskiden Sosyalist Vatan Partisi'nden kopmu bir grubun ve baz Trokist ve Tony Clif'in izgisine yakn olanlarn bu eilim iinde yer ald syleniyor. Kongrede en az taraftarla temsil edilecei dnlen grup bunlar. Metnin balndaki anahtar szckler: "YENDEN KURMA". Yani bir reorganizasyon. Programatik olmaktan ziyade, rgtsel sorunlar zerinde younlat mesajn veriyor. nc Metin: "Gelecek Ellerimizde" baln tayor. 30 Sayfalk bir metin. "Sosyalist Eylem Platformu"nun grlerini yanstyor. zellikle Kurtulu, Trokistler ve doktriner sosyalistlerin bu eilim iinde olduu syleniyor. Taraftarlarnn Ekmek ve Gl'n bir ka kat olduu tahmin ediliyor. Metnin balndaki anahtar szckler: "SOSYALST EYLEM". Sosyalist olmaya ve eylemin sosyalist niteliine zel bir vurgu. Genel merkez izgisiyle rgtsel ve taktik sorunlarn tesinde daha derine giden ideolojik ve programatik bir ayrl ima ediyor. Elimizdeki metin "Sosyalist eylem Platformu'nun stanbul 2. Olaan Konferans'na sunduu karar tasarlar" alt baln tayor. Yani genel kongre iin deil. Ancak kanmzca bu eilimin temel grlerini yanstt kabul edilebilir. * DP'nin kuruluunda onun hep demokratik ve oulculuk niteliklerine vurgu yapld. Ve bu yaplrken, dorudan ve dolayl olarak Lenin'lerin klasik partilerine kar bir mesafe koyuldu. Ne var ki, bu sylemin gerek durumu yanstmaktan uzak olduu kansndayz. Neden byle dnyoruz? Aklamay deneyelim. Bilinir, tarihi Carr bile, ki bir sosyalist deildir kendisi, Rus Sosyal Demokrat i Partisi'nin tarihte gelmi gemi en demokrat parti olduunu syler. Gerekten de, illegalite koullarnda bile bu partide, taraflar fikirsel blnmelerini en ak biimde tartrlar, o zor koullara ve kt olanaklara ramen, parti iindeki fikir ayrlklarn gizlemezler. Legal bir partide, hele bunca oulculuktan dem vuran bir partide, en azndan yle bir eyler beklemek hakkmzdr: partideki eilimlerin teorik argmanlar ve tartmalarnn, temel

10

programatik metinlerinin partinin grlerini yanstan veya yakn yayn organlarnda yer almas. Byle bir ey yok. DP'ye yakn olduu sylenen rnein V zgrlk gazetesine bakan biri, birbirleriyle ok sert ayrlklar olan, hatta bir blnmeye gidebilecek bir ayrlk olduu konusunda hi bir izlenim edinemez. Aslnda kimse iin de sr deildir ayrlklar olduu, ama btn bunlar hep kiisel konumalar biiminde gemektedir, yazl organlarda bir tartma yoktur. Taraflarn kendi taraftarlarnn okuduu organlarda ise, yine o dillerin srrna ermi taraftarlarn anlayabilecei bir alttan alta dokundurmalar vardr ama bunu da bizler gibi sradan insanlarn anlamas olanakszdr. Trkiye'nin en byk sosyalist partisindeki ayrlklar hakknda sradan bir lmlnn kolaylkla ulaabilecei ve bir fikir sahibi olabilecei bir olanak bulunmamaktadr. Eer o Lenin'lerin Bolevik partisi olsayd, yayn organlarnda ya da kitaplar halinde, birbirlerinin grlerini didik didik eden tutkulu ve heyecanl ynla kaynaa ulamak, hele DP gibi legal koullarda, hi sorun olmazd. rnein, o yeterince demokratik olmadna imalar yaplan Boleviklerin imdiki nternet gibi olanaklar olsayd, her isteyenin temel grleri ve metinleri renebilecei siteler; tartmalarn herkes tarafndan islenebilecei ve katlabilecei tartma forumlar olurdu. Ama iinde bir yn bilgisayar uzman olan DP'nin byle bir sitesi yok. Var olan site, btnyle resmi, tzk, program, kurucular, adresler, basn bildirileri gibi resmi metinlerden oluuyor. Orada canl hi bir tartmann izi bile grlemez. Yukarda szn ettiimiz elimizdeki metinler bile kamuya ak deil. Metinlere yle bir baktmzda ilk dikkatimizi eken, gerek "Devam Ediyoruz" gerek "Sosyalist Eylem" brornde, yle bir ifadenin yer almas: "Bu metin zgrlk ve Dayanma Partisi Tz'nn 4. Maddesine gre sadece parti yelerine datlmak zere hazrlanmtr." Garibimize gidiyor. Aslnda bir sr deil DP iinde farkl eilimlerin olduu. Peki bu kimden gizleniyor ki. Polisten mi? stihbarat rgtleri iin byle metinlere ulamak sorun bile deildir. Kald ki ulasa ne olacak? Demek ki, DP kendi dndaki insanlardan kendi iindeki tartmalarn gerek mahiyetini gizliyor. Bu tr gizlemenin baka hi bir anlam olamaz. oulculuk ve parti ii demokrasi bayraktarl yapan DP iin gerekten hazin bir durum. O beenilmeyen eski Trk solunda, hi de demokrasi, oulculuk gibi bayraklarn ardna gizlenmeden ok daha ak, tutkulu tartmalar yrtenler oldu. Ama bunlarn hepsi bu gn unutulmu. Gemii ok sayarak onu amaya kalkanlar onun gerisine derler. * Bu kongre, DP asndan aslnda kurulu kongresinden daha byk nem tamaktadr fikri ayrlklar bakmndan. lk kongrede, taraflar birlikte olma iradelerini dile getiriyorlard. Program nemli deildi. Aylarca komisyonlarda yaplan program ve tzk tartmalar kimse iin fazla bir ey ifade etmiyordu. Program demek program metni demek deildir nk. Bir program tartmas, znde tarihin ve toplumun kavranna ve grevlerin belirlenmesine ilikin bir metodoloji tartmasdr. Ancak byle bir tartmadan sonra o ulalan grlerin nasl bir PROGRAM METN iinde ifade edilecei tartlabilir. DP kurulmadan nce byle bir tartma olmad. Bu nedenle Program kimse iin byk bir nem ifade etmiyordu ve ister istemez bir metin olarak bile eklektik olmak zorundayd. Bu balang olarak bir eletiri nedeni olamazd. Bazen gerek bir adm, dnyann en iyi programndan iyidir. DP'nin kuruluu da byle deerlendirilebilirdi. Biz de ahsen byle deerlendirdik. Bizzat Trk solunun en nemli eilim ve kiilerinin ve birikim inin bir araya

11

gelmesi bile bal bana nemli bir gelimeydi. Dnya tarihinde ei benzeri grlmemi bir alt stlkten sonra, darma duman olan gleri toparlamak, kk de olsa direni ocaklar yaratmak nemliydi. Gerek bir admn bir programdan ok daha nemli olmas zellikle kitle hareketlerinin ykseldii; hareketin kendiliinden dinamiklerinin ok daha ykc olduu; bir araya geliin bu dinamiklerin gelimesine hizmet ettii durumlar iin geerlidir. rnein 1960'larn TP'i byleydi. Program bir yn yanlla doluydu ama nemli olan, TP'in varlnn ezilenlerin mcadelesine verdii itilimdi. O yanl program bir engel deildi. Btn sosyalistler de o zamanlar TP'i byle anlamlar ve yle davranmlard. DP ykselen bir harekete dayanmyordu, ama bizzat bir zl durdurmas bile acaba bir ykselie yol aamaz myd? Hani eskiden tulumbalar vard, su ekmek iin iine nce biraz su koymak gerekirdi. DP'nin kuruluu da kitle hareketlenmesi zerinde benzer bir etki yapabilir, balangtaki, programszlnn stne binen bir kitle hareketinin ykseliine dayanmamann, amaz byle giderilebilirdi. Yani DP'nin kuruluu, Tulumbaya koyulan suyu ticaretteki kredi almaya benzetir isek, tarihten ve toplumdan alnm bir krediydi. Yapmas gereken kuruluundaki zaaflarnn bilincinde olmak ve en azndan yapabileceklerini yapmak; zaaf bir fazilet gibi grmemek olabilirdi. Bir kitle hareketi ykselmesi elbette bir ok faktre bal olduundan bir partinin gcnn snrlarn aar ve bunu baaramad iin diyelim ki sulanamaz. Ama balangtaki programszlnn bilinciyle, kendisini ve dndaki tm solu da kapsayacak bir tartma balatabilirdi. Bir program ve strateji tartmas iinde kadrolarn eitir, dndakilerle bir diyalog ve tartmaya girebilir ve nihayet bir ykselii ok daha elverili koullarda karlamann olanaklarn salamaya alabilirdi. Bunlarn hi biri gereklemedi. Teorik bir yayn organ yok. DP en azndan ortaklaa bir teorik tartma organ bile baaramad. Bylece tpk eskisi gibi her biri kendi iinde tartan hareketler gibi gruplar olutu. Tek fark bu sefer bunlarn ayn rgt ats altnda olmalar ve kimilerinin bir araya gelileriydi. Bu gn var olan platformlar, teorik ve politik organlarda birbirleriyle kyasya ve tutkuyla tartm, keskinlemi, ve bu tartmay kamu oyu nnde yazl olarak yapm deiller. Yani ortak bir tartmann rn olarak ortaya km deiller. Her biri kendi iindeki tartmann rn olarak ortaya km bulunuyor. Ortada o platformlarda yansyan grlerin arka planndaki teorik ve metodolojik nclleri didik didik etmi, ka kitap, ka makale, ka polemik var? Ve var olanlar her tarafn kzarak ya da coarak okuduu. 1960'larn btn dinamizmi buradan geliyordu. Sol en ayr olduu anda bile, ayr organlarda bile bir ortak tartma yrtyordu. Benzer bir durum 1974'te ksa bir dnem yaanmt. Bu ksa dnemi yaayan devrimciler ile daha sonra ortak bir tartmann yok oluundan sonra devrimci harekete katlanlar arasnda bile byk bir fark vardr. Dnn dnya tarihi bakmndan ei benzeri bulunmayan bir alt stlk yaanm. Bir kitle hareketinin ykseliine dayanmayan, bir dal olsun engellemek zere bir rgt kuruluyor ve bu sanki hi bir sorun yokmu gibi, bir tek ciddi bir ortak teorik tartma yrtmyor, byle bir organ bile yok. Bu teori eksiklii, en azndan balangta, "kervan yolda dzlr" denilerek ele alnabilir ve yry esnasnda giderilebilirdi. Ama aksine, DP bizzat kendisi, teoriyi kk gren basncn esiri olmakla kalmad bizzat bu basnc kendisi temsil eder duruma geldi.

12

imdiki Kongre bu bakmdan bir kurulu kongresinden daha nemlidir. ok ciddi ayrlklar vardr. Ama denildii gibi bunlarn hi birisi ortak platformlarda ciddi teorik tartmalara konu olmamtr, bu tartmalarn eiticilii yaanmamtr. Birden bire karmza, ancak onlarn ardndaki i tartmalar bilenlerin ve onlarn zel dilindeki anlamlarn anlayanlarn zebilecei metinler kyor. DP'nin bu kongreye kadar yapmas gereken en azndan programszln bilince karmak olabilirdi. Bu bile yaplmadan, aslnda programatik karakterdeki metinlere dayanarak eilimler Kongreye gidiyor. Bu kongreden, kim kazanrsa kazansn ufuk ac, heyecan verici bir gr kmas olanakszdr. (devam edecek) Demir Kkaydn 16 ubat 2000 aramba

13

Uzaktan Notlar (02) - Platform Metinlerinin Genel emalar ve Anlamlar zerine Dnceler
Merkez Eiliminin "Devam Ediyoruz" balkl platformu iki blmden oluuyor. On maddeden oluan durum yarglamas ya da gereke olarak adlandrlabilecek bir ilk blm var (6 sayfa). Onu izleyen sayfalarda ksa gerekelerle birlikte 13 karar nerisi yer alyor. Sosyalist Eylem platformu ise ilk sayfasnda "Gelecek Ellerimizde" balkl bir genel gereke ya daz durum yarglamas koyuyor. Bundan sonra her konuda karar tasarlar nndeki zel gerekelerle yer alyor. Tam on adet karar nerisi var. Ekmek ve Gl platformunun ise tamam bir durum deerlendirmesi gibi. zel karar tasarlar yok. Ama ilk 24 sayfas genellikle DP'nin deerlendirmesi ve sorunlar, son 25 sayfas da politik sorunlarn deerlendirmelerinden oluuyor ancak bu blmler bile daha ziyade rgtsel tedbirler eklinde ifade edelerle dolu. Merkez'in karar tasarlar u balklar altnda: Sermayenin Saldrlarna Kar Emein z savunmas in Faizme Kari Btnlkl Mcadele Krt sorununda Demokratik zm in Mcadele Siyasal slama Kari Mcadele Emein ve dayanmann Avrupas in Blgesel yaylmacla Kar Emekilerin Dayanmas in Gnlk Sosyalist Mcadele ile Sosyalizm mcadelesi Arasndaki Ba Glendirilmelidir. Partimizi Yeniden rgtleyelim Farkllmz Zenginliimizdir stanbul'u Yeniden yaplandralm Kent Yaamn rgtleyelim Salkta zelletirmeye Kar Eitimde zelletirmeye Kar Sosyalist Eylem Platformu u balklar altnda karar tasarlarn sunuyor: Devrimci Bir k in Politik Hat nerisi Avrupa Birliine Hayr! Blgesel Hegemonyacla, Savaa, Neo -Liberal Saldrlara , Emperyalizmin Dnya Dzenine Kar Proletarya Enternasyonalizmi Demokratik Alm in Militarizme Son Faizme Kar Birleik Mcadele Krt sorunu ve Devrimci Tavr Siyasal slama Kar Devrimci seenek i ve Emekilerin Bamsz Eylemi in i ve Emekilerin Devrimci Partisi Yolunda

14

Parti Okulu Mcadele Arac Olarak yayn

Ekmek ve Gl Platformu ise Karar tasarlar iermemesine ramen yle bir ema izliyor: Bir Muhasebe htiyac DP'yi Yeniden Kurmak DP'nin kendi Temelleri Partide "Merkezi Hat" Tartmas Parti ve Gruplar DP'nin rgtsel Dnm Yeni Dnemde Snf Mcadeleleri ve Parti Kreselleme Cenderesinde Trkiye Genel Olarak Kriz ve Parti literatrndeki "Rejim krizi" Kresel ve Blgesel Deiiklikler Penceresinde Trkiye Seimler Krt Sorunu Faist hareketin ktidara Ykselmesi Emein Mcadelesi Stratejik Ynaklar i hareketi Genlik Aydnlar Sonu lk bakta bu platformlar arasndaki en temel fark, Ekmek ve Gl platformunun karar tasarlar sunmamas olarak grlyor. Bu platformun ierie ilikin en byk fark ise,

15

arln politik deil rgtsel sorunlarda younlamasdr. Politik sorunlar sadece yedinci maddenin alt balklar halinde yer almaktadr. Hepsinde ortak olan ve dierlerinde bulunmayan konularn kaba taslak bir grn yle:

Konu Krtler Avrupa

Merkez
Krt Sorununda Demokratik zm Emein ve Dayanmann Avrupa's Sermayenin Saldrlarna Kar Faizme kar Btnlkl Mcadele Siyasal slama Kar Mcadele

Sosyalist Eylem
Krtler Krt Sorunu ve Devrimci tavr Avrupa Birliine Hayr

Ekmek ve Gl
Krt Sorunu Kresel ve Blgesel Deiiklikler Penceresinde Trkiye Emein Mcadelesi

Emekiler

Emein z Savunmas i ve Emekilerin Bamsz Eylemi in Faizme Kar Birleik Mcadele Siyasal slama Kar

Faism slam

Faist Hareketin ktidara Ykselmesi Devrimci Seenek

Bu temel konularda konularn formlletirmesine baktmzda, Ekmek ve Gl Platformunun balklarnn renksiz ve daha ziyade tasviri nitelikte olduu; Sosyalist Eylem platformunun balklarnn ise, net olmaya alt ve var olan izgiye kar baka bir politikay iaret ettii grlyor. En ak ayrlklar Krt Sorunu ve Avrupa konularnda grlyor. Sosyalist Eylem platformu, "Krt Sorunu ve Devrimci Tavr" diyerek, partinin bu gne kadar izledii izgiyi devrimci tavra uygun bulmadn ifade ederken; Merkez bunu tartma konusu bile yapmadan, DP'deki sorunu grmeden, DP'nin tavrn sorun yapmadan, bu yndeki genel politik gelimelere ilikin tavrla yetiniyor. Ama ayrlk en ak ifadesini Avrupa Topluluu konusunda gsteriyor. Merkez'in "Emein Avrupa"sna karlk, ak ve net bir "Avrupa Birliine Hayr" parolas grlyor. Bu iki konu sadece Trkiye'nin deil, DP'nin de en temel sorunudur ve temel ayrlk noktalar aslnda tam da bu iki sorun zerinde younlamaktadr. nemli olan bu iki konuda taraflarn neler dediklerini anlamak ve bu denilenin, eitliki ve dayanmac bir toplum uruna mcadeledeki anlamn karmaktr. Btn dier sorunlar bunlarn yannda ikincildir. Ama metinlere baktmzda, bu iki temel sorunun, hi de nemlerine uygun olmayan bir biimde, dier sorunlarn arasnda yer ald grlmektedir. Sadece bu yer al bile, Trkiye'nin ve dnyann sorunlarna yaklamda pek bir dnce sistematiinin bulunmadnn bir gstergesi olarak kabul edilebilir. (Devam Edecek)

16

17 ubat 2000 Perembe

17

Uzaktan Notlar (03) Avrupa Topluluu ve DP'deki Eilimlerin Grleri

DP'de bulunan eilimin farklarn, onlar karsndaki eletirilerimizi zellikle iki konu zerinde younlaarak ele almay deneyeceiz: Avrupa ve Krdistan ya da Avrupa Topluluu'na katlma ve Krt Ulusal Hareketi karsndaki karsndaki tavrlar. Merkeze ounluk olan eilimi, ya da Allah'n bildiini kuldan niye saklayalm, Dev -Yol kkenlilerin esas kitlesini oluturan eilimin metninde 5 numaral karar nergesi Avrupa Topluluu konusuna ayrlm bulunuyor. Bir paragraflk ksa bir gerekeyi, drt noktada toplanan karar tasarlar izliyor. Bu karar tasarlar ve gerekenin yer ald blmn bal: "Emein ve Dayanmann Avrupa's in" Sosyalist Eylem Platformu'nun, bu konudaki karar tasars sayfa tutuyor. ki sayfalk bir gereke blmn, aa yukar bir sayfalk karar tasarlar izliyor. Blmn bal: "Avrupa Birliine Hayr! Blgesel Hegemonyacla, Savaa, Neo-liberal Saldrlara, Emperyalizmin Dnya Dzenine Kar Proletarya Enternasyonalizmi" Grld gibi bu karar tasarsnda, Avrupa, Blge ve Dnya bir tek balk altnda ele alnmaktadr. Merkez'in karar tasarsnda, blge konusu ayr bir karar tasars olarak ele alnyor. Alt numaral bu karar tasars da bir sayfa tutuyor ve "Blgesel Yaylmacla Kar Emekilerin Dayanmas in" baln tayor. Bu bakmdan Merkezin be ve alt numaral karar tasarlaryla, Sosyalist Eylem Platformu'nun tek karar tasars konular bakmndan zde saylabilirler ve daha kolay bir kyaslama olana salarlar. Ekmek ve Gl platformunun bizdeki metni bu emalara uymuyordu. Ancak biz DP kongresiyle ilgili yazlara balaynca bir tartmac Mozaik adl tartma forumuna, daha yeni bir versiyon olduunu sandmz karar tasarlar ast. Bu yeni versiyonu esas alacaz. Bu versiyonda sistematik tamamen deimi ve dier eilimlerle konular ve sistematik bakmndan belli bir yaknlama grlyor. Daha nceden bu metin elimizde olmadndan ksaca bu karar tasarlarnn balklarn belirtelim: "KARAR TASARISI:No.1 KRESEL RMEYE KARSI ANTI-EMPERYALIST / ENTERNASYONALIST DAYANISMA KARAR TASARISI:No.2 KRT HALKININ ZGRLESMESI, EMEKILERIN BIRLIGI IIN KARAR TASARISI:No. 3 AVRUPA'NIN KAPITALIST BIRLESMESINE KARSI KARAR TASARISI: No. 4 HALK IKTIDARI KARAR TASARISI: No. 4 SIYASAL ISLAMA VE GERICILIGE KARSI KARAR TASARISI:No.5 EYLEM BIRLIGI IINDE OGULCULUK" Yanllkla drt numaral karar tasars iki kere yazldndan, gerekte alt karar tasars bulunuyor. Ve ilk bakta politik bir yaklamn eski versiyona gre en azndan ematik bakmdan artt, rgtsel tedbirlerin ise son karar tasarsyla snrland grlyor. Tabii bu ema olarak ierik ayrca ele alnmal. Bu karar tasarlarnda karar tasarlar nce, gerekeler sonra geliyor. Hemen grlecei gibi, bir ve numaral karar tasarlar, ayn ekilde yukarda dier eilimlerin karar tasarlaryla en azndan konu olarak bir paralellik iinde bulunuyor ve ayn ekilde kyaslamay kolaylatryor.

18

Ancak biraz dikkatli baknca, rgtsel dzenlemeler yaklamnn, biimsel bir paralellik tesinde aynen srd grlyor. Karar tasarlarnn bittii fiilere baktmzda bu durum btn arpclyla ortaya kyor. Btn yklemler rgtsel bir almay tanmlayan fiiller olarak ortaya kyor: "Seferberlii balatr", "seferber eder", "egdmn salar", "aba gsterir", "mcadale eder", "politikalar gelitirir", "harekete geirir". Bunlar ilk karar tasarsnn cmle sonundaki fiileri. Avrupa konusundaki numaral karar tasars da ayn: "destekler", "arr", "g katmaya arr", "mcadele eder", "mcadele eder", "kurmaya giriecektir". Grld gibi, fiiller rgtn faaliyetlerinin niceliine ilikindir, politikalarnn ieriine deil. Bu daha eski metni ele alrken belirttiimiz, Ekmek ve Gl platformunun daha ziyade politik deil, rgtsel dzenlemelere ilikin bir muhalefet olduunu ve bu niteliini srdrdn gstermektedir. imdi srayla Platformlarn Avrupa Topluluu'na ilikin karar tasarlarnn eletirisine geebiliriz. l grlen udur: Muhalefet: Avrupa Birliine Hayr diyerek ak bir tavr almakta. Merkez ise "Emein Avrupas" slogann ne kararak en azndan hayr demeyi ne karmamaktadr. Ekmek ve Gl de merkezle benzerlik iinde, Merkezin "emein Avrupas" parolasn, Avrupa'nn kapitalist birlemesine kar olmak tarznda ifade etmektedir. lk bakta "kar" vurgusu balkta grlmekte", ama kar olmann koulu olarak getirilen "kapitalist birleme" szleri gerekte vurgunun bu noktada bulunmadn sezdirmektedir. Avrupa Birliinin kapitalist devletlerin bir birlii olduu kimse iin bir sr olmadna gre, keza kimse de programatik olarak u sralar somut bir alternatif olarak Sosyalist bir Avrupa nermediine gre, "kapitalist birleme" ye kar ya da "emein Avrupa"sndan yana olmak, Avrupa Birlii'ne utanga bir evet demekten baka bir ey olmasa gerektir. "Hayr" denmemekte, ama gemi ve sylem aktan bir "evet"e de imkan sunmamakta, bu da byle anlalmas zor formllere yol amaktadr. Bu genel balklara ilikin izlenimden sonra, imdi metinlerin kendilerini ele alabiliriz. nce Merkez Eiliminden balayalm. "Emein Avrupa's" Ne demek? Merkez'in parolas "Emein ve Dayanmann Avrupa's in" baln tayordu. Bu bal grnce, insan, Trk sosyalist hareketi az gitmi, uz gitmi, alt ay bir gz gitmi bir de bakm ki bir arpa boyu yol gitmi demeden edemiyor. Ama bunda aacak bir durum yok. Bir yandan 12 Eyll yenilgisi, dier yandan, dnya tarihinde ei benzeri olmayan bir yenilginin yaratt muazzam gerici ideolojik atmosfer, bir yandan, Krt Ulusal Hareketine Kar imtiyazlarnn klesi olmu Trklerin milliyetiliinin basks ve Merkez'i oluturan Dev-Yol'un zaten Teori ve Doktrine pek deer vermeyen gelenei birleince, ortaya "Emein Avrupas" gibi, Marksist kkenli bir sosyalistin yzn kzartacak formller kar. Nereden nereye gelindiini grebilmek iin nce bir geriye gidelim. Sradan bir Trk sosyalisti 1970'li yllarn banda, Marks'n ve Engels'in, cretli Emek ve Sermaye, cret Fiyat Kar gibi eserlerini, ve ksaca emek deer teorisinin temeli olan, gc ve Emein ne olduu; Emein, gcnn Kullanm Deeri olduu; gcnn tketimi halinde yeniden retiminden daha fazla deer retebilen biricik mal olduu, btn kapitalist birikimin temelinde bunun bulunduu gibi konular bilirdi. DP adl partimiz btn bunlar unutmu grnyor. En iyi benzer konuda yaplm bir eletiride grlebilir. Hikmet Kvlcml, 1960'larn ortalarnda, Uyanmak in Uyarmal, Uyarmak in Uyanmal bal ile Trkiye i Partisi'ne teklifleri ieren bir kitap yazmtr. Bu kitap 1970

19

Haziranndaki byk ii direnilerine kadar depolarda kflenmi, bu direniten ksa bir sre sonra tkenmi ve bir ka ay sonra yeni bir basks yaplmtr. Bu yeni baskya yazd nszde, Kvlcml, Trkiye i Partisi programnn ne kadar eklektik olduunu gstermek iin, bir ka rnek cmleyi ele alr ve klasik Marksist kavramlarla analiz eder. te tpk, imdi DP merkezinin "emein Avrupas" benzeri bir yaklam ieren u cmleyi ele alr: "zellikle geri kalm toplumlarda ekonomik ve sosyal ilerlemenin, bamszlk iinde kalknmann en byk dayana emektir." Kvlcml, bu szleri aktardktan sonra, biraz da alayla onu yle eletirir: "Demek "kalknmann" emekten baka "dayana" da m var? Var ya: Sermaye... Tm burjuva ekonomi bilimi, hep o emek dnda deer yaratan eyleri arar. Bizimkilerin orijinallii: 1) "Sermaye" szcn burada anmyarak, "emei" "en byk" saymakla kalr. 2) Emein "zellikle geri kalm"lar iin byk dayanaklna inanr. Ya ileri Toplumlarda emek "en byk dayanak" deil midir? Hele bir "ileri" olalm. Grrz. Bylesine "Emekten yana" olu, her iverenin en kutsal lks deil midir? nk Kapitalizm iinde yaadmz kimse unutamaz. Kapitalizmde, i iin "emei" yok gc vardr. i baka satacak hi bir eysi kalmam insan olarak igcn pazara karr. gcnn "Emek" olmas, iverenin eline getikten sonra, iyerinde balar. gc iinin, onun kullanlmas ile doan Emek iverenin "Kii mlk" olur. Demek azck bilimsel konulunca: Kapitalizmde Emek: verenin mlk olduuna ve iveren yannda bulunduuna gre, "Emekten yana" olmak, iverenden yana olmaya dner. Sosyalizm, Kapitalizmde "gcndn yana"dr; veren "Emekten yana"dr. ABA'clarn, (Aren, Boran, Aybar kastediliyor) hot sosyetede o denli hoafl karlanlar da bundan ileri gelir. Hetekim ABA'c ideologlarn da, Yn Palikaryalar gibi, (Yn dergisini karan Doan Avcolu ve evresi kastediliyor.) (Kapitalizmde) her ii brakp nce "Verimli+nanl+evkli" ii yaratmak sevdalar, Amerikan Taylorizmine gz krpmak olur." (Dr. H. Kvlcml, Uyarmak iin...,1980, s.14-15) Fazla sze gerek var m? Demek emekten yana nasl, verenden yana demekse; "Emein Avrupa's"da iverenlerin Avrupa's demektir u bizim unutulmu ve l kpek muamelesi yaplan Marksizm'e gre. 23.02.2000 20:24 (Devam Edecek)

20

DP ve Krt Ulusal Hareketi

zgrlk ve Dayanma Partisi (DP) ne salam bir programa, ne de ykselen bir toplumsal hareketlenmeye dayanyordu. Dnyada sermayenin, Trkiye'de Osmanl'nn yaayan "ruh l habis"i Genel Kurmayn pe pee yeni mevziler kazand bir dnemde kuruldu. Dnyada Sermayenin Dou Avrupa'nn knde ifadesini bulan, tarihsel bir zafer kazand; Trkiye'de ise, Krt Ulusal hareketini ezmeye ynelik zel savan dizginlerinden boand ve ovenizmin ve vurdum duymazln Trkler arasnda alp ban gittii koullarda, sosyalizm iddiasyla kurulmu bir sosyalist partiden beklenen, en azndan dnya lsndeki ideolojik saldrya kar salam durabilmek; ideolojik mevzileri glendirmek ve korumak; dier yandan da byk ounluu, Krt ulusunun hakl sava karsnda genel Kurmayn arkasnda saf tutan Trk ulusuna kar, yenilgici bir politikann izleyicisi olarak, Krtlere ynelik saldrlarn en azndan bir ksmn kendi zerine ekmek ve onlarn srtndaki yk biraz olsun hafifletebilmek iin ortaya atlmak; onlarla dayanmay politikann ekseni yapmak olabilirdi. Ancak byle bir politika, Genel Kurmay'n zafer arabasnn peine taklan Trklerin eref verici nefretini kazanabilir ve bu milliyeti dalgaya tepki duyan yoksul ve ayn zamanda Krt ehirli tabakalar ve bu milliyeti dalgann saldrsnn nesneleri olan aznlklar ve ezilen uluslar arasnda sempati bulabilirdi. Ancak byle bir tavr uzun vadede sisteme muhalefet iin bir mayalanma merkezi oluturabilir ve gelecein bir ykselii iin zerine baslacak salam sosyalist gelenekler brakabilirdi. Ne var ki, DP ne deolojik mevzileri korudu; ne de akntya kar politika gtt, aksine politikas ve almas bu tarz bir yaklama kar olarak ekillendi. Teorinin yerini, moda klie sloganlar; akntya kar politikann yerini, "Krt eksenli politika yapmayacaz" szleri ald. DP'nin teorik almlar yapmas ve an azndan ideolojik bir salam duruu salamas hi bir ekilde gereklememek bir yana, byle bir problemi bile olmad. Bir sosyalist parti ki, Trkiye sosyalist hareketinin nemli bir birikimini iinde toplam; ama bu birikimin, grlerin ve tezlerin birbiriyle arpaca ve geliecei bir teorik organ bir yana brakalm, byle bir platformu bile yoktur. DP'nin teorik ve ideolojik namaz klnmtr. Krt Ulusal Hareketi karsnda ise tam anlamyla ykselen ovenizmin dmen suyunda bir politika izlemitir. Bir insan haklar dernei kadar bile Krt Ulusal Hareketi'nin destekisi olmamtr. Yani DP dnya ve Trkiye apnda egemen eilimlere kar mcadelenin bir arac olacak yerde, bizzat bu eilimlerin sol bir sylem iinde egemenliinin bir arac olmutur. Ciddi teorik ve ideolojik savunma ve gelitirme abasnn yerini, moda kavramlar ve sloganlar kullanmak almtr. Ezilen insanlar, zellikle Bat'da younlam en yoksul tabakalar ve Krtler arasnda sabrl bir ekilde onlarn z rgtlenmelerini yaratma almas yerine, Trk ehir orta snflarna ynelik olarak medyatik olmaya nem verilmitir. Toplumun en nemli sorunu olan Krt sorunu, sorunlardan bir sorun olarak ele alnmtr. Btn bu izgi ve pratik, ehir orta snflarnn damgasn tamaktadr. Altml ve yetmili yllarda, Dnyada devrimci bir ykseliin yaand koullarda, ehir orta snflar ii snfna ve sosyalizme yaklama eilimi gsteriyorlard; zaten DP'de ounluu oluturan eilimlerin kkeninde, bu dnemdeki politikleme bulunuyordu. Seksenli ve

21

doksanl yllarn dnya ve Trkiye'sinde ise, Kapitalizm ve Genel Kurmay bu snflar kendi zafer arabasna balam bulunuyorlard. Bu snflarn eilimlerini temsil eden DP gibi partiler iin sorun; altml ve yetmili yllarn sosyalizme ynelik olumu bir gelenein sylemiyle; ehir orta snflarnn bu gnk eilimlerini uzlatrabilmekti. DP bu uzlatrmann kendisinden baka bir ey deildir. Orta snflardaki bu genel kayma, DP'de, onu oluturanlarn ok daha zel bir kayyla da akmtr. Bu gn DP'yi oluturanlar, 60'l ve 70'li yllarn, gelecei bulunmayan; yksek enflasyon karsnda yoksullaan ehir orta snflarnn radikalleen ocuklarydlar ve gen insanlard; bu gnk DP'ye damgasn vuranlar ise, ii gc olan, genellikle bir araba, ev ve muhtemelen bir de tatil yapabilecei ikinci bir evi olan, stabilize olmu, Trk orta yal ehir orta snflardrlar. Bu da DP'ye damgasn vuran ikinci zelliktir. nce, Krt sorunu toplumun temel ve en nemli sorunu deilmiesine, Krt sorununu eksene alan politika yapmann yanll sylendi. Bylece Trkiye'nin teme l sorunu olan Krt sorunu, Parti politikasnn temel bir sorunu olmaktan kt ve sorunlardan bir sorun haline geldi. Bylece DP, Genel Kurmay'n, Krt sorununu nemsiz gsteren, ondan bahsetmeyi bile yasaklayan; onu kar susu komplosunun, soldan bir destekisi durumuna geldi objektif olarak. Sonra, sorunlardan bir sorun olarak Krt sorununda bar nerildi, ama bu yle yapld ki, sanki iki tarafn da haksz olduu bir savan bitmesi isteniyor gibi ifade edildi. Yenilgici bir bar istemi deildi bu. Bu savata, hi bir zaman Genel Kurmay'n haksz PKK'nn hakl bir sava yrtt sylenmedi. PKK ve Genel Kurmay ayn kaba koyuldu. Hatta Trk devletinden istenmeyen zellikler PKK'ya koul olarak getirildi. Geen Kongrede, Krt ulusunun "meru temsilcileri" ifadesinin yanna bir de "demokratik" koulu getirilerek "Demokratik ve meru" denilerek, PKK'nn bir barn muhatab olmasna bile kar klyordu. Bu koulu koyanlar bununla neyi dladklarn ok iyi biliyorlard. Byle bir tavr, brakalm uluslarn kaderini tayin hakkn bir yana, fiilen bara bile kar olmak demekti. Hangi ciddi bar istemi, savaan taraflardan dierinin demokratik olmasn isteyebilir? Bu demokratiklik de, Trklerden deil, Krtlerden istenmektedir. Brakalm sosyalizmi bir yana, ciddi bir bar abasnn bile ayaklar altna alnmas olan bu utan verici karar, bir ka kiinin itirazlar arasnda sorunsuz geebiliyordu. DP'de ounluu oluturan Dev-Yol'cularn byk ounluu, Krt Ulusal Hareketi ve bunun rgtsel ifadesi olan, kendi aralarnda sansrszce konuurken ifade etmekten ekinmedikleri bir dmanlk ve nefret duyduklar, PKK karsnda son kongreye kadar, gerek eilimlerini yanstan bir izgiyi DP'ye tam olarak dikte ettirememilerdi. Son kongreye kadar btn bu tavrlar henz kongre kararlaryla kesinlememilerdi. Ama son Kongrede alnan kararlar ve yaplmayanlar ile, bu izgi DP'nin byk ounluunun onayn alm; Kongre kararlaryla pekimi net ve resmi bir izgi olmaktadr. DP'nin Kongresi'nin topland gnlerde, HADEP'li belediye bakanlar tutuklanm, Krdistan'da Halk bunu protesto ederken, DP Kongresinde, rnein, Kongre olarak Belediye Bakanlaryla dayanmay ifade eden bir karar bile alnmam, Belediye Bakanlarnn tutuklanmasna kar demonstratif ve sert bir tepki gsterilmemitir. Dayanma szleri ise, "Diyarbakr halk" na yneltilmitir. Elimizde henz Kongrede Krt sorunu konusunda alnan karar metni yok. Ancak gazetelerden okuduklarmz ve Krdistan'da rgtlenme karar var. DP, Krdistan' ayr bir lke, Krtleri ayr bir ulus olarak tandn, en azndan Ezop diliyle vurgulamak iin, Krdistan'da DP olarak rgtlenmeyi ret etmesi veya en azndan fiilen buna girmemesi gerekirken, Genel

22

kurmay ok memnun edecek bir tavrla, son kongresinde Krdistan'da da DP olarak rgtlenme karar alm. Krdistan'da rgtlenme karar bir skandaldr. DP, Krt Ulusal Hareketinin, tecrit durumu ve ar darbeler nedeniyle, gszl nedeniyle yapmak zorunda olduklarn seve seve kabullenmektedir. "Eh madem ki Krtler Trkler'le ayn devlet iinde yaamaya niyet ifade ediyorlar, biz de Krdistan'da rgtlenebiliriz." DP, Krtler Trklerle birlikte yaamak istese de, bu isteklerini zgrce belirleyecekleri koullar iin, yani Krtlerin ayrlabilme hakk iin mcadele edecek yerde; Krtlerin ok eitsiz bir savata, ar darbeler altnda minimuma indirdikleri talepleri hemen benimsemektedir. Onlar gkten inmi bir nimet gibi almaktadr. DP, mral'dan sonra ortaya kan yeni izgiye daha yumuak ve olumlu yaklamaktadr. Bu tam Trk ehir orta snflarnn tavrdr. Ve ehir orta snflarnn ve DP'nin tavrnda da grlen bu deiiklik, PKK'nn ne kadar doru bir izgi gelitirdiinin ve ehir orta snflarn en azndan tarafszlatrmak bakmndan doru bir adm attnn bir kantdr da. ehir orta snflarnn sosyalist sylemli bir partisi olarak DP'nin anlalabilir bu tavr, sosyalist olarak kabul edilemez. DP, Krtlerin birlikte yaama istemi karsnda onlarn istedikleri zaman istedikleri biimde ayrlmalar hakkn savunacak yerde, bu istemi veri kabul ederek taleplerini ve rgtlenmesini oluturmaktadr. Krdistan'da DP olarak rgtlenme karar da bu anlayn ifadesidir. DP eer, Krdistan'daki partileri beenmiyorsa, orada bir sosyalist parti olduunu dnmyorsa, en azndan, Krdistan'da kendisiyle ayn grleri savunan ama kendisi karsnda eit dzeyde ayr bir parti kuruluunu tevik edebilir ya da Krdistan'l yeleri orada ayr bir parti kurabilirlerdi. Bu takdirde, ayn sosyalist grleri paylaan iki sosyalist ve ayn dzeyde iki parti olurdu. Bu yaplmamaktadr, DP, bir Trkiye Partisi olarak Krdistan'da rgtlenmektedir, soldan Krtlerin kendi kaderini tayin hakkn inkar etmektedir. Kendisiyle eit konumda olacak bir Krdistan DP'sine bile tahamml edememektedir. Krdistan'n bu gn HADEP'e verilen oylarla aa be yukar izilmi snrlarn kabul ederek rgtlenecek yerde, Devletin resmi snrlarna gre rgtlenmeye gitmektedir. Genel Kurmay'n soldan bir destekisi olmaktadr. * Peki, btn bu tavrlarn ardndaki temel yanl nedir? Krtleri ve Krt ulusal Hareketi'ni ve bunlarn rgtsel ifadelerini bir zne olarak tanmamak. Ezilen uluslarn haklarn, ezen ulustan sosyalistler olarak savunmak, insan veya bir hareketi ezen ulus milliyetiliinden kurtarmaz. Bu ikinci Enternasyonal dneminin, Avrupa Merkezli sosyalizm anlayna denk der. Bu anlayta, ezilen uluslar toplumun aktif bir znesi olarak grlmez. Gerekenleri, egemen ulusun sosyalistleri ya da iileri yapacaktr. zne egemen ulustur, ya da onun sosyalisti veya ii snf vs., Komnizm gerekiyorsa onu getirecek vali gibi, ezilen ulusun haklarn da, ezen ulusun devrimcisi veya sosyalisti veya iisi verecektir ya da onlar iin kazanacaktr. Halbuki, yirminci yzyln toplumsal mcadeleler tarihi gstermitir ki, ezilen cins, ulus, "rk"larn haklarn savunmak henz, sosyalistlik deildir ve egemenlik ilikisini yeniden retir. Ezen ulusun sosyalistinin grevi, ezilen ulusun Mcadelesini ve Hareketini bir toplumsal zne olarak desteklemektir. Bu zne de soyut bir varlk deildir, somut rgtler ve glerdir. Krdistan rneini dnrsek, somut olarak, Krt Ulusal hareketi, PKK'dr HADEP'tir yzde doksan beiyle. Yani, bir Trk sosyalistinin Krt Ulusal hareketini bir zne olarak desteklemesi demek; Genel Kurmay ve Trk devleti karsnda somut olarak PKK ve HADEP'i desteklemesi demektir. DP'nin ise tam da kar olduu byle bir politikadr. Yani

23

DP, Krt Ulusal Hareketini bir zne olarak desteklemeyi reddettii iin; yani paternaliste yaklat iin, bu ulusun kendisinin ortaya bir zne olarak knn somut rgtsel biimlerini kendine bir rakip olarak grmektedir. Btn o milliyeti tavrn ardndaki temel metodolojik yanl budur. Krt ulusal hareketini ve onun somut rgtsel ifadelerini bir zne olarak grmeyi ret edince, bu somut zneler karsndaki tavrn ne olmas gerektii sorunundan da kalm olur. Bir toplumsal hareket, bir rgt, sosyalistlerce, her eyden nce iki temele gre deerlendirilir. Birincisi onun hangi toplumsal kesimin ifadesi olduuna baklr. kincisi onun programna baklr. Hakll ya da hakszl bunlar belirler. Mcadele ya da rgt biimleri deil. Bir hareket pekala anti-demokratik ama hakl, dieri pekala demokratik ama haksz olabilir. Btn smrge kurtulu savalarnda aa yukar durum buydu. Batl lkelerin hepsi de maallah demokratik lkelerdi, onlara kar savaan smrgeler ve onlarn rgtlerinde demokrasinin pek esamesi okunmazd. DP, PKK'nn Trk devleti karsnda hakl bir sava yrtt konusunda susmakta; onun hangi toplumsal kesimlerin eilimlerinin ifadesi olduu sorusunu sormamakta ve susmakta; rgt ve mcadele biimlerine ilikin itirazlarla onu Trk Devleti ve Genel kurmay ile ayn kaba koymakta; iki tarafn da haksz olduu bir sava sz konusuymu gibi davranmaktadr. Aslnda, DP'nin sosyalizmle de, sosyalist teoriyle de fazla bir ilgisi yoktur. Sosyalist sylem, son yllarda, Krt Ulusal Hareketi karsnda egemen ulus sosyalistlerinin onu desteklemekten kamalarna soldan gereke bulmalarnn arac olmaktadr. Bu gn egemen ulus sosyalistleri iin, iyi bir sosyalist olmak iyi bir "Krt" olmakla mmkn olabilir. Btn bu tavrlarna ramen, Krt Ulusal Hareketi, DP'ye yine de, Trkiye'de az ok demokrasiden yana bir g olarak ok olumlu yaklat ve yaklamaya devam ediyor. Krt Ulusal hareketi doru da yapyor. Evet, DP, bir demokratik gtr, demokratik glerin bir araya geleme olanaklarn politik kendini beenmiliiyle zora srecek ve ounlukla datc olacak olsa da, demokratik bir gtr. Bu anlamda Krt Ulusal Hareketi'nin DP'ye kar esnek ve itici olmamaya zen gsteren tavr son derece dorudur. Ama bu demokratik g, btn bunlar sosyalizm adna yapt srece, bir Trk sosyalisti olarak, biz de ancak, DP'nin izgisinin sosyalizmle bir ilikisi olmadn, bunun Trk ehir orta snflarnn eilimlerinin ifadesi olduunu syleyerek ve onu eletirerek doru davranm oluruz. demir@comlnk.de 02.03.2000 04:55

24

DP Kongresinin Ardndan
Allah'n bildiini kuldan niye saklayalm? zgrlk ve Demokrasi Partisi'nin politik izgisine damgasn vuran, onda ounluu elinde bulunduran eski Dev-Yol'dur. Son Kongre unu gstermitir: Dev-Yol te iki ounlua sahiptir, geri kalan te birin te ikisi Sosyalist Eylem Platformu; Bu te birin dier te biri de Erturul Krk adnn ne kt Ekmek ve Gl Platformu olarak grlebilir. Bu eilimlerin ve DP'ye damgasn vuran politikalarn kklerini anlamak iin, biraz gerilere gitmek gerekir. 1980'li yllarn sonlarna doru, yaanan yetmili yllarn deneyleri ve 12 Eyll darbeleri altnda, Trkiye'deki sosyalist akmlarn nemli bir blm, e zamanl olamasa da, o gne kadar, sosyalizm diye bildikleri ve rendiklerinin aslnda gerek sosyalizm ile bir ilikisi olmadn grmler; ve her rgt iinde gl bir yenilenme ve i tartmadan yana eilimler olumu ve bunlarn bir ksm da, rgtlerin boucu havasnn dna kmlard. Sosyalistlerin nemli bir ounluu, her rgtn ve eilimin iindeki veya dndaki muhalifler oluturuyordu. Bir ka ayda bir, bir rgt ve eilim iinde yeni isyanclar ve tartmaclar kt duyuluyordu. rgtlere kar devrimci ayaklanmalar dnemiydi ve ayaklanmaclar btn rgtlerde nemli bir kesimi oluturuyorlard. rgtler varlklarn korumak iin ya reform tedbirlerine ba vuruyorlar (rnein Kurtulu) ya da isyanclar atp, her trl muhalefeti susturuyorlard (rnein Halkn Kurtuluu). Yeni bir blnme izgisi ekilleniyordu. Ayrmlar rgtler ve eilimler arasnda deil; her rgt ve eilim iinde, ii eskisi gibi gtrmek isteyenlerle, yani bir takm reformlar ya da Prusya tipi dzenlemelerle geitirmek isteyenler ile, her eyi acmaszca gzden geirmek isteyenler arasnda oluyordu. Ve eletiriciler ok byk bir arla ulamlard hem nitelike hem de entelektel kapasite bakmndan. 1960'lardan beri ilk kez, ortak tartma zemini oluuyordu. O dnemin dergilerinde bu hava ok ak olarak grlr. Her sorunu ciddiyetle tartmak isteyenlerin arl nedeniyle, Kurueme'ye ister istemez, ipleri btnyle koparmak istemeyen rgtl sol gruplar da Kurueme'ye katlmak zorunda kalmlard. Sadece Dev-Yol, o her zamanki byk kitlesi olmann maruriyetiyle Kurueme tartmalarn dnda kalyordu. Kurueme'nin yapmas gereken, var olan rgtler ve eilimlerin hepsini ortadan blen yeni blnme izgisini glendirmek; eski sistemi reformlarla veya olduu gibi korumak isteyenlere kar kesin tavr almak olabilirdi. Ancak o takdirde, bambaka bir paradigma temelinde, btn var olan rgtlerle blnm ve hepsinden unsurlar kapsayan bir mayalanma merkezi oluturulabilirdi. Ancak kimse var olan rgtlere kar aktan, zaten var olan blnme izgisini derinletirme yoluna gitmedi. Bu yola gidilmeyince, tartmalarn ak iinde, rgtler her zaman olduu gibi olaylarn gidi ynn etkileme olana buldular ve her biri can ekien organizmalar adeta yeniden canlandlar. Talam rgtlerin mezbahas olmas gereken Kurueme onlara bir lmden sonraki dirili olana sundu. Kurueme bir bakma eilimler iinde de Kurtulu'a can verdi. Kurtulu'un gz ise Dev -

25

Yol'da idi. Kurtulu asndan Kurueme bile Dev-Yol'u birlie zorlamak iin bir kar arlktan, tehdit veya pazarlk unsuru olmaktan baka bir anlama gelmiyordu. Dolaysyla Kurtulu'un bu perspektifi de, Kurueme'nin kaderini belirledi. Kurueme'ye katlanlar, Kurtuluun bu politikasnn bir aksesuar olmak durumunda kaldlar gelimelerin sonunda. Ne var ki, Kurueme'nin yapld gnlerde, dnya Tarihin en byk alt stlkleri yaanyor, btn dou Avrupa kyordu. Bu kn de etkisiyle bir sre tam bir danklk yaand. Bir sre sonra aknlk geince, Kurueme'deki Kurtulu projesinin gecikmi bir uygulamas Birleik Sosyalist Parti oldu. Birleik Sosyalist Parti'nin hedefi ise, Kurtulu'un hedefi olan Kurueme'nin lmne yol aan Dev-Yol ile birleme idi. rgtler nasl Kurueme'ye, son derece zayf ve etkisiz olduklar iin katldlarsa; Dev -Yol da Birleik Sosyalist Parti ile birlemeye, baka bir olana olmad iin raz oldu. Kurueme nasl o can ekien rgtlere can verdiyse; birlemeden doan DP de siyasi hi bir arl kalmam Dev-Yol'a can verdi. Ceza suun cinsindendir. Kurtulu Kurueeme'de iledii sularn cezasn DP'de eker oldu. Kendisinin gz nasl hep Dev -Yol'da idiyse ve gerekten bir eletiri balatm geni kitleyi, bu pazarlklarn bir aksesuar olarak gryor idiyse, DP'ye egemen olan Dev-Yol'un gz ehir orta snflarndadr ve onlara gz krparken, Kurtulu'un ekirdeini oluturduu muhalefet, bu sefer kendini bir demokrasi aksesuar olarak bulmaktadr. Peki nasl oldu da, Kurtulu Kurueme'de bylesine canl ve gelikin bir tartma ortamnn zerine oturup kendi politikasn dayatabildi. Burada da, DP'deki te birlik muhalefetin te birini oluturan, Esas olarak Ekmek ve Gl grubunun en nemli ve kritik isme Erturul Krk'nn fonksiyonu nem kazanr. Erturul Krk ise daima dengeleri gzetir. O zaman Kurtulu ve dierleri arasndaki dengeyi gzettiinden, gz Kurtuluta idi. Gzettii denge ile de Kurtulu'a g veriyordu. Kurtulu glendike, ona daha yakn pozisyona kayyordu. Bu gn ise DP iinde, Dev-Yol ve Kurtulu dengesinde, bu sefer gz Dev-Yol'dadr. Neticeleri de ayndr. Trkiye'deki sol hareketi inmelendiren; Kurueme'yi ksr klan zincir yle gz nne getirilebilir. rgtleri eletiren veya onlardan kopmularn gz, belirli bir ka kiidedir. Bunlarn gz Erturul Krk'dedir; Krk'nn gz Kurtulu'tadr; Kurtulu'un gz Dev Yol'dadr, Dev-Yol'un gz kendisinin de dahil olduu ehir orta snflarndadr; ehir orta snflarnn gz ise, gerek Krt hareketinin gerek slami hareketin ykselii karsnda Genel Kurmay'dadr. Bu mekanizmayla, Krt sorununda Tutarl bir tavr taknan bir sol olana da yok olmaktadr. Yine bu mekanizma, bize bu gn DP iindeki gruplarn menei ve eilimlerini anlama olana salar. Kurueme'de arlk bamszlarda olduundan, Erturul Krk'nn temsil ettii denge eilimi, bu gne gre ok daha solda; Kurtulu ile bamszlar arasndadr. Bu gn ise, dengeler deitii iin Kurtulu ile Dev-Yol arasnda. Elbet biz burada, temel eilimleri vurgulamak ve ifade kolayl salamak bakmndan Krk, Dev-Yol, Kurtulu lsnden sz ediyoruz. Yoksa bu eilimlerin iinde bakalar da var. rnein her eilimde Trokistler de var. Ancak eilimlere damgasn ve rengini

26

veren bu zikrettiklerimizdir. Yine bu mekanizma, Bize BSP ile DP'nin temel politik farklln gsterir. Gerek Kurueme'ye katlan bamszlar, gerek Kurtulu Krt sorununda ok daha sol bir baka sahipti, bu nedenle BSP Krt sorununda DP'den ok daha iyi bir politika izleyebiliyordu. Bu akm aslnda bu gn DP iindeki te birlik muhalefetin te ikisini oluturan kesim eski BSB'nin izgisinin devam olarak grlebilir. Ancak, bu muhalefet de Krt sorununda, Kurueme ve BSP zamanlarna gre ok daha byk bir Trk milliyetiliinin basks altnda epeyce de yontulmu bulunuyor. Tekrar edelim. Trk solunun eski blnme izgilerinde bir birlemeye deil; eski blnme izgileriyle blnen bir blnmeye ihtiyac vard. Bunun iin koullar, tabiri caiz ise "devrimci durum", 1980'lerin ikinci yarsnda olgunlamaya balamt. Eilimler ve rgtler eskisi gibi gtremiyorlar; taraftarlar eskisi gibi gitmesine tahamml edemiyorlard. Bu devrimci durumun tepe noktas bir bakma Kurueme oldu. Ama orada, kararl bir saldr gelitirilemeyince rgtlere kar, btn karlm devrimci durumlarda olduu gibi, dzen gleri giderek toparland. lkeler iin geerli olan bu gidiler aynen sol hareket ve gruplar iin de geerli olmutur. Bu bakmdan kendi iinde bir devrimi baarp eski yaplar paralayamam bir sosyalist hareketten, bir radikalizm ve dinamizm beklenemez. Dikkat edilirse, sosyalist rgt ve eilimlerde de, eski kadrolarn hala son sz syledii grlr. Gerek ilikileri bilenler, nde grlenlerin deil, arkada birilerinin esas etkili olduunu bilir. Trk devletinin nasl bir "Derin Devlet"i var ise, ve seimlerle gelmi meclis, bu gcn aybn rten bir asma yapra ise; sol hareketlerin de, "derin kadrolar" vardr. Seimle gelmi organlar, ayrntlarla urarlar; hi kimsenin semedii bu "derin"ler esas nemli konularda son sz sylemeye devam ederler. * DP'nin Kongresinde geen btn karar tasarlar, Dev-Yol'un bel kemiini oluturduu, te iki ounlua sahip olan eilimin sunduklar imi. Yani Dev-Yol izgisi DP'ye tamamen damgasn vurmu oluyor. Bu kararlar elimize getiinde, onlar ele alp eletirmeyi planlyoruz. Eline geen olursa bize yollamasn dileriz. 01. 03. 2000 03: 19 Demir Kkaydn

27

DP ve Krdistan'da rgtlenmenin Gerekeleri

Uzaktan Notlar (05) DP'nin ynetim organlarnda yuvarlak hesap te ikilik bir ounluu oluturan "zgrlk Sosyalizm" eiliminin, (ki ana gvdesini eski Dev-Yol geleneinden gelenler oluturmaktadr), btn karar tasarlar da aynen kabul edilmi. Bu demektir ki, DP'ye bugn "zgrlk Sosyalizm" eiliminin politikas damgasn vuracaktr. Gerekli kararlar ve bu kararlar uygulayacak ounluk ellerindedir. zgr Politika'da Kongreyle ilgili "zgrlkler % 61" balkl haberde u satrlar gze arpyor: "DP, gn sren konferans ve kongre maratonunda, Krt sorununa dair parti politikasnda "esasl bir deiiklik" ngren karar tasarsn onaylad. "Krt Sorununda Demokratik zm" balkl tasarda, DP'nin kuruluundan bu yana parti iindeki farkl grler nedeniyle, Krt kentlerinde gerekletiremedii rgtlenmenin n alyor." Haberin ilerisinde kabul edilen karar metninden uzunca bir alnt yer alyor:
"DP, Dou ve Gney Dou'daki atma ve sava koullar nedeniyle bugne kadar yeterince rgtlenemedii yerlerde rgtlenme almalarna hz verir. Bunun farkl kimlik ve kltrleri nedeniyle ezilenlerin ve eit olmayanlarn talepleri ile emekiler in taleplerini rttrme ve bir arada ifade etme ve toplumdaki zgrlk aray ile btnletirme politik becerisini ve ortak rgtlenme perspektifini gelitirerek yapar. Gler nedeniyle gerek batda gerekse blgede kentlere ylm olan, nmzdeki dnemde, emein sosyal ve ekonomik talepleri etrafnda hareketlenmeye ok daha fazla ak ve ynelimli yoksul, emeki kitlelerin ihtiyalar dorultusunda politikalar gelitirir. Kendi izgisini koruyarak, Krt sorununda demokratik zmden yana olan glerle ortak mcadele anlayn srdrr. Farkl ana dillerin ve kltrlerin, inanlarn, yurttalarn bireysel zgrlklerden yararlanmalar kapsamna girdiini ve her bireyin hak ve hukukuna sayg gstererek demokratik ve yasalarla saptanan haklarn kullanma zgrln savunur."

Daha nce ayn eilim tarafndan stanbul l Kongresine sunulduunu sandmz bir metinde nolu Karar nergesi'nde ayn mahiyette u szler bulunmaktadr: "Metropollerdeki ve blgedeki Krt emekilerini Krt kimliinden kaynaklanan taleplerini yok saymadan- Trk emekileriyle birlikte emek eksenle bir mcadele iinde rgtlemelidir. Trkiye'nin her yerinde olduu gibi, blgede de DP politikalarnn karl vardr. DP rgtlenme potansiyelinin olduu her yarda rgtlenilmesi gerekliliinden yola karak, bu gne kadar blgenin ve Krt sorununun zel durumundan dolay blgede yaygnlatramad rgtlenmesini tamamlamak iin gerekli rgtl abay gstermelidir" (Emekilerin, Ezilenlerin Eitlik ve zgrlk Yryne Devam Ediyoruz , s: 13-14) Krdistan'da rgtlenmeye ilikin bu karar (ve baz noktalarda ac olabildii iin aktardmz karar tasarsn) farkl soyutlama dzeylerinde analiz etmeye alalm. lk nce, hukuki dzeyi ele alarak, muhtemel yanl anlamalarn yolunu keselim. * Adlandrma konusu Bu karada nemli olan "Dou ve Gneydou" veya "Blge" szleriyle ifade edilen Kuzey Krdistan'da DP'nin rgtlenme karar almas. Burada bir yanl anlamaya meyden

28

vermemek iin unu belirtelim ki, Kuzey Krdistan yerine "Dou ve Gneydou" v eya "Blge" gibi kavramlarn kullanlmasna bir itirazmz yok. DP legal bir partidir ve yasalara uymak zorundadr. Bu nedenle, hi kimsenin ne kastedildiini anlamakta zorlanmayaca kotlarn kullanlmas son derece olaandr. Bask rejimi altnda btn muhalefetler daima byle bir Ezop dili gelitirirler ve ortalama okuyucu onlardan gerekeni doru olarak anlar. Her durumda deil ama bazen, Problem, zorunlulukla ba vurulmu bir ifreli dilin kavramlarnn, gerek ieriklerinin de o ifreli dilin szcklerinin ierikleri haline gelmesindedir. Yani rnein, "Dou ve Gney Dou" nun, giderek Krdistan'n deil de, gerekten Trkiye'nin bir blgesinin ifadesi haline gelmesidir. Yani sze ilikin bir zorunluluun, anlama ilikin bir kaymay gizlemesidir. DP'nin kararnda bu da var. Ancak, imdilik, bunun olmad noktasndan, "Dou ve Gneydou" veya "blge" szckleriyle kast edilenin "Kuzey Krdistan" olduu, sadece legal bir parti olarak hukuki zorluklar nedeniyle bu ifadelerin kullanld var saymndan yola kacaz. Bunun nasl bir anlam kaymasn gizlediini daha sonra ele alacaz. * Gerek Nedenin Gizlenmesi: rgtlenMEME ve rgtlenEMEME ki metin arasnda gerekeler bakmndan yle bir fark grlyor: Kongrede kabul edilen kara nerisinde, DP'nin "blge"de "yeterince rgtlenememi" olmas, (yani rgtlenilmemi deil. Buraya bir mim koyalm.) "atma ve sava koullar nedeniyle" aklanyor. Fakat dier karar tasarsnda, "Krt sorununun zel durumundan" diye bir gereke getiriliyor. Dikkat edilsin, "Blge"nin deil, "Krt sorununun" zel durumundan sz ediliyor. Kastedilenin "atma ve sava koullar" olmad aktr. "Krt sorunundaki zel durumun" ne olduu ise ak deildir. Blgede rgtlenmenin Krtlerde yarataca tepki mi, yoksa bizzat parti iinden gelecek tepki mi? Bu belirsizdir. Bu karar tasars daha belirsizdir ama gerek nedeni daha iyi aklamaktadr. Blgedeki rgtlenmemenin nedeni, savatan ziyade, byle bir davrann Krtlerde yarataca reaksiyon kadar, Parti iindeki muhalefetin bu konuda erh koymasyd. "Krt sorununun zel durumu" ifadesindeki belirsizlik en azndan bu gerek nedenleri artrmaktadr. Ama Kongrede kabul edilen metin, bu itenlikten bile yoksundur. Sanki bu konuda parti iinde bir atma yokmu gibi, gerek neden bu deilmi gibi sorunu koymaktadr. Ve byle koyarak, gerek nedenin ve itirazlarn stn rtmektedir, onun tartlma olanan ortadan kaldrmaktadr. Kongre metni, aktardmz karar tasarsna gre ok daha itenlikten yoksun, resmi ve brokratik bir formlasyondur. Karar, DP'nin imdiye tadar "blge" de neden rgtlenmedii ya da rgtlenemedii konusunda gerek nedenler; yani Krtler'den ve parti ii muhalefetten gelecek tepkiler olduundan sz etmemekte, onu gizlemekte, susmakta ve gerei arptmaktadr. Yani DP'nin Krdistan'da rgtlenememesinin gerek nedeni deildir. Oradaki, rgtlenmeme deil, rgtlenememe ayrmna dikkati ekmitik yukarda. Kararda "rgtlenememe", denilmektedir. Yani sava koullarnn yaratt dardan gelen bir

29

engellemeden sz edilmektedir. Gerekte ise engel ieridendi. Buna uygun den szck de, "rgtlenmeme" olabilirdi. Hem DP dnda ama toplumsal muhalefetin ii anlamnda, yani Krtlerin tepkisi, hem de DP iindeki muhalefetin tepkisi bu rgtlenmeyi engellemitir. Gerekte, DP parti olarak, gerek kendi iindeki gerek sol iindeki dengeler nedeniyle imdiye kadar "blge"de rgtlenmemitir. Ama DP iindeki en byk gurup asndan bakldnda, yani imdi DP'nin politikasna damgasn vuran eilim asndan bakldnda, bu grup bandan beri orada rgtlenmek istediinden, rgtlenememitir. Yani Kongreye kadar DP iin RGTLENMEME olan, "zgrlk Sosyalizm" grubu iin RGTLENEMLEMEDR. Bu kararla grup kendi bak asn DP'nin genel bak asym gibi koymaktadr. Ve bu anlamda tarihi bu gn bulunduu yerden yeniden yazmaktadr. Bu tarih yaz, sanki Krdistan'da rgtlenmeye rgt iinden ve sol iinden hi bir itiraz yokmu gibi tarihi yazmakta ve dolaysyla var olan gerek itirazlar bilinlerden ve hafzalardan uzaklatrmaktadr. Yani Kongre karar gerek nedenleri rtmekte, gerek ayrlk noktasn gizlemekte bilinlerden uzaklatrmakta, tartma noktas olmaktan karmaktadr. * "atma Koullar" Gerekesi gerek ise: Birinci Anlam: Zorluklardan Kamann tiraf Peki, "atma sava koullar" nedeniyle Krdistan'da rgtlenilemediinin gerei yansttn var saydmzda ne denmi olmaktadr? Bunun anlamn anlamaya alalm. Bylece yine baka bir soyutlama dzeyine geelim. Birinci anlam bu nerme tersine evrilerek grlebilir. Yani, eer imdi sava ve atma koullar devam ediyor olsayd, yine "blge"de rgtlenilemiyor olunaca sylenmektedir. Ama biliyoruz ki, orada, DP'den ok daha fazla saldrlara urayan bir rgt rgtlenmektedir veya rgtlenebilmektedir. Evet, basklar, cinayetler ve terrn hedefi olmak vardr ama btn bunlara ramen rgtlenmek bir ekilde mmkndr. Yani eer sorun gerekten dendii gibi, savan ve atmann yol at koullar, yani blgedeki olaanst rejim, sava hukuku ya da hukuksuzluu ise, ve btn buna ramen HADEP'in kantlad gibi rgtlenmek mmkn ise, o nedenlerle rgtlenememi olmak, o zor koullarn gemesini beklemi olmakla ayndr. Yani blge halk, bir bakma kaderiyle ba baa braklm, zor gnlerinde terk edilmi demektir. Fiilen sylenen budur. imdi o zor ve kt gnler gemitir, artk oraya gidilebilir. kinci Anlam: Krt Silahl Direnii rgtlenmeyi Engellemitir Ama sadece bu mu? "atma ve sava koullar", soyut bir atma ve sava deildir. O koullar yaratan somut sava, Krt Ulusunun baskya kar PKK'da ifadesini bulan silahl direniidir. Eer PKK sava srdryor olsayd, imdi blgede sava devam ediyor olacakt, dolaysyla da DP hala orada rgtlenemiyor olacakt. Dolaysyla, DP'ye orada rgtlenme olanan yaratan, yeni bar izgisiyle bizzat PKK oluyor. Ama bu nermenin tersi de dorudur, rgtlenememeye yol aan da yine PKK'dr. Dolaysyla, sava koullar

30

nedeniyle rgtlenememe fikrinin ardnda, PKK'nn srdrd sava nedeniyle rgtlenememe fikri gizlidir. Demek ki PKK'nn sava srdrmesi DP'nin rgtlenmesinin engelidir. Bu da, orada rgtlenmek bizzat DP'nin hedefi olduuna ve PKK'nn sava da bunu engellediine gre, DP'nin PKK'nn yrtt savaa kar olduu anlamna gelir. Ama bu sava, Ulusal baskya kar bir sava olarak hakl bir savatr. Bu da hakl bir savaa kar olmak demektir. nc Anlam: Krt Silahl Mcadelesinin Baarsyla Gelen Bar Engeller Bir an iin dnelim. Krdistan'da atma ve sava koullar hangi koullarda ortadan kalkabilir? Birinci k PKK'nn ya da gerillann Trk ordusunu yenmesidir. Bu fiilen bamsz Krdistan demek olurdu. Dolaysyla da DP orada, sava bitmesine ramen, rgtlenemezdi. "Sava ve atma koullar" bitmi olmasna ramen. Drdnc Anlam: Trk Devletinin stnlne Dayanan Bir Bar Engellemez Bar iin ikinci bir yol da Krt askeri direniinin yenilmesidir. Bu koulda sava biter ama, Krt silahl deriniinin yenilgisiyle. Bu takdirde DP orada rgtlenebilecektir, kendi gerekesine gre. Bir dier koul da imdiki biimdir, Krt direnii silahl savatan barl savaa gemektedir. Bu takdirde yine rgtlenebilecektir. Ama Krt hareketi, hangi koullarda, silahl savatan barl savaa geer? Ancak silahl savan kendisine baar getirmeyeceini, bu mcadele biiminin artk verili koullarda ie yaramayacan anlad, bu nedenle ar darbeler ald koullarda. Yani en azndan silahl savan ar darbeler almas koullarnda. O halde, Sava halinde ve Krtlerin bir baars halinde DP "blge"de rgtlenemeyeceine gre, blgede rgtlenmesi iki koula baldr: a) savan bitmesi, b) Krt hareketinin baarsyla bitmemesi. Dier bir ifadeyle, sava koullarnn ortadan kalkmas ancak, Krt ulusal hareketinin zaferinin olmad bir savan bitmesine, bu da, ya Krt silahl direniinin tmyle ezilmesine, ya da Krtlerin Silahl direni baar getirmedii iin bunu brakmalarna ama bunun iin de yine ar darbeler alm ve baarsz olmalarna baldr. Yani, orada DP'nin rgtlenebilecei biimde savan bitmesi, sadece Krt hareketinin baarszlyla mmkndr. Bylece bu gereke, DP'nin blgede rgtlenebilmesinin, Krt ulusal hareketinin baarszlna bal bir barla mmkn olduunun itirafdr. DP'nin rgtlenmesi ve dolaysyla glenmesi iin gereke byle getirildiine gre, Krt Ulusal hareketini, bara mecbur brakan gelimeler, yani Trkiye'nin stnl ile DP'nin karlar ortak demektir. Karar kendi sunduu gerekeyle aynen bu manaya gelmektedir. Ancak Trk Devletinin stnl koullarnda savan bitmesi DP'ye orada rgtlenme olana vermektedir, tersi bir ekilde savan bitmesinde DP orada rgtlenemeyeceine gre. Dikkat edilsin, karada, Blgede rgtlenememe, teknik bir sorunmu gibi koyulmaktadr. Yani ar bask yznden rgtlenilemiyormu gibi. Basky yaratan da sava koullarym gibi. Ancak, eer orada rgtlenme, gerekten teknik bir sorun olsayd, hangi koul larda olursa olsun, savan bitmesi sonucu DP orada rgtlenebilir olmalyd. Demek ki gerek neden, ifade edilememi ama gerek ieriiyle, genel olarak, kategorik olarak savan bitmesi deil, Krtlerin zaferini ifade etmeyen bir savan bitiidir DP'nin rgtlenme koullarn

31

yaratan. Bylece, teknik bir sorunmu gibi grnen, ki bu da ne lde savunulabilir ayr bir sorun, yukarda ksaca deindik, aslnda ierii ilikin bir sorundur. Gerek sorunun teknik olmad, savan Krtlerin zaferi halinde, baka koullarda bitmesi halinde anlalabilir. Burada artk, getirilen gerekenin, gerekten sava koullar olmad, eer bu koullar olsayd, bu koullarn her trl bitiinde ayn sonular karmak gerekirdi, (yani PKK'nn bir zaferine bal bir bar halinde de blgede rgtlenmek). Demek ki, "Sava Koullar" ile ifade edilen, Krt Silahl Direniidir. Krt silahl direnii engellemektedir DP'nin blgedeki rgtlenmesini. Bunun zaferi halindeki bir bar da engellemektedir. O halde, bu direniin baarszl temelinde bir bar, silahl direniin yok olmas DP'nin rgtlenebilmesinin kouludur denmi olmaktadr. Bylece DP'nin karlar ile Trk Devletinin karlarnn, en azndan DP'nin blgede rgtlenebilmesi iin, ortaktr. DP kendisi kendi getirdii gerekeyle bunu ifade etmektedir. Aslnda, DP'ye egemen olan izginin tam da bakn yanstmaktadr. Krtler bir zne olarak kendisine rakip grlmekte, kendisini engelledii dnlmektedir. Sava koullar nedeniyle rgtlenememe ile ifade edilen, aslnda Krt silahl direnii nedeniyle demektir. * rgtlenemeyen Yerlere likin Belirsizlik fadenin formlasyonuna daha da dikkat edildiinde grlen udur: "DP sava koullar nedeniyle bu gne kadar yeterince rgtlenemedii yerlerde" deniyor. Yani bu ifadeden zorunlu olarak rgtlenilemeyen yerlerin zellikle savan srd yerler olduu tarznda bir sonu karmamak gerekir. Yani savan srd yerler ve onun sonucu olarak rgtlenemeyen yerler farkl olabilir. Ve ifade dikkatlice okunduunda byle bir anlam olduu grlmektedir. Savan srd yerlerde rgtlenememekten deil, sava sonucu olarak rgtlenilemeyen yerlerden sz ediliyor. Yani sava Van'da olabilir ama rgtlenemeyen yer Edirne olabilir. Sylenen bu anlamdadr. Bylece, gerek durum net olarak ifade edilmiyor. Savan srd yerler ile rgtlenememe arasndaki ba belirsiz bir sava kouluna indirgeniyor ve yer belirsizleiyor. fade bu anlam ak brakyor. rgtlenemeyen yerin Gney ve Gney Dou olduu; burada rgtlenemedii ak deil. Yani bylece gerek durum yine belirsiz ifadeler ardnda gizlenmi oluyor. DP'nin Gney Dou ve Dou'da yani savan srd yerlerde "rgtlenemedii" hi kimse iin bir sr deilken bu tr belirsizliklerin gerek sorunu gizledii gi zlenemez. Bir tek cmle iin, bunca yazya deer mi? Evet deer. nk Karar metinleri hazrlanrken onlar en incesine kadar dnlp yazlr. Bu nedenle her szcn zel bir yeri, anlam ve arl vardr. Gerek dncelerin younlam ifadeleridirler. Bu nedenle onlarda btn metodolojik yanllar da younlam bir biimde yansrlar. Bu nedenledir ki, bu tr karar ya da program metinlerini incelerken, metin analilar yapmak arttr. Marks'n Gotha, Engels(in Erfurt, Lenin'in RSDP program metinlerinin eletirileri bu yntemin klasik rnekleridir. Dikkat edilirse, buraya kadar gerekeleri aldk. Cmlenin gereke blmyle megul olduk. Nanslarla, anlam kaymalaryla ilgilendik ve onun nasl bir fecaat olduunu grdk. Ama

32

daha byk bir fecaat var: Krdistan'da DP'nin rgtlenme karar alm olmas. Bundan sonra esas bu noktay, kararn bu zn eletirmek gerekiyor. Bunu yaparken yine farkl bir soyutlama dzeyine gemek gerekiyor. Bu sefer gerekelerin ne olduu, onlardaki problemleri yok sayacaz. Yani gerekesi ne olursa olsun Krdistan'da rgtlenme karar savunulabilir mi? Ne anlama gelir? Bu da bundan sonraki yaznn konusu olsun. 07.03.2000 05:09

33

Newroz Depremi ve Trk Solu

Trkiye'nin bats jeolojik bir depremle sarslmt bir sre nce. Newroz'da Trkiye'nin dousunda, Krdistan'da, toplumsal bir deprem yaand. Newroz'da yaananlarn bir deprem olduunun anlalmasn engelleme; bu depremi gzlerden, gnllerden ve bilinlerden uzak tutma, bizzat mcadele konusunu oluturuyor; onu nemsiz gsterme, hatta mmknse hi sz etmeme: toplumsal depremi lokalize edip ok dalgalarnn yaylmasn engellemenin tek yolu olarak grlyor. Bu deprem sadece Trk devletini ve onun borazan basn deil, yeni stratejinin muhaliflerini de derinden rahatsz etti. Hepsi olann anlam ve nemini ok iyi kavram bulunuyorlar, ve tam da yle olduu iin, Newroz depremi karsnda, sanki hi bir ey olmam gibi, "deliye ta andrmamak" veya "eein aklna karpuz kabuu drmemek" iin, grmem, duymam, konumam oynuyorlar. Bizzat bu sessizlik, bu geitirme abas ortada ne kadar nemli bir gelime olduunun en nemli delili. nce mral'da ortaya atlan, HADEP ve PKK tarafndan benimsenen yeni strateji, program ve mcadele biimlerine, Krt ynlar ayaklaryla oy vermekle kalmad bizzat uygulamaya geti. Devletin de, basnn da, yeni stratejinin muhaliflerinin de byle davranmasnn anlalmayacak bir yan yok. En nemliyi en nemsiz, en nemsizi en nemli gsterme; yani u Trkiye'de ok kullanlan deyimle "gndemi belirleme", bizzat bir toplumsal mcadele aracdr. Ama, aslnda Trkiye'nin belki de demokratik hedeflerin tek tutarl savunucusu olan sosyalistlerin de znde ayn ekilde davrandklar ve bir intihar politikas gttkleri grlyor. Elbette, sosyalistler, programatik olarak, en azndan prensip dzeyinde, Krt ulusunun haklarn kazanmasndan; Trkiye'deki baskc, militer, brokratik ve keyfi sistemin kkten deimesinden yanadrlar. Onlarn bu inanlarndan hi kimse kuku duymaz. Ama tam da bu nedenle izledikleri politikaya intihar politikas demek gerekiyor; nk izledikleri politika, bu istemlerin karsndaki glerin ekmeine ya sryor ve onlarn pozisyonlarn glendiriyor. Onlarn hepsinin temel yanl, "Krt Sorunu"nu, sorunlardan bir sorun olarak grmelerinde; Krt Ulusal Hareketi'ni dinamik bir mcadele znesi olarak grmek istememelerinde; onun varlndan rahatsz olmalarnda; onun varlnda kendilerine bir rakip grmelerindedir. Bu durum onlar, Krt Ulusal Hareketi'nin baarlar karsnda; ya da oradaki nemli dnmler karsnda, susmaya, olanlar nemsiz gstermeye itmektedir ve bu politikalaryla, nesnel olarak Genel kurmay ve onun basit bir psikolojik sava arac olmu Trk basnnn soldan i birlikisi haline gelip intihar etmektedirler. Bu devekuu politikasnn ad da, "snfa dayanan"; "snf dinamiklerinden hareket eden politikalar" olmaktadr szm ona. Trk solunun genellikle pek ii snfyla ba ho olmamt gemiinde. Reformistlerin de. iler demek aslnda sendikaclar ve sendikal hareket demekti; radikallerinde ise ii snf sadece bir retorik olarak yer alrd. Ama son yllarda, hemen hemen btn Trk solunun, "ii snf"c, "snfa dayanan politikalar"c olduu grlyor. Ne oldu da hidayete erdiler? Bu sylem, gerek sorunu, yani "Krt Sorunu"nu gzden karmann, gizlemenin aracdr. Bu gnn gerek sosyalist politikas ancak "Krt" olmakla yaplabilir. Bu gn, her kim snftan sz etmektedir; her kim "Krt Sorunu"nun nemini gzden karmaya, onu sorunlardan bir sorun gibi gstermeye almaktadr, onun sosyalizmle ilgisi yoktur.

34

Bulunduklar lkenin dousunda, insanlar son derece ak politik bir programla, kendi ulu sal sorunlarn da am olarak neredeyse bir serihildan gerekletiriyor. Ve bu Trk solunda ne bir heyecan, ne bir silkinmeye yol ayor. nsan bekliyor ki, Newroz'da gerek mesajlar gerek katlmyla bir serihildan olan gsteriler karsnda, sosyalist partiler, rnein bir zgrlk ve Dayanma Partisi, aceleyle en yetkili organlarn toplayp, bu yeni durum karsnda neler yaplacan grsn; Newroz'un nemi ve mesajlarna Trklerin dikkatini ekmek, onun karsndaki susu duvarn ykmak iin somut giriimlerin neler olacana kafa patlatsn. nsan bekliyor ki, sosyalist partiler bir araya gelip, Krt Ulusunun yapt teklife, yani Newroz'un Trklerin ve Krtlerin ortak bayram olmas teklifine, Trk Tarafndan olumlu cevap verip, gelecek sene, Trk tarafnda da, Newroz'u vesile ederek, anayasal vatandalk temelinde, btn dil ve kltrlerin eit olduu bir cumhuriyet ve demokratik dnmler iin; devletin resmi Newrozuna kar, Krtlerin Newrozuna el veren ve bylece fiilen halklarn kardeliini gerekletiren kutlama biimli gsteriler karar alsn ve imdiden bu mesaj versin. nsan bekliyor ki, Newroz'un "W" harfine kar yrtlen yasak ve kouturmalar gln duruma drmek; onlara kar mcadele etmek iin, rnein klasik parti ve m cadele biimlerine itibar etmedii vurgusu yapan DP, rnein adndaki "ve" balacn bundan sonra "we" olarak deitirme karar alyor. nsan bekliyor ki, btn sol basn bir araya gelip, bundan sonra btn "ve" balalar yerine "we"; weya btn "v" harfleri yerine "w" kullanma karar alyorlar. Byle hassasiyetlerin hi birinden iz yok. Nedir bu krlk ve Krt Ulusal Hareketi karsndaki kompleksler. ine girilen yeni dnem, bu tr mevzii savalarn, siper savalarn, bu tr yeni mcadele biimlerini gerektiriyor. Bunun nasl uygulanacan, Krtler bizzat Newroz gsterileriyle rnekliyorlar. Byle bir "w" iin yaplacak mevzii sava az m nemlidir? Hani genel olarak belirsiz bir tarihte devrim iin ura deil de, imdiden kk de olsa deiiklikler nemliydi? Hani, artk eski yaratclktan yoksun rgt ve mcadele biimleri srdrlmeyecek, yaratc olunacakt? Gen kuaklar, bu beyni kirelemi, Osmanl yadigar brokratik kastn artk komik olmaktan bile km bunaklna kar byle yaratc biimlerle bir politik mcadeleye ekilemez mi? Hayr. Baylarmz ciddi politikaclardr. Dnyann bir ok sorunu vardr ve Krt sorunu da bunlardan sadece biridir. Herkes haddini, hududunu ve yerini bilmelidir. rnein DP MYK's 25 Mart 2000 tarihinde toplanyor. Peki Newroz, nasl bir yer alyor bu toplantda? "Bilgilendirme blmnde; Genel Bakann faaliyetleri yazl olarak heyete sunuldu. Yldrm Kayann Diyarbakrda katld Newroz kutlamalar bilgisi yazl sunuldu. Masis Krkgilin Portekizde gerekletirilen uluslararas toplant konusunda szl bilgi aktarm gerekletirildi." te sloganlarnda ifade ettii program ve katlmyla bir tr serihildan olan Newroz'a, Trkiye'nin en byk ve en popler sosyalist partisinin verdii deer bu kadar. O, diplomatik ilikiler balamnda, Portekiz'deki uluslar aras toplantdan daha fazla bir anlama sahip deil. Hatta metinde Newroz'dan da deil, Newroz hakkndaki Yldrm Kaya'nn raporundan sz ediliyor.

35

Raporun baka blmlerine bakyoruz, acaba baka yerde bir ey var m diye. Krt sorununun getii bir yer daha gryoruz. Aktaralm: "Son dnemin tartma konularndan Cumhurbakanl seimi, 312. Madde etrafnda devam eden siyasi yasaklar konusu, silahlanmaya ynelik admlara kar tutum, kyak emeklilik, sendikaszlatrma ve sigortasz ii altrma, militarizm, AB ve esnekleme, tarm alanna ilikin politikalar, nkleer santraller ve enerji, Krt sorunu, zelletirme saldrlar...vb. konulara ilikin eldeki verilerle parti tutumunun bir kez daha basn aklamas, basn toplants vb. aralarla kamuoyuna duyurmak zere, Propagandadan Sorumlu Genel Bakan Yardmcs Saruhan Oluun grevlendirilmesine,(...)" te, yine ayn sorun. Krt sorunu sorunlardan bir sorun. Raporun daha aalarna bakyoruz. 1 Mays ile ilgili bir blm var. Aktaralm: "1 Mays almalar hakknda yaplan grme sonucunda; "Maysn, konfederasyonlarn ortak katlm dorultusundaki almalarnn desteklenerek, onlarn belirleyecei alanlara rgtlerimizin ynlend irilmesine, "Dmzdaki emekten, bartan, demokrasiden ve zgrlkten yana olan gleri de katarak bir almann yrtlmesine, "almalarn yaygn ve dzenli olmas iin merkezi komisyon kurulmas ve bu komisyona bal olarak il ve ilelerde hemen almalarn balatlmasna, "1 Maysn ana temas olarak sendikalarn benimsedii Kresel Saldrya Kar Kresel Direni iarnn desteklenmesi ve alt balklarn afi tasarm ve dier dokmanlarda zenginletirilmesine, yazl almalarn MYKna sunulduktan sonra basl hale getirmek ve tm almalar 1 Mays kutlamalarna kadar yrtmek zere MYKdan (...)nn grevlendirilmesine" Yaanm ve Krt Ulusu tarafndan toplumsal bir program sunan Newroz'a bir satr ok gren DP MYK's, 1 Mays'a be paragraf ayryor. Sosyalistlie bu yakr. Ya ierike? Krt ulusunun Newroz'da yapt kitlesel teklife ve iarlara bir cevap var m? Bunun ne karlmas ve tantlmas var m? Yok. Soyut ve canl politikayla ilgisi olmayan, aslnda ilgisi ve gerek fonksiyonu Krt sorununu gzden gizlemek olan, "kresel saldrya kar kresel direni" gibi sloganlar nde. Krtlerin Newroz'una, onun sloganlarna sahip karak; yaplacak 1 Mays'la karlk vermek gerekirken, tam da bu gzlerden ve gnllerden uzaklatrlyor. Bu gnn Trkiye'sinde tek doru 1 Mays, Krtlerin Newroz vesilesiyle yapt gsteri ve davete, Trkler asndan 1 Mays vesilesiyle benzer gsteriler yaparak icabet etmek olabilir. Yani, Dillerin ve kltrlerin eitlii zgrl temelinde, hukuki olarak tanmlanm bir vatandala dayanan demokratik dnmler yapm bir cumhuriyet. Bunun iin de, ilk elde, Genel Af, damn kaldrlmas ve Krte'nin serbest braklmas aktel talepleri. Trk Sosyalist partilerinin yapt ise, bunlar arka plana itmek, can alc olan, sorunlardan bir sorun gibi gstermek. Bu gn kutlanmas gereken Bir Mays, "iici" ya da "enternasyonalist" veya "anti globalist" Bir Mays deil, "Krt", Krt ulusunun milli bayram Newroz'un arsn izleyen "Milliyeti" bir Bir Mays olmaldr. Byle bir Bir Mays, Trkiye'nin egemenlerini rahatsz eder ve gerek Enternasyonalist grevini yerine getirebilir. Globalizmi veya iileri veya

36

enternasyonalizmi slogan olarak ne karmak fiiliyatta, Enternasyonlist grevlerde n kamann rtsdr. Bu Newroz'un ilk dersi udur: genel olarak demokrasi mcadelesinin bir gc olan Trk Solu, fiili politikalaryla bu mcadeleye ve bu mcadelenin en dinamik gc Krt ulusal hareketine kar almaktadr. Ondan bir ey beklememek gerekiyor. Trkler arasnda, Krt Ulusal hareketinin arsna cevap verecek gler, ancak bunlarn dndan kabilir. demir@comlink.de 31 Mart 2000 Cuma

37

Sosyalist okluu ve Demokrat Yokluu

Trkiye'de adam gibi demokrat ktl ile aklsz sosyalist bolluu arasnda ok derinden bir iliki vardr. Gemite Trkiye'de insanlarn byk blmn sosyalist olmaya iten temel sorun: dier lkelerin gelimilii karsnda Trkiye'nin niye geri kald sorusuydu. Mustafa Suphi'den, efik Hsn'ye; Mihri Belli'den Behice Boran'a; Deniz Gezmi'ten Mahir ayan'a btn sosyalistler dahil, btn siyasi akmlar bu "paradigma" iinde, bu soruya verdikleri cevaplarla ekillendiler. Jn Trkler'de Prens Sabahattin'den, 1960'larn bu gn bile hala belirleyen ekillenmelerine kadar, btn siyasi akmlar bu soruya verdikleri cevaplar bakmndan birbirinden ayrlrlar. Ama bu sorunun kendisi milliyetiliin ufku iinde ve yine o ufuk iinde cevap verilebilecek bir sorudur ve bu soruya taraflar kendini nasl nitelerse nitelesinler (sosyalist, liberal, demokrat, anarist) ancak znde bir milliyeti olarak cevap verebilirler. nk burada, akl d bulunan ve zlmeye allan sorun, niin baz lkelerin ve insanlarn geri ve/veya yoksul olduu deil; Trkiye'nin veya Trkiye'de yaayan insanlarn geri ve/veya yoksul olduudur. Sosyalistler, hi bir zaman bu sorunun kendisi sorgulayp bu soruyu soran ve ona cevap verenlerin tmyle bir ayrm izgisi ekmeye kalkmadlar. "Sosyalist Trkiye"; "emekilerin iktidar" vs. hep bu soruya bir cevaptrlar. Toplumsal eitlik bile Trkiye'nin gerilikten ve yoksulluktan kurtulmasnn bir yolu olarak nerilmitir ve nerilmeye devam edilmektedir. Sosyalist hareketin btn temel metinleri bunun kantdr. Onlarca yl en enternasyonalist gibi grnen cevaplar; rnein dier lkelerle bar veya dier lkelerdeki emekilerle dayanma bile, bu milliyeti soruya verilen bir cevap olmular; e nternasyonalizm bile znde milliyeti bir soruya tabi olarak; uluslar aras dayanma biiminde tanmlanmtr. Tm bu dnem boyunca, Trkiye'nin politikas ve ekonomisine egemen olanlar ylesine gerici ve anti-demokratiktirler ki, en basit demokratik istem bile komnizm olarak damgalanmtr. Demokratlarn kendilerini sosyalist ve hatta komnist sanmalarna yol aan yanlsamann bir ucu budur. Dier yandan sosyalist strateji de demokratik taleplere dorudan sahip kyordu; hem btn dnyada demokratik mcadeleler sonunda sosyalist dnmlere doru ilerlemek zorunda kald iin; hem de "tek lkede sosyalizm" teorisinden kaynaklanan btn resmi milliyeti sosyalizm de ideolojik olarak bu milliyetilii sosyalist fikir sistemi iinde yeniden rettii iin, ulusalc bir hareket noktasndan kabullenmeye daha uygun bir sosyalizm anlay ortal kaplyordu. Bylesine "tencere yuvarlanm kapan bulmu" koullarda znde btn milliyeti ve demokrat olan muhalefet, kendini sosyalist olarak sahnede buluyordu. Sosyalist Teorinin ald milliyeti biim ("tek lkede sosyalizm" ve oradan da "Sosyalist Trkiye" veya "Tam bamsz demokratik Trkiye" ) elbette "Trkiye nasl kurtulabilir" (Prens Sabahattin) sorusuna sosyalist bir cevap vermeyi mmkn klyordu. Tersi de doruydu; "Tek lkede sosyalizm" anlaynn Sosyalist grlere egemenlii de, sosyalistlerin kendilerini bambaka bir "paradigmaya" gre tanmlamalarn, yani Trkiye'nin geriliini ve yoksulluunu akl ve mantk d bulmay ve ona cevap aramay akl ve mantk d bulmay engelliyordu. Sosyalistler soruyu hi bir zaman yle sormadlar: Sorun Trkiye'nin ya da belli bir lkenin (veya o lkenin emekilerinin) geriliini ve yoksulluunu akl ve mantk d bulmak deildir;

38

sorunun bu tarz koyuluu bizzat bir utanmazlktr; sorun yeryznden yoksulluun; geriliin nasl kalkacadr; akl ve mantk d olan veya yle bulunmas gereken budur. Dolaysyla Trkiye'nin sosyalistleri hi bir zaman enternasyonalist olamadlar. Enternasyonalizm basit bir aritmetik toplam gibi anlald hep; ortak karlar olarak tanmland; halbuki enternasyonalizm parann btne tabi olmas; eksi ile eksinin arpmnn art olmas; bir lkede dnyadaki devrim iin azamiyi yapmas; bir lkede, dnyadaki sosyalizm iin azamiyi yapmaktr. Sorunu byle koyu ise, tm ncelikler ve grevler dizisini alt st eder. Trkiye politikasna egemen paradigmann dna kmay salar. Bu zetlenen karakteri nedeniyle, Trkiye'deki sosyalist hareket, znde milliyeti ve demokratik bir harekettir. Trkiye'de demokrat ve akll milliyeti yokluu ile sosyalist bolluunun bir arada bulunmasnn nedeni budur. Btn akll milliyetiler ve demokratlar sosyalist olmutur veya kendini sosyalist sanmaktadrlar ve sosyalist bir politika yapmalar sz konusu deildir. Ve sosyalist olduklarna inandklar iin milliyeti ve demokrat olduklarn kavramamakta, byle bir politikann gereklerini yerine getirmeleri sz konusu olmamaktadr. Bu gn yle bir Trk milliyetisi gremiyoruz rnein: "Bu gn Trklk denen ey, yaayan Rumluk, Ermenilik, Sryaniliktir. Bugn Trkln ykselmesi, ancak bu asln kabul etmeyle mmkndr. Ancak bylece "asln inkar eden haramzade" olmaktan; izofre nik ruh halinden; gemie ilikin hafza yitiminden; dier uluslar karsndaki aalk kompleksinden kurtulabiliriz. Bunun iin ilk adm, bir anayasal vatandalk temelinde her trl ulusal ve kltrel basknn ortadan kaldrlmasdr. Trke sadece ortak bir konuma dili olarak anlam tayacaktr. Ama bunun iin de, Osmanl art Ordu'nun vesayetinden kurtulmak gerekmektedir. Byle yeniden tanmlanm bir ulus ve demokratik reformlar, Trkleri ve kardelerini; aslnda gerekten orta Asya'daki Trklerden de daha yakn kardei olan Krtleri, Ermeni ve Rumlar, blgedeki btn halklar refaha gtrebilir. Bu gn Trkiye'de Milliyeti olarak geinen Trk Ordusu da, MHP de, Ecevit de, tm vatan hainidirler. Bunlar milliyeti deil baya karclardr. Gerek Trk milliyetileri biziz." Byle bir milliyetilik yok bu gn Trkiye'de. Bunun nedeni mmkn ya da gerekli olmad deil. Trkler asndan hem ok gereklidir, hem de mmkndr. Bunun olmay ile sosyalistlerin varl ayn olayn iki yzdr de onda n. Bu gn, Trkiye'de, yukarda savunulanlar, rnein dier uluslarla tarihsel ve kltrel yaknlklar, savunuluyor. Ama kimin tarafndan? Sosyalistler tarafndan. DP'den, Belge Yaynlar'na veya nsan Haklar Dernei'ne kadar, esas olarak sosyalist olanlar tarafndan sosyalizm adna savunulmakta btn bunlar. Ne var ki, btn bunlarn sosyalizmle ilgisi yok. Btn bunlar pek ala akll bir Trk milliyetisi (ki akll olmak demokrat olmay gerektirir) tarafndan savunulabilir. Bylece sosyalistler, bir yandan demokratik ve milliyeti karakterdeki istemleri sosyalizmmi gibi gstererek sosyalizmi bayalatryor ve bilinleri karartyorlar; dier yandan bu kolayca kabul grecek istemleri, sosyalist bir kimlikle istediklerdi ve sosyalizmin artk zerrece pr estiji olmad iin, onlarn yaygnlamasn ve kabuln zorlatryorlar. Bylece sosyalistler, ne doru drst sosyalistlik ne de doru drst demokratlk yapyorlar. Sosyalist grnmleriyle gerek bir sosyalist hareketin ortaya kmasn; zndeki demokratik ve milliyeti programlaryla da gerek bir demokrasi hareketinin ortaya kmasn engelliyorlar.

39

Akll bir Trk milliyetilii (ki akll bir Krt, Rum ve Ermeni, Sryani milliyetilii de ayn eydir) ve Demokratlk, Krt Ulusal Hareketi'nin srtna kalm bulunuyor. Trkler arasndan byle bir hareket kmyor. Byle bir fonksiyon grebilecek ikinci Cumhuriyetiler de, tpk sosyalistlerin kinci Cumhuriyetilerin aslnda somut hedeflerine ulamak iin ittifak yapabilecekleri bir g olduunu ideolojik n yarglar nedeniyle kabul etmek istememeleri gibi, eski n yarglarnn esiri olarak, sosyalistlerin sosyalist sylemleri bir yana atlrsa, kendi programlarnn en tutarl savunucularnn sosyalistler olduunu kabul etmek istemiyorlar. Bu mekanizma araclyla, aslnda ideolojik n yarglar ve politik dar grllklerinden syrldklar takdirde; Trkler arasnda bir demokratik muhalefetin temelini oluturabilecek iki g bir araya gelemiyor ve demokratik muhalefetin ekillenebilecei bir odak oluamyor. Burada eksik olan, ortal kaplam, hareket noktas ve programyla znde demokrat ve milliyeti olan bu sosyalistleri ait olduklar yne itecek ve onlar datacak, sorunu Trkiye'nin ya da herhangi bir lkenin gerilii veya yoksulluunda deil; yer yzndeki yoksulluk ve gerilii ortadan kaldrmakta bulacak; onlarn ulusu yeniden tanmlaylar karsnda; ulusal olanla politik olann ilikisini koparacak bir sosyalist odak. O zaman btn talar yerine oturur. demir@comlik.de 21 Nisan 2000 Cuma

40

DP ve Medya zerine Dnceler

Geen hafta smet Berkan tketime ynelik bir aratrmann sonularna dayanarak ayl k harcamalar yuvarlak hesap iki bin dolarn zerinde olan ve nfusun kabaca yzde on drdn oluturan 1 milyon 835 bin hanenin tm medya ve reklamn znesi, konusu ve muhatab olduunu belirtiyor ve medyada yer almayan esas byk ve yoksul ounluun ise , seimlerde hi medyada yer almam partilere oy aktarak varln hissettirdiini yazyordu. Ve u gzlemde bulunuyordu: "Sosyoekonomik olarak iki buuk olduunu sylediim Trkiye'ler medya gznden bakldnda aslnda iki tane: Medyann yazd Trkiye ve yazmad Trkiye. Medya, D ve E gruplarndan, bu gruplarda yer alan insanlarn hayatlarndan hemen hemen hi sz etmiyor. Ne radyoda ne TV'de ne de gazetede o insanlar grebiliyorsunuz. Bir Marsl olsanz ve uzay geminizle Trkiye stnde yrngeye girip medyay izleseniz, bu lkede hi fakir insan yaamad inancna kolayca sahip olursunuz. Oysa bu aratrmaya gre lke nfusunun yars ya fakirlik snrnda ya da o snrn hemen altnda yayor." DP'nin medyatik olmaya ve Medya'nn DP'ye ilgisinin bu istatistikle hi mi ilgisi yok? Seimlerden nce, gazeteleri okuyanlar, rnein Marsllar, pek ala DP'nin en azndan barajn zerinde bir oy alaca izlenimine kolayca kaplabilirdi ve bir ok DP'li de yle dnyordu. Sonu ortada. Demek DP bu medyann yazd dnyadan. 1970'lerin radikallemesinde, enflasyon karsnda hzla yoksullaan ve politize olan ehir orta snflarnn radikalleen ocuklar, bu gn artk o medyann znesi, nesnesi ve muhatab olan gruba dahiller. Bu yalanmayla bal gibi grnen snfsal kayma damgasn vuruyor DP'nin politikalarna. Elbette DP'ye gnl verenler iinde ok geni bir kesim bu gruba dahil deildir ama, DP'ye damgasn vuran kesim ve eilimler bu medyatik st grubun eilimlerini, stilini ve karlarn yanstyorlar. DP, 1960'larn Trkiye i Partisi gibi, ykselen bir ii hareketine veya Dev -Gen'te olduu gibi genlik radikallemesine dayanmad ve onun bir yansmas deildi. DP 1970'lerin btn sosyalist hareketlerinin zerinde ykseldii, Trkiye tarihinin en byk politizasyon ve radikalleme dalgasna da dayanmad. Bu iki ykselite radikallemi ve politize olmu insanlarn, dnya leinde, dnya tarihsel bir yenilgi ve demoralizasyon ortamnda ve Trkiye'de de Krtlerin mcadelesine kar z el savan ve Trk ovenizminin ykseldii bir ortamda, bir araya gelileridir DP. Yani bu insanlarn gemileridir DP'yi var eden, toplumsal mcadelelerin ihtiyalar ve dinamikleri deil. Eer altmlar ve yetmilerin politizasyon ve radikalleme ortamndan etkilenmi insanlarn znel tarihleri olmasa DP diye bir parti olmayabilirdi. O bu ok zel, ok spesifik grubun, hatta daha ak ifade edersek, eski sol rgt militan ve taraftarlarnn ihtiyalarnn rn olarak ortaya km bir yapdr DP; ykselen bir ii hareketinin veya kitle radikallemesinin deil. DP'nin bu zellii elbette kendi bana ; rnein kimilerinin dedii gibi, sarholarn dmemek iin birbirine dayanmas olarak; bir olumsuzluk olarak deerlendirilemez. Pek ala, ilke dzeyinde, Dnya ve Trkiye'deki ykselen eilimlerin akntsna kar durma abas olarak da grlebilir. Ve znel olarak, onda yer alanlar iin byle bir anlam da vardr. Kk katalizatrlerin, mayalarn kimyasal reaksiyonlardaki byk nemi bilinir. Ayn ey toplumsal sreler iin de geerlidir. Byk toplumsal deiikliklere, genellikle olaan

41

zamanlarn ad bilinmez kk grup, parti ve eilimlerin damgasn vurmas da bir rastlant deildir. Eskiden su tulumbalar olurdu, bunlarla su ekebilmek iin iine biraz su koymak gerekirdi. DP belli bir toplamsal hareketlenmeye dayanmamasna ramen, tulumbaya koyulan su fonksiyonu grebilir; olmayan hareketlenmeleri canlandrabilirdi. Ama DP ne akntya kar bir direni ne de tulumbaya bir para su olabildi. Aksine Trkiye ve dnyada dneme damgasn vuran eilimler, DP'ye de damgasn vurdu; DP iinde onlar glendirdi. Niin? Bunda DP'nin politikasn belirleyenlerin, yani altm ve yetmilerde politiklemi kuaklarn bu gnk toplumsal konumlar belirleyicidir. Bunlar, o medyann znesi, nesnesi ve muhatab olan gruptadrlar. Artk yetmilerin radikalleen genci deildirler. Bu nedenle DP, ounluu eski radikal ve demokrat hareketlerden gelse de bir burjuva sosyalizmi eilimi gstermektedir. Bu nedenle akntya kar direni deil, aknty eski geleneklere yedirme abas olmaktadr. DP, Dnyada ve Trkiye'de gericiliin ykseldii dnemde, tek radikallemeyi ve politiklemeyi srdren Krtlerin bu dalgasnn yannda yer alarak, bu basnca kar durabilirdi. O ise onun yannda yer almaktansa uzak durdu. Bunun iki temel nedeni var gibi grnyor. Birisi, DP'nin bir Trk partisi olmasdr. Yani o ezen ulus eilimlerini yanstmtr, ezilen ulus iinde yoktur. Ama daha nemlisi ve bu eilimi katmerlendiren, Trklerin sadece stteki ulus deil, adeta st snf da olmalardr; Trklerin durumundaki toplumsal kaymadr. Trkiye'nin ehirlerinde artk snfsal ve ulusal blnme arasnda ilgin bir balant da olumutur. i snfnn en alt ve rgtsz kesimlerini Krtler oluturmaktadr. Krtlerin akyla Trkler stteki ulus konumlarna ek olarak, toplumsal konum bakmndan da bir ste kay yaamtr. rnein Turizm patlamasyla birden bire kk bir iverene dnen eskinin ii, memur veya kyls, pansiyonunda, lokantasnda, kafesinde, plajnda, artk yannda yoksul Krt' ii olarak altrmaktadr. Snfsal ve ulusal blnme arasnda, hi de kmsenmeyecek bir akma ortaya kmtr. Dolaysyla batnn iilerine ve en yoksullarna hitap eden; esas onlar rgtlemeyi hedef alan bir partinin Krt sorununda DP'den ok baka bir politika izler veya Krt sorununda hassas olan parti ehir yoksullar arasnda etkili olur. Refah ve HADEP bunun en ak gstergesidir. DP ise iilerin ve Krtlerin deil, Trklerin ve orta snflarn eilimlerine gre onlar okayan ve onlarn ifadesi olan politikalar yapt ve yapyor. Ve artk bu politikalar ve toplumsal yap birbirini retmektedir. DP'nin Trk orta snflarna dayanmas; Krt'lere duyarszl; ii snfndan kopukluu ve onu oluturan altml ve yetmili yllarn demokratlarnn liberallemesi ve de DP'nin medyatik olmaya verdii nem ve medyann DP'ye ilgisi; btn bu zelliklerin hi birisi bir rastlant deildir. Bu gn medyann dmanlnn ve suskunluunun muhatab olacak; lokantalarn Trk sahiplerinin deil, oradaki Krt garson, temizliki ve bulaklarn gizli bir su orta imiesine, sempati dolu baklarn ve gizli desteini ekecek; Ankara'da "nsanca cret ve onurlu bir yaam" gibi genel propaganda slogann somut politik mcadele konusuymu gibi koyarak, politik gndemden Krt sorununu uzaklatrma politikas anlamna gelen bir politikann mitingini deil; rnein, Trkler olarak, Krtler o kadarn istememelerine ramen, Krte'nin ikinci resmi dil olmas iin; derhal genel af ve olaanst halin kaldrlmas iin; Krt sorununu gndemin bana eken bir politikann mitingini yapacak; bir

42

sosyalist partiye ihtiya var. Tulumbaya bir para su olacak; akntya kar duracak. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 11 Temmuz 2000 Sal

43

Kadky Mitingi Olaylar zerine Tartmalarn Dndrdkleri

nce konunun yabancs veya duymam olanlar iin ksaca olaylar. 17 Austosta, yani depremin birinci yl dnmnde Kadkyde bir gsteri dzenlenir. Bu gsteriye bir DSP (Devrimci Sosyalist i Partisi) de katlr ve gsteride Afet deil cinayet, Hkmet istifa ve Susma sustuka sra sana gelecek gibi sloganlar atarlar. Yine bu gsteride bulunan Dayanma Gnllleri adl grup, bu sloganlardan rahatsz olur ve susturmak iin engelleme yoluna gider ve DSP lilere saldrrlar. Olay kabaca byle. Kabaca byle diyoruz, nk olay hakkndaki bilgilerimiz AntiKapitalist adl e-groupsta (Maillerle oluturulan bir tartma ortam) okuduklarmza dayanyor. DSPlilere kar iddet kullanld, bizzat Dayanma Gnllleri denilen gruba sempatiyle bakan ve olaylarda orada olduu anlalan Serkan ngel adl bir tartmacnn, rgtsz kendiliinden ortaya kan iddet ifadesiyle dorulanmakta bir ekilde. DSPlilere kar iddet uygulandn ama bunun planl deil kendiliinden ortaya ktn ifade etmekte. Yine bu tartmac, DSPlilerin Dayanma Gnlllerinin dzenledii bir etkinlie gelerek, orada kendi sloganlarn attn, bunun ise Dayanma Gnlllerinin faaliyetlerine zarar verdiini; kendi emekleriyle olumam zeminleri kullanma olduunu; olaylara yol aan tepkinin ardnda bunlar bulunduunu ifade etmektedir. Dayanma Gnllleri DSPlileri, kendilerinin emekleriyle hazrladklar bir toplantya gelip, oray kendi sloganlarn atarak devrimciletirmeye kalkmak ve bylece provokasyon yapmakla, bu nedenle de, bazlarnn anlalabilir tepkisine yol amakla suluyor. DSP ise, Dayanma Gnlllerini kendilerine slogan atmay yasaklamakla ve sonunda saldrmakla hatta polisle i birlii yapmakla suluyor. imdi byle bir durumda, altn ortay bulan bilgelerin edasyla, iki taraf da hakszdr; baka solcularn uzun emekle hazrlad platformlar, hazra konup kullanmak da; ama bunu yaptlar diye bu arkadalara kar iddet kullanmak da yanltr demek mmkn. Ya da taraflardan birine yakn bir pozisyondan dierini mahkum etmek. Bu takdirde, eer dayanma Gnlllerine yakn iseniz, bakalarnn zeminlerini kullanmann drst ve sol ii ilikilere yakmayan bir tarz olduuna vurguyu yapp, bizzat bunun bir provokasyon olduunu ve sonunda bazlarnn bu provokasyona gelip iddet kullandna; yok, DSPye yaknsanz, yasakl, fikir zgrlne, kitle iinde elbette farkl grlerin kendilerini ifade edeceine, yaplann bunun engellenmesi ve iddet olduuna yapabilirsiniz. Zaten tartmalarda da aa yukar byle olmakta. Fakat bu tavrlarn hi biri, bize bu atmann, bu tartmann aslnda neyin atmas olduu hakknda bir fikir vermez. Sadece sol iinde deil, her hangi bir lke apnda veya dnya apndaki; hatta kk gruplarn iindeki mcadelelerde, belli bir somut durumdaki tavrlar ve bunun iin yrtlen mantklar, bizle gerek atmann ne olduu hakknda hi bir fikir vermez. nsanlar veya partiler, hemen daima baka bir atmadaki konumlarn glendirmek iin belli bir konudaki hakl grnmleri ne karmaya alrlar. Ama belli bir durumdaki hakllk, aslnda kendisi iin g kazanlmaya allan o gerek atmada hakl olunduu anlamna gelmez. Ne var ki, tartan taraflar tamamen bunun aksi mantkla hareket etmektedirler. Eer hedefleriniz, politik ynelimleriniz yanl ise, bu yanl hedefleriniz sizin baka yanllar

44

yapmanza da yol aar. Dolaysyla verili somut olaydaki yanllnz bir rastlant deildir. Buradan otomatikman da u sonuca geilmektedir. O halde belli bir olaydaki yanl tavrlar kantlanrsa o tavr gsterenlerin politik ynelilerinin ve hedeflerinin de yanll kantlanm olur. Eer herkes byle bir yaklam iindeyse, bylece siz belli bir olayda bir tarafn yanlln kantladnzda ya da insanlar buna inandnda, o tarafn etkisi azalr, dolaysyla g kaybeder. Politikaya bir bakma g elde etme sanat olarak bakldndan, siz belli bir g elde etmi ve dolaysyla politik olarak kk de olsa bir zafer kazanm olursunuz. rnein son olayda, DSPnin durumu aa yukar byle saylabilir. ok kiinin adn bile duymad kk bir parti birden bire sol kamu oyunun tartt; ve kendisine pek sempatiyle bakmayanlarn bile dayanmalarn ifade ettii bir duruma geldi. Bu kmsenm eyecek bir baardr. Kk bir politik zaferdir. Ama sosyalist politika bu mudur? Hayr. Bu yllardr Trkiyede ortal kaplam politika anlaynn sol iinde de aynen yansmasdr. Solun grevi, bizzat bu anlaya kar mcadele etmektir; bu anlay iselletirerek onun aralaryla deil. Sosyalist politika, tam da yukarda ifade edilen anlaylarn yanllna ve gerek atma noktasnn ne olduuna ynelmek zorundadr. Dayanlan mantn kendisi yanltr. Yanl olan udur: Diyelim ki, Dayanma Gnllleri bu meselede son derece hakszdr, bu onlarn haksz ve yanl bir politikann savunucular olduu anlamna gelmez. Ayn ilke tersi durum iin de geerlidir; Dayanma Gnllleri kimseye saldrmam olsalar; onlarn iddia ettii gibi DSPliler provokatif davranlarda bulunsalar ve bunlara kar hi bir giriimde bulunmasayd; hatta DSPliler Dayanma Gnlllerine iddet uygulam olsalard, bu da DSPlilerin yanl ve haksz; Dayanma Gnlllerinin doru ve hakl bir politika uyguladklar anlamna gelmez ve o politikalarn doruluunun veya yanllnn bir kantn oluturmaz. Elbette belli bir durumdaki politikalar ile, genel politik yneliler arasnda belirli bir iliki vardr ama bu iliki sanldndan ok daha dolayl ve karmak mekanizmalar araclyla gerekleir. Sosyalist bir politikacnn grevi, bu ilikiyi ilkel ve mekanik biimiyle kabul edip ondan karsamalar yapmak deil; aksine bu ilikinin karmakln gstermektir; insanlarn geri yanlarn okayanlar ancak bu genel kabulleri kendi davranlarnn hareket noktas yapar. Dolaysyla bizzat bunu yapmamann kendisi bize bir ip ucu da verir davranlarla politik hedefler arasndaki iliki zerine. Son yllarda btn politik atmalarda yukarda yanl olarak tanmlanan manta dayanlmaktadr. Ve bu adeta toplumun iine ilemitir. rnein Krt ulusunun mcadelesine kar, onun kulland mcadele ve rgt biimlerinden hareketle, onun haksz ve yanl bir i yapt karsamas yaplmaktadr. Mantk, byle yanl eylem biimlerini kullanan doru ve hakl bir hareket olamaz eklindedir. Ama pek ala doru, hakl bir hareket aptalca, kendi hedeflerine zarar verici iler yapabilir. Tersinden, en aalk politik hedefler iin, en zekice, onlarn aalkln en rtc biimlerde de gerekletirilebilir. Hatta ezenler ve ezilenler arasndaki savata, iler hep byle yrr, ezilenler hakl ve doru hedeflerine ramen, hep aptalca iler yaparlar kendilerini adeta hakszm gibi gsteren; buna karlk ezenler, en aalk hedefler iin en zekice; kendilerini hep zeytinya gibi ste karan ileri yaparlar. Hani ne derler? Fakir dz yolda arr, zengin dadan arr. Sosyalistin grevi, temeldeki haklla ya da hakszla ynelik olmaldr. Bu

45

ise her eyden nce, her derde deva, her durum iin geerli kalplar ve reeteler yerine; gerek tarihsel srecin; bu sre iinde toplumsal ilikilerin ve glerin ele alnmasn gerektirir. imdi, sz konusu olay ve bunun tartmalarnda byle bir yaklamn izini bulmak zordur. Birincisi, her iki taraf ta, btn zt grnlerine ramen ayn ortak gizli varsaym paylamakta ve davranlarna bu gizli var saym yol gstermektedir: olayda hakszlk veya yanllk kantlanrsa, bu kar tarafn izgisinin yanllnn kant olur. Yanl olann ve insanlarn bilincini karartann kendisi, bizzat btn tartmalarn ardndaki bu gizli varsaymdr. yle de dnlebilir. Ama burada izgiler deil, somut bir olay tartlmaktadr. lk bakta grn yle gibidir. Ancak, olay konusundaki tartmalarda alnan tavrlara bakldnda, ortada ok daha baka bir ayrm izgisinin bulunduu grlmektedir. Bu izgi DPnin bu gnk politikasn savunanlar ve eletirenler eklinde izilebilir. Bu somut olaydaki tartmalarda istisnai olarak, bir ok baka nedenle, rnein sempati duyduu tarafn haksz olduunu dnmek gibi, tarafsz bir durumda olanlar hatta kar tarafa denler bulunabilir, ama btn bunlar genel eilimi ve ayrm izgisini ortadan kaldrmamaktadr. Bunun yan sra gerek ayrm izgisine nem vermeyen ve eilim duymayan, bu anlamda tarafsz blgede bulunan bir ok kii de, bizzat bu tartma vesilesiyle kendini birden bire baka bir blnmenin taraflar arasnda bulabilir. Btn bunlar sonucu deitirmez. Zaten, esasa ilikin bir tartmann btnyle bu usul zerinden yrtlmesinin nedeni de, tarafszlardan veya kar taraftan olabildiince adam kazanmaktr, kazanlamayanlar ise en az sessiz durmaya zorlamaktr. te tam da yanl olan budur. Gerek bir sosyalist politika esas zerine bir ayrl biimsel sorunlar zerine yrtmekten kanmak zorunda olduu gibi; biimsel sorunlar zerine yrtlen tartmalarn da hangi gerek sorunlar zerine yrtldn gstermek, tartmay oraya ekmek zorundadr. Yaplmayan da tam budur. Biz de imdi bunu yapmaya alalm, u ana kadar yaptmz gibi. nce u adlandrmalar ne anlama geliyor? Taraflar kimlerdir? Ne gibi politikalar savunmaktadrlar? Tartmay dndan izleyen veya daha yeni kuaklardan olanlarn anlayaca dile evirelim. Kendilerine Dayanma Gnllleri diyenler, DPye egemen olan ve damgasn vuran izginin taraftarlardrlar. Bu izgi eski Dev-Yolcular, imdi Yeniden dergisinde ifadesini bulan izginin savunuculardr. Ancak bu izgi btn eski Dev -Yolcular kapsamamaktadr. Dev-Yolcularn kmsenmeyecek bir blm de DPye girmemi veya DPde olmakla birlikte, merkeze egemen olan izgiyi de benimsememitir. Bu ayrm izgisinin ise, zellikle, Krt sorunu balamnda olduu grlr. Dev-Yol gibi geni bir kitlesel harekette, ok miktarda Krt de bulunuyordu. Krt Ulusal hareketinin ykselii ve Dev -Yolun k ayn dneme geldi. Ama ayn zamanda, dnyada gerici ideolojik rzgarlarn esii de ayn zamana geldi. Dolaysyla Dev-Yol gibi zaten teoriye ilgisiz ve daha ziyade, ehir orta snflarnn zelliklerine sahip bir hareket, kolaylkla bu rzgarlarn etki alanna girdi. zellikle, Krt kkenli olanlar veya Krtlerle daha dorudan iliki iinde olup onlarn basksn zerinde hissedenler bu gn DPye damgasn vuran politikayla aralarna bir mesafe koymaktadrlar. Dier yandan bir ksm Dev-Yolcu da, Krtln kefederken, kimi snfsal eilimleri kimi, PKK ve Dev-Yol arasndaki rekabet, kimisi de dnyadaki gerici ideolojik atmosferin etkisiyle, PKKya muhalif Krt milliyetileri haline dnmtr.

46

Genellikle Trk, ehirli ve orta snf kkenli Dev-Yolcular ise, DPye damgasn vurmaktadr ve iinde ounluktur. DP kuruluundan beri bu izginin damgasn tamaktadr. Hatta kuruluundaki Akn ve devrimin partisi veya parti gibi olmayan bir parti veya ok renkli parti gibi parolalar bile bu toplumsal tabakalarn eilimlerini yanstt gibi, bu tabakalara ynelik bir sinyal zellii tayordu. Kk burjuva sosyalizminin temel zellii, gelecein toplumunun nvelerini bu gnn toplumunda kuraca ve bunun olabilecei gizli iddiasndadr. Aslnda bu da, znde, orta ada, ana karnndaki ceninin, veya ocuun kk bir yetikin insan olduu eklindeki ocuksu anlaynn bir tekrarndan baka bir ey deildir. Yine buna bal olarak, kk burjuvazi, tarihi ve takvimi kendisiyle birlikte balatmaya, kendinden nceki birikimleri yok saymaya ve hor grmeye eilimlidir. Bu nedenle sosyalist hareketlerin tarihlerinde yzlerce, binlerce kere denediklerini, bu sefer yeni batan ve hi olmamasna, yeni ambalajlar ve sylemlerle denerler ve sadece o yok sayp hor grdklerinden daha da geriye derler. Gemiin miras renilip zmlenmedike, alamaz, bunu yapmaya alan gemiin problemlerine taklr ve yok olur. Gemiin mirasn renmek ve zmlemek ise, uzun bir raklk ve hazrlk dnemi gerektirir, bu ise tarihi kendisiyle balatan ve bir ka parlak sloganla veya formlle sorunlara zm getirdiini dnen anlaylarla bir arada bu lunamaz. Dolaysyla, en parti gibi olmayan parti iddialar en parti gibi partilerden bile daha parti gibi partilerle; en akn ve devrimin partisi olma iddialar en aka ihanet edilerle (Ufuk Uras, a olmadan ak olmuyor, demiti); en iddetin her trlsne kar olma iddialar iddetin her trlsne kar olan politikann stnl iin iddet kullanmlaryla; en ok renklilik iddialar, en basitinden toleransszlkla ve hor gryle sonulanmaya mahkumdur. nk gemiin deneylerini, hazmetmeden onlar amaya kalktndan, gemii yakan sorunlar onlar da yakar. Peki nedir gemi mcadelelerin en byk dersi? Bu gnn dnyasnda gelecein toplumunun nveleri, tohumlar kurulamaz. Devrimci veya sosyalist partiler veya rgtler, uruna savatklar toplumun kk rnekleri veya tohumlar deildir ve olamaz, onlar sadece siyasi iktidar ele geirme ve devleti ykma mcadelesinin aralar olabilirler. Zaten btn sanat ve dnce tarihi, btn gelecee ve gemie ynelik hayallerin, toplum tasarmlarnn, gelecei ya da gemii deil, o hayalleri kuranlarn dnyasn yansttn gstermektedir. Rnesans veya orta a ressamlarnn sa tasvirleri ne kadar sann dnyasn yanstyorsa, kk burjuvazinin veya ortalama DPli Dayanma Gnllsnn gel ecek topluma ilikin olduu dnlen ve bu gn kurmaya alt ilikiler o kadar gelecein toplumunu yanstr. Thomas Morus veya Campanellann topya veya Gne ehrini okuyan onlarda nasl, gelecein toplumunu deil, o yazarlarn dnyasn ve anlaylarn bulursa, modern kk burjuvazinin o gelecein toplumu ve bu gnk uygulama tasarlarnda da, o gelecein toplumu deil, bu gnk kk burjuvazinin dnyas ve anlaylar bulunur. Ne var ki, ortal bu tr, kk burjuva topyacl kaplam olmakla birlikte, en azndan sosyalist dnceleri ve gelenei savunduunu iddia edenlerin bile, bu kk burjuva hayalciliine, bu hayalciliin dayand, gelecein toplumunun bu gnden kurulabilecei ve o ilikilerin bu gnn rgtlerinde yaratlabilecei anlaylarna hemen hemen hi eletiri yneltmedii grlr. Bunun nedeni, onlarn da, byk lde ayn toplumsal tabakalara dayanmalar ve anlaylar daha rtk olarak paylamalar kadar, ayn kk burjuva katmanlar etkileme abalar iinde olmalar bu nedenle, onlar karya itmekten ekinmeleri, onlarn hayallerini ykmaktan korkmalardr.

47

Daha DPnin kuruluundaki sloganlarda ifadesini bulan bu kk burjuva topyacl, birbiriyle akan iki byk gericilik dalgasnn damgasn tamaktadr. Birisi, dnya lsnde, 80lerin sonunda Dou Avrupann knn ve Kapitalizmin tarihsel zaferinin ideolojik atmosferi, dier, 93lerden sonra, zel Savan ykselmesi ve Krt Ulusal hareketinin tecridi ve gerilemesi, buna paralel olarak da Trk milliyetiliinin ykselii. Dolaysyla bu gzel moda szlerde ifadesini bulan, gcn yaygnlndan alan yarglara dayanan topyaclk, politik olarak ykselen ve zellikle orta snflar ve ii snfnn genellikle Trklere dayanan daha st tabakalarn etkisi altna alan milliyetiliin hem kendisini hem de basksn ifade ediyordu. 1990larda kapitalizmin tarihsel zaferi karsnda, eitliki toplum ideallerini ve sosyalizmi savunan, bu zaferin ortaya kard sorunlara gzlerini kapayan ve klasik sol sylemi tekrar ykseltmeye alanlara kar, sanki, talamlara kar yeni bir eyler savunuluyormu izlenimi veren, yukarda deinilen trden sloganlar ve parolalar; Krt hareketine kar da, onu gndemden drme fonksiyonu gren, sosyalizm ykl, ii veya ekonomik sorunlar ykl bir sylem ve eylem biimi. Bylece ikisi de aslnda, milliyeti ve gerici ideolojilerin ifadesini bulan izgi, grnte eletirel ve sosyalist bir grnm alabiliyordu. Aslnda sosyalist ideallere balla tepki olan davranlar, dogmatizme tepki gibi; Krt ulusal hareketin tepki olan milliyeti davranlar da, sanki milliyetilie kar sosyalist ve snf bir politikaym gibi sunulabiliyordu. Ayrca bu politikalar ayn zamanda, ii snfnn st tabakalar ve ehir orta snflar arasndaki faaliyetler iin de gerekli ideolojik temeli salamaktadr. Ekonomik ve snfsal bir sylem ile, sadece Krt sorununu gndemden drmekle kalmazsnz, ama ayn zamanda kamu alanlar gibi iilerin daha st ve istikrarl tabakalar arasnda alma olana bulabilirsiniz, ya da yle ifade edelim, bu tabakalar bylece Krtler karsndaki duyarszlklar ile kendi iktisadi sorunlarn ifade etme olana bulabilirler. Benzer ekilde, yeni gibi olan sylem ile, kapitalizm ve devlet ile kar karya gelmekten kaan, ama verili erevede kk iyiletirmeler iin bir eyler yapmak isteyen ehirli orta snflarn iinde de alma yapabilir ya da daha dorusu o eilimlerin ifadesi olabilirsiniz. Zaten DPnin yapt da budur. Sz konusu olayn taraftarlarndan birinin Dayanma Gnllleri adn tamas bir rastlant deildir. Bu tam zamann ve hitap edilen kitlenin ruhuna uygundur. Hi bir politik arm yoktur. Sivil toplum rgt veya NGO denen, sanki yeni bir eymi gibi piyasaya srlen, Hkmet d olduunu syleyen ama devletle kar karya gelmeyen anlay yanstmakta ve ona hitap etmektedir isim. zetlersek, Dayanma Gnllleri DPye damgasn vuran, herkesin bildii aikar srla ifade etmek gerekir ise, Dev-Yol iinde Ouzhan Mftolunun ban ektii ve belirledii eilimi sembolize etmektedirler. Bu eilimin temel karakteristii, teoride eklektisizm, politikada ise milliyetilik ve reformizmdir. Ne var ki, reformizm, yeniye ak olma, milliyetilik ise, snfsal ve ekonomik olana vurgu gibi, tamamen zne zt biimlerde ortaya kp yanlsamalara yol amaktadr. imdi biraz da dier DSPnin ne olduuna bakalm. Sanlann aksine siyasi mcadelede geleneklerin ve camaat ruhunun byk etkisi bulunmaktadr. Bambaka bir problematik etrafnda, tm blnmeleri kapsayan yeni bir blnme olmadka, eski blnmeler hi bir zaman tm bir birlemeyle sonulanamaz. En iyi niyetli ve z verili birleme abalar bile, ilk zorlamada tam da birleme noktasndan krlma zellii gsterirler. Ancak, btn bu geleneklerin eilimlerinden daha gl, genellikle gc bizzat gcnden kaynaklann, kritik ktleyi am bir hareket ya da rgt bu gleri

48

bastrabilir. rnein Brezilyadaki i Partisi gibi, dinamik bir ii ve kyl hareketine ve bunlarn byk gcne dayanan bir partinin gc geleneklerin ve cemaatlarn gcn bastrabilir. DSPnin kkleri, TPin paralelindeki genlik hareketine kadar gider. u an DSPnin bakan olan Doan Tarkan bu gelenein de semboldr. MDD ile genlik hareketinin ykselii, TP paralelindeki genlerde de belli bir etkide bulunmutu. Doan Tarkan bu eilimi ifade ederdi. 12 Mart sonras dnemde, MDD gelenei iinde, nispeten daha doktriner ve snf olanlarla yaknlamalar ve sonra da cephe kkenli olanlarn en doktriner eilimi Kurtuluular ile yaknlama ve birlemesi bir rastlant olmasa gerektir. Ancak, 12 Eyllden sonra, blnme tam da yine bu birleme noktasndan olmutur. Yani eski Dev-Genten gelenler Kurtulu, TPten gelenler de Sosyalist i tarznda blnmlerdir. (Benzer durumlar dier rgtlerde de grlr. rnein Vatan Partisinde eski Dev-Genliler ve TSP dneminde Doktorcu olanlar tarznda olur blnme. TKPde de yine Dev -Gen gelenekli GSBden gelenler hi bir zaman hazmedilemez ve ayr bir izgi olarak ortaya karlar vs. vs..) Kurtulutan ayrldktan sonra bir sre teorik bir aray yaayan bu Sosyalist i gazetesini karan eilim, bir sre sonra Tony Cliffin teorisyeni olduu ngilteredeki Sosyalist i Partisinin (SWP) grlerine paralel grleri benimsemitir. ngilterede SWP ve Fransada tamamen baka bir gelenekten gelmekle birlikte Lutte Ouvrier (LO), gelimi kapitalist lkelerde iiler iinde belli bir eilimi ifade eder ve oralarda bir gelenei ve etkisi bulunmaktadr. ok farkl geleneklerden gelmelerine ramen her ikisinde de, ii hareketi ve snfyla balara yaplan vurgu, teorik olarak namaz klnmlk, yani yeni sorunlara kapallk ve daha bir ok hayret verici benzerlikler ve paralellikler, bu partile rin belli bir toplumsal temeli bulunduunu ve benzer eilimleri yansttklarn gstermektedir. Ne var ki, Trkiyedeki DSPnin benzer bir durumda olduu sylenemez. Henz ok yenidir ve byk lde Trkiyedeki kadrolarn kendi gelenei belirleyici olmaktadr. ilerin belli bir tabakasnn eilimlerini yanstmaktan ziyade, Burjuva sosyalizmine has TPten yadigar bir iici retorik ve iicilik daha belirleyici grnmektedir. iler iici deildirler. ileri ve iilii idealize etmek, burjuva sosyalizmine has bir zelliktir. Gerek ii ve ii snfnn, burjuva sosyalizminin idealize ettii ii ve ii snfyla hi bir ilgisi yoktur. Marksizm iici deildir sanlann aksine. Marksizm iileri iilikten kurtarmaya alr. Marksizm iilii yceltmez, iiliin, insan nasl insanlktan kardn anlatr. Marksizm iilerin dikkatini iiler zerine deil, dier toplumsal snflarn ilikileri zerine eker. nk snf bilincinin ancak tm toplumsal snflarn ilikileri alanndan elde edilebilecei noktasndan hareket eder. Burjuva sosyalizminde ise btn bu zelliklerin tersi grlr. zellikle sendika brokrasisi ve ii snfnn st tabakalar burjuva sosyalizmine eilimlidirler. Burjuva sosyalizminin iicilii ile, iilerin kendi eilimleri arasndaki almaz uurum ve fark en gzel, Ruhi Su ve Orhan Gencebay rneklerinde grlebilir. Ruhi Sunun mzii, halkn ya da emekilerin mzii deil, onlara dardan bir ululama, onlar bir yceltmedir. Onlarn ruhunu ve dnyasn yanstmaz, ehirli entelektellerin veya burjuvalarn onlar hakkndaki hayallerini yanstr. Bu nedenle, ne ii ne de kyl Ruhi Su dinlemez. Kyl, normal durumda kendi trkcsn, politize olmusa da kendi siyasetinin ozann dinler. ehirli ii ise, Orhan Gencebay, Mslm Grses dinler. Bunlar ise Ruhi Su dinleyen Burjuva sosyalisti iin bir yozlamadan baka bir ey ifade etmezler ve bu mzik onlarn tylerini

49

diken diken eder. Ama o tylerini diken diken eden, tam da o vgler dzd, bir ideal haline getirdii, iilerin dnyas ve o iilerin ta kendisidir. Ruhi Su ve Orhan Gencebay mzii gibi birbirine kapal dnyalardr, burjuva sosyalizmi ve ii snf. yle grlyor ki, DSPnin ii snf iindeki faaliyeti, TPlilerin Ruhi Su sevmesine benziyor, ya da Ruhi Sunun mziine. Bu yargmz verirken, ksmen Avrupada bir zamanlar yaptmz kendi dorudan gzlemlerimize, ksmen bizzat DSPnin kendi yayn organlarnda yazdklarna, ksmen de bizzat son olayn kendisine dayanyoruz. (Bu arada yine Trkiyedekilerin gelenee vurduu bir damga, Krt sorununa gsterilen nispi hassasiyettir. Bir sre iinde bulunduklar Kurtulu, Krt sorununda en duyarl hareketlerden biriydi. Keza eski TPin de Krt Sorunu zerine bir karardan dolay kapatld unutulmamaldr. DSPnin paraleli olmaya alt benzer partilerin, ulusal sorun ve rk ayrmcl gibi konularda yeterince hassas olmad, bu sorunlar genel laflarla geitirdii, genellikle beyaz ve Avrupal iilerin eilimlerini yanstt grlmektedir. DSPnin Krt sorununda belli bir hassasiyete sahip olmas belki bu kendine has gemiiyle aklanabilir bu nedenle.) te bu burjuva sosyalist zellikler, DSPyi Dev-Yolcularla ayn alanda rekabete zorlamaktadr, budur olaylarn atmaya gitmesine kadar yol aan. Siyasette ortak hareket edilen zeminler ne kadar ok ise, atma olasl o kadar artar. Eer DSP gerekten, ngiltere ya da Fransadaki benzerleri gibi bir ii partisi olma zellii tasayd, muhtemelen btn politik farklla ve ztla ramen bir atma olana domazd. rnein, byle bir parti Modada orta snflara ynelik olarak yaplan, onlarn eilimlerini yanstan bir gsteri iin g ve olanaklarn seferber etme gerei duymaz, bu da kendiliinden bir atmay olanaksz klard. Tam da Dev-Yol ile ayn zeminlerde mcadele ettii, ayn zeminleri ve varsaymlar paylat iin ortaya bu olaylar kmaktadr. Dev-Yol, ehir orta snflarnn bu gnk eilimlerine hitap etmektedir, DSP ise ayn snflarn 60l ve 70li yllarda kalm reflekslerine dayanmay deniyor. Ortadaki ayrlk ve atma, sadece politik bir ayrlk deil, ayn zamanda orta snflara egemen iki farkl ideolojik atmosferin; iki farkl ruh halinin; iki farkl kltr dnyasnn atmasdr. DP iindeki muhalefet ile DP ynetiminin atmasnn da bu zellii bulunmaktadr. Dolaysyla son atma karsndaki tavrlarda, DP iindeki muhaliflerin daha ziyade Dayanma gnlllerini mahkum edici bir tavr almalar; Dev-Yolcularn da DSPlileri mahkum edici tavrlar almalar bir rastlant deildir. Gerek ayrlk izgisini, her sorunda olduu gibi, Krt sorunundaki tavrlar izmektedir. Dier ayrlklar ise, dorudan politikayla ilgili olmaktan ziyade, iki farkl ideolojik duruu yanstmaktadr. Ama bu ayrlklar, ayn toplumsal tabakaya hitap ortak zemininde (ehir orta snflar) ve ayn gizli varsaymlara dayanlarak (burada yanl yaptlar nk politikalar ve ideolojileri yanl; ya da ideolojileri ve politikalar yanl olduu iin byle davranmak zorundaydlar) ifade edilmekte ve birbiriyle mcadele etmektedir. Biz ise diyoruz ki, eer anlatld gibi Dev-Yolcular, bir saldrda bulunmularsa, bu onlarn politikasnn yanlln gstermez ve onun bir kant olmaz. Ama bizce, bu davrantan bamsz olarak, Dev-yolun politikalar yanltr. Bu yanl politikay zor duruma drd iin, onun tecridine hizmet ettii iin, iyi bir ey yapm bulunmaktadrlar. Bundan dolay onlar knama gereini grmyoruz. Byle aptalca iler yapmaya devam etsinler.

50

Ancak aptal bir rakip bizi de aptallatrr, biz kar politikann aptalca uygulanlar zerinden kendi politikamzn ve grlerimizin haklln ve doruluunu kantlamaya kalkmay yanl buluyoruz. Ancak insanlarn geri yanlarna hitap etmek isteyenler kar grlerin ve politikalarn en ilkel ve aptal savunucularna saldrarak veya o aptallklar enstrmantalize ederek, kendi doruluklarn kantlamaya alrlar. Ezilenlerin gerekten gelimesini isteyenler ise, kar gr ve politikalar, onun en mkemmel, en hatasz savunucularna yneltmelidirler, hatta kar tarafta byle mkemmel savunucular yoksa, var olanlar yaptklar hatalardan tenzih ederek eletirilerini yneltmelidirler. Dev-Yolcular, saldrmasalard da, hakl da olsalar, onlara DSPliler de saldrm da olsa, iddia edildii gibi hepsi sarho da olsa, DPye damgasn vuran izgi milliyeti bir politika izlemektedirler. Ve bu bizzat ifadesi olduklar Trk orta snflarnn da karlarna kar bir intihar politikasdr. Trkiyede Krt ulusal hareketi tecritten karmadan; Krt ulusal hareketiyle ittifaklar kurulmadan; Krt sorunu gndemin bakesine oturmadan ve bunun iin geni kitleler mobilize olmadan bir demokratikleme mmkn deildir. Demokratikleme ise, ehir orta snflarnn da en byk zlemidir. Hem yer yznn imtiyazllar arasna katlmak; hem politik slam'n tehdidinden kurtulmak iin; demokratikleme en byk zlemleridir ve bunun Krt hareketin ramen deil, ancak Krt hareketiyle birlikte ve onun sayesinde gerekleebileceini anlamaldrlar. Bunu anlamamakta srar etmek intihardr ve DP imdiye kadar bu intihar politikasnn ampiyonluunu yapmaktadr. Tabii snflarn karlar ve karakterleri arasnda dorudan bir iliki de yoktur. Baz snflarn karakteri, karlarna aykr intihar politikalar izlemek olarak da tanmlanabilir. 25 Austos 2000 Cuma

51

DPde Yeni Dnem: Katharsise Dn

Altml ve yetmili yllarn sol politik kltrne, glenmek iin arnmak gerektii; politik rgtlerin Mongolfiye kardelerin balonu gibi safralar attka ykseldii anlay egemendi. Sonra gerek 12 Eyll, gerek Duvarn kmesi sonucu var olan rgtler dald; bu krize, burjuva uygarlnn tarihsel krizi, dolaysyla bu uygarln dayand aydnlanmac ve iyimser temelleri de andran; izafilik ve farkllk vurgularnn egemen olduu post modern durumun rzgarlar eklendi. Bu yle bir durumdu ki, en anti post modernistler bile bu durumun dnda davranamyorlar; en anti post modernist sylevleri, farklln zenginlik olduu veya mutlak dorulara inancn totalitarizme yol at trden szlerle srdrerek, o durumu yeniden retmekten baka bir ey yapamyorlard. En dogmatiklerin bile byle davrand bir ortamda, elbette zaten ehir orta snflarnn duyarllklarnn ifadesi olan hareketler ok daha byle olacakt. DPde tam byle bir tarihsel iklimde; arnarak glenme veya safralar atarak ykselme vurgularyla deil; farklln, ok renkliliin glendirdii vurgularyla kuruldu. Esen bu rzgarlarla yelkenler dolduruldu. Katharsisin (arnma) yerini Mimesis (taklit) almt. Ama ne demiler? Dn dndr bu gn de bu gn. Zaten diyalektik gerei her ey zddna dnmez mi? Dn doru olan bu gn yanl olur. yi politikac odur ki, bu eilimleri zamannda grp gerekli rota deiikliklerini yapar, baka ynden esen rzgarlarla yelkenleri doldurup gemisini yrtr. Bouna dememiler gemisini yrten kaptandr diye. yle grlyor ki, DPde yeni bir dnem balyor; eitlilie, renklilie vurgunun yerini, gruplar koalisyonu olarak yrmenin mmkn olmad; uzlamadan doan ve tam inanlmayan grler iin insanlarn fedakarlk yapmayaca vurgular alyor. Artk eski rzgarlar yelken doldurmuyor. Eski Dev-Yolcularn DPde ounluk eilimini oluturduu biliniyor. Bu eilimin kard Bir Adm dergisinin beinci saysnda hemen hemen btn yazlarda, ama zellikle Saru han Oluun DP Kabuk Deitiriyor, Eski Olan Direniyor ve Ouzhan Mftolunun yazd Devrimci Parti, Devrimci Siyaset balkl yazlarda, parti iindeki muhalif eilimlerle bir arada bulunulamayaca hi bir yanl anlamaya yer vermeyecek ekilde, aka belirtiliyor. rnein S. Olu: Ama artk DPnin bir gruplar koalisyonu olarak yrmesi mmkn deildir. Kkl bir zihniyet deiikliine hzla ihtiya vardr. (s.16) diye yazyor. Ayn ekilde O. Mftolu, parti iinde uzlamalarla belirlenmi karar ve politikalar kastederek: nsanlar itiraz etmedikleri, raz olduklar dnceler iin deil, gerekten, yrekten inandklar dnceler iin gerek bir devrimci kararllk ve iradeyle mcadele edebilirler (s.18) diyerek bir dnemin bittiini haber veriyor. Geri, kimileri, DPyi balamayan bir dergide km bir ka yaz dolaysyla DP politikalarnn deerlendirilemeyeceini syleyebilir, ama Allahn bildiini kuldan niye saklayalm, bir zamanlar bir ngiliz smrge valisinin Bengal bu gn neyi konuursa, Hindistan yarn onu konuur dedii gibi, Ouzhan Mftolu bu gn neyi konuursa yarn Dev-Yol gelenekli ounluk ve br gn de DP organlar onu konuur. Bundan sonras bir zaman sorunudur. DPde bir deiim operasyonu balam bulunmaktadr. Bu operasyonun sonunda, eski Dev-Yolcu ounlua dayanan, farkl olanlarn, sadece onun dikte ettii koullarda yer bulabildii bir DP ortaya kacak

52

demektir. Artk ok seslilik rzgarlar yelken doldurmuyor, ykselmek iin safralar atmak gerek. Bu deiimin doru mu yanl m olduu veya getirilen argmanlarn sosyalistlerin kimi ortak n kabulleriyle ne kadar uyutuu; DP politikalarna muhalif sosyalistlerin ne yapmas gerektii; rnein Aye Dzkann nerdii, sosyalistlerin iinde Krtlk yapmaktansa, Krtlerin iinde sosyalistlik mi yapmalar gerektii gibi sorunlar bu yaznn konusu deil. Bu konular nemli olmadndan deil, gnlk bir gazete gerei ve olana bulunmadndan. Bizi ilgilendiren bu deiimin toplumsal ve politik anlam. Bu anlam okumaya alalm. Bu deiim Krt hareketinin yeni stratejisine Trk ehir orta snflarnn verdii cevaptr ve yeni stratejinin doruluunun dolayl bir kantlanmasdr. Dev-Yol douunda, ykseliinde ve daha sonraki deimelerinde hep ehir orta snflarnn duyarllklarnn ve eilimlerinin ifadesi olmutur. Bu yetmilerde de, dn de byleydi ve bu gn de byledir. ehir orta snflarnn derinliklerinde neler olduunu en iyi bu hareket yanstr. DPnin kuruluundaki o parlak modaya uygun sloganlar da, bu gnk baka tellerden alan deimeler de ayn toplumsal grubun duyarlk ve eilimlerinin ifadesidir. Bu deiimi yle formle etmek mmkndr. Trk ehir orta snflar, Krt hareketinin yeni programnn kendileri iin kabul edilebilir olduunu belirtmekte ve Krt hareketiyle siyasi ittifaklara hazrlanmaktadr. Bunun iin de, ilk bakta paradoksal olarak, kendi iindeki Krt Sosyalistlerden kurtulmak istemektedirler. Ancak bu hi de elikili deildir. Ancak o zaman CHPden umudunu yitiren geni kesimleri ve dier toplum kesimlerini toparlayabilir. O zaman Krtlerle bir ittifaka girebilir, nk Krt hareketinin talepleri ve yntemleri artk Trk orta snflar iin kabul edilebilirdir. Tabii bunun iin bir art da var. Krtler de DPyi eletiren sosyalistlerden kurtulmal. Aslnda bu da son derece akllca bir taleptir ve uzun vadede karln bulacaktr. Elbette, kk ve keskin bir akdan ise byk bir pala her zaman daha etkili bir silahtr. iler sendikalarnn ne kadar akar almaz olduklarn bilirler ama kk devrimci gruplardansa bu etkili silahlar kullanmay tercih ederler. Ezilen ulus hareketinin de byle davranmas anlalr ve de dorudur. CHPnin yerini dolduracak bir DP de her zaman iin daha etkili ve tercih edilir bir silahtr Krt hareketi iin. kisi de karlkl olarak birbirlerini glendirebilir. demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/ 24 Ekim 2000 Sal

53

Bir DP'linin Eletirilerine Sohbet Havasnda Cevaplar

Sevgili Dostum, "DP ve Medya zerine" balkl yazma ynelik eletirilerinizi okudum. nce eletirdiiniz iin teekkr edeyim. nk eletirilmek byk bir nimet bu gn iin. Hele bir DPli'den gelince. nk genellikle, eletirilmeyerek, sizden hi sz edilmeyerek de "eletiriyor" veya bazen de idari tedbirlerle eletirilerinizin yaylmas engelleniyor. Yani henz susma esas problemi oluturuyor, eletirilme deil, bu nedenle eletirinize zellikle teekkr ederim. nce bir DP'li olmadm iin, dardan bir kii olarak DP'ye eletiride bulunmamn dezavantajlarnn bilincindeyim. Genellikle rgtlerde dardan gelen eletirilere kar savunma refleksleri olur insanlarda ve o eletirilerden memnun olmayanlar da genellikle byle refleksleri harekete geirecek tarzda o eletirileri yanstabilirler. Yani rgtn politikasna yaplan bir eletiri, o rgte dmanlk ve kar olmak eklinde anlalr veya yle anlalmas desteklenir. Benim DP'ye ynelik eletirilerimin, DP yeleri tarafndan yle kavranma tehlikesi var ve tehlikeden te yle kavranyor da. Bunun tamamen bilincindeyim. Ama bu tehlikeyi gze almak gerekiyor, nk Trkiye'de olaylar anszn ok hzl bir deiim dnemine her an girebilir. Ge kalmamak iin, nn ardn fazla kollamadan, oraya buraya arparak da olsa direk ve hzl gitmeye almaktan baka are olmadn dnyorum. Bu sonuca yine, bizzat kendi hayatmdan kardm derslerden varyorum. Ben ok erken yata TP saflarnda politikaya baladm. Dnyaya gzm etin Altan, Aybar, Boran gibilerle atm. O 1965'in ykseliini yaadm. Sonra Mihri Belli, Kvlcml gibi isimler duyduk. rnein Kvlcml, Aybar, Boran, Aren iin ABA'c, TP'e "burjuva sosyalizmi" diyordu. Dnyaya gzlerini TP'te am, ve tarihi TP'le balyor bilen, ne olduu bilinmeyen ben ve benim gibiler, TP'in dndaki bu insanlarn (Mihri, Kvlcml vs.), bizim gzlerimizi aan bu insanlar (Altan, Aybar, Boran vs.) ve rgt hakknda syledikleri bu szler benim tylerimi diken diken ediyordu ve bu insanlardan nefret ediyordum. Biz TP olarak nice gzel eyler yapmtk ve yapyorduk. Her trl saldrya hedef oluyorduk. TP'lilerin iindeki o zamanlar sonradan pek grlemeyecek dayanma ve kardelik havas bambakayd. Ve bu adamlar, btn bunlar memnun etmiyor, burjuvaziyi eletirecek yerde tutup TP'i eletiriyorlard. Bunu aklm almyordu. Onlar TP'in dmanydlar. Ne var ki, daha sonra, o eski tfeklerin eletirilerinin ok doru olduunu, bizim o tr tepkilerimizin ise kendi siyasi ocukluumuzun ifadesinden baka bir ey olmadn grdm. Bu sefer, bu insanlarn niye zamannda daha byk ve apl eletiriler yapm olmadklarn dnr oldum; keke daha gr ve sarsc eletirmi olsalard diye dndm. Bir ok TP'li byle kiisel tecrbeler yaamtr. Biz bilmiyorduk ki, bu insanlar TP'den ok nce ok daha radikal bir izgi iin mcadele etmilerdi ve tam da bu nedenle TP'in dna dm ve drlmlerdi. Buna ramen TP'in gelimesi ve izgisini dorultmas iin uzun sre seslerini karmamlard. En azndan yaknlarn onun iinde almaya armlard. TP ise yelerini bu insanlarla grt diye disipline sevk ediyordu. Yani, bizim DP karsndaki durumunuz, biraz 60'larda eski tfeklerin TP karsndaki durumuna benzemekte. Bir ok daha gen kuaktan DP'li benim o zaman bulunduum

54

psikoloji iinde. Ama bunun geici bir yanl anlama olduunu dnyorum ve bir sre sonra eletirilerimin, kategorik olarak DP'ye deil, DP'de ifadesini bulan izgiye olduu grlecektir. Yarn insanlarn dostluunu kazanabilmek iin bu gn yanlsamalara ve yanl anlamalara dayanan bir tepki ve hatta dmanl gze almak gerekiyor. Sanlann aksine, ben DP'nin kuruluunu, eski sosyalistlerde uyandrd umudu olumlu bulmutum. Belki 1960'larn TP'i gibi olmasa da, nk ykselen bir ii hareketi yoktu, en azndan ideolojik mevzileri savunma, dalmay nleme, hatta baz kk saldrlar iin katalizr rol grebilme zellii olabilir diye dnyordum. Programn ve hatta kuruluundaki o medyatik diyebileceim ve ehir orta snflarnn yzeysel yarglarn yanstan sloganlarn yanl bulmama ramen, bunlarn nemli olmayabileceini dnme eilimindeydim. Peki buna ramen niye ye olmadm? DP kurulduunda Trkiye'de olsaydm her halde DP'ye ye olur ve bu eletirileri imdi bir DP yesi olarak da daha avantajl bir durumda yapyor olabilirdim. Niye DP yesi deilim. DP'nin Avrupa'da da yeleri yok mu? Avrupa'da yaamama ramen olamaz mydm? Olabilirdim ama o zaman oportuniste davranm olurdum; inanlarma; Marksizmin alfabetik dorularna ters davranm olurdum ve ite tam da bu nedenle olmadm. Tabii bunlar ilk elde yuvarlak laflar ve hi bir ey ifade etmezler. Hele imdiki kuaklar iin ok yabanc. Onun iin aklamay deneyeyim. (DP'nin Avrupa'da rgtlenmesini yanl buluyordum. Neden? Bunun kavranlmas iin, klasik Marksizm'in, unutulmu belli bal klasik nermelerini hatrlamak gerekir. unu belirteyim ki, ben hala Ortodoks bir Marksist'im. Tabii byle dememin de tyleri diken dekin edeceini biliyorum. nk son yllarda kavramlarn anlamlar da deimi bulunuyor. Ortodoksluk, dogmatiklik olarak kavranyor. Halbuki ortodoksluk, akideye ballktr, geliimi dlamaz, aksine zorunlu grr, revizyonizmin ztt olarak bir anlam vardr, imdi yaygn anlamnn aksine, eletirelliin ya da yenilere ak olmann deil. Ama son yllarda byle bir anlam kazand. Aslnda bu anlam kaymas revizyonizmin etkisiyle ilgili ama bu da ayr konu.) Biliniyor, (Aslnda pek bilinmiyor. Bu "biliniyor", Marksist olann bilmesi gerekir, iin alfabesidir anlamnda anlalmal) ii snf, ancak dnya lsnde ve dnya tarihsel bir snf olarak var olabilir. Yani bir lkenin ii snf ii snf bile deildir , snfn bir zmresidir. Bir lkenin iilerinin karn dnen bir ii partisi, zmre karn snf karnn nne alan oportunist bir parti olabilir ancak. Sosyalistler, bir lke iilerinin karn, dnya proletaryasnn karna tabi klarlar, para karsnda geneli savunurlar. Bunlar iin alfabesi. Tabii bu nermeler, Tarihsel maddeciliin ve Marksizmin temel nermeleri, daha doarken azndan kan ilk lklar. (Alman deolojisi, Manifesto, 1. Enternasyonal'in tzg) Bunlar olmadan hi bir ey olmaz. Bunlarn elbet, programatik ve rgtsel sonular vardr. rnein birinci Enternasyonal'in tznn bandaki, "iilerin kurtuluu ne yerel ne de ulusal bir sorun olamaz" gibi. Eer byle olamaz ise, o halde dnya lsnde parti gerekir. O genel kar ancak byle bir rgt savunabilir. Zaten bu nedenledir ki, Enternasyonaller kurulmutur. O enternasyonaller, imdi sanldnn aksine, karlkl karlara deil, genel karlara ynelik olarak kuruluyordu. i hareketindeki parann karn ne karma eilimine kar da kuruluyordu ve bunu ifade ediyorlard. (Kimilerinin uluslararas merkezleri reddetmelerini

55

bir prensip dzeyine getirmeleri hemen anlalabilecei gi bi Marksizmin reddi demektir. Kendine uluslararas merkez, genelin karn koruyan merkez diyen bir organn yle olup olmad ayr bir konudur bunun ilke olarak reddedilmesi ayrdr. rnein DP'ye egemen olan eilimler bunu ilke olarak reddeden bir gelenektendirler. Yanl da olsu genelin karn savunan ama gerekte byle politikalar savunmayan bir merkezi fiili bir savunma dzeyi rnein, olguya ilikin bir yanlgdr ama bir merkezi reddetmek ve bunu sulamak, olguya ilikin hakl olsa bile ynteme ilikin bir yanlgdr ve ok daha vahimdir.) Yani dnyay bir lke olarak dnn. Bir lkedeki il rgtleri, lke apndaki politikaya tabidirler, genel lke politikas, mahalli rgtler karsnda nceliklidir. Onlarn grevi lke apndaki politikay kendi mahallerinde uygulamaktr. Her il rgtn bamsz olduu, hepsinin stnde otoritesini gnll olarak tandklar bir organn olmad bir yap dnn. Byle bir sistemde, genelin kar neyde ve nasl ifadesini bulacaktr? Bu olanakszdr. (Bu gnk uluslararas ii hareketinin durumu budur. Ama bu en byk eksikliidir. Bu eksiklii bir fazilet bir stnlk gibi gstermek ise, en hafif anlamyla cinayettir.) te, her lkenin partisi, klasik Marksizm asndan, bir lkedeki partinin il rgtler inden farkl olmaz. Tarihin ok zel koullarnda, diyelim ki, btn Marksistler sadece stanbulda toplanm olsun, bunlarn yapmas gereken i, biimsel olarak sadece stanbulla snrl bir rgt bile olsalar, lke apnda bir merkez gibi veya byle bir merkezi yaratmak iin almak olmaldr. Ve her parti bulunduu lkede byle bir yaklamla kurulur. Ama dnya apnda nedense kimse byle dnmez. Fakat bu tam da ite, klasik Marksizm'in reddi ve unutulmasyla ilgilidir. Bir zamanlar, yani Marks'lar Lenin'ler dneminde, insanlar byle davranyorlard. Ve bu doruydu. Bu gn eer, ankrl sosyalistler, (nk Trkiye'nin dnyadaki yeri her halde ankr'nn Trkiye'deki yerine benzer) ankr'da sosyalizm kurmak iin, (sanki mmknm gibi, buradaki programatik arptmaya girmeyelim bile) bir ankr partisi kurmularsa ve stanbul'daki baz ankrl sosyalistlere, stanbul'da ankr'dakine eit dzeyde ve en ksa zamanda kendi zerlerinde geneli temsil eden bir st organ ve merkez yaratmak zere almalarn syleyecek yerde, onlar ankr'daki faaliyetleri desteklemek zere, ankr devrimine bal olarak rgtlerse, burada iin alfabesinde bir arptma var demektir. in ilginci, Trkiye Devrimci ve sosyalist hareketine olduka yaban kalm bu yaklamlar Avrupa'ya gitmi bir ok devrimci tarafndan el yordamyla, 12 Eyll sonrasnda bulunmutu. 12 Eyll'den sonra buralardaki Trklerin hi bir derdiyle ilgilenmediklerini farketmilerdi; bunun yanl olduunu grmlerdi. Hepsi ilkesel dzeyde teorik sonular karamasalar bile. Yani ortada iyi kt bir deney ve ders de vard. te DP kurulduunda, Avrupa'da ben ve benim gibi bir ok insan da, (Hatta nyargnz ykmak iin belirteyim ki, bunlarn ou da eski Dev-Yol'cuydu) DP'yi desteklemekle birlikte, DP'nin Avrupa'da Trkiye'nin uzants olarak rgtlenmesine kar ktk, bunu yanl bulduumuzu, bunun Buntuluk olacan syledik. Yani rneimize gre gidersek, DP'nin Avrupa'da rgtlenmesinin anlam uydu: stanbul'daki ankrl sosyal istler de, ankrl iileri ankr'daki partiye tabi olarak rgtleyeceklerdi. Yani stanbul'da blgecilik temelinde sosyalizm adna iileri bleceklerdi. te DP'nin Avrupa'da rgtlenmesi bu anlama geliyordu. Buradaki, sosyalistlere, Trkler arasnda Trkiye'deki DP'nin uzants olarak rgtlenme grevi verilmi oluyordu. Kimileri ise, burada byle rgtlenilmesinin bu anlama gelmeyeceini, Avrupa'dakilerin maddi destei iin byle yapldn sylyorlard ki, bu daha da vahim. Yani aslnda Avrupa'dakileri maddi kar nedeniyle alyorlar demekti. (Bana sorarsanz asl neden de buydu. Kimsenin Avrupa'daki insanlar ciddiye almayaca ve

56

almad aktr. Onlarn maddi olanaklarnn ok olduu dnlr. te yandan, burada da, ayaklar ve gvdesiyle burada kafasyla Trkiye'de yaayanlarn eilimlerine denk dyordu bu. Dolaysyla burada bir destek de buluyordu. Ama bu sosyalizmden ziyade o insanlarn psikolojik ve adaptasyon sorunlarna bir cevap oluyordu. Yani onlar byle DP'yi Avrupa'da rgtlemeye tevik ettiren politika ve teori deil, kiisel ve psikolojik sorunlard. Trkiye'den gelen DP'li sorumlularn da olduu bir ok toplantlar oldu ve bir ok kiinin itirazna ramen bu konuda DP oportunist bir tavr taknd. Ama sadece bu deil, gemiin deneylerinin de zerini rtt. nk Avrupa'daki sosyalistlerin nemli bir blm, Trkiye'nin lojistik destei veya Trkiye'deki partilerin uzants olarak rgtlenmeyi yanl bulmu ve nceki yllarda bundan kendine gre sonular karma yoluna gitmiti. Ama btn bunlar olmama dnyordu. Aslnda, DP'nin siyasi eitimi, Enternasyonalist eitimi iin ok etkili olabilecek bir konu ve tartma, yani Avrupa'da rgtlenme tartmas, btnyle basit gnbirlik oportunist zmlerle olmama evrildi ve DP Avrupa'da rgtler kurdu. Sorarm imdi, acaba ka DP yesinin, Avrupa'da rgtlenme, Marksizm, enternasyonaller, genelin kar, bunun nasl ifade bulaca konularnda veya Trk solunun bu konudaki deneyleri konularnda bir bilgisi var. DP'nin hafzasna bu konu yerleti mi? O da yok. Zaten DP'nin hafzas da yok. Yazl olarak, ciddi polemikleri , tartmalar olmayan bir partinin hafzas da olmaz. ok yaygn ve baya bir gr vardr, i yapanlar byle teorik tartmalarla, polemiklerle zaman yitirmez gibilerden. Aksinedir, Trk ve Dnya sosyalist hareketinde, en sert polemiklerin olduu, en sert tartmalarn olduu dnemler ayn zamanda en hzl geliilen, en canl dnemlerdir ve ezilenlerin ortak hafzasna ne kalrsa onlardan kalr. Bu da bir rastlant deil. DP'deki teoriyi hor grmeyle ilgili. Belki biraz konu dalacak ama bu da Dev-Yol ile ilgili. Dev Yol teori ve enternasyonalizme ve Marksizm'e en uzak hareketti. Onun olumlu yan, bir hareket olmasyd bir bakma, toplumdaki kendiliinden eilimleri yanstmasyd. Bir politik ykseli dneminin bahettii bu olumlu hasletler, bir ykseli olmad dnemde kaybolunca geriye geriye sadece olumsuzluklar kalmtr Bu anlamda DP Dev-Yol'un olumluluklarnn deil, olumsuzluklarnn mirass olmutur. Neyse bu ayr bir konu belki sonra tekrar dneriz. rgtlenmeye dnelim. Yani DP Avrupa'daki yelerine, bulunduklar lkelerde DP'ler kurmalarn veya DP benzeri partiler varsa onlara girmelerini nermeliydi. Bu insanlar pek ala, DP'yi desteklemek iin de giriimler kurabilirlerdi. Bu teknik bir sorundur. Buna da engel olacak bir durum olmazd. Bu hem DP'yi hem de buradakileri eitirdi. En azndan, kitaba, akideye uygun olurdu. Bu akidesizlik ve DP'nin Avrupa'da rgtlenmesine kar olmam nedeniyle DP'ye girmedim. imdi, aslnda Marksist adan tamamen savunulabilir ve savunulmas gereken bu tavrm sonucu DP yesi olamam, benim eletirilerimi DP'nin dndan yapmama, bu da bu eletirilerin DP'ye egemen politikaya deil de, DP'lilere kar imi gibi alglanmasna ve veya gsterilmesine yol ayor. Tabii bu temel ilkeler sadece Avrupa ile ilgili de deil, Trkiye ve Krdistan ile de ilgili. Klasik Enternasyonalist gelenee bal olarak, Kvlcml, Krdistan'n ayr komnist partisinin kurulmasna Trkiye Komnist partisinin aabeylik ekmesi gerektiini daha

57

1930'larda yazyordu. Yani sosyalist bir Trkiye rgt, tpk Avrupa'da yapmamas gerekeni Krdistan'da da yapmamaldr. Krdistan'daki taraftarlarn var ise oradaki, Krdistan'daki "karde" veya yakn bulduu partide rgtlenmeye veya ylesi yoksa orada ayr bir Krdistan partisi olarak, eit dzeyde ve baka bir parti kurmaya sevk etmelidir. Yani, enternasyonalizmden birazck nasibini alm bir sosyalist parti, bir Trkiye partisi olarak, Avrupa'da veya Krdistan'da rgtlenmeyi reddetmelidir ama oralarda var olanlarla veya yoksa kendine eit partiler yaratarak, onlarla kendilerinin otoritelerinin zerinde, genel olan savunacak merkezi veya alt merkezleri yaratmak gibi bir hedefi olmaldr. Somutlarsak, DP Krdistan'da rgtlenmemeli, ama Krdistan DP'siyle, icabnda yoksa bunu yaratarak, rnein ortaklaa mcadele ettikleri devlete kar, Trkiye ve Krdistan DP'lerinin de zerinde olacak, bir st birlik iin, rnein diyelim ki , Anadolu - Krdistan alt merkezi iin, bir araya gelmenin yollarn aramaldr. (Tabii dnya lsnde de ayn ey geerli olmaldr. Yani rnein Almanya DP'si yoksa yaratmal vs. vs..) stanbil'dan Diyarbakra giden bir Trkiye DP'si yesi, milliyeti ne olursa olsun, Krdistan DP'sinin diyelim ki Diyarbakr ubesinin yesi olmaldr. Ayn ekilde, Diyarbakr'dan stanbul'a gelen bir Krt de rneinde, Trkiye DP'sinin. Dikkat edin, Bu Trkiye DP'sinin Diyarbakr'da ube amas deildir, btnyle nitelike farkldr. DP'de byle bir yaklam var m? O Krdistan'da Trkiye DP'si olarak rgtlenmeyi son kongresinde hedef seti. Bunun ne anlama geldiini aklamaya gerek var m bu izahlardan sonra. Bu resmen Trk devletinin, Trk egemen ulusunun konu munu, sosyalist bir politika iinde yeniden retmek deil midir? Bu korkun karar kar DP'den byk protestolarn olmamas bir rastlant mdr? Nasl bir sosyalizmden uzaklama DP'ye egemendir ki, en basit, sradan bir Marksistin tylerini diken diken edecek karar ve uygulamalar kimsenin kln kprdatmasna bile yol amyor. Bir ka eletiri yapan hakknda ise, Parti dman muamelesi ekilerek, onlarn zehirli fikirlerine kar savunma mekanizmalar gelitiriliyor. Greceiniz gibi, O benim DP'ye ye olamama yol aan konu, aslnda, Krt sorunu ile de yakndan ilgili. DP'nin Avrupa'da rgtlenmeye ilikin kararda yaptn tohumundan tanyamayan, Krdistan'da Trk veya Trkiye DP'si olarak rgtlenme kararnda meyvesinden tanyabilir. Ayn temel metodolojik yanln dier bir sorunda ortaya kmasdr. (Eletiriye konu olan eletiri aada) "Odp ve medya zerine" yazdiginiz yaziyi okudum. Bu yazida dogru ve yanlislar yan yana. Yani bir takim dogru verilerden hareketle yanlis degerlendirmeler yapilmis gibime geldi. Simdi bunlari blm blm belirtmeye alisayim. 1- Ismet Berkan'in belirttigi tespitlere katiliyorum. Bu konuda ayrica Serdar Turgut'un daha nce ve 12 temmuz'da Hrriyet'te yazdigi gibi "6 milyon kisi rahat yasiyor ve 58 milyon kisi en azindan geim sikintisi ekiyor". Yine S.Turgut'un deyimiyle modern ekonomi bu 6 milyon kisi iin alisiyor. Siz bunu medya bu kesim iin haber, program vs yapiyor diyebilirsiniz. Buna katiliyorum. Ancak bundan hareketle Odp'nin medyatik bir parti oldugu sonucu ikmaz.Zira ne Odp'nin programinda ne de Odp ynetici ve yelerinin agzindan bugne dek bu 6 milyonluk kesimi destekleyen yada onlarin ikarlarini savunan bir sey ne yazildi ne de sylendi. Odp'nin seimlerde medyanin ilgisini ekmesi bununla ilgili deg il. Bunun nedenlerinden biri medya iinde alisan Odp'liler ise digeri de byk medya'nin da iinde bulundugu bu 6 milyonluk kesimin de bugn Odp'nin felsefesinde vcut bulan sosyal yasam biimini istededigidir. yani Odp'nin demokratiklesme programi bu kesimin de zlemlerine denk dsyor. Bunda yadirganacak bir sey yok. Zira Trkiye'de yasananlar, gerek faili

58

mehuller, gerekse dsnce zgrlg alanindaki gerilikler bugnk burjuvalarimizin da artik kabul etmedikleri seylerdir. Zaten bu demokratik haklar bati'daki burjuvazi tarafindan savunulan degerlerdir. Nitekim Cem Boyner'in bir zamanlar dile getirdigi seylerde yleydi.Yani kisacasi Odp'nin acil demokrasi programiyla medyanin savundugu bazi seylerin akismasi Odp'yi zan altinda birakacak birsey degil bilakis bu acil demokrasi programi mmkn oldugunca byk bir kitleyi kapsamali. 2- 7o'lerde radikallesen guruplara mensup Odp'lilerin bugn k medyanin znesi oldugu da dogru degil. O radikallesen guruplardan bazilarinin bu gnk medyanin kse baslarini tuttuklari dogru olabilir. Hatta bir kismi sadece bu 6 milyonun ikarini da savunabilir. Ancak hi bir Odp'li bu gne kadar -medyanin iinde alisanlar dahil- medya st grubunun egilimlerini ve stilini ve ikarlarini savunmadi. Bu sulamayi Odp hak etmedi. 3- Odp'nin TIP gibi ykselen bir isi hareketine dayanmadigi dogrudur. Degil ykselen bir isi sinifi hareketine, hatta isi sinifinin deger yargilarinin savunulmasinin g oldugu ve dnyada solun dibe vurdugu bir dnemde Odp ben isi sinifinin ideoloji ve deger yargilarini savunacagim diye ortaya ikti. Hal byle olunca Odp elbetteki nesnel olarak var olmayan bir radikallesme zerine dayanamazdi.Dayansaydi ne olurdu ? Herhalde bir Dev -Sol olurdu. 4- Odp'nin "Trkiye tarihinin en byk politizasyon ve radikallesme dalgasina dayanamadi" tesbiti ise deyiminizle Merih'te yasayan birinin tesbiti olabilir. Bir kere Odp kuruldugunda degil Trkiye'de ki kitlelerin politize olmasi Trkiye tarihinin en byk depolitizasyonu dnemini yasiyordu bu sre ta 1980'lerde basladi bugnde devam etmektedir. Odp bu depolitizasyona karsi durabildi mi duramadi mi o ayri birsey ancak Odp bu depolitizasyona karsi durmak iin ugras verdi. Eger siz politizasyon ve radikallesmede sadece Krtleri kastediyorsaniz o baska bir sey. Krtler elbeteki bir radikallesme dnemine girdiler. Krtllerin bu radikallesmesine karsi da Trkler de radikallestiler ancak bu Odp'nin istedigi birsey degildir. Yani Trklerin milliyetilesmesinde Odp'nin ne suu var ? Eger Odp bu milliyeti dalgayi nleyememisse bu Odp'nin bunu istemediginden degil onun bunu basaramadigindandir. Bunun nedenlerinin irdelenmesi de ayri bir konudur. 4-"Bu ykseliste radikallesmis ve politize olmus insanlarin, dnya leginde, dnya tarihsel bir yenilgi ve demoralizasyon ortaminda ve Trkiye'de de Krtlerin mcadelesine karsi zel savasin ve Trk svenizminin ykseldigi bir ortamda, bir araya gelisleridir Odp..." Yukarida sz konusu dnemin radikallesme ve politizasyon dnemi olmadigi aksine depolitizasyon dnemi oldugunu belirtmistim. Nitekim sizin de sylediginizle elisen "demoralizayon" deyimini almaniz beni hakli ikariyor. Benim asil sylemek istedigim bu degil. Asil demek istedigim eger dp bu belirttiginiz svenizmin, militarizmin, zel savasin ayyuka iktigi bir dnemde dp kurulmussa daha iyi degil mi? En azindan lafta da olsa bu sylediklerinize karsi tavir almistir. Krt radikallesmesi kendi hareketini dogurdu. Yada krt hareketi krtleri radikallestirdi. Bu dogru ancak bunun Trk tarafindan simetrigi sizin arzuladiginiz g ibi olmaz bu dnyanin hi bir yerinde olmadi bizde de olmadi ve olmaz. Trk tarafinda olmasi gereken oldu o da Trk milliyetiligi. Ve bu da MHP'yi iktidara tasidi. Kisacasi Trkiye'de ki olumsuz kosullarin varliginda Odp'nin bir gnahi ve yanlisi yoktur. Odp belki politikalarinda etkili olamamistir ancak gc ve sartlari bu kadarina elvermistir. Odp'ye haksizlik etmeyelim. O varligiyla Ulkemizin onurudur. Sevgilerimle.

59

Zafer Ertrk'n Eletirisine Cevap

yle yazyorsunuz: "Almanyadan Konumak kolay, Demir adli adamin birde Trkiyeden konumasn isterdim. Eger "Demir"ligine gveniyorsa gelsin buradan konusun da grelim." Diyelim ki, benim maam skmyor, korkak bir adamm ve Trkiye'ye gelmiyorum. Bu benim yazmda ifadesini bulan grlerin yanl ve sizin grlerinizin doru olduu anlamna gelir mi? Bu tr argmanlarn insanlarn geri yanlarna hitap ettiini bir ok kereler buralarda yazdk. Size bu tr argmanlarn yanlln sylemeyerek geri yanlarnz okayan, ve bizzat kendisi byle argmanlar getiren aabeylerinizin suu byktr burada, sizin deil. Ve o aabeyleriniz, bizim ister darda, ister ierde, ister ierinin ierisinde olalm (yani hapiste) grmz hi ekinmeden ifade ettiimizi iyi bilirler. Siz DP'nin insanlar nasl gerilettiinin, onlarn siyasi eitimi iin bir katkda bulunmamasnn somut bir rneini sunuyorsunuz. Ve bunun da farknda bile deilsiniz. * Rant meselesine gelince. Krt Ulusal hareketinin en zor gnlerinden getii bu dnemde, ne gibi bir rant olabilir? Eer Krt hareketinin baardan baarya kotuu iyi gnlerinde onun yannda bulunsaydk veya bulunursak, sylediinizin belki bir hakllk pay olabilir. Krt hareketi baar kazanmaya baladnda da zaten bizlerin desteine hi ihtiyac kalmayacaktr ve kt gnlerinde ona uzak duranlar zafer arabasna binmek iin yaracaklardr. Bu iler hep byle olmutur ve byle olacaktr. Zaten bu nedenle, gerekten devrimci partiler, zor gnlerde kaplar aar, iler iyiye giderken kaparlar. Yani rantlk rant olmadan olmaz. Hele bir Krt hareketi rant getirmeye balasn, bakn o zaman greceksiniz, kimlerin rant olduunu. Sayglar Demir ---------------------------Eletiriye Konu olan yaz: Almanyadan Konumak kolay, Demir adli adamin birde Trkiyeden konumasn isterdim. Eger "Demir"ligine gveniyorsa gelsin buradan konusun da grelim. Erbakan yarglayan mahkum eden bir cebberrut devlet ve APO gibi bir kvrak APO'cu varken DP ne yapsin?. Krt meselesinde en hzl savunucularn zellikle DP iinde olanlardan bahsediyorum Krtlerin haklar ve hak kavgalarnda nasl mcadele ettiklerini hatta bu yzden mapuslara bile girdiklerini(!),faist saldrlarda ldklerini(!) filan ok iyi grdk.Hi kimsenin Krtlerin kavgasnn zerinde laf etmeye ve RANT kazanmaya hakki yoktur. Ne DP iindeki Rantclar nede DP dndakilerin.

60

Demir'i ve byle dnenleri bekleriz Trkiye'ye gelin beraber mcadele edelim. Konutuklarn hayata geiremeyenlere ne denir sonra?

61

DPden Ayrlan Muhalefetin Sorunlar

Muhalefetin nemli bir blm DPden ayrld. Ayrlk bir ksa bir basn bildirisi ve daha uzun bir deklerasyonla kamuoyuna duyuruldu. imdi ortada bu muhalefetin ne yapaca sorunu var. Bundan sonra neyin nasl yaplaca, DPden ayrlan muhalefetin ve muhalefetin eletirilerine yaknlk duyan evrelerin, temel gndem maddesi olacaktr muhtemelen. Biz de bu vesile yle, DP deneyi, ayrlanlarn DP iindeki mcadeleleri ve bundan sonra nelerin nasl yaplmas gerektiine ilikin grlerimizi gelitirmeye ve daha da amaya alalm. Bunu yaparken bir yanl anlamaya meydan vermemek iin nce bir aklama gerekiyor. Biz kendimizi elbette imdi ayrlan muhalefetin pozisyonlarna daha yakn gryoruz. zellikle Krt Sorunu karsndaki tavr ve ne kadar farkl anlalrsa anlalsn sosyalist mcadelelerin mirasnn ve geleneklerinin savunulmas konular bu yaknlmzn temelini oluturuyor. Zaten bu nedenle kimse fikrimizi sormasa da bir eyler yazmak gereini ayrca duyuyoruz. Ve tam da kendimizi yakn grdmz iin, yani kendimizi biraz da iinde hissettiimiz iin bu muhalefetin imdiye kadar yapt hatalar ve bundan sonra yapacaklar ve karlarnda bulunan sorunlar konusunda szmz saknmayacaz. nk gerek kimi sorunlar aman imdi problem karmayalm veya zaman deil diyerekten srekli rtlyor. Alkanlklarn gc hi kmsemeye gelmez. Ayrlan muhaliflerin gerek DP kuruluunda, gerek sonra DP iindeki muhalefetlerindeki stillerini de DP yeliiyle birlikte orada braktklarna dair bir emare grlmyor. Bu daha sonra ayrntl olarak ele almay dndmz ayrlanlarn bildirgesinde ok ak. rnein somut hi bir programatik ve stratejik ayrlk noktas yok. Ama buna sonra gelelim. yle bir eilim seziliyor: ite sosyalizme inananlar ve Krtlerle ittifak savunanlar olarak bir parti kurup yolumuza devam edelim. Bunun iin yaplacak ey, belli kiiler, gruplar ve evrelerle grmelerdir. yle program, strateji gibi sorunlarla fazla uramann gerei yoktur. imdi laf deil i zamandr. Muhalefetin, sosyalist bir partinin karlaaca gerek sorunlar hakknda kafa yorduuna veya insanlar kafa yorup bu gerek sorunlarla yzlemeye ardna dair en kk bir emare yok. En basit sorunu ortaya koyalm. Sosyalist bir partinin bu gnk Trkiyede program ne olmaldr? Cevap ne olursa olsun, bu cevaplarn ne gibi sorunlar bulunmaktadr? Bunun iki cevab olur. Demokratik Cumhuriyet ya da Sosyalist Talepler. Birincisi ulusun tanmndan dil, kltr ve etniyi dlamak, tm dil ve milliyetlerin eitlii; militer, brokratik devlet cihaznn tasfiyesi; iktidarn halkn seilmi temsilcilerinin elinde olmas. Btn mahalli idarelerin zerklii ve zgr iradeleriyle birlii; yani Demokratik

62

Cumhuriyet. Ama Demokratik Bir Cumhuriyet, ayn zamanda kapitalizm iin ideal koullar demektir. Byle bir Trkiye veya Trk -Krt Federasyonu veya baka bir biim (ad nemli deil) ekonomik, politik ve kltrel olarak blgede bir dev olur. Yani Demokratik Cumhuriyet, ya da demokrasi demek, yani bu gnk brokratik militer cihaz ve etkisini tasfiye etmi, halkn kendi aadan giriim ve rgtlerinin byk bir etkisinin bulunduu; iktidarn halkn seilmi temsilcilerinin elinde bulunduu byle bir lke, aa yukar bir zamanlarn Sosyal Demokrat svei gibi bir lke olur. Veya daha somut bu gnn Gney Afrikas gibi. Byle bir lke kapitalizmin gelimesi iin ideal koullar salar. Bylece, gelikin bir demokrasi salam, gelir uurumlarn trplemi byle bir lke blgeyi de byle demokratikleme ynnde etkiler ama, demokratikleme etkisi ayn zamanda bu lkenin etkisinin yaylmas anlamna gelir. Byle bir lkenin proletaryas sosyalizme gemek istemez. ki nedenle istemez. Bu lkedeki geliim ona yeni ufuklar ve durumunda iyileme olanaklar yarataca iin. kincisi, eer sosyalizm deyip zel mlkiyete saldrrsa, o andan itibaren tecrit olaca ve kimse yardmna gelmeyecei iin. Bu gnk dnyada sosyalizmin deersizlemilii veya sosyalizme doru en kk bir eilim olmamas gibi konjonktrel durumlar bir yana braksak bile. Bu u demektir, sosyalistler aslnda ne kadar kkl demokrasi getirmek iin mcadele ederler ve ne kadar kkl bir demokrasi getirirlerse, o kadar kapitalizmin gelimesi iin uygun koullar yaratm ve dolaysyla, bu kapitalizm bar ve demokratik bir programla yaylsa da, emperyalist bir lke oluturmu olurlar. DPden ayrlanlarn hi birisi bu sorunla yzlemek istemiyor. Aslnda kendilerini kandryorlar. Kendilerini kandranlar da kimse ciddiye almaz. Sosyalist bir partinin bu gnk Trkiyede program ne olmaldr? sorusuna ikinci cevap, sosyalizmi acil bir program olarak ortaya koymaktr. Ama bunu ortaya koyunca da, namuslu politikaclar olarak, Trk ve Krtlerin sosyalizmi setikleri takdirde, ok uzun yllar tecrit iinde kalacaklar, ambargo, mdahale olaslklarnn ok gll; ileri lkeler iilerinin bu devrime yardma gelmeyecei aksine dmanca tavr alaca aka koyulmaldr. Yani sosyalizmin aa yukar Ayrl Bildirgesinde sylenenin aksine neredeyse eriilmez bir topya olduu aka belirtilmeli ve insanlar buna ramen sosyalizm uruna mcad eleye arlmaldr. DPden ayrlanlar ise, kendilerine ve halka yalan syleyerek, gaz vererek, ayrlk bildirgesinde sosyalizm eriilmez bir topya deildir diyerek, gerek sorunlar gizliyorlar. zetle ayrlan muhalefet demokrasi ile sosyalizm arasndaki ban kopmuluu sorununu grmezden geliyor ve bu ban nasl kurulabilecei sorununu tartmyor. Eer demokratik Cumhuriyet, toplumu sosyalizmden uzaklatracak, kapitalizmi glendirecek bir sonu veriyorsa, sosyalistler asndan bir hedef olarak savunulamaz. Yok eer Demokratik Cumhuriyet deil de Sosyalist karakterde, kapitalizmi tasfiye eden talepler ise, bunun nasl zor olduunu, bekleyen tehlikeleri aka sylemek gerekir. Bu tehlikelere ramen sosyalizm

63

iin ar yaplabilir. Ama byle bir hareketin de, bir propaganda grubu olmaktan baka ans olmaz. Bu elikiler gerek hayatn, tarihin gidiinin ortaya kard elikiler. Bu elikilerle yzlemeden bir sosyalist politika yaplamaz. Bu elikilerle yzlemekten kaanlar, ya bu elikilere teslim olup sol liberaller haline gelmek ya da dnyaya gzlerini kapam, dogmatik, iman gcyle yryen, evde kalm yal bakireler olarak mrlerini tamamlayacaklardr. Ve sosyalistlerin tm yaratclklarn yitirmesinin ardnda bu elikilerle yzlemekten kanmak yatyor. Tabii Demokratik Cumhuriyet talebi olmadan Trkiyede somut politika yapmann mmkn olmad sorunu ortadadr. Buna dayanarak politika yaparsanz sonuta kapitalizme hizmet edersiniz. Yok yapmazsanz fiilen bir hi olursunuz. Muhalefet bu gerek sorunu ortaya koyup bir zm aramyor. Demokratik Cumhuriyet talebine sahip kmyor ve kimi demokratik talepleri bir tr anti kapitalist ve iici sloganlarla iftletiriyor. Politik bir ii hareketinin oluumunu engelliyor. Demokratik Cumhuriyetten sz ettiinde de sanki o sosyalizme gei olacakm gibi ve o gerekeyle savunuyor. Bu gnk dnyann gereine gzlerini kapyor. elikiler bu kadarla da bitmiyor. Bu elikiyi rtmek yeni tutarszlklara yol ayor. rnein PKK da sosyalist olduunu syleyen bir rgttr. Ancak calan, DPden ayrlan muhalefetten ok daha cesur ve drst olarak, kkl bir demokratik devrimin bu nesnel sonularn grmezden gelmiyor, aka byle sonular douracan gryor. Bu yokmu gibi davranmyor. Aksine bunun sonularn vurguluyor ve egemen glere bu sonular hatrlatyor ve onlarn en azndan bu gerek durumdan hareketle tarafsz veya hayrhah bir durum almasna veya kendi iinde birliini bozmasna alyor. Bizimkiler ise, sanki bu sonular olmayacakm gibi davranp sosyalistliklerine toz kondurmamaya alyorlar. Tabii byle olunca ciddi bir politika yapmalar olanaksz oluyor. Ciddi bir politikac, kar tarafn glerini blmek iin en kk bir olana deerlendirmelidir. Bizimkiler anti-kapitalist olduklarndan, bir yandan demokrasi iin mcadele ediyorlar, dier yandan kapitalistlerin ne kadar demokrasiye kar olduundan sz ediyorlar. Tamam kapitalistlerin demokrasiyle ba ho deildir ama, onlar da aptal deildir. Bir demokratik lkenin nasl i ve d pazarlarnn byyeceini, kendilerinin karlar kadar iilerin payna da bir eyler deceini ve bunun kendi egemenliklerini daha da salamlatracan pek ala biliyorlar ve gryorlar. Zaten bu nedenle adeta iileri demokrasi iin daha aktif bir mcadeleye aryorlar neredeyse. Bizim ayrlan muhalifler ise, hem demokrasi iin mcadele edecekler hem bu uurda en tutarsz gleri bile kazanmak iin aba gstermeyip aksine karya itecekler. Ondan sonra da ciddi politika yapm olacaklar. Ama bu politika ne kendilerine yarar verir ne de Krt hareketine. Ayrca bu durumda Krt hareketiyle ilikileri de tutarsz olacaktr. Krt hareketi hem demokratik bir cumhuriyetin fiili sonularn en tutarsz Trk kesimlerine

64

bile hatrlatarak onlar en azndan kazanmaya veya tarafsz klmaya alyor ama ayn zamanda kendisinin sosyalist olduunu da sylyor. Bizce de onlar kendi inanlar bakmndan sosyalizme DPden ayrlan muhaliflerden daha az inanm ve inanlarnda daha az samimi deiller. Bu durumda, bizim Krt Hareketi ile ittifak savunan DPden ayrlan arkadalarn, Krt hareketini sosyalist olarak eletirmeleri lazm gelir. Yani kendi yaptklarn onlara nermeleri gerekir ya da kendilerinin onlar gibi davranmalar. Eer kendilerinin doru bir politika izlediklerini dnyorlarsa, Krt hareketine demeliler ki, Evet arkadalar biz de biliyoruz ki, en kkl demokratik devrim bile, sosyalizme dnmedii takdirde, kapitalizmin gelimesine ve dolaysyla burjuvazinin egemenliine, dolaysyla fiilen Trkiyenin Demokrasi yayarak etkisini artran bir blge gc olmasna yol aacaktr. Ama byle eyler sylenmez. Yoksa sosyalistliimiz nerede kalr? Siz de sylemeyin ve burjuvaziyle ittifak etmeyin. Burjuvazi sizlere yaknlasa bile onlara dirsek gsterin. Yoksa sosyalistliimizin anlam kalr m? Bunu diyorlar m? Demiyorlar. Peki onlarn yaptn yapyorlar m? Onu da yapmyorlar. nk o zaman sosyalistliklerine halel gelir. Grmezden geliyorlar farklarn. Eer PKKy sosyalist bir rgt olarak grp bunlar sylemiyorlar ve eletirilerini dile getirmiyorlarsa PKKya da ktlk ediyorlar. Onun yanln grp kendini dzeltmesi iin mcadele etmeyerek. Yok eer PKKy sosyalist bir rgt olarak grmyorlarsa, bunu aka sylemeleri gerekir. Sadece bu da yetmez tabii kendi programlarnn da nerede farkl olduunu sylemeleri gerekir. Ama bunu da sylemiyorlar ya da syleyemiyorlar. nk znde bir fark yok. Tam deve kuu politikas. Ve bu politikalarla Trkiyede Sosyalist Parti kurup Krtlerle ittifak savunacak bu arkadalar. Bizim gibi bir sradan vatanda nasl ikna edebilecekleri epeyce merak konusu oluyor. te DPden ayrlan muhalefetin temel zaaf burada. Onlar gerek sorunlarla yzlemiyorlar. Bunlara gzlerini kapyorlar. Bunlardan bucak bucak kayorlar ve sosyalist bir parti kurmay ve politika yapmay bir takm grmeler yaparak bir takm isimleri bir araya getirerek yaplacak bir i olarak gryorlar ve sosyalist politikay da, sosyalizmin hayal olmadndan sz etmek ve demokrasinin nesnel sonularndan hi sz etmemek olarak anlyorlar. Ayrlan muhaliflerin hi biri imdiye kadar DPdeki taktiklerle uramaktan bu konuda bir eyler yazmad. Onlar pratik insanlar, byle teorik gevezeliklerle geirecek vakitleri yok. Biz ise, yllardr, bu sonulara ramen, bu sonular gizlemeden ve aka vurgulayarak demokratik bir cumhuriyet iin savamak gerektiini ve bunun da bizim amacmz olan sosyalizme yaklamak, yeryznden smry kaldrmak amacyla dorudan bir ba olmad, hatta bundan uzaklatraca, ama tam da buna ramen, tpk fazla cret isteyen iilerin grev yaparken desteklenmesi gibi desteklenmek gerektii, bu mcadelenin kendisinin kk de olsa, tm zorluklara ramen bir sosyalizm uruna giriime cesa ret etmeyi getirebilecei. Bu sosyalizmin de bir lke ile snrl olamayaca, ancak tm ulusuluu sorgulayan, ulusal olanla politik olann ban kopararak, tm ulusal devletleri iinden blmeye kalkarak ayr bir uygarlk tasavvuruyla gerekleebileceini sylyoruz. Yukarda

65

ifade ettiimiz sorunlar ve elikileri aabilmek iin nerilerde bulunuyoruz. Demokratik Cumhuriyet program ile Sosyalist bir programn farkn en ak ve arpc ekilde defalarca yle ifade ettik: Demokratik Cumhuriyet, ulusun tanmndan etni, dil, kltr dlar, onu hukuki olarak tanmlar ve tm dil ve kltrlere eitlik verir. Sosyalist bir program ise ulusal olanla politik olann akmas anlayn reddeder, bir ulustan olmay tpk bir inantan olmak gibi kiinin bir inan ve vicdan sorunu olarak koyar. Bu ise fiilen btn insanlara ulusal devletleri paralama arsdr. Ve bu program insanlk iin acil olarak gereklidir. Ama bu da, o fiilen bir tek lkede bile etkili olsa, bir dnya partisi ve dnya apnda bir program demektir. Artk lke apnda bir sosyalist program mmkn deildir. kmazdan kn tek yolu dnya apnda acil bir baka uygarlk tasavvuru olabilir. Muhalefetten hi kimsenin, brakalm bu nerileri tartmak bir yana, yukarda ifade edilen sorun ve elikileri ak yreklilikle ortaya koyup tarttn bile grmedik. Bu sorunlar ve elikileri aka ortaya koymak ise politika yapmann alfabesi bu gnn dnyas ve Trkiyesinde. 23 Ocak 2002 aramba demir@comlink.de http://www.comlink.de/demir/

66

Ar Kovanna omak Sokmak

Pein yargyla konumak istemiyoruz ama eer byle giderse, yani imdiye kadar yaptklarn yapmaya devam ederler, yntem ve stillerinde kkl devrimci deiiklikler yapmazlarsa, DPden ayrlan arkadalarn sabr ve heyecan canlandracak, bir dinamizm getirecek bir parti ya da rgt kurmalar olanakszdr. Ne kendilerine ne de destek olmak istedikleri Krt hareketine bir faydalar olmaz. Bu arkadalar bir parti rgtlemeyi hala bir takm grmelerle bir takm isimleri bir araya getirmek olarak anlyorlar. Kasaba politikaclarndan daha farkl bir stille almyorlar. Bu arkadalar bir program olmay hala bir program metni yazmak olarak anlyorlar. Dn yada ve Trkiyede sosyalistlerin program olmad gereine gzlerini kapyorlar. Bir zamanlar bir politikac, yaptklarmz yapacaklarmzn teminatdr diyordu. Eer bugn Sosyalist Eylem Platformunun yaptklarn yapacaklarnn teminat olarak grrsek yandk. u ayrlk bildirgesi bile bir takm yuvarlak laflar ve rgtsel ileyie ilikin itirazlar dnda hi bir programatik veya stratejik somut bir farkllk izgisi ekemiyor. Brakalm daha eskilere gitmeyi. Bir zamanlar Kuruemede ilk kez, gerek Trkiye ve Gerek dnyadaki gelimelerin etkisiyle, var olan btn rgtlerin iinde veya dndaki muhalefetlerin bir baka tanmla birleme abasn, ezeli, biz Dev-Yolla bir araya gelelim, dierleri nasl olsa bize taklr anlayyla kadk eden yaklamlarla, devrimci bir durumda devrim yapmaktan korkan ve yklmak zere olan dzenin yeniden glenmesine olanak veren korkak partiler gibi davranld ve artk yok olmak zere olan rgtlerin yeniden kendilerini toparlamalarnn yolu ald. Dana sonra, DP ile, ayn hayat iksiri Dev-Yola sunuldu. Ve fiilen yok olmu Dev-Yolun ovenizm temelinde yeniden kendini toparlayp talamasnn yolu ald. Btn bu yanll ortaya km ve iflas etmi projelerin mimarlar sonra DP iindeki memnuniyetsizlii yllarca kk rgtsel taktik manevralarla harcadlar. Bu gn harcanan yllardan ortada en kk bir teorik veya politik almn geriye kald sylenebilir mi? Hayr. Muhalefetin bir tek perspektif ac metni var mdr? Hayr. Defalarca, solun toparlanmasnda baarszl ortaya km ve her seferinde mrn doldurmu olanlara g veren politikalarn mimarlarnn bu yaklamlarn deitirdikleri ynnde en kk bir emare yokken ve yine ayn kiiler o bilinen stilleri ile ayrlanlarn yolunu iziyorlar. Sosyalistlerin, dnya apnda bir programlar yoksa, lke apnda bir programlar olamaz. Muhalefetin byle bir program olmas bir yana byle bir yaklam bile yok, bu eksikliinin bile bilincinde deil veya onu aka ortaya koyacak cesareti yok. Peki Trkiyeye ilikin bir programlar var m? O da yok. Trkiyeye ilikin bir programlarnn olmadnn bilincinde deiller veya onu ortaya aka koyacak cesaretleri yok.

67

Aslnda kendi ulusal baklarndan bir tek programlar olabilir: De mokratik Cumhuriyet. Yani gerek iktidarn halkn seilmi temsilcilerinin elinde olduu, bu gnk baskc, brokratik ve militer devlet cihaznn tasfiyesi. Bunun somut talepler ve rgt biimleriyle tanmlanmas. Ama muhalefetin ou, Demokratik Cumhuriyet programn kabul etmedii gibi, Krt hareketini bu program nedeniyle eletirme eilimi tayan elemanlardan oluuyor. Bu durumda, politika kimlik politikas olabilir ancak. Yani ideoloji ile snr izilmeye kalklr. deoloji ile snr izmek ise her siyasi hareketin lmdr, ideoloji ile milyonlarca insan bir araya getirebilecek partiler deil sektler kurulabilir ancak. Ve artk ortada ideoloji bile olmaynca, onun ilevini grecek, sembolik isimler gelir gndeme. Bylece bir program ve strateji ile bir partinin izgisini belirleme yerine kimi isimlerin belirlenmesi gndemin bana oturur. imdi olan da bu olsa gerektir. Program ve Strateji olmaynca, Krt hareketini desteklemek biricik politik ilev haline gelir. Bu da bir zamanlarn Sovyetler izgisini destekleyen partilerinki gibi bir oluumdan tesine yol amaz. Bunun da ne kendisine faydas olur ne de destek sunmak istedii Krt hareketine. Ulusal Krt hareketi bile Demokratik Uygarlk, Krtler bir yana Orta Dou tasarlaryla ortaya karken; Enternasyonalist Trk sosyalistlerinin burjuva uygarl karsnda baka bir uygarlk tasarlar bir yana byle bir problematikleri bile yok. Yllardr yazyoruz. Bu gn iki program olabilir. Birisi ulusun tanmndan dil ve kltr dlamak: bu Krt hareketinin programdr; Demokratik Cumhuriyet programdr. Demokratik karakterli bu program dnyann deil bir blgenin sorunlarna cevap olabilir. Bu cevap da, yeryznden eitsizlii kaldrmaz, bir bln imtiyazllar arasna katlmasn salayabilir. Ortadou Uygarlk Alannn yeniden kendini toparlamasn ve refahn salayabilir. Dieri, Ulusal olanla politik olann akmasn reddetmek. Bu sosyalistlerin Program olabilir. Bu Avrupallar gibi olmak veya onlarn arasna katlmak deil, Avrupall y ok etmek programdr. Kendisinin refaha kavumas deil; yeryznden yoksulluun kaldrlmasdr. Bu, belli bir uygarlk alannn sorunlarnn zmnn deil, btn burjuva uygarln tasfiyesinin programdr. Sosyalistlerin Program bu olabilir. Ancak b yle bir programa tabi olarak Trkiyedeki strateji ve taktikler belirlenebilir. Sorunlarn byle koyulup tartldn gren oldu mu imdiye kadar? Yok byle bir ey. Aksine bu sorunlardan ve bunlar tartmaktan adeta bir ka var. Ve bu sorunlarla yzlemeyi gze alamayanlar Trkiyede sosyalist parti kuracaklar. Olmayan ve tartlmam bir programn metnini yazp isim listeleri yaparak parti kuracaklar. Byle Soslalist parti kurulmaz. Ya da kurulmasna kurulur da, bu aptesdsiz namaz gibi, ben kldm oldu olur. Ceza suun cinsindendir. Madem ki ciddi programatik sorunlar zerine bir tartma yok; madem ki her ey kapal kaplar ardnda bir takm isimler etrafnda dnyor biz de isimlerle konualm. Ola ki buraya kadar yazdklarmz ve har zaman yazdklarmz zerlerine alnmamlardr. Mihri Belli, Mahir Sayn, Mustafa Kaarolu, lhami Aras, Sungur Savran, Veysi Sarszen ve daha bilmediimiz dier isimlerin bu gne kadar izledikleri yolun baarszl ortada iken

68

ve bu arkadalarn bu alkanlklarn deitirdiine dair en kk bir emare yokken, bu arkadalarn giriimlerinden bir sonu beklemek bir hayali ham ile oyalanmaktan baka bir anlama gelmez. Biz bu isimlerin hepsini insan olarak severiz; ouyla uzun yllara dayanan arkadalklarm z vardr; birer sosyalist devrimci olarak kendilerini yolda kabul eder ve sayarz; hele bizden nceki kuaktan olanlarna saygda en kk bir kusur etmemeye alrz. Ama i baka dostluk baka. Ve tam da bu kendilerine verdiimiz deer nedeniyle bunu belirtmek zorundayz, belki deimek gereini grrler diye. Almanlarda Narrenfreiheit diye bir kavram vardr, anlamca kaklara tannan zgrlk olarak evrilebilir. Herkesin bildii ama bin bir kk hesap nedeniyle syleyemediklerini syleyenlerin tatt hogry tanmlamak iin kullanlr. Trkede Kyn Delisi ya da eytann Avukat kavramlar da aa yukar bu Almanlarn Kak zgrl dediini tadanlar tanmlamak iin kullanlr. Herkesin bildii ve sylediini yzlerine syleyen kyn delisi olalm dedik. nk sosyalistlerin kynde artk kaklar bile yaamaz oldu. 02 ubat 2002 Cumartesi

69

Sosyalist Partilerin Amaz

Aslnda her ey ok az deiiyor. Ayn eilimler, yeni durum ve sylemlere ayak uydu rarak varlklarn srdryorlar. DP iinde iki muhalif kanat vard: Sosyalist Eylem Platformu (SEP) ile Ekmek ve Gl. Ekmek ve Gl daha sonra aa yukar Maka inisiyatifi olarak devam etti saylr. Sonra bu iki kanat da DPden ayrld veya ayrlmak zorunda kald. imdi bu iki eilim iki sosyalist parti halinde ekilleniyor. Kurtulu, SEPin, SEP de Dsseldorf toplantsyla balayan yeni bir Sosyalist parti kurma giriiminin ekirdeini oluturuyor. Maka nisiyatifi ise, Sosyalist Emek Hareketi adyla Kitlesel bir Sosyalist Emeki partisinin kuruluunu balatma hedefini formle etmi bulunuyor. Kurulduklar takdirde, bu partilerin izgisinin, bu partilerin kkenindeki DP iindeki eilimlerden ok farkl olmayaca aktr. Bu eilimler artk, elleri kollar serbest olarak anlaylarndaki ve ideallerindeki sosyalist politikay uygulama olana bulacaklardr. Bu iki parti arasndaki temel fark, sosyalizme yaptklar vurguda deil, Krt Sorunu karsndaki tavrlarda toplanmaktadr. Sosyalist Emek Hareketini oluturanlar, Krt Ulusal hareketine uzak durmaktadr. Tabii bu uzak duruu, sosyalist olduu ve ezilen bir ulusun hareketine uzak durmann sosyalizmle badamayacan bildiklerinden, Krt Ulusal Hareketinin, Devrimci ve Demokrat karakterini yitirdii gibi bir gerekeye dayandrmaktadrlar. Eh bu hareket artk, Trkiyedeki sistemin yeniden yaplanp kendini salamlatrmasnn arac olduuna gre, i huzuruyla Krt ulusal hareketine mesafeli, souk ve ilgisiz davranlabilir. Krt hareketinin programatik radikallemesini grmemek iin, onun taktik ve diplomatik manevralarn programatik zellikleriymi gibi alarak, tamamen yanl bir sonuca ulamaktadrlar. Politik olarak orta dounun en byk ve dinamik znesi hakknda tamamen yanl bir deerlendirmeden yola kan bir partinin, brakalm bir politik etki ve arla sahip olmak bir yana, ciddi bir teorik arka plan ve profili bile olmadndan, brakalm sosyalist partiyi, teorik temeli belli kk sosyalist gruplar kadar bile istikrarl b ir yap oluturmas olanakszdr. Kkeninde SEP ve ekirdeinde Kurtulu olan ve Dsseldorf toplantsyla partileme hedefini aklayan eilim ise, Krt Ulusal Hareketinin yeni stratejisini demokrasi mcadelesini glendirdiinden ve Krt Ulusal hareketini Trkiyedeki demokratik dnm iin en temel g olduundan hareket etmekte. Bu bakmdan, en azndan Krt hareketinin nitelii ve nicelii hakknda doru bir deerlendirmeden yola kmaktadr. Kendi grevini de, Batnn emekileriyle bu hareketin ittifakn salamak olarak grmektedir. Somut politika bakmndan, Programatik olarak Krt Ulusal hareketiyle bir fark bulunmamaktadr. Ayn hedeflere ulamak iin Baty ve emekileri mobilize etmeyi hedeflemektedir. Peki ama bu takdirde, Krt Ulusal Hareketiyle farklar nerede olacaktr? Bu fark, bir sosyalizm sylemi, sosyalizm idealine bir ballkta ifadesini bulmaktadr ama somut bir karl bulunmamaktadr. Bu nedenle de rnein, u veya bu somut hedef ile farklarn

70

tanmlayamadklarndan Marksizmin rehberliinden, Enternasyonalizmden sz etmektedirler. Bir parti, bir ideolojinin rehberliinden sz ederse, kendini daha batan bir sekt olmaya mahkum etmi demektir. nk Marksizm veya Enternasyonalizm herkes iin bakadr. Marksizmin rehberliinden sz etmek, daha batan, Marksizmin ne olduu zerine bir tartmay davet eder. Bu da modern bir parti deil, bir sekt hayatna yol aar. Partiler programlarn somut ilerle belirlerler. Ancak o takdirde, farkl yorumlarn nne geilip, her inantaki kiinin o somut hedefler iin birlemesi salanabilir. Sosyalist partiler Marksizmin rehberliinden veya Enternasyonalizmden sz etmezler. Ama rnein, acil programatik hedef olarak, her hangi bir ulustan olmann kiinin bir inan ve seim sorunu olduunu; ulus ileriyle devlet ilerinin ayrlacan; btn ulusal sembollerin iptal edileceini; btn dillerin eit olacan, resmi dil olmayacan syleyebilirler ve sylemelidirler. Burada somut iler vardr. deolojileri ne olursa olsun, bu somut tale plerden insanlarn anladklar deimez. Programatik farkn yerine ideoloji ikame edilince, bunun somut politikadaki etkisi taktikler ve ittifaklarda kar. Bu en ak Avrupa Topluluu konusunda grlebilir. Krt Hareketi, Avrupa Topluluuna giri iin Kophenag Kriterleri deyip duruyor. Buna karlk bu sosyalistler Avrupa Topluluuna kar bir tavr iindedirler. Bu gerilim noktalarnda susacaklar veya grmezden geleceklerdir. Bylece sosyalist bir profili korumak iin ne srlen ideoloji ve taktikler, zddna dnp bu profilin yitirilmesine yol aar. Peki problem nerede? Trkiyenin sosyalistleri ulusal sosyalistlerdir. Ulusal sosyalizm de, znde sosyalizm deil, devrimci demokrasinin yirminci yzylda ald biimdir. Yani, Trkiyenin sosyalistleri, aslnda kendilerini sosyalist sanan devrimci demokratlardr. Sosyalistlikleri onlarn gerek tarihsel grevlerini yapmalarn engelleyen bir kabuk oluturmaktadr. Sosyalistlik kabuundan kurtulup, devrimci demokratlar haline dnseler, kendi somut hedefleri iin ok daha byk bir esneklik kazanrlar. Gerek sosyalizmin ise, ulusallkla bir ilikisi olmaz. O bulunduu ulusal alandaki grevlerini ve programn, dnya apndaki grev ve programndan karr. Trkiye sosyalistlerinin ise ne byle bir sorunu ne de byle bir program var. Ve bizzat bu yokluk onlarn ulusal sosyalistler, yani znde devrimci demokratlar olduklarnn en esasl delilidir. Krt Hareketi, real sosyalizmin etkileri diyerek, o kabuundan kurtuldu. Ve o zamandan beri mthi bir dinamizm gelitiriyor. Trkiyenin sosyalistlerinin ise bunu yapacak ne cesaretleri ne de gleri var. Dolaysyla, sosyalizm kabuklu devrimci demokratlar olarak, destek olmak istedikleri Krt hareketine her admda ayak ba olmaya devam edeceklerdir. Bunlar karsnda bizim de bir programmz var. Bu program en zl biimde, Gelecei ve Gemii Kurtarmak adl metinde, bir ekilde ifade edilmi bulunuyor. Bu program burjuva uygarl karsnda baka bir uygarl taslaklatrmaktadr. Bu programn, Devri mci Demokrasi ile temel fark, en iyi ulusal sorunlara verdii cevapta grlebilir. Devrimci Demokrasi, sorunlarn zmn, ulusun tanmn deitirmede; Sosyalist Program ise, nasl tanmlanrsa tanmlansn, ulusal olanla politik olann akmas ilkesi ni reddinde

71

grr. Bu iki program ise, bu gnn Trkiyesinde pek ala ittifak yapabilir. Bamsz bir program ve kimlii olan, dnya lsndeki program ve sorunlardan yola kan bir sosyalist parti, sanlarn aksine, sosyalizm kabuklu devrimci demokrasiden ok daha rahat ve yol ac bir mttefik olur Devrimci Demokrasi iin. 30 Nisan 2002 Sal

72

ki Farkl DPli
nce iki farkl kategoriden DP yesi veya destekisinin Seim ttifak dolaysyla Radikalin nternet sayfalarnda tartrken yazdklarn aktaralm: Birinci Kategoriye Birinci rnek: DP nire, HADEP nire? Devrimci partiler ilkeleriyle vardir. Krt milliyetillerinin kuyruguna takilarak sol siyaset yapilamaz. Simdiye kadar byle bir arayis zaten hataydi, zararin neresinden dnlrse krdir. Bu meclise girilecekse ilkelerle girilir, bir -iki sandalye kapmak iin degil. Birinci Kategoriye kinci rnek: Krt Milliyetiligi ve DP DP,HADEP'le birlesmedi. Herkes ilgina dnd... Neden? Neden! Acaba sosyalist oldugu var sayilan bir DP,Krt milliyeti partisine eklemlenmeli miydi? Sosyalistler; emekiler ve onlarin dnyayi defalarca sarsmis mcadeleleri ,devrimleri ve grkemli bir okyanus gibi nmzde duran tarihleri varken HADEP bardaginda bogulmalimiydilar. Ne zamandan beri sosyalizm, krt milliyetiligi ile llr oldu? Sosyalizm, kendini bu uyduruk mikro milliyetiliklerden kurtarmadika ne kendi halkindan saygi grr,ne de iki ayagi zerine dogrulabilir. Biliyoruz ki DPnin iinde bu mektuplara yansyan yaklamlar olduka gl olarak temsil edilmektedir. Krt ulusal hareketini Mikro (minik) Milliyetilikle sulayan ve bylece kendisinin zmnen Makro (byk) Milliyeti olduunu syleyen veya makro milliyetilii daha meru ve anlalabilir grdn ima eden, ezilen bir ulusun ulusal hareketini desteklemek gibi bir nosyondan yoksun olan bu anlaylar bir istisna deildir DP iinde. Biz kendimiz, stelik de DPnin ynetici kadrosunda bulunan kimilerinin, resmi syleme yansmasa da, Krt ulusal hareketinden nasl bir aalama ile sz ettiini, bizzat bir ok kereler grdk ve duyduk. Bir baka rnek de DP sitesine giren bir devrimcinin urad okla yazdklar. Bu gn yle bir e-mail geldi bir e-grupa:

Secim atmosferinin yasandigi bu son gunlerde biraz ODP nin websiteina goz atip formlarini okudum. Hatta kendi akilmca bir yazi yazip karinca kararinca bir destekte ben isteyeyim dedim. Oraya yazacagim yaziya merhaba arkadaslar, diye baslayip devam etmistim. Hala onlarla paylasabilecek seylerimizin olup olamayacgini, falan tartimaya calisiyordum. Sonra gondermekten vazgectim, siteye goz attim. Ne kadar isabetli bir karar aldigimi

73

anladim. Degil onlarla paylasilacak seyler, icimden arkadaslar, dostlar demek bile gelmedi. Hatta merhaba bile diyemedim. Sitedeki secimle ilgili yazilarin cogunda DEHAPin ne kadar milliyetci-irkci oldugu yaziliyor. Anlamadagim bir sey DEHAP bir kac hafta icerisindemi milliyetci-irkci oldu? Cizgisi, geldigi mirasi bilinmiyormuydu? O halde irkci oldugu bilinen bir hareketle nicin ittifak tartismalarina girdi bu adamlar?
Birinci Kategori DPliler byle. Ama iyi biliyoruz ki DPliler sadece bu Birinci Kategori DPlilerden ibaret deildir. rnein ayn tartmada, yle yazan DP yesi veya destekileri de var. Dayanisma mi? o da ne? kuruldugu gnden beri inandigim dp tarihi bir hata yapti. bunun nedenleri kesinlikle aiklanmali. Solu birlestirmek iin kurulan bir partinin bu hallere dsmesi ne aci. konusup orta bir noktada bulusamadi mi bizim solcularimiz. bence dp adindaki dayanisma kelimesini bir an nce ikarmali nk o partiye bu kelime hi uymuyor. Sadece bunlar da deil, daha dne kadar DPnin iinde olan Sosyalist Demokrasi Partisi; Sosyalist Emek Hareketi, Toplumsal zgrlk Platformu gibi parti ve gruplar bu gn DEHAP ats altndaki Emek, Bar ve Demokrasi Blounu desteklemektedirler ve bunun olumasn cokuyla karlamaktadrlar. Bu bile DP iinde, ikinci kategoriden DPlilerin hala hi de kmsenmeyecek bir g olduunun bir kantdr. Bloun dnda kalmasnn bu kategoriden taraftarlar arasnda, nasl bir tepki ve memnuniyetsizlie yol atnn kantlarndan biri, DP Merkez Yrtme Kurulunun , Gerekleemeyen ttifakn Hikayesi bal altnda, yaynlanan savunma ve bu suun HADEPde olduunu kantlamaya ynelik metindir. Eer DP iinde geni bir kesimde memnuniyetsizlik olmasa, dndaki solu zaten kk hatta ayrnt grme ve muhatap kabul etmeme geleneinin gl olduu DP MYKsnn byle uzun bir metin hazrlamas ve altna imza koymas dnlemezdi. Aslnda MYKnn Gerekleemeyen ttifakn Hikayesi balkl karar-metni bir anlamda, yukardaki alntlara yansyan Birinci Kategoriden DPlilerin, kinci Kategoriden DPlilerin tepkisini yattrma ve ikna abasdr. Birinci Kategoriden DPlilerin Temeli DP dnyada ve Trkiyede geriliin ve gericiliin zirvede olduu bir dnemde kuruldu. Bir yanda, Duvarn ve Sovyetler Birliinin kmesinin yaratt, kapitalizmin tarihsel bir zafer kazand; gerici bir ideolojik iklimin egemen olduu bir dnyann; dier yanda bu dnmn Trkiyeye yansmas sonucu, ezilen Krt ulusunun kurtulu mcadelesinin bu gelimeler sonucu tm yedeklerini yitirdii; zel savan ban alp gittii; toplumsal rmenin ve milliyetiliin toplumun tm dokularn bir metastas yapm bir kanser gibi

74

sard bir Trkiyenin ortamnda kurulmutur. Byle bir dnemde kurulan bir partiye akanlar byk lde bu dnemin eilimlerini, n yarglarn da beraberlerinde o rgte tarlar. Elbette bir parti byle dnemde de kurulabilir. Ama byle bir dnemde kurulmu bir partinin temel grevli, hatta tarihsel ilevi, bu gericilik karsnda akntya kar yzmektir, bu da ideolojik saflk ve teorik mcadele demektir. DPde ise olmayan budur. DP dnemin eilimlerine kar bir ideolojik mcadele kalesi olmak bir yana, bu eilimlerin kendisini ifade ettii bir rgt olmutur. rnein DP destekleyicisi ve yesi birinin yukardaki alntlarda olduu gibi, Krt Ulusal Hareketini, zel Sava Dairesinin sol versiyonlarnn diliyle Mikro Milliyetilik olarak tanmlamas ve DP ye ve organlarndan bu gibi ifadelere kar hibir tepki gsterilmemesi gerekten devrimci ve enternasyonalist bir rgtte, byle bir ifade, yangn alarm anlamna gelir, ve derhal byle grlerin rgt yelii ile badamayaca kesin bir dille aklanr gerei, DPnin bizzat o gericilik eilimlerinin veya en azndan onlarla uzlamann ifadesi olduu anlamna gelir. Birinci kategoriden DPlilere syleyecek bir szmz imdilik olamaz. Ama ikinci kategoriden DPlilere unu sormadan edemeyeceiz, niin hala bu birinci kategoriden DPlilerle hala ayn aty paylayorlar? Ayn aty paylasalar bile onlarla aralarna niin aka mesafe koymuyorlar. Bu onlar karsnda susarak onlara teslimiyet anlamna gelmez mi? * Bundan sonra DPye kar tavr da gzden geirmek gerekiyor. DP artk, bir sosyalist olarak eletirilmemeli. Orta snflarn partisi olarak ele alnmal ve tpk bir CHP veya SHPye yaklald gibi yaklalmal. Onlarla artk prensipler zerine tartmalar anlamsz. Onlar var olan bir nesnel eilimin yansmas olarak ele alnmal ve prensip zerine tartmann yerini pratik ve taktik esneklikler almal. DPnin bitecei sanlmamal. Son durumu onu sosyalistler iinde tecrit etmitir ama, devrimci kabar btn politik sylemde bir sola kaymaya yol aar. Byle sola kayma durumunda, DP, sosyal demokratlarn istedii sol sylemi onlara kolaylkla salayabilir.

31 Ekim 2002 Perembe

75