1

1 Mays ve Bayramlar zerine Yazlar Yazan: Demir Kkaydn

Bu kitapta yer alan yazlar daha nce eitli gazete ve internet sitelerinde yaynlanmtr Derleme tarihi: 11.04.2006

Kxz Dijital Yaynlar

ndir Bas Dat

Bu kitap Kxz sitesinin dijital yayndr. ndirmek, Dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir

1 Mays ve Bayramlar zerine Yazlar

NDEKLER

1 Mays'n Douu, Bugn ve Gelecei zerine Dnceler .................................................. 4 Demokratik Cumhuriyet ve 1 Mays ........................................................................................ 11 Mays Dnceleri.................................................................................................................... 14 Refah, Eitlik ve Demokrasi..................................................................................................... 20 1 Mays Vesilesiyle Enternasyonalizme Kar......................................................................... 23 Kurban Bayramnn Ekonomi Politii Veya lenler, Bayramlar, Kurban Bayram ve Sosyalizm ................................................................................................................................. 26 Newrozun Dnm ............................................................................................................. 34 Newroz Depremi ve Trk Solu ................................................................................................ 38

1 Mays'n Douu, Bugn ve Gelecei zerine Dnceler

Modern toplum tarihindeki ulusla snrl ulusal bayramlar bir yana, btn byk bayramlarn kkeninde dinsel bayramlar ve onlarn kkeninde de insanlk tarihindeki, avclk ve toplayclktan gebelie veya tarmcla gei gibi, byk devrimler yer alr. Gerek ulusal, gerek dinsel btn bu bayramlar kutlayanlar ya da kutlamaya arl olanlar bir ulusun ya da dinin taraftarlaryla snrldr. 1 Mays, tarihte, tm uluslardan, kavimlerden, dinlerden, "rk"lardan, cinslerden, yalardan insanlarn kutlad ilk ve tek "bayram" olma zelliini koruyor. (Geri, insanlk tarihinin en eski ve kkl blnmesinde kkleri olan bir bask ve smrye kar ama modern tarihte ortaya km 8 Mart Kadnlar Gn, uluslar, "rk"lar ve dinler st olma zelliine sahipse de ve 1 Maysn aksine, son yllarda kutlan nicel ve nitel olarak ykselme eilimi gsteriyorsa da, onu kutlayan znenin ezilen cinsle snrl olmas onu 1 Maysa gre daha snrl klyor. Ancak, 8 Martn 1 Maystan daha uzun mrl olaca dnlebilir. Kadnn zerindeki basknn kkleri ok daha derinlerdedir ve snfsz bir toplumla ortadan kalkmayacaktr. Belki snfsz bir toplum, bu en eski ve kkl blnme ve bask biimine kar mcadelenin ykselii iin yepyeni olanaklar da sunup ona byk bir atlm gc de kazandrabilir.) 1 Mays'n btn dinler, uluslar, kavimler, "rk"lardan insanlar tarafndan kutlanmas onun mesajnn tm insanlk iin bir mesaj olmasyla ilgilidir ve insanln ulusal, dinsel vs. blnme ve dmanlklar olmadan da var olabileceinin sadece bir umut deil, bir olanak olduunun da en esasl kantn oluturur. O ulusal, dinsel, "rk"sal vs. blnmeler ve dmanlklar olmadan yaamann ancak bu blnmelerle blnerek; yani btn dinlerden, dillerden, uluslardan, "rk"lardan iilerin "kendi" uluslaryla, dinleriyle, "rk"laryla blnmesiyle mmkn olabileceini gsterir ve btn dier blnmelere kar bir meydan okuma; bir provakasyondur ve onlarn var olular iin en byk tehdittir. Tarihte bir ok kereler, btn insanlarn kardeliini tleyen retiler kmsa da bunlar hep belli bir dinin iindeki bir sekt olma zelliini aamamlardr. Tarihte ilk kez iiler, bunu tm insanlk iin bilinli bir program ve grev olarak ortaya koyabilmilerdir. i snfnn ancak dnya leinde ve dnya tarihsel llerde var olabilmesi nedeniyledir ki, onun hedeflerinin evrensellii ile bir ii snf bayram olmas arasnda isel bir ba vardr. Ve yine bu nitelik, onun hi bir zaman bayram olamayacak bir bayram olduunu gsterir. Aslnda 1 Mays bir bayram da deildir, bir projedir, bir ardr, bir ar iin "ii snfnn birlik, mcadele ve dayanma gn"dr. Dolaysyla, yle bir bayramdr ki, eer yaamaya devam etse ve tekrar bir canlanma salasa bile, gerekten bir bayram olarak kutlanabilecei gn, onu kutlayacak zne olmayacak ve ars ise artk gereksiz olacaktr. 4

1 Mays, "ii bayram"dr. Ama ii snf, kendini yok etmek zere var olan bir snftr. O kendisini ver eden toplumsal koullar, yani kapitalizmi ortadan kaldrd an kendisini de ortadan kaldrmaya balar, proletarya, yani cretliler ancak burjuvaziyle bir ztlk iinde var olabilir; burjuvaziyi ortadan kaldrdnda kendisi de ortadan kalkmaya balar. Dolaysyla iler 1 Maysta sembolleen amalara ulalrsa, yani snfsz bir topluma ulalrsa, iiler de ortadan kalkm olacandan ve 1 Maysn arsna artk gerek kalmayacandan; ne znesi ne de vesilesi kalmam byle bir bayram kutlamak anlamsz olacaktr. Dolaysyla 1 Mays, tpk Marks'n eserinin alt balnn, "Ekonomi Politiin Eletirisi" alt baln tamas gibi, yani Marksist ekonominin hedefinin bizzat kendi konusunu, yani meta retimini ortadan kaldrmay hedeflemesi gibi, bizzat kendi konusunu ve znesini yok etmeye ynelik; bayram olarak kutlanabilecei an artk bayram olarak kutlanmasna gerek olmayacak bir bayramdr. Eer yaarsa ve gelecekteki mcadeleler iin bir sembol grevini grmeye devam ederse, gemi mcadelelere bir kran gn olarak bir bayram olabilecei dnlebilir belki. Ama eer bir gn gerekleirse, gelecein snfsz toplumunun insanlarnn bayramlara gerek duyacaklar phelidir. Bayram ktlk, bask, yoksulluk, ar alma koullar vs. altnda anlamldr. Bunlarn ald bir dnyada insanlarn, en azndan bu gnk anlamyla bayramlar kutlamayacaklar tahmin edilebilir. O halde, 1 Mays'n tarihsel kaderini belirleyen, her eyden nce bir bayram deil, onun bir zneye bal bir proje olmasdr. znenin ve projenin kaderidir 1 Mays'n tarihsel kaderini belirleyen ve bu kaderin ne olaca ok belirsizdir. Ama kkleri ve bu gnne bakarak, genel baz eilimler belirlenebilir belki. * 1 Mays, modern kapitalist uygarln iki byk merkezindeki, Amerika ve Avrupa'daki ii hareketlerinin ocuudur. 1 Maysa vesile olan olaylar Amerika'da olmu ama onun Amerika'nn snrlarn ap btn modern ii hareketinin bulunduu lkelere yaylmas, ekirdeini Avrupa lkelerindeki ii hareketine dayanan partilerin oluturduu kinci Enternasyonal'in kararlar ve uygulamalaryla gereklemitir. Amerika modern toplumun, yani kapitalist toplumun modeli ve idealidir(Lenin). Amerikan kapitalizmi dnya burjuvazisine, gangsterleri; modern reklamcl; ilk zrhl sava gemilerini; Fordist retimi vs. verdiyse; Amerikan iileri de dnyaya, beyaz iilerin, siyah kyllerin mzii Blues'undan kaynaklanan, hemen daima isyanc ve muhalif bir zellik tayan Rock mziini veya siyah iilerin Jazz'n; Bat'nn usuz bucaksz otlaklarndaki byk iftliklerdeki tarm iilerinin (kowboy) ya da demiryollar inaatlarnda alan proleterlerin, pratik, salam ve ucuz kyafeti Blue Jeann (kot pantolon) yan sra 1 Mays da verdi. Amerikan western filmlerinin ekiciliinin ardnda, Amerikan ii hareketini istikrarsz klan nedenlerden biri vardr. Uzak ve orta Bat'nn kk zgr iftisinin atas, ne kle, ne serf, ne airet balaryla baldr. O tm kapitalizm ncesi balardan, daha bir kk retici olmadan nce kurtulmu modern zgr iinin zgr bir kylye dnm hali olarak ei benzeri olamayan bir tarihsel tiptir. 5

Engels bsen'in romanlarnn ekiciliinin ardnda, Norveli kk retmenin tarihinde hi bir zaman serflii yaamamasnn, onlu serflikten km bir Alman kk burjuvas karsnda gerek bir insan klnn yattn yazar. Benzer ekilde, Amerikal kk toprak sahibini bylesine ekici klan, onun bir iiden kk zgr kylye dnm olmasdr. Ama bizzat bu sre, yani sanayilemi doudaki iiler iin, daima Batnn topraklarnda zgr bir kk kylye dnme olana; Amerikan ii hareketinin gl bir gelenek ve teorik temele sahip olmasn engellemi ve Amerikan ii hareketine daha ziyade, sanayi buhran ve canlanmalarna ar baml ve gelenek biriktiremeyen bir nitelik vermitir.

Ne var ki, Amerikan ii hareketinin tek sorunu bu da olmamtr. Siyah ve beyaz iiler; beyaz iilerin de gmen ve Amerika doumlu iiler; ve yeni gelen gmen iilerin de dinlere ve dillere gre blnml ve doudaki bo topraklarn yedek sanayi ordusunu emmesi ve yeni gmen aknlarnn bile sanayiin ihtiyac olan ihtiyac karlamamas nedeniyle Amerika'da ii cretlerinin kta Avrupa'sna gre ykseklii de Amerikan ii hareketinin gl bir politik ii hareketi yaratamamasnda etkili olan dier nedenler arasnda saylabilir. Btn bu olumsuz etkilere ramen, i sava sonrasndaki dnemde sanayiin hzla gelimesine paralel olarak ii hareketinin ve rgtlerinin de ykselii grlr. Ve 1 Mays'a yol aan olaylar, bu ykseliin tepe noktasn temsil ederler. Bu olaylar ayn zamanda, Amerikan i Hareketinin tarihinde, daha ziyade zanaatkar iilie denk den rgtlenme biimlerinin zirvesi ve k olduu kadar; yeni sanayi tipi ii sendikalarnn ykseliini de iaretlerler. i snfnn yeni bileimi artk, Emek valyeleri'nde sembolleen rgtlenme biimlerinin kabuunu atlatyordu. 1 Mays'a yol aan olaylar, Emek ovalyeleri'nin de sonunu getirmitir. Yeni olan nceleri daima eski biimler altnda ortaya kar. Nasl, daha sonra Fransz Devriminde artk tmyle din d bir biimde ortaya kacak olan modern burjuvazinin ilk partileri dinsel tarikatlar biiminde ortaya ktlarsa; nasl ilk otomobiller at arabalarna benzerse, ilk modern ii rgtleri de ortaan esnaf loncalarnn biimleri ve ilikileri altnda ortaya ktlar. Bu gnk modern sanayi sendikalar, sanayi devriminden sonra ortaya km ve modern ii partilerinin ortaya kna da denk den sonraki biimdirler. Ama bundan nce, uzunca bir sre ii hareketine meslek dalna gre, byk lde lonca karakteri de tayan ii sendikalar ve birlikleri egemen olmutur. Ve ii hareketi iinde, bir biimden dier biime gei daima atmal bir yol da izlemitir. Amerikan ii hareketi de balangta bu kurala uyar. lk byk ii rgt masonluktan ve mistik zanaatkar loncalarndan esinlenmi, 1869'da New York ve Chicago'dan sonra Amerika'nn nc byk sanayi ehri olan Philedalphia'da dikimevi iilerince gizli olarak kurulmu "Soylu ve Kutsal Emek valyeleri Tarikat"dr. i hareketinin ve rgtlenmelerinin ykselii en iyi Emek valyeleri rgtnn ye saylarnda grlebilir. rgtn yesi 1878'de on bin dolaynda iken, bu say 1885'de 110.000 ve 1 Mays'n ortaya kmasna neden olan olaylarn getii yl olan 1886'da 700.000'e frlamt. rgtn gerek etkisi ise, ye saysn kat kat ayordu. 6

te 1 Mays'a yol aan olaylar ve gelimeler, Amerikan i hareketindeki bu ykseliin sonucu olarak ortaya kmlardr. Bu ykseliin salad 8 Saatlik i gn kazanmnn ve buna kar Amerikan burjuvazisinin kar saldrsnn semboldrler. 1 Mays 1 Mays olmadan nce, 5 Eylld. 19 yzylda ii hareketinin btn kapitalist lkelerdeki temel sloganlarndan biri: sekiz saat i, sekiz saat dinlenme, sekiz saat da kltr idi. (Ve bu gn bile dnyadaki iilerin byk ounluu iin gereklemi deildir).

lk ii sendikalar, iileri daha sonraki gibi sanayi kollarna gre deil, mesleklerine gre rgtlerlerdi. te ii hareketinin bu ykselii iinde, yine byle sendikalardan biri olan Marangozlar Sendikas'nn nderlerinden biri olan Peter McGuire, New York'taki merkezi ii sendikalar toplantsnda, iilerin kent sokaklarnda yry yapabilecekleri zel bir gne sahip olmalarn ve Eylln ilk Pazartesi gnnn Emek Gn olarak ilan edilmesini nerdi. neri cokuyla kabul edildi. Ve o yl, 5 Eyll 1882'de otuz bin ii eitli sloganlar atarak yrd. Ayn olay 1883'de de tekrarland. Daha sonra, Eylln ilk Pazartesi gnnn Emek Gn olarak kutlanmas, ABD ve Kanada rgtl Meslek kurulular ve i sendikalar Federasyonu (FOTLU) 1884 Chicago toplantsnda da kararlatrld. Daha sonra Amerikan i Federasyonu'na (AFL) dnecek olan FOTLU, o zamanlar Emek valyeleri'ne gre ok daha gszd. ki ii rgtlenmesi biimi arasndaki ayrlk, zellikle, Emek valyeleri'nin, vasfl iilerin dier iilerden ayr olarak meslek sendikalarnda rgtlenmeleri noktasnda younlayordu. Bu ayrlk, yar zanaatkar iilikle, modern sanayi iilii arasndaki fark ifade ediyordu. 1 Mays olaylarna yol aan btn gelimeler, o zaman daha gsz olan ama gelecee ynelik eilimi ifade eden FOTLU tarafndan nerilmi ve gerekletirilmi bulunuyordu. Yine ayn yl, 1886'da FOTLU da modern sanayi tipi rgtlenmenin ilk rneklerinden biri olan AFL'ye dnyordu. te bu, Emek valyeleri'ne gre daha gsz ama gelecei temsil eden FOTLU daha sonra, 8 saatlik i gn mcadelesini ykseltmek ve iilerin kararllklarn gstermek iin 1 Mays 1886'da 8 saatlik i gnn iin bir gnlk grev yaplmas karar ald. O gn btn lkede 350.000 ii greve gitti. rnein Chicago'da 1 Mays 1886'da 40 bin ii greve kt. Bylece greve kmam iilerin bile dahil olduu iilerin byk blm 8 saatlik i gn hakkn kazanyordu. Sermaye muazzam bir yenilgiye uramt. Bu yenilginin rvann almalyd. 3 Mays'ta Chicago'da bir grev srerken, Polis grevci iilere ate aarak drt kiiyi ldrd. Ertesi gn, 4 Maysta iiler bu cinayeti protesto etmek iin Haymarket (Saman Pazar) meydannda toplandlar. Konumalar yapld ve miting olaysz dalrken, kalabaln iinden biri polise bir bomba att ve be polis memuru ld. Bunun zerine de polis kalabala ate ap on kiiyi ldrd. (Bombay atan bulunamamtr ama daha sonra btn kukular anarist rol yapan polis ajan Rudolph Schnaubelt zerinde toplanmtr. Benzer senaryolar btn lkelerde grlr. Trkiye'deki 1 Mayslar da tipik bir rnektir. 1976 1 Maysnn kitleselliine ve Trkiye tarihindeki en byk politikleme ve radikalleme dalgasna kar 1977 1 Maysnda burjuvazinin yapt ayndr.) 7

Burjuvazi bylece, i hareketine gz da vermek ve ezmek iin gerekli bahaneyi bulmu ve daha dorusu kendisi yaratm olur. Tutuklananlarn hepsi herkesin gz nnde daha nceden konumalarn yapp gitmi veya olayn olduu srada krsde konuan genellikle Anarist inanl ii nderleridir. Olayla hi bir ilgileri bulunmamasna ramen idama mahkum edilirler. Bu hukukun ayaklar altna alnd resmi cinayete kar protestolar ykselir. Tutuklananlardan biri hapishanede intihar eder, sadece ikisi vali tarafndan affedilir ve geri kalan drd 1887 Kasm'nda idam edilirler. Bu ak intikam eylemi, daha sonra bizzat yine burjuvazi tarafndan itiraf edilmitir. 1893'de llinois eyaletinin yeni valisi, dosya zerinde alt ay altktan sonra "sanklarn hi bir suunun sabit olmadn" aklar ve geri kalan hayattaki san serbest brakr. Bylece yaamn yitirmi be ii nderinin hukuk d yntemlerle ldrlm olduu da resmen saptanm olur. Bu olaylarla birlikte, Amerikan ii hareketi tarihinde bir dnem (Emek valyeleri dnemi) biter ve yeni bir dnem (AFL dnemi) balar. Ama bu ayn zamanda, Amerikan kapitalizminin emperyalizme dnmesinin, Amerikan iisinin giderek Amerikan burjuvazisiyle i birliine yneliinin balamasnn da tarihidir. Bu dnm en ak biimde, Samuel Gompers sembolize eder. Samuel Gompers hem 1 Maysn "iilerin uluslar aras birlik, mcadele ve dayanma gn" olmasna yol aan kiidir hem de daha sonra sendikalarda iilerle iverenlerin ibirlii siyasetinin dnya apnda teorisyen ve pratisyeni olmutur. Gompers balangta Amerikan ii hareketindeki Marksistlerin grlerine yakndr. Lassale'clarn daha etkin olduu Emek valyeleri karsnda FOTLU'nun kurulmas ve AFL'ye dnmesine nclk edenler arasnda yer alr. AFL'nin kuruluundan sonra, bu rgtn tek cretli personeli olur. Daha sonra da, Snf ibirlii sendikaclnn teorisini ve pratiini gelitirir. rnein Trk-, smet nn'nn adam ve MT ajan Sabahattin Selek'in, 1946'daki ii ve sosyalist ykselie kar kulland adamlarna, Amerika'da Gompersizm rngas yaplarak oluturulmutur. te bu Gompers, daha henz Marksistlerle ve sosyalistlerle flrt ettii; meslek sendikacl karsnda sanayi sendikaclnn gelitii ve henz Amerikan i hareketin ykseliini yaad bu dnemde, kinci Enternasyonal'in Paris'te 1889'da toplanan kongresinde, AFL (Amerikan i Federasyonu) temsilcisi olarak 1 Mays'n "iilerin uluslar aras birlik, mcadele ve dayanma" gn olarak kabuln nermi ve neri kabul edilmitir. Bu tipiktir. 1 Mays, Amerikan i Hareketinin bir armaan olmakla birlikte, Gompers'te sembolletii gibi, 1 Mays daha sonra Amerika'ya uramaz olmutur. Bu gn zengin lkelerdeki iiler, btn gl geleneklerine ramen ayn yola girmi bulunuyorlar. 1 Mays zengin lkelerde, sendika brokratlarnn ou kez adet yerini bulsun diye veya gelecek szleme dnemi iin biraz di gstermeyi denedikleri veya i olarak (nk 1 Mays'a katldklar saatler mesaiden saylr) katldklar ruhsuz bir gsteridir. *

Yani tam 110 yl olmu, ilk 1 Mays gsterileri yaplal. Bundan sonra, 1 Mays, yine bir ok uzun mcadelelerle eitli lkelerde yaygnlat. ou kez 1 Mays kutlayabilmenin, o gn tatil olarak kabul ettirebilmenin, o gn miting yapabilmenin kendisi bile hemen her lkede byk ii mcadeleleri gerektirdi ve hala da gerektiriyor. Bylece hemen her lkede, 1 Mays uluslar aras olduu kadar o lkedeki iilerin ve ezilenlerin yine ou 1 Maysta yaanm katliamlarnn ve basklarn ansn da tar. Dolaysyla bu nedenle artk sadece iilerin bir bayram da olmaktan km; smr ve baskya kar tepki ve hedeflerin dile geldii daha genel ve yaygn bir nitelik kazanmtr. Trkiye tipik rnektir. 1 Mays bir uluslar aras ii gn olmaktan ok, en azndan 1977'deki katliamdan beri Trkiye'nin kendi tarihinin ve sorunlarnn damgasn tayan bir gndr. * Eer yuvarlak hesap Duvar'n ykln veya Sovyetler'in kn sembol olarak alrsak ve ilk 1 Mays'n uluslar aras kutlannn da 1890 olduu gz nne getirilirse, 1 Mays, klasik anlam ve biimiyle 100 yl srmtr. Klasik biimiyle 1 Maysn bittii sylenebilir. Elbette bir ok lkede 1 Mays militan mcadelelere sahne oluyor ama bunlar artk ii hareketinin uluslar aras program veya birliini ifade etmekten ziyade, o lkelerdeki zgl mcadelelerin, ou kez de demokratik ve ulusal karakterdeki mcadelelerinin bir vesilesi olarak bir ilev grmektedir. Bu gn ii snfnn ne uluslar aras rgtleri kald, ne uluslar aras btn iileri birletirebilecek program var. Ne Enternasyonaller var 1 Mayslar uluslar aras parolalar altnda kutlamay nerecek; ne de ortada o rgtsel birlemeyi salayacak program ve sloganlar. Bu gn her hangi bir Avrupa lkesindeki bir 1 Mays gsterisi, 1 Maysn, dolaysyla da dnya ii hareketinin iinde bulunduu hazin durumu ok ak olarak gz nne serer. Bir mays gsterilerinde artk iiler yoktur. Sadece, zaten giderek nfusun ok kk bir blmn kaplayan ve giderek saylar azalan sanayi iileri deildir olmayanlar; genel anlamyla cretlilerden oluan iiler ii kimlikleriyle yokturlar. Onlarn yerine, ii rgtlerinin grevlileri, sendika brokratlar vardr. Bir miktar, kk militan ve sekter gruplarn militanlar vardr. Bunlarn da sloganlar toplumun nne bir ufuk amaktan ziyade protestoya ynelik ve esas olarak "hayr"larla snrldrlar en iyi halde. Geri kalanlar da, eitli ulusal bayraklar altnda yer alan gmenlerdir. 1 Mayslar tam bir diyaspora milliyetilii karnavaldr. Aslnda ou toplumsal konumlaryla ii olmalarna ramen, oraya ii olarak deil; uluslar aras bir gcn bir paras olarak ve uluslar aras bir hedef iin deil; ulusal kimlikle ve ou kez bulunulan lkenin iindeki sorunlara bile yabanc, uzaktaki memleketin sloganlaryla oradadr. i snfnn anarizm ve sosyalizm gibi uluslar aras eilimlerinin krmz ve siyah renkleri deil, ulusal bayraklarn renkleri ve sembolleri doldurur manzaray.

1 Mayslarn ne ii ne de enternasyonalist karakteri kalmamtr gsteriler yapld yerlerde. Bu anlamda, iilerin uluslar aras birlik, mcadele ve dayanma gn olarak 1 Mays artk yaamamaktadr. Ne ii vardr ne de uluslar aras dayanma. Elbette, toplumun tarihinde gemiteki geleneklerin yeni mayalanmalara vesile olduu ok grlr; gelecein eitliki mcadeleleri de tekrar 1 Maysa sahiplenip onu canlandrabilir ama bu artk ieriiyle baka bir anlam tayacaktr. 1 Mays elbette yeniden canlanmaldr ama bambaka bir ierikle, programla ve zneyle. Klasik bir Mays, geen yzyldaki, ii hareketinin rnyd. O zamanlar tek bir zne vard toplumun karsna bamsz bir programla kabilen: iiler. Ne var ki, sermayenin gerek tarihsel hareketi, yepyeni zneleri ortaya karm bulunuyor: ezilen uluslar, rklar, cinsler; srf insan olduu iin bir atom savana veya ekolojik felakete kurban gitmek istemeyen insanlar. O halde ilk olarak, 1 Mays iilerin birlik mcadele ve dayanma gn olmaktan kp, tm ezilenlerin birlik mcadele ve dayanma gn olmaldr. Bylece bir bask biimine urayanlarn dier bask biimlerine urayanlar karsndaki krlne kar bir fonksiyon stlenmelidir ve farkl znelerin ortak bir program etrafnda birlemesini hedeflemelidir. kincisi, bir uluslararas gn olmaktan kp, uluslara kar bir gn olmaldr. Yani ulusu kiinin bir inan ve tercih sorunu yapma ars; ulusal olanla politik olan arasndaki ulusuluun ngrd ba paralama ars olmaldr. Ancak bylece tekrar var olan sisteme kar bir meydan okuma ve gelime gc kazanabilir. Ancak byle evrensel bir parola, btn ezilenleri tekrar ortak bir bayrak ardnda toplayabilir. Bu gn yeryzndeki insanlarn byk ounluu ii; sermaye her zamankinden daha uluslar aras ve globallemi; buna kar global bir program gerekir. Savunmaya ynelik hi bir somut alternatif nermeyen slogan ve programlarla veya gerek somut politikalardan uzaklamann arac olan globallemeye kar retoriklerle bu salanamaz.

25 Nisan 2000 Sal

10

Demokratik Cumhuriyet ve 1 Mays

Demokratik Cumhuriyet sanlann aksine son derece nadir bulunur bir sistemdir. Esas olarak dnyadaki demokrasiler cumhuriyet deildir, cumhuriyetler de demokrasi. ngiltere, skandinav ve Felemenk lkeleri demokrasinin beiidirler ama ayn zamanda hepsi krallktr cumhuriyet deil; buna karlk, dnyada, bata btn nc dnya lkeleri olmak zere, geri kalan lkeler cumhuriyettir ama demokrasi deil. Yakn zamana kadar dnyada Amerika ve Fransa haricinde hem demokratik hem de cumhuriyet denebilecek lke pek yoktu. kinci Dnya Sava sonrasnda talya ve Almanya gibi lkelerin katlmasyla bu say biraz artm bulunuyor. O kuzey Avrupa lkelerindeki demokrasilerdeki krallarn veya Japonya'daki gibi imparatorlarn, yurttalarn kaderi zerinde, rnein Trkiye'deki bir karakol jandarmas kadar bile, yetkisi, gc ve etkisi yoktur. Trkiye gibi Cumhuriyetlerde ise, en sradan memurlarnn yetkileri ve gleri ngiltere kralnnkileri fersah fersah aar. Trkiye'de yaayan en sradan vatanda bile bilir ki iktidar halkn seilmi temsilcilerinin elinde deildir. Demokrasilerde krallar bile harcayacaklar her kuru iin, vergi veren yurttalara ve onlarn temsilcilerine hesap vermek zorundadr; Trkiye gibi cumhuriyetlerde ise meclisin ordunun harcamalarn denetleme ve belirleme yetkisi bile yoktur. Ordunun bandakiler, zorda kalp biraz ksntya gittiklerinde, bunu halka yaplm byk bir cmertlik gibi sunabilirler ve szm ona halkn temsilcileri bu ltuf karsnda minnetlerini bildirmek iin kuyrua girerler. Demokratik Cumhuriyet demek, iktidarn gerekten halkn, dolaysyla onun temsilcilerinin elinde bulunmas demektir. Bu nedenledir ki Demokratik Cumhuriyet slogan, 1917'ye kadar, i Hareketinin temel slogan olmutur. Alman i Hareketinin de, Rus Boleviklerinin de slogan Demokratik Cumhuriyetti. Yani gerek iktidarn halkn ve onun temsilcilerinin elinde bulunmas. nk bu ayn zamanda ii snfnn iktidara gelebilmesi iin el elverili koullar yaratt gibi, bizzat bu iktidarn da zgl bir biimiydi. Engels, Erfurt Programnn taslan eletirirken yle yazyordu: "Partimizin ve ii snfnn, egemenlie ancak demokratik bir cumhuriyet biimi altnda ulaabilecei son derece ak bir eydir. Demokratik Cumhuriyet, byk Fransz devriminin daha nce gstermi olduu gibi, proletarya diktatoryasnn da zgl biimidir..." Bu nedenle 1. Mays gsterilerinde iilerin temel slogan Demokratik Cumhuriyetti Rus Devriminin ilk yllarna kadar. * Ne var ki, ii hareketinin bu gzel gelenei ve program yirminci yzylda unutuldu. Unutulmasnn nedeni ayn zamanda yirminci yzyln kaderini de belirleyen nedendir. Geri ve yoksul bir lke olan Rusya'da iilerin iktidarnn tecrit olmas, ileri lke devrimlerinin yardma gelmemesi ve sonuta iktidarn bir brokratik kastn eline gemesidir. Egemenlii ele geiren bu brokratik kast, ii hareketinin btn demokratik gelenek ve taleplerini unutturmak iin her eyi yapt. 11

Yirminci yzylda hemen hemen btn demokratik devrimler, iileri ve yoksullar iktidara getirip sosyalist devrime dntler. Bylece Demokratik Cumhuriyet bir cebirsel forml olarak gerekletiinde bir ii veya ii-kyl cumhuriyeti oluyordu. Ama sosyalist cumhuriyetler geri lkelerde olduundan ve daha nceden brokratik kastn eline gemi Sovyet etkisi ve rneiyle birer brokratik diktatrle dntler veya daha doarken brokratik bir arplmayla dodular. Bylece aslnda ii devletinin bir zgl biiminden baka bir ey de olmayan Demokratik Cumhuriyet, kendilerine "Proletarya Diktatrl" diyen brokratik diktatrlklerin glgesinde kayboldu ve unutuldu. Bu dnem boyunca 1 Mayslar, iilerin deil, iilere kar brokratik kastn bir g gsterisine dntler. Kapitalist dnyann ileri lkelerinde bu slogan anlamn yitirmiti; geri lkelerinde ise "Demokratik" kavram devlet biiminin bir tanm olmaktan km ve burjuva karakterdeki dnmleri tanmlayan bir kavram olmutu. Fikir ve rgtlenme zgrlkleri, yetkinin bu koullarda seilmi temsilcilerin elinde toplanmas gibi btn talepler unutulmu ve hatta bunlar burjuva taleplerdir diye hor grlmt. Bylece, halkn iktidar gerekten elinde bulundurmasnn bu biricik biimi, ezilenlerin hafzasndan ve programndan yitip gitti. Bu somut ve radikal slogann yerini genellikle kitle partilerinin reformist sloganlar veya radikal sol hareketlerin, hedeften yoksun rozet sloganlar ald. * Krt Ulusal Hareketi, drt bir yandan sktrlnca, el yordamyla da olsa, ii hareketinin bu unutulmu slogann yeniden gn yzne kard ve bayrana yazd. Kimi keskin sosyalistler ise, "Demokratik Cumhuriyet de neymi, o burjuvazinin slogandr, bizim sloganmz Sosyalist Cumhuriyettir" dediler. Demokratik Cumhuriyet nedir? Her eyden nce Vali, kaymakam gibi btn tepeden atanan memurluklarn kaldrlmas. Btn ehir ve blgelerin zerk, seilmi organlarn yetkisi altnda olmas; polis ve jandarmann bunlarn emri altnda bulunmas; memurlarn seilmesi; snrsz bir rgtlenme, fikir zgrl. Dillerin ve kltrlerin eitlii; her trl aznlklarn fiili alt durumlarn dengeleyecek kotalar vs.. Ulusun tanmndan rk, dil ve kltrn dlanmas ve hukuki bir tanma indirgenmesi ve bylece tpk ABD ve AB'de olduu gibi, yurttalk ve ulusun akmas. Memurlarn tayin ve terfi ilemlerinde onlarn bamsz sendika ve birliklerinin tuttuu sicillerin esas alnmas vs.. Temelleri bu olan liste daha uzatlabilir. z, halkn hizmetinde olanlarn ondan bamszlamamas ve zerinde ykselmemesidir. ktidarn halkn ve onun temsilcilerinin elinde bulunmasdr. Trkiye'nin temel sorunu Demokrasidir. Szde anti-emperyalist IMF kart grnen sloganlar, ordunun fiili egemenliini srdrmesinin aracdrlar. Toplumu tefeciye drenler, tefeciyi hedef gstererek kendi sularn rtmek istiyorlar. Bu ordu, bu polis devleti, bu baskc devlet ve onun zorlad sava harcamalardr toplumu tefeciye dren. Sulu ierde ve gerek iktidar elinde tutmaya devam etmekte. Bu nedenle 1 Mays'n slogan "Demokratik Cumhuriyet" ve bunun somutlanm ifadeleri olmaldr.

12

Cezaevlerinde lme yatanlarla da, Krt halkyla da en byk ve etkili dayanma en etkili bu hedefe ynelerek salanabilir ve bu slogan toplumdaki tm gayr memnunlar birletirebilecek biricik slogandr. Demokratik Cumhuriyet on dokuzuncu yzylda sosyalizme giden ideal koullar salard. Yirminci yzylda, fiilen sosyalizme dnt (bu dnmn dinamiinden kaynaklanmayan brokratik arplmalar bir yana), gnmzde demokratik cumhuriyetin, hele Trkiye gibi bir lkede, ne sosyalist mcadele iin elverili koullar hazrlayan bir yol olma; ne de bir sosyalist devrime dnme ans var. iler kendini snrlayaca iin sosyalizme dnme ans yoktur; demokrasi refah salayaca ve refaha ulam bir toplumun bireyleri, dnya nfusunun byk ounluunu oluturan yoksul uluslarla zenginlikleri paylamak istemeyecei iin de sosyalizme yaklatrmayacak uzaklatracaktr. Buna ramen ve bunu syleyerek, Demokratik Cumhuriyet parolasn desteklemek sosyalistlerin grevidir. Trkiye'deki ezilenlerin kar ve istekleri bu ynde olduundan; ve onlar bir kere bunu gerekletirmek zere tarihsel inisiyatif gsterdiklerinde daima bir daha ileriye de gitme olasl zayf da olsa bulunduundan. 29 Nisan 2001 Pazar

13

Mays Dnceleri
Kendilerine sol diyenlere egemen olan bir stil vardr. Hep kendi gcn ve yeteneklerini vmek, hatalar, zayflklar ve zorluklar grmezden gelmek. Ne var ki, bir harekete bu stil, bu merep egemen olduu zaman o hareketin hi bir baar ans yoktur. Gerekten yapt ii ciddiye alanlar ise, tam aksine, hep yetersizlikleri, zaaflar, yanllar vurgularlar. Bu farkn farkna ilk kez Trkiye'de ii hareketinin yetitirdii tek gerek ii nderi olan, Zapatalarn, Pano Villa'larn hamurundan yorulmu smet Demir'de varmtm. TP'liler, sosyalistler iilerle iliki kurduklarnda, onlarn ne kadar iyi, ne kadar cesur ve gl olduklarn onlara anlatmaya kalkarlard. Bizim smet Demir ise, tam tersini yapard, onlara be para etmediklerini, bir ie yaramadklarn sylerdi. Ve iiler de bizim smet Demir'e gvenirlerdi, o dierlerine deil. nk onlar smet Demir'in kendi ilerinden biri olarak onlara doruyu sylediini biliyorlard. Burjuva sosyalizmi ile ii sosyalizmi arasnda byle bir fark vardr. Burjuva sosyalizmi, ezilenleri, iiyi, halk idealize eder, kutsar. Ve bunlar hep onun dndan bir vg ve kutsamadr. Bu stilin en u rnei Ruhi Su'dur. Bu nedenle Ruhi Su Burjuva sosyalizminin trkcsdr, emekilerin, halkn ezilenlerin deil, onun dndan ona ilan ak edenlerin. Ama tutkularnn kr ettii bu aklar, ak olduklarnn gzlerinin badem gibi deil kr olduunu gremezler ya da grmek istemezler. Ruhi Su'nun mzii, iinin, ezilenin, alttakinin dnyasn ve duygularn yanstmaz. Onun dnyasn ve duygularn dile getiren Orhan Gencebay'dr. O Ruhi Su hayran burjuva sosyalizmi ise, Orhan Gencebay'dan irenir, katlanlmaz bulur. Aslnda nefret ettii o uruna methiyeler dzdnn ta kendisidir. Bunu bilmek ve anlamak istemez. Ola ki fark ettiinde bu sefer de sevgi ve vgnn yerini ilgisizlik, hatta nefret ve yergi alr. Elbette burada Orhan Gencebay ve Ruhi Su birer semboldrler bir fark ve yaklam yanstan. Sorun ezilenlerin kendilerine nasl yaklat ve onlarn stiliyle ilgilidir ve aslnda sanldndan ok nemlidir. Franz Fanon rkla kar ayn zamanda en radikal eletirileri ieren kitaplarnda sanlann aksine beyaz adama saldrmaz dorudan, siyaha ne kadar berbat bir insan olduunu, ne kadar drlm olduunu anlatr. Siyah'a vg bulamazsnz. Aslnda Marksizmin ruhu da byledir. Sosyalistlerin ou iilii idealize ederler. Marks'n eseri, iiliin, smr ve yabanclam emein insan nasl insanlktan kardnn, drdnn hikayesidir. Kapital toplumu ii yapmak iin deil, iileri iilikten kurtarmak iindir, iilii yok etmek iindir, iilii yok etmek iin de patronluu yok etmek gerekmektedir. mr yabanclam emekle geen ii kadar drlm, insanlktan km varlk yoktur. Bu nedenle toplumsal tabakalar kyaslandnda, tek tek insanlar olarak, ortalamasna bakldnda, iiler kadar skc, tek dze toplum kesimi az bulunur. Bir kyl, bir kk burjuva, bir patron, bir aydn ok daha renkli ve hatta derin bir tip sunarlar ii karsnda. Tek tek ii14

ler, dier toplum kesimleri karsnda insanla en uzak, insanlktan en km ortalamay yanstrlar. Tek tek burjuvazi, kyller ve kk burjuvazi karsnda kesinlikle kaybetmeye mahkum bu iiler, bir snf olarak, bir btn olarak toplumu deitirme yeteneindedirler. Burada Engels'in o klasik rnei anlamay kolaylatrr. Engels, Msr seferinde Memlklerle savam Napoleon'un szlerini aktarr. Napoleon, bir Memlk askeri tek tek iki Fransz askerinden stnd, iki Franszla iki Memlkl kar karya gelince, eit olunuyordu, drt Memlkl ve Fransz karlanca kesinlikle biz kazanyorduk anlamnda bir eyler syler. Tam rakamlar hatrmda deil ama byle bir eydi. ilerle dier toplum kesimleri arasndaki temel fark buradadr. iler insani kaliteler bakmndan bu rnekteki Fransz askerlerine benzer. Burjuva sosyalizmi ise hayalinde, bu Fransz askerlerine (iilere), birer Memlk giysisi giydirir, altna saf kan bir arap at eker ve sonrada bu yaratt hayale tapar. Sadece Franz Fanon mu byle? Malcom X de yledir rnein. Siyah adam "tom Amcalar" diye eletirir. Aslnda o kadar uzaklara gitmeye de gerek yok. Krt hareketinde de ayn olgu geerlidir. Abdullah calan da Krtlere hep yle yaklamtr. Krt burjuvazisinin ideal bir Krt vardr, ona vgler dzer, Trkiye'nin burjuva sosyalistlerinin iilere ve halka yaklat gibi yaklar Krtlere. calan ise smet Demir gibi. calan'n konuma ve yazlar Krt'n ne kadar drlm olduunu, bir ie yaramadn anlatr durur. Ama tabii bizzat Krtlere. Ve nasl burjuva sosyalistleri bir ii hareketi yaratamadlarsa, bu Krt burjuvazisi de bir ulusal hareket yaratamad. Bunu smet Demir gibi, onlar vmeyen aksine yeren ve eletiren Abdullah calan baard. Aslnda bu stil, onlarn bizzat kendi eiliminin yansmasdr. Bir snf, bir ulus, bir hareket bir eyler yapmak istiyorsa nce kendi zayflklaryla hesaplamak, onlar ak yreklilikle ortaya koymak ve zerine gitmek zorundadr, bu nderlerin fonksiyonu da aslnda bu tarihsel srecin bir arac olmalardr. smet Demir'in iilere, calan'n Krt'lere ynelik ar eletirileri aslnda o snfn veya ulusun kendisiyle hesaplamas, kendi zayflklarn ak yreklilikle ortaya koymas ve kendini deitirmesinden baka bir ey deildir. * 1 Mays gsterilerine ve bu gsteriler hakknda sol basnda verilen haberlere, bu ezilenlerin kendi zayflklarn sermesi ve onlarla ciddi hesaplamaya girmesi asndan baklnca durum gerekten umut krc, bu sol basnn yansttnn aksine, ne gsterilerde, ne haberlerde kendi zaaflarn bir sergileme ve onlarla mcadelenin izi bile olmamas, sylenenin aksine mcadelenin ykselmekten ok uzak olduunu gsteriyor. Bir mcadele ykselme eilimi tadnda, dmanlarndan nce kendi zaaf ve yanllaryla mcadele etmeye balar. slamiyetin dedii gibi, en zor sava olan kendi nefsine kar savaa ynelir. Bunun izi bile yok. Ve bu da sanlann aksine, ezilenlerin henz byle bir deitirme ve deime hedefinden veya yneliinden ok uzak olduunu gsteriyor. Burjuva sosyalizmi, iiye hayrandr. Hadi gene burjuvazinin iiye hayranlnn iyi kt bir mant vardr. Ama bu iiye hayranln sloganlar, sendikalar ve sendikaclar araclyla ii rgtlerinin de sloganlar olarak ortaya knca, iilerin kendine hayranl gibi garip bir durum ortaya kar. 15

Aslnda burjuva sosyalizminin iiye hayranl ile sendikaclar zmresinin kendine (tabii bu iiler biiminde ifade edilir) hayranl birbirini tencereyle kapak gibi tamamlar. Bu iki stilin egemen olduu yerde ii olmaz. Sadece, bu tr burjuva sosyalizminin etkisinde kalm veya kendiliinden ii bilinci olan sendikacl aamam tek tk iiler olur ki, bunlarn olduu yerde ii olmaz. Dolaysyla gerek bir ii hareketi ancak bu gn ii hareketi diye ortal kaplayanlarn ortadan kaybolmasyla ya da srlmesiyle mmkndr. Gerek ii hareketinin olduu yerde, iilerin kendilerine ynelik, kendileri iin bir ey isteyen, kendilerini ven sloganlar olmaz. Tm topluma ynelik sloganlar olur. Burada kopmaz bir ba vardr, kendine kar gaddarlk, toleransszlk ve eletirellik ile tm toplumu deitirmeye ynelik, sadece kendine ilikin dzenlemeler istemeyen, kendine vg dzmeyen slogan ve hedeflerin birlii. Tersi de bir btndr, kendini hayranlk, kendine ilikin sloganlar bir btndr. Olaylara bu adan baklnca, solun varlnn, kendiliinden bir ii hareketlenmesinin bile nnde bir engel olduu grlr. Bu stillerin egemenlii, iilerin gsterilerden uzak durmasna yol ayor. Bu gn dnyada duvarla birlikte, soldan ne kalmsa onlar da yklsayd, rnein dinazorlarn bir kozmik felaketle yok olmas gibi, memeli hayvanlarn geliimi iin bir frsat domas gibi, yepyeni ve canl bir sol harekete olanaklar alabilirdi. Maalesef olmad. Bizlerin kuann bir ekilde yok olmas gerekiyor solun yeniden canlanabilmesi iin. Solu inleten problem aynen burjuvazide de var. Ama burjuvazi daha tecrbeli. Yava yava eski kuaklarn deitiriyor. Ecevit'lerin, Ylmaz'larn, Demirel'lerin kua gidiyor ve yerine Dervi, Sezer, Pikinst'lerin, kua geliyor. Burjuvazi bunu yolsuzluk dosyalaryla, skandallarla adm adm gerekletiriyor. Koullar biraz daha olgunlatktan sonra, bambaka bir partiler ve tiplerle bir seim yapabilirse sonraki yirmi otuz yl gtrr. imdiki bunalm bu kabuk deiiminin sanclar. te bu kabuk deitirdii an sistemin en zayf andr. imdi bir ey baarldysa baarld, yoksa yeni sistemin salayaca olanaklarla bir ka on yl daha sistem kendine srdrecek gc bulur. nn'nn ok partili hayata gei reformu olmasayd; 27 mays olmasayd ve zal'n reformlar olmasayd bu sistem oktan kerdi. Bunlarn her biri en azndan sonraki on veya onbe yl gtrmeyi salad. te bu kabuk deitirme annda grdmz ne? Burjuvazi bile kuak deiimini yaparken, solun iinde giderek talamann yaand. Elbette ortalama olarak solun ya kk olduundan biyolojik bakmdan fazla yal saylmaz sol. Burjuvazide imdi onlarn kua srada. Ama problematikler olarak baktmzda, sosyolojik olarak yaldr. Duvar sonrasnn solu deildir bu gn Trkiye'ye egemen olan. Duvar sonrasnn bir solu da yok. Dolaysyla duvar ncesinin kua damgasn vuruyor. 1980'lerin sonunda, Kurueme tartmalar olurken bile sol bu gnknden daha yaknd bu gne, daha gen, dinamik ve canlyd. nk kendisiyle hesaplayordu, kendisini acmaszca, aslnda biraz acyarak, ama o kadar bile nemliydi, eletirmeye balamt. Ve bu eletiri onu, yzyln bann problemlerine gtrmt, sosyalizmi yava yava kaynandan tanmaya balamt. Aslnda paradoksal gibi grnebilir ama, u an 130 ya civarnda olacak Ekim Devrimi ncesi kuaklar, bu gnn dnyasn anlamaya bu gnn kuaklarndan daha yete16

nekliydi. Zaten oralara gitmeden bu gnlere gelemez sol. Kimliini kaybettii yerde aramak zorundadr. 1980'lerin sonuna doru byle bir eilim belirmiti. Sol ii bu ayaklanma, bu isyan toplumsal bir ykseli ile desteklenseydi belki imdi bu rgtler de olmayabilirdi. Ama Kurueme olurken Duvar yklyordu. Onu doksanlarn terr ortam izledi. Bu gnn ortala egemen rgtleri, bu dnya ve Trkiye lsnde kar devrimci dalgalarn sol iinde tekrar ykselttii rgt ve eilimlerdir ve ayn laneti tamaktadrlar. Burjuvazinin iinden iyi kt Sema Pikinst'leri kyor. Sol'un kendi Pikinst'leri yok. Hi bir rgtn, hareketin sarsldn, iinden muhalefet ve isyanclar ktn duymuyoruz. in kts, bu iinde bulunulan toplumsal bunalm dnemindeki memnuniyetsizlik, bu rgtlere daima bir takm memnuniyetsizlerin akmasna yol aarak, bu rgtlerin krize girmelerini engelleyen bir d yardm ilevi de grr. Eh iyi kt byyen bir rgt de krize girmez. u an ortala egemen olan ve damgasn vuran hareket ve eilimler dalmt seksenlerin sonuna doru. Btn rgtler yenilikiler ve gelenekiler diye hzla blnyordu. Bu isyan halindeyken, yenilikiler geleneksel izgi ve rgt biimlerini savunanlara kar uzlamasz bir mcadele yrtp onlar imha etmeleri gerekirken onlarla uzlatlar. Kurueme bu uzlamann hikayesidir. Sosyalistlerin yeniliki kanad Frankfurt Parlamenterleri gibiydiler 1848'deki. Sol apndaki bu devrimci kabar yeterince uzlamaz ve kararl olamad iin, bunu gericilik ve restorasyon dnemi izledi, btn rgtler tekrar canland. rgtler mezbahas olmas gereken Kurueme'den zaferle kan rgtler oldu. O dnemde bunun dnda kalan bir Dev-Yol olmutu. Kuruemenin rgtler iin grd fonksiyonu da, Dev-Yol iin DP grd. Bylece Dev-Yol'u, Sol'u, Aydnlk', Halkn Kurtuluu, Partizan', TP'i, vs. hepsi tekrar yerlerini aldlar. te Trk solu, imdiki bunalm burjuvazinin aksine, solun iindeki bu gerici restorasyonun rgt ve kuayla karlyor. Dolaysyla hi bir ans yok. Hatta bu sol olmasayd, ezilenlerin ve iilerin ok daha ans olabilirdi. Bu sol onun bizzat yaratc kendiliindenliinin bile nnde bir engel. Bu solun olduu yere ii gelmez. Gelmeyince de kendiliinden hareketlerin yolu tkanr. Rosa, Alman Sosyal demokrasisini Lenin'den ok daha iyi tanyordu. Sava kredilerine Sosyal Demokrasinin oy verdiini duyunca inanamamt Lenin. Rosa ise hi armamt. Onun kokumu bir ceset olduunu biliyordu. Tam bu nedenle Rosa biricik umut olarak kendiliindenlie daha byk bir vurgu yapmtr. Bu gn de durum ayn. u an btn rgtl sol bir engel ve tutucu. Kitle hareketi ancak buna ramen bir eyler yapabilir. Ama bizzat bu solun varl bunun nnde de bir engel. Bu gnk btn sol hareketler, 1980'lerin sonundan beri gelen, Dnya ve Trkiye lsndeki gericilik ve kar devrim dalgasndan g alan, sol iindeki restorasyonun, kar devrimin rn olarak ortadalar. Toplumsal bunalm burjuvaziyi ayn dnemin tiplerini deitirmeye zorlarken, ayn bunalm solda bu tiplerin ve eilimlerin stabilize olmasna yol ayor ve toplumsal bir kkl dnmn nndeki muazzam bir engel haline dnmesine yol ayor. Ama bu rgtlerin dnda kalan sol da farkl saylmamal. Yani u sivil toplum vurgulular, kk ve somut hedefleri ne karanlar vs.. Bunlar genellikle daha sonra politize olmu bur kuak, daha esnek gibi grnyor. Ama bizzat o rgtler gibi, ayn gericilik ve kar devrim

17

dneminin ocuudurlar, dolaysyla ii dna evrilmi olarak tpk rgtlerle ayn olumsuzluklar tamaktadrlar. in ilginci, rgtler ve rgtszler, "dinazorlar" ve "post-modernler" birbirlerinin varlna hakllk kazandrp birbirlerini glendiriyorlar. Bunlarn dnda baka bir alternatifin varl akla bile gelmiyor. Ama daha da ilginci u, solun bu genel blnml, Trkiye'nin egemen snflar arasndaki atmadaki blnmeye de denk dyor. rgtler genellikle anti-emperyalizm ve anti-kapitalizm vurgularyla, farkna varmadan veya vararak, tpk benzer argmanlarla Sovyet brokrasisinin deiimlere kar direnmesi gibi (ki bu hareketler ayn zamanda Sovyet ve in brokrasilerinin de ayn gerekelerle destekileri olmulardr), genel kurmayn, "Devlet Snflar"nn, Bonapartizmin ya da "Devlet Partisi"nin liberal burjuvaziye saldrsnda mzrak ucu rol oynuyorlar. Buna karlk, sivil toplumcu muhalifler, daha gen ve modern grnenler ise, bu saldrlara kar Liberal burjuvazinin bir kalkan ilevi gryorlar. Bylece bamsz bir sol hareket aktel politik gelimeler balamnda da olanaksz hale geliyor. Btn bu manzarada bir tek istisna var. Krt ulusal hareketi. Btn dnyada gericiliin ykseldii dnemde ykselme ve canlanma eilimi gsterdi. Bu ykseliin dinamii bu harekete de yansd. Balangta bu gnn talam kk sol rgt ve hareketlerinden pek az farkllklar gsteren bu rgt ve hareket, kitle balar ve bu ykselen harekete dayanmas nedeniyle kendini yenileme yetenei gsteren tek hareket oldu. 1990'larn bandan beri, Trk solundaki kar devrimci restorasyonu pekitiren gelimeler, (duvarn ykl, zel sava rejimi) bu hareketin ve rgtn srekli olarak kendini yenileme giriimlerine yol at. Krt hareketinin i mcadeleleri bu adan incelendiinde, mcadelenin aslnda deiim ve eski biimleri srdrmek isteyenler arasnda olduu grlr. Bir bakma demokratlar ve milliyetiler mcadelesidir. Bir yandan liberallere ve burjuvaziye, bir yandan da ar sola kar bir mcadele grlr. Krt hareketinin bu i mcadelelerinde kazanan yenilikiler oldu denebilir. Bir rastlant deildir, Krtleri en ar dille eletiren kiinin bu hareketin nderi olmas. calan'n ayn zamanda, sadece Krtleri deil, tm toplumu, hatta blgeyi deitirmeye ynelik proje sunmas. Kendi iine kapanma, kendini vme, toplumun tmne ynelik hedef yokluunun bir btn olduu olgusuyla burada da karlarz. deal bir Krt'e en ok vg dzenlerin ayn zamanda yeni stratejiyi anlayamamas ve onun en byk dman olmalar rastlant deildir. Buna karlk, Krtlere en ar eletirileri yapan, onun yzne srekli eksik ve yanllarn vuranlarn da ayn zamanda tm toplumu deitirmeye ynelik bir perspektif sunmas da bir rastlant deildir. O halde bu gzlemlerden bir tek sonu kyor. Bu bunalm dneminde, olur da sol hareketlerin kontrol kendiliinden bir kitle hareketlenmesinin engelleyemezse ve byle bir hareketlenme ortaya karsa, bu kitle hareketinin kendiliinden radikallemesine cevap verebilecek 18

tek olanak Krt hareketi oluyor. Devrimci demokrasiyi temsil eden bu hareket Liberaller ve Genel Kurmay karsnda nc bir kutup olabilir ve tm gayr memnun alt kesimleri etrafnda toplayabilir. O zaman gericilik dneminin glendirdii btn sol rgtler ve sivil toplumcular liberal burjuvazinin ve Genel Kurmayn yedei olarak bu hareketin karsnda yer alr. Demokratik bir devrim Krt hareketini iktidara getirebilir. Bu gn calan'n resmini paralayanlar yarn onun resimleriyle yrrse kimse armasn. nk tm toplumu deitirmeye ynelik demokratik bir program, gc ve bunu yrtecek tecrbesi olan tek hareket Krt hareketi. Trkiye'deki bir radikallemenin ve devrimci kabarn bununla bulumas kanlmazdr. imdilik, krizin derinlii bunu desteklerken, sola egemen olan rgtler ve sivil toplumcular bunun nnde en byk engel, bu nedenle kendiliinden ykseliler bunun n koulu. Ama bir kendiliinden hareketlenme ve ykseli olursa, bu Krt hareketini iktidara getirir. Ve ortaya Ortadou ortamnda Mandela'nin Gney Afrika's gibi bir ey kar. Aslnda bu yazda ifade edilen dnceler asndan 1 Mays gsterilerini ele alacaktm. Ama dnce ald ban baka yerlere utu. Fakat, 1 mays gsterileri bu yazda ifade edilen yaklamlar asndan ele alnrsa, onun hakkndaki haberler ve ondaki sloganlarn onun btn zayfln yanstt grlr. Bunu okuyucunun kendisine brakmak en iyisi. Solun kendini vmeyen, kendi eksikleri ve yanllarn sergilemekten kanmayan geleneini de srdrm oluyoruz bylece kendini ven, kendinden memnun sloganlar ve 1 Mays haberleri karsnda.

02 Mays 2001 aramba

19

Refah, Eitlik ve Demokrasi

En kaba bir gzlem bile Refah ve Demokrasi arasnda bir iliki bulunduunu gsterir. Dnyadaki btn ileri ve refah iindeki lkelerde demokrasi vardr; buna karlk btn geri ve yoksul lkelerde ise demokrasinin D'si bile yoktur. Bir dier zellik de udur: zengin ve demokratik lkelerde, zengin ve fakirler arasndaki farklar, fakir ve anti demokratik lkelerdekinden daha azdr. Bylece toplumsal eitlik veya gelir farklarnn kkl ile, toplumun genel zenginlii ve demokrasi arasnda kopmaz bir ba grlr. Sorun udur: bunlardan hangisi son tahlilde belirleyicidir? Bu lkeler zengin olduu iin mi toplumsal adaletsizlik daha azdr ve demokrasi vardr? Yoksa Toplumsal adaletsizlik daha az olduu iin mi zenginlik ve demokrasi vardr? Yoksa demokrasi olduu iin mi, zenginlik ve daha eit bir gelir dalm vardr? Elbette refah, eitlik ve demokrasi birbirini besler. Bir lke ne keder zenginse, yani emek retkenlii yksekse ve ok retiyorsa, toplumsal eitlik ve demokrasi o kadar kolay salanr. Demokrasi varsa, bu ezilenlerin kendilerini savunma iin rgtlenmelerini salar bu da bir yandan toplumsal eitsizlikleri azaltr, dier yandan emek retkenliinin ykselmesine ve dolaysyla genel toplumsal zenginlemeye yol aar. Ama burada temel sorun udur: bunlar iinde belirleyici olan hangisidir? nk bu soruya verilen cevaplar ayn zamanda toplumdaki temel snflarn karlaryla ilgilidir ve programatik bir anlam tarlar. Trkiye'nin gerek egemeni Bonapartist devlet kast, Trkiye'nin demokratiklemesi iin nce zenginlemesi, modernlemesi gerektii anlayndan hareket eder. Trkiye nce zenginleecektir, toplumsal atmalar lmlandrabilecek bir manevra alanna sahip olacaktr ki ondan sonra demokrasi lksne katlanabilsin! imdi demokrasi olursa, bu ocuun eline silah vermek gibidir, tutar babasn vurur. Bylece her trl demokratik hak snrlanarak, ezilen alt kesimlerin rgtlenmesi ve kendilerini savunma mekanizmalar oluturmas engellenir. Ama bu ister istemez, yoksullar devletin ve st snflarn insafna terk ettiinden, zengin ve yoksul makasnn muazzam almasna, toplumsal rmeye, yaratcln yok olmasna, i pazarn daralmasna, ucuz ii altrmak modern makine kullanmaktan daha karl olduundan, modern tekniin durmasna, vs. yol aar. Bylece nce zenginleme ve modernleme anlay fiilen, fakirlik, gerilik ve eitsizliin ebedilemesi; ilerde ulalaca sylenen demokrasinin eriilmez bir hayal olmas sonucunu verir. Burjuvazi de bu anlayn destekisi olagelmitir. Sosyal Demokrasi ve Sosyalist hareketler ise, yani alt snflarn dorudan kendi karlarna ynelik hareketler ise, vurgularn sosyal adalet noktasnda yaparlar. ster Trkiye ile dier lkeler arasndaki zenginlik fark ve smr ilikisi, ister Trkiye'nin kendi iindeki smr ilikisi sz konusu olsun, vurgular hep iktisadi bakmdan egemen snfn smrsnedir, ya da uluslar aras lekte IMF veya Emperyalist lkeleredir. Bunlarda siyasi iktidar ve demokrasi bir hedef deildir, iktisadi karlar ve bunlarn savunusu egemendir.

20

Demokratik bir lkede, pek ala reformist bir ii hareketinin savunmasn oluturabilecek bu politikalar, fiiliyatta olmayan bir demokrasiyi varm gibi gstererek ve gerek politik iktidar elinde tutan brokratik ve Bonapartist kast problem etmeyerek, demokratik mcadelenin zayflamasna ve fiiliyatta bu kastn egemenliini srdrmesine hizmet ederler. Hasl bu gnk parlamento ve bakanlar kurulu vs. nasl devlet dzeyinde Genel Kurmayn iktidarnn plakln rten bir asma yapra fonksiyonu gryorlarsa, aa yukar piyasadaki btn klasik sol da ayn fonksiyonu, parlamento dnda grmektedir. te yandan, kendine bu solla mesafe koyan, szm ona "sivil toplumcu" sol da, sivil toplumun var olmas iin en ufak bir olanan bulunmad bir sistemde bu varm hayali yayarak ve gerek iktidar sorununu gzden gizleyerek ayn fonksiyonu biraz daha modern ve liberal grn altnda grr. Ama bu paral ve kendini savunmaya ynelik muhalefet, toplumsal eitlii veya ksmi dzenlemeleri temel problem yapmasna ramen, var olan egemen kast fiilen glendirdiinden, bizzat kendi var oluunu tehlikeye atar ve btnyle, egemen kastn hogrsne baml hale gelir, bu ho gr ise, ancak onlar, IMF, veya Amerika veya Kapitalizm veya Patronlar veya Sabanc hedef gsterildii ama Genel Kurmay'n egemenlii tartma d brakld srece gsterilir. Bylece, Genel Kurmay ile bu szde eitliki sol muhalefet arasnda zmni bir i birlii geliir. Genel Kurmay egemenliini srdrmek iin byle bir "majestilerinin komnistleri"ne ve sivil toplumcularna; bu komnistlerin, solcularn ve sivil toplumcularn da Genel Kurmayn egemenliine ihtiyalar vardr. te 1 Mays gsterileri veya Emek Platformlarnn, demokratik bir lkede pek ala sol ve demokratik olabilecek glerin, Trkiye'deki sistemdeki fiili ilevleri budur. Sosyal adaletten yola karlar ama fiiliyatta bu sosyal adaleti glendirecek savunma mcadelesini; demokrasi mcadelesini zayflatrlar ve ne ksmi dzenlemelere, ne sivil topluma ulaamaz olurlar. Bir de nc anlay vardr, demokrasi olmadan refah ve toplumsal adaletin olamayacan savunan. Bu anlay, devrimci demokrasi ve sosyalistlerin anlay olagelmitir. Buna gre, gerek toplumsal eitlik gerek refah iin demokrasinin ncelii ve belirleyicilii vardr. 1954 Vatan Partisi Program'ndan bu gn Krt hareketinin Demokratik Cumhuriyet program ve parolasna kadar bu sosyalistlerin ve devrimci demokrasinin anlaydr. Ancak demokrasi ve zgrlkler olduu takdirde; iktidar halkn seilmi temsilcilerinin elinde bulunduu takdirde, ezilenler smr karsnda kendilerini daha iyi savunabilirler; bu ise toplumsal eitsizlikleri azaltt; inisiyatifleri harekete geirdii lde bamllk azalr; genel olarak emek retkenlii ve toplam retimin artar, dolaysyla toplumsal zenginlik de genel olarak ykselir Tarih demokrasinin belirleyici olduunu gstermektedir. Modern demokrasinin doum belgesi saylan Magna Carta, o zamanlarn dnyann en geri ve yoksul blgelerinden birinde Kraln harcamalarn denetlemek iin yaplmt. Dayana o zamanlarn Britanya'snda henz yok olmam, ilkel sosyalist eitlik ve demokratik geleneklerdi. Magna Carta olmasayd, ngiltere demokratik olamazd, demokratik olmasayd zenginleemez ve nispi sosyal eitlii salayamazd. 21

Trkiye'de ise, Trkiye'nin dokunulmaz ve gerek egemeni Ordu'nun, o brokratik ve Bonapartist kastn harcamalarn brakn belirlemeyi, kontrol yetkisi bile yok meclisin. Bor krizlerinin de, geriliin de, sosyal adaletsizliin de temelinde demokrasisizlik yatmaktadr. Yoksulluktan da, gerilikten de kurtulmann ana halkas iktidarn halkn temsilcilerinin elinde bulunduu; her trl fikir ve rgtlenme zgrlnn garanti altnda olduu; tm dil ve kltrlerin eitliini salayan; aznlklarn fiili ezilmiliklerini dengeleyen bir demokratik cumhuriyettir. Her kim ki, bu ana halkay grmezden gelip baka bir sorunu, ister anti kapitalizm, ister anti emperyalizm ister de "iktisat bilimi" adna gzden gizliyorsa, fiilen Genel kurmayn egemenliine hizmet ediyor demektir.

05 Mays 2001 Cumartesi

22

1 Mays Vesilesiyle Enternasyonalizme Kar

Enternasyonalizm kavram bu gn otantik anlamn oktan yitirmi bulunmaktadr. Enternasyonalizm, bu gn byk lde iilerin uluslararas dayanmas; hatta iiler bir yana halklarn ve uluslarn bir dayanmas olarak anlalmaktadr. Enternasyonalizm, ne iilerin ne halklarn ne de uluslarn uluslararas dayanmas deildir. Brakalm uluslar halklar bir yana, onu iilerin dayanmas olarak anlamak, yorumlamak ve tanmlamak, onun iini boaltmak demektir. nk Enternasyonalizm bamsz birimler arasndaki karlkl karlara dayanan; basit bir toplam gibi bir birlik anlay deildir. Enternasyonalizm, bir lke proletaryasnn karlarnn, dnya proletaryasnn karlarna tabi olmas, her hangi bir lke proletaryasnn dnya proletaryasnn zaferi iin azami olan yapmasdr. Yani enternasyonalizm, cebirsel bir birlik anlayna dayanr. lk bakta ve ksa vadede bir veya birka parann aleyhine olan, btnn, yani dnya proletaryasnn karna olabilir. Tpk cebirde eksi ile eksinin arpmnn art sonu vermesi gibi. Tpk askercil ordular savanda, birliklerin ordunun genel karlarna tabi olmas gibi. Ne var ki, enternasyonalizmin bu otantik anlam, kendinin enternasyonalist olduunu syleyenler ve buna inananlar arasnda bile oktan unutulmu bulunmaktadr. Bu gnn enternasyonalistleri, gerek anlamda enternasyonalistler deil, ulusal karlarn daha iyi savunmaya, yeni mttefikler salamaya yarayaca iin, enternasyonalizmi dilinden drmeyen kaba milliyetilerdir. Biz bu yazmzda Enternasyonalizme kar olmaktan sz ederken, bu bayalam biimiyle, aslnda s bir gerici milliyetilikten baka bir ey olmayan bu gnk egemen enternasyonalizm anlayn kastetmiyoruz. Hayr. Otantik biimiyle de enternasyonalizmin yeterli olmadn ve giderek yanla dntn iddia ediyoruz. nk enternasyonalizm milliyetiliin millet anlayna dayanmaktadr. Milliyetilik, bir milletin karlarn ne almak olarak tanmlanr. Milliyetilii Enternasyonalistler de byle tanmlamaktadrlar ve bu nedenle kendilerinin bir milletin deil, dnya ii snfnn karlarn ne aldklarn sylemektedirler. te temel yanl buradadr ve ii snf ve Marksizm bu yanln kurban olmutur. Milliyetiliin, bir milletin karlarn ne alma olarak tanmlanmas, milliyetiliin milliyetilik tanmdr. Bu tanm milliyetiliin ufku iinde bir tanmdr. Milliyetiliin tanmna dayanarak milliyetilie ve milletlere kar bir mcadele verilemez, onlara kar bir program gelitirilemezdi. Milliyetilik, bir milletin karn ne almak deildir; Milliyetilik, ulusal olanla politik olann akmas ilkesini savunmaktr.

23

Milliyetiliin biricik doru tanm budur. Bu tanm onu, kendi dndaki bir duruma gre tanmlar. Yani bu tanm rnein, politik olann baka eylere gre de belirlenebileceini var sayar. Halbuki, milliyetilii bir milletin karn ne almak olarak tanmladnzda, uluslarn dnda baka bir toplumsal var olu, tasavvurun ve tanmn dnda kalr. te enternasyonalizm, en otantik biiminde bile, milliyetiliin tanmna gre kendini tanmlad iin, onun varsaymlarn kabul ettii iin, milliyetiliktir. Ama milliyetilerin milliyetilik olarak tanmladklar anlamda deil, sosyolojik anlamda, Tarihsel Maddeci anlamda, Marksist anlamda. Enternasyonalizm, milliyetiliin millet ve milliyetilik anlaylarna dayandndan, ulusal olanla politik olann akmas ilkesini hibir zaman ve hibir ekilde sorgulamad, dolaysyla kendisi milliyetiliin ufkunun dna kamad ve dolaysyla da milliyetiliin ne olduunu hibir zaman anlayamad ve ona kar hibir program gelitiremedi. Bizzat Enternasyonal szc bile, yani uluslar aras szc bile, bu milliyeti ufkun damgasn tar. Yani uluslar aras, uluslara kar deil. Yani a-nasyonal ya da anti-nasyonal deil. Yine ayn nedenle, ii hareketi ve Marksizm, burjuva uygarl karsnda baka bir program ve baka bir uygarlk tasavvuru gelitiremedi. Bu uygarln dini iinde, heretik bir mezhep olarak kald. Bu nedenle Enternasyonalizm znde, burjuva uygarlnn dini ve ufku iinde, milliyetiliin ufku iinde bir heretik mezheptir. Halbuki, son yllarda bir ok Marksistin de eksikliini hissedip dikkati ektii gibi, ii hareketi, burjuvazi karsnda, baka bir uygarlk, batan aa baka bir toplumsal sistem tasavvuru gelitirmek zorundadr. Bu uygarln temel var olu biimi olan uluslara ve ulusal olanla politik olann akmas ilkesine kar kmadan, yani a-nasyonalist, anti-nasyonalist olmadan, (buradaki anti nasyonalizm, politik olanla ulusal olann akmas ilkesini reddetmek olarak anlalmal, yani milliyetilerin nasyonalizm tanm anlamnda anti ya da a-nasyonalizm deil) ona kar bir program gelitirilemez. i hareketinin bayrana yazd, btn lkelerin iileri birleiniz szleri, bu birleen iilerin hedeflerinin belirsizliinin ve zayflnn grlmesini engellemitir. Ama bu dnyann btn iileri niin birleecek? Ulusal olanla politik olann akmas ilkesine son vermek iin. Yani nasl tanmlanrsa tanmlansn, ister demokratik ve cumhuriyeti, her hangi bir dil, din, etniye gnderme yapmayan uluslar olsun, ister bunlara gnderme yapan, ulusal olan bunlara gre tanmlayan gerici ulusulua gre olsun, politik olan ulusal olana gre tanmlamaya son vermek iin. Ulusal olan, apolitik yapmak, onu kiinin bir vicdan sorunu yapmak iin. Antinasyonalizm ya da a-nasyonalizm budur. Yani kapitalizm ncesinde btn toplum dinlere gre rgtleniyorduysa ve kapitalizm nasl tm toplumsal yaam rgtleyen dini zel e ilikindir, inantr diyerek ekonomi ve politika alanndan dladysa; sosyalizm de, ii hareketi de kapitalizmin dinine gze gz, die di 24

cezan suunun cinsindendir deyip onun dinini de politik ve ekonomik alandan dlayp inan alanna atmaldr. Ama burada i biter mi? Hayr? Bu bir sosyalist devrimin iar olur, ama ii snfnn gerek hedefi, ulusal olan zel, bir inan ve vicdan sorunu olarak tanmlamak deildir. Bu sadece burjuvazinin siyasi biimine son vermek olur. Halbuki ii snf iin hedef burjuvaziyi alaa etmek, onun siyasi ve ekonomik iliki ve biimlerine son vermekle yetinmek deildir; o devleti ve snflar yok etmekle de ykmldr. Burjuva uygarl, politik olan, ulusal olana gre tanmlamak iin, ekonomik, politik ve zel diye, toplumsal hayat farkl ilikilerin geerli olduu blmelere ayrm ve toplumu yle rgtlemitir. Sosyalist bir uygarlk, sadece meta retiminin ve snflarn ortadan kalkmas deil; bu burjuva uygarlnn yaratt zel, politik, ekonomik ayrmn da toplumsal rgtlenmeden yok etmektir. Ancak o zaman burjuva uygarlnn ufkunun tesine geebilir. Bunun iin, snflarn dolaysyla devletin yok olmas, politiin yok olmasdr; meta retiminin yok olmas ekonominin yok olmasdr; bunlar yok olduunda zelin kendisi de tm toplum olmu olur. zel ve toplumsal ayrm yok olur. Yani zenginliklerin grl grl akt, herkesten yeteneine gre, herkese ihtiyacna gre ilksinin geerli olduu bir topluma ulalabilir. nsanlk iin byle bir toplum olanann hala var olup olmad ayr bir sorundur. Yldzlara da ulalamaz ama onlar bizlere yolumuzu gsterirler. Bundan sonra 1 Mayslarda dnya iilerinin slogan u olmaldr: Tm dnyann iileri birlein ve burjuvazinin dinini, onun dier dinleriz att yere atn! Onun zel, kiisel, deyip politik olandan dlad yere atn. Nasl tanmlanrsa tanmlansn ulus ve ulusuluk kiinin bir inan sorunu olmaldr. Bu fiilen, bu gn dnyadaki btn devletlerin ve snrlarn reddi demektir. Bu gelecein bir sorun deildir. retici gler, dnya ticareti yani globalleme ylesine gelimitir ki, bu temele uygun biricik styap da bu olabilir. mparatorluk bu globallemeye burjuvazinin cevab ve zmdr. i snfnn cevab ulusal olann tpk dinler gibi zel bir sorun olmasdr.

30 Nisan 2004 Cuma demiraltona@hotmail.com http://www.comlnik.de/demir/ 25

Kurban Bayramnn Ekonomi Politii Veya lenler, Bayramlar, Kurban Bayram ve Sosyalizm
Bir toplumun refah ve zenginlik dzeyini emek retkenliinin ykseklii belirler; emek retkenlii ise son durumada, daha byk ve baka enerji kaynaklarnn retim srecine katlmas demektir. nsanlk tarihi ve insanln yaad belli bal toplum biimleri, temel enerji kaynaklarna gre de snflanabilir ve bu tam tamna farkl retim biimlerine de denk der. Kabaca insann kol ve kas enerjisine dayanan retim Vahet; bitki ve hayvanlarn ehliletirilmesiyle birlikte, adeta gne enerjisine dayanan organik robotlarla yaplan retim Barbarlk; rzgar ve su gc klasik tarma dayanan tefeci ve bezirgan sermaye uygarl; fosil yaktlarn enerjisine dayanan retim de modern kapitalist uygarlk demektir. Homo Sapiens, atein ocuudur. Ate sayesinde insan denen canl tr, ilk giyinen, ilk mezar olan canl olmutur. Ate sayesinde, o maymun benzeri, alet kullanan yaratk Afrika savanlarnn lman iklimini terk ederek tm iklimlerde yaayabilen ilk canl, hasl insan olabilmitir. Evet, bu gnk insan, yani Homo Sapiens, atein bir rndr, ama ate kendi bana, insann avclk ve toplayclktan, yani esas olarak kol gcne dayanarak retim yapmaktan kurtulmasn salayamamtr. Atein emek retkenliini arttrmada kullanl, ok snrl alanlar hari, neredeyse sanayi devrimine kadar mmkn olmamtr. Nasl atei kontrol altna almak iin, canlnn onunla dorudan temasn ve yanmasn engelleyen bir alet, dolaysyla aleti kavrayan bir el n koul idiyse ve alet denen cansz nesneyi arac etmedike hibir canl atei kullanamadysa; atete ortaya kan s enerjisini de mekanik enerjiye dntrebilmek ve onu ite yani emek retkenliini artrmakta kullanabilmek iin de hem bu ynde bir ihtiya hem de belli bir teknik gelime dzeyini gerekiyordu. htiyac ve teknik dzeyi dnya ticareti ve kapitalist geni yeniden retim binlerce yl sonra yaratabildi. Bu nedenle, neredeyse modern sanayi devrimine kadar ate, retim srelerinde, mekanik hareketlere dntrlerek emek retkenliini arttran bir enerji kayna olarak kullanlamamtr. Kullanm dorudan s ve k kayna olmakla ve madenlerin artlmasnda veya kimi yiyeceklerin hazrlanmasnda olduu gibi kimyasal dnmlerin arac olmakla veya onlar hzlandrmakla snrl kalmtr. Modern sanayi devrimine kadar olan dnemde, emek retkenliini arttrmada enerji kayna olarak insann kas gcne sadece hayvan, su ve rzgar gc eklenebilmitir. Hayvan gcnn kullanm, hayvanlarn ehliletirilmesini yani neolitik devrimi; su ve rzgar gcnn kullanm ise, byk miktarda rnleri ve yerleiklii, yani tarma dayanan retimi ve belli bir ticaret dzeyini, ehirleri, hasl uygarl n koul olarak gerektirir. 26

Homo Sapiensin yuvarlak hesap yz bin yldr var olduunu ve Neolitik devrimin de yuvarlak hesap on bin yl nce gerekletiini dnrsek, modern insan trnn ortaya kndan, neolitik devrime kadar geen zaman, yani doksan bin yl; yani homo sapiensin var oluunun onda dokuzu; sadece kas gcne dayanan son derece dk bir emek retkenlii dzeyinde; dolaysyla srekli bir ktlk ve alk tehdidi altnda gemitir. nsann sadece kol gcne, kaslarnn gcne dayanarak yapt retim, esas olarak avclk ve toplaycla denk gelir. Ok, yay, mzrak, balta gibi btn retim aralar hep insann kas gcne dayanrlar ve bu gc biriktirerek kullanmak ve belli bir noktada younlatrmak ilevine dnktrler. Bylece insan bir yandan ate sayesinde ilk mezar olan, sanat olan, bir toteme dayanan toplumsal styaps ve rgtlenmesi olan bir canl haline gelirken dolaysyla mezar olan ilk canl olurken, yani lleri bile toplumun bir paras olurken, ayn zamanda esas olarak kendi kaslarnn gcne dayanarak retim yaptndan, yani emek retkenlii son derece dk olduundan, srekli bir ktlk halinde yaamtr. Ama ktlk demek, canlnn yaayabilmek iin birbiriyle rekabeti demektir; insann insana rekabeti demektir. A bir insan, dier hemcinslerini, ocuklarn, yallarn yemekten alkoyacak bir rgtlenme demektir. Hem ktlkta yaamak, hem de birbirini, zellikle gsz ocuklar ve yallar yemeyip dayanabilmek. Diinin soyun devam iin gerekli analk igdleri bunu bir lde engellese bile, erkekler iin nasl engellenecektir bu? Totem, yani soy ve kardelik ve Kutsallk bu elikiyi zen bir styap salamtr. Bunun temeli ise, neredeyse btn dinlerin nefsine hakimiyet diye sonradan da ululayaca ve snfl toplumun eitsizlikleri karsnda kiisel bir k yolu olarak nerecei i gdlere hakimiyettir. gdler toplum, yani totem ya da tanr iin kurban edilebilmelidir ki toplum varln srdrebilsin. Bu gn bizlere bir mazohizm veya ikence gibi gelebilecek btn ilkel toplumlarda grlen acl imtihanlar, hep parann btne; nefsin, i gdlerin topluma tabi olmas eitimine yneliktirler. Bu gn bizlerin yamyamlk ya da kanibalizm dediimiz ey, aydnlanmann insan kavramna dayanr. Bu ktlk dneminde insanlar ayn kabile ya da soydan olanlardan ibaretti; onlar baka kabileleri veya insanlar ldrp yediklerinde, baka insanlar deil; baka canllar yiyorlard. Ama buna karlk hibir kanda toplum kendi kandana, yani insanlara dokunmazd. Aksine, kanda ya da soyu ve kabilesi iin kendini feda toplumsal rgtlenmenin temelini oluturmutur. Toplum iin feda, i gdlere egemenlik, parann btne (toteme, soya) tabi olmas, eit hakl bir kanda olabilmek iin acl imtihanlar (ki snnet vs. bunun bir kalntsdr) btn bu toplumlarn hepsinde ortak zellikler olagelmilerdir. Ktlkta ocuklarn zellikle a erkeklerce yenmesi bu mekanizmayla engellenmitir ama ktlk var olmaya ve ocuklar da bir ok durumda ya ala mahkum olmaya (ama totemin soyundan gelenler arasnda dayanma ve parann btne tabi olmas esas olduundan ve hi kimse a braklamayacandan) doyurulduu takdirde, kabilenin alktan lmesine yol aabilecek bir tehlike olmutur.

27

Bu koullarda insan, tek tek canllar olarak ocuk ve yallar yememi ama onlar toplum adna kurban etmek ve bylece hep parann btne tabi olmas ilkesini yaatmak hem de kabile olarak varln srdrmek olana bulabilmitir. Bu nedenle, ktln, yani neolitik devrim ncesinin btn toplumlar ayn zamanda ocuk kurban etmilerdir. Denebilir ki, bu gnk insan soyu istisnasz ocuk katillerinin ahvaddr. Bu nedenle, insanlk var oluunun onda dokuzu boyunca, doksan bin yl boyunca, ocuklar da kurban etmitir. Bu ktlk dneminin kalntlar, uygarla ve daha yksek bir emek retkenliine daha ge geen haklarda ok yakn zamanlara kadar yaamtr. Fenikeliler, uygarlatktan sonra bile Moloka ocuklarn kurban ediyorlard. ocuk kurban etme gelenei, ta Roma ana, Kartacallara kadar devam etmitir. Bu gn Amerikadan tekrar dnyaya yaylan Hallowen, Keltlerden kaynaklanr ve Keltlerdeki ocuk kurban etme adetinin, orta doudaki Kurban Bayram benzeri bir ekilde brakln ama ayn zamanda bunun yakn zamanlara kadar yaadnn kantn temsil eder. Araplarda, daha slamiyetin dou dneminde bile, kz ocuklarnn kurban edilmesi adeti yayordu. Ve nihayet bizzat Kurban bayram ocuk kurbannn bir kantdr. nsanln, srekli ktlktan kurtulmas, hayvanlar ve bitkileri ehliletirmesiyle mmkn olabilmitir. Hayvanlarn ve bitkilerin ehliletirilmesi, yani znde neolitik devrim, dnya tarihinde gelmi gemi en byk devrimdir ve bu gnk uygarln en byk keifleri bile bu devrimin yannda birer cce gibi kalr. Bu gnk btn yaammz hala bu devrimin kazanmlarna dayanmaktadr. Temel gdamz oluturan btn hayvanlar ve bitkiler; giydiklerimiz (Dokumaclk); yemek yediimiz tabaklar ve yiyecekleri iinde koruduumuz kaplar (mlekilik) hemen her ey bu devrimin bulduklardr znde. Neolitik devrim bir bakma, gne enerjisiyle alan organik robotlarn kefi ve kullanm gibi tanmlanrsa onun ap ve emek retkenliinde yapt muazzam srama anlalabilir. Bylece insann almas esas olarak bu robotlarn bakm, rnlerinin toplanmas gibi eylemlerde younlamtr. Kol emei artk ehliletirilmi bitki ve hayvanlarda biriken gne enerjisinin kontrol altna alnmasna ynelik olarak ilev grr. Dolaysyla enerji kaynandaki bu muazzam art, ayn zamanda retkenlikte muazzam bir art bu da srekli ktlk ve alk tehlikesinden kurtulu demektir. Bylece avclk ve toplaycln ktlk ekonomisinin yerini; hayvan yetitirmenin ve gelge baheciliin bolluk ekonomisi almtr. Bu durumda, kabilenin ya da toplumun yaamas iin ocuklar kurban etmek gerei kalmamtr. Kurban bayramnn ortaya kn anlatan sylence, aslnda, gerek tarihin doru bir tasvirinden baka bir ey deildir. Avcla ve toplaycla dayanan ktlkta ocuklar kurban edilirken, hayvanlarn ehliletirilmesine geile birlikte, ocuk yerine hayvan kurban edilmesine geii; yani neolitik devrimi; emek retkenliindeki bu devasa art; bu arta paralel olarak styapnn da yeni alt yapya uygun hale geliini; insanlarn srekli bir alk ve ktlk tehlikesinden kurtuluunu sembolize eder. Bu muazzam devrim ne kadar kutlansa yeriydi ve yeridir.

28

Daha sonra slam bu Sami gebeliinin geleneini alm, onu uygarln snfl toplumunda; zenginlik ve yoksulluk farkllklarnn bulunduu toplumda, zenginlerin kurban kesmesi ve bunu fakirlere datmas dolaymyla, bu farkllklar nispeten lmlandrmann bir arac yapmtr. Klasik uygarlklar anda, bunun da belli bir ilevi vard ve Kurban bayramlar ne kadar kutlansa yeriydi. Kurban bayramnda bir bakma bylece iki bayram i ie geiyordu; neolitik devrimin bayram ve slamn uygarln snf elikilerini nispeten yumuatan; Hindistandaki Kastlama benzeri snf fosillemelerine kar, tm Mslmanlar soyu ya da gelir dzeyi ne olursa olsun, ayn namaz safnda eite dizen, uygarlktaki kastlamaya ve ar zenginlik farkllklarna kar slam devrimi veya reformunun bayram. Kurbanlk hayvan, ok ncenin unutulmu alarnda, toplum iin ve toplum adna kurban edilen ocuklar gibi, bir gelin gibi sslenir; el bebek gl bebek baklr, bir bakma o ksa hayatnn herkesinkinden daha gzel gemesi iin elden gelen arda koyulmazd. Bizzat kurban edili eylemi bile, o unutulmu gemiin izlerini tar; kurbann leceini bilmemesi; ldrme ileminin olabildiince seri ve acsz olmas; dualar, seremoniler vs. hepsi, kurbann toplumun yaamas iin bir dayanma olduunu vurgulamaya ve kantlamaya yneliktir. Ne var ki, bu gn geni yeniden retim anda, hayvanlarn bant usulyle retildii, ldrld ve ilenip piyasaya srld ada, bu kurban adeti ve bayram, oktan uygarla gemi Fenikelilerin ocuk kurban etmeye devam etmelerine veya Asteklerin uygarlk sembol piramitler zerinde artk ktlk nedeniyle bir gerei kalmamken insan kurban etmeye devam etmesine benzer. Gerek anlamn, yitirmi ve hatta tam zt anlamda bir ilev kazanmtr. Azteklerde insan kurban etmenin devam etmesi, bu adetin dier kabileleri ya da kastlar bask altna almann; onlar terrize etmenin bir arac olarak kullanlmasyla ilgiliydi. Fenikelilerin ocuk kurban edileri de muhtemelen benzer bir ileve sahipti. Bu gnk toplumda da kurban, artk bir sosyal adalet ve toplumsal dayanma arac olmaktan km; bir zenginlik ve g gsterisinin; toplum iinde ne kadar dini btn olduunun reklamn yapmann; bir prestij ve itibar edinmenin arc haline gelmitir. Sa elinin yapt iyilii sol elin bilmeyecek diyen bir dnyann ve deerler sisteminin deil; bakn ben ne kadar iyilik yapyorum, ne kadar dindarm diye bar bar baran; kapitalizm ncesinin her trl deerini yitirmi, modern burjuva toplumunun da demokratik deerlerinden bile zerrece nasibini almam insan posalarnn, lmpenlerin deerlerini ifade etmektedir artk kurban kesmek. On bin yl ncesinin srekli ktlkta yaayan insanlar ocuklarn kurban ederken, bu gnn kurban kesenlerinden, milyon kez daha insani bir i yapyorlard. O ocuk kurbanlar bir cinayet deil, bir ibadetti; bu gn ibadet diye hayvan kesenlerin yapt ise ibadet deil cinayettir. *

29

Modern toplumda, bu gnk geni yeniden retim yordamnda, tm deerleri yaratan iinin i gcdr. Smr orann i gcnn fiyat belirler. gcnn rgtlenmesi ve fiyatnn ykselmesi, modern toplumu bir para yaanr klan biricik ilatr. Ama i gcnn rgtlenmesi ve haklar edebilmesi iin, iilerin demokratik zgrlklere; fikir, rgtlenme, bir araya gelebilip karlarn korumak iin birlikler oluturma; partiler kurma zgrlklerine ihtiyalar vardr. Bu nedenle, demokrasi dene eyin biricik garantisi ve salaycs, ii snf ve hareketidir. Ama ii hareketi de ancak demokrasi mcadelesi iinde toplumdaki tm ezilenleri ve gayr memnunlar birletirip, sadece iiler iin ekonomist bir hareket olmaktan kp, devrimci ve demokratik bir karakter kazanabilir. Sadece btn Avrupa ve dnyann modern tarihi deil, Trkiyenin yakn tarihi de bunu kantlar. 1960lar ve 70ler ii hareketinin hem ykseldii hem de demokratik talepleri toplumun gndemine tad bir dnemdi. Son eyrek yz yl ise, ortalkta hem ii hareketi yoktur hem de devrimci ve demokratik talepler. i hareketi rgtlendii ve demokratik haklar elde ettii takdirde, toplumdaki zenginlik ve yoksulluk farklar azalr. nk ezilenler bu haklara dayanarak kapitalistler karsnda pazarlk glerini ykseltirler; vergiler araclyla ulusal gelirin yeniden datmnda arlklarn koyarak, zenginlik ve yoksulluk farklarn nispeten daha lmlandrc tavizler koparabilirler. Bylece toplumda, tmyle rmeye ve zlmeye yol aan, korkun yoksulluk ve zenginlik farklar azalr. Byle bir toplumda, et yiyebilmek iin kurban bayramn bekleyen yoksullar olmaz. Byle zenginlik ve yoksulluk farklar ve bunun yaratt rmeler olmaynca, bylesine gsterili hayvan katliamlar da olmaz. Bat ile dounun fark buradadr. Douda insanlarn hibir zaman haklar olmaz. Orada avane kliyen ilikileri geerli olur. Zengin olan, stn olan, yetkisi olan, adamlarn korur, onlara kyak yapar. Alttakiler de ona kar srekli gebe ve mahkum kalrlar. Demokraside ise, insanlarn haklar olur. Kimse bu haklar iin kimseye minnet etmek zorunda deildir. Byle bir toplumda, birbirinin elini pen, yac, garibann karsnda Allah kesilip glnn karsnda kpekleen insanlar yer bulamaz ya da daha da azalr. Trkiyedeki sistem, bunun tam tersini yaratmakta ve retmektedir. Brokratik oligari tm toplumsal sistemi bu haklar deil, hogr veya grmezden gelme ilikisine gr kurmu bulunmaktadr. Burjuvazi de bunun karsnda, haklara deil, ayn ekilde, avane, kliyan (klik) ilikilerine dayanan bir sistemi savunmaktadr. Kurban bayramlarnn bylesine bir katliama, zenginlik ve hayr severlik gsterilerine dnmesi, hep bu demokrasi yokluunun; hak yoksunluunun; avane kliyan ilikilerinin tm topluma egemenliinin bir yansmas ve sonucudur. Kemalist oligari ile burjuvazinin politik slam aslnda ayn sistemi savunmaktadrlar. Demokratik haklara deil, hogrye, gebe brakmaya dayanan sistemdir bu. AK Partili belediyelerin yoksullara ekmek datmas da, kurban bayramlarnn gsterili hayvan katliamlar da; 30

kapkalk da, mthi zenginlik ve israf da btn bunlar hepsi ayn sistemin ayrlmaz paralar; ayn madalyonun farkl yzleridir. Politik slam, ne slamdr ne de demokratiktir. Politik slam, ulusu, yani politik olan dinle veya slamla tanmlayan gerici bir milliyetiliktir. Eer sorun Mslman olmak ise, bu gn Mslman olmak ancak tutarl demokrat olmakla; toplumda tm deerleri yaratanlarn, alanlarn her trl rgtlenme, fikir, gsteri zgrlkleri iin mcadele etmekle; toplumdaki hibir dilin, dinin, etninin zel bir imtiyaz olmamas iin mcadele etmekle mmkndr. Bu gnn dnyasnda, bir zamanlar kurban kesmenin salad sevab; ancak demokratik haklar iin hapiste yatmak; srgnlerde yaamak; ezilen ve yoksullarn demokratik haklar iin mcadeleye girmek salayabilir. Bu zgrlkler ve haklar iin bir ey yapmamak, hatta kar olmak; sonra da yoksullara yardm ve dindarlk adna gsterili veya gsterisiz kurbanlar kesmek! Bunun ne Mslmanlkla, ne insanlkla ilgisi yoktur. Bunlar cehennemde yanmaya layk ghahkarlardr. Trk devletinin Trk devleti olmasna, Trkenin resmi devlet dili olmasna; yurttaln Trklkle tanmlanmasna kar kmadan; tm dillerin eitliine savunmadan; yurttaln hibir din, dil etni ile balantsnn olmamas gerektiini savunmadan Mslman da olunamaz, demokrat da olunamaz. Gerek Mslman, diyanet ilerinin lavn, Snnilerin de tpk aleviler gibi, din grevlileri iin kendi gnll balaryla onlara bakmasn savunur. Bir yandan bu konularda azn amayacaksn, hatta bu gnk rtc ve gerici sistemi savunacaksn, dier yandan da, ha, kurban ya da slamiyetin faziletleri zerine gevi getireceksin ve kurban kesip szde a ve yoksul braktklarna be krnt datp onlar kendine veya zenginlere minnet borlu brakacaksn. Bunun ad ikiyzllktr; mnafklktr. * Bayram her eyden nce allmayan gn demektir. allmayan bir gn ise, o allmayan gnde insanlar a kalmaktan kurtaracak bir art rn var sayar. Bu art rn ise, belli bir emek retkenlii dzeyini. nsan bu dzeye ancak, neolitik devrimle ulamtr. Dolaysyla, Kurban bayram, sadece ocuklar yerine hayvanlarn kurbanna geiin deil, ayn zamanda bayram denen, almadan yaanabilecek gnlerin ortaya kn da sembolize eder.1 Neolitik devrim ncesinde, insanlarn ktlk iinde yaadklar alarda da elbette rastlantsal iyi bir av sonucu, ya da uygun bir mevsim dolaysyla bol yiyecek bulunduu zamanlar olabiliyordu2. Ama bunlar tamamen rastlantsald ve dzenli deildi. Dolaysyla, srekli bir art

Oru ve eker bayram byk lde avclk ve toplaycln ktl ve nefsi kontrol altna almaya ynelik kurallar ve rastlantsal art rn tketmeye yarayan lenlerin, neolitikten sonra varln srdren bir kalnts olabilir. Neolitik ncesi dnemlerin bir hatrlatlmas ve ondan kurtuluun kutlanmas gibidir. Newroz bayram orta douda doann uyanyla, baharla balantl olduundan, baharn salad nispeten daha bol av ve bitki anlamna geldiinden muhtemelen kkleri neolitik devrim ncesinin bahar lenlerine dayanyor olsa gerektir.
2

31

rn olmadndan, bu rastlantsal art rnn korunmas ve saklanmas iin gerekli ihtiya ve teknikler de bilinmiyordu. Dolaysyla, rastlantsal art rnler derhal tketilmeliydi. Bu nedenle neolitik devrim ncesinde bayram yoktur, rastlantsal art rnleri tketmeye yarayan len vardr. Neolitik ayn zamanda bayramn da kefidir. Bir bakma Kurban Bayram, srekli ve dzenli bir art rnn varlnn, yani bayramn kefinin de bayram saylabilir. nsanlk tarihinin btn gz nne alndnda, gerekten bayram olarak kutlanmay hak eden muazzam devrimci deiikliklere; retim gleri, ilikileri ve styapdaki muazzam deiikliklere denk dmektedirler bu ve benzeri bayramlar. Her sosyalist, bu bilinle, bu bayramlar kutlamaldr, insanlk tarihindeki en byk devrimlerin bir ans olarak. Ama bu bayramlar kutlamak, bu gn yaadmz dnyaya uygun bir styap mcadelesiyle olabilir. Semavi dinler de ok byk toplumsal devrimlere karlk derler elbet. Bu dinler sonra gelien uygarlk ve snfl toplumlar iinde, nispeten eitliki byk reform ve devrimleri sembolize ederler. rnein sann doumunun kutlanmasn ele alalm. Birbiri pei sra gelen uygarlklar koca Akdeniz ve Ortadouyu bir tek Pazar klm, bir tek uygarlk alannda birletirmiti. Hepsi Romann egemenlii altndaydlar ama her kavim, hatta her kabilenin ayr tanrlar, dolaysyla ayr hukuku var olmaya devam ediyordu; insanl hayvanlktan karm olan totemler artk retici glerin o gnk gelimilik dzeyinde ciddi bir engel haline gelmilerdi. Tm bunlar aacak, tm uygarlk alannda ayn hukuku, ayn toplumsal ilikileri, ayn politikay geerli klacak yepyeni bir styap gerekiyordu. Hristiyanlk Romann salad ekonomik birliin gerektirdii st yapy salyordu. Ama bunu yaparken ayn zamanda, yoksullara ve klelere, Allah evreni alt gnde yaratt yedinci gn dinlendi diyerek, haftada bir, yani ylda elli iki gn tatil hakk da veriyordu. Ondan sonra hibir hareket ve devrim bu apta bir reformu ya da hakk alanlara salayabilmi deildir. i hareketinin muazzam savalar sonucu elde ettii sekiz saatlik i gn bile bunun yannda kk kalr rm Bizans ve Sasani, yani in ve Hint yolundaki Uygarln ve Akdeniz Ortadou uygarlnn kmaza girmi toprak ilikilerini yeniden dzenleyen; nispeten daha eitliki bir dzen kuran slam da bir tr devrim idi, bu anlamda, insanlar bilincinde olmasa bile sann ya da Muhammetin doumunu kutlarken, gerekten byk devrimleri bir bayram olarak kutlam oluyorlard. Modern ulusal bayramlar ise, bu bayramlarn yannda bayram adyla anlmaya layk hibir kazanm salamamlardr insanla. lk burjuva devrimleri, yani Amerikan ve Fransz devrimleri, daha ilk admlarnda gericiletiler. Modern toplumun dini balangta, yurttal, insan haklaryla tanmlyor; insan da dini, soyu, etnisi ne olursa olsun eittir diye tanmlyordu. Ne var ki, daha ilk admda, bir yandan gemiin kalntlaryla; yani insann sadece erkek ve beyazlar, kapsamas nedeniyle; hem de burjuvazinin yurttalar (yani insanlar), belli bir dil, etni veya dinden olan veya belli bir toprak paras zerinde yaayan insanlarla snrlayan gerici milliyetilie geii nedeniyle, tam anlamyla birer gericilik insanlara kar bir tehdit ve terr gsterisidir bu gnn modern, ulusal bayramlar. Tanklar, toplar, uydurma tarihler, yalanlar zerine dayanrlar ve bu anlamda birer kar devrim bayramlar, birer gericilik ayinidirler. 32

Bu bayramlarn birer tatil gn olmas, iilerin ve emekilerin bundan biricik kazancdr ve burjuvazinin ii ve emekilere verdii bir rvettir. Sosyalist devrimlerin tamamlanmam devrimler olduundan ok sz edilmitir. Ama esas tamamlanmayan ve ihanete urayan devrim, burjuva devrimidir. Burjuva devrimlerinin, vatanm yer yz, milletim insanlk diyen devrimci z; vatan ve milleti, belli bir din, dil, etni, soy ile snrlayan gerici milliyetilik tarafndan olmama evrilmitir. Burjuva devriminin bu idealine, enternasyonalizm ad altnda ii hareketi sahiplenmitir. Enternasyonalizmin bayram olan 1 Mays, aslnda, sosyalizmin deil; vatanm yeryz milletim insanlk diyen, ihanete uram ve unutulmu burjuva devriminin bayramdr. Ne yazk ki, 1 Mays bile, burjuva devriminin bu idealini terk etti. O da, brokrasinin egemenlii altnda, burjuvazinin yoluna girdi. 1 Mayslar, tpk gerici burjuvazinin tankl toplu ulusal bayramlar gibi, brokrasinin sosyalist veya enternasyonal isimli ulusal bayramlar; yani kar devrimlerin bayramlar oldular. Bylece Enternasyonalizm biiminde varln srdren burjuva devrimlerinin idealleri bile unutuldu. Bu gnn dnyasnda, gerici milliyetilikle izilmi snrlara kar bir hareket, yani bir yeryz apnda tm insanlarn eitliine dayanan bir hareket ve onun baars ancak modern toplumun adna layk bir bayram oluturabilir. Ama bu bayram bile sosyalist bir bayram deil, modern burjuva uygarlnn, sanayi uygarlnn bayram olur. 1 Mays modern toplumun bayram olmaya adaydr. Ama 1 Maysn modern toplumun bayram olabilmesi iin, bu gnk gerici ulus ve ulusuluklarn ve onlarn bayramlarnn yer yznden silinmesi gerekmektedir. Burjuva toplumun ve uygarlnn bayram iiler eliyle oluabilir. iler bu bayramn, snfsz toplumun deil, iilerin, yani burjuva toplumunun, yani kapitalist toplumun has rnnn bayram olduunu bildikleri lde, bu mcadele gnn bir bayram yapma ansna sahip olabilirler. Sosyalizm ise snfsz toplumdur. Sosyalizmin bayram hi olmayacaktr. nk orada devlet olmayacaktr. nk orada snf ayrmlar ve smr olmayacaktr. Meta retiminin ve devletin yaratt yabanclamalar olmayacaktr. Bunlarn olmad yerde ise, hayat bir bayram olur. Hayat bir bayram olunca da bayramlarn var oluunun bir anlam kalmaz. Bu anlamda sosyalizm iin mcadele, bayramlar yok etme ve anlamsz klma mcadelesidir. 10 Ocak 2006 Sal Demir Kkaydn demiraltona@hotmail.com

33

Newrozun Dnm
nsanlk, tarihindeki byk devrimler bayramlamtr. nsan, on binlerce yl, bir ktlk ekonomisi iinde ve alk tehdidi altnda yaamtr. Ancak son be bin ylda, lman iklim rmak boylarnda dzenli ekinciliin ve hayvancln kefiyle, alk tehdidinden kurtulabilmi, dzenli bir art rn elde edebilmitir. Dzenli bir art rnn olmad; avclk, toplayclk ve gel ge bahecilikle yaayan bir toplumda, dzenli olarak tekrarlanan bir bayram olanakszdr. Orada, rastlantsal olarak elde edilen bol rnn tketilmesi sz konusu olabilir ki, bu bayramdan ziyade lendir. Bayram, her eyden nce, yaamn almadan srdrlebilecei gnlerdir. Ekincilik ve hayvancln kefi dzenli tekrarlanan bir kutlamay mmkn klmakla kalmam, insanlar bizzat bu bayramlar mmkn klan keifleri, yani insanlk tarihinin bu en byk devrimlerini bayramlatrmtr. rnein; Kurban Bayram insanln, avcln ktlk ekonomisinden, hayvancln bolluk ekonomisine geiin bayramdr. Kurban bayram efsanesinde, brahim'in ocuunu kurban etmesi, ktlk ekonomisini; melein getirdii koyun ise gebeliin bolluk ekonomisini sembolize eder. Ayn ekilde, lman iklim kuanda, tarm ekonomisine gemi btn toplumlarda, bahar aylarnda doann canlanmasndan kaynaklanan bayramlar vardr. Tiyatronun douuna kaynaklk eden eski Yunanllar'daki elenceler, Avrupa'da kkleri Hristiyanlk ncesine dayanan Paskalya ve rani kavimlerde yaygn olan Newroz da tarma dayal ekonominin ortaya kard bayramlar olarak grlebilir. Btn byk dinlerin kkeni tarm ve ticarete dayanan toplumlarda olduu iin, dinsel bayramlarn kkeninde genellikle tek tanrl dinler ncesinin bayramlar ve onlarn anlam deitirmeleri vardr. slamlk, nasl slamlk ncesi Sami kavimlerin gelenei Kurban bayramn kendisine mal ettiyse; ran gibi gl bir uygarlk beii, Mslmanlarken Newroz gibi slamiyet ncesi bayramlarna dinsel bir anlam da vermi ve onlar srdrmtr. Bylece, dinlerin yaylmas araclyla, bu bayramlar, ilk douundan ok baka koullarda ve baka anlamlar iinde yaamaya devam etmilerdir. nsanlarn hafzasndan silinmi de olsa, bu bayramlar byk devrimlerin izi olarak, yepyeni ilevler kazanarak devam etmilerdir. Hristiyanlk klelerin dinidir ve Hristiyanlk: "Allah alt gnde tm alemi yaratt yedinci gn dinlendi" diyerekten, klelere haftada bir gn dinlenme salad. Bu tatil de bir bayram gibi grlebilir. Bu yle byk bir kazanmdr ki, modern ii hareketinin mcadeleleri ile kazanlm sekiz saatlik i gn, yllk ve hastalk izni gibi gelimeler bile, ylda elli iki gnlk bir 34

tatil kazanmnn yannda kk kalr. Bu bakmdan Pazar gnleri de, alanlar asndan byk bir devrimin sonucudur ve bizzat kendisi bunun bir kutsanmasdr da. *** Ulusal bayramlarn temelinde ise, burjuva devrimleri veya bunlar sembolize eden olaylar bulunmaktadr, bamsz bir devletin kurulmas gibi. ou ulusta topu topu, devrim veya bamszlk ilan gibi, en byk olaylara denk gelen bir veya iki nemli ulusal bayram vardr. Ama Trk devletinde, 29 Ekim, 23 Nisan, 19 Mays, 30 Austos ve bir ok ehrin "kurtulu" bayramlar da saylrsa, be kadar ulusal bayram vardr. Ortada refah getiren bir devrim olmaynca, Trkiye'nin egemenleri, refah yerine, alanlara bayramlarla tatil gn rvetleri vererek iktidarlarn korumay denemilerdir. Bu be bayram, Trkiye'de doru drst burjuva devrimi yaplmadnn itirafndan baka bir ey deildir. Btn dnyada, adam gibi devrim yapm burjuvazi, bamszlk ya da devrim gnn bayramlatrarak bir gnle yetinmitir. allmayan bir gn, burjuvazi asndan art deer retilememi, dolaysyla kayp bir gn demektir. Bu nedenle, normal olarak burjuvazinin bayramlarla aras ho deildir. Trkiye'de de son yllarda burjuvazi palazlandka, bunca bayrama ne gerek var diyerekten ok bayram ve kaybedilen i gnleri iin memnuniyetsizliini dile getirmektedir ama, bir refah salamaktan ve gerek politik iktidara sahip olmaktan yle uzaktr ki, ancak 27 Mays'a dokunabilmitir. Trk devletinin kuruluu, Osmanl "devlet snflar"nn eseridir. Bunlar iin ise, bir kapitalistin art deer hesabndan ziyade, egemenlii srdrmenin kendisi, bunun iin de rvet ve tehdit nem tar. Bunun iin Trkiye'deki ulusal bayramlarn hepsi, bir tatil gn olarak alanlara rvet olduu kadar; militarizm gsterileriyle, ordunun ve brokrasinin bir kutsanma ayinine dnmesiyle bir tehdittir. *** Btn bayramlar gereklemi olaylara, dnmlere dayanrlar. 1 Mays ise, henz gereklememi ve belki hi gereklemeyecek bir dnmn bayramdr. Bu nedenle bir bayram bile deil, bir birlik ve mcadele gndr. Tarihte, henz gereklememi bir projeye dayanan ve bizzat o projeyi gerekletirmenin de arac olan ilk bayramdr; Politik bir mcadele aracdr. Btn bayramlar, kutlayclarn ulus ya da dinlerle snrlarlar. 1 Mays insanlk tarihinde, btn dinlerden ya da uluslardan insanlarn ortaklaa kutlad ilk ve tek bayramdr. Bu zellii de onun projesinin zn yanstr. Ne var ki, 1 Mays, uzun yllar, brokratik diktatrlklerde, ulusal bayramlarn yerine geirilmitir ve militarizm gsterisine dnmlerdir. Trkiye gibi kimi lkelerde, kendi gerek projesinden ok farkl, znde demokratik karakterdeki hareketlerin sembol olarak bir anlam kazanmtr. Zengin lkelerde ise, grevli sendika brokratlarnn, kk ar sol gruplarn ve diaspora milliyetiliinin bir gsterisi olarak kutlanr.

35

Bu anlamda, 1 Mays, kendi zgn anlamyla artk dnyann hibir yerinde kutlanlmamaktadr. Somut, mmkn ve gerekli bir proje olarak eitliki bir toplum ideali tekrar ortaya kmadka da, 1 mays, baka politik program ve glerin bir arac olarak kalmaya devam edecektir. *** Dinsel ve geleneksel bayramlar, politik bir anlama sahip olmadklar srece burjuva devletleri iin bir problem oluturmazlar. Ancak, bunlar, rnein Krt Ulusal Hareketi'nde olduu gibi, politik bir anlam kazand durumlarda, iddetin hedefi haline gelirler. Newroz, politika d anlam ve biimiyle kutland srece bir sorun olmam, bir folklorik adet olarak muamele grmtr. Ama ne zaman ki, ulusal baskya kar Krt direniinin sembol olmu, btn iddeti zerine ekmitir. Gelenek, geleneksel deildir; modern toplumda gelenekler ina edilir. Krt modernlemesi de, uluslama ve modernlemeyle birlikte binlerce yl gerilere kadar giden ulusal bir Newroz gelenei ina etmektedir. Nasl dinler nceki bayramlarn anlam ve fonksiyonlarn deitirerek onlar kendilerine mal ettilerse, Krt Ulusal Hareketi de, Newroz'u bir ulusal bayram olarak kendine mal ediyor. Bylece Newroz, muhtemelen douundan sonra birincisi ran uygarlnn dini Zerdtlk, ikincisi slam olan, nc nemli dnmn yayor. Bir byk devrimin, tarm ekonomisinin ve doann canlannn bayram bir ulusun canlannn bayramna dnyor. Ve 1 Mays gibi, yeni anlamyla henz bir bayram bile deil, bir mcadele gn. Bugn Krtler ilerde ulusal baskdan kurtulmuluklarnn sembol olarak Newroz'u kutlayabilmek iin, imdi onu kutlarm gibi yapyorlar. Bu gnk Newrozlar, Newrozlar kutlayabilme Newrozlardr, birer politik mesaj, birer politik manevra, birer kararllk ve g gsterisidirler. Dorusu da budur. *** Ama Newroz, bu dnm iinde bir dnm daha yayor. Newroz'un, henz bir bayram bile olmayan, program olan nitelii de, Krt Ulusal Hareketi'nin geirdii muazzam deiimle birlikte deime iaretleri veriyor. Krtler, bakalarn kurtarmadka kendilerini de kurtaramayacaklarn grd; ulusun yepyeni bir tanmnda bir demokratik cumhuriyet projesi gelitirdi. Kutlama biimli son Newroz gsterilerinin parola ve sloganlar, bizzat bu yeni projenin bir ifadesi oldu. Bu muazzam Newroz gsterileri, Newroz'un bir ulusal bayrama dnm iinde, ulusun yeni bir tanmna dnmnn da ifadesi. Krt ulusu, bir ulus olarak bayram kutlarken, ayn zamanda onu bir yeni projenin gsterisine dntrd. Bu nedenle bu Newroz, bir yandan, katlm ve gsterileriyle byk bir devrimci kabarn ifadesi olduu kadar; o gsterilerdeki sloganlaryla ve arsyla yeni bir projenin de ilk kitlesel ifadesi oldu. Bu muazzam patlama, eer ezilmemeyi baarr, enerjisini baarl olarak kullanabilirse, sadece Krtlerin ve Trklerin deil, btn blgenin kaderini deitirebilir. Newroz gsterileri, bayram biimi altnda, btnyle yasal zeminler kullanlarak nasl politik bir mcadele yaplacann; kitlelerin yaratclnn gzel bir rneidir ve Krt Ulusal Hare36

keti'nin, yllarn mcadelesi iinde politik bakmdan her trl taktik kvraklk ve esneklikle, hedeflere ball birletirmeyi ok iyi rendiini ve olgunlatn gsterdi. Ve bu halk, Newroz gsterileriyle, bata Trkler olmak zere dier halklar projesine kazanma savana girmi bulunuyor. 22 Mart 2000 tarihli zgr Politika'daki u haber byle bir geliimin mjdecisi olabilir: "Krdistan i Kadnlar Partisi (PJKK), Newroz'un Krt ve Trk halklarnn ortak bayram olmasn diledi. PJKK, Newroz'un 21. yzylda bar ve demokrasi temelinde halklarn kardelik ve birliktelii hedefi ile yaamsallatn hatrlatt." Bir ulusal hareketten sosyal harekete, ulusun dile ve etniye ve kltre dayanan tanmndan, hukuki tanmna gei, ifadesini bu "ortak bayram" ve "kardelik" projesinde buluyor. Bu Newroz'un sloganlar, siyasi taleplerine gereken gleri kazanp rgtleyebilir ve zafer kazanrsa, Newroz, Ortadou'daki halklarn ortak bir demokrasi bayram olabilir ve bir dnm daha geirebilir. 24.Mart.2000

37

Newroz Depremi ve Trk Solu

Trkiye'nin bats jeolojik bir depremle sarslmt bir sre nce. Newroz'da Trkiye'nin dousunda, Krdistan'da, toplumsal bir deprem yaand. Newroz'da yaananlarn bir deprem olduunun anlalmasn engelleme; bu depremi gzlerden, gnllerden ve bilinlerden uzak tutma, bizzat mcadele konusunu oluturuyor; onu nemsiz gsterme, hatta mmknse hi sz etmeme: toplumsal depremi lokalize edip ok dalgalarnn yaylmasn engellemenin tek yolu olarak grlyor. Bu deprem sadece Trk devletini ve onun borazan basn deil, yeni stratejinin muhaliflerini de derinden rahatsz etti. Hepsi olann anlam ve nemini ok iyi kavram bulunuyorlar, ve tam da yle olduu iin, Newroz depremi karsnda, sanki hi bir ey olmam gibi, "deliye ta andrmamak" veya "eein aklna karpuz kabuu drmemek" iin, grmem, duymam, konumam oynuyorlar. Bizzat bu sessizlik, bu geitirme abas ortada ne kadar nemli bir gelime olduunun en nemli delili. nce mral'da ortaya atlan, HADEP ve PKK tarafndan benimsenen yeni strateji, program ve mcadele biimlerine, Krt ynlar ayaklaryla oy vermekle kalmad bizzat uygulamaya geti. Devletin de, basnn da, yeni stratejinin muhaliflerinin de byle davranmasnn anlalmayacak bir yan yok. En nemliyi en nemsiz, en nemsizi en nemli gsterme; yani u Trkiye'de ok kullanlan deyimle "gndemi belirleme", bizzat bir toplumsal mcadele aracdr. Ama, aslnda Trkiye'nin belki de demokratik hedeflerin tek tutarl savunucusu olan sosyalistlerin de znde ayn ekilde davrandklar ve bir intihar politikas gttkleri grlyor. Elbette, sosyalistler, programatik olarak, en azndan prensip dzeyinde, Krt ulusunun haklarn kazanmasndan; Trkiye'deki baskc, militer, brokratik ve keyfi sistemin kkten deimesinden yanadrlar. Onlarn bu inanlarndan hi kimse kuku duymaz. Ama tam da bu nedenle izledikleri politikaya intihar politikas demek gerekiyor; nk izledikleri politika, bu istemlerin karsndaki glerin ekmeine ya sryor ve onlarn pozisyonlarn glendiriyor. Onlarn hepsinin temel yanl, "Krt Sorunu"nu, sorunlardan bir sorun olarak grmelerinde; Krt Ulusal Hareketi'ni dinamik bir mcadele znesi olarak grmek istememelerinde; onun varlndan rahatsz olmalarnda; onun varlnda kendilerine bir rakip grmelerindedir. Bu durum onlar, Krt Ulusal Hareketi'nin baarlar karsnda; ya da oradaki nemli dnmler karsnda, susmaya, olanlar nemsiz gstermeye itmektedir ve bu politikalaryla, nesnel olarak Genel kurmay ve onun basit bir psikolojik sava arac olmu Trk basnnn soldan i birlikisi haline gelip intihar etmektedirler. Bu devekuu politikasnn ad da, "snfa dayanan"; "snf dinamiklerinden hareket eden politikalar" olmaktadr szm ona. Trk solunun genellikle pek ii snfyla ba ho olmamt gemiinde. Reformistlerinde iiler demek aslnda sendikaclar ve sendikal hareket demekti; radikallerinde ise ii snf sadece bir retorik olarak yer alrd. Ama son yllarda, hemen hemen btn Trk solunun, "ii 38

snf"c, "snfa dayanan politikalar"c olduu grlyor. Ne oldu da hidayete erdiler? Bu sylem, gerek sorunu, yani "Krt Sorunu"nu gzden karmann, gizlemenin aracdr. Bu gnn gerek sosyalist politikas ancak "Krt" olmakla yaplabilir. Bu gn, her kim snftan sz etmektedir; her kim "Krt Sorunu"nun nemini gzden karmaya, onu sorunlardan bir sorun gibi gstermeye almaktadr, onun sosyalizmle ilgisi yoktur. Bulunduklar lkenin dousunda, insanlar son derece ak politik bir programla, kendi ulusal sorunlarn da am olarak neredeyse bir serihildan gerekletiriyor. Ve bu Trk solunda ne bir heyecan, ne bir silkinmeye yol ayor. nsan bekliyor ki, Newroz'da gerek mesajlar gerek katlmyla bir serihildan olan gsteriler karsnda, sosyalist partiler, rnein bir zgrlk ve Dayanma Partisi, aceleyle en yetkili organlarn toplayp, bu yeni durum karsnda neler yaplacan grsn; Newroz'un nemi ve mesajlarna Trklerin dikkatini ekmek, onun karsndaki susu duvarn ykmak iin somut giriimlerin neler olacana kafa patlatsn. nsan bekliyor ki, sosyalist partiler bir araya gelip, Krt Ulusunun yapt teklife, yani Newroz'un Trklerin ve Krtlerin ortak bayram olmas teklifine, Trk Tarafndan olumlu cevap verip, gelecek sene, Trk tarafnda da, Newroz'u vesile ederek, anayasal vatandalk temelinde, btn dil ve kltrlerin eit olduu bir cumhuriyet ve demokratik dnmler iin; devletin resmi Newrozuna kar, Krtlerin Newrozuna el veren ve bylece fiilen halklarn kardeliini gerekletiren kutlama biimli gsteriler karar alsn ve imdiden bu mesaj versin. nsan bekliyor ki, Newroz'un "W" harfine kar yrtlen yasak ve kouturmalar gln duruma drmek; onlara kar mcadele etmek iin, rnein klasik parti ve mcadele biimlerine itibar etmedii vurgusu yapan DP, rnein adndaki "ve" balacn bundan sonra "we" olarak deitirme karar alyor. nsan bekliyor ki, btn sol basn bir araya gelip, bundan sonra btn "ve" balalar yerine "we"; weya btn "v" harfleri yerine "w" kullanma karar alyorlar. Byle hassasiyetlerin hi birinden iz yok. Nedir bu krlk ve Krt Ulusal Hareketi karsndaki kompleksler. ine girilen yeni dnem, bu tr mevzii savalarn, siper savalarn, bu tr yeni mcadele biimlerini gerektiriyor. Bunun nasl uygulanacan, Krtler bizzat Newroz gsterileriyle rnekliyorlar. Byle bir "w" iin yaplacak mevzii sava az m nemlidir? Hani genel olarak belirsiz bir tarihte devrim iin ura deil de, imdiden kk de olsa deiiklikler nemliydi? Hani, artk eski yaratclktan yoksun rgt ve mcadele biimleri srdrlmeyecek, yaratc olunacakt? Gen kuaklar, bu beyni kirelemi, Osmanl yadigar brokratik kastn artk komik olmaktan bile km bunaklna kar byle yaratc biimlerle bir politik mcadeleye ekilemez mi? Hayr. Baylarmz ciddi politikaclardr. Dnyann bir ok sorunu vardr ve Krt sorunu da bunlardan sadece biridir. Herkes haddini, hududunu ve yerini bilmelidir. rnein DP MYK's 25 Mart 2000 tarihinde toplanyor. Peki Newroz, nasl bir yer alyor bu toplantda?

39

"Bilgilendirme blmnde; Genel Bakann faaliyetleri yazl olarak heyete sunuldu. Yldrm Kayann Diyarbakrda katld Newroz kutlamalar bilgisi yazl sunuldu. Masis Krkgilin Portekizde gerekletirilen uluslararas toplant konusunda szl bilgi aktarm gerekletirildi." te sloganlarnda ifade ettii program ve katlmyla bir tr serihildan olan Newroz'a, Trkiye'nin en byk ve en popler sosyalist partisinin verdii deer bu kadar. O, diplomatik ilikiler balamnda, Portekiz'deki uluslar aras toplantdan daha fazla bir anlama sahip deil. Hatta metinde Newroz'dan da deil, Newroz hakkndaki Yldrm Kaya'nn raporundan sz ediliyor. Raporun baka blmlerine bakyoruz, acaba baka yerde bir ey var m diye. Krt sorununun getii bir yer daha gryoruz. Aktaralm: "Son dnemin tartma konularndan Cumhurbakanl seimi, 312. Madde etrafnda devam eden siyasi yasaklar konusu, silahlanmaya ynelik admlara kar tutum, kyak emeklilik, sendikaszlatrma ve sigortasz ii altrma, militarizm, AB ve esnekleme, tarm alanna ilikin politikalar, nkleer santraller ve enerji, Krt sorunu, zelletirme saldrlar...vb. konulara ilikin eldeki verilerle parti tutumunun bir kez daha basn aklamas, basn toplants vb. aralarla kamuoyuna duyurmak zere, Propagandadan Sorumlu Genel Bakan Yardmcs Saruhan Oluun grevlendirilmesine,(...)" te, yine ayn sorun. Krt sorunu sorunlardan bir sorun. Raporun daha aalarna bakyoruz. 1 Mays ile ilgili bir blm var. Aktaralm: "1 Mays almalar hakknda yaplan grme sonucunda; 1 Maysn, konfederasyonlarn ortak katlm dorultusundaki almalarnn desteklenerek, onlarn belirleyecei alanlara rgtlerimizin ynlendirilmesine, Dmzdaki emekten, bartan, demokrasiden ve zgrlkten yana olan gleri de katarak bir almann yrtlmesine, almalarn yaygn ve dzenli olmas iin merkezi komisyon kurulmas ve bu komisyona bal olarak il ve ilelerde hemen almalarn balatlmasna, 1 Maysn ana temas olarak sendikalarn benimsedii Kresel Saldrya Kar Kresel Direni iarnn desteklenmesi ve alt balklarn afi tasarm ve dier dokmanlarda zenginletirilmesine, yazl almalarn MYKna sunulduktan sonra basl hale getirmek ve tm almalar 1 Mays kutlamalarna kadar yrtmek zere MYKdan (...)nn grevlendirilmesine" Yaanm ve Krt Ulusu tarafndan toplumsal bir program sunan Newroz'a bir satr ok gren DP MYK's, 1 Mays'a be paragraf ayryor. Sosyalistlie bu yakr! Ya ierike? Krt ulusunun Newroz'da yapt kitlesel teklife ve iarlara bir cevap var m? Bunun ne karlmas ve tantlmas var m? Yok. Soyut ve canl politikayla ilgisi olmayan, aslnda ilgisi ve gerek fonksiyonu Krt sorununu gzden gizlemek olan, "kresel saldrya kar kresel direni" gibi sloganlar nde. Krtlerin Newroz'una, onun sloganlarna sahip karak; yaplacak 1 Mays'la karlk vermek gerekirken, tam da bu gzlerden ve gnllerden uzaklatrlyor. 40

Bu gnn Trkiye'sinde tek doru 1 Mays, Krtlerin Newroz vesilesiyle yapt gsteri ve davete, Trkler asndan 1 Mays vesilesiyle benzer gsteriler yaparak icabet etmek olabilir. Yani, Dillerin ve kltrlerin eitlii zgrl temelinde, hukuki olarak tanmlanm bir vatandala dayanan demokratik dnmler yapm bir cumhuriyet. Bunun iin de, ilk elde, Genel Af, damn kaldrlmas ve Krte'nin serbest braklmas aktel talepleri. Trk Sosyalist partilerinin yapt ise, bunlar arka plana itmek, can alc olan, sorunlardan bir sorun gibi gstermek. Bu gn kutlanmas gereken Bir Mays, "iici" ya da "enternasyonalist" veya "anti globalist" Bir Mays deil, "Krt", Krt ulusunun milli bayram Newroz'un arsn izleyen "Milliyeti" bir Bir Mays olmaldr. Byle bir Bir Mays, Trkiye'nin egemenlerini rahatsz eder ve gerek Enternasyonalist grevini yerine getirebilir. Globalizmi veya iileri veya enternasyonalizmi slogan olarak ne karmak fiiliyatta, Enternasyonlist grevlerden kamann rtsdr. Bu Newroz'un ilk dersi udur: genel olarak demokrasi mcadelesinin bir gc olan Trk Solu, fiili politikalaryla bu mcadeleye ve bu mcadelenin en dinamik gc Krt ulusal hareketine kar almaktadr. Ondan bir ey beklememek gerekiyor. Trkler arasnda, Krt Ulusal hareketinin arsna cevap verecek gler, ancak bunlarn dndan kabilir. 31 Mart 2000 Cuma

41