Kaynak İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL
OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi
Sayfa: 1 06.07.2008
BLM I ..................................................................................................................................................................... 4 GR....................................................................................................................................................................... 4 Kaynak nedir ........................................................................................................................................................ 4 BLM II .................................................................................................................................................................. 4 KAYNAK VE KESM TRLER ................................................................................................................... 5 1. GAZ KULLANILARAK YAPILAN KAYNAK VEYA KESM ............................................................... 5 2. ELEKTRK KULLANILARAK YAPILAN KAYNAK VEYA KESM LER ....................................... 5 BLM III ................................................................................................................................................................ 9 KAYNAK LERNDE OLUAN TEHLKELER ............................................................................................. 10 VE ALIANLAR ZERNDEK ETKLER.................................................................................................. 10 KAYNAK LERNDE OLUAN GAZ, DUMAN VE TOZLARIN TEHLKES..................................... 10 Kaynak srasnda oluan gaz ve dumanlarn ksa srede (akut dnemde) yaratt salk sorunlar ........................................................................................................................................................... 11 Kaynak srasnda oluan gaz ve dumanlarn uzun srede (kronik dnemde) yaratt salk sorunlar .............................................................................................................................................. 11 Kaynak ileminde oluan ve sala zararl olan gazlar, metal dumanlar ve tozlar unlardr ........................................................................................................................................................... 12 KAYNAK LERNDE OLUAN IINLARIN TEHLKES ......................................................................... 16 KAYNAK LERNDE OLUAN GRLTNN TEHLKES .................................................................. 17 KAYNAK LERNDE YANGIN VE PATLAMA TEHLKES ...................................................................... 18 Yangn Tehlikesi ............................................................................................................................................ 18 Patlama tehlikesi........................................................................................................................................... 18 KAYNAK LERNDE ELEKTRK TEHLKES ............................................................................................. 19 BLM IV ................................................................................................................................................................ 20 KAYNAK LERNDE ALINACAK GVENL NLEMLER; .......................................................... 20 1. Kaynak ve kesim ilerinin yapld bina veya yapm yerlerinde alnacak nlemler: .. 20 2. Yaplan kaynak trne gre kaynak veya kesim ilemi srasnda alnacak nlemler... 20 3. Kaynak tplerinde alnacak nlemler .............................................................................................. 24 4. alomalarda (flelerde) alnacak nlemler ................................................................................. 27 5. Kapal hacimlerde ve kapal kaplarda yaplan almalarda alnacak nlemler .............. 28 6. 6. 7. Yangna kar alnacak nlemler ..................................................................................................... 30 Kaynak lemlerinde Oluan Grltye Kar Alnacak nlemler....................................... 31 Kaynak ilerinde kullanlacak kiisel koruyucular .................................................................... 31
YARARLANILAN KAYNAKLAR ............................................................................................................................ 34 OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi Sayfa: 2 06.07.2008
Bu almada kaynak teknolojisinin sk kullanld almalarda i gvenlii nlemleri incelenmitir. Temel olarak kaynak teknolojisi, bina kurulmasndan, cihaz onarmlarna, ar sanayiden gemi sanayine kadar ok geni bir alanda kullanlmaktadr. Saysz teknolojik yararlarnn yan sra, son yllarda kaynak ile ilikili olduundan kuku duyulan saysz salk sorunlar bulunmaktadr. Kaynak ilemi srasnda alanlar toksik gazlara, metal dumanna, metal partikllerine, infrared ve ultraviyole nlarna, ok yksek younlukta grnr nlara ve ar scakla maruz kalmaktadr. Gerekli i gvenlii nlemlerinin alnmad durumlarda, kaynak ilemi srasnda ortama yaylan duman solunum yollarnda, ar parlak klar (infrared ve ultraviyole nlar) ise gz ve renk grme zerinde istenmeyen salk sorunlarna neden olmaktadr. ounlukla metallerin astar boyal veya galvanizlenmi olmas nedeniyle kadminyum, kurun ve eitli dier materyaller kaynak dumanna maruziyetle oluabilecek salk sorunlar yelpazesini geniletmektedir. eitli salk zararlarnn yan sra oksijen veya asetilen reten cihazn patlamas veya kaynak esnasnda bir kazann patlamas ile oluan i kazalar da olayn incelenmesi gereken baka bir boyutunu gstermektedir. Bu nedenle, kaynak ilemi srasnda i kazas ve meslek hastalklarnn olumamas iin yneticilerin, alan kiilerin gerekli nlemleri alm, yeterli eitim ve bilgiye sahip olmalar gerekir.
Bu makale, TMMOB Makine Mhendisleri Odasnn 1-12 Mays 2001 tarihinde Adanada yapt Sal ve Gvenlii Kongresinde olarak sunulan bildirinin yeniden gzden geirilerek yazlm eklidir.
Sayfa: 3 06.07.2008
BLM I
GR Gnmzde metallerin kesilmesinde veya birletirilmesinde kaynak teknolojisinin mekanik yntemlere nazaran daha kolay ve abuk olmas nedeniyle kayna kullanlmayan imalat veya tamirci kalmamtr. nsanolu, iki metal parasn starak ve ekileyerek birbirinden ayrlmayacak ekilde birletirmeyi, en az bin yl nce renmiti. Bileinin gc ile metallere scak ve souk ekilemeyle balayan kaynak teknii, o zamanki sanatkarlarnn yerini bu gn dev gibi kaynak sanayiine brakmtr. Zaman zaman; bir oksijen tpnn, bir karpit kazannn (asetilen reten cihaz) patladn, kaynak esnasnda bir fnn infilak ettiini duyarz. Kaynak iini yaparken oluan zehirli gazlarn ortama yayldn ve bunun solunum yollar ile alana zarar verdii gibi yangnlara da neden olduunu da biliriz. Buna ramen, kaynak srasnda kaynak tplerinin yaknnda ak atele almaya veya dier hatalara kar gerekli nlemleri almayz. Bu itibarla, bu tehlikelere kar kaynak kullanlan iyerlerindeki yneticilerin, kaynak ileri ile uraan mhendis, usta veya iinin byk tehlikelerle dolu bu iin yaplmas srasnda her trl gereken nlemlerin nceden almas ve bu hususta yeterli bilgi sahibi olmas gerekmektedir.
Kaynak nedir Basit anlamda kaynak, s aracl ile iki parann birbirine birletirilmesidir. Genel olarak kaynak; imalat, onarm ve tamir ilerinde bir yntem olarak kullanlr. malat yntemi olarak, dkmn veya dvmenin bir baka eklidir. Bir baka deyimle, metal veya sentetik paralar termik yolla birletirmek iin yaplan kaynak ilemidir. Bu ilemde ana ilke, kaynaklatrlacak paralarn dokunma yerlerini ergime derecelerine kadar stlarak kendi aralarnda birletirilmesi ya da ayn bileimli malzemeden dolgu maddesi (sentetik ise zelliine uygun sentetik madde, metal ise kaynak teli veya elektrot) kullanlarak birbirlerine eklemektir. Pratik anlamda kaynak; kaynak yerinin yksek s ile erimesi veya metalin ergime scaklna yakn scakla kadar stlmas ile yaplmaktadr.
BLM II
Sayfa: 4 06.07.2008
KAYNAK VE KESM TRLER
1. GAZ KULLANILARAK YAPILAN KAYNAK VEYA KESM
Gaz kaynanda paralarn birleme yerlerini ergime scaklna kadar stmak iin asetilen, hidrojen, havagaz, metan, propan, btan vb. gazlardan yararlanlmaktadr. Ancak, teminindeki kolaylk ve yksek s vermesi (yaklak 30000 C) nedeniyle bunlardan en ok asetilen gaz ile LPG tercih edilmekte, abuk yanmas ve yksek s elde edilmesi iin de ayrca oksijen kullanlmaktadr. Bu scaklk metalleri eriterek birbirine kaynatmaya yetecek kadar yksek olduundan otomobil, gemi ve uak yapmndaki kaynak ve kesim ilerinde asetilen ve oksijen karmla yanan alev, hamla aloma fle denen ayarl bir musluktan pskrtlerek kullanlr. Buna oksi-asetilen kayna denilir. (Baknz,resim:1) Kaynak alomalar iki tiptir. Eit basnl alomalar, gazlar alomann mikserine reglatrden k basnlar ile gelirler. Bu tip alomalarda oksijen ve asetilen gaz basnlar yaklak olarak birbirine eittir. Bu tip alomalar genellikle kaln paralarn kaynanda kullanlr. Dieri ise enjektrl tiptir. Bu tip alomalar, daha ziyade ince paralarn kaynanda kullanlr. Dk basntaki asetilen gaz, daha yksek basntaki oksijen gaznn hzndan yararlanlarak alomaya srklenir. Gaz kullanlarak yaplan kaynak veya kesim ilerinde oluan gazlarn fiziksel ve kimyasal zelliklerinin bilinmesi kaynak ilerinde alnacak gvenlik nlemleri bakmndan byk nem tamaktadr.
2. ELEKTRK KULLANILARAK YAPILAN KAYNAK VEYA KESM LER
2.1 Elektrik Ark Kayna Gl bir elektrik akm devresinde ksa bir boluk olutuunda, bu aralkta elektrik ark oluur. Bu arkn scakl 35000 40000 C ye ular. Bir elektrik ark kaynanda ark, iki karbon ubuk arasnda ya da kaynak yaplacak metal ile bir karbon veya metal ubuk arasnda oluturulur. Bu metal veya karbon ubuklara kaynak elektrotu denir. Kullanlacak elektrot genellikle kaynak makinesinin art kutbuna, topraklama kablosunun ise eksi kutba balandktan sonra elektroda gerilim uygulanr. Elektrot zerinden yksek miktarda akm (100-250A) geii salandktan sonra; katotdan yaylan elektronlar yksek hzla anot kutbunu bombardman etmeye balar ve ntr molekller iyonize olarak ark oluturur. Oluan ark sonrasnda ok yksek bir scaklk ulalr ve hem ana
OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi Sayfa: 5 06.07.2008
metal hem de dolgu metali ergir. Eriyen metal, kaynak yaplan noktaya dolar. Karbon elektrot kullanldnda, ayrca metal bir dolgu ubuu bulunmas gerekir. Bu dolgu ubuu eriyerek kaynak noktasnn sv metalle dolmasn salar. Elektrik ark kayna makineleri, genel olarak yksek gerilim ve dk akm iddetindeki ebeke akmn, dk gerilimli yksek akm iddetindeki kaynak akmna eviren aralardr. El ile yaplan normal ark kaynanda ark gerilimi 25 ila 55 volt akm iddetinde 10 ila 600 amper arasnda deiir. Elektrik ark kaynan hem doru akmla (Kaynak redresr) hem de alternatif akmla (Kaynak transformatr) yapmak mmkndr.
Kaynak yapabilmek iin yksek sya gereksinim vardr. Bu da elektrik ark ile ergime iin gerekli s salanr. Oluan bu elektrik akmn tayan iletken paraya ya da ubua elektrot denir. Bir elektrot, kaynak metalini oluturan ve zerinden kaynak akmn geiren ekirdek ile deiik kalnlkta ve ekirdein klfn oluturan ve ekirdekle tamamen e merkezli olan rt den meydana gelir.
2.2 Punta kayna Bu tr kaynak, kaynak olacak paralarn elektrik akm geiine olan direncinden yararlanan bir kaynak ilemidir. ki metal levhann kenarlar st ste binecek biimde birlemesi ve elektrik kaynana bal iki bakr elektrot arasndan geirilen gl bir elektrik akmnn metal levhalarn temas noktasn kaynatrmas ile meydana gelir. Arlkl olarak otomotiv endstrisinde, zellikle ince ve ayn kalnlkta yumuak sa plakalarn birbirine ilave metal olmadan yaplan kaynak trdr.
2.3 Gazalt kayna (MIG-Metal Inert Gas, MAG-Metal Active Gas) Gazalt kayna, kaynak iin gerekli snn, tkenen bir elektrot1 ile i paras arasnda oluan TAN arkla yaplan bir kaynak yntemidir. OKTAY (MSc) YT. MYO. Sayfa: 6 Kaynak flecinden kaynak blgesine asal retim Grevlisi gaz pskrtlr. Bu gaz blgenin hava ile temasn keser. Bylece hem kaynak blgesinin oksitlenmesini nler hem de hzl
06.07.2008
Bazen, %5'i amamak kouluyla karmda oksijen bulunmas da olas olabilir. Tozalt kaynann aksine dikey, yatay, diyagonal her trl pozisyonda kaynaklama mmkn olabilir. Kaynak blgesine srekli ekilde bir motor sayesinde beslenen tel elektrot ergiyerek tkendike dolgu malzemesi olarak kaynak metalini oluturur. Elektrot, kaynak banyosu, ark ve i parasnn kaynaa yakn blgeleri, atmosferin zararl etkilerinden kaynak flecinden gelen soy gaz veya karm gazlar tarafndan korunur. Gazalt kaynanda soy ve aktif gazlar veya bunlarn eitli oranlarndaki karmlar kullanlr. Bu yntemin ilk gelime yllarnda koruyucu gaz olarak helyum ve argon gibi soy gazlardan yararlanlmtr. Sonradan bunlarla birlikte karbondioksit gaz da karm olarak kullanlmtr. 2.4 Sualt kayna Genellikle, liman inaat ve onarmlarnda, kpr ayaklarnn yapmnda, kanal havuzlarnn inaatnda, gemi ve denizaltlarn onarmlarnda, su altndaki boru hatlarnn balant yerlerinin yapm ve onarm gibi yerlerde sualt kayna uygulanr. Bu tr kaynak, tamamen slak ortamda veya su iinde ancak noktasal olarak sudan korunmu yerlerde ya da yine su iinde kuru ortamda ve yksek basn altnda yaplr. Sualti kayna atmosferik koullarda yaplan kaynaa nazaran zellikle elastisite asndan dk mekanik zellikler vermeye meyillidir. Bu nedenle, son zamanlara kadar sualt kayna yalnzca geici onarm ve kurtarma operasyonlarnda kullanlmaktadr. Gnmzde kullanlmakta olan sualt kaynaklar, rtl veya zl elektrot ile veyahut plazma ark kayna ile yaplmaktadr.
2.5 Lazer Kayna Lazer kayna gnmzde sanayide hzla gelien bir uygulama olarak grlmektedir. Sayfa: Lazer, 7 dnyada bir ok kullanm alanna sahip 06.07.2008 bir uygulamadr. Tekstil, gda, kimya, iecek vb. gibi hafif veya orta sevide korozif ortamlarda kullanlan paslanmaz elik malzemenin tek
Lazer kayna, yukarda sz edilen nn milisaniyelerle hesaplanabilecek seviyelerde malzemeyi stmas ile yaplr. Lazer n retildikten sonra, enerji, optikler sayesinde tam odak noktasna yksek younlukla braklr. nce lazer n sayesinde kk alanlarda s dalmadan kaynak ilemi yaplmaktadr. 2.6 TG kayna Bu kaynak tr, kaynak iin gerekli snn, tkenmeyen bir elektrot (tungsten elektrod) ile i paras arasnda oluan ark aracl ile ortaya kt bir ark kaynak yntemdir. Elektrot, kaynak banyosu, ark ve i parasnn kaynaa yakn blgeleri, atmosferin zararl etkilerinden kaynak alomasndan (torcundan) gelen gaz veya karm gazlar tarafndan korunur. Gaz, kaynak blgesini tam olarak koruyabilmelidir, aksi halde, ok kk bir hava girii dahi kaynak metalinde hataya neden olur. TIG kayna, srekli bir kaynak dikii yapmak, aralklarla kaynak yapmak ve punto kayna yapmak iin hem elle, hem de otomatik kaynak sistemleri ile uygulanabilir. Elektrot tkenmedii iin ana metalin ergitilmesiyle veya ilave bir kaynak metali kullanarak kaynak yaplr. Buna karn, TIG kaynann metal yma hz dier ark kaynak yntemlerine gre dktr 2.7 Tozalt kayna Tozalt kayna, otomatik bir kaynak yntemidir. zellikle, nkleer enerji tesislerinde, kimya endstrisinde geni uygulama alanna sahiptir. Tozalt kayna, TG kayna aksine kaynak iin gerekli snn, tkenen elektrot (veya elektrotlar) ile i paras arasnda oluan ark (veya arklar) tarafndan ortaya kt bir ark kaynak yntemidir. Bu yntemde ark, kaynak verme devaml olarak dklen koruyucu bir toz tabakas altnda oluur. Bu nedenle, bu yntem tozalt ark kayna olarak adlandrlmtr Tozalt kaynanda, elektrik, ark metalin ergimesi iin gerekli sy salar. Bylelikle arkn rettii yksek miktardaki s birletirilecek paralarn kenarlarn ergitirken, srekli olarak
kaynak blgesine itilen elektrot ergiyerek gerekli ilave metali salar. arktan ve ergimi metal ile ergimi cruftan oluan kaynak banyosundan geer. ark ss elektrotu, kaynak tozunu ve ana metali ergiterek kaynak azn dolduran kaynak banyosunu oluturur. Korozif etkenlere ve anmaya kar dayankl eitli tabakalarn doldurulmasnda eitli bileimlere sahip bant elektrotlar kullanlr. Bant elektrotlaryla yaplan tozalt doldurma kaynanda kullanlan tozlar; Sio2 , MnO, caO, MgO, Al2 O3 , CaF2 gibi maddeleri iermektedir.
BLM III
Sayfa: 9 06.07.2008
KAYNAK LERNDE OLUAN TEHLKELER VE ALIANLAR ZERNDEK ETKLER
Endstride yaygn kulanm alanna sahip elektrik veya gaz kayna, gvenli alma ortam saland srece i kazas olasl az olan kesme kaynak yapma yntemidir. Meydana gelecek i kazalarndan korunmaya ilikin nlemleri almak, Kanunu gerei ncelikle iverenlerin grevi ise de kaynak iini yapan, kendisini kazalardan koruyan, evresine de zarar vermeyen kiilerdir. Kaynak ve kesme ilemi srasnda alann sal zerinde tehlike oluturan etkenler; iyeri ortam havasnn kirillii (gazlar ve dumanlar ile), havaszoksijensiz ortam (kapal yerde yaplan kaynak ve kesme ileri ile), radyasyon (youn ark masnda oluan kzltesi IR ve Mortesi UV nlar), elektrik arpmas, grlt, yangn ve patlama olarak zetlenebilir. Kaynakl imalat ilerinde zellikle kaynak atlyelerinde retim sreci boyunca iin niteliinden kaynaklanan eitli riskler olumaktadr. Risklerin olumasnda; uygulanmakta olan kaynak ynteminin yan sra; Kaynak yaplan ana malzemenin kimyasal yaps, Yanma gaz, akm iddeti, ark gerilimi, ark boyu, kaynak hz ve sresi, Ana malzeme zerindeki kaplama ve boyalar, Kaynak sarf malzemeleri, kaynak ekipmanlarnn nitelii, Kaynak elektrotunun yaps, gibi etmenler etkili olmaktadr. Kaynak yapm srasnda bu etmenlerin de etkisiyle oluan bu kimyasallarn, zellikle solunum yollarna zarar byktr. rnein; kaynak ve kesme ilemlerinde ark scaklnn etkisi ile kaynak sarf malzemesi, kaynak yaplan ana malzeme zerindeki kesme svs, ya, gres gibi artklarn ve boya, galvaniz gibi kaplamalarn yanmas ya da buharlamas sonucunda eitli gazlar ortaya kar. Yahut, gaz kayna ilemlerinde kullanlan asetilen, propan, butan, metan gibi yanc gazlarn oksijen gazyla yanmas sonucu karbonmonoksit, karbondioksit ve azot oksit gibi gazlarn yan sra, kullanlan dolgu malzemesi ve zerinde ilem yaplan ana malzemeye bal olarak inko, bakr, kadmiyum, kurun gibi metallerin partikl ve buharlar ile flrr, klorr esasl gazlar meydana gelmektedir.
KAYNAK LERNDE OLUAN GAZ, DUMAN VE TOZLARIN TEHLKES Kaynak ilemi srasnda oluan ark; kaynak ilemine tabi tutulan malzemenin snmasna (rnein, oluan s 3000 40000 Ctr.) ve hatta yanmasna neden olmaktadr. Dolaysyla,
erimi halde bulunan hemen hemen tm metaller havadan oksijen ve azotu absorbe ederler. Erimi metalde znen bu gazlar, katlaan kaynak metalindeki elementler ile birleir ve yeni bileikler olutururlar. Bu ilem srasnda, gzle grnen duman ve gzle grnmeyen gazlar ortaya kar. Ayrca, baz kaynak ilemlerinde kullanlan koruyucu gaz, rnein helyum, argon gibi soy gazlar da havaya karr. Duman ve gazlarn miktar ve bileimi, kaynak yaplacak metalin bileimine doldurulan malzemenin bileimine, akm seviyesine ve ark sresine baldr. Bu duman ve gazlara fazla miktarda maruz kalmak genelde mide bulants, ba ars, ba dnmesi ve metal duman atei (metal fume fever) denen hastala neden olur. Zehirli maddelerin bulunmas halinde ok ciddi baka etkiler de grlr. Kaynakl imalat atlyelerinde retim sreci gerei oluan ve alma ortamna yaylan gaz, toz ve dumanlar vcuda solunum yolu ile girerler. Sz konusu hava kirleticilerinden bazlar kronik (uzun dnemde) ortaya kan hastalklara neden olduu gibi, etkilenme dzeyine bal olarak akut (ani-birdenbire) rahatszlklara da neden olabilmektedir. rnein kaynaklarda sklkla grlen metal duman atei genellikle geici bir rahatszlktr, ancak, kronik rahatszlklarn da gelimesine yardmc olmaktadr.
Kaynak srasnda oluan gaz ve dumanlarn ksa srede (akut dnemde) yaratt salk sorunlar
Metal buharn (rnein inko, magnezyum, bakr ve bakr oksiti) soluyan kaynak, metal buhar ateine (metal fume fever) yakalanabilir. Bu hastaln belirtileri (semptomlar) buhar solunduktan sonra drt ila on iki saat ierisinde titreme, susama, ate, kas ars, gs ars, ksrk, hrItl soluma, yorgunluk, mide bulants ve az da metalik (madeni) bir tat eklinde kendini gsterir. Buharn solunmasndan birka saat sonra kiide ok yksek derecelerde ate grlr. Vcut scakl bir ila drt saat iinde normale dnmeden nce terleme ve titreme oluur. Kaynak yaparken oluan duman gzleri; koku alma gcn, gs ve solunumla ilgili organlar tahri ederek; ksre, hrItl solumaya, nefes daralmasna, bronite, akcierde su toplanmasna ve zatrreye (akcierin iltihaplanmasna) neden olur. Mide bulants, itahszlk, kusma, kramplar ve yava sindirim gibi sorunlar da kaynak ile beraber ortaya kar. Kaynak dumanndaki baz maddeler de rnein kadmiyum veya kadmiyum oksit bileikleri ok ksa sre ierisinde ldrc olabilir. Ayrca, kaynak ynteminde kullanlan koruyucu gazlar son derece tehlikelidir. Havadaki azot ve oksijen kaynak ilemi srasnda reaksiyona girerek azot oksit ve ozon (temizlikte kullanlan) oluur. Bu gazlar yksek dozlarda ok lmcldr ve ayrca burun ve boazn tahri olmasna ve ciddi akcier hastalklarna da neden olmaktadr. Kaynak esnasnda oluan ultraviyole nlar, klorlanm hidrokarbon zclerle (rnein trikloroetilen, trikloroetan, metilen ve perkloretilen) reaksiyona girerek fosgen (karbonoksit klorr) gazn oluturur. Fosgenin ok kk miktarlar bile ldrcdr. Ancak, hastaln ilk belirtileri genellikle 5-6 saat sonra ba dnmesi, titreme ve ksrk olarak ortaya kar.
Kaynak srasnda oluan gaz ve dumanlarn uzun srede (kronik dnemde) yaratt salk sorunlar
Yaplan aratrmalara gre, kaynak ve kesme ilerini yapan kiilerin akcier kanserine
yakalanma riski ok yksektir. alma artlarna bal olarak grtlak kanseri ve idrar yolu kanseri olma ihtimali vardr. Bu sonu arsenik, krom, berilyum, nikel ve kadmiyum gibi kanser riski ieren kaynak dumanndaki zehirli maddelerin byk miktarlarda solunduunda ortaya kmaktadr. Kaynaklarda ayrca kronik solunum sorunlar (bronit, astm, zatrree, akcier kapasitesinin azalmas gibi hastalklar) grlmektedir. Krom ve nikel gibi ar metallere maruz kalan kaynak alanlarnn bbreklerinin zarar grd grlmtr. Ayrca, kaynaklar zerinde yaplan en son almalarda zellikle paslanmaz elikler ile alanlarda sperm miktarnn azald ve reme problemlerinin ortaya kt tespit edilmitir. Buna bal olarak kaynaklarn elerinin ge gebelik veya ocuk drme olaylarnda da bir art grlmtr. Bu tr salk sorunlar, ayn zamanda alminyum, krom, nikel, kadmiyum, demir, mangan ve bakr gibi metallere, azotlu gazlar ve ozon gibi gazlara, sya ve iyonlatrc radyasyona (kaynak dikilerini kontrol etmekte kullanlan radyoaktif nlar) korunmasz kalnd durumlarda grlmektedir. Asbest malzeme ile kaplanan yzeylerde kaynak veya kesme yapan kaynaklarda akcier kanserine ve dier asbest ile ilikili hastalklara yakalanma riski yksektir. Kadmiyum oksit buharna ve tozuna uzun sre maruz kalan kiilerde kronik meslek hastalklarna, bbrek yetmezliine ve solunumla ilgili hastalklara da yakalandklar grlmtr. Uzun sre kadmiyuma maruz kalan kaynaklarda akcier kanseri grlmtr. Mangan gibi yksek derecede zehirli malzemeler de alan kaynaknn merkezi sinir sisteminde (konuma ve hareket kabiliyetini zayflatma gibi) uzun srede etkilendii grlmtr.
Kaynak ileminde oluan ve sala zararl olan gazlar, metal dumanlar ve tozlar unlardr
Gazlar: Azot oksitler ( NO, NO2 ): Ark kaynanda oluur. Renksiz, kokusuz, tatsz, duraan gazdr. Sv halinde de renksizdir. Su ve alkolde znr. Kaynak annda oluan partikllerin ou 0,5 mikron dan kktr. Bu nedenle, partikller akcierlere kadar ulaabilir ve baz kronik solunum hastalklarna yol aabilirler. alma ortam havasnda azot dioksit konsantrasyonun 15 ppm.in zerine kmas gzlerde sulanma ve tahrilere neden olur. Yksek konsantrasyonlarda etkilenme akut bronit ile akcierlerde deme neden olur. Azot oksitlerin oluturduu yaamsal etkiler ou kez geri dnszdr. Zehirlenme belirtileri etkilenmeden sonraki ile otuz saat arasnda grlebilir. Akut olarak, gzde ve solunum yollarnda irritasyon (tahri), bronkopnmoni, akcier demi, kusma, ishal ve siyanoz grlr. Kronik dnemde (ok uzun sreli almalarda) ise, kronik konjontivit, anfizem, di ve ciltte sar renk ve dilerde rme grlr. MAK1 deer: 5 ppm. TWA2: 3 ppm.
1 MAK (Msaade edilen Azami-en yksek- Konsantrasyon miktar): Gnde 8 saat ierisinde solunan havada (ortam 3 havasnda) izin verilen en yksek miktarlar (konsantrayon) dr. (ppm:parts per million veya mm/m ) Bu deerlerin altna inildike etkilenme de azalr. Ancak, bu deerler tehlike ile tehlikesizlik arasnda kesin snr olarak alnmamaldr.
TWA (Time Weighted Aweragw): Gnlk 8 saat, haftalk 40 saatlik bir alma dnemi iin alanlar zerinde hibir olumsuz etki yaratmayaca kabul edilen en yksek konsantrasyondur.
Sayfa: 12 06.07.2008
Asetilen, ( C2 H2 ): Bu gaz, oksijen-yakt gaz kaynanda ve alevle kesme ilemlerinde en ok kullanlan yanc gazlardan birisidir. Asetilen alevinin ss, kullanlan Oksijen miktarna baldr. Hava-Asetilen karmnn alev scakl 2200 oC civarndadr. Kimyasal kalitede saf asetilen, kokusuz, renksizdir ancak piyasada satlan asetilen karpitten dolay sarmsaa benzer kokar. Yanc ve boucudur. Hava ile parlak, youn ve isli bir alevle yanar. Hava ya da oksijen ile karan veya karmadan asetilen gaz stld zaman patlar. Asetilen gaz 1.5 barn zerinde bir basnla sktrld zaman kolaylkla patlar. Bakr, gm, civa ile patlayc karmlar yapar. Asetilen, hava iinde %2.5-81 orannda kullanld zaman yanc ve patlaycdr. Ayrca dk enerjili kvlcmlar (rnein statik elektrik) dahi patlamaya neden olabilir. Asetilen zehirleyici deildir, ancak kaaklar havadaki oksijen seviyesini %19.5'n altna indirirse bilin kayb ve hatta lme kadar gidebilen sonular yaratr. MAK deer: 10 ppm veya 15 mg/m3 Karbondioksit ( CO2 ): Gaz kaynanda oksitleyici gaz olarak kullanlr. Suda znen, kat, sv, ve gaz halinde bulunur. Gaz halinde iken renksiz, kokusuz ve boucudur. Solunum yoluyla etki eder. Havalandrma veya emici tesisat bulunmayan kapal ortamlarda yaplan kaynak ileminde bu gazn oran, % 10a kmas halinde kandaki hemoglobin ile birleerek kann oksijen tamasn nler. Bu taktirde, solunum glne (dispne), baygnla ve daha yksek konsantrasyonunda lme neden olabilir. MAK deer: 5000 ppm. - TWA: 25 ppm. Karbonmonoksit ( CO ): Renksiz,kokusuz boucu bir gazdr. Uygun ve yeterli havalandrma sisteminin olmad kapal yerlerde yaplan kaynak ilemlerinde CO miktar yksek deerlere eriir. Karbonmonoksit, hemoglobin ile birleerek kann oksijen tamasn engeller. Yorgunluk, ba ars, arpnt ve baylma gibi belirtiler grlr. MAK deer: 500 ppm. - TWA: 25 ppm. Etil Bromr ( C2 H5 Br ): Oksijen kayna ile kesim yapm ilerinde oluur. Renksiz bir gazdr. Hava ile belli bir karmnda patlayc bir karm olabilir. Basit bir boucu gazdr. Solunum yolu ile etki eder. MAK deer: 200 ppm. Fosgen ( COCl2 ): Elektrik kaynanda, yaknnda bulunan klorlu solventlerin buharlar arkta fosgene dnr. Renksiz, ok uucu ve kolayca svlaabilen zehirli bir gazdr. Az ve boazda iiritasyon ile yanklar oluturur. Akcier demi yapar. MAK deer : 0.1 ppm. TWA: 0.1 ppm. Fosfin ( PH3 ): Kendiliinden parlayabilen, souk suda, alkol ve eterde znen olduka toksit bir gazdr. Burun, gzler ve deride irritasyona neden olur. Solunduunda dispne (solunum gl), baygnlk, ishal, yorgunluk ve ba ars grlr. 100 ppm. zerindeki konsantrasyonlar kan basnc dkl, kusma, konvlsiyon, fel ve koma ile ksa bir srede ldrc etki yapabilir. Kronik zehirlenmede ise, kanszlk ve psikolojik belirtiler grlr. Bu nedenle, sinir sistemi ve bbrekler zerinde de etkilidir. MAK deeri: 0.3 ppm. TWA: 0.3 ppm. Hidrojen ( H2 ): Atomik hidrojen kaynanda ve baz koruyucu gaz kaynanda kullanlr. Hidrojen, suda; alkolde ve eterde znen, abuk yanan renksiz bir gazdr. Is ve elektrik iletkenidir. Sv hale getirilmesi ok gtr. Solunum yolu ile etki eder. Basit boucudur. Havadan hafif olduu iin boucu etkisi deme seviyesinde daha azdr. teki gazlara oranla,
Sayfa: 13 06.07.2008
gzenekli duvarlardan, hatt akkor durumuna gelecek derecede stlm demir gibi baz maddelerin iinden bile, daha hzl geebilir. (MAK deeri, bilinmiyor) Propan ( C3H8 ): Butan ile kark ekilde oksijen kaynanda yakc olarak kullanlr. Havadan ar, doal gaz kokusunda, renksiz ve parlayc bir gazdr. Yksek konsantrasyonda pupilla ve inaktivite yapar. MAK deer: Trkiyede yok, TWA: 1400 mg/m3 Argon ( Ar): Gazalt kaynanda koruyucu gaz olarak kullanlr. Sv metallerde znmeyen ve havadan ar bir soy (asal) gazdr. Argon ark gaz; argon, karbondioksit ve oksijen gazlarnn karmlarndan meydana gelmektedir. Bu gazlarn ayr ayr veya karm halinde vcuda fiziksel olarak olumsuz etki yapma ihtimalleri yoktur. Ancak, kaynak srasnda ark nn etkisi ile aa kan radyasyon fiziksel etki yapabilir. Bir ok kaynak yntemi kaynak srasnda belli miktarlarda radyasyon retirler. Bu radyasyon, ark veya alev tarafndan aa kan elektromanyetik enerjidir. Operatrler ancak hafif olan radyasyonu gz ile grebilirler. Kaynak veya kesme ii ile uraan operatrn uygun kyafet giymemesi, kaynak maskesi ve cam kullanmamas halinde, gzle grlmeyen radyasyonun gz ve vcut ile temas etmesi yanklara neden olabilir (MAK deer: Bilinmiyor) Helyum ( He ): Gazalt kaynanda koruyucu gaz olarak kullanlr. Yanc ve parlayc deildir. Renksizdir, Makro lde bile atomik zelliklerini gsterir. Is iletkenlii ok yksektir. Tm elementler arasnda en dk erime ve kaynama scaklna sahiptir. Helyum doal gaz kaynaklarndan elde edilir. Her tr balonun iirilmesi iin en doal ve emniyetli gazdr. Tamamen asal, havadan hafif, kk molekler yapl ancak yksek molekler enerjisi olan, svlarda znmeyen ve sv hali bilinen en souk madde olan bir gazdr. (MAK deer: Bilinmiyor) Metal Dumanlar: Kaynak ilemi srasnda ilenen metalden kan metal dumannn yan sra kaplama gibi dier etkenler de risk oluturmaktadr. Metal dumanlar, zellikle metal hummas gibi uzun maruziyet sresi sonrasnda ortaya kabilen ciddi meslek hastalklarna sebep olmann yannda, azda metal tad gibi anlk rahatszlklara da sebep olmaktadr. Bunun yannda metalin zerinde kaplamalarn yanmas ve oksijenle reaksiyonu da bir ok tehlikeli kimyasal gaz ve dumann ortaya kmasna neden olmaktadr. BARYUM ( Ba ): Birok lkede baryum iin TLV verilmemitir. Baryum oksit ieren dumann solunmas sonucu solunum yollarnda tahriler grlr. Ayrca, ba dnmesi, kusma, ishal, karn ars, kalp rahatszlklar ve kramplar grlebilir. MAK deer: 0,05 mg/M3 BERLYUM, ( Be ): Metalik veya bileik halindeki (rnein, berilyum oksit) berilyum olduka toksit bir maddedir. ounlukla bakr alamlar iinde bulunan berilyum mesleksel akcier hastalklarna neden olabilir. (ACGIH, berilyum ve bileiklerine A2 Suspected Human Carcinojen listesinde yer almaktadr. MAK deer: 0,002 mg/M3 TWA-0.002 mg/m3 KADMYUM, ( Cd ): ok toksik bir maddedir. TWA-0.01 mg/m3. Korozyon koruyucu olarak kadmiyum ile kapl bir malzemenin kaynak ilemi srasnda kadmiyum ile kapl bir malzemenin kaynak ilemi srasnda kadmiyum oksit oluur. Kadmiyum zehirlenmesinin belirtileri; solunum gl, azda kuruluk, ksrk, gs ars ve vcut scaklnn ykselmesidir. Bu
belirtilerin bir ksm genellikle etkilenmeyi izleyen bir veya birka gn iinde grlmezler. Karacier ve bbreklerin de kadmiyumdan etkilendii bilinmektedir. MAK deer: 0,02 mg/M3 KALSYUM OKST, (CaO ): Kaynak ilemi srasnda oluan kalsiyum oksit yksek konsantrasyonlarda mukozada tahrilere neden olabilir ancak kaynak ilemine bal olarak dorudan bir salk etkisi yoktur. MAK deer: 5 mg/M3 KROM, ( Cr ): Paslanmaz elik gibi krom alaml malzemeden yaplan kaynak ilemi sonucunda +3 ve +6 deerlikli krom oluur ki her iki yap da mukozalar, solunum yollar ve akcierler zerinde tahrilere neden olurlar. Ayrca vcut scaklnda ykselmeler grlr. +6 deerlikli krom kanser yapma riski yksek olan bir maddedir. MAK deer: 0,1 mg/M3 TWA-0.5 (krom metal ve krom +3 bileikleri iin) BAKIR ( Cu ): Kaynak ilemi yaplan ana metal ve dolgu metalinde bulunan bakrn kaynak duman yoluyla solunmas vcut scaklnn ykselmesine neden olabilir. MAK deer: Bilinmiyor TWA-0.2 mg/m3 FLOUR, ( F ): Temel olarak kaynak elektrotlarnda kaplama maddesi olarak bulunan flour bileiklerinin kaynak ilemi srasnda aa kmas ve ortam havasna yaylmas sonucu solunum yollarnda tahriler ile akut ve kronik etkilenmeler olabilir. Havalandrmann iyi yaplmad kapal alanlarda ortam havasnda bulunan flour konsantrasyonu izin verilen eik deerinin zerine kabilir. MAK deer: 2,5 mg/M3 TWA-2.5 mg/m3 DEMR, ( Fe ): Kaynak ilemi srasnda oluan demir oksite uzun sreli etkilenme sonucu kiilerde siderosis ad verilen akcier meslek hastal grlebilir. Rntgen sonular silikosiz ile benzer olmasna karn yaamsal bir salk sorunu olmaz. MAK deer: (Demir oksit iin) 10 mg/m3 TWA-3.5 mg/m3 KURUN, ( Pb ): Kurun genel olarak kaynak duman iinde bulunmaz. Ancak, yzeyi kurun ile kapl malzemenin kaynak ileminde ve/veya kurun ieren yaltm maddesi ile kapl elektrotlarn kullanld ilemlerde metal oksit dumanlar iinde kurun bulunabilir. Kurun oksit dumanlarnn solunmas sonucu ba ars, baylma, adele ars, kramp, kilo kayb, itahszlk ile yksek konsantrasyonlarda anemi ve hafza kayb grlebilir. TWA-0.15 mg/m3 MAK deer: 0,2 mg/m3 MAGNEZYUM, ( Mg ): elik alamlarnda ve elektrotta bulunur. Kaynak duman iinde bol miktarda bulunan magnezyum oksit, toksit etkilere sahiptir. Mukoza tahrileri, ba dnmesi, kas gerilmesi, baylma ve unutkanlk balca zehirlenme belirtileridir. Metal buhar ateine de neden olan magnezyum oksit sinir sistemi ve solunum yolar zerinde de etkilidir. MAK deer: (Magnezyum oksit iin) 15 mg/m3 TWA-10 mg/m3 MOLIBDEN, ( Mo ): Molibden ieren metal oksit dumanlarnn solunmas solunum yollarnda tahrilere neden olur. Eik deerinin zerindeki konsantrasyonlarda uzun sreli etkilenmeler karacier rahatszlklarna neden olabilir. MAK deer: TWA-5 mg/m3 NKEL BLEKLER, ( N ): Paslanmaz elik paralarn kaynak ileminde aa kar. Nikel oksit metal buhar ateine neden olur. Kansorejendir.
(MAK deer: (znebilen bileikleri iin) 5 mg/m3
TWA-0.1 mg/m3
NKO OKST, ( ZnO ): Galvanizli paralarn kaynak ileminde inko oksit oluur. inko oksit metal buhar ateine neden olur. MAK deer: 1 mg/m3 TWA-5 mg/m3 Tozlar: Kaynakl imalatta tozlar, ap 1 mikrondan byk olan taneciklerden olumaktadr. Metal oksit dumanlar ise ap 1 mikrondan kk olan taneciklerden olumaktadr. Bu tanecikler, uzun srelerle havada asl kalabilir ve hava hareketleri ile kaynak yaplan noktadan eitli ynlere tanabilir. Bunlar, temel olarak metal ve dier oksitlerdir. Oluan kaynak ark ile erimi metal buharlar ortam havas ile temas ederek oksitlenir ve younlar. Kaynakl imalat atlyelerinde ortam havasna karan tozlar, genellikle kaynak az almas, metal malzemelerin tanmas, kesilmesi, kaynak aznn talanmas gibi ilemler sonucunda olumaktadr. Tozlar genellikle kerek iyeri taban ve kaynak ekipmanlar zerinde birikirken, metal oksit dumanlar uzun sre havada asl kalmakta ve hava devinimleri ile iyeri ortamnda eitli yerlere dalabilmektedir. KAYNAK LERNDE OLUAN IINLARIN TEHLKES Kaynakl imalat atlyelerinde ortaya kan metal duman ve tozlar ile gaz ve buharlar dnda ikinci nemli risk, kaynak ve kesme ilemleri srasnda oluan nlardr. Kaynak yaparken oluan ark enerjisinin yaklak % 15'i n eklinde alma ortamna yaylr. Bu nlarn yaklak % 60' kzltesi ve % 10'u ise mortesi nlardr. Bu nlar, alanlar zerinde yukarda belirtilen hastalklar oluturmaktadr. Kaynak ve kesme ilemlerinde ortaya kan nlardan alanlarn en ok etkilenen organ gzleridir. kincisi ise, alann cildidir. rnein, i paras ve kaynak ekipman ok scak olduundan dolaysyla vcuda temas ettiinde yanklar oluabilir. Buna ek olarak kaynak ileminde oluan radyasyon nlar (ulraviyole n) ciltte radyasyon yanklarna neden olur. Kaynak ilerinde oluan n radyasyondur. Kaynak ilerindeki radyasyonun tip ve miktar yaplan ilem ve metalin ergime scaklna baldr. Tm radyasyonlar, gnmzde tehlikeli olarak kabul edilir. Radyasyon, ya iyonize olan ya da iyonize olamayan trde olabilir. yonize olan radyasyona rnek X-Inlardr. Elektron n kaynanda oluur. TIG kaynanda kullanlan toryumlu tungsten elektrodda kopma ve paralanma olmas ile oluur (bu paralar radyoaktiftir) yonize eden radyasyona rnek de kzltesi (infrared) ve mortesi (ultraviole) nlardr ve bunlar grnen ndr. Kzltesi radyasyon, scak bir metalden alev veya arktan kar ve tpk yanan bir yaktn ss gibi etki yapar. Mortesi radyasyon, cilt tarafndan hissedilmez ve tpk gne yan etkisi gsterir. Bu nlarn dalga boyu, alanlarn gz sal asndan nem tar. Bu nlardan mortesi nlar alanlarn gzlerinde en fazla hasara neden olmaktadr. nk, uzun dalga boyu aralnn3 st tarafnda yer alan grnen n snfna girer. Bu nlara maruz kalan alanlar, gznde koruyucu gzlk ya da kaynak siperi yoksa gzlerini kapamak ve ksmak gibi reflekslerle bu nlarn etkilerinden korunmaya alrlar.
3
4.000 ile 8.000 Angstrmlk (Ao=10-7 mm) dalga boyu olan
Sayfa: 16 06.07.2008
Ancak, ksa dalga boyu4 ile grnen k bandnn st tarafnda yer alan mortesi nlar; alanlarn gzleri zerindeki hasar etkileri brakan nlardr. Ayrca, bu nlar grlemediinden gz refleksleri ile korunabilme olasl da bulunmamaktadr. Kaynak ve kesme ilemlerinde ortaya kan nlardan alanlarn salklarnn olumsuz ynde etkilenmemesi iin mutlaka gzlerinin ve akta bulunan yz, el gibi deri ksmlarnn korunmas gereklidir. Aksi halde, alan gz yanmas, kanlanmas ve kzarmas ile karlarlar. Bu tr salk sorunlar, kaynak ve kesme ilerinde akut (ksa dnemde) ortaya kar. Bunlarn yan sra uzun dnemde ortaya kan (kronik) gz rahatszlklar sonucu kaynak ve kesme ilemlerinde alanlar, deiik oranlarda grme kayplarna, giderek krle varan kalc hastalklara urarlar. Kaynak nlarndan kzltesi nlar; deride snma ve uzun sre maruz kalnmas halinde kzarma ve yanklara yol amaktadr. Arkla oluan nn dalga boyuna bal olarak da gzde saydam tabakann (korneann) ve grmeyi salayan a tabakasnn (retinann) etkilenmesine ve giderek krlk ve katarak hastal gibi kalc hasarlara neden olabilmektedir.
KAYNAK LERNDE OLUAN GRLTNN TEHLKES Kaynakl ilerinde alanlarn kar karya kald dier bir risk grubu da grltdr. Kaynak ilemi srasnda kulland ekipmanlar, presler, motorlar, matkaplar, ekiler, testereler vb. olduka ok ses retirler. Kaynak ilemi srasnda ortalama olarak 85 ile 105 dB (desibel) arasnda grlt olumaktadr. Bu ilerde oluan grltnn iddeti, yaplan kaynak trne gre deiir. Ark kayna ile plazma kayna en grltl kaynak yntemleridir. Kapal alanlarda yaplan kaynak almalarnda ve gemi yapm iyerlerinde (tersanede) grltnn iddeti daha da artmaktadr. Kaynak ilemi dnda kaynak ile birlikte alan ve retim srecinde yer alan pres, matkap, testere ve eitli haval el aletleri gibi ekipmanlarda nemli lde grlt kaynadr. zellikle, kaynakl imalat atlyelerinde bulunan szedilen makina, tezgah ve ekipmann oluturduu grltden de alanlar olumsuz olarak etkilenir. Ayrca, zellikle gaz metal ark kaynanda ve metal gaz kaynanda 120 dBle kadar ulaan yksek iddette grlt olumaktadr. Ancak, bu iddetteki grlty ksa zaman aralnda kaynak tarafndan alglanamaz. Yaplan aratrmalar bu tr grlt kaynaklarnn geici sarlk dediimiz iitme kayplarna neden olduunu gstermektedir. Uzun sreli iddetli grltye, rnein 90 dB'nin zerindeki seslere maruz kalan alanlarda geici veya srekli iitme kayplar olumaktadr. Geici iitme, belli bir sre dinlendikten sonra iyileebilen iitme kayplardr. Ancak, ortaya kan iitme kaybnn iyileebilmesi iin, maruz kalma sresinin 10 kat kadar iyileme sresine ihtiyac vardr. rnein; 90 dB'lik bir grltde bir saat sre ile alldnda ortaya kan yaklak 18-20 dB'lik bir iitme kaybnn ortadan kalkabilmesi iin gerekli olan iyileme sresi yaklak 10 saat sre ile grltsz yerde dinlenmektir. Grlt dzeyi arttka, oluan iitme kayb artar ve iyileme sresi de buna bal olarak ok daha fazla artar.
100-4.000 Angstrmlk dalga boyu olan
Sayfa: 17 06.07.2008
Grltl ortamda kaynak ii yapan iilerin iitme kayplarnn iyileebilmesi iin gerekli dinlenme srelerine sahip olamadklar iin oluan iitme kayplar, ylarak geliir ve srekli iitme kayplarna yol aar. Srekli iitme kayplar genellikle 90 dB zerindeki grlt dzeylerinde oluurlar. itme kayplar iki tarafta da ayn dzeydedir ve ilk iitme kayb, kulakta 4000 Hz'lik frekans iiten blgesinde oluur daha sonra ise konuma frekanslarn etkiler. Oluan bu iitme kayplar sinirsel tipte bir kayp olduundan kesinlikle iyilemez. Dier bir deile, kalc sarlk oluur. Bu nedenle alanlarn sal asndan grltden korunmak son derece nemlidir. KAYNAK LERNDE YANGIN VE PATLAMA TEHLKES Yangn ve patlama gibi byk tehlikelerin nedenleri kk kvlcm ve kaynak apaklardr. Kaynak kaynak yaparken takt gzlk, siperlik vb. koruyucu ekipmanlar nedeni ile etrafn gremediinden srayan kvlcmlar deme atlak ve aralarna girerek iin iin yanmaya balar ve bazen yarm saat sonra yangna neden olabilir.
Yangn Tehlikesi
Kaynak yapm ileri srasnda oluan yakc maddeler (srayan kvlcmlar; erimi metal veya cruf) evresinde yanc maddeler (Kat, bez, tala, benzin, plastik maddeler, boya, solvent vs. ekil.2) var ise yangn kabilir. Bu nedenle, kaynaa balamadan nce, evrenin yanc maddelerden arndrlmas gerekir. Ayrca yangn sndrc bulunmaldr.
Patlama tehlikesi
Asetilen hava karm, tahmin edilemeyecek kadar geni bir karm aralnda (%2-%82) patlamaya hazr bir ortam oluturur. Gaz kaynanda yanma hznn gaz k hzn amas
sonucu alome ucundaki alev geri teperek aloma iine doru girer ve kuvvetli bir patlama ile yanma oluur. Bu durumda alev snebilir ya da bek ucunda tekrar yanmaya balayabilir. Bu nedenle, yanma hznn artmas ya da gaz k hznn azalmas geri yanmaya neden olur. Ar oksijen kullanm da yanma hzn artracandan geri yanmaya neden olur. zetle, srekli geri yanma, alevin bir geri yanma ile srekli yanarak aloma iine kadar ulamasdr. Kuvvetli bir patlama ile balayp bir slk sesi ile devam eder. Hemen mdahale edilmezse aloma eriyebilir ve gaz kaa yapabilir. Alev geri tepmesi olutuu zaman byk ihtimalle yanc gaz hortumu patlar ve ciddi kazalara sebep olur. aloma aznn bir pislikte tkanmasndan doan ve alevin geri tepmesi denilen bir olay sonucu patlama oluabilir. Bunlarn dnda bo akaryakt bidon ve kaplarnda kaynak ilemi yapldnda, oksijen tplerindeki oksijen gaz, tazyikli hava yerine kullanldnda, ya, katran ve dier benzeri maddelerin tazyikli hava veya oksijen ile patlayc karmlar meydana getirdiinde, patlayc gazlarn bulunduu ortamda sigara iildiinde, patlama olabilir. KAYNAK LERNDE ELEKTRK TEHLKES Bir kaynak makinesinde kaza tehlikesi kaynak makinesinin bir elektrik akm reteci olmasndan kaynaklanabilir. Bu durum, kaynaky elektrik arpmas nedeni olarak grlr. Kaynak ileminde elektrik arpmas, bir kaynak makinesinin verebilecei en byk gerilim deeri olan bota alma gerilimi nedeniyle olur. Elektrik enerjisinde, volt da amper de frekans da lme neden olur. En tehlikelisi de yksek voltajdr. Aslnda insan derisi iyi bir izolatrdr. Voltaj ok yksek olmadka akmn geip girmesine izin vermez. Akm, bir kere girmeyi baarrsa ierde rahata ilerler. nk vcudumuzun ounluu iyi bir iletken olan sudan ibarettir. Elektrik akm deriyi yksek voltajla deler. 0,030 A (amper) yani 30 mA (mili amper) bile vcutta tehlike oluturur. 100 mili amperde sinirler etkilenmeye balarlar. Daha yksek amperde ise ok oluur. Grld gibi alternatif akm doru akma gre daha tehlikelidir. rnein, araba aksndeki 12 volt doru akm, 45-60 amperde tehlike yaratmazken tost makinesindeki 220 volt alternatif akm, 10 amperde ldrcdr. Elektrie arplmada bir baka etken de insann zerinden geen akmn sresidir. Sre uzarsa deride yaralar oluur ve elektrik bu yaralardan daha abuk geer. Derimizden geen elektrik akm derhal sinir sistemimizi etkiler. Beyindeki nefes alma merkezini fel eder, kalbin ritmini bozar hatta durmasna neden olur. Elektrik arpmasnda voltajn deil de akmn iddetinin yani amperin nemli olduu ileri srlmektedir. Elektriin ldrc gcnn voltaj deil de akm miktar olduunu ne srenlere gre akmn dorudan kalbi etkilemesidir. Bu gre gre l ila 5 miliamper akmn vcutta hissedilir, 10 miliamperde ac balar, 100 miliampere gelince sinirler reaksiyon gsteri ve 100300 miliamperde ok oluur. Bu deerlendirmeler tam bir bilimsel snflandrma deil. Yani tuzlu bir suyun iinde ise, cereyan tm vcuda birden deeceinden mili deil mikroamper seviyesinde bile bir akmdan zarar grebilir. Elektrik kaynanda, 30 mA, ile 500 mA arasnda elektrik akm kullanlr.
Sayfa: 19 06.07.2008
BLM IV
KAYNAK LERNDE ALINACAK GVENL NLEMLER; yerlerinde, ynetici, mhendis, teknisyen, usta ve iilerin eitli tehlikeleri bulunan kaynak ilerinin yaplmas srasnda kazalara kar korunabilmeleri, gerekli nlemlerin nceden alnmas ve bu konuda yeterli bilgi sahibi olunmasyla mmkndr. Bir iin uygulama yn ile uraan kiinin teknik bilgisi, yapt iteki tehlikeleri bildii srece tamdr. Kaynan yapld iyerine veya kaynak yapm yerlerine ve kaynak yapm ve kesim eitlerine gre kaynak ileminin yaplmas srasnda alnacak nlemler ile kaynak veya kesim iini yapan kiinin alaca kiisel nlemler olmak zere e ayrlarak incelenmitir.
1. Kaynak ve kesim ilerinin yapld bina veya yapm yerlerinde alnacak nlemler:
Kaynak atlyesinin, zellikle kaynak yaplan yerler yaknlarndaki kap ve pencereleri yanmaz malzemeden (demir vb.) yaplr. Kaynak yaplan yerlerde havalandrma tesisat bulunmal ve yeterli emme gcne sahip olmaldr. Oksijen ve asetilen reten aparatlarn, allan yerden uzakta, mmknse dnda tutulmaldr. Kaynak aparatlar ve tpleri iin alttan ve stten havalandrma delikleri olan, kaps kvlcm oluturmayan, st hafif atl (Eternit gibi5) etraf dayankl malzemeden (Beton gibi) ayr bir blmede bulundurulmaldr. Elektrik kayna yaplan yerler, allan dier ksmlardan blmelerle ayrlmaldr. Ak atlyelerin bir blmnde allmas gerektii taktirde kaynak mahalli, baka iilerin alt yerlerden en az 2 m. ykseklikte, k geirmeyen sabit veya seyyar paravanlarla ayrlmaldr. Yaknnda yanc madde depolar veya boyahaneler mevcutsa bunlar bu yerlerden uzaklatrlmaldr. zerinden tama ve gei yapldnda, elektrik besleme ve kaynak kablolarnn ezilmemeleri iin nlem alnmaldr. Yangn sndrme cihazlar ve uyar levhalar bulundurulmal, yangna kar gerekli tertibat ve nlem (Kapak, kanal iinden geirme vs.) alnmaldr. Ak havada yaplan kaynak ilemlerinde kaynak rzgarn ynn mutlaka dikkate alnmal ve daima rzgar arkasna alarak almaldr. Ancak ok rzgarl havalarda darda MIG/MAG kayna yapmak rtc gazn dalmasna neden olaca iin nerilemez.
2. Yaplan kaynak trne gre kaynak veya kesim ilemi srasnda alnacak nlemler
Bu hususu iki ksmda incelenir;

Gaz kaynanda alnmas gerekli gvenlik nlemleri Elektrik ark kaynanda alnmas gerekli gvenlik nlemleri
Eternit, (firmann verdii ad) rt malzemesi olarak kullanlan ve malzemesi asbest-imentodan oluan oluklu levha
Sayfa: 20 06.07.2008
2.1 Gaz Kaynanda: Gaz kayna, lkemizde en ok kullanlan ve en ok kazalara neden olan bir kaynak yntemidir. En byk tehlike, kullanlan patlayc gaz karmnn byk oluundan meydana gelmektedir. rnein; asetilen, oksijenle % 2,8 93 orannda; hava ile % 1,5 81 oranlarnda kart taktirde patlayc gaz karm oluur. Asetilen gazndaki bu karm miktarnn snrlarnn genilii, patlama tehlikesinin bykln gsterir. Oksi-asetilen kaynanda alev kaynak yerindeki oksijeni zamanla azaltr ve bylece azot miktar ykselir. Dolaysyla solunum gleir. Bundan dolay kaynak ilemi yaplan atlyelerin srekli havalandrlmas gerekir. rnein, hava saatte 10 defa deitirilmelidir. Kapal yerlerde rnein kazan iinde yaplan kaynak ilemlerinde elektrikli ark kaynanda meydana gelen gaz, buhar ve duman aspiratrler vastas ile emilir. Yanma gaznn herhangi bir nedenle ortama yaylmas halinde hemen tm ate kaynaktan kapatlr veya uzaklatrlr. Kaynak yaplrken mevcut pencere ve kap almal ve bu alanda bulunan iiler uzaklatrlmaldr. yerinde baka bir nedenle yangn meydana gelmi ve ortamda gaz tpleri bulunuyorsa bunlarn mmkn olduu kadar hzla yangn tehlikesi bulunan ortam dna kartlmas salanmal, eer bu salanamyorsa gaz tpleri zerine byk oranlarda su pskrtlerek yksek slardan korunmas gerekir. Bu arada ilgililere ve itfaiyeye de haber verilerek tehlike yaratan tplerin bulunduu bildirilir. Kaynak yaparken, koruyucu gzlkl maske, balk, koruyucu elbise, gvenlik ayakkabs, deri nlk, koruyucu tozluk ve deri eldiven gibi kiisel koruyucu malzemelerden yaplan ie uygun olanlar mutlaka kullanlmaldr. (Baknz yandaki resim) Yangn tehlikelerinin azalmas iin alma alanlarnda sadece kullanm iin gerekli gaz tpleri bulundurulur. Gaz tpleri kesinlikle s kaynaklarnn yaknna yerletirilmemelidir. Eer donanm kumanda ve valf dolaplarn kapsyorsa bu blmlerde tehlikeli gaz karmlarnn birikmesinin kesinlikle nlenmesi amac ile yeterli havalandrma yaplmaldr. Dikey duran gaz tpleri dmelere kar kelepe veya zincir gibi uygun nitelikte balant elemanlar ile gvenlik altna alnmaldr. Herhangi bir tehlike annda tpler kolayca sklebilir durumda balanmal ve dier tplerin tehlikeye girmemesi iin ortak balantlardan kanlmaldr. Hortumlarda atlaklklarn veya ypranmann olmamasna dikkat edilmelidir. Hortumlardaki en kk hasar bile hemen giderilmelidir. Hortumlar yanma, burkulma ve zerinden geme gibi hususlara kar emniyetli olmaldr. Alminyum kaynanda koruyucu gzlk taklmaldr. Gzlk camlar DIN 4647ye gre koruma derecesi 4A-6A arasnda olan camlar kullanlmaldr. Kaynak edilmi Alminyum paralar, sndklar yerde renk deitirmediinden snm olduu gzle grlemez bu nedenle paralar bir pense ile tutulmaldr. Kaynak ve/veya kesme ilemlerini gerekletirecek kiilerin 18 yatan byk olmalar ve bu konuda eitim alm ve
Sayfa: 21 06.07.2008
sertifikalarnn olmalar gerekir. Usta olmayanlar bir sorumlu usta gzetiminde ancak bu ilemleri yerine getirebilirler. Yangn kmas durumunda bunun nasl sndrlebilecei daha nceden plan hazrlanmaldr. Gaz tpleri s kaynana yakn olmamaldr. Tutumas kolay olan malzemenin olduu yerde, yumuak malzemenin olduu atlarda veya patlama tehlikesi olan yerlerde kaynak ilemleri yaplmamaldr. Asetilen retim aparatlarnn yetkili firmalar tarafndan imal edilmi olmal, bu aparatlarn fabrika etiketlerinde, karakteristikleri ve kullanma talimatlar yazl olmaldr. lave olarak, iyerinde yaplan ie uygun kullanlmal, ayrca kullananlar da kullanma koullarn kaynaknn iyi bilmesi gerekir. Bu aparatlarn paralar sklrken veya taklarken tedbirli olmal, srtnme sonucu kvlcm kmamasna da ok dikkat edilmelidir. Asetilen retim aparatlar mmkn olduunca beslenme suyu ile birlikte tanmal, yahut nce gazn alnp sonra amurlu suyun boaltlmas gerekir. Yaplan kaynak iinin uzun sreli durmas halinde bo geen srede ve geceleri, cihazla suyu geri tepme emniyet tertibat arasndaki gaz musluu kapatlmaldr. Cihazn bulunduu yer iyi havalandrlmaldr. K aylarnda donan cihazn zlmesinde scak su ve buhar kullanlmaldr. Aksi halde, alev veya atele stmak tehlikelidir. Souk mevsimlerde donmay nlemek iin pencere kap kenarlarndan uzak bulundurulmaldr. 1 hacim suya 125 gr. yemek tuzu atlrsa donma nlenmi olur. Asetilen retim aparatlarnn trne gre karpit kullanlmal, kazan kapasitesinden fazla karpit konmamaldr. Kazana karpit koyarken ve karpit amuru boaltrken ak ate olmamaldr ve sigara iilmemelidir. Asetilen retim cihazlarnda, cihazn gvenliini salayan sulu geri tepme gvenlik tertibat bulunur. Cihazla hortum arasnda, cihazn hemen zerinde bulunan bu tertibat alevin geri tepmesini kazana gemeden sndrr, fleten geri tepen oksijenin asetilen boru tesisatndan kazana geerek patlayc gaz karmnn oluumunu ve meydana gelebilecek yanmay nler. Her kesme ve kaynak ilerinde kazan ile fle arasna bir sulu geri tepme emniyet tertibat balanr. Sulu geri tepme emniyet tertibatlar devaml bakm ve kontrola tabi tutulmaldr. Sulu geri tepme emniyet tertibatlar en az ayda bir kere temizlenmelidir. Gnde birka defa veya her kaynak ileminden evvel su seviyesi kontrol edilmelidir. Emniyet tertibat su seviyesi, seviye musluundan ayar edilmelidir. Fazla su gaz ile birlikte flece gelir. Emniyet tertibatnn btn aksanlar, vana, musluk ve kollar sk sk kontrol edilerek, iyi almas salanmaldr. Emniyet tertibat iyerinden uzaklatrlmak suretiyle tedbirler alnarak tamir edilir. Her geri tepmeyi mteakip cihaz kontrol edilmelidir. 2.2 Elektrik Ark Kaynanda Elektrik ark kaynanda en byk tehlike elektrik arpmas (oku) dur. Elektrik arpma olay zellikle kaynak makinesi bota alrken oluur. Kaynak yaparken ark gerilimi 20 ile 30 volt arasnda olmasna ramen makinenin bota almas srasnda 65-100 volta kadar kar. Elektrik ark kaynanda elektrik arpmasn engellemek iin u nlemler alnmaldr. 1. Alak gerilime dayankl ve kuru eldiven kullanlmaldr. 2. Kaynak pensleri akm geirmeyecek ekilde izole edilmelidir.
3. Btn tesisat topraklanmaldr. 4. Kaynak tablolar salam olmal, izoleleri kontrol edilmelidir. 5. Kazan, tank, menhol gibi dar ve kapal yerlerde yaplan elektrik ark kaynanda doru akm kullanlmaldr. 6. Kapal ve nemli yerlerde yaplan kaynakta, kaynaknn metalik ksmlarla temasn nleyecek lastik veya tahta altlklar kullanlmaldr. 7. Kaynak makinesinin bota alt zamanlarda, elektrot pensesi tahta bir masa veya askya konmaldr. Koltuk altna veya omuza koymak son derece tehlikelidir. 8. Kaynak tablosunu takarken veya kutuplar deitirirken makine bota altrlmamal, makinede akm yokken yaplmaldr. Kaynak makinesinden alnan elektrik enerjisi ark ve etrafndaki s ile a dnr. Toplam enerjinin takriben % 15i k haline gemektedir. Bu nlar alanlarn bilhassa gz ve ciltlerinde zararl tesirler icra ederler. Kaynakl imalatta, kaynak ve kesme ilerinin bir dier tehlikesi de elektrik okudur. Tm ekipman ve paralar byle bir oka neden olabilir. nlemek iin; Tm elektrikle alan ekipman ve i paralar topraklanmaldr. Duy ile ekipman arasndaki kabloyu topraklama kablosu olarak kullanma yanll yaplmamaldr. Doru kablo ap kullanlmaldr. Elektriksel balantlarn kuru, temiz ve sk olmas salanmaldr. Kablo ve balantlarn iyi durumda olmas salanmaldr. alan alan ve ekipman ya/nemli olmal, kuru tutulmaldr.
Elektrik ark kaynanda oluan nlara kar: Parlak nlar gzleri kamatrdndan, gzlerin korunmas gerekir. Gzlerin korunmas da pratikte gzleri koruyucu cam bulunan maskelerle salanr. Koruyucu camlar arkn iddetine gre deiir. Kaynak, kaynan cinsine ve akm iddetine gre de eitli koyulukta camlar kullanmaldr. Genellikle aadaki camlar tavsiye edilmektedir. Akm iddeti (amper) 15 - 20 20 -40 40 - 90 80 - 175 175 300 300 500 > 500 Camn rengi ok ak Ak Ak Orta Orta Koyu Koyu Camn Numaras 8 9 10 11 12 13 14
Kztesi (enfrared) nlar scaklk verdiinden kaynak, vcudunun ak ksmlarnn snmasyle bu nlarn tesirini hisseder. Bu tesir koruyucu bir elbise ve maske ile vcudu koruyarak ortadan kaldrlr. Enfraruj nlarn genellikle kaynaklarda fiziki bir gerginlik husule getirir, bu da kaynak ilerini aksatr. Ark kaynanda oluan nlardan, insan vcudu iin en tehlikeli olan mortesi (ultraviole) nlardr. Ultraviole, cilt ve gzde yanklarn meydana gelmesine neden olduundan btn vcudun ve gzlerin korunmas gerekir. yi kaliteli koruyucu camlar btn ultraviole nlar
emer. Ancak, bu camlarn daha nceden iyi bir kontrole tabi tutulmas gerekir. Bir kaynak ilk eline geen renkli cam kullanmamaldr. Bir kaynak yeri iyi korunamazsa, oluacak ultraviole nlar, civarda alan dier personelin de gzlerine zarar verir. Byle bir na maruz kalm insanlarn birka saat sonra gzlerinde yanma meydana gelir. Bu yanmalar da ounlukla baarsn mteakip kendini gsterir. Eer birka kaynak birbirine yakn olarak ayn yerde alyorsa, gz yanmas olan kaynaklarda da oluur. Bunun iin kaynaklarn birbirinin arasna ultraviole nlar geirmeyen birer perde (kaynak paravanas) koymalar gerekir. Ayrca, kaynak yaplan yere (TEHLKE, kaynak nna maskesiz bakmayn) yazl bir levhann aslr. Ultraviole - UV nlar, kaynaknn cildinin zerinde gne gibi yzeysel yanklar oluturur. Bundan da en fazla kaynak zarar grr. Yanmay nlemek iin kaynak, vcudunun ak ksmlarn zellikle yzn, ellerini ve boynunu korumaldr. ounlukla, yazn kaynaklar scaktan yaknarak kollarn svar ya da yar plak vcutla alrlar. Byle durumlarda vcudun ak ksmlar UV nlarndan etkilenir. Ayrca, bu nlara uzun sre maruz kalndnda, kuma elbiseler birka hafta iersinde gevrekleerek paralanr. Bunun iin deriden yaplm elbiseler giyilir. Bir elektrik arknn oluturduu nlar, genel olarak insan hayatn dorudan doruya tehlikeye maruz brakmaz. Bu yzden kaynak ileriyle uraan birok iyerleri nem bile vermezler. Oysa, korunma yntemleri gayet basittir. Bu nedenle, kaynak ilerinin dzenli yrmesi ve kazalarn azalmas iin bu yntemleri tam anlamyla uygulanmaldr. Elektrik ark kaynanda solunum sisteminin korunmas. Kaynak esnasnda meydana gelen gaz, duman ve buhardan solunum sisteminin korunmas, kaynaknn sal bakmndan zorunludur. Elektrik ark kaynanda duman oluumu, teneffs sisteminin dikkatli, bir ekilde korunmasn gerektirir. Hibir zaman havadaki duman konsantrasyonunun 20 mgr/3m gemesine izin verilmemelidir.
3. Kaynak tplerinde alnacak nlemler
Kaynak ilerinde kullanlacak gerek ak sahada gerekse kapal ortamlarda ve atlyelerdeki tplerin korunmas son derece nemlidir. Tp tayacak kii bu i iin gerekli eitimi alm olmal ve alrken mutlaka elik burunlu koruyucu ayakkab giymi ve deri eldiven takm olmaldr. Tpler dik olarak, tp paletleri iinde veya tp arabalarnda tanmaldr. Tanmalar srasnda tpler kayla palete veya zincirle tp arabasna balanm olmaldr. Tp kapandan tutup, taban zerinde hafife dndrerek yakn mesafede yeri deitirebilir. Tpleri vanalarndan veya koruyucularndan tutarak tamaz. Hibir zaman mknats, zincir veya ip kullanlmaz. Kaldrmak iin, ksa mesafelerde bile tayc veya uygun ara kullanlr.
Tplerin stokland yerlerdeki havalandrma ok nemlidir. Gazlar eer belli miktarlarda havaya karrsa tehlikeli olabilir. Yanc gazlarn yangn tehlikesi, zehirli gazlarn zehirlenme tehlikesi, bu snflara girmeyen dier gazlarn ise kiinin oksijensiz kalarak boulma tehlikesi ile kar karya kalmasna neden olur. Oksijen sznts yanmay tevik ettii iin tehlikelidir. Tplerin depoland veya kullanld yerlere girerken yeterli hava akmnn olduundan emin olunmaldr. Oksijen havadan ar, renksiz ve kokusuz bir gazdr. Ya, gres, hatta insan teninde bulunan yan oksijen ile temas yanmaya yol aabilir. Oksijeni hibir zaman "hava"nn yerine kullanlmaz. Oksijen tplerini deitirecek kii ellerini sabunla ykayp kurulam olmal ve temiz deri eldiven takm olmaldr. Aksi halde, elindeki ya tp vanasna bulaarak oksijen yanmasna neden olabilir. Saf oksijende hemen hemen btn maddeler yanar ve sndrlmesi ok g olur. Bu nedenle, oksijende sadece oksijen reglatr kullanlmaldr. Oksijen tesisatlar ve donanm oksijen temizliinden geirilmi olmaldr. Oksijen tpleri, bata ya ve gres olmak zere yanc madde ve gazlardan uzakta, iyi havalandrlan yerlerde depolanmaldr ve bu yerlerde "sigara iilmez" "ak alev kullanlmaz" uyar levhalar aslm olmaldr. Tplerin iinde yksek basn bulunur. Eer, reglatrn manometresi bozuk veya krksa gvenlik asndan mutlaka yenisi ile deitirilmelidir. aloma, hortum ve alev tutucu gibi dier ekipmanlar da dzenli olarak kontrol edilmelidir. Ya ve gresten btn ekipmanlar korunmaldr. Uygun olmayan balantlar takmak iin zorlamamaldr. Oksijen reglatrlerinin ii, bakm, kontrol vb amalar iin kullanc tarafndan almamaldr. Reglatrn iine toz, ya gibi maddeler girerek oksijen yanmasna neden olabilir. Hibir zaman vanalar veya reglatrleri amak kapamak iin eki veya baka bir zorlayc alet kullanmamaldr. Tplerin vanalar sadece kol kuvveti ile ve uygun bir anahtar vastas ile alr, kapatlr. Tp ve vanalarn dardan gelebilecek darbelere kar korunmal nk tpler, tam dolu olduunda, iinde atmosferin 230 kat kadar basn bulunur. Oksijen tpleri her 5 senede bir basn muayenesine tabi tutulmalar gereklidir. Muayene tarihlerinin tp zerinde (ie girintili deil da kntl, kabark) olmas ve satn alnrken bu hususun kontrol edilmesi gerekir. Tplerin kullanlmas ve tamalar srsnda zedelenmelerine zen gsterilmelidir. Oksijen tplerinin vanalar sa, asetilen tplerinin sol vidaldr. Bu husus iki vanasn birbirine karmasn nler. Basn manometreleri, tpteki gaz basncn iletme basncna drr. Basn drme manometrelerinin emniyet subaplar bulunmaktadr. Manometrelerin krk ya da hasarl olup olmad srekli kontrol edilmelidir. Tp vanalarnn hzla almas supap yanmalarna neden olabilir. Hzla alma neticesinde yksek basn ksmndan alak basn ksmna oksijen sratle hcum eder. Bu ksmdaki hava veya gaz skarak oluan s dolaysyla manometrenin yanmasna neden olabilir. Basn drme manometreleri iin ya son derece tehlikelidir. Yksek basn altnda bulunan oksijen ya ile temas edince patlayarak yanar. ok kere tamir edilen manometrelerin yaylar bazen yalandklarndan tehlikeli olurlar.
Skmada s meydana geldii gibi basn dmelerinde de souma meydana gelir. Uzun zaman oksijen kullanldnda yksek basntan kesme basncna den oksijen basn manometresinin donmasna neden olur. Donu zmek iin scak havlu veya scak kum torbas kullanlmaldr. Oksijen tplerinin, vanalarnn ve basn drme manometrelerinin bakmnda uyulmas gerekli hususlar unlardr: Tpler depolanrken direkt olarak gne nlarnn altnda ve ar soukta braklmamaldr. Dolu tplerdeki basn scaklkla ykseldiinden, tpler ate bulunan yerlerin civarna konmamal ve yanma tehlikesi olan maddelerle birlikte depolanmaldr. Dik duran tpler bir ember veya bir zincirle dmeye kar emniyet altna alnmaldr. Oksijen tplerinin vana ve sair aksam yal maddelerle temas etmelidir. Yal ellerle, yal stp veya bezle tp vanalarn amamak gerekir. Temiz hava stten, emi alttan olmaldr. Yksek basnl tplerde kullanlan contalarn ksele olmamas gerekir. Yalnz zel firmalar tarafndan imal ve tavsiye edilen contalar kullanlmaldr. Aksi halde, vana yanmalar meydana gelebilir. Paslanan vana ve aksam tel fralarla temizlenmelidir. Tp vanalar sk kapanmal ve szdrmaz olmaldr. nce vana gayet az olarak alr. Bylece pas ve pislikler azdan uzaklatrldktan sonra da basn drme manometresi taklr. Basn drme manometresi balangta yava almaldr. Eer hzla alrsa yksek basnla gelen oksijen, ieride kalan hava ve gaz starak sktrma salmastralar veya burada tozlar be snn tesiriyle tutuur ve dolaysyle de manometrenin yanmasna neden olur. Donan vanalar scak veya scak havlu ile zlmelidir. Hibir zaman ak ate veya alev kullanlmamaldr. Tp vanalar yava almaldr. Genel olarak vana volann veya defa dndrlmesi kafi gelir. Kaynak ilemi biter bitmez tp vanas kapatlmal ve basn drme manometresi gevetilmelidir. Tp yatay olarak yere konduunda, ba ksmnn altna bir altlk koyarak yukar kaldrlmal ve manometre de st ksmda bulunmaldr. Hibir ekil de az ksm aada bulunacak tarzda tutulmamaldr. Boalan tplerin vanas kapak olarak, muhafazas taklp, dolu tpler gibi muamele grmelidir. Tp vanalar elle alp, kapamal ve herhangi bir alet kullanlmamaldr. Aletle ap kapama vana contasn bozar. Vana millerinin szdrlp szdrmadn kontrol etmek iin sabunlu su ve tp vanalar, tplere taklmadan evvel szdrmazl iyice kontrol edilmelidir. Normal bir tpten saatte 1000 litreden fazla gaz alnmaldr. Saatte 1000 litreden fazla gaz alnd taktirde iki veya daha fazla tpn birlikte balanmas gerekir. Tpler manyetik vinlerle tanmamaldr. Oksijen tpleri hibir zaman asetilen veya LPG tpleri ile birlikte depolanmamaldr. Yanar haldeki fleler, tplerin zerine aslmamaldr.
Sayfa: 26 06.07.2008
Tpler aada belirtilen renklerde olmal ile boyanmal, tpn iindeki gaz cinsinin ad evresel olarak kontrast renkli bir boya ile tp tabanndan 2/3 ykseklie, tp zerine yazlmaldr. Asetilen tpleri Oksijen tpleri Argon tpleri Azot tpleri Helyum tpleri Yanc gaz tpleri Dier gazlara ait tpler : Sar RAL 1018 : Mavi RAL 5002 : Ak Mavi RAL 5012 : Yeil RAL 6029 : Kahverengi RAL 8008 : Krmz RAL 3020 : Gri RAL 7000
Medikal amal kullanlan gaz tplerinde ise yukardaki temel renklere ek olarak TS3402 standardnda belirtilen iaretlemeler yaplmaldr.
4. alomalarda (flelerde) alnacak nlemler
alomalar (fleler), ok duyarl aletlerdir. Gaz kaynanda kullanlan enjektrl flelerin gaz iyi emip emmediini daima kontrol etmek gerekir. Meydana gelen patlamalarn drtte , flelerin gaz iyi emmemesi sonucunda meydana gelir. yi almayan fleleri tamir etmeden kullanmamak gerekir. fle azlar taklp karlrken dikkat edilmeli ve zedelememelidir. Isnan fleleri suya batrarak soutmak tehlikelidir. flelerin az ksmlar kirlenince, bir tahta paras zerine srlerek temizlenir. Metalik paralarla temizlenmesi tehlikelidir. Hortumlar da flece, sulu geri tepme emniyet kabna ve basn drme manometresine sk skya balanmaldr. flelerin bakmndan raiyet edilecek dier hususlar da yle zetleyebiliriz: flece ait ksmlar kullanldktan sonra tekrar kutusuna veya duvardaki ask tablosuna konmal ve hibir zaman frlatlp atlmaldr. Hortum balantlarnn szdrmazlk durumlar kontrol edilmeli ve daima hortum klemensleri kullanlmaldr. flecin az bekleri kendilerine mahsus zel ana hatlarla sapa skca balanmaldr. Eer emme tipi flelerde emme meydana gelmiyorsa, bek sapa gevek balanmtr veya szdrma vardr. stendii zaman fle, yanc gaz kapatlarak ve oksijen ak vaziyette temiz su iersinde soutulmaldr. Alevin geri tepmesi veya yanmann ierde olmas halinde, fle hemen kapatlmaldr. Byle bir durumda tp asetilen kullanlmakta ise, tp kontrol edilerek snp snmadna baklmaldr. Aksi halde, tp yanmas meydana gelebilir. flecin aznn tkanmas halinde her iki gaz kapatlmal ve zel az raybalaryla flecin az temizlenmelidir.
Sayfa: 27 06.07.2008
Lokal Havalandrma: Genel havalandrmann yeterli olmad ya da mmkn olmad alanlarda kaynak yapan kiinin alt ortam havasn iyiletirmek iin yerel havaland rma yap lr.LER LokalNDE emi sisteminin KAYNAK SALII az (emi ucu) kaynak yaplan noktaya ark kaynak gaz ve metal oksit dumanlarnn yaylmasn nlemek iin mmkn olduunca yakn olmaldr. (Yandaki ekle baknz)
VE GVENL
flecin yaklmasndan nce oksijen musluu alr. Sonra basn drme manometresinin ayar yaplarak istenen basn salanr. Kaparken de tamamiyle aksi ilem yaplr. flecin asetileni iyi emip emmedii her defasnda kaynak ileminden evvel kontrol edilmelidir. Yanar haldeki flecin devredilerek herhangi bir tehlikeye meydan verilmeyecek ekilde, kaynak masasnn zerindeki hususi fle asksna aslmaldr. Hortumun uzunluu en fazla 5 metre, aplar da genel olarak yanc gaz hortumlarnda 9 mm. ve oksijen hortumlarnda da 6 mm. olmaldr. Asetilen tplerinde, hortum balaycs olarak bakr boru kullanlmaldr. (asetilen bakrla ok patlayc bir bileik yapar). fleci kutusuna koyup kaldrrken ok zen gsterilmelidir. nk, fleci sktkten sonra iyi boalmayan hortumda kalan gaz art, yaylarak patlayc gaz karmn oluturabilir.
5. Kapal hacimlerde ve kapal kaplarda yaplan almalarda alnacak nlemler
Kaynak yapan kiinin alma koullarn iyiletirilmesi iin baz nlemler alnmaldr. Kaynak srasnda alma ortam havasna yaylan eitli kirlilikler ve toksik gazlarn insan sal zerindeki olumsuz etkilerden korunmak iin eitli yntemler uygulanabilir. rnein iyi bir genel havalandrma, lokal havalandrma eitli tip solunum koruyucu maskeler. Doru ve uygun alma pozisyonu ile uygun rtc gaz (helyum, argon, karbon dioksit) kullanm saylabilir. Bu nlemler, kaynanda ierde veya darda yaplmasna, kaynak yaplan parann byklne vs. bal olarak deikenlik gsterir. Kapal hacimlerde alma olduka kritik olabilir ve aadaki nlemler alnmaldr. Tm kap ve pencereleri aarak ve ayrca, bunlarn kapanmalarn nleyecek nlem alnmaldr. erideki hava, oksijenin yetip yetmeyeceini anlamak bakmndan dzenli olarak test edilmelidir. eri de alan kaynak, ortama yaylan, rnein Argon gaz nedeni ile oksijensiz kalarak boulabilir. erdeki hava zehirleyici, yanc veya tepkimeye girici olmamaldr. Tm havalandrma deliklerinin tkal olmadndan ve vanalarn szdrma yapmadndan emin olunmaldr. Yeterince havalandrma salanmaldr. Kaynak kesme, stma ilemleri srasnda ihtiya duyulmayan tm sistemler durulmaldr. G, gaz ya da dier maddelerin kapal hacma girilerini hemen kesebilecek dzenek veya dzenekler hazr bulundurulmaldr. Herhangi bir ekipman hatal alma riskine kar acil durum plan hazrlanmaldr. rnein ierde alan kaynak emniyet ipi ve emniyet kemeri takmaldr. Bir ekipman hatas olduunda bu kaynaklar darda alan arkadalar tarafndan hemen dar karlabilmelidir. Genel Havalandrma: Yksek tavanl, doal hava hareketleri olabilen, geni alma alanlarnda genel havalandrma yeterli olabilir. alma ortam atmosferinde kabul edilebilir. Limit (Metal oksit dumanlar iin) 2 mg/m3 tr. Eer bu salanamyorsa ek bir havalandrma sistemi kurulmaldr.
Sayfa: 28 06.07.2008
Lokal havalandrmann avantajlarndan biri de genel havalandrmaya nazaran daha az havaya gerek duyulmasdr. Byk paralarn kaynaklanmas srasnda emi az, arka ok yakn olmaldr.
Filtreleme: Kaynak ve kesme veya ilgili dier yntemlerle metal ileme sonucu oluan kirli havann iinde, byklkleri 0,005 ile 100 mikron arasnda deien kat partikller de bulunmaktadr. Bu maddeler, filtre cihazlarnda eitli yntemler kullanlarak deiik niteliklerdeki filtreler kullanlarak temizlenebilmektedir. Kaynak ilemi srasnda oluan kirli havann iindeki zararl gaz ve buharlar ise aktif karbon filtrelerde tutulmakta ve alama ortam havasnn kirlenmesi nlenebilmektedir. Tank, depo, byk apl boru ii gibi kapal ortamda, darya kolay ve gvenli bir eklide kabilmek iin nlem (rnek olarak, depo azna dzgn ve gvenli bir ekilde yerletirilmi merdiven olabilir.) alnp alnmad kontrol edilmeden kaynak ve kesme iine balanlmamaldr. Kapal blmede (depo iinde) kaynak iine balamadan nce ; Patlayc gaz, Zehirli gaz, Havann normal miktarda (% 21 oksijen) bulunup bulunmad, kapal blmde havalandrmay salayacak bir dzenin (emi hortumu) bulunup bulunmad kontrol edilir. Ayrca, herhangi bir tehlike annda yardm edebilmek iin, bir yardmc iinin kapal blmdeki kaynaky rahata grebilecei veya duyabilecei bir yerde gzlemesi, yardmcnn yannda bir yangn sndrc bulunmas ve son olarak da kapal blme girilemeyecei tehlikeli durumlarda kaynaky darya karmak iin kullanlacak salam bir ipin kaynaknn beline balanmas gerekir. Parlayc ve patlayc gaz bulunan tank ve depolarn kayna ise u ekilde yaplr : Alev alabilen sv bulunduran bir tank (1), boaltldktan sonra iinde patlayc gaz brakr (2). Uzun sre bekletilmesi veya ykanp temizlenmesi dahi, patlayc gaz tamamen temizleyemez (3) Bu durumdaki tank, kaynak srasnda kk bir kvlcmla patlar (4). Bunu nlemek iin, patlayc gaz bu ortamdan tamamen temizlenmelidir. Bu da tank iinin Argon ve Azot gibi asal gazlarla temizlenmesiyle olur. Kk tanklarda yaplacak kaynak ileri, tankn kaynak yaplacak ksmna kadar su ile doldurulduktan sonra gvenli kaynak yaplr. (5)
erisinde alkol, benzin, aseton, benzol, katran ve ya gibi atele temas tehlikeli svlar bulunan bo sa varil ve flarn veya dier kaplarn kayna ok nemli bir husustur. Bu fralarda daima patlayc gaz karm oluabilecek az miktarda bir artk vardr. Keza, bo asit slfrik, karpit veya bu gibi dier maddeler olan flarda da patlama tehlikesi bulunur. Kullanlm bu gibi bo flarn veya dier kaplarn kaynanda aadaki hususlara uyma zorunluluu bulunmaktadr. a) Kullanlm flarn almas, tamiri, kontrol ve temizlenmesi yetkili kimseler tarafndan yaplmaldr. b) Skan civatalarn almasnda kvlcm husule getirmeyen zel takmlar kullanlmaldr. Hibir surette kaynak alevi veya tavl demirin kullanlmasna msaade edilmemelidir. Fralarn i tarafn kontrol ederken, patlamaya kar gvenli en fazla 42 volt ile alan zel aydnlatma lambalar kullanlmaldr. Hibir surette kibrit, akmak veya mum kullanlmamaldr. Bir fnn temizlenmesinde eitli yntemler bulunmaktadr. Temizleme usulnn seiminde, daha evvel fnn nerede kullanldn bilmek gerekir. Genellikle, fnn su ile doldurulmas ve stten 2-3 cm. yksekliinde kk hacimli bir boluk brakldktan sonra kaynak yaplmas gerekir. (Yukardaki ekle baknz) Temizlenmi flarn, henz temizlenmeyen flarla deitirilmemesi iin zerine iaret konup ayr bir yerde muhafaza edilmesi gerekir. Flarn kaynak ve kesme ilemleri yalnz deneyimli uzman kiilere yaptrlmaldr. Temizlenmi f kaynaktan nce su ile doldurulur ve kaynak dolu durumda iken yaplr.
6. Yangna kar alnacak nlemler
c)
d)
e) f)
Kaynak srasnda srayan ve scaklklar 1200-1600 0C olan kvlcmlar, yanabilen veya abuk tutuan maddelerin zerine dtklerinde yangna neden olurlar. Bunun iin kaynak ilerine balamadan nce, kaynak yerinin evresi kontrol edilir ve kolay yanabilen maddeler bu evreden uzaklatrlr. Herhangi bir yangn ktnda sndrmek zere kaynak, sabit yerde yaplyorsa kolay grnen bir yerde, seyyar yaplyorsa kaynak arabasnda yangn sndrme cihaz bulundurulur. Yangn olutuunda ncelikle, yangn uygun bir yangn sndrc ile sndrmeye allr. Yanma tpn vanasnda, reglatrde veya alomada ise, mmknse tp valfi kapatlp gaz kesilir. Arkasndan ilgili birimler haberdar edilir. Yangn yerindeki ve yaknndaki insanlarn o mekandan uzaklatrlmalar salanr. Mmknse, btn kayak tpleri yangn yerinden uzaklatrlr. Ancak, snan tpler gazn genleip basnlanmasndan tr patlayabilir. Asetilen tplerinde, ani s nedeniyle asetilenin ayrmaya balamas sonucunda tpler patlayabilir. Bu durumda tpler souyana kadar srekli su tutulur. Asetilen tplerinin, gazn ayrmas nedeniyle kendiliklerinden tekrar snmalar olasdr. Bu nedenle, asetilen tpleri souduktan sonra da gz altnda tutulmal, tekrar snma halinde suyla soutmaya devam edilmelidir.
Sayfa: 30 06.07.2008
6. Kaynak lemlerinde Oluan Grltye Kar Alnacak nlemler
veren, Kanunu gerei ykmllklerini yerine getirirken, iilerin maruz kald grlt dzeyini deerlendirmeli ve gerekiyor ise grlt lm yaplmaldr. Kullanlan grlt lme yntemi, bir iinin kiisel maruziyetini gsterecek ekilde olmaldr. Daha sonra iveren risk deerlendirmesini yapp, hangi nlemlerin alnmas gerektiini tanmlar ve risk deerlendirmesi ile ilgili, yrrlkteki mevzuata uygun olarak kayt tutar ve saklar. Risk deerlendirmesi, dzenli olarak tekrarlanr.6 Kapal ortamda kaynak yaplan yerlerde grlt karan makinalarn monte edilmeleri srasnda iyeri taban, sesi azaltacak malzeme ve sistemle yaplmaldr. Duvarlar, sesin yansmasn nleyecek malzeme ile kaplanmal veya ses geirmeyen malzeme ile yaplmaldr. Mmkn deilse, Kaynak ilemlerinin ayr blmede yaplarak oluan grltden dier alanlarn etkilenmesini nlemek ve eitli yaltm yntemleri ile kaynak makine ekipmanlarnn grlt dzeyinin drlmesi ncelikli olarak yaplmas gereken yntem olmaldr.7 Eer, Grltye maruziyetten kaynaklanan riskler baka yollarla nlenemiyor ve grlt dzeyi kaynanda alnacak nlemlerle eik deerin altna drlemiyorsa, alanlara oluan grltnn iddetine uygun kiisel koruyucular kullanmalar salanmaldr. Bunlardan en yaygn ve kolay olarak kullanlan olan kulak tkalar, kulakta hava yolunu kapatan farkl zelikleri ile grlt iddetini 10 ile 20 dB kadar drebilmektedir. Kulaklklar ise, kulak arkas kemiini (mastoid'i) kapatan bir yapya sahip olduklarndan zellikle kemik yolu ile i kulaa iletilen seslerin yaltmnda daha baarl olmaktadr. Grlt iddetinde 20-40 dB'lik azaltma salayabilen bu kulaklklar, daha pahal olmalar ve ba hareketlerini kstladklar iin, kulak tkalarna gre daha az kullanlmaktadr.8 Grltnn iinin salna olumsuz etkisi, yaplacak bir i organizasyonu ile dier bir anlatmla, maruziyet sresini ve grlt dzeyini snrlayarak ya da yeterli dinlenme aralar verilerek alma srelerinin dzenlenmesiyle azaltlabilir. Bunlara ek olarak, grltye maruz kalan iilerin grlt maruziyeti ile ilgili olarak bilgilendirilmeleri ve eitilmeleri salanr. Kaynak ilerinde alacaklarn ie girilerinde ve periyodik olarak salk kontrollerinde odyometrik muayeneden geirilmeleri ve salk raporlarnn dosyalarnda saklanmalar salanmaldr.9 Bylece kaynaklarn iitme dzeyindeki deiimler salkl olarak izlenebilir ve gerekli nlemler zaman geirilmeksizin alnabilir.
7. Kaynak ilerinde kullanlacak kiisel koruyucular
Kaynak ve kesim ileri yaplan yerlerde, risklerin nlenmesinin veya yeterli derecede azaltlmasnn, teknik nlemlere dayal toplu koruma ya da i organizasyonu veya alma yntemleri ile salanamad durumlarda, alanlara kiisel koruyucular verilir. zellikle kaynak alevi, allan yerin oksijenini yava, yava aldndan havadaki azot miktar artar, dolaysyla solunum gleir. Kaynak yaplan yerlerin genel veya yerel havalandrlmas yaplamyorsa, alann solunum yollarn korumak iin kaynak gazna uygun maske verilir.
6 7
Baknz, Grlt Ynetmelii, mad:6,7 Baknz, i Sal ve Gvenlii Tz, mad: 78/1,2 8 Baknz, i Sal ve Gvenlii Tz, mad: 22 - Grlt Ynetmelii, mad:8 9 Baknz, i Sal ve Gvenlii Tz, mad: 78/4,5 Grlt Ynetmelii, mad: 12
Sayfa: 31 06.07.2008
Kaynak, kaynak yaplan noktaya (ark) ok yakn durur ve zerine eilerek alrsa byk miktarda gaz ve metal oksit dumanlar soluyabilir. Bu nedenle ba olabildiince dik arktan uzak tutulmaldr. Kapal yerlerde yaplan kaynaklarda en byk risk boulmadr. Bu nedenle dardan hava beslemeli ba tamamen rten kaynak balklar kullanlmaldr. Hangi tip maske kullanlrsa kullanlsn maske kullanan kiilerin bu konuda bir eitimden ve periyodik salk kontrolnden geirilmeleri gereklidir. Uygun tasarmlanm kaynak bal ve siperleri de kaynaknn solunum dzeyindeki gaz ve metal oksit dumanlarnn konsantrasyonunun azalmasn salar. Bu nedenle kaynak balk ve siperleri yz, gz ve boaz tamamen rtecek ekilde olmaldr. Kaynak dikiini rten cruf tabakas krlp temizlenirken kk ve keskin keli paracklar etrafa srayarak zellikle gzler iin tehlikeli olurlar. Kaynak sentetik elyaftan yaplm elbise ve gmlek giymemelidir. nk sentetik elyaf (naylon, perlon, trevira vb) kvlcmlarla erir ve ar yanklar meydana getirir. Yksek yerlerde gvenlik kemersiz allmamaldr. Gz ve yz koruma iin artk geleneksel sabit koyuluktaki camlar braklp, i gvenlii ve alma verimlilii asndan ok daha iyi durumda olan otomatik kararan filtreli balklar tercih edilmeye balanmtr. Gz ve yz korumas ihtiyacn deerlendirdiimizde, zellikle EN 166 ve EN 175 gibi mekanik korumalarn yannda EN 379 kaynak ndan koruma standardlarna sahip olan kiisel koruyucu donanmlar (KKD) gerekli ve yeterli korumay salamaktadr. Bu tr kiisel koruyucu malzemeler, kendi ilerinde ok farkllklar tamaktadr. Seiminde zellikle kararma sresi ve kararma kesinlii deerlendirilmelidir. Kaynak ark olutuktan sonra kararma sresi ne kadar ksa olursa gzn etkilenmesi o kadar azalacaktr. Ancak, kaynak ileminde kzltesi ve mor tesi nlar kaynak sonrasnda da devam etmektedir. Bu nedenle, kararma sresinde bamsz olarak kzltesi ve mortesi nlara kar koruma srekli olarak salanan bir zellik olmaldr. Bu tr nlar ve kzl parlamann devam nedeniyle aydnlanma sresinin kullanc tarafndan belirlenebildii modeller zellikle tercih edilerek daha salkl ve verimli bir alma salanabilir. Bu tr balklarda yaanan sorunlarn banda uzaktaki kaynak ndan etkilenme gelmektedir. Otomatik kararan filtrelere kar ya da yan ynlerden gelen bir baka kaynaknn ndan etkilenebilmekte ve bu durum kullancya grme sorunlar yaratabilmektedir. zellikle, son modellerde bu sknt da giderilmi ve elektronik sistemlere hassasiyet ayar da eklenmitir. Bu ayar sayesinde kullanc hem yapt kaynak tipine gre hem de alma ortam koullarndaki dier kaynaklara gre ayar yapabilmekte ve alma verimliliini artrabilmektedir. Kaynakl imalat atlyelerinde alanlarn yzleri IR ve UV nlarnn yakc etkisiyle, kaynak sonucunda oluan scak apak, radyant s, kimyasal ve fiziksel tehlikelere kar korunmaldr. Bu amala yz tamamen kaplayan, hafif ve grmeyi engellemeyen el veya ba siperlikleri kullanlr. Yz ve gzleri ayn anda koruyabilmek zere gzlk ve siperlik birlikte kullanlabilir. Siperlik malzemesi olarak plastik, fiber ve cam gibi malzemeler kullanlabilir.
Sayfa: 32 06.07.2008
Kaynak ilemi srasnda oluan UV, IR, termal radyasyon ve fiziki tehlikelere kar kaynak eldiven, ceket, pantolon, ayakkab, tozluk ve nlk gibi koruyucular kullanmaldr. Kaynaklar el, kol gibi akta kalan vcut ksmlarn mortesi nlardan korumak durumdadrlar. Fakat mortesi nlar yaplar nedeniyle normal pamuklu, ynl ve sentetik kumalar ok ksa srede tahrip ettiinden kaynaklar alrken deri eldiven, kolluk gibi koruyucularn yan sra deri nlk gibi giysileri de kullanmaldr. Kaynak ilemi yapanlarn giyecekleri koruyucu i elbiselerinin zellikleri yle olmaldr. Eldiven atee dayankl olarak retilmi olmaldr. nlk ve tozluk deriden ve atee, radyant sya ve scak metal apaklarna dayankl olmaldr. Ayakkablar scak apaklarn ayaa girmesini nlemek amacyla uzun konlu, malzeme dmelerine kar burnu elikli olarak yaplmaldr. Eer ba st almas var ise deri balk ve omuzluk kullanlmaldr. Ar ve keskin malzemelerin baa arpmasn ve dmesini nlemek iin baret giyilmelidir. elbiseleri koyu renkte, kaln ve ynden dikilmeli, pamuk kullanlmamal ve ok dar olmamaldr.
elbiselerin kollar ile pantolonlarn paalar dmeli veya lastikli olmal, tozlarn
birikmelerine kar cepsiz dikilmelidir.

Kullanlacak i elbisesi kumalarnn UV nlarna kar koruma zellikleri ve koruma oranlar
aadaki tabloda verilmitir. Btn kaynak ve kesme yntemlerinde srayan kzgn kaynak paracklarndan korunmak iin kaynak cildi tamamen rten giysiler kullanlmaldr. Yn kuma atee daha dayankl olduundan tercih edilmeli, giysilerde cep bulunmamaldr. Ayakkablar pantolonun iinde kalacak ekilde olmal veya bilei saran tozluklar kullanlmaldr. Bylece kaynaklar ayakkab iine giren kzgn metal paracklarn yarataca yanklardan korunabilir. Dier salk ve gvenlik nlemleri Kaynakl imalat atlyelerinde karlalan salk ve gvenlik sorunlarnn ok fazla sayda olmas ve her birinin deiik zellikleri nedeniyle ayr ayr gvenlik nlemlerinin gelitirilmesi gerekli olduundan burada ok sk karlalan sorunlara ilikin alnmas gerekli gvenlik nlemleri zerinde ksaca durulacaktr. Kaynakl imalat atlyelerinde ortaya kabilecek eitli tehlikelere kar alanlarn almas gereken gvenlik nlemlerini belirten uyar levhalar yerletirilmeli ve alanlarn bu uyarlara uyarak ilerini yapmalar salanmaldr. Bunlara ilave olarak, hangi artlarda olursa olsun alr durumdaki makine, cihaz ve aralar zerinde kaynak yaplmamaldr. Gerektiinde, aracn motoru durdurulmal, aknn kutup balar karlmaldr. Yksek yerlerde iskelesiz, platformsuz, korkuluksuz ve bir tarafa tutunarak veya derme atma iskele ve platformlar zerine klarak yaplmamaldr. Krk, atlak ve bozuk priz, fi ve anahtarlar kesinlikle kullanlmamal, elektrikiye haber verilerek yenisiyle deitirilmelidir. Seyyar priz ve filer kaynak yerlerinde, geitlerde ayak altnda braklmamal, gvenli yerlere konulmamaldr. Ayrca, zerlerine basldnda krlmayacak ekilde kutu iinde korunmaldr. Kaynak makinesi srekli temiz tutulmal, haftada en az bir defa bezle tozlar alnmal ve en ok 6 ayda bir her taraf basnl kuru hava ile temizlenmelidir. Ancak, kullanlacak hava kuru ve nemsiz olmal, basnc 2 At y gememelidir.
Su soutulmal makinelerde en ufak bir su sznts bile ksa devre yapabilir ayrca elektrik okuna neden olabilir. Bu tr arzalar annda onarlmaldr. Kaynakla kesim yaplrken, erimi metal paracklarnn hortumlarn zerine dmemesi ve hortumlarn kzgn yerlere dememesine dikkat edilmelidir. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1. Parlayc Ve Patlayc, Tehlikeli Ve Zararl Maddelerle allan Yerlerde Ve lerde Alnacak Tedbirler Hakknda Tzk (RG.24.12.1973 -14752) 2. i Sal ve Gvenlii Tz (RG. 11.1.1974 - 14765) 3. Grlt Ynetmelii, (RG. 23.12.2003- 25325) 4. H. sever, Srekli Kaynak Dumanna Kalmann Solunum Fonksiyon Testleri zerine Kronik Etkileri (Klinik Geliim - stanbul Tabip Odas Cilt 10 Say 11-12 Kasm 1997) 5. NEDERMAN Emi kollar, kaynanda yakalayn: Dumana, toza ve gazlara kar komple zm (HAVAK ltd.) 6. Threshold Limit Values, ACGIH. 1994-1995. 7. Facts about : Fume and gages, AGA. 8. Encyglopedia of occupational health and safety. ILO 9. Sicherheitslehrbrief fr Handwerker, Arbeitsgemeinschaft der Metal Berufsgenossenshaften Ausgabe 1998 Bestell - Nr. ZH 1/94 10. K.Tlbenti, E Kalu Oksi-asetilen kayna GEDK TEKNK 11. Kaynaka ARK Magazin, 1996 Say 2 12. U.M.Gven, Paslanmaz elik pompa teknolojisinde Lazer Kaynak Yntemi Tesisat Dergisi Say 61 Ocak 2001-06-14 13. A. Ta, B. ren, Sualt Kayna GEDK TEKNK 14. M. Turhan, Gaz Metal Ark Kaynanda alma ortamna MOD ve Gaz yaylmas, Cilt:37 Say:432 Mhendis ve Makine 15. K. Tlbenti, E. Kalu, N. Sar, MIG MAG Kaynak ynteminde kullanlan koruyucu gazlar ve tel elektrotlar, Kocaeli niversitesi Kaynak Teknolojisi Aratrma ve Eitim ve Uygulama Merkezi Seminer Notlar, 13-14 Mart 1997 Kocaeli 16. OSHA (Occupational Safety & Healt Administration U.S. Departmant of Labor) Regulations (Standarts 29 CFR) Gas welding and cutting 1926.350 17. OSHA (Occupational Safety & Healt Administration U.S. Departmant of Labor) Regulations (Standarts 29 CFR) Vanaation and protection in welding, cutting, and heating 1926.353 18. OSHA (Occupational Safety & Healt Administration U.S. Departmant of Labor) Regulations (Standarts 29 CFR) Fire prevention 1926.352 19. OSHA (Occupational Safety & Healt Administration U.S. Departmant of Labor) Regulations (Standarts 29 CFR) Welding, cutting, and heating in way of preservative coatings 1926.354 20. H.ORHUN, yerinde fiziksel etkenler, Hekimlii ders notlar Trk Tabipler Birlii Ankara Ocak, 1993 21. S. VEL CANGL, . VEL CANGL, Endstri Sal ve Meslek Hastalklar YOTEM Ankara 1987/3 22. Fatih KAHRAMAN, Kutlay SEVER Ar.Gr., Sleyman KARADENZ Prof.Dr., Dokuz Eyll niv. Mh.Mim.Fak.Makina Mhendislii Blm Kaynakl malatta nsan Sal konulu makale 23. S. ANIK Prof.Dr., Kaynak Teknii (cilt 1) T Yaynlar 24. G.YILMAZ;" Gvenliine Genel Bak", Mhendis ve Makine Dergisi Say 224
Sayfa: 34 06.07.2008

Kaynak İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kaynak İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK VE KESM TRLER

1. GAZ KULLANILARAK YAPILAN KAYNAK VEYA KESM

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE OLUAN TEHLKELER VE ALIANLAR ZERNDEK ETKLER

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

(MAK deer: (znebilen bileikleri iin) 5 mg/m3

4.000 ile 8.000 Angstrmlk (Ao=10-7 mm) dalga boyu olan

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

100-4.000 Angstrmlk dalga boyu olan

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

Bu hususu iki ksmda incelenir;

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

3. Kaynak tplerinde alnacak nlemler

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

4. alomalarda (flelerde) alnacak nlemler

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

5. Kapal hacimlerde ve kapal kaplarda yaplan almalarda alnacak nlemler

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

6. Kaynak lemlerinde Oluan Grltye Kar Alnacak nlemler

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

OKTAY TAN (MSc) YT. MYO. retim Grevlisi

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

birikmelerine kar cepsiz dikilmelidir.

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL