Balarken

Sonsuz krler olsun...

8. Ciltte beraber olmann gzelliini yayoruz.

Byk Hak A Yunus Emre

Senelerce, senelerce evveldi i iine smayan kk bir ocuktum. Be yandaym. Bir gn eve bir misafir geldi. Babamn okul arkadaym. Gittim, elini ptm, Hogeldiniz dedim. Salarm okad. Bana be kuru verdi. Henz okula gitmemitim ama mtemadiyen kitap okuyordum. Misafir amcann verdii be kurula kitap almak iin doru kitapya gittim. Gzme bir kitap iliti: Yunus Emre Divan. Kitapya be kuruu uzattm, Bu kitab alabilir miyim? dedim. Kitap, Hay hay yavrum dedi. O gn bu gndr her gn Yunusdan bir eyler okurum. Yunussuz geen bir gnm olmad. Okuduka, zerinde dndke Yunusa olan sevgim, saygm, hayranlm her gn biraz daha artt. yle msralar var ki, onlar anlamak, derinliine varabilmek iin yz yllk bir mr ok az. zellikle, Yunus bir haber verir, iidenler d olur, Benim bir karncaya ulu nazarm vardr, Her dem taze doarz, bizden kim usanas,

lim, ilim bilmektir,

lim kendin bilmektir,

Sen kendini bilmezsin,

Ya nice okumaktr,

Da ne kadar yce olsa, yol onun stnden aar, lmden ne korkarsn, korkma ebedi varsn,

Bu dnya dopdolu kalle,

Her birinden bir ses gelir,

Hakk gerek sevenlere,

Cmle lem karde gelir

Ak gelicek, cmle eksikler biter, Hi kimse bilmez bizi biz ne iin iindeyiz,

Gelin tan olalm,

i kolay klalm,

Sevelim, sevilelim,

Dnya kimseye kalmaz,

Bir emeden akan su ac tatl olmaya msralarn bir mr boyu okudum. Tamamen anladma, btn inceliklerini kavrayabildiime inanmyorum. Allah mr verdike de, son nefesime kadar okumaya devam edeceim.

Ankara Hukuk Fakltesine giden gen bir renci idim. Yenimahallede oturuyorduk. Bizim evin karsnda bir komumuz vard. Ona Karamanl Dede diyorlard. Doksan yalarnda idi. Arada bize gelirdi. Elini per, hogeldin, derdim.

Cebinden bir defter karr, oradan bana yetler, Yunusdan msralar okurdu. Dinlemeye doyamazdm. Karamanl Dede, be vakit namazn camide klard. Dimdik yrrd. Yznde her zaman tatl bir tebessm bulunurdu. Onu tanyp da sevmemek mmkn deildi. Bazen Yunusdan msralar okurken gzlerinden ya gelirdi. O, sekiz, on yet, Yunusun sekiz, on msra ona inanlmaz bir gzellik kazandrmt.

Asrlarca insanlar hogr konusunda binlerce kitaplar yazdlar, onbinlerce makale kaleme alnd. Ama hibiri Yunusun, Yaradlan ho gr, Yaradandan tr msra kadar anlaml deildi. Ele ald her konuyu, ok basit bir dille, Yunus kadar gzel anlatan dnyada ikinci bir air yetimedi. Yunus iin hi ekinmeden kinatn en byk airi diyebiliriz. Yunus dost, Yunus karde, Yunus sevgili. Allah akn, insanlk kltr tarihinde Yunus kadar gzel anlatan kimse olmad. Hep o sadelik, o edep, o tevazu ve o gzellik iinde, her yerde, her eyde, her vesileyle Allah akn terennm etti. O, gnllerin sultanyd. O, akn sultanyd. imdi baz kimseler kalkyor, bu muhteem insan ateistlikle, sosyalistlikle, ihtillcilikle itham ediyorlar. Bu, insanlk kltr adna, dncenin haysiyeti adna ne utan verici bir durum. Bu firavun taslaklar, bu geri zekllar, hi utanp sklmyorlar m? Kendi hasta ruhlarn, imansz gnllerini, neden bir dnya gzeli insana fatura etmek istiyorlar? Anlamak mmkn deil. Zavalllar, Ebu Cehillerin, Ebu Leheblerin torunlar. Sizlerden utan duyuyoruz. Hayatta yle insanlar var ki, efendice, imansz olmay bile beceremiyorlar. lle kmrle dnm, simsiyah olmu i dnyalarn birilerine bulatrmaya alyorlar. Zavalllar, bilmiyorlar ki, t rr, kervan yrr. Onlar istediklerini yazsnlar, istediklerini sylesinler, kyamete kadar Yunus Emre insanln ba tac olacak, medar- iftihar olacak.

Eceli gelen kpek, cami duvarna derler. Bunlar ne kadar zavall, ahsiyet sahibi olmaktan ne kadar uzak insanlar ki, igl ettikleri makam, mevki, sahip olduklar nvan ne olursa olsun, tkrmeye bile demeyecek insan msveddeleridir. Hayat, ancak byk, gzel, yce insanlarla bir anlam kazanyor. Bir Shakespeare, sade ngilizlerin deil, btn insanlarn medar- iftihardr. Bir Montaigne, bir Goethe, bir Tolstoy, bir Dostoyevski, bir ehov iin de ayn eyleri dnebiliriz. Bir Japon estetik hocas, bir resim sergisini gezerken, gzel bir tablonun nnde saygyla durun. Ona byk bir hkmdarn huzuruna yaklar gibi yaklan diyor.

Hayatta insan, iindeki sayg, edep, incelik kadar nem tar. Kuran- Kerimde, Allah her an yeni bir en zeredir buyruluyor. Byk Yunus, gzel Yunus, bunu ne kadar gzel yorumluyor: Her dem taze doarz, bizden kim usanas, Cmle yerde Hak nazr, gz gerektir gresi diyor. Her an dnya yeniden kuruluyor, her an insan yeniden douyor. Muhteem bir oluum iindeyiz. Ne olur iimizin karanlndan kurtulabilsek. Nefsimizin azgnln bir kenara koyabilsek, hayata, varolua her an yepyeni bir gzle bakabilsek. Mevln,

Dn dnle beraber gitti cancazm

Bugn yeni eyler sylemek lzm

diyor. Ne yazk ki, baz kimseler, igl ettikleri makamlarn, sahip olduklar unvanlarn sarholuu iinde sallanp duruyorlar. Bir o yana, bir bu yana gidip geliyorlar. Gzlerini aka ve gzelliklere smsk kapamlar. Nefislerinin elinde oyuncak oluyorlar. Arkasndan da samalamalar balyor. Aslnda u dnyada hepimiz misafiriz. te geldik, gidiyoruz. Hep dnrm. Bazen be aile birleir, bu hafta sonu piknie gidelim derler. Gnler ce nceden hazrlk balar. Kimisi kfte, kimisi dolma, kimisi brek yapar, kimisi yumurta kaynatr. Btn bu hazrlklar, piknikte geecek drt saat iindir. Bizler hiret yolculuuna kacaz. Hani hazrlmz? Allah rzas iin ne yaptk ki, ne gtreceiz? Yunus ne gzel anlatyor:

Sana derim ey hoca,

Srat Kprs nice,

Kllardan daha ince,

Ge derlerse ne dersin?

Birtakm ne id belirsiz insanlar, firavunluk taslayarak talebelerine sz hakk bile vermezken, Yunus, sonsuz bir edep ve tevzu iinde,

Miskin Yunus, sen seni bir adam m sanrsn?

Hlini miktarn bil derlerse ne dersin?

diyerek zarfet ve inceliin en gzel rneini gsteriyor. Gnmzn ortal kasp kavuran irkin ve materyalist havas iinde Yunus, tek msra ile, kinatn en gzel tehisini koyuyor: Bunca varlk var iken, bitmez gnl darl diyor.

Bir Yunusun insan ve toplumu kurtaracana btn kalbimle inanyorum. Hem dertleri tehis ediyor, hem devsn gsteriyor:

Gelin tan olalm,

i kolay klalm.

Sevelim, sevilelim,

Dnya kimseye kalmaz

diyor. Ne olur iimizin karanlklarndan, kirlerinden biraz syrlalm. Edeple, tevzu ile, saygyla, Yunusun huzuruna varalm, mbarek ellerinden pelim. Onun iindeki sevgi, iman, Allah ak, sayg ve edep yedi milyar insana yeter de artar bile...

Nefs Problemi

Binlerce yldan beri insanlar, nefs problemine bir zm getirmeye almlar. Kimisi bir dmann stne gider gibi nefsinin stne gitmi, kimisi kendine ne ikenceler etmi, kendini nelerle denemi, nelerle imtihan etmi.

Ortak nokta nefsi ldrmek. nsanlar bu uzun zaman dilimi iinde az gitmiler uz gitmiler, dere tepe dz gitmiler, bir de bakmlar ki bir arpa boyu yol alamamlar. Ne zaman ki Resulullah Efendimiz insanln ufkunda bir gne gibi douyor, her eye olduu gibi nefs problemine de en gzel zm getiriyor. Nefsin senin binek hayvanndr. Ona rfk ile muamele et. Dikkt edersek, bu Hadis-i erifte ne nefisle muharebe var, ne de ona alkla, susuzlukla, ar ykler altna girerek eziyetlere, ikencelere katlanarak tavr almak var. Sadece tpk bizim bir binek hayvanmzm gibi ona tatllkla, yumuaklkla, efktle, anlayla gzel bir yaklam var. nsanolu bugn iine dald kfr karanlklarndan, gaflet uurumlarndan, inatlklardan, taassuptan kafasn kaldrp bir baksa grecek ki, gerek mutluluk, gerek huzur sadece ama sadece Peygamber Efendimizin gsterdii yoldur. irkin karikatrlerle, kin dolu, nefret dolu davranlarla Peygamber Efendimize dil uzatanlar, bir bilseler ki, Resulullah Efendimiz onlara analarndan, babalarndan, btn sevdiklerinden ok daha yakn. Sadece ama sadece onlarn dnya ve hiret saadetleri iin konuuyor, hareket ediyor. Ama ne yazk ki daldklar nefs batakl, o zavall insanlara dorular, gzellikleri ve gerekleri yasaklyor. Oysa amzn perian insanlar ne kadar da bir gzelliin, scak bir sevginin, masum bir tebessmn zlemi iindeler. ngiliz atasznde, ne gzel bir tespit var; Kimse grmek istemeyen kadar kr deildir.

Her gn gazetelere, televizyon ekranlarna yansyan yle irkin, yle tiksindirici durumlarla karlayoruz ki, dehet iinde kalyor, rperiyoruz. Bir yerde artk sz bitiyor. Ne yazk ki ad psikoloa, sosyoloa kan birtakm insanlar, bu durumlar karsnda sadece balarn eviriyor, srtlarn dnyorlar. Bir air ne gzel sylyor;

Sen yanmazsan, ben yanmazsam, biz yanmazsak,

Nasl kar karanlklar aydnla.

Papalk btn dnyay Hristiyan yapmak istiyor. yi gzel de, daha nce Hristiyan yaptklar, acaba huzuru, mutluluu, mnevi neeyi, cvl cvl bir hayat anlayn bulabildiler mi? Yoksa mehur arkdaki gibi,

Ya her eyim ya hiim,

Sorma dnyam ne biim,

Bir krdm ki iim,

zdke dolayor

mu diyorlar? Allah nasip etti, doudan batya, kuzeyden gneye btn Avrupay gezdim. Btn kiliselerini ziyaret ettim. Yaama sevinci olan bir tek kii grmedim. Yzler ask, yumruklar sklm, diler kenetlenmi, kin dolu, nefret dolu baklarla sizi szyorlar. Size tepeden bakyorlar. Sizi hor gryorlar. Kmsyorlar. nk hl bat, slmn nrundan uzak kald iin nefs problemini zememi. Birok manastrlar grdm. Nice insanlar dolmular. Bedbinlik, karamsarlk, mutsuzluk iinde yzen zavall insanlar. Yzlerinde karanlk kat kat. nk nefs problemiyle nasl baa kacaklarn bilemiyorlar. rpnp duruyorlar. rpndka batyorlar. Zavall Nietzsche iyiyi, gzeli, doruyu aramak istedi. Ama yanl kulvarlarda yolunu iyice ard. Tmarhane duvarlarna ban vurarak gt. Gnmzde nice insan akl almaz straplar ekiyor. Bir ksm cinnetin eiine gelmi. Bir ayda sekiz kii annesinin boazn kesti. Nereye gidiyoruz? Gnlk olaylarn patrt grlts iinde kk, hasis, zavall karlarn rpn iinde insanlk bir felkete doru gidiyor. Oysa Peygamberimiz ne gzel buyuruyor; Nefsin senin binek hayvanndr. Ona rfk ile muamele et.

Asrlarca nefsimize dman gibi davrandk da elimize ne geti? Krmz ne oldu? A brakarak, uykusuz brakarak, bir nevi ikence eder gibi eitli vastalara bavurarak neye ulatk? Vaktiyle Batda yle kemerler varm ki, ilerinde sivri iviler bulunuyormu. Onu bellerine takarlarm. Uyku bastrnca, o iviler etlerini yaralar ve tekrar uyank duruma geerler, ibadetlerine devam ederlermi. Baz kimseler da balarna gider, orada tekml etmeye alrlarm. Oysa bunlarn hibirinden bir sonu alnamam. nemli olan, slm db zere insanca, efendice yaamak. Az yemek, az konumak, az uyumak. Parasn ll ve dengeli bir ekilde kullanmak. nemli olan nefsimizi ldrmek deil, onu Mslman edebilmek. Bu da ancak saygyla, edeple, incelikle, lyle, henkle oluyor. Mtemadiyen nefsimize svp sayacamza, ona hrn ve kaba muamelelerde bulunacamza btn gcmz pozitife

doru evirsek, Kuran- Kerimi, Hadis-i erifleri, Snnet-i Seniyyeyi derinliine anlamaya alsak. Btn gcmz burada kullansak. Sonra rendiklerimizi yaamaya aIsak. rendiimiz gzellikleri aile hayatmza, i hayatmza, sosyal hayatmza getirebilsek. Onlarla amel etsek, daha gzel olmaz m? O zaman hayatmza renk gelir, k gelir, gzellik gelir. O zaman aile hayatnda da, i hayatnda da baarl oluruz. Sosyal hayatmzda sevilen, saylan, aranan, zlenen, el stnde tutulan gzel bir insan oluruz. Nihayet varmak istediimiz en byk hedef, dnya hayatmzn da, hiret hayatmzn da bir cennet olmas deil mi? Bunlar herkes iin eriilmesi mmkn olan hedefler. Ama nemli olan arabamz doru kulvarda srebilmek. Bir insan dnn. Herkese kar sevgi dolu, sayg dolu, edep ve incelik dolu. ok alkan. Onun iin bir iin yaplmasnda en msait zaman iinde bulunulan an. Her an hizmete hazr. Mtemadiyen evresine bakyor, kime, nerede, nasl, ne za man iyilik yapabilirim diye. Mtebessim, yznde hep bir sayg ifadesi var. Byle bir kimse evresinde sevilmez mi, el stnde tutulmaz m? Aranp, zlenmez mi?

Bugne kadar u veya bu ekilde yanl yaam olabiliriz. Hayatmza karanlk sayfalar yazm olabiliriz. Ama Mevln ne diyor;

Dn, dnle beraber geip gitti cancazm,

Bugn yeni eyler sylemek lzm.

Byk Yunus;

Her dem taze doarz,

Bizden kim usanas

diyor. Biz de yeni doan gnle beraber hayata yeniden, yeniden balasak. Hibir ey olmam gibi yeniden. yi adna, gzel adna, temiz, asil, byk, yce olan adna yeni balanglar yapabilsek. Dn braksak, yarn unutsak, sadece bugn, yaanlan n ihya edebilsek.

Ve bir an yayorum,

Btn bir mre bedel

diyebilsek.

Ak gelicek, cmle eksikler biter

deyip sonra;

Gelin tan olalm,

i kolay klalm,

Sevelim sevilelim,

Dnya kimseye kalmaz

diyebilsek. O zaman hayat daha gzel, daha renkli, daha k dolu, daha yaanmaya deer olmaz m?

ki Gn Birbirine Eit Olan Ziyandadr

Geen gn karde olduklarn syleyen iki gen geldiler. Efendim dediler, bizim zemediimiz bir mesele var. Biz, hayat yolunda bir yanl yapyoruz ama ne olduunu bilemiyoruz. Bu konuda bize yardmc olur musunuz? Sevgili genler dedim, insan olu r da hatas, kusuru, noksanl olmaz olur mu? Bizler, hepimiz tek istisna olmadan eitli yanllar, hatalar iindeyiz. deal, kusursuz, mkemmel insan sadece bir simge. Hibirimiz yle deiliz. Ama nemli olan yaadmz srece her an daha iyiye, daha gzele, daha mkemmele gitmeye almak, bunun iin var gcmzle aba harcamak. yle bir dnsek, biz dnyaya niye geldik? Baz kimselerin sand gibi yiyelim, ielim, zevk edelim, sefa srelim diye mi? Yoksa adam olmaya m geldik? Hayat, hi de sandmz gibi deil. Bizim iin aslolan tekml etmek. Her gn daha iyiye, daha gzele gitmek, her gn biraz daha olgunlamak, hatalarmzdan kurtulmak, gzel meziyetlere sahip olmak. Eer hep olduumuz gibi yaayacaksak, yerimizde sayacaksak, o zaman yaamann ne anlam kalr? O zaman baz kimseler gibi eek gelip, eek gitmez miyiz? Bir insan iin bundan daha utan verici ne vardr? Tekml, hayatn ana kanunu deil midir? Rahmetli babaannem hayat yalnz yiyip imekten, zevk, sefa srmekten ibaret gren insanlar iin Aman yavrum, sen onlar da insandan m sayyorsun, ver yesin, rt uyusun derdi. Aradan yllar geti, babaannemin bu szn unutamadm. Kime sylediysem defter kalem karp not aldlar. Gelen misafirlere Siz bir tek hatanz olduunu mu sanyorsunuz, gerek sizin, gerek bizim, gerekse hepimizin hatalarmz bamzdan akn. Bir deil, be deil. nemli olan hep daha iyiye, daha gzele gitmek deil midir? dedim.

Hayat, hibir zaman geriye adm atmaz. Hayatn istikameti daima iyiye, yeniye ve gz eledir. Bizim de hayatn genel gidiine uymamz arttr. Dn, bir hata ilediysek, bugn onu tekrarlamayalm. Dn, bir yanln iindeysek, bugn ondan kurtulalm. Bundan altm yl evvel Ankarada kimin evinde buzdolab vard, kimin evinde televizyon vard, kimin evinde amar makinas vard? Bugn artk bunlar harc lem eya arasna girdi. Radyonun, telefonun ilk kullanld gnleri dnn. Belki baz insanlar inanmak istememiti. Hayat, her gn daha iyiye, daha gzele, daha ileriye doru gidiyor. Onlar zerinde biz ne dersek diyelim, geen zaman bizi de aacak, bizi de geride brakacak. Yerinde saymak bile bir yerde geri kalmak demek deil midir? Hazret-i Ali, ocuklarnz kendinizden sonras iin, gelecek zamana gre yetitirin der. yle bir zaman gelecek ki, biz hayatta olmayacaz ama ocuklarmz olacak. Onlar, kendi zamanlarna gre bir hayat mcadelesi verecekler. Resulullah Efendimiz Daima evreyi gzetleyin, ona gre dmann silhlarndan daha gzel silhlar yapn buyurur. Ayakta kalabilmek, hayat mcadelesinde baarl olabilmek iin daima tetikte, uyank, tedbirli ve basiretli olmak zorundayz. Bugnk hayatta yalnz hakl olmak yetmiyor. Ayn zamanda o hakkmz savunacak gcmzn de olmas lzm. UNESCOnun yaynlad istatistiklere gre, dnyada kitabn en az okunduu lkelerden biri de bizim lkemiz. Deil ileri, uygar lkelerde, orta halli, gariban lkelerde bile bizdekinin elli misli kitap okunuyor. Ne yazk ki kitaplarn baslma says da dier lkelere gre utan verici bir rakamda. Azerbaycanda bile kitaplar en az elli bin baslrken, Trkiyede bu bin, iki bin, bin, bazen de beyze kadar dyor. Bu rakamlar ne kadar znt verici. Birok insan son zamanlarda hangi kitaplar okudunuz diye sorulduu zaman size tuhaf tuhaf bakyorlar, bu ne

biim soru diye. Hayat, her gn ileriye doru koarken, bu gidi nereye? Allah sonumuzu hayr getirsin.

Okullar, grevlerini dershanelere brakyorlar. Bu ne ac, ne utan verici bir giditir. Dershanelerin tek dncesi para kazanmak deil midir? Genlerin yetimesi onlarn umurunda m? Ne yazk ki Milli Eitim Bakanl, bu konuda inanlmaz bir sarlk, vurdumduymazlk iinde. Her halleriyle bana ne der gibiler. yle profesrler gryoruz ki, doru drst konumasn bile beceremiyorlar. Akllar, fikirleri kitaplarnn satnda, dekan, rektr olma hevesi peinde. yle gnler oluyor ki, gnlk gazetelerimizin mnderecat utanlacak bir dzeyde kalyor... Artk magazin haberleri, resimleri birinci sayfalara kadar srad. Televizyonda dinleyecek bir ey bulamyorsunuz. Ne yazk ki insanmz gnden gne dinden, tasavvuftan, ilimden, gzel sanatlardan, tabiat sevgisinden uzaklayor. yle bir toplum olduk ki, tek mabut para. Para iin erefler ayaklar altna alnyor, para iin namuslar satlyor. Yazk gnah deil mi? Memleketi nasl bir gelecek bekliyor? Genlik yllarmda radyodan dinlerdik, bir ark vard:

Titrerim mcrim gibi baktka istikbalime

diye. Artk bugn o ark hepimizin oldu. Btn bu pislikleri elimizin tersiyle itip, Allahn Kitabna, Peygamberin Hadislerine, Snnet-i Seniyyesine iltica etmedike bu problemler nasl halledilir? Yce Resulmz, ki gn birbirine eit olan ziyandadr buyuruyor. Resulullah Efendimiz her gece yatarken Allahm, beni bir an, bir andan da ksa bir zaman nefsime brakma buyururdu. Bizlerin bu karmakark ortamda yapacamz ey, elimizden geldii kadar Peygamber Efendimizin Hadis-i eriflerini okumak ve onlar gnlk hayatmza intikal ettirmek olacak. Bir tek Ya hayr syle, yahut sus Hadis-i erifi gnmz insannn karmakark kafa yapsna bir gzellik, bir selbet, bir aklk, bir estetik getirebilir. Bir insan, gnlk hayatnda, bir tek bu Hadisi yaasa, aile hayatnda, meslek hayatnda, sosyal hayatnda uygulayabilse velyet makamna kadar ykselebilir. Artk gn kurtulu gndr. Felha ulamak gndr. Hedef belli. O noktaya bizi gtrecek yol da belli, daha ne bekliyoruz?..

nsan ve Mnakaa

Sanki bir salgn hastalk gibi. Bir mnakaa hastal ortal kaplam. Birok insan, sanki bundan zevk alyor. Evlerde, iyerlerinde, sosyal hayatta, medyada bitip tkenmek bilmeyen bir mnakaa salgn. Zaman zaman kendime sorarm. Bu mnakaalarn kime ne faydas var? Mnakaa srasnda sinirler geriliyor, saplar bozuluyor, bazen ller de kayor. Kaba szler, irkin ithamlar, arkasndan sanki tamamlayclarm gibi dargnlklar, krgnlklar, ksknlkler skn ediyor. Bu krgnlklarn bazlar mr boyu devam ediyor. Aralar yle alyor ki, artk hibir gayret ve fedakrlk onu geri iade edemiyor. Zaman zaman baz szler okuruz. Akll insanlar mnakaadan holanmaz, sevmez, hatta yapmaz da. Hibir getirisi olmayan, ama ok eyleri alp gtren bir yntem bu. nsanlar ancak gerektii zaman, gerektii kadar konusalar, kendilerine sorulmad zaman sktu tercih etseler daha gzel olmaz m? Rahmetli hocam Doktor Mnir Derman; Bazen cevap vermemek de bir cevaptr. derdi. Hele gnmzde skta o kadar hasretiz ki. Skt, gzel skt, beyaz bir kt gibi skt hepimizin zlemini duyduumuz bir gzellik deil mi? Bazen be alt masal bir dnerciye, bir pideciye gidiyorsunuz. Sanki sizi sesten bir silh bekliyor. nnzdekileri yediiniz srece o tokmak banza iniyor. Bazen gittiinize, gideceinize piman oluyorsunuz. Hele grup yemekleri ayr bir lem. On, on be kiilik bir grup geliyor. Sanki dayak yemi gibi oluyorsunuz. Herkes ayn anda konuuyor. Kimse kimseyi dinlemiyor. Ve herkes kendi sesini duyurabilmek iin daha ok baryor. Demek ki bizim toplumumuzda dinleme terbiyesi denilen bir kavram yok sanki. Yllarca nce Japonyaya giden matematik profesr olan bir arkadam anlatmt. Tokyoda, bin kiinin yemek yedii bir salonda t kmyordu. Arkadam hayretler iindeydi. Trkiyeden ayrlrken sormutu; Japonyadan sana ne getireyim? diye. Teekkr ederim, dedim. Yalnz bir ricam olacak. Ginza Caddesindeki bir kitapya ura ve dinleme sanat stne ka kitap, konuma sanat hakknda yazlm ka kitap olduunu reniver. Eksik olmasn arkadam memlekete dnnde bana urad ve rakamlar syledi. Gzel konuma sanat hakknda iki kitap, gzel dinleme sanat hakknda yirmi kitap vard.

Mevln Mesneviye yle balar;

Dinle neyden kim hikyet etmede, Ayrlklardan ikyet etmede.

Mesnevi; Dinle diye balyor. Kuran- Kerim, Oku diye balyor. Hibir kitap, Konu diye balamyor. Konumak, sz sylemek aslnda o kadar inceliklerle dolu ki, insan biraz dnecek olsa titrer, rperir, konumaya cesaret edemez. Bu hususu Yunus ne gzel belirtir:

Sz ola kese sava

Sz ola kestire ba

Sz ola aulu a

Ya ile bal ide bir sz.

Bazen bir sz, insan kalbinde ebediyen kanayacak bir yara aabilir. Bazen bir sz, mitsiz bir hastay bile ayaa kaldrabilir. Bir szle intihardan vazgeen insanlar vardr. Yllarca nceydi. Bir akam Dantaydan ktm, kardaki bfeye gittim. Gazete alacaktm. Benden nce gen bir insan vard srada. Bfeciye yaklat, iki tp aspirin istediini syledi. Ses tonu beni rpertmiti. Sanki onlar iip, intihar etmek istiyor gibiydi. Yanna yaklatm. Bak yavrum dedim, kardaki binay gryor musun? Evet, dedi. Ben eimle beraber orada alyorum. Geen gn ba arm, aspirin alm. Akam midesi kanama yapt. Gnlerce strap ekti. Aman aspirinleri dikkatli kullan. Allah seni esirgesin. dedim ve paltosunun zerinden srtn svazladm. Ertesi gn heyetten ktm, dinlenmek iin odama gittim. Biraz sonra kap alnd. Bu gen insan kapdan ban uzatt, Efendim, girebilir miyim? dedi. Buyurun, dedim. Elinde bir buket vard, Size getirdim dedi. Yzne baktm, nerden gerekti gibilerden. Gen anlad. Efendim dedi, ben hayatm size borluyum. O aspirinleri intihar etmek iin almtm. Ama siz, scak ve yumuak bir ses tonuyla beni uyardnz. yle duygulandm ki, eve gittim. lk iim o aspirinleri pe atmak oldu. Size teekkrlerimi bildirmeye gelmitim. Bu hadise beni de ok duygulandrd. Gzlerim yaard. Ve yllarca unutamadm. O szde nasl bir g var ki, yerine gre insana hayat veriyor, yerine gre insan hayata kstryor. Demek ki sz ok dikkat ederek sylemek gerekiyor. Nice kavgalar, dvler, nice yaralamalar, cinayetler, nice ayrlklar boanmalar, nice dargnlklar, krgnlklar hep bir szle balyor. Bu bazen cihan savalarna kadar gidiyor. Bu kadar nemliyken sz sylemek ve yerine gre skt etmek bile ok etkili bir cevap oluyorken, bu ard arkas gelmeyen mnakaalara akl, sr ermiyor. yle gnler oluyor ki, bir yerde mnakaa eden insanlar baka bir yerde bazen birbirlerine bir hasm gibi, bir dman gibi davranabiliyorlar. in asln aratrrsanz, iki tarafn da syledii szler bir incir ekirdeini doldurmaz. Ama nefis araya girince, insanlar habbeyi kubbe yapyorlar. O nefis o kadar tehlikeli ki, dikkat edin mnakaay seven insanlarn arka plnnda korkun bir ego, rpertici bir nefis vardr. Aslnda mnakaalarda arpanlar nefislerdir. Ben daha stnm, ben daha akllym, ben daha ok bilirim teraneleri nefsin azgnlndan baka nedir? Vaktiyle Sokrata sormular: Senin en iyi bildiin nedir? Sokrat cevap vermi; Hibir ey bilmediim. Ne kadar enteresan, insanolu, ben diye, ben diye rpnd srece bsbtn ukura gidiyor. Ama farknda deil. Tatl, gzel, efendice bir skt, muhatabn edeple, saygyla, hu ile dinlemek insana neler kazandrr, bunu bir bilebilsek. Bilmem diyen renir, bilirim diyene ne verilir sznde yle bir incelik var ki, insan ister istemez etkileniyor.

evremize dikkat edelim, mnakaay ok seven insanlar, genellikle kaba, hoyrat, saygsz insanlardr. Onlarn btn derdi, kendi nefislerinin stn olduunu dnyaya kabul ettirmektir. Ama bilmiyorlar ki, kendi kuyularn kendileri kazyorlar. Bu tr insanlardan evre yava yava bkyor, usanyor, ellerini eteklerini ekiyorlar. Ve onlar bir gn yapayalnz kalyorlar. Kendi yalnzlklar iinde kahroluyorlar. nk yalnzln gzelliklerle, inceliklerle doldurabilmek herkesin harc deildir. Ankarann mnevi gnelerinden Azize Anne bir gn merdivenlerden iniyormu. Azize Anne doksan sekiz yanda, yalnz yaayan, her iini kendi gren bir mbrek, eli plecek annemiz. Apartman yneticisi di doktoru Hiam Bey de merdivenlerden yukar kyormu. Selmlamlar. Hl hatr sormular. Hiam Bey Azize Anneye: Senin yalnz yaadn sylyorlar, doru mu? diye sormu. Annemiz o gzel slbuyla cevap vermi, Hayr efendim, ben yalnz deilim. Peki kiminle oturuyorsun? Azize Annenin cevab mthi: Allahla, Peygamberle, meleklerle beraber oturuyorum. demi. Ynetici Hiam Bey bir korkmu, yz sapsar olmu. Kekelemeye balam. te yalnzlk o zaman gzel, o zaman anlaml oluyor. Ama bu, pek tabiidir ki herkesin harc deil. Bana yle geliyor ki, ok konuanlar, mnakaay ok sevenler aslnda kendilerinden kayorlar. Bu ileri bir ka mekanizmas olarak kullanyorlar. Ama tarihte yaplan btn byk ileri gzden geirecek olursak unu grrz: Dinde, tasavvufta, bilimde, gzel sanatlarda yaplan gzellikler, byk iler, hep sessizliin, yalnzln rndrler. Resulullah Efendimizin yanna ekmeini ve suyunu alarak Hira Maarasnda tefekkre ekiliinde hepimiz iin nice dersler, ibretler vardr. Byk dnceler ancak yalnzlkta geliebilir, serpilebilir, byyebilir. Btn mr kalabalklar iinde geen insanlar herhalde ok eyler kaybediyorlardr. Yalnzlk yle bir ortamdr ki, btn gzellikler orada byr, dal budak sararlar. Zaman zaman baz sorulara muhatap oluyoruz: Efendim, diyorlar, biz bu mnakaa huyundan nasl vazgeelim?. Onlara sylenecek tek sz vardr: Nefislerinizi mslman edin. nsan mnakaaya gtren hep nefis deil midir? Hep uuraltndan gelen bir stnlk duygusu deil midir? Peki kardeim stn olsan ne olacak, neyi halledecek? Farzet ki btn mnakaalar kazandn. Gururun bir kat daha katmerleti. Peki halledilen nedir? stelik bu durum bize bir mutluluk, bir gzellik, bir holuk kazandrabilecek mi? Hi sanmyorum. Skntlarmz, huzursuzluklarmz daha ok artacak, daha bedbin, daha karamsar, daha eki yzl bir insan olacaz.

Takvimden yapraklar boyuna dyor. Yllar birbirini takip ediyor. Biraz daha mukadder akbetimize yaklayoruz. Daha derlenip toparlanma zaman gelmedi mi? Ya aniden ite buraya kadar denirse, bizlere de yazk olmayacak m? Herhalde baz kimselerin kendilerine eki dzen vermeleri iin bekleyecekleri ne kald? Allah bizlere de, dnyadaki btn insanlara da hayrl bir ekilde imn ile ene kapamay nasip etsin.

Bir Muhabbet nar

Onunla irtibatmz bana gnderdii, yazlarm tebrik ve tevik eden bir maille balad. Kendisini ahsen tanmasam da yllardr TRT ekranlarnda srdrd Gnl Sohbetlerinden aina idim. Ksa srede oluan birka mailleme ile yakinen tanma ve dinleme ihtiyac duydum. Ziyaret talebimi kabul ederek Ankarada bir iftar sofrasnda engin gnl dnyasn bize at.

Sayn Sabri Tandoandan bahsediyorum. Dantay 2. Daire yeliinden emekli, yllarn tasavvufa ve insanln hakiki saadetini fark etmeye ve fark ettirmeye adam, 72 yanda bir mneviyat ehlinin tecrbelerini dinlemek, bak asndan yararlanmak benim iin olduu kadar siz deerli okur kardelerimin de ilgisini eker dncesi ile sohbetimizi kaydettim. Aada o sohbetin zmn okuyacaksnz.

Sabri Tandoanla yaplan bu sohbette, kendisinin feyizlendii ve hayatnda nemli bir dnme, idrak genilemesine vesile olan Dr. Mnir DERMAN (k.s.) hakknda da zet bilgiler, nemli mnevi tecrbeler okuyacaksnz.

Sohbetimizi rportaj resmiyetinden uzak, kalplardan kararak akna braktk. Zaman zaman ince ayrntlar yakalamak zere sorularmz oldu ve cevaplardan biz ok istifade ettik. Konumamz sizlere kolaylk olsun diye, konu balklar halinde dzenledik. Yeni idraklere vesile olmas dilei ile sizi Sabri Tandoanla ba baa brakyorum.

Mehmet Doramac

Tarih: 21 Ekim 2006

Saat: ftar Vakti

Yer: Kent Oteli / Shhiye-Ankara

Gavs- zam ile Rabta

Sizi bir miktar tanmak isteriz. Ama zgemi ve hayat hikyesinden ok feyizlendiiniz zatlar hakknda bilgi edinmek istiyoruz.

Evliyann en by Abdlkadir-i Geylni Hazretleri bizim evimizde daima ismini duyduumuz, kerametlerini dinlediimiz bir zat idi efendim. Babaannem ve annem Ona kar derin bir muhabbet beslerdi. te yle bir atmosferde bydm. Onun feyzini ve yardmn mr boyu zerimizde hissetmiizdir.

Sz Gavs- zamdan almken, Fyzat- Rabbani isimli eserinde Mrid ne zaman bunalsa imdadna yetiirim, maddi, mnevi yardmcs olurum tarznda bir hitab mevcut. Bylesi bir olay yaadnz m?..

Evet Efendim. Bu ok srl bir olaydr. Bu hitaba yrekten inananlar iin Gavs - zamn himmeti her an hazr ve nzrdr. yle izah edeyim efendim. Bundan seneler evvel, Ankarann dnda bir yerlerde, bir sohbete davet edildim. Bendeniz din olan her eye ilgi duyarm efendim. Bunu bilen bir arkadam Sabri gel, bu akam mbarek bir zatn sohbeti var dedi. Evlerin bitip de bozkrn balad uzak bir semt. Akam oraya gittim.

Eve girdiimde, kalabalk bir cemaatin bir hoca efendiyi dinlediini grdm. Bir kenara ben de ilitim. Sohbet iimi daraltt. nk o zat durmadan cehennemi, azab anlatyor, srekli korkutucu bir slpla ders veriyordu. Epey bir sabrdan sonra sz aldm. Efendim, sizin elinizde cehennem biletlerinin koan m var? Habire bilet kesip, insanlar dolduruyorsunuz! slm bu mu? Sorum zerine ortalk buz kesti. Bir sre sonra msaade istedim ve evden ayrldm. Saat gecenin 01i... Dar ktm. yle uzak ve cra bir yer ki, ne belediye otobs, ne dolmu, ne de bir taksi o saatte oradan gemez. Adam kesseler duyulmayacak bir yer sizin anlayacanz. Ellerimi atm ve Yeti Y Geylni diye dua ettim. nann 10 dakika gemedi, karanlklar iinden bir Mercedes araba belirdi ve nmde durdu. ofr kapy at ve: Buyurun sizi evinize brakaym dedi. Evimi biliyor musunuz? dedim. Evet, buyurun dedi. Yol boyunca aynadan seyrettiim o sima, ne bir insand, ne de baka bir ey. deta balmumu bir heykel sanki elbise giymi gibi ylece duruyor idi. Ama inann o sima hl gzmn nnde. Gecenin o vaktinde, hi adres sormadan beni evime brakt efendim.

Bu olay ve benzeri eyler, herkese olmuyor deil mi? Sanyorum gnl ba olanlar arasnda cereyan ediyor!..

 yle efendim!

Bunun mantkla da pek izah yok sanyorum. Bu alm nasl geliiyor?

Efendim, benim rahmetli annem Edebiyat retmeni idi. 3 dil bilirdi. Hayatta tandm en kltrl anne idi. Fakat bir o kadar da rza ehli idi. 7 yanda namaza balam. 75 yanda Hakka gt. Hayatnda bir tek gn, o gnn namazn ertesi gne brakmad. Senenin 4/5ini orulu geirirdi.

Annem, Abdlkadir Geylni (k.s.) Hazretlerine bal idi. Bir gn bana dedi ki; Olum, eer rabta kurabilirsen, daraldn, bunaldn zaman yardma ar. Hazreti yardma ar, Hazret gelir. Bir iki kere ardm efendim, derhal himmeti var oldu!..

Hocam Dr. Mnir Derman (k.s.)

Hocam ok mbarek bir insand. Belki tanrsnz. 30 yl Eskiehir Devlet Hastanesinde operatrlk yapt: Dr. Mnir Derman.

Salnda grmek nasip olmad ama methini duydum. Eskiehirde hem doktorluk, hem de krs vaizlii yapm. Hayatn aratrmak istedim. ok fazla kaynak yok. Onun bendesi biriyle grmek istedim, Rabbim sizi kard. Grmemiz bu adan da mnidar benim iin!

Mnir Beyin srr pek anlalamamtr. Mnir Bey Krklardandr efendim.

Ricali Gayb ordusunda bahsi geen Krklar?

 Evet efendim, Krklardand. Kelimelerle, szle ifadesi mmkn olmayan muhteem bir insand. Mnir Beye gelene kadar 39 Efendi Zatn sohbetinde bulundum. Hizmetinde bulundum. Ama 39u bir yana, Mnir Bey bir yana!

ok Ynl Okuma

Sanyorum Trkiyede benim kadar ok ynl kitap okuyan kimse de yoktur. Sadece Tasavvuf deil, baty ve douyu da okudum. Mesel Trk komnistleri iinde hi kimse benim kadar komnizme ait kitap okumamtr.

slma Gnl Verdim, k Oldum

Ama ben kk yatan itibaren slma gnl verdim. Hz. Muhammed (s.a.v)e k oldum. Hz. Ebubekire k oldum. Hz. mere k oldum. Bilal-i Habei Hazretlerine k oldum. Onu o kadar ok seviyorum ki... Ama o kadar ok seviyorum ki... Sanki karma kverecekmi gibi geliyor. Allah Onun elinden pmeyi nasip etsin. Bana ok sevimli geliyor Bilal-i Habei...

Yunus'a Hayranm

Bir de Yunusu ok seviyorum efendim. Yunusa hayranm. Ben Konya Ermenekliyim ama Yunus, Mevln ile de mukayese edilmez. Yunus, kinatn en byk airi. O baka bir ey... ok baka biri. Bugn insanlk kltr Yunusu anlayacak seviyeye gelemedi.

Yunus, ok byk bir insan. Dnyadaki btn psikologlar, psikiyatristleri toplayn, Yunusun bir msran sorun, hibir izahn yapamazlar. Bir tek msra: Seni deli eden ey / Yine sendedir sende

Her ey Bizde, Darda Deil

Bizler darda bir eyler aryoruz. Karm beni mutsuz etti, kocam beni mutsuz etti, sayyoruz artk. Hibir ey bulamayan da Fenerbaheyi tutmaktan mutsuz oldum diyor. (Glmeler)

Ama Yunus meseleyi bir msrada hallediyor efendim: Seni deli eden ey, yine sendedir sende! nsanlar ben ok inceledim efendim. Mesleki adan ok insan tandm. Drt fakltede okudum. Hukuk - Tp - lhiyat - Felsefe...

u kanaate vardm efendim. Btn mesele, u kafann ii... Kendi kendimizle dost muyuz, arkada myz, sevgili miyiz?.. Btn mesele burada. Hep bakalaryla aklyoruz olaylar. Filnca babakan olmasa, ben mutlu olurdum. Ne alkas var efendim. Filnca cumhurbakan olmasa, ben mutlu olurdum. Ne alakas var?.. Sen mutlu olamazsn, nk dva burada. Kafada efendim. Byle byle efendim insanlar nesiller boyu, binlerce yldr kendi kendilerini aldatm!.. Yunus bir tek msrada zm getiriyor: Seni deli eden ey / Yine sendedir sende.

Rehbere Balanmak Kiiye Ne Verir?

Peki bu noktada nemli bir husus geldi. Bunlar tespit eden Yunusun dzenli tahsili yok.

Evet yok.

Dergha odun tam krk yl. Burada dergha hizmet, birine balanma, insanda nasl bir uur hali ayor ki, karmzda asrlardr canl bir Yunus var? Bunu aar msnz?

 Efendim, ou tarikatta olay yle ilermi eskiden. Bir padiah eyhe gelir ve el almak ister. Ona derler ki, al eline sprgeyi tuvaleti temizle! Ben padiahm nasl olur derse, kapy dardan kapar msn derlermi.

Bunda ama ne?.. O padiaha zulmetmek mi?.. Ona hakaret etmek mi?.. Hayr. Mesele urada efendim, bizim kafamzn iindeki o kavgay dindirmedike, sulh ve skna kavuamayz. Bu nasl olacak? Nefis arka plna getiinde olacak!

Benlik yok edilecek yle mi?

Evet efendim. Baka trl olmuyor. Gidin 15 tane faklte bitirin. Ne olacak?.. Sadece bilginiz artar. Ne demi Yunus: lim ilim bilmektir / lim kendin bilmektir / Sen kendini bilmezsin / Ya nice okumaktr. 15 faklte bitirsen ne olacak ki?.. Hi

O zaman insan benliini kendi kendine ldremiyor. ll mrid ya da rehber biri mi ldrecek?

Sultanm biz zat- linizle Hindistana gitsek. Lamalar incelesek. Oradaki mabedleri gezelim. Hint felsefesinin derin liklerine inelim deseniz. Himalaya dana da kmak istesek. kalm demekle kabilir miyiz? Ne lzm? Bir rehber lzm.

Bugn bakn en knden en byne kadar her futbol takmnn bir antrenr var.

Dnyann parasn derler onlara. Yol gsteren olmadan siz bir ey renemezsiniz. Yol gsteren olmadan yzme renemezsiniz. renirim derseniz, soluu te yanda alrsnz. Denizle aka olmaz.

Kitaplar var, kitaplardan renirim yzmeyi. Hem de gzelce izah ediyorlar!

 renemezsiniz efendim. Vallahi renemezsiniz!..

ll zat m lzm?

ll lzm. Mesel annesi kt yemek yapan bir ev hanm sittin sene iyi yemek piiremez. Niin?.. nk damak hcrelerindeki lezzet kavram anneden grd ilk yalardaki yemee gre ekil alr! Ondan sonra bunu dzeltmek mmkn deil efendim. Anlatabildim mi? Mesele burada. Hibirimiz kitap okuyarak, hatta sohbet dinleyerek mnevi lemde yol alamayz efendim. Bir rehber lzm. Ad ya da nvan mhim deil. Ona rehber deyin, mrid deyin, antrenr deyin, altrc deyin, ne derseniz deyin, kelimeler nemli deil, kavram nemli!.. Bir yol gsteren lzm. Ben byle dnyorum.

Birine balanmak, hizmet etmek aslnda ona bir ey kazandrmyor. Ne verirse bize veriyor. Yani biz o rehberle kendimizdeki cevheri aa karyoruz diyebilir miyiz?

O kadar efendim!.. Tabii... O mbareklerin bizim gibi gariban ve zavalllarn hizmetine ihtiyac yok ki! cabnda melekler gelir onlara yardm eder. Ne kadar gzel sylediniz.

Kendi kafamzdaki anari bitiyor bylece. Kendi kafamzn iinde, kendi kalbimizde sulha, skna, gzellie ulayoruz. Mesele burada. Bunlar kitaplardan edinemezsiniz!.. Ben imdiye kadar kitaplardan kendi kendini yetitirip de mnevi kemle ulam hi kimseyi grmedim.

Teslimiyet Niin Zor?

Peki gnmzde insanlarn bir zata teslimiyetleri neden zor?

Nefis!.. Nefis ve ene!.. Benim bir arkadam vard lisede. ok okuyordu, paralyordu kendini. Fakat ateistti. Dedim ki; Ya kardeim, senin gayretin, akn hepimizden fazla. Niin Hz. Muhammed (s.a.v)e bende olmuyorsun? Hl rperirim ve gzmden ya gelir. Dedi ki; Gururum engel oluyor. Ben kendimden stn hi kimse tanmyorum! Peygamber de olsa,

ben kendimden stn insan dnemiyorum! Aman Ya Rabbi!.. Nefs!.. Yani ondan sonra o arkada bana eytann somutlam bir rnei gibi geldi. Onu hl tehlikeli bulurum.

Nefis ldrlmez, Mlyemet Edilir!

Asrlarca insanlar nefis problemi ile uram. Nefsimizi nasl ldrebiliriz diye yollar aramlar. Ve hibir netice alamamlar. Fransada zellikle Pariste adm banda manastr var. Oraya birtakm insanlar gidecek, toplumdan soyutlanacaklar ve orada ibadetle vakit geirecekler. Kendi kendilerini aldatmlar efendim. Yzlerce, binlerce sene kendi kendilerini aldatmlar. Ama ne zaman ki Resulullah (s.a.v) Efendimiz terif buyurmu, bir cmlede meseleyi halletmi: Nefsine rfk ile, mlyemet ile (yumuaklkla) muamele et buyurmu.

Nefsinizi ldremezsiniz efendim. Siz ldremezsiniz, ben de ldremem. Yani tatllkla muamele et.

Haliym sfat ile mi?..

Eveet... Yoksa nefisle ztlaarak, ben onu a brakacam, ben onu susuz brakacam, ben uyumayacam ile hibir ey elde edemezsin!.. Uyuma nolacak?.. Bakrky bir kii daha kazanr!.. (Glmeler)

Alkla, susuzlukla nefsini eitmi olamazsn sen! Ne ikenceler yapm insanlar asrlarca kendilerine. Ama hibir netice alnamam. Nur iinde yatsn Hocam Mnir Bey derdi ki: Nefsinle didime! Sen nefsini alt edemezsin! Peki o zaman ne yapacaz?.. Yaplacak ey u; nefsimizi yle bir tarafa koyacaz. Ona sen aslansn, kaplansn, sen Fenerbahelisin deyip okayarak onu brakacaz te yana. Biz bu yanda yetleri-Hadisleri hayatmza tatbik etmeye alacaz. Gene Kuranda bir yet var, yle buyurulur: Nur gelince zulmet gider.

Hak geldi btl zail oldu!

 Evet. Ik gelince karanlk gider. Yazk olmu insanla. Nefsimizi ldrelim diye olmadk eyler denemiler. nsanlk kltr tarihinde nefsini ldrm bir tek kii gsteremezsiniz!..

Nefsi bir yana koyup iimizle, gcmzle, ibadetimizle megul olacaz. Hizmet akmzla, kalbimizdeki insan sevgisi ile ylesine megul olacaz ki, bu garip nefsim ban kaldracak frsat, vakit bulamayacak!.. (Kahkahalar)

Asi genlik diyorlar, tinerci, uyuturucu alan genlik diyorlar, bir are bulamyorlar. Bulamazlar. nk; ocuklarmza iyinin, gzelin, temiz ve asil olann yolu gsterilmedike mesafe alamazsnz!..

Hakiki Baar Ne?

Kiisel Geliim gibi baz konular hakiki huzuru verebilir mi? Baar algmz ne olmal? Dnyaya endeksli bir baar anlay pompalanyor. Ev, araba, lks, kazan zerine. Bir yanda da dnyadan geen Yunus ve Mevlnlar var. Bunlar da asrlardr ayakta. Baar anlaymz ne olmal?

Materyalist bat, garipler, bula bula bu kadarn bulmu efendim. Baar anlay deimeli tabi. Ama bunun arkasnda dev gibi bir inan felsefesi yatar! Dev gibi.

Karlksz verme zerine kurulu, o dev gibi inan sanyorum.

Tabii... Ne diyor Resulullah? Veren el alan elden stndr! Batlnn kafas bunu almaz ki!.. O diyor ki, alan el stndr. Hani Yahudinin biri denize dm. Komular, Salomon uzat elini, vermemi Yahudi elini. Gluk gluk boulmak zere. i bilen biri komu, ekilin demi ve Salomon al elimi demi, Yahudi alm, ekip karm. Olay bu: AI elimi... Vermeye deil, almaya alm.

Gnl; imizdeki Allah!

 Gnl kavramnn bat dillerinde karl yok. Nedir gnl sizce?

Gnl sadece batda deil, Arapada da yok. Sadece Trkede var!

Nedir gnl?

Bunu benden mi istiyorsunuz?

Evet, Gnl Sohbetleri yapan sizden istirham ediyorum.

imizdeki Allah!.. Evet gnl; iimizdeki Allah!.. Batl bu kavramlardan o kadar uzak ki!..

Sper G; mandr!

Bakn, u anda ben zat- linize bir sual sorsam. Desem ki, dnyada u anda sper g kimdir? Hemen diyeceksiniz Amerika. Ama Amerika sper devlet deil bence, zavall bir devlet. Banda Bush diye bir lgn var. Dnyadan habersiz, kltrsz, grgsz, ilkel, hayattan, sanattan, bilimden, felsefeden, tasavvuftan uzak.

Vietnam dedi, yenildi. Afganistan dedi, yenildi. Yemin ederim ki Irakta da yenilecek. Sefih, perian olacak. rana dedi ki; Uranyum aratrmalarn durdur. Gelirsem ta stnde ta koymam. rann banda bir aslan var: Ahmedinecad. Uzaktan baknca musluk tamircisi gibi bir adam. Ama Himalaya gibi iman var adamda. Cevap verdi Busha: Erkeksen gel, ne duruyorsun? Bekliyorum dedi. Gelebildi mi, gelemedi. Olay bu efendim. Bizim hibir devlet adammz ABDye onun szn syleyemez. nk o adamn iindeki heyecan, maalesef benim devlet adamlarmda yok. Olay bu efendim.

Dinleme Sanat

Yllar nceydi, bir matematik profesr arkadam Japonyaya gidecek. Gitmeden evvel bana Japonyadan bir arzun var m? dedi. Ondan unu istedim: Tokyoda ana caddede en byk kitapya gir ve sor: Sizde Gzel Konuma Sanat zerine ka kitap var?.. Gzel Dinleme Sanat zerine ka kitap var?.. Tek istediim rakamlar ve oran!.. Arkadam gidip sorar ve renir. Konuma Sanat zerine 3 kitap, Dinleme Sanat zerine 21 adet kitap var!.. Henz ben Trkiyede Dinleme Sanat zerine kitap grmedim efendim. Konu diye balayan kutsal kitap yok. Kuranmz Oku diye balar. Mesnevi Binev: Dinle diye balar. ki kulamz, bir azmz var. Bir syle, iki dinle. Dinlemek ok ince bir mekanizmadr.

Dinlemek sanat; sadece kardakinin sylediklerini anlamak deil, ayn zamanda syleyemediklerini de anlayabilme sanatdr. Byle diyor Japonlar. Dinleme sanatna nem vermemekle ok ey kaybettik. Sanki pek ok insan konuma yarna km. Devrilen amlarn, krlan gnllerin farknda myz?.. Konumak ok dikkt, itidal, teenni ister. nk bir kalp yaras, bazen bir mr boyu kanar!..

Sz ola kese sava

Sz ola kestire ba

Sz ola aulu a

Ya ile bal ede bir sz

Dinginlik ve Huzur

 Gerek telefon konumalarnz, gerek mailleriniz ve gerekse u anda karmdaki haliniz dingin ve skn iinde bir ruhu yanstyor. Kayg, tedirginlik, tel ve acele yok sizde. Bu hli neye borlusunuz?

Efendim, bunun bir tek nedeni var; o kafadaki kavga dedik ya, ite onun sulha skna dnm! Pek ok kafalarn iinde kavga olanca iddeti ile devam ediyor. Gayet tabii onlarn ses tonlar trmalayc oluyor. Sknt verici oluyor. Ama kendi kafasnn iini gl bahesi eyleyen, orada yalnz beyaz gller, krmz ve sar gller buluyor. Olay bu!

Muhabbet; Bilinci Gl Bahesi Eyler

Kafamz nasl gl bahesi yaparz? Muhabbet ve akla m oluyor bu?

Gayet tabii.

Akn yaanma biimleri olarak iki tarz biliyoruz. veysi merep dediimiz, zat olmakszn gnlde bulmak, bir de Yunus-Taptuk, Mevln-ems rnei gibi bir mahalde seyir. Akn zuhuru hakknda neler denebilir?

ok ey sylenemez efendim. Bu insann elinde olan bir ey deil. Ak, insann elinde deil.

Mesel, ben Mnir Beyi grdm, tanr tanmaz ona k oldum.

O zaman ak tamamen Allah ltfu?

Gayet tabii. nk benim orada ne bir abam, ne bir gayretim, ne bir telm olmad. Hani divan edebiyatnda bir iir var: Gz grd gnl sevdi seni ey yz mhm / Kurban olaym

syle, var m benim bunda gnahm. te onun gibi efendim. Daha akasn syleyeyim mi?..

Ltfen buyurun!

Nasip meselesi!.. Mesel, Mnir Beye gelene kadar benim btn hayatm ok farkl geti.

Mesel, annem zhiren edebiyat retmeni, ok k giyinen, modern bir hanmd. Bu bir yn. Ama bir yn daha var ki, Allah Ak ile Peygamber Ak ile doluydu. Geylni Hazretlerinin Ak ile dolu idi. Ve o anne beni yetitirdi. Anlatabiliyor muyum?

Asalet ve Genetik nemli

O zaman yle anlyorum. Hakka yolculukta aslet, genetik ve yetiilen ortam mhim?

ook... Hem de ook... Annem sabah okula gider, akam gelirdi. Gndz bana babaannem bakard. Babaannem Konya Ermenekten gelmi, Ermenek dnda ilk kt yer Ankara, okuma yazmas olmayan, alfabe bilmeyen bir hanmd. Ama, vel bir hanmd. Gnl gz akt. Mahalledeki profesr teyzeler, ailevi ve mesleki baz problemleri onunla istiare ederlerdi.

Ezeli Pln ve Nasip

Yani her ey yle bir ayarlanyor ki... yle bir tertipleniyor ki...

nsann elinde bir ey yok o zaman?

 Daha 5 yamdaym. Babamn bir arkada bize geldi. Elini ptm, harlk verdi. O yataki ocuk ne yapar?.. Gider ikolata ve erez alr. Ben ne yaptm?.. Kitapya gittim ve YUNUS EMRE DVNI satn aldm. 3.5 yanda okuma yazma rendim. 5 yanda Yunus Divn aldm. Ben daha bunun izahn yapabilmi deilim.

5 yanda Yunus Divn?..

Evet, bir gizli kuvvet elimi ona gtrd. Be yandan beri her gn Yunus okudum. Yunus okumadm gnm olmad.

Anlyor muydunuz peki? 5 ya ve o terkipler?

Gayet tabi hepsini anlamyordum. Ama muhabbetle okuyordum. Okul hayatm farkl geti. ok kymetli hocalar derslerime geldi. Lise hocalarmn pek ou sonraki yllarda niversitede profesr oldu. Ben onlarn rahle-i tedrisinde yetitim. Bilmiyorum, benim yetimemde kendi rolm falan yok efendim.

O diledi, O yapt?

O kadar efendim. Her ey yle tertiplendi, dzenlendi ki!..

O diledi, O yapt demek kolay ama bir de himmet isteyene gayret deniyor. Talebimizi nasl ortaya koyarz sizce? Ynelmek dileyenlere neler sylersiniz?

Fazla bir ey sylenemez. Vermeyince Mabud neylesin Mahmut demi. Nasip ii... Ben o kanaatteyim. 5 yanda Yunus Divn. Haydi izah edin!.. kamazsnz iinden. Tm bilim adamlar toplansa gene izah edemez.

Kalbime o ak veren ne idi? Hani zengin bir adam klesi ile alverie gitmi pazara. Kle camide ezan okununca izin istemi. badete komak iin. Adam izin vermi. Millet dalm, camiden kle kmaz. Beklemi beklemi gelmemi. eri seslenmi camiye: Hey demi, niin kmyorsun, seni dar salmayan m var? O da ieriden seslenmi: Efendim, seni ieri salmayan kuvvet, beni de dar salmyor!.. (Glmeler)

Hepsi O kuvvetin eseri. Yani aka syleyeyim, yetimem, evlenmem, inann pek bir rolm yok. Mesel, ben eim rahmetli Rn Hanm grene kadar bekr kalma karar alm idim. Dantay snavn birinci olarak kazandm. Bana dediler ki, git kinci Dairede al. kinci Daire Memurin Muhakematna bakar.

Ne zaman ki Dantay 2. Dairenin kapsn ap ieri girdim, o na kadar kararm evlenmemek. Bu kzlarla evlenemem, bam derde sokamam derdim nceden. Onu grdm, ite o an karar verdim. Daha dorusu verdirildim!.. Gri bir tayyr giymi, sanki bir melek. Allahn bir melei... Ne oldu ise, o an oldu. zah yok efendim.

Sentez nanc

Uzun birikimlerinizin sonucu vardnz noktaya SENTEZ NANCI diyorsunuz. Nedir sentez inanc?

Tevhid!.. slmi Tevhid... Hz. Peygamberin sunduu tevhid. Tevhidin bir sentez olduuna inanrm. Neyin sentezi?.. Madde ile mn, ruh ile beden, aklla duygu, kadnla erkek, i gzellik ile d gzellik, dnya ile hiretin sentezi. Ancak mutluluk, sevgi, gzellik bu sentezle o zaman oluyor efendim.

Bakn, bat uzaya gidiyor. Ne makineler yapt; akl, fikir duruyor. Allah nasip etti, ben btn Avrupay kar kar gezdim. Olaanst gzellikler grdm. Ama bir de unu grdm btn Avrupada, yz glen bir tek kii yok! Mesut, huzurlu, bahtiyar bir tek insan grmedim.

Dikkt edin, bir Amerikan ya da Avrupa filmi seyredin, film balyor viski barda ellerinde, film bitiyor gene viski barda ellerinde. yle bir dnya kurmular ki, ancak o viski denen tahta kurusu kokulu ikiyle bu hayata dayanabiliyorlar!..

Niin?.. nk, slmi Tevhidden uzaklar!.. Papa!..Eeklik yapp, slm dmanlnda ayak direyinceye kadar, oturup biraz da Kuran ve Hadisleri okusa, Snneti Seniyyeyi incelese, hem kendi mesut olacak, hem kendi cemaati huzura erecek. Ama yapamyor!

Bu da nasip meselesi herhalde?

Tabii bu da nasiple!

Nefisle Sevgi Beraber Olmaz!

Sevmek kolay derler. Kalp sevmekle yorulmaz derler. Verdike artacak ey sevgi derler. Kin, nefret kalbe yk derler. Bunlarn hepsini biliyor insanlar. Bilmelerine ramen niin sevemiyorlar?

unun iin sevemiyorlar; ancak nefsaniyetini arka plna itebilen insan sevebilir. Nefisle sevgi olmaz.

Olmaz m?

Kesinlikle olmaz. Yeminle sylyorum olmaz. Ona sevgi denmez: Tutku olur, ehvet olur, ihtiras olur ama sevgi olmaz. Ancak hizmet olunca, nefsaniyetimizi yle bir kenara koyunca sevgi doar!

Huzurda Olmak, Huzurlu Olmak

Huzura erenler, huzurda olduunu fark edenlerdir diyorsunuz bir yaznzda. Huzurda olmak nasl bir uur hali?..

 Her zerrede Hakkn varln mahede etmektir huzurda olmak. Her zerrede... nsanda, hayvanda, eyada, yerdeki kum tanesinden gkteki Samanyoluna kadar tm kinatn Hakkn varl olduunu mahede etmek.

Vahdet-i Vcud

Yeri gelmiken soraym; Vahdet-i Vcud inanc hakknda grnz?

Ben de Vahdet-i Vcudcuyum! Vahdet-i Vcud hakknda binlerce kitap yazld. Ben onu iki cmlede zetledim: VAR OLAN HAKTIR. GAYRISI YOKTUR. O kadar!.. Hakkn varlndan baka bir ey yok efendim.

Gayrs vehim mi?

Kuruntu ve zan... Mecellede bir kaide vardr; ZAN LE YAKYN HASIL OLMAZ!..

Cezbe Hali

Zaman zaman Allah dendiinde titreyen baz insanlar gryoruz. Ya da baz zatlarn ad anlnca titriyorlar. Az nce sizde de mahede etim; Geylni Hazretleri denince titrediniz ve kanz gznz ekildi. Cezbe dedikleri bu hli aar msnz?

Cezbe Akn zirveye ulamasdr. O anda Onun varl sizin varlnz siler srprr. Sadece Allah kalr. Varlmzdan zerre eser kalmaz, sadece Allah kalr.

Cezbe hli, mny bedenin kaldramamasdr ya da zfiyettir gibi bir yaklama ne dersiniz?

 Bu ok irkin! Haset dolu, kskanlk dolu irkin bir gr bu! nk ben bilinli bir biimde, aman bana k desinler, aman bana Hak yolunda desinler diye titreme olayn, rperme olayn dnyann en irkin, en di olay olarak kabul ediyorum. Ben titrediimde kendimde deilim. Siz beni o anda lme mahkm etseniz, boynumu uzatr buyurun derim!..

Benim seimimle, ihtiyarmla olan bir ey deil o cezbe! O anda ben yokum. O anda Sabri yok! O ak birdenbire epeevre sarveriyor beni. Onun iin bunu byle yanl nitelendirmek ho deil.

Zikir nerisi

Tecrbe ve almalarnza dayanarak soracam. nsanlara en kolay zikir neriniz nedir? Sizin zelde bize bir neriniz olabilir mi?

Onu insan kendisi bulacak sultanm. nk benim iin faydal olan, bir baka kardeim iin faydal olmayabilir. Esmai Hsnay inceleyecek, mnevi byklere bakacak, en ok hangisi onu ak hline tayor ise, onu uygulayacak. ahsa gre deiir. Tabiatta pek ok sebze var, bana sebze tavsiye et, mr boyu yiyeyim diyemezsiniz. Ben faslye severim de, kardeim patlcan sever. Onun gibi ite.

Hac ve Kbe

Hac ve Kbenin insana verdiklerini konumak isterim biraz. Size sanyorum hac nasip olmutur.

Olmad efendim. nk biraz kalp zfiyetim var, doktorlar msaade etmedi. Yllardr kalp ilc alrm. Ama hacc ok istiyorum. u mbarek gnlerde dua buyurun da Allah bana hac nasip etsin. ok istiyorum oook.

Mira ve Namaz

Mira, malmunuz srlar yuma. Bir de mminin mirac namaz var. Mirac- Resulullah ile mminin mirac namaz arasnda ne tr balar kurabiliriz?..

Peygamber Efendimiz evinden kalkt, Cebrail (as) ile beraber Kudse geldiler. Cebrail dedi, Ya Resulullah, bana msaade. Niye, beraber gidelim dedi. Cebrail Gelemem, yanarm dedi.

nsanlk kltr tarihinin en muhteem olaydr mira. Kudsten sonraki ksm. Koskoca Cebrail yanarm demi. Bu ok ok zel bir durum. Yani insan mirata Allahl a beraber. Namazmz yle ed etmeliyiz ki, biz o namaz srasnda kendimizde deil, yalnz Allah ile olmalyz. te o zaman namaz mminin mirac olur.

Gzya

Kuran okunurken alamaya alnz hadisi var. Gzyandaki sr ne?

Samimi dklen gzya srasnda, insan Allaha ok yaklayor. O anda tabiri caizse nefsaniyet eriyor. Onun iin Efendimiz bir hadisinde rpermeyen kalpten, gzya dkmeyen gzden Rabbim sana snrm buyurmu. Gzya nemli. Bir nevi demin buyurduunuz cezbe hlinin bir alt kademesi gzya. Yerine gre bir melodi, yerine gre bir msra, asil bir bak, bir duru insann gzlerini yaartabilir. Artk o anda nefis yoktur.

Beni bende demen bu ben deilim

Bir ben vardr bende benden ier

Sleyman ku dilin bilir dediler

Sleyman var Sleymandan ieri

Dr. Mnir Derman (k.s.)

Hocanz ve sizi en fazla etkileyen zat diye nitelediiniz, mridiniz Dr. Mnir Derman hakknda detayl hatralar almak isterdim ama vakit bir hayli geti. Sizi en ok etkileyen ynleri, ya da zhiren ahit olduunuz kerametleri?

ok var efendim, nasl anlatsam. Mesel, bir tarihte bundan 35 sene nce, eim o zaman savc idi. Elinde egzama kt. Benden rica etti, Sabri dedi, heyette dosya okurken elim clk yara, egzamal halde ok utanyorum. Dua eder misin dedi. Rn gel Mnir Beye dua ettirelim dedim. Mnir Bey de o gn Eskiehire gidecek. Gardayz. Tren hareket etmek zere, neredeyse kampana alacak.

Efendim, Rnnn eline okur musunuz dedim. Gel kzm dedi, elini eline ald, ahadet parman azna gtrp slatt ve yaray meshetti. Gemi olsun dedi. O oldu, yaradan eser kalmad. Halbuki o na kadar ne cilt profesrlerine gitmi idik. Mnir Bey okudu, geti.

Ve Rnnn eli bir hafta gl koktu!.. Bir de hastanede ateist bir doktorla tartmas var Mnir Beyin.

Nasl, ltfen buyurun.

Ateist doktor, ate yakar, doa kanunu demi. Mnir Bey Allah dilemezse yakmaz demi. Bak gstereyim demi Mnir Bey. akmak tard merhum. Elini uzatm ve avucunun altna akma akm. Tam 45 dakika avucuna ate tutmu. Normalde bu durumda el kmr olur. Nice sonra avucunu o doktora gstermi, hibir ey yok ve ate yakmam. Mnir Bey kkremi, Grdn m, Allah dilemedike yakmad demi. Ateist doktor gzyana boulmu, hayretten ama, iman bana zor geliyor demi!.. Nasip meselesi dedik ya!

 Mnir Derman Bey yaz k ksa kollu gmlek ve pantolonla gezermi yle mi?..

Evet bir tirt, gri bir pantolon. Hatta ou kere tirtn iine atlet de giymezdi. yle gezerdi. Mesel, bize gelecei zaman biz 10 bardak su koyardk buzlua. yle su ierdi ki, bardan yars buz, yars su olurdu. Hem de zemheride!.. Bazen yle bir ak atei basard ki, gmleinin birka dmesini aard. Ondan bir koku yaylrd ki gl kokusu, mnevi bir koku, sanki cennet efendim. Hibir kokuya benzemezdi!

O kokuyu herkes hisseder miydi?

Hayr efendim, herkes hissedemez! Bu gnl ba ile alkal!..

Mnir Beyin kabri Ankara Memluk Kynde. Biz yarn gitmek istesek yakn mdr?..

Uzak efendim. Nasip olursa bir dahaki Ankaraya geliinizde birlikte gideriz.

Allah raz olsun sizden. ok vaktinizi aldk, yorduk sizi.

Hepimizden efendim. Davetimizi kabul ettiniz, eref verdiniz, Allah sizden de raz olsun.

***

Evet Dostlar!

Hakikte adanm 72 yllk bir mr.

Dingin ve huzur iinde bir gnl.

Rzann, kulluk neesinin, hakiktle yaama sevincinin canl timsali Sabri Tandoan dinledik. mr uzun ve bereketli olsun. Daha nice Gnl Sohbetlerinde man ve Akn nurlu klarn sasn!.. (Amin)

Mehmet DORAMACI

sraf zerine

Senelerce, senelerce evveldi. Bir yaz tatilinde svee gitmitim. Stokholmde bir otelde kalyordum. Sabahleyin tra olmak iin lavaboya gittim. Aynann kenarnda bir not vard. Ltfen diyordu, tra olduktan sonra jiletinizi pe atmaynz. Yanda bir kutu var, makinenizden kardnz jileti oraya koyunuz. Ve bir de teekkr cmlesi: sve elik sanayiine yaptnz olumlu katkdan dolay ok teekkr ederiz.

Aradan yllar geti bu olay unutamadm. Hepimiz biliriz, elik sanayii deyince akla sve elik sanayii gelir. Volvo arabalar sve eliinden yapld iin gnmzde de en ok tutulan markalardan biridir. elikte bu kadar ileri giden bir lkenin bir tek jiletten bile istifade etmek istemesi beni yllardr dndrr. Bazen rpertir. Ya Rabbi, bu hayata kar, varolua kar duyulan ne muhteem bir saygyd. Hep Yunusun msran dnrm:

Benim bir karncaya ulu nazarm vardr.

Madem ki her zerreden zikreden Allahtr, madem ki her zerrede Allahn ayr bir tecellisi vardr Bir yaknm yllarca nce hukuk doktoras yapmak iin svireye gitmiti. Ondan dinlemitim. svirede belli zamanlarda radyolarla, televizyonlarla ilnlar veriliyor. Falanca gn diyorlar, evde okumadnz, ilgilenmediiniz ne kadar kitap, dergi, gazete varsa, velev ki bir il kutusundaki prospekts dahi olsa ltfen kapnn nne koyun. Bu ekilde daha fazla aa kesimine engel olabilirsiniz. Yardmlarnzdan dolay ok teekkr ediyoruz.

Bu olay da yllardr unutamadm. Bugn dnyann en zengin, en varlkl lkelerinden biri olan svirede minicik bir prospekts dahi deerlendiriliyordu. Aradan ne kadar zaman geti hatrlamyorum. Fransaya gitmitim. Pariste anzelize Caddesinde bir restoranda yemek yiyordum. Yanmdaki masaya yal bir zat oturdu. Garsonlar o kadar ok ilgi gsterdiler ki merak ettim. Bir garsona sordum. Kim bu zat dedim. Efendim, dediler bu zat Fransann en zengin adam. Oturduktan sonra bir garson geldi. Ne istediini sordu. Ekmek ve spanak dedi. Biraz sonra iinde spanak olan bir tabakla, ince dilim ekmek olan baka bir tabak geldi. Bir dilim ekmekle spana yedi. Garsonu ard, Hesap rica ediyorum dedi. Sonra iinde iki ince dilim ekmek bulunan taba gstererek; Ltfen paket yapar msnz? dedi. Dnn Fransann en zengin adam iki ince dilim ekmeini tabakta brakmyor, paket yaplmasn istiyordu. Hepimiz zaman zaman gazetelerde kan ekmek israfna ait yazlar okuyoruz. Gsterilen rakamlar bazen lgnca boyutlara ulayor. Aman Yarabbi diyorum. Bu gidi nereye?

Yllarca nce Berlindeyim. Gzel bir yaz gecesi. Berlinin ana caddesinde vitrinlere bakarak geziyorum. Gerekten olaanst gzel maazalar ve onlarn muhteem vitrinleri. Birden vitrinin klar snd. Rahmetli eime dndm: Bak hanm, dedim, burada da klar niden snveriyor. Oradan gemekte olan bir ii kardeimiz bana dnd ve: Hayr, efendim dedi, klar snmedi. Dokuz buuk oldu, vitrinin klar otomatik olarak karard. Dokuz buuk olunca burada det byle. Vitrinler kararyor. Sokakta olanlar evlerine ekiliyor. Akam saat ondan sonra en ufak tkrt yapmak yasak. Bir kimsenin komusu gece saat ondan sonra tkrt ederse ok ar ceza gryor. Cezann gerekesi, Alman ekonomisinin zarar grmesi. Akam onla sabah alt arasnda mutlak bir sessizlik egemen. Bir kimse tkrt yznden uyuyamazsa, ertesi gn onun i verimi der, bu da grlt yapann ar tecziyesini gerektirir dedi. Bugn bat hayran geinen birok kimse bu gereklerden habersiz. Batda moda olan herhangi bir uygunsuz durum, hemen Trkiyede kabul gryor. Biraz da iyi, gzel taraflarn alsak ya. Batda herhangi bir tren istasyonuna gidiyorsunuz. Her istasyonda bir tarife asl. nanlr gibi deil. Tren gara onikiyi bir gee girecek deniyor. Gerekten tam o anda tren garda oluyor. Bizde Ankara stanbul arasndaki trenlerde birok defalar gidip geldim, grdm u oldu: Hibirinin ne geli saati, ne gidi saati birbirini tutmuyordu.

Bizde belediyeler tarafndan toplanan pler bir sknt ve strap konusu. Halbuki batda o pler deerlendiriliyor, sanayide kullanlan eitli asitler elde ediliyor.

Bana yle geliyor ki, bu israf ve tasarruf meselesine ok daha geni alardan bakmak gerekiyor. Bu bir hayata kar taknlan tavr. ocukluumdan beri iitirim, batda meyveler tane ile alnyor diye. Ne iyi ediyorlar. htiyalar kadar alyorlar. Ne eksik, ne fazla. Bizde olduu gibi, gereinden ok alp sonra pe dkmek onlarda yok. Bizde atlan sadece ekmek deil ki. Sebzeler, meyveler, etler, balklar, yemekler, her ey atlyor. Bir gn bir lokantada yemek yiyordum. nmdeki pilv tabanda be alt pirin kalmt. tinayla onlar kama alyor, yiyordum. Kar masada drt be gen yemek yiyordu. Birisi bana dnd, efendim, siz imam msnz? dedi. Neden sorduunu anlamtm. Onu konuturmak istedim. Niye sordunuz? dedim. Anlattlar. Gzel yavrum, dedim. Adam gibi pilv yemek iin ille hac hoca m olmak lzm? ve onlara bir hatram anlattm. Be yanda bir ocuktum. Bir k gn sobann kenarnda oturmu kitap okuyordum. Rahmetli babaannem, pirin ayklyordu. Bir ara tepsiden bir pirin tanesi yere dt. Rahmetli babaannem, tepsiyi brakt, o den pirin tanesini aramaya balad. Dakikalar geiyor, babaannem aramaya devam ediyordu. Bir ara dayanamadm. Aman babaanne, dedim bir pirin iin bu kadar eilmene, aramana ne lzum var? Yazk deil mi canna? Her zaman sakin ve mtebessim olan babaannemin birden ifadesi deiti. Kalar atld. Yavrum, dedi sen hi pirin yetitirilirken grdn m? Baz kimseler o pirinci retirken salklarn kaybediyorlar. Sakat kalyorlar. Istrap iinde yayorlar. Sen burada scak sobann yannda keyif iinde kitabn okuyorsun. Ltfen bir daha byle bilmeden konuma. Ben gerekirse o bir pirinci bulmak iin saatlerce arayabilirim. Utandm, mahcup oldum, kulaklarma kadar kzardm. Aradan yetmi yl geti. Hl o mahcubiyetimi bugn gibi hatrlarm. O gn bu gn hangi meknda kimlerle yemek yersem yiyeyim, tabamda bir tek pirin tanesi brakmam.

Rahmetli eim Rn Hanmla krk drt yl evli kaldk. O mbrek kadn, bu krk drt yl iinde ne bir tabak, ne bir bardak, ne bir fincan krmad. Evlenirken aldmz her ey mutfakta bugn de mevcut. yle hanmlar gryorum ki, her ay Paabaheye gidiyorlar, tabaklarn, bardaklarn, fincanlarn yeniden alyorlar. Ertesi ay yeniden. Sebep; dikkatsizlik. Rahmetli eim, hayatnda bir kere Besmele ekmeden bir taba, bir barda tutmad. O inanlmaz edebi, saygs, inceliiyle onlar Besmele ile ykar, yerlerine Besmeleyle kaldrrd. Krk drt yl iinde bana bir kere abdest almadan orba piirmedi. Burada btn mesele, hayata kar taknlan tavr. yle kimseler gryorum ki, akam yamurlu bir gnden sonra eve geliyorlar. Haliyle ayakkablar slanyor, amurlanyor. Onlar bir kenara koyup ylece brakyorlar. Bir sre sonra amurlar kuruyor ve ayakkabnn derisini skyor. Deri atlyor. Ksa bir sre nce alnan ayakkab, pe atlyor. Oysa o ayakkaby temizlemek, silmek, fralamak, boyamak varken, bir ihmal ayakkabnn atlmasna neden oluyor. Bu mislleri alabildiine oaltabiliriz. Netice ne mi oluyor? te mahkemeye verilen yz binlerce kart borlular. Ve bundan dolay intihar etmek iin stanbul Kprsne gidenler, bozulan bteler, yklan aile yuvalar ve dalar gibi biriken d borlar. Ve birtakm devletlerin alacaklarna gvenerek zerimizde hkimiyet kurmak istemeleri. Nasl da olaylar zincirleme birbirine bal. Evet efendim, her ey birbirine bal. Sonradan Mslman olan Profesr Eva Hanm; Bir kimse, diyor ay bardana koyduu ekeri kartrrken kan ses, ayn anda uzayn btn hcrelerinde duyulur. Bunu okuduum zaman yle heyecanlandm ki, rperdim. Hayatta her ey birbirine o kadar yakndan bal ki, mutfaktan ayrlrken elektrii sndrmeyi ihmal edenler, musluu kapatmayarak gereksiz yere su aktanlar, bir sre sonra fert olarak, aile olarak ve toplum olarak bunun faturasn demek zorunda kalacaklar. Aa ya iken eilir. Tasarruf terbiyesi ok kk yatan itibaren verilmezse sonra yaplacak fazla bir ey yoktur. Aile, okul, toplumdaki messeseler, gazetesiyle, televizyonuyla, radyosuyla, sinemasyla, tiyatrosuyla el ele vermeli, tasarruf terbiyesini ok kk yatan itibaren ocuklara vermeye almaldr. Hepimiz mesulz. Hibirimizin bana ne demek lks yok. Rahmetli Mehmet Akif;

Sen sahip olursan bu vatan batmayacaktr

diyordu. Allah cmlemize bu sorumluluklarmz hissetmeyi nasip etsin

Sayn Sabri Tandoan ile Sohbet

Soru: Efendim, sizde, slmn btn gzelliklerini; hliniz ile, tavrnz ile, yaamnzn her nnda grmek mmkn. zellikle gnlk yaamnzda estetie verdiiniz neme ve deere de ahit oluyoruz. Zaman zaman sohbetlerinizde de deindiiniz gibi, estetik yaamnzn ayrlmaz bir yn. Yaamnzda estetie neden bu kadar nem veriyorsunuz ve insan yaamnda estetik neden nemlidir? Dinimizi yaamak iin estetik gerekli midir? Tekml etmek, insan olmak iin de estetik gerekli midir? Estetik nedir, ana unsurlar nelerdir? Bu konudaki deerli dncelerinizi renmek istiyorum

Cevap: Kymetli yavrum, estetik gerek fert, gerek toplum hayatnda son derece nemli bir olay. Estetik varoluun ieklenii, ak haline geliidir. Bundan sene evveldi. National Geographic dergisinde ilgin bir yaz okumutum. Tokyoda bir mekn varm. Evi, bark olmayan, otelde kalacak paras bulunmayan kimseler burada kalrlarm. Baz fotoraflar da vard. Herkesin bir yaygs var: Kimisi kilim, kimisi hasr, kimisi battaniye. Herkes, kendi yaygsnda kalyor. Bir nevi onun evi gibi. Gnn hangi saatinde geerseniz gein, unu mahede ediyorsunuz, herkesin zati eyas o kadar tertipli, o kadar dzenli ki. O fotoraflara gnlerce baktm. Baktka saygm ve hayranlm daha da oald. te yavrum, estetik bu. Nerede, ne zaman, nasl olursa olsun, her zaman tedbirli, intizaml, saygl, edepli, ince ve zarif olabilmek. Bakyorsun minicik bir dilenci kz ocuuna, giysisinin eitli yerlerine ilitirilmi birtakm nesneler. inde bulunduu artlar ne kadar ar olursa olsun, bu kz ocuu estetie yneliyor... Estetik, btn hayatmz kaplayan muhteem bir duygu. Estetik, hayatmzn her nna, her dilimine mil bir davran tarz. Bunu yalnz gzel sanatlarla snrl grmek olay hi anlamamak demektir. iir okumak gzeldir, iir yazmak gzeldir. Ama biz hayatmz o kadar gzel yaayalm ki, her dakikas ayr bir iir olsun. Giyimin estetii olduu gibi, bir de sofra adabnn, yemek yemenin, bir barda tutmann, bir atal ka tutmann, konumann, hitap etmenin, dinlemenin, okumann da bir estetii vardr. Beeri mnasebetler bizden her an estetik bir duyarlk ve incelik bekler. Rahmetli air Necip Fazl Ksakrek Bir Adam Yaratmak isimli piyesinde der ki:

Kadnla erkek arasnda yle hassas bir cazibe muhiti var ki, en olmayacak sebeplerle, bir anda renk gibi uar, duman gibi dalr ve artk hibir gayret ve fedakrlk onu geriye iade edemez.

Acaba yarn ne yemek piirsek?

Yarnn derdini bugnden tama. Hele bir yarn olsun Allah Kerim.

 Bakn u krmz sardunyalar ne kadar gzel...

Topraktan kyor bu gzellikler...

Yzn yardm trmk ile bel ile;

Bana cevap verdi yine gl ile

diyor k Veysel. nl bir profesr k Veyseli aryor, Gel seni tedavi edeyim. Gzlerini aalm diyor. k Veysel kabul etmiyor. Gzlerim alp da ne olacak... Gzellikler benim iimde... Darda deil ki... Ben byle mutluyum diyor.

Gzelliin on para etmez

Bu bendeki ak olmasa,

Elenecek yer bulaman

Gnlmdeki kk olmasa...

(Dalgalar ok yumuak vurularla kyya vuruyor. Tatl bir rzgr esiyor. nar aacnn solan yapraklar uuuyor havada... Sonra zarif yalpalanmalarla yere dyorlar.

 Bu yl yapraklar erken dklmeye balad. Henz sonbahara girmedik. Diyor yerleri temizleyen grevli... Hr hr dklen yapraklar kreiyle toplarken...)

mit Yaar Ouzcandan msralar dklyor hocamn dudaklarndan...

Beni kr kuyularda merdivensiz braktn;

Denizler ortasnda bak yelkensiz braktn.

ylesine yktn ki, btn mitlerimi

Beni bensiz braktn, beni sensiz braktn.

Yahya Kemalden;

Hafzn kabri olan bahede bir gl varm,

Yeniden her gn aarm kanayan rengiyle.

Gece blbl aaran vakte kadar alarm

Eski iraz hayal ettiren hengiyle.

lm sude bahar lkesidir bir rinde,

Ruhu her yerden buhurdan gibi yllarca tter

Ve serin serviler altnda kalan kabrinde

Her seher bir gl aar; her gece bir blbl ter.

Soru: Zikir nedir? Nasl yaplr? Sesli mi, sessiz mi yapmak gerekir?

Cevap: Zikir Allah anmak demektir. L ilhe illallah demek de zikirdir. Bir iee bakmak, ondaki uyumu, gzellii mahede etmek de zikirdir. Denize, gkyzne bakmak da zikirdir. ster iinden anar, ister da vurarak... Bu bir miza meselesidir. Dncelerimizin Allahn, Peygamberin (S.A.V.) gsterdii yolda olmas, ilerlemesi lzm. yle eyler dnelim ki, ailemize, evremize faydal olsun.

Soru: Efendim, merhamet duygusu insanlara mahsus bir duygu mu?

Cevap: Allah isterse, bir kpee yle merhamet veriyor ki... Kaplan, yavrularn besleyebiliyor. Bazen gazetelerde gryoruz, kpek, kedi yavrusunu veya kedi, kpek yavrusunu emziriyor. Himaye ediyor. O merhameti onlarn kalbine Allah veriyor. Hayat mucizelerle dolu. Ekmek yiyoruz. Vcudumuzda kana dnyor... Yunus,

Benim bir karncaya ulu nazarm vardr

diyor. Bize den her eye, herkese o ulu nazarla bakabilmek. Yine Yunus,

Miskin Yunus, sen seni bir adam m sanrsn

Hlini, miktarn bil... Derlerse, ne dersin?

diyor. Bize den, her an edepli, saygl olmak, her an hizmete hazr olmak. Peygamberimiz diyor ki... En hayrl insan, insanlar seven ve onlara hizmet edendir. O ak, heyecan iimizde duyabilmek nemli... Son derece bedbin, karamsar bir insann gnlne bir mit , bir teselli verebiliyor musun... O nemli.

Soru: Efendim, renkler insan psikolojisini etkiler mi?

Cevap: Elbette etkiler. Japonlara gre, insana en ok huzur veren renk, portakal rengi imi. Mavi renk de huzur, skn veriyor. Krmz renk insan heyecanlandryor... Mor ise, daha ok hayalperest, romantik insanlarn sevdii bir renktir. Gri renk uyku getirir. Mesel, mterisi ok lokantalar griye boyatrm. Adamn hemen uykusunu getiriyor. Hemen kalksn, baka mteri gelsin diye.

Soru: Allah, herkesin karsna bir vel kartr m?

Cevap: Allah herkesin karsna bir vel zat kartr. Fakat, gurur, kibir, enaniyet, benlik, nefis Ne yani, der... Ben niversitede profesrm. O kim oluyor der. Ben, dnya kadarservetin sahibiyim der. Herkes kendine gre bir nefsaniyet iftesi ata, ata... Bu frsat deerlendiremez.

Soru: Kimler deerlendirebilir?

Cevap: Samimi olarak, Allah akna ulamak isteyenler... Bunu lfla isteyen ok. Adam mesel 20 kere Hacca gidiyor. Ne olacak?.. Sende o yrek, o ak yoksa... Kabeye bile anlamn veren, senin akn... Bu ak yoksa, adam gidiyor, bakyor... te tatan bir bina...

Soru: Kabeyi ortadan kaldrnca, insanlar birbirine secde etmi oluyor. Bunu nasl izah edebiliriz?

Cevap: Yavrum... te, Peygamber (s.a.v.)in Hadisi var... Diyor ki; Mmin mminin aynasdr diyor... Mnir Bey de derdi ki; nsan insan eden, yine insandr. yle kitap okumakla, faklte bitirmekle bu iler olmuyor yavrum.

Soru: Aslnda insanda tecelli eden Hakka m secde ediliyor?

Cevap: Evet yavrum. Daima Hakka boyun eilecek... Yce Allah Kuran- Mbininde, meleklere, secde et... emrini buyurduu Hz. nsana, blis secde etmeyi kibirine, gururuna yediremedii iin, cennetten kovuldu. Yce Allah, nsanda tecelli ettiim kadar hibir eyde zhir olmadm buyuruyor.

Soru: lmi Ledn ne demektir? Ona nasl sahip olunabilir?

Cevap: Ledn; hayatn srr demek... lmi Lednne sahip olursan, hayatn srrna ermi olursun. lmi Lednn renince hakikt perdesi aralanyor. Allah gryorsun. lmi Lednn renebilmek iin birok merhaleleri amak gerekir. Samimi olarak Allaha k olmak lzm. Gerektii zaman ekinmeden Allah rzas iin lm gze alabiliyor musun? lmi Ledn sahibi olmak iin hakszlk karsnda boyun ememek gerekiyor. nsann varolu gayesi var. O gayeye uygun yaamak gerek. Allahn koyduu kurallara riayet ederek, mneviyat yolunda adm atacaz. Ukal, kendini herkesten stn gren bir insan, mneviyat yolunda bir adm ilerleyemez.

Soru: Zaman iinde zaman vardr szn aklar msnz?

Cevap: Bir ie balarken Besmele ile balayp btn dikktimizi o ie verirsek, ok ksa bir zaman iinde o ii yapabiliyorsun. Btn mesele her ie Besmele ile balamak, hi kimse hakknda kt bir ey dnmemek. O zaman ok az bir para ile de geinebilirsin. Bazen mekn iinde mekn oluyor. Mesel kck bir ev... Ama orada herkes yle huzur, sknet iinde yayor ki, oras byyor, byyor saray gibi oluyor. Bunun sebebi, orada yaayanlarn huzur iinde olmalar.

Veller, zamann kymetini bilirler, herkese saygldrlar. Tam bir teslimiyet iindedirler. Hibir zaman hayat artlarndan, gelirlerinden ikyet etmezler. Hell rzk yerler, kendilerini hi kimseden stn grmezler.

En gzel zikir, bir kenara ekilip Besmele ekmek. Daraldn, bunaldn zaman, bir keye ekilip, dik oturarak, gzlerini yum. Ellerini dizlerine koyarak, Bismillahirrahmanirrahim de. Besmeleyi sylerken bir n kyor. O insana huzur, skn veriyor. Yemek yerken, her lokmada BSMLLAHRRAHMANRRAHM de... Alverite, antan ap para verince, parann stn alnca Besmele ekin... Her daim Besmele deyin...

Soru: Efendim, Samiha Ayverdi, Trk kltrn, tarihini her yn ile en gzel ve hakiki hviyeti ile, ruhu ile aktaran ok deerli bir yazarmz. ocuklarmza, genlerimize her frsatta neriyoruz. Fakat kelimelerin yabanc geldiini, o yzden okumakta zorlandklarn sylyorlar. Bu duruma nasl bir zm nerirsiniz?

Cevap: Yavrum, lgat tayacaklar yanlarnda. Bakacaklar. O kelimeler hatt zatnda bizim kltrmzn yap talar. O kelimeleri renmeden kltr olmaz yavrum. Kltrl insan olunamaz.

Soru: Reat Nuri Gntekinin kitaplarnda da yabanc kelimelere rastlyorum.

Cevap: Samiha Hanm, Reat Nuri ile mukayese edilmez. Reat Nuri sadece grdklerini yazm. Ama Samiha Hanmn sonsuz gzel, muhteem bir dnyas var. Bize kitaplarnda o dnyasn tantyor.

Zorluklar insan yetitiriyor. Zorluklar olmaynca yavrum, insan yetiemiyor.

Mesel imdi bir futbolcu var... David Beckham dnyann en ok para kazanan, en mehur futbolcusu... Bir gazeteci ile onun bir rportajn okudum. Gazeteci soruyor; Sen nasl dnyann en mehur futbolcusu oldun? diyor... Beckham diyor ki; Dnyada hibir futbolcu benim kadar antrenman yapmad. Ben gece ryamda bile gol atarm. diyor. Kendini yle vermi ki futbola...

Mesel, dnyada hi kimse, dil Biret kadar gzel piyano alamyor. Neden?.. nk; dnyada kimse, dil Biret kadar piyanoya emek vermedi. Her gn 8 saat alt. Ne zamandan beri?.. 5 yandan beri... Dile kolay bu... Yani, ile ekmeden olmuyor.

Geen sene televizyonda bir program seyrettim. Bir Japon terzi, Parise geliyor. Pariste dnyann en byk terzisi oluyor. Bir provasn gsterdiler... Tylerim rperdi... Bir hanma tayyr provas yapyor. Ceketi giydirdi. Kol acaba byle su gibi akyor mu?.. Kendini yerden yere att adam yahu... Oradan bakyor... Buradan bakyor... Kol nasl diye... Niye kendini bu kadar helk ediyorsun?.. diyorlar. Nereden baklrsa baklsn, kol bir stun gibi inmeli yere diyor. Oras buruuk, buras kvrk olmaz!.. diyor. Daha ufack ocukken, annesi de mahalle terzisiymi Japonyada. Annesine yardm edermi. Teyelleri yapar, dme dikermi. Sonra annesi onu bir erkek terzisinin yanna veriyor. Meslei rensin diye. Orada Tokyonun en mehur terzisi oluyor. Bu yetmez bana anne, ben Parise gideceim. diyor. Tabi Paris moda merkezi... Dnyann en iyi terzisi olacam diyor. Birisi, bir mantoluk kuma getirdi. O kumaa bir bak, dokunuu var... O elleri sanki sevgiliyi okuyor gibi. Kumaa yle sayg, sevgi dolu yaklam var ki... Sanki o kuma deil de, gkten inen Hacerl Esved... Kumaa yle yaklat ki... Eee... bu adam olur bir ey yani... Hayatta her ey yle...

Soru: Danklk bir alkanlk mdr, genetik midir?

Cevap: Bir dereceye kadar annenin, babann etkisi olabilir... Savruk, derbeder bir annenin kz da yle olur. Ama nemli olan onu amak... Annem yle olabilir, ama ben yle olmayacam, benim babam her gece iki iiyorsa, ben de mi ieyim?.. Benim teyzem dedikodu yapyorsa, ben de mi yapaym?.. Bana ne ailemden, sana ne... Yarn Allahn huzuruna ktm zaman, bana annem, babam sorulmayacak... Sen diyecekler, Hayatn nasl yaadn?.. Tpk unun gibi: Lokantaya gittin. Biraz sonra hesap alnacak... Hibir masann hesab baka bir masadan istenmeyecek.

Psikologlar ispat etmiler. Masas dank bir genel mdrn alt iyerinden hayr gelmiyormu. Amerikada baz irketler gece baskn yapyorlarm... Kimin masas danksa, bir not brakyorlarm. inize son verilmitir. Sabahleyin muhasebeciden hesabnz kapatn diye...

Ben 3 yanda iken, annem bana unu retti; Yavrum, aslan yatt yerden belli olur. Dank bir insan benim nazarmda be para etmez. Ve yle kiiler hayatta hibir zaman tekml edemezler. Onlar ne mutlu bir evlilik hayat yaayabilir, ne meslekte baarl bir insan olabilir, ne de toplum iinde sevilen, saylan, el stnde tutulan bir insan olabilir. Yani bunlar bir lks, bir fantezi, bir zenti deil... Eer insan olarak yaayp, insan olarak lmek istiyorsak buna mecburuz yavrum.

Hep gzel rnekler bizi ilgilendirecek yavrum. Peygamberler, veller, mn yolunun bykleri... Yunus byle derdi... Mevln yle yapard... Abdulkadir Geylni Hazretleri byle sylerdi... Muhyiddin bni Arabi Hazretleri byle sylerdi... Bunlar beni ilgilendirir yavrum...

Soru: Kar koca arasnda sevgi ifade edilmeli mi?

Cevap: Ben 44 yl iinde bir tek gn Rnya Seni seviyorum demedim. Rn akama kadar diini skt. Akam olunca, elini alnma koydu. Sabriciim sen bugn hasta msn dedi. Ne oldu ki Rn dedim... Daha ne olsun ki, bugn bana seni seviyorum demedin. dedi. 44 yl her Allahn gn ona Rn, seni ok seviyorum dedim... yi ettim mi?

ok iyi etmisiniz. O da size syledi mi?

Syledi.

Mesel ben bulak ykarken, arada kaklar, atallar, bardaklar severim. Okarm. perim. Ondan sonra gardrobumu aarm. Onlara iln ak ederim. perim, okarm. yle yavrum karlkl sevgi... Baz kazk gibi herifler var. Seni seviyorum demeye ne gerek var. Onunla evlenmem sevdiimi gstermiyor mu? diyor. Sen bir gn yemek yiyorsun, ertesi gn niye tekrar yiyorsun. Yedin ite... Bir mr boyu yetsin sana...

(Borsaya para kaptran bir kardeimizin itiraf zerine alan sohbetten)

mer Bedrettin olsayd imdi yle derdi: Kz Aye, gzel Aye, haly sen ger Aye; o zengin ocuunu sana vermezler Aye.

Aye ehirde bir halc kz. Tezghta hal ryor. Gnl bu ya... Aann oluna gnln kaptryor. Yanp yaklyor aann olu iin. Trkler aryor. Bu mer Bedrettinin kulana gidiyor. O da bu iiri yazm.

Kz Aye, gzel Aye,

Haly sen ger Aye,

O zengin ocuunu

Sana vermezler Aye...

Zengin ocuu, zengin ocuu ile evlenir. Borsadaki para da bizim gibi gariban bulmaz yavrum. nk bizim kulamza geceleyin kimse tyo fsldamaz. Biz saf saf gazeteyi okuruz. O gazeteye gre hareket ederiz. Halbuki o gazetede bizim gibi enayilerin 3 kuruunu elinden ekmek iin plnlar yaplmtr. Olay bu yavrum. Yani benim kendilerini ok, ok akll kabul eden, nice tandm, yaknm hep borsaya girdiler ve kaybettiler. Hem de feci ekilde... Ellerindeki kuru da gitti.

Hani Yonca Evcimikin bir arks vard. Nakarat blmnde; Kendine gel, sen haddini bil diyordu. O hatt zatnda hepimize hitap ediyor.

Dantaya bir kz girmiti. Daktilo olarak... Gecekonduda oturuyor. ok fakir bir ailenin kz. Birileri yardm etti. Daktilo olarak girdi. Kz ok iddial, Ne yani, benim neyim eksik, ben niye Rahmi Koun kars gibi giyinmeyeyim dedi. Yahu... Sen daktilosun... Eline geen kuru para... Sen nasl Rahmi Koun kars ile ak atarsn. Ne oldu sonra?.. Borland... Borland... deyemedi. craya verdiler. Maana haciz geldi.

Dantayn en k giyinen insanydm. Baz kimseler benim kyafetlerim iin etele tutard. Her gn deiik giyinirdim. Topyekn elbise, gmlek, kravat, orap, kol dmeleri, hatta kravat inesi... O zamanlar kol dmesi de, kravat inesi de taklrd.

Ama ben bir kere Vakkodan alveri yapmadm. Herkesin en ok beendii kravatlarm da, benim iportadan aldklarmd. Bazen iportada o kadar gzel kravatlar olurdu ki... Mesel bir tccar maln tasfiye ediyor, iportaya kartyor. En lks maazadan alamayacan kravat oradan 5 liraya alyorsun. Ama o na mahsus, ertesi gn bulamazsn. Vakkoda bir kravat 125 lira. E niye vereyim. Zaten veremem de. Param da olsa gene vermem. Bana aptallk gibi geliyor. 125 liraya kravat m olur, yani insaf... Yani sen haddini bileceksin... Sen bir daktilo memurusun...

imdi de ok k giyiniyorsunuz. Dikkt ediyoruz, birbirinden k kravatlar takyorsunuz.

Onun arkasnda, yllarn tecrbesi var. Ben ilk kravat Orta 1de taktm. Bir takm elbise yaptrdlar annem, babam... 1 gmlek, 1 kravat aldlar. Pazartesi onu taktm, Sal gn elim gitmedi. Ben her gn ayn kravat m takacam dedim. Ne yapaym. Anneme, babama sylemeye de utanyorum. Tuttum, bir hafta le yemei ve otobs param biriktirdim. Yryerek gidip geldim. leleri de a kaldm. O biriktirdiim para ile ikinci kravatm aldm. 12 gnde bir deiik takyordum. Sonra ondan da usandm. Gene para biriktirdim. Bir hafta otobse binmedim. A kaldm. nc kravatm aldm. Yani daha bir ayda kravatm olmutu... te yle yavrum. Hayatta her ey adm adm, yava yava ilerliyor.

ok teekkr ederim efendim. Dilinize, gnlnze salk.

Fatmagl uhadar

almann Gzellii

amz, mnevi deerlerden uzaklatka, insanlar yeni yeni putlar ediniyorlar. Bunlardan biri de baar putu. Gnmzde en ok kullanlan kelimelerden biri, baar, baarl olmak, baarl insan. Neredeyse baar kelimesi bile, birok insanlar kendinden geiriyor. Azlarnn suyunu aktarak yle bir bahsediyorlar ki, onlarn baardan anladklar da maddi zenginlik, bol para, mal, mlk, mevki, makam. Nice insan bunlarn szn ediyor, hayallerini kuruyor, ryalarn gryorlar. Bir yerde bir nian, bir nikh sz edilmeye grsn. Sorular balyor; kz gzel mi? Olan zengin mi? Ve bu sorularn etrafnda sralanan dier sorular. Ama hepsi ayn paralelde. Sanki kzn gzel olmasyla, erkein varlkl olmasyla her ey hallediliyormu gibi. Ankarada Dil Tarih Fakltesinin karsndaki Ankara Adliyesinin kapsndan girin. Birbiri ard sra dizilen boanma mahkemeleri. Dosyalar koridorlara tayor. Byle uydurma sebeplerle kurulan evlilikler, ok ksa bir srede uydurma sebeplerle yklveriyor. Allah sonunu hayr getirsin. Yllarca nceydi. Telefon ald. Baktm. Buyurun efendim, dedim. Tanmadm bir ses, ben, dedi, televizyonda yllardr sizi izliyorum. Ltfen kzmn nian yzn takar msnz? Tarihini syledi, yerini syledi. Ben akam gelir, sizi alrm, dedi. Kapda yeni model bir mercedes vard. Saygyla kapy at. Buyurun efendim, dedi. Bindim, gidiyoruz. Nereye gittiimizi sordum. Sheraton Oteline dedi. Konu alsn diye sordum. Efendim, damat hakknda, damadn ailesi hakknda bir soruturma yaptnz m? Kazanlar hell mi? Drst, temiz insanlar m? Adamn yz aslmt. Bana dnd. Damadn mercedesi var dedi. Ne sormu, nasl cevap almtm. Arabay durdurdum. ndim. Sizin mercedesiniz var, damadn mercedesi var. Ben, dolmula, otobsle gidip gelen bir insanm. Sizin ailenizin nian yzn takamam. dedim ve yrdm. Bu olay beni gnlerce zd. Damadn mercedesinin olmas, her eyin stne bir snger ekiyordu. Acaba hell parayla m alnmt, onu soran yoktu. Bu, maddeci dnya grnn aile hayatmza kadar giriinin ne ac bir sonucuydu.

Hepimiz bu dnyaya bir grevle geldik. Onurlu bir hayat yaamak, hellinden kazanmak, insanca, efendice bir hayat srerek Allahn ve Peygamberin gsterdii yolda, imknlarmz nispetinde yrmek, her an daha iyiye, daha gzele, mkemmele doru gitmeye almak, hayatmzn her blmnde, Resulullah Efendimizi kendimize rnek almak ve yryebildiimiz kadar o yolda yrmek. Kinatn Efendisi; ki gn birbirine eit olan ziyandadr buyurmuyor mu? Bir halk airi, Dnya bir penceredir, her gelen bakt, geti diyordu. Bu ksack dnya hayatnda, yapabildiimiz kadar Kuran yolunda, Snnet -i Resul yolunda yol alabilmek, en azndan baz yet-i Kerimeleri, baz Hadis-i erifleri hayatmza intikl ettirebilmek hayatn en gzel, en yce baars deil midir? Bir insann, lmnden sonra, arkasndan onun ahlk, Kuran ahlkyd, O Peygamberimizin gsterdii gibi yaad, o yoldan hi sapmad, yaad her gn kendi kendini amaya alt, nur iinde yatsn, Allahn rahmeti zerine olsun, dedirtebilmesi baarlarn en muhteemi deil midir? Ya Rabbi, ne kadar maddiletik. Mnevi gzelliklerimizden ne abuk uzaklatk. Deer yarglarmz ne kadar deiti. Bakp da rpermemek mmkn m? ster istemez insann ii acyla, hznle doluyor. Her gn gazetelerde okuyor, televizyonlarda seyrediyor, bazen bizzat ahit oluyoruz. Bizi biz yapan, bizi asrlarca dimdik ayakta tutan, nice zaferler kazandran mnevi

deerlerimizi, gzelliklerimizi her gn biraz daha kaybediyoruz. Hayata hangi ynden bakarsanz bakn, iki, sigara kullanm gn getike artyor. Onlarla yetinemeyenler areyi uyuturucunun kucanda aryorlar. Gnmz insanlarnn bir ksmn zina bile tatmin edemiyor. Sratle sapkla doru kouyorlar. Baz niversitelerin kampslerinde, kapdan girince grlen iln panolarnda, artk sapkla davetiyeler kyor. Geenlerde bir gazetede, bir niversite kampsndeki, insan kusturacak kadar iren bir iln okumutum. Hemen internetten dekana bir mail gnderdim. Bu iren iln hakknda ne dndn sordum. Bu iln verenler hakknda bir soruturma alp almadn renmek istedim. Dekann verdii cevap, beni gnlerce uykusuz brakt. Birka renci velisinden tepki aldklarn, ama bunun nazar itibara alnmadn bildiriyordu. Acs hl iimden kmad. nsan ister istemez soruyor, bu gidi nereye? Olaya bir sosyolog gzyle bakarsak ne grrz? Toplum, mnevi deerlerden uzaklatka, irenlikler, sapklklar da o oranda artmaktadr. Necip Faz l bir iirinde;

Bir ey koptu bizden, bir ey, her eyi tutan bir ey,

Benim adm bay Necip, babamnki Fazl bey.

Utanrd burnunun ucu grnse ninem,

Kzmn gsterdii, kefen bezine mahrem

diyordu. Btn bunlar her gn gzmzn nnde olup biterken, ilk yaplacak nedir? nce ie kendimizden balamak, kendi nefsimizi Mslman edebilmek. Bunun iin sonunda lm bile olsa gereken btn mcadeleyi verebilmek. Bir gn birisi kp da yazdklarmz, sylediklerimizi beenmeyecek, ne yani senin gibi mi olaym, diyecek olursa, hadi bakalm, kolaysa yap, seni de grelim, diyebilmek. uras kesin bir gerek ki, artk gnmz insanlar lfa deil, icraata bakyorlar. Sylediklerimiz, gnlk hayatmzda, i ve aile hayatmzda birbirine paralel olmadka, iyi bilelim ki, evde, eimizi, ocuklarmz bile mspet olarak etkileyemeyiz. Sadece arkamzdan bize glerler, elenirler. Allah kimseyi bu durumlara drmesin. lk yapacamz i, nce yaantmzla, hl ve gidiimizle, gerek ev hayatndaki, gerek i hayatndaki yaama slbumuzla rnek bir kiilik kurabilmek, evreye rnek olabilmek. Yoksa arkamzdan alayc tavrlarla bakp,

Onlar ki lf ile verirler dnyaya nizmat, Bin trl teseyyp bulunur hanelerinde

dedirtmek ne acdr. Ne utan verici bir hldir. Allah kimseyi bu duruma drmesin. Peygamber Efendimiz; ki gn birbirine eit olan ziyandadr buyuruyor. Bizim boa geirilecek bir gnmz dahi olmamal. Her gn kendi kendimizi gemeye, amaya gayret etmeliyiz. Hayatn her alannda almak bizim iin bir zevk, bir heyecan olmal. Bir air;

Sen yanmazsan,

Ben yanmazsam,

Biz yanmazsak,

Nasl kar karanlklar aydnla

diyordu. Yaamann, varoluun gzelliini, her gn kendi kendini amada bulanlar ne gzel insanlardr. Allah, bu gzel duyguyu cmlemize nasip etsin...

Edep ve ncelik

Mevln, Edep, akln dtan grndr diyor. Krk yldr bu tarifi dnyorum. Beni rpertiyor. Edep kavram zerinde derinletike, karmza yepyeni lemler kyor. Bazen hayatn en nemli olay nedir diye dndmde, yine edep kyor karma. Hayat gzelletiren, aile hayatnda olsun, meslek hayatnda olsun, toplumsal hayatta olsun hep karmza kan, bizi mutlu eden veya mutsuz eden bir durum deil midir? Bazen edepsizce sylenen bir sz veya davran, kar taraf ebediyyen mutsuz edebilir. Hepimizin en az ekmek kadar, su kadar muhta olduumuz bir zelliktir, edep. Hayatn, varoluun vazgeilmez unsuru... Be yanda bir ocuktum. Rahmetli annem, Olum, bakkal Hac Efendiye git, bir kibrit al dedi. Gittim. Dkkndan ieri girdim. Hac Amca dedim, bir kibrit verir misin?. Bakkal Hac Amcann kalar atlmt. Vermem dedi, sebebini sordum. Sen, dedi, dkkndan ieri girerken selm vermedin. Selm vermeyene kibrit de yok. Utancmdan kpkrmz olmutum. zr diledim. Ne yapabileceimi sordum. imdi k dedi, biraz dola, dkkna yeniden gel. Kapdan girerken selm ver. Dediklerini yaptm, bakkal Hac Efendi kibriti uzatt, yalnz kibritin yannda bir de ikolata vard. Aldm, teekkr ettim. Bu dedi, selm vererek girmenin mkfat. Olay mr boyu unutmadm. Ne za man bir dkkna, bir i yerine, bir eve girsem aklma Hac Efendinin sz gelir. Edep, hayata, yaamaya, varolua renk veren, k veren, gzellik veren harikulde bir unsur. nsan hayat bir serven. Doduumuz andan itibaren mcadele veriyoruz. Hastalklar, paraszlklar, yanl anlalmalar bizi mr boyu brakmyor. Bu patrt, grlt iinde her zaman iin kuvvet alacamz, bize mutluluk verecek, yaama sevinci verecek bir olay edepli davranlar. Eski stanbul terbiyesinde ben sahibim, ben mlikim, mlkiyeti bana ait gibi szleri sylemek edep d kabul edilirmi, o ahsn grgszlne verilirmi. Mesel bir yalnn nnden geiyoruz, soruyoruz, Efendim, bu yalnn mliki siz misiniz? Adam, saygyla cevap verirmi: Estafurullah efendim, imdilik emaneten oturuyoruz. Bu cevaptaki incelik beni bir mr boyu rpertmitir. Hayat arkadam, rahmetli Rn Hanmefendi ile krk drt sene evli kaldk. Bu sre ierisinde onun nnde bir kere ayak ayak stne atarak oturmadm. Bir kere bile antasna, ekmecesine, czdanna dokunmadm. nk ocukken bize yle retilmiti. Lise birden ikiye gemitim. Tatilde babamn memleketine gittim: Konyann Ermenek ilesi. Ermenek, Toroslarda irin, sevimli, gzel bir ileydi. Bir ey dikkatimi ekti. Yolda herkes tansn, tanmasn birbirine selm veriyordu. Bu selmda insan rperten, heyecan veren, smscak bir sevgi, bir sayg, bir incelik vard. Beni ok etkilemiti. mr boyu unutmadm. imdi ayn apartmanda oturanlar birbirlerini selmlamadan, bir poz, bir alm geiyorlar. Mbrekler sanki firavunun torunlar. Bunu bir trl kabul edemiyorum, iime sindiremiyorum, izahn yapamyorum. Madem kader bizi ayn atnn altna getirmi, ne olur birbirimize selm versek, hatr sorsak, elimizde paketler varsa yardmc olsak. Bazen bir selm, bir hatr sorma, bir teekkr etme insann btn skntlarn alr, gtrr. Yerine tertemiz, prl prl bir ruh hli brakr. Bir Viyanal psikolog bir insan, diyor, gnde on kiiye teekkr edebilse, o insan ruhen ok mutlu olur. nsanlarn birbirlerinden bekledikleri ne servet, ne hret, ne mevki, ne makam, ne mal mlk. Bu minicik ilgiler, edepli davranlar bizim ruhumuzda en gzel duygular uyandrabilir. Neden bu frsatlar karyoruz? Amerikann baz eyaletlerinde bir det varm. Otobanlarda giderken hani gieler kar karmza, para yatrmamz gereken. Baz kimseler giedeki grevliye paray uzatrken, bu benim iin ve benden sonra gelecek on araba iin diyorlarm. Bilmiyorum, bunu okuduum

zaman ok heyecanlandm. Siz, kendinizden paha biin. Paray gieye uzatyorsunuz. Giedeki grevli efendim, diyor, paranz dendi. Burada nemli olan, o kuru para deil. Birilerinin sizi dnm olmas. Bir insan tarafndan sevilmek, saylmak, dnlmek ne gzel bir olaydr, hassas bir insan sevinten alatabilir. Hepimiz birtakm gzel davranlarn, gzel szlerin beklentisi iinde deil miyiz? Ve o karmza kt zaman ne kadar huzurlu oluyoruz, mesut oluyoruz. Ayn ekilde ev halknn birbirine kar gsterdii edep ve incelik rnekleri de kar taraf ne kadar mutlu eder. Hepimiz u dnyada misafiriz. Misafirliimiz ne gn bitecek bilemiyoruz. Ama yaadmz srece, evremize kar, insanlara, hayvanlara, bitkilere kar, eya ve cemdata kar daha duyarl olabilsek, onlarda memnuniyet uyandracak szleri ve hareketleri syleyerek, yaparak onlarn ilerinde bir memnuniyet uyandrabilsek, ne gzel olur.

Senelerce nceydi, bir gn evde oturuyordum. Telefon ald. Bir okul arkadam Sabri, diyordu, bana yardmc ol, ok skntlym, boulur gibi oluyorum. Ltfen bana yardm et. Arkadamn sesi beni rktmt. Hakikaten o anda ona kitap oku, mzik dinle, ibadet et demek bir netice vermeyecekti. Dedim ki, Bak kardeim, banyoya gir, biraz su dkn, bir abdest al, giyin, en yakn hastaneye git. Hastanedeki grevli memura Bu hastanede bir sredir yatp da hi ziyaretisi olmayan hasta var m? diye sor. Hastay rendiin zaman ziyaretine git. Ya bir iek yaptr, ya bir kolonya al. Hastaya hatrn sor. Onunla biraz konu. Bir istei olup olmadn ren. Bir istei varsa ltfen onu yapmaya al.

Akam, arkadam tekrar telefon etti. Ses tonu tamamen deimiti. Mutlu, neeli bir ses tonu vard. Anlatt. Hastay ziyaret ediyor, hediyesini takdim ediyor, biraz gryorlar. Sonra diyor ki, haftaya tekrar geleyim mi, ister misin? Hasta yatandan doruluyor, Allah raz olsun diyor, beni o kadar mutlu ettin ki, haftaya da benim gibi yalnz bir insan ziyaret et, benim duyduum mutluluu o da yaasn. Ve diyor arkadam, hastanenin kapsndan karken yle neeli, yle mutluydum ki yol boyu sana iimden teekkrler ettim.

Bizim mutluluumuz da, mutsuzluumuz da hep byle kck olaylarla ortaya kyor. Ne olur biz de det haline getirsek, bu minicik nanslarla insanlar sevindirsek, uzun zamandr aramadmz, grmediimiz bir dostu, bir gn telefonla arayp hatrn sorsak, hem onu, hem kendimizi ne kadar sevindiririz. Hani, baz ok yal kimseler vardr. Hayatta kimseleri kalmamtr. Ellerinden tutacak kimseleri yoktur. Ne olur onlar hi olmazsa telefonla veya be dakika ziyaretlerine giderek arayp, sorsak, ne kaybederiz? Onlara desek ki Ne zaman ban daralrsa, ihtiya hissedersen, gece saat ka olursa olsun, beni ara. Ben arabaya biner gelirim. Bir bilsek ki bu szler yalnz bir insan ne kadar sevindirir, ne kadar gklere uurur. Daha bunlar gibi pek ok rnek verebiliriz. Alveri ettiimiz tezghtarn hatrn sorsak, bir sknts olup olmadn rensek, dolmutan inerken sde para vermekle yetinmeyip hatrn sorsak, hayrl iler dilesek, teekkr etsek, onlar da, biz de ne kadar mutlu oluruz. Bir gl bahemiz olsa, bir dostumuz ziyaretimize gelse, ona bir gl buketi hazrlarken o gln kokusu ayn zamanda stmze, ellerimize de sinmez mi? Onun iin Kinatn Efendisi, Veren el,

alan elden hayrldr ve Birbirinizle arada hediyelein, hediye bazen kalpler arasndaki soukluu giderir buyuruyor.

Ne zaman Hakka geceiz bilemiyoruz. Ama yaadmz srece, u hayat o kadar gzel, renkli, iir gibi yaayalm ki, dnyamz cennet gibi olsun. Ve Dnyas cennet olann, hiretinin de cennet olaca mjdesi geliyor Kinatn Efendisinden. O halde ne bekliyoruz? Yunus Emre, Sevelim, sevilelim, dnya kimseye kalmaz diyordu. Bizler de yaadmz srece hep iyinin ve gzelin tohumlarn ekelim ki, yarn mukadder yerimize gittiimizde yzmz kara kmasn. Allah, bizlere de ve yeryzndeki btn insan kardelerimize de hayrlar gstersin, imn ile ene kapamay nasip etsin.

Yce Mevlnnn Evrensel Kimlii

Yllarca nceydi. Bir gn, matematik profesr olan bir arkadam ziyaretime geldi. Sabri, dedi. Yllardr radyolarda, televizyonlarda, Aralk ay olunca Mevln yle byk, byle byk diye nutuklar dinliyoruz. Kimse kp da niin byktr izah etmiyor. Senden rica ederim, bu konuda beni aydnlatr msn? Arkadamn tebessmle sorduu soru, beni uzun uzun dndrd. Sonra anlatmaya baladm. Anlattklarm arkadam tatmin etti mi, etmedi mi bilmiyorum. Bu sabah nedense o hatram canland.

Bir insan kyor. Kendini yetitiriyor. Belli bir kvama gelince yazmaya balyor. Ve yazdklar, sekiz asrdr sde bizlere deil, btn dnyaya k tutuyor. Gnmzde de be ktadaki insanlar aydnlatmaya devam ediyor. Geen yl Amerikada UNESCO bir istatistik yapyor. Ve btn Amerikada, 2006 ylnn en ok okunan, kitaplar en ok satlan yazar olarak Mevlny seiyor. Acaba bunun srr neydi? Nasl oluyordu da Celleddin-i Rmi an yazar olabiliyordu? imdi bunu aratralm.

Bir gn Ankaradaki kitaplar dolaacak olursanz, Mesnevinin birok evirilerini grrsnz. Nahifiden, Abdulbaki Glpnarlya, efik andan, Kenan Rifaye, eski Ankara valisi Abidin Paaya kadar. Hepsi de satlyor, okunuyor, yeni basklar yaplyor. Baz dostlarm var, emekli olduktan sonra kendilerini Mesnevi incelemesine verdiler. Hepsi de ok mutlu. Okuyorlar, dnyorlar, baz gzellikleri yaamaya alyorlar. Ve hepsi de bir mrn Mesnevi incelemeye yetmeyeceini sylyorlar.

Mesnevinin eitli ynleri var. Dini yn, tasavvufi yn, edebi yn, felsefi yn, tbbi yn, bilimsel yn, tefekkr yn... Nice batl bilim adamnn, dnce adamnn slmiyete duyduklar sevgi ve sayg, Mesnevi ve Mevln ile balamtr. Yllarca nceydi. Bir gn Ankarada mam Hatip Okullar Federasyonunun bulunduu binada Rahmetli Profesr Hamidullah bir konferans vermiti. Konferanstan sonra ben Hamidullah kald otele gtrdm. Gzel bir yaz gecesi idi. Yryerek gittik. Hamidullaha sordum. Efendim, dedim, sizin grdnz kadar ile batllarn slmiyete gemeleri nasl oluyor? Hamidullah o sralarda Pariste Sorbonda slm Hukuku dersi veriyordu. ok seviliyordu. lk defa kendisine zel bir lojman verilmiti. Orada kalyordu. Rahmetli Profesr sorumu; Tasavvufla diye cevaplandrd. Ve Mevlnnn batda ok sevildiini, sayldn, el stnde tutulduunu syledi. Peki batllarn Mevlnda bulduu ne idi?

Mevln, slma ve Hazret-i Muhammede yrekten bal idi. Kuran- Kerimin btn insanla yol gsteren mstesna bir yol olduunu sylyor ve Onun kyamete kadar tek istisna olmadan, btn insanlk lemi iin k ve nur kayna olduuna iaret ediyordu.

Ben, diyordu Mevln, Kurann bendesiyim, Hazret-i Muhammedin ayaklarnn tozuyum. Bununla iftihar ediyorum. Beni kim Hazret-i Muhammedden ve Kuran- Kerimden ayr gstermek isterse, o szden de, o sz syleyenden de maher gn davacym.

Mevln, madde ile mn, ruh ile beden, kadn ile erkek, i lem ile d lem, dnya ile hiret arasnda, slmn emrettii mnda tam bir senteze ulam, mstesna bir insand. Galileden nce, dnyann gne etrafnda dndn Mevln sylemiti. Bugn gerek Trkiyede, gerek btn dnyada btn psikiatristler, psikanalizmin Freud tarafndan bulunduunu sylerler. Aslnda psikanalizmi ilk ortaya atan ve uygulayan Mevln olmutur. Mesnevide detayl olarak anlatlr. Msaadenizle ben ksaca zetleyeyim. Bir hkmdar, yanna eini ve ok sevdii kzn da alarak maiyet erknyla beraber seyahate karlar. Gittikleri lkenin hkmdar, lkenin gzel yerlerini onlara gsterir. Gezdirir, dolatrr. Ayrlk vakti gelmitir. Hkmdarn hanm, Sultanm, der, dnme vakti geldi. Msaade ederseniz, kzmla beraber dostlarmza biraz hediye almak istiyoruz. Peki, der hkmdar. Ana kz beraber bir kuyumcuya giderler. Kuyumcu, gen, yakkl, grgl, saygl, ince bir gentir. ok gzel konumaktadr. Gen kzn dikktini eker. Hediyeler alnr. Paketler yaplr, ana kz beraber dnerler. Fakat gen kzn akl, gnl, kuyumcuda kalmtr. Srekli onu dnr. Yurda dnerler. Kz, gnden gne sararp solmaya balar. Kuyumcunun sevgisi btn varln kaplamtr. Fakat ekindii iin kimselere syleyemez. Bir sre sonra yataa der. Sarayn hekimleri gelir. Tekrar tekrar muayene ederler. eitli illar verirler. Hibirinin faydas olmaz. Gen kz lm deindedir. Hkmdar mnadilerle btn lkeye duyurur. Kim kzm iyiletirirse, ona pek ok hediyeler verecek, kendime vezir yapacam, der. Bir gn yal bir dervi gelir. Kz grmek istediini syler. Hkmdardan msaade alnr. Dervi, gen kzn yatt odaya gtrlr. Dervi, kzn nabzn tutar ve ona sorular sormaya balar. simden, anne baba isminden balanarak sorular geniletilir. Nihayet, gen kzn kuyumcuyu mitsiz bir akla sevdii ortaya kar. Dervi, hkmdara gider. Efendim, der, durum byle, byle. Eer kznzn iyilemesini istiyorsanz, o kuyumcuyla evlendirin. Ona ben karamam. Karar sizin. Ben buraya Allah rzas iin geldim. Ne hediye isterim, ne vezirlik. Bana msaade. der ve gider. Bir sre sonra genler evlendirilir. Ksa bir zamanda hasta kz iyileir, salna ve gzelliine kavuur.

Ne yazk ki bundan yerli ve yabanc psikiatristler, birka kii dnda habersizdirler. Varsa Freud, yoksa Freud.

Vcudumuza giren bir mikrobun, kandaki alyuvarlar tarafndan bir ordu gibi sarldn ve emberin gittike daraltlarak mikrobun yok edildiini, batl bilim adamlar 1926 ylnda buldular. Bunu sekiz asr evvel Mevln Mesnevide sylyordu. Mevlny dar, ksr, clz bir gre hapsetmek, Onu hi anlamamak olur. Hatta Ona ihanet olur. Mevln, btn insanln medar- iftihar olan mstesna bir insandr. O, slmn evrensel grne sahipti. nk O, Elhamdlillahi Rabbl lemin diyordu. nk O, evrensel apta bir mn by idi. Onunla ne kadar iftihar etsek azdr. Allahn rahmeti, Peygamberin efaati, Onun ve Onu sevenlerin zerine olsun...

nsan ve Gzel Sanatlar

Bir gn matematik retmeni olduunu syleyen bir zat geldi. Efendim, dedi. Msaade ederseniz bir hususu renmek istiyorum. Geen gn lisede okuyan kzm benden bir ricada bulundu. Babacm, dedi. Ben, keman renmek istiyorum. Bu konuda bana yardmc olur musun? Kzm imdi iim var. Sonra grelim dedim ve dndm. Keman renecekti de ne olacakt? Ben kzmn doktor olmasn istiyorum. Geri maddi bir skntm yoktu. Hem retmenlikten maa alyor, hem de dershaneye gidiyordum. yi para kazanyordum. Kzmn isteini yerine getirebilirdim. Ama bu i bana lzumsuz, gereksiz geliyordu. Ben gzel sanatlarla uramann hem masrafl, hem de fasa fiso bir i olduu kanaatindeyim. Kemana ayr para ver, onu retecek hocaya ayr para ver. Sonu nedir, sadece bir hi. Sonra b ir arkadamn evinde sizin kitaplarnz grdm. Msaade istedim, aldm, okudum. Sonra sizinle grme ihtiyacn duydum. Ltfen dncelerim doru mu, deil mi, beni bu konuda aydnlatr msnz?

Efendim, meseleyi daha geni boyutta ele alalm, yle inceleyelim. Acaba gzel sanatlarn hayattaki yeri nedir? Bir lks mdr, bir fantezi midir, yoksa insan insan eden, eiten, olgunlatran messeselerden biri midir? Bunu grelim. sterseniz elimize bir tasavvuf tarihi kitabn alalm, inceleyelim. Byk mutasavvflardan pek ounun gzel sanatlarn en az bir koluyla ilgilendiini greceiz. Kimi iir yazm, kimi mzikle megul olmu, kimi hat gibi, ebru gibi, tezhip gibi bir sanatla uram, kimi gzel edebi eserler telif etmi, hep ilerindeki tertemiz, bembeyaz inanla gzel sanatlar beraber gtrmler. Burada meseleye tamamen objektif olarak bakalm. Acaba Yunuslar, Mevlnlar, Hac Bayramlar, Eref Olu Rmiler, mm Sinanlar en gzel duygularn, dncelerini iirle anlatmasalard, gnmzde b ile bu kadar etkili olabilirler miydi? Anadoluyu ky ky, kasaba kasaba dolaalm. Acaba hafzasnda Yunustan msralar olmayan bir kii bulabilir miyiz? Rahmetli babaannem okumas yazmas olmayan, hayatnda mektebin nnden gememi bir Anadolu kadnyd . Ama bizlere hep Yunustan msralar sylerdi. Bende Yunusa kar duyduum byk ak, babaannemin msralaryla balamt. Mahallemizde okumu yazm, mevki makam sahibi olmu birok teyzeler vard. Onlar mesleki veya ailevi bir mklleri olduu zaman babaanneme gelirler, akl danrlard. Rahmetli babaannem saygyla, edeple, sknetle onlar dinler, bazen bir Hadisle, bazen bir yetle, bazen de Yunustan bir msra ile sorulan sorulara cevap verirdi. Bu cevaplar herhalde ie yarard ki, o teyzeler bir s re sonra ellerindeki eker paketleriyle bize teekkre gelirlerdi. Babaannem de aidiyeti cihetiyle o eker paketlerini bana havale ederdi. Nur iinde yatsn. Allah gani gani rahmet etsin. Allahn rahmeti, Peygamberin efaati zerine olsun. Allah, mn leminde ellerinden pmeyi bana nasip etsin.

Aradan yllar geti. Hukuk Fakltesine gidiyorum. Yenimahallede oturuyoruz. Bir komumuz vard. Mahalleli Karamanl Dede derlerdi. Doksan ksur yanda idi. Salkl, nur yzl bir muhterem insand. Yznden tebessm eksik olmazd. Bir cep defteri vard. Benim genlik yllarmda hemen herkesin cebinde o defterden olurdu. Defterin iinde be on yet, be on

Hadis ve Yunustan be on iir vard. Nur iinde yatsn, Karamanl Dede beni ok severdi. Sk sk ziyaretimize gelirdi. Hrmetle elini per, yanna otururdum. Karamanl Dede, Dinle bakalm yeen bey, derdi. Defterinde yazl olanlar bana okurdu. O kadar mutlu olurdum ki, heyecandan iim iime smazd. nmde ufuklar alrd. Hayat yle gzelleirdi, yle ihtiam kazanrd ki, btn yanm yrem renkle, kla dolard. Zaman hi gemese, bu gzellikler bitmese derdim. Nur iinde yat sevgili Karamanl Dede. Seni ok ama pek ok seviyorum. Acaba Yunus, o iirleri yazmam olsayd, gnmzde bile bu kadar ok sevilir, saylr, el stnde tutulur muydu?

Her vaktin ezannn okunuu ayr bir makamda oluyor. Ben en ok sabah ezann seviyorum. Beni rpertiyor, heyecanlandryor, bazen alatyor. Tekbiri dnn, tekbirin beraber koro halinde okunuunu dnn. Bir gn Picassoyu bir hat sanat sergisine gtr rler. Picasso yle heyecanlanr ki, o hatlarda inanlmaz bir gzellik bulur ve feryat eder. te der, hakiki modern sanat burada. Ne olur bana bir hat hocas bulun. Bu inanlmaz gzellikteki harfleri ben de yazmak istiyorum.

O zata dedim ki, Gzel sanatlar insan ruhunu katlktan kurtarr, besler, yumuatr ve mnevi gzellikleri alglayacak, zmleyecek bir hale getirir. Gzel sanatlar insan ruhunu artr, temizler, yceltir, gzelletirir. Yerine gre, zamanna gre bizim iin dosttur, arkadatr, sevgilidir. Yerine gre gzyamz silen, bizi teselli eden bir annenin eli gibidir. Yerine gre karanlklar aydnlatr. Bize bir nee, cokunluk ve huzur verir. Yerine gre bedbinliklerimizi alr, iimize mcadele gc verir. Bu nedenle, gene de siz bilirsiniz ama bence kznzn hevesini krmasanz iyi olur.

Senelerce, senelerce evveldi. Ankara Gazi Lisesinde okuyan gen bir renci idim. Bir gn sebebini bilmiyorum, iime bir bedbinlik, karamsarlk geldi, reklendi. Canm hibir ey istemiyor. Dersi filn braktm. Bazen okuldan kayor, Genlik Parkna gidiyordum. O zamanlarn Genlik Park imdiki gibi pis, rezil, uyuturucu yata bir yer deildi. Tertemiz, prl prl bir aile mekn idi. Oraya gidiyor, kendimi gzelliklerin ve inceliklerin dnyasna brakyordum. O gnlerden birisinde, eve dnerken duvarda bir iln grdm. O gece Byk Tiyatroda Beethovenin Dokuzuncu Senfonisi alnacakt. Neden bilmiyorum, admlarm Byk Tiyatroya doru gitti. Biletimi aldm, ieri girdim. Biraz sonra kinatn en muhteem senfonisi balad. Sanki dnyam deimiti. Sra koro ksmna geldii zaman gzyalarm tutamadm. O, dev gibi koro Birleiniz insanlar, karde gibi olunuz diyordu. Orada izah mmkn olmayan bir deiim yaadm. Btn bedbinliklerim gemiti. Kendimi dev gibi gl hissediyordum. Eve geldim. Kitaplarm atm, sabaha kadar altm. Her sene olduu gibi snfm iftiharla getim. Ve bu anm mr boyu unutmadm.

Benim gzel sanatlar konusundaki dncelerim bunlar. Dileyen katlr. Allah cmlemize hayrlarla, gzelliklerle dolu bir mr ve sonunda imanla ene kapamay nasip etsin

Bandrmal Ali ztaylan Efendi Hazretleri

Alt Austosta bir gne batt: Edebin, zarfetin, inceliin, hayann, gzelliin eriilmez temsilcisi Bandrmal Ali ztaylan Efendi Hazretleri Hakka gt. Kendisini yllarca nce tanma erefine nail olmutum. ok deerli eim Rahmetli Rn Hanmefendi ile beraber bir adli tatilde geziyorduk. Allahn gzel bir ltfu olarak yolumuz Bandrmaya dt. ehri gezdik. ok scak bir yaz gnyd. Yorulduk, terledik, serinlemek iin dondurma yiyeceimiz bir yer aradk. Esnafa sorduk, bize St Evini tavsiye ettiler. Aradk, bulduk. Kapda Ali ztaylan St Evi yazyordu. eri girdik. O gn hi unutamayacam. Girmemizle beraber yepyeni bir dnyaya adm attk. Ya Rabbi, kelimelerle anlatlmayacak kadar zenli bir temizlik, bir zarfet, bir edep ve estetikle sarlverdik. Duvarda inanlmaz gzellikte bir hat yazsyla yazlm Besmeleler, Allah, Muhammeden Resulullah ve L lhe llallah levhalar vard. Hangisine bakacam ardm. Akl almaz bir gzellik bizi sanki bylemiti. Biraz sonra efendiliin, inceliin, kibarln simgesi bir garson geldi. nce Ho geldiniz dedi, sonra Ne getirmemi emredersiniz? dedi. Dondurmalarmz syledik. Getirdiler. Yemeye baladk. O gne kadar hi byle muhteem bir dondurma yememitik. Sonra tabaklar toplamaya gelen garsona; Efendim, dedim. Bu dkknn sahibi kim? Birden yan bamzda Rahmetli Ali ztaylan grdk. Hibir kalemin tasvir edemeyecei, hibir dilin anlatamayaca bir edep ve incelik rnei ile yumuack, tatl, smscak bir ses tonuyla, Bu dkknn hizmetkr benim, efendim, dedi. Birden rperdim, heyecanlandm. Gzlerim doldu. O gne kadar bir insann bu kadar ince ve zarif olabileceini dnmemitim. Beni anlad. Yine ok zarif bir hareketle yanmza oturdu. Konutuk. Fazl Hsn Dalarca bir msranda;

Ve bir an yayorum, btn bir mre bedel

der. te o ruh halini ben Ali Efendi Hazretlerinin yannda hissettim. Gsm doldu, yle heyecanlydm ki, sevincimden, mutluluumdan hkra hkra alamak istiyordum. Ya Rabbi, btn mnevi deerleri alt st olmu, btn mnevi gzelliklerini kaybetmi bir toplumda byle bir insan nasl yetiebilir? Acaba bir rya m gryordum. Ah diyordum, Efendi Hazretlerine smsk sarlsam, bam omzuna koysam, alasam, alasam O gn hayatmn en gzel gnn yayordum. Efendi Hazretleri konutu, biz dinledik. Dinledike ayaklarmz yerden kesiliyor, bir mn leminde ykseliyorduk. O gzel gn dier baka ziyaretler takip etti. Her vesileyle Bandrmaya geliyor, o gzeller gzeli insann doyumsuz sohbetleriyle eriilmez hazlar yayorduk. Merhumun Bandrmada bir de ok sevdii Noter Latif Bey vard. kisi arasndaki dostluu, arkadal, samimiyeti anlatabilmem imknsz. Geri anlatabilecek bir kalem de dnemiyorum. Akln, havsalann alamayaca bir sevgi, bir sayg ve bir edep alayanyd o dostluk. Merhum, arada yannda Latif Bey olduu halde Ankaraya gel ir, bu arada fakiri de ziyaret etmeyi ihmal etmezdi. Karmda onlar otururken hangisine bakacam arrdm. Mn gzellii, sanki o iki insanda somutlamt. Birbirlerine hitap tarzlar, baklar, ses tonlar yle yceydi ki, alamamak iin kendimi zor tutardm. Ali Efendi Hazretleri bir cemiyet fedaisi gibiydi. Kendini mnen ve maddeten insanlara adamt. Bir gn

telefonu alar. Ali Efendi, o her zamanki edebi, inceliiyle ahizeyi kaldrp, Buyurun efendim, emredin der. Kardaki ses, yanllkla taksi dura yerine St Evini aramtr. Hazret, ona yanldn sylememek iin, Hay hay efendim, der emredersiniz. Yalnz adresinizi ltfeder misiniz? Sonra dar kar, bir taksi bulur, cretini verir. Bu adresten bu zat aln, istedii yere gtrn. der.

Zaman zaman elinde birka paket tatl kutusuyla meyhaneye gider, sarholarn masasna oturur, ayran ierek onlara elik eder, yeri geldike ok ince metodlarla onlar Hak yola davet ederdi. Birok Bandrmal, bu ekilde ikiyi brakm, sonsuzluk kervanna katlmlard. Sofradan ayrlmazdan evvel tatl paketlerini sarholara verir, Aman kardeim, bunu yengeye gtr, zr dile, gnln al, seni hrpalamasn derdi. Zaman zaman zellikle bayram ve kandil gecelerinde yannda kandil simitleriyle geneleve gider, simitleri datr, onlarn gnllerini alr, dertlerini dinlerdi. Bu ekilde tvbekr olup genelevi terk eden birok kadn vard. O sanki bir iyilik meleiydi. Hi de lyk olmadmz halde, her gidiimizde bana da, Rahmetli eime de saysz iltifatlar eder, gnlmz alr, gzyamz silerdi. Dnmzde hediye paketleriyle bizi Ankaraya yolcu ederdi. Bir gn St Evine resmi niformal birtakm insanlar gelir. Duvardaki o harikulde gzel hat yazlarna ve Fatih Sultan Mehmetin o herkesin bildii, tand, ressam Bellininin yapt mehur tablosuna bakarak, Sen, derler, Osmanl hayransn. Eski yaz taraftarsn. Utanmyor musun? diye hakaret ederler. Ve su delili olarak duvarda ne var, ne yok alp gtrrler. Hazret ok zlr. Gnlerce alar. Ama elden ne gelir ki? Birok defalar evine baskn yaparlar. En nadide, en kymetli eserlerini bir daha vermemesiye alp gtrrler. Gidi o gidi, elden ne gelir?

Ali Efendi Hazretleri, kk yandan itibaren ilme, gzel sanatlara, estetie hayran olmu, k olmu, bir gzel insandr. Tek arzusu, insanlara kaybettikleri gzellikleri yeniden kazandrmak olmutur. Ama o devrin her eyi nne katp gtren rzgr iinde bunu kime anlatabilirdi? Dili, Ali Efendi Hazretleri kadar, kelimelerin en ince nanslarna kadar dikkt ederek kullanan kimse grmedim. Adna z Trke denilen ldrc, yok edici, kltrn kkn kazyc o irkin cereyana hibir zaman kendini kaptrmamt. Kaptranlardan da holanmazd. Dil, yaayan, gelien, duyguyla, dnceyle yryen bir muhteem olayd. Dtan mdahalelerle onu zorlamak, barbarlklarn en korkuncu, en irkini deil miydi?

Bir gn Behet Kemal alar konferans vermek iin Bandrmaya gider. St Evine urar. Duvardaki levhalardan ok rahatsz olur. leri geri sylenir. Ve arkadalaryla beraber Hazretin evine baskna gider. Ali Efendi, bir saat msaade ister. Gusl abdesti alr. En gzel elbiselerini giyer. Misafirlerini byk bir hrmetle karlar. Sohbet srasnda Ali Efendi, Behet Kemal alara dner, Efendimizden bir istirhamda bulunabilir miyim?Sizin onuncu yl marnda yazdnz bir msra var: On ylda on be milyon gen yarattk her yata. Acaba msaade buyursanz da o yarattk kelimesini, yetitirdik olarak yazsak nasl olur? Bu sz Behet Kemal alar fevkalde asabiletirir. ok sert bir ekilde on kere, Yarattk Yarattk Yarattk diye tekrarlar. Ve sonra birden yere der, azndan, burnundan kan gelir. Fel olmutur. Derhal hastaneye kaldrlr. On gn sonra lr.

Rahmetli Ali Efendi Hazretleri, grd btn ktlklere, mruz kald btn zulmlere ramen, kimse hakknda menfi konumaz, herkes iin hayr dua ederdi. Biz, derdi, kimseyi teftie memur deiliz. Kimseye kt zanda bulunmaya hakkmz yok. Bizim grevimiz, hayr dnmek, hayr sylemek ve hayr dilemekten ibarettir. Kimseyi yarglamayalm. Kimseye dil uzatmayalm. Bize, bizim yok olmamz isteyenlere kar da hep hayr dua edelim. Ya hayr syleyelim, yahut susalm.

Merhumun Ankarada bir kz vard. Kaynpederine lyk, fevkalde kibar, zarif, hassas bir damad vard. O zaman Albayd. Merhum grmemizi istemi, biz de ziyaretlerine gitmitik. Fevkalde gzel karladlar. Gzel bir sohbetimiz olmutu. Merhumun bir olu, Bandrmada belediye bakanl yapmt. Halen, Ankarada milletvekili. O da btn gzel sfatlar zerinde toplam, ok kymetli bir beyefendi. Tantk. O gn ondan ayrlrken mstesna gnlerimden birini yaamtm.

Sevenlerinin gnlnde Bandrmal Ali ztaylan Efendi Hazretleri bir gzellik abidesi olarak sonsuza kadar nesilden nesile yaayacaktr. Allahn rahmeti, Peygamberin efaati zerine olsun. nallah mn leminde mbarek ellerinden pmeyi Allah nasibeder

Bandrmal Ali ztaylan Efendi Hazretleri

Alt Austosta bir gne batt: Edebin, zarfetin, inceliin, hayann, gzelliin eriilmez temsilcisi Bandrmal Ali ztaylan Efendi Hazretleri Hakka gt. Kendisini yllarca nce tanma erefine nail olmutum. ok deerli eim Rahmetli Rn Hanmefendi ile beraber bir adli tatilde geziyorduk. Allahn gzel bir ltfu olarak yolumuz Bandrmaya dt. ehri gezdik. ok scak bir yaz gnyd. Yorulduk, terledik, serinlemek iin dondurma yiyeceimiz bir yer aradk. Esnafa sorduk, bize St Evini tavsiye ettiler. Aradk, bulduk. Kapda Ali ztaylan St Evi yazyordu. eri girdik. O gn hi unutamayacam. Girmemizle beraber yepyeni bir dnyaya adm attk. Ya Rabbi, kelimelerle anlatlmayacak kadar zenli bir temizlik, bir zarfet, bir edep ve estetikle sarlverdik. Duvarda inanlmaz gzellikte bir hat yazsyla yazlm Besmeleler, Allah, Muhammeden Resulullah ve L lhe llallah levhalar vard. Hangisine bakacam ardm. Akl almaz bir gzellik bizi sanki bylemiti. Biraz sonra efendiliin, inceliin, kibarln simgesi bir garson geldi. nce Ho geldiniz dedi, sonra Ne getirmemi emredersiniz? dedi. Dondurmalarmz syledik. Getirdiler. Yemeye baladk. O gne kadar hi byle muhteem bir dondurma yememitik. Sonra tabaklar toplamaya gelen garsona; Efendim, dedim. Bu dkknn sahibi kim? Birden yan bamzda Rahmetli Ali ztaylan grdk. Hibir kalemin tasvir edemeyecei, hibir dilin anlatamayaca bir edep ve incelik rnei ile yumuack, tatl, smscak bir ses tonuyla, Bu dkknn hizmetkr benim, efendim, dedi. Birden rperdim, heyecanlandm. Gzlerim doldu. O gne kadar bir insann bu kadar ince ve zarif olabileceini dnmemitim. Beni anlad. Yine ok zarif bir hareketle yanmza oturdu. Konutuk. Fazl Hsn Dalarca bir msranda;

Ve bir an yayorum, btn bir mre bedel

der. te o ruh halini ben Ali Efendi Hazretlerinin yannda hissettim. Gsm doldu, yle heyecanlydm ki, sevincimden, mutluluumdan hkra hkra alamak istiyordum. Ya Rabbi, btn mnevi deerleri alt st olmu, btn mnevi gzelliklerini kaybetmi b ir toplumda byle bir insan nasl yetiebilir? Acaba bir rya m gryordum. Ah diyordum, Efendi Hazretlerine smsk sarlsam, bam omzuna koysam, alasam, alasam O gn hayatmn en gzel gnn yayordum. Efendi Hazretleri konutu, biz dinledik. Dinledike ayaklarmz yerden kesiliyor, bir mn leminde ykseliyorduk. O gzel gn dier baka ziyaretler takip etti. Her vesileyle Bandrmaya geliyor, o gzeller gzeli insann doyumsuz sohbetleriyle eriilmez hazlar yayorduk. Merhumun Bandrmada bir de ok sevdii Noter Latif Bey vard. kisi arasndaki dostluu, arkadal, samimiyeti anlatabilmem imknsz. Geri anlatabilecek bir kalem de dnemiyorum. Akln, havsalann alamayaca bir sevgi, bir sayg ve bir edep alayanyd o dostluk. Merhum, arada yannda Latif Bey olduu halde Ankaraya gelir, bu arada fakiri de ziyaret etmeyi ihmal etmezdi. Karmda onlar otururken hangisine bakacam arrdm. Mn gzellii, sanki o iki insanda somutlamt. Birbirlerine hitap tarzlar, baklar, ses tonlar yle yceydi ki, alamamak iin kendimi zor tutardm. Ali Efendi Hazretleri bir cemiyet fedaisi gibiydi. Kendini mnen ve maddeten insanlara adamt. Bir gn

telefonu alar. Ali Efendi, o her zamanki edebi, inceliiyle ahizeyi kaldrp, Buyu run efendim, emredin der. Kardaki ses, yanllkla taksi dura yerine St Evini aramtr. Hazret, ona yanldn sylememek iin, Hay hay efendim, der emredersiniz. Yalnz adresinizi ltfeder misiniz? Sonra dar kar, bir taksi bulur, cretini verir. Bu adresten bu zat aln, istedii yere gtrn. der.

Zaman zaman elinde birka paket tatl kutusuyla meyhaneye gider, sarholarn masasna oturur, ayran ierek onlara elik eder, yeri geldike ok ince metodlarla onlar Hak yola davet ederdi. Birok Bandrmal, bu ekilde ikiyi brakm, sonsuzluk kervanna katlmlard. Sofradan ayrlmazdan evvel tatl paketlerini sarholara verir, Aman kardeim, bunu yengeye gtr, zr dile, gnln al, seni hrpalamasn derdi. Zaman zaman zellikle bay ram ve kandil gecelerinde yannda kandil simitleriyle geneleve gider, simitleri datr, onlarn gnllerini alr, dertlerini dinlerdi. Bu ekilde tvbekr olup genelevi terk eden birok kadn vard. O sanki bir iyilik meleiydi. Hi de lyk olmadmz halde, her gidiimizde bana da, Rahmetli eime de saysz iltifatlar eder, gnlmz alr, gzyamz silerdi. Dnmzde hediye paketleriyle bizi Ankaraya yolcu ederdi. Bir gn St Evine resmi niformal birtakm insanlar gelir. Duvardaki o harikulde gzel hat yazlarna ve Fatih Sultan Mehmetin o herkesin bildii, tand, ressam Bellininin yapt mehur tablosuna bakarak, Sen, derler, Osmanl hayransn. Eski yaz taraftarsn. Utanmyor musun? diye hakaret ederler. Ve su delili olarak duvarda ne var, ne yok alp gtrrler. Hazret ok zlr. Gnlerce alar. Ama elden ne gelir ki? Birok defalar evine baskn yaparlar. En nadide, en kymetli eserlerini bir daha vermemesiye alp gtrrler. Gidi o gidi, elden ne gelir?

Ali Efendi Hazretleri, kk yandan itibaren ilme, gzel sanatlara, estetie hayran olmu, k olmu, bir gzel insandr. Tek arzusu, insanlara kaybettikleri gzellikleri yeniden kazandrmak olmutur. Ama o devrin her eyi nne katp gtren rzgr iinde bunu kime anlatabilirdi? Dili, Ali Efendi Hazretleri kadar, kelimelerin en ince nanslarna kadar dikkt ederek kullanan kimse grmedim. Adna z Trke denilen ldrc, yok edici, kltrn kkn kazyc o irkin cereyana hibir zaman kendini kaptrmamt. Kaptranlar dan da holanmazd. Dil, yaayan, gelien, duyguyla, dnceyle yryen bir muhteem olayd. Dtan mdahalelerle onu zorlamak, barbarlklarn en korkuncu, en irkini deil miydi?

Bir gn Behet Kemal alar konferans vermek iin Bandrmaya gider. St Evine urar. Duvardaki levhalardan ok rahatsz olur. leri geri sylenir. Ve arkadalaryla beraber Hazretin evine baskna gider. Ali Efendi, bir saat msaade ister. Gusl abdesti alr. En gzel elbiselerini giyer. Misafirlerini byk bir hrmetle karlar. Sohbet srasnda Ali Efendi, Behet Kemal alara dner, Efendimizden bir istirhamda bulunabilir miyim?Sizin onuncu yl marnda yazdnz bir msra var: On ylda on be milyon gen yarattk her yata. Acaba msaade buyursanz da o yarattk kelimesini, yetitirdik olarak yazsak nasl olur? Bu sz Behet Kemal alar fevkalde asabiletirir. ok sert bir ekilde on kere, Yarattk Yarattk Yarattk diye tekrarlar. Ve sonra birden yere der, azndan, burnundan kan gelir. Fel olmutur. Derhal hastaneye kaldrlr. On gn sonra lr.

Rahmetli Ali Efendi Hazretleri, grd btn ktlklere, mruz kald btn zulmlere ramen, kimse hakknda menfi konumaz, herkes iin hayr dua ederdi. Biz, derdi, kimseyi teftie memur deiliz. Kimseye kt zanda bulunmaya hakkmz yok. Bizim grevimiz, hayr dnmek, hayr sylemek ve hayr dilemekten ibarettir. Kimseyi yarglamayalm. Kimseye dil uzatmayalm. Bize, bizim yok olmamz isteyenlere kar da hep hayr dua edelim. Ya hayr syleyelim, yahut susalm.

Merhumun Ankarada bir kz vard. Kaynpederine lyk, fevkalde kibar, zarif, hassas bir damad vard. O zaman Albayd. Merhum grmemizi istemi, biz de ziyaretlerine gitmitik. Fevkalde gzel karladlar. Gzel bir sohbetimiz olmutu. Merhumun bir olu, Bandrmada belediye bakanl yapmt. Halen, Ankarada milletvekili. O da btn gzel sfatlar zerinde toplam, ok kymetli bir beyefendi. Tantk. O gn ondan ayrlrken mstesna gnlerimden birini yaamtm.

Sevenlerinin gnlnde Bandrmal Ali ztaylan Efendi Hazretleri bir gzellik abidesi olarak sonsuza kadar nesilden nesile yaayacaktr. Allahn rahmeti, Peygamberin efaati zerine olsun. nallah mn leminde mbarek ellerinden pmeyi Allah nasibeder

Kimlerle Dost Olalm?

Bugnlerde internetteki sitemize en ok gelen sorulardan biri de dostluk ve arkadalk konusunda. Kiminle dost olalm? Kiminle arkadalk yapalm? Yahut u zellikleri olan bir kimseyle arkadalmz keselim mi, yoksa devam ettirelim mi

Hayatn en nemli olaylarndan biri de arkadalk ve dostluktur. Bir gzel ataszdr: Arkadann kim olduunu syle, senin kim olduunu syleyeyim. yle arkadalar vardr ki, drst, temiz, alkan bir insann hayatn karartabilir veya yanl kulvarlarda dolaan bir insan en gzel, en nezih bir yola ekebilir. Hi kimse arkadamdan bana ne diyemez. Bunu diyen kimseler, insan ruhunu hi mi hi anlamamlardr. Kendini beenmi, kendini herkesten daha akll, daha marifetli sananlar hibir zaman iyi bir dost, iyi bir arkada olamazlar. yle insanlar var ki, kendilerinin herkesten stn olduuna, her eyin en iyisini bildiklerine ve gittikleri yolun en iyi yol olduuna samimi olarak inanrlar. evrelerini kk grrler. Hor ve hakir grrler. Bunlarla arkadalk yapmak bir yerde imknszdr. Eninde sonunda patlak verir.

Bir atasz vardr; zm, zme baka baka kararr derler. nsanlar da byledir. Er veya ge, en zeki insan bile arkadandan, daimi beraber olduu kimselerden etkilenirler. Onun iin daha batan itibaren bu kimselerle basamak metoduna gre iliki kurmaldr. Nasl bir merdivende basamaklar birer birer klrsa, ilikilerde de ayn metotla hareket etmek gerekir. lk basamak merhabadr, ikinci basamak naslsndr. Hayatta yle insan lar var ki, onlara merhaba diyeceksiniz, naslsn demeyeceksiniz. nk hatrlar sorulduu zaman azlar yle bir alr ki, ne kadar negatiflik varsa nnze sralarlar. Neeniz varsa neenizi, huzurunuz varsa huzurunuzu alr gtrrler. Bu tr insanlara kar ok dikktli olmak gerekir. Birinci basamakta, merhabada kalalm yeter.

nsanlar, sde szleriyle deil, baklaryla kendilerinden kan elektrikle de evrelerini etkilerler. Gzel, temiz, efendi, inanl, Hak yolda yryen insanlardan art elektrik kar. Kskan, ihtirasl, ben bilirim diyen, stnlk iddiasnda bulunan insanlardan eksi elektrik kar. Farkna varmadan o insanlarn etkisinde kalr, negatif bir havaya gireriz. Efendim, ben yle akllym, byle zekiyim, ben tesir altnda kalmam demek, hayat, varoluu, hi mi hi anlamamak demektir. Byle insanlardan imkn nispetinde uzak kalmak, eitli nedenlerle bir arada beraber bulunmak gerekirse, o sreyi en ksa zamana indirmeye almak akllca bir hareket olur. Btn bu olumsuzluklar kinatn en byk, en muhteem, en gzel insan Resulullah Efendimiz ne kadar gzel anlatyor: Ya hayr syle, yahut sus.

Btn gzellikler, btn ycelikler bu bir tek harikulde szn iine sdrlm. Bazen evde otururken, bazen yolda giderken, bazen insanlarla beraberken bu Hadis-i erifi iimden daima tekrarlarm: Ya hayr syle, yahut sus, ya hayr syle, yahut sus. Syledike iim ferahlar, kalbim aydnlanr. Tekrarladka gzelliklerin, inceliklerin, mutluluklarn doruuna karm. ok gen yamdan itibaren bu Hadis-i erife k oldum ve onu uygulamaya altm. Meslek hayatmda uyguladm, baarl oldum. Aile hayatmda uyguladm, nur iinde yatsn, rahmetli eimle beraber birlikteliin en gzelini yaadm. Sosyal hayatmda uyguladm, evremde hep sevilen, saylan, zlenen, beklenen bir insan oldum. Bu bir tek Hadis-i erif bana dnya hayatnda cenneti yaatt. nallah hiret hayatm da yle olur. Bizler bu dnyaya sevmek iin, sevilmek iin, birbirimize hizmet etmek iin gnderildik. Btn bunlarn anahtar hep bu Hadis-i erifin iinde gizli Ya hayr syle, yahut sus.

Yllar geti, evremdeki insanlara hep sordum: inizde, dedim, bu Hadis-i erifi gnlk hayatnda yaayan var m? Yine de sormaya devam ediyorum. Ah, bu gne kadar bir tek olumlu cevap alamadm. Oysa herkes mutlu olmak istiyor. Herkes sevmek ve sevilmek istiyor. Herkes biraz huzur, biraz skn diyor, baka bir ey demiyor. O halde ne bekliyoruz? Edeple, saygyla, incelikle bu Hadis-i erife yaklasak, onu meslek hayatmzda, aile hayatmzda, sosyal hayatmzda uygulamaya alsak greceiz ki, nmze yepyeni imknlar belirecek, ok gzel tecelliler olacak. Ve bizler Yunus Emre gibi;

Gelin tan olalm

i kolay klalm

Sevelim sevilelim

Dnya kimseye kalmaz

diyeceiz. Madem ki hepimiz u hayat yolunda yolcuyuz, bir sre sonra misafirliimiz bitecek, neden sevgi iinde, sayg iinde, edep ve huzur iinde bu dnyay efendice terk etmeyelim. Neden iman ile, ak ile ene kapatmayalm.

Kuran- Kerimde Asr Suresinde: Andolsun asra ki btn insanlar hsrandadr. nananlar, inanlarna gre yaayanlar, birbirlerine sabr ve Hakk tavsiye edenler mstesna. buyruluyor. Dikktlice okursak, bu Sure-i erifde kimlerle arkadalk edeceimizin de en gzel iaretlerini bulabiliriz:

1- nananlar

2-nanlarna gre yaayanlar

3-Birbirlerine sabr ve Hakk tavsiye edenler.

Bir kimsenin bu arta riayet etmesi halinde en gzel insanlarla arkadalk yapp, dostluk kuraca da ortaya km olmuyor mu? Bu art yerine getirenler, ayn zamanda meslek hayatlarnda da, aile hayatlarnda da, sosyal hayatlarnda da baarl olan, btn gnleri birbirinden gzel geen, temiz ve mbrek kimseler deil midirler?

Allah cmlemize byle yaamay, byle insanlarla dost olmay nasibetsin

Sayn Sabri Tandoan ile Sevgi zerine Sohbet

Sevgi... Yeryzndeki bir kum tanesinden gkyzndeki Samanyoluna kadar istisnasz her varla sunulacak olan karlksz bir sevgi... te ok deerli bymz, hayatn insanlara hizmete adam Sayn Sabri Tandoan iin hayatn, yaamn nirengi noktas... Bugn kendisiyle Allaha ulatran en kestirme yol olan sevgi konusunda sohbet ettik.

Efendim, insan Allah akna ulatran yolu izer misiniz?

Bu yolda ilk aama, insann eya ile olan ilikilerini gzelletirmesidir. Eya denince insanlarn aklna evresinde grd masa, sandalye, elbiseleri... geliyor. Eya ile ilikilerin dzenlenmesi ne demek? Onu eya olarak deil, Allahn bir tecellisi olarak grmek demek. Ben bazen bulak ykarken onu Allahn elini tutuyormu gibi tutarm. ki taba st ste koyarken incitmemeye gayret ederim. ay fincanlarm bambu tabak altlarna koyarm ki, brakrken ses karmasn diye. Dnyada en gzel ses, sessizliin sesidir. Bazen gardrobumu aar, elbiselerimi okar severim. Elbiselerim 30-40 yllk bile olsalar yeni gibidir. nk onlar seviliyor, plyor, okanyor. nemli olan eyayla gzel ilikiler kurmak. Ben eve girince btn eyalara saygyla selm veririm.

Bu yolda ikinci aama, hayvanlarla gzel bir iletiim kurmak. Ondan sonra bitkiler geliyor. Bu kurumu bir gl olur, bir aa olur, hatta kuru dallar olur. Kurumu dallara dikkt edin, onlarda yle bir gzellik var ki, onu yakalamaya aln. Evimde gzel bir am aacm var. Onu incitmemeye hep dikkat ediyorum. Ona hep iln- ak ediyorum, ona iirler okuyorum.

Btn bunlardan sonra insanlarla ilikilerin dzenlenmesi geliyor. nsanlara yle bir ilgi gstereceiz ki, onlar ayrmadan seveceiz. Bugn dinsiz dediimiz bir insann, yarn bizi fersah fersah gemeyecei ne malm? Baz hayat kadnlar para iin vcutlarn satyorlar, ama para iin vicdanlarn satanlara ne demeli? Bize den, batan herkese kar sayg duymak. Bu ekilde insan iindeki sevgiyi hep byterek bu yolda ilerleyebilir.

imdilerde ak kelimesi ok ucuzlad, ayaa dt. Ak, bir insandan hareketle Allaha ykselmektir. Her ey bir insan sevmekle balar.

Dtm yollar gibi sonsuzdur benim tasam Bekleyenim olsa da razym kavumasam.

Faruk Nafiz amlbel

Efendim, sevgiyi, retilmedii halde btn canllar alglyor ve karlk veriyor. Bu nasl oluyor?

Allah her zerreye sevgiyi retmitir. Her zerrenin kendine gre bir zikri var. Bu zikrin gzellemesi iin sevgi grmesi lzm. Bir zikrin gerek bir zikir olmas iin sevgiyle yaplmas lzm. Bu her varlk iin byle. nsann asl ihtiyac ekmekten, sudan nce sevgidir. mit Yaar bir iirinde:

Sen, sevildiin iin gzelsin bu kadar

Ben, sevilmediim iin byle irkinim

diyor. Yunus Emre:

Ak gelicek, cmle eksikler biter

diyor. Sevgi olmad zaman her ey anlamn kaybediyor. nsan-hayvan, insan-bitki, insaneya ilikisi hep sevgiye bal. Sevgi olmad zaman gzel bir iletiim kurulamyor.

Biz, toplum olarak sevgi gstermesini bilmiyoruz. Ya sevgiyi tamamen esirgiyoruz, ya da arya gidip martyoruz. aya yedi sekiz eker atarsanz tad kaar. martlan bir kadn ve erkek hayatta asla mutlu olamaz. nk herkesten, einden, arkadandan ayn ilgiyi bekler, gremedike de mutsuz olur.

Efendim, Allah akna giden yolda neden nce eyayla iletiim kurmakla balanyor?

nk, eer biz eyay eya olarak gryorsak, o i orda biter. u ayn iinde milyonlarca elektron, proton dnyor, u peetenin iinde de dnyor. Her zerreden Allah zikrediyor. Bir taba ykarken bile, onu Allahn bir tecellisi olarak greceiz ve Allahla beraber olduumuzu hissedeceiz. Ykarken Allahla beraber, durularken Allahla beraber, giyinirken Allahla beraber, alverie giderken Allahla beraber..., her an Allahla beraber...

Efendim, az nce yan masadan hanmlar kalkarken sandalyeleri ektiklerinde ok rahatsz edici bir ses kt. Bu ses eyann tepkisi mi oluyor?

Evet, o sandalye, o anda grd kaba muameleden dolay o kimselere isyan ediyor, kfrediyor, ne kadar rahatsz olduunu anlatyor kendi hl diliyle.

Efendim, bir de Sevgiden bakr altn olur szn aar msnz?

Bu bir sembol tabi. Sradan bir insana sevgi gsterin, sayg gsterin, ilgi gsterin, o l gibi olan kimse ok daha mutlu, ok daha gzel ve huzurlu oluyor. nsanlarla daha gzel geinmeye balyor, daha verimli oluyor.

Sahi siz mi geldiniz, sakslarm d.

lhan Berk

Yunus, Ak gelicek, cmle eksikler biter diyor. Sevgi bir balangtr. Ak, sevginin en ileri, en muhteem, en yce eklidir. Bir insan bir bitkiye, bir eyaya da k olabilir. Eyaya olan ak orda kalmaz; nk, dier varlklara da sirayet eder. Ben mesel bizim salondaki yemek takmna m.

k olmayan insan Allaha ulaamaz m?

Hayr. Ulaamaz.

Peki, insan ld zaman da sevmeye devam eder mi?

Evet, bana gre eder. lm diye bir ey yok nk. Sevgi her yerde devam eder. lm sadece gzn bir dnyada kapatmak, baka bir dnyada amaktr.

Efendim, siz nsann sevgisi, iman ile llr diyorsunuz. Bir ateist sevemez mi? Bazen bakyorsunuz, inanc ok zayf veya hi olmayan iftler iyi anlayormu, birbirlerini seviyormu gibi grnyorlar?

Bir ateist ne sevebilir, ne sevilebilir. nk onlarda gnl ta gibi olmutur. Onlar Allahn verdii nimetleri yerler, ierler, sonra da inkr ederler, isyan ederler. nsann iman arttka sevgisi de artar, iman sfra giderse sevgi de sfra gider. O inansz iftler rol yapyorlar. ki ateist insann birbirini sevmesine imkn, ihtimal yok. Onlar kpek beslese, onu da sevemezler. nansz bir insanda nefs zirvededir. Byle iki nefsin anlamasna imkn yok.

Efendim, maddi deerlerin n plnda olduu bu ada, insanlar neden birbirlerine sevgilerini gsteremiyorlar? Bu en azndan maddi bir ykmllk getirmiyor.

nk, bir sevginin gsterilebilmesi iin nefsin yenilmesi gerekiyor. Bir insan nefsini amadka evresine sevgi gsteremez. Kinatta hi kimse, kinatn gelmi gemi en byk, en yce insan olan Peygamber Efendimiz kadar sevgi dolu olmad. u anda bu

an, bu zamann en by de, sevgisi en byk olan kimse, odur. Ak kimdeyse, ycelik ondadr.

Efendim, bir deney yaplm, yeni doan bir grup bebei ikiye ayrmlar. Bir grupla srekli konuulmu, dier grupla konuulmam, sadece gdalar verilmi. Bir sre sonra kendileriyle konuulmayan bebeklerden lenler olmu.

Evet, orada ocuk bunu alglyor. Konuma da bir sevginin ifadesidir. M adem ki sevilmiyorum diyor, o zaman yaamann ne anlam var? Bugn intihar edenler hep sevmeyen ve sevilmeyen insanlarn arasndan kyor. Sevilmeyen insanda ahsiyet de, salk da kalmyor.

Kimse beni sevmiyor diyenlere katlmyorum. Bir kimse sevdii kadar sevilir de. Gezegenler bile birbirlerine gsterdikleri karlkl sevgi gc sayesinde birarada durabiliyorlar. ekim gc dediimiz ey aslnda sevginin gc. Sevgi hayatn, maddenin, kadnn, erkein, btn evrenin z. Nerde sevgi, orda Allah.

Sevgiyle btn varlklar gzelleirken, ilimle, sanatla, dnceyle, gzellikler, sevgiler ve dostluklarla beslenmeyen bir hayat bakmsz bir iek gibi abucak kurur.

Her insann i dnyasna girerek onu anlamaya almak, ona sevgi ve sayg gstererek onunla dost olmak. amz kurtaracak forml ite budur: Sevgi, yine sevgi, yine sevgi...

ocuk Terbiyesinde Nerede Yanlyoruz?

Son zamanlarda gerek internetteki sitemle, gerek telefonla yaplan ikyetlerin pek ou hep ocuk terbiyesi konusunda. Birok ana babalar Btn gayretimize ramen diyorlar, ocuklarmz yetitiremedik. Kstah, saygsz kimseler oldular. Srekli inciniyoruz, krlyoruz, bazen alyoruz ama elimizden bir ey gelmiyor. Ok yaydan km. Ku yuvadan umu. Artk elimizden ne gelir Uzun uzun dert yandktan sonra soruyorlar: Bu durumda artk yaplacak bir i var m? Genel olarak ikyetler bu minval zere devam edip gidiyor.

Geenlerde bir gazetenin Pazar ekinde bir arkc hanm duygularn yle dile getiriyordu: Bir evldm olsa onu yle martacam, yle martacam ki, yere ge koymayacam. Bu hitap beni uzun uzun dndrd. Sanki bir mterek davran zetler gibiydi. Evet, ne yazk ki anne babalar sevgi gsteriyoruz diye ocuklarn yle martyor, yle martyorlar ki, ocuk deta put haline getiriliyor. Ona bir tapmadklar kalyor. Evin yegne mbudu ocuk. O ne derse o oluyor. Ne isterse o piiriliyor, ne isterse o alnyor.

Yllarca evveldi. Bir komumuza bayram ziyaretine gitmitik. Oturduk, sohbet ediyorduk. Evin yandaki ocuu babasna seslendi. Kalk oradan, koltua ben oturacam. Baba, derhal kalkt. Gel otur yavrum dedi. Biraz sonra ocuk babasna dnd: Ben burada skldm, dedi, senin bana oturacam. Baba derhal kalkt. ocuu ald, bana oturttu. Aradan yllar geti, hl unutamadm. Daha nelerle karlamadm ki Bir komumuz da niversiteye giden kznn azna atalla yemek gtryordu. Daha bu ekilde yzlerce misl sralayabiliriz. Hepsinde ortaya bir gerek kyor. ocuk evde put haline getiriliyor. Sonra da ikyetler, feryatlar, dvnmeler balyor. Biz nerede yanldk diyorlar.

Japonlarda ok ilgin bir terbiye sistemi var. ocuklarna bir hkmdara gsterilen saygy gsteriyorlar. Ona bir imparator gibi muamele ediyorlar. Ama kesinlikle martmyorlar. Bir Japon iin ocuunu martmak, ilenecek sularn en vahimi. Bundan iddetle kayorlar. Sevgiye evet, saygya evet, ilgiye evet diyorlar ama martmak kesinlikle yasak. lm pahasna da olsa yine yasak. Onlar iin bir ocuu martmak ona kar ilenecek en byk su. Biz ne yazk ki sevmekle, martmay birbirinden ayramyoruz. Sevdiimizi sanyoruz ocuu martrken. Aslnda o anne babalar bilseler ki ocuklarna en byk ktl yapyorlar. nk istatistiklerle sabit ki, martlarak bytlen ocuklar hayatta baarl olamyorlar. Evlendikleri zaman huzura ve mutlulua yle uzak kalyorlar ki, elerine de hayat zehir ediyorlar. Burunlarndan fitil fitil getiriyorlar. Meslek hayatlar da daimi bir ekime, atma iinde geiyor. Bir trl kendi kendileri olamyorlar. Amirleri iin de, kendi altndaki alanlar iin de daima sorunlar kartp, altklar iyerlerini de bir kaos iine sokuyorlar. Bu durum onlar daha da saygsz hale getiriyor.

Bir anne babann ocuuna kazandraca en byk deerlerden biri, onu kanaat sahibi bir insan olarak yetitirmektir. ocuk, ok kk yatan itibaren elindekiyle yetinmeye, ona kanaat etmeyi, verdikleri iin de Allaha kretmeyi renmelidir. Kanaat sahibi olamayan bir ocuun hayat yolunda baarl olduunu, mutlu bir yuva kurduunu kimse grmemitir. Hayatn yarn neler getirecei hi belli olmaz. Bugn Amerikay ve Avrupay saran bir ekonomik kriz var. Yarn bunun neler getireceini hibirimiz bilmiyoruz. Ama insanlar sabr, kr ve kanaat sahibi olurlarsa, her zaman iin btn tehlikelere gs gerebilir, btn zorluklardan yzlerinin akyla kabilirler. Japonyada anne babalar ocuklarna hep unu telkin ederler. Aman yavrum, paran ok dikktli harca. Ne msrif olup paran arur et, ne de cimri olup ellemin maskaras ol. Gelirin ne kadar az olursa olsun, paran yle dikktli, yle itinal kullan ki, gelecek aya birka kuru tasarrufun olabilsin. Burada ama, o tasarruf edilen birka kuru deil, o ay borsuz harsz geirebilmektir. Gerek fertler, gerek milletler bor altnda olduklar srece hibir zaman tam bamsz olamazlar.

Anne babalarn kk yalardan itibaren ocuklarna Allah ve Peygamberi sevdirmeleri ok nemlidir. Yalnz bunun eitimi ok dikkt ister. Cebir, iddet, dayak, kt sz maalesef ocuu Allahtan ve Peygamberden uzaklatrr. Bugn mnevi duygulardan uzak insanlarn ou bu ekilde yetimi, inanlarn kaybetmilerdir. Gzel rnekler gstererek, tatllkla, yumuaklkla mnevi duygular alanmaldr. Bu vesileyle baz ailelerde grld gibi tevik olarak para verilmesi en byk hatadr. Bu, ocuun i dnyasndaki ycelik ve hu duygusunu bir anda silip gtrr.

Krk yl nceydi. Bir avukatla tanmtm. Mesleinde ok bilgili, deerli bir insand. Ticaret hukuku davalarna giriyordu. Tannmt. El stnde tutuluyordu. Bir gn mnevi konulardan sz ald. Bu sayn avukatn mneviyata kar tamamen muhalif olduunu grdm. En ufak bir inanc yoktu. Merak ettim dorusu. Dost olduk. Bir gn bana bir hatrasn anlatt. Mesele vuzuha kavutu. ocuktum, dedi. drt yandayken en byk zevkim babaml a camiye gidip namaz klmakt. Byk bir zevkle, heyecanla babam taklit ederek namaz klardm. Sonra babam seccadeyi kaldrr, Bak yavrum, derdi sen namaz kldn, Allah memnun oldu, sana para gnderdi. Her zaman seccadenin altnda paralar olurdu. Onlar alr, cebime koyar, byk bir memnuniyet iinde babamn elinden tutar, eve giderdik. Fakat bir trl iim bu olay kabul etmek istemiyordu. Yce Allahn nasl olup da seccadenin altna para koyaca hep beni megul ediyordu. Bir ey dikktimi ekmiti. Babam beni camiye gtrmezden evvel, ne hikmetse nce kendisi gidiyor, sonra eve gelip beni gtryordu. Bu olay iimi hep bulandryordu. Bir gn gizlice babam takip ettim. Babam camiye girdi. Oturduumuz yere geldi. Seccadeyi kaldrd, cebindeki paralar oraya brakt. Benim iin bu korkun bir darbe olmutu. O anda kendimi aldatlm hissettim. O gn btn inanlarm kaybettim. Bir daha da camiye gitmedim.

Bu olay yllarca dndm. Baz ana babalar, akllar sra tevik edelim diye ocuklarna en byk ktl yapyorlard. nsan ruhu ktan billura benzer. Ikla dolunca ktan fark edilmez. Ama baz kimseler, iyi niyetle de olsa, o nurni gzellie katran dkyorlar. Ve

onlarn mn lemini ebediyen karartyorlar. Aman dikktli olalm. Para karlnda namaz kldrmak, oru tutturmak ok yanl bir olay

Ailelerin ocuklarna kazandraca en gzel deerlerden biri de, onlar kitap okumaya ve gzel sanatlara tevik etmeleridir. Mzik, resim, edebiyat ve iir ocuk yata kazandrlacak en gzel deerlerdir. ok kk yalarda onlara gzel boyal kalemler, boyama defterleri almak, onlar bir enstrmanla tantrmak, onlara gzel iirler okuyarak mnevi duygular alamak ne gzel olaylardr.

Be yandaydm. Bir gn rahmetli annem elinde bir kitapla kageldi. Rahmetli annem edebiyat retmeniydi. ocukken yaramazlk yapnca beni kucana alr iirler okurdu. mr boyu o iirleri unutmadm. Bugn bu ileri yamda bile iiri ok seviyorsam, bunda annemin byk etkisi olmutur. Rahmetlinin getirdii kitabn ad, Yavrularmza Din Dersleri idi. Yazar, Ahmet Hamdi Akseki. Kitapta yer yer o kadar gzel dini iirler vard ki, aradan yetmi yl geti hl onlar zevkle, heyecanla okurum.

Yattm Allah, kaldr beni

Cennetine daldr beni

Gece gndz Allah derim,

man ile kaldr beni.

Yattm sama, dndm soluma

Cmle melekler ahit olsun, dinime imanma.

Bu iirler beni ocukken yle mutlu eder, yle heyecanlandrrd ki, gecelerim huzurla, kla dolard. Gnmzde kk ocuklar iin yazlan ok gzel iir kitaplar var. Onlar ocuklarmza almakla hem onlara gzel dini duygular alam, hem de iir sevgisini kazandrm oluruz. nsanlarn zntl, dertli ve sevinli gnlerinde gzel sanatlar en gzel dost, arkada deil midir?

lkokulda bir hocamz vard. Hepimize bir saks aldrm, minicik ellerimizle onlara iekler dikmitik. Onlar sularken duyduum heyecan, rpertiyi bugn bile iim titreyerek hatrlarm. Bir saksdan bir iein boy gstermesi, btn snfta eine az rastlanan bir memnuniyet uyandrrd. Ama bizim tabiat gzelliklerini sevmemiz, kendimizi ieklere ve aalara yakn hissetmemizdi. Gzellik kinatn altn anahtardr. Gzellie bigne olanlar hayatlar boyunca ne mutlu olabilir, ne de mutlu edebilirler

Yaama Sevinci

Dn bir okurum ziyaretime geldi. yi niyetli, temiz, efendi bir insan. Dert yand. Efendim, dedi. Baz gazeteleri okuduka, baz televizyon kanallarn dinledike kafam iyice karyor. dnyam allak bullak oluyor. Bazen uykularm kayor. Bazen hne halkna kar hi istemesem de hrnlayorum, kabalayorum. yerimde kalp krdm oluyor. Velhasl huzurum, tadm, tuzum kayor. ardm kaldm. Ne olur bana yardmc olun. Stresli, bunalml bir insan oldum. Ama her insan gibi benim de biraz huzura, biraz skna ihtiyacm var. Ne yapmalym, nasl hareket etmeliyim? Ltfen beni aydnlatn.

Deerli okurumu, saygyla, edeple dinledim. Sonra dedim ki, Efendim, ncelikle yaplacak olan, panikten uzak, sakin, ftratndan uzaklamam bir kafa yapsna sahip olmak. Objektif olarak hakikati grmek isteyen bir kimse, nce zihnini bir gln durgun sular hline getirmelidir. Bulank bir zihin daima gerekleri saptrr. Tedavide en nemli unsur, nce doru tehis koyabilmektir. Bu da ncelikle i dnyada bar, sulh, sknu gerektirir. Kendi kendisiyle kavgada olan bir insan, evresiyle de kavga halindedir. dnyasnda kendi kendisiyle bar iinde olmayan bir kimse, ister istemez d lemle de, evresiyle de bir kavga, bir ekime, bir tatszlk iindedir. Huzura giden ilk yol, Allahtan raz olmakla balar. Allahtan raz olmak, nce inanmak, dosdoru olmak, sonra kaytsz artsz teslim olmak demektir. Rza, ok yksek bir makamdr. Kinatn en byk airi Yunus Emre, bir msranda; Bir emeden akan su, ac tatl olmaya der. Haktan gelen btn tecellilere ayrm yapmadan sknetle, tebessmle gs gerebilmek kolay i deildir. Bu, bir ak iidir. Sabr, tahamml iidir. ocukluumda ok sylenen bir ilhi vard;

Gzel k, cevrimizi ekemezsin demedim mi,

Bu bir rza lokmasdr, yiyemezsin demedim mi

Bence rzadan sonra kr gelir. Mevln, kr, seni dostun nezdine kadar gtrr diyor. nsan krettike nimet oalr. nsanlar iinde nimete en ok lyk olan, en ok kredendir. Sonra edep gelir. Edep, akln dtan grndr. Edep, akln iekleniidir. Edep, yle bir ta ki, onu bana tak da nereye gidersen git. Kiinin altnndan, edebi daha hayrldr.

Rza, kr, edep, sabr, kanat insan insan eden en nemli hasletlerdir. dnyamz bu gzelliklerle ssleyip artmadan, temizlemeden, iyiyi ktden, doruyu eriden, nasl ayrt

edebiliriz? Erinin dorusu, dorunun erisi gene eridir. Gnmzde insanlar her eyin akl ile halledileceini sanyorlar. Eer her ey aklla halledilseydi, o zaman Allah, Peygamberlerini gndermezdi. Hayatta nice cin gibi zeki insanlar grdk. Bir trl hayatlarn iyiye, gzele, doruya, temiz, asil ve yce olana gtremediler. rpnyorlar. Yzlerine gzlerine bulatryorlar. Perian yaayp, perian lyorlar. Yzmeyi bilmeden bakalarna yzme retmeye kalkanlarn hli ortada. Evet, akl byk nimet. Ama sadece aklna gvenip her eyi halledeceklerini sananlarn durumlar ortada

Kinatta bo, gereksiz, sebepsiz yaratlm ne bir insan, ne bir hayvan, ne bir bitki, ne de bir zerre vardr. Her ey son derece ince bir plnla var edilmitir. nemli olan hayata, insanlara, olaylara Hak nazaryla bakabilmektir. Yunus onun iin; Benim bir karncaya ulu nazarm vardr der.

Bu dnya gzelliklerin, irkinliklerin, aclarn ve mutluluklarn yaand acayip, rpertici, dndrc bir lemdir. Bir imtihanlar dnyasnda yayoruz. Hepimiz her an ayr bir snav iindeyiz. Biz bu dnyaya yiyip imeye, nefislerimizi doyurmaya, alp oynayp gbek atmaya gelmedik. Hayatn en nemli olay nefis terbiyesidir. Gerek mutluluk, yaadmz bu dnyada btn aclara, straplara, ektiimiz btn ilelere ramen nefsimizi terbiye edip olgunlamakta, Allaha kavumaktadr. Yaamak ok ince bir sanattr. Ancak inananlar, inanlarna gre yaayanlar, birbirlerine sabr ve hakk tavsiye edenler yaamak sanatnda ustalarlar. Sabr, kanaat, kr, rza, teslimiyet ve edep olmadan mutlu ve huzurlu olacaklarn sananlar, hi phe olmasn ebedi bir hsran iinde olacaklardr. Ebedi sevgiliye ulamak iin bu dnya bir geit ve snav yeridir. Yunus; Bu dnya dopdolu kalle / Her birinden bir ses gelir der. Hayatn diyalektii ztlklar zerine kurulmu. Nasl bir pilin art ve eksi kutuplar varsa, hayat da yle. yi, kt, gzel, irkin, asil, baya yan yana. Her gn inanlmayacak olaylar beraber yayor, duyuyor, gryor, okuyoruz. nemli olan adna hayat denilen bu patrt grlt, toz duman, hay huy iinde iyi olan, gzel, temiz ve asil olan seebilmek. Bu seimde son derece hassas, dikktli, uyank, tedbirli, basiretli olabilmek. Jean Paul Sartre; Hayat eit seimdir der.

ki mahkm hapishanenin penceresinden bakyorlard. Biri yerdeki amurlara bakt, tkrd. Ne berbat bir gece dedi. br mahkm ban gkyzne evirdi. Hayran hayran bakt Gene bakt Allahm, dedi, ne muhteem bir gece. Gkte yldzlar prl prl. nemli olan bakmak deil, grmek Grebilmek

Efendim, hayat her zaman byledir. Bugn byle, yarn da byle olacak. Yunus; Bir siz dahi sizde grn, benim bende grdm der. nemli olan gerekleri kendimizde grebilmek, yakalayabilmektir. nsan ne olduunu, ne olmadn bizzat kendisinde bilmek durumundadr. Cenab- Hak, Ben size ah damarnzdan daha yaknm buyuruyor. Kinat dolduran saysz gzellikleri grebilmek, hissedebilmek iin skn ve skt gereklidir. Gereksiz szler, bizi

kendimizden, z varlmzdan uzaklatrr. Gevezelik gerein yerine kelimeleri koymaktan baka nedir? nemli olan, kal sahibi deil, hl sahibi olabilmektir. Skt en derin konumadr. Unutmayalm, bu dnya bizim dnyamz deil, Allahn dnyasdr. eytan Allahtan uzakln simgesidir. Gerei bulmak ve ona yaklamak arzusu ilerledike gaflet azalr. Dertlerin hepsi dnyaya, onun eitli nimetlerine ballktan doar. ekilen skntlarn hepsinin bir nedeni vardr. Yunus;

Mal sahibi, mlk sahibi

Hani bunun ilk sahibi.

Mal da yalan, mlk de yalan,

Var biraz da sen oyalan der.

Gzel, yumuak, skin, efendice bir yaklam birok sorunu daha batan yar yarya halleder. Kuran- Kerimde Cenab- Hak, Hazreti Musay Firavunu Hakka davetle grevlendirirken; Ya Musa, der. Firavunla konuurken yumuak ve tatl syle. Kendini iinde sakla. Derdini kimseye syleme. Yan ama ttme. Dnyada herkes gaflette deildir. Bu dnyada gnl Feyz-i lhi ve Nur-u Resl ile dolmular da vardr. Onlar yeryznn dengesidir. Bir Allah dostu bul da kendine ayna yap. Mmin, mminin aynasdr. Ne dilerse yle i gren Allaha kendini teslim et. O anda rza yoluna girersin. Yaadmz gnlerin, dakikalarn kymetini bilelim. Bir snavlar dnyasndayz. Ne ekersek onu bieceiz. Dnya, hiretin tarlas deil mi? Veren el, alan elden hayrldr. Hibir eyin yoksa bir tebessmn de mi yok? Bazen bir tebessm, smscak bir selm, bir insan intihardan dndrebilir. Ona tahamml gc, sabr, yaama sevinci verebilir. Yazk o insana ki, iindeki iman aac kurumu, Kbede doup, puthanede lmtr. Vicdan ferahlandran ey sevap, insan daraltan, bunaltan, skan, iini kemiren ey gnahtr. Dil ile t verenler oktur. Onlara uyma. Fiili ile t verenlere uy. Aslolan inandn yaamak ve uygulamaktr. Dnya her zaman lf ebeleriyle dolmutur. Onlarn kendilerine hayrlar yok ki sana olsun. Bir gzel hareket, yz gzel szden daha nemlidir. Allahm, slmn gzelliklerini papaan gibi tekrarlayanlardan deil, aile hayatnda, i hayatnda ve sosyal hayatnda onlar yaayanlardan olmamz nasip eyle. Senin her eye gcn yeter. Amin

Gerek nsan Olabilmek

Kadn, erkek, gen, ihtiyar, kyl, kentli, okumu, okumam yzlerce okurumdan mektuplar alyorum. Efendim, diyorlar, yle bir zamanda yayoruz ki, kimin elini tutsak, kime yaklasak hayal krklna uruyoruz. Biz tam bir insan sevmeye, saymaya hazrlanrken, o insandan hi umulmayan bir zamanda yle szler, yle hareketler sadr oluyor ki, birden gzlerimiz kararyor, ne yapacamz aryoruz. Bu kadar da olmaz ki. Szler ve davranlar arasndaki bu eliki, bizi o insanlardan buz gibi soutuyor, uzaklatryor. Biz de yeni araylara giriyoruz. Bazen bu hayal krklklar birbirini takip ediyor. Akas tutunacak dal aryor, ama sonunda o dallarn ellerimizden kaydn gryoruz. yle bir toplum iinde yayoruz ki, rnek insan bulmak, ona yaklamak midiyle kvranyoruz. Ama abalarmz hep boa gidiyor.

Bu ve buna benzer mektuplar okuduka hayretler iinde kalyorum. nmzde Resulullah Efendimiz gibi yeryzne gelmi ve gelecek insanlarn en by, en gzeli, en muhteemi varken, biz neyi aryoruz acaba? Yce Peygamberimiz btn insanlk ailesine rehber olarak, nder olarak, nur olarak, rnek olarak gnderilmedi mi? Acaba bizler neyi aryor, neyi bekliyoruz? Sonu hayal krkl ile bitecek balanmalar yerine, her ynyle Kinatn Efendisine intisap edip, balanp, Onun mmeti olsak, Onu anamzdan, babamzdan, akrabamzdan daha ok sevsek, Onun mbarek ellerinden pp, Hadis-i e-riflerini gnlk hayatmzda yaamaya alsak, dnyamz da, hiretimizi de cennete evirmi olmaz mydk?

Yllardr konferanslarmda, televizyon sohbetlerimde sorarm: Ya hayr syle, yahut sus. Hadis-i erifini gnlk hayatnda, aile hayatnda, i hayatnda uygulayanlar oldu mu? Bugne kadar ben uyguladm diyen kmad. Bir tek bu Hadis-i erifin uygulanmas insann hayatna ne byk gzellikler, ihtiamlar getirebilir, bir dnebilsek. nsanlar bilerek veya bilmeyerek evrelerinde kendilerine rnek olacak, rehberlik yapacak insanlar ararlar. Bu tarihin her dneminde byle olmutur. Acaba neden Kinatn Efendisini grmyorlar? Resulullah Efendimiz hayat boyunca bir insann yaayaca btn straplar, ileleri grm, yaam ve bize ne gzel rnek olacak davranlar brakmtr. Bir insann dini, dili, cinsi, rk ve milliyeti ne olursa olsun, Resulullah Efendimizin yolundan gittii, birka Hadis-i erifini uygulad takdirde dnyann neresinde olursa olsun memnun, mesut ve bahtiyar olacaktr. Bunda hi phe yok.

Yllardr pek ok ana babadan ayn soruyu iitirim: Evldmza slmiyeti nasl sevdirelim? Bunun metodu, yntemi nedir? Hep ayn cevab veririm: Bizler Allahn ve Resulnn yolunda giderek, edep dolu, sayg dolu, incelik dolu bir hayat yaayarak ocuklarmza rnek olmalyz. Onlar yalan sylememeyi, dikktli olmay, edepli ve saygl olmay bizlerde grrlerse, mesele kendiliinden halledilmi olur. nsanlar szleriyle deil, hareketleriyle rnek olanlara hrmet ve itibar ederler. Fiiliyle rnek olabilenler ne gzel insanlardr. Baka

trl de insanlar etkilemenin mmkn olacana inanmyorum. Eer sylenen sz baka, yaplan hareket bakaysa, o melek kadar masum yavrularmz byle ana babalara nasl inanabilir, nasl itimad edebilirler? Aznda sigaras ile ocuklarna sigara imemeyi tleyen bir baba, bir anne, ocuklarnn nazarnda nasl saygnlk kazanabilirler?

Kinatn Efendisi, bir gn bir aileyi ziyarete gider, ev sahipleri ok memnun olurlar, sevinirler, bayram yaparlar. Evin kk olu ilk defa grd bu tezahrattan etkilenmi, biraz ekinmi ve rkmtr. Anne, haydi yavrum, der, git, Peygamber Efendimizin elini p. Fakat ocuk yle bir ruh hli iindedir ki, bir trl cesaret edip Peygamberimizin elini pmeye