Professional Documents
Culture Documents
Azrbaycan Dvlt qtisad Universiteti Beynlxalq qtisadi Mnasibtlr Kafedras Bak - 2011
Mndricat
Giri ....................................................................................................................... ...... 3 xtisaslamann Tiplri ................................................................................................ 4 mk Blgs ndir? .................................................................................................. 5 mk Blgsnn Formalar ...................................................................................... 6 mk Blgsnn stnlklri............... ..................................................................10 mk Blgsnn atmazlqlar ........................................................................... 11 mk Blgs Haqqnda Nzri Baxlar................................................................. 12 Beynlxalq mk Blgs (BB) Ndir?................................................................. 18 Beynlxalq mk Blgsnn Nvlri..................................................................... 19 Beynlxalq xtisaslamann Nvlri........................................................................... 20 Beynlxalq mk Blgsnn stnlklri.............................................................. 21 Beynlxalq mk Blgs v Qarlql Asllq ...................................................... 22 lknin Beynlxalq mk Blgsnd tirakn Myyn Edn Amillr............... 24 lknin BB-d tirak Gstricilri ........................................................................ 27 lklrin ixtisaslamalarna nmunlr ................................................................... 28 Qlobal mk Blgs ............................................................................................... 29 II Blmnin sas anlaylar ...................................................................................... 30 Mnblr .................................................................................................................... 31
Slide 1-2
Giri
mk blgs (division of labour) ixtisaslamann
nvdr. Bizim resurslarmz sonsuz istklrimizi tmin etmk baxmndan mhduddur. Buna gr biz bu resurslar n yksk mhsul ymna imkan vern mk blgs yolu il tkil etmliyik.
Slide 1-3
xtisaslamann Tiplri
Corafi ixtisaslama (Geographical Specialisation):
Torpaqdan istifadnin tbii olaraq xsusi sahlr
uyun olmas.
Slide 1-4
mk Blgs Ndir?
mk blgs (division of labour) kooperativ myin mk mhsuldarln artrmaa imkan vern xsusi, konkretlmi vzif v funksiyalar baxmndan ixtisaslamasdr (specialisation). mk blgs ayr-ayr tsrrfat subyektlrinin mxtlif mt v xidmtlr istehsalnda ixtisaslamalar v sonradan bu mt v xidmtlrl mbadilnin ba verdiyi myin tkili sistemi v ya suludur.
Tarixn mk blgsnn daha da mrkkblmsi, mcmu mhsul istehsalnn v ticartin genilnmsin, kapitalizmin inkiaf etmsin v snayelm prosesinin drinlmsin sbb olmudur.
Slide 1-5
mk Blgsnn Formalar
mk blgsnn 3 tipi vardr:
Sad mk blgs (simple division of labour)
Slide 1-6
mk Blgsnn Formalar
Sad mk blgs:
inin v ya mssisnin xsusi mhsul v xidmtin
istehsal sahsind ixtisaslamas btidai cmiyytlrd daha geni yayalmdr. Msln, kinilikd
Slide 1-7
mk Blgsnn Formalar
Mrkkb mk blgs :
inin v ya mssisnin mhsul v xidmt istehsal
prosesinin myyn bir hisssi zr ixtisaslamas. Masir cmiyytlrd daha geni yayalmdr.
Slide 1-8
mk Blgsnn Formalar
lk B
Copyright 2003 Pearson Education, Inc.
lk A
Slide 1-9
mk Blgsnn stnlklri
Tcrb mkmmllir (practice makes perfect), i grmk n n bacarql olanlar seilir (choosing the best person to do a job) Vaxta qnat olunur (economy of time) Kapital resurslarna qnat olunur (economy of capital goods) Mexaniklm ba verir (possibility of mechanization)
Slide 1-10
mk Blgsnn atmazlqlar
i monotonladrr Daha yksk qarlql asllq yaradr Daha yksk isizlik risqi yaradr
Slide 1-11
Platon:
Respublika adl srind dvltin mnyind mk
blgs il nticlnn insann tbii qeyribrabrliyinin dayandn gstrir.
(428-348)
Slide 1-12
Ulyam Petti:
mk Blgsn ilk toxunan modern iqtisad
olmudur. Petti ilk df Hollandiya trsanlri timsalnda mk blgsnn mvcudluu v faydalarn gstrmidir
(1623-1687)
Copyright 2003 Pearson Education, Inc. Slide 1-13
Adam Smit:
lk df 1776-c ild nr etdirdiyi Xalqlarn srvti
srind mk blgs, beynlxalq mk blgs, xsusil onun snayelmd v mhsuldarln artrlmasndak rolunu sistemli kild thlil etmidir.
(1723-1790)
Slide 1-14
Karl Marks:
Drinln ixtisaslamann iilrin mumi
bacarqlarn zifldcyini v ilril bal entuziazmlarnn aradan qalxacan gstrir. Daha drin ixtisaslaan v eyni ilri tkrar edn iilrin cmiyyt qar yadlaacaqlarn da qeyd edir. Ancaq btn bunlara baxmayaraq, mhsuldarl artracan etiraf edir.
(1818-1883)
Copyright 2003 Pearson Education, Inc. Slide 1-15
(1881-1973)
Copyright 2003 Pearson Education, Inc. Slide 1-16
Slide 1-17
Slide 1-18
Slide 1-19
stehsal
- Sahlraras - Sahdaxili - Firmalararas
Firma
- Ayr-ayr lklr - lk qruplar - Regionlar
Texnologiya
- Mrhl ixtisaslamas - Detal zr ixtisaslama - Predmet ixtisaslamas
Copyright 2003 Pearson Education, Inc. Slide 1-20
Slide 1-21
olmasn zruri edir. mk blgs, ixtisaslama v azad ticart lk rifahn artrmann sas rtlridir. Bzn ifrat ixtisaslama ifrat asllq dourur ki, bu da milli iqtisadiyyatlarn xarici bazarlardak proqnozladrlmayan proseslr qarsnda tin vziyyt dmsin sbb olur. Msln, Birlmi Kralln emal olunmu neft baxmndan Sinqapurdan asll. Sinqapurun emal mqsdil xam neftin idxalndan asll.
Slide 1-23
Slide 1-24
Slide 1-25
Beynlxalq amillr:
ETT-nin dnya zr inkiaf sviyysi Dnya bazar konyukturas Beynlxalq hesablamalar sisteminin sviyysi Ekoloji problemlrin gclnmsi
Slide 1-26
lknin ixrac kvotas = Ixracat / DM xracn artm tempinin DM-nin artm tempini
stlmsi msal dxal kvotas = dxalat / DM dxaln artm tempinin DM-nin artm tempini stlmsi msal Xarici ticart kvotas = (dxalat + xracat) /DM v.s
Slide 1-27
Neft v neft mhsullar S.rbistan, Kveyt, raq, Iran, Liviya, Rusiya, Azrbaycan v.s
Qaz v qaz mhsullar Rusiya, Trkmnistan, ran, Qazaxstan, Azrbaycan, Norve Knd tsrrfat mhsullar srail, Pola, Holandiya, taliya, Fransa, Avstraliya, AB v.s Turizm Trkiy, talya, sve, Misir, Fransa Xammal tutumlu sahlr
Qlobal mk Blgs
Deon Filmerin hesablamalarna gr 1990-c iilrin
ortalarnda 2,474 milyard insan ev tsrrfatlar xaricind qlobal i qvvsin qoulmudur. Bunlarn strukturu aadak kimidir:
379 milyon insan snayed almdr (15%) 800 milyon insan xidmt sektorunda almdr (33%) 1,074 milyard insan knd tsrrfatnda almdr (40%)
Slide 1-29
mk blgs (Division of labour) Corafi ixtisaslama (Geographical Specialisation) myin ixtisaslamas (Labour Specialisation) Beynlxalq mk blgs (International division of
labour) Qarlql asllq (Interdependency)
Slide 1-30
Mnblr
P. Krugman and M. Obstfeld, International Economics: Theory and Policy, Seventh Edition Pearson Addison Weasley. James Gerber, International Economics, Third Edition, Pearson Education , 2005. H. Seyidolu, Uluslararas ktisat: Teori, Politika ve Uygulama, XV. Bask, stanbul, 2003. R. Karluk, Uluslararas Ekonomi: Teori ve Politika, VI. Bask, stanbul, 2002.
Slide 1-31