Gzel Konuma: Ses Organlarn Gelitirmelisiniz||Solumay Dzeltmelisiniz||Ses kn Dzeltmelisiniz||Diksiyonunuzu Dzeltmelisiniz||Syleme Kusurlarn Yok Etmelisiniz||Etkili letiim: Toplum nne kma

Korkusunu Yenmelisiniz||Duygular Etkilemelisiniz|| Dnce Akn Etkilemelisiniz||Jest ve Mimikleriniz Uyumlu Olmal||Konumalarnz Planlamalsnz||Hazrcevap Olabilmelisiniz||Merkez||Seminerlere Bavuru

Gzel Konuma&Etkili letiim Gzel Konuma Boyutu: Ses Organlarn Gelitirmelisiniz Akcierlerden kan hava grtlaktan geerken ses tellerinde titreimler oluturur. Sese asl yapsn kazand ran grtlak, dil, dudaklar ve enedir. Bu organlar yeterince geli tiremediimizde sesimizin bo uk ve anlalmaz kmasndan kurtulamayz. Devam... Solumay Dzeltmelisiniz Kt beslenmenin etkisiyle zaman iinde diyaframatik soluma yetene imizi kaybediyoruz. Hatal soluma konuma akmz ve sesimizin yapsn olumsuz etkiler, erken yorulmaya neden olur.Devam... Ses kn Dzeltmelisiniz Gzel ve etkili konumada nemli bir konu sesin mkemmel kdr. Dzgn sesin drt temel zellii vardr. Bunlar sesin iitilme dzeyi, sesin h z dzeyi, ho a gitme/tn dzeyi, de iirlik/bkmllk dzeyinden oluur.Devam... Diksiyonunuzu Dzeltmelisiniz Gzel ve etkili konumada diksiyon (syleni-telaffuz-pronounciation) yani seslerin do ru karlmas son derece nemlidir. Bir yandan kendi dilimizin fonetiini en doru ekilde renmek dier yandan bunlar kullanmay yetenek haline getirmeliyiz. Duraklar , ulamalar, vurgular doru kullanabilmeliyiz. Devam... Syleme Kusurlarn Yok Etmelisiniz Geveklik, pelteklik, tutukluk, asalak seslerin kullanm temel syleme kusurlar arasnda yer alyor. Alkn olduumuz kusurlardan kurtulmamz zel abalar sayesinde mmkn olacak. Kolayca ba arabiliriz. Devam... Gzel Konuma&Etkili letiim Gzel Konuma Boyutu: Toplum nne kma Korkusunu Yenmelisiniz Hi yapmadmz davrantan her zaman korkarz. Toplum nne kma korkusunun idddeti sylemeyi planladnz tm dncelerinizi unutmanza neden olabilir. Psikojinizi yeniden yaplandrmalsnz. Devam... Duygular Etkilemelisiniz nsanlar ikna eden en nemli etken fikirler deil duygulardr. Ne sylediiniz ok nasl sylediiniz etkili olur. Dinleyicilerin duygusal olarak sizinle benze mesini, size deer vermesini sa lamanz gerekir. Devam... Dnce Akn Etkilemelisiniz kna etmenin iki boyutundan biri fikirlerinizin ina biimiyle ilgilidir. Sloanlar konumaya alknz. Dncelerinizi dinleyenlerin zihninde nasl yaplandracanz biliyor musunuz? Devam... Jest ve Mimikleriniz Uyumlu Olmaldr Tm kanallardan verdiiniz mesajlarn birbiriyle uyumlu olmas ok nemli. Dilinizin sylediini yznz ve vcudunuzun genel tutumu desteklemelidir. Bu uyumun nas l salanacan bu blmde greceksiniz. Devam... Konumalarnz Planlamalsnz Zihninizden rasgele geen dnceler dinleyiciler tarafndan sistemli ekilde takip edilemez. Tm sylediklerinizin ayn noktaya ynelmesi gerekir. Bu arada konumanzn banda, ortasnda ve sonunda dikkate almanz gereken nemli noktalar var. Devam... Hazrcevap Olabilmelisiniz Hazrcevapllk, her ortamda, her soruya annda cevap verebilme, sylenecek sz bulamad nzda bile ortam lm sessizliinden kurtaracak cmleleri oluturabilme yeteneidir. Devam...

Gzel Konuma&Etkili letiim Ses Organlarn Gelitirme

Akcierlerden kan hava grtlaktan geerken ses tellerinde titreimler oluturur, bu titreimlerle grtlak yapsna gre deiik ekillerde ok zayf sesler oluur. Bu sesler dier ses organlaryla yorulur, titreimlerle rahatlkla iitilebilecek kadar byr ve kimlik kazanr. Herkesin ses organlarnn yapsnn farkll lsnde farkl sesleri veya ses kimlikleri vardr. Burada nce ses organlarmzn istediimiz sesi karabilecek yetenee ulamasn salamalyz. Ses organlarnn eitimi diksiyonun altyapsn oluturur. Ses organlar eitimsiz olduunda diksiyon almalarnn her aamasnda tkanklklar oluacaktr. diksiyon almalarnn kendisi de dolayl ekilde ses organlarnn geliimine yol aar. Ana ses organlar n tek tek ele alalm ve gelitirilmeleri iin altrmalar yapalm. Dil Dilimiz nlleri hari tutarsak dier tm seslerin karlmasnda mutlaka kullandmz k nemli bir ses organmzdr. a,e,,i,o,,u, den oluan nllerin dilimiz sabit dururken seslendirilmeleri mmkndr. Sadece farkl nllerde ene ve az iinin ald pozisyonun deiimine paralel olarak deiik pozisyonlar alabilir. Ancak dil zellikle baz seslerin karlmasnda en nemli fonksiyonlar icra eder. Dil az iinde ok rahat hareket edebilmelidir. Dilin n alt dilerin kkne, n alt dilerin st blmne, n st
dilerin kkne, kvrlarak st dudaa dokunabilmesi gerekir. Dilin ucu rahatlkla kaslabilmeli ve kvrlabilmelidir. Dilin az iinde sa n ve arka ynde, sa ve sol ynde veya ucundan kvrlarak geriye doru hareketi rahat olabilmelidir.

Eer dilimizin kaslar nn dilimize rahat bir ekilde hakim olmasn salayamazsak zellikle dilimizi kullanarak
kardmz seslerin bozuk ktn grrz. Deiik milletlerin dillerindeki fonetik zellikler farkl dil yeteneklerini gerektirebilir. rnein Japonca tsu sesi, ngilizce the sesi, Arapadaki peltek z Trke foneti inde bulunmaz. Bu sesleri karabilmek iin de o milletlerin fonetikleri erevesinde dilimizi gelitirmemiz gerekir. Eer dilimizin kullanmnn genel anlamda gelitirilmesini salamay baarrsak, bu yeteneimiz yabanc dil renirken telaffuzpronounciation sorununu ok kolay amamz salayacaktr.

Trkede dil tembelliinin en fazla olumsuz etkiledii sesler unlardr: c, , d, j, l, n, r, s, , t, z Eer bu seslerden herhangi birini karmakta glk ekiyorsanz veya seste boukluk, oluuyorsa dil egzersizleri zerinde younlamanz gerekecektir.
ALITIRMA: DL GELTRME ALIMASI

Aadaki altrmalar dilinizi yneten az ii kaslar nz iyice yoracak kadar uzun sre ve abartl olarak tekrar ediniz.
-Dilinizi aznzda sakz iner gibi hzla ineyiniz. -Dilinizi aznzn iinde, enelerinizin dndan, dudaklarnzn altndan dairesel hareketlerle hzla dola trnz. -Dil ucunu n alt dilere dayand rarak az iinde kklerden ileri geri hareket ettiriniz. -Dilinizi iyice d ar karnz. terek uzun sre dayannz. -Dilinizi yuvarlat p daralttnz dudaklarnz ve eneleriniz arasndan ieri-dar hareket ettiriniz. -Dilinizin ucunu n alt dilerinize dayandrnz ve dilinizi kknden ieri d ar hzla hareket ettiriniz.

ene
Gzel konumada enenin rol ok nemlidir. Tm dillerdeki tm harfler enenin kullanmyla seslendirilirler. Konuma esnasnda ene h zla birbirinden farkl hareketleri ard arda gerekletirmek zorundadr. ene alr, kapanr, daralr, geniler. Alt ene ileri ve geri hareket eder. Azmzn st blgesinde bulunan di lerin bal olduu kemik yaps sabittir. dolays yla tm bu hareketler alt eneyi yneten kaslar tarafndan gerekletirilirler. Dikkat edelim: sesini kardmzda ene geriye doru kmaya zorlanr. aaa sesini kardmzda hizasndan

aaya doru alr. sesini kardmzda ileriye do ru gemeye zorlanr. ^ne dediinizde daral p birden alr. Sen dediimizde nce kapanr, sonra alr ve sonra yine kapanr. Tm bu son derece karma k ama gerekten karmak hareketleri inanlmaz bir hzla gerekletirir. enemizin kullanmnda sorunlarla karlaabiliriz. ene kaslar gelitirilmemi ve kondisyonsuz olduunda deiik hareketleri dzenli olarak ve sorunsuz ekilde yapamayz. Bu durumda baz ene hareketleri kaybolur ve bu kaybolu seste de kayp oluturur. Dier nemli sorun ene darldr. Trkiye toplumunda yayg n bir ene darl olduu sylenmektedir. Dar ene ak ve yuvarlak sesleri bozuk seslendirir. rnein aa, gibi anlalabilir. Ooo, uuu gibi anlalabilir. Eer enemizi yeterince salkl kullanamyorsak tm seslerin karlmasnda sorunlar yaayabiliriz. ALITIRMA: ENE ALIMASI Aadaki altrmalarla ene akln salama ve enemizin her hareketi rahatlkla yapmasn temin etme amalanmtr. Tm egzersizleri ar abart ile gerekletirmelisiniz. a) Elinizi alt enenize dayayarak ak ak diye barn. Aaya itilen enenizin yukar ya itilmesini salayn. Bylece enenizi aaya iten kaslarnzn glenmesini sa layn. b) ki elinizin iiyle yanak kemiklerinize masaj yap n. Avularnz alt enenize do ru ekip enenizi a n. c) Yumruk yaplm iki ellerinizle enenizin alt ndan bast rn. Alt enenizi an, banz geri itin ve alt enenizi kapatn. Tekrar enenizi a n ve banz daha geriye itin. Tekrar yapn. d) enenizi hzla iyice ap kapatn. Hzlann. e) enenizi hzla ileri, geri hareket ettirin. f) enenizi dairesel hareketlerle hzla dndrn.

Dudak
Dudaklarn kullanlmamas durumunda baz seslerin karlmas kesinlikle mmkn deildir. Dudak tembellii olan kiiler zellikle dudaklarn kullanmyla seslendirilen seslerde sorun ya arlar. Trkede arlkl olarak dudan kullanmna dayandrlan sesler unlardr: b, f, m, o, , p, u, , v, Bu seslerde bulan klk veya anlalma gl oluturan bir konuma biimine sahipseniz bunun mutlaka dudak tembelliinden kaynaklandn dnebilirsiniz. Bununla birlikte dudaklar di er seslerde de belli pozisyonlar al rlar. Bu ynyle rnein , i, gibi sesleri karrken dudan katks dikkate alnmaldr. Bu sesler dudak olmakszn da seslendirilebilirler ama istenen kalitede seslendirilmeleri mmkn olmaz. dudak egzersizleriyle dudak kaslar mzn istenen her hareketi dudaklarmza rahatlkla yaptrmasn salamamz gerekiyor. ALITIRMA: DUDAK ALI MASI a) Nefesinizi aznzdan kuvvetle verirken poffff deyin. Hava dudaklarnz basnla itsin. Basncn dudak kaslarnz iddetli zorlamas salayn. b) Sk sk kapal ve dilerinize yakn -eneniz kapalya yakn- tuttuunuz dudaklarnzdan flediiniz havann dudaklarnz kuvvetle frerek kmasn salayn. c) Dudaklarnz kapatp ileri uzatn ve dairesel hareketlerle hzla dndrn. Aa yukar, saa sola hareket ettirin. d) enenizi kapatn ve hzla m, mu, m, mu deyin. Ardndan ayn ekilde u sesleri tekrar edin: fe, ve, pe, be, u, , o, . Abart yapmanz ve dudak kaslarnz yoruncaya kadar al may srdrmeniz nemlidir. e) Bir kalemi yatay olarak dudaklarnzda tutup Benim memleketim. Bir ben vardr bende benden ieri deyin. Dudaklarnz iyice yoruldu unda dudaklarnz gevetin ve kapal tutarak havay dar itin. Hava pfrdeyerek, dudaklarnz titretirerek dar ksn.

Gzel Konuma&Etkili letiim Solumay Dzeltme Doru soluma diyaframdan yap lmal, nefesin verilmesinde g rtlak deil karn kaslar kullanlmaldr. Diyaframdan mkemmel soluma yaplamadnda ve nefes diyaframdan kontrol edilemediinde sesin gzel k imkanszlar. Gs boluu nefes al rken, aaya, darya veya yukarya hareket ettirilebilir. Diyaframatik soluma aaya dorudur. Diyaframatik soluma yap ldnda cierlerin alt loblar etkili kullanlr ve cierlere en az % 50 daha fazla oksijen alnr. Kapasitenin altnda oksijenle yaplan dier solumalarda ses bozuk, kontrolsz ve kesintili kar. Nefes kontrol edilemediinde ses ok fazla hava harcar. Konu macnn nefesi tkanr. Konumada dengesiz duraklamalar, tutukluklar oluur. Solumann nemi ve diyaframatik soluma yeteneinin olumlu etkileri zerinde kitabnzn ikinci blmnde ayrntl bilgi verilmitir. Burada diyaframatik soluma anlatlacak ve soluman n gzel konumada etkili ekilde kullanlmas amacyla altrmalar verilecektir. Doru soluma yetenei iin dikkate alacamz hususlar unlardr: Diyaframdan Nefes Alma, Derin Nefes Alma, Nefesi Diyafram Yard myla Tutabilme, Nefesi ktisatl Kullanabilme. Doru soluma unsurlarn u ekilde belirtelim: Diyaframdan Soluma Akcierlerimizi aaya doru doldurarak nefes alabilmektir. bazlar nefes alrken tam tersine bir hareketle karnlarn da ieri ekmektedir. Oysa nefes alnrken karn darya itilir, verirken ieriye ekilir. ALITIRMA: DYAFRAM SOLUMASI Diyaframdan doru soluma, akcierimizin alt loplarn etkin ekilde kullanmak suretiyle kaburga kemiklerinin alt hizasndan darya itilecek ekilde nefes alabilme al masyla balar. nce ok derin olmak zere st ste 2-3 soluma yap n. Gs kafesiniz ve omuzlarnz yukarya doru kalk yorsa hatal nefes aldnz gryorsunuz. Dz bir zeminde s rt st uzann. Hzlca ve ksa aralklarla sadece aznzdan soluyun. Nefes al rken gs kafesinin bittii yerden karndan gzlemlenen bir hareket var m? Ellerinizle gs kafesinizin zerine bastrn veya bunun iin baka bir yardmc kullann. Ayn solumay gsnzn alt k smna doru yapn. Hala diyaframdan nefes almay baaramad ysanz, yeni bir yol nereceiz. nk nefes dzeltme al malarmzda baz kiilerin doru solumay kavramas zannettiimizden de zor olmutur. Srt st dz uzanm durumdas nz. Nefesinizi tutun. Bu halde karnnz ieri ekin ve dar itin. Nefes almadan bunu gerekletirebiliyor musunuz. Cevabnz evetse imdi nefes alrken karnnz dar itin, verirken karnnz ieri ekin. Bu yolla diyaframdan solumay iyice rendikten sonra aadaki almalar yapacaz. Doru nefes alma biimimizin otomatiklemesi gerekir. Her zaman bilinli olarak nefesimizi kontrol edemeyiz. Aada belirtilen kurallar dahilinde al kanlk kazanncaya kadar 2 hafta boyunca al ma yapacaz. Bu arada almamz yapabilmek ve ba arl olabilmek iin midemizin her yemek sonrasnda 1/3nn bo braklmasna dikkat edeceiz. Nefes alma almas yukardaki erevede bir sre yapldnda alkanlk haline gelecek ve otomatikle ecektir. Mevcut nefes al miktarnzn en az iki kat artabildiini greceksiniz. Seminerimizde uzmannz size bu konuda bilhassa yol gsterecek ve solumanz tek tek kontrol edecektir. Derin Soluma Nefesiniz alabildi ince derinleecektir. Gsten nefes alanlar iin derinlik zayftr. Derin derin nefes almaya devam ettike akcierlerin kapasitesi artacak ve daha fazla havann kullanlmas mmkn olacaktr. Gsten solumaya devam ettiiniz de soluma derinli inizi arttramazsnz. ALITIRMA: DERN SOLUMA 1.Nefesimizi mutlaka burnumuzdan alp azmzdan vereceiz. Soluma her zaman diyaframdan olacak. Nefesimizi al, tutu ve veri zamanmz 1-4-2 formlne uygun olacak. Yani eer nefesimizi 2 saniyede alm sak 8 saniye iimizde tutacaz ve 4 saniyede vereceiz. Bu erevede derin nefes alnz. Nefes aldnzda akcierlerinizi zorlaynz, son haddine kadar alnz ve tutunuz. imdi yava yava veriniz. Son haddine kadar veriniz. Bklnceye kadar nefesinizi boaltnz. Bu almay srdryorsunuz. Bir seansta 10 defadan fazla yapm yorsunuz. Derin soluma almasn sabah erkenden ve ak am saatlerinde 10ar defa yapacaz. Bir anda al nan fazla oksijen, oksijen krizine yol aabilir. Amacmz transa gemek deildir. Ayn almay her derste yapacaz. Balangta cierleriniz ideal miktarda byyemez. Devam ettike her defas nda kapasitenin daha iyi kullanldn greceksiniz.

Soluu Diyaframla Tutma zel bir eitim almam olanlarn ou derin nefesi g rtlaklarn skarak tutmaktadrlar. Grtlak tamamen ak ve gevek olduu halde karn kaslarmzn yardmyla havay ieride tutabilmeliyiz. E er grtla skarak havay tutarsak grtlak abuk yorulur, ses bozulur, nefes hemen bo alr ve yetersiz kalr. ALITIRMA: SOLUK TUTMA a) Derin nefes aln. Nefesinizi bekletin. Beklerken grtlanzn gevek ve bo olmasna dikkat edin. ylece dayanabildiiniz kadar bekleyin. b) Derin nefes aln ve grtlanz ak tutun. Ksa ve kesik soluma yapn. Akcierleriniz dolu iken sk sk ok az miktarda nefes alp veriyorsunuz. Bunu yaparken karn blgenizdeki hareketlenmeyi fark edin. c)Derin nefes aln, parmanz dudaklarnza ok yakn tutun ve hafife fler gibi yapn. kan havann oluturduu hafif sy hissedin. Havann mmkn olduu kadar yava kmasna ve bu arada grtlanzn iyice gevek olmasna dikkat edin. Ayn almay mum atei nnde yap n. Dudaklarnza yakn tuttuunuz mum ate ine hafife flyorsunuz ve mumu sndrmyorsunuz. d) Derin nefes aln ve papapa sesini d k sesle mmkn olduu kadar az hava harcayarak mmkn olduu kadar uzun sre tekrar edin. Her denemenizde geen sreyi artt rmaya aln. imdi sesinizi ykseltin ve ayn almay yksek sesle yap n. e) Yukardaki almay kaln, orta ve ince sesinizle ayr ayr yapn. Soluu ktisatl Kullanma Konumaya baladmzda hava bir rpda boalp bitmemelidir. Ayn havay kullanarak daha fazla ses karma egzersizi yapmamz gerekiyor. zerinde en fazla duracamz alma nefesi iktisatl kullanma al masdr. ALITIRMA: KTSATLI SOLUMA a)Ayr egzersizlerle, derin, sk, abuk, dzenli, gerilmeden, grltsz nefes alp veriniz. a) Soluk verme (f) ile 1. atei fler gibi, 2. hayretle 3. havlar gibi c) Soluun (s) nsz ile aadaki ekillerde; kesintisiz, kesintili, kuvvetli ve zayf ekillerde boaltlmas: (1)ssssssssssssssssss; (2)s-s-s-s-s-s; ssssss-s-s-s-s-s-ssssss; (3)SSS-S-SSSSSS-S-S- (4)s; S-S-S-S-S-s-ss-s-s-s; S-s-S-s-S-s-S-s-S; SSSSS-s-s-s-s-s; )nce orta sesle sonra ykselerek: ah, oh uh, h, eh, h, h, ih-----hah, hoh, huh, h h, heh, hh, hh, hih, ahah, ohoh, uhuh, hh, eheh, hh, hh, ihih----hahah, hohoh, huhuh, h hh, Kahkaha ile: kahkah, kohkoh, kuhkuh, k hkh, kehkeh, khkh, khkh, kihkih, d) (p,b,d,t,g,k) harflerini az soluk harcayarak tekrar edin. Bir solukta ve btn gcnz kullanarak "Hop" hecesini, syleyebildiiniz kadar ok sayda, bararak yineleyin. e)Her cmleyi tek solukta okuyun. Sevgi merkezli hislerin vcudun bio-kimyasal yap snda yapt deiikleri ortaya karmaya dnk bir yn aratrma yaplmtr. Dar anlamda be eri sevginin, gven duygusunu artran endorfin hormonu salgsn oaltt, yksek heyecan ve sevince yol aan emphetamin salg sn krkledii gzlenmitir. Los Angeles Psikiyatri Enstitsnden Mark Gaulstana gre, gerek sevgi endorfin hormonuyla teesss etmekte ve hakiki efkat belirmektedir. Bu ite zellikle rnek olarak anne-ocuk ilikilerinin efkat merkezli ekillenmesinde Oxytocin maddesinin gelitirdii ballk ve sokulma duygusunun byk rol oynad anlalmaktadr.

Gzel Konuma&Etkili letiim Ses kn Dzeltme

Gzel ve etkili konumada nemli bir konu sesin mkemmel kdr. Sesin mkemmel k ses k ile nefesin kullanm arasnda baarl bir uyum oluturulmasn gerektirir. Dzgn sesin drt temel zellii vardr. Bunlar sesin iitilme dzeyi)ykseklik), sesin hz dzeyi, hoa gitme/tn dzeyi, deiirlik/bkmllk dzeyinden olumaktadr. Aada bu zellikleri renelim ve gelitirmeye alalm. itilebilme-Ykseklik Baz insanlar n sesleri bir metre mesafeden bile glkle duyulabilmektedir. Byle bir sesle yaplan konumann
anlalabilmesi son derece gtr ve dinleyiciler dinlerken psikolojik gerginlik ierisine girerler.

Ses dinleyiciler tarafndan iitilebilecek kadar yksek olmal dr. Normal ses kalabalk kitlenin en uzana ulatrlacak kadar yksek kmaldr. Ancak yksek ses barmaya dnmemelidir. Bu anlamda eer mikrofon kullanmyorsanz zellikle konuma yaptnz topluluun byklne dikkat etmelisiniz. Hemen yannzdaki bir arkadanza 20 metre uzaktaki insana konu ur gibi konuursanz sesin yksekliini hatal kullanm olursunuz. Sesin ykseklii salonun bykl ne gre ayarlanmal dr. Ancak sesi ykseltirken barma tonu oluturmamak ok nemlidir. Dikkat edin: Ka kiilik bir guruba konuuyorsunuz? Salonunuz ne kadar geni ? Ortamda grlt var m? Sesiniz 20
metreden rahat duyulabiliyor mu? Yoksa mrlt gibi mi kyor? sesiniz ykselince ba rmaya dnyor mu? Uygun ses ykseklii dinleyici kitlesini tamamen ve rahatlkla kuatan sestir.

Aadaki altrmalar sesimizi kontroll olarak ykseltebilmek iin haz rlanmtr. Ses yksekliimizi kontrol edebildiimiz taktirde dinleyicilerimizi de kontrol edebileceiz:
ALITIRMA: TLEBLRLK a) Yksekten ses frlatnz: Tek nefeste 20 metre ilerideki insanlara duyurabilecek ekilde : pa, pe,pi, po; ba, be, bi, bo; da, de, di, do deyiniz. Tekrar edin. b) Elinizle duvara dokunun soluk alarak 10a kadar sayn. Sonra duvar kuvvetle itin, gl tonla tekrar sayn. Her iki durumda ses iddeti ayn kalsn. c) Aadaki cmleleri bir solukta ses younluunu yitirmeden okuyun. Sesinizin grlk derecesinin cmle boyunca ayn olmasn salayn. - Ben gitmek istemiyorum. - Makine mhendisi daha yava srmenizi istedi. - Kalp, gnde 100.800 defa arpmakta ve bu devre zarf nda da 130 tonluk bir arln 30 cm. ykseklie kaldrlmas na denk den bir g salamaktadr. d)Aadaki ifadelerin ilk blmlerini yaknnzdaki kiiyle konuur gibi, ikinci blmlerini 100 kiiye konuur gibi kuvvetli bir sesle okuyun. -Okumak zor deil, yeter ki tadna varalm. -almak ne gzel huy, devaml alarak skntlarm yok ediyorum. -Delik kovann suyu damla damla, msrif insann zaman saniye saniye tkenir. e) Metni, 1. ok yava bir sesle 2. kk bir odada olaan bir sesle; 3. byk bir salonda, daha kalabalk bir dinleyici karsnda okuyun

Tembelliin ne olduunu ve insanlarn bana nasl oraplar rdn dndnz m? Bu soru ok mu ocuka? Hemen herkes tembelli in kt olduunu bilir. Kimse tembel olmay kabullenmek istemez. Ama acaba ka kii gerekten tembel olup olmadn aratrmtr? Tembellik ya zihinsel, ya bedensel ya da her ikisi birden yaanr. nsanlarn byk bir ksm zihinlerini, nemli bir k sm bedenlerini altrmazlar. Yine insanlarn ok nemli bir ksm hem bedenlerini hem de zihinlerini altrmazlar. f) Ellerinizle aln ve akanz tutun. Mmmmmm deyin. Sesi ykseltin. Titre imleri burnunuzda, aln nzda, ensenizde, gsnzde ve banzn tepesinde hissedin.

Ses Perdesi-Bkmllk
Sesin bkml k ses perdesinde de iiklik yapmakla mmkndr. Do-re-mi-fa-sol-la-si-do2 notalar n dnn. Her bir notay farkl bir perdeden karyorsunuz. Grtlanz kltp yukarya yaklatrdka sesiniz incelir: Tersini yaptka sesiniz kalnlar. Pes ve tiz sesler aras nda sesinizle mzik retirsiniz. Ses k monoton olmamaldr. Ses yksek alak tonda, hzl-yava aras nda, duraklamal-duraklamasz, vurguluvurgusuz arasnda deierek kmaldr. Sesin deiirliini-bkmlln sesin mziksellii olarak da tanmlayabiliriz. Herkesin kendine zg bir konuma mzii vardr. Sese kolayca bkmllk verebilmek iin ses perdesinde de iim oluturma yeteneimizi gelitirmemiz gerekir. teme ses perdesi zerinde dural m: Pes, orta ve tiz sesler. Pes kal n, tiz ise ince sestir. Her perdede kendi iinde notalanabilir. Ses perdesi bir tr notadr. Notalarn kelimelere uyarlanmasna da bkmllk veya bo umlama diyebiliriz. E er konumac sesinde boum yapam yorsa bilgisayar makinesinin tek dze kard sese benzer ses karacaktr. Sesi bireyselletiren ve herkesi ayr bir konumac yapan asl sr sesin kiiye gre farkl boumlanmasdr. ALITIRMA: SES PERDES Aadaki altrmalarda ses perdesini kolayl kla deitirme almalar yaplacak ve gelitirilen yetenek konuma metinlerine uyarlanacaktr. a)Pes(kaln sesinizle) do, re, mi ,fa, sol, la, si, do-- do, si, la, sol, fa, mi, re, do kolayla trncaya kadar tekrar ediniz. Ayn almay orta ve ince sesinizle tekrar ediniz. b)Srasyla kaln, orta ve ince sesinizle pe pee do, re, mi deyin. Ayn almay nota yerine selen ile yapn: e e, e, a, a, a, , , c)Yaklan bir mumu dudaklarn ok yaknnda tutun. (u) sesini iddeti artrarak uzatn. Boaznzdan kan ses ile rasgele notalama yapn. Mum nda titreme ok az olacaktr. d) Kendi olaan sesinizle "a" ya da "ah" deyiniz. Sonra seslenmeyi, azar azar de itirerek kabileceiniz en tiz, inebileceiniz en pes-kaln perdeye kadar srdrn. Kendinize en uygun, en gl tn dzeyini bulmaya aln. e) Aadaki drtl, nce tekdze sonra da, sesi, anlama gre dalgaland rarak okuyun. Buras Mutur, Yolu Yokutur Giden gelmiyor, Acep Ne itir. f) Aadaki cmleleri, ok iaretiyle gsterildii gibi, sesin perdesini ykselterek ya da alaltarak okuyun. Bu arada ses ini kndaki deiikliklerin sz ieriiyle uygunlu una dikkat edin. Gelin buraya. Ka para ? O mu sama. arpn ellerinizi. Kaldrabilirsiniz fakat dikkatle. Heyecann sevdim ama ok yoruldum. sanyorum delili budur. Eminim baarabilirim.

d)Cmlelerin gerektirdii duygular kullanarak okuyun. Yoruldum, umutsuzlu a kapldm ve ok zldm. Seni vicdansz seni ! Bunun hesab n vereceksin. Aman dikkat ! ngrakl ylan var ! Bak hele ! Seni burada greceimi hi ummuyordum. Kaybedersem dayanamam gibi geliyor bana.

Hoa Gitme/Tn
En gzel ses hi bir zorlama grmeden kan sestir. ses organlar gerildike sesin gzellii bozulur. Kat, kulak trmalayan, hrltl, madensel, tiz, burunsal, h rtl, buulu, ok yumuak, gevrek, biimden yoksun sesler, hoa gitmeyen seslerdir. Gerilmi bir grtlak ve az, gerilmi kaslar sesi daha delici, daha yrtc bir hale getirir ve hoa gidicilik zelliklerini yitirir. Gzel bir tn gelitirmek iin tm ses organlar mz geveteceiz. Geveme ile birlikte seslendirme almalar yapacaz. Geveme dzeyimiz artt ka sesimizin tns sakin, dzgn ve temiz hale gelecektir. a) st-alt dudak kaslarnz gevetin. enenizi iyice a aya brakn. aln ve akaklarnz, yanak ve gz kaslarnz gevetin. Dilinizi gev ek brakn. Hafife soluyun. ald nz hava fler gibi aznzda damanza arpsn, aznzdan ve burnunuzdan birlikte ksn. 10 defa bu ekilde soluyun. b)Aznz kapal, grtlanz hi skmadan burnunuzdan kan hava ile Mmmm deyin. Bunu yaparken sesin titreimini gsnzde, banzda alnnzda, burun kemiklerinizde ve burun deliklerinizde, kulaklarnzda, ensenizde ve banzn tepesinde hissedin. Tm bu blgelerinizi ayr ayr geveterek sesinizin titre imlerinin artmasn salayn. c) Alt ene kaslarnz iyice gev etip aznz alabildii kadar aarak enenizi gevek bir halde sarktn. nce yava, sonra hzn artra artra birka kez "bob" deyin. Geveyin ve solu unuzun, dudaklarnz itebildii kadar darya itmesini salayn. Yanak kaslarnz gevetin, yanaklarnz iirin yavatan balatp hznz gitgide artrarak "bob" deyin. d)"ha, ho, hu" hecelerini, aadaki dorultularda, beer kez yineleyin : G rtlakta yksek ses ile; Gevemi grtlak sesi ile; Sesi az boluunda kan havann az boluuna arpmas suretiyle kararak. e)"Ah" hecesini, fslt ile balayp gitgide tonlayarak yksek bir ses elde edinceye dek yineleyin; daha sonra, yksek sesten fsltya inin. f) Para sayyormuasna; arzal bir telefonda, karnzdakine telefon numarasn bildiriyormuasna, yklan boksrn banda sayyormuasna ona kadar sayn. g) "Ben sevin ve heyecan doluyum!" cmlesini; Grtla zorlayarak fsldayn, Burun sesi ile f sldayn, Gevemi kaslarla, rahat syleyin.

Syleme Hz
Dinleyicilerin alglama hznda -dakikada 90-130 kelime aras-sylenmeli konu ma anndaki duygulara, kiilie, yere ve dinleyicinin niteliine gre deiimler gstermelidir. Heyecan, korku, tela, fke gibi durumlarda konuma hz artar; sevgi, znt, sayg gibi durumlarda hz azalr. Dnce ve heyecanda skunet varsa orta hzn tercih edilmesi gerekir. ALITIRMA: SYLEME HIZI a) Aadaki paragraf, nce yava, kk bir topluluun iitebilecei tonda fakat elinizden geldi ince hzl; sonra da, byk bir toplulua hitap ediyormuasna ve yava syleyin.

Acaba kendilerini ocuklarna duyduklar efkatte kaybeden annelerin tatt klar mutluluk hissediinden daha ykseklere trmanabilenler var m dr? Beeri ilikiler erevesinde yoktur phesiz. Ancak insan, efkati sadece anne-ocuk ilikisiyle snrlayarak hayat boyunca muhta olduu yksek huzurdan mahrum olmamaldr. nk 80 yanda ihtiyarlardan 8 gnlk bebeklere kadar btn insanlar efkat edilmeye muhtat rlar ve Rablerinin engin efkati altnda karlksz korunurlar. b) Aadaki cmleleri, nce, tekdze bir tonla, sonra, cmlelerin duygu ynlerini dikkate alarak yanlarnda belirtilen hzlarda syleyin : - Ne gzel bir gece, deil mi? (yava ) - Ben bu adam nerede grd m bir hatrlayabilsem. (hzl) - Byle bir hileye ba vuracak kadar alalacan hi aklma gelmezdi. (hzl) - Bir daha yzn grmek istemiyorum senin. Defol kar mdan. (hzl) - Bu derece iyi bir insan mrmde grmedim. (yava) - Dikkat et ! Arabaya arpacaksn ! (hzl) -eri girebilir miyim? (yava)

Gzel Konuma&Etkili letiim Diksiyon

Gzel ve etkili konumada diksiyon (syleni -telaffuz-pronounciation) yani seslerin do ru karlmas son derece
nemlidir. Fonetik bilgisi seslerin karln inceler. Diksiyon ise buna ek olarak daha geni bir kapsamda, ses organlarnn doru sesleri karabilecek ekilde eitilmeleri zerinde odaklan r. Bu ynyle diksiyon nemli lde fonetie dayanr. Ancak biz bu blmde konunun fonetik yn zerinde ayr ntl durmayacaz.

Trkiyede seslerin karlmasnda yrelere gre farkllk vardr. Ancak gzel seslendirmede daha ok stanbul az esas alnr. Seslerin gerektii gibi karlabilmesi iin ses aletlerinin- grtlaktan balayarak dil, dudaklar, ene ve buruna kadar tm ses aletlerinin eitilmesi gerekir. Bu erevede aada eitli altrmalar yer alacak. Altrmalar yaparken ses klarn netletireceiz. yi boumlanma yani heceleri netle tirerek seslendirebilmek
iin dudak tembelliini ortadan kaldrmamz gerekir. Sesleri ses organlarn abartl kullanarak karalm. Aadaki dokman drt blmden olumutur: Birinci blm ses organlar nn eitimine ilikin altrmalar; ikinci blm, sesli harflerin karl; nc blm sessiz harflerin karl ve kullanmn anlatmaktadr. Drdnc blm ise sesli ve sessiz harflerin cmle iinde kark ekilde kullanmna ilikin altrmalardan olumaktadr.

Bu altrmalarda verilen rnek cmle veya hecelerin bkmadan srarla tekrar tekrar seslendirilmesi gerekir. Bu alma srdrldke seslerin a zdan akarcasna kmaya baladn, balangtaki zorlanma veya tutukluun ortadan kalktn greceksiniz. Diksiyon sesin gzel kmasn ve szlerin doru seslendirilmesini amalayan sanat n addr. Diksiyon bu ynyle ses ve sz zerinde odaklanmtr. Szn ieriinin kodlanmas yani etkili iletiim diksiyon sanat nn dnda kalan bir konudur. Ancak konu zerinde oluturulan eserlerde bir karmaann mevcut olduunu da itiraf edelim. Kitabnzn diksiyon blmnde diksiyonun temel eleri zerinde durulmutur. Bu eler syleni-fonetik,
boumlanma, vurgu, durak ve ulamadan olumaktadr. Fonetik seslerin doru karlmasyla ilgilenen bir aland r. Boumlanma, seslerin birbiri ardna tam ve tok ekilde kaybolmadan karlmas alanyla ilgilenir. Vurgu, sylemedeki monotonlu un krlmasn salayan, her dilde kendine zg gelien bir telaffuz konusudur. Yaz noktalamas ve duraklaryla konuma noktalamas veya duraklar birbirinden farkl olabilmektedir. Durak blm, bu sorunun zmn amalamaktadr. Ulama almalarna gelince, bu almalar kelimeler arasnda uyumlu geiler salamay amalamakta ve dilin do al kurallarndan yararlanmaktadr.

Syleni-Fonetik

Syleni blmnde sesli ve sessiz harfleri ayr ayr inceleyeceiz. Trkede 8 adet sesli ve 21 adet sessiz harf vardr. Sesli harfleri nl, sessiz harfleri de nsz kelimesiyle tan mlayacaz. Trkemizdeki nller a, e, ,, i, o, , u, den oluur. nszler ise b, c, , d, f, g, , h, j, k, l, m, n, p, r, s, , t, v, y, z den oluur. Syleni blmnde nl ve nsz harflerin fonetiini reneceiz. Aada konular hem anlatlm hem de gerekli altrmalar birlikte verilmitir. ALITIRMA: FONETK nller
A

Konuma dilimizde birbirinden ayr sylenen iki (a) vardr. Bunlardan biri (kaln a) dieri de (ince a) dr. Her iki (a) bazen uzun, bazen ksa okunabilir. Bu iki (a) y sylerken birbirinden ayrt etmek iin (ince a) nn zerine u ( ^ ) iareti koyarak gsterelim.
Kaln A

u ekilde sylenir: Dil doal duruunu deitirerek ortaya doru biraz ykselir, dudaklar hareketsiz, yanaklar
gevek ve eneler ak. aaa aaaa aaaa Ellem ala dana ald ala danaland da biz bir ala dana alp aladanalanamad k. Akrabann akrabaya akrep etmez ettiini. Alarsa anam a lar, kalan yalan alar. nce A (Kaln a) ya oranla daha ileriden sylenen bir nldr. Dilimize geen yabanc kelimelerden gelmitir. Bu kelimelerin banda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: lla, lstik, hl. hlbuki, lf, lkrd, lle, ll, kse, lle, lnet, lzm, kzm, ktip gibi. Lla ltif lleli lmbasn lcivert lke lvabodan nzik, ndide efkte verdi. Uzun A Bunu da () eklinde gsterelim : nek: Nne, ndir, nme, chil, chit, seyaht, sdk, sbit, ktil, nzik trih, mvi, htt, hrf, dikkt, efkt, kabaht, shht, nmus, nne, nsihat, E Konuma dilimizde birbirinden ayr sylenen iki (e) vardr. Bunlardan biri (ak e) dieri de (kapal e) dir. Bu iki (e) yi sylerken birbirinden ayrt etmek iin (kapal e) nin zerine u (') iareti koyarak (ak e) den ayralm. eee eeee eeee Ak E (Ak e) u ekilde sylenir: eneler (a) nlsnde olduu gibi, dil ileri doru ykselir. Kelime banda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: E, sen, sene- Edebi edepsizden ren: Ekmei ekmekiye ver, bir ekmek de ste ver: Evlinin bir evi, evsizin bin evi var. - Bir elin nesi var, iki elin sesi var. - Sen dede ben dede bu at kim tmar ede. Kapal E (Kapal e) u ekilde sylenir: dudak kenarlar kulaklara doru biraz yaklap eneler hafife sklr. Gece penceredeki benekli tekir kedi tenceresindeki eti yedi. I

10

u ekilde sylenir: k noktas daman arka ksmndadr. Dudaklarn kesi kulaklara doru alr. Dil daman arkasna doru toplanarak dar bir geitten havay brakr. Dilimizde () nls kelime banda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: Is, slk, lcal - Ihlamuru st: Tkr tkr: Mrl mrl: kr kr. Yn yn, kpr kpr, gcr gcr, slak slak, prl prl, frl frl, zrl zrl. u ekilde sylenir: k noktas daman n k smndadr. Dudaklarn kesi kulaklara doru alr, dil daman iki yanna dayanarak dar bir geitten havay brakr. Kelime banda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: z, dil, izci iii iiiii iiiii ki dinle bir syle- iki el bir ba iindir. Dilimizde sresi uzun olan (i) lere rastlanr: cat, biare, bitap, bitaraf, veli, fenni, fiziki, cani, hayati, nihai, fuzuli, deruni O Konuma dilimizde kaln ve ince olmak zere iki ayr O vardr. Kaln O eneler ak, dudaklar birbirine yakndr ve az ii yuvarlaktr. Kelime balarnda sk rastlanr. rnek: Ot, ova, ocak, olmak, ordu, oda, orman, ortak, bando, banyo, biblo, bono, fiyasko, tango, solo, fono, foto, radyo, stdyo, ato, tempo, vazo, Olmaz olmaz deme, olmaz olmaz. oooo oooo ooo nce O Biraz daha ileriden daha az yuvarlak yaplarak sylenir. Lobutlar lo locasnda notalyan norml lort losyoncusunun lokantasnda nohutlar lokumlarla kartrd. eneler ve dil (ak e) nlsnde olduu gibidir. dudaklarn alt ve st keleri birbirine yaklap az kk bir yuvarlak gibi olur. () nls ounlukla kelime banda bulunur. rnek: bek, c, denek, dn, demek, dev, fke, renmek, renim, retim, nmek, t, ke, ksrk, rs - lenle lnmez. - lm kalm bizim iin. - nce d n. sonra syle. - fkeyle kalkan zararla oturur. U Konuma dilimizde birbirinden ayr sylenen iki (u) vardr. Bunlardan biri (kaln u) dieri de (ince u) dur. Kaln U eneler ak, dudaklar birbirine iyice yaklak ve az tam bir kk yuvarlak olur. rnek: U, ucuz, uak, uurum, uykucu, ulu uuu uuu uuu Unkapan urad uursuzluktan upuzun uzand . nce U (Kaln u) ya oranla daha ileriden sylenir. nls o unlukla yazda () nls ile gsterilir. rnek: Rya, rzgr, hlya, gya, lzm, ltfen, lgat, nr, nmara, Nri,

11

Gya Hlya ryasnda Ltfi'ye nmaral ntuk syliyerek ltfetmi. eneler ve dil (ak e) nlsnde olduu gibidir. Dudaklarn alt ve st keleri birbirine iyice yaklar ve bzlr. () nlsne dilimizde kelime banda, ortasnda ve sonunda sk rastlanr. rnek: , gen, l, z, flemek, lker, lk, n, nlem, nl, reme, rkek ,rpermek, zm, stn, enmek, t - zm zme baka baka kararr. -lker zntden zm zm zld. -rmesini bilmeyen kpek, srye kurt getirir.

nszler
B Dudaklarn birleip almasyla meydana gelir. Kelimenin ba nda veya ortasnda bulunur. Kelime ba nda rnek: Ba, bo, bak, biber Kelime sonunda (p)ye dnr. rnek: Kitap, kap, hesap, orap. Ancak kelime sonunda nl bulunursa eski konumuna dner: rnek: Kitab , dolab, kab, hesab Gerekte (p) ile biten kelimeler ise deimezler. rnek: sap-sap, p-p, top-topu, tp-tp, kp-kp, kulp-kulpu, hap-hap, Bi Be Ba Bo Bu B B B Bil Bel Bal Bol Bul Bl Bl Bl Bit Bet Bat Bot But Bt Bt Bt Bip Bep Bap Bop Bup Bp Bp B p Bir Ber Bar Bor Bur Br Br Br Bis Bes Bas Bos Bus Bs Bs B s

Babasnn benekli bldrcn bitiik bostanda bceklerden bunalarak bzld. C Diler birbirine yaklak, dil ucu dizlerin n kenar na yaylm, alt ene aa derek kar. rnek: Cam. caba, cack, cokun, cmert, cce, cmle. Kelime sonunda () olur. Ci Ce Ca Co Cu C C C Cik Cek Cak Cok Cuk Ck Ck Ck Cip Cep Cap Cop Cup Cp Cp C p Cit Cet Cat Cot Cut Ct Ct Ct

Cambaz Cevat clz cimri cokunla cmertlie cumbada cret ettiler. C harfinden biraz daha sert olarak kar. k biimi ayndr. i e a o u ip ep ap op up p p p Pi Pe Pa Po Pu P Pu P P E A O U I Ti Te Ta To Tu T T T i e a o u u

ardakl emedeki rak, iekleri, orbann reini ve uvallar rtt. D Dilin daman n ksmna st di kklerine dokunmasyla karlr. rnek: Dam, dal, dar, d , di, dad, dede, deney,-demir, Kelime sonunda (t) olur. Yalnz anlamlan ayr olup sylenileri benzeyen bir ka kelimeyi birbirinden ayrmak iin (d) olarak yazlr. rnek: Ad (isim), at (hayvan), od (ate), ot (bitki), had (derece), hat (izgi)

12

Di De Da Do Du D D D Dik Dek Dak Dok Duk Dk Dk Dk Dir Der Dar Dor Dur Dr Dr Dr

Dip Dep Dap Dop Dup Dp Dp D p Dit Det Dat Dot Dut Dt Dt Dt Diz Dez Daz Doz Duz Dz Dz Dz

Davulcu dede darlkl dikiiyi dolandrrken dnemecin duvar ndan dt. F st kesici diler alt dudan stne dokunup almasyla karlr. Dilimizde ounlukla kelime banda, pek seyrek olarak da ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: Fal, fil, fakat, falaka, falanca, fara , felek, ferman, fasafiso, federasyon, felket, fel, fevkalde, frak, fitre, film, fayans, ftr, fonojenik, futbol, fze Fil Fel Fal Fol Ful Fl Fl Fl Fip Fep Fap Fop Fup Fp Fp F p G Dil srtnn daman gerisini, bir de daman daha n ksmn kapatmasyla meydana gelir. rnek: Gaga, gagalamak, gam, galiba, gar, garaj, gargara, gazete, gelincik, gmen, glge, gnye, grev, gzellik. (G) nsznn iki k noktas vardr. nce nllerle daman n ksmndan kar. rnek: Gh, gel, gr, git, gya, g. Kaln nllerle dama n gerisinden kar. rnek: Gar, gck, gocuk, guguk, gibi. Gi Ge Ga Go Gu G G G Gip Gep Gap Gop Gup Gp Gp G p Gil Gel Gal Gol Gul Gl Gl G l Gik Gek Gak Gok Guk Gk Gk G k Gif Gef Gaf Gof Guf Gf Gf Gf Gir Ger Gar Gor Gur Gr Gr Gr Fit Fet Fat Fot Fut Ft Ft F t Fif Fef Faf Fof Fuf Ff Ff F f

Galip Geyvede gr gr giden gocuklu gmen gururluya gld. Dilimizde varln ancak kendinden evvel gelen nlnn sresini uzatmakla hissettirir. Kelime ba nda bulunmaz, iki nl arasnda ise ikili nl meydana getirir. rnek: Boaz-boaz, do al -doal, yourt - yourt Konuma dilimizde bazan y ve v seslerine dner. rnek: E er-eyer, dier-diyer, souk-sovuk i e a o u ip ep ap op up p p p H Bir soluk harfi olup azn (kaln a) nlsn kard durumla meydana gelir. rnek: Habbe, haberci, haber, hacamat, hac, hacyatmaz, hadde, hademe, haf z, hafif, hafta, hakiki, hakir, hlbuki, hallac, hasss, hece, hmhm, hipnotizma, hokkabaz, hulsa, hulyal , hner, hcum, hcre, hviyet, Hi He Ha Ho Hu H H H Hip Hep Hap Hop Hup Hp Hp Hp Hil Hel Hal Hol Hul Hl Hl Hl Hih Heh Hah Hoh Huh Hh Hh H h Hit Het Hat Hot Hut Ht Ht Ht Hir Her Har Hor Hur Hr Hr Hr ir er ar or ur r r r il el al ol ul l l l

Habe hemire hrkal hizmeti hoppa hd e hurmalar hrmetle sundu. J

13

Diler birbirine, dil srt da kat damaa yaklar, havann dil ortasndan szmasndan meydana gelir. rnek: Jale, Japon, jandarma, jambon, jeltin, jeoloji, jeolog, j jest, jilet, jbile, jri.Halk arasnda (j) nsznn (c) olduu grlr. rnek:Japon- Capon, jandarma - candarma, panjur = pancur, jurnalc = curnalc , Ji Je Ja Jo Ju J J Ji Jir Jer Jar Jor Jur Jr Jr J r Jip Jep Jap Jop Jup Jp Jp Jp Japon jeolog jiletini jurnalyle jriye verdi. K Dil srtnn daman gerisini, bir de daman daha n ksmn kapatmasyla meydana gelir. nce nllerle daman n ksmndan kaln nszlerle ise arka k smndan kar. rnek1: Kel, kir, kr, ktip khya, rnek2: Kaba, kaya, kaak, kadastro, kadn kadife, kalp, kal Ki Ke Ka Ko Ku K K K Kil Kel Kal Kol Kul Kl Kl Kl Kip Kep Kap Kop Kup Kp Kp Kp Kara ketenlik klahl ku kara kediyi yedi L Dil ucu daman n k smna(lale), bir de daha gerisine(olay) dayan r, hava dilin yanlarn titreterek szar. rnek: lbirent, lboratuvar; lcivert; lka, ldes, lf, lkap, lhana, leylk, leziz, limon, lise, litografya, liyakat, lca, ldos, lkanta, lokma, lkomotif, lsyon, l, Li Le La Lo Lu L L L Lir Ler Lar Lor Lur Lr Lr Lr Lit Let Lat Lot Lut Lt Lt Lt Lil Lel Lal Lol Lul Ll Ll Ll Lip Lep Lap Lop Lup Lp Lp L p Lin Len Lan Lon Lun Ln Ln L n Kik Kek Kak Kok Kuk Kk Kk k k Kir Ker Kar Kor Kur Kr Kr Kr Kit Ket Kat Kot Kut Kt Kt Kt Jij Jej Jaj Joj Juj Jj Jj Jj Jil Jel Jal Jol Jul Jl Jl Jl Jis Jes Jas Jos Jus Js Js Js

(L) nsz baz kelime ortalar nda ve sonlarnda kaybolur, rnek: Nas ey = nasl ey, kak ordan = kalk ordan, Adi konumada (r) nsznn (l) olduuna sk rastlanr. Buna (Leleme) denir.nek: Birader-bilder, Berber-belber, servi - selvi, serbest = selbes, bri = bli, diye= diyelek, kerli ferli = kelli felli, zemberek -zembelek, merhem melhem, terlik = tellik, amerikan = amelikan M Dudaklarn birleip almas ve daman hafif alalmasyla meydana gelir. Dilimizde kelime ba nda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: Maalesef, macera, ma, madalya, maalmemnuniye, maarif, modern, mcevher, maden, manzume, mzakere, mtemmim Mi Me Ma Mo Mu M M M Mir Mer Mar Mor Mur Mr Mr Mr Min Men Man Mon Mun Mn Mn Mn Mip Mep Map Mop Mup Mp Mp Mp Mil Mel Mal Mol Mul Ml Ml Ml Mim Mem Mam Mom Mum Mm Mm Mm

Muhallebici melankolik Msrl Mirza modern msyyle Muradiyede mzik dinledi N Dilin daman n ksmna, di kklerine dayanp almasyla meydana gelir: Dilimizde kelime ba nda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: Nasr, nadan, nadide, nafaka, nafile, naftalin, nakil, nakit , nal nalbant, namaz, namus, nankr, narin, narkoz, nsihat, nzm, nazik, nesir, nezaket, nilfer, nisan

14

Ni Ne Na No Nu N N N Nil Nel Nal Nol Nul Nl Nl Nl Nim Nem Nam Nom Num Nm Nm Nm Naml nane nini nini naneleri numaralad P

Nip Nep Nap Nop Nup Np Np N p Nir Ner Nar Nor Nur Nr Nr Nr Nin Nen Nan Non Nun Nn Nn N n

Dudaklarn birleip almasyla ve alma srasnda darya hava frlamasyla meydana gelir. Dilimizde kelime banda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: Paa, paavra, paket, pala, palamut, panorama, pansiyon, pantolon, papatya, paragraf, parampara, para t, paratoner, parazit, patinaj, pedagoji, plak, plaka, plan, planr, politika, porselen, porsiyon, program, projeksiyon, protesto, psikoloji, Pi Pe Pa Po Pu P P P Pil Pel Pal Pol Pul Pl Pl Pl Pit Pet Pat Pot Put Pt Pt Pt Pip Pep Pap Pop Pup Pp Pp Pp Pir Per Par Por Pur Pr Pr Pr Pis Pas Pos Pus Ps Ps Ps

Palavrac peltek psrk pikin poturlu porsuk pulcu pskrd. R Dil ucunun yukardaki kesici dilere yakn noktayla meydana getirdi i kapan bir ok defa alp kapanmasyla meydana gelir. Kelime ba nda bulunan (R) kolay sylenir. Fakat kelime sonlarndaki (R) nszlerine nem verilmezse anlalmas g olur. rnek: Rabta, radyatr, radyografi, rahat, roket, raket, ramazan, randevu raptiye, rol, reete, rehber, rehin, rejisr, rakip, reklm, rekor, repertuvar, reverans, rezonans, riyakr, romatizma, rota, rozet, rportaj, rya, rzgr, Ri Re Ra Ro Ru R R R Rir Rer Rar Ror Rur Rr Rr Rr Fri Fre Fra Fro Fru Fr Fr Fr r Er Ar Or Ur r r Ir Tir Ter Tar Tor Tur Tr Tr Tr Gri Gre Gra Gro Gru Gr Gr Gr

Radyolu ressam Ramis Rasimin romanyla rportaj yapt S Dudaklar aktr, dilin ucu alt di kklerine yaklar ve hava dilin aras ndan tonsuz olarak szar. Dilimizde kelime banda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: Sap, saat, sabah, sabotaj, saman, servis s ska, seksek senaryo, stdyo, spiker, smokin, hassas, kasa gibi... Si Se Sa So Su S S S Sir Ser Sar Sor Sur Sr Sr Sr Si Se Sa So Su S Su S Sil Sel Sal Sol Sul Sl Sl s l Sis Ses Sas Sos Sus Ss Ss Ss si Ese Asa Oso Usu s s Is

Sandklda sepetleri sral simiti sofrada sklen sucuklar sprd Diler birbirine, dil srt da kat damaa yaklar, hava dilin ortasndan kar. rnek: antaj, antiye, afak, ahin, akak, imendifer, imek, arapnel, arjr, ifre, vale, phe, len, i e a o u ir er ar or ur r r r i e a o u il el al ol ul l l l is es as os us s s s iz ez az oz uz z z z

15

aml emsek imir afak akakland T Dilin daman n ksmna di kklerine dayanp almasyla meydana gelir:. Dilimizde kelime banda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: Tabak, taban, tabela, tablet, tablo, talih, tarih, tapu, tatil, teklif, tekzip, telefon, teleskop, televizyon, telgraf, temenni, tempo, temsil, tentene, tepki, terlik, termos, testere, transatlantik, transformatr, trapez, titiz, tiyatro, tren, tribn, turp, turnike, tnel, Ti Te Ta To Tu T T T Tir Ter Tar Tor Tur Tr Tr Tr Tis Tes Tas Tos Tus Ts Ts Ts Tik Tek Tak Tok Tuk Tk Tk Tk Tit Tet Tat Tot Tut Tt Tt Tt Ti Te Ta To Tu T T T

Tatar tepsici tknaz titiz Tosun tmbekici tulumbacyla ttn tttrd. V st kesici diler alt dudan stne dokunur. Dilimizde kelime banda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: Vade, vadi, vagon, vah i, vakit, vantiltr, vapur, varil, varis, vasiyet, velvele, vergi, vestiyer, vesvese, Vi Ve Va Vo Vu V V V Vil Vel Val Vol Vul Vl Vl Vl Vis Ves Vas Vos Vus Vs Vs Vs Velveleli vasi vesvese vadide vagon verdi Y Dil ortasyla n damak arasndan kar. Dilimizde kelime ba nda ortasnda ve sonunda bulunur. rnek: Yaba, yaban, yamur, yalan, yamyam, yank, yan, yar, yaz, ya, yangn, yayan, toy, ay Yi Ye Ya Yo Yu Y Y Y Yil Yel Yal Yol Yul Yl Yl Yl Yis Yes Yas Yos Yus Ys Ys Ys Yiy Yey Yay Yoy Yuy Yy Yy Yy Yir Yer Yar Yor Yur Yr Yr Yr Yiz Yez Yaz Yoz Yuz Yz Yz Yz Viv Vev Vav Vov Vuv Vv Vv Vv Vir Ver Var Vor Vur Vr Vr Vr Vi Ve Va Vo Vu V V V

Yalval yelpazeli yldz yirmi yoksul yrkle yumurtalarn ykledi. Z Dilin ucu alt di kklerine yaklar, hava dilin arasndan tonlu olarak kar. Kelimelerin banda, ortasnda ve sonunda bulunur. rnek; Zafer, zahire, zahmet, zakkum, zalim, zaman, zambak, zamk, zar, zarar, zarf, zemzem, zenci, zerdali , Zi Ze Za Zo Zu Z Z Z Zil Zel Zal Zol Zul Zl Zl Zl zi Eze Aza Ozo Uzu z z Iz Zip Zep Zap Zop Zup Zp Zp Z p Zir Zer Zar Zor Zur Zr Zr Zr Zi Ze za Zo Zu Z Z Z

Boumlanma
nl ve nsz sesleri tam bir belirginlikte seslendirebilenler sa lam boumlanma yaparlar. Boumlanma yeteneimizin geli mesi iin ses organlarmzn zorland tekerlemeleri bol bol seslendirmemiz sorumuzu zmemize yeterli olacaktr. Aada nce nlaler ve ardndan nszlerin esas alnd tekerleme rnekleri verilmitir. Bu tekerlemeleri hatasz ve ok rahat okuyabilecek ekilde tekrar etmelisiniz. Bo umlanma yeteneinin geliimi iin her trl metnin bol bol okunmasn tavsiye ediyoruz.

16

ALITIRMA: BOUMLANMA nller (A) Abana'dan Adana'ya abarta abarta apar topar ahlatla a dal avuntucu ahmak Ahmet'in avandanlklarn aparanlardan Acar Abdullah ile akll Abdi akam akam bize geldi. Al bu takatukalar, takatukacya takatukalatmaya gtr. Takatukac takatukalar takatukalamam derse takatukacdan takatukalar takatukalatmadan al getir. () Idr'n l l akan lman rmann kylar klm tklm lgn kapldr. (o) Okmeydan'ndan Ouzeli'ne otostop yap; Oltu'da volta at, olta al; Orhangazi'de Orhanelili Orhan'a otostopluk ret; sonra da Osmanckl Osman'a otoydu, totoydu, fotoydu, dk! (u) Uluborlulu utanga Ulviye ile Urlal uursuz Ulvi uraa uraa Urfa'daki urganclara uzun uzun, ulam ulam urgan sattlar. (i) Ibibiklerin ibiklerini iyice iyiletirmek iin Istinyeli istifi Ibi'in istif istiridyeleri mi, yoksa, Iskilipli Ispinoz iportac Ishak'n iliindeki ibriimleri mi daha iyi, bilemiyorum. bile Memi, mahkemeye gitmi, mahkemelemi mi, mahkemelememi mi? (e) Eer Elekirtli eletirmen Eref ile Edremitli Bedri'yi Ee'nin en iyi eercisi biliyorlarsa, ben de Ermenekli Erdem Ergene'nin en iyi elektrikcisidir derim. () zbezn'n zbez demi li ngrl retmeni zgraslan ile zgluslan zellikle zerk n retimde ylesine zverili, vn verici ve vgye de er kiiler ki, hani tm retim rgtleri iinde en zgn rnek onlardr diyebilirim. () rdnl nl frk ryani, nye, skdar, rgp zerinden lkdelerine stp, stbe, vez, zm, zengita ve zn gtrrken, veyik'ten ryerek, vendirelerini sryerek yryen kat tclerin rknt reten n batasca nlemleriyle rkverdi. nszler: (f) Farfarac Fikriye ile favorili fasa fiso Fahri Fatsal Fatma'y grnce, fesleenci feylesoy Feyyaz' , fndk Ferhunde'yi anmsayarak feveran ettiler. Felemenkte Felemenklerin Felemenke mi konutuklarn dne dne fertlii ektiler. (p) Pohpohu pinti Profesr pofur pofur pofurdayarak hnla tun anak iinde pun iip plverizatr prospektsn papazbal biblosunun berisindeki papatpa buketinin bu yan na braktktan sonra plas pandras Plmrle Ptrgeden getirdii prsk ptikare pstekiyi Palulularn Ptrck pazarnda partenogenes pasaparolas ile pertavs z pervasz pervaz peysajn ve peronospora pestenkerani pestilini posb ykl pisboaz pedegoga P narbanda be etti. (m) Marmara'daki Karmarisli mermerciler mermercilii meslek edinmiler, ama Mamak'taki mamaclar manyetizmaclkla marmeltl meslek edinememiler. (v) Vrvrc Vedia ile vd vdc Veli velinimeti vatman Vahit e vilyette veda edip Vef ya doru vaveylsz, velevasz velespitle volta vururlarken voleybolcu Vatran virtz Vicdan ve Viran ehirli vatansever viyolonselist Vecibe ile karlatlar. (b) Babaeskili babacan Bahri Beberuhi Bedri ile byksz bkc bngldak Bahir'in Bigadi'teki bonbon bonmar esine varmlar, o adadakilerin yzlerine bn bn bakarak, byl byk buhurdanl buulu buulu boaltp bombo brakmlar, sonra da Bodrumda gzden kaybolmu lar. (s) Sazende azi ile zifoz Zihni zaman zaman sizin soka n sa kesinde sinsi sinsi fiskosla arak siz zibidi Suzi'ye sonsuz ve sorumsuz sorgun ederler. Sason'un susuz sazlklarnda badece soanla sarm sak yetiebileceini syleyen Samsunlu sebzecilerin szne sizler de sessizce ve sezgilerinize s narak inanabilirsiniz. () avatl aban, arklal ipak ekip, ihane'den eytankuunu, i iyeyi ilemi, iye keie i demi.

17

() atalaz'nda atals z atalcal atalcnn arpk urpuk alene oruhluya arptrmasna ne dersin? atalca'da topal oban atal yapp atal satar, nesi iin atalca'da topal oban atal yap p atal satar? Kar iin atalca'da topal oban atal yapp atal satar. ark orap dolak, ben sana ark orap dolak m dedim. (l) Leyla ile Lalelili Lale'ye leblebi ile likr ikram etmi. Lpler,1tfen lzumlu lzumsuz lak rdlar brakn da lzferle rzk, rot, rop, rint, ring, ray, radyoaktivite nedir diye konuun. (z) Zonguldakl Zalolu Zhre'nin kz Zhal zibidi Zeki'ye ziyafet zerketti. (s, t, z) Sedat Tnaz'n tasas suratsz teyzesine rastlama sezen s ska slk tazsn tuz tortusu ttsse tutmasyd. (, s) u ke yaz kesi, u ke k kesi, 0rtadaki souk su su iesi. (c) Cemil, Cemile, Cemal cumalar cilac cce Canip'in cicili bicili cumbal ciltevinde cmbr cemaat cac kl civcivle cckl cack yerler sonra da Cebecili cingz corafyacnn cinci ciciannesinin crcrbceini dinlerler. Ocak kvlcmlandrclarndan msn, kap gcrdatclarndan msn? Ne ocak kvlcmlandrclarndanm, ne kap gcrdatclarndanm. (d) Dadayl dadmn Dodurgal ddk delisi dedesi diline dolad dedbebeli dedim dedisiyle drdrn dilinden drp de bir kez olsun doya doya dden diyemeden, ddenin dallara doldurdu u doyumlu yemilerden doyas ya yiyemeden dar dnyadan gp gitti. (k -i-u) Kilisli kikirik kilimci Kilizmanda'ki kilitli kilisede kimliini kimseye sezdirmeden kucak kucak kuskuslu kukonmaz kukumav kuuna, kiiliksiz kulaakaan kirli kirloz kirpiye de Ku adas'nn kuhanesindeki kubal kubazla birlikte nce kinili kuzmn, sonra da Kumla'nn kumlu kumlu kukirazn yutturmu. (k--i) Knkl klbk krpnt Kyasettin, Krml klkuyruk ktmiri kkr k kr kkrdatarak ksktk kmen kfeci klhaniyle klstr Krat' klnkl kngr stne kttedek devirdi. Krkhandaki krk krl kargn krgn krks krmz krda k kr kkr kkrdayarak Krml kkrdaknn kzl krlanglarn kn krlarda Krgzl krpntc krk Krmtov'un krkkraklaryla besliyormu . (k-o-) Koca kokoz kokainman kokorozlana kokorozlana Kazablankal kozmonota kk, kok, kken, kokot, kk skmek, kokore, kkmantar, kknar, keke, krkandil, krematoryum, ksnklk ne demek diye sormu. (y) Yalancolu yalnck yayladnn yahnisini yasz yiyebilirse de yaylad nn yal yourdundan, Yksekova'nn yusyumru yumurta yumurtlayan tavuklar ndan, bir de yrk ayranyla yufkasndan asla vazgeemez. (g) Gneyli girgin gammaz Galip Gavurda'nda gpegndz galeyana gelmi de Glgilolu Gaziantepli gazup gazinocuyu Glkyl gitaristle birlikte Gmhane'ye gndermi. Geen gece Gemerek'ten Gediz'e gelen Gebzeli gezginci gizemcilerden gitarist general Genzel, genlere, gerekdlkla gereklik d ilikiler arasnda ne gibi bir geerlilik gereklii olduunu sordu. (k, g) Galata kulesi kaps karsndaki kuru kahvecinin ggs kk, dii krk, kurbaa kafal, karakoncolos kalfas Hakk karkla getirip kahveye kavruk kakule kr katt. (h) Hahamhanede hahamba haham homur homur homurdanr grnce, hemencecik heyecanland , hzland , honutsuz hrn halhallarla halkalar , halatlar hallalara verdi. (b- p- d-y) Bat tepede tahta depo dibinde beytutet eden pullu dede tekkesinden matrut bitli Vedat, dar derede tatl duttan drl pide yutup psteki dide dide drt ayda drt trl derde tutuldu. (b-p)Bir pirinci birinci buluta bir inci gibi birbirlerine ba layp Perlepe berberi bastbacak Bedri ile beraber Bursa barna parasz giden bu paytak budala, basas topal Badi'den biberli bir papara yedi. (b-d) Baldran dallar balland rmal m, ballandrlmamal m? Sonra o bala daldrlan baldran dallar dallandrlmal m, ball dalla dallandrlmamalm? (t-d) Titiz, temiz, tendrst dadm; tadn tatt tere demetini dide dide da tt da hiddetinden hem dut dalnda takl duran drlt ddn ttrd, hem de didine didine dedim dedi, dedim dedi dedi durdu.

18

(t--s) : st tal ta sapl tun tas aldran m abuk ldrr, yoksa i ie yz ton sa kapl an kaldran m abuk ldrr? tun tas has kays hoaf. (t-k) AI bu takatukalar takatukacya takatukalatmaya gtr. Takatukac takatukalar takatukalamam derse, takatukacdan takatukalar takatukalatmadan al gel. (l-d-n) Elalem bir aladana ald aladanaland da biz bir aladana alp aladanalanamadk. (k-r) : Krk krk kp, krknn da kulpu krk kara kp. (k-r-d) A be kuru day, ne kuru sar dar bu dar a be kuru day? (b-m-) : Ibi'le memi mahkemeye gitmi, mahkemelemi mi, mahkemelememi mi? (d-l-t-r-k) u karda bir dal, dalda bir kartal; dal sarkar, kartal kalkar; kartal kalkar, dal sarkar. Dal kalkar, kartal sarkar, kantar tartar. u kardaki kara kuru kavak, karardn m ey kara kuru kavak, sarardn m ey kara kuru kavak! (s-k) Bu yourdu sarmsaklasak da m saklasak, sarmsaklamasak da m saklasak. (m-y-l) Bu yourdu mayalamal da m saklamal, mayalamamal da m saklamal? (b--z) Sizin damda var be boz bal be boz rdek, bizim damda var be boz bal be boz rdek. Sizin damdaki be boz bal be boz rdek, bizim damdaki be boz bal be boz rdee : siz de bizcileyin be boz bal be boz rdek misiniz demi. (d-p-k) Deirmene girdi kpek, deirmenci ald ktek; hem kepek yedi kpek, hem ktek yedi kpek.

Vurgu Konuma srasnda kelimelerin tm heceleri ayn tonda ve ayn vurgu ile okunmaz. Tm dillerde kelimelerin farkl hecelerine vurgu yaplr ve bu vurgular konumann doalln olutururlar. Tek dze ve tek tonda kan bir konuma akn dnn. Bilgisayar makinelerine okutulan konuma metinlerini dinlemiseniz bu vurgu monotonluunu ak bir ekilde gzlemlemisinizdir. Her dilde kelimelere yap lan vurgu yerleri de iebilir. Burada Trkede vurgularn yerleri konusunda bize yard mc olacak baz kurallar aktaryoruz:
1.Her kelimenin bir hecesi zerinde mutlaka ses basks (vurgu) vardr. rnein heyecan kelimesinde vurgu son hecededir. 2.Trkede kural olarak vurgular son hece zerindedir. stisnalar hari kelimeye ekleme yap ldka vurgu son heceye doru kayar. hece-- heceler-- hecelerde -- hecelerdeki 3. Bazen vurgu sondan nceki hecelerden birine yaplr. Bu tr istisna durumlar aada gsterelim: --lk heceye: l, blge, semt adlar l: Ankara, Samsun, Erzurum, zmir, Konya, Rize, Urfa, Paris, Sofya, Moskova Blge: Akdeniz, Marmara, Ege, Karadeniz Semt: Dikmen, ankaya, Etlik, Bahecik, Topkap --Ortadaki hecelerden birine: l, blge, semt adlar Erzincan, Edirne, Trabzon, Sakarya, Denizli, Anadolu, Keiren, Du ambe, --Zarf ve balalarda ilk heceye:

19

Niin, ancak, nce, sonra, ayr ca, yalnz, belki, henz, anszn, nasl, hangi --Trke kelimelerin ald baz ekler vurguyu bir nceki heceye kayd rr. Bu ekler: ce, le, me/ma, se/sa, im/sin Sence, benimle, okuma, yazdrma, giderse, bilirsin 4.Dilimizde bulunan Arapa- Farsa kkenli baz kelimelerde uzun heceler vardr. Uzun seslerde istisna bir durum, vurgu uzatlan hece zerinde grnr. Bu kelimeleri renmek gerekiyor. Bu uzatmalar kelimelerin banda, ortasnda veya sonunda olabilir. Bu kelimeler iin genel bir kural yoktur. her birinin kendine zel bir vurgusu bulunur. Bu kelimelerin uzatlan hecelerinin yerine gre vurgu bata, ortada veya sonda bulunur. Vurgu bata: ktil, chil, smi Vurgu ortada: teml, mukbil, hazne, mcdele, Vurgu sonda: Ziy, kat, den, zek, haf, 5.Trkede her zaman, y ise baz durumlarda vurguya benzer bir de iim oluturur. nsz bulunduu hecede kendinden nce gelen nlnn uzat lmasna yol aar. Ayn uzatma durumu y iin de geerlidir. Sz konusu uzatma seslendirmede vurgu gibi yansmaktadr.(yan yana iki nl uzatmay belirtmek iin kullanlmtr.) nsz ile: yamur= yaamur, retmen=retmen, le=le, aabey=aabey, komak=koomak Y nsz ile: byle=ble, sylemek=Slemek, yle=le 6.Sert ve grltl kan baz nszler vurguyu bulunduklar heceye tarlar. Bunun iin sz konusu nszn hecenin son harfi olmas gerekir. Bu nszler , k, p, r, , z katm, yokmu, sapt, ordu, at, ezdi 7. Abart amacyla kullanlan baz heceler vurguyu kendi zerlerine alrlar. smsk, koskoca, bsbyk, bsbtn, bambaka, binbir

ALITIRMA: VURGU
1.Aadaki iirde kelimeler zerindeki vurgulu heceler alt izili -veya koyu olarak- olarak gsterilmitir. Bu vurgularn zellikleri zerinde aln ve ardndan doru vurgular yaparak metni okuyun. HAYALYLE CENNET OLDU BU BATAK 1) Bir zdrap verdin bana dedin Gzlerimden yudum yudum imiim Darack dnyaya salm kalbim Salarmdan pfr pfr dumanlar Tutam tutam, avu avu salarm 3) Duygular tek tek dizdin yoluma Se dedin lerinde sevgi vard, kin vard Kan doldu gzlerim, kin doldu Sevsem ate, sevmesem bin bir ate Ezdi beni, ykt beni aklarm 5) Lanet ettim bu karanlk dngye k dedim dngler batak gibi, klmaz 2) Bir da yaptn yollarmda Ge dedin Tepe taklak, ba stnde gemiim Zulm kustu zalim mahluklar bana Yreim kan, cierim alev alev Para para, blk prk yreim 4) mitleri kapattn smskya Su dedin Dalar rdn aramza, diken diktin Delinmez da paralar, almaz bu yol Ayaklarm delik deik, kucamda dalarm Yapayalnz, hngr hngr alarm

20

Al ellerim... Al kan olmu yreim Bana beni bilen tek Rabbim yeter Hayaliyle cennet oldu bu batak Rahmetinde smscack ellerim Muhammed Bozda 2. Aadaki metinde vurgular doru tespit ederek metni okuyun. Dost FM artk internet ortamnda 24 saat hizmetinizde. Orjinal dosyalar mzdan birini bu alanda dinleyebilece iniz Dnce Mhendisli i oluturuyor. Programcmz Muhammed Bozda programlarnda genellikle baar teknikleriyle ilgili konularda odaklayor. Ho Seda, Bismihi Subhanehu gibi programlar ndan sonra programcmz yeni bir baar programnda sizinle buluuyor. Dnce Mhendislii Biliyorsunuz, baar nce dncede balar. nsan ne dnyorsa odur. sz neredeyse kanunla acak derecede onay ve kabul grmtr. Peygamber(asm) Bir saat tefekkr bir sene nafile ibadetten hay rldr. derken dnceye vurgu yapyordu. Ak l etmez misiniz? Dnmez misiniz? gibi sorularla Kuran n da bizi d nmeye sevk ettiini biliyoruz. te bu programda Muhammed Bozda birer dnce uzman olmamz salamann yollar n sunmay amalyor. Dnceye hakimiyetin bir anlamda dncenin mhendisi olmak anlam na geldiini dnyor. Birbirinden ilgin konularyla Dnce Mhendisliini ilgilerinize sunmaktan sevin duyuyoruz. http://www.dostfm.com sitesinden bir alnt.

Durak Sz sylemenin doall erevesinde soluk alma ve duraklama yap lr. Soluksuz ve duraklamasz bir konuma monoton olduu kadar anlalabilme eksiklii de dourur. Metinlerin her blm, her ibare kendi iinde bir anlam btnl tar. bu anlam btnlklerinin a ka birbirinden ayr lmalar ve birbirleriyle ilikilendirilmeleri gerekir. Okuduumuz metinlerde durak yerleri eitli noktalama iaretleriyle gsterilir. Anlam bloklar ., ,, ;, :, -, ( ),
gibi iaretlerle gsterilirler. Baz metinlerde noktalama iaretleri soluk alma ve duraklama iin yeterli olabilir. ancak genellikle konuma dili ile yaz dili arasnda belirgin farklar vardr. Yaz dilindeki duraklarn konuma dilinde aynen kullanlmas anlalabilirlii zedeleyebilece i gibi pratik olarak da bu mmkn olamayabilir. u halde konuma srasnda metin akna gre duraklar oluturmak zorundayz. Bu duraklar a) ok ksa olabilir. Yaplan sadece duraklamadr. Soluk almyorsunuz, ok ksa duraklyorsunuz. Sorun var, ama zm de var. cmlesinde virgl iaretinden sonra duraklama yaplmas gerekir. Ama bu duraklama o kadar ksadr ki nefes almaya imkan tanmaz. b)Biraz uzunca olabilir. Bu duraklamalarda soluma yap lmaktadr. rnein: Biz kendimizi baarl olmaya, engellerimizi amaya adadk. Tm gcmzle byk geleceimiz iin almaya devam edece iz. Burada iki cmle arasndaki durak biraz uzunca olan ve soluk alnan duraktr. c)Soluma mmkn olduu kadar grltsz olmaldr. Eer nefesinizi tketirseniz ani ve grltl solumak zorunda kalrsnz. zellikle mikrofon karsnda konutuunuzda soluman zn tm grlts dinleyiciler tarafndan alg lanr. Soluma grlts dinleyicilerinizi rahatsz eder, konumanz sevimsizletirir. Solumann grltsz olmasn salamak iin gerekli her imkan kullanarak mmkn olduu kadar sk ve kk hacimli solumalar yapmamz gerekir. ki nemli terimi iyi anlamalyz: Durak: Sadece durduumuz, soluma yapmad mz ksa aralardr. Durak ve Soluk: Hem durduumuz hem de soludu umuz biraz daha uzunca olan bir aradr. Aada konuma esnasnda yapacamz soluk noktalamalarna ilikin kurallar veriyoruz:

21

1. Durak ve soluun mutlaka gerekli olduu durumlar: a)Her paragraf arasnda, blm balarnda sonlarnda, blmler arasnda. b)Trnak iinde yaz lan bakasna ait olan szlerden nce ve sonra rnek: Bana geldi, ---- kendimi almaya adad m.---- dedi. c)Herhangi bir sorudan sonra veya cevaptan sonra rnek: Niin daha ok al mayalm?---- stersek bunu baarabileceimizi biliyoruz. rnek: ocuk zeki miydi dersiniz?---- Evet ocuk zekiydi.----Bunu biliyoruz. 2.Durak ve soluun art olmad ancak mmkn olduu durumlar: a) ok ksa olmayan cmlelerin noktalar nda: nsanlar heyecanla ko uturuyorlard.-- Bir yardmc aryorlard. b) : ve ; iaretlerinden sonra rnek: ki tr tembellik vardr:-- Bedensel tembellik ve zihinsel tembellik. rnek: Orada hayvanlar gryordum;-- kular uuyordu, tavanlar zplyordu, ekirgeler tyordu. c)ki ksa cmle ve ile balanrsa, ve den nce. rnek: Btn gcyle direnerek ayaa kalkmaya alt --ve sonunda ayaa kalkp yrmeyi baard. d)Cmle banda geen btn yn kelimelerinden sonra esasen, evvela, bana gre, o halde, nk, dolays yla, birinci olarak... Aslnda, --ben de byle gzel tablolar izebilirdim. O halde,-- neden zerinize deni yapm yorsunuz? 3.Aadaki durumlarda sadece durak noktalamas yaplmaldr. Soluk alnmaz. a) Cmle uzunsa zneden sonra rnek:Okulumuz--gneli gnlerde zerinde yrmekten zevk duyaca nz geni bir yolun teki ucunda bulunuyor. b)Tekrarlanan eylerin ilkinden nce rnek:Yldzlarn-- Ay'n, Gne'in hep ayn mesaj verdiini gryorum. c)Ztlklar ayrmak iin rnek:Okuduu roman deil-- hikaye kitab. d)Parantez veya iki virgl arasndan nce ve sonra rnek: Bana gelip, --gya zld n hissettirerek,-- zr diledi. Elleriyle tanmaya alrken-- (gzleri grmyor)-- bunun bir vazo olduunu anlad. 4)Aadaki durumlarda sadece durak noktalamas yaplmas mmkndr.

22

a)ayn anlam tayan art arda kelimeleri birbirinden ayrmak iin b)Bir kelimeyi dierinden ayrmakta yarar varsa ALITIRMA: DURAK 1. Aadaki metinde durak noktalar iaretiyle, durak ve soluma noktalar da iaretiyle gsterilmitir. Bu iaretleri dikkate almak suretiyle metni okuyun. DNYA-NSAN KOVALAMACASI Dnya, bazen insanlar hayattan bktrr, derin straplara boar. Yaamaya ksm bir yn insan vardr evremizde. Yzleri soluktur onlarn. Glemezler. Kt grnmemek iin evrelerine yansttklar glmseyilerinin altnda (nefesiniz yetmezse ) gzlerinden ac straplar dklr. Ve dertleri kendi ilerindedir. D yzlerinin duraanlnn aksine i dnyalar kar ve amur yntlar arasnda eziktir; bitmek bilmez frtnalarla savrulurlar, anaforlarla dner dururlar. Dnyaya uzattklar elleri koparlmtr. Ruhlarnn dalar altnda ezilmiliini grmeye dayanamazsnz . Suphanallah... nsan kendi elleriyle yklendii bu kadar arlklar ekebilecek kadar dayankl m yaratlm?.. Geenlerde nebolunun fedakar insanlarndan muhterem Rasim Srav n huzur verici tlerini dinledim. Byk bir insandan gzel bir sz nakletti: Dnyann peinden gitmedim. Dnya benim peimden geldi. Dnya, peinden komayanlarn peinden koarm; (nefesiniz yetmezse ) peinden koanlar da srndrrm ardndan. u dnyaya ve hayata ksen insanlar farknda olmadan dnya ve dnyalklar peinde ko an insanlar olmasn... Dnyay elde edemeyenler ellerinden gelse dnyay bir kak suda bomak isterler. Halbuki ancak bakalarna deil Yaratcna kul olana esir olur dnya. Dnyaya kul olan da esir gibi kullanr, ezer. Ne gzel sylemi peygamber(asm): Sen dnyada sanki garip imisin veya yolcu imisin gibi bir halde bulun. u dnyann irkin yz kalplerden sklp atlabilseydi. Mecnun, kapal gzlerle Leylann peinden komay brakabilseydi. Gerekte sevilmeye layk olanlar kalplerinin bir yarsn nce yaratclarna feda edenlerdir. Sevilmeye layk olabilenin sevgisini kazanmak iin rpnr dnya. Dnyay terk eden byle bir sevgilinin ard ndan da gzya dker, suskunlar, garipleir. Garip olduunu bilen yolcunun kalbi ebedi mekanna doru ilerler. O zaman Jordann dedii gibi Nereye gittiini bilen kiiye yol vermek iin dnya bir yana ekilir. Ya yaamaya ksm , glemeyen soluk yzl insanlar... nleyileri ac verici. Gnlleriyle garip bir yolcu olmay kabullenmeyilerine karlk zorla, ikenceyle garipletiriliyorlar. Bu zamanda dnyann peinden gitmemek zor. nsan ruhundan dnyaya alan menfezler ok byk. Akntsna kapnlan sel, topyekn dnyevili e tayor insanlar. are yine insanlarda gizli. Dnyann peinde gitmedim. Dnya benim peimden geldi. Sznde gizli. Dnyann peinden gitmek kalbin nce dnyaya ve iindekilere evrilmesidir. Dnyann peinden gitmemek ya da dnyadan kamak szyle (nefesiniz yetmezse ) dadaki bir maaraya snp yaamay kastetmiyoruz. Maara da dnyadandr.

23

Dnyann irkinliklerinden kaan, tm ruhuyla Yaratcsna alan ve Ona snan kimsedir. Allah seven elbette dnya ve iindekileri de sever. nk Allahn sevgisine kavu an dnyann da sevgilisi olur. Bylesi zor mu geliyor? Glemeyen, hayata ksm, soluk yzl bir insan olmak, (nefesiniz yetmezse ) ruhlar dalar altnda ezmek, kalpleri ihanetlere amak daha m kolay? Biz nedense yas tutmasn seven bir milletiz. ou zaman ikincisini seiyoruz. Muhammed Bozda (eski bir denemeden alnt) 2.Benzeri okumalar bulabildiiniz herhangi bir metinde sk sk uygulaynz. nce durak ve soluk noktalarn tespit almas yapnz. Bu noktalar fark ettike uygulama yaparak yeteneinizi gelitiriniz.

Ulama Diksiyonun zelliklerinden biri de ulamad r. Genel olarak tanmlarsak bir kelimenin sonundaki sessiz harfin
ardndan gelen kelimenin sesli harfle birletirilerek seslendirilmesine ulama diyoruz. Ulama sz ak na przszlk ve tatllk verir. Uygun ulama ile yap lan konumalarda veya seslendirmelerde ses bir nehrin ak gibi sakin ve dzenli olarak ilerler. Trkede yer alan ulama zelliklerini a ada anlatalm: 1.Sessiz harfle biten bir kelimenin son harfi sesli harfle balayan yanndaki kelimenin ilk harfiyle birle ir. Yazda Ak--am-- ol--du. E--lim--den-- al--d. Konumada Ak--a--mol--du. E--lim-de--nal--d.

2. Orijinal yaplarnda b,c,d,g harfleriyle biten kelimeler vardr. Bunlar yaln kaldklarnda p, , t, kya dnrler. Yaz dilinde sonlar na ek aldklarnda yumuak konumlarna dnerler. rnein Arapa orijiniyle kitab Trkede kitap eklinde yazlr. Ancak yayna ek aldnda kitab m rneinde olduu gibi p, bye dnr. Konuma dilinde ise ulama bu kurala paralel olarak ayn kelimeyi bir sonraki kelime ile ilikilendirir. Yaz dilinde sert olan harf ulama ile yumuar. (Orijinali) Yaz Dilinde fadesi (Mahmud) Mah--mut ev--len--di. (Mesud) Mes--ut ol--du. (Kitab) Ki--tap al--d. Konuma Dilinde fadesi Mah-mu--dev--len--di. Me--su-dol-du. Ki--ta--bal--d.

3.Trkede kelime sonundaki k nszn, h nsz ile balayan bir kelimenin izlemesi durumunda h nsz der. ki kelime birbirine balanr. Yaz Dilinde Ye--mek ha--ne E--rik ho--a--f Konuma dilinde Ye--me--ka--ne E--ri--ko--a--f

4.Eer kelimeler arasnda durak olursa, kurala uygun olsa da ulama yaplmaz. Yaz Dilinde stiyorum, onu greceim Koutururken, okulu unuttu Konuma dilinde stiyorum, onu greceim Koutururken, okulu unuttu.

5:Baz durumlarda ki ayr kelimenin tek heceli olan ilkinde bir nl der ve iki kelime birleir.

24

Yaz Dilinde Ne i--in Ne a--sl Ne ol--du

Konuma dilinde Ni-in Na-sl Nol-du ALITIRMA: ULAMA

1.Aadaki iirde ulama noktalar altlar izilmek suretiyle gsterilmitir. nce bu iaretlerin hangi ulama kuralndan kaynakland zerinde alnz. Ardndan bu iaretlere dikkat ederek metni gerekli ulamalar yaparak okuyunuz. DARACIK MENZLMDE BR A ACIM VARDI 1) Darack bir menzil buras, Bir avu kadar dar Aa ol, konuurum, duy beni yeter Ayr dnyamzda olsun, duyarm seni Yrek olsun sende, sevgi olsun Olsun, yeillik yeersin yerinde Sen en ol aacm, tm dnya kadar 2) El peneyim, mahzunum bugn Bekleen ruhlarmzda dolaan asrlarn Rzgarnda Dans ederken engin elencelerinde sen Mahsunum, dostsuzum, yaln zm Evladm bile unuttu beni, dalarm unuttu Kokularn paylatm iekler imdi Ve varlm paylatm fani sevdiim imdi senin gsnde enlii hayatn Barndaki kulardan biri de ben deilim 4) Salar yemyeil de olurmu iee dnermi dudaklar Emanet bedenimi zlyorum imdi Bahendeki ieklerde kendimi aryorum Yaprak yaprak inleyilerini duyuyorum Bir zikir gn ki bugn gecemi kaplar Fani aacm baucumda, sevdiim aacm Bugnk gnm bir gn senin de gecene dolar Sendeki emaneti de teslim alr topran 6) imdi Bakiyi zlyoruz birlikte Fenadan bekaya seyahatin hayalleri Bu bir avu, bu darack menzilde Tek tesellimiz bizim imdi Muhammed Bozda

3) Benim selvimi zlyorum imdi Bam okayan bir efkat eli vard Dnyay grrken gzlerim Gsnn scaklnda kaybettiim imdi bam senin kollarnda selvim Senin dallarnda ellerim

5) Bir gn seninle de kavuacaz Kana yaprak kemie odun Bedenimiz eriyip gitmi olacak kimizin aac doacak yeniden rmezse benim bir mezar balm Senden bir ka odun paras Ve benden bir ka kemik kalacak Ve eer senin de bir ruhun olursa Bahemiz ikimizin olacak

2. Aadaki metinde ulama noktalarn tespit ederek iziniz. Ard ndan ulamalara dikkat ederek okuyunuz: KALIPLAR nsanlar kendilerine ki ilikleri iin izdikleri zihinsel kalplarn dna kamazlar. Bizler zm defalarca duyduumuz halde kendimizi oturttuumuz dar ereveden k iin gayret gstermeyen garip insanlarz. Hayatn baz insanlara tesadfen baarma, ykselme, zengin olma vs. ans tandn zannedenimiz oktur. Bir oumuz mzisyenlerin, yazarlarn, airlerin, para babalarnn bu ii anne karnnda kendilerine verilen kabiliyetlerle gerekle tirdiklerini sanrz. Bu inanca gre bazlarnn ne maharetli anneleri varm. Bu yanl zanlar kabul etmeyen bir ok insan bile farknda olmadan ayn kalplarla kendisini kilitlemitir. En mehur zenginlerin bir zamanlar simit sattklarn, ayakkab boyacl bile yaptklarn renince arrz. Bir ok yazarn vaktiyle kalemi bile tutamamalar na inanamayz. Neden baz insanlar bazlar arasnda syrlverir veya sivriliverirler.

25

Adaletli ve efkatli Yaratc, Normal artlar altnda doan her insan her trl baarya ulaabilmelerine imkan tanyan bir potansiyelle dnyaya gndermi tir. Ancak dnyaya geldikten sonra snrllklar balatlr. Anne-babas veya evresi tarafndan aalanan bir ocuk etrafnda kalplar balamtr. Daha sonra insan var olduunu hissettirmek amac yla rpnmaya balar. Bakkaldan getirilen bir ekmek, ilk karne notlar , takdim edilen bir iek, iinde bu amac gizli tutar. Oysa baz insanlar bu olmam, sen bunu baaramazsn demekten ekinmezler. Bizler de ou zaman szleriyle cinayet ileyen, kabiliyetleri krelten; baarszlk, ekingenlik, korkakl k imaj oluturan insanlardanz ne yazk ki... Yas tutmay sevdiimiz kadar, eletirmeyi, olumsuzluklar ileri srerek karanlk bir zihinsel tablo oluturmay seviyoruz. Merhum Z. Gndzalpin nsan ne dnyorsa odur. Dedi ini ok duyduk. Anthony Robbins Snrsz G kitabnda insanlarn hayal kurarken ve dnrken kullandklar olumsuzluk imajlarn en kt engel olarak grr. Her byk baar bazen yzlerce baarszln arkasnda parldar. Oysa eski bir Rus imparatoru Yenile yenile yenmeyi rendiini syler. nsan her teebbsnde hedefine ula amadnda bunu baarszlk olarak grrse bulundu u noktada aklr. Oysa durumu yeniden inceleyen insan iin her baarszlk baarya bir adm daha yaklamann iaretidir. Ani ykselilerin ise gerek baaryla ilikisi yoktur. Bir balon gibi patlar ve sner. Hayalimizde yaadmz i konumalarn fiillerimizde oluturduu snrlara baknz: Zengin olmak m? Bu i iin byk sermaye laz m. Yazar olmak m? Konumasn bile bilmiyorum; annemin karnnda byle bir ey renmedim. Meydanlara kp benim iim,benim kylm diye konumak m? Ben Sleyman de ilim. Sevgili karde im... Ya siz ne siniz? Erkek ve kadn arasndaki kk bir farktan baka kimin beyni kimin beyninden kk veya byk. Kaderin sahibi kimseyi ba arszla zorla mahkum etmemi tir. Ortamn srkleyiine kendimizi kaptrdmzda Ortam srkleniyorsa srnmekten ba ka yapacamz hi bir ey yoktur. Ne yazk ki en ok ihmal ettiimiz grevlerimizden biri dinimizin ilk emridir. Az okuyoruz veya hi okumuyoruz. Baarl bir insanlar topluluuna taklp baarya umuyorsak baarnn dinamiklerini incelemeliyiz. Baaranlarn hayat ve yaptklar bu konuda bize yol gsterecek en a k ktr. Baka trl bizi pasifize eden kendi kalplarmzdan kurtulamayaca z. Ftrat kanunlarnn ileyiini bilmek zorundayz. Muhammed Bozda 3.Durak, ulama ve vurgu blmlerinde geen tm yaz ve iirleri her diksiyon kuralna dikkat ederek okuyunuz. nce vurguya, ardndan, duraklamaya, ardndan ulamaya ve son olarak da her temel kurala dikkat ederek okuyun. Okumada devam ettike nas l da en gzel seslendirmeyi yapabildi inizi heyecanla greceksiniz. Sizin seveceiniz sesinizi, bakalarnn da sevece inden emin olunuz.

Gzel Konuma&Etkili letiim Syleme Kusurlar

eitli seslendirme kusurlar nedeniyle sylenenler yeterince anlalamaz ve tekrar edilmek zorunda kalnr. Konumac harfleri doru telaffuz edemeyebilir veya konu urken baz heceleri yutabilir. Harflerin hatal telaffuz edilmesi karlkl konumalarda pek dikkat ekmese de topluluk kar snda veya mikrofondan yaplan konumalarda derhal dikkat ekerler. Bu tr hatalar konumacnn anlalmamasna ya da yanl anlalmasna yol aarlar. Dinleyici ya btn enerjisini anlamak iin kullanacak ya da b kknlk gstererek dinlemekten vazgeecektir. Ayrca bu tr konumaclar dinleyiciler nezdinde gvenlerini yitirecekler, imajlar nn kt olmasna yol aacaklardr. En bilinen seslendirme kusurlar aada tek tek aklanmtr. Geveklik Ses organlarnn genel tembelli idir ve en ok karlalan durumdur. Bu genel geveklik genel bir konuma
snklne yol aar. Gev eklii gidermek iin dileriniz arasna bir kalem sktrn ve aadaki cmleleri hzla okuyun. Bir berber bir berbere bre berber beri gel diye bar bar barm. Biz de bize biz derler, sizde bize ne derler?

26

Pireli peyniri perhizli pireler teperlerse pireli peynirler de p r pr pervaz ederler. Ocak kvlcmlandrclardan msn, kap gcrdatclardan msn? Ne ocak kvlcmlandnclardanm, ne kap gcrdatclardanm. atalcada topal oban atal yap p atal satar, nesi iin atalcada topal oban atal yap p atal satar? Kr iin atalcada topal oban atal yap p atal satar. u kardaki kara kuru kavak, karardn m, ey kara kuru kavak sarardn m ey kara kuru kavak! Sen seni bil, sen seni, bil sen seni, bil sen seni, sen seni bilmezsen patlat rlar enseni.

Pelteklik
Bir harfin karlamayarak bir dieri ile deirilmesidir. Bu durum dilin yeterince eitilmemesinden, lehelerin yapsndan veya baz dillerin fazla etkisinde kalmaktan kaynaklanabilir. Trke zerinde tespit edilen pelteklik trleri aada belirtilmitir. Zeletirme: (J) yeri(Z). rnek: Jale-Zale, Jilet-Zilet, Seletirme: yerine S. rnek: Pam-Pasam, apka-Sapka Jeletirme: C yerine J. rnek: Ancak-Anjak), Kucak -Kujak eletirme: S yerine . rnek: Sana sylyorum-yerine sana ylyorum Leletirme: (R) yerine (L). rnek: Birader-Bilader, Berber-Belber, Merhem-Melhem, Terlik-Tellik nce yerine kaln a: Keml-Kemal, Lstik-Lastik

Yukardaki rneklerde ilk srada belirtilen sesler karlamadndan ikinci sesler onlar n yerine ikame edilmektedir. Bu seslerin karlamamas durumunda bunlarn zerinde uygun altrmalarn sk sk yaplmas gerekmektedir. Aadaki kelimeleri eiticinin zel uyar larn dikkate alarak tekrar ediniz. Eer bu seslerin herhangi biriyle ilgili sorununuz yoksa geebilirsiniz.
J- Jilet, jandarma, jale, jumbo, - Paa, aka, akir, eker R- Rya, hcreler, hrrem, harran, sarraf A- Lale, lastik, lahana, kamil (alt izilenler ince) S- Sorgun, hassasiyet, fason

Tutukluk Bir hece zerinde taklp kalma, heceyi veya kelimeyi tekrarlama durumudur. Bu sorun en ok dnce akndaki
duraklamadan kaynaklanr. Normal artlar altnda ar stres de tutuklua yol aabilir. Tutukluu gidermek iin herhangi bir emtni nce yava a ve sonra hzlanarak okuyun. E itici sizi bireysel olarak takip edecektir. Tutukluk rnei: Bu, bu bizim--- erefimiz--- olacak ---diye -- uzun uzun----- bize bize anlatt .

Kekeleme Tutukluun ileri aamas, sz sylerken birden bire duraklama, ounlukla buna katlan yz buruturmas ve gerilme
hareketiyle hecelerin tekrarlanmas. Kekemeler soluk aldklar veya pek ge soluk verdikleri srada konuurlar. Kekeleme genellikle ocukluk dneminde oluan bir konuma bozukluudur. Erken ya ta konumaya balayan ocuklarn konuma baarlarna evrenin gsterdii ar ilgi ocuun duygularn zararl ynde etkiler. ok iyi konuarak dikkat ekmek isteyen ocuun kendi zerinde rettii bask bir sre sonra kekeleme rahatszln oluturur. Kekeleme ocuklukta yaanan ar bask , iddet veya ar utanln etkisiyle de geliebilir. Maddi bir hastalk olmamakla birlikte kekeleme beyin konuma merkezinde mesaj ak nda oluan karkln bir sonucudur ve ounlukla psikolojik bir sorundur. Kekemeliin yok edilmesi iin eitli almalar yaplmaldr. 1.Okumay yeni renir gibi d k hzda fakat yksek sesle bol bol okumak 2.Belli cmleleri ezberleyerek tekrar tekrar seslendirmek. 3.Bu metinde yer alan tekerlemelerin srarla okunmas

27

Kekeleme rnei: Bi bi bi biraz so so sonra bura dada ooo olacak

Asalak Sesler Baz sesler veya kelimeler asalak olarak kelimelerin aras na taklr ve konumay tahamml edilmez hale getirir. Asalak sesler veya kelimeler konumacnn fikir netlii ve kendine gveni hakknda phe uyand rr. Konumann kalitesini baltalar ve dinleyiciyi skar. Bu kapsamda , eee, aaa, ey, yani, mesela, evet... gibi ses veya kelimeler konuma arasnda sk sk veya gerekmedii halde kullanldnda dinleyici rahats z olur.
rnekler: Asalak ses veya kelimelerle: Bana ey dedi. Bugn yldnm olduu iin eee ey yapacaktk. Tren salonunu dzenleyecektik. Evet sevgili dinleyenler. Bugn yine sizlerle birlikteyiz. Evet bugnk konumuz al mann fazileti hakknda. Yani unu diyorum. Mesela siz zor durumda kald nz. Yani mesela banzdan bir felaket geti. Dzgn: Merhaba sevgili dinleyenler. Gnn ilk klaryla birlikte sizi selamlyorum. Mutlu bir gn yaamanz diliyorum. Yine sizlerle birlikte olmak ve sizlerle konumak ne gzel. almalar: Aadaki sorular ikili guruplar halinde asalak ses veya kelimeleri kullanmadan cevaplandrnz. Arkadanz sizi kontrol edecek ve hata yaptnzda uyaracaktr. Daha sonra bu al ma tek tek krsde yaplacaktr. a)Dzgn konuma yeteneinin size ne kazand rmasn mit ediyorsunuz? b)Bir gnnz nasl geer? c)En ok sevdiiniz yiyecekleri anlatn.

Gzel Konuma&Etkili letiim Toplum nne kma Korkusunu Yenmelisiniz

Toplum karsnda, mikrofon veya kamera kar snda konuurken yzletiimiz en byk engel korku ve heyecandr. lk defa yaptmz her i nce heyecan ve korku oluturur. Korku annda dolam sistemi ierisine gerginlikle orantl olarak ar kortizol salglanr. Bu durum dnce akn engeller. Kii bu anda olumlu duygular n kaybeder. Daha ileri dzeyde elleri ve hatta tm vcudu titrer. Kalbin arpmas ve kan dolam hzlanr. Davranlarn kontrol edilmesi zorla r. Bu sorun ileri dzeyde olursa, insan ba kalaryla gz gze gelemez; ba titrer, adeta beyni d dnyadan kopmu gibi olur. Korku annda insan kalbinde bir i endie aknts hisseder. nsan bir an nce bu durumdan kurtulmak iin o ortamdan uzaklamak, yapmak istediini yapmaktan vazgemek zorunda kalr. Ayrca endie veya korku konumacnn inandrcl kaybetmesine yol aar. Baz insanlarda korku duygusu ok gelimitir. Sk sk duyulan bu endieler gittike birbirlerini beslerler ve endie
edebilme yetenei geliir: nsan en kk bir sorundan bile endi e duymaya balar. leri dzeyde korku ve endi e, sinir sistemi iin son derece tahrip edicidir.

Tm baarl konumaclar toplum nne ktklarnda mutlaka heyecanlanmlardr. stisnasz her insan korku ve endieyi yenebilir. Ancak bunun iin tm inanlar n yeniden gzden geirmeli ve bir dizi egzersiz yaplmaldr. Aada korkunun nedenleri tek tek a klanmtr. Bu nedenler varsa bunlar yok etmek amacyla bir sonraki blmde yine bir dizi al trma hazrlanmtr. Bu altrmalarn bir ksmn yalnz banza gerekletirebilirsiniz. Ancak bunlar toplum karsnda gerekletirirseniz daha hzl baarrsnz.

28

Korkunun Nedenleri Temel korku nedenleri arasnda bask dolu ocukluu, srekli yaanan stres ve hastalklar, sosyal olmayan bir i
ortamnda uzun sre almay, baarszla inanmay, hafzann zayf kalmasn, sylenecek bir sz bulunamamasn sayabiliriz. Bask Dolu ocukluk

ocukluk ve genlik dneminde ar aile otoritesi, bask , iddet, dayak gibi olaylar yaanabilir. Normalin zerine
karak belli bir sreklilikte devam ettiinde bu durum kiinin psikolojisinde ok kkl bir ie dnklk ve cesaretsizlik retir. Bask ve iddet ortamnda ocuk kendine gvenini kaybeder. Kiilii bir yandan tepkici, dier yandan bakalarna baml geliir. Srekli aalanan ocuun alt uurunda baarszlk imaj yerleir. Bu imaj normal arlar altnda zel bir gayret gstermeksizin yok etmek mmkn deildir. eer bir ekilde yerlemi olan ar heyecanlar nz varsa kkl deiikliklerle bunlar yok etmelisiniz. Srekli Stres ve Hastalklar

Ara sra yaanan, iddetli de olsa, stres ve hastal klarn kalc bir olumsuz psikolojik etkisi yoktur. Hatta ksa sreli ve geici olduklarnda bunlar insann yaama sevincini ve heyecan n artrabilirler. Ancak stres (ve stres reten hastal klar) hafif de olsa uzun sreli ya anrsa yle bir gelime olur: Kan dolam
sistemine devaml kortizol hormonu salglanr. Bu salglama vcudu ksa srede ple dntrr. Stres vcudu germekte ve saldrya hazr tutmaktadr. Dolaysyla bu kirlilik uygun yntemlerle temizlenmedi inde ar bask altnda kalan sinir sistemi yorulur. Bu yorgunluun aralksz devam etmesi halinde insan lme kadar gidebilir. Vcut bu durum karsnda otomatik bir tedbir alr. Beyin ile vcut arasndaki emir-komuta zinciri zayflatlr. nk kii yle bir dnce al kanlna sahiptir ki bu dnce gerginlik retmekte ve vcudu tahrip etmektedir. Bu durumda vcudu lme gitmekten kurtarmak iin beyin bir anlamda vcudu uyuturur, vcut gever ve rahatlar. Ama bu rahatlama ayn zamanda d nce ak n da iyice tahrip eder. Bu srete dnce ak bloke olur, hatrlama iyice zayflar, unutkanlk kendini gsterir, kii i sorunlaryla iyice bunalr.

Tm bunlar yine kiinin kendine gvenini sarsar, kiiyi insanlardan uzaklatrr. Bylece korkunun baarszlk, kendini sulama, aalama gibi bir boyutu ortaya kar. Ancak hastalklarn stres retmesi insann dnce biiminden kaynaklanr. nsan e er hastal kendisini
olgunlatran bir frsat olarak grrse, vcudu ac ekebilir, ama psikolojisi salam olacandan tahrip edici stresi yaamayabilir. Asosyal Bir Ortam

Baz iler veya i ortamlar vardr ki bunlar yaplar gerei insanlar toplumdan uzak tutarlar. rnein bilgisayarn srekli banda oturup i yapmak durumunda olanlar d dnyadan byk lde koparlar. Zihinleri bilgisayar dnyasnn kendilerine sunduu sanal ortama iyice kaplmtr. Baz fabrika ileri belli bir tezgahn nne hapsedebilir. Bu arada geceleri alp gndzleri uyuyan bekilerin genellikle konumlar da toplumsal olmayan (asosyal) bir yap tar. Buna karn yneticilik, pazarlamac lk, retmenlik ve sunuculuk gibi meslekler kiileri sosyal olmaya zorlar. nsanlar kendilerini toplumdan uzaklatran ilere hapsettiklerinde beyinleri bu ortama alr. Deiik insanlarla
muhatap olabilme yetenekleri zayflar. Kavramalar kendi i referanslaryla snrlanr. Topluma alp insanlarla konumaktan sklrlar. Kiilikleri, iine kapank ve bireysellik ekseninde geliir. Dolays yla toplum nnde sz sylemeleri gerektiinde byk bir korku ve heyecan duyarlar. Ancak eitli hobiler gelitirerek ek sosyal faaliyetler ierisinde bulunanlar bu kt gidii engelleyebilirler. Baarszlk nanc

Yukardaki artlarn hi birisi mevcut olmad halde insanlar yine de toplum nnde sz sylemekten korkabilirler. Bunun nemli bir nedeni baarszlk imajnn zihinlerine iyice yerle mesidir. nsann her davrana ykledii anlam, alt bilincine bir emir olarak gnderilir. Bir ii baarmaya girien insan her zaman istedii sonucu elde edemeyebilir. Bu herkes iin tabiidir. Ama baz insanlar sonucu elde edemediklerinde hemen baarsz olduklarn dnrler ve kendilerini sularlar. Bu sulamalar bir ok kez tekrarlanr. Sonuta insan fark nda olmadan kendi alt bilincine ben baarszm hkmn yerletirmi olur. Bu ok snrlayc bir kalptr. nk insan bir kere bu inanc

29

otomatikletirdiinde bu inan onun hemen her i inde baarsz olmasna yol aar. Neye inanyorsak beynimiz onu dorulamak uurunda amans z gayretler gstermeye devam edecektir. Ben baarszm inanc alt bilincinde yerlemi olan insan belki bu defa ba arabilirim diyerek harekete gese de sk sk ya baaramazsam endiesini yaar. Bu endie dikkatini zayflatr, zihnini olumsuz sonulara yakla trr. Bu muhtemel olumsuz sonular dayanma ve direnme azmini azalt r. Kii kendisini gsz hisseder. Bu gszlk ve onun getirdii tedirginlik kiiyi vazgeme noktasna gtrr. Bylece kii gerekten de baarsz olur. Toplum karsnda konuabilme ise cesaret gerektiren bir baardr. Baarszlk inanc cesareti kracandan kii toplum karsnda konuamaz. Baarszlk ihtimali aklna geldiinde bile derin bir korku veya endie yaar. Sylenecek Bir Szn Olmamas

Toplum karsnda sz sylemeyi engelleyen son faktr kiinin syleyecek bir sznn olmamas dr. Pek tabii ki ne syleyece imizi bilmiyorsak konumaya balaynca tak lrz. Bunu bir ok defa tecrbe etmiizdir. Dolaysyla dncelerimizden emin olmad mzda konumaya cesaret edemeyiz. Bir insann syleyecek sznn olmamas nn eitli nedenleri olabilir ki bu, ok kapsaml bir sorundur. En temelde bu durum kiinin iyi bir okuyucu olmamasndan kaynaklanr. nsanlar bilgilerinin % 80ini okuma yoluyla elde ederler. Hi okumayan insanlarn bilgileri ok snrldr. Ayrca bu kiiler bilgilerini birbirleriyle ilikilendirerek yeni anlamlar ve bak alar da retemezler. Ancak insanlar okuma dnda kiisel tecrbelere sahip olabilirler. Bu tecrbeler zerinde d nm olabilirler. Bu durumda bilgileri var demektir. Syleyecek sz olmayan insan ok az konuyla ilgilenen hatta kendisinin dnda hi bir eyle ilgilenmeyen insand r. nk sylenen sz ancak bakalarn ilgilendirdiinde bakalarna anlatlabilir. Bakalaryla ilgilenmeyen ve genel sorunlar zerinde d nmeyen insanlarn beyin aktiviteleri zayftr. Dolaysyla byle insanlardan sz sylemeleri istendi inde ne syleyecekleri konusunda endieye kaplrlar. Bu endie konuma cesaretlerini k rar.
Hafzann kontrol Edilememesi

ok zayf bir hafza kiinin zgvenini yitirmesinin ve konu maktan ekinmesinin en nemli nedenlerindendir. nk
konumac huzura ktnda hafzasnn kendisine yardmc olmayacan ve ne syleyece ini unutabileceini dndnden konumaya cesaret edemez. Esasen hafzas ok zayf olan insanlar belirgin bir hastaln iaretini verirler. ounlukla hafza eksiklii bir hastaln belirtisi deil zihinsel tembelliin belirtisidir. Zihinsel tembellik konsantrasyon eksikliinden kaynaklanr. Konsantrasyon eksiklii ise girginlikten veya stresten kaynaklanr. Dolaysyla kii gevedike konsantrasyon yetenei artar; bu art hafzann doal alma ritminin salam ilemesine yol aar.

Konuaca konu zerinde yeterince zihinsel ve duygusal olarak younlam bir kii mutlaka o konu zerinde sz
syleyebilir. Ancak biz yine de ayr ntl olmamakla birlikte hafzamzn glenmesini ve bize yeterince yard m etmesini salayan baz teknikler zerinde duracaz. Mkemmel bir hafzaya sahip olmak isteyenler bilmelidirler ki srarl bir alma ile ksa srede arzuladklar hafzay gelitirebileceklerini grebilirler.

Korkunun zlmesi uras gerek: Yzlerce defa binlerce insan n huzurunda konumamsanz her defasnda heyecan duyars nz. Bazen heyecannz o kadar byk olur ki sizi zincirlerle krsye karamazlar. Kendinizden emin olun. Korkuyu ve heyecan ok kolay yeneceksiniz. Eer bunu gerekten arzuluyorsanz imdiden bilin: Toplum nne ktnzda kalbiniz sakin, gzleriniz l l olacak. almalarnz ana blmde olu turacaksnz. Unutmuyorsunuz. Korkular zihninizde yerlemi otomatik programlarn sonucudur. Ortam olutuunda bu programlar bir plak gibi devreye girmektedir. Pla bozmaz ve yerine yenisini koymazsan z eskisi almaya devam eder. En kts de devaml aldnz plaklar her defasnda daha gl ve kkl hale gelirler. Korkularmz temel alanda al arak yok edeceiz. Birinci alan kelimelerle kurulu alandr. Dncelerin bir
boyutunu kelimeler olu turur. Korkularmz varsa bunlar kelimelerle rlm tr. Bu blm Cmle Telkin sistemiyle zeceiz.

Dncelerimizin ikinci boyutunu imajlar olu turur. Kendinizi nasl canlandryorsunuz. Korkudan titreyen bir insan olarak m? Ba dik, yznde tebessm olan bir cesaret abidesi olarak m ? nsan ne d nyorsa odur. sz

30

dorudur. Bu ifadeyi deitirelim. nsan kendini hayalinde en ok nas l gryorsa odur. Kendimiz hakk ndaki imaj filmlerini deitirmemiz gerekiyor. Bu al ma alann maj telkin Sistemi olarak adlandralm. Korkuyu yenmeye alrken nc bir boyutu davran kullanacaz. Kelime veya imajlardan oluan tm dnceler, tekrar edildiklerinde eyleme dnrler. Eylem davran tr, tutumdur. Beynimizdeki kalplar asl pekitiren sergilediimiz tutumdur. nk dnce tutuma dntnde tm alglarmz devreye girer. Davran rken yaptklarnz duyar, grr ve onlara dokunursunuz. Bu blmde yapacamz almalar Tutum telkin Sistemi kavramyla ifade edelim. imdi gurur verici byk kiiliinizi ina etmeye hazrsnz. bizimle gn birlii iinde almaya devam ettiinizde heyecan verici bir hzda nasl da deitiinizi greceksiniz. Balyoruz:

Cmle Telkini Toplum karsnda sz sylemekten korku ve endie duymann devamlln salayan en nemli faktr inan
sistemidir. Aldmz her bilgi, yaadmz her tecrbe inan sistemimizi etkiler ve yeniden ekillendirir. Bu blmde bu inanlarn balcalarn aktaryoruz. -Ben yeterince yetenekli deilim -Bu ii baaran insanlar benden ok stn -imdiye kadar hep ba arsz oldum -Bakalar varken bu ii yapmak bana dmez

Bu temel inanlar sizde az veya ok bulunabilir. Herkes iin bunlar kesinlikle as lsz inanlardr. Ancak ne yazk ki
insanlarn ounluu bu aslsz inanlar edindiklerinden hayatlar hep snk gemeye mahkum edilmitir. Dikkat edelim: nanlar her zaman kendilerini do rularlar. Neye inanyorsak, maddi manevi tm gler bizi dorulamak iin alrlar. imdi yukardaki inanlarn neden doru olmadn anlatacaz. Ltfen bu aklamalar tekrar tekrar okuyunuz. Bu a klamalar ezberleseniz bile f rsat bulduka okumaya devam ediniz. Burada amalanan sadece renmeniz deildir. Temel ama do ru inanc n alt bilincinize kilitlenmesinin salanmasdr. Zira inanlarnz kendinize defalarca sylediiniz szlerdir. imdi doru szleri kendinize syleyerek doru inanlar yerletirmeniz gerekmektedir. Bu aklamalar yeterince okur ve anlatlanlar frsat bulduka dnmeye devam ederseniz bir ay iinde yeni inanlar nz alt uurunuza kaydolacaktr. Daha hzl deimek istiyorsanz, tele-terapi kasetlerinde anlatlan sistemi her gn kullanmalsnz.

Cmle telkin sistemine gre alt uurumuzu hzla yaplandracak yeni cmle emirleri verece iz. Alt uurumuzdaki kalplar zaten bu tr cmle emirlerinden olu mutu. Emirlerin gl bir ekilde yerlemesi iin belli zelikler tamas gerekir. Bu zellikleri sralayalm:
1.Derin Geveme: Tm kas sistemlerinizi gevetmelisiniz. (Ek ye bak nz.) Seminer ortam nda sunucunuz derin gevemeyi size gsterecektir. Ne kadar derin gev eyebilirseniz emirleriniz o kadar derin ve kalc yerleir. 2.Cmle Yaps: Cmle yaps yeterince basit olmaldr. Ksa cmleler kurmalsnz. Cmle sadece imdiki zaman kipinde olmaldr. Alt uur gemi veya gelecek zaman kipinde sylenen szleri, gemi veya gelecek zaman iin dikkate alr. Gemi hep gemitir ve gelecek de hep gelecektir. Alt uur olumsuz emirleri anlamaz veya tersinden anlar Sadece olumlu emirleri anlar. 3. Gelime Sreklilii: Cmle yaps gelimenin srekliliini ve tekaml iermelidir. Her hangi bir olayn tekrarna bal olarak daha iyi olma durumu ifade edilmelidir. Buna gre aadaki telkin cmlelerini eletirelim: --Ben baarl olmak isteyen bir insan olarak her gn geli iyor, mkemmellemeye adm adm ve sratle ilerliyorum. (Cmle ok uzun, emir kayboluyor.) --Sigara imiyorum. (Zaman kipi doru, ama cmle olumsuz.) --ok ders al acam. (Gelime ba yok. Gelecek zaman hatas var. Asrlar gese de alt uur emri hep gelecee atar.) --Her gn ve her nefeste daha ok glmsyorum. (Uzunluk yeterli. imdiki zaman doru kullanlm. Gelime her gne ve her nefese balanm. te en iyi cmle telkin biimi budur. Her sabah daha din uyanyorum. deyin. Telkin olutururken ykmak istediiniz olumsuzluklar hakk nda zorluklarla karlaabilirsiniz. Eskilerini nasl kaldracaksnz? fkeleniyorum--------------------- fkelenmiyorum.

31

Sigara iiyorum--------------------- Sigara imiyorum. zm kelimelerin olumsuzlanarak kullanlmas deildir. bunun yerine olumlu kar t anlaml kelimeleri semek zorundasnz. fkelenmemek istiyorsunuz----------------- Daha sakin oluyorum. Sigara imemek istiyorsunuz---------------- Sigara imeyi brakyorum. Bu blmde nce genel ba armz engelleyen hatal inanlar yok etmemiz gerekir. Ardndan doru inanlarn fikir temellerini oluturacaz. bu fikir temellerinin alt uurumuza kodlanmas iin altrmalar yapacaz. YIKICI NANLAR Ben Yeterince Yetenekli Deilim

Size de Edison veya Einstein gibi gn 24 saat olan bir mr emanet edildi. Siz de kafatas nzn iinde btn dier insanlar gibi lnceye kadar eit sayda milyarlarca sinir hcresinden olu turulan harika bir beyin mekanizmas tayorsunuz. Siz de herkes gibi sadece st emme yetene i gelimi olarak dnyaya gnderildiniz ve bunun dndaki her eyi dnyada rendiniz. yle byk bir potansiyele sahipsiniz ki milyonlarca i yapsanz bile beyin kapasitenizin hala yaklak binde bir-ikisini kullanyorsunuz. Kimse sizden stn yeteneklerle yaratlmad. Siz de kimseden stn yeteneklerle yaratlmad nz. yleyse neden baz insanlar zirvelere trmanyorlar? Neden sempati, karizma, zenginlik, hret gibi deerler yalnzca baz insanlarn elinde kalyor? Fiziki iseniz neden bir Einstein veya Abdsselam de ilsiniz? Edebiyat iseniz tarihin gerilerinde hala parlak kalan Shakeasperin tesine neden gemiyorsunuz? nsan potansiyel stnl ne kavuturan tek vasta bilgi ve bilgiye dayal eitimdir. Kendinizi incelediinizde bilgiye dayal olmayan hi bir becerinizi bulamayacaks nz. Okuma-yazmas olmayan Hz. Peygambere(asm) Kuranda geen ilk emrin oku yani ren olmas artc gelmiyor mu? Bugn biz bilgilerimizin % 80ini okuma yoluyla elde ediyoruz. Siz sel ynlarnda kendinizi srkleyen bir sradanla layk olamayacak kadar stnsnz. Hayallerinizde ya ayan byk size ulamak sizin elinizdedir. Kimse gnlk 24 saatine bir dakika ekleyemez. Ama siz bir gnnze 10 gnlk ii sdrabilirsiniz. Bu gne kadar ki isel yeteneklerinize ne kadar yatrm yapt nz? Zihninizden ykselen e itli itiraz sesleri duyuluyor; iddialar mz kmsyor musunuz? O zaman a adaki
aklamalara ne diyeceksiniz? -Bu i Baaran nsanlar Benden ok stn

Kendinizi yanltyorsunuz. bir vakitler Anthony Robbins de byle d ndn sylyor. 20 yalarnda iken bir
otelde hizmetli olarak alyordu. Fakir ve eitimsizdi. ektii zdrap canna tak ettiinde tm hayat n kkten deitirmeye karar verdi. nce bir h zl okuma kursuna gitti ve ardndan birka yl iinde 700 kitap okudu. Bugn ayn adam Amerika Birleik Devletlerinin her yl milyonlarca dolar kazanan adam ve neredeyse tm dnyada tannyor. yllarn eitime harcayan profesrler bile nce hafife aldklar bu yksek eitimi olmayan adamdan ders almaya ve kitaplarn tavsiye etmeye ba ladlar. Onun hayat n sadece on yl iinde bylesine deitiren neydi? O sadece baarmak iin yola kt ve kader onu baarya ulatrd. Onun kavrad gerei biz de kavramalyz.

unlar bilmeliyiz. nsann sinir sisteminde milyarlarca nron vardr. Nronlardan oluan beynimiz saniyede 30 milyar
bitlik bilgi ileyebilmektedir. Herhangi bir normal beyinde oluturulabilecek potansiyel rg veya ba lant says 1 rakamn izleyen 10 milyon kilometre s frla ifade edilebiliyor. Kafamzdaki her bir nronun bir milyon bitlik enformasyon depolama kapasitesi vardr. Bu korkun potansiyel salkl olan herkeste vardr ve biz insanlar potansiyelimizin ortalama olarak % 1ini kullanyoruz. Geri kalan byk kapasite ise kullanmam z iin bizi bekliyor.

200 civarndaki buluun sahibi Edison baarnn % 99unu almaya, %1ini de zekaya balamaktadr. Bu zekann
nemsiz olduu anlamna gelmez. bunun anlam zekann tek gelime yolunun al ma olduunu gsterir.

Evet sonuta bu ii baaranlar sizden stndr. Ama bu stnlkleri sizden stn do malarndan kaynaklanmaz.
Sadece alarak stn hale gelmilerdir. Tarihe stn olarak geen herkes sadece ve yalnzca amanszca alarak stnlemiler; yani kullandklar beyin kapasitelerini arttrmlardr. Dierlerinden hi farknz olmad halde

32

kendinizi stn olmamaya mahkum ederseniz oluturduunuz bu inan kalb tm hayatnz boyunca sizin stn olmanz engelleyecektir. -imdiye Kadar Hep Ba arsz Oldum

Edison da elektrii bulmak iin yllarca beklemek ve binlerce deney yapmak zorunda kalmt. Bir ABD bakan sonunda bakan olabilmek iin yllarca bir ok seime girmek ve kaybetmek zorunda kalmt. Hayat her zaman sabrla hedefleri zerinde durmaya devam edenleri hedefe ula trmtr. Daarcnzdan baarszlk kelimesini kaldrmak zorundasnz. Byle bir olgu yoktur; teebbse devam eden insan iin ba arszlk yoktur. Sadece her defasnda baarya bir adm daha yaklamak vardr. Baarszlk denilen her ey sizi baarya gtrmeyen bir yolun kefidir. Her baarszlk zannedilen olay bizin iin paha biilmez derslerle doludur. Eer yaptklarnzn sonucunu kontrol etmemiseniz baarszlnza hkmedecek ve almaktan vazgeeceksiniz. Elinizde bir pusula yoksa tek ba ar yolunuz deneme-yanlmadr. Oysa imdi elinizde baarya ulaanlarn oluturduu pusulalar vard r.
Baarszlk kelimenizi kaldrmakla kalmamal ve bu kelimeye yklediiniz tecrbelerinizin anlamlar n da baarya bir adm daya yaklatm eklinde deitirmelisiniz. Bu deiiklii yaptnzda aslnda gerein ta kendisinin de bu olduunu greceksiniz.

Eer bu kelimeyi unutamyorsanz, mutlaka kullanacaksanz, baarszl doru tanmlayn. Gerekte tek baarszlk vardr: almaktan, denemekten, teebbsten vazgemek...
Bakalar Varken Bu i Yapmak Bana Dmez

Herkes byle dnseydi imdi geceleri karanlkta kalyor olacaktk. Hepimizin hayat n deitiren insanlar byle dnmyorlard. Bu i ncelikle birinci derecede bana der diyen insanlar o ii yapan insanlard r. Farkllaan insanlar derhal sorumluluk stlenen insanlardr. Kullandnz her ey bakalarnn rettii eyler midir? Neden siz de retmeyesiniz? Bu iin sorumluluu benim omuzlarmda dediinizde birden o i in nderi konumuna getirildiinizi greceksiniz. Bu konulmu bir kanundur. Sizin yaptnz ii bakalarnn da yapmasnn size zarar yoktur. Siz de yaparsanz o i daha mkemmele ular. Kald ki eer duygularnz kuvvetli kullanyor ve daha ok alyorsanz, o ii yapan bakalarnn da lideri konumuna ykselirsiniz. Dnyada iki tip insan vardr: Yneten ve ynetilenler; gdenler ve gdlenler; d nce retenler ve retilen
dnceyi taklit edenler... Birinci snfta yer alanlar tm insanln %10undan azdr. siz sadece bir inan ve bak as deiiklii ile ilk guruba dahil olabilirsiniz.

Eer hala ben yapamam diyorsanz, o zaman bilmelisiniz ki yapmak istemiyorsunuz. Yani ben yapmak
istemiyorum demek istiyorsunuz. Yapabileceini bildii halde yapmak istemeyen insan iin ise yap labilecek hi bir ey yoktur. Yaratcmz ne yapabileceklerini bilen insanlar n tercihlerine mdahale etme hakkn ve gcn kimseye vermemitir. ALITIRMA: KORKU-CMLE TELK N 1. Aadaki telkin cmlelerini okuduktan sonra takip eden aklamalar inceleyin. nce telkin cmlelerinin inan temellerini yerletirmeliyiz. a) Her gn Byk Yeteneklerim Srekli Geliiyor. Bu sz milyonlarca defa kendinize syleyeceksiniz. Ltfen nce bir ka saatinizi kendinize ay rn. Tm gemiinize bakn. Bu gne kadar baardnz kk byk ne varsa, edindiiniz kck bir tecrbe bile olsa not defterinize kaydediniz. Greceksiniz ki kmsedi iniz siz, ok byk i leri zaten baardnz. Kyde hi bir kltrel ve tecrbi birikimi olmayan bir obana gre ok farkl birikimleriniz var. Bunlar tekrar tekrar dnerek ne kadar yetenek potansiyeliniz oldu unu kendinize syleyeceksiniz. b) Her gn Daha stn Olmaya Devam ediyorum Bu inanc da milyonlarca defa tekrar edeceksiniz. Unutmayn zaten her gn binlerce defa kendiniz hakk nda kendinize bir eyler sylyorsunuz. Gemi teki tecrbelerinizi hep yklediiniz anlamlarla sk sk kendinize sylediniz. imdi o tecrbelerin anlamn deitiriyorsunuz ve yine kendinize sylyorsunuz. Ba aran insanlarn

33

gemilerini dnn. Bir Marsl gibi, baka bir yaratk gibi dnyaya gelmediler. Onlar da sizin gibi nce, okumayazma bilmiyorlard . Onlar da annelerinin kucanda bydler. Hatta biz bir anne kucandan yoksun idiyseniz daha stn olma frsatna sahip olduk demektir. Daha byk asker daha zor artlara ramen zafere kavu an askerdir. Baarl olduklarn bildiiniz insanlara gre daha ok fakirlik, hastal k veya ac ekmiseniz ruhunuz daha dolu ve heyecanl demektir. Tm bunlar dierlerinden daha da stn olabilmeniz konusunda sizi daha yukarlara itecektir. Bu yeni i konumann duygularnzda yol at deiiklii hemen grmelisiniz. c) Her gn Daha Ba arl Olmaya Devam Ediyorum. Ltfen gemiinize baknz. 10 yl nceki siz ile 5 yl nceki ve bugnk sizi kar latrn. Bu karlatrma biimi bir alkanlk olarak yerlemelidir. Her zaman dikkat etmeniz gereken, azck da olsa stnletiiniz noktalar olmaldr. ou insann dt korkun hataya dmeyin. Kendinizi ok imkan olan bakalaryla deil; bugn dne gre daha ok imkan olan kendinizle karlatracaksnz. Siz size gre stnleiyorsunuz. Nerelerde ne kadar? stn noktalarnz grmek iin kendinizden aada olanlara bakabilirsiniz ama asla kendinizden stn olanlara bakarak kendinizde stn noktalar aramayn. Aksi taktirde ilerleme srecini gerileme srecine dntrrsnz. Kendinizden stn olanlara sadece nerelere kmak istediinizi dndnzde bakmalsnz. Bu bak sizi yukarya ekecektir. Bu ilerleyiinizi milyonlarca defa grmelisiniz. Unutmayn, beynimiz d ardaki gereimizi hayalimizde kurguladmz gereimizden ayramaz. Yani yetim bir bebei grmek sizi zd kadar, yetim bir ocuu hayal etmek de sizi zer. D ardaki gerei biz kontrol edemeyiz ama hayalimizdeki gerekle istedi imiz gibi oynayabiliriz, onu hemen deitirebiliriz. Hemen de imek istediimize gre ilk yapmam z gereken hayalimizi de itirmektir. d) nme kan Her i Hemen Yap yorum. Karnzda zlmesi gereken bir problem mi var? Hemen harekete geiyorsunuz. Problem yoksa aramal snz. nk zellikle bu ada problemsiz hibir k e bulamayz. stlenebileceimiz bir ok grev vardr. Biz grevi arayarak stlenmesek bile ou zaman grev bir frsat olarak bize sunulur. ou insan bu tr f rsatlar angarya grerek reddeder. Bilmeliyiz ki yaptmz her iin hemen parasal bir karl olmak zorunda deildir. En nemli karlk edineceiniz paha biilmez tecrbedir. nce gereken mkemmellikte i i gerekletiremeseniz de bilmesiniz ki hi kimse bir ii ilk yaptnda kusursuz olmamtr. Yolda yryen bir grme zrly kolundan tutup yardm etmek mi gerekiyor? Bir milletvekilinin bir konuda uyarlmas m gerekiyor? Yetim bir ocuun bann okanmas m gerekiyor? Ailenizin geiminin sa lanmas m gerekiyor? Daha neler bulacaksnz. Neden siz deil de bir bakas yaps n bunlar? Bakas da yaln z bana eksik yapmaya mahkum stelik... Sizi sadece bu tutumunuz ve bu tutuma ba l olarak srdrdnz tekrarlarnz gelitirir. Hi bir i angarya deildir. cretsiz raklk yapsanz bile edindiiniz tecrbe bir gn paha biilmez olacak ve eer cret aryorsanz yllarn emek birikimini bir gecede alabilecek hale gelebildiinizi greceksiniz. Burada tabii ki her i i hemen yapmaya kalk n demiyoruz. Arzuladnz size destek olabilecek, o kii olabilmek iin gerekli yeteneklerinizin gelimesine destek olacak her i frsatna sahip kn diyoruz. 2.Aadaki Telkinleri derin gevemeyi takiben uyguluyorsunuz. Her bir telkini 10ar defa zihninizden tekrar edin. --Her gn dostlarm daha ok seviyorum. Her gn kendime gvenim ve cesaretim artyor. Her gn sahnede daha yksek gvenle konuuyorum. 3.Aadaki telkin cmlelerini seminer ortamnda (veya arkadalarnzla birlikte baka bir ortamda) yksek sesle syleyiniz. nce hep birlikte, ard ndan tek tek. --Kendime gvenim art yor. --Cesaretim artyor. --Yaratcmn verdii gc hissediyorum. --Tm engelleri ayorum. --Hzla gleniyorum. --Hepinizi ok seviyorum.

34

maj-Telkini
Telkinlerin ok byk boyutunu zihnimizde yaadmz imajlar (visualization) oluturur. majlar n etkisi kelimelerden bazan yzlerce kat fazladr. Zihninizde kendinizi gryorsunuz. Ulamak istediiniz ideal siz i tanmlyorsunuz. o kiiyi ina edeceksiniz. Gelece inizi kuracaksnz. hayalinizde hangi filmlerin kahramansnz. kendinize ne tr roller biiyorsunuz. nsanlar yaadklarn nce zihinlerinde prova etmilerdir. gelecekte ya ayacak olan nas l bir sizin provasn yapyorsunuz? maj-Telkin sisteminde korkularn yenen bir siz in provas n yapacaksnz. Gelecekteki size hayalinizde dokunacaksnz. Sizi greceksiniz. Sizin kokunuzu hissedeceksiniz. Sizi i iteceksiniz. Bu teknii sadece korku ve heyecan yenmekte kullanmak zorunda de ilsiniz. Geli tirmek istediiniz tm yeteneklerinizde bu al ma size yardmc olacaktr. ALITIRMA: KORKU-MAJ-TELKN 1. Toplum nndesiniz: Gzlerinizi kapatacaks nz. (u anda nasl yapldn okumak iin tabii ki gzleriniz ak) Kendinizi sahnede hayal ediyorsunuz. Kar nzda binlerce insan var. Sizi heyecanla alk lyorlar. Onlar grn. Iklar zerinizde odakl. Fotoraf flalar zerinizde patlyor. Size dnen kameralar , resminizi eken kameralar grn. Tm salonu, kocaman salonu grn. Krsde kendinizi grn. Ortamnzdaki tm sesleri duyun. Alk lar, slklar, fla patlamalarn, elinizdeki mikrofonu.... Sa olun. sa olun diyorsunuz. Sesinizin yank sn duyun. Huzurunuzda olmaktan mutluyum. Sizi seviyorum deyin. Sesiniz dalgalanyor, duyuyorsunuz. Ortam scak. Scakl hissedin. Kalbinize dikkat edin. ok sakinsiniz. Elinizde mikrofon var. Onu aznza yakn tutuyorsunuz ve hissediyorsunuz. Kalbiniz sakin. Mutlusunuz. Heyecanla konu maya balyorsunuz. sizi alklyorlar. Onlar gryorsunuz. Protokol sralarna bakn. Orada devlet bakanlar ve milletvekilleri oturmu, sizi seyrediyorlar. Onlara hkmeder gibi konuuyorsunuz. Ba nz dim dik. mutlusunuz, cesursunuz, glmsyorsunuz. (Bu blmde size anlat lan grsel canlandrma mzik eliinde seminer sunucunuz taraf ndan uygulanacaktr.) 2.kendinizi Bil Clinton ile tartrken hayal edin. 3.Televizyonda bir a k oturumda konutuunuzu hayal edin. tm ayrntlar yaayn. 4.Meclis krssnde milletvekillerine konuuyorsunuz.

Davran-Telkini
Sergilediimiz tm davran larmz zamanla kiiliimizin bir paras olurlar. Otomatikleirler. Eer davranlar mz deitirirsek onlara baladmz duygularmz da deitirmi olacaz. Duygular ve davranlar her zaman yan yana gelirler. Korkmu gibi davranrsanz korkarsnz; korkarsanz, korkmu gibi davranrsnz. Ya korkmam gibi davranrsanz ne olur? Korkuyor olsanz da sratle korkunuzun yok olduunu grrsnz. Duygularnz bo verin ve korktuunuz her eyin zerine korkmuyor gibi davranarak gidin. imdi korku duygusunun yaptrmak istemedii bir ksm davranlar zayftan iddetliye doru arttrarak yapacaz. Yktmz davran kalplaryla aslnda o kalplar oluturan korkularmz ykacaz. Ancak bu al malar bilhassa topluluk ortamlarnda yapmaya zen gstermeliyiz. ALITIRMA: KORKU-DAVRANI-TELKN 1. nce ayaa kalk p gzel konuma seminerini tercih ettiiniz iin gurup olarak kendinizi alklaynz. Ayaa kalkarak isim, soyad ve grevinizi syleyiniz. Her arkadanz alklaynz. 2.Drder kiilik guruplar oluturarak n srada ayakta durunuz. (1 er dakika) Semineri hangi yolla rendiniz, katlma amacnz nedir? Herkes hocaya ksa bir soru sorar. (her konumada alklar-barmalar- yksek sesle bravo barlar ) 3.Tek tek yksek bir zemin zerine knz. Aadaki cmleleri bararak syleyiniz ve oturunuz.(alk lar) Ben cesaretliyim. Kendime gveniyorum. Herkes gibi yetenekliyim. Baaracam. Bana inan n arkadalar.

35

4.Gazete kadndan sopa yap nz. Ayaa kalknz, aadaki cmleleri kuvvetle syleyerek sopay tekrar tekrar masaya vurunuz. imdeki engelleri yok ediyorum. Ben baarszlk tanmyorum. ok glym. 5.kierli guruplar halinde aadaki konuya sert dille (oturarak ve ayakta olarak) tartrlar: Ik topraktan daha nemlidir. Toprak ktan daha nemlidir Bilgi sayesinde zeka artar. Zeka sayesinde bilgi artar. 6.nce herkes oturdu u yerde sesini ykselterek glme ve barma almas yapar. Ardndan drderli guruplar halinde ve son olarak teker teker topluluk nne karak bu almay yapar. Glerken: una bakn hahhahhaaa, hihhihhi, una bak n hohhohhoo, hehhehhee Barrken: Defol yanmdan. Defol. Gzm grmesin seni, defol... 7.Yry almalar: Omuzlar dik, ileriye bakarak sert ve dzgn admla yry nce bir, sonra iki el havada, ard ndan eller havada rplarak ve guruba bakarak yry. Tm vcudu hareket ettirerek, saa sola sarkarak ve guruba bakarak yry Eller arkada (dil kararak bunu yapmay ok zor buluyorsanz oluturabileceiniz en gln yz ifadesiyle) guruba bakarak yry 8.ark Syleme: Gurup ortamnda hem gurup halinde hem de bireysel olarak belli arklar, mrldanarak, yksek sesle, oturarak, gurup halinde ve tek tek ayaa kalklarak sylenecek. (seminer sunucusu gerekli paralar , sz zmleriyle birlikte rencilere sunacakt r)

Hafza Faktr
Hafzamz etkileyebilmek iin zerinde durabileceimiz drt teme alan vard r. Bu alanlara hakimiyet derecemiz hafza gcmz belirler. kitabmzn temel konusu hafza eitimi olmadndan burada konu hakknda detayl bilgi verilmeyecektir. te nemli faktrler: 1.Biyolojik-Psikolojik Salamlk: Vcudumuzu genel ynetim biimimizle ilgilidir. Vcudumuzun bio-kimyasal denge durumu hafzamz ciddi ekilde etkiler. bu arada ruhumuzu ynetme biimimiz de ciddi ekilde hafzamz etkiler. Konuya ili kin daha ayrntl bilgi iin kitabnzn ikinci blmnde yer alan Mutluluk Gelitirme Yaklam altnda yaplan aklamalar okuyunuz. 2.Geveme Dzeyi: en byk hafza dman gerginliktir. Gerginliin rettii stres dnce akn engeller, yavalatr. Gerginlik arttka konsantrasyon azalr. Konsantrasyon azaldka da hafza tahrip olur. Seminerimizde size retilen derin geveme egzersizlerini her gn bir defa (30 dakika) uygulad nz taktirde 20 gn iersinde fark edilir bir deiim gzlemleyeceksiniz. (Bkz Ek: de yer alan a klamalar) Hafzay glendirmenin en kolay yolunun derin geveme olduunu syleyebiliriz. 3.nan Biimi: hafzanzn kt olduuna inanyor musunuz? Cevab nz evetse, emin olun haf zanz ktdr. nk sper bir haf za temeline sahip olsan z da, eer olmadna inanmsan z sadk dostunuz olan alt uur tm abasn sarf ederek hafzanz tpk inandnz hale getirir. Deli olmak istiyorsanz bunun ok kolay bir yolu vardr. Her gn kendinize deli olduunuzu syleyiniz. Hafzamzn kt olduuna ilikin inanc nasl gelitiririz? Gergin ve skntl yaadmz gnlerde beynimizin dnce ak yavalar. O zamanlarda kt hafza dikkatimizi eker. Gizliden gizliye endi e etmeye ve hafzamzn kt olduunu kendimize sylemeye balarz. Sonra sevdiimiz zarar verici arkadalarmz bize bizi gszle tiren

36

telkinler iletirler: Nasl unutursun, ya lanyorsun galiba. sen de mi unutkan oldun? Sakn bunu da unutma ha! Bu szleri duya duya bsbtn unutkanl a artlanrz. Bu tr szler tekrar edildiklerinde nce phe olutururlar. Sonra kanaata dnrler. ardndan inan olurlar. Sonunda iyice glenirler; iman derecesinde gl olurlar. Onlar skp atmak vcuttan damarlar skp atmak kadar zor oluverir. Varsa -bilinli veya bilinsiz yerle mi olabilir- byle bir inanc derhal ykmalsnz. Hafza zayflamasnn nedenlerini reniniz. Hafzanzn yerinde olduunu ve geli meye devam ettiini dnrseniz, sreci tersine dn trrsnz. nce eski inancnzdan phelenirsiniz. Ard ndan bu phe kanaata dnr. gl bir hafzaya sahip olduunuza inandnz m emin olun beyniniz bu inanc nz dorulamak iin tm gcyle alacaktr. 4.Hafza Teknikleri Bu gne kadar haf za zerinde pek ok bilimsel ara trma yaplm; zellikle Batl aratrmaclar orijinal haf za teknikleri gelitirmilerdir. Esasen bu haf za teknikleri insanlk tarihi kadar eskidir. zira tarihte sper haf zal insanlar yaamtr. Ama herkesin kolaylkla kullanabilecei sisteme yeni kavu tuumuzu syleyebiliriz. Bu teknikler zerinde yeterince alarak sizler de birer haf za ustas olursunuz. Dnyaca tannm hafza reticilerinden birinin Dominic Obrain, di erinin Tony Buzan olduunu biliyoruz. Trkiyeden kendisi de mkemmel bir hafzaya sahip olan Melik Safi Duyar bilinen hafza tekniklerini Trkiye halknn hizmetine sunarak ok deerli bir hizmete imzasn atmtr. Bu isimler dnda inanlmaz haf zalaryla artc gsteriler yapan pek ok isim bulunmakla birlikte, bu ismin imzasyla yaynlanan eserler haf za teknikleri konusunda yeterince bilgilenmemizi sa layacaktr. Bir gerein alt izilmelidir. derin gevemeyi bilmeyen kii iin dier iki faktrn byk etkinlii kalmaz. Derin gevemeyi baardnzda ise beyninizin do al alma biimi normal hayatta haf za tekniklerine fazla bir ihtiya brakmaz. Bu kitapta hafza zerinde ayr ntl bilgi vermiyoruz. Ancak konuya ilikin kitaplarn bazlarn kitabnzn Ek inde bulabilirsiniz. Konuma srasnda karlaacanz hatrlama sorununu zmek iin konunuzu aln ve gerginlii yok edin. Hafzanzn sizi yalnz ve yardmsz brakmayacan greceksiniz. Burada size sadece bir ka altrma verilecektir. ALITIRMA: KORKU-HAFIZA 1. Derin Geveme ve Telkin Kitabnzn Ek de anlatlan derin gevemeyi yaptktan sonra aadaki telkinleri, telkin blmnde tekrar ediniz. --Her gn hafzam geliiyor. --Her gn daha iyi hat rlyorum. 2.Duyusal Canlandrma Yapnz Duyularnz kullanarak zihninizde canlandrma yapnz. Duyusal canlandrma yeteneinizi bol altrmalarla gelitirdike bilgilerin daha gl olarak hafzanzda yerlemeye baladn greceksiniz. Aada rnekleri verilen bu tr egzersizler i gr yeteneinizi art racaktr. Sz sylemeye kalkmadan nce yapaca nz almada ise byle bir canlandrma ile haf zanzdaki bilgileri iyice peki tirmi olacaksnz. Grsel Canlandrma Kaybettii yavrusunu arayan bir annenin grnts, Gne doarken ve batarken oluturduu grntnn renk zellikleri, akan suda yansyan n grnts, bir f rtna grnts, lisede iken sizin grntnz, ieklerin grntleri, bcekler, arabalar.... itsel Canlandrma Gk grlts, hayvanlarn sesleri, rzgar, sinek vzlts, uak sesi, fkeyle barma, alama, glme sesleri ... Dokunsal Canlandrma

37

Tokat attnzda eliniz ne duyar, ate te yansa parmanz ne hisseder, demiri sksanz, elinizi kesseniz, yumuak yataa uzansanz, ocuu pseniz... ne duyarsnz. 2.Eski Bilgilerinizi Taraynz lk okul, ortaokul, lise dneminde okulda retmenleriniz kimlerdi, hangi dersleri aldnz, okulunuzun nasl bir evresi vard, hangi nemli hatralarnz var? Oturun ve kendinize bunlar hatrlama talimat vererek bekleyin.

Gzel Konuma&Etkili letiim Duygular Etkileme Yaklam

nsanlar ikna eden en nemli etken fikirler deil duygulardr. Gerek ikna dncelerle birlikte duygular etkileyen iknadr. Bu blmde duygular ikna ynnde etkilemek iin yaplmas gerekenleri greceksiniz. letiimde akli olan insanlara konutuunuz gibi kalbi olan insanlara da konu maktasnz. nsanlar sylenenleri sadece akllaryla deil ayn zamanda kalpleriyle de deerlendirirler. yle ki zellikle genler iin ou zaman akldan ziyade kalp hkmeder. Kalpleri olumsuz etkileyen mesajlar verdiinizde ne kadar akla uygun, inkar edilemeyecek szler sylerseniz syleyin hi bir etki meydana getiremezsiniz. E er dinleyenlerin duygularn olumlu ynde etkilemeyi baarabilirseniz fikir ynnden ne kadar zay f olursanz olun parlak bir iletiim kurabildiinizi grrsnz. Etkili konuma yetenei olmayan binlerce insan asl nda srf duygular olumlu ekilde kullanmay baardklar iin iletiimlerinin zirvesine kmlar ve ok byk ilerde dier insanlar ynlendirebilmi lerdir. Duygular szlerimizle etkileyebildiimiz kadar tutumlar mzla da etkileyebiliriz. ou zaman duygular etkileyen
faktrler szler deil temel tutumlardr. Eer dinleyicilerde duygusal bir tepki ve red olu turursanz bu szlerinizin de reddedilmesine yol aar. E er duygusal bir kabul ve iyi niyet oluturabilirseniz bu zayf olan dncelerinizi de gzlendirir. Yaratcnn koyduu kanun budur.

Benlik Direncinin Etkisi Tm insanlar birer ego yani ben ta rlar. Her insann kendi beni sahip olduu en aziz varlktr. nsanlar benlerine ynelebilecek en kk tehdide iddetle direnirler. Bu direni dnsel deil duygusaldr. Eer amacnz insanlar kazanmak ve dncelerinizi onlara aktarmak ise asla benlerini rencide etmemelisiniz. Aksi taktirde ak llarn dncelerinize kapatrsnz. Artk etkili sz sylemenizin hibir anlam ve nemi kalmaz. Aada benlik direncini etkileyen baz faktrler zerinde durulmu ve bunlar n nasl kullanlaca anlatlmtr.
Eletirmeyin

Karnzdaki kiinin hatasn aa karr eletirirseniz ego^su yaralanr. Bylelikle o kiinin sizden nefret etmesine ve ya sizi dinlemekten vazgemesine veya kendi fikrini destekleyecek deliller aramasna yol aarsnz. Bu erevede; Bir kusuru asla ahsiletirmeyin: Sen byle bir hata yaptn... Yanl dnyorsun.... demeyin. Gerekliyse bunun yerine Biz yle yle hatalar yapabiliriz.... nsanlarn bu tr hatalar yapmalar mmkndr. Sahip olduum bilgilere dayanarak dndm zaman u ekilde davranmann hatal olduu sonucuna varyorum Denebilir. Her zaman ak kap brakn: Muhatabnzn hatas n kabullenmesi, bir mazerete imkan tanmanz halinde daha kolay olabilir. Herkes hatasna mazeret bulmak ister. nsanlarn haberi olmadan onlar adna byle ktlkleri yapanlar var... Bazen insanlar n byle davranmasna yol aan ok ciddi nedenler olduunu kabul ediyorum denebilir.
Hatalarnz Kabul Edin

nsanlar kendi eksiklerini grmeye isteksizdirler. siz kendi eksiklerinizi grrseniz onlarda kendileri hakknda bu istei oluturursunuz. Hatalarnz reddederseniz muhataplarnzda kendilerininkileri reddederler. Dahas sizin reddiniz egonuzu korudu unuz anlamna gelir. Egonuzu korumak ve yceltmek gibi bir endieniz varsa dinleyiciler de o egoyu ayaklar altna almak isterler. Bunun iin kendi egolar n yceltmeye al rlar. Bu durumda mesajnz netliini kaybeder. Elbette dinleyiciler size stnlk atfederlerse sizden ok fazla etkilenirler. Ama insanlar gururlu

38

insanlara stnlk atfetmezler. Kendinizi kltmeyeceksiniz. Ama ne yaz k ki cahil oldu um zaman o hatay iledim. imdi bir daha ayn yanl yapmamak iin rpnyorum... elbette ben de sizin gibi bir insan m ve biz yanlabiliriz, ama tm gcmzle dorular aratrmalyz.... denebilir. Tartmadan Kann

nsanlarla evet-hayr kilitlenmesine girdiinizde tartmaya balarsnz. in iine duygu girer ve herkes erefini kurtarmak iin doruluunu ispat iin rpnr. Tam bu anda ya tartmay srdrmeyerek konumay kesin ya da uygulanabilirse zm tutumunu kullan n. nk eer ama kardaki insan kazanmaksa tartma kesinlikle her iki taraf iin de malubiyetle sonulan r. Eer ama tartlan kiinin ok kt olmas nedeniyle onun dinleyiciler nezdinde kk drlmesi ve bylece tecrit edilmesi ise kar tarafn mantkl cevaplar bulamamasyla sonulanan tartmalar tercih edilebilir. Tartmay terk etme yolunu tercih ediyorsan z imdi iin iine duygularmz kart. Artk samimi olarak dorular aratrmyoruz. Ben her zaman dorular samimi olarak payla mann yolunu ar yor ve yanlm itenlikle grmek istiyorum. Bu tartmada siz veya ben susmak zorunda kalabilirim ama ikimiz de malup oluruz. Bu konumaya tartmamak artyla daha sonra devam edebilirim. Nas l yorumlanrsa yorumlansn imdi brakmak zorundaym. denebilir. zm tutumunu kullanacaksanz u rnee baknz: Sizi anlamaya alyorum. Benden farkl dnyorsunuz. Mutlaka ciddi delilleriniz var. Tam olarak anlayabilmem iin tekrar kendinizi daha a k ifade eder misiniz? elbette d nceleriniz ok nemli. Byle dnebilmek iin ok ey bilmek gerekiyor. eminim bende sizinle ayn bilgileri ve tecrbeleri ya asam bizinle ayn sonulara ula abilirim. Ama akl ayn akldr. Ben bu konuda unlar biliyorum. unlar deneyler... Bunlar otoritelerin szleri... Bunlar da benim tecrbelerim... Bu bildiklerim beni bu sonuca gtryor. Sizin benden daha iyi bir mant a sahip olduunuzdan phem yok. Ama dorular bulabilmek iin mantkl olmann yan sra samimiyete de ihtiyac mz var. Sizin sylediklerinizle benim sylediklerimi birlikte dnelim.
Hayr Demeyin-Dedirtmeyin

Yanl bir fikir, deerlendirme veya bilgi ileri sunularak size bir teklif yap ldnda asla dorudan hayr cevabn vermeyin. Eer kii bakalarnn dncesini size aktar yorsa hayr diyebilirsiniz. Ama e er bakalarndan alntlasa da kendisinin de kuvvetle benimsedii bir yaklam ise hemen hayr demeyin. Bunun yerine Sizi anlamaya alyorum, ok nemli bir soru soruyorsunuz, ilgin bir deerlendirme yapyorsunuz eklindeki yaklamlardan biri kullanlabilir. Siz soru sorarken, gr bildirirken bir teklif gtrrken zellikle balangta cevabnn evet olduunu bildiklerinizi kullanmaya zen gsterin. Bunun iin insanlar n neye evet diyebileceini nceden renebilmek iin dikkatli olun. Seri olarak alacanz evetlerin ardndan, yeni bir teklife evet cevab alma ihtimaliniz kuvvetlidir. rne in Hepiniz gzel konumay ister misiniz? sorusunun cevab evet olduu halde ayn konuda herhangi biriniz kt konumac olmak ister mi? sorusunun cevab mutlaka hayrdr.
Byklenmeyin ve Kmsemeyin. Byklenme veya kmseme kiiler arasndaki ego dengesini olumsuz etkiler ve ego direnci olu ur. dengenin her zaman korunmas arada duygusal duvarlarn olumasn engeller. Ancak burada bir incelik vard r. Dinleyici asndan konumacnn yceltilmesi fikirlerin lehinedir. Byklenme ve kmseme dinleyici asndan konumacy kltr; tevazu ve dinleyiciye verilen nem ve yap lan samimi vg de konumacy yceltir. Byklenme ve kmseme temelde duygusaldr, bunlar duygusal olarak ya anr ve dinleyici tarafndan mutlaka alglanr. Ancak bu psikoloji kolaylkla konumalara da yansyabilir. Ben imdiye kadar hi hata yapmadm, bu gne kadar bir ok baarya imza attm, bu insanlara ok byk faydam dokunmu tur(byklenme), bir sanat olarak bir ok kiinin nasl da gln ekilde sanatlk oynadn gryorum, u geri zekal insanlar arasnda yaamaya alyorum(kmseme) gibi ifadeler doru da olsalar konumacy tketirler.

Grnn Etkisi nsanlar sizi ilk grdkleri izlenimleri her zaman sizinle birlikte hatrlarlar. lk verdiiniz izlenim tm hayat nz boyunca sizi tanmlamaya devam eder. Grnnz insanlar n en az % 80i iin sizin ne kadar dinlenilmeye deer veya gvenilir olduunuzun gstergesidir. oumuz fikirlerin mantkllna ve delillendirilme derecesine dikkat etmeyiz. Ama fikrin kaynana yklediimiz kutsallk bizi ok fazla etkiler. bu kutsall belirleyen en nemli faktrden biri ilk grdmzde edindiimiz izlenimdir. Bu erevede grn hakknda yaplmas gerekenler aada sralanmtr.
Enerjik Grnnz.

39

Yorgun insanlar yava, tutuk ve donuk konuurlar. Heyecan eksiklii nedeniyle inand rclklar zayftr. Grnleri sanki inanmadklarn sylediklerini dndrmektedir. Tokluk ve uykusuzluk canll ve konuma seriliini olumsuz etkiler. Enerjik insanlar tm organlarna hakim imi gibi grnrler. Fazla tok, uykusuz veya ihtiyatan fazla uyumu iken konumaktan kanmalsnz. htiyac nz varsa hafife glikoz ieren tatl svlar veya st alabilirsiniz.
Temiz Giyininiz.

nsann d grn i grnnn aynas olarak alglanr. grnn en nemli yansmas yz hatlar ve vcudun genel duruu olsa da izleyici ilk anda en az bunlar kadar kiinin giyimine ve temizliine dikkat eder. Dzgn tra, bembeyaz parlayan diler temizliin ve asilliin ilk iaretlerindendir. Buna paralel olarak dzgn tlenmi yani grnml takm elbise, boyal salam ayakkab, sra d olmayan renkler nemli giyinme faktrdr. Kesilmi trnaklar, ar makyaj olmayan bir yz uza a yaylmayan ama kucaklama veya p me esnas nda hissedilebilecek hafif ve gzel bir koku, vcut hatlarn gstermeyen vasat bir rtnme tarz.... Bunlar ciddiyetin ve etkililiin en nemli faktrleridir. eer ilk grndnzde ciddiyet ve saygnlk imajnzn yok olmasna izin verecekseniz unlar yapabilirsiniz: Dilerinizi fralamayn. Yemek k rntlar 50 cmden belli olsun. T rnaklarnz iyice uzatn, byklarnz iyice uzat n, salarnz ve sakalnz danz brakn. amurlu veya yrtk elbiseler giyinin veya elbiseleriniz vcudunuzun hatlar n iyice gstersin. Ar makyaj yaparak grnmnzn do alln maskeleyin, uzaklara yaylan bir koku kullann, stelik bu konu keskin olsun....
Grnmnz Kontrol Edin.

zellikle gurup karsnda iseniz takip edenlerce nas l bir grntnn neresindesiniz? Kendinize bakn. fke, heyecan, titreme gibi bir izlenim veriyor musunuz? Ne kadar sakin glmseyebiliyorsunuz? Glmserken dilerinizin gzkmesi gerekmez. Sakince vcudunuzu gev etiyorsunuz. Dz bir ortamda konuuyorsanz ez azndan omuzlarnza kadar grnebilmek iin biraz ykse e kmaya aln. krs nnde iseniz arkasna gizlenmeyin. Krs omuzlar nza kadar kyorsa krsy kaldrn. Konutuunuz noktann hemen evresinde hareketli insanlar, nesneler olmamal dr. Oturuyorsanz ylr gibi deil diri diri oturun. ok hzl hareket etmeyin, ellerinizle ar oynamayn, kontrol edemiyorsanz ellerinizi arkaya balayn, tek elinizi cebinize koyun veya elinizde bir kalem tutun veya en iyisi her ikisini aaya saln ve istedikleri gibi davransnlar.
Jestleriniz Tabii Olsun

Sz sylerken jest ok nemlidir ama tabiili i bozulduunda jest her eyi mahveder. Jestlerin anlam n ok iyi renin ve iyice yerletirinceye kadar kullann. Ancak konuma yaparken jestlerin anlam n dnerek onlar kullandnzda yapmacklktan kurtulamazsnz. Jestlerinizi yapnzn tercihine b rakn ve bir hareketi asla srekli tekrarlamayn. Benlii Coturmann Etkisi Kalplerin ikna edilmesi yolunda kullanlacak bir dier yntem de muhatap kitlenin ben duygularn harekete geirmek ve ykseltmektir. nceki blmde benlik direncinin krmann nemi zerinde durduk. Muhatabnzn beni asla sizden a ada tutulmamal dr. imdiki yolla onlar n benlerini ykseltme yolunu kullanyorsunuz. Aalanmaya direnen veya kar kan benler yceltenlere de sahip kar. Bu erevede zerinde duraca mz yntemler aadadr.
ltifat Ediniz:

Tm insanlar samimi iltifattan holanrlar. ltifat gururu okama veya kompliman eklinde kendini gsterebilir. Sizi
dinleyenlerin deer verdiklerini bildiiniz bir zelliklerini takdir ettiinizi onlara syleyiniz. E er bu zellik onlarn bile farknda olmad bir zellikse ok etkileyici olacakt r.

rnein bir Amerikal bizimle konuuyor: Biz Amerikallar bilgiye ve zekaya ok nem veririz. lkemize gelen byk
zekalar arasnda Trklerin nde gelmesi hep dikkatimizi ekmitir. imdi byk zekalar yetitiren byle bir topluluun karsnda konumann heyecan n yayorum. stnlk Atfediniz:

40

Dileyicilerinizi drst, namuslu ve stn insanlar olarak tan mlaynz. yle olmasalar bile insanlar bu stn vasflara sahip gstermeniz veya en az ndan bu stn vas flar seven ve bunlara deer veren insanlar olduklar n ifade etmeniz etkileyici olacakt r. rnein Alkolizme dm bir toplulua konuuyorsunuz: imdi karmda her eye ramen insanlk onurlarn
korumaya adanm bir topluluk gryorum. Gzleriniz bana diyor ki biz temiz insanlar z, drstl ve onurlu yaamay gnlden ya amay arzuluyoruz. Sizi tebrik ederim. nanyorum ki bir gn hepiniz ok gurur duyulacak baarlara ulaacaksnz. yimserlik Yaynz.

Konumanzda bir sorunu veya irkinlii dile getiriyor olabilirsiniz. Ancak kt durumlar tasvir ettikten sonra bir aresizlik, mitsizlik ve karanlk havas oluturmanz tehlikelidir. Bu durumda dinleyicinin heyecan n krar, onu zersiniz ve bu yolla kendi imajnz zedeleyerek kt olaylarla birlikte hatrlanr hale gelirsiniz. Kt durumlara vurgu yaplacaksa bu durumlar ayrntl tasvir edilmemeli, abucak geildikten sonra bunlar n dzeltilebilmesinin mmkn olduunun ayrntl anlatlmas gerekir. Bylece oluturulan iyimser hava ile konu mac-dinleyci duygusal yak nlamas salanr. rnein toplumsal yozlamaya vurgu yapyorsunuz: Toplumumuzda byyen bir k var. Geim snrnn altnda bir fakirlik ve byyen ahlakszlk trleri...Biz tm bunlar aabiliriz. Bizim ecdad mz her trl zorlua 600 yl gs gerdiler. Bizler dnyann en temiz, en alkan en ahlakl insanlarnn torunlaryz. Her geen gn zerimize d en grevin daha net bilinicine varyoruz ve byle gayretli insanlar n says arttka yeniden Dnyan n en temiz insanlar olduumuzu tm Dnyaya gstereceiz.
Sevgi Yaynz:

Dinleyici kitleyi sevmeye byk nem vermelisiniz. Onlar son derece de erli ve sevilmeye lay k varlklardr. Bu olumlu duygunuz onlarn da eninde sonunda sizi sevmelerine yol aar. Sizin duygular nz onlarn duygularn etkileyen en nemli faktrdr. Nefret duygusu vererek insanlarn fikirlerinizi sevmelerini bekleyemezsiniz. Sevginiz kendinizi gler yz ile yans tacaktr. Gerek bir gler yz o yze bakan herkesi gler hale getirir. gler yz i gerginlii azaltp her eye ramen huzur rettii iin gler yzl konu mac dinleyicinin iinde sevin retmesine katkda bulunur. nsanlar kendilerine zevk veren her eyi severler.
Emin Olunuz:

Sizin sylediklerinize ilikin kesinlik inancnz en nemli duygusal ikna nedenidir. nsanlar ou zaman
sylediklerinizi anlamazlar veya sizden farkl yzlerce d nce varken yaayp grmedikleri tezinizden emin olamazlar. Herkes dinledi inin doru olmasn arzuladnda konumacnn gerekten de kendisini ikna etmesini salar. Konumacnn abalar ie yaramayabilir ama konu macnn kendisinden emin olmas, hi bir phe duymamas aynen alg lanr. Hi phe duymadan fikirlerini savunan insan hatal da olsa ok kalabalk topluluklar kendine inandrabilir. u halde tm gcmzle savundu umuz bir fikir varsa ona ilikin inancmz kuvvetlendirmemiz gerekir. nancn kuvvetlenmesi ise ancak srarl ve detayl aratrma ve tahkike dayanr.

nanmann Etkisi
nancnz Net-Kesin Olsun

pheli olduunuz bir konuyu savunurken phe yayarsnz. Siz inand nzdan emin misiniz? Yani neye inandnz biliyor musunuz? nsan birbiriyle elien inanlarla kimseyi ikna edemez. rnein yeni bir dil retim tekniini duydunuz ve ok etkili bir teknik olduunu defalarca duydunuz. Sonra birileri size bu tekniin hi de sanld gibi etkili olmadn syledi. inanc nz sarsld m? Kk bir phe olutu mu? Olutu ise inancnz kesin ve net deildir.
nancnz Gl Olsun

nandnz konu hakknda pheniz yoktur ama kolay pheye debilecek konumdasnzdr. Bu durumda inancnz zayftr. nancnzn en gl olduu noktada aksini grseniz bile inanc nzdan vazgeemezsiniz. nk inanc o kadar ok tekrar ettiniz ve o kadar onu destekleyen tecrbe aldnz ki o inan tm hcrelerinize iledi.
nancnzn Hedefi Belli Olsun

41

nandktan sonra bu inancnz kime anlatmak istiyorsunuz. Bu hedef kitleyi inancnzla birlikte srekli dnmelisiniz. Onlara vermek istediiniz mesaj sevgi sayesinde tm problemlerin hallolabilece i inanc m? O zaman onlar tm kalbinizle sevin, sanki ayni sevginin hepsini kuattn ve aralarndaki tm problemleri hallettiklerini duyun. ama bunu yaparken hangi kitleye hitap ettiinizin mutlaka fark nda olmalsnz.
ZET Olumsuz Duygularn nn Kesin: 1. Konutuunuz insanlar asla eletirmeyin. kendinizi bile eletirmemelisiniz. 2. Eer varsa hatalarnz savunarak rtbas etmiyorsunuz. Hatay hemen kabul etme fazileti sayesinde hem hatanz yok edersiniz hem de zannedilenin aksine daha yksek bir onura kavu turulursunuz. 3. Tartmalarda kaybeden de kazandn sanan da kaybeder. Eer bir insan kazanmak istiyorsanz onunla asla tartmayn. 4.Katlmadnz bir fikre dorudanhayr demiyorsunuz. bunun yerine fikre sayg duyup bildiiniz farkl hususlar aklyorsunuz. Karnzdaki insanlara hayr diyeceklerinden emin olduunuz konular dorudan sylemeyin. 5.Siz ok byksnz. Ama herkes byk. Ve siz dahil herkes byk olmak istiyor. u halde kendinizi bakalarnn nnde bylterek veya bakalarn nnzde klterek dengeyi bozmay n. Aksi halde her iki durumda da gerekte siz klrsnz.

Etkileyici Grn Oluturun:

1.Enerjik bir insan gibi canla ve heyecanl durun. baklarnz canl olsun. 2.Her zaman yeni ve en kaliteli elbiseleri giyinemezsiniz. Ama giyindiklerinizin temiz olmasna, vcudunuzun mutlaka temiz bulunmas na dikkat etmelisiniz. Sa, sakal, t rnak, di ve ayakkab temizliini bu erevede dnebilirsiniz. 3. Uuk hareketlerden kann. genel grnmnz ve duruunuz arbal bir kiilik imaj izsin. Tkrk savururcasna barmak, kk dili gsterecek kadar glmek gibi durumlar iletiimciyi kk drtr. 4.Yapmack jest ve mimiklerden ka nlmaldr. bunlar renebiliriz ama iletiim esnasnda tabii olarak almalarna izin verilmelidir. Sizi zleyen Duygular Coturun: 1.Doru ve samimi iltifatlar her frsatta kullann. 2.Dinleyenlerin stn olduu ynleri kefetmelerini sa layn. 3.Srekli iyimser ve zme dnk yaklamlarn sergileyin. 4.Her sznz kalbinizden sevgiyle ksn. Dinleyenleri severek onlara konuuyorsanz onlarda sizi severek dinleyeceklerdir. 5.Ne kadar kendinizden eminseniz dinleyenler o kadar sizden emin olacaklard r. man Derecesinde nan Gelitirin: 1. nancnzn net ve kesin olmasn salayn. Yani neye inandnz tam olarak bilin. 2.nancnzdan doan bir fikri anlatrken kimleri hedef setiinizden duygusal olarak emin olun.

42

Gzel Konuma&Etkili letiim Dnce Akn Etkileme Teknii

Dnceleri na Edin
Konumada bavurulacak bir ksm tutumlar dncelerin daha gl hale gelmesine yol aar. Dinleyici fikrin doruluunu sorgularken kendi zihninde var olan dier dncelerle karlatrr. Fikrinizin galip gelmesi iin dinleyenin dnce kaynaklarndan daha gl ve daha ok sayda kaynaa dayanmas gerekir. Bir dier deyile insanlar dnceleri deerlendirirken, bu dnceler hakknda; - Otoritelere dayanmakta m drlar ? - Ne kadar sayda otoriteye dayanmaktadr? - Bu otoriteler ne lde gvenilirdirler? -Syleyen kii bir otorite imaj vermekte midir? - Ne kadar sayda ek fikirler ayn noktaya iaret etmektedir? - Fikirler ne kadar mantkldr? - Bunlar dinleyenin nanlaryla ne lde uyumaktadr? gibi sorulan sorular ve bu sorulardan alnacak cevaplara gre kararlarn verirler. Dinleyiciyi aklen etkileyebilmek, onun aklna girmek ve ona kullanaca yeni malzemeler vermekle mmkndr. Bu blmde akl en hzl etkilemeye destek olacak faktrler zerinde duracaz. Fikirlerinizi Mal edin : nemli olan bir fikri sizin retmi olmanz m, yoksa onun daha ok kii tarafndan sahiplenilmesi mi ? eer ikincisiyle dorudan yarglar vermekten- zellikle konuma balarnda- ekinin. Bunun yerine sizi belli bir fikre gtren nedenleri sralayn ve dinleyenlerin ayn fikre gelmesini beklemek zere onlar serbest brakn. u iki rnee bakalm; a) Kobra ylanlar ok tehlikeli ve zehirlidir. nsanlara ok byk zarar verebilirler. Bu yzden kobra ylanndan kamalyz. b) Kobra ylanlarnn dilerindeki zehir 100 kiiyi ldrmeye yeter. Bu ylanlarn azlar o kadar byyebiliyor ki bir kuzuyu bile yutabilirler. Bu yzden kobra ylanndan kamalyz. Bu iki ifade biiminin ikincisinin daha etkili olduunu gryorsunuz. Burada alt izili son cmleleri siz sylemeseniz bile dinleyici o dnceyi retecektir. Bir baka rnek; a) Deerli dinleyenler! bildiiniz atom korkun bir kuvvete sahiptir. Eer bu kuvveti aa karabilsek bu g byk iler yapabilir. Dolaysyla atom gcn kullanrken ok dikkatli olmalyz. b) Deerli dinleyenler Atomun ne kadar byk bir kuvvet tadn dndnz m ? Kalemle bir ka da atom kelimesini yazn. Eer o yaznn mrekkebini oluturan atomlar paralayabilseydik ortaya byk bir enerji kard. Bu enerjiyle 10 tonluk bir kamyonu 1 km. havaya f rlatabilirdik. Dolaysyla atom gcn kullanrken ok dikkatli olmalyz. Ana Fikirden Sapmayn ; Konumaya kalktnzda tm mesajlarnzn birletii tek bir mesaj olmaldr. Ana fikir olan bu tek mesaj tm mesajlarla desteklenmelidir. rnein dinleyicilerinize gzel konuma yeteneinin faydalarn anlatyorsunuz. Bu yetenein neler kazandracan sralayacaksnz. - toplum huzurunda kendine gven ve rahatl k - sevilir bir ses tonuyla konu ma

43

- siyasi ilikilerde ykselme vs. nedenler sraladnz. Eer bunlarn arasna Szleriyle Dnya savalarna yol aabilecek kadar etkili olabilmeyi ekliyorsan z, ilgili fakat ana fikre destek vermeyen bir sz sylersiniz. Eer gzel konu ma ile gurur ve byklenme arasnda iliki kuruyorsanz kendinizi iten sabote edersiniz, kendinizle eli irsiniz. nk gzel konumann zayf karakterli insanlar byklenmeye ve ba kalarn kk grmeye sevk etmesi mmkndr ama sizin ana fikriniz bu olumsuz yn iermiyor. Eer Amerikada koyunlarn beslenme biimleriyle ark szleri aras ndaki ilikiden sz ediyorsan z bu defa sylediinizin ana fikrinizle hi ilgisi yoktur. Ksaca, her yeni paragrafnz veya ifade kmeniz yeni, fakat ncekine destek olan ifadelerden olumaldr. Destekleriniz mantkl olsun ; Ana fikrinizi desteklerken srekli mantk kullanmak durumundasnz. Mantk zellikle sebep-sonu ili kisinin doruluk derecesini arar. Doruluk derecesi karlkl konumadnz dinleyici kitlesine % 100 bilimsel verilerle anlatlamayacaktr. Dolaysyla dinleyicinin bildi i veriler kullan larak benzetmeler yaplmak zorundad r. Dinleyicinin bilmedii kavramlarla yrtlecek ok doru bir mantk aslnda mantkszlk gibi ileyebilir. Bu erevede a adaki rnekler zerinde duralm. Bu rneklerde dinleyicilerin yabanc olduklar bilgiler ve bunlarn dayand mantklar bildiklerinden hareketle anlatlmaya al lmaktadr: a) Zaman byyebilir. Ayn zaman iinde baz insanlarn daha fazla i yapmas mmkndr. Hatta ruhsal yetenekleri gelien insanlar bir gnde rnein 10 gn yaayabilirler. Ryalar nz dnn. Aslnda 10 saniye sren bir ryay anlatmaya kalktnzda 10 saniyede yaadnzn bir yllk olay olduunu grrsnz. b) Biliyor musunuz insanlar glerini ok kmsyorlar. Aslnda bazen bir insann tek bir el hareketiyle tm dnya deiebilir. Bir teraziyi dnn ki iki kefesinde eit arlkta birer da vardr. Bir kefeye dokunursunuz ve tm denge deiir, bu kadar basit. nsan asla kendisine verilen gc kmsememeli. c) Bir hedefe ulamak m istiyorsunuz. Odaklan dikkatinizi keskinletirin. O zaman hedefinize giderken her engeli deler geersiniz. Dnn tahtay keserken gcnz ne kadar ok olursa olsun keserinizin aznn keskinlii ok nemlidir. Jilet gibi kesen bir keserle paralar geersiniz. Az dz bir keserle ise tm gcnzle vursan z bile paralar kopmayabilir. Otoritelere dayan n Fikirlerinizi otoritelerle destekleyebilmelisiniz. nsanlarn ou - gnmzde- bilim adamlarna inanmaktadr. Bu arada din adamlar, kltr ve edebiyat nderleri ve bazen de siyasi liderler toplumca otorite olarak kabul ediliyorlar. Bu arada sosyal alanda ok fazla grlen hret sahibi herkes hayranlar gznde birer nemli otoritedir. Otoriteler, ahslar dnda kitaplar veya eitli nemli tzel kiilikler; kurum veya kurulular olabilir. rnein bir Mslman iin Kuran en byk otoritedir. Konumalarnzda bu otoritelerin sizinle ayn olan fikirleri size g verecektir. Ancak muhatap kitlelinize bakarken hangi otoriteye dayanaca nz iyi semelisiniz. Zira sizin otorite oldu unu sandnz kii, varlk veya kurum karnzdaki dinleyicinin nefretini kazanm bir varlk da olabilir. Aadaki rneklere bakalm; a) Baarnn srrnn zekadan deil ok almaktan getiini artk grmeliyiz. 200n zerinde bulua imza atan elektriin buluusu Edison baarnn % 1nin zekadan % 99nun da almaktan kaynaklandn sylyor. b) Gne doduktan sonra uyumaya devam etmek ne byk zarar. Bilim Teknik Dergisinde okumutum. Sabah uyandktan sonra uyumaya devam etmek zeka gerilemesine yol ayormu. Daha da nemlisi, gndzn ba nda ve sonunda uyunacak uykunun akln azalmasna yol atn 14 asr nce Peygamberimizin de sylediini biliyor muydunuz ? rneklere bavurun ; rnekler ileri srlen fikirlerin somut yansmalardr. her alt fikir bir veya daha fazla rnee dayandrlabilir ve ileri srlebilecek rnek, fikrin somut yansmalarndan herhangi biri olabilir. rnek bir nceki temel veya yardmc fikrin kapsamnda olmak zorundadr. rneklendirmekten ama fikrin delillendirilmesi ve somutlatrlmasdr. u rneklere bakn; a) O insan hep gzel szler syler. (rne in)Bir defasnda tm toplulua almasnn nemini anlat yordu. (rnein)Onu bir keresinde heyecanla ocuklar tevik ederken grdm vs. b) Baz kularn verdikleri sesler insanlara mzik gibi gelir. rnein blbln bahedeki t , kekliin vadilerdeki bar harika bir senfoniyi andrr.

44

Anlalr Anlatm Kullann; Amacnz anlalmak olduuna gre edebi sanatlardan uzak durun (Bunun istisnalar vardr.) Mecaz bazen ok arpcdr ama en byk tehlikesi herkes taraf ndan farkl alglanabilmesidir. Dili kullanma biimimizin anla lrlk derecemizi etkileyen eitli faktrleri vard r. Bu faktrleri aada sralyoruz: - Bilinen kelimeleri kullann; bir doktorun tp terminolojisiyle gerekletirdii anlatmn ancak doktorlar anlayabilir. Hukuk dergisinde hukuk terminolojisi kullanlarak yaplan anlatm genel halka hitap etmez. Konu tuunuz kiilerin bildiklerini tahmin ettiiniz kelime veya ibareleri kullanman z ok nemlidir. - Tam ilgili kelimeyi kullann; kelimelerin kapsamlar farkldr. Her kltr ve birey ayn kelimelere farl anlamlar verebilir. rnein: Bizim gelip gittiimiz, sevi tiimiz bir insand derseniz, alt izili kelimeniz nasl anlalr. Sevimek, karlkl birbirini sevmek, arkadalk, dostluk, kardelik, muhabbet anlamna geldii gibi baka anlamlara da gelebilir. Burada nemli olan bazen szlk anlam da deil dinleyicinin verdii anlamdr.

Dnceleri Canlandrn
Aktardnz fikirlerin dinleyicilerin zihinlerine yerlemesi son derece nemlidir. nsan beyni yeni bilgileri somut olgulara eviremezse, yani canlandramazsa kavrayamaz. Her zihin ald mesaj srekli canlandrr, resme, sese, kokuya, tada, dokunsal bilgiye evirir ve kavrar. Konu mac bu konularda dinleyiciye yardmc olduunda ok etkili olacak, verdii mesaj bir rpda zihinlerde yerleecektir. Biz d dnyay alg organlarmz vastasyla alglyoruz. Be duyu organmzdan aldmz her mesaj hafzamzda var olan benzerleriyle karlatrlmas sonucunda benzerlik bulunduunda kavrama gereklemi olur. Bu sre youn bir zihin aktivitesi gerektirir. Dolaysyla dinleyici bu younluun altna girmek istemeyebilir veya istese de sonuca abucak ulaamayabilir. u halde biz fikirleri ve bilgileri ne kadar somutlatrabilir ve canl hale getirebilirsek o kadar kapsaml anlalr hale gelebileceiz. Amerika Birleik Devletlerinde Richard Bandler taraf ndan geli tirilen Sinir Dili Programlama Teknii bu duyularn zellikle zerinde odaklamaktadr. Dnce ve kavrama srecimizde en fazla kullan lan bu duyu grme, iitme ve dokunma duyulardr. Ancak biz bunlar n yan sra koku ve tat duyusuna da deineceiz. Grsel Canlandrma Yapnz: Grsel canlandrma bilgiyi resme hatta filme evirebilme ve bu resim veya filmi tan mlayabilme yeteneidir. Bu tanmlama yaplrken resmin bykl, iindekilerin renkleri, resmin hareket yn gibi unsurlara de inilebilir. Grsel canlandrmaya ilikin teorik anlatm ksa tutarak konuyu rnekler yoluyla anlamay tercih edelim ve aadaki rneklere bakalm: a) nsan vcudunda binlerce kilometre uzunlu unda bir damar ebekesi vardr.--(daha grsel yapalm) nsan vcudundaki damar alar rmcek alarndan ok daha karmaktr.--(daha grsel yapalm) Vcudumuz o kadar ok damarlarla kuatlmtr ki bu damarlar u uca getirip ip yapsayd k Dnyann etrafn defa sarabilirdi. b)Atomun ekirdei merkezinde bulunur. Bu ekirdein etrafnda elektronlar sratle dnerler. Aradaki mesafe ve boluk ise 10-15tir. (daha grsel yapal m) Atomlarn merkezinde bulunan ekirdek ile evresinde dola an elektronlar neye benzer biliyor musunuz? Dnya ve di er gezegenleri bir atomun elektronlar olarak dnse idik Gne bu atomun ekirdei olurdu. Bu atomun elektronlar ile ekirdei arasnda mesafe ise Gne ile en uzak gezegen olan Plton arasndaki mesafe olurdu. Grsel canlandrmada renkleri ve boyutlar da kullanabiliriz. Renk-- ocuun yz kararm t-- ocuun yz kazan kar gibi simsiyah olmutu. Renk--nanlmaz derecede gzel glyordu-- Tm ieklere baksam, bembeyaz, sapsar, kpkrmz ieklere... Onun glndekine benzer bir gzelli i gremezdim. Boyut-- Elleri ok bykt.-- Elleri bir fil kula gibi bykt. Boyut-- Adamn boyu ok uzundu.-- Adam o kadar uzun boyluydu ki insanlara bakarken sanki kar ncalara bakard. itsel Canlandrma Yapnz:

45

itsel canlandrmada ses unsuru kullanlr. Sesin iddeti, geli yn, yaps gibi unsurlar sesin canland rlmasna yardmc olan faktrlerdir. Bu arada sesleri bilinen seslerle ilikilendirebildiimiz lde onlar kavrayabilmekteyiz. nsanlar, kaln, ince, titrek, dz, dalgal, iddetli, zayf,kesintili, fsltl ses trlerini bilirler. Bu arada uzaktan, yakndan gelen, kulann arkasndan, burnunun ucundan gelen, yans yan eklinde de snflandrmalar yaplabilir. Ayrca sesler daha nce duyulmu bilinen seslerle ilikilendirildiinde gk grlts, aslan kkremesi, bomba patlamas gibi somutlatrmalar da oluturulabilir. Aadaki rneklere bakalm: a) Adamn sesi ok yava kyordu--Adam sinek vzlts gibi konuuyordu. b) yle bard ki hepimiz irkildik--Aslan gibi kkreyince hepimiz irkildik c) yle grlt yap yorlard ki uyuyamadm--sanki kulamn arkasnda davul alyorlard. Uyuyamadm. Dokunsal Canlandrma Yapnz: Dokunsal canlandrmada dinleyicinin dokunma duyusuna hitap edilir. Bildi imiz dokunma duyular arasnda, kesici, delici, batc, yakc, stc, soutucu, dondurucu, titre imli, yapkan, emici, sert yumuak, ar, hafif, ok ayc, fleyici gibi zellikler yer alabilir. Bu dokunsall k alglarna dayal olarak insanlarn zihinlerinde yerleik somut duyular vardr. Aadaki rneklerde dokunsallk kullanmlarnn kavraymz nasl desteklediine dikkat edelim: a) Elleri ok yumuakt.-- Elleri pamuk gibi yumuakt. b) Burnum az kalsn souktan donacakt.---Burnum souktan donup buz gibi dalacak sandm. c) Adam ikence altnda inliyordu.--Adam ylesine i kence ekiyordu ki sanki etleri bakla lime lime doranyordu. Kokusal Canlandrma Yap nz: Bu alan nadiren kullanmay tavsiye ediyoruz. zira insanlar n kokular deerlendirme biimleri ok farkl olabilmekte, birisinin sevdii bir koku dierini tiksindirebilmektedir. Yine de ortak olarak paylalan belli bal koku imajlar vardr, rnein herkes rk yumurtadan tiksinir. Kokular genellikle ieklere dayanlr, gl, leylak, meneke, zambak gibi kokular bilinir. Bunlar keskin ve hafif olarak snflandrlabilirler. Bu arada eitli kokularn yorulmasyla retilen parfmleri ancak kullanclar veya onlar sk sk koklamak durumunda olanlar tanyabilirler. Yine kf, bozulmu et, yemek, rm bir beden gibi unsurlar ounlukla ayn veya benzer ekilde tannrlar. Kokuyu kullanrken dinleyicilerin sizinle ortak dndnden emin olmalsnz. Aadaki rneklere bakalm: a) Dilerini temizlemeyen insan aznda ryen yemek krntlarndan nasl tiksinmez! b)ok sigara ien insan pmek sigara klln yalamaktan beterdir. c)O ocuun salar n koklarken tm glleri, zambaklar hatta menek eleri koklar gibi oluyorum. Tatsal canlandrma Yapnz: tat alma duyusu a sndan insanlarn ortak ynleri azdr ama ortak ynleri ounlukla keskindir. Bu duyu az kullanlma imkanna sahiptir ama doru kullanldnda ok etkileyici olabilir. nsanlar ac, tatl, eksi, tuzlu, mayho, yak c gibi tatlar bilir ve bunlar az ve ok olmak zere snflayabilir. Ayr ca bu tat trlerini eitli yiyeceklerle ilikilendirebiliriz: Bal, biber, limon, tuz, erik... Bunlarn d nda tat duyusunu psikolojik olarak etkileyen faktrler vardr ki bunlar bizim etkili iletimimizde as l kullanabileceimiz faktrlerdir. nek etinin tad ile kpek etinin tad arasnda fazla bir fark olmad halde yemeye kalksanz dehetli bir fark grrdnz. Hayvanlarn yedii yonca ile semiz otu arasnda fazla bir tat fark olmad halde yonca yemee kalksanz tiksinirsiniz. Bu konuda en arpc ve tek rnei Kuran- Kerimden verelim. Kuran gybet etmenin ne kadar kt bir davran olduunu anlatrken tat alma duyumuzu kullan r. Ayette gybet edenlere ondan nefret ettirmek iin yle denir: lm olan kardeinizin etini yemeyi nas l seversiniz?

Takip Dikkatini Koruyun

Dinleyicilerinizin sunduunuz d nceleri kavramalar iin ncelikle sizi dinleyebilmelerini salamalsnz. Aratrmalar 150 kelime/dakika hzla sz syleyen bir konumacnn szlerinin yaklak yarsnn dinleyiciler tarafndan dinlenmediini gstermektedir. Bu durum dinleyicinin dikkatinin konuma boyunca uyank tutulmasnn

46

ok nemli olduunu gstermektedir. nk ancak dikkat korunursa sylenen szlerin fikir deeri ve anlam dinleyici kitle tarafndan alglanabilecektir. Dikkatin korunmasnn temel yolu monotonluun-tekdzeliin krlmasndan geer. Aada kullanabileceimiz rnek taktikler verilecektir. Eylem Sorusu Sorun Dinleyicileri beli bir davrana hemen orada devam ettiinizde ortama aktif olarak katlmalarn salarsnz. Bu durumda herkes herkesin aktif katld bir ortamda ne sylediinize zellikle dikkat etmek zorunda kalrlar. rnein topluluunuza hitaben: Acaba aram zda ka kii baarl bir gelecei hayal ediyor? Bu sayg deer insanlarn ellerini grebilir miyim?... Aramzda kimler 30 yan zerindedir?.... Bugn ne konuacam ka kii merak ediyor?.... Bu tr sorulara herkes el kaldrarak cevap vermeyebilir ama herkes dikkat kesilerek cevap verir. Bir Nesne Gsterin Dinleyicilere elinizde tuttuunuz bir nesneyi gsterebilirsiniz. Salona dikkat etmelerini veya kendilerini incelemelerini isteyebilirsiniz. Bak lar ve dikkatleri sizin istediiniz noktaya ynelecektir. rnein konuma esnasnda u elimdeki saati gryor musunuz?... Bu saat her bir saniyesi nemli olan zamanmz sayyor?... u elimdeki katlara bakn! Bunlarda size anlatacam baarnn srr yazyor... Sevgiden ve gnl birliinden sz ediyorduk. urada bir araya gelen muhte em toplulua bak n! Sorular Sorun Konuma esnasnda soracanz sorular dalgnlklar yok eder. Sorular iki tip olabilir: Bir yandan cevab n zaten hemen ardndan verece iniz konuyu soru halinde ifade edebilir ve dinleyicilerinize yneltebilirsiniz. Di eri ise ar srar etmemek artyla dinleyicilerden bilgi gerektiren herhangi bir sorunun cevab n isteyebilirsiniz. rnein Trkiyede erozyon tehlikesi hakk nda bilgi vereceksiniz Deerli dostlar Trkiyenin her yl ne kadar topran kaybettiini biliyor musunuz? Her yl erozyon nedeniyle K brs kadar topramz denize ak yor? Kbrs iin az m ehit vermitik?... Dnya nfusu h zla artyor. Dnyann en kalabalk lkesi hangisi biliyor musunuz arkadalar?... Dinleyicilerinizi takip edin: Dinleyicileri dikkatle izleyin. Konuurken dorudan dinleyicilere bak n, gzlerinizin zerlerinde dola masna izin verin. Topluluk zerinde en kk bir hareketi veya donukluu fark edeceksiniz. Dinleyenlerle ilgili doldu unuz ve onlar takip ettiiniz lde onlar da sizinle ilgilidirler ve sizi takip ederler. Onlara donuk bakarsanz size yle bakarlar. somurtursanz somurturlar, gkyzne bakarsan z gkyzne bakarlar. Onlarn sizi takip etmelerini istediiniz kadar onlar takip ediniz. Anlattnz Konuya lgili Olun: Konunuzu ok nemseyin. O sz sylemek ok nemlidir. nem canl lnz ve dikkatini arttrr. ok deerli bir bilgi veriyorsunuz. Siz verdiiniz bilgiyi ne kadar nemsiyorsan z o kadar nemseme etkisi yayarsnz. Konuya ilgisizseniz yz hatlar nz donuktur. Duygularnz parlak yansmaz. ilgili olan yzde hatlar belirgin de iimlere urar. Bunun bir dier anlam da heyecandr. Konunuza heyecanla ilgi duyduunuzu gstermelisiniz. Ses Monotonlu unu Krn Konuma bir mziktir: Hep ayn notaya dokunursanz bir sre sonra bktrrsnz. Notalar ve notalarn zamanlar srekli deimeli ve bu deiim kiiye zel bir besteye dn melidir. Sesin kullan mndaki monotonluu yok etmekte kullabileceiniz teknikler aada belirtilecektir. Vurguyu Yaynz: zellikle fark edilmesini istediiniz kelimeleri yavalayarak, hece hece vurgulayarak veya vurguyu yayarak seslendiriniz. rnein: Eminim, Tekrar ediyorum. ba--a--ra--bi--li--riz!... Zaaalim! Bu adam zaalim!... Oluuur hem de yle olur ki!..! Duraklar Oluturunuz:

47

ok nemli bir kelimeyi sylemeden nce ve sonra 3-7 saniye arasnda ( sre duruma gre deiebilir) ksa duraklar oluturun. Szden nce sz sabrszlkla beklercesine bilinli ve kontroll susman z dikkatlerin gelecek kelimeyi beklemek zere toparlanmasna, szden sonra durmanz da syledi inizin zihinlerde tekrarlanmas na yol aar. Dinleyiciye bu suretle u mesaj ok nemli demi olursunuz. rnein: Dnmemekte srar ediyoruz....(dur).... lm var..(dur).. yleyse neden bu ksa hayat sermayesini tembelce ve faydasz ilerle yok ediyoruz... Baarnn srrn merak ediyor musunuz?.....(dur)... aln teri... (dur) Sadece alan insanlar baaryor ve daha ok alan daha ok baaryor. Ses Tonunuzu Deitiriniz: Ses tonu ykselme alalma arasnda deieme uratlmaldr. Duyulabilir olmak artyla fsltya kadar inilebilir. Ton ykseltildiinde ise barma izlenimi olu turulmamaldr. Srekli yksek veya srekli alak ton hem monotondur, hem de rahatsz eder. Ancak ton deiimi her defasnda dikkatleri zerine eker. rnein: (normal) Bu kadar stn insanlarz. Bunu biliyoruz. (alalyor) Ama u halimize baknz. Ya u yardma muhta insanlar. Ya u sokaklara mahkum braktmz insanlar.(yksek) te bizi utandrmas gereken bu. Kendi varlmza ve onurumuza sahip kmaymz... Cmle Yapsn Deitiriniz: Ayn zaman kipinde, benzer yapda veya eit uzunlukta cmleler monotondur, can s kcdr ve dikkati datrlar. ok iyi bir konumac dz-devrik cmleleri uygun bir srada ok iyi kullan r. Zaman kipleri arasnda sramalar, dili gemi zamandan mili gemi zamana, imdiki veya gelecek zamana s rayarak ok iyi gerekle tirir. Yine devaml uzun cmleleri veya ok ksa cmleleri art arda sralamaz. Bunun yerine orta uzunlukta ve k sa cmleleri birbirleriyle yourarak kullanr. u rneklere bakalm: Hedefe ulamak istiyor musunuz? Zirveye kmak, mkemmel olmak... Yzlerce insan baarmtr. Siz de baarabilirsiniz. Kendinize gelin sadece. Hedefinizi kalbinize yaz n. Emin olun ki her eye hedefinizden bakmaya devam etti iniz srece baar merdivenine trmanmaya devam eden siz olacaksnz. Konuma Hznz Deitiriniz: Sabit hz da bir monotonluk nedenidir. Ancak ok yava ve ok hzl konumalar stres olu tururlar, takip edilemezler. Zaman zaman normal konuma hznzn altna inmeniz ve stne kmanz monotonluu krar. Ortalama konuma hz dakikada 150 kelime civarndadr. Konuma esnasnda hznz 120-170 kelime/dakika arasnda deiime uratabilirsiniz. ZET 1.Dncelerin alt yaplarn ve nedenlerini anlatn. Amacnz izleyenlerin ayn dnce sonucuna ulamalarn salamak olsun. rnek olaylarA ve bilgilere dayal olarak yardmc fikirleri sayn ve ana fikre dinleyenlerin ula masn salayn. 2.Anafikri kendi fikriniz gibi savunmak yerine onlar dinleyicilerinizin kendi bulduklar fikirlere dntrmeye aln. 3.Her zaman bir ana fikriniz olmaldr. Her cmlenizin bu ana fikirle ili kisini mutlaka kurmalsnz. Eer ilikiyi koparrsanz dinleyici de ana fikirden kopacaktr. 4.Destek fikirlerinizin mantkl olmasna, sebep- sonu ili kileri asndan kabul edilebilir olmas na dikkat etmelisiniz. 5.Otoritelere dayanmay ihmal etmemelisiniz. Otoritelerin kaynak olarak aka belli edilmesi inandrcl arttracaktr. 5.rneklendirme ok nemli. Zihinlerde duyusal olarak grntlenebilmesi iin mutlaka rneklere bavurun. 6.Anlatmnz dinleyenlerin kltr ve bilgi dzeyine uygun olmaldr. Bilinmeyen terimlerle anlat m yapmayacaksnz. 7.Grsel iitsel veya dokunsal canland rma yaparak dncelerinizin daha iyi anlalmasn salayn. 8.Dikkatli takip edilmeyi salayn. Dinleyicilerin dikkatlerini uyan k tutun. Bunun iin: Eylem sorusu sorun, bir nesne gsterin, sorular sorun, dinleyicileri izleyin, konunuza ilgili olun, konu ma monotonluunu krn, vurguyu yayn, duraklar oluturun, ses tonunuzu deitirin, cmle yapsn deitirin, konuma hznz deitirin.

48

Gzel Konuma&Etkili letiim Duygu- Jest-Mimik Uyumu Yakla m

letiimde uyum veya benzeim son derece nemlidir. Tm iletim aralarnn ayn mesaj vermesi gerekir. Yani dilin syledii ile kalbin syledii; ellerin syledi i ile gzlerin ve omuzlar n syledii birbirinin ayn olmaldr. Bu aynlk uyum kelimesiyle ifade ediliyor. Uyumu iki temel blmde ele al yoruz. ncelikle sz duygularla uyumlu olmaldr. Kalp dil ile ayn eyi sylemelidir. Nefret ettiiniz kiiye seni seviyorum. derseniz kalbinizin syledi i zt mesaj dilinizle sylediinizi glgeleyecektir. kinci olarak sz tutumla, di er bir deyile jest ve mimiklerle uyumlu olmaldr. Jest ile uyuma bakalm: Bir insana git buradan dediinizde ellerinizle arma iareti yap yorsanz iki atan mesaj alglanan mesaj kartrr. Kocaman bir balondu dediinizde ba ve iaret parmanzla kk bir nesneyi tutar gibi yaparsan z uyumsuzluk oluturursunuz. Mimik ile uyuma gelince: Mimik yz hatlar mzla ilgili bir disiplindir. ok heyecan verici bir yolculuktu diyorsunuz ama ka larnz indiriyorsunuz. Uyumsuzluk var. Yz hatlar nz gererek byle bir gzellik grmedim dediinizde uyumsuzluk oluturursunuz. Dolaysyla tm bu alanlarda nas l bir uyum oluturacamz bilmemiz ve uygulama yaparak alkanla dntrmemiz gerekir. Unutmayalm: Mesajn etkili iletiminde szn kendisi nispeten az bir alan igal eder. Sz syleyenin ne
sylediinden ok nas l davrand ve nasl hissettii alglanr. Sz kulaklardan alglanr, szn anlamna uygun davran ise gzlerle alg lan r. Konumacnn duygularn ifade eden d grne yansyan ayrntlar hi bir zaman karlmaz.

Bir sz konumacnn kalbinden-i benliinden karsa dinleyicinin de kalbinden alglanr. Kendi mesajna ilgisiz olan konumacy dinleyici daha ilgisiz dinler. Tek duyguda younlaan konumacnn monotonlu u skc olur. Hep alayan, hep glen, hep fkeli olan konumacya uzun sre tahamml edilemez. Hi bir duyguda younlaamayan konu macnn mesaj snktr, tekdzedir, ruhtan mahrumdur. Stres ve eitli hastalklar duygu e itliliini yok edebilir. Konu mac saln koruyarak her duyguyu ya ayabilmelidir. Aadaki altrmalar iki blmden olumaktadr. Birinci blmde soyut olarak belli ba l duygular tanmlanarak
gelitirilecektir. Eer sz sylerken kalbimizden ne hissetti imiz ok nemliyse gerekten hissetmek zorundayz. Eer biz szmze uygun duygular derin olarak hissedersek onlarn dinleyenlerce hissetmelerine de imkan tanrz.

kinci blmde ise sz ve anlama uygun hareketlerin(jest-mimik) gelitirilmesi zerinde al lacaktr. nk

duygular ayn zamanda tutumlar olarak darya yansr. Sevinen insan ses tonundan anlayabilece iniz gibi gzlerini, kalarnn, ellerinin duruundan, hatta teninin ald renkten bile anlayabilirsiniz. u halde hangi jest veya mimi in ne anlama geldiinin bilinmesi ve bunlar zerinde uzmanlalmas gerekir.

Duygu Uyumu Duygular herhangi bir alg organ vastasyla deil dorudan kalpte yaanrlar. Duygularmz sadece kalbimizde veya ruhumuzda ya arz. Ancak her duyguya paralel olarak vcudumuzda e itli hormonlar salglanr. rnein sevgide oxcytocin, s kntda kortizol hormonu salglanr. Duygular hormonlarn salglanabilmesi ve alglanabilmesi lsnde yaanabilirler. Vcudun bio-kimyasal dengesi bozuldu unda, vcut plklerle dolduunda duygu algs krelir. Bio-kimyasal yapmz bozuk olmad halde duygularmz net olarak yaayamyorsak o taktirde duygusal Keskinliimiz yoktur. nk kiilerin derin olarak yaamadklar duygular geli mezler. Vcudun bio-kimyasal yapsnn dzene girmesi iin yaplabilecek en uygun alma spordur. Spor bozuk dengenin
dzene girmesini salar, uygun yemek sistemi ve stresten ka dengeyi bozucu oluumlar engeller. Bio-kimyasal yapnn dzene girmesi sizlerin azim ve disiplininize kalm tr. Aadaki almalar duygular n glendirilmesi amacn tamaktadr: Aada eitli duygular ve bunlara paralel dnceler verilmitir. Bu erevede 1- Bu dncelerin olu turduu duyguyu iinizde bytn. Duyguyu bytmek iin verilen veya sizin retece iniz dnceleri hzlanarak tekrar edin, i sesleri ykseltin, 2-Duyguyu kalbinizden gzlerinize tayn. Gzlerinizde hissedin.

49

3.Duyguyu zirveye kardnz noktada gzlerinizden frlatn. nce ayna karsnda alyorsunuz. Duygunun hedefi kesin olarak belli olmaldr. Kendi gzlerinizden kendi ruhunuzun derinli ine frlatyorsunuz. 4.Bu ilemi somut nesnelere soyut kavramlara ve belli etti iniz insan topluluklar na ynelerek yap n. Amacnz tiyatro sanats olmak deilse korku, kskanlk, endie, znt, alay, gurur, mitsizlik gibi olumsuz olan ve vcudunuzda zararl salglar oluturarak gcnz tketen duygular zerinde ok almamalsnz. ALITIRMA: DUYGU 1. Duygularmz etkin olarak kullanabilmemiz iin nce onlar glendirmemiz gerekmektedir. Duygular mz zayfsa onlar etkin kullanamayz. Bazen biraz fkeye ve hzne ihtiyacmz vardr. Ama srarla alarak glendirmemiz gereken duygularmz sevgi, efkat, heyecan, zgven ve g pta gibi olumlu duygulardr. Bu duygular aada birer rnekle canlandrlacaktr. Zira bu duygular hem bizi hem de sz sylediimiz kitleyi en arp c ekilde etkileyen duygulardr. nce metinleri okuyun ve ard ndan her duyguda tek tek odaklanarak benzer kelimeleri kendinize syleyin. efkat: Yneltilen nesne ve ortam: Sava srasnda Saraybosnada bir eve sndnz. Ailesinin Srplar tarafndan ldrldnden habersiz akn iki yanda bir ocuk gryorsunuz. ocuk karlarn zerinde sokakta dolaarak annesini aryor. Konumalarnz: Yavrucuk, zavallck, Ne kadar gzel ban var. Gzlerin, burnun kck. Daha da yryemiyor. Bana ne kadar tatl bakyor. Aman Allahm ayaklar da plak. Anneciin yok. Yavrucu um yorsun sen, titriyorsun. Gzlerinden yalar akm, ne kadar da ok alamsn. Seni ok seviyorum. Sevgi: Yneltilen nesne veya ortam:Kar nzda konumanz dinleyen insanlara hitap ediyorsunuz. Konumalarnz: Bu insanlar kahraman, beni ok sevdikleri iin buradalar. Hepsi iyi niyetli, benden bir eyler renmek istiyorlar. Beni sevgiyle alklyorlar. Onlar dostlarm. Hasta olsam beni ziyarete koarlar. Ardmdan konutuklarnda beni hep verler. Onlar seviyorum. Heyecan: Yneltilen nesne veya ortam: niversite s navnda birinci oldunuz ve TVde canl yayna kmak zeresiniz. Konumalarnz: Birinci oldum. ok heyecanlym. 65 milyonun karsna kmak zereyim. Evet biraz sonra beni grecekler. Baardm. Bu benim srm, imdi bunu bana soracaklar. ok heyecanl ym. Sra geldi. Kameralar zerimde. Kalbim a zma gelecek. Aman u klar... zgven: Yneltilen nesne veya ortam: Avrupa atletizm ampiyonas ndasnz. 100 metre kou yarmasn kazanacanzdan eminsiniz. Konumalarnz: Yllardr kouyorum. imdiye kadar bu yar hep kazand m. Btn gcmle ayaktaym. Bu sefer rekor kracam. rakiplerim zayf. Bunlar ok kolay geerim. te iaret verildi. Yerimden frladm. Kouyorum. En ndeyim. Herkes arkada. Baaryorum. Gpta: Yneltilen nesne veya ortam: ok gl bir konu mac olan ve binlerce insann kendisini dinledii Anthony Robbinsin seminerindesiniz. Konumalarnz: Robbins orada, krsde. Heyecanla konuuyor. Hepimiz kulaklarmz atk onu dinliyoruz. Devaml alk lyorlar. Bravo sesleri.. Bu adam milyarlar kazan yormu. Burada gelen herkeste bilet paras olarak 100 milyon vermi. Hayret. u adama bak. Ben de yapabilirim. Aslnda onun gibi olabilirim. Sanki onun gibi ben konuuyorum orada. Ben de yapabilirim.

50

fke: Yneltilen nesne veya ortam: Katil vey anne ocu unu ldrd. konumalarnz: Katil anne... ki yandaki vey kzn kskand iin byk ikenceler yapt. Srtnda sigara sndrd. Ellerini kzgn demire srerek yakt. ocuk lklar atyor. Anne ocu u tekmeliyor. Anne cad gibi irkin. ocuun bana demir bir sopayla vurdu. ocuun bandan kanlar akyor. ocuk yere dt, sesi kesildi, rpnyor. Hzn: Yneltilen nesne veya ortam:Babas trafik kazas nda len ocuun annesiyle yaad fakir hayat. Konumalarnz: Gen bir adamd. Fakirdi belki ama temizdi. Yeni evlenmilerdi. Bir anne ve kk ocuu. Fedakar annenin sabr ve ocuuna duydu u sevgi. Fakat bir k daha geldi. Isnacak odunlar yok. Komular kendilerine yardm etmiyorlar. Evlerinde bir sessizlik var. Souktan titreyen ocuk ve a ve hznl anne ve utanmaz siz. Bu gne dein yardm elini uzatmayan siz. 2. Aada eitli duygularn cmlelerde kullan lmas yeteneinin gelitirilmesi amalanmtr. Szlerin inandrcl iin szn duygu anlamyla sze yaplan duygusal vurgu paralel olmaldr. Sz ile duygu uyumsuz olduunda dinleyici yapmacklk izlenimi edinir ve inandrclk kaybolur. Duygular yneltildii kiiye veya ortama gre ifade deiikliine urayabilirler. Dolaysyla istenen duyguyu kime ve hangi ortamda ynelttiinize de dikkat etmelisiniz. rnein Sizi seviyorum cmlesi anneye, babaya, ocuklara veya ni anlya farkl sylenir. Aaadaki al malar sk sk tekrar ederek yeteneinizi gelitirin. pheli : akac: Mnakaa: Kzgn: efkat : Aclkla : Aa vurma : fkeli : Kesin inan : tirazla : Bilmeden sormak : yice bilmeden sormak : Gvensizlik : Alay : Sabrszlk : Muzafferce : Hayranlkla : nan-phe : Gurur-tevazu: Sevgi- nefret : Endie-kaygszlk : Sayg-kmseme : Kar durmakEh! Belki hava gzelleir. Evet, hava gzel ama rdekler iin. Hava gzel diyorsunuz demek? Pek iyimsersiniz do rusu. Hava gzel ama, biz drt duvar aras nda kapalyz. Hava gzel. Sokaa kalm yavrum. Hava alrsan iyileirsin. Hava gzel ama, kederimi artt rmaktan baka ie yaramyor. Ne yapal m ben bahsi kaybettim: Hava gzelle ti. Yazklar olsun. te sen busun! Artk bizi aramaz, bundan eminim! Kusura bakma ama o kadar da kt deil. Araba devrildi mi? Araba m devrildi? Bu adam sznde duracak m ? Tabi canm, bu ileri hep siz baardnz. Al artk kap, al! Bakn! Ben demedim mi bunlar uzayl diye! Aman, hava ne kadar gzel! Her taraf prl, prl parlyor. Ona tm varlmla inanyorum. Belki de yledir ama bunun varln kim ispat edebilir? Bu iin ustas, hem de biricik ustas benim. Ben neyim, hi ben onlarla bir tutulabilir miyim? Sizi ok seviyorum. Onun varlndan da, hatralarndan da nefret ediyorum. Of! imdi ne olacak, bu benim iin byk bir znt. Ph! Bana ne, umurumda bile deil!... Ona kar o kadar byk bir sevgim var ki, Hh! Ne olacak, aalk yaratk o. Hayr bana hibir ey yapamazs n. Ne istersen yap hepsine boyun e eceim.

51

boyun emek : Cesaret, korku : Zevk ve ac duyma : Hiddet-tedbirli davranma : Alay, arballk : rade-zayflk : Hn-acma : znt-zntnn gemesi : Ak kalplilikiki yzllk : Zafer- yenilgi : Hayret-kaytszlk : Kkrtma-yattrma : Pimanlk-taknlk : mit-mitsizlik : steklerimin son haddini buldum. Her eyimi kaybettim, erefimi de Siz mi? Sahiden, siz misiniz? Pek al, zaten byle olaca belli idi. Ha gayret! Atl! Bir hamle daha! Hit, hit! Kendinize geliniz, sakin olunuz. Gece gndz, kendi kendime soruyorum; bunu nasl yapt m, diye. Evet, bunu yapacam ite o kadar. Evet, herkes bu ite kazanacam sylyor. Art k her ey bitti, kurtulu aresi yok. ster on, ister yirmi kii olun, gsm ak ite bekliyorum. Eyvah! Eyvah! Grmyor musunuz hayatmz tehlikede! Oh! Ne ho, mis gibi kokuyor. Ay! ok acyor. Nasl beni byle yapayalnz brakp gidiyorsunuz ha! Hemen karar vermemek lzm; iyice dnelim. Sylediklerinizi nasl anlayabilirim? Bunlar birer deha eseri! Size yemin ederim ki sylediklerim ciddidir. Gece, gndz btn gcmle al acam. Benim sava ma gcm yok unu bilin ki bu ona ok pahalya mal olacak. Zavall adamlar! Art k onlardan ne isteyebilirim? Allahm ahammle demiyorum! ok kr! Artk korkacak bir ey kalmad. Dndm size aka sylyorum. Sizin tarafnzdan beenilmek iin dnyan n btn servetini feda ederdim.

Jest-Mimik Uyumu
Szn tad duygu anlam veya ierii ile davranlar arasndaki uyum inand rcln ok nemli bir unsurudur. Vcudun genel hareketleri-duruu(postr) mimik kavramyla, yzn genel hareketleri-duru u-gestr ise mimik kavramyla anlat lr. Jest-mimik vcut dilinin konusudur. Azdaki dilin sylediinin etkisi vcut dilinin zellikle mimiklerin sylediinin yannda ok etkisiz kalr. Sz-davran uyumunu baaran konumac byk bir ilgiyle izlenir. Kiilerin tabii halleri en uyun mimikleri gsterir. Mimik soluk alrken yani sz sylenmeden nce gelir ve sz mimi in anlamnn tekrar edilmesi olarak nefes verilirken sylenir. Mimikte yapmacklk konumay tamamen lekeler. Yetersiz Jest ve mimik glnlk izlenimi uyand rr; ar abart ise tabiilii yok eder. A adaki altrmalarda tabii olmaya dikkat edilmelidir. Bakalarna aktardmz mesajlarn en az %60 sadece yz hatlarmz ve vcudumuzun genel grnmnden kaynaklanr. Dinleyiciler iin as l nemli mesaj dilimizin syledi i deil jest ve mimiklerimizin sylediidir. Anlatm Jest-Mimikleri 1- Eylem belirtme: Tutmak, tamak, eldeki bir eyi atmak, frlatmak. Her hangi bir alma, bir g harcama, yemek yemek, yatmak, gidip gelmek. 2 - Yer ve konum belirtme: Baz defa yalnz gzlerle iaret etmek yeter. Bunun iin gz bebekleri gerek veya hayali olan eye veya kiiye doru dner. Bu arada ba kalkar, iner, dner. aret parma da uzatlabilir. Kol mesafenin uzunlu una gre gerilir. 3-Uzaklama: Uzanm ve birbirinden ayrlm iki kol geni mesafeyi gsterir. Kollar, vcuttan git gide ayr lrsa birbirinden uzaklaan eyleri gsterir. 4 - Boyutu belirtme: Pek kk bir ey iin iaret parmann ucu zerine ayn elin ba parma ile dokunulur. Ykseklik-uzunluk iin kollar yukar, en ve genilik iin kollar yana alr. Veya avu ileri birbirine yaklatrlarak darlk, uzaklatrlarak genilik anlatlr. Gzler elerin ynnde hareket ettirilir. 5 - ekil belirtme: Avu ii yatay ve yere dnk olursa dz olan eyi anlatr. Yuvarlak ekil belirtmek iin iki el birden bir yuvarlak izer. Dolambal, eri br eyleri anlatmak iin elin hareketleri eri br izgiler izer.

52

6 - Say belirtme: Tek olarak gsterilen iaret parma bir, iaret ve orta parma iki, buna yzk parman da ekleyerek says gsterilir. Ak elin parmaklan dier elin iaret parma ile kapatlarak da say anlatlabilir. Duygu Jest-Mimikleri Gzler : Gzler yan kapal olursa ktlk ve kmseme, gz kapaklarn indirerek sayg, utanma anlat lr. Heyecanda gzler bir an kapanp alr, gz kapaklan aa iner, ba hafif sallan r. Vcut rperir, titrer, sk soluma yaplr. Gzlerin iri iri almas aknlk, hiddet, hayret, dehet belirtisidir. Kalar : Kalar atlarak derin dnceyi, sertlii, salam bir iradeyi belirtir. Kalarn balang ksmlarnn yukar doru kalkp u ksmlarnn aa inmesi strap anlat mdr. fkede Kalar atlr, ka aralarnda derin bir izgi belirir, burun delikleri alr, gzlerde imek akar, dudaklar aralanr, alt diler st dilerden nce grnr, sk, sert ve derin soluma yap lr. Derin sevgide kalar kalkar, gzler byr, az hafife alr, dudak kenarlar biraz yukar kvrlr. Btn izgilerde bir tatl okay, btn yzde saf bir parlaklk grlr, sakin soluma yaplr. Az : Dudaklarn yar ak duruu hayret ve sevinci, ok a lmas aknl anlatr. Dudak kenarlarnn aaya inmesi znty, Dudaklarn bzlerek ne doru uzamas susmay somurtmay belirtir. Alt enenin biraz ne kmas gaddarl, dilerin birbirine vurmas lgn bir hiddeti anlatr. Ba : Ban ne doru duruu merak ve gaddarl, geriye ekilmesi saygszlk, korku, yana doru hafife eilmesi kaytszlk, acma, ne eilmesi utan ve korku belirtir. Ba yukardan aa sallamak dorulama, nden arkaya kaldrmak inkr etme anlam verir. Kollar : Kollar n her hangi biri "gel!" veya "git" emri vermek zere ne doru hzla hareket ettirilir. Yer gstermek zere gsterilen yere doru bklr. iddetli hayranlk duygularnn belirtilmesinde Kollar n biri veya her ikisi birden yukar doru kaldrlr. Cesaret krc bir durum karsnda mitsizce yanlara b raklr. Bekleyi ve meydan okuyuta kollar nde kavuturulur. Eller : Avu ii yrein zerine bastrlarak sevgi ve heyecan anlatlr. Avu ii gsn ortasna bast rlrsa inanmak, iman etmek duygular n belirtir. Avu iinin dar doru evrilerek itilmesi tiksinme, irenme belirtir. Bu ara ba da biraz geriye doru bklr. Avularn birini dieri zerinde ovalama nee, sevin belirtisidir. Parmaklar : El jestlerinde zellikle iaret parma ok nemli bir rol oynar. aret parma kol ile beraber ne doru uzatlrsa iaret veya kovma anlam verir. aret parma bklerek gse doru ekilirse yaklamay, armay, yine iaret parma dz olarak aza yaklatrlrsa susturmaya almay belirtir. Btn parmaklar kapatlarak kuvvet ve azim, yumruk gsterilirse tehdit anlatlr. Parmaklar bklm olarak iaret parma ba parmaa srtlrse para iareti yaplm olur. Eller birletirilerek parmaklar birbiri iine geirilirse yalvarma anlam verir. Bacaklar : Bacaklarn duruu da ok nemlidir. Bacaklardan birinin dierinden ayrlm olarak nde durmas kuvvet, ataklk ve iddetli duygular anlatr. Ayaklarn ayn hizada birbirinden ayr durmas rahatlk, kaygszlk, meydan okuma veya durgunluk belirtir. Bacak bacak stne atlm olarak otururken bir bacan sk sk sallanmas sabrszlk, sinirlilik belirtisidir. Vct :

53

Vcdun bzlmesi, srtn kamburlamas, kollarn gvdeye yap trlmas ylgnlk ve utanma belirtisidir. Bunun aksi hayranlk, zafer anlatr. renmede vct geriye doru, istek, merak, ataklkta ileriye do ru gider. Yana veya geriye doru uzanarak gururu, saygszl veya fizik yetersizli ini anlatr. Vcudun ne doru eilmesi sayg belirtisidir. ZET Uyumlu letiim yetenei in: 1.Duygularnzla szleriniz aras ndaki uyumu salayn. Sevinten bahsetti iniz zaman sevinli, fkeden bahsetti iniz zaman fkeli, cesaretten bahsettiiniz zaman cesur olmal snz. Szlerinizin anlam duygular nzla paralel olmak zorundadr. 2.Jestlerin (genel vcut organlarnn kullanmnn) szlerinizle ayn mesajlar vermesini salamalsnz. Eller, parmaklar, ba, omuzlar, bacaklar verilen mesaja gre deiik pozisyonlar alr. Her pozisyonun anlam vardr ve bu anlamlarn, szlerin anlamlar yla uyumlu olmas nn salanmas gerekir. 3.Mimiklerinizle (yz, gz, kalar, aln kaslarnn genel hareketleriyle) mesajlarn yaps arasnda byk bir iliki vardr. Mimiklerinizin mesajlar nzla ayn szleri sylemesini salamak zorundasnz. ALITIRMA: JEST-MMK 1. Aada temel mimiklerinizi etkin kullanabilme yeteneinizi gelitirecekiniz. mimikler arasndaki ayr m fark edin ve bol bol uygulayn. a) Boy aynasnn karsnda gz kapaklar nz iyice ap yava yava kapatn, gerin, gevetin, gz bebeklerinizi yukar aa saa, sola evirin, ok sevinli ve heyecanl imisiniz gibi gzleriniz parlas n. Yavaa normale dnn. b)Kalarnz atn, iki ka arasndaki izgi derinlesin, kalarnz yukar kaldrn, alnnzda krklklar meydana gelsin. c)Burun deliklerinizi a n., yukarya doru gerin, serbest brakn. d)Dudaklarnz kaldrp indirin, birbirinden uzaklatrp yaklatrn, skn, gevetin; aznz ap kapayn. e)Aznz hafif aralayn, iyice an, enelerinizi iyice s kn, gevetin. 2.Aadaki temel jestleri etkin kullanabilme yeteneinizi gelitireceksiniz. Jestlerinizi uygulayarak anlamlarn grmeye aln. a) Boy aynasnn karsna gein. Gvdenizi, ba nz Evet, hayr, bilmem, ya yle mi? anlamlar na gelecek ekilde hareket ettirin. b)Kollarnz Sen de kim oluyorsun!, git ba mdan, oo ho geldin, bunu bir daha yapma!, hepimiz birlikteyiz, elimden ne gelir anlamlarna gelecek ekilde hareket ettirin. c)Ellerinizi Kenetlenelim, arptlar, ykselme, alalma, gl, dikey, yatay, yuvarlak anlamlar na gelecek ekilde hareket ettirin. d)Yrynz Skntl, kendinden emin, gururlu, sendeleyerek gerekletirin. Szsz iletiimle jest ve mimiklerinizi bir arada kullanarak a adaki pantomimleri yapacaks nz. a)Aadaki durumlar pantomimlerle yans tn. Souktan titriyorsunuz, iddetli korkuyorsunuz, heyecan ve sab rszlkla bekliyorsunuz, son derece zgnsnz, ar hastasnz, fkeyle baryorsunuz, takdirle seyrediyorsunuz. b)Aadaki durumlar pantomimlerle anlat n. ocuk alyor, adam kavga ediyor, asker elbiselerini giyiniyor.

54

Art arda gelen telefonlara bkm olarak cevap veriyorsunuz ve hayr diyorsunuz. Tm vcudunuz kanyor, souktan titriyorsunuz. ok mutlusunuz.

Gzel Konuma&Etkili letiim Konumalarn Planlanmas

Toplum karsnda sz sylerken szn planl olmas anlalmak ve etkili olmak iin zorunludur. ok nemli bir konumann en nemli blmleri ba lang ve sonu blmleridir. Burada konu may giri-gelime-sonu olmak zere blmde ele alal m ve bu blmlerin ayrc zellikleri zerinde duralm: Sylemeye Balarken
Ksalk:

Giri ok ksa olmal, bir ka cmleden olumal ve hemen konuya girilmelidir. Konuyla dorudan ilgili olmayan
szlerle ba lamakla tm konumay mahvedersiniz. lginlik:

Giri cmlesi, ilk cmle mutlaka ilgi ekici hale getirilmelidir. Basit bir olay bile ilgi ekici hale getirilebilir. Konumaya baladnzda sizi dikatle dinlemeyenler daha sonra hi dinlemezler. Dinleyicilerin dinlemeye en haz r olduklar an sizi ilk grdkleri andr.
lgilendirmek:

Syleyeceiniz sz dinleyicilerinizi mutlaka ilgilendirmelidir. Bu ilgiyi ilk cmlelerinizde kurabilmelisiniz. Bunun

insanlarn genelinin ilgilendi i bir olay anlatarak balayabilirsiniz. bir tasvir yapmak, bir nesne gstermek, bir sual sormak, byklerin b-szlerini hatrlatmak, konuu beklenmedik ekilde canlandrmak ilk anda ilgiyi ekmeyi salayacak balama taktikleri arasnda d nlebilir. Dikkat ekicilik:

lk szlerinizi dikkat ekecek ekilde planlamalsnz. Bunun iin sze bir tasvirle, benzetmeyle, bilinen bir by n szleriyle ba layabilirsiniz. Bir soru sorabilir, bir nesne gsterebilirsiniz.
Samimiyet:

Girite fazla resmiyetten veya a r samimiyetten(laubalilik) kanmalsnz. dinleyicilerle iten, olgun ve samim bir dostluk kurulmaldr. Gelime Blm
Fikir Uyumu:

Gelime boyunca syleyeceiniz her sz ilk ba taki ana fikrinizle uyum iinde ve onu destekleyici olmaldr. Bandan beri sylediklerinizle ilgisiz fikirleri kesin olarak atmak gerekir.
Fikir Ortakl:

Konuma boyunca en s k kullanacanz kelimeler ortak olarak paylatklarnz olmaldr. Paylamadnz dndnz fikirleri payla tklarnzdan sonra vermelisiniz.
Bilgi Verin:

55

Slogan ifadelerden kanmalsnz. Zihinleri ykamyorsunuz veya kafalara dnceleri akmyorsunuz. Dinleyicilerinizin sonular kendilerinin bulmalarn salayn. Bunun iin sonuca vardracak ekilde fikirlerinizi sralamalsnz. Fikirleri dinleyenlere mal etmelisiniz. Sonuta:
nceden Planlayn:

Son blm ve hatta zellikle son cmlenizi mutlaka nceden planlamal ve en arpc cmleyi bulmal snz. Son sznz symlediiniz an yeni szler sylemeye haz r olduunuzu, aslnda ok dolu olduunuzu hissettirdiiniz andr. Dinleyenlerin aklnda son sylediiniz cmle ile kalacaksnz.
Bitii Sylemeyin: Dinleyicilere sznzn bitti ini sylemeyin. Uygun bir veda ile ayr labilirsiniz ama sznzn kalmad n syleyemezsiniz. Doruk Noktasnda Durun: Sznzn bittii nokta tam bir doruk noktas olmaldr. Heyecanlar zirveye tadnz noktada son sznz sylemelisiniz. Doruk noktas bir iir okunarak, gldrc veya duruma gre alatc bir sz sylenerek, kompliman yaplarak , taltif veya vg ile, byk bir insan n szyle tamamlanabilir. zetleme Yapn: Sonuta syleyece iniz szler ba tan beri ileri srdnz dncelerin zetini ta maldr. Gelime boyunca tm anlattklarnz sonuta iki cmlede zetlenebilmelidir. Harekete Davet Edin:

Szlerinizin ie yaramasn ve daha salkl ekilde dinleyicileri etkilemesini istiyorsanz sonucunuz ayn zamanda
bir eylem davetini iermelidir. Anlattklarnzn gerektirdii bir eylemi onlarla birlikte yapmaya davet ediyorsunuz. ZET 1.Konumanzn giri blm ksa olmal, ilgin olmal, dinleyenleri ilgilendirici olmal , dikkat ekici olmal, samimi olmaldr. 2.Konumanzn gelime blm batan sona fikir uyumu tamal, dinleyenlerle ortak fikirler tamal, bilgi verici olmaldr. 3.Sonu blm nceden planlanmal, biti sylenmemeli, doruk noktasnda durulmal, zetleme iermeli, harekete davet iermelidir.

Gzel Konuma&Etkili letiim Hazrcevapllk Yetenei

Hazrcevapllk, her ortamda, her soruya annda cevap verebilme, sylenecek sz bulamad nzda bile ortam lm sessizliinden kurtaracak cmleleri oluturabilme yeteneidir. Etkili bir iletiimci olmak istiyorsunuz. Fikirlerle dopdolusunuz. Konumaya kalktnzda tm cmleleriniz bir edip
veya airin satrlar gibi vecizeye benzemeyebilir. Konu ma srasnda her cmlenin kelimelerinin bile anlam zenginliinin bir paras olmas salanamayabilir. Bu noktada asl nemli olan duraksamadan konumaya devam edebilmektir. ou zaman yle sorularla karlarsnz ki bir anda ne syleyeceinizi arabilirsiniz. Oysa hazrcevapllk yeteneini kazandnzda hi bir zaman szn alt nda kalmazsnz. Beklenmedik klarnzla

56

insanlar artabilir ve klarnzla hayran brakabilirsiniz. Dahas derin bilgiye sahip olmad nz konularda bile konuabilmek sayesinde her kesimden veya fikir gurubundan insanla sohbet ortam kurabilirsiniz.

ou zaman bilgi sahibi olmadmz konularda sz sylemek zorunda kalabiliriz. erik ynnden bo szler
sylesek de duraksamadan syleyebilmek sayesinde tm tehlikeleri a abiliriz. Konuma srasnda syleyecek sz bulamayarak durakladmzda tm imajmz zedeleriz. Bo da olsa syleyebilece imiz mantkl szler bizi utantan kurtaracaktr.

Unutmamamz gereken bir gerek var: Konumak iin insanlarn huzuruna ktmzda insanlar da dinlemek iin bizlere ynelirler. O anda hepimiz ba arl konumay arzulamaktayz. Daha da iyisi bizi dinlemekte olanlar da baarl olmamz arzulamaktadrlar. Eer biz utan verici bir duruma d ersek dinleyenler de bu utantan nasiplerini almakta ve onlar da utanmaktadrlar. u halde konuacamz zaman baarl olmamz itenlikle bekleyen insanlara sevgiyle ynelmeli ve ba arl olmalyz. En nemli sorunumuz syleyecek szden mahrum kalmamz deildir. Pek ok ey biliyoruzdur. Ama Boluk doldurma cmlelerini kullanmay bilmiyorsak tm syleyeceklerimiz bir ka cmlede bitiverir. Duraklar z, tkanrz ve artk tm konumamz tahrip olur. Cesaretimizi yitirdi imizde dier fikirlerimizi ifade etmeye frsatmz kalmaz. Aadaki altrmalar ayak st dnrken aralksz hazrcevap verebilecek bir yetenek gelitirmemize yarayacaktr. Ltfen bu almalar istendii gibi yapnz. Ayr ca bulduunuz her frsat benzer altrmalar iin kullannz.
ZET 1. Tek bir kelimeden yola karak uzun konu malar yapabilmelisiniz. 2. Fikir boluu doduunda aray ierik ynnden bo da olsa ilgili szlerle doldurabilmelisiniz. 3. artc sorulara, altnda kalmayacanz ksa olmayan cevaplar verebilmelisiniz.

ALITIRMA: HAZIRCEVAPLILIK 1. Aadaki her bir kelimeyi okuyun ve hemen ardndan okuduunuz kelimeyi ierisinde barndran bir cmle oluturunuz. Cmlelerinizin 6 kelimeden kk olmamasna dikkat ediniz. rnek: Kalem - Kalem olmasayd binlerce kitabn yazlmas mmkn olamayacakt. Ku Fasulye Cam Elma Tabak Kelebek Patlcan Salatalk Defter Telefon Radyo ocuk Pamuk Bahar Krmz Hrszlk dam Burun Trnak Salk Sevgi Barmak Zplamak Melek Cami Sadakat Bayrak erefli Dalmak Rehber Makine Mutluluk Balant erik Soyut

2. Simdi sz syleme sremizi bir dakikaya karacaz. Aada greceiniz kelimeler zerinde birer dakika konuacaksnz. Duraklama yapmamaya dikkat ediniz. Dnce aknz yava iliyorsa balangta zaman kazanmak iin yava bir hzla konuacaksnz. rnek: Sevgi- Sevgi stne ok ey yazlmtr. O, insan n kalbinde olan en sayg deer duygu. Sevmek ve sevilmek ne gzel. Bir ocuu sevmek, bir ie i sevmek, ii, ei, a sevmek. Hayat sevgi stne kurulmu. Yunus ne gzel sylemi: Yaratlan severiz, Yaratandan tr. Bana gre sevebilen insan olmak byk olmakt r. Hepimiz de byk olmak istemiyor muyuz? O zaman sevgiyi neden ihmal edelim. Sevgi mutluluktur. Mutluluk urunda ne gnlerimizi a kalarak feda etmeye haz rzdr. Ne geceler uykusuz b rakr bizi sevgi. Oysa sevgi bir

57

baktr. Bir gltr. Bir soluyu tur sevgi. Cierlerimize her soluyuta sevgi dolar. Arzularsak tm hcrelerimizin sevgiyle dolabildi ini grrz. imdi sra sizde: Bayram Ay Kalp Fedakarlk Kahvalt Burun iek ocuk Ik Mzik Kitap Baara Mikrofon Elbise Kir Bahar Hayranlk Merak Temizlik Yamur

3. Aada size e itli sorular yneltilmitir. Bu sorulara en az 30 kelimeden oluan cevaplar vermelisiniz. Sorunun cevab iin tek bir kelime yeterli olsa bile cevabnz mutlaka gerektii kadar uzatmanz gerekmektedir. rnek soru: En ok sevdiiniz kii kimdir? rnek cevap: Benim Selim isminde bir arkada m var. Hayat mda tandm en vefakar, en iyiliksever insan o. Onu grdm zaman mutlu oluyorum. Byle bir arkada kim sevmez. En ok sevdiim insan n o olduunu dnyorum.(31 kelime) imdi sra sizde: -Gzel konuma kursuna katlmaktan memnun musunuz? -Sizce yarn yamur yaacak m? -Kursa giderek baarl olma yolunu renmemiz mmkn m? -En ok hangi zelliinizden gurur duyuyorsunuz? -Mecbur kalsanz ocuunuzu dver miydiniz? -Hi kimsenin sizi sevmediini sylyorlar. Doru mu bu? -Rahmetli Turgut ZAL hatrlyor musunuz? -Hi nefret ettiiniz bir retmeniniz oldu mu? -Bir akam a kalmak pahasna elinizdeki paray bir kitaba verir miydiniz? -Sabahlar erken kalkar msnz? -skender kebab hangi lokantada yersiniz? -Niin tavuk eti yemiyorsunuz? -radenizi nasl kuvvetlendirdiniz? -Gzleriniz neden bu kadar gzel? 4. Konumay Kald Yerden srdrebilmelisiniz. A adaki rnekte iki farkl fikrin aras bo braklmtr. Konumac sizsiniz. nce bir fikir veriyorsunuz ve ardndan bu fikri rneklendireceksiniz. Ancak rnek aklnza gelmiyor. rnei hatrlayncaya kadar kaldnz cmleye paralel, yeni fikirler iermeyen dolgu cmleleri kullanacaks nz. Arada en az be cmle kullanmaya dikkat ediniz. lk rnek sizin iin hazrlanmtr: a) Ben biliyorum insan cevab ok arzularsa ryasnda bile cevab bulabilir. (Fikir kesintisi: rnei hatrlamadnz ve boluu dolduruyorsunuz.) Arzuladnzda ne olur? Arzunuz bir trl zihninizden gitmez. Arzu duygudur. Hep gzlerinizin nnde dola r. yle ki her zaman arzunuzu dnrsnz. Ryanzda bile arzunuz aklnzda dolar. Adeta arzu insan n hcrelerine kadar vcuduna ilemitir. Arzunuzdan kalbiniz titrer. Ah bir u cevab bulabilsem dersiniz. Yemek yerken arzu kafanzdadr. Yolda yrrken hep o arzuyu dnrsnz. Sonunda cevab ryanzda grrsnz... (Devam)Bunun en ilgin rne ini Elias Howe yaamtr. Diki makinesini kefetmek iin bkmadan alm, arzulam durmu ve sonunda ryasnda kendisini yakalayan yamyamlar n mzraklarnn ucunu grdnde hemen fikir kendisine domutur. Bu ryadan sonra tezgah nn bana gemi ve diki makinesini tamamlamtr. b) Bir yetim ocuun ban okasanz ona neler kazand rabilece inizi biliyor musunuz? (Fikir ak koptu siz doldurun) (Devam) Yetim ocuun kendine duyaca gven sayesinde alma azmi, zekas ve baars geliecektir. c) Aya ilk kim ayak basmt biliyor musunuz? (Fikir ak koptu siz doldurun) (Devam) te Aya ilk ayak basan Neal Armstrong olmu tu.

58

d) Size dn buraya gelip ok al mamz gerektiini syleyen kad nn adn sylemek istiyorum. (Fikir ak koptu siz doldurun) (Devam) O kadnn ad Halime Yazgand. e) Huzurlarnza hangi konuda sz sylemek iin ktm biliyor musunuz? (Fikir ak koptu siz doldurun) (Devam) Sizinle zekann geliiminin nemi konusunda konumak iin buradaym. f) Benim ka yanda olduumu merak ediyor musunuz? (Fikir ak koptu siz doldurun) (Devam) Belki de tahmin ediyorsunuz; ben tam 31 yandaym.

59