T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK-ELEKTRONK TEKNOLOJS

DORULTMALAR VE REGLE DEVRELER

522EE0021

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3 1. DORULTMA VE FLTRE DEVRELER ........................................................................ 3 1.1. Dorultma ve Filtre Devreleri....................................................................................... 3 1.1.1. AC Gerilimin Drlmesi veya Ykseltilmesi .................................................... 4 1.1.2. AC Gerilimin DC Gerilime evrilmesi (Dorultma) ............................................ 5 1.2. Filtre Devreleri............................................................................................................ 17 1.2.1. Kondansatrl Filtre Devresi............................................................................... 18 1.2.2. Bobinli Filtre Devresi .......................................................................................... 19 1.2.3. Pi () Tipi Filtre Devresi ..................................................................................... 19 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 20 PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 23 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 24 2. REGLE DEVRELER ..................................................................................................... 24 2.1. Zener Diyotun Reglatr Olarak Kullanlmas ........................................................... 24 2.2. Seri Regle Devresi .................................................................................................... 27 2.3. Entegre (IC) Gerilim Reglatrleri ............................................................................. 30 2.3.1. Pozitif Gerilim Reglatr .................................................................................. 31 2.3.2. Negatif Gerilim Reglatrleri.............................................................................. 34 2.3.3. Ayarlanabilir Gerilim Reglatrleri .................................................................... 37 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 38 PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 41 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 42 3. GERLM OKLAYICILAR ............................................................................................ 42 3.1. Gerilim kileyiciler...................................................................................................... 42 3.2. Gerilim leyiciler ..................................................................................................... 43 3.3. Gerilim Drtleyiciler................................................................................................... 43 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 45 PERFORMANS DEERLENDRME ............................................................................. 48 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 49 KAYNAKLAR....................................................................................................................... 51

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL / MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 522EE0021 Elektrik Elektronik Teknolojisi Alan Ortak Dorultmalar ve Regle Devreleri Dorultma ve regle devrelerinin tasarmn yapma bilgi ve becerisini kazandran renim materyalidir. 40 / 32 saat Bask devre ve Lehimleme modln baar ile bitirmi olmak. Dorultma,filtre ve regle devrelerini kurmak. Genel Ama Bu modl ile, gerilim oklayclarn balantsn yaparak, dorultma, filtre ve regle devrelerini kurabileceksiniz. Amalar 1. Dorultma ve filtre devrelerinin montajn yapabileceksiniz. 2. Regle devrelerinin montajn yapabileceksiniz. 3. Gerilim oklayclarn montajn yapabileceksiniz. Ortam: Atelye, Laboratuar, her trl elektrik ve elektronik cihazlarn bakm ve onarmn yapan iyerleri. Donanm: Transformatr, diyotlar, kondansatrler, transistrler, Regle entegreleri, delikli plaket, bakrl paket, lehim, havya, yan keski, kargaburnu, bobin, Avometre, osiloskop, diren, bask devre karmada kullanlan dier malzemeler. Her renme faaliyeti sonunda, kendi kendinizi deerlendirebileceiniz uygulama faaliyetleri verilmitir. Modln sonunda ise dorultma ve regle devrelerine ynelik bir uygulama faaliyeti verilmitir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, Elektrik ve elektronik cihazlar ounlukla doru akmla (DC) almaktadr. Halbuki evlerimizdeki prizlerde alternatif akm (AC) vardr. Elektronik cihazlarn besleme katlar; prizlerden gelen 220 Voltluk AC gerilimi, daha dk gerilim seviyelerinde DC gerilime evirme ilevini yerine getirirler. Besleme katlarnda, ebeke dalgalanmalarndan kaynaklanan deiimler sonucu arza oluabilir. Dorultma ve Regle Devreleri modl ile elektronik cihazlarn besleme katnn alma prensiplerini reneceksiniz. Modlmzn ieriinde, dorultma ve regle devrelerini bread board, niversal delikli plaket, bakrl delikli plaket ve bask devre karma yntemini kullanarak bakrl pertinaksa uygulayarak reneceksiniz. Modl iindeki devrelerin uygulama faaliyetlerini yaptka modlmz daha ok seveceksiniz. Dorultma ve regle devreleri, elektrik-elektronik cihazlarda bulunan besleme katnn temel elemandr. Bu cihazlarda meydana gelen arzalarn byk bir ksm da besleme katndan kaynaklanmaktadr. Dolaysyla bu modl tamamladktan sonra besleme katnn yapsn tanm olacak, bu kattan kaynaklanan arzalar onarabileceksiniz.

RENME FAALYET-1
AMA

RENME FAALYET-1

Bu modl ile dorultma ve filtre devrelerini hatasz kurabileceksiniz.

ARATIRMA
12V kl bir telsiz telefon adaptrnn i yapsn aratrnz. Elde ettiin sonular bir rapor haline getir ve sonularn arkadalarnza sununuz.

1. DORULTMA VE FLTRE DEVRELER

1.1. Dorultma ve Filtre Devreleri
Elektrik enerjisi ehir ebekesinden evlerimize ve iyerlerimize 220 Volt AC gerilim olarak datlmaktr. Elektronik cihazlar ise daha dk ve DC gerilimle almaktadr. Bunun iin 220 Voltluk AC gerilimin daha dk (bazen de daha yksek) DC gerilimlere evrilmesi gerei ortaya kar. AC gerilimleri uygun seviyeye getiren ve DC gerilime eviren devrelere adaptr, redresr veya dorultucu devre ad verilir. ekil 1.1de dorultma devrelerinin blok yaps verilmitir. Bu konuyu modlmzde ileyeceiz.

ekil 1.1: G kayna devrelerinin blok yaps

G kaynaklarnn yapsnda drt aama vardr. Bunlar srasyla; AC gerilimin drlmesi veya ykseltilmesi AC gerilimin DC gerilime evrilmesi (do rultulmas) Do rultulan DC gerilimdeki dalgalanmalar n nlenmesi (filtrelenmesi) DC gerilimin sabit tutulmas yani regle edilmesi

Yukarda birinci ve ikinci basamaklarda yazl olan ilemler tm g kaynaklarnda yaplmas zorunlu olan hususlardr. nc ve drdnc basamaklarda belirtilen iler ise g kaynann kalitesini arttran ve retilen gerilimi mkemmel hale getiren ilerdir. imdi srasyla bu saylan noktalarn nasl gerekletirildiini grelim. DC gerilimin sabit tutulmas konusunu bir sonraki renme faaliyetinde greceksiniz.

1.1.1. AC Gerilimin Drlmesi veya Ykseltilmesi

A.C gerilimin ykseltilmesi ve drlmesinde transformatrler kullanlr. AC gerilimi ykselten transformatrlere (ekil 1.2), gerilim ykselten transformatrler; gerilim dren transformatrlere de gerilim dren transformatrler denir.

ekil 1.2: Transformatrler (a) 4W Transformatr (b) 6W Transformatr

Transformatrler sac nveli (ekil 1.3) bir karkas zerine sarlm iletkenlerden oluur. Bu sarlm iletkenler bobin olarak adlandrlr. letkenin karkas zerindeki bir turuna da spir denir. Transformatre gerilimin uyguland bobin primer sargs, gerilimin alnd bobin ise sekonder sargs olarak adlandrlr. Primer ve sekonder sarglar birbirinden bamszdr. Sekonder birden fazla sargdan oluabilir.

ekil 1.3: Transformatr saclar

Transformatrlerin primerlerine uygulanan gerilimleri ykseltip drmeleri tamamen primer ve sekonder sarglarndaki spir saylaryla orantldr. Bir transformatrn primerindeki spir says sekonderindeki spir saysndan fazlaysa bu transformatr gerilim dren bir transformatrdr. Buna karlk transformatrn sekonder spir says primer spir saysndan fazlaysa bu transformatr gerilim ykselten bir transformatrdr. G kayna uygulamalarnda genellikle gerilim dren transformatrler kullanlr. Gerilim dren transformatrlerde primer sargs ince sekonder sargs ise kaln iletkenlerden yaplmtr. Bu suretle transformatrn terminallerine balanm olan iletkenlerin kalnlklarndan hangi ularn primer sargsna hangi ularn sekonder sargsna ait olduunu anlamak mmkndr.

ekil 1.4: Transformatrn avometre ile lm

Transformatrlerin salamlk kontrol Avometre kullanlarak yaplabilir (ekil 1.4). Bunun iin nce Avometre diren lme blmnde en dk kademeye (X1 veya R1 konumuna) alnr ve sfr ayar yaplr. Salam bir transformatrde primer taraf ile sekonder taraf arasndaki lmede Avometre hi sapmamaldr. Primerin iki ucu ve sekonderin iki ucu llrken ise Avometre sapmaldr. NOT: Gerilim dren transformatrlerde 220 Voltluk ebeke gerilimi yanllkla sekonder sargsna uygulanrsa transformatr ar akmdan dolay yanabilir. nk bu transformatrlerde sekonder sargs az sayda spirden olumutur ve ok dk bir direnci vardr. Geen ar akma dayanamaz.

1.1.2. AC Gerilimin DC Gerilime evrilmesi (Dorultma)

G kaynaklarnda dorultucu eleman olarak dorultma diyodu kullanlr. Diyot, akm tek ynl olarak geiren elektronik devre elemandr. Diyotlar deiik biimlerde balanarak farkl tipte g kaynaklar oluturur. G kaynaklarnda 1N4OOX serisinden diyotlar yaygn olarak kullanlmaktadr. Bu serideki diyotlar ileri ynde 1 Amper akm geirir. Piyasada hazr kpr ad verilen 4 ulu dorultma elemanlar da bulunmaktadr (ekil 1.5).

ekil 1.5: Muhtelif diyot ve kpr diyotlar

1.1.2.1. Yarm Dalga Dorultma Devresi Yarm dalga dorultma devresinde tek dorultma diyodu kullanlmtr. Bir diyotlu yarm dalga dorultma devresi, AC yi DC ye eviren tek diyotlu devredir. Yarm dalga dorultma devresinde k sinyali tam dzgn olmaz. Bir diyotlu yarm dalga dorultma devresinin almasn anlayabilmek iin baz hatrlatmalar yapmamz gerekir. Bilindii zere transformatrlerin knda zamana gre yn ve iddeti srekli olarak deien dalgal bir akm vardr. Trkiyede kullanlan AC sinyalin ak yn, saniyede 100 kez deimektedir. Transformatrn kndaki deiken akm, pozitif ve negatif olmak zere iki alternanstan meydana gelmitir. Diyotlar tek ynl olarak akm geirdiinden transformatrn kndaki sinyalin yalnzca bir yndeki alternanslar alcya ulaabilmektedir. Bu temel bilgilerden hareket ederek yarm dalga dorultma devresinin almasn u ekilde ifade edebiliriz: ekil 1.6'da verilen devrede grld gibi transformatrn st ucundaki (A noktas) sinyalin polaritesi pozitif olduunda diyottan ve alc zerinden akm geer. Transformatrn st ucundaki sinyalin polaritesi negatif olduunda ise diyot akm geirmez (kesimde kalr). Sonuta alcdan tek ynl akm geii olur (ekil1.7). Yarm dalga dorultma devrelerinde ktan, transformatrn verebilecei gerilimin yaklak yars kadar (Vk = 0,45*Vgiri) bir doru gerilim alnr. Bu nedenle bir diyotlu yarm dalga dorultma devreleri kk akml (50-250 mA) ve fazla hassas olmayan alclarn (oyuncak, mini radyo, zil vb.) beslenmesinde kullanlr. Yarm dalga dorultma devrelerinde ktan alnabilecek doru akmn deeri ise, Ik = 0,45*Igiri olmaktadr. 6

(Igiri: Transformatrn sekonder akmnn etkin deeridir.)

ekil 1.6: Yarm dalga dorultma devresi

ekil 1.7: Yarm dalga dorultma devresinin dalga ekilleri

imdi, yukarda anlatlan yarm dalga dorultma devresinin bir uygulamasn bread board (ekil 1.8) zerinde yapacaksnz.

Malzeme Listesi:
1 adet 220V/2X6V 4W transformatr 1 adet 1N4001 diyot 1 adet 1K diren

lem Basamaklar
ekil 1.6daki devrenin malzemelerini temin ediniz. Devreyi kurunuz. bread board zerine Devreyi altrnz. Avometre ile gerilim lmlerini yapnz.

neriler
Malzemeleri retmeninizin ynlendirmesine gre temin ediniz. Elemanlarn bread board ierisine tam olarak yerletiinden emin olunuz Transformatrn primer ve sekonder ularnn doru balandn kontrol ediniz l aletinin ularna dikkat ediniz. RY direnci bal deil iken lm yapnz RY direnci bal iken lm tekrarlaynz Dalga ekillerini Grafik 1e iziniz. (Vgiri, Vk)

Osiloskop ile dalga ekillerini gzlemleyerek grafiini iziniz.

ekil1.8 : Bread board

Bread board kullanm hakknda bilgi edininiz.

Avometre ile yaplan lm sonular:

VAB

VC

VRY

Osiloskopta gzlemlenen dalga ekilleri:

ekil 1.9: Grafik 1

Yarm dalga dorultma devre uygulamas sonucunu arkadalarnzla tartnz.

1.1.2.2. Tam Dalga Dorultma Devreleri ki Diyotlu Tam Dalga Dorultma

Tam dalga dorultma devresinde, sekonderi orta ulu bir transformatr ve iki adet dorultma diyodu kullanlr. Tam dalga dorultucuda, AC gerilimin pozitif alternanslarnda diyotlardan biri, negatif alternanslarda ise di er diyot iletken olur. ekil 1.10'da verilen devrede grld gibi transformatrn st ucunda (A noktas) pozitif polariteli sinyal olutuunda D1 diyodu ve alc (RY) zerinden akm geii olur. Transformatrn alt ucunda (B noktas) pozitif polariteli sinyal olutuunda ise D2 diyodu ve alc (RY) zerinden akm geii olur. Grld zere diyotlar sayesinde alc zerinden hep ayn ynl akm gemektedir. Bu dalgal DC gerilim ekil 1.11de gsterilmitir. ki diyotlu dorultma devresinin kndan alnan DC gerilim, uygulanan AC gerilimin etkin deerinin 0,9u kadardr. Bunu denklem eklinde yazacak olursak: Vk = 0,9*Vgiri olur. k akmnn DC deeri ise, Ik = 0,9*Igiri 'tir. Burada Igiri transformatr sekonder akmnn etkin deeridir.

ekil 1.10: ki diyotla yaplan tam dalga dorultma devre emas

Orta ulu transformatrl tam dalga dorultma devresinde D1 ve D2 diyotlarndan geen akmlar transformatrn orta ucundan devresini tamamlar. Devrenin yapmnda kullanlan transformatrn sekonder sarm uludur. Bu sayede transformatrn knda iki adet gerilim olumaktadr. ekil 1.10'da transformatrn sekonder sarmnn iki eit sargdan olutuu grlmektedir. Bu iki sarmda birbirinin tersi polaritede iki gerilim doar. Yani transformatrn A noktasnda oluan sinyalin polaritesi pozitif iken, B noktasnda 10

oluan sinyalin polaritesi negatif olmaktadr. Transformatrde oluan akmlarn devresini tamamlad u ise orta u olmaktadr.

ekil 1.11: ki diyotla yaplan tam dalga dorultma devresinin dalga ekilleri

imdi, yukarda anlatlan 2 diyotlu tam dalga dorultma devresinin bir uygulamasn bread board zerinde yapacaksnz. Malzeme Listesi 1 adet 220V/2X6V 4W transformatr 2 adet 1N4001 diyot 1 adet 1K diren

11

lem Basamaklar
ekil 1.10daki devrenin malzemelerini temin ediniz. Devreyi bread kurunuz. Devreyi altrnz. board zerine

neriler
Malzemeleri retmeninizin ynlendirmesine gre temin ediniz. Elemanlarn bread board ierisine tam olarak yerletiinden emin olunuz. Transformatrn primer ve sekonder ularnn doru balandn kontrol ediniz. l aletinin ularna dikkat ediniz. RY direnci bal deil iken lm yapnz. RY direnci bal iken lm tekrarlaynz. Dalga ekillerini Grafik 2ye iziniz. (Vgiri, Vk)

Avometre ile gerilim lmlerini yapnz.

Osiloskop ile dalga ekillerini gzlemleyerek grafiini iziniz.

Avometre ile yaplan lm sonular :

VAB

VC

VRY

12

Osiloskopta gzlemlenen dalga ekilleri:

ekil 1.12: Grafik 2

Tam dalga dorultma devresinin uygulamasnda elde ettiiniz sonular arkadalarnzla tartnz.

13

Kpr Tipi Tam Dalga Dorultma

Kpr tipi dorultma devresinde 4 adet dorultma diyodu kullanlmtr. AC'yi en iyi ekilde DC'ye dntren devredir. Her trl elektronik aygtn besleme katnda karmza kar. ekil 1.13'te verilen devrede grld gibi transformatrn sekonder sarmnn st ucunun (A noktas) polaritesi pozitif olduunda D1 ve D3 diyotlar iletime geer. Akm, RY zerinden dolar.

ekil 1.13: Kpr tipi tam dalga dorultma devre emas

Transformatrn sekonder sarmnn alt ucunun (B noktas) polaritesi pozitif olduunda ise D2 ve D4 diyotlar iletime geerek RY zerinden akm dolar. ktan alnan DC gerilim, girie uygulanan AC gerilimin 0,9u kadardr. Kpr tipi tam dalga dorultma devresinin k dalga ekli ekil 1.14te gsterilmitir. Vk = 0,9*Vgiri olur. Devrenin k akm ise; Ik = 0,9*Igiri kadardr.

14

ekil 1.14: Kpr tipi tam dalga dorultma devresinin dalga ekilleri

imdi, yukarda anlatlan kpr tipi tam dalga dorultma devresinin bir uygulamasn bread board zerinde yapacaksnz. Malzeme Listesi: 1 adet 220V/2X6V 4W transformatr 4 adet 1N4001 diyot 1 adet 1K diren

15

lem Basamaklar
ekil 1.13teki devrenin malzemelerini temin ediniz. Devreyi kurunuz. breadboard zerine

neriler
Malzemeleri retmeninizin ynlendirmesine gre temin ediniz. Malzemelerin breadboard zerine tam olarak yerletiinden emin olunuz Transformatrn primer ve sekonder ularnn doru balandn kontrol ediniz. l aletinin ularna dikkat ediniz. Ry direnci bal deil iken lm yapnz Ry direnci bal iken lm tekrarlaynz Dalga ekillerini Grafik 3e iziniz. (Vgiri, Vk)

Devreyi altrnz.

Avometre ile gerilim lmlerini yapnz. Osiloskop ile dalga ekillerini gzlemleyerek grafiini iziniz.

Avometre ile yaplan lm sonular :

VAB

VC

VRY

16

Osiloskopta gzlemlenen dalga ekilleri:

ekil 1.15: Grafik 3

1.2. Filtre Devreleri

Dorultma devrelerinde transformatrn kna balanan diyotlarla iki ynl olarak dolaan akm tek ynl hle getirilir. Ancak, diyotlar akm tam olarak dorultamazlar. Yani elde edilen DC gerilim dalgal (nabazanl, salnml) deiken doru akmdr (salnm deeri yksektir). Bu da alclarn dzgn almasn engeller. k tam doru akm hline getirebilmek iin kondansatr ya da bobinler kullanlarak filtre (szge) devreleri yaplmtr. Zamana gre yn deimeyen, ancak deeri deien akma deiken doru akm denir. Yarm ve tam dalga dorultmalarn filtresiz k sinyallerine nabazanl DC, ondlasyonlu DC gibi adlar da verilir. ekil 1.16'da deiken doru akma ilikin rneklere yer verilmitir.

17

ekil 1.16: Deiken doru akm rnekleri

1.2.1. Kondansatrl Filtre Devresi

Dorultma devresinin kna paralel bal olan kondansatr, k sinyalini filtre ederek dzgnletirir. ekil 1.17'de grld gibi diyottan geen pozitif alternans maksimum deere doru ykselirken kondansatr arj olur. Alternans sfr (0) deerine doru inerken ise, C, zerindeki yk (akm) alcya (RY) verir. Dolaysyla alcdan geen doru akmn biimi daha dzgn olur. Osiloskopla yaplacak gzlemde bu durum grlebilir. Filtre olarak kullanlan kondansatrn kapasite deeri byk olursa ktan alnan DC daha dzgn olur. Dorultma devrelerinde alcnn ektii akm gz nne alnarak 470-38.000 F aras kapasiteye sahip kondansatrler kullanlr.

ekil 1.17: Kondansatrl filtre devresi

Pratikte, 1 Amper k verebilen bir dorultma devresinin kna 100-2200 Flk kondansatr balanmaktadr. Yani kullanlacak kondansatrn kapasite deeri alcnn ektii akma baldr. Filtre olarak kullanlan kondansatrn k gerilimini ykseltmesinin nedeni yle aklanabilir: Kondansatrler AC gerilimin maksimum de erine arj olurlar. AC gerilimin maksimum deeri etkin (efektif) deerinden % 41 fazla olduundan, dorultma devresinin kndaki DC, giriteki AC gerilimden yaklak % 41 orannda daha yksek olur. Devrenin kna yk balandnda gerilimdeki bu ykselme der. rnein, 12 volt k verebilen bir transformatr kullanlarak tam dalga dorultma devresi yaplrsa, devrenin kna alc bal deilken yaplan lmde voltmetre 16-17 voltluk bir deer gsterir; nk 12 voltluk AC' nin maksimum deeri Vmaks = Vetkin*1,41 = 16,92 volttur.

18

1.2.2. Bobinli Filtre Devresi

Bobinler "L" self endktansna sahiptir. Bir bobinden akan akm, bir diren zerinden akan akma gre 90 daha gecikmelidir. Bobinlerin bu zellikleri zt elektro motor kuvvet (E.M.K.) retmelerindendir. Bobinden akm geerken bu akm azaltc etki yapar, devrenin kesilmesi annda den akma da byltc etki yapar. ekil 1.18de bobinli filtre devresi grlmektedir.

ekil 1.18: Bobinli filtre devresi

1.2.3. Pi () Tipi Filtre Devresi

Yukarda yaplan aklamalardan da anlalaca gibi, dorultucu kna balanan paralel kondansatr, yk direnci ular arasndaki DC gerilimdeki dalgalanmalar (ripple) azalmakta, ka seri olarak balanan ok bobini ise yk direncinden akan akm dalgalanmalarn azaltmaktadr. Bu nedenle, ekil 1.17 ve ekil 1.18'e benzer ekilde kondansatr ve ok bobinlerinin saysnn arttrlmas orannda, ktan alnan DC gerilim ve akmdaki dalgalanmalar da azalr. Bunun nedeni, paralel bal kondansatrlerin kapasiteleri toplamasdr. Kondansatr kapasitesi bydke dearj yava olur.

ekil 1.19: Bobinli filtre devresi

ekil 1.19'daki C1 ve C2 kondansatrleri paralel bal konumda olduundan toplam kapasite artmaktadr. Dolaysyla da RY zerinden dearj yava olduundan k gerilimindeki dalgalanma (ripple) azalmaktadr. Bu nedenle C1 ve C2 paralel balym gibi etkinlik gstermektedir. DC akmda L bobininin direnci ihmal edilebilecek kadar kk olduundan C1 ve C2 ular ksa devre gibi dnlebilir. Ancak akm deiiminde bobin daha nce akland gibi grevini yapmaktadr. ekilde grld gibi balant ekli pi () harfine benzedii iin bu tip filtrelere Pi tipi filtre denmitir. Pi tipi filtrenin u dezavantajlar vardr: C1 kondansatrnn arj srasnda diyotlardan darbeli bir akm gemesine neden olur.

19

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

ekil 1.20de verilen kpr tipi dorultma ve filtre devresini ilem basamaklarn takip ederek uygulaynz.

ekil 1.20: Kpr tipi dorultma ve filtre devresi uygulamas

Malzeme Listesi: 1 X 220V/6V 4W transformatr 4 X 1N4001 Diyot 1 X 1000 F Kondansatr 1 X 1 K Diren

lem Basamaklar
ekil 1.20deki devrenin malzemelerini temin ediniz.

neriler
Malzemeleri retmeninizin ynlendirmesine gre temin ediniz. Bask devre karma ilemi iin gerekli olan malzemeleri temin ediniz

Devrenin bask devresini kartnz.

Bask devrenin stten grnn ve devre elemanlarnn yerleimini karnz Bask devrenin alttan grnn karnz Transformatrn primer ve sekonder ularnn doru balandna emin olunuz.

Devreyi plaket zerine kurunuz.

Diyotlarn (veya kpr diyotun) ynne dikkat ediniz. Kondansatrn kutuplarna dikkat ediniz 20

lem Basamaklar
Devreyi altrnz. Avometre ile gerilim lmlerini yapnz. Osiloskopla dalga ekillerini gzlemleyerek grafiini iziniz.

neriler
Devreyi altrmadan nce bir kez daha kontrol ediniz. l aletinin ularn kontrol ediniz. Osiloskopun kalibrasyonunu yapnz. VC ile VD noktalarndaki dalga ekillerini grmek iin C ile D noktalarn ayrnz.

ekil 1.21: Bask devrenin stten grn ve devre elemanlarnn yerleimi

ekil 1.22: Bask devrenin alttan grnn

Avometre ile yaplan lm sonular :

VAB

VC

VD

21

Osiloskopta gzlemlenen dalga ekilleri:

ekil 1.23: Grafik 4

22

PERFORMANS DE ERLEND RME PERFORMANS DE ERLEND RME

Uygulama faaliyeti sonunda, aadaki tabloda verilen ilemlerin karlarna deerlendirme yapnz. Deerlendirme sonunda baarsz olduunuz ilemleri tekrar uygulaynz. DERLENDRME LTLER 1. Doru malzeme seimi yaptnz m? 2. Malzemelerin salamlk kontroln yaptnz m? 3. Bask devrenin stten grnn izebildiniz mi? 4. Bask devrenin malzeme grnn izebildiniz mi? 5. Bask devrenin alttan grnn izebildiniz mi? 6. Elemanlarn bask devreye lehimlediniz mi? 7. Devreyi doru bir ekilde altrabildiniz mi? 8. Avometre ile devredeki gerilimi ltnz m? 9.Osiloskop ile dalga ekillerinin grafiine baktnz m? 10.i dzgn bir ekilde tamamladnz m? Evet Hayr

23

RENME FAALYET-2
AMA

RENME FAALYET2

Bu modl ile regle devrelerinin montajn hatasz yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Regle devre eitleri hakknda bilgi toplaynz. Elde ettiiniz sonular bir rapor haline getiriniz ve sonularn arkadalarnla paylanz.

2. REGLE DEVRELER
G kaynaklarnda aranan en nemli zelliklerden birisi de giri gerilimindeki veya ka bal ykte meydana gelen deiimlerin k gerilimini etkilememesidir. G kaynaklarnn k gerilimlerini sabit tutma ilemine reglasyon, bu i iin kullanlan devrelere de reglatr devreleri denir. Reglatr devrelerinde, zener diyot, transistr veya entegre gerilim reglatrleri kullanlr. imdi regle devrelerini daha ayrntl olarak inceleyelim.

2.1. Zener Diyotun Reglatr Olarak Kullanlmas

Zener diyotlu reglatrde, zener diyodun belirli bir ters gerilimden sonra iletime geme zelliinden yararlanlmaktadr. Zener diyot, yk direncine ters ynde paralel olarak balanmakta ve yke gelen gerilim belirli bir deeri geince zener diyot iletime geerek devreden geen akm arttrmaktadr. Bu akm, devreye balanan seri direnteki gerilim dmn arttrdndan yke gelen gerilim sabit kalmaktadr. Zener diyot yaps gerei, ularna uygulanan gerilim zener geriliminden fazla bile olsa zener ularnda sabit bir gerilim meydana gelir. Yalnz zener diyodun reglasyon yapabilmesi iin ularna zener geriliminden daha fazla gerilim uygulanmas gerekir.

ekil 15. Zener diyodun reglatr olarak kullanlmas devresini bread board zerine kurunuz, sonular aadaki tabloya ve Grafik 5e iziniz, arkadalarnzla tartnz.

24

ekil 2.1deki Zener diyodun reglatr olarak kullanlmas devresini bread board zerine kurunuz. lem basamaklarn daha nceki uygulamalardan faydalanarak kendiniz oluturunuz.

ekil 2.1: Zener diyodun reglatr olarak kullanlmas.

Malzeme Listesi: 1 X 220V/12V 4W transformatr 4 X 1N4001 Diyot 1 X 1000 F Kondansatr 1 X R1 100 Diren 1 X R2 1 K Diren 1 X Z 9.1V Zener diyot

AVO metre ile yaplan lm sonular: VAB VC(ak) VC(kapal) VD(k)

25

Osiloskopla gzlemlenen dalga ekillerini Grafik 5e iziniz.

ekil 2.2: Grafik 5

26

2.2. Seri Regle Devresi

Zener diyotun tek bana kullanld regle devresinden ekilen akm snrldr. Bu sebeple daha fazla akm ihtiyac olduunda zener diyotun bir transistorn beyzine balanmasyla alan seri regle devreleri kullanlr. Bu devrelerde zener diyot, transistorn beyz gerilimini sabit tutarak reglasyon yaplmasn salar.

ekil 2.3: Seri regle devresi.

Seri reglatr, yk akmn sabit tutmak iin kullanlr. Bu tr bir uygulama bir veya iki transistrle gerekletirilebilmektedir. Transistr yk hattna seri balandndan, bu tr devreye seri regle devresi veya seri reglatr ad verilir (ekil 2.3). imdi, yukarda anlatlan seri regle devresinin bir uygulamasn niversal delikli plaket (bakrl veya bakrsz plaket) zerine yapacaksnz.

ekil 2.4: niversal delikli fiber plaket

27

Malzeme Listesi: 1 X 220V/2X6V 4W transformatr 4 X 1N4001 Diyot 1 X 1000 F Kondansatr 1 X R1 330 Diren 1 X R2 1 K Diren 1 X 9.1 V Zener diyot 1 X BD 135 Transistr

lem Basamaklar
ekil 2.3teki devrenin malzemelerini temin edinzi. Devreyi delikli pertinaks zerine kurunuz. Devreyi altrnz.

neriler
Malzemeleri retmeninizin ynlendirmesine gre temin ediniz. Malzemelerin lehimleme tekniine uygun olarak lehimleyiniz. Transformatrn primer ve sekonder ularnn doru balandn kontrol ediniz. l aletinin ularna dikkat ediniz. VAB gerilimini lp tabloya not ediniz. RC filtre dorultma devresine bal deil iken VC gerilimini lnz. RC filtre dorultma devresine bal iken VC gerilimini lnz. VD(k) gerilimini lnz. Dalga ekillerini Grafik 6ya iziniz. (VAB, VC, VC(filtreli), VD(k) )

AVO metre ile gerilim lmlerini yapnz.

Osiloskop ile dalga ekillerini gzlemleyerek grafiini iziniz.

Avometre ile yaplan lm sonular:

VAB

VC( filtresiz)

VC(filtreli)

VD(k)

28

ekil 2.5: Grafik 6

29

2.3. Entegre (IC) Gerilim Reglatrleri

Regleli g kaynaklarnda, entegre reglatr elemanlar da yaygn olarak kullanlmaktadr. Yaygn olarak kullanlan gerilim reglatr entegreleri ve zellikleri aadaki tabloda verilmitir.

ENTEGRENN ADI 7805 7905 7809 7909 7812 7912 7815 7915 7824 7924

IKI GERLM (VOLT) +5 -5 +9 -9 +12 -12 +15 -15 +24 -24

IKI AKIMI (AMPER) 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

BACAK BALANTILARI a b a b a b a b a b

Tablo 2.1: 78-79 Serisi gerilim reglatr entegreleri

Bacak Balants(a) 1: Giri ucu 2: Ortak u 3: k ucu

Bacak Balants(b) 1: Ortak u 2: Giri ucu 3: k ucu

ekil 2.6 : a) 78 Serisi Entegre Gerilim Reglatr b) 79 Serisi Entegre Gerilim Reglatr

30

2.3.1. Pozitif Gerilim Reglatr

ekil 2.7de 7805 entegresi ile yaplan +5 Voltluk reglatr grlmektedir. Bu entegrenin giriine reglesiz 6 Volt pozitif gerilim uygulandnda, knda regleli +5 Voltluk bir gerilim elde edilecektir. Ayn anda bu entegrenin k akm 1 Amper olduuna gre, ktan en fazla 1 Amper akm ekilebilecektir. ekil 2.8de 7805 entegre gerilim reglatr resimleri grlmektedir.

ekil 2.7: Pozitif gerilim reglatr devresi

ekil 2.7de transformatrn sekonderinde 6 Voltluk AC gerilim olduu iin, kpr devrenin knda 6 Voltluk dalgal DC gerilim olur. Kpr devre kna paralel bal C1 kondansatr, 6 Voltluk dalgal gerilimin tepe deerine arj olacaktr. Bu duruma gre, entegrenin giriindeki DC gerilimin deeri 6 * 1,41 = 8,46 Volt olur. Reglatr entegresi bu 8,46 Voltluk gerilimi sabit 5 Volta drr. 7805 entegre giriine gelen dalgal gerilim, entegre knda sabit, regleli 5 Volt olarak alnr. Yukarda anlatlan pozitif gerilim reglatr devresinin uygulamasn niversal delikli plaket (bakrl veya bakrsz plaket) zerine yapacaksnz. Malzeme Listesi: 1 X 220V/6V 4W transformatr 4 X 1N4001 Diyot 1 X 1000 F Kondansatr 1 X 1 K Diren 1 X 7805 regle entegresi

31

ekil 2.8: Muhtelif 7805 entegre gerilim reglatrleri

lem Basamaklar
ekil 18deki devrenin malzemelerini temin ediniz. Devreyi delikli pertinaks zerine kurunuz. Devreyi altrnz.

neriler
Malzemeleri, retmeninizin ynlendirmesine gre temin ediniz. Malzemelerin ayaklarn teknik kurallara uygun olarak lehimleyiniz. Transformatrn primer ve sekonder ularnn doru balandn kontrol ediniz. l aletinin ularna dikkat ediniz. VAB gerilimini lp tabloya not ediniz. Kondansatr devreye bal deil iken VC gerilimini lnz. Kondansatr devreye bal iken VC gerilimini lnz. VD(k) gerilimini lnz. Dalga ekillerini Grafik 7ye iziniz. (VAB, VC(ak), VC(kapal), VD(k) dalga ekilleri).

AVO metre ile gerilim lmlerini yapnz.

Osiloskop ile dalga ekillerini gzlemleyerek grafiini iziniz. Avometre ile yaplan lm sonular:

VAB

VC( ak)

VC(kapal)

VD(k)

32

ekil 2.9: Grafik 7

33

2.3.2. Negatif Gerilim Reglatrleri

ekil 2.10da 7909 entegresi ile yaplan -9 Voltluk Negatif Gerilim Reglatr devresi grlmektedir. Bu entegrenin giriine reglesiz 12 Volt pozitif gerilim uygulandnda, knda regleli -9 Voltluk bir gerilim elde edilecektir. Ayn anda bu entegrenin k akm 1 Amper olduuna gre, ktan en fazla 1 Amper akm ekilebilecektir.

ekil 2.10: Negatif gerilim reglatr

ekil 2.10da transformatrn sekonderinde 12 Voltluk AC gerilim olduu iin, kpr devrenin knda 12 Voltluk dalgal DC gerilim olur. Kpr devre kna paralel bal C1 kondansatr 12 Voltluk dalgal gerilimin tepe deerine arj olacaktr. Bu duruma gre, entegrenin giriindeki DC gerilimin deeri 12V * 1,41 = 16,92 Volt olur. Reglatr entegresi bu 16,92 Voltluk gerilimi sabit -9 Volta drr. 7909 entegre giriine gelen dalgal gerilim, entegre knda sabit, regleli -9 Volt olarak alnr. imdi, ekil 2.10da anlatlan negatif gerilim reglatr devresinin uygulamasn niversal delikli plaket (bakrl veya bakrsz plaket) zerine yapacaksnz. Malzeme Listesi: 1 X 220V/2X6V 4W transformatr 4 X 1N4001 Diyot 1 X 1000 F Kondansatr 1 X 1 K Diren 1 X 7909 regle entegresi

34

lem Basamaklar
ekil 19daki devrenin malzemelerini temin ediniz. Devreyi delikli pertinaks veya niversal delikli pertinaks zerine kurunuz. Devreyi altrnz.

neriler
Malzemeleri, retmeninizin ynlendirmesine gre temin ediniz. Malzemelerin ayaklarn teknik kurallara uygun olarak lehimleyiniz. Transformatrn primer ve sekonder ularnn doru balandn kontrol ediniz. l aletinin ularna dikkat ediniz. VAB gerilimini lp, tabloya not ediniz.

AVO metre ile gerilim lmlerini yapnz.

Kondansatr devreye bal deil iken VC gerilimini lnz. Kondansatr devreye bal iken VC gerilimini lnz. VD(k) gerilimini lnz. Dalga ekillerini Grafik 8e iziniz. (VAB, VC(ak), VC(kapal), VD(k) dalga ekilleri).

Osiloskop ile dalga ekillerini gzlemleyerek grafiini iziniz.

Avometre ile yaplan lm sonular:

VAB

VC( ak)

VC(kapal)

VD(k)

35

ekil 2.11: Grafik 8

36

2.3.3. Ayarlanabilir Gerilim Reglatrleri

LM 317 entegresi kullanm son derece kolay bir ayarl gerilim reglatrdr. ekil 2.12de LM317 entegresi kullanlarak gerekletirilen devre, ksa devre korumal olup k akm 1,5 Amper deerinde otomatik olarak snrlanmaktadr. k gerilimi P potansiyometresi ile ayarlanr.C1 kondansatr n filtreleme yapar. Devredeki transformatrn gc ve kpr diyodun akm deeri ktan ekilecek akma gre seilir.

ekil 2.12: LM 317li 3-30 Voltluk ayarlanabilir gerilim reglatr

G kaynann kndan ekilebilecek akm deerine gre transformatrn gc nasl tespit edilir? Aratrnz.

37

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

ekil 2.12de LM 317li 3-30 Voltluk Ayarlanabilir Gerilim Reglatr devresine gre bask devre tekniinin uygulamasn yapacaksnz.

lem Basamaklar
ekil 2.12deki devrenin malzemelerini temin ediniz. Devrenin bask devresini karnz.(Bask devrenin; stten, alttan, malzeme grn) Devreyi altrnz.

neriler
Malzemeleri, retmeninizin ynlendirmesine gre temin ediniz. Bakrl pertinaksa bask devrenin alttan grnn uygulaynz. Plaketi lehimlemeye hazrlaynz. Transformatrn primer ve sekonder ularnn doru balandn kontrol ediniz. l aletinin ularna dikkat ediniz. VAB gerilimini lp tabloya not ediniz. Kondansatr devreye bal deil iken VC gerilimini lnz. Kondansatr devreye bal iken VC gerilimini lnz. VD(k) gerilimini lnz. Dalga ekillerini Grafik 9a iziniz. (VAB, VC(ak), VC(kapal), VD(k) dalga ekilleri).

AVO metre ile gerilim lmlerini yapnz.

Osiloskop ile dalga ekillerini gzlemleyerek grafiini iziniz.

38

Malzeme Listesi: 1 X 220V/30V transformatr (10W) 1 X 50V/4A kpr diyot 1 X LM 317 Entegre 1 X C1 2200f/50V kondansatr 1 X C2 100nf/63V kondansatr 1 X C3 100nf/63V kondansatr 1 X R1 150 diren 1 X 5K potansiyometre

Avometre ile yaplan lm sonular:

VAB

VC( ak)

VC(kapal)

VD(k)

39

ekil 2.13: Grafik 9

40

PERFORMANS DE ERLEND RME PERFORMANS DE ERLEND RME

Uygulama faaliyeti sonunda, aadaki tabloda verilen ilemlerin karlarna deerlendirme yapnz. Deerlendirme sonunda baarsz olduunuz ilemleri tekrar uygulaynz. DEERLENDRME LTLER 1. Doru malzeme seimi yaptnz m? 2. Malzemelerin salamlk kontroln yaptnz m? 3. Bask devrenin stten grnn izebildiniz mi? 4. Bask devrenin malzeme grnn izebildiniz mi? 5. Bask devrenin alttan grnn izebildiniz mi? 6. Elemanlarn bask devreye lehimlediniz mi? 7. Devreyi doru bir ekilde altrabildiniz mi? 8. Avometre ile devredeki gerilimi ltnz m? 9.Osiloskop ile dalga ekillerinin grafiine baktnz m? 10.i dzgn bir ekilde tamamladnz m? Evet Hayr

41

RENME FAALYET-3
AMA

RENME FAALYET3

Bu modl ile gerilim oklayc devrelerin balantsn doru olarak yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Gerilim oklayc (Nleyiciler) hakknda bilgi toplaynz. Sonular bir rapor haline getiriniz ve arkadalarnla paylanz.

3. GERLM OKLAYICILAR
3.1. Gerilim kileyiciler
Gerilim ikileyiciler, girilerine uygulanan AC gerilimin bykln iki katna karr. k gerilimi DC gerilim olup bykl giriteki AC gerilimin maksimum deerinin iki katna eittir. ekil 3.1de gerilim ikileyici devre grlmektedir. Bu devrede AC gerilimin pozitif alternansnda kaynan st ucunun pozitif, alt ucunun negatif olduunu kabul edelim. Bu durumda D1 diyodu iletime geer ve C1 kondansatr AC gerilimin maksimum deerine arj olur. D2 diyodu ise ters polarma olduu iin yaltm durumundadr.

ekil 3.1: Gerilim ikileyici devresi

AC gerilimin negatif alternansnda ise kaynan st ucunun negatif alt ucunun pozitif olduunu kabul edelim. Bu durumda D2 diyodu iletime geerek D1 diyodu kesime gider. Bylece C2 kondansatr negatif alternansn maksimum deerine arj olur. C1 ve C2 kondansatrleri seri bal olduu iin k gerilimi kondansatrlerin ularndaki gerilimlerin toplamna eittir. Bu yzden k gerilimi giriteki AC gerilimin maksimum deerinin 2 katna eit olur.

42

3.2. Gerilim leyiciler

ekil 3.2de gerilim leyici devre grlmektedir. Bu devrede D1 ve D2 diyotlar yla C1 ve C2 kondansatrleri gerilim ikileyici olarak almaktadr. D3 diyodu, negatif alternanslarda doru polarma alarak C3 kondansatr, gerilim ikileyici kndaki gerilime arj olur. k gerilimi, C1 ve C3 kondansatrlerinin ularndaki gerilimlerinin toplamna eit olur.C1 kondansatr, AC giri geriliminin maksimum deerine; C3 kondansatr ise AC giri geriliminin maksimum deerinin iki katna eit olduundan, devrenin k gerilimi AC giri geriliminin maksimum deerinin katna eit olur.

ekil 3.2: Gerilim leyici devresi

3.3. Gerilim Drtleyiciler

Gerilim drtleyici devre, giriine uygulanan AC gerilimi 4 katna karr ve DC gerilime evirir. ekil 3.3 te, gerilim drtleyici devre grlmektedir.

ekil 3.3: Gerilim drtleyici devresi

43

Bu devredeki ilk diyot gerilim leyici olarak alr. Drdnc diyot ise C4 kondansatrnn eklenmesiyle, devre gerilim drtleyici olarak almaktadr. Bu devrede C1 kondansatr, dier btn kondansatrler ise maksimum deerin iki katna arj olurlar. kta C2 ve C4 kondansatrleri seri bal olduu iin k gerilimi AC giri geriliminin maksimum deerinin drt kat olur.

44

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

ekil 3.4: Gerilim ikileyici uygulama devresi

Malzeme Listesini oluturunuz.

lem Basamaklar
ekil 3.4deki devrenin malzemelerini temin ediniz. Devreyi bread board zerine kurunuz. Devreyi altrnz.

neriler
Malzemeleri okul malzeme odasndan, piyasada elektronik malzeme sat yapan iyerlerinden temin ediniz. Elemanlarn bread board ierisine tam olarak yerletiinden emin olunuz. Transformatrn primer ve sekonder ularnn doru balandn kontrol ediniz. l aletinin ularna dikkat ediniz. VP gerilimini lp, tabloya not ediniz.

AVO metre ile gerilim lmlerini yapnz.

C1 Kondansatrnn VC1 gerilimini lnz. C2 Kondansatrnn VC2 gerilimini lnz. Vk gerilimini lnz. Dalga ekillerini Grafik 10a iziniz. (VP, VC1, VC2, Vk)

Osiloskop ile dalga ekillerini gzlemleyerek grafiini iziniz.

45

Avometre ile llen lmler: Osiloskopta gzlemlenen dalga ekilleri:

VP

VC1

VC2

Vk

46

ekil 3.5: Grafik 10

47

PERFORMANS DE ERLEND RME PERFORMANS DE ERLEND RME

Uygulama faaliyeti sonunda, aadaki tabloda verilen ilemlerin karlarna deerlendirme yapnz. Deerlendirme sonunda baarsz olduunuz ilemleri tekrar uygulaynz.

DEERLENDRME LTLER
1. Doru malzeme seimi yaptnz m? 2. Malzemelerin salamlk kontroln yaptnz m? 3. Malzemeleri bread boarda yerletirdiniz mi? 4. Bread board zerinde devrenin grnn izdiniz mi? 5. Bread board zerinde iletkenleri doru bir ekilde kullandnz m? 6. VP gerilimini devreye uyguladnz m? 7. Devreyi doru bir ekilde altrabildiniz mi? 8. Avometre ile devredeki gerilimi ltnz m? 9.Osiloskop ile dalga ekillerinin grafiine baktnz m? 10.i dzgn bir ekilde tamamladnz m?

Evet

Hayr

48

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

YETERLK LME
Aadaki uygulama faaliyeti, bu modl ile kazandrlmas hedeflenen yeterliin deerlendirilmesi amacna yneliktir.

lem Basamaklar
erisinde kpr tipi dorultma, kondansatrl filtre ve entegre gerilim reglatr olan bir g kayna devresi kurunuz. Malzeme listesini oluturunuz. Gerilim reglatr entegresi olarak; sabit gerilim reglatr veya ayarlanabilir gerilim reglatr entegresi kullannz. Devreden ekmek istediiniz akma ve istenen gerilim deerine gre uygun olan transformatr temin ediniz. Devrenize uygun bask devreyi hazr ediniz. Devrenin montajn yapnz. Devreyi altrnz. Derenin gerilim lmlerini Avometre ile lmn yapnz. Devrenin dalga ekillerini osiloskop ile lmn yapnz.

neriler
renme faaliyetleri, modl ile ilgili kaynaklar ve internetten faydalanarak, devre ekilleri bulunuz. Bulduunuz devrenin ak emasna gre malzemeleri temin ediniz. 7805,.,7824, L200, LM317 gibi

Transformatr istediiniz g deerinden byk semeyiniz. Bask devreyi hazrlarken elemanlarn boyutlarna uygun olmasna dikkat ediniz. Souk lehim yapmamaya dikkat ediniz. Devreye gerilim vermeden nce kontrol ediniz. 220Volta dikkat ediniz. Avometre proplarnn ynne dikkat ediniz Osiloskop kalibrasyonunu unutmaynz.

49

PERFORMANS DEERLENDRME
Uygulama faaliyeti sonunda, aadaki tabloda verilen ilemlerin karlarna deerlendirme yapnz. Deerlendirme sonunda baarsz olduunuz ilemleri tekrar uygulaynz. DEERLENDRME LTLER 1. G kayna devresini kurdunuz mu? 2. Malzeme listesini hazrladnz m? 3. Gerilim reglatr entegresini setiniz mi? 4. Transformatrn seimini yaptnz m? 5. Bask devrenin hazrlanmas ilemini tamamladnz m? 6. Devrenin montajn yaptnz m? 7. Devreyi doru bir ekilde altrabildiniz mi? 8. Avometre ile devredeki gerilimi ltnz m? 9.Osiloskop ile dalga ekillerinin grafiine baktnz m? 10.i dzgn bir ekilde tamamladnz m? Evet Hayr

50

KAYNAKLAR KAYNAKLAR
Aselsan, Yariletken G Kaynaklar ve Ykselteler, Aselsan, 1985. CANDAN Naci DNLER Ahmet, Atelye ve Lab. II, Elif Ofset, stanbul, 1994. ELK Mustafa, Teknik retmen Ders Notlar, 2004. JICA, Elektronik Atelyesi Cilt I, Yce Yaynlar, stanbul, 1992. ZTRK Orhan YARCI Kemal, Elektronik, Yce Yaynlar, stanbul, 1993. TEKZGEN Erdoan, Elektronik Deneyleri ve Projeleri, zkan Matb., Ankara, 1992. YALI, Oktay, Teknik retmen Ders Notlar, 2004. Web siteleri: www.answers.com www.bvir.de www.cpu.com.tw www.doctronics.co.uk www.dolphin.wmin.com www.kpsec.freeuk.com www.mathew.com www.radioshad.com www.silisyum.net

51