LMAN:limanlarn tarihsel geliimi inceleinde ilk olarak denizle karan birletii (kesitii)yerler olarak tannr.

Sonradan ticari ve endstriyel merkezlere dntkleri son olarak lojistik ve datm platformu olarak hizmet verdikleri grlmektedir. Genel olarak liman tanmlamas limanlarn fonksiyonlarna gre yaplmaktadr.limanlar gemilerin yanat ,ykledii ve yklerin gemiden karaya karadan gemiye transferi iin gerekli ekipmana sahip alanlardr.Liman,gemilerin girebilmesi iin yeterli derinlie sahipemniyetli su alan ile buna bal kara alan olup gemileri ykleme boaltma tamir vb. ihtiyalarn giderdii,bunun yannda gerekli olan gmrk ,ambar liman ynetimi ve dier tesislerin tanmland alan olarak tanmlanabilir. Limanlar birer dm(node) ve kesiim noktasdr.(intersept) tama hizmetinin kesintisiz bir ekilde yaplabilmesi iin farkl tama trlerinin kesiim noktasdr. Gnmzde ise uluslar aras tedarik zincirinde farkl tama sistemlerinin kesitii ve intermodel tamaclk sisteminde birer dm noktas halini almtr. LMANLARIN SINIFLANDIRILMSI 1.KURULULARI BAKIMINDAN LMANLAR Herhangi bir koruyucu yapya gerek duymayan doal limanlardr Doal koruma olana bulunmayan,dalga,aknt ve medcezir gibi etkilere kar dalgakran ve mendirek gibi yaplar ina edilerek gemilerin emniyetli ekilde demirlemesine ve yanamasna imkan veren limanlar yapay limanlardr. Su seviyelerinin deiimine gre med-cezire kar kar korunan medcezir limanlardr.Med limanlar su derinlii yeterli olduunda byk gemilerin girebildii dier zamanlarda darda beklemek zorunda kald limanlardr. 2.DOAL YAPILARI BAKIMINDAN LMANLAR Deniz limanlar:deniz kysnda bulunan,hizmet verdikleri gemiler asndan yeterli su derinliine sahip limanlar.stanbul,zmir,Singapur rnektir. Nehir limanlar:nehir aznda veya byk nehirlerin iinde bulunan limanlardr.Londra,Roterdam ve Hamburg buna rnektir. Hali limanlar:nehirlerin denize dkld yerlerde ina edilmi limanlardr.Kstence,New Orleans(missispi). Fiyord Liman:denizlerin kara ilerine doru sokulmasndan oluan dar uzun ve kvrml krfezlere ina edilmi limanlardr Gl ve Kanal limanlar:ok dar bir ky eridiyle denizden ayrlan su alanlarnn denize balanmas ve gemilere geit salamas iin kanal alarak veya iki kysna mendirek ina edilerek yaplan limanlardr. Ada liman:sahilden uzak ve kyyla balants olmayan limanlardr. 3.SAHPLERNE GRE LMANLAR Kamu Limanlar:devletin blgesel ynetimlerin ve yerel ynetimlerin sahip olduu limanlardr zel Limanlar:Ticari firmalara ve giriimcilere ait limanlardr. Kamu ve zel Limanlar:devlet ve zel firmalarn belirli oranlarla sahip olarak ilettikleri limanlardr. 4.YNETM BMLERNE GRE LMANLAR Otonom(zerk) Limanlar:halka ak irketler olarak yasa ile kurulan ynetim kurulu yeleri pay sahibi kiilerce seilmi ve hkmet tarafndan atanm kiilerden oluan iletme politikalar giriimciler tarafndan belirlenen ve bamsz olarak ynetilen limanlardr. Kamu Tarafndan Ynetilen Limanlar:Merkezi ynetimce belirlenen kiiler tarafndan ynetilen limanlardr. Serbest Blge Limanlar:bir lkenin siyasi snrlar iinde olan ancak gmrk kstlamalar iinde kalan ve serbest blge olarak adlandrlan yerlerde kurulan zel statler olarak ynetilen limanlardr.

5.GRDKLER HZMETLER BAKIMINDAN LMANLAR Her trl hava koulunda gemilerin klayca girebilecekleri demirleyecekleri ve ihtiyalarn karlayacaklar limanlar barnma ve snma limanlardr. Balk limanlar:Teknelerin yaplmas bakm ve onarmna hizmet eden limanlardr. Yat Limanlar:zel bir mendirekle evrilen veya bir liman iine ayrlan su alanlarnn oluturduu limanlardr. Gemi Yapm Onarm Limanlar:Gemi ina onarm ve bakm amacyla yaplm ierisinde kzaklarn ekeklerin kuru ve yzer havuzlarn atlyelerde gerekli ekipmann bulunduu limanlardr. Akaryakt Limanlar:akaryakt ykleme depolama boaltma ve tama aralarna gre zel dizayn edilmi limanlardr. Askeri limanlar:askeri gerekler iin kurulmu sava gemilerinin beklemesi donatlmas ya da sava hazrlklarnn yaplmas iin dizayn edilmi limanlardr. Serbest limanlar:Gmrk kanunlar bakmndan yurt d saylan serbest blgelerde konumlandrlm limanlardr. 6.FAALYET ALANLARINA GRE LMANLAR Dnya trafiine cevap veren limanlar:dnyann her tarafndan iyi bir ulam balantsna sahip eitli liman tesislerine ve byk bir hacme sahip olarak hizmet veren limanlardr. Milli trafie cevap veren limanlar:kendi blgesinin tmne veya nemli bir blmne hizmet veren 2 ile 10 milyon tonluk genel yk ellelemesi yapabilen limanlardr. Blgesel trafie cevap veren limanlar:snrl bir blgeye ve en yakn ehir ve evresine hizmet eden daha byk limanlardan gelen fider yani besleme gemilere hizmet veren limanlardr. Mahalli trafie cevap veren limanlar:sadece kabotaj seferi yapan kk tonajda gemilere hizmet veren limanlardr. LMANLARIN FONKSYONLARI 1)DENZDE YER ALAN TESSLERN FONKSYONLARI deal sayda gemiye hizmet verebilecek yeterli rhtm zelliine sahip olmak Liman giri az ve derinliinin geecek olan gemilerin draftna uygun olmas Giri aznn yn blgeye hakim rzgar dorultusunda olma ve srklenen maddelerin giriini engelleyebilme Gemilerin demirleyebilmesi ve rhtma yanaabilmesi iin yeterli manevra alan bulunmal Rzgar dalga gel-git artlarna uygun ina edilmi ve liman esasnda korunakl bir ortam salamak Gemilerin emniyetli bir ekilde iskelelere yanaabilmesi iin usturmaca sistemi bulundurma VTS (Vessel Trafic System) sayesinde gemilere gvenli yollar salayabilmk iin gerekli amandra ve verici sistemi bulundurmak 2)KARADA YER TESSLERN FONKSYONLARI Gemi ile limann art blgesi arasnda ellelenecek yk iin yeterli alan bulundurmak Yk tipine uygun kapal ak depolama alanna ve hacmine sahip yaplar bulundurmak Limanda ykleme ve boaltma alan dzenlemeri iin ulam ve manevra alan salamak Hinterlandna kolay sevkiyat salamak amacyla uygun karayolu demiryolu balantsana sahip olmak. 3)LMAN FAALYETLERNN FONKSYONLARI Gemilerin bir limana emniyetli bir biimde yanamas iin klavuz

LMAN ALANI

LMAN ALT YAPISI (PORT INFRANSTRUCCT URE)

LMAN STYAPILARI PORT SUPERSTRUCTURE

PORT AREA ALAN ULAIM ALTYAPILARI

1)ALTYAPI:Bir sistemin veya organizasyonun eklini oluturan yapdr.Altyap fiziki bir takm unsurlardan kurumsal dzenlemere kadar birok bileenden oluabilir.Bu tanma gre liman tesisleri ,Liman ii deniz yaplar ve liman d deniz yaplar olarak 2ye ayrlr. LMAN DII DENZ YAPILARI: Dalgakranlar ve mendirekler liman d deniz yaplardr.Dalgakranlar ak deniz tarafndan gelen olumsuz deniz artlarnn liman iinde bulunan gemilere oluturaca riski azaltmak amacyla deniz iinde ina edilen ve genellikle liman d snrn belirleyen,karayla balants olmayan denize doru ina edilen liman d deniz yapsdr. LMAN DENZ YAPILARI: Rhtm,iskele ve balama dzenleri liman ii deniz yaplardr.Balama dzenleri usturmaca,iskele babalar,amandralar,aneleler ve zel kazklardr.Limanlarda st yap tesisleri gemilerin kolaylkla ykleme boaltma yapabilecekleri rhtmlar,apronlar belirli srelerde ykn liman iinde depolanmasn salayan ykn niteliine gre eitli depolama alanlar,ykn liman alanna giri ve kn salayan ekipmanlardan oluan btn niteleri kapsamaktadr. RIHTIM:Gemilerin yk elleleme sistemleriyle gvenli bir ekilde ykleme boaltma yapabilmeleri iin karayla deniz arasndaki balanty salayan yaplardr.Limanlarda gemi yanama yeri olan rhtmlar ky izgisi boyunca veya ek bir dolguyla parelel olacak ekilde yaplm yerlerdir.skeleler ise ykleme boaltma yapacak geminin yanaabilmesi amacyla ky izgisinden denize doru uzanacak ekilde ina edilen yaplardr. APRON:Bir gemi rhtma yanatnda ykn boaltabilecei rhtmn hemen arkasnda bulunan bo alandr. TERMNAL:Bir veya daha ok yanama yerinden oluan belli bir tip tama trne hizmet eden (ro-ro,tanker,konteyner) tek tip veya grup ykleri elleleyecek donanma sahip alanlardr ANTREPO:Liman iinde uzun sreli depolama ihtiyacn karlayan yaplardr.Antrepolarn rhtm ulamn engellememek iin rhtmdan en az rhtm genilii kadar uzaa ina edilmesi gereklidir.Rhtm iinde yklerin antrepolara ulam kara yolu veya demir yolu ile salanr. TRANST DEPOLAMA ALANLARI:Gemiden indirilen ykn liman iinde bir dier yere transfer edildii ana alanlardr.Ykn liman iindeki trafiini hzlandrmak ve alcya hzl bir ekilde ulamn salamak iin kullanlr. SOUK HAVA DONANIMLI DEPOLAMA ALANLARI:zellikle gda maddeleri gibi belirli bir sda korunmas gereken yklerin saklanmas iin kullanlan alanlardr. AIK DEPOLAMA ALANLARI:Liman iindeki yk trafiine yardmc olan kara veya demir yoluyla gelen yklerin ilk bekletildikleri alanlardr. YNETM BNALARI:Liman organizasyonu ve ynetimde alan blmlerin ve alanlar ofis olarak kullandklar binalardr. KAPLAMALAR:Liman alanndaki zemin LMAN DESTEK SSTEM VE TESSLER;

Demiryollar,karayollar,hava yollar balantlar,enerji kaynaklar,acil durum sistemleri,artma tesisleri,temiz su temini vb.tesislerden olumaktadr.

1)DALGAKIRAN 2)MENDREK 3)ENNE RIHTIM

4)BOYUNA RIHTIM 5)SKELE 6)AMANDIRA

7)APRON 8)LMAN AZI 9)(GVENL)GEM MANEVRA ALANI

LMANLARDA SUNULAN HZMETLER GEMYLE LGL HZMETLER Pilotaj ve rmorkaj Barnma hizmeti Tatl ve atk su hizmeti Gemiyle ilgili hizmetler geminin limana giri ve knda ve yanama yerinde bulunduu srece verilen hizmetlerdir.Gemiye verilen hizmetler limana giri k rhtm ve iskelelere yanama ve ayrlma,amandra ve mendireklere balanma,demirleme ktan kara olma,herhangi bir nedenle liman iinde yer deitirmelerinde verilen hizmetlerdir. YKLE LGL HZMETLER Terminal hizmetleri Depolama ve ardiye hizmetleri Maniplasyon montaj demontaj hizmetleri

YOLCU LE LGL HZ.LER

Gemilerin limana veya yanama yerine alnmas vb. hizmetler genellikle klavuzluk hizmetiyle srdrlr.Pilotaj hizmeti kapsamnda belirtilen yerlerde gemilere verilen hizmetler klavuz ve servis motoru hizmetidir.Gemiyi yanatrmada ya da balama ya da yedekleme kullanlan ara rmorkrdr ve bu hizmete rmorkaj hizmeti denir. RIHTIM;iskele gibi yanama yerlerinde aborda olan veya amandraya balanan gemilere halat balama hizmetine palamar motoru hizmeti denir.Pilotaj ve rmorkaj hizmeti pilotun gemiye kmas ve rmorkorun gemiye yanamasyla balar ve klavuz rmorkorun gemiden ayrlmasyla biter. BARINMA HZMET:limana ykleme boaltma iin yaklaan gemilerin limana,limana ait iskelelere rhtmlara,mendireklere veya amandraya balanmasdr.Barnma hizmeti ikiye ayrlr: GAL:gemilerin belirtilen yerde hizmetinin devam sresince barnmasdr. FUZUL GAL:Gemilerin belirtilen yerde hizmetinin bitmesine ramen barnmasdr. TATLI SU VE ATIK ALINMASI HZMETLER:Liman iinde gemilere verilen tatl su hizmetleri ve liman snrlar iinde klavuzlua tabi olan gemilerin kat ve sv atklarnn gemiden alnmasdr. YKLE LGL HZMETLER: Ykleme boaltma hizmeti;ykn gemiye yklenmesi ykn ambar iinde shifting yaplmas LMBO:ki geminin birbirine yaklaarak karlkl gverte ve ambarlar arasnda eyann bir gemiden dierine aktarlmasdr. TERMNAL HZMETLER:Gemiyle depolama alanlar arasnda yaplan terminal hizmetidir. DEPOLAMA ve ARDYE HZ:Ardiye hizmetleri ambarlardan alnan ykn,sahipleri veya tayclar tarafndan teslim alnmas veya gemiyle gidecek eyann deniz vastasna yklenmesi vb.hizmetlerdir. MANPLASYON,MONTAJ VE DEMONTAJ:Temel hizmetlerin dna yke eitli hizmetler sunulmaktadr.Paralarn tartlmas,konteynrn tanmas,kapatlmas,konteynrn onarm,konteynrdan rnek numune alnmas,konteynern etiketlenmesibu sayl hizmetlere genel olarak denir. LMAN KULLANICILARI Liman,evresinde eitli i gruplarn barndran bir hizmet yeridir.Limandan yararlanan i gruplar u ekilde sralanabilir: 1)Gemi donatanlar:Armatrler,kiraclar ve iletmeciler. 2)Yk sahipleri:Sanayiciler,toptanclar ve parakendeciler. 3)Ticari araclar:Acentalar,Brokerlar,Gmrk komisyoncular 4)Nakliyeciler:Kamyon irketleri,demir ve havayollar firmalar. 5)Sevkiyatlar:Forwarderlar ve forwarder acentalar. 6)Ardiye sahipleri:Terminal operatrleri depo ve antrepo ileten kurulular. 7)Yk hizmet kurulular:Stevedors,tallying ii yapanlar ve survey firmlar 8)Gemi hizmet kurulular:Klavuzlar,rmorkr hizmeti salayan kurulular,tersana ve bakm onarm hizmeti veren kurulular. 9)kmal hizmet kurulular;Yakt,kumanya,donanm,personel ve malzeme salayan kurulular 10)DER;Finans,bankaclk ve sigorta kurulular