Ab dul lahca lan lkKonumalar

AB DUL LAHCA LAN

lk Konumalar
belgeseldizi-CiltII

Weann Serxwebn 91

Abdullah calan
lkKonumalar Weann Serxwebn 91 belgesel dizi - Cilt II

Birinci bask: Aralk1998

iin d e k i ler

1975te Gelitirilen Harekat Program Tasla 9 1977 Elaz Konumas 17 1975-76 lk Defa Yazya Geirilen PKK Douunun Dnsel Temelleri 99 1978 PKK Kurulu Kongresi Konumalar 139 1982 1 Mays Konumas 215

nsz

lk Konumalar ad verilen bu derin tahlil, salt tarihi srelerin, aamalarn, insanln sentezi deildir. Bu anlatmlar yaratlacak akn en ba, ilk tankl, zgrln ideolojisidir. Bu tarihsel yapt PKK Genel Bakan Abdullah calan yoldan, PKKlilemek, en ar sulardan bunalan, aran, af isteyen birinin insan olma hareketidir belirlemesinin temelini tekil etmektedir. Eer bir diriliin, bir douun yaanmas gerekli idiyse, ilk insann yaratlndan bugne, snflarn ortaya kn dan dev le te, s m r den-di re ni e, t ke ni ten do u a ka dar her ey yeniden anlatlmal, zmn, stratejisini bulabilmeliydi. Ancak bu tahlillerin, abann, konumalarn ardndan bir dou olabilirdi. Daha 1969-70lerde gerekirse yz defa konuma anlatm baarlm, nihayetinde Krdistan Smrgedir! slogan atlmtr. Bu kitapta geen anlatmlar da o srelerde varlm gereklerin belgesidir. Gemi tarihten, gelecek kua kapitalizmden marksizme ve bunun Krdistan gereine, gerilla hareketine hazrlk, bunun ngr ve ustal PKK nc-

lnde baarlmtr. PKK Genel Bakan Abdullah calan yoldan, parti kurma srelerindeki konumalar bu kitapla birlikte ilk kez yaynlanrken, Krt ve insanlk tarihi ile PKK gereinin ne kadar yakc olduu bir kez daha grlmektedir. Henz o yllarda, hatta parti kurma gndeme gelmeden, yrekte yaanan akn bykl, bir sre sonra orduya dnmenin temeli ve sonraki kuaklara miras olarak hazrlanmtr. PKK Genel Bakan Abdullah calan yoldan Ey zaman, benim iin kolay gemeyeceksin; ya sana baar bahedilecek ya da seni hi yaanmam sayacam belirlemesi ile tarihin ve zamann and iilmitir. Elinizdeki bu kitap yeniden bir tarih nasl yaratlr, Krdistanda sava nasl verilir, nasl sosyalist olunur, sorularna cevap niteliinde olacak bir eserdir. PKK arivinde yeniden aratrlarak biraraya getirilen lk Konumalar ismindeki bu yapt; PKK Genel Bakan Abdullah calan yoldan, 1975-76 ve sonraki yllar kapsayan konumalardr. lk Konumalar ya da ilk tanma sreci, tarihi belge, bir lkenin tarihi olmasyla beraber devrimcilii kendine meslek bilenler iin de bir bayapt olacaktr.

1975 TEGE LT R LEN HA RE KATPROG RAMTAS LA I-1-

TASLAK 1 Blm 1: Toplumlarn Evrimi ve Smrgecilik Tarihi A- l kelKo m nalTop lumveYer le meD ze ni a) n santop lu mu nundo u u b) l keltop lu munr gt len me si c) Dilvekl trbir li i ninolu mas d) l kelko m naltop lum daa t ma lar e) l kelko m naltop lu munda l B- K le ciTop lumveDev let a) Te melre timarack leeme ivetop rak b) N fu sunbel libirco ra fialanze rin deyo un la mas, za na at  lkvee hir le me

10

c) Yer le ikhalkgrup la r nnor ta yakvedev let d) K le citop lu munden ge sizge li me si e) K le citop lumd ne min des mr ge ci lik f) K le citop lu munda l g) Or ta do u dak le ci li indo u u,ge li me sivey kl C- Fe o dalTop lum a) Top ra nar tanne miveka palkr saleko no mikbi rim ler b) a t ma la rnte melne de ni;top rakze rin de kiml ki yet so ru nu c) Yer y zn deyurt la maha re ke ti ninge li me si d) Fe o dald nem deulu salde er le rinolu masvebun da dev le tinrol e) Mo dernmil li yet le rindo u u f) Fe o dald ne mins mr ge ci li i g) Fe o daltop lu muny kls re cin dekral lk lar h) Kral lk la rnolu masileulus la maara sn da kiili ki i) Fe o daltop lu munden ge sizge li imvey kl j) Or ta do u dafe o da li te nindo u u,ge li me sivek D- Ka pi ta listTop lum a) Ka pi ta liz mindo u u b) Ka pi ta listre ti minni te li ives m r nnz c) Bur ju vamil li yet i li i nindo u u d) Ulus la rnor ta yak e) Ana va tanso ru nu nun zm len me si f) Ulusr gt len me si nimm knk lanre timg le ri ninge li mese vi ye si dir g) Ulu saldev letveulusara sn da kiili ki h) Kr la rnne mi niyi tir me sivesa na yi ninnemka zan mas (kr-e hire li ki si) i) Ka pi ta liz minden ge sizge li i mi j) Ka pi ta liz minenyk sekaa mas;em per ya lizm k) Ka pi ta lists mr ge ci lik 1) l kelbi ri kimd ne min des mr ge ci lik 2) Ser bestre ka betd ne min des mr ge ci lik 3) Em per ya listd nem des mr ge ci lik

11

4) Or ta do u daka pi ta liz minya yl mas E- Sos ya listTop lum a) Sos ya listtop lu munr gt len me si b) Sos ya listtop lum daulusger e i c) S nr larme se le si d) Ulus la rnor ta dankalk Blm 2: Marksizm ve Ulusal Sorun I. Bur ju vaDev rim le ria n daUlu salSo run A- Bur ju vaUlus la rnOr ta yak a) Bur ju va zi ninfe o da liz mekarm ca de le si b) Ulu saldil,kl trveta ri hine kil len me si c) Ulu sals nr larie ri sin depa zarbir li i ninger ek le ti ril me si d) Ulus la mas re cin debur ju vamil li yet i li i ninrol e) Ulu saldev let B- Bur ju va zi ninEge men li ia n daUlu salSo run a) BatAv ru pa daulu salso ru nun zm len me si b) r lan daso ru nu c) Do uAv ru pa daulu salso run d) Ulu salso ru nunge ni le ye reks mr ge lerso ru nuilebir le ti ril me si C- Bur ju vaDev rim le ri ninRolze ri ne a) Bur ju vadev rim le ri ninBat da kirol b) Bur ju vadev rim le rikar  sn das mr ge ler D- Ulu salBas k nnGe li me si a) Bur ju vaulu saldev let le ri nins mr ge cidev let le red n me si b) S mr ge ler deulu salbas k nnge li me sives mr ge sel dur gun luk

12

c) Ulu salso ru nun z mn debur ju va zi ninaciz li i E- Bur ju vaDev rim le riD ne min deMarksveEn gels inUlu salSo ru naBakAs II.Pro le tar yaDev rim le ria n daUlu salSo run A- EkimDev ri miVeUlu salSo run a) Rus ya daulu salso ru nun zm b) EkimDev ri mives mr ge lerso ru nu c) EkimDev ri mi ninulus la ra rasne mi d) Em per ya liz mins mr gesis te mi niny kl ma sn daEkim Dev ri mi ninrol B- S mr ge le rinUlus la masveS mr geTop lum la rn daDev rim a) S mr getop lum la r nnya ps 1) Sos yo-eko no mikyap 2) Si ya salyap 3) Kl t relyap b) S mr ge seldev rim 1) Dev ri minka rak te ri 2) Dev ri minhe def le ri 3) Dev ri ming rev le ri 4) S nf la rnmev zi len me siven der likso ru nu 5) Cep heso ru nu 6) id detso ru nu c) S mr ge seldev rimpro le terdn yadev ri mi ninbirpar a s dr d) Bur ju vamil li yet i li ivepro le teryurt se ver li ize ri ne C- Em per ya liz minS mr geSis te mi ninPar a lan mas a) Sos ya listsis te mindo u u b) Ulu salkur tu luha re ket le ri nindo ru aula mas c)  is n f nnde mok ra tikmev zi le riko ru masa va m d) G n mz deem per ya liz mindu ru muveye nis mr ge ci lik Blm 3: Krdistan Toplumu Ve Krdistan Devrimi I. Kr dis tanTop lu mu

13

A- Kr dis tanTa ri hi a) Krtka bi le le ri ninMe zo po tam ya yaya ylvek le ci im pa ra tor luk lar b) Fe o dald nem deKrt lerveKr dis tanze rin de kiya banc ha ki mi yet 1) Arapege men li id ne mi 2) Trkege men li id ne mi 3) Farsege men li id ne mi c) Kr dis tan damer ke zife o dalbirdev le tinolu ma ma s nn ne den le riveso nu lar d) Ka pi ta lista daKr dis tanze rin de kiya bancha ki mi yet 1) Ser bestre ka betd ne min deKr dis tan dafe o dal ha ki mi yet 2) Em per ya liz minOr ta do u daya yl mas 3) Em per ya liz mini bir lik i siTrk,ArapveFars dev let le ri nindo u u,Kr dis tan npar a lan mas 4) Em per ya liz minvei bir lik idev let le rinKr dis tan npar a larze rin deger ek le tir dik le rior tak s mr ge ci lik e) Trkbur ju va zi si ninKu zey-BatKr dis tanze rin de kiha ki mi ye ti 1) Ke ma listdev rimveKr dis tan 2) Ke ma listbur ju va zi ninas ke ri,si ya sivekl t rel alan dage li enbas ks 3) Em per ya list te kel ler le bir lik te i bir lik i te kel ci Trkbur ju va zi si ninKr dis tan daeko no miks mr ge ci li ige li tir me si B- Bu gnkS mr ge;Yar-Fe o dalKr dis tan a) S mr geeko no mi si nine kil len me si 1) Ge li ti ri lenka pi ta liz minka rak te rivedo ur du uso nu lar 2) Ye raltveye rstkay nak larze rin de kis mr 3) Olu anpa za rnuy duni te li i 4) Ser besti g c nndu ru mu 5) Do aleko no mi ninpar a lan masveyar-fe o dal yap

14

b) Kr dis tan da kisos yalyap 1) Aaveeyh lik 2) Et nikvedin selyap 3) Mo derns nf la rndo u u,ynvezel lik le ri 4) Ky l lk 5) Ay dn larvegen lik c) Dilvekl trso ru nu 1) Krtdi livekl t r nnzor laim has 2) Asi mi las yonaracola rakei timku rum lar 3) Trkdi livekl t r nnya yl mas 4) Ki i likso ru nu d) As ke rivesi ya siha ki mi yet 1) As ke riha ki mi ye tinta mam lan mas 2) Krt le rinas ke realn mas,ne miveso nu lar 3) Aaveeyh le rinmil liiha netsi ya se ti 4) S mr ge cipar ti lerKr dis tan daa t ma larde rin le ti ri yor,fe o dalku rum larya a t yor 5) S mr ge ci li ing len di ril me sin depar la men to cu luk 6) Di erku rum la rns mr ge cika rak te ri e) S mr ge ci li insr d rl me sin deem per ya lizmveTrk bur ju va zi si ninor taksi ya se ti f)  bir lik iTr ki ye,ran,Irak,Su ri yedev let le ri ninKr dis tanze rin de kior taksi ya set le ri:Sen to,Ce za yirAnt la mas, Mit-Sa vakor taka l masvegiz liant la ma lar C- Em per ya listSis temin deKrt lerVeKr dis tan nGe le ce i a) Ulusola rakyokol ma b)  bir lik ini te lik tebirdev lethalkiinlm dr c) Sos ya liz meg t re cekolanbirdev rimkur tu luiintek yol dur II- Krdistan Devrimi A- Kr dis tanTa ri hin deDi re ni ler a) Ya banck le civefe o dalege men lik le rekardi re ni ler

15

b) Ya bancka pi ta liz minha ki mi ye tikar  sn dafe o dal le rin ba nek ti idi re ni ler c) Budi re ni le rinba a r sz lk la r nnne den le riveso nu lar d) Bur ju vamil li yet i li i ninKr dis tan da kirolze ri ne e) Kr dis tanulu salso ru nu nun z mn debur ju vamil li yet iyn tem lerif laset mi tir B- Kr dis tan daMark siz minTa ri hiRolze ri ne a) Mark siz minKr dis tan agi ri i b) Re for mistbur ju vamil li yet i li i ninsos ya listmas ke si nin d  rl me sin demark sizm c) Sos yal-o ve niz mekarm ca de le demark sizm d) Kr dis tanhal k nnulu salde mok ra tikdev rimm ca de le sin dek la vuzide o lo jiola rakmark sizm C- Kr dis tanDev ri mize ri ne a) Kr dis tandev ri mi ninka rak te ri b) Kr dis tandev ri mi ninhe def le ri c) Kr dis tandev ri mi ning rev le ri d) Kr dis tandev ri min des nf la rnmev zi len me siven der likso ru nu e) Kr dis tandev ri min der gt len meso ru nu f) Kr dis tandev ri mi ninid detso ru nu g) Kr dis tandev ri mi ninulus la ra raspers pek tif le ri 1) Dn yapro le terdev ri mi ninbirpar a s dr 2) Or ta do uhalkdev rim le rin deki litroloy nar 3) Em per ya liz minOr ta do u da kiha ki mi ye ti niny kl ma sn davedn yaa pn dage ri le til me sin dete melne mesa hip tir 4) Re viz yo niz mekarmark siz minza ferka zan ma sn daulus la ra rasrolb yk tr 5) Ulu salkur tu luha re ket le ri nindo almt te fi i dir. Blm 4: Marksizm-Oportnizm-Revizyonizm A- Re ka bet iKa pi ta listD nem deMark sizmveOpor t nizm a) Bur ju vasos ya liz mi nekarbi lim selsos ya lizm

16

b) Mark sizm,anar izmvere viz yo nizm B- Em per ya liz minDo u uVeEkimDev ri miD ne min deMark sizm VeOpor t nizm a) II.En ter nas yo nalopor t niz mi nekarle ni nizm b) Tro kiz mekarmark sizm-le ni nizm C- Em per ya liz minS mr geSis te mi ninPar a lan masVeSos ya list n sa nnG len me siD ne min deMark sizm,Le ni nizm,Mo dernRe viz yo nizmVeYe niTro kizm a) Ti tore viz yo niz mi b) Kru ev-Brej nevre viz yo niz mi c) IV.En ter nas yo nal d) kis perdev letvedn yate o ri simas ke lire viz yo nizm

17

1977ELA ZIKO NUMA SI

n santop lu mu;ta rih selbirka te go ri,ta ri his reiin demey da na gel mi bir ol gu dur. n san so yu bir tr ola rak e kil le nir e kil len mez he men bel li bir top lum sal ya an t ya ge i yor.Yi ne in san so yu may mun su ya p dan bel li bir e kil de uzak la r uzak la maz klantrbirr gt len meya psii negi ri yor.(He nzbud nem de ulus la ma,halk la magi bibirol guyok tur.Ufa ckka bi le leryada klan larvar dr.Buklan la rnsa ysbir kaai leile-kiai lebi lede ni le mez- s nrl, da ra ck bir e kil len me dir. Hay van ca ya am ko ul la rn danye ni kl mak ta dr.)re timd ze yisonde re ced k tr.re timd ze yi nind kolu uin san la rntop lum salya an t s na,d n ce le ri ne,r gt len me si nedete siredi yor.(Klantrr gt len medarbirr gt len me dir.Buya p yazgbirai leek live r gt len me bi i mi do u yor. Bu d ne me ilkel komnal toplum dnemi  de ni yor. n san so yu nun bir mil yon yl m ya da be yz bin yl m n ce den or ta ya kt ko nu sun da ke sin bil gi ler yok tur.Bupeknem lide il,amabi li neney;il kelko m naltop lum ya p s nn M.. 15.000-10.000 y l na ka dar gel di i dir. Klan ve

18

ka bi le le rin bir le me sin den ai ret ler mey da na ge lir.Ai ret, il kel ko m naltop lu munr gt len meya p s dr.) Bud nem dere timih ti ya lar,okazin sa nnr gt len me si nige rek li k lar. re tim d ze yi d k tr, in san la rn re tim ya pa bil me si iin bir ka kla nn bi ra ra ya gel me si ye ter li olu yor. Bu ge ri ya p nn ze rin dezel lik ledu rul mas,biz de kiai retya p s nnh layak taka l nak l aka vu tur masa sn dange rek li dir.Ai retti pir gt len mebe lir til di igi biil kelko m nalti pibirr gt len meve yabutop lum dangel mebirya p dr.re timara la r nnd kl,ai retya p s nn mad di ko u lu dur. Me se la bir av hay va n nn av la na bil me si iin yz ki i yege rek si nimdu yu lur.Buyzki idebirklanve yabirai retola bi lir. Bus ra dadildeor ta yakt,sz ck lerolu tuvedilbe lir di.Dil, il kelka bi le ler dean la maara c dr.Di linor ta yakre ti minzo run luso nu cu dur.Buko nu dak sa causy le ne bi lir:n sanih ti yac, ai ret ti pi bir r gt len me yi ge rek li k l yor. Ge ri bir r gt le me ve re tim tar z dr. Her han gi bir yer de ai ret ya p s nn varl, ora da ge ribireko no mikvesos yalya an t nnol du u nugs te rir. Di ya lek tikola rakhereyde i meha lin de dir.n santop lu muda de i ir. re tim ara la rn da ki bir de i me, re tim ili ki le rin de de birde i ik li ige rek lik lar.Budatop lu munya p sn da kibirde i me yi ge rek li k la cak tr. re tim ara la rn da ki ge li im, bir son ra ki top lu mun or ta ya  k n, halk la may be ra be rin de ge tir di. Halk la may las nf la rnor ta yakbir bi ri nebaley ler dir.Bu nage me denai retya p s nnda lvebu nunso nu cuola rak,k le citop lu munor ta yakan la tl ma l dr. Ai ret ler, tah mi nen bar bar lk d ne mi ne ka dar ya a d lar (M.. 4000).Birin sa nnya a masiinge rek liolan danfaz la snret me si, s nfl top lu mun or ta ya  k  nn mad di ko u lu dur. Ki i le rin faz la rnel deet me sivebu nabalola rakbazki i le rinel deedi lenartr ne el ko ya rak ya am la rn a l ma dan sr dr me le ri, k le ci top lum labir lik teor ta ya kar.Budare timara la r nnbel libird ze ye gel me si ve ge li me si nin so nu cu dur. lk s nfl top lum, k le ci top lum dur. M.. 4000 yl la rn da by le bir top lum ya p s nn Me zo po -

19

tam ya daolu tu u nug r yo ruz.lkk le citop lumS mer ler leor ta yakt.Bu nunso nu cuola rakdev lette ek klet ti.Dev letes kiai ret r gt len me si nin par a lan ma sy la, top lum da uz la maz kar t lk la rn  k y la,ya nieze ninveezi le nin,s m re ninves m r le ninvarl ko ul la rn dado du.re timara la rnel le rin detu tanbel libirazn lk, o un luk ze rin de ki s m r sn sr d re bil mek iin bask ve ta hak kmaracolanbiray g tage rek sin meduy du lar.Bi zimiinge rek li olan; ai re tin par a lan mas, dev le tin olu u mu ve halk ti pi r gt len me nindo u uso ru nu dur.Dev le tinor ta ya k nvege li me si ni, de rin le me si ne ele al may ge rek gr m yo ruz.Ai ret r gt len me siilehalkti pir gt len me si ninayr te dil me sige re kir.Dev le tinor ta yak ma sy lahalkti pir gt len medo arvehalk larta rihsah ne si ne kar.Top ra ayer le meilebe ra berai retya psde i ir,ai ret ler  z lrves m r lenili ki sior ta ya kar.Bud nem debel libirdil vekl trolu ur.Bu,ai retya p s nnda l ma snvehalk la rnor ta ya  k nbe lir le mek te dir.in des m re ninves m r le ninbu lun du ubuya p yahalkdi yo ruz.Bu nunbe lir le yi cige le riun lar dr;da ha n ce ai ret aa ma sn da bel li bir dil ve kl tr e kil len me mi ti. Halk larbuaa ma daar tkbel libirtop ra ayer le ti ler.Es kiai retd ze ni,g e bebird zen di.Bu ra dabe lir libirtop rakze rin dede vaml du ra rak re tim yap m yor lar, u ra lar da bu ra lar da do la a rak g e be birha yatya  yor lard.Fa kathalkha li negel dik le rin debel libirtop ra a yer le me ve top rak bir li i olu tu. Bu top rak bir li i da ha son ra olu a cakolanulus larmey da nage ti renge ler denbi riola cak tr.K le civefe o dalaa ma lar dahalkbel libirtop rakze rin deya advebu dahal knge li i mi nibe lir le yenbirre timgcol du.K le citop lum M.S.300yl la r naka darde vamedenhay liyay gnbirtop lumbi i mi dir.K le cire timili ki le ri;M.S.300yl la rn dayata rih tensi lin mi ya da ha kim re tim ili ki le ri ol mak tan k m tr. Bu aa ma ya ka darAna do lu da,Me zo po tam ya da,Ro ma da,M sr daveAk de niz ev re sin de kil ke ler dehepk leim pa ra tor luk larvard.in dedebir k le ciim pa ra tor lukmev cut tu.Dn ya nndi erke sim le rin dein san lar he nzil kelka bi le,ai retd ze niiin dey di ler.u nudabe lirt mekge re kir;Ak de nizev re sin dege li enuy gar lk,buaa ma dain santop lu -

20

mu nunbe lir le yi cige si dir.M.S.300yl la r naka darin sanuy gar l  nnge li ti ialan larbualan lard.Me zo po tam yauy gar l nbe i i dir. Buala nnze rin de,aynaa ma da,bi zimdeya a ma mzne de niy le, zel lik leze rin dedur makge re kir. M.. 4000 yl la rn daAa Me zo po tam ya da S mer ler adn da biruy gar lkdo du.Bualans nfltop lu munveuy gar l nge li ti i ilkalan dr.Ba tak lk la rnku ru tul masileel deedi lenta rmalan la rn danbi rekaryz-iki yzrnal n yor du.Ba lk larvehay van larson de re ce faz layd. Bu, in san la rn hz la bir art-de e ri el de et me le ri ne ola nakve ri yor du.Yo unart-de erze rin dek le cibirdev le tinya ra tl ma s nn ko ul lar or ta ya  k yor du. Dev let do du ve ku ze ye do ru ya yld. Ba bil veAsur im pa ra tor luk lar bu aa ma ya ge lin di in de,dn ya nnoza man kienkuv vet lidev le ti nikur du lar.Da hason ra k le ci im pa ra tor luk lar artt. ran da ge li en Med ve Pers uy garl,Ana do lu da kiHi tituy garl,hepbuMe zo po tam ya da kiuy gar lk ze rin de ge li ti ve ya Me zo po tam ya da ge li en uy gar lk, uy gar lk la rn bel ke mi i ol du. M sr ve Hi tit uy garl bun dan ya rar land.Yi neinuy garlMe zo po tam ya da kibuuy gar lk tanet ki len di.M..3000yl la rn da kige li mebazta rih i le reg re19.yz yl da kige li me denda hafaz la dr.S mer lerta ra fn danMe zo po tam ya dage li ti ri lenuy gar lk,bi limvetek no lo jika danka pi ta listuy gar l n in san l a ver di in den da ha faz la sn ver mi tir.  te o d nem de Me zo po tam ya daby lebiruy gar lkvard.M..9000yl la rn da,ya nibar bar lkd ne min debu day,ar pavs.ye ti ti ri le bi li yor du.S rve ko yunbes le ni yor du.Me zo po tam yata rih teta r mnvehay van c l n ge li ti iilkalan dr.Dn ya nndi erta raf la rn dahe nzbu narast lan maz. Bun dan u so nu  k yor; bar bar lk aa ma sn da hay van c l n ge li me si ni, ve rim li bir ta r mn ya p l n ve top ra a yer le ik bir d ze nin or ta ya  k n g r yo ruz. Bu na bal ola rak S mer Uy garlge li ti. im dik le citop lum danson ra kidu ru made in mekge re kir.Halk la ma a sn dan, k le ci top lum dan son ra ge len fe o dal top lu ma de i ne ce iz. K le ci top lum dan fe o dal top lu ma na sl ge il di? Bu,

21

uan dako nu muzd n da.Ak la makis te ni lenko nuzel lik leb tn halk la rn k le ci aa ma dan ge me dik le ri, baz il kel ka bi le ve ai retya psiin deolanhalk la rnk le citop lu muya a ma danfe o daltop lu mage tik le ri dir. Fe o dal d ne me ge lin di in de baz il kel ka bi le ve ai ret ler fe o dal top lu mage er ler ken,halkha li nege li yor lar.Av ru pa dafe o da liz min 10.yz yl daRo mam pa ra tor lu u nuny kl ma yaba la ma sy lahz la ge li ti ig r lr.10.yz yl daAv ru pa daglbirfe o da lizmdo du. Af ri ka nn ku ze yi veAra bis tan da da ge li ti.Ana do lu nun k le ci d ne min deula  la ma yanyer ler deveran dadage li ti.La tinAme ri ka daol sun,Ku zeyAme ri ka daol sun,he nzby lebirdu rumyok tu.Nebirk le cidev let,nebirfe o daldev letbe lir me mi ti.H lbun larai retkon fe de ras yon larbi i min debu lu nu yor lard.Af ri ka dada k le cife de ras yon larve yak le ciili ki lervard.K le cides po tiz min ilkba lan gcola rakdev lettas lak larmev cut tu.Fa katbu ra das nfl top lumhe nzge li me mi ti.Ame ri ka,Af ri kavehat taAvus tral yason za man lar da, ya ni fe o da liz min ge li me si d ne min de uy gar l a al m tr.Bu ra lar das nfltop lumhe nzge li me mive yage li meaa ma sn dayd.Glbire kil deAs ya da,Av ru pa davebun la rnge it nok ta larolanOr ta do u das nfltop lumhay lige li mi ti.K le cive fe o dalaa ma dabuyer ler deya a yantmhalk larveai ret le rinda ha son ra Kr dis tan ta ri hin de ki ge li me yi ak lar ken ze rin de du ra ca z.G re ce izki,ai ret lerhe nzs nfltop lumya psii negir me mi ler dirve yab ykl  deai retya p snsr dr m ler dir.Bu nun ne den le ri nison raeleala ca z.Fa katu nube lirt mekge re kirki,tm ai ret lers nfltop lu munol mu tur.Fa katge nel deu nusy le ye bi li riz; k le ci ve fe o dal d nem de bu y re ler ta ma men s nfl top lu ma al m tr. S nfl top lum ii ne gi re me yen ai ret ler var sa da bun lar ge i civeha kimol ma yane ler dir.Fe o da liz minba langyl la rn da, bu ya p lan ma nn et ki si al t na gi ren ai ret ve ka bi le le rin de bir halkola rakolu tuk la rng r yo ruz.Bu nar nekola rakRushal k nn or ta yakgs te ri le bi lir.Rushalkbil di i mizka da ry la10.yz yl daor ta ya k yor.Ger men le rinRo mam pa ra tor lu u nuyk masve Av ru pa dafe o da liz minge li me siy le,Ger men ler leSlav larkarkar -

22

 ya ge li yor lar. Slav lar il kel ka bi le, ai ret d ze ni ya a mak ta dr lar. Ger men leriseglbirfe o dald zeniin de dir ler.Ai ret,ka bi led ze ni,ge ribird zen,fe o dald zenisebu nana za ranile ri cibird zen dir.Slav la rnge ri cid ze ni,fe o da liz minkar  sn day k l yorvefe o da lizmbun la rnii ned tangi ri yor-Rus ya daol du ugi bi.Ken dii ge li me le ri ile bun lar fe o da liz me var m yor lar. Ken di i ge li me le ri ileilks nfltop lumolank le citop lu mage me le rige re kir di. K le ci aa ma dan son ra i di na mik le ri so nu cu fe o dal top lu ma var ma lar ge re kir di. Fa kat by le bir ge li me ol mu yor. D a r da, Av ru pa dabirfe o dalge li mevar.Vebun danet ki le nenSlav larfe o daltop lu mad n  yor lar.Fe o daltop lu mad n me siy leRushalk olu u yor.Bu nundo also nu cu,Rus yastep le rin deglbirfe o da lizmveglbirRushalkolu u yor. uan dafe o da lizm denka pi ta liz mege is re ci nive yaulus la rn or ta ya  k n an lat ma l yz. Bu na ge me den he men u nu be lir te lim;fe o daltop lu munsond nem le rin demo dernmil li yet lerde ni len bir kav ram or ta ya  k yor. Mo dern mil li yet le ri di er ka vim ler den ve yahalk lar danay ranzel lik lerbun la rnol gun lamhalk larol ma la r dr. e it li alan lar da dil ve kl tr le ri ge li mi, top rak alan lardage ni le mi tir.zel lik ledilvekl trbel libirtop rakala nn ta ma mens nr lan dr m tr.Ve yabel libirdils nror ta yak m tr. Her han gibiryer de,bel libirtop rakpar asze rin de,or takbirdil te ek klet mi se;ora damo dernmil li yet le rinvarlsz ko nu su dur. Bu zel lik le fe o da liz min son aa ma sn da,Av ru pa da ka pi ta liz min ge li me sin denn ceg r le bi lenbirol gu dur. Ka pi ta listre timbi i mi nin,fe o daltop lu munba rn dage li ti i ni bi li yo ruz. Fe o dal top lu mun ba ka bir aa ma sn da -ev ri min de-, ya nika pi ta liz mina fakvak tin de,ulus laror ta ya k yor.Ulu salr gt len me nin mil li yet r gt len me sin den far kn be lirt mek ve ya mil let  ta n  m n yap m ak iin un l ar sy l e m ek mm k n d r: Halk larve yamo dernmil li yet lerd ne min debel libirdilko nu u lu yorveor takbirkl trvar.Bel libirtop rakpar asze rin deya a n l yor.Ama re tim h l bu aa ma da ie ka pa nk bir re tim dir. Da haokkul la nmde e riolanbirre timvarvepa zariinre tim

23

sz ko nu sude il dir.K kbi rim leriin dere timya p l yor.Ky le rinken diiin de kire ti mivar,pa zarola yndagr mekmm kn. Ky denpa za rarng t r l yor,pa zar dandak yebirrnge ti ri li yor.Fa katbure ti meha kimde il dir.By leolun ca,ya nire tim darbi rim lerii nes k pka ln ca,in san la rnge nil  debir bir le ri ile ko nu ma lar, ge ni bir dil ve kl tr mey da na ge tir me le ri zor dur.re timbu nuim kan szkl m tr.K kbi rim lerha lin deky ler dek kre timya pl mak ta dr. tebu,ulus la rnor ta ya k n en gel le yenve yage cik ti renennem libirre tim dir.Fab ri kare ti mi, de i ik ai ret ler den ve de i ik ky ler den in san la rn bi ra ra ya gel me siy leya p lanbirre tim dir.Birfab ri ka dabin ler ceki i ninbi ra ra ya ge li i, ulu sun or ta ya  k  nn en nem li mad di ko u lu dur. Budu rumge nibirpa za rayola mak ta dr.Ayndi levekl t resa hip in san la rn bir pa zar et ra fn da bir le me le ri, gi de rek bir pa zar iin re tim yap ma lar, ret tik le ri ni pa za ra ak tar ma lar, ken di ge rek sin me le ri nipa zar dankar  la ma lar... tebuolayulu suntaken di si dir.By lebirolayya a yanmil li yet lerve yahalk lar,ar tkulus ol mu lar dr.Ar tk k k ve dar bi rim le rin den sy rl mak, ge ni kap samlre tim debu lun makulu sunmad dige rek si ni mi dir.Pa zar; ulus la rn be i i dir ya da Sta lin in de yi miy le bur ju va zi nin mil li yet i li i ren di iilkokul,pa zar dr.Biryer depa za rnge li me si var saulus la rnge li me sidemm kn dr.Pa zarbirik ti sa dibir lik tir.Ulu sune it lib lm le ri nitekbirb tnbi i min dekay na t ran, i selbirik ti sa dibaolu tu ranhalk larulusha li nege li yor lar. Ulu sun ge li me si ni ve ya or ta ya  k  nn tah li li ni da ha faz la yap ma ya ca z. Bu d nem de mey da na ge len ulus lar bur ju va ulus lar dr.Fe o da liz mekarm ca de leedenulu sunn ders nfbur ju va zi dir.  i s nf ve ky l lk bu d nem de bur ju va zi nin bay ra al tn dayerala rakfe o da liz mekarm ca de leedi yor.Bur ju va ziile ri ci dir, bur ju va zi nin ye ti tir di i kah ra man lar, ede bi yat  lar, res sam larvs.ile ri ci dir.Me kana sn danulus la rnor ta yaks nr l dr. BatAv ru pa da, Fran sa da, n gil te re de,Al man ya da ve tal ya daan cakulu salge li mevarveulu saldev let lerte ek kledi yor. Ve ya ka pi ta liz min a fak vak tin de ulus la rn te ek kl s re ci da ha

24

okBatAv ru pa yazgbirol gu dur.19.yz y lage lin di in deka pi ta lizmhe nzBatAv ru pa yaz g dr.Dn ya nndi eralan la rn daiseh lk le ciili ki le rin,glfe o da liz minvebazbl ge ler de de ai ret le rin et kin li i sz ko nu su dur.Av ru pa nn ba ts, ye ni bir uy gar lkaa ma s nage i yor.Buka pi ta listuy gar lkora da kiin san la rnulusha li nege li le ri neve yabur ju vaulu sudu ru mu nagel me le ri neyola yor.1800 ler,1850 lerhepby le. Ka pi ta liz min em per ya list aa ma ya gel di i ana ka dar uy gar lk alan ha len BatAv ru pa dr. 1850 ler dn ya nn di er iki nem li ala n nnka pi ta listge li meyo lu nagi rita ri hi dir.Bul ke ler denbi ri Ame ri ka, di e ri Ja pon ya dr. Bu l ke le ri in ce le mek, s mr ge ol ma y larne de niy lenem li dir.Dn ya nnb ykbiralans mr ge ol ma s na ra men, bu d nem de bun lar s mr ge ol ma yan top lum lar dr. Ka pi ta liz min bu l ke ler de ge li i mi ve ya bu l ke ler de s mr ge le tir me s re ci ol ma dan, ka pi ta list bir l ke bi i mi ne d n mna slolu yor?Ame ri ka dasonde re ceil kelbirya amsr d ren K zl de ri li lervar.Av ru pa nnenser se riin san larveb tnha pis ha neka kn larAme ri ka yaih raedi li yor.Yer li lerkor kunbirsoy k rm dange i ri li yor.Bun danhe menson raAv ru palka pi ta list lerakn et me yeba l yor lar.Af ri ka danb ykl  dek le lerdege ti ri li yor. Top rak larsonde re ceve rim li dir.B tnbuko ul la rnbir le me siy le Av ru paka pi ta liz miken di niade taAme ri ka yaih raedi yor.Av ru pa ka pi ta liz mi,Av ru pa daneiseAme ri ka dadaodur.Boalan larhz laye er me yeba l yor.Nek le ci,nedefe o dalaa ma lar dange mi olan bu top rak la ra ka pi ta lizm eki li yor. Top rak lar ilk ve son de fa ka pi ta liz mea l yor.Ka pi ta lizmtop lu munhere yiveAme ri ka nn b tnta ri hi dir.Ame ri kanulu suda han ceora dabirtop rakbir li i ni,dilvekl trbir li i nie kil len dir mide il dir.e it limil li yet ler den gel mi halk la rn, ba lan g ta n gi liz di li ve kl tr et ra fn da bir le me si ileAme ri kan ulu su do mu tur.Ame ri kan ka pi ta liz mi e it limil li yet le ri ten,on lareri tenbirde ir mengi bi dir.Bus re he nz de vam et mek te dir.Ame ri kan ulu su nun ve yaAme ri kan em per ya liz mi nin, dn ya em per ya liz mi nin jan dar ma l n ya pa cak ka darglolu u nunmad dite me libu ra da dr.

25

Ja pon ya dadu rumda hade i ik tir.Bu ra daglbirfe o daltop lumvar dr.Yal nzbiradaolu uis ti la yau ra ma sn,ba katop lum la rn oray i gal et me si ni en gel li yor.Av ru pa ka pi ta list le ri Ja pon ya yage lipda yan dk la rn daglbirhalk la,glbirdilvekl tr le kar  la  yor lar. Dev let ya ps ve gl r gt len me, ya banc is ti la snim kan szk l yor.AmaJa ponay dnveb rok rat lar,Av ru paka pi ta liz mikar  sn datu tu na bil mekiin,on la rnre timbi i mi nin l ke le ri ne ha kim k ln mas ge rek ti i ni; ge ri bir re tim ve bu ge rire ti minstya p sy lada haile ri cibirstya p yasa hipolanbir dev letkar  sn datu tu na ma ya cak la rnan l yor lar.Av ru paka pi ta liz mi ni ade ta ken di el le riy le alp Ja pon top lu mu na uy gu lu yor lar. By le lik le do an Ja pon em per ya liz mi hz la ge li i yor. By le bir zel lik tendo layJa ponka pi ta liz miem per ya listaa ma yaula  yor. Ja pon ya da ka pi ta liz min do du u yl lar 1860 l yl lar dr, bu ayn za man da em per ya liz min do u yl la r dr. Ja pon ka pi ta liz mi il kel bi ri kimd ne mi niat la ya rakem per ya list le i yor. Av ru pa nnba t sn dabiravume de niulu sunmey da nage li i ne ak lkge tir dik.Bun la rnd n daikiz grulusvarde dik:ABDve Ja pon ya.1850 le regel di i miz deve ya19.yz y lnsonaa ma la r nagel di i miz de,okazhalk larulus lamve yaokazhalk larka pi ta liz minet kiala n nagir mi tir.Ka pi ta lizmbuhalk la rntop lum sal re tim bi i mi ol mu ve bun lar ulus la tr m tr. Bun la rn d n da dn ya nnb ykalan larhe nzk le civefe o dalve yaai ret-ka bi le d zen le riiin deya a mak ta dr lar.BatAv ru pa dage li kinolanka pi ta lizm,dn yayna slbirya p yad n t re cek ti?Bu nage e ce iz. Em per ya lizmves mr ge ci lik K le ci em per ya lizm, fe o dal em per ya lizm ya da ka pi ta list em per ya lizmdi yebiray rmpekya pl ma m tr.Amabizs mr ge ci li in ken di top lum d ze ni miz a sn dan, biz de ki s mr ge ci li in kav ra nl masa sn danby lebiray r mnya pl ma snge rek lig r yo ruz.Ka pi ta liz minsonaa ma da kis mr ge ci li ege me denn ce k le ci, fe o dal ve ka pi ta liz min ser best re ka bet i d ne min de ki s -

26

mr ge ci li i niak la ya ca z. n san larai retd zen le ri niya ar lar ken,k le ci likyadabirtop lu munbirba katop lu mubaskvebo yun du rukal t naal masdi yebir ol guyok tur.Ai ret,bn ye sin defaz laart-de erbu lun ma yanbirtop lumbi i mi dir.Do la y sy lain san larze rin deta hak kmkur ma nn birne de niyok tur.An cakilks nfltop lumolank le citop lu mage il di in de bu nun mad di te me li do ar.Ai ret le rin de bir bir le ri ile a t ma larmm knola bi lir.Bir bi rin denadaml d re bi lir ler.Kan da va larai retd ze nin deet kinolanbirol gu dur.okglolanbu ol guuzunyl larde vamede bi lirvebiz debu nunka ln t larh ls re gel mek te dir.Yabirai retdi erai re tite miz le yin ce yeka dara t ryadabl ge yiterkedipgi der.Bariinbi ra ra yagel mevean la madamm kn dr.Amabirai retdi erbirai re tibn ye siii ne alp eri te mez, erit me ol gu su yok tur. Bir ai ret ye si, de i ik bir ai retya psii neal na maz.ye le rinade taai ret le ri neg bekba ilebalol duk lar,kanbade ni lenglbirbavar dr.Ai retya p s nn d  na  kan lr. Ba l n su dan  kar ken can ve ri i gi bi. Bu nuniins mr ge ci li iai retd ze ni neda yan d ra ma yz.Ya banc bir halk k le le tir me ve s mr me ol gu su nu ai ret ler den ba la ta ma yz. Bu nun la s nfl top lu mun or ta ya k ann da, s m r nn ve s mr ge ci li in de or ta ya k t n ve bun la rn bir bi ri ne bal ey ler ol du u nu kas te di yo ruz. Bir s n fn di er bir s nf ze rin de, birka bi le nindi erbirka bi leze rin de,birtop lu mundi erbirtop lum ze rin de bask kur ma s nn ge re i art-de er dir. n san lar artde er, emek, zen gin lik ya rat mak ta dr. Bu s mr ko nu su ola cak tr.Da haglolan lar,buar tkde erze rin deta hak kmku ra cak lar dr.Buol gu nundo u u,s nf la rnyadailks nfltop lumolan k le citop lu munor ta yakileba lar.Aynza man dabuol gu lar la bir lik te s mr ge ci li in ge li ti i yl lar da ba l yor. K le ci d nem de kis mr ge ci lik leil gi liola rakRo matop lu mu nur nekve re bi li riz.K le ci likil kinRo ma daolu u yor.tal yanya r ma da sn da kige li me denson raYu nanya r ma da s nayer le i yor. K le ci lik, Bat da s pan ya ya, G ney de Kar ta ca ya, Do u da F rat a ve Or taAv ru pa nn bir ke si mi ne ya y l yor. Dik kat edi lir se

27

bu alan lar da son de re ce de i ik halk lar ya a mak ta dr. Ro ma top rak la r nns nr ladalanze rin dek kbirRo mahalk,buhal kn r gt le di i gl bir k le ci dev let var dr.Ayn k le ci dev let sonaa ma sn daglbirim pa ra tor lu ad n  yor.Dik katedi lir se emperyalizm ke li me sibuim pa ra tor lukke li me sin dent re til mi tir.Ba kahalk larbo yun du rukal t naal ma,kav ramola rakbuol gu dando u yor,ba kahalk la rnel deet ti iart-de erRo ma yata  n yor.Es ki denai retveky l lkd ze nin deya a yanhalk larRo ma nnk le siha li nege li yor lar.El deedi lenk le lerta ma menbirk le im pa ra tor lu u ha li ni alan Ro ma ya ge ti ri lip sa t l yor. Btn yollar Romaya karsz,ta lanedi lenser vet le rinRo ma yaak ta rl d  naia reteder.Ro ma nnege men li ial t nagi renb tnhalk lar k le le ti ri le reks mr gesta t s neso ku lu yor.Ba kahalk lark le le tir meves mr geha li nege tir mesa de ceRo ma yazgbirolay de il dir. Asur m pa ra tor lu u da za ma nn en bar bar, k le ci im pa ra tor lu u dur.Halk lark leedenvezorart la rad  renbirim pa ra tor luk tur.zel lik leMe zo po tam yahalk lariinkor kunvekankus tu ru cubirim pa ra tor luk tur.Ha lenAsur lar dankal mabues kige le nek ler sr mek te dir. zel lik le Nem rut Ef sa ne si ka ranl tem sil eden bir ef sa ne dir.Ef sa ne,Asur la rnyaptzu lmvevah e tinbirso nu cu dur.Bud nem dehalk lare it libas k la rama ruzkal m lar dr. Bu gn s mr ge ci a n, em per ya liz min s mr ge ci lik a n ya  yo ruz. Dev le tin ve s nfl top lu mun or ta ya  k n dan son ra halk la rns rek litat tk larbirol gu durs mr ge ci lik.Sa de ceg n m ze, da ha do ru su em per ya liz me zg bir ol gu de il dir. Ta ma menis ti la yada ya nan,ba kahalk larbaskal t naalanveta laneden bu im pa ra tor luk la ra r nek ola rak Pers ve s ken der (He len uy garl,bzn.)m pa ra tor lu udags te ri le bi lir. re nil me sige re ken, k le ciaa ma dabir okhal kntut sakedil di i dir.z grai retd ze ni,k kre ti meda ya nanz grky l lkd ze nibuaa ma datut sak edi li yor. Halk lar ze rin de ki bask ilk kez by le bir d zen de ger ek le ti ri li yor. Halk lar ilk de fa bo yun du ruk al t na gir me, k le ol masu u naiti li yor lar.Bun dann cez gr lkveba m sz lkduy -

28

gu larokg lyd.K le ci li inbirsis temola rakge li me si,top lu mun bn ye sin de k le ci ili ki le rin a lp ser pil me si, te yan dan halk lar ze rin de ta hak km ku rul mas ve s mr ge ci li in ge li me si...ki sidebir bi ri neetvetr nakgi biba l dr. tebirdev lets nf s m r sn ne ka dar yo un la t r yor sa, dev let ya p sn ne ka dar g len di ri yor sa,d ado rudaoka darsoy gun cuvebar barola cak ve ba ka halk lar bo yun du ruk al t na ala cak tr. K le li in son aa mas, im pa ra tor luk d ze ni nin ku rul du u aa ma, halk la rn en ok bask al t na aln dk lar bir d zen dir. Na sl ki ka pi ta liz min en son aa ma s naemperyalizmde ni li yor sa,aynbi im dek le ci li inen son aa mas da kleci emperyalizmdir. ki si ara sn da pek cid di bir ay rm yok tur. Ka pi ta lizm ge li e rek gl bir re tim bi i mi ne d n  yor ve dn ya ya ha kim re tim bi i mi olu yor. Bu nun ad; em per ya lizm dir.  te k le ci lik de ken di a n da ol gun la  yor. Bir s nfltop lumola rakge li i yor.Ol gun luka nat la t yorvege ri le med ne mi negi ri yor.Oza manglbirre timbi i mi ned n  yor.Bu,k le ciem per ya lizm dir.Ka pi ta listem per ya lizmilek le ci em per ya liz mi ay ran fark; re tim bi i mi dir. re tim bi i mi nin ka rak te ri,or ta ya kans mr ge ci li inka rak te ri nidebe lir le mek te dir. Ne dirk le citop lu munka rak te ri?n sa nnk leya pl mas,ade tabir hay van gi bi a l t rl ma s dr. re tim bi i mi ola rak; in sa nn b tn be de ni ze rin de bir ege men lik ku ru lu yor. Bir efen di, g n mz de pat ro nuni i nineme ize rin dekur du utr denbirs mrde il, k le nin sos yal ve fi zi ki ya ps, b tn be de ni ze rin de bir hak ta sar ru fubi i min de kibirs mrolu yor.K leya p lanin san larhay van gi bi if te ko u lu yor. Evet, bu s mr ge ci li in de ka rak te ri ni be lir li yor.Bu gnen pahal ey altndr  de nir,oza manenpa hal ey in san dr. Bir in sa na sa hip ol mak di ye lim yz bin li ra ya sa hip ol mak sa, da ha ok in sa na sa hip ol mak da da ha ok pa ra ya sa hip ol mak tr.Buga yetakbirey dir.n san larart-de erret ti iiin pa raedi yor.B tnefen di lergz le ri niin san la radi ke cek,in san lar tut sakedipk leyap makis te ye cek ler dir. Efen di lersa hipol makis te dik le riin san larenokken ditop lum lard n da kihalk lar danbu lur lar.Se fer lerd zen le nir,ya banctop -

29

rak la raor du largn de ri lir,tut sak larpa zar la ras r le rekal npsa t lr.De mekkik le citop lu munka rak te ri;s mr ge ci li indeka rak te ri nibe lir li yor.n san laryadaba kahalk lar danolanin san lartut sakedi le rek,k le ciege men likal t naal nr lar.Do alola rakbuin san la rnbi rik tir dik le riser vet le redeelko nu lur.K leya p lanbirin sa nni ne si,ip li i,ai led ze ni nikur mahakk,k sa cashi bire yi yok tur. K le ah ra al na cak, bir ey ler yi ye cek, er te si gn tar la ya ko u la cak,ak amtek rarah rad ne cek tir,k sa cade in dik.K k birhalkyadak kbirhal kniin deolu anbirdev letdn ya nn son de re ce b yk bir ks mn ege men li i al t na al yor. By le bir d ze niin san lartak ri benM.S.500y l naka darya a d lar.5.yz y la ge lin di in debud zenta ma meny k l yorve yaha kimre timbi i miol mak tan k yor.K le ci li ink me siyadage ri le me siilefe o da li te ninye niye nie kil len me sid ne miba l yor.M.S.5.yz ylile 10.yz yl lararasfe o da liz mindo uyl la r dr.Na slkika pi ta liz mindo uyl larola rak15.,16.ve17.yz yl largs te ri li yor sa,5., 8.ve9.yz yl lark le ci li iny klveda l,fe o da liz mindo u yl la r dr. Ne den? nk dn ya nn e it li yer le rin de fe o da lizm, de i ikza man lar dage li i yordaon dan.Bu nage me denn ceu nu sy le mekge re kir:Dik katedi lir sek le cid nem deherhalkige li me so nu cu k le ci top lu ma ula m yor. B tn im pa ra tor luk lar iinayneysy le ne bi lir.Ne re debirdev letdo u yor sa,da haok halkk le cisis temii neda hiledi yor.Bel libirtop lum da,Ak de niz bl ge sin de, gl bir k le ci uy gar lk do u yor. Bu uy gar k le ci top lum lar,di ertop lum larbirdol guola rakege men lik le rial t na al yor lar.Ege men likal t naal nanhalk la rak le cisis temha kimk l n yor.Ka pi ta liz minem per ya listaa ma sn dadabi razson rade i ne ce i mizgi bi,ka pi ta lizmb tntop lum lariinbiriol gude il dir.Dol gu durve yaAv ru pad n da kitop lum lariindol gu dur. K le cid nem dek le ci lik,r ne inRo ma,Yu nanveM srtop lu mu iinbiriol gu,amadn ya nndi erke sim le riiinbirdol gu dur ve ya d ol gu bi i min de ge li i yor.Yi ne na sl g n mz de ka pi ta lizmAs ya,Af ri ka ve La tinAme ri ka da em per ya list bir bi im de ge li tiy se,k le ci likdebud nem dey lege li i yor.

30

K le ci lik ve k le ci s mr ge ci li in ye ri ne fe o da lizm ve fe o dal s mr ge ci likge i yor.K le ciem per ya lizmyadak le cis mr ge ci lik fe o da liz me d n r ken ne yi dev re de cek? Bu ko nu ze rin de dur mak ge re kir. n san lar ve in san top lu mu bir gn de tut sak edil mez.Bu nuken ditop lu mu mu zuan la ya bil meka sn dandasy l yo ruz.Kr dis tanhalksa de ceka pi ta lists mr ge ci likal tn daezil mi yor ya da ezil me di. Krt ler ta ri hin en es ki d nem le rin den be ri ezil mek te dir.BusaltKrt leriinde il,b tndn yahalk lariin ge er li olan bir ku ral dr. K le ci lik bir top lum bi i mi ola rak so na erer ken, fe o da liz me mi ras ola rak ne yi dev re di yor? Bir kez tut sak edil miolanbirdi zihalkka l yor,k le le ti ril mibirdi zitop lu mu mi rasola rakb ra k yorvebute melze rin defe o da lizmyk se li yor. Fe o da lizm;k le citop lu muns mr geili ki le ri ni,ml ki yet,dev let, kl trili ki le ri nives mr ge ciili ki le ri nidev ra l yor.K le ciim pa ra tor luk ye ri ne fe o dal im pa ra tor luk ku rul du un da, es ki den k le le ti ril mi olan top lum lar ayn e kil de k le le ti ri li yor lar. Halk lar k le cibo yun du ruk tankur tul ma dan,fe o dalbo yun du rukal t nagi ri yor lar. tebudahalk la rnpe pe es mr geko nu suol masvepe pe e ge len top lum bi im le ri ne g re s mr ge re jim le ri al tn da ya a ma la r nayola yor.By le lik les rek lis mr ge ci likol gu suor ta ya k yor.Ma demkis nfltop lu munge li me siardar da dr,s nr i ze rek yk se len bir e kil de dir, s mr ge ci lik de gi de rek yk se lip or ta ya kanbirol gu dur.S nfltop lumves mr ge ci likge li i yor, by le lik leiki sibir bi ri niko ul lan d r yor. Evet,fe o daltop lumde di i mizgi bis mr ge ciili ki le ridev ra l yor. Uy gar l a ye ni bir ey ka t yor, ar tk in san lar k le de il serf du ru mu nage ti ri li yor.K le lerni yeserfha li nege ti ril di?Ni inbu na ge rekg rld?n saneme i ninret ken li i ninart mas,re timg le rin demey da nage lenge li me,da have rim libirre ti minin san la rnan cakserfol ma sy lamm knol du ud ze nigs te rir.Birin san k leola rakkul la n lr sada haazre timel deedi lir,da haazkrsa la nr.Amabirin sanserfola raka l t r lr sare timda hafaz laolur. Bu nunne de ni nibi li yo ruz.B tnk le lereme i neveret tik le riher e ye ya ban c dr, fa kat ser fin k k de ol sa bir ml ki ye ti var dr.

31

re tim ara la r na ve bi raz da top ra a sa hip tir. Bu ml ki yet onun da hafaz laa l ma sn,da hafaz larnel deet me si niola naklk l yor.Ser fineme ize rin defe o dalbirtips mrme ka niz masku ru lu yor.Fe o dalbirtop lu munge li mesey rik sa caby le dir. Dn yaa pn dafe o da liz minge li me si nebak makge re kir.Fe o da lizmdeaca babirBatol gu su,Av ru pa daor ta ya kanbirol gumu dur? Bu nu pek faz la sy le ye me yiz. Ger men le rin Ro ma ya sal dr mas, k le ci Ro ma m pa ra tor lu u nu y kp ye ri ne ye ni bir top lum kur ma lar,ta rih teenokg r lenbirbi im dir.Buun danile rigel mek te dir;dn yata ri hi,da haokAv ru pata ri hiola rakelealn mak ta dr. Bu nun bir ne vi pro pa gan das ya pl m tr. n san lk ade ta il kel, k le civefe o daltop lu musan kiBatAv ru pa daya a m tr.B tnin san lk ta ri hi san ki BatAv ru pa ta ri hi dir. Bu zel lik le em par ya list pro pa gan da nnbirso nu cuol sage rek tir,ger ekbu nunter si dir.K le ci li inyadafe o da liz minbiriol guola rakdo u u,Or ta do utop lum la rn dada haes kiveg l dr.Ya nife o da lizmsa de ceAv ru pa da do mu yor.Or ta do u,Ara bis tanvein dedo u yor,ya niHin dis tan dada hilsay d  mzbul ke ler defe o da liz minge li i miiol guso nu cu dur. Fe o da liz minOr ta do u dado u uM.S.3.yz yl la raka dargs te ri le bi lir.Ne den?nkOr ta do u dauy gar lkbi razda hazen gin dir.zel lik leBat yakarDo u nunuy gar lkala nn daha ki mi ye ti M.S. 15. yz y la ka dar uza nr. 15. ve 16. yz yl lar da ka pi ta lizm Bat dage li in ce yedek,Do uuy gar lkala nn daba yaha kim dir. Aynza man daDo u da kife o da lizmg l dr.K le ci likdeDo u dag lyd.Ro maveYu nank le ci li ida han ceMe zo po tam ya da,M srveAna do lu dage li enk le ci likze ri neolu mu tur.Ve ya k le ci lik da ha ok bu ra danAv ru pa ya ta  rl m tr. Fe o da lizm de by le dir ve da ha ok bu ge li en k le ci li in ze ri ne te mel le ni yor. Ge li enbuk le citop lum lar,yi nege li enfe o daltop lum la rad n  yor.Do alola rakbutop lum larda,fe o dals mr ge ci likdeener ken denge li i yor.Bud nem defe o dals mr ge ci li ienokge li ti ren im pa ra tor luk lar;Arap-s lam m pa ra tor lu u, Sel uk lu ve da ha son raOs manlm pa ra tor lu uveAv ru pa da kiim pa ra tor luk larola -

32

cak tr. Or ta do u da fe o da liz min, k le ci lik ten son ra do u u nu M.S. tak ri ben5.ve6.yz yl la ravehat ta4.yz yl la raka darge ti re bi li riz.Bi zansm pa ra tor lu u5.ve6.yz yl lar dafe o dalbirim pa ra tor lu ad n  yor du.6.ve7.yz yl lar dabirfe o dals lamm pa ra tor lu u do u yor du. Bun dan n ce Sa sa ni m pa ra tor lu u var. Bu nun k le ci mi ya da fe o dal im pa ra tor luk mu ol du u ko nu sun da ke sin bil gi mizyok tur.Amauvarki,Krt lerM.S.6.yz y laka darSa sa ni ler le bir lik te ya am ol sa lar ge rek tir.Arap ege men li i d ne mi,Krt le rinArap la rakarm ca de le le ri nita rih teta kipede bi li yo ruz.Sa sa niege men li ial tn daKrt lerfe o dalbey lerha li ned n m ler mi dir? Bu ko nu da eli miz de gl ka nt lar ve ya bel ge ler yok tur.Krtbey lik le ri ninM.S.6.ve7.yz yl lar daArapha ki mi ye ti nin ge li me siy le olu tu u nu ve Kr dis tan da bir fe o da liz min do du u nug r yo ruz.Bun danda han ce siy leola bi lir:Or ta do u yu ge nel de in ce le di i miz iin bun lar sy l yo ruz. Da ha son ra buko nu yade i ni le bi lir. Sa sa ni ler da ha ok bir k le ci im pa ra tor luk ve ya fe o da liz min de ba rn da ge li ti i, k le ci li in son aa ma sn da olan bir top lum dur. Krt ka bi le ve ai ret le ri nin ks men Sa sa ni ege men li i al tn da, ks men de ba m sz ya am ol ma lar ge re kir. Da lk alan lar da ya a yan lar z gr, ova lar da ya a yan lar Sa sa ni ege men li i al tn da dr lar. F rat ta,za manza manDic le yeka darBi zans la rnha ki mi ye tiku ru lu yor.K sa cabud nem deOr ta do u dage li enfe o da lizmKr dis tan da kitop lu munya p sndaet ki sial t naal yor.Bu ra daze rin dedu rul masge re kennok tau dur:Fe o da liz mezgbirs mr ge ci likde var dr.Fe o da lizm dek le ci li eg rege li mibirs nfya psolu ur. Aynza man dak le cis mr ge ci li ena za ranfe o dals mr ge ci likda haokge li mibirs mr ge ci lik tir.Bu ra dabirr nek leizahet mek is te nir se,ak lahe menOs manlm pa ra tor lu uge lir.Buglim pa ra tor lukiin deTrk lersonde re ceazn lkbirhalk tr.Sa y larhe men he menbirmil yonka dar dr.Amaza manza manim pa ra tor lu unn fu sualtmmil yo naka darvar m tr.Fe o dald nemg z n nege ti ri lir se bu ok b yk bir n fus sa y lr. Bu aa ma da bir mil yo na da hi

33

var ma yanbirTrkke si mi,sa y laraltmmil yo nava ranhalk lartut sak edi yor. Os manlTrk le ri dev le te ha kim olan ka vim dir, ha kim mil li yet tir.Dev le teha kimTrkmil li ye ti,bn ye siii nealdb tn halk lar dev let kur ma hak kn dan mah rum b ra k yor ve ya bey ler le, fe o dal ler lean la a rak,halk lartut sakedi yor.Bu iyi bir eydirve ya bu aama Osmanl toplumunun varaca zorunlu bir aamayd de ni le mez.Buaa ma,halk lariinta lih sizbiraa ma,halk la rnge li me sia sn dange ri li ige ti ren,on la rndadil,kl trveulus la ma la rnn le yenbiraa ma dr.Os manlm pa ra tor lu udas mr ge cibir im pa ra tor luk tur.Biravuha i nindi erb tnhalk lark le le ti renbir im pa ra tor luk tur.m pa ra tor luky kl d n daTrk leryi neha kimmil li ye tiy di ler.Dev le teveor du yaha kim di ler.Dev le tiveim pa ra tor lu u elin detu tanTrk ler,im pa ra tor luky kl d n daavan tajldu rum day d lar. Do al ola rak ver dik le ri k sa bir ulu sal kur tu lu sa va n dan son rabirulusdu ru magel di ler.Krt ler16.yz yl danbe riim pa ra tor luk iin de s mr ge bir halk du ru mun day d lar. Bo yun du ruk al tn da ol duk lardu ru mu nad t ler.Fe o dald nem deolu ans mr ge ci lik, ka pi ta list d nem de ge li e cek s mr ge ci lik iin bir mad di te mel olu tu ra cak tr.Fe o dald nem des mr ge ci li ige li ti renbirmil li yet, em per ya list aa ma ya gel di in de ra hat lk la ka pi ta list s mr ge ci li i ge li ti rir. Bu nuy leso nu lan dr makmm kn;fe o daltop lu munol gun luk aa ma sn dafe o dals mr ge ci likdo u yor.Epeyhalkhemme kaniti ba riy le, hem de za man iti ba riy le ka pi ta liz me son de re ce el ve ri li art lar b ra k yor. Ka pi ta list re ji min ken di si s nf lar do ur mu yor. Ka pi ta listtop lu muns nfya psda han cege li enbirs nfltop lum ya p s nada ya n yor.Yadaka pi ta listaa ma das nf salge li mezir ve si neula  yor.Yi neml ki yetili ki le ri,dev letili ki le ri,in san larze rin deta hak kmkur maili ki le ridev re di li yor.Bur ju va zife o daldev le tiyk maz,onualrve kar la rnbufe o daldev le teyan s tr.Dev let veml ki yetili ki le rida hadage li ir.Es ki dentop rakze rin dege er liolanml ki yetili ki le ri,bude fai ne denip li eka darhereyze rin dete sisedi lir.Kl trveennem li sis mr geili ki le ridev re di li yor.Tut sakl  ren mi ve bo yun du ruk al tn da ya a ma ya al t -

34

rlmhalk lar,da haile ribirre timbi i miolanka pi ta liz mins mr ge le riha li nege li yor lar.re timala nn daol sun,as ke rialan daol sun ka pi ta lizm,sonde re ceglolanulus larya ra t yor.r gtl,si lahl kuv vet le risonde re ceglolanulus lar,in san larel bet teda hako lay bask al t na ala cak lar dr. r ne in gl bir dev let ya ra tan n gi liz ulu su,dn ya nnya r danfaz la sns mr ge le ti re cek,ze rin deg ne bat ma yanim pa ra tor lu ukur mayba a ra cak tr.Ka pi ta liz minsonde re ce ge li tir di i re tim g le ri, bu re tim g le ri ze rin de ku ru lan re tim ili ki le ri, bu nun ze rin de te mel len di ri len gl dev let ve ml ki yetili ki le riva s ta sy laby lebirim pa ra tor lukv cutbu lu yor. K sa casAv ru pa nn ba t sn da bir avu halk ka pi ta liz me ula r ken, dn ya nndi erb lm le rin de kihalk laryada han cetut sakedil mi, yaka bi leve yaai retd zen le ri niya  yor laryadaba m szky l lk ili ki le ri iin de bu lu nu yor lar.Ama he men he men t m nn elin de gl or du lar, gl re tim ili ki le ri yok tur. i ne ka pa nk bu top lum la rnhep siel bet teka pi ta lizmta ra fn danko lay cas mr ge le ti ri le cek tir. As ya nn,Af ri ka nnveLa tinAme ri ka nns mr ge le ti ril me si nege er ken,ka pi ta liz minsonde re ceglbirst-yapvere tim bi i mi ne sa hip ol du u nu unut ma mak ge re kir.Av ru pa da ka pi ta lizm gl bir re tim bi i mi ola rak yk se lir ken, dn ya nn di er b lm le riil kel-ko m nalvek le citop lumiz le ri nita  mak tay d lar. B yk l  de fe o dal top lum art la rn da bu lu nu yor lard. Bu art lar da dn ya halk lar, ka pi ta liz min s mr ge alan la r na al mak ta dr lar.Buka pi ta liz minilkd ne miolan,il kelser ma yebi ri ki mid ne min deveser bestre ka bet id ne min deby le dir. l kelser ma yebi ri ki mid ne min des mr ge ci li inka rak te ribel li dir.Birkezpa zariinre timya p la cak tr.Ka pi ta listre tim,fab ri ka ve me ta re ti mi dir. Me ta, ham mad de ye ge rek sin me du yar. kin ci si,ham mad de nini le ne reksa tl masdu ru muvar dr.Ka pi ta lizmbirpa zarre ti mi,me ta la rnsa t lpt ke til me si neda ya nanbir re timbi i mi dir.Bu nuniinham mad devepa zarge re kir.l kelser ma ye bi ri ki mi d ne min de ki s mr ge ci lik, ka pi ta liz min bu ih ti ya cn dan kay nak la nr. Da ha ok pa ra ya, da ha ok ser ve te ve da ha

35

okham mad de yedu yu lanbuih ti ya,kor kunbirih ti ya tr.Oza maniinenpa haley lerolanal tnvegmileham mad deel de et meksonde re cezor lubiri tir,amazen ginol ma nnteka re si dir. Dn ya nn di er yer le rin de bu lu nan al tn ve gm el de et mek iin ka pi ta lizm a ha kal k yor. Ba lang aa ma sn daAf ri ka k y lar,As ya nnHintk y larveAme ri kak y lar... teil kelser ma ye bi ri ki mi d ne min de ka pi ta liz min in saf sz bir e kil de s mr ge le tir di ialan larbun lar dr.Dn yaby le lik le,16.ve17.yz yl lar dan iti ba ren,BatAv ru pad n daka lanke sim ler,k y danie ri yedo ru ku a t la rak,ye nibirre timbi i miolanka pi ta lizmta ra fn danadm adm s mr ge le ti ri li yor. S mr ge le ti ri len halk la rn elin de bu lu nanal tnvegmb tnser vet lerveyk teha fif,pa ha daarolan her ey BatAv ru pa ya ta  r l yor. Ka pi ta lizm iin ge rek li olan ham mad de lerdeAv ru pa yaak ta r l yor.Ka pi ta liz minil kelser ma ye bi ri ki mi d ne min de ki bu s mr ge ci li e ekonomik smrgecilik addave ri le bi lir.Dik katedi lir ses mr getop lum larze rin dehe menbiri gal cidev lety ne ti miku rul mu yor,ge li ti ril mibiras ke ri g gn de ril mi yor. Ku ru lan ir ket ler, e it li oyun lar la il kel top lum laral da ta rakon la rnel le rin de kiser ve tial maybe ce re bi li yor lar.Amada hason rabuka bi le ler,s m r nnvege lenya bancg cn ken di le ri ni al dat t  nn far k na va rn ca di re ni yor lar. Di ren me g rl d n de, ir ket lerAv ru pa nn si lahl g le ri ni im dat la r na a  r yor lar,n gi lizir ket le rine re dey seora dabiror duku ru yor lar. Hin dis taniinzel lik lebuby le dir. Evet,ka pi ta lizmbi razda hage li e rekser bestre ka bet id ne mi ne ula n ca, pa za ra ve ham mad de ye da ha faz la ih ti ya duy ma ya ba lar. l kel ser ma ye bi ri ki mi sa lan dk tan son ra, he men fab ri ka re ti mi nege i lir.Av ru pa dasa na yidev ri miger ek le ti ri li yor.Sa na yidev ri min denson raih raedi lenma mlmad dee i divemik tarar t yor.Top lu muade tadol du ranbume ta lariin,el bet teb yk oran daham mad dege re ki yor.BatAv ru pa daor ta ya kanka pi ta liz minbuih ti yac,dn ya nnb ykbirke si mi ninka pi ta liz meal ma s na ya da ka pi ta list s mr ge ci li e al ma s na ne den olu yor. Ka pi ta liz min mad di art lar, BatAv ru pa ka pi ta liz mi nin ih ti ya -

36

lar,dn ya nneko no mik,gi de reksi ya siveas ke ria dans mr ge ol ma sn ge ti ri yor. Da ha ok ham mad de ve da ha ok s rm pa zar...Sa na yidev ri mi ninya p l n danson ras mr ge ci li ige li tir me ninmad dige rek e le ribun lar dr. Evet,ka pi ta lizmk y dani le regit tik eta  r la rak,s mr ge le re da haokmalsa t la cak,s mr ge ler denda haokham mad deAv ru pa ya ak ta r la cak tr.Ama s mr ge le re u ka dar mal sa tl mas, u ka darham mad dealn mastop lu muka pi ta list le ti ri yormu?Ha yr! zel lik le ka pi ta liz min ret ti i mal la rn 19. yz yl da Or ta do u da sa tl masvebuan lam daota rih ler deKr dis tan daka pi ta listbirge li me nin ol du u id di a s nn ak l a ka vu tu rul mas a sn dan da bu na ce vap ver mek ge re kir. Bir top lum da mal sa tl mas ve ham mad de le rinAv ru pa yag t rl me si,otop lum daka pi ta liz mindo u u iin ye ter li bir ne den de il dir. Ka pi ta liz min do u u nun art; ser ma yeol ma s dr.re timg le ri ninser ma ye yed n me si,pa ra nnvere timara la r nnser ma yeko nu suol ma s dr. S mr ge ler deolaney,malalm-sa t m dr.Bumalalm-sa t m nada ya nankom pra dor-bur ju va zide di i mizbirke simor ta ya kar. Ser ma yeih racd ne min deyadaka pi ta liz minem per ya listaa ma sn da kom pra dor-bur ju va zi or ta ya k maz. Kom pra dor-bur ju va zi nindo uyl larda haokma lnsa tld,da haokham mad de nin alnd18.ve19.yz yl lar daka pi ta liz minser bestre ka bet id ne min de dir.K y lar damalalm-sa t mnkon troledenbirkom pra dor ta ba ka nn or ta ya k, ka pi ta liz min ser best re ka bet i d ne mi ne z g dr.Kom pra dor-bur ju va zimalalm-sa t m nan c lkedi yor, amatop lumh lfe o dal dir.Hat taes kiyer liza na atveyer lire tim ge ri li yor.Ade ta fe o da liz min ve top lu mun du rak la mas, ili ki le rin uyu ma ya ba la mas sz ko nu su dur. nkAv ru pa da ucu za mal edi le rekbutop lum la raak ta r lanem ti a larkar  sn dada hapa ha l ya malolanyer liza na atrn le ri,re ka betede mi yor, kpda  l yor. Ha y a t n di er alan l a r n d a da du r um by l e d ir.Av r u p a n n s tnl kar  sn da il kel top lu mun ge ri ya p lar da ya na m yor ve hz la z l yor.Amaye ri neye nitop lumya psdain aedil mi yor. Bu top lum lar ka pi ta liz mi he men ken di li in den olu tu ra m yor lar.

37

Bat ya ba ml, bat ka pi ta liz mi ne ba ml top lum lar ha li ne ge li yor lar.1850yl la r nage lin di in dedn yab ykl  deAv ru paka pi ta liz mi neba mlha legel mi,Av ru paka pi ta liz midn yayken di ne ba la m tr. n san lar s m rs, as ke ri ve eko no mik ta hak kmal t naal ma s nara men,on larka pi ta list le ti re me mi tir. Ka n mz ca ka pi ta lizm re ka bet i a da, zel lik le 1850 yl la r na ka dar h l BatAv ru pa ya zg bir ol gu dur. Dn ya nn b yk bir b l mn deya a yanhalk larh lfe o dal,il kel-ka bi leveai retd ze ni ya  yor lar. Es ki den ge li en fe o dal top lum bu a da ge li i mi ni debirya naite rek,Av ru paka pi ta liz mi ninet ki sial tn dauyu ya ka l yor. Top lum la rn uyu mas, Kr dis tan da ki uyu uk lu un mad di te me li,ka pi ta liz minyk sel me sikar  sn daOr ta do u davel ke miz de fe o da liz min uy ku ya dal mas ya da ta ma men ge ri ci le me si dir. Fe o da lizmileka pi ta lizmuz la t n daisesonde re cege ri cibiryap or ta ya  k yor.Ve bu yap top lu mu uy ku ya sev ke di yor.  te 1850 yl la r na ge lin ce ye ka dar ba ml ve s mr ge l ke ler de ka pi ta liz minge li i misz ko nu sude il dir.Bu nuzel lik le zgrlk Yolu der gi si nin,19. yzylda uluslama iddiasn, Krdistanda kapitalizmin gelitii, hatta bir ulusun doduu id di a sna aka vu tur mak iin sy l yo ruz. Do al ola rak bu id dia be ra be rin de 19. yz yl da bir ulu sal bur ju va zi yi ve bur ju va zi nin n der lik et ti i bir ulu salha re ke tige ti rir.Bu nunmm knol ma ya ca ndn yaa pn daka pi ta liz minge li me sin den ka ra bi li riz.Ya niyu ka r dade di i mizgi bika pi ta lizmbud nem deBatAv ru pa yazgbirol gu dur. Dn ya nndi eralan larka pi ta liz minha ki mi ye tial tn dabu lun ma la r nara men,re timili ki le rivere timya psdu rak lam,hat ta top lum la rnba rn dage li me di iiinulus la madi yebirol gu dan sz et mek yan l tr.Ay r caAv ru pa d n da ki hi bir top lum i ev rimso nu cu,biriol guso nu cuka pi ta liz meva ra m yor.As ya,Af ri kaveLa tinAme ri kaiinbuhepby le dir.Ne den?nkka pi ta lizmsonde re ceglbirre timbi i mi dir.Glbirre timya ps vekl t resa hip tir.Dn ya nndi erke sim le ribuni met ler denyok sun dur.Bun dantrka pi ta listtop lum,k le civefe o daltop lu ma

38

na za randa haglbirem per ya listzel likgs te rir.Ken di si niglk lanbune den ler dendo layda haokd ado ruya yl mazel li igs te re cekvere timili ki le ri nida haokih raede cek tir.Re ka bet id nem deby lebirih ra,dn ya nnge ritop lum la rnka pi ta liz meula tr m yor.Hat taka pi ta liz minkar  sn dauy ku yasev ke di yor. By le olu an bir ta ba ka var: Ka pi ta liz me son de re ce ba ml,asa lak,ara c lkya pan,ulu salin karcveha inbirta ba kaolan kom pra dor-bur ju va zi. 19.yz yl daJa pon yaveABDd n da,BatAv ru paha ri,bur ju va ulus la ra ta nk ola m yo ruz. Bir top lum da bur ju va ta ba ka olu mu sa da ora da bir bur ju va ulu sun do du u nu sy le ye me yiz. 19. yz yl dadn yage ne liby ley ken,Kr dis tanze lideby le dir.Ne den?nkkybl ge ler demalyk le mevebo alt ma yada ya nan birko mis yon cu luk lage i nenkom pra dor-bur ju va zi ninor ta ya k  nn mad di ko ul lar var.Ama Kr dis tan, Os manl m pa ra tor lu u na ba ml ve k y lar ol ma yan bir l ke dir. m pa ra tor lu un azn lk ve ay r ca lkl halk lar kom pra dor ol ma ya yat kn dr. Os manlege men li ial tn daya a yanazn lk lar danbuay r calkul la nan larEr me ni,Ya hu diveRumazn lk la r dr.s tan bul dabi razda Trk kom pra dor lu u ge li e cek tir.Ama Krt ler de kom pra dor la ma yaka t lanbirta ba kayok tur.So nuola rak19.yz yl daKr dis tan dabirbur ju vas n f nnbe lir meansmev cutde il dir.Os man l laryadaim pa ra tor lu unay r ca lklhalk la r nnka pi ta lizmilei bir li i negit me le ri,Kr dis tan dabirkom pra dor-bur ju vata ba ka nn or ta ya k nen gel le mi tir. Ka pi ta liz min ser best re ka bet i d ne mi ni, em per ya list aa ma sn danay ranennem liey;ser ma yeih racves mr gepay la  m nn ta mam lan ma s dr. zel lik le bu iki kri ter ze rin de du ra ca z.Ka pi ta liz minem per ya listaa ma yage i iy lebir lik teser ma ye ih racveta ma mens mr ge le ti ri lendn ya nnye ni dens mr ge le ti ril me si iin pay la m sa va lar ba lar. Em per ya list ka pi ta liz min zel lik le bu yan lar ze rin de du ra ca z. Ka pi ta liz min son aa mas em per ya lizm, 19. yz y ln so nu ile 20. yz y ln ba n da or ta ya kanbirol gu dur.19.yz y lnsoney re i ni,1870ile1900

39

yl la rnem per ya liz minge li meyl lar,20.yz yldaem per ya liz min ol gun la ma yl lar ola rak ele ala bi li riz. Ser ma ye ih rac 20. yz yl da ba l yor, ama dn ya ya b yk oran da ya yl m yor. Bu aa ma daem per ya listl ke lern gil te re,Fran savebi razdaAl man ya dr.n gi lizem per ya liz midn ya yaha kimolanenglem per ya lizm dir.ABD em per ya liz mi nin or ta ya k, n gi liz em per ya liz mi nink me yeyztut ma sn danson ra dr.n gil te re19.yz y ln so nuile20.yz y lnba n dade mir yol lar,k mr ka rmvema deni let me ci li ialan la r naser ma yeih raedi yor.Ye ter sizolanbu ser ma yeih rac,kom pra dor-bur ju va ziye ri nebiri bir lik i-bur ju va zior ta ya ka r yor.Kom pra dor-bur ju va zi,re ka bet ia dankal ma bir ta ba ka iken, bu se fer ser ma ye ih rac et ra fn da, ser ma ye ih ra edi lenl ke ler debirbur ju va la maba l yorvei bir lik itr denbir bur ju vas nfolu u yor.D tange lenser ma yeilebir le enbubur ju va zi, top lu mu ya va ya va ka pi ta list le ti re cek tir. Bu i bir lik i s nfhan gita ba ka lar dange le bi lir?Muh te me lenda han ce kikom pra dor larvebi razdafe o dal lerola bi lir.Em per ya listaa ma yage lin di in deka pi ta lizm,da han ceva ro lankom pra dor-bur ju va ziile n ce den by le bir ta ba ka olu ma m sa fe o dal ler le i bir li i ne gi de cek tir.Fe o dal ler leka pi ta liz mini bir li i negir me siso nu cui bir lik i-bur ju va zi do a cak ya da kom pra dor-bur ju va zi nin olu tu rul ma s na de vam edi le cek tir. Em per ya list aa ma da ser ma ye ih ra c nnya nn dayi nemalsatsr d rl mek te dir.Em per ya listl ke ler ge ril ke le remalsat tk la rn daol ke ler debirkom pra dor-bur ju va ziolu tur ma yade vameder ler.Em per ya lizmyal nz caser ma yeih racde mekde il dir,aynza man damalih ra c drda.Tr ki yea sn dan sy le ye cek olur sak; em per ya liz min ser ma ye ih ra et me si Tr ki ye iin do ru dur. Fa kat Kr dis tan a ser ma ye ih ra et me si sonde re ceza yf tr.AmaKr dis tan amalih raet mekhemem per ya lizm,hemdeem per ya lizm lei bir li i negi renTrkka pi ta liz mi a sn dansonde re ceola naklvekrlbiri tir.B tnbusy le nen le rin n daKr dis tan daser ma yeih ra c nada ya nanbirbur ju va zi ninde il,kom pra dorni te lik tebirbur ju va zi ninge li e ce iak tr.

40

K sa cade mekis te di i mizu dur;ser ma yeih ra c nnya pldl ke ler de ob jek tif ola rak bir i bir lik i-bur ju va zi do ar.  bir lik i bur ju va zisa de cemalalm-sa t my lade il,re tim ledeu ra mak ta dr. Fab ri ka ya p lr, mon taj sa na yi ge li ti ri lir, em per ya list l ke ler deya pl ma yanmal larbu ra lar dare ti lir. bir lik i-bur ju va zid taem per ya lizm le,i tefe o dalbey ler lei bir li i negi rer.Fe o dal ler le i bir li i negit me si ninne de niem per ya liz mini bir lik i siol ma s dr. Bu bur ju va zi dev rim ci de de il dir. Em per ya lizm dn ya a pn da ser ma ye ih ra et me ye ba la d n da, mey da na ge len s nf tab lo su i bir lik i bir tab lo dur.Av ru pa da ki ulus lar da ar tk il hak ve s mr ge ciulus la rad n m ler dir.S mr ge ler debiri bir lik ibur ju va ziolu mu tur.Bus nfken ditop lu mun dade mok ra tikdev ri mi ge li ti re mi yor, ulu sal de mok ra tik dev ri mi ya pa m yor. Ulu sal ha in du ru mu na d n en bir ke si min ya nn da, di er bir ke sim ks men de mok ra tikha re ket le rede vamedi yor,amakor ku yor.Kor ku su nun ne de ni,em per ya listka pi ta liz minsonaa ma sn dabirsos ya listsis te min or ta ya  k  dr.  bir lik i-bur ju va zi nin ge li ti i l ke ler, bi razka pi ta list le i yor,ulus la  yor.D akarsi ya siba m sz lkel de edi yor lar.On dante yegi di le mi yor.Ser ma yeih racet ra fn dae kil le nen bu i bir lik i-bur ju va zi ge li ir. zel lik le em per ya lizm son aa ma sn da i bir lik i-bur ju va zi, fe o dal ler le olan it ti fa kn hi bir za manterket mez.Top lu mutambirka pi ta listya p yad n tr mez. Em per ya listaa ma daka pi ta liz minbirdol guola rakge li ti il ke ler de,i bir lik ibur ju va zi ninolu mas re cide vameder.Em per ya lizm denbi razser ma yeta lepede rekye ralt,ye rstkay nak la rn pe ke e ker. Bu nun ya nn da ken di l ke sin de mal da sa tar. K sa cas bu aa ma da kom pra dor-bur ju va zi nin ya ra tl ma s na de vam edi lir.Olu ani bir lik i-bur ju va zife o dal ler leit ti fa kagi der,amafe o da liz min tas fi ye sin den ya na de il dir. Dn ya ze rin de gl bir sos ya list sis te min do u u ve ulu sal kur tu lu ha re ket le ri nin hz la yk sel me si,em per ya listl ke le rife o dalg ler lei bir li i nesev ket mi tir. Dn ya a pn da sos ya list ve ulu sal kur tu lu ha re ket le ri ne karem per ya liz min,i bir lik i-bur ju va zi ninvefe o dalg le rinit ti fak20.yz y lnba n daolu mu turve yaolu mak ta dr.G n m -

41

zeka darge lenveglk l nanbuit ti fak(biryan danem per ya list cep he,di eryan dansos ya lizmveulu salkur tu luha re ket le ricep he si)a  mzge li ti renvede i ti renennem liol gu lar danbi ri dir. De di i miz gi bi 20. yz y ln ba n da mey da na ge len bu cep he iki sa va ara sn da bi raz da ha ge li i yor. kin ci Em per ya list Sa va tan son racep heb ln me siiyi ceger ek le i yor.Ar tkdn ya daya a yan b tnhalk lar,hat taka bi le lerbuikicep he denbi riiin deyeral mak zo run da dr lar.Yaulu salkur tu luha re ket le rivesos ya lizmcep he si ninya nn da,yadaABDem per ya liz mi ninba nek ti iveb tn ge ri ci le rinet ra fn dak me len di icep heya nn da... Es ki den ulus la rn fe o da liz me kar m ca de le sin de kur ta r cs olanka pi ta lizm,ge ri ci le ip ker ken,dn yaa pn daye nibirre timbi i mido u yor:Sos ya lizmveonunmad dite me li niha zr lad ulu salkur tu luha re ket le ri!Bi rin ciEm per ya listSa va age me den n cedn ya da kidu ru mubi razda haak la makge re kir. n gi liz em per ya liz mi dn ya nn b yk bir b l mn, Hin dis tan  ve in Hin di ni s mr ge le ti ri yor. in i, ran  ve Os manl m pa ra tor lu uileAf ri ka nnb ykbirke si mi niyar-s mr gedu ru mu nage ti ri yor.Ge rika lanb lmFran sa,on danar taka landa Al man ya dol du ru yor. 1914 le re ge lin di in de dn ya ze rin de s mr ge le ti ril me dikbirtekka rapar askal m yor.Ok ya nus yaAda larvebu ra daya a yanufa ckka bi le lerbi leege men likal t naal n yor. Eit sizge li imya sas,ka pi ta listem per ya liz minte melya sa s dr. Al manka pi ta liz mil ke dere timg le ri nisonde re cege li ti ri yor. Al manem per ya liz mihz lage li ir kenken dipa y nad ens mr ge sa y s nnokazol du u nug r yor.n gil te re ninufa ckadas,dn ya nnb ykbirb l mnelin detut tu uhal de,Al man ya nnelin de ki s mr ge sa y s nn ye ter siz olu u, onu sa va a iti yor. n gi liz em per ya liz mis mr ge le rin dengcora nn daAl manem per ya liz mi ne pay ver me yi ka bul ede me ye ce i iin ii sa va  zm l yor. K sa cass mr ge le ti ri lendn ya nnye ni denpay la l ma s nnizah tarzk sa caby le dir.Bune den ler ledn ya nnnem libirb l mn desos ya listl ke lerdo u yor.Sos ya listl ke le rindo u uilebir lik te

42

s mr ge le rinkur tu luadaba l yor.n gil te resa va tanza yf k yor.Fran saokza yfd  yor.Al man yaza tenmah vo lu yor. Dn ya nn bu tab lo su kar  sn daTrk ulu sal kur tu lu sa va  nn ne de ni, ya da s mr ge le tir me teh di di ne kar Trk le rin he men ba kal dr ma lar ve bir ulu sal dev let kur ma lar ko lay ca an la  lr. De di i mizgi bin gil te resa va taokza yfd  yor.Fran saday le, Al man ya da za ten mah ve di li yor. Ku zey de, Sov yet ler de ye ni bir sis tem ge li mek te, sos ya lizm do mak ta ve g len mek te dir.Ya ni em per ya liz minza yf la yanbircep he sivar dr.Or ta daye ra lanTr ki ye,im pa ra tor lukka ln t la r naveim pa ra tor luk tankal mabiror du ya sa hip tir.m pa ra tor luk tankal mabuor du nunba  nage enMus ta fa Ke mal, dn ya nn bu du ru mu nu de er len di re rek, k sa bir ulu sal kur tu lu sa va n dan son ra bir ulu sal dev let kur du. Trk kur tu lu sa vailkan ti-s mr ge cim ca de leol masne de niy leil ginbirr nek tir. Sa va nso nun dadn yab ykoran daye ni denpay la l ma ya cakt. n gil te redn yaze rin de kiha ki mi ye ti nide vamet tir me ye,Fran sas mr ge le ri niko ru ma yaks mende vamede cek ti.zel lik lesa vaie ri sin de dn ya halk la rn da bir k pr da ma ba la ya cakt.As ya nn,Af ri ka nnveLa tinAme ri ka nnezi lenhalk lars m ry,vah e ti,bi raz daka pi ta listuy garl ren di ler.Batde mok ra si sin denveyi neBat halk la rn dan ren dik le rizgrlk, eitlik, kardelik i ar la rnken di top lum la r na uy gu la ya rak, bur ju va bir ulus ol mak is ti yor lard.Ama he nzay dnha re ke ti,r gt len meveilkpar ti le ri nikur maaa ma sn da olanbirha re ket...kisa vaara sn da kid nem depar ti le rinhe nzke mik le ip sa va m ver me du rum lar yok tur.Tr ki ye nin du ru mu ise z gl dr. Dn ya nn di er s mr ge ve yar-s mr ge le rin de du rum bu dur.S mr ge ler dedev rima,s mr ge seldev rim depro le tar ya nnhe ge mon yaagel mi tir.K pr dan mavar dr,amaza ferel deet meko ul laryok tur.Buaa ma daABDem per ya liz mi,za yf la yann gi lizve kenAl manem per ya liz miye ri ne,ta rihsah ne si neye nibir em per ya list g ola rak  k yor. Bi rin ci Dn ya Sa va na gir me den, gl du ru mu nu ko ru ya rak iki sa va ara sn da bi raz da ha ge li i yor. Ba lan g takin ciEm per ya listSa va adafaz labu la m yor,sond -

43

nem desa va aka tl ma s nara mensa vason ra sn datmgcileyi neayak ta dr.kin ciDn yaSa va nnso naer me sin denson radn ya datekha kimem per ya listgola rakka l yorABDem per ya liz mi.n gi liz em per ya liz mi ya va ya va za yf la ya rak ada s na e ki lir ken, Fran saveAl man yasa va tanyi neza yf k yor.Amateyan dangl bir e kil de iler le yen bir sos ya lizm, bir sos ya list dev let sis te mi var dr. kin ciDn yaSa va ndo u ranne den le rinze rin debi razda ha du ra lm.kin ciDn yaSa va ndo u ranne den lerne ler dir?Al man em per ya liz miis te di is mr ge le resa hipol ma danBi rin ciEm per ya list Sa va tan ye nik k mt. Ken di top rak la rn bi le ko ru ya mam,gu ru ruk rl mt.Al manem per ya liz mii te kibune den ler den do lay ge li i yor. Dn ya a pn da g le nen birAl man fa iz mi var.Al manem per ya liz mi,di erem per ya listl ke le redeb ykbir kin du yu yor. Do u un da gl bir sos ya list sis tem ge li i yor. Bu teh li ke den do layAl man em per ya liz mi hz la tr ma n yor. Dn ya a pn da ki bu ge li me ye n gil te re ve Fran sa da ka t l yor. Do u da dake zaJa ponem per ya liz mige li i yor.tal ya yage lin ce,odaken dia pn das mr ge le resa hipola mam.Ge ri yebirsos ya listRus yaka l yor.Hep sidedn yayyu ta cakdu ru magel mi,Al manfa iz mikar  sn dated bird  n yor lar.Sta linSov yet le riken di nisa va ko ul la r na g re ha zr l yor. n gil te re ve Fran sa, Hit ler fa iz mi nin Sov yet le ri ez me si ne ade ta se yir ci ka la rak ba lan g ta Rus ya y yal nzb ra k yor lar.Ken dig le ri niko ru ya rak,sos ya listRus ya nn Al man fa iz miy le u ra ma sn ve sos ya liz min y kl ma sn bek li yor lar.Da hason raHit ler,Fran saze rin denn gil te re yesal d rn ca, bul ke lerileSov yet lerBir li iara sn dabirit ti fakge li i yor.Bu na da hason raABDdeka t la cakveHit lerfa iz midn yayyut ma dan ken di siyu tu la cak tr. Dn ya a pn da di er nem li bir ol gu daAs ya nn do u sun da, in de,Ko re deveHin di in dege li enan ti-em per ya list,ulu salkur tu luha re ket le ri dir.De i iktr denn der li i nisos ya list le rinveko m nist le rinyaptkur tu luha re ket le ri...He nzsos ya listRus yaile faz la b tn le me mek le bir lik te, onun do al mt te fik le ri du ru mun -

44

da dr lar.Ve yaken ditop rak la rn daJa ponem per ya liz mi ni(Ja ponfa iz midede ni li yor)y kpl ke le ri niba m szvede mok ra tikbirl ke yed n t r yor lar.Buha re ket le rinba nbur ju va ziek me di i,n der likpro le tar ya nnelin deol du uiintop lu munta ma mende mok ra tik le ti ril me si mm kn olu yor. Bur ju va zi nin de mok ra tik dev rim an lay,sonde re ces nr l dr,amai is nfende mok ra tiks nf tr.  is nfn der li in dein inta mam,Hin di in,Vi et nam nku ze yiveKo re ninku ze yiba m sz,de mok ra tikl keol mas re ci ne gi ri yor lar. Sa va so na er di in de, Sov yet ler in yar dm lar ile Do u Av ru pal ke le rin de,Sov yet lerBir li i ndesos ya liz minin ashzka za n yor.Sos ya lizmg le ni yorvekin ciDn yaSa va ndansonde re ce gl bir sos ya list sis tem do u yor. Em per ya list cep he de ise Fran saveAl man yay k l yor.n gil te reza yf l yorveJa pon yasa va niin denye nik k yor.Glolantekem per ya listgABD dir. Sos ya liz min g len me si ne kar em per ya list cep he nin za yf la mas veem per ya listsis te mink me yeba la masso nu cuye nibircep he do u yor: Ulu sal kur tu lu ha re ket le ri cep he si. in de, Ko re de ve Vi et nam da ger ek le ti ri len ulu sal kur tu lu ha re ket le ri ne n der lik edensi ya sigpro le tar ya dr.Vebuha re ket lersos ya listkam pnb ykdes te i nika za n yor lar,ulu salkur tu luha re ket le riilesos ya lizm cep he sikay na a raktekbircep heolu yor.Da han ce1920 ler deDo u nun ezi len halk lar ile sos ya list Sov yet ler ve bat pro le tar yas ara sn da ki it ti fa kn te o rik te me li Le nin ta ra fn dan atl mt. Do u Av ru pa l ke le ri nin bu s re ce ka tl mas ve Sta lin in Sov yet le ri ile Mao nunin iara sn dager ek le endost lukvei bir li iso nu cubu it ti fak ha ya ta ge i ril di. B tn em per ya list l ke ler tek bir cep he ye do ruy r yor larveza tenge ri ciolanem per ya lizmbs b tnge ri ci le i yor.S mr ge ler de,i bir lik ibur ju va ziilefe o dalbey lerara sn dayi nebirit ti fakolu tu ru lu yor.Es ki denby lebirit ti fakyok tu.t ti fak ol mad iin bur ju va zi nin em per ya liz me kar ba kal d r sn danbah se di le bi lir.K e yeiyi ces k anem per ya lizm,s k k lk tan kur tul makiines kitrs mr ge ci li i,kla siks mr ge ci likyn te mi niterkede cek,ye nitrem per ya liz mive yaye nis mr ge ci li iuy gu la ya cak tr. Sos ya lizm den ve sos ya lizm le it ti fa ka ge en ulu sal

45

kur tu luha re ket le rin denkor kanABDem per ya liz mi,zel lik lekin ci Dn ya Sa va ndan son ra kla sik s mr ge ci lik yn te mi ni terk ede cek tir.Yi ne ayn kor ku onu fe o dal ler le, en ge ri ci g ler le, fa ist ler le i bir li i ne s rk le ye cek tir. Sa va so na erin ce em per ya liz min ar dn da ki i bir lik i ha in le rin kur du u cep he ile pro le tar ya nn n der gc ola rak ba n ek ti i ulu sal kur tu lu ha re ket le ri, halk de mok ra si le rivesos ya listl ke lercep he siar tks rek likarkar  ya ge le cek tir.Bun danson radn ya nneh re si nide i ti re cekolaney; te me lin debuikicep he ninbir bi ri nekarm ca de le siola cak tr.So uksa vad ne mide ni lenbuol gu,1950 ler den1960 la raka darde vamedi yor.Adsouk sava,  amabud nem dedn yayi nei ten iekay na mak ta,sos ya lizmveulu salkur tu luha re ket le rihz lage li mek te dir.So uksa vaas ln daem per ya liz me,onuni bir lik i le ri nekardn yaa pn dasos ya liz minveulu salkur tu luha re ket le ri nin ver di i bir sa va tr.Af ri ka k ta sn da ulu sal kur tu lu ha re ket le ri hz la ge li i yor, zel lik le Fran sa ve n gil te re nin s mr ge le ri si ya si ba m sz lk la rn ta ma men el de edi yor lar. Ge ri ye Por te kiz s mr ge le rika l yorveon lardasi ya siba m sz lk la rnan cak1970 ler de ka za n yor lar. Bu ge cik me nin ne de ni bi raz de i ik tir.As ya nn do u suveHin di in ing ne yi,Sov yet lerBir li i ninyar d my lan ce si ya si, ar dn dan eko no mik ba m sz l n el de edi yor ve kur tu lu s re ci negi ri yor lar.La tinAme ri ka nnda han cesi ya siba m sz l n ka zan mas sz ko nu su dur. La tinAme ri ka l ke le ri nin s pan yol vePor te kizege men li in denkur tu lu lar19.yz yl lar da dr.Yer li ler le kay na a rak me lez le en s pan yol lar, efen di le ri ni l ke le rin den kov mu lar,amada hason raABDem per ya liz mi ninhe ge mon yasal t na gir mi ler dir. 1960 la ra ka dar ge lin di in de bun la rnABD em per ya liz mi nekarm ca de le le ride vamet mek te dir. Or ta do u da ya a yan halk la rn du ru mu na ge lin ce; bu ra lar da em per ya list lergli bir lik i lerolu tur mu tur.Da han cebirim pa ra tor lukkur muolanTr ki ye dei bir lik iy ne ti minye ri ne,ye ni do an ulu sal bur ju va zi nin -ke ma list bur ju va zi nin- Tr ki ye yi mo dernbirulusha li nege tir meol gu suvar dr.Yi neda han cebir im pa ra tor lukkur muolanraniinbusz ko nu sude il dirveTr -

46

ki ye iin is tis nai bir du rum dur.Arap mil li yet i li i kin ci Dn ya Sa va ndan son ra ge li i yor, i bir lik i an lam da da ol sa si ya si bir y ne timdo u yorvesi ya sidev let lerku ru lu yor.n gi lizem per ya liz mi neta ma menba mlveba lan g taman dabiry ne ti minva rol du uArapl ke le rikral lk la rad n  yor.Da hason rabul ke ler de k k-bur ju va re jim le ri bi i min de de ol sa bir si ya si ba m sz l a ta nkolu yo ruz.1958 deIrak takral lkdev ri li yorveBA AS par ti lerba age i yor.Su ri ye dedu rumbun danpekfarklde il dir.r dnveSu u diAra bis tan dakral lkde vameder ken,M sr daNa sr ta ra fn dan kral lk ala a edi li yor ve mo dern bir bur ju va zi do u yor. Irak es ki du ru mu nu bi raz da ha mu ha fa za et me si ne ra men, Su ri yeveM sr dake ma lizmade tauy gu la maala n nako nu lu yor. 1960 la ra ge lin di in deAra bis tan da ki du rum he men he men by le dir.1921 deran daba age enahs la le si,yi neim pa ra tor luky ne ti mi nielin debu lun du ru yor.n cen gi liz,da hason raABD em per ya liz miilei bir li i negi denah lar,ka pi ta liz miken dife o dal le ri ninbur ju va la masl  sn detop lum la r naha kimk l yorve ya b yk l  de ran da bir kom pra dor-bur ju va zi nin ya ra tl ma s na de vamedi li yor.Bu gnkranbirkom pra dor-bur ju va zivefe o dal lerl ke si dir.ABDem per ya liz mi ninl ke yegi ri in denson rabiri bir lik i-bur ju va zi nin ya ra tl mas s re ci ne gi ri li yor. Mu sad dk n ran dabirke ma listbur ju va ziya rat magi ri i miba a r sz l au ru yor. Fe o dal le rin bur ju va la ma la r nn bir mil li bur ju va zi yi do ur masvebu nunran mo dernbirbur ju val ke,mo dernbirka pi ta listl keha li nege tir me simm knde il dir.Ta ri hinbel libird ne min deranhalk la r nnm ca de le le riso nu cube lir le ye cek tir. Bi razdaPor te kizs mr ge ci li in denveonunz glyan la rn dan bah set mek ge re kir. Sa va tan son ra n gi liz ve Fran sz la rn s mr ge lerze rin de kiha ki mi yet le riso naer diveel le rin detut tuk lars mr g e l er si y a s i ba m s z l k l a r  n a ka v u t u l ar. Em p er y a l iz m in 1914 ler de kidu ru mun dakla sik-s mr ge ci likaza mid zey dey dive dn ya nnb ykbirb lmkla siks mr geha li negel mi ti.As ya nn b yk bir ke si mi,Af ri ka nn ta mam ve ada lar kla sik-s mr gey di.kin ciEm per ya listSa va tagi ri lenbu na lmveye nil gi,em -

47

per ya liz min kla sik-s mr ge po li ti ka s nn par a lan ma s na yol at (Tr ki ye,ran,in,Hin di i ni,Af ri kak tasveAra bis tan da kidu rum). Bu l ke ler he men kla sik s mr ge ci li e kar bir m ca de le ve ri yor lar. Faz la an ti-em per ya list bir ni te li i ol ma ma s na ra men i bir lik i-bur ju va zidekla siks mr ge ci li ekarm ca de leede bi lir. Si ya si s nr la rn ol du u yer de i bir lik i-bur ju va zi da ha faz la ge li ir. bir lik ibur ju va ziiinide aldev let,ken dige li i miiinen uy gunolandev let,eko no mikola rakem per ya liz meba ml,si ya si ola rak ba m sz olan dev let tir. Ka pi ta liz min a fak vak tin de Bat Av ru pa daulu salbur ju va zi ninn der li in de,ulu saldev let le rinku ru lu ugi biem per ya listaa ma dadai bir lik i-bur ju va zi ninn c l n deeko no mikola rakem per ya liz mebalk l nan,si ya siba m szl olan bir di zi dev let do u yor. Bu nun ya nn da sos ya list le rin n der li in dege li ti ri lenulu salkur tu luha re ket le riso nu cutamba m sz ve de mok ra tik l ke ler top lu lu un da da bir art olu yor. 1960 la ra, 1970 le re ge lin di in de kla sik s mr ge ci lik po li ti kas git tik eza yf l yor,amata ma mensi li ni yormu?Ha yr!Ok ya nus ya ada la rn da,dn ya nnu ra sn da-bu ra sn dahe nzka lntola rakkla siks mr ge ci likvar dr.zel lik leem per ya liz meeko no mikola rak ba ml olan l ke le rin elin de h l kla sik-s mr ge ler mev cut tur. Em per ya liz me ba ml bir l ke ol mas ve ta ka pi ta liz min a fak vak tin debirdi zis mr ge yesa hipol masa sn danPor te kiz indu ru muil gin tir.An go la ya,Gi ne ye,Mo zam bik e16.yz yl danbe risa hipolanPor te kiz,ba lan g taglbirs mr ge ci li ige li ti re mi yor. 20. yz y ln ba la rn da ve zel lik le Bi rin ci Em per ya list Sa va son ra sn da, eko no mik s mr ge ci li i yay gn la tr ma ya a l  yor,amaka pi ta liz mis mr ge le ri neha kimk la m yor.Ken di side iin de fe o dal ka ln t lar ba rn d ran ve fa ist re jim al tn da bu lu nan bir l ke, top lu mu ge li ti re mez. Bur ju va de mok ra si si ni uy gu la ma yan bu fa ist y ne tim, s mr ge ler de bir eko no mik ge li me ye yol a ma ya cakveon la rakor kunbireko no mikbaskvesi ya sige ri lik ge ti re cek tir.Por te kiz inbueko no mikvesi ya siya ps,s mr ge le ri nedeyan s yor.Ka pi ta list le me yens mr ge ler deenufakbirge li me,kor kunbirzor lahe menba n danezi li yor.B tnbusy le -

48

nen le rin so nu cu 1960 la ra ka dar ka pi ta liz min es ki top lum sal ya py ve ka pal eko no mi yi da  ta ma d n, mo dern s nf lar or ta ya  ka ra ma d nveulu salkur tu luha re ket le ri ninmad diart la r nn mev cutol ma d nko lay caan la ya bi li riz.Mo derns nf la rnor ta ya k madAn go la,Gi neveMo zam bik teulu salkur tu luha re ket le rive ri le mez.AETem per ya liz mi ninye ralt,ye rstzen gin lik le ri ni Av ru pa ya ta  mas ve Por te kiz s mr ge ci li i nin ar tan pa zar ih ti yac,s mr ge ler deka pi ta liz minge li me si neyo lam,ka pi ta lizm ge li ti ian dadaGi ne,An go laveMo zam bik teulu salkur tu luha re ket le riba la m tr.Bu gnbul ke le rinbirksmde mok ra tikdev ri mi ba a r ya ula tr ma ya a l r ken, bir ksm da sos ya list d n mger ek le tir me yea l mak ta dr lar. z gr lk ve ba m sz lk m ca de le le ri, sa de ce ulus la rn or ta ya kileba lambirol gude il dir.s ti lavei gal lera  nnba la masilebir lik te,halk la rnis ti lavei gal le rekardi ren meada ba la m tr.lks nfltop lumolank le citop lu munor ta yak mas ilebir lik te,halk la rnba m sz lkm ca de le le ri ninba la maska  nl maz dr.S mr ge ci likta ri hibirdi re nita ri hi dir.Halk larken di li in den s m ry ve ba m sz lk la rn yi tir me yi ka bul et mez ler. Halk la rn tut sak edil mek is te ni i on lar di ren me le re sev ket mi tir. Dnyada hibir ey bamszlk ve zgrlkten daha deerli olamaz. Halk larza yfol duk lariinglka vim lerkar  sn daezi le cek lerve yaglka vim leron larbaskal t naala cak lar dr.Ta rih te ge li en s mr ge ci li e kar ge li en di ren me ler var dr, ama di ren me lerhalk lartamz gr l eka vu tur ma m tr.Di ren me lerbir ta kmbey le rez gr lkge tir mi,amabubey lers reiin dei bir lik iol mu lar dr.Na slbu gnbur ju va zii bir lik iise,od nem detut sakhalk la rnbey le ridei bir lik iy di.r ne inKrtbey le ri ninOs manl ha ne dan la ry la kur duk lar ili ki ler l ke yi kur tar ma, ba m sz l a g tr me ili ki le ri de il, i bir lik i ili ki ler dir. Evet, bey ler i bir li i ni ter cih eder ler ken, halk lar s rek li di re ni yor lar, ama bu di ren me lerza fer le,tamba m sz lk laso nu lan m yor.Di ren me le re ba zen bey ler, ba zen de or ta ya  kan halk kah ra man lar n der lik edi yor.El bet tebudi ren me lerhalk la raz gr lkveba m sz lkbi -

49

lin ci niver mivehalk la rnbu g neka darya a ma la rnsa la m tr. Halk la rn bu g ne ka dar va ro lu lar bu di ren me sa ye sin de dir. Di ren me mihalk larta rihsah ne sin densi li nipatl m lar dr. zel lik lebuKrthalkiinda hadage er li dir.Ro ma ya,Arap la ra, Bi zans ve ran a kar ger ek ten gl di ren me ler var dr. Kr dis tan  ba m sz l a ve z gr l e ula tr ma ma s na ra men, Krthal k nn20.yz y laka darge li i,budi ren me lersa ye sin deol mu tur.Krt lerda la rae kil me se ler di,di ren me se ler di,ai retbi i min dedeol sar gt len me se ler di,uan data rih teby lebirhal kn var l  na rast la mak ola nak sz olur du. Dil ala nn da, kl t rel ve eko no mik alan da bu di ren me ler ol ma sayd, Krt halk ba ka bir ulu sunpar asha li ned n e cek ti. K sa cas halk la rn ba m sz lk ve z gr lk ha re ket le ri, sa de ce g n mziinge er liolanbirol gude il dir.K le citop lum danbe ri va ro lanz gr lkveba m sz lkis tem le ri,g n m zeka darde vam et mi tir. Her trl bask ve s m r den kur tu lu, s nf sz top lu ma do ru yol al a, an cak 1917 Ekim Dev ri mi nden son ra ba la m tr.Ar tkEkimDev ri miilebir lik te, Smrge ve baml lkelerin sarslmaz smr ve bask a gemitir. Smrge ve baml lkelerdeki kurtulu devrimleri a, bu lkeler proletaryasnn uyan a, bu proletaryann devrimdeki hegemonya a gelmitir. (Sta lin,Ulu salSo ru nuz me ninPro le terYn te mize ri ne) Bu nun i ek ap ge li me si g n mz de dir. Halk lar es ki den sr dr dk le ri m ca de le le ri ni, si ya si ve eko no mik ba m sz lk la rnel deede rekta lan d r yor lar.K le civefe o dald nemileil kel ser ma yebi ri ki mid ne min de kiba m sz lksa va la r nnherbi ribir ta rihko nu su dur. Di re ni bi im le ri nin ge li i mi ve ta rih bo yun ca halk la rn ayak la n lar ze rin de dur duk. Bey le rin bir l ke yi kur tar ma lar ve o l ke ze rin de ha ki mi yet le ri ni kur ma lar, halk lar tut sak lk tan kur tar ma laran la m nagel mez.S mrvetut sak lk tan,an caks nf sztop lu mage i inko ul la rnha zr la yansos ya lizmilekur tu lu nur.Bur ju va a dado anulus larege menulus lar dr.K le cid nem dedeege men ka vim ler var dr. De ni le bi lir ki, em per ya list a da bur ju va zi l ke ye

50

si ya siba m szlka zan drmyadaeko no mikba m szlge tir me mi,halkkur tar ma m tr.An cak,em per ya lista dasos ya listl ke le rin do mas ve sos ya list sis te min dn ya ze ri ne ya yl ma sy la, halk la rn yz yl lar dan be ri sr dr dk le ri ba m sz lk ve z gr lk m ca de le le ri ba a r ya ula  yor. Ekim Dev ri mi s mr ge le re mark sizm-le ni niz mig t r yor,ko m nistpar ti le rido u yor.Ko m nistr gt ler,i is nfn der li in deb tnan ti-em per ya listg le ritekbir cep he debir le ti ripuzunbirhalksa vas re ci nedo ruyolal yor lar. Bu nuzel lik leu nuniinsy l yo ruz:Kr dis tanta ri hibirdi ren me ta ri hi dir.Budi ren me lerzel lik le19.yz yl dayo un la m tr.Ayn ta rih ler deKr dis tan daka pi ta liz minge li ti ivebirKrtulu salbur ju va zi si nin do du u, bu ulu sal bur ju va zi nin di ren me ha re ket le ri ne n der lik et ti i bi i min de bur ju va tez ler var dr.Ta ri hin bu bur ju va yo ru mu nakark mak,ko m nist le red enennem lig rev ler den bi riol ma l dr. Halk lardaulu salkur tu lusa vave re bi lir,bug n mziinde by le dir.BatSah ra daPo li sa rion der li in deve ri lenkur tu lum ca de le si,bir kaai re tinbi ra ra yagel me siy lesr d rl mek te dir.Ba m sz lkm ca de le si ninba a r yaula ma sn danson raai retya ps hz la da  la cak, ai ret eko no mi sin den sy r la rak bir ulu sal eko no miku ru lupik ti sa dibir likya ra t la cakvemo dernbiruluste me li ne g re r gt le ne cek tir. Bu an lam da bir ulu sal kur tu lu ha re ke ti dir. Ama da ha n ce ki ya p la ry la, top lu mun iin de bu lun du u ai ret ya p sy labirulusol ma dk lariinbuan lam dabirulu salkur tu lu ha re ke tide il dir. S mr ge halk lar, ba m sz lk sa va s re ci iin de ya da sa va son ra sn da mo dern de mok ra tik ulus lar ha li ne ge li yor lar. Bun dan n ce ki du rum da ulus mu dur, de il mi dir, de mek ge re kir. Bun dan n ce ki d nem, k le ci lik ve s mr ge ci lik d ne mi, di lin, kl t rn veeko no mi ninge li me di id nem di.Sta lin in kapitalizmin afak vaktinde uluslarn douu te o ri siy le,s mr ge ler de kiulus la may bir bi rin denayr makge re kir.Ulu salkur tu luaa mas,dev rim cibir yn tem le ulus ol ma, sa va ka za nl dk tan son ra ba m sz ve de mok ra tik bir ulus du ru mu na gel me aa ma s dr. S mr ge ler de ki

51

ulus la rndo u u,ka pi ta liz mina fakvak tin de kiulus la rndo u u na ben ze mez. Ka pi ta liz min a fak vak tin de ki ulu sal ha re ket le rin ba n e ken, fe o dal par a lan m l a kar m ca de le eden gen bur ju va zi, fert le ri ulus lar bi i min de r gt le ye rek ba m sz ulu sal dev let ler kur mu tur. Ser best re ka bet i d ne min de de min de di i mizgi biulus larya ra tanka pi ta lizm,te kel ciaa ma sn daar tkulus la rn kur ta r cs de il, ak si ne on la rn boy he de fi ha li ne gel mi tir. K sa cas,ar tkem per ya lista dabur ju va zi,dev rim ciba ru tu nut ke ti yor ve ulu sun hak la rn do lar lar la tran pe edi yor. l ke nin ba m sz l n is te yen ya da bu nun iin sa va an s nf lar, i i s nf, ky l lk, k k-bur ju va zi ve ulu sal-bur ju va zi nin dev rim ci ka na d dr.Ulu salkur tu luha re ke ti ninba ne kenbi ri cikgpro le tar ya dr. K le civefe o dald nem dehalk lardbaskves m r yekar ba m sz lk ey lem le ri ne gi ri i yor lar, d is ti la ya kar di re ni yor lard.Ama halk la rn b tn ba m sz lk ha re ket le ri, ulu sal ba m sz lkha re ket le ri dirdi yebirko ulyok tur.Birha re ke tinulu salba m sz lkha re ke tiola bil me siiinda han ce denbah set ti i mizgi bi, ha re ke tiniin debirulu salke si minol mas,n ce denbirbur ju vas n f nndo masge re kir.Dn yaa pn dabur ju va zi ninveka pi ta liz min ge ri ci le me si ve fe o da lizm le it ti fa ka gir me si, s mr ge ler de ulus la mas re ci nide i ti ri yor.Da hado rubirde yim le;s mr ge ler deulus la maiinar tkbirbur ju vas n f nnvarl,ko u luor ta dankal k yor.Yi nedehalk la rnba m sz lkha re ke timev cut tur.Bu an lam daba m sz lks re ciie ri sin dees kiai retd ze nivefe o dal yap da  t la rak, bur ju va ge li me yol lar t ka n yor. Bu nun ye ri ne ko nu lan ba m sz, de mok ra tik, eko no mik ve si ya sal yap, ya ni halk dik ta trl al tn da, s mr ge halk lar ulus ha li ne ge li yor lar. So nuola rak;s mr gehalk la r nnulu salba m sz lkha re ke ti,va ro lanbirulu sunyadan ceulus la an,amason ra danze rin deulu salbaskku ru lanbirulu sun,buulu salbo yun du ru akarsa va  magir di ibirulu salba m sz lkha re ke tide il dir. Ezi len ulus la rn ba m sz lk ha re ke ti ile s mr ge halk la rn ba m sz lkha re ke tiara sn da kifarkne dir?Ezi lenulus lar dada han -

52

ce ulus ha li ne ge lin mi, ama son ra dan her han gi bir ne den le ayn ulusze rin deulu salbaskte sisedil mi ti.Ezi lenulu sunbur ju va zi si, ky ll ve ks men de i i s n fn ye de i ne ala rak, pa za ra ken di si ninsa hipol masis te miy le,ezenulu sunbur ju va zi si nekar ba m sz lk ha re ke ti ne ba vu rur. Ulu sun olu ma sn da be lir le yi ci rol oy na yan pa zar dr. Ulu sun olu ma sn da, ti ca ret bur ju va zi si nin ya rarvar dr.S nfileulusara sn da kiob jek tifbadabu ra danor ta ya kar.y lederLe nin: Bu ulusal balarn yaratlmas, burjuva ilikilerinin yaratlmasndan baka bir ey deildir. Ka pi ta liz minyk se lid ne min dedo anbuulus la ra burjuva uluslar de nir.Ama da ha n ce ulus la mam ve gi de rek em per ya liz min ve onuni bir lik i siolankom pra dor-bur ju va ziiletop rakaa la r nnta hak kmal tn daolanhalk la rny rttulu salkur tu luha re ke ti, bir bur ju va ulu sal ha re ke ti de il dir. Ezi len ulus lar so ru nu ile s mr ge le rin kur tu lu u so ru nu ara sn da ki ay rm ze rin de, Tr ki ye so lu nunKr dis tanme se le sin de kiyanlyo rumvetu tu mu nuak l aka vu tur makiinzel lik ledur makge re kir.Tr ki yeso luta ra fn danKr dis tanso ru nu,birezi lenulusso ru nuola rakkon mak ta, bur ju va zi nin,i bir lik i-bur ju va zi ninyadamil libur ju va zi ninpa za r nasa hipk masveken dimil lidev le ti nikur masbi i min deyo rum lan mak ta dr.So ru nunbutrko nu u,yanlbakas,on lar Krt  lkpro pa gan dasya pldid di a s naveyol da la raburjuva milliyetileri ya k tr ma s nn ta kl ma s na g t re cek tir. Bu ha tal g r le rekarm ca de leise,Kr dis tanso ru nu nunmark sizm-le ni niz minyolgs te ri ci n dado rubirtah li liilemm kn dr. Ezi lenulu sunba m sz lkha re ke tive yabur ju vaulu salha re ke ti, ta ri hinbel libird ne min deor ta ya kar.Em per ya liz minhe nzvar ol madser bestre ka bet ika pi ta liz mi ninsond nem le rin de,Do u Av ru pa, r lan da da hil, Bal kan lar da ki ulu sal kur tu lu ha re ket le ri bu nunti pikr nek le ri dir.Buha re ket lermil libas kysr d renulus la ra kar, ezi len ulu sun bur ju va zi si nin y rtt ha re ket ler dir. BatAv ru pa damer ke zidev let le rinte ek kl,ulus la rnulu saldev let lerkur masbi i min deol du uhal de,Do uAv ru pal ke le rin de ki mer ke zi le me,ulu saldev le tinku rul ma sn dann ce dir.Do uAv ru -

53

pa daMo olveTrkis ti la la r nakarbir okhalkkap sa m naalan mer ke ziim pa ra tor luk lariin deka pi ta liz mingi ri iy lebir lik ten ce ha kim mil li yet ulus la mak ta ve dev le te dam ga sn vu ra rak as ke ri ve si ya si ola rak r gt len mek te dir. m pa ra tor luk bn ye sin de ye ra lan di er mil li yet le rin ulus la mas ise bi raz da ha ge ol mak ta dr. Bu olu um s re cin den son ra dr ki, ezen ulus-ezi len ulus kav ram laror ta ya kar.Ha kimulu sundev letme ka niz ma s navepa za r na sa hipol magi bisi ya salveeko no mikalan daavan tajldu ru musz ko nu su dur.Ezi lenulusyadada hason raulus la ma,mil li ye tinbur ju va zi si, zel lik le ti ca ret bur ju va zi si, ken di pa za r na sa hip ol ma, ulu saldev le ti niveken dimil lieko no mi si nikur mahak kn danyok sun dur. S m r nn en b yk ke si mi, ezen ulu sun bur ju va zi si ne git mek tevebuikibur ju vas nfara sn dabirsa va ayola mak ta dr.Sta lin inulusal sava, burjuva snflar arasndaki bir savatr de di i du rum bu dur.Yi ne Sta lin in Marksizm ve Ulusal Sorun bro  rn de tah lil et ti i l ke ler; Rus ya,Avus tur ya-Ma ca ris tan, Bal kan lar ve r lan da dr. 1917 Ekim Dev ri mi ne ka dar bu by lede vameder.19.yz y lnsond nem le ri niha tr la ya lm;ka pi ta lizm he nz ser best re ka bet i d ne min de dir.Av ru pa nn do u su ile r lan da ya s mr ge bir bi im de de il, i ol gu ve ya i ol gu ya ben zerbirbi im degir mek te dir.Bal kan lar da kidu rumdaay n dr. Ya bancka pi ta lizmol madiin,s mr ge le meol gu sudayok tur. 19.yz yl daAv ru paa pn datmhalk larulus la  yor,amayu ka r da dasy le di i mizgi bibirke simdev le teha kimolup,ezenulus,bir ke simdeim pa ra tor lu unta hak kmal tn daka la rakezi lenulusol mak ta dr.Do alola rakezi lenulu sunbur ju va zi sida haoks mr iinken diulu salpa za r nage rek sin medu ya cakveulu salm ca de le ba la ya cak tr.Ayn yz yl da iki ulu sun ha kim s nf lar ara sn da ba la yanbusa va,ezi lenulu sunbur ju va zi sile hi nedes tek len me si ge re ken ile ri ci bir sa va tr. Ko m nist par ti le ri ta ra fn dan da des tek le nenbuulu salkur tu luha re ke ti nepro le tar ya nnn der likede bil meko ul laryok tur.1917EkimDev ri mi neka darpro le tar ya nn ulu salkur tu luha re ket le rin dehe ge mon yakur masmm knde il dir.Pro le tar yaan cakken dide mok ra tikhak larvesos ya listdev rim

54

iinm ca de leede bi le cek tir.EkimDev ri mi ylebir lik tepro le tar ya nns mr ge seldev rim dehe ge mon yaagel miveEkimDev ri mi ulus la rn kur tul mas iin b yk im kan lar ya ratm, tu tu la cak do ruyol lara m tr.K sa casikibur ju vas nfara sn dabirsa va  ma yol a mas ka  nl maz olan ezen-ezi len ulus so ru nu, Do u Av ru pa yazgbirso run dur.Ser ma yeveem per ya liz mekarol mas, ken di l ke sin de ser ma ye nin ve mil li ka pi ta liz min ge li ti ril me si niamaedin me si nera menso nu lan masiyibirey dir.Dev le tinbiriso ru nuolanveta riha sn danBi rin ciEm per ya listPay la m Sa va na ka dar Do uAv ru pa y ve r lan da y il gi len di ren ezi lenulusso ru nui teby le dir. S mr ge lerso ru nu nage lin ce;Av ru paka pi ta liz midn yaa pn da s mr ge ci li i ge li ti re rek, fe o dal ili ki le ri uy ku ya ter ke der. By letop lum lar dafe o dalbey ler,kom pra dor-bur ju va zivei bir lik i-bur ju va zi nin it ti fak bi i min de bir re jim be li rir ve ya by le bir eko no mikvesos yalstatolu ur.Bul ke ler debur ju va zi ninem per ya lizmilei bir li i negit me siveolu ansta t nnbur ju va zi ninn der li in de,birulu salkur tu luha re ke ti ninyol la r nnt kan mas,si ya siba m sz l nel deedi li i neen gelde il dir.Amasi ya siba m sz lk, eko no mik ba m szl ge tir me yin ce, ulu sal kur tu lu ha re ke ti ninta ma menger ek le ti isy le ne mez.Ba m szbireko no mi veba m szbirulu salkl trger ek le ti ri le mez.An caksi ya siba m szlel deet mean la mn daulu salso runhal le di le bil mi tir. Av ru pa d n da ka lan l ke ler de em per ya liz min bir i bir lik ibur ju va ziya rat mas,i bir lik i-bur ju va zi ninfe o dalg ler leit ti fak vege nel deem per ya lizm leit ti fak;s mr geso ru nu nuyadas mr ge ler deba m sz lkey lem le riso ru nu nugn de mege ti rir.Aynza man da s mr ge ler de ko m nist le rin tav rn da gn de me ge ti rir. Ko m nist lerken dil ke le rin debirbur ju vaulu salkur tu luha re ke ti is te mez ler,an cakken di le ri nindam ga snta  yanbirha re ket tenya na dr lar. Ko m nist ler smrge ulusun da bir burjuvazisi vardr, bu burjuvazi kendi pazarna sahip olmak istiyor, ilerici olduu iin destekleyelim di ye bi lir lermi?Tr ki yeso lu nunvezel lik lemilli meselede en ileri giden siyaset di ye bah se di len TK KO nun ve

55

Krtmil li yet i le ri ning r le riby le dir.Ger ek lerbu nuntamter si dir.nkbur ju vaulus laraar tkka panm,ye nibira,pro le tar yadev rim le riveulu salkur tu luha re ket le riaal m tr.S mr ge ler de ki dev rim so ru nu, Ko m nist En ter nas yo nal ta ra fn dan ol sun, Sta lin in son ko nu ma ve ya z la rn da ol sun ak a ifa de edil mi tir: Komnist Enternasyonalin II. Kongresinin, in ve Hindistandaki devrimi konu alan Ek Tezlerinde, bu lkedeki yabanc egemenliin toplumsal yaamn gelimesini durmadan engelledii ve bu nedenle smrgelerdeki devrimin ilk admnn yabanc kapitalizmin yklmas olmas gerektii aka sylenir. MaoZe dung;s mr gel ke nindev rim ci le ri ninmark sist-le ni nist bir par ti ye, bu par ti nin r gt le me si ge re ken bir halk or du su na ve yi nebupar ti ninn der li in deku rul masge re kenbirmil libir le ik cep he yiya rat ma large rek ti i nivebun la rndev ri minte melso run larol du u nusy ler.Evet,b tnbupra tikso nu laror ta da dr.Ulu salkur tu luha re ket le ri ninpra tikso nu laror ta da dr.Ulu salkur tu lu ha re ket le ri nin pra tik de ne yim le ri or ta da dr. Ken di l ke le rin de dev rimger ek le tir miolanko m nist ler denyadako m nistpar ti le rin denhi bi ri bizim milli burjuvazimiz pazar savam veriyor, kendi devletini kurmak iin savam veriyor. Biz de onun yedeinde bir burjuva cumhuriyetinin yaratlmas iin savaalm de me di ler.Bur ju va zi ninvefe o dalbey le rin,em per ya list ler leke sini bir li i negi de rekulu savel ke yeiha netet tik le ri nivedev ri minhe de fi ol duk la rn, bun la rn ulu sal kur tu lu u nu, l ke nin ba m sz l n ge tir me ye cek le ri ni,ta ri hia danbuy ceg re vinar tkpro le tar ya nn omuz la r na bin di i ni gr d ler. Le nin ve Sta lin den kay nak la na rak mark siz mi, an la y lar ve s mr ge l ke ye uy gu la y lar Ho Chi Minh te de, Mao Ze dung da da by le dir. Bu b yk n der ler so nu taken dil ke le ri nitamba m sz l ag t r yor lar.AmaTr ki yeso luveKrtmil li yet i le rinege ti ri yor larbel li dir.San ki1917 Ekimn ce si niya  yo ruz.San kibi zimbirmil libur ju va zi mizvar drvebubur ju va ziken dipa za r nasa hipol makiinsa va mve ri yor. Kentlerde, kylerde burjuvazi harl harl bamsz Krdistan iin alrken, varolan bir-iki komniste den grev de burjuva-

56

zinin bu eylemini desteklemektir de ni le rekso runbue kil deko nu la maz.So ru nunbue kil deko nu lu udi ya lek ti inente melil ke le rin den bi ri ni, belli bir tarihi anda herhangi bir soruna getirilen bir zmn, baka bir tarihi anda yanl olabilecei gereini g zardet mek tir.Le ninda ha1920 ler dekomnistlerin, smrgelerin ve geri kalm lkelerin burjuva demokratlaryla geici bir ittifak kurmalar gerektiini, ama onlarla kaynamamalar, en ilkel biimde olsa da proleter hareketin bamszln banazlkla korumalarla zmgel di i nisy ler.Sta lin ininDev ri mize ri neya z lar,s mr geves mr ge seldev rimze ri neokiyibirtah lil dir. Bu ko nu la ra ba kl d n da ve Ekim Dev ri mi nin dn ya a pn da ne mian la l d n da,s mr gel keso ru nuvebuso runkar  sn da ko m nist le rin g rev le ri nin ne ol du u g r le cek tir. Ko m nist le rin g re vi;pa zariinsa va mve re cekolanbirbur ju va zi nindo a ca g neka darel le ri nika vu tu rupbek le mekde il,n cemil lidev rim, gi de rekde mok ra tikvesos ya listdev ri miger ek le tir mek tir.Mark sizm-le ni niz mins mr ge ler deuy gu lan masby le dirveya p landa bu dur.Yu ka r da da de in di i miz gi bi, ezi len ulus so ru nu, ta ri hin bel libiraa ma sn daDo uAv ru pa yazgbirso run dur.S mr ge ler so ru nu ise,Av ru pa ka pi ta liz mi nin ulu sal s nr lar dan ta a rak em per ya listaa ma yage me sivedn ya nndi erl ke le ri niyar-s mr geves mr ge lerbi i min deken diha ki mi ye tial t naal ma sy la or ta ya kar.Ay rmak-se ik tir.Buko nu dabirte o rikye ter siz lik sz ko nu su ola maz. Mark sizm-le ni niz min s mr ge le re uy gu lan ve s mr ge dev ri mi nin so mut pra ti i ile te o rik ola rak mark sizmle ni nizm,buay rmg re me yen le rinneka darsafol du u nunde li li dir.Gr mekis te me yen leriinbirdi ye ce i mizyok.Mark sizm-le ni niz min ev ren sel ger e i, ya a yan ru hu, so mut art la rn so mut tah li li dir.Sos yal-o ve nizmveonunyar dak  lar,ulu salin kar c lar, za man ve me kan dik ka te al maz lar. Me kan a sn danAv ru pa nn do u su iin ge er li olan du rum dn ya iin ge nel le ti ri lir, za man a sn dan ka pi ta liz min i ol gu bi i min de ge li ti i re ka bet i d nem,s mr ge leriindege er lik l nr.Nesaf lk(!)Herikia dan mark sizm-le ni nizmileala ka larol madgi bi,uy gu la maalanda

57

yok tur.Nepa zariinsa va anbirbur ju va zi,nedebubur ju va zi nin ken di dev le ti ni kur mak iin sa va ma is te mi... Ulu sal ba m sz lk bay ra n geminin bordasndan denize atar bir bur ju va zi den bun larbek le mekham ha yal dir.Sos yal-o ve nizm,varlmm kn ol ma yan bir Krt mil li ha re ke ti ni des tek le mek te, ie ko m nist ler ka r n ca,Krtlk yaplyoryay ga ra snko par mak ta dr.Di li ne buke li me yipe le senkeden le rin,az la rn dasa kzgi bii ne ye rek pa pa an catek rar la yan la rnbur ju va zi ninye de i ned tk le riak tr.Buki i le reve ri le cekce vap,Trks mr ge ci le ri neve ri le cekce vap tanfarklol ma ya cak tr. Ba m sz lkha re ket le riak lan ma yaa l ld.Tamba m sz lk ha re ket le ri nede i nil di.Ezi lenulu sunbur ju va zi si ninn c l n de ulu sal kur tu lu ha re ket le ri mm kn dr. S mr ge l ke ler de i bir lik i-bur ju va zi ge li mi se, bu s n fn by le bir s nf sal ge li i mi sz ko nu sude il se,l kes mr gevefe o dalbirl key se,fe o dals n fnn c l n deba m sz lkha re ket le rideola bi lir.Amas mr ge ci li ekargi ri i lenbum ca de le yide minde di i miztr denyo rum la makge re kir. Ulu salkur tu luha re ke tiiin deai ret ler,halk lar,ol ke deya a yan ha kim ulus fert le ri yer ala bi lir. Hat ta bunlarn tm bamszlk eyleminin temel gleridir de ne bi lir. O hal de ha re ke te Krt milli hareketide mek,sa de cebel libirta ba kayKrtulu su namalet mek,s mr ge seldev ri meuy gund me mek te dir.l ke de ya a yanmil li ye tineolur saol suntmhalk,hat taai retveka bi le ler,ulu salba m sz lkey le miiin deyerala cak lar dr.Ta ri hima ter ya liz min n dadn ya yaba k  m zabu ra dasonve rir ken,an la t lan la rnreh ber li in deKr dis tanso mu tu nage e bi li riz. Kr dis tan Ta ri hima ter ya liz minyolgs te ri ci li in de,ta ri his reiin des mr ge ci li iin ce le di i mizgi biKr dis tan nta ri hige mi i nidein ce le ye rek, mark sist yo ru mu mu za ge e bi li riz. G n mz Kr dis tan n da kis mr ge ci li ian la makiin,k sa casiin debu lun du u muzdu ru muan la makiinta ri hebirgzata ca z.

58

Biz cepeknem liol ma yan,amayi nedetar t  lanko nuKrt le rinvarl-yok lu ume se le si dir.nem liolanKrthalkol gu su,bu halk tanyok sulin san la rnco ra fibiralanolanKr dis tanze rin de ya a ma s dr.Krt le rinvar l nyadayok lu u nutar t makko m nist le red enbirg revol ma ma l dr.Krt le rinvarl-yok lu uso ru nu nutar t ma yasun mak, kpgi dens nf la rnyadahe nzc lzolanve yado ma danlenKrtbur ju vaay dn la r nnbaka s dr.Bubur ju vaay dn lar,ken dis nf salko num la rnb tnKr dis tan a ve Krt le re mal ede rek tar t a dur sun lar. Ko m nist ler ken di s nf la r nnvar l n-yok lu u nutar t a cak,ta ri heyak la m larvar lk la rnis patiinde il,iin deya a n lananya a makiinola cak tr.Kr dis tan nbuge riya psze rin deko m nist lerdev rimya pa cak,nektko ul lar,nedeher han gibirgbu naas laen gelol ma ya cak tr. Ta rih i le rinara tr ma s nag re;Krt lerHint-Av ru palbirhalk tr.YadaHint-Av ru pafa mil ya sn dan dr.Grup larsos yalbi rerger ek tir ler.Hint-Av ru palbirhalkgru bu dur.Bu nungi biAf ri ka l lar, Sa miArap larveMo ol lardabirgrupolu tur mak ta dr lar.Krt ler debusos yalger ek le riniin de dir.Fa iz minsa vun du usafrkte o ri sin denayrola rak,co ra fiko ul la rnso nu cuhalk la rnb ln me si gi bibirol gudamev cut tur.r ne insi yahren ginor ta yakdo a du ru muileak landgi bi,yi nesarr knor ta yakdaco ra fi ko ul lar la izah edi le cek tir. Bun lar bir fer de s tn lk ler sa la yan zel lik lerola maz. Siyah ya da sarlar geri zekal, beyazlar ileri zekaldr de ni le mez.Bu nuniinfa iz minstn rk, geri rkbi i min deay r my labub ln me lerak la na maz,ter si neco ra fiet ken le rinso nu cumey da nage lenbirde i megzileba kl ma l dr. Birger ekolanrkti po lo ji si ninvein san la rnbua dande i me le ri ninze rin deko nu yabi razda haak lkge ti re ce iiindu ru yo ruz. Hin dis tan daveks mendebu gnkAv ru pa daya a yan la rnda hil ol du u Hint-Av ru pa dil gru bu var dr ve Krt ler bu dil gru bu nun iin deta n tl mak ta dr.Trk leriseMo ol,Ural-Al taydilgru bun da yeralr lar.Ti po lo jivedil le ri ninolu u mubir bi rin denay r dr.Da ha de i ikbirrk la mavede i ikbirka vimol ma larne de niy leTrk -

59

le rinHint-Av ru padilgru buveti po lo ji siy leyadabi zim leke sin lik lebiril gi siyok tur. Baz ta rih i ler M.. 2000 yl la rn da Hint-Av ru pa gru bun dan olanhalk la rnbirks m nnKaf kas ya danveHa zarDe ni zi nindo u sun dange lip,bo az lar dange e rekg ne yein dik le ri niya zar.Ne denin dik le ri ni,han gieko no mikne den ler leyer le ri niterket tik le ri ni tah lil et me ye ge rek yok tur.Ama da ha ok n fu sun art mas ve re ti min ge li me si g le ri ni zo run lu klm ol sa ge rek tir.  te bu ta rih ler debah se di lenhalk lar danKrt le rinata larolanMed lerbu gnkKu zey batran a,Pers leriseG ney do uran ayer le e cek ler dir. Da ha ve rim li olan Ku zey bat top rak la rn, gl du rum da bu lu nan Med ler Pers le rin elin den alm ve da ha g sz du rum da olanPerska bi le le ri nive rim sizG ney do utop rak la r nado rusr m ler dir. M.. 1000 yl la rn da Med le rin ayn yer de gl du ru mu nuko ru duk larveAsur lu lar las rek lisa vaiin deol duk larbe lir til mek te dir.M..1000yl lardo lay la rn daba la yansa va,7.y laka darde vamederve612y ln daAsur la rnke sinye nil gi siileso nu la nr.Medm pa ra to ruKe yak sarko mu ta sn da kior du,Asur la rn ba ken tiNi no va yagi rervee hirya k lpy k lr.Asurege men li i y k ln caar dn dantek rarku ze ye k lr. M.. 1000 yl la rn da Van gl ev re sin de, Van mer kez ol mak ze reglbiruy gar lkya ra tanve600yl la r naka darge lenUrar tu larya a mak ta dr.Urar tuUy garl nday kanMed ler,BatAna do lu yado ruy r ye rekLid yaKrallilesa va atu tu ur lar,ama ke sin ye nil me ya da yen me du rum lar sz ko nu su de il dir. M.. 585y ln dava r lanan la maileK z lr maks nrka buledi le rektek rares kiyer le ri ned ne cek ler dir.Tah mi nenM..700ile612yl la rn dabiref likyadadev let ikkur muolanMed ler,biror duolu tur mu, sa va may veAsur lu la rn iin de eri me yi  ren mi ler dir. Ken di din le ri Maz dek ve ken di kl tr le ri ni ya ratm, ba m sz lk bi lin le ri niAsur la ra kar m ca de le iin de ge li tir mi ve bun da ba a rl ol mu lar dr. Med le rin bir ai ret kon fe de ras yo nu ve ya bir k le cidev le tiolu tur ma lardamm kn dr.M..612ile550yl lar ara sn da var l n sr d ren bu dev let ik ler, Kr dis tan n ta -

60

mam ze rin de ege men lik le ri ni kur may be cer mi ler dir. Bun dan  ka r lan so nu u; M.. 550 se ne sin de Med le rin Pers ler ta ra fn dany kldanaka darba kabirkav minis ti lasyok tuve yava ro lanas ke riis ti la larye nil gi yeu ra tl mak ta dr.Med lerta rih teMe zo po tam ya ve bu gnk Kr dis tan top rak la r na dam ga sn vu ran, dil vekl tr le ri nibu ra yaenokha kimk lanveayntop rak larken di le riiinyurt la t ranbirhalk tr.Med le rinHint-Av ru pafa mil yasve gru bun dan ol mas, bu gnk Krt e nin ayn dil gru bu na gir me si vedililedilgra merya p sn da kiben zer lik,Kr dis tanze rin debir hal kntamege menol may...B tnbun la rada ya na rakde ni le bi lir ki;bu gnkKrt le rinda yan dk larveKrt le me yeve yaKrtmil li ye ti ninor ta yak ma s naesasola rakdam ga snvu ranMed ler dir. lkKrtkav miveKrt le rinori jin le ri re nil dik tenhe menson ra Kr dis tan n ta ri hi ne ge i le bi lir. M.. 550 yl la rn da Med le rin Pers ler ta ra fn dan y kl il gin tir. He ro dot ta ri hin de Med le rin Pers ler denayrol duk lar,Med le rinPers ler denda haglveih ti amlbirdu rum dabu lun duk laray rn tlbirbi im deko nul mu tur. Med ler ken di le ri ne AR de mek te dir ler.Ar yan lar ate ten olan halkan la m nage lir.Ta rih teZer dt lkola rakbi li nendin denolan Krt ler (Med ler), odun ya kp ate e ta pn mak ta dr lar. Pers ler ise ayrbirka vimola rakde er len di ril mek te dir ler.Pers leroza manis ra fad knbi riolanMedkra lnye ner ler.VeMed lerze rin deha ki mi yet le ri niku rar lar.Hz laya y lanPers ler,M sr danHin dis tan a ka darva rantop rak larze rin deya a yanb tnin san larege men lik al t naala cak lar dr.Ta rih iHe ro dot ag reege men likal t naal nan ka vim le rinsa ys22 yibul mak ta dr.Ka vim le ride re ce len di renHe ro dot, bi rin ci de re ce den ka vim ola rak Pers le ri, ikin ci de re ce den ola rakdaMed le rigs te rir.Pers le rinege men li ial tn dadaMed ler M..500-400yl la rn dabir kaglis ya nagi ri e rekba kal d ra cak lar,zel lik leMedg le rie it lien tri ka lard  ne cek,amaPers ege men li i ni yk ma lar mm kn ol ma ya cak tr. Bu gn Irak ta ka lan Kr dis tan da ve Bat ran da, Zag ros da la rn da Med ler, Pers ege men li in denkur tul makiinayak la na cak lar,amaayak lan ma la rntmaman sz cabas t r la cak tr.

61

De ni le bi lirki,bud nem deha kimg le rekardi re nenKrt le rin,di ren mes re ciiin dege li me le risz ko nu su dur.zel lik lePers ege men li i al tn da ikin ci de re ce den va tan da ol ma lar ne de niy le, ken di dil ve kl tr le ri ni ge li ti re bil dik le ri ni ve Kr dis tan top rak larze rin deya yl ma larso nu cuda han ceva ro lanhalk larMed le tir dik le ri nive yaKrt le tir dik le ri nisy le ye bi li riz. Da han cedebiry nhalkvard.Fa katMed lerbun la rnhep si niken didilvekl tr le riiin deeri ti yor lard.Buko nu daPersm pa ra tor lu u nun y k l n da sy le ye bi li riz. Bu ara da B yk s ken der in Bit lis e ka dar uza nan bir is ti las vard -Bit lis ka le si s ken derd ne min denkal m tr.Buis ti laKu zeyIrak aka daruza n yor du.Nevarki,s ken der inis ti lasKr dis tan daepey ceza rar la ra yola yor du.s ken derKrt ler lekar  la ma sn daKrt le rinbirks mn(ai retre is le ri ni)ken di si neba mlk l yor,birks mniseg nll ola rak yar d ma al yor du. Bu is ti la M.. 330 yl la rn da ol mu tur. Bu is ti la dan son ra Pers m pa ra tor lu u veAna do lu da ki im pa ra tor luk lary kld.Vebun danhe menson ras ken derld.Bu im pa ra tor lu unye ri nebir ta kmk kkral lk larku rul du,fa katbu k kkral lk larKr dis tan ata ma menha kimola ma d lar.Krt le rin birksmbuara daba m szola rakya a ya bi li yor lard.Bun larzel lik leda lkalan lar da kiKrt ler di.Buko nu daAna ba sisveKse ne fon unKrt ler leil gi liolanki tap laroku na bi lir. Krt le rinata lar,on la rabirb tn lkve renKar duk lar dr.Od nem debun la rnge rekPers le re,ge rekYu nan la rakarolanm ca de le le ri, bu gnk m ca de le le re ben zi yor du. 1938 de Der sim de ya p landi re ni ler,Ko gi ri,Arvs.di re ni le ri,sa va matarz larve da lar da ki ha ki mi yet le ri ile bir bi ri ne ben ze yen Krt ler, ya banc kral la rn oto ri te le ri ni ka bul len me yip ba m sz ya a mak is ti yor lard. Tpk Os man l la rn oto ri te si ni ta n ma dk lar gi bi... Da lk bl ge ler de ba m sz ola rak ya a yan la rn iyi ok ve ok iyi sa pan kul lan dk larbi li nir.Bun la rnda lkbl ge ler deya a ma la r nnne de ni, i gal ci kuv vet ler di. Bu kuv vet le rin ge ri e kil me siy le bun lar tek rarova lkyer le reini yor lard.s ti laba la yn cada la rae kil me, i gal ci ler gi din ce ova la ra ge ri dn me Kr dis tan da ti pik bir du -

62

rum dur.Bus reiin deova lkyer ler deya a yan la rni bir lik ini te lik le ri ge li ir ken, da lk bl ge ler de ya a yan la rn ba m sz ol ma ni te lik le rige li i yor du.s ken derd ne min de kidu rumk sa cabu dur. Bun lar dan son ra Kr dis tan da Er me ni le rin ya yl ma la rn g r yo ruz.Krt ler leEr me ni le rinbir lik teya a dk lard nemM..1000 yl la r dr. Er me ni ler M.. 6. yz yl lar da or ta ya  ka rak bu gnk ArveKarsy re le ri neyer le ti ler.Ta rih,Er me nihal kn danby le bah se der. Er me ni ler za man iin de g le ne rek G ney Kr dis tan a ka dar inip bu ra lar ken di ha ki mi yet le ri al t na al d lar. M.. 50-60 yl la r na ka dar de vam et tik ten son ra Er me ni Krall nn Ro ma m pa ra tor lu u na ye nil me si ile son bul du. Bu ko nu da Meh met Emin inta ri hi,yolgs te ri ci dir. Er me ni le rin ye nil me sin den son ra Kr dis tan da Ro ma l la rn ha ki mi ye tiba lad.Buara daran daPersdev le tiku rul du.Budev letbel li bird nemRo ma l lar lam ca de leet tik tenson raran daye nil di ler.Bu ye nil gi denson raM..261yl la rn daye nibirPerskra li ye tiolanSa sa ni ler or ta ya  k yor. Bu ta rih ten son ra Sa sa ni ler le Ro ma l lar kor kun sa va la ra ba lar lar ve bu sa va lar M.. 250 yl la rn dan M.S. 650 yl la r na ka dar de vam eder.Ya niArap ha ki mi ye ti nin ku ru lu u, PersveSa sa ni le riny kl,Bi zans l la rnAna do luii nes rk len me le ribud ne merast lar.Ro ma l lar laSa sa ni lerara sn daba la yanuzun s re lisa va lar,Kr dis tantop rak larze rin deol du.Busa va lar daba zenDic le,ba zenF rats nrke si li yor,bus nrs rek liola rakde i i yor du. Bu gn Kr dis tan da Ro ma l lar dan kal ma bir sr ta ri hi eser gr mek te yiz. Kr dis tan ze rin de ya p lan bu sa va lar ege men lik ve he ge mon yasa va la r dr.Dic leveF ratbalba  nabirhe ge mon yas nr dr. Bu d nem de Krt ler uzun s re Sa sa ni le rin ege men li i al tn da ka l yor larvedev letiin deeitde re ce detem siledi li yor lard.Krt ha kim g le ri nin, ai ret ef le ri nin, dev let iin de n fus sa hi bi ol ma lar, Krt hal k nn ge li me si ne yar dmc olu yor du. Sa sa ni ve Ro ma l la rnege men lik le rial tn das rek liola rakdi re ni yor lard.Bu di ren me lerol ma saydKrt lerSa sa niege men li ial tn davedev let iin deeitde re ce den fussa hi biola maz lard.

63

Yi nebud nem deKrt le rinbirksmda lkalan lar daya ar ken, birksmdaova lkyer ler deya  yor lard.Ova lkyer ler deya a yan larda hason raKr dis tan dafe o da liz minbel ke mi i niolu tu ra cak lard.Me zo po tam ya daglKrtbey lik le riolu a cakt.Arap la rn ha ki mi ye tin deniti ba renova lkyer ler deKrtfe o da liz miolu mu tu.Da lar daiseufakaplre timol du uiinai ret lerya a ya cak trvebun larba m szai ret ler dir. Da ha son ra 642 yl la rn daArap la rn is ti las ba lad. Bu ta rih te Arap lar Hil van a ka dar iler le di ler. Bu ra dan Kars a, hat ta Kaf kas ya yaka darge ti ler.Arapis ti las,ide i me lerso nu cuza yfolan Bi zansveSa sa ni lerkar  sn data ri hinbel libird ne min desonde re ceile ri cibirg,fe o dalbirg,ye nibirg tr.Ade taMu ham medye nibirdev rimyap m tr.Ye nibirdev ri minder gt len dir di i iyi bir ide o lo ji ye sa hip, is ti lac ve gl bir dev let var dr. Bu ide o lo ji ninet ki sial t nagi ren ler,kor kunbi rersa vaola rakgir dik le ri l ke le ri da  t yor lard. Ku zeyAf ri ka dan Kr dis tan a ve Kaf kas ya ya ka dar her alan 300-400 se neArap ege men li i al t na gir di. Ta bii ki bu ege men lik alan la rn dan bi ri de Kr dis tan d. Kr dis tan daArapege men li ial tn das lam l nbiride o lo jiola rak Krt le re ha kim k ln mas du ru mu or ta ya kt. Krt ler ms l man ol ma yazor land.Bun dann ceKrt le rindi niolanate etap magi bi bir ta km inan la rn (ki bun la raYe zi di Krt ler di yor lar) ye ri ni s lam ide o lo ji si ald. Bu nun so nu cu ola rak baz Krt ler ms l manlka bul le nir ken,ba z larbu nuka bul len me di.K saza man da s lam lket ki liveglbiride o lo jiha li negel di.Krt le rines kiba m sz lk id di a lar si li ne rek mil li ni te lik le ri, bu m met ide o lo ji si kar  sn da za yf la ya rak, Krt ler ara s na mez hep b ln me si gi bi ide o lo ji leryer le ti ril di. s lamide o lo ji si ninge li me sin denson raba lan g tamez hepb ln me siile ri cibirey di,fa katda hason rage ri ci le ti.s lamide o lo ji si nin ge li me si kar  sn da ms l manl ka bul et me yenAle vi halk,ge le nek le ri niko ru yupms l man l akardi ren di.Ale vi li i da haokda lkalan lar daya a yan larka bulet mi tir.Sn ni lerova lk yer ler de boy lar ha lin de ya  yor lard. Bu b ln me ba lan g ta

64

ile ri ciol ma s nara men,son ra dange ri ci le e rekKrt le riglbir mil li yetola rakbir le tir mi yor,tamter si nesan kiikimil li yet migi bi ay r yor.Ale viKrt,Sn niKrtdi yebiray rmge li ti re rek,in san larmil li ye tin denya ban c la trdiins lam lkge ri cibiride o lo ji dir.Fa katdi eryan danArapha ki mi ye tiKr dis tanda kife o da liz mi ge li tir mi tir.zel lik leMe zo po tam yadafe o da liz miArapha ki mi ye t iy l e ak l a y a b i l i r iz. Bu g nk Krt bey l e r i bi l e ken d i l e r i ni Arap la rada yan d r yor lar.Bazyer ler de kiKrtbey le riiseAliden geldik, Muaviyeden geldik, Halitten geldik gi bisz ler lehe men ken di si niMu ham mededa yan d r yor lar.BudaArapha ki mi ye tial tn da odak la t rl dk la rn gs te rir. M.S. 650-950 yl lar Kr dis tandafe o da liz minge li meyl lar dr.Ba kabirde yi leda lkalan lar daai ret le rinya an t la rnba m szola raksr dr med ne mi dir. Krt lerbud nem des nf la ma yatu tul du lar,fa katbu,ya ban c la rn ha ki mi yet le rial tn dabirs nf la maol duvei bir lik ibey lerolu tu. Budu rumM.S.1000yl la r naka darde vamet ti. M.S.1000yl la rn daniti ba renArapege men li iza yf lad.Bu nun ne de ni bir yan dan yer li halk la rn di ren me si, bir yan dan Krt le rin ranagir me si,di eryan dandaKu zeyAf ri kahalk la r nnsa va ma s dr. tenieArapege men li isar s l yorvei teKrt lerbun danfay da la na rakbi razdu rum la rnd zel ti yor lar.Krtbey le rige li e rekdev let ha li nege li yor lardvee it life o daldev let ik lerolu tu ru yor lard.Bu nunne de nideu dur;ku zey deBi zansnza yfd me si,Ma lat yann gi ri i neka dare kil me si dir.VeArapege men li ial tn dadaol saKrt le rin bi raz ge li me si sz ko nu su dur.Arap lar n fus ola rakAra bis tanda bu lu nu yor lard. Bi zans l la rn e kil dik le ri yer le re Krt ler yer le ti ler.Bun danba kabirdeEr me ni le rinH ris ti yanlka bulet me le ri var dr. Er me ni ler ms l manl ka bul et me dik le ri iin s lam l n birhe de fidu ru mu nagel di ler.Er me ni le rekarKrt le rinku ze yedo ru ya yl ma lar, me se la Karsa ka dar Krt le rin ya yl mas, H ris ti yan Er me ni le re kar bir sa va tr. M.S. 1000 yl la rn da he nz Kr dis tandabirKrtvarlyok tu.AmaTrk lerrani le ri neka dargir mi, ran bey lik le ri ni ele ge ir mi ler di. Ken di le ri Sel uk lu Dev le tini olu tu ra rakrannha kimim pa ra tor lu u,Or ta do ununha kimke si -

65

midu ru mu nad n  yor lar.Trk lerMe lik ahza ma nn daKr dis tan is ti laet me yeba la d larvehat taArap lar dandev ra l nanim pa ra tor luk oto ri te sibun la rneli nege tivebun larKr dis tanayrbireya letola rakolu tur du lar. lk de fa Krdistan ke li me si nin or ta ya k Me lik ah za ma nn da dr. Me lik ah Di yar ba krdan ba la yp Vana ve hat ta Kir man aha ka dar gi den bir Krt eya le ti olu tur du. Me lik ah,Al pars lann o lu dur. 1071 ta ri hin de ba a ge ti. Kr dis tan ke li me si M.S.1000yl la rn daor ta yakt.BirdeKrtke li me si ninori ji ni ne bak mak ge re kir. Bu ke li me M.S. 650 yl la rn da or ta ya  k yor ve buke li me yeta rih teilkde faArapege men li id ne min derast l yo ruz.Ay r caM..400yl la rn dabirKr di yanl ke sivar dr.Kr di yan, Krtlerin memleketi an la m na ge li yor. Krt ve Kr dis tan ke li me le ri ninor ta ya k n dabudu rumdabi zeyolgs te ri ciolu yor. Arapege men li iy kl dk tanveye ri neSel uk lu-Trkege men li iyer le tik tenson raKr dis tanda kidu rumbi razda hade i e cek tir. Kr dis tanArap ha ki mi ye tin den zi ya de Trk ha ki mi ye ti al t na gi re cek tir. Dil, kl tr, eh lik, aa lk, mez hep i lik ala nn da, yi ne sos yo lo jikvedi nialan lar daArapha ki mi ye tide vamede cek,si ya si alan ise Trk ha ki mi ye ti dol du ra cak tr. By le lik le Krt ler di ni alan daArap la ra, si ya si alan da ise Trk le re ba ml du ru ma ge le cek ler dir.Da han ce le riolu tur duk lardilvekl tr le ri nibiryan danArap annArap kl tr al tn da yi ti rir ken, si ya si alan da da Trk le rinege men li ial tn dada  la cak laryadaza yf la ya cak lar dr. Hal bu kida han ce le ribirMer va nim pa ra tor lu ununku rul du u nu g r yo ruz. Ur fadan, Vana ka dar uza nan bu dev let yz se ne ya a m tr.Bu nunya nn daEy y bi lervar dr.Vedi eryan da,u ra da-bu ra da ba m sz olan bir y n Krt bey lik le ri var dr. Fa kat Sel uk lu ege men li i ne ge tik e bun lar da or ta dan kalkt.Yal nz Sel uk lu ege men li i tek bir im pa ra tor luk al tn da ger ek le me di, bir yan danAk ko yun lar, bir yan dan Ka ra ko yun lar, bir yan dan da Ar tu ko ul largi bibey lik lerolu tu.Bubey lik le rindi erbirzel li idebun la rnsa de ceKr dis tandare ti lende er ler denpayal ma -

66

la r dr.Krt lertop rak la rnTrk menka bi le le ri never me di ler,ba kabirde yi letop rak la rnterket me di ler. AmaAna do ludadu rumby lede il di.Trk lerAna do ludatop ra ayer le e rekdev le teha kimol du lar.e hir le reha kimol ma la r na kar n Kr dis tana ha kim ol ma d lar, ken di mil li yet le ri ne Kr dis tan ha kim k la m yor lard. Kr dis tan da ki gl mil li yet an lay, gl bir dil ve kl t rn ol mas Trk ha ki mi ye ti ni n ce sos yal, son radilvekl trala nn damah kumet ti.Trk le rin,Kr dis tanze rin desi ya sibirha ki mi ye tivard.On la rnbusi ya siha ki mi ye ti nida ha son ra lar sa va ala nn da da g r yo ruz. Fe o dal kay nakl si ya si ha ki mi yet tenka pi ta listkay naklsi ya siha ki mi ye teveKrtbey lik le riilei bir lik ioto no miili ki le rin dengi de rekKr dis tan nte pe den tr na aas ke rii ga li nege i le cek tir.Da hason raKrtdi li ninbn ye si nedeTrk e ninyer le ti ril me si,kl t r m znvee hir le rinade ta Trk le ti ril me siolaydade vamede cekveasi mi las yonokb yk birhz lage li e cek,ne re dey sebirKrtmil li ye ti ninyokol madu ru muya ra t la cak tr.B tnbun lar danuso nu kar;Trkha ki mi ye ti Or ta do u da 1100 yl la rn dan iti ba ren ge li me ye, ayn ta rih ler de Ana do lu da da ya yl ma ya ba lad. Bu ya yl ma Kr dis tan a ka dar ge ni le me siy lebir lik teke sinbirha ki mi yetku ru la mad.1260y ln daKr dis tanze rin deMo olis ti lasba lad,Kr dis tanya k lpy kld. Or taAs ya dan ko pup ge len bu ya banc as ke ri r gt, ran a, Ara bis tan a veAna do lu ya ka dar ya y lp bul duk la r na el ko yup, tek rarge rid npgit ti ler.Mo olis ti lasKr dis tan da kimev cutya py tah rip et ti. Krt ler, ova lk yer le ri terk edip da la ra e kil me ye mec buredil di ler.Budu rumenazn dan50-100se neKrt le ringe ri le me si neyolat. Mo olis ti la sn danson raKr dis tanze rin deTi mur unn der li in dege li eni ga lig r yo ruz.B tnKr dis tankent le riTi murta ra fn dani galedil di.Krt leryi neda la rae ki lipdi ren di lerveyer yerdetes limol du lar.Tes li mi ye tika buleden ler deza man lauak lk duy gu la r nn ge li ti i ve bu du ru mu da zel lik le bey le rin ya a d ng r yo ruz.r ne inbirBit lisbey le ri ninTi mur unya n nagit me le ri,on danamandi le me le ri,he di ye lergn der me le rigi bi.1400

67

y ln da kiolay lark sa caby lege li ti.1500y l nagi ril di in deye ni bir dev le tin or ta ya k t n g r yo ruz.Ale vi mez he bi ne da ya nan Sa fe videv le ti ninor ta ya k ng r yo ruz.Ay r caOs manldev le ti ya va ya va ge li e rek Kr dis tan a do ru ya yl ma ya ba lad. Bu d nem de ran da baz Krt bey le ri ni g r yo ruz. Bun lar ran da Uzun Ha san la ili ki le ri ni d zelt me ye a l t lar.An la a ma yn ca Ya vuzmek tupya zpahs ma il ekarsa va agi rer ler seken di le ri nides tek le ye cek le ri nibil dir di.As ya daya yl maeme liiin deolan Os manl m pa ra tor lu u, bu ra da ki pek ve Ba ha rat yol la rn eli ne ge ir mekis ti yor duveKr dis tan nelege me si nideUzunHa san nye nil gi sin deg r yor du.Nem rutm pa ra tor lu u nubuemel le ri ni ger ek le tir me de en gel gr dk le rin den, bu im pa ra tor lu un ye nil me si niartg r yor lard.Za tenmev cutyol la rasa hipol duk tanson ra b yk oran da ar tk de er le re el ko ya bi le cek ler di.  te b tn bu ne den ler den do lay Os manl m pa ra tor lu u sa va a gir di. Za ten Krt lerdeahs ma ililean la a m yor lard.UzunHa san,Ya vuz un dades te i niala rak1514 teal d ranSa va ndaahs ma il iyen di.Buara daSn ni likmez he bi nidebay rakdu ru mu nage tir di.Krt bey le ri ninay rl masdabud nem deniti ba renba lad.Bu gnh l ran aolanba m l lkbud nem dengel mek te dir.Ya vuz,ya yl ma snSn ni likmas ke sial tn day rtt.UzunHa saniseya yl ma sn Ale vi likmas ke sial tn day rtt.Buya yl ma larvea t ma larKr dis tan ze rin de mey da na gel di ve Kr dis tan a b yk za rar lar ge tir di.1514 ler de kidu rumdabu dur.Bun danson ra kid nem deKa nu ni Sul tan S ley man or ta ya kt. Kr dis tan a ge e rek Ba dat a ka dar uzand. Bu ara da za man za man Krt bey le riy le an la  yor, ba zendea t  yor du.Da hason raBa dat,Mu ratta ra fn dantek rar i galedil di.Os man l lar laran l larara sn dabirsa vakt,an la ma ya p la rakOs manl-rans nrbe lir len di.1639 daKasr-i rinAnt la mas ylai zi lenbus nr,Kr dis tan nsta t snbe lir le di.Ya ni 1500-1800 yl lar ara sn da ki d nem de Sa fe vi ran m pa ra tor lu u ileTrkOs manlm pa ra tor lu uara sn daa t ma larol du.Trk ler da haokOs man l larta ra fn dayeral yor lard.Krt lerda haokbu ikigara sn daye dekgdu ru mun day d lar.Os man l larveran l -

68

lar Krt le ri bir bir le ri ne kar kul la n yor lard.Ve mez hep e li ki si bu d nem de kes kin le ti ri li yor du. G n mz de h l bu e li ki le rin ka ln t la rng re bi li yo ruz.1800yl la r naka dar kibudu rum,Ya vuz d ne min de kidu rum danpekfarklde il dir.Yi neda la raOs manl zul mn dendo layka pyer le me lerolu yor du.Ova lkyer ler deka lanSn niKrtbey le riisefe o da liz mige li tir di ler.Bud nemdek sa caby lezet le ne bi lir.1800yl la rn danson raye nibirgbe lir len di. Ge li enbuAv ru paka pi ta liz mikar  sn daOs man l lartu tu na ma d lar.17.ve18.yz yl la raka darAv ru pa l la rakarba m sz lk la rnko ru ya bil di ler,ama18.yz yl daniti ba rensa na yidev ri miaa ma s nagi renAv ru paka pi ta liz mi,malih raca sn danol sun,as ke ria danol sunOs manlm pa ra tor lu u nuyar-s mr gesta t s ne koy du. 1840 yl la rn dan iti ba ren Os manl m pa ra tor lu u nu yars mr ge du ru mu na ge tir di. By le bir du ru mun zo run lu so nu cu ola rakOs man l larta lan danel deet tik le rige lir ler denol du larveor du larza yfdt.Fa katayak tadur ma large re ki yor du,bu nuniin deglbiras ke rior dukur ma larvebune den lepa ravever gibul ma large re ki yor du.a l ma la raba la ya rakmec bu rias ker li eda ya nan bir ka nun  kar d lar. Es ki den va ro lanYe ni e ri, s rek li bir or du, as ke ri bir mes lek ti. 18 ya  na ge lin di in de ln ce ye ka dar as ker likyap madu ru muvard. teva ro lanbuas ke risis temkal d r la rakye ri neye nibiras ke risis temge ti ril di.Bu nuniin den fu sa ih ti ya du yu yor lard. Es kiYe ni e ri lerAv ru pa l lar dan olu u yor du. Fa kat ar tk bu nu da ya pa m yor, H ris ti yan la ra g ve ne mi yor lar ve ms l man as ker is ti yor lard. By le ce kar  la rn daAna do lu ve Kr dis tanka l yor du.Er me ni lerH ris ti yanol duk lariinbun lar dan ya rar la na ma d lar. Ge ri ye ms l man olan Krt ler ve Trk ler ka l yor lard.Za tenTrk lerdev letiin dey di lervebune den ledeor du yada haokKrt leralnd.1800y l naka darKrt lerOs manlor du su nagi re mi yor lard,as kerde il di ler.Hat ta1850yl la r naka dar by le de vam et ti. Molt ke nin ha t ra la rn da u na rast l yo ruz: ki gerekeyle Krdistana sefer yaplmtr: Birincisi, Krtleri asker yapmak iin, ikincisi vergi toplamak iin. Fakat Krtler srekli

69

olarak bu duruma kar direniyorlard. Yabanclarn girdikleri tm yerlerdeki Krtler dalara kayorlar, bunlarn geride braktklar servetlerine ise el koyuyorlar ve geride kalanlar zorla asker yapyorlard. Nizip Savanda savaanlarn te ikisi Krtt. Sava alannda Krtler, ou sava brakp gidiyorlard. 1850y ln dan iti ba renKrt leras ke realnd,amayz dedok sanka  yor du.Ayn du rumbu gniindege er li dir,amaka maoranyz debi red m tr.Krt le rinas ke realn ma lar,ya ban c la t rl ma larveuak lkru hu naal t rl ma lar127se ne yibul mu tur.S mr ge cil ke ye as ker likyap ma,onunor dukay na nolu tur ma,zel lik leer kek le rik le li eal tr ma yaenakze min dir.Hi birs mr ge de kias ke re git me oran Kr dis tan da ki ka dar ok de il dir. Bu nun en ak r ne i Kb rs sa va  dr ki, sa va  la rn o u nu Krt ler olu tu ru yor du.Budu ru muya ra tandas mr ge ci lik tir.Trks mr ge ci li i bu s re ie ri sin de Kr dis tan da by le bir du rum ya ra ta bil mi tir. S reiin deKrt lerbu naal t rlmvebo yune di ril mi tir.Me se lan gi liz lers mr ge le rin denas kerder li yor lard,amabu nusa de cesa vaes na sn daya p yor larvear dn dantek rarser bestb ra k yor lard.As ke real nans mr gehalk larn gi lizzul mnda haya kn dan ta n ma fr sa tn bu la rak, l ke le ri ne dn dk le rin de ayak la n yor lard.Ama Kr dis tan da ki du rum by le de il di. 140 se ne den be riKrt lers rek liola rakOs manlor du sun da,da hason radaTrk or du sun da as ker lik yap mak ta dr lar.Ade ta or du nun bel ke mi i ni olu tu ra cakni te lik te dir ler.Bu,di ers mr ge ler deol ma yanbirdu rum dur.Hi birs mr ge cil ke deor du nunyz deel li si nis mr ge halk mey da na ge tir mi yor, or du nun vu ru cu g cn olu tur mu yor lar. Fa kat Krt ler s mr ge ci g le rin vu ru cu g cn, yi ne sa va lar daenn ded man lasa va an la rnte me li niKrt lerolu tur mak ta dr lar.Budu ru munba langyl1830,ge li meyl1850-1900 dr.  tebuyl larbudu ru mundo ruknok ta s naulatyl lar dr.Bu se fer ber likyl la rn daade taKr dis tanbo al tlmdu rum da dr.Glbirha re ke tindo ma ma s nn,Kr dis tan nbuka daryokol ma ya do ru git me si nin ne de ni de bu dur.As ke ri alan da Trk le rin

70

Krt le ri ken di le ri ne ba ml kl mak iin yap tk lar sa va lar ok g l dr. Bil has sa 19. yz yl da  kan is yan la rn ne de ni bu zor la as ker le tir me dir.Trk lerbus reiin deokba a rlol mu lar dr. Krt ler ba ya as ker li e al t rlm ve bu ara da Asker Mehmet fel se fe si ni de ge li tir mi ler dir. Bu du rum or du ie ri sin de bir s mr getak ti i dir.1938 deDer sim demec bu rias ker likyok tu.Da ha son rabun la rnas ke regit me le ri1830yl la rn dan1930y l naka dar olanyz yl lks reie ri sin deol du.Bus reie ri sin deb tnKrt leras ke regit me yemec buredil di ler.Veby le lik leKr dis tangen li i ninenve rim lia,s mr ge ci le rinor du sun dage mek te,ken di si nehertrluak lkide o lo ji si re til mek te dir.Kr dis tangen li iken dil ke si nedn d n dera hat lk lauak lkya pa bil mek te dir. Bu nun tek ne de ni as ker de  re ti len ler de il dir, ama or du da grd ei tim, ald ide o lo ji, uzun za man gen li i uak lk et me ye it mek te dir.As ker deKrt le reuy gu la nanbask,zu lm,da yak,en gi zis yon,k fron larin san lk tan ka ra rakby lebirdu ru mage tir mek te dir. Os man l la rn,da hason radaTrk le rin,Krt le rias ker le tir me le rin den ba ka, bir de Krt ler den ar art lar al tn da ver gi al ma lar vard.Es ki denOs man l la rnd ze niMi ri-Ara zid ze niy di.Bel libir top rak par as, bir as ke ri si pa hi ve ya fe o da le ve ri li yor, bu as ke ri si pa hive yafe o dal,butop rakze rin debel libirmik taras kerbes li yor ve bu as ker ler sa va s ra sn da Os man l la ra yar d ma gi di yor lard. Fa kat bu sis tem 1830 lar da or ta dan kal d rld. Ve tm Os manll ke sin detekbirver gisis te miuy gu land.Oza manKr dis tan dahe nzby lebirver giver meyok tu.Krtbey le ribel lirant la rasa hip tiveOs man l la raver giver mi yor lard,fa katza manza man Os man l la ra he di ye ler gn de ri yor lard.As ke ri alan da da za man za man ken di ha ki mi yet le ri al tn da ki ky l le ri Os manl or du su na gn de ri yor lard. zel lik le Ba dat ve Teb riz fet he di le cek se gi di yor lard. Bun lar dan ba ka Kr dis tan da s mr ge ci lik te so mut bir uy gu la mayok tur.Ver gi len dir medu ru mudak sa caby leol mu tur. Bu ko nu da Ni ki tin y le ya zar: Krtler ovalk yerlerde retim yapmyorlar, nk retim yaptklarnda ardndan Osmanllar ge-

71

lip btn rnleri ellerinden alyorlar. Bune den leb yko un luk da la ra e ki li yor.As ker lik ve ta rm ala nn da s rek li da la ra e kil meg r l yor du.19.yz yl da kidu rumdaby leol mu tur. 19.yz yl da kidi ren me le rinne de nidebuger ek ler denkay nak la nr,ya niOs man l la rnheryn denge lenbas k la r nakardi ren me dir.Os man l la rnan gar yavebas k la r nakardi ren me dir.Can la rn ko ru mak ve var lk la rn de vam et tir mek iin m ca de le edi yor lard. Bun lar di ren me ha re ket le ri dir. Bu ko nu da 19. yzylda Krdistan zerinde Mcadele  ki tab oku na bi lir. Bu d nem de Kr dis tan dabirulu salkur tu luha re ke tiol ma m tr.19.yz yl da kiha re ket le reulu salkur tu luha re ket le ride nil mi tir.Fa katbuyan l tr.nkbud nem dedn yaa pn dage li enka pi ta liz mindu ru mu or ta da dr.Ay r ca fe o dal Os manl ha ki mi ye ti al tn da ki Kr dis tan daka pi ta liz minge li me sisz ko nu sude il dir.Kr dis tan da by lebirka pi ta lizmge li sey di,Krt le rinOs man l laryen me sige re kir di.Kr dis tan damev cutolanbu gnkka pi ta lizmbiriol gu de il dir.nkh lKr dis tan dafe o da lizmg l drvefe o dal ler Kr dis tanefen di le ridu ru mun da dr lar.Kent ler dedefe o dali bir li i nide vamet tir mek te dir ler.Budu rumdags te ri yorki,od nem de ki ha re ket ler ulu sal kur tu lu ha re ket le ri de il dir. Mad di alan da bir bur ju va s n f nn or ta ya k mad ve ya mo dern s nf la rn he nz olu mad o d nem de ki Kr dis tan da ki ulu sal ha re ket ler den bah se dil mez. Fe o dal le rin ve ai ret i li in ol du u, serf le rin bu lun du ubirdu rum dava ro lanha re ket ler,birdi ren meha re ket le riola bi liran cak.Var l nde vamet tir meha re ket le ri dir.Amada hason ra ge li e cek olan ze min ve im kan ha zr la ma an la mn dan do lay ba m sz lkha re ket le ri dirde.Da haokdi ren meha re ket le rini te li i ni ta  yanbuha re ket ler,za manza manba m sz lkha re ket le ri ned n m ler dir. r ne in bey dul lah ve Be dir han Bey in ha re ket le ri gi bi.Amatambirso nuel deedil me denye nil gi yeu ra t l yor.Bat da ka pi ta lizm ta ra fn dan s k t r lan Os man l lar, pa ra ve as ke ri ih ti ya la rn dan do lay Kr dis tan a yk le ni yor lard. B tn bu di ren me le rin ne de ni de buy du. Bu du rum Os manl m pa ra tor lu u nuny k l  naka darde vamet ti.

72

ran l la rn ege men li i al tn da bu lu nan Krt le rin du ru mu da aa-yu kar by le.Ay r ca ora da faz la bir Krt n fu su da yok tu. Kr dis tan n da ha b yk bir ke si mi (Irak ve Su ri ye de ki Kr dis tan n da Os manl ege men li i al tn da ol du u nu d  nr sek, Kr dis tan n b yk bir par a s nn bu ra da ol du u nu g r rz) bu ra da dr.Bupar aze rin de kitah lil ler,Kr dis tan nb tniinge er li dirve yabuko nu da kiyn temge nelbiryn temha li nege ti ri le bi lir. Os man l la rn ege men li i al tn da ki Krt le rin du ru mu k sa ca by le de er len di ri le bi lir. im dimo dernkla sikTrks mr ge ci li ive yaTrkbur ju va zi si ne da ya nan s mr ge ci li in ge li im yl la r na ge me den n ce, he menbirTrkmil li yet i li i nika ba tas lakak lage ti re lim.1850 liyl lar Na mk Ke mal le rin, i na si le rin a a kt yl lar dr. Bun lar Trkmil li yet i li i ni,em per ya liz minbirken tiolanPa ris tege li ti ri yor lar.Fran sz la rauak lk,Fran szkl t r nezen me,Bat yol du ugi bitak litet me.Na mkKe mal inmil li yet i li i ren di iBatem per ya liz mi ninet ki sial tn daolanbirokul.Pa risbel kibirza maniindn yage ri ci li i ninmer ke zi nite kilet mek tey di.VePa ris bir ta kmTrkmil li yet i si nideye ti tir di.Bun larilkn cebir ta km ga ze te ka rp,da hason ra1890yl la rn dadar gt len me yegi ri ti ler.Bur gt len meda hazi ya deor duiin deol du.lkbur ju va la ma vemil li yet i le meor duiin deba lad.Sonmil li yet idu rumh l or du iin de dir. Trk ulu su iin; batan sona ordunun yaratt bir ulustur di ye bi li riz.Trkbur ju va zi siiinde; batan gnmze kadar ordunun elik emberleri arasnda olumu bir burjuvazidir di ye bi li riz.By le siulus larsonde re cegl,des potves mr ge ciolur lar. Or du dan do an ulus ne dir? Or du ta ma men bir mil li yet i li in kay na  dr.Da haev vel kiku rum larveharpokul larhepmil li yet i li inolu tu uokul lar dr.Da hason ra kisu bay larhepbur ju va la an un sur lar dr.Trkulu su naveda hason raolu anbur ju va zi yes nr lari zenbirTrkor du suvar dr.Fe o dalor dudaol sa,bur ju varuh lubiror dudaol saMi sak-Mil li yiiz mi tir.Bu nada hason ra lar tek rarde i ne ce iz.

73

1890 lar daor duiin det ti hatveTe rak kizel lik leSe la nik ter gt len di.Se la nik te,Bal kan lar da,gi de reks tan bul daglbirt ti hat-iTe rak kigru buolu tu.Bumil li yet i lik,em per ya lizm denba m sz bir mil li yet i lik de il, tam ter si ne em per ya liz min be i i olan Pa ris te  re ni len bir mil li yet i lik tir. By le em per ya list aa ma ya ge lin di in de, bur ju va mil li yet i li i zel lik le o ven le ip il hak ve s mr ge ci olu yor du.VeTrk mil li yet i le ri nin  ren di i mil li yet i likby lebirmil li yet i lik tir.Yi neim pa ra tor luk larvebu im pa ra tor luk la rn bn ye sin de ki halk la rn m ca de le si, im pa ra tor luk tan kop ma du rum lar vard. O hal de bu mil li yet i lik iki ey le u ra  yor du;biryan danTrk le riulusha li nege tir mea bas,di er yan dandaim pa ra tor lu unda l ma snn le megay ret le ri.Bumil li yet i lik iki alan da da ge ri ci dir. nk ge li ti i a da em per ya lizm den et ki len mi tir. a a sn dan ge ri ci ol du u gi bi, he def le ri veis ti ka met le ria sn dandage ri ci dir.Birde faba kal d ranhalk la ra kar, da  lan im pa ra tor lu u ayak ta tut mak, bu halk la rn ulus la ma snn le mekis ti yor lard.Bun dando laybumil li yet i lik,he defvekay naa sn dange ri ciola cak tr.Da hason rage le cekolan, dev let le enveulus la anMus ta faKe malmil li yet i li i,o ven,ge ri civesonde re ceba nazola cak tr. Trkmil li yet i li i,t ti hatveTe rak kiiin depar ti le ti.Buara da Krtmill li yet i li idedo ma s nara menpar ti le e me di.S nfya psge re iokza yfol du un dando layor duiin dedege li e me di. Za tenbirKrtor du sudayok tu,do la y sy lamad dite me liby leza yfolanmil li yet i liky kl makzo run dakald.AmaTrkmil li yet i li i zel lik le Trk su bay la r nn ol du u dev le ti elin de bu lun du ru yor du.BuTrksu bay lara yetim pa ra tor lukda  lr samaaala ma ya cak la rn dan, ra hat ya a ya ma ya cak la rn dan, na sl su bay ve pa a ola cak la rn dan (bir de ba lan g ta paa paa  di ye b y t l yor) kork tuk lariinkor kunmil li yet iolu yor lar,is terfa istol sun,is teroli gar ikol sunveneolur saol sunbirdev le tikur makzo run da dr lar.nkya rat ma sa larya a ma ya cak lar dr.Pa a la rnm ca de le te me lii tebuy du. Trkbur ju va zi siokza yftveem per ya lizm leb tn le mekar -

74

zu sun dayd.  bir lik i-bur ju va zi si n gi liz man da c l n is ti yor du. Mil li yet ipa a larbuza man dapar ti yedeha kimol du larvet ti hat Te rak ki, En ver ve Mus ta fa Ke mal ka nad ola rak iki ye b lnd. Tu ranmil li yet i li ige li me di ihal de,ke ma listmil li yet i li ige li e rekdev le teha kimdu ru magel di.Tu ran c l nbu gnktem sil ci li i niya pandaTr ke tir.Amabu gnTr ki ye yedam ga snvu ran Tr kemil li yet i li ide il,ke ma listmil li yet i li i dir.BizMus ta fa Ke maldik ta tr l  nnfa istbirdik ta tr lkm,oli gar ikbirdik ta tr lkmol du u nutah lilet me ye ce iz.Bil di i mizka da ry labu rk-o ven bir dik ta tr lk tr. Tu ran mil li yet i li i b tn dn ya Trkl, Mus ta fa Ke mal mil li yet i li i ise Mi sak- Mil liTrk l  dr. Fa kat eer ha kim ola bil sey di Tu ran mil li yet i li i, bi zim a mz dan da ha el ve ri li ola cakt.Ama dev le te Mus ta fa Ke mal mil li yet i li i ninha kimol mas,Mi sak-Mil lis nr lariin dedev le tibo ma yaa l masveMi sak-Mil lis nr lariin debirTrkdil vekl t r nnya ra tl masaynza man daKrt le rinyokedi li le ri nin fer ma nyd. Da han cede dikki,buide o lo jin cePa ris teor ta yakt.Bi raz e kil len di,son raga ze te lerva s ta sy laya yld.Kl t relalan dag rldveda hason rapar ti le e rek1876 daMe ru ti yet leim pa ra tor lu aor takol ma yaba lad.1914 ler deiseta ma menim pa ra tor lu a ha kimol du lar.En verka nadta ma mentas fi yeedil di.As ya daolando upbit me si nera men,Ana do lu daka lanbi razda hager ek i ve akl cyd. Dn ya da ki du rum dan ya rar la na rak, Krt le ri m met ide o lo ji siilekan d rpYu nans mr ge ci li i nekarba a rlbirsa vaver di.GenTr ki yeCum hu ri ye tiby le ceya ra tlmol du.Bu ko nu da u de ni le bi lir; gl birTrk bur ju va zi si ol mad hal de gl bir Trk mil li yet i li i vard ve bu ide o lo ji gl bir Trk dev le tior ta ya ka r yor du.Altya psza yfol du uiinokgl birsi ya siyapdo du.Bu ra da kistya p nnet ki sialtya p nnze rin deokkuv vet li dir.Trkbur ju va zi sida haokstyapku rum la r na da ya na rak, Sul tan n iha ne ti ni fr sat bil di ler. Bu ara da En verPa adaldvesa vaie ri sin deSul tan nadam larkal mad. Mus ta fa Ke mal mey dan dm dz bul du, ken di si o d nem ler de,

75

1918ve1920 le reka darfaz lazel li iola ma yan,ba ka la r nneli ni pen bir pa a dr. Fa kat da ha son ra lar ilah la p el ve ri li i ve d du ru mu bir le ti re rek, ken di si nin n der lik et ti i g ler le Mi sak-Mil lis nr la rni zerveTrk le rinilkbur ju vadev le ti niya ra tr.Buka tk szFran sa yazen mibur ju vacum hu ri yet,1923 ler de Lo zanAnt la mas nn im za lan ma sy la ilan edi li yor. Mus ta fa Ke mal de mok ra tik dev rim yap ma gi ri im le ri ne gir me di, sa de ce s mr ge ci bur ju va zi nin  kar la r na y ne lik bir ta km re form lar yapt(ap ka,harfvs.dev ri mi).Bun larzn dedev rimde ilbir ta kmre form lar dr.Da haokmil liti ca retbur ju va zi si ninn der li i nege enbirha re ket tirbu.Bi zimiinnem liolanbun la rnKr dis tan daiz le dik le ripo li ti ka dr.Bizbugi ri iTrkbur ju va zi si nin s mr ge cini te li i nikav ra ya bil meka sn danyap tk.Bumil li yet i li in pek o ka dar faz la ta ri hi ne mi yok tur. le ri ci ve an ti-em per ya list bir zel li i de yok tur, tam ter si ne il hak ol ma zel li i var dr.m pa ra tor lu unbn ye sin deka lanensonyerKr dis tan dr. Bu nun iin de en son Kr dis tan n Mi sak- Mil li s nr lar iin de kal mas,buide o lo ji ninil hakni te li i nigs ter mek te dir.Amade mok rat ve ya an ti-em per ya list ol sayd, Krt ler ze ri ne bu ka dar gad dar ca y r me ye cek ti. Bu ke ma list ha re ke tin ge ri ci y n dr. zel lik leTrkulu suiinokazile ri ciynvar dr.Krthal k na iseta ma menzor,zu lm,ge ri ci likves m r denba kabireyge tir me mi tir.Ko nu yu1928 ler debue kil denok ta la ya bi li riz. 1925 yl la r na ge lin ce, bu yl lar da Trk bur ju va zi si zel lik le Kr dis tanhak kn da kipo li ti ka snge li tir mesaf ha sn da dr.Bud nem de Trk bur ju va zi si, bun la rn tem sil ci le ri olan Mus ta fa Ke mal ler, n n ler ve ak mak lar Kr dis tan a na sl h km ran ola cak la r nn,mer ke zioto ri tede dik le ripra tik le ri nina slMi sak-Mil li s nr lar iin de, en c ra k e ye ka dar g t re cek le ri nin he sa bn yap mak ta dr lar.Kr dis tan npar a la n n dab yket kenolanMu sulso ru nuiseh lhal le dil me mi tir(bu nada hason ratek rarde i ne ce iz).Or ta dabirKr dis tanprob le mivar dr.Birn gi lizkon so lo su nun yaz dk la r na g re; 1924 ler de bir Krt Kon gre si top la n yor.Krt le riniseh lglka bi le le ri,bey le riveai ret le riol du u

76

gi biye rin de dir.Trkso mr ge ci li i ninKr dis tanze rin deoka dar ge li medu ru muyok tur,amage li me sige re ki yor.Trkbur ju va zi si,amactekbirpa zarvetekbirulusya rat makolanMi sak-Mil li s nr la rniz midu rum da dr.Mus ta faKe mal inken di sidebu nun ilk ret men li i niyap mak ta dr.Bu nuniindebir ta kmplan larha zr la n yor.Vebuplan lartes limol ma yanKrtbey le ri nintes limol ma sn, oto no mi art la rn da ya a yan Krt bey le ri nin uak la t rl ma sn,Trkdi li ninha kimk ln ma sn,herta ra faokul la rnya yl masva s ta sy laKrt e ninya sak lan ma snie ri yor du.Bu nuniin deKr dis tan dagli bir lik i ler,ha in lervebu nunay dn larola cakt.Trks mr ge ci le ribir den bi rede il,glplanveprog ram lar ha zr la ya rak Kr dis tan a adm adm ya yl ma ya a l  yor lard.  tebirAr,birDer sim,bireyhSa id,birKo gi ris yan,hepbu pla nnuy gu la maala ny d lar.As ln daKr dis tan daTrkbur ju va zi si ne kar bir ulu sal kur tu lu ha re ke ti ge li me mi tir. Os man l lar d ne min de as ke ri ve ver gi ala nn da ge li en ya yl ma, cum hu ri yet d ne min dedede vamedi yor du.Vebuya yl maenc rak e yeka dar ya p la cakt. Kr dis tan,Tr ki ye nin b ln mez bir par as ola cak,y lekiby lebirl keana ya sa daifa de si nibu la cakt.Kr dis taniinko nu lanbumad de,dn ya nnhi birana ya sa sn davehi bir s mr ge sin de g rl me mi tir. Kim bu bir le me ye kar  kar sa ana ya sa nnken di si neta n ta cace zaidam dr.Evet,Trkbur ju va zi si nin Kr dis tan ze rin de uy gu lad si ya set by ley di. De min say d  mz is yan la rn kar l, ta ma miy le ya kp yk ma, top tan kat li am lar, Krt le rin ba t ya s rl me le ri ve mec bu ri is kan lar olu yor, bun la rn ye ri ne is kan ala nn da dil, or du alan la rn daTrk s mr ge ci li ige ti ri li yor du.Fa katb tnbun la rara menOs manlor du larol du uhal deKr dis tanky le rin deka ra kol la rarast lan m yor. r ne in bir Der sim de ilk de fa ka ra ko lun ya pl mas kar  l n da, birdi ren mege ti ri yor du. Kr dis tan n her ta ra f nn as ke ri a dan i ga li, an cak 1925 ler den son ra ta mam la na bil di. Fa kat s mr ge ci lik her za man as ke ri alan da ki i gal ci li i ge li tir mek a ba sn da dr. Bu na kar h l hal kn di ren me si ni gr mek te yiz. Bil di i miz ka da ry laAr nn Zi lan

77

ke si min de,bazka ra kol larku ru la ma mak ta dr.Fa katil keldi ren me dear tksond nem le ri niya a mak ta dr. oto no mide di i mizol gu,bey le rinKrtn fu suze rin deet ki li ol mas,Krt le rinKrt l nin karet me siveken di niTrkva tan da ola rak gr me si dir. K sa ca serf lik ve ai ret ba la r nn ye ri ni Tr ki ye Cum hu ri ye ti va tan da l  nn al ma s dr. Bu nun iin de, Krt bey le ri nin ha ki mi ye ti nin par a lan mas ge rek li dir. Ve 1940 yl la r naka dar kidu rumby le dir. 1940 lar daas ke rii ga linya nn dabirdesi ya siha ki mi yetge li ti ri li yor.Si ya siha ki mi yetva li lik le rin,kay ma kam lk la rn,muh tar lk la rnvena hi ye le rinolu tu rul masde mek tir.Budazo run luola rak Kr dis tan da gl bir muh bir ve i bir lik i ta k m nn or ta ya k ma snge ti re cek tir.Dik kateder sekKr dis tan dai bir lik iha ins n fnor ta yaks re ci,Kr dis tan da kioto no mi ninpar a lan mas, ulu sal ha in ni te lik li s nf ve ta ba ka la rn em po ze edil me si ve ya mon teedil me siy leolu yor du.K sa casi ya sige li me,bun la rnya ra t csdu ru mun da dr. 1940 la ra ka dar asi mi las yon Kr dis tan n top lum sal ya p s na gir mide il dir.Trkbur ju va zi si nindi erbiricaddaKr dis tan a okul laryap maktvebuiedeDer sim deba la n yor du.Ama lar; kl triti ba riy leza yfolanDer sim i,okul laraa rakdev letii neal mak, ulu sal ge le nek le ri ni ve ulu sal di re ni le ri ni or ta dan kal dr makt.Ve bu po li ti ka gi de rek Kr dis tan n her ta ra f na ha kim k lnd(bupo li ti kag n mz dedede vamet mek te).Kr dis tan nne re si negi di lir segi dil sin,herken tin debirya tlbl geoku luve yabir ka ra kolg zearp mak ta dr.nkbirtop lumdilvekl trola rak im haedi lir se,otop lu muns m r yeaktu tul masves m rl me sisonde re ceba sit le ir.Vebueze libirs mr gepo li ti ka s dr.On lar da dn ya a pn da  ren dik le ri po li ti kay Kr dis tan a uy gu la yp ge li tir mi ler dir. Bu po li ti ka g n mz de de ge li ti ri le rek de vam et mek te dir.As ke ri i ga lin ya nn da, bir de asi mi las yon b yk bir hz lage li mek tevezel lik leKrtgen li ize rin deenb ykteh li ke ler denbi ridu ru mu nagel mek te dir. Gen li inTrkdi livekl trileye ti me si,ay r caTrkdi live

78

kl t r nn de em per ya liz min rn olan bir bur ju va kl t r nn et ki sial tn daol mas,gen likara sn dabirlm penta ba ka nn,hat ta in sanbi lede nil me ye cekbiry nmah lu kunor ta yak ma s nane den ol mak ta dr.Ay r ca kent ler de be li ren bu yoz ay dn ta km da Trks mr ge ciasi mi las yonpo li ti ka s nnr n dr. Kr dis tanze rin de kidi erbirs mr ge ci likalandaeko no mik alan dr.Trkbur ju va zi si,1950 ler deniti ba renge li e rek,da haok malre tipem per ya lizm leda haskili ki lerii negi ri yor du.Ken di si iin ucuz i gc ve pa zar ge rek liy di. Ve ar tk Kr dis tan da eko no mikyn deny r me ninza mandagel mi ti.1960 lyl lar da Kr dis tan da gl bir eko no mik s mr ge ci lik ge li ti ri li yor du. Ma den  kar ma, yol yap ma, ba raj yap ma ve bir de trak t rn gir me si,in san larKr dis tan danay rl makzo run dab ra k yor du.By le ceKr dis tan nes kita rm saleko no mi sita ma miy ley k l yor,b tn l ke zen gin lik le ri ne el ko nu lu yor ve en ufak bir sa na yi le me ha re ke tin debu lu nul mu yor du.Bu nunya nn da,za tenyok lukiin de olan Krt ler de yo un bir n fus art ge li i yor du. K ra trak t rn gir me sizel lik leKrtfe o dal le ri nin,ta ma miy leuaklse me le ri, Krt ky l s nn de cum hu ri ye te bal ol mas ve ya cum hu ri ye tin aret ki sial tn daol mas,Krt lerara sn das tan bul danAv ru pa ya ka dar yo un bir g ha re ke ti ni do u ru yor du. Za ten Kr dis tan n g sz ka l  nn en b yk et ken le rin den bi ri de buy du. Bun la rn bir so nu cu ola rak Kr dis tan da ki re tim g le ri ge li mi yor, tam ter si netah ripolu yorvein sa nnge li me sidedur du ru lu yor du.Kr dis tan da yol lar ya pl dy sa, bu na hizmet  di yor du. Ba raj lar ya pl dy sa,onlarn enerji ihtiyacn karlamak iin di.Yi nema den ler, on lar ve em per ya list ler iin ge rek liy di. Eko no mik s mr ge ci lik hz la ge li e rek g n m ze ka dar by le gel di. Hat ta bu gnk s mr ge ci likesasola rakeko no mikalan dade vamedi yor.nkas ke ri i gal ar tk ta mam lan m tr, si ya si bir Krt i bir lik i ta km olu tu rul mu tur. Kl t rel alan da ise bi raz de vam et mek le bir lik te budata mam lan m trdi ye bi li riz.Fa kateko no mikalan da kis mr ge ci likhz lade vamet mek te dir.Bupo li ti ka10.ve20.yl lar dab yk bir ge li im sa la ya rak, de ni le bi lir ki Kr dis tan da ki bin ler ce

79

yl lk i gal ve is ti la lar ta ri hi bu son 20-25 yl lk ta rih ten da ha az tah ri batyap m tr.Birke retop lum salya p snta ma miy lezm, ye ri nekom pra dorka rak ter libiri bir lik ibur ju va zi karm,fe o dal le ri uak la tr m tr. Bun la ra g re, ken di le ri nin ya ra t cs Trk dev le ti dirvebudev le tiko ru makiindehertrlfe da karlya pa cak lar dr.  te bu uak l n te me li s mr ge ci lik tir. Bu ka dar ba m l lk,buka daruakl,buka daruak lkdabuka darajanl vemuh bir li ige ti rir.BudaKr dis tan nokka ran lkbird nem de kal ma sn ve ya ulu sal kur tu lu u mu zun ok ge ri ol ma sn ge ti re cek tir.S mr ge ci li ineko no mikalan da kige li me si nindu ru mu nu daby le cenok ta la ya bi li riz. Kr dis tan,1921y ln daFran szh k me tiileMus ta faKe mal inyaptAn ka raAnt la masso nu cuem per ya list lerves mr ge ci lerara sn dab ln m tr.n gi liz le rin1923 teMu sulme se le si ni hal let me sin den son ra 1923 y ln da Irak Kr dis tan y la Tr ki ye Kr dis tan  ara sn da ki s nr i zil mi tir. Bu s nr daTrk s mr ge ci le ri ile n gi liz em per ya list le ri ara sn da ki ant la ma dan do mu tur.Ya niKr dis tan nsi ya siola rakb ln me sides mr ge ci ler le em per ya list le rin ara la rn da ki an la ma la rn bir rn ola rak kar  m za k mak ta dr.Ar tk her par a bu d nem den son ra ayr birta ri hiya amii negir mek te dir.Kr dis tan nyz deyet mi be i Tr ki ye de kald iin biz da ha ok bu ra nn ta ri hi ne de in dik. Amabudu rumran,IrakveSu ri yeKrt le ri ninba  nadagel mi tir. Irak ta ki 1974 yl la rn biz 1938 le re ben ze te bi li riz.Yal nz IrakKr dis tan n dabirr gt len mesz ko nu suol du un dan,ta bii kimil libi linbi razda hacan la na cak,fa katso nu taArapbur ju va zi siileke ma listbur ju va zi nin,CHPileBA AS nhe def le rihe men he menay n dr.Ara da kitekfarkora da kiKrt le rinArapde il,ya bancsa yl ma la r dr. ran daise;ranahbu gnKrtfe o dal le riy leglbirit ti fak kur mu tur. Or du ve dev let bun lar dan bir hay li des tek al mak ta dr. Ta bii ki bu du rum da ran Krt le ri, kap ka ra bir re jim al tn da yan mak ta ve ran Kr dis tan n da gl bir serf lik h l ayak ta tu tul mak ta dr.ler deKr dis tan nka de ri nibe lir le ye cekolaneyTr ki -

80

yeveIrakKr dis tan n dave ri le cekolanm ca de leileran dage li e cekolanka pi ta lizmveka pi ta liz mekarranhalk la r nnve re ce im ca de leola cak tr. Ge mi teKr dis tan das mr ge ci li ekarbir ta kmdi ren me ler ol mu tur.Bur ju vani te lik liKrtTe a liCe mi yet le rior ta yak m tr. BuDDKD,DDKO nunzel li iney se,ognkKrtTe a liCe mi ye ti ninzel li ideodur.KrtTe a liCe mi ye tin ces tan bul daku rul mu,da hason rabiru be sideDi yar ba kr daal m tr,amaso nude i me mi tir.Oza mandn yahalk larulu salkur tu lum ca de le le ri nin ge rek e le ri ni ha zr lar ken, Krt ler deTrk ler le it ti fak, Trkh k me tiy lean la mayol la rnar yor lard.Ya niKrt le rinsi ya sibirgve yaba m szbiror duya rat madu rum laryok tu.K sa cabuce mi yet le rinta lep le riba m sz lkde il,oto no miy di. Da hason raIrak taKDPadal tn dage li enKrtmil li yet i li i ni g r yo ruz. Bu nun Tr ki ye de yan s ma lar mev cut. Di er yan dan Kr dis tan da1950-60 lar daniti ba renge li enbirk k-bur ju vata ba kasvebun larara sn daolanbir ta kmgrup la ma larvar.r ne in i vanpar tiol du u nusy l yor.Ay r cazel lik ledev letiin deye ra lanKrt le rin(dok tor,avu katvebi razdaor taky l ler)ara la rn da yap tk lar bir k k-bur ju va mil li yet i r gt len me si ni gr mek te yiz.Bun la rnamac,Kr dis tan dabiror ta-bur ju vaya rat mak trki, on la rn gi ri tik le ri ha re ket ler ar tk ans la rn yi tir mi tir. K sa ca bun larre viz yo niz mesa r la rakge li mea ba sn da lar,amare viz yo niz minon la rave re ce ifaz labireyyok tur,do ma dann cel me yemah kum dur lar. Ay r ca Kr dis tan n so mu tun dan kay nak la na rak ve ya Kr dis tan da ki bu ge ri ya p ya bir tep ki ola rak de il de, bu gn Krt ha kims nf la r nnTrkha kims nf la r nayap tk laruak lkgi bisos yal-o ve niz minuak l nya pangrup la ma lardavar.Sos yal-o ve niz minuak l nyap mak laTrks mr ge ci le ri ninuak l nyap makara sn dadi rektde ildedo laylbirbavar.stplan daon la rn yap tk la rn,ge riplan dabun laryap mak ta dr lar.Bun larKr dis tan daan ti-s mr ge cibirei lim leor ta yak mak ta dr lar.Bun la rniki sper devletde dik le rieyte pe dentr na ahere yiy leTrk ler leit -

81

ti fak tr. Za ten on la ra bi im ve ren ide o lo ji, Kr dis tan so mu tun dan kay nak la nan bir ide o lo ji de il, i bir lik i ni te lik te Tr ki ye so mu tun dasos yal-o ventez ler denkay nak la nanveyanlhe def lergs te renbiride o lo ji dir.Bun la rnva ra cak larso nu;yabirze le ti riy leken di le ri nite miz le me le ri,na mus luved rstki i lerol ma larve yata ma menon lar labir le me le ri,uz la ma lar,ta biikiKr dis tan da ge li e cekha re ke tinhe def le riol ma la r dr. Bu ara da bi zim u an da ki a ba la r m za de in mek ge re ke cek (bu nailer deda hadage niola rakde i ne ce iz).Mark siz mi ren mek,Kr dis tan ta n mak,gen lerara sn daa l mayap mak,kad ro la maveyurt se ver ler leko nu makgi biyap makis te di i mizbir ta kmu ra larvar. Fa katbuil kelvec lzbira l ma,ba langaa ma sn daolanbir a l ma dr.Bu,mark sistbirpar ti,biror duvebircep hedeya ra ta bi lir.Bu nunart la rn,bu gnve ri le cekglbiride o lo jikm ca de le, bu nunglide o lo ji si nivekad ro la rnha zr la ma,ce surol ma,ta viz ver me me,uz la ma ma,k sa cata ma mendev rim ciol maya ra ta cak tr. Bu da an cak y r t le cek a l ma lar la or ta ya  kar. Bu nun so nu cu bi lim selsos ya liz meg rekur tu lu tur.Amafe da kar lkok,m ca de le b ykvezorola cak tr.B tnbun larmad disos ya liz minbirge re i dir. Bu ra yaka dardn yaa pn das mr ge ci liktah li li ninor ta yako nul mas, bu nun Kr dis tan da ki so mut la mas, Kr dis tan da ki s mr ge ci li in ge li me si ve bu gnk Kr dis tan n du ru mu nu izah iin eli mi ze son de re ce gl ara lar ver mek te dir. Bu gnk Kr dis tan ndu ru mubir den bi reor ta yak mad.Dn yaa pn da kige li me lervege li me le rinKr dis tan da kiyan s ma lar,bu gnkge ri birl keolanyok sulvere ti cig le rintah ripedil di ibirKr dis tan nor ta yak ma s nayolat.Ay r cayi nebuak la ma lar,Kr dis tan da ki kap ka ran lk bir d ne min izah tarz ve ulu sal kur tu lu ha re ket le ri nin ok c lz ol ma s nn ta ri hi art la r dr. Biz da ha ok buta ri hiart la rnmey da nage tir di ibu gnkKr dis tan tah lilet me li yiz.Vebu gnkKr dis tan nsos yo-eko no mikya p sn,Kr dis tan da kipro le ter le rinn der likede ce ibirulu salkur tu luha re -

82

ke ti ninmad diart la r nnolupol madze rin dedur ma l yz. Ka pi ta lists mr ge ci li inKr dis tan dage li me di id nem ler de, mo dernbirulu salkur tu luha re ke ti ninart laryok tu.1960-70yl la rn daTr ki yeKr dis tan n daem per ya liz meba mlbirTrkka pi ta liz mi nin ge li i mi var dr. Os manl Trk m pa ra tor lu u nun, ikin ciola rakTr ki yeCum hu ri ye ti ninKr dis tanze rin de kipo li ti ka lar, ulu sal kur tu lu ha re ke ti nin mad di art la rn or ta dan kal drd.Ge rekCum hu ri yetvege rek seim pa ra tor lukpo li ti kas,Kr dis tan da kife o dal le ribes le mek,bir bir le riy lear p tr mak,Kr dis tan da kiai retvemez hepe li ki le ri nis rek liko ru mak,ayak tatut makvehat tage li tir mekiina l m tr.Bun daama;Kr dis tan da bir bur ju va s n f nn ve pro le tar ya nn or ta ya  k n en gel le mek tir.Bur ju va zi ninvepro le tar ya nnol madl ke,ulusdu ru mu nage e mez.Veby lebirha re ke ten der likede cekbur ju va,pro le tar yavek k-bur ju vamil li yet i le riyok tur.Sa de cebir kafe o dal ai ret n de ri var dr ki, 20. yz yl da bun la rn g re vi dev rim yap mak de il, s mr ge ci ler ve em per ya lizm le uz la mak tr. Ni te kim Kr dis tanta ri hin debun la rnyap tk lardabu dur. Di er ta raf tan Kr dis tan da serf ve ya ai ret ye si ola rak bir ky l lkvar dr.Bun lardaulu salkur tu luha re ke ti nen der likede mez ler.nkbun la rad tanbi ling t re cekay dn larve yabubi lin ci ala cak bir pro le tar ya he nz olu mu de il dir. O hal de kim kur ta ra cak tr bun lar? Bir ba ka ulu sun dev rim ci le ri mi? Bu du rum da Ko mal n neden Stalin Mahabatta, eyh Saitte ve dier isyanlarda bize yardm etmedi?gi bibirgrvar dr.Oy sadev rimih raedil mez.Her hal deSta lin,sos ya list le riAs ya danKr dis tan auurt ma ya cakve yaby lebire yizor laor ta ya kar ma ya cak tr.Sta lin inbek le di ieyKr dis tan daken di li in denbirko m nist ha re ke tindo masveon la rnbu nades tekol ma syd.Za tendo ru sudabu dur.nkdev rim,herl ke niniart la r nnbirr n dr. Kr dis tan da fe o dal ai ret ya p s nn par a lan yl lar 1950 ler den son ra dr. Em per ya liz min dn ya a pn da pa zar ih ti ya c nn art mas ve bu nun ya nn da Trk bur ju va zi si nin de pa zar ih ti ya c nn art mas so nu cu ka pi ta lizm zo run lu ola rak Kr dis tan a gir mi ve

83

mo dernbiray dnta ba kasor ta yak m tr.B tnbun la rndaasi mi las yo nunet ki sial tn daor ta yak t nveasi mi las yo nunama c nndaay dn larulu salin karcdu ru mu nage tir mekol du u nubi li yo ruz.Fa katyi nedemo dernbirulu salkur tu luha re ke ti ninn der le ri ve yancg le ribun la rnara sn dan ka cak tr.Eko no mikplan da kige li me1960 lar danson raol du uiin,buyl la raka darKr dis tan da ulu sal kur tu lu iin r gt ku ra cak g yok tur. Fran sz s mr ge ci li i, ka pi ta liz mi Vi et nam a 1890-1900 yl la rn da, n gi liz em per ya liz miiseHin dis tan a19.yz yl daege menk l yor.El bet te kis mr ge cika pi ta liz minby leer kengir di il ke ler deulu salkur tu lu ha re ket le ri da ha er ken ge li e cek tir.Ayn du rum Por te kiz s mr ge le riiindege er li dir.Ora yas mr ge ciPor te kizka pi ta liz mi ningir me si,ivetop lum salya p nnda l masve yapro le tar ya nn, ay dn la rnor ta yak mas1950 lerci va rn daol mu tur. tebuart la rn te me lin de Gi ne, Mo zam bik gi bi l ke ler de mo dern bir ulu sal kur tu luha re ket le riba la m tr. Trk s mr ge ci li i nin ge ri bir s mr ge ci lik ol mas, Os manl d ne min de Trk ka pi ta liz mi nin ol may, cum hu ri yet d ne min de iseokza yfveem per ya liz meba mlol mas,ka pi ta liz minhe men Kr dis tan a yan s ma sn n le mi tir.  te Tr ki ye nin bu ye ni ya ps,Kr dis tan ndaokge riol ma snzor la m tr.Trkbur ju va zi si1950 ler denson razel lik leDPd ne min de,ABD denge lenser ma ye ih rac ve bu nun i bir lik i bir bur ju va zi ye ti tir me si, Tr ki ye de bir sa na yi le me nin ku rul mas, ay r ca em per ya liz min pa zar ih ti ya c nn art mas so nu cun da dr ki; Kr dis tan da ulu sal kur tu lu ha re ke ti nin mad di art lar do du.Ar tk Kr dis tan da mo dern bir ulu salkur tu luha re ke tige li ti ri le bi lir.Ve1950 ler deya pa ma ya ca  mz ulu sal kur tu lu ha re ke ti ni, im di ya pa bi li riz. Bu, ayn za man daKr dis tan damo derns nf la rn,ya nibur ju va zi nin,pro le tar ya nn ve ay dn la rn or ta ya k mas de mek tir. Bun la rn  k y la bir lik teha re ketiinha zr l nya p la bi le ce i ni,by lebirm ca de le yige li tir mekiinde;r gt len me,ide o lo jika l maveulus la ma nn ka  nl maz ola ca n ade ta de ter mi nist bir an la y la sy le ye bi li riz.

84

Kr dis tan damey da nage lenbus nfya p snbi razda haa ma mzge rek mek te dir.Bus nf la maaks mr ge ci li in,as ke ri,po li tikvekl t relha ki mi ye tial tn da kibirs nf la ma dr.Ya nisz ko nu su olan, fe o dal le rin s m ge ci ler le i bir li i ii ne gir me le ri ve bur ju va la ma la r dr. Bu ok ge ri ci bir bur ju va la ma t r dr.Al man ya daBis markd ne min de kibur ju va la mabutipbirbur ju va la ma drki,od nem deonabi lege ri cide ni li yor du.Ohal debi zim ki bu nun ya nn da hay li hay li ge ri ci du rum da dr. By le le ri ulu sal bur ju va ola maz, tam ter si ne ulu sal in karc ve ulu sal iha net i ol duk largi bi,va ro lanulu salde er le redeta ma mentersd er ler.Bu bur ju va lari bir lik ide il,da haokkom pra dorni te lik te dir.nk Kr dis tan da bir Krt ser ma ye si nin ye ri ne da ha okTrk em per ya listmal la r nnal npsa tl masveham mad de le rinbu ra danora ya al npta n masvar dr. tebu ra daaracdu rum daolanbirkom pra dor la ma danbah se de bi li riz.Bun lars mr ge ci ler letekteki bir li i ne git tik le rin den do lay, ken di le ri iin bir s nf de il dir ler. Her vi la yet tevehat tahersem tin deayrayrkom pra dorni te lik libur ju va larvar dr.Ay r caKr dis tan dabun la rnbir bir le ri nekarha ber sizolanpo li tiktem sil ci le ridemev cut tur.uso ru la bi lir;butipni te lik te kibirkom pra dor-bur ju va zi ninor ta yak,i bir lik i-bur ju va zi nindu ru mu nuna slak lage ti re cek tir?Buko nu da,Kr dis tan da bir i bir lik i-bur ju va zi ve ya Kr dis tan da fe o dal le rin i bir lik i ola bil medu rum larvarm dr?Fe o dal le rinda haokkom pra dorni te lik libur ju va larol du u nayu ka r dade in dik. Di erbirge li meiseem per ya liz minKr dis tan da kima den le re sa hipk mais te i dir.Kr dis tan da kiba raj,pet rol,ra fi ne rivema den  kar ma ir ket le ri em per ya list ir ket ler dir. Pe ki o hal de ya bancir ket le rinha kimol du uyer ler deKrti bir lik i-bur ju vas n f nn ol du u nu sy le ye bi lir mi yiz? Ke sin lik le sy le ye me yiz. Krt le re,an cako kar dk larma den,ba raj,pet rolalan la rn das rn me le ri nekar  lkbi razara zipa rasve ril mek te dir.Di eryan dan Trk bur ju va zi si nin Kr dis tan da, r ne in Elaz da,An tep te, Ma lat ya dasa na yi le meart larmev cut tur.Elaz,Ma lat ya,Er zu rumgi biyer le rideaynyurttop rak larola rakde er len di re bi le cek -

85

le ri ni sy l yor lar. Bun dan top rak aa lar bir ka his se se ne di ni olu tu ra cak ka dar pay al ma la r na ra men, yi ne ha ki mi yet Trk bur ju va zi si nin dir.Top rakaa larenge ri cis nf tr.Buun sur lar,ar tk Tr ke fa iz mi ni bes le ye cek ka dar ge li mi, 200.000-300.000 kar  l n daKr dis tan dal kcocak la rnkur mu lar dr.Kr dis tan da kiaa la rndu ru mubu dur.Bun la rnsi ya siplan da kiyan s ma la r nage me denn cepro le ter le me yiin ce le mekge re kir. Pro le ter le me yi ge li ti ren i-d et ken ler var dr. D et ken ler, Trk s mr ge ci li i nin Kr dis tan da ki uy gu la ma s dr. Bun lar b tnre timg le ri nitah ripet mek te,da lar da kima den le rialpg tr mek te, emek ze rin de bir g po li ti kas uy gu la mak ta, k sa ca Kr dis tan da ki in sa nn ya a mas iin ge rek li olan mad di ya am ko ul la rn or ta dan kal dr mak ta dr. Bu ge rek e ler den kal ka rak, Kr dis tan da ki ar tan n fu sun ve ky l l n kr lar dan kent le re do ru bo al ma sn eme cek bir yap yok tur. Ve ya bu i g cn eme cek bir sa na yi le me ye im kan ve ril me mi tir. Di er ta raf tan, em per ya lizmveTrkbur ju va zi si ninpa zarih ti ya larvefe o dal le rin tam uak la ma lar so nu cu trak tr le rin de ky le re gir me siy le, i sizpro le ter le rinor ta yak madu rum larvar dr.Amai si zepro le terde ni lirmi?Eerpro le ter le me ninl teme i nipa zar daser best esat mak sa,buan lam daKr dis tan daokglbirpro le ter le mevar dr;amapro le ter le me ninl t,birsa na yiken tin deve ya hutbirfab ri ka daa l mak sa,buan lam daKr dis tan da kipro le ter le meokza yf tr.Amabiz ceky de,n fu sunko a rakeme i ni sa tarha legel me si,Kr dis tan daokhzlbirpro le ter le me ninol du u nugs ter mek te dir.Ve yabuha re kets mr ge ci li inaret ki si al tn da mey da na ge len pro le ter le me ha re ke ti dir. Da ha ba lan g tanbe riulu salet ken lerso nu cuaki gal,asi mi las yonveget ke nial tn daolanbirpro le ter le me dir.Bun lardaKr dis tan da kipro le tar ya nnza yfta raf la rnolu tur mak ta dr. Ky l l ege lin ce;ky l lk,Kr dis tann fu su nunade tabel ke mi i du ru mun da dr. Top rak ta re ti min ya pl may ve bir sa na yi le me ninol mayky l le rinhz latop rak tankop ma sn,kyn fu su nunazal ma snge tir mi tir.Herky,n fu su nun2-3ka tnd a r -

86

yaih raet miveherky3-4mis lib y m tr.Fa katbub y me ken di ev re sin de de il, s mr ge ci l ke ye ve met ro pol le re emek ih ra ede rek ol mu tur. Bu nun da ky l ler ze rin de olan et ki si olum suz dur.Ge reks mr gevege rek semet ro poll ke de kii i ler, aynza man dabirstyapku ru muolan,fe o dalide o lo ji nindeet ki si al tn daol duk la rn dan,butipn fu sunky leolanili ki sideolum suzyn deola cak tr.Bun large i cibirs reiinulu salin karcdu ru mad e cek ler dir.As ln daken dieme ivel keger ek le rikar  sn daya ban c la mas,buin kar clge tir mek te dir.Amabirbi lin len meilebuin kar c lkdaor ta dankal ka cak tr. Ky l lk n fu su, Kr dis tan n te mel g cn te kil et mek te dir. N fussa y mnke sinola rakbil mi yo ruz,amabuTr ki yeiin%60 ol du u na g re, biz Kr dis tan iin % 90 a ra hat lk la  ka ra bi li riz. Kr dis tan n ge ri ye ka lan n fu su nun % 5 ini fe o dal-i bir lik i, kom pra dor-bur ju va zi,%5 inideay dn-gen likvek k-bur ju va larolu tur mak ta dr. Kent le me,s mr ge cieko no mi ninor ta ya kardbirol gu dur. Trkveem per ya listpa zar lar dare ti lenmal la rnKr dis tan ata  t la rakKrtky l s nesa tl masveKr dis tan da kimal la rndaora ya ta n ma sn da ara c lk eden kom pra dor-bur ju va zi nin yer le ti i alan lar, kent ler dir. Di er ta raf tan, asi mi las yon ama cy la ku ru lan okul lar dayo un la angen likdekentn fu su nundi erbirks mn olu tur mak ta dr.Ay r ca bu ra lar da bi raz ck da pro le tar ya dan s ze di le bi lir.Bun la rnhep sides mr ge ci le rinve yaeko no mi le ri ninih ti ya la r nnzo run lukld,sonde re cege ri ci,ka pi ta liz minih ti ya la r na de il, fe o dal d ne me g re bir kent le me dir ki; bu ya p nn de i ti ril me sis mr geyapal tn dad  n le mez. Kr dis tan da kiay dn la rnor ta yak,mo dernveennem libir ol gu dur.S mr ge ci le rinbiray dnta ba kasya rat ma la rn da kiama; gen le ri,hal kan der likede bi le cekki i le riasi mi leede rek,bun la rn ile ri de ki di ren me im kan la rn im di den or ta dan kal dr mak tr.Ama s mr ge ci le rinunut tuk larbirnok tavar;on largen le riasi mi lede et se ler,z le ri neya bancdakl sa lar,ta ma menTrk le tir se lerde,l ke ninba m szliinsa va a cakn der ler kar.Bu,b tns mr -

87

ge ler deby le dirveby leola cak tr.r ne in,Por te kizs mr ge le ri; Por te kiz ce ko nu ur lard, ama bu on la rn Por te kiz s mr ge ci li i ne karaman szbirkur tu lum ca de le sige li tir me le ri nien gel le ye me di. Trk ler, Krt le ri asi mi le ede bi lir ler, ama bun la rn ken di l ke ger ek le ri niveken dita rih le ri ni ren me le ri ni,Trkli sa ny ladaol sabirdev rimyap ma la rnar tkn le ye mez ler.K sa caon larbudil, kl tr le,birulu suyoket mekis te mi ti,fa katbusi la hnge ritep me za man gel mi tir. S mr ge ci ler, ar tk okul la rn aa ma mak ta, tam ter si neka pat mak ta dr lar.M ca de lebi razda hage li ir seei ti meta ma mensonve re cek le ribirger ek tir.Amabi zimiinar tksos ya liz mi  re nen bir kad ro nun ye ti me si ye ter li dir. Na sl ki, bur ju va zi pro le tar yay ya ra tr ve son ra pro le ter ler on la rn me zar ka z c lar olur lar sa;s mr ge ci li inulu salin karcola rakya rattay dn larda on la rnme zarka z c larola cak tr.zel lik le,s mr ge ci le rekarilk di ren me yl la rn da bun la rn du ru mu be lir le yi ci dir. Kr dis tan da ki sos yalge li me yideby le lik lenok ta la ya bi li riz.Busos yalge li me, ge ribirsos yalge li me,ge ribirs nf la ma dr.Ya nibur ju va la mak, ay dnol makvebiran lam damo dernbirpro le terol makbi leTrk le mey le mm kn dr. im di de Kr dis tan da ki di ren me ta ri hi ne ge e lim. Kr dis tan dage rekk le ci,ge rekfe o dald nem de,ge rek seka pi ta liz min ba lang aa ma sn da ol sun bir ta km di ren me ler var dr. Budi ren me le retop ye knbirhalk,birai retve yafe o dal le rinken di le rika t la bi lirvebun la rnhep sige nel dedi ren me dir.Bizdi ren me der ken, sa de ce si lah la olan bir ger ek le me yi an la ma ya lm. Eer birhalkken dige le nek le ri nesa r l yor,di li nikul la n yor saveken di kl t rn ya a ta bi li yor sa; bu da bir di ren me dir.Ama yi ne di ren me ninenstbi i misi lahldi ren me dirki,Kr dis tan dabudag rl m tr.Krt lerza manza manda la ra,za manza manova la rae kil mi, ama hi bir za man ya ad top rak lar b rak ma m tr. p he siz ki, bun lar r gt sz olan ve ken di li in den ge len il kel di ren me ler dir.K sa cafe o dal le rinn der liket tik le riha re ket lerbirayak lan ma dr.Buayak lan ma lar,ulu salkur tu luha re ket le riiinbirba lang da ola bi lir ve ya he men ye ni le bi lir de; bun lar ile ri ci mi,

88

yok sage ri cimidi yede er len dir me miziinbun la rnken diprog ra mn,ken diide o lo ji si niveken dis nf salte mel le ri nior ta yakoy ma large re kir.r ne in,20ta nefe o da linba kal dr ma s nabizhe men ilerici midir, yoksa gerici midirdi ye me yiz,amabun laride o lo ji si ver gt len me si niolu tu rurvebel libirs nfte me lin dege li ir ler se, biz an cak o za man bu yo ru mu ya pa bi li riz.  te bu ay rm im di, 20.yz yl dayi neKr dis taniindeya pa bi li riz. Dn ya da em per ya list cep he ve bu cep he nin kar  sn da ye ra lan ulu sal kur tu lu ha re ket le ri ve sos ya list cep he var dr. Baz s mr ge ler de em per ya lizm le, ba z la rn da ise sos ya lizm ile b tn le en ha re ket ler do mak ta, ba zen de den ge du ru mu ko nu la rak, ne em per ya lizm,nesos ya lizm,sa de cebirmil libur ju vaya ra tl makis ten mek te dir.Amaa  m zne tinart larkar  sn da,bumil libur ju va ha re ket ler ar tk yok de ne cek ka dar azal m tr. Bir ta raf tan ke sin sos ya liz me git me yi ama la yan pro le tar ya n der li in de ki ulu sal kur tu luha re ket le ri,teyan danpro le tar ya nnelin denn der li ial makve yaha re ke tiem per ya lizm leuz la tr makiina ba la yange ri cii bir lik ibur ju va zi ninvefe o dal le rinsah teha re ket le ri;An go la da ki ve ya Hin di in de ki du ru mu bu nun la ak la ya bi li riz. Bun lar ba m sz lk ha re ket le ri de il dir. Ge nel de ulu sun kur tu lu u sz ko nu su ol du u hal de, bu kur tu lu un iin de ye ra lan ha kim g le rin em per ya liz mesap madu rum larvar dr.Kr dis tan dage li e cekha re ket lerdeyasos ya liz miamaedi ne cek,yadaem per ya liz minve s mr ge ci li inle hi nege li e cek tir;ya nike sinay rmbu dur. Mil li bur ju va zi ye ge lin ce; mil li bur ju va zi bi raz an ti-em per ya list,bi razan ti-pro le terol ma s nara menba m szbirl keya ra tr. Kr dis tan daby lebirbur ju va zi ninvar l ngr me mek te yiz. B tnbuyaz dk la r m zn n dage mi teKr dis tanze rin de mey da nage lenha re ket le rebiradve re bi li riz.eyhSa idtris yan lar ve ya hut o d nem de ki ayak lan ma la rn hi bi ri ba a r ya ula a mazd. Bun lar ne oto no mi, ne de ba m sz lk el de ede bi lir ler di. Bun la rnmantye nil gi,hal kazu lmves mrge tir meman t  dr.Buha re ket lerayak lan ma dr.Od nem des mr ge ci likge li me ol gu suiin dey di.Hal knta lep le riveis tek le ri,fe o dal le rins nf -

89

kar lar ile a t mas so nu cun da bir ta km ayak lan ma lar ol du. Bu ha re ket ler deile ri ciolanehal kndi ren me si,ge ri ciolaneise fe o dal le rin iha ne ti, tes li mi ye ti ve n der li i dir. Eer fe o dal ler bir r gtolu tu ra bil se ler di,muh te me lenem per ya lizm lebir le e cek ler di.Oza manbiri bir lik iKrtre ji midedo a bi le cek ti,fa katbuol mad. Bu nun iin ha re ke ti n gi liz le rin ege men li i al tn da ge li en bir ha re ket ola rak gs ter mek do ru de il dir. Bu sy le dik le ri miz di er is yan lar iin de ge er li dir. Bel ki birAr, bir Der sim, bir eyh Sa id ha re ket le ri ge li ir ler ken ba m szl ama l yor lard, amahe nzby lebirdu ru mavar ma dan,da haayak lan masaf ha sn dabas t rl m tr.Te mel debirr gt len meol madgi bi,birulu sal kur tu lum ca de le si,ge ril lave yahalksa vabi i min dege li e me di. Es ki tip te ayak lan ma lar, fe o dal le re zg sa va yn tem le ri, bu ha re ket le ri izah et me miz iin ye ter li dir. Biz ko m nist ler ya am ol say dk, by le bir ha re ke ti des tek le mez, bu nun ye ri ne de i ik m ca de leyn tem le rige li ti rir dik.Ya niulu salkur tu lum ca de le si iin deko m niste kir dek ler,par ti,halkor du suvebircep heolu tu rur duk.Za tenis terayak lan ma,is tersa vaveis ter sebard ne mi ol sun, ko m nist le rin bu ha re ket kar  sn da ki po li ti kas bu dur. Ha re ke tin em per ya lizm le b tn le mek ve s mr ge ci lik le uz la makis te yenya nnke ser,ha re ke titamba m sz lkha li ned n t rr dk.Ya nibirayak lan mayulu salkur tu luha re ke ti nedn d re bi lir dik. Bu ko nu da biz den ta vr is ten di i iin bun la ra de in dik; as ln dabudayan l tr.Bu,bur ju vamil li yet i le rinvesos yalo ven le rinsu nibirso runya rat mame se le sin denkay nak lan mak ta dr.Biz im di s mr ge ci ta ri hi ni i le yip g n mz de na sl e kil len di i ni ak la ya lm. G n mz dedeKr dis tanhak kn dasos yal-o ven le rinvebur ju va-mil li yet i le rin tez le ri mev cut tur. Sos yal-o ven ve bur ju va-mil li yet i r gt len me le ri Kr dis tan da da gr mek te yiz. Bu r gt len me lerbur ju va,k k-bur ju vavefe o dal-bur ju vaide o lo ji le ri ninyol at bir ta km r gt len me ler dir. G n mz dn ya sn da, dn ya nn enufakada sn dabi lemey da nage lenbirolay,dn yaile ri cig ler cep he si ile em per ya list cep he nin kar kar  ya gel me si de mek tir.

90

Ya nibuufa cknok ta dabi leem per ya lizm denya nata vralan larile em per ya liz mekarta vralan lardi ye,ikigor ta ya ka cak tr.Bu iki g cn m ca de le si dn ya a pn da ki m ca de le den ay r la maz. Mu hak kak ki, ya bun la ra da ya na cak, ya da ile ri ci g le rin it ti fa kn ara ya cak tr. Bu it ti fak bur ju va n der li i ni de il, pro le tar ya n der li i nige rek ti re cek tir.nkile ri cig ler,ge ri cig ler leit ti fak ku ra maz lar. Za ten bu it ti fa kn al ter na ti fi de em per ya list s mr ge cig ler dir.y ley sel ke miz des mr gebiralanol du u na g redo alolanbirha re ket,yata ma menem per ya liz mi,ka pi ta liz mi, fe o da liz mi ve s mr ge ci li i he def ala cak, ya da onun g d mn debirha re ketola cak tr.Ma demki,dn ya dabuikigar p  yor, bun la rn Kr dis tan ze rin de po li tik yan s mas da ola cak tr. Di ye limki,bi zimku ra ca  mzcep he debun la rnbirr gtdege lipyerala bi lirve yaRo ber toti pibirr gt len meKr dis tan daor ta ya ka bi lir.Bizbun lar label libir ta kmey lerdeya pa bi li riz.Ama bun la rn ezil me si ge rek ti i ve her an em per ya lizm le, s mr ge ci lik lebir le e bi le cek le ri nidebi li riz.Ohal deso mut tabur gt lerna sl or ta ya k mak ta dr lar? Bun la rn or ta ya k ma la rn be lir le yen, Kr dis tan n s nf ya ps ve em per ya list sis tem iin de ka la cak lar dr.r ne in,KDP yeynve rens nf larbel li dir.zel lik leye nil gi denson rahep sisos ya listke sil mi ler dir.Fa kats nfya p large re i bun la rn yol lar s mr ge ci ler le ve em per ya list ler le uz la mak tan ge er. Da ha n ce s mr ge ci le rin or ta ya  kard ve son de re ce ulu sal in karc bir te mel den ge li en kom pra dor-bur ju va zi den sz et mi tik.uhal debun la rndo u ra caulu salha re ket lerta ma men ba m sz l ava ra bi lirmi?El bet te kiva ra maz.Bun la rnis te mioto no mi ve ya zerk lik ola cak tr.Ama ta ma men an ti-em per ya list ve an ti-s mr ge ci likol ma ya cak tr.nkbun la rabi imve renmad di art larTr ki yeCum hu ri ye ti nintaken di si dir.Tr ki yeCum hu ri ye ti nin ya ni Mi sak- Mil li s nr kalkt an, bun lar da s nf ola rak or ta dan kal ka cak lar dr. Bu gn k k-bur ju va y nn ok ar bast KDP, DDKD, DDKO ve i van c lar de ni len r gt ler her ne ka dar ama la r nn sos ya lizm ol du u nu sy ler ler se sy le sin ler, s nfya p large re ibun larko m nistola maz lar.K k-bur ju va zi nin

91

ni te li ira di kalbirde mok ratol ma la r nabi leyet me mek te dir.Bun larsos ya liz mide,re viz yo niz mideken di le ri nedes tekyap makis ti yor lar.Re viz yo nizmken di le ri nebi razyar dmet mek lebir lik te,ke sin lik leKr dis taniinge ti re ce ifaz labireyola maz.K sa cabun la rnulu salkur tu luha re ke tin de kiye risos ya listg le rinyanol ma l dr. Ay r caKr dis tan da,sondn yako m nistha re ketei lim le ri nin Kr dis tan a yan s mas olan re viz yo nist ve opor t nist yan s ma lar g r yo ruz. Bun la rn Kr dis tan da ki so mut la mas ol duk a za yf veye ter siz dir. teKa wavez gr lkYo luby lebirpo li ti kayge li tir mek is ti yor lar. Bun lar Kr dis tan da ki zg ile dev rim yap ma yagi de cek le riyer de,bi riSov yet,di e riinileu ra mak ta dr. Bi ri siTr ki yeilebir lik tede mok ra tikbirTr ki ye,di e riisencdn yal ke le ri ninbir li ite zin denkay nak la na rak.Tr ki yeilei bir li i ya par, Sov yet ler e kar k ma te zi ni ge tir mek te dir ler. Bu grupdo du ugn denbe riiki de birDon ki otgi biyelde ir men le ri ne sal d ra rak, Sov yet ler de yip Kr dis tan ke li me si ni hi kul lan ma mak ta dr.On lariinnem liolan,Kr dis tan kur tar makde il, Don ki ot luk yap mak tr. Bun la rnTrk s mr ge ci li i ne kar m ca de ledi yebiryn tem le riyok tur. Re viz yo niz min ye de in de ge li en z gr lkYo lu nun da yap makis te di i;re viz yo nist le rin denfay da la na rak,Trkpro le tar ya sy la bir lik te n ce de mok ra tik, son ra mil li dev ri mi yap mak tr.  te by le an ti-mark sist, dn ya dev rim an la y  na s ma yan bir ta km tez ler le, sz de halk iin m ca de le edi yor lar.As ln da bun lar s nf ko nu mu ge re i na mus lu g rn me ye a l  yor lar. Ulu sal kur tu lu ha re ke tin debun la rnyan,dev rim cig le rinyande il dir.Bun lar ha re ke ti bu aa ma da sap ma ya u rat mak is te yen ei lim ler ve na mus luol ma yangrup la ma lar dr.S nfte mel le rikom pra dorvek k-bur ju vas nfte me li ninay n dr.r nekve rir sek,z gr lkYo lu naynve ren,fe o da liz mekarbi raze li ki liolank k-bur ju va lar,bazyer ler de(Argi bi)fe o dal le ri,bazyer ler deavu kat lar vedok tor larbn ye si neal yor lar.Ka waiseKrtha kimg le ri nin, sos ya lizmiin de kiuzan t sn danba kabireyde il dir.i vanda ha

92

okra di kalbirk k-bur ju vaide o lo ji siy leyo la k yor.Fa katg n mz de Kr dis tan da k k-bur ju va la rn ya pa ca faz la bir ey yok tur. Kr dis tan dabugrup la ma la rnd n dabirdesos yal-o vengrup la ma lar gr mek te yiz. n ce lik le bu sos yal-o ve nizm na sl yo la kt,na sle kilbul duvena slg len di?EerTrks mr ge ci li i Kr dis tan ha ki mi ye tial t naal ma sayd,bizneAn ka rave yas tan bul agi de reksos yal-o ventez le ri re nir dik,nedesos yal-o ven ler Kr dis tan a ge lir di.Ama Kr dis tan da Trk s mr ge ci li i nin, Trk di li nin, kl t r nn ve ulu sal in kar c l n ge li me si, sos yalo ve niz minmad diart la rnya ratt. kin ciola rakid det leke ma lizm denkay nak la nan,ge mi tenbe ri re viz yo niz min ar et ki si al tn da olan, hi bir za man Mi sak- Mil li s nr la rn a ma yan, Kr dis tan ta ri hi ni hi bir za man a z na al mam ve Krt ler den c gi bi kor kan ve ba lan g ta sos yal-o venolanko m nistbirha re ketmev cut.Tr ki ye de19...le rebirtep kiola rakdo anko m nistha re ket,re viz yo niz minsos yal-o veny nn y ka mad. Re viz yo nizm, opor t nizm, sos yal-o ve nizm, ye ni ve es ki ko m nist le rin or tak prog ram ol du. Sos yal-o ve nizm, s mr ge l ke de ki par ti yi ve ulu sal kur tu lu m ca de le si ni red de der. Dev ri mi,s mr gel ke yeih raet me yid  nr.Her ey bizimledir der. Sos yal-o ve nizm, ka tk sz bir mil li yet i lik, s mr ge ci li in red di ve ka tk sz bir ulu sal il hak  lk tr. Bi zi il gi len di ren iin lafksmde il,mad diks m dr.Bun larsz des mr ge ci li ika bul eder ler ken, r gt len me de sin si sin si c ra k e le re ka dar, in karc tez le ri ni r gt le me ye a l  yor lar. Es ki ye na za ran bir ta km ile ri ci  k lar ol ma s na ra men he nz bu sos yal-o ven tez ler al mad. nk mad di art lar yok ve h l Kr dis tan da kent ler de, ulu sal in kar c l nvemet ro polkent le ri neKrtgen li i ninaksz ko nu su dur.Evet,sos yal-o ven le rinha ki mi ye ti negi renbuun sur lar,ade ta yer li bir ulu sal in karc ola rak kar  m za  kp, ken di ka bu u nu be en me yenkap lum ba agi bi,Krttop lu mu nuveKr dis tan be en mi yor lar.On lars mr ge ci li inikin ci,ncyer deuak l n ya p yor lar.Ya ni sos yal-o ven lerTrk s mr ge ci li i nin uak l n

93

ya par ken, bun lar da sos yal-o ven le rin uak l n ya p yor lar. Bu gn sos yal-o ven ide o lo ji, e it li r gt ler ce tem sil edil mek te dir. Re viz yo nistkampda,opor t nistkampdasos yal-o ven dir.On la ra g reTr ki yebirb tn dr,m ca de le miz,stra te ji mizvetak ti i miz ay n dr.Vebupro le teren ter nas yo na liz mi dir;amabel liki,busos yal-o ve nizmte o ri si dir.Ulu salkur tu lum ca de le sige li me dik e, bun la rn ge li e cek mad di art lar var dr. Bu mad di art la rn or ta dankalk,an cakulu salkur tu lum ca de le siy lemm kn dr.S mr ge ci le revei bir lik i le ri nevu ra ca  mzdar be yi,bun la rnsz c le ri olan sos yal-o ven le re de vu ra ca z.Ya ni s mr ge ci li e kar ve ri le cek m ca de le, bun la ra kar ve ri le cek olan m ca de le denge er.Bu gnsos yal-o ven le rekary rt t  mzm ca de le, ya rns mr ge ci ler leaka ay r te ce i mizm ca de le ninte me li dir.nksos yal-o ven le rekary r tl me ye cekbirm ca de le, ko layko layan ti-s mr ge cibirm ca de le yed n t r le mez.de o lo jikalan das mr ge ci li iye nil gi yeu rat ma yanbirha re ket,ya rn as ke rivesi ya sialan daba a r yaula a maz.Za tensos yal-o ven le re karve ri lenm ca de le ninne mibu ra dankay nak lan mak ta dr.Gl bir si ya si kur tu lu ha re ke ti ge li tir mek iin bun la rn tas fi ye edil me sige re kir. Bu gnbi zimsos yal-o ven ler leolanm ca de le miz,ulu salkur tu luiinolanm ca de le mizbi i min deso mut la mak ta dr.Bazgrup larKr dis tan ns mr geolu u nuvehat tar gt le ne bi le ce i nige ti ri yor lar,amabun larsz dekal mak ta dr.On larfr satbul duk al ke ninherya nn dasos yal-o ven,ulu salil hakpo li ti ka la rnr gt l yor lar.Eerbubur ju vamil li yet i le rindu ru mubuy sa,bi zimdu ru mu muzne dir?Bi zina slbirge li mebek li yor?Bizhan gimad di art la rnr n yz?Han gis nf lar dankay nak lan dkvene yetep ki ola rakdo duk? Bi zims mr ge cil kekent le rin deoku ma-yaz ma,ya niay dnol ma,Trks mr ge cidev letya psiin deye ral madu ru mu muzvar dr. Ki mi miz i i s n fn dan, o u muz Kr dis tan ky l l n den, yar-ky l lk tenvelm pen lik tenge li yor duk.K sa cas nfte me li mizis tik rarlbirs nfte me lide il dir.Za tenKr dis tan dais tik rarl

94

birsos yalyapdayok tur.Fa katglbirs mr ge ci likvefe o da lizm denza rarg renvebu nunyaptet ki ler denka n makis te yen vebu nakaris yanedenin san lartop lu lu uol du u muzdaak tr. Ba lan g tahiol maz sanef retedenbirzih ni yet teol du u muzhal de,bu nubirs nf,ide o lo jikve yar gt selte me leotur ta ma d  mz dabirger ek tir. B tnbun la rara menna slolu yordaKr dis tan das mr ge ci li inveasi mi las yo nunhz lage li ti i,Krtgen li i ninmet ro pol le reka makzo run dab ra kldbird nem deor ta ya k yo ruz? Bu s mr ge ci l ke kent le rin de, sos yal-o ven tez ler ol duk a ar lk ta dr.Ha kimulu sunta ri hivekl trse vil mi,l ke mi zeya ban c la t rl m z.Va ro lansos ya lizmisebi zesos yal-o ve nizmbi i min deyak la mak ta dr.uhal deba lan g tabi zimnef ret tenve ya ulu salz le mi miz denba kabirzel li i mizol ma ya cak tr.1970 ler de kidu rumby le dir.Kinvaramabu nunbi lim sel-ide o lo jikte me li he nz yok tur. Ta bii ki, bi raz ev rim gs te ri le cek tir. Sos yal-o ve nizmyzal ma yaa l  la cakve ya hutdn yapra tik le rivemark siz minger ek tenkla sik le rin den re nil me sibi zimg z mzaa cakt.Bi ziay dn la tanmark sistte o ridn yapra ti ivebirdel ke mi zindu ru mutah liledil dik e,bizva zi ye tiya vaya vaan la ya cak tk.Veb tnbun larbi zigrup la ma yag t re rek,biray dngrup la masveha re ke tiya ra ta cakt.Da haokky l lkveyok sulky l lk ten gel me mi ze ra men, gel dik le ri s nf lar dan bi raz ba m sz olan bur ju va ve k k-bur ju va s nf lar dan ge len, sos ya liz me ve Kr dis tan ail gidu yanna mus luay dn lardavar dr.Bus reiin de on la rndabi zim lebir le me le ri,yo un la ma larsz ko nu su dur.Ay r cabi zimor ta ya k  mzen gel le yen,bi zebi imve renart larda bu lun mak ta dr. Sos yal-o ven ve bur ju va mil li yet i le ri nin en gel le me le ri ya nn da, Kr dis tan n ok ge ri bir ya p s nn olu u, mad di ko ul la r m znzor lu u,ide o lo jikplan da kiye ter siz li i miz,Kr dis tan ta ri hi hak kn da ki bil gi le ri mi zin il kel li i, sos ya liz mi an cak Trk e yeev ril dik tenson ra(bu nundaan cak1973ve1975 ler de mm knolu u) ren me mizkar  sn dayurt se veray dnKr dis tan ha re ke tineka darge li e bi lir?Bizbirulu salkur tu luha re ke tiiin -

95

dedo ma dk.Di ren me,r gt len mene dir,adamna slvu ru lur,ide o lo jina slr gt le nirver gtna slku ru lurbil mi yor duk.Tamter si neu nun-bu nunkuy ru un dage zenay dn lar dk.Ba langyl la r mz,ta ma menzor luk lar lage enm ca de leyl la r mzol mu tur.Bu ka dar olum suz luk lar la u ra a u ra a, ye ri ne olum lu ge li me le ri ge tir dik e bil gi siz li i miz bil gi ye, ide o lo jik ye ter siz li i miz da ha ye ter liide o lo ji yed nt.Sos yal-o ven le rekarm ca de le mizbi ziyurt se ver,bur ju vamil li yet i li i nekarm ca de le mizbi zimark sist ve en ter nas yo na list yapt. B tn bun la rn bir le me si, bi zim mark sistdev rim cini te li i mi zibi razda hage li tir di.Amadrtdrt lkkad ro larye ti tir di i mi zi,ta ma menbirko m nistge li mever gt len me ya rat t  mz da id dia et mi yo ruz.Yal nz bu aa ma nn ba lan g cn da yz. By lebirgrup la made minsay d  mzen gel lerara sn dane re ye va ra cakt?lkola rakbugrup la maha re ke til ke ninsi ya sistra te ji si ni sap ta ya cak, el bet te bu sap ta ma da Kr dis tan ta ri hi nin ve bu gnk so mut ya p s nn tah li li ne ge e cek tir. Bu da bi zi Kr dis tan hak kn da mark sist le rin ve yurt se ver le rin grup la a bi le cek le ri bir par tivecep heprog ra m nag t re cek tir.kin ciola rak,bua l ma laryurt se vergen likha re ket le riya rat makzo run da dr.Ya nisa de ce ko m nist kad ro ve ya gen lik ya rat mak la kal ma ya cak, asi mi le et meama cy laya p lan,okul lar daolu anvesa y laryz bin le reula an gen le rin, ay dn la rn yurt se ver ha re ke ti ni de ge li ti re cek tir. Za ten bu aa ma da ki g re vi miz, ko m nist le rin n der lik ede ce i yurt se verbirgen likha re ke tiya rat mak tr.Yurt se vergen likha re ke tineka darge li ir se,Kr dis tan damark siz mindeoka darge li me si sz ko nu su dur. ki si bir bi ri ne ba l dr.Yurt se ver gen lik ol ma dan ko m nist ler or ta ya  ka maz. Bun la rn bir m ca de le si ol maz sa yurt se ver lik ge li e mez, ge li me yin ce de mark sizm ge li e mez.Ya nil ke ninso mutko ul la rn danko puk,l ke ninba m sz l n he def le me yen bir mark siz me, mark sizm ye ri ne uak lk, sos yal-o ve nizmve yabur ju vaide o lo ji sidede ni le bi lir.Bun la rakar he nzbircep heprog ra m mzolu ma m tr,fa katbu nunm ca de le si nin ha zr l n ver mek te yiz. n mz de ki g rev ler bun lar dr.

96

Bug rev lerye ri nege ti ril me dik ebirulu salkur tu lucep he siya ra t la ma ya cagi bihalkg le ri,mi lisvege ril labi rim le rideor ta ya  ka maz.Bun laror ta yak ma dk a,ulu salba m sz lkm ca de le si ve ri le mez.Ya ni Kr dis tan da ki dev rim so ru nu nun  zm len me si yu ka r da say d  mz art la ra ba l dr. Bi zi bek le yen acil g rev ler bun lar dr;biryan danko m nistpar tiide o lo ji si ninya ra tl mas,te yan dan Krt gen li i nin b yk bir ke si mi ni ak tif, mi li tan bir r gt len me yeso ka cakbirha re ke tinba la tl mas. Yurt se vergen likha re ke ti,fa ist le tir mea ba la r nakarfe o dal ge ri ci li e,dinide o lo ji si ne,mez hepay r ca l  navesos yal-o ven le rekarsa va a cak tr.Mark siz minKr dis tan ata n mas,ade tabir mo torgc,i le vig re rekulu salkur tu luha re ke ti ninn dergc ola cak tr.Buko ul large li me dik e,glbirko m nistpar ti si nin ya ra tl masola nakd  dr.Fa katbun lardzbiriz giek lin dede il,e it liey lem ler lebir lik tege li e cek tir.Veb tnbun larbi zibu s re ceha zr la ya cak tr.Bizda hailkan daniti ba renide o lo jikm ca de le nin sa va iin de ola ca n ve ya ken di mi zi sa vun ma mz dan, mad diya a m mzel deedin ce yeka darhere yinsi lah laola bi le ce i neina n yo ruz.Ya nibi zimsa vave yabariin demi yizdi yebir ay rmyap ma mzsa ma lkolur.Bi zimha yatart la r mzza tenb yk l  de sa va art la r dr. Ve bu art lar da hem ide o lo ji yi, hem de r gt len me mi zi olu tu ra ca z.Ya ni bir ev rim-dev rim ay rm ii negir mi yo ruz.nkKr dis tangi bil ke ler debutiptar t ma lar yap mak sa ma lk tr. Biz ko m niz mi u an da da, sa va ann da da re ne bi li riz.Za tenbu gnkdu rumdasa va tanfarklde il dir. Hat ta sa va n bi zim iin da ha ra hat ya a ma ko ul lar ya rat t  nn da bi lin cin de yiz.Ya ni ide o lo jik m ca de le nin r gt len me sin den par ti si neka dar kidu ru muhepby leey lemie ri sin deger ek le e bi lir. Biz i ge li me mi ze, kad ro la ma m za, ide o lo ji mi zin so mut la ma s na ve r gt len me mi zin do u u na ba ka rz. B tn bun lar ey lemiindeya pa rz.Ve yabun largley lem lerya rat makiin de ya pa rz. Za ten Kr dis tan da ki tah lil ler, ilk etap ta Kr dis tan n ilk ob jek tifdu ru mu nunaki galol du u nu,s nf la ma nnktol du u nu, bir an n ce dev ri min sub jek tif art la r nn ha zr lan mas ge -

97

rek ti i ni,sa va nuzunva de libirsa vavedi ren meha re ket le ribi i min de,ufakge ril labi rim le riha lin devedi ren mesa va larola ca ngs ter mek te dir. Krtay dn la rn,yurt se vergen ler levehat tabuaa ma daolu muolanko m nist le ri nibek le yenbuta ri hig rev,nem livebe lir le yi ci dir. Bu nem, Kr dis tan ta ri hin de gel mi ge mi b tn iha net le re kar, ge ri ci li e, yer li ge ri ci li e, s m r ye, d ta la na, d s m r yekarcep heala cak larbirha re ke tinn ve le riol ma la rn dangel mek te dir. Ge mi te bir ta km di ren me ler ve ayak lan ma lar ol ma s na ra menyurt se ver,ay dnvegen likha re ke ti,ko m nistgrup la maha re ke ti do ma m tr. Bu nun ac sn ve san cl d ne mi ni e ki yo ruz. Buyl laraynza man daay dn la rnta ri hiro lnta yinedi cian sn ol ma s dr.Buroloy nan madmd det eKr dis tan daulu salkur tu lu m ce de le si ol ma ya cak tr. So nu ya bi ti, ya da fe o dal le rin bir ta km s mr ge ci ler le git tik le ri pa zar lk lar ola cak tr, r ne in par la men to. Bun lar bu gnk g rev le ri her ne ka dar er ken kav rar vebug rev le rineka darer kenye ri nege ti rir ler se,ta ri his re cegir me miz ve ye ni bir ta rih ya rat ma mz o ka dar mm kn ha le ge le cek tir.Ay dn la rnta ri hirol le ri niger ek le tir me le riiinbir den bi re si lahl bi rim ler le da la ra k ma la rn is te mi yo ruz. nk ta ri hi rol le ri niger ek le tir mek lebir lik te,ye nibirs re ce,ulu salkur tu lu s re ci negi re ce iz.

98

99

LKDE FAYA ZI YAGE  RLEN PKKDO U U NUND N SELTE MEL LER (1975-76)

Ulu salHa re ket Do u un dang n m zeka darulu salha re ket le riikiaa ma dain ce le mekge re kir: 1- Bur ju vade mok ra tikdev ri minbirpar asola rakulu salha re ket lerbud nem de; a) Fe o da liz mekarka pi ta liz minza fe rin den1870 ler deAl man bir li i ninsa lan ma s na; b) 1870 ler denEkimh ti la li neka darol makze reiki yeay r lr. 2- Pro le tar yadev ri mi ninbirpar asola rakulu salha re ket lerbu d nem de; Ekim h ti la li nden g n m ze ka dar ki d ne mi kap sar. Bi rin ciaa ma daulu salha re ket le rinte melka rak ter le riola rak;ulu -

100

sal ser ma ye yi g len dir me si, ye ni ulu sal dev let le ri or ta ya  kar mas,ulu saleit siz lik le riart tr mas,s mr ge lerme se le siilebir le e rek ala nn son de re ce ge ni let me si gs te ri le bi lir. kin ci aa ma da ki ulu sal ha re ket le rin zel lik le ri ola rak da; em per ya liz me kar sos ya list blo ku olu tur ma sn, s mr ge le rin em per ya liz me kar Ulu salKur tu luHa ra ke ti ninge li ti ril me si ni,ser ma ye ninge ri le til me si ni ve ha re ke tin he ge mon ya s nn pro le tar ya ya ge me si ni gs te re bi li riz. Bur ju vaDev rim le ri ninBirPar asOla rak Ulu salHa re ket ler a) Ka pi ta liz min fe o da liz me kar za fe rin den,Al man bir li i nin sa land1870 le reka dar kid nem: Bat dabur ju vade mok ra tikdev rim le ri ninza fer leso nu lan mas, ayn za man da n gi liz, Fran sz, tal yan veAl man la rn ulus ola rak e kil len me si neyo lat.Ulu salha re ket,bur ju vamil li yet i li ibay raal tn da,ka pi ta liz minih ti ya la rneniyikar  la yanulu saldev let le rin do ma sn ama la mak tayd. Bur ju va zi by le bir dev let te dilvekl trbir li i ni,pa zarbir li iet ra fn dasa la ya raks m r ye en m sa it or tam olu tur du. Bu ama cn nn de ge nel lik le fe o da lizm en gel ola rak dur mak ta dr. Onun iin ha re ket le rin amac de mok ra tik cum hu ri yet le rin ku rul ma s dr. Bu ama ger ek le ti i oran da ulu sal ha re ket ler du ru lur. 1870 le re ka dar r lan da d n da Bat da ulu sal dev let le rin olu u mu ta mam land iin mil li bask, do la y sy la mil li ha re ket de yok tu. Bur ju va zi, me se le nin al tn dan y z nn ak ile k m tr. Bu d ne min mil li ha re ket le ri ni Sta lin y leor ta yako yar: Feodalizmin tasfiye ve kapitalizmin gelime sreci ayn zamanda insanlarn uluslar biiminde kurulu srecidir de. rnein, Bat Avrupada bu byledir. ngilizler, Franszlar, Almanlar, talyanlar ve bunun gibileri feodal paralanmay yenen kapitalizmin muzaffer yry srasnda, ulus olarak olumulardr. Ama uluslarn olumas, ayn zamanda onlarn bamsz ulusal devletler

101

durumuna dnmeleri anlamna da geliyordu. ngiliz, Fransz uluslar ve br uluslar, ayn zamanda ngiliz vb. devletleridir. Bu srecin dnda kalm bulunan rlanda, genel tabloda hibir eyi deitirmez. (Ulusal Sorun ve Smrgeci Sorun, syf. 16) Bat da fe o dalpar a lan ma yakarulu salha re ket le rinide o lo ji siola rakmil li yet i lik,ulu saldev let le rinku rul ma s naka darta rih teile ri cibirrol oy na m tr.Budev let lerku ru lud ne mi nita mam la ypi tei is nf,d taba kaulus larbaskal t naal ma yaba la d n da,bur ju va mil li yet i li i ge ri ci bir rol yk le nir. Bu d nem de Bat da du rum by ley ken Do u da ter si bir du rum sz ko nu su dur. Ulus lar he nz olu umha lin de dir ler.Da han ce denTrk-Mo olis ti la la r nakar ku rul mu ok mil li yet li im pa ra tor luk lar var dr. Si ya sal ola rak en okge li mimil liim pa ra tor lu aege men dir.Ka pi ta lizm,Bat dan Do u yado ruti ca retveula tr mayol larilege li ir.Bu nun labir lik te mil li yet ler ya va ya va ulus la r lar. m pa ra tor lu a ege men mil li yetda haer kenulus la a rakha kimulusha li nege lir.Di ermil li yet lerulus la mayo lun daken didev let le ri niku ra ma m lar dr.Ay rl ma lar sz ko nu su dur. Bu nok ta da mil li ha re ket ler ba la m tr. He def ken di pa za rn ve dev le ti ni ya rat mak ve bu er e ve iin de i i siveky l sntekba  nas mr mek tir.Amakar  la rn daezen birulusvebuulu sunege menol du ubirdev letvar dr.Ulu saldev let le ri nikur ma dagekal m lar dr. Bu aa may Sta lin y le an la tr: Savam, uygunca sylemek gerekirse; toptan uluslar arasnda deil, ama egemen uluslar ile ezilen uluslarn egemen snflar arasnda balad ve alevlendi. Savam genel olarak, ya ezilen ulusun kentli kk-burjuvazisi tarafndan, egemen ulusun byk burjuvazisine kar; ya ezen ulusun krsal burjuvazisi tarafndan egemen ulusun byk toprak sahiplerine kar, ya da ezilen uluslarn tm ulusal burjuvazisi tarafndan egemen ulusun egemen soyluluuna kar yrtlmtr. Pazar (gen burjuvazi iin ana sorun), bu gen burjuvazisinin erei emtiasn srmek ve bir baka milliyetin burjuvazisi ile rekabetten zafer kazanm olarak kmaktr. Kendi z ulusal pazarn salama balama isteinin nedeni budur. Pazar, burjuvazinin milliyetilii

102

rendii ilk okuldur. Ezilen ulusun drt bir yandan sktrlan burjuvazisi elbette harekete geer. Kendi halkna bavurur. Ve kendi sorununu btn halkn sorunuymu gibi gstererek avaz avaz vatan yardma armaya balar. Kendi yurttalar arasndan kendisi iin vatan yararna bir ordu toplar. Ve halk arlara her zaman kaytsz kalmaz. Onun bayra yresinde toplanr. Yukardan gelen bask onu da ezer ve onda da honutsuzluk uyandrr. Ulusal hareket ite byle balar. Ulusal hareketin gc, ulusun geni katmanlarnn proletarya ile kylln bu harekete katlma derecesine baldr. Proletaryann burjuva ulusalcl bayra altnda sraya girip giremeyecei, snf elikilerinin gelimesi, proletaryann bilin ve rgtlenme derecesine baldr. Bilinli proletaryann kendi denenmi bayra vardr. Ve onun iin burjuvazinin bayra altnda sraya girmenin hibir gerei yoktur. Kyllere gelince; onlarn ulusal harekete katlmalar her eyden nce basknn niteliine baldr. Eer bask, rlandada olduu gibi toprak karlarna zarar veriyorsa, byk kyl ynlar hemen ulusal hareket bayra altnda sraya girerler. Ulusal hareketin biimleri ve zgnl zet olarak budur. Bu sylenenlerden aka ykselen kapitalizm koullarndaki ulusal savamn, burjuva snflarn kendi aralarndaki savamlar olduu sonucu ortaya kar. Bazen burjuvazi proletaryay da ulusal hareket iine srkleme baarsn gsterir ve o zaman ulusal savam grnte, ama sadece grnte, bir genel halk hareketi niteliini kazanr. znde ulusal savam her zaman burjuva nitelikte, sadece burjuvazi iin yararl ve istenir olarak kalr. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 17, 18, 19, 20) Bat nn ulu sal bas k sz tek ulus lu dev let le ri ne kar  lk, Do u nunokulus ludev let le ri,mil libas k nnyur duol mu lar dr.Bur ju va zi,Do u daulu salso ru nunal tn dankal ka ma m tr.Sta lin,b tn bu d nem le rin ge nel de er len dir me si ni y le ya par: Demek ki, birinci dnem, bylece kapitalizmin afanda milliyetlerin ortaya kmas ile belirlenmitir. Ve Bat Avrupada salt ulusla basks devletler doarken; Dou Avrupada, bata daha gelimi bir tek

103

ulus ve egemen ulusa, nce siyasal sonra da iktisadi bakmdan baml, daha az gelimi baka uluslar ile birlikte ok uluslu devletlerin domalar da dikkat edilecek noktadr. Dounun bu ok uluslu devletleri, ulusal atmalar, ulusal hareketleri, ulusal sorunu ve sorunun eitli zm biimini ortaya karm bulunan ulusal basknn yurdu olmulardr. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 60) Bud nem de kimil liha re ket lerkar  sn da pro le tar yapar ti si ning re vi Milli hareket burjuvazinin hareketidirdi yepro le tar yabuha re ke te il gi siz kal ma m tr. Ken di ge li me si ve r gt len me si ni ko lay la trdl  debuha re ket ler leil gi len mi tir.r lan dabu nunen akr ne i niver mek te dir.KarlMarksbuso ru nail gi sizkal ma m tr;ko nuileil gi lig r le ri niy lebe lirt mi tir:ngiliz iilerinin, fabyancl destekleyen bu gsteri yrynn yaplmas iin elimden geleni yaptm. Ben rlandann ngiltereden ayrlmasnn olanaksz olduunu dnerek, imdi bunun kanlmaz olduuna inanyorum. Her ne kadar ayrlmadan sonra federasyonun gelmesi muhtemelse de, benim kanmca onlar bildirilerinde ayr bir madde halinde birlie kar kmaldrlar. (Yani rlandann bamszln savunmaldrlar.) Ksaca 1783de olan sadece daha demokratik ve o zaman koullarna uygun hale getirmektir. Bu bir ngiliz partisinin programna konabilecek olan biricik legal ve bu yzden de tek mmkn olan rlanda kurtuluu talebi biimidir. ki lke arasnda srf kiisel birliin devam edemeyeceini ileride tecrbe gstermelidir. rlandallarn muhta olduklar unlardr: 1- Kendi hkmetleri ve ngiltereden bamszlk, 2- Bir tarm devrimi. rlanda tarihi bize, bir ulusun baka bir ulusu boyunduruk altna almasnn ne byk bir felaket olduunu gsterir. ngilterenin btn ktlklerinin kkeni rlandaya varr. Henz Kromvel dnemini inceleyemedim, ama u kadar benim iin kesindir; eer r-

104

landada askeri ynetim kurmak ve orada yeni bir aristokrasi yaratmak zorunluluu olmasayd, ngilterede tarihi gelime baka trl olurdu. rlanda rejiminin, ngiliz ii snfnn geliip glenmesi ile devrilmesinin mmkn olacana uzun zaman inandm. Bu gr The New York Tribunede her zaman ifade etmiimdir. Sorunu daha derinliine inceleyince imdi bunun tam tersine inanmaktaym. rlandadan kurtulmad srece ngiliz ii snf hibir zaman herhangi bir baar gsteremeyecektir. ngilterede ngiliz gericiliinin kkleri; rlandann boyunduruk altnda tutulmasdr. (Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakk, syf. 103, 104, 106) G r l yorki,KarlMarksmil liso run dag n mziindecan l l nko ru yang r le ri ni,r lan daso ru nuileak lar kan;ezenulus i is nfha re ke ti ninba a r s nn,ezi lenulu sunay rl ma sn dange ti i ni,mi li ta riz minveo ve niz minkay na nbuba m l lk tanal d n,ezenulusi i le ri nin,ezi lenulu sunay rl ma s nay ne likm ca de le le ri nin ken di z kur tu lu lar iin ge rek li ol du u nu zel lik le vur gu la mak ta dr.En gels,Al man ya nnulu salbir li i ninsa lan ma sn dai is n f nntav rny leko yar: Mutlak olarak kesin olan bir ey varsa o da partimizin ve ii snfnn egemen duruma, ancak demokratik cumhuriyet ekli altnda gelebilecekleridir. Hatta demokratik cumhuriyet, byk Fransz Devrimi rneinin gsterdii gibi proletarya iktidarnn zgl biimidir... Almanyann ulusal birliinin gereklemesi iin kk devletlere blnmeye son vermelidir. Bavyerann ve Wrtembergin zel haklar devam ettii srece, rnein Thrngenin haritas bugnk yrekler acs durumu muhafaza ettii srece, varn Alman toplumunu devrim yoluyla deitirin. te yandan zgl olarak Prusyal zihniyetin Almanyay ezmesine son vermesi iin Prusya ortadan kalkmaldr ve zerk eyaletlere blnmelidir. Kk devletlere blnme ve Prusya zihniyeti; ite Almanyann iine hapsedilmi bulunduu elikinin iki yn. Bunlardan biri, tekini hakl gstermek iin her zaman kant olarak ileri srlecektir. Bunun yerine ne konmal? Benim grme gre proletarya, blnmez tek bir cumhuriyetten gayri bir biimde yararlanlr. (Gotha ve Erfurt Programlarnn Eleti-

105

risi, syf. 108, 109) ... Demokratlarn iinde en ar uta bulunanlar, sadece bir federatif cumhuriyet iin ilerini ekmeye cesaret edebilirlerken, proleter devrimcilerin tek ve blnmez bir Alman Cumhuriyetinin kurulmasnn zorunluluunu ilan etmesi... (Almanyada Devrim ve Kar Devrim, syf. 68) Bu par a lar dan  ka r la cak bi ri cik yo rum u dur: Pro le tar ya, men sup ol du u ulus b l np par a lan m sa, g rev ola rak n ne tek ve blnmez demokratik cumhuriyeti a rnko yar.Yi neEn gels, ulu sal ba m sz lk ve pro le ter en ter nas yo na liz mi ara sn da ki ili ki yi y le ko yar: Her ulusun bamszl ve birlii salanmakszn, ne proletaryann uluslararas birlii, ne de ortak amalara ulaabilmek iin bu uluslarn barl ve bilinli ibirlii salanabilir. 1848den nceki siyasi koullarda talyan, Macar, Alman, Polonyal ve Rus iilerinin uluslararas bir eylemini dnmeye aln. (Komnist Manifesto-1893 tarihli, talyanca baskya nszden) Ulu sal ba m sz l n her s nf tan ok pro le tar yay il gi len dir me si ge rek ti i nideEn gelsy lebe lir tir: Soylular Polonyann bamszln koruma ve yeniden kazanma mcadelesini vermek iin ok gszdler. Burjuvaziyi ise bu bamszlk bugn en asgarisinden ilgilendirmemektedir. Oysa Avrupa uluslarnn uyumlu bir ibirlii iin bu bamszlk arttr. Bamszlk, artk sadece gen Polonya proletaryas tarafndan kazanlabilir. Ve ancak onun himayesinde gvenle korunabilir. nk bizzat Polonya iileri iin olduu kadar geri kalan Avrupa iileri iin de bu bamszlk gereklidir. (Komnist Manifesto-1892 tarihli Polonya baskya nszden) B tnbuak tar ma larpro le tar ya nnmil liha re ket le rind n daka la ma ya ca n, bamsz ve demokratik cumhuriyet  i a rn di er s nf lar dan da ha faz la sa vun mas ge rek ti i ni, mil li ba m sz l n onun s nf sal ge li me si ve r gt len me si iin zo run lu ol du u nu gs te rir. b- 1870lerden Ekim Devrimine kadar milli hareketler Bu d nem ka pi ta liz min ol gun lat, re ka bet i lik ten te kel ci li e

106

d ntyl larkap sar. te kipa zardarlvegi de rekd enkr oran lar, ser ma ye yi d a al ma ya zor lar.Ay r ca b yk bir ham mad de ve ucuz i gc s kn ts var dr. Bu s kn t la rn gi de ril me si an cakye nitop rak larvel ke le rinil hakilemm kn dr.Ka pi ta liz min eit siz ge li me ka nu nu, el de edi len ye ni pa zar lar ze rin de ki sa vak z tr mak ta dr.Herem per ya listl kei te kigcora nn da s mr ge ler denpayis te mek te dir.Buama cnger ek le tir mekiin desi lah lan mak ta dr. tebune den ler,Bat nnes kitekulus ludev let le ri niokulus lus mr ge cidev let lerek li neso ku yor.Budabe ra be rin debiry nulu saleit siz likvebaskbi i mi nior ta ya ka rr.Es ki ninulu salbas k szdev let le ri,okulus lus mr ge cidev let le red n tk tenson raulu saleit siz likvebas k nnkay na nolu tur mak ta dr lar.Ka pi ta lizm,em per ya lizmaa ma s naula mak la,es ki bask bi im le ri ne ye ni le ri ni ek le mek te dir. Ulu sal bask azal mam,ter si nede rin li i nevege ni li i neart m tr.By le ceBat da bur ju va zi ninser ma yeih ra c naye nil me sivebu nundo ur du uye ni il hak lar;Av ru pa nn bir avu me de ni ulu su na zg bask ve eit siz lik le ri,s mr ge le ridekap sa ya cake kil dege ni le ti yorveulu sal so ru nus mr ge lerso ru nu naba l yor.Mil liso runrenk,k ta,kl tr farkg zet me den,b tnhalk la rnem per ya lizm denkop maso ru nu nad n  yor.Ar tkulu salha re ket lerbirdev le tiniso ru nuol mak tan kpser ma ye yiteh ditedenha re ket le red n r.Bud nem de Bat dabur ju va zi,dn yaa pn dabiry nulu salbaskveeit siz lik le rinkay naha li nege li yor.Em per ya listsa van ce siveson ra sn daBat nnes kitekulus ludev let le riye niil hak lar las mr ge ci ka rak ter le ri ni ge li ti rir ken, Do u nun es ki ok ulus lu dev let le ri par a la n yor,ye ri neulu salbaskveeit siz li iba rn dr ma yan,Sov yet Rus ya ile bn ye le rin de azn lk mil li yet le ri ba rn d ran, d a r dan em per ya liz min ba m ll al t na gi ren ye ni bir ok dev let ler or ta ya k yor.Bur ju vatop lumya p s nnba rn da kigiz lie li ki le riso nu naka dara a ka ranem per ya listsa va,ga lipdev let le rin s mr ge le rin dekay na ma yayolaar ken,es ki ninokulus luim pa ra tor luk la r nnda l masileor ta ya kanbur ju vaka rak ter liulu sal dev let le rindebariin debirara daya a ya ma ya ca ngs te rir.Yi -

107

ne em per ya list sa va bn ye sin de ne ege men, ne ezi len ulus, ne ana yurt, ne s mr ge bu lu nan Sov yet Rus ya y or ta ya  kard. Bu d ne minso nu nagel di i miz dedn yaa pn damey da nage lende i ik lik le,ka pi ta lizmulu salbaskveeit siz lik le rior ta dankal dr mas bir ya na, ter si ne kay na ha li ne gel di. Sos ya liz min ise, her trl ulu salbaskveeit siz li inkal d rl ma sn damad dibirte melya rat t ngs ter di.Yi nebur ju va ziulu salso runal tn dabo u lur ken,pro le tar ya ulus lar z gr l e g t re cek tek s nf ol du u nu ka nt lad. Ulu salbaskvebu nakarve ri lenulu salha re ket le rinbuikin cid ne mi ni Sta lin y le be lir ti yor: Ulusal basknn gelimesinin ve ona kar savam aralarnn ikinci dnemi, kapitalizmin mahre, hammadde, yakt ve ucuz bir igc peinde, sermaye ihrac ve byk demir ve deniz yollarn gvenlik altna alma savam iinde, ulusal devletler erevesinden kt, yakn ve uzak komular zararna, kendi lkesini genilettii, emperyalizmin belirme dnemine balanr. Bu ikinci dnemde Batnn eski ulusal devletleri ngiltere, talya, Fransa ulusal devletler olmaktan karlar. Yani ellerine yeni topraklar geirip bylece nce Avrupann Dousunda varlan, o ayn ulusal ve smrgesel bask iin bir alan oluturarak, ok uluslu devletler durumuna dnrler. Bu dnem Avrupann Dousunda egemenlik altndaki uluslarn (ekler, Polonyallar, Ukraynallar) emperyalist savatan sonra eski ok uluslu burjuva devletlerin dalmas ve byk devletlerce egemenlik altna alnm yeni ulusal devletlerin kurulmasna yol aan, uyan ve gelimeleri ile belirlenmitir. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 60, 61) Buikid ne minor takvefarklyan la rnbe lir tir ken,ulu salso ru nunna sls mr ge lerso ru nuilekay na t nday lebe lir tir: lk iki dnemin ortak bir zellii var, bu zellik de u: Bu dnemde milliyetler, bask ve smrye uramlardr. Bunun sonucu ulusal savam yrrlkte ve ulusal sorun da zlmemi olarak kalm, ama aralarnda bir de ayrm vardr ve o da udur; birinci dnemde ulusal sorun ayr ayr alnm, ok uluslu devletler erevesinden karlmtr. Ve sadece az saydaki Avrupa milliyetleri kapsar.

108

Oysa ikinci dnemde ulusal sorun, devletlerin i sorunu olmaktan ok, birka devleti ilgilendiren sorun durumuna girerek, btn haklarndan yararlanamayan milliyetleri boyunduruk altnda tutmak, Avrupa dndaki yeni halklar ve airetleri kendi etkileri altna almak isteyen emperyalist devletler arasndaki genel sava sorunu durumuna dnmtr. Bylece, eskiden sade kltrl lkelerde bir nem tayan ulusal sorun, bu dnemde yaltk niteliini yitirir ve genel smrgeler sorunu ile kaynar. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 62) Buikin cid nembit ti in de,ulu salso ru nunkar ma ktab lo su nu yi ne, Sta lin y le i zer: Sava sonras dnem; ulusal dmanln, eitsizliin, basknn, atmalarn, savalarn, uygar lkeler uluslarnn birbirlerine kar olduu kadar, btn haklarndan yararlanamayan halklara kar da, emperyalist acmaszlklarnn dokunakl tablosunu aa vurur. Bir yandan; btn baml ve bamsz, gerekte tamamen baml ulusal devletler, ynlarn ezen ve smren birka byk devlet ve bu glerin ulusal devletinin smr tekeli iin kendi aralarndaki savamlar, te yandan, baml ve bamsz ulusal devletlerin, byk glerin dayanlmaz basksna kar savamalar, ulusal devletlerin, kendi ulusal topraklarn geniletmek iin kendi aralarndaki savalar, son olarak da; smrgelerin, byk glere kar kurtulu hareketlerinin pekimesi ve bu glerin iinde olduu kadar, genel kural olarak da aralarnda bir dizi ulusal aznlk bulunan ulusal devletler iinde de ulusal atmalarn kzmas; ite bu emperyalist sava srasnda braklm bulunan dnya tablosudur. Ulusal sorunun zmnde burjuva toplumun tamamen iflasa urad ortaya kmtr. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 259) Bud ne minulu salha re ket le rikar  sn da pro le tar ya nntavr Ka pi ta liz minyk se lenart la rn daulu salha re ket ler,h lbur ju va s nf lar ara sn da bir re ka bet sa va g r n mn de dir ler. Ezi len

109

ulusbur ju va zi siha re ke ten c lket mek te dir.Bur ju vamil li yet i li i ge li en pro le tar ya ha re ke ti ni b lp g sz d r mek iin mil li slo gan lar ar d na giz len mek te dir. r ne in Rus ya da ge li en pro le tar ya n c l n de ki dev rim ci ha re ket, b yk Rus o ve niz mi ile ezi lenulusmil li yet i li ita ra fn dan,s rek liola rakpar a lan makis te mek te dir. Gn dem de ki pro le tar ya dev ri mi nin za fe ri iin her ulus tani i le rintekpar ti debir le me le rige re kir.Ay r camil liha re ke tinn c l nhers nf tanbur ju vayap mak ta dr.Mil liha re ket, de mok ra tikha re ke tinbirpar asdu ru mun da dr.Te melme se lemil liso ru nunive di zmde il,de mok ra si ninza fe rivebu nabal ola rakmil liso ru nun z m dr. He nz ezi len ulus lar da ve s mr ge ler de pro le tar ya nn he ge mon yasart lardo ma m tr.n c lkiinEkimDev ri mi ninza fe rige rek li dir.Yi nebud nem de,ezi lenulusbur ju va zi si ninb tn ye te nek siz li i ne ve kay pak l  na ra men ba n da yer ald mil li ha re ket le rinhaklyan larvar dr.Pro le tar ya nnken dizkur tu lu u iinbun danya rar lan masge re kir. tezel lik leRus ya damil liso runkar  sn dapro le tar ya nntavr,buta ri hiveso mutart larg z nn debu lun du ru la raktes pitedi lir.Butav rnte me lin deiki libirg rev yat mak ta dr. Bu g rev ler bir yan dan ha kim ulu sun her trl ulu salay r ca lk la r nakar kar ken,teyan danpro le tar ya nnbir li i nisa vun mak tr.Buiki lig rev denbi rin ci si;ulus la rnken dika der le ri nita yinhakkil ke si ni(ken diba m szdev le ti nikur mahakkdada hilol makze re)so nu naka darsa vun mak,ikin ci si;pro le tar yabir li i nihertrlbur ju vamil li yet i li i nekarmu ha fa zaet mek.Ezenulusdev rim ci le ri,s rek liola rakulus la rnay rl masko nu sun dapro pa gan daveaji tas yonyap mak,ezi lenulusdev rim ci le ri iseeitte mel lerze rin deulus la rnbir li i nisa vun makzo run da dr. Le nin,buko nu day ledi yor: Byle bir durum, Rusya proletaryasnn karsna iki ynl ya da daha dorusu iki yanl bir grev koymaktadr. Birincisi; her trl burjuva milliyetiliine kar ve zellikle Rus milliyetiliine kar mcadele etmek, sadece genel olarak btn uluslarn tam hak eitliini tanmakla yetinmemek, ama ayn zamanda bamsz devlet kurmada da hak eitlii, yani

110

uluslarn kendi kaderlerini tayin etme, ayrlma, hak eitliini tanma ve ikincisi; zellikle btn uluslarn herhangi bir biimdeki burjuva milliyetiliine kar baar ile mcadele edebilmek iin bugnk durum karmza proleter mcadelesini ve proleter rgtlerini koruma grevini, ulusal tecrit dorultusunda, burjuva abalarna ramen, bu rgtleri uluslararas birlik iinde toplama grevini koymaktadr. (Uluslarn Kendi Kaderlerini Tayin Hakk, syf. 123) K sa ca mil li so run he nz s mr ge ler so ru nu na ba lan ma dan n ce kid ne min depro le tar ya nntavrbu dur. 2-Pro le tar yadev rim le ri ninbirpar asola rakulu sal ha re ket ler a) Milli sorunun smrgeler sorununa dnmesi: Mil li so ru nun s mr ge ler so ru nu na d n t n da ha n ce k sa ca be lirt mi tik.An cak ne min den tr ko nu mu bi raz da ha a makge re kir.Em per ya listaa ma yagel me denn cedeAv ru pa nnbiry ns mr ge sivard.Fa katbu ra lar dahalk la rnya ad vebuhalk la rnken diken di le ri niy ne te bi le cek le riBa tls mr ge ci le rinak ln danbi lege mi yor du.S mr gehalk lar,sa de ceka rntok lu u naa l t r la cak,k le le ti ri le cekbirin sanham mad de siola rakde er len di ri li yor du.n san larenkor kunme tod lar laav la n yor, ge mi le re dol du ru lupAv ru pa veAme ri ka ya k le ola rak gn de ri li yor du. Bu du rum daAv ru pa nn me de ni ulus la rn il gi len di ren, ulus la rn ken di ka der le ri ni ta yin et me hakk il ke si, el bet te bu vah i halk lar kap sa m na al ma ya cakt. Em per ya list aa ma yagel di i miz de,s mr ge le reme taih racya nn daser ma ye ih rac da ba lar. Met ro pol l ke ler, e it li ili ki ler ya nn da, s mr ge ye bir de bu yol la gi ri yor lard. S mr ge top lu mu na gi ren ser ma ye,b ykde i ik lik le reyolat,on larye ni denta rihsah ne si neek ti.Em per ya lizmves mr ge le rikarkar  yage ti re cek olan ha re ket le rin mad di te me li, by le ce atlm olu yor du. Es ki denser ma ye ninye dekgcdu ru mun daolans mr ge ler,ser ma -

111

ye yekark tk larl  de,i is n f nnba laha li negel di ler.Bur ju va zi niny rttsa va la rnye dekor du su nuolu tu ran s mr gehalk la r nn,em per ya liz mekary rt tk le riy ryve di ren me ha re ket le ri, sos ya list ha re ke tin bir par as ha li ne gel di. Le nin, bu s re ci y le be lir tir: Eskiden smrgelerle, Avrupa halklar (hi deilse bunlarn byk ounluu) arasndaki iktisadi hak, smrgelerin meta deiimine katlmakla birlikte, henz kapitalist retime katlmam olmalaryd. Emperyalizm btn bunlar deitirdi. Emperyalizmin belli bal nitelii, sermaye ihracdr. Kapitalist retim, Avrupa finans kapitaline bamllktan kurtulmas olanaksz hale gelen smrgelerde, gittike artan bir hzla kk salmaktadr. Genel kural olarak, askeri bakmdan olsun, genileme bakmndan olsun, smrgelerin ayrlmas ancak sosyalizm ile gerekleebilir. Kapitalist dzende bu ancak istisnai olarak ya da smrgede olsun, metropolde olsun bir dizi dev rim ler ya da ayak lan ma lar pa ha s na ola bi lir. (Ulus la rn Kendi Kaderini Tayin Hakk, syf. 179-180) Em per ya listpay la msa vavebusa va mso nun daor ta ya kan Ekim Dev ri mi mil li so ru nu, Bat nn ge li mi ulus la r na has birso runol mak tan ka rak,Do u nuns mr gehalk la r nnkur tu lume se le si neke sin lik leba lad.Mil liso ru naek sitipbur ju vaka lp lar la yak la ma yn tem le ri ge er li li i ni yi tir di. r ne in, mil li so ru nun sa de ce uy gar halk lar il gi len dir di i, zerk lik hak lar ile ye tin mek ge rek ti i. Hu ku ki for m las yon lar ve ya re for mist an la y lar lame se le nin z le bi le ce iek lin de kig r lerif laset ti.Sa va d ne mi bo yun ca aa yu kar b tn halk lar si yah-be yaz-sar rk larbir bi ri neka rt.Vebir bir le rin denokey ren di ler.u ra da-bu ra da em per ya liz min da ya nl maz zul m ne kar bir sr is yan larpat lakver di.Ni te kimEkimDev ri mi,em per ya listzin cir den ilkhal kayko pa r yor,ilkge di ia yor du.Bu nun laBat nni is nfileDo u nuns mr gehalk la r nnkur tu lume sa jnile ti yor du. El bet tes mr gehalk larbua r yaku lak la rnt ka ma ya cak lar,di re ni e ge e cek ler di. Ta rih te ilk de fa s mr ge ci li e ba kal d ran Ana do luhalk lar,n c lkda haha re ke tinba n dani bir li i neyat -

112

kn bir s n fn (ti ca ret bur ju va zi si hiz me tin de ki Os manl pa a lar) elin de ol ma s na ra men za fe re ulat. Bu ha re ket ayn za man da b tn s lam halk lar ev re si ne top lam, on lar da ba kal dr ma ya ha zr la mt. Sta lin mil li so ru nun, s mr ge ler so ru nu na han gi ta rih sel olay lar la ba lan d n ak a koy mak ta dr: Ulusal sorunun, genel smrgesel sorun durumuna gelmesi; tarihsel bir rastlant deildir, bu gelime ilk olarak emperyalist sava srasnda, sava glerin emperyalist gruplarnn ordu birliklerini oluturmak iin gerekli isyanlar saladklar, smrgeye bavurma zorunda kaldklar gerei ile aklanr. Bu srecin, emperyalistlerin bu geri kalm smrge halklarna kanlmaz arda bulunmalar srecinin, bu halklar ve airetleri kurtulu savann yoluna sokmaktan geri brakacana kuku yoktur. Sonra ulusal sorunun genilemesi, btn yeryzn nce kk kvlcmlar, daha sonra kurtulu hareketi alevi ile tututuran genel smrge sorunu durumuna getiren ikinci etken de, emperyalist gruplarn Trkiyeyi paylama ve devlet olarak varlna son verme giriimleridir. Mslman halklar arasnda, en gelimi devlet olan Trkiye buna katlanamazd. Sava bayran kaldrp emperyalizme kar Dou halklarn kendi yrngesinde toplad. nc etken, emperyalizme kar sava bir dizi baar kazanan ve doal olarak Dounun ezilen halklarn esinleyen, onlar savamaya ynelten, bylece onlarn rlandadan Hindistana kadar ezilen halklarn ortak cephesini kurmalarn salayan, Sovyetik Rusyann ortaya kdr. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu syf. 62-63) b) Milli hareketlerin proletarya devrimlerinin bir paras haline gelii Bu ge i te 1905 ve 1917 dev rim le ri nin ta ri hi rol; da ha 1905 bur ju va de mok ra tik dev ri min de Le nin iki tak tik te, bur ju va zi nin ar lk la uz la a ca n, pro le tar ya nn ise dev rim de nc g ola rak ye ri ni al mas ge rek ti i te zi ni i le mi ti. Rus li be ral bur ju va zi si; pro le tar yailedev ri miiler le te ce i ne,ar lk lai bir li iya pa rak,re for mistta lep ler leye tin mi,g ve nil mezbirmt te fikol du u nugs -

113

ter mi tir.  i s n f nn ken di si ne ye ni mt te fik ler ara mas, Ekim Dev ri mi ndeky l lk lesa la nanit ti fak lar,bur ju va zi ninbuge ri ci uz la cka rak te rikar  sn dazo run luha legel di. Eer pro le tar ya sos ya liz me var mak is ti yor sa, bur ju va zi nin yap mak tan vaz ge ti i de mok ra tik dev ri mi, ye ni mt te fik le ri ile he ge mon yasal tn daso nu naka darsr dr me sige re kir.Burjuva devrimidirdi ye,pro le tar ya nnncro lnye ri nege tir mek tenge ridur ma ya ca,buaa mayat la ya raksos ya listdev ri miger ek le ti re me ye ce i, le ni nist ke sin ti siz dev rim te o ri si nin zn olu tu rur. Le nin inmark sistdev rimte o ri si neyaptkat k la rnba n dabuge lir. Ni te kim u bat Bur ju va De mok ra tik Dev ri mi nde pro le tar ya nn ky l lk leger ek le tir di iik ti dar,buev re yik sas re deta mam la ma snveEkimSos ya listDev ri mi nege me si niola naklkld.Bu dev rim leruol gu larakse ikor ta yako yar:Bur ju va zi,de mok ra tikdev ri mincgola rakso nu nadeksr d re mez.Oherza man ken disa n da kige ri ci ler leuz la mata raf ta r dr.K k-bur ju va zide b yk l  de bu uz la ma iin de ye ri ni ara m tr. Dev ri mi so nu na ka darg t re cekgi is nfveky l lk tr.Bur ju va zi,fe o da liz me kar ken di z g re vi ne iha net eder ken, pro le tar ya ken di z dev ri mi iin bu g re vi ye ri ne ge tir mek zo run da kald. Ky l lk, bur ju va zi ninye dekgcol mak tan kppro le tar ya nnye dekgc ha li ne gel di. Ekim Dev ri mi nde ol du u gi bi ulu sal dev rim de de bur ju va zi nin ko nu mu ay n dr. Ezi len ulus lar ar lk Rus ya sn dan kur tu lur ken,ken dibur ju va zi le rita ra fn danem per ya liz ming dm al t na so ku lu yor lard. Es ki ba m l lk ili ki le ri nin ye ri ni ye ni ba m l lkili ki le rial yor du.Bur ju va zide mok ra tikdev rim desonbir ge ri ci li e tes lim olur ken, mil li kur tu lu ta da em per ya liz me tes lim olu yor du.Na slki,de mok ra tikdev ri mintamba a rsiinpro le tar yahe ge mon yaszo run luise,EkimDev ri mi ndenson raezi lenulus la rn tam ba m szl iin de pro le tar ya nn he ge mon yas zo run lu ha le gel mi tir. Ezi len ulus la rn kur tu lu m ca de le sin de bur ju va zi nintes li mi yet ika rak te ri,Rus ya daveTrkmil likur tu luha re ke tin debe lir gin le mi tir. EkimDev ri miso nu cuRus ya daken dika der le ri nita yinhak k na

114

sa hip kanezi lenulus larbur ju va zi si,pro le tar yadev ri mikar  sn da,em per ya liz miim da daa r d lar.Ba la rn daol duk large ri ciik ti dar larva s ta sy la,Rus ya da kimu zaf ferdev ri mibo ma yaa l t lar.  sa va ta, em per ya lizm le ve Rus ge ri ci li i ile bir le ti ler. Bu ezi lenulus la rntamba m sz lkiinem per ya liz mekarRuspro le tar yasileit ti fak la rnzo run lubirha lege tir mi tir.Ni te kimda ha son ra kige li me lerbu nuka nt lad.B tnulus larSSCB debir le ti ler.Trkmil likur tu luha re ke tin deiseda hasa va niin deem per ya lizm lesa la nani bir li i,dev ri miol du uyer deb rakt.Pro le tar yaisekur tu lu tancroloy na ya madiinnefe o da liz me,nede em per ya liz mekarba a rlbirm ca de leve ril di.Mil lide mok ra tik dev ri min tam za fe ri iin pro le tar ya he ge mon ya s nn zo run lu lu u, bur nek ledeak ag rld.u batveEkimdev rim le ribur ju va zi ninbutu tu cuvege ri cika rak te ri nior ta ya ka rr ken,di eryan dan pro le tar ya nn n c l  nn ezi len ulus la rn kur tu lu m ca de le si iinenb ykte mi natol du u nu,buso mutr nek lerva s tasileka nt lad.Yi nebudev rim ler,mil libas k nntamola rakor ta dankal d rl mas ve k k ulus la rn ba m sz lk la rn ko ru ya bil me si iin emek is nf la rnik ti da r nnartol du u nugs ter di.Ezi lenulu sun ba n da bur ju va zi bu lun duk a, ba m sz l n tam ola rak sa la na ma ya ca,i iveky l le rin ka r nn,bun la rnkur du uh k met lerta ra fn danko run ma ya ca,tamba m sz lkves nf kar la r nn sa la ma ba la na bil me si iin emek i le rin ken di ik ti dar la rn kur masge rek ti i niSta liny leifa deeder: Uluslarn kendi kaderlerini tayin etme hakk, evre blgelerin ulusal burjuvazilerinin iktidar ele almalar ve kendi z ulusal devletlerini kurmak iin ubat devriminden yararlanma biiminde yorumlanyordu. Devrimin daha sonraki gelimesi yukarda belirtilen burjuva kurumlar (devlet aygtlarnn) hesaplarna girmiyordu ve giremezdi de. Ve maskesini atp gerek yzyle birleen bir emperyalizmin arln yerine getii ve bu emperyalizmin milliyetler iin daha gl ve daha tehlikeli bir dman olduu, yeni bir ulusal basknn temeli olduu gzden karlyordu. Btn ulusu temsil eden kurumlar, dtan gelen darbeler karsnda olduu gibi, i patlamalar karsnda da

115

savunmasz kalyorlard. Yeni doan ulusal devletler, daha iek amadan solup kuruyorlard. Bu durumda uluslarn kendi kaderlerini tayin etme haklar, eski burjuva demokratik yorumu bir hayal oluyor. Devrimci anlamn yitiriyordu. Besbelli ki, bu koullarda ulusal basknn ortadan kaldrlmas ve kk alwal devletlerinin bamsz duruma getirilmesi szkonusu bile olamaz. Ezilen milliyetlerin emeki ynlarnn kurtuluunun, ulusal basknn ortadan kaldrlmas, emperyalizm ile balar koparmadan, kendi ulusal burjuvazisini devirmeden ve emeki ynlarn kendilerinin iktidarn gerekletirmeden dnlemeyecei ak-seik belli oluyordu. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 38, 39, 40) EkimDev ri mi ninRus ya nnmer ke zin denev re yedo ruya yl masveie li ki le rinkes kin le me sikar  sn dada han ceku ru lan ulu salh k met le rinem per ya lizm lena slb tn le ti i niSta liny le an la tr: Merkezde muzaffer olan devrim, zorunlu olarak lkenin en cra kelerine kadar yaylacaktr. Ve gerekten de Kuzeyden gelen devrim dalgas, daha ilk gnlerinde evre blgeleri birbiri ardndan kaplayarak btn Rusyay sard. Ama oralarda Ekim Devriminden nce kurulmu olan ulusal uralar ve blgesel hkmetler barajna arpt. Gerek u ki; bu ulusal hkmetler, sosyalist devrimin lafn bile duymak istemiyorlard. Burjuva nitelii tadklar iin eski burjuva dnyay ykmay hi de istemiyorlard. Tam tersine eski burjuva dzeni korumak ve salamlatrmak iin btn glerini harcamay grev sayyorlard. lkenin evre blgelerindeki hkmetlerin sava, burjuva ve kar-devrimin sosyalizme kar savadr. Ve u anda da yledir. Halkn bal bulunduu ulusal bayran kullanlmas, halk ynlarn aldatmak, ulusal burjuvazinin kar-devrimci planlarn maskelemek iindir. Ama ulusal ve blgesel hkmetlerin giritikleri sava, eit olmayan bir savatr. ki yandan; dtan Sovyet iktidar tarafndan ve iten kendi z ii ve kylleri tarafndan saldrya urayan ulusal hkmetler, daha ilk atmalarda bozgun halinde gerilediler. Tam bir yenilgiye urayan ulusal hkmetler, kendi ii ve kyllerine kar Batnn emperyalistleri, btn dnyada kk ulus-

116

larn kdemli smrclerini ve zalimlerini yardma armak zorunda kaldlar. O zaman herkes iin ak seik belli oldu ki, ulusal burjuvazi kendi halkn ulusal baskdan kurtarma peinde deildi, o halkn kendi aln terinden krlar elde etme zgrl ayrcalklarn ve sermayelerini koruma zgrl peindeydi. O zaman btn akl ile anlald ki, emperyalizm ile balar koparmadan, ezilen ynlarnn eline gemeden, ezilen uluslarn burjuvazisi devrilmeden emeki uluslarn kurtuluu dnlemez. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 41, 42, 43) Ekim Dev ri mi bir yan dan Rus ya da ulus la rn ken di ka der le ri ni ta yinhakkil ke si ninbur ju va ziyo ru mu nasonve rir ken,di eryan dandn yaa pn daulu salso ru nu,yar-s mr geves mr gehalk la rnem per ya liz mekarkur tu lum ca de le siso ru nuha li nege tir di. Sta lin, zet ola rak Ekim Dev ri mi nin dn ya ca ne mi ni y le be lir tir: 1- Ulusal sorunu, ulusal boyundurua kar sava gibi zel bir sorun olmaktan kararak; ezilen halklarn, smrgelerin ve yarsmrgelerin, emperyalist smrden kurtuluu, genel sorunu haline getirerek bunun alann geniletmitir. 2- Bu kurtuluun gerekleebilmesi iin byk olanaklara yaram ve gerek yollar amtr. Ve bylelikle Batnn ve Dounun ezilen halklarnn kurtuluunu geni lde kolaylatrmtr. Onlar emperyalizme kar muzaffer savan ortak yoluna getirmitir. 3- Batnn proleterlerinden, Rusya Devrimi aracl ile Dounun ezilen halklarna kadar varan, dnya emperyalizmine kar yeni bir devrimler cephesi kurarak, sosyalist Bat ile kleletirilmi Dou arasna kpr kurmutur. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 46, 47) G r l yorki,EkimDev ri mimil liso ru nus mr ge lerso ru nu na ba lar ken, ayn za man da mil li ha re ket le ri bur ju va dev rim le ri nin bir par as ol mak tan  ka rp pro le tar ya dev rim le ri nin bir par as ha li nege tir di. EkimDev ri mi ndenson ramil liso ru nu,h lbur ju vadev rim le ri nin bir par as ola rak de er len di ren; mil li ha re ket le ri, bur ju va s -

117

nf lar aras pa zar iin bir re ka bet kav gas ola rak ko yan, by le ce ulus la rn ken di ka der le ri ni ta yin hakk il ke si ne, bur ju va yo rum lar ka zan dr mak is te yen le re, Sta lin u g r le ri ile kar  kar: Ve bylece, btn iktidar ulusal burjuvaziye! slogan ile uluslarn kendi kaderlerini serbeste tayin etme hakk konusundaki eski burjuva kavramnn maskesini devrimin bizzat seyri drd. Ve bu kavram bir kenara atld. Btn iktidar ezilen uluslarn emeki ynlarnn! slogan ile uluslarn kendi kaderlerini serbeste tayin etme hakk konusundaki sosyalist kavram, btn uygulama haklarn ve olanaklarn kazanm oldu. Bylece Ekim Devrimi, eski burjuva ulusal kurtulu hareketlerine son vererek, ezilen uluslarn ii ve kyllerinin her trl baskya kar ve bu arada ulusal baskya kar, kendi burjuvazilerinin iktidarlarna kar ve yabanc burjuvaziye, genel olarak emperyalizme kar yeni sosyalist bir hareketin an am oldu. Ama ulusal hareketin toplumsal anlam ve nemini, eitli milliyetler burjuvazisinin rekabet savamn gren bir adamn ulusal sorunu aslnda, bir kyl sorunu olarak dnemeyecei de inkar edilemez. Bugn ulusal sorunun z smrgeler ve baml milliyetler, halk ynlarnn mali smrye kar bu smrgeler ve milliyetlerin, egemen milliyetin emperyalist burjuvazisi tarafndan siyasal kleletirilmesi ve kltrel kiiliksizletirmesine kar savatadr... Burada asl bir milliyet burjuvazisinin bir baka milliyet burjuvazisini rekabet savanda yenmesi ya da yenebilmesi olgusunun deil, ama egemen milliyetin emperyalist grubunun temel ynlar ve her eyden nce de smrge ve baml lkeler, kyl ynlarn smrp ezmesi ve onlar ezip smrrken, bylece onlar emperyalizme kar savaa srkleyip proleter devrimin mteffikleri durumuna getirme olgusunun szkonusu olduu aktr. Eer ulusal hareketin anlam ve nemi eitli milliyetlerin burjuvazileri arasndaki rekabet savalarna indirgenirse, ulusal sorun eninde sonunda bir kyl sorunu olarak dnlemez. Ve tersine, eer ulusal sorun eninde sonunda bir kyl sorunu olarak dnlrse, ulusal hareketin toplumsal anlam ve nemi eitli milliyetler burjuvazileri arasndaki rekabet

118

savanda grlemez. Bu iki formlasyon arasna eit iareti koymak, kesinlikle olanakszdr. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 44-160) Sta lin mil li so run da, Ekim Dev ri mi n ce si ve son ras ara sn da bir ay rm yap ma yan, mil li ha re ke ti hep bur ju va s nf lar ara sn da birha re ketola rakko yanYu gos lavSe mi leara la rn dado anpo le mik tentrko nu yaye ni deneil mekzo run daka lr:Semi arkada, Stalinin 1912 sonlarnda yazlm Marksizm Ve Milli Mesele brornn bir parasna atfta bulunuyor. O parada ulusal sava burjuva snflarnn kendi aralarndaki bir savatr denir. Byle yapmakla anlalan ulusal sorunu, toplumsal anlam ve nemini belli tarihsel koullar iinde belirlemeye ynelerek, kendi formlnn doruluuna benzetmede bulunmak istiyor. Ama Stalinin bror, emperyalist savatan nce ulusal sorunun, henz marksistlerin gznde dnya apnda bir sorun olmad ve marksistlerin uluslarn kaderlerinin zgrce belirleme hakkna ilikin temel istemleri; proleter devrimin bir paras olarak deil, ama burjuva demokratik devriminin bir paras olarak dnld sra yazlmtr. O gnden bu yana uluslararas durumun kkl bir biimde deitiini, bir yandan sava, bir yandan da Rusyadaki Ekim Devriminin ulusal sorunu burjuva demokratik devriminin bir paras durumundan proleter sosyalist devrimin bir paras durumuna dntrdklerini grmemek gln olur. Lenin 1916 Ekiminde uluslarn kaderlerini tayin hakknn, tayini zerine bir tartmann zeti adl makalesinde ulusal sorunun, halklarn kendi kaderlerini kendilerinin tayin etme hakkna ilikin, ana sorunun genel demokratik hareketin bir paras olmaktan ktn, daha imdiden sosyalist genel proleter devrimi btnleyen paras durumuna gelmi bulunduunu sylyordu. Leninin olsun, Rus komnizminin br temsilcilerinin olsun, ulusal sorunun zerine daha sonraki yazlarnn szn bile etmiyor. Yeni tarihsel durum gereince, yeni bir a; proleter dnya devrimi ana girmi bulunduumuz u anda Semi arkadan, Stalinin Rusyada demokratik devrim dneminde yazlm brornn filanca parasna atfta bulunma-

119

snn ne anlam olabilir? Sadece u anlam olabilir ki, Semi arkada, diyalektiin ilkel kurallarn ineyerek ve belli bir tarihsel durumda rol olan bir belirlemenin, baka bir tarihsel durumda yanl olabilecei gereini gznnde tutmakszn, yer ve zaman dnda canl tarihsel durum ile her trl ballk dnda alntlar yapyor. Yugoslav komisyonundaki konumamda ulusal sorunun; Rus Bolevikleri tarafndan konu biiminde, iki aamann ayrdedilmesi gerektiini sylemitim. Burjuva demokratik devriminin szkonusu olduu ve ulusal sorunun genel demokratik hareketin bir paras olarak dnld, Ekim ncesi aama ile artk proleter devrimin btnleyici paras durumuna gelmi bulunduu Ekim aamasdr. Bu ayrmn ok byk bir nem tadn kantlamaya pek gerek yok sanrm. Korkarm ki, Semi arkada ulusal sorunun konu biimindeki iki aama arasnda varolan bu ayrmn anlam ve nemini henz kavramam. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 161, 162) So nu ola rak Ekim Dev ri mi nden son ra mil li ha re ket le rin bur ju va mil li ha re ket le ri ola rak ele al na ma ya ca, s mr ge ler de bir dev rimme se le siola rakko nul masge rek ti i ni,yu ka r da kialn t lar danak aiz le mek te yiz. c) Smrgelerde Devrim 1- Devrimin objektif artlar Pro le tar yadev rim le ria n da,dn ya nnherta ra fn dadev ri min ob jek tif art lar var dr.Ama bu art la rn ol gun luk d zey le ri l ke denl ke yede i mek te dir.Ba m szge li mibirka pi ta listl ke de dev ri min ob jek tif art la r nn ol gun luk d ze yi eko no mik, si ya si buh ran la rnor ta yak ma s naba l dr.Bukriz leror ta yak ma dan, ev rim s re cin den s cak m ca de le s re ci ne gi ri le mez. Kriz ler ya ka pi ta listale minizel li in denor ta ya kar,yadadev rim ciini si ya tifta ra fn danbiz zatya ra t lr.Bus reger ek le ti ril me dendev ri me ba la na maz. Ba lan sa da hi ba a r sz l a u ra ya ca bel li dir. Yar-s mr ge ler de dev ri min ob jek tif art la r nn ol gun luk d ze yi, l ke de ki em per ya lizm ve i bir lik i le ri nin var l n dan tr bi raz

120

da hage li mi tir.G r nr deem per ya liz minakbiri ga liyok tur. Yer liege mens nf la rni bir lik iy ne tim le rivar dr.Em per ya lizm eko no mik,si ya sivekl t relalan lar da kin fu su nu,bun larva s tas ile sr dr mek te dir. l ke gizli igal es pi ri si iin de dir. l ke de ki si ya si, eko no mik kon jonk tr ka pi ta list alem den id det le et ki le nir. Ge li mi ka pi ta list l ke ler de ki bir bu na lm, et ki si ni bu l ke ler de da ha id det li du yu rur. Halk kit le le ri nin iin de bu lun du u ya a ma d ze yi pek i ac ol ma mak la bir lik te, t ke tim ve mon taj sa na yi alan la rn dasa la nanbir ta kmge li me ler denis be tenel ve ri lidu ru ma ge ti ri le bil mek te dir. Ka pi ta list yn tem ler le de ol sa l ke de ki re timg le rige li e bi lir.  tebudu rum lardev ri minob jek tifart la r nnol gun lukd ze yi nedeyan s mak ta dr.K sas re lideol sadev rimiinbirev rims re ci nin(de mok ra tikm ca de le ler,aji tas yonvepro pa gan da)ge rek li li i neyola mak ta dr.Dev rim cikrizanyaka pi ta liz minige li me siyadabi lin libirm da ha leileolu a bi lir.Amabukrizangel me den,dev ri mins caksa vaan nage i le mez.S mr gel ke ler de ise dev ri min ob jek tif art lar her za man ye te mez ol gun luk d ze yin de dir.l keheralan dai galal tn da dr.As ke rii galkit le le rene fesal dr maz ken,halkda ya nl mazha yatart laral tn dakv ran mak ta dr.Eko no mikkay nak larta lanedil mek te dir.re ti cig le ringe li me si ne im kan ve ril me mek te dir. Si ya si alan da i bir lik i le rin kuk la bir h k me ti bi le yok tur. l ke i gal kar  sn da her alan da sa vun ma sz dr.  siz lik, a lk, has ta lk, ge le cek ten du yu lan ku ku halkbu nalt m tr.Hal kni gal cid ze nekarb ykbirg ven siz li ivar dr.Heranayak la na bi lir ler.B tnbudu rum lar,bul ke ler de ki dev ri min ob jek tif art la r nn her za man ol gun luk d ze yin de ol du u nugs te rir.Ya nidev rim cikriz le rege rekyok tur.Za tenkriz an la rn dan da ha kt an lar, i gal y ne ti mi al tn da ya an mak ta dr. Ak i gal en b yk kriz dir. Devrim iin elverili an bekleme di ye bir so run yok tur. S mr ge ci l ke de ve dn ya den ge sin de ki de i me ler nem li ol mak la bir lik te, bu du ru mu de i ti re cek ar lk tade il dir ler.Ta libirne mesa hip tir ler.

121

2- Devrimin karakteri ve grevleri S mr ge ler de kidev rim,sos ya listbirdev rimde il,bur ju vade mok ra tik tr den bir dev rim dir.An cak bur ju va zi n c l n de y ne ti lenkla sikbirbur ju vade mok ra tikdev rimde il,sos ya listdev ri minbirpar asola rakge li envepro le tar ya nnhe ge mon yasal tn datamza fe reula anmil lide mok ra tikbirdev rim dir.S mr ge ler de ki dev ri min ilk adm bu dur. Bu da mark sist-le ni nist ke sin ti siz dev rim te o ri si nin s mr ge le re uy gu la nan bi i mi dir. Mil li de mok ra tik dev rim s mr ge ler de, le ni nist dev rim te o ri si ni olu tu rur. Dev ri minmil liyanuzunbirs reha kimyanola rakge li ir.Bud nem,i galso naerin ce yeka dars rer. gall ke ninb tnha ya tn daet ki si nidu yur du uiinan cakuzunbirm ca de leso nu cuor ta dan kal d r la bi lir.  gal ci or du la rn te miz le ne bil me si iin hal kn halk or du sun da r gt len me si ve uy gun bir sa va ver me si ge re kir. Buzorg rev ler,s mr ge ler de kidev ri minennem liya n nnmil li kur tu luol du u nugs te rir.Bute meladmatl ma dans mr ge ler de her han gi bir ge li me nin sa lan mas ve dev ri min iler le til me si ola nak sz dr. Dev ri min de mok ra tik yan, mil li kur tu lu un ih ti ya la r nag renemka zan mak ta dr.Mil likur tu luglkylor du lar ge rek ti rir. Bu nun iin ise ky l l n de mok ra tik ta lep le ri nin sa lan mas, te fe ci ve top rak aa la r nn s m r s nn or ta dan kal d rl masla zm dr.Dev ri minde mok ra tikyanger ek le ti ril me den, ky l nn bu ta lep le ri kar  la na maz. By le olun ca, ky l lk mil li kur tu lu or du su na e ki le mez. K sa ca dev ri min mil li yan ile de mok ra tikyaniie dir.Ba lan g tamil liyanarba sar,an cakbu ya nn g len me si iin de mok ra tik ya n nn ge li me si ge re kir. Bu s re lerbir bi ri nibes ler,b y tr.S mr geveyar-s mr ge ler de ki dev ri minbuka rak te ri niMaoy lebe lir tir: Ancak bugnk inde burjuva demokratik devrim, imdi artk devri gemi olan eski genel trde deil, yeni zel trde bir burjuva demokratik devrimdir. Biz bu yeni tre, yeni demokratik devrim diyoruz. Ve bu tr, inde olduu gibi, btn dier smrge ve yar-smrge lkelerde gelimektedir. Bu yeni demokratik devrim geni halk kitlelerinin, proletaryann nderlii altnda, anti-emperyalist, anti-feodal

122

bir devrimdir. in toplumu sosyalizmde ancak byle bir devrim ile ilerleyebilir; baka bir yol yoktur. Yeni demokratik devrim, inde emperyalistlerin, hainlerin ve gericilerin egemenliini devirmesi, ama kapitalizmin, anti-emperyalist, anti-feodal mcadeleye katkda bulunabilecek, herhangi bir kesimini yok etmemesi bakmndan da sosyalist devrimden ayrlr. (Halk Demokrasisi, syf. 59, 60) Dev ri min iki li g re vi hak kn da Mao un lar be lir tir: Bu aamada emperyalizm ve feodal toprak aas, in Devriminin balca dmanlar olduuna gre; devrimin halihazrdaki grevi nelerdir? Hi phesiz ana grevler bu iki dmana vurmak; ilk ve nde gelen grev emperyalizmi devirmek iin milli devrim olmak zere, emperyalist zulm ykmak iin bir milli devrim ve feodal toprak aas zulmn ykmak iin de bir demokratik devrim yapmaktr. Bu iki byk grev iiedir. Emperyalist egemenlik yklmadan, feodal toprak aas snfnn egemenliine son verilemez. nk emperyalizm onun ana desteidir. Tersine feodal toprak aas snfn ykmalar iin mcadelelerinde kyllere yardm etmeden, emperyalist egemenlii ykacak gl devrimci mfrezeler ina etmek mmkn deildir. nk feodal toprak aas devrimin ana hedefidir. Bu nedenle iki temel grev; milli devrim ve demokratik devrim, ayn zamanda hem ayr, hem birleiktir. (Halk Demokrasisi, syf. 46, 47) 3- Milli kurtuluta snflarn mevzilenmesi S mr ge ler de kidev rim des nf la rnmev zi len me si,so ru nunay dn la tl mas, ba a rl bir mil li kur tu lu ha re ke ti iin zo run lu dur. S mr ge ler de her ke si yurt se ver ola rak gr mek, farkl ik ti sa di  kar lar olan la ra, s nf la rn mil li kur tu lu ta ki rol le ri ni ayn gs ter meksonde re cesa kn ca l dr.Bur ju vamil li yet i li i ninbirpro le ter yurt se ver li iilebiri bir lik i ninsah teyurt se ver li i nibir bi ri neka r tr mas,ken dis nf kar lara sn danbiran lamta  ya bi lir.Ama emek i s nf la ra n c lk iin or ta ya  kan dev rim ci ler a sn dan s nf la rnik ti sa dizvebuzeda yalmil likur tu lu uyan la r nn ak a ay dn l a  ka rl mas ge re kir. S mr ge top lu mu nun s nf

123

tah li li ya pl mal ve s nf la rn dev rim de ki ye ri be lir len me li dir. Bu ya pl ma dk adev rimger ek le e me ye ce ibi lin me li dir.Bazsah te yurt se ver ler, milli kurtuluta snf farkn ortaya koymayalm, nemli olan yurtseverliktir, cepheyi blmeyelim de yip bu so ru nu at la tr lar.By le lik ledes nf kar la rnmas ke ler ler.S nf la rndev rim de kirol,dev rim denza rarg rpgr me me le riileya kn danil gi li dir.Mad dite mel le rindev rim de kirol le ri nidebe lir ler.Demokratik ve sosyalist devrimlerde barol ezilen snflar oynar, milli devrimde bu rol btn snflar oynayabilir de mek son de re ce yan l tr.G n mz demil likur tu lu tanenokezi lens nf larya rar la nr.Mil likur tu luol ma dans nf salkur tu lu larim kan sz dr. Top rakaa larvekom pra dorbur ju va zi S mr ge ci l ke nin bur ju va zi si ile as ker-si vil b rok rat la ra sk ba lar labalolans nf la rnba n da,top rakaa larilearac-te fe ci,kom pra dortc car large lir.Bus nf lars mr ge ci ler leolanili ki le ri sa ye sin de ayak ta dr lar. S mr ge ci ler e it li ama lar la bun larsu niola rakayak tatu tar lar.G n mz dere timara larvekl t rnge li me sin dehi birrol le riyok tur.Top lumiinhi birya rar bu lun ma yange rek sizbiry nolu tu rur lar.Bus nf larb tng le ri nis mr ge ci ler denalr lar.On la rndes te iol ma danbir gnayak tadu ra maz lar. Top rak aa lar; s mr ge ci le rin kr da ki sos yal te me li ni olu tu rur lar. Ky l lk ze ri ne uy gu la dk lar in saf sz, eko no mik-po li tik vedin selbas k lar dantrs mr ge ci le rinvaz ge e me ye cek le ribir ke si miolu tu rur lar.Bun lark raha kimol duk as mr ge ci lerra hat uyu ya bi lir ler. S mr ge ci ler or du lar ile zap te de me dik le ri halk y n la r nnet ki si ni,bun la rndin,ai ret,fe o dalku rum larva s tasile dur du ra bi lir ler. Bun la rn varl ken di le ri nin en az or du lar ka dar ge rek li dir. Arac-te fe cikom pra dorke sim,d pe dzs mr ge ci li inye ti tir di ibirke sim dir.Kl trile,eko no mik kar lariles mr ge ci ler lei lid l dr lar.On la rnkent te kisos yalte me li niolu tu rur lar.Fa -

124

ist ve ge ri ci ku rum la rn ba des tek le yi ci si dir ler. S mr ge ci li in or ta dan kalk mas ile bun la rn mad di var l  nn ge rek e si de or ta dan kal kar. Top lum iin rol le ri, top rak aa lar iin an la t lan lar la ay n dr.Bus nf salko num,top rakaa larvekom pra dorbur ju va zi yimil likur tu lu uniti cigcde il,he de fiha li nege ti rir. le rin denfertola rakyurt se ver ler ka bi lir.Amabuis tis na laron la rns nfka rak ter le ri nias lade i tir mez.o umil likur tu lu tas mr ge ci ler leeleleve ripyurt se ver le riar ka danvu rur lar.Bard ne min de ki (k le ci ge mi) s m rc ve af yon la t rc rol le ri ni, dev rim d ne min de ih bar c l a, kun dak  l a ve sah te yurt se ver li e d n r. Tem sil et tik le ri din, ai ret ve fe o dal ku rum la rn ko lay lk la mil li yet ir gt le red n t rr ler. Dev ri minol gun la anmey ve le ri nibusah ter gt le riva s tasile top la mak is ter ler. Bir yan dan s mr ge ci ler le en giz li ve ka ran lk ili ki le risr d rr ken,teyan dankit le le rinkar  s na,mil likur tu lu unkah ra man larpo zuile kar lar.Yi nebiryan dans mr ge ci li in kuv vet lior du la r nnme de niva sf la r nnpro pa gan dasilekit le le re g ven siz likveuy du lu ua lar ken,teyan danon larma ce racola rakad lan dr dk larmil likur tu lu u lar dantec ritet meyo lu nagi der ler. By le ce ge mi in en b yk i da ya nak lar olan bu s nf lar, dev rimd ne min dedeencid dien gel lerha li nege lir ler. Or tas nf lar S mr ge ci le rin uak ola rak ken di le ri ne yu ka r da z le ri or ta ya ko nans nf larter cihet me le ri,or tas nf la rnge li me si niokzor la t rr. Or ta s nf la rn ge li me si iin l ke nin fe o da liz me ve s mr ge ci li ekarm ca de leiin deol masvebum ca de le ninbel li oran lar daba a rlge me si,r ne inyar-s mr geko ul la r navar mas ile mm kn dr. l ke te pe den tr na a ka dar i gal al tn day ken,mil li ciyan larolanor tas nf la rnor ta yak masokzor dur. S nf salge li me le riiinl kekay nak larvepa zar danpayal ma lar ge re kir. Bu da s mr ge ci bur ju va zi ile sa va ma la rn ge rek ti rir. Busa va taba a rlol duk laroran datop lum daet kinbirso mutha -

125

li ne ge le bi lir ler. l ke yi kla sik s mr ge ci lik ten kur ta rp yar-s mr geko ul la r nad n tr dk le rin deik ti daret ki le yenennem li s nf ola bi lir ler. S nf sal ge li me le ri iin kla sik s mr ge ci li in el ve ri sizko ul lar,on lardev rim deiki libirg r n meb rn d rr. Mil li kur tu lu u lar dan ya na ta vr al ma la r nn ne de ni l ke kay nak la r na ve pa zar la r na sa hip k ma is tek le rin den ile ri ge lir. Di eryan danbuis tek le ri ninas ga rioran lakar  lan masbi leon lar s mr ge ci ler lei bir li i neg t rr.Ay r caemek is nf la rnik ti dar teh li ke si, on lar en el ve ri siz ko ul lar da s mr ge ci ler le an la ma ya iter. K sa ca s mr ge ci ler ve i bir lik i le ri ile emek i s nf lar hak kn data ri hiveso mutko ul larg z n nege ti ri le rekyo rumya pl ma l dr.G nnko ul lariin deivedden geg z n neal np fert,grupveta ba kaola rakrol le ri niayrve yayurt se verola rakilan et m e m ek, ken d i l e r i n i ger ek yurt s e v er l er ola r ak gs t er d ik l e ri oran dasaf la raal mak,hat tage re kir seufakbazta viz lerkar  sn da on lar ka zan mak bi le ge re kir. Bu s nf lar ve dev rim de ki rol le ri hak kn dan yar glol ma mak,so mutart la rnso muttah li li niya pa rakdu rum la rnay dn lat makendo ruyn tem dir. e hirk k-bur ju va zi siveay dn lar Buke simes naf,k ktc car lar,za na at kar lar,ser bestmes lek sa hip le riveay dn lar danolu mak ta dr.Mil libur ju va zi yena za ran da haile ri cibirroloy nar lar.Ge li me le ris mr ge ci lervei bir lik i le rin den g rr ler ve on lar ta ra fn dan n le nir. S nf sal ko num large re imil likur tu lu uniti cig le rin den dir ler.Es naf,za na at kar ve ser best mes lek sa hip le ri kent n fu su nun nem li bir ora nn olu tu rur lar, ek se ri ya ken di emek le ri ile ge i nir ler. ok az sa y dai ia l t rr lar.Birks m nnk ki let me le ri,s mr ge ci bur ju va zi nin b yk i let me le ri kar  sn da y kl mak ta dr. Ge le nek selza na atkol laror ta dankalk mak ta dr.Bun larhi ma yeede bi lirhi birku ru luyok tur.S mr ge ciarkbun larda haokhal ka yak l a t r m ak t a, pro l e t er l e m e y e zor l a m ak t a d r. Bu s n  f n dn ya gr, ge nel lik le gn cel  kar lar ta ra fn dan be lir le nir.

126

Uzun va de li bir he sap lar yok tur. Olay lar ge ni bir pers pek tif iin de ele ala maz lar. Da i ma g l den ya na ta vr al ma ei li min de dir ler. Bu dn ya g r le ri, mad di te mel le ri nin hz la de i me sin d en ile r i gel m ek t e d ir. s t ik r arl bir eko n o m ik ha y at l ar ol mad iin is tik rarl bir gr ve ta vr lar da yok tur. Bu s n fn is tik rar szmad diya amko ul larvebun dankay nak la nandn ya g r le ri, dev rim ci r gt len me ve m ca de le ye de bu ni te li i ile yan sr.r gt len me dedi sip lin liveis tik rarlbirya p yasa hipola maz lar.S rek liei til me le rige re kir.Kay pakvefer didav ra n lar arba sar.l ke sizbira l ma larvar dr.On la rnbuni te li iken di le ri niyabur ju va zi ninyadapro le tar ya nnr gt len me si neg t rr.Ken diba la r naba m sz car gt len meveplanlha re ketet meye te nek le riyok tur.Gs te ri evepro vo kas yo naak tr lar.S mr ge ci lik le m ca de le yn tem le ri; de mok ra tik bir ta km der nek lerkur mak,buder nek lerva s tasilemi tingvegs te riyap mak tr. Ba lan g tasa la dk larbir ta kmge li me ler,on larce sa ret len di rir.Ne re deisebuyol lahertrlhak kasa hipola bi le cek le ri nebi le ina nr lar. Ta bii bu sa de ce bir ya nl g dr.  gal ci g le rin sert dip ik le riilekar  la tk la rn daakl larba la r nage lir.Amaoza manii tenge er.Biry nkit le yidekat li a mas rk le miolur lar.Pro vo ka tifni te lik le ridebu ra dayat mak ta dr. tebuni te lik le rig z n nege ti ri le rekbuke si meini si ya tifve ril me me li,pro le ter po li ti ka s nnama la r nata bikl makiinei til me li dir. Ay dn la ra ge lin ce, bun lar da s mr ge ci le rin i bir lik i le rin den za rar gr mek te dir.  siz lik ve ge im le ri ni sa la ya ma ma en di e si iin de dir ler. Den ge li bir mad di ya am lar yok tur.  ren ci olan lar pa ra sz lk tan oku ya ma mak ta, bu na lm iin de ya a mak ta dr lar. Bi lin liol duk lariinbudu rum la r nnne den le ri nido rutes piteder lerveha kims nf la rakarta vralr lar.Mil likur tu lu unilkn c le rio un luk labun lar dan kar.zel lik leyok sulke sim ler denge len ler den, mil li kur tu lu u ba n dan so nu na ka dar g s le ye cek epey cekad ro kar.Dev rim cite o river gt len me yikit le le reba lan g ta bun lar g t rr ler. Bun la rn en tel lek t el a ba lar ol ma dan kit le lerr gt len di ri le mez.Kit lem ca de le si neatl ma yaka darhay li

127

ka rar sz ve zik zakl adm lar atar lar. Bi rey sel d n ce ve ha re ket plan lararba sar.Fa kat kar la rnhalk kar larilebir le tir dik le rin de ger ek halk n c le ri du ru mu na yk se lir ler. Ek sik le ri ni de kit lem ca de le siiin degi de rir ler. Ky l lk S mr ge l ke de ki n fu sun en b yk ke si mi ni ky l lk olu tu rur. Top lu mun ade ta gv de si gi bi dir ler. S mr ge top lu mu, aa yu karky l lkileean lam l dr.Ka pi ta lists mr ge ci li inge li me si ile be ra ber ky l lk te de fark l la ma olur. Bu tak tir de or ta ve yok sulky l lkbe lir ginol ma mak labe ra beror ta ya kar lar.Dn ya g r le rin devedav ra n la rn dapekde i ik likol maz.Ta rihiin de s mr ge ci lervefe o dali bir lik i le rin denenoke ken lerky l ler dir.kiynlbo yun du ruk,s mr geky l snbirmen ge negi bis k tr mak ta, ya am on la ra ze hir et mek te dir. Kyl feodalite ve arac-tefeciden kurtulaymder ken,s mr ge ci le rinin saf szdu va r naarp mak ta dr lar.Ky l lk,s nfltop lu munba n danbe rivar dr. Do a danbirtop rakpar asko pa ra rakb tnu ra nbu ra yave rir, do a ile i li d l dr. Top lum sal yan faz la ge li me mi tir. Da  nk kr sal ya an ts on da ade ta hay van la t rc et ki ler yap mak ta dr. Bu te sa d fiya antky l l ndn yag r  nedeyan s mak ta,p he civeka der cibirkl t rndo ma s nayola mak ta dr.Do a yaba ll onun di ni d n ce ye bal kal ma sn k lar, do a st olan inan lar,on larken dig le rin denha ber sizb ra kr.Buart laral tn da ky l l n ken di ken di si ni r gt le me si ve m ca de le ye ka tl maszor dur.Mo dernbirs n fnn c l  neih ti yags te rir ler.Bu s nf larbur ju va zive yapro le tar ya dr.An caks mr ge ler debur ju va zi nindev rim ciba ru tukal madyadaile ri ci li ita ri heka rtiin ky ll r gt le ye mez. Ge li e cek kyl ha re ke ti nin ken di si ni aa ca n danved ze nide i ti re ce in den,de i ti re rekon larr gt szb ra ka ca n dankor kar. Pro le tar yaisegenveazge li miol ma s nara mena  nnen ile ri ci ini si ya tif le ri ni so nu na ka dar kul la na bi le cek du rum da dr. Pro le tar yaky l lk leit ti faksa la ma dan,s mr geveyar-s mr -

128

ge ler dedev rimya pa maz.Le ni niz minenge li miyan la rn danbi ri si de i i s nf ve ky l lk ara sn da ki it ti fa ger ek le tir mi ol ma s dr. S mr ge ler de ki mil li-de mok ra tik dev rim, pro le tar ya nn ide o lo jik-po li tik n cl al tn da ky l l n te mel g ol mas ko u luileza fe reula mak ta dr.Mil likur tu lu aky l l nta lep le ri yan s tl ma dk aba armm knde il dir. Pro le tar ya S mr geko ul la rn dani te likveni ce likiti barileza yfdaol sa bir pro le tar ya olu mak ta dr. Bu olu um mil li bur ju va zi nin kar t ol mak tan zi ya de, s mr ge ci dev let i let me le rin de or ta ya k mak ta dr.Bune den les mr gebur ju va zi sin denda hafaz lage li mibir i is nfvar dr.Ni te lik esa na yii i le rin denhay lifark l dr.Ky l lk leili ki le ris k dr.o un luk laky debirevi,birtar las,bir kahay vanbu lun mak ta dr.Budu rumon larky l l eba larve ara la rn da ki it ti fak ko lay la t rr. l ke de sa na yi ge li ti ril me di i iino ug meni idu ru mun da dr.De vamlbiri tea l maim kan laryok tur.o un luk lamev sim liki iol duk la rn dansen di ka la ma lar zor dur. Top ra a trak t rn gir me si ile kr dan b yk bir bo al maol mak ta,budasa y capro le tar yaygi de rekat tr mak ta,b ykb l mni sizkal ma la r nayola mak ta dr.e li ki le ri,s mr ge ciili ki leriin debu lu nan lar la dr.Buili ki lerbiryan danon lar i sizb rak mak tave yad kc ret lea l ma la r nayola mak ta,di eryan dans nf salge li me le ri nidur dur mak ta dr.Buili ki ler,ayn za man dazer le rin de kis nf salveulu salbas kyyo un la tr mak ta dr. Mil li kur tu lu ta ki ne mi, a n en ile ri ci s nf ol ma la rn dan ile rige lir.Mil lide mok ra tikdev ri minenzorg rev le ri nins te sin dengel me si,ile ri civer gt len me yeenyat knide o lo jikvepo li tik ya ps,enge li mibirs nfol ma sn dant r dr.B tnyurt se ver ves nfta ba ka la r nn kar la rnmil likur tu lu taden ge le ye bi lir ler. Veon la ran c lket meg cndebuni te lik le rin denal mak ta dr lar.Bun dando laysayveni te lik ege li me sinem lide il dir. Lm pen ler

129

S mr ge ler debirtor tuta ba ka dandas ze di le bi lir.Ge nelola rak, serseriler veya lmpenlerdi yead lan d r lanbuta ba ka,s mr ge ler de mey da na ge len i siz ler y n la r nn gay ri me ru yol la ra ba vur makzo run daka lanbirb l m dr.By le cegang ster ler,di len ci ler,hay dut lar,ha yatka dn larek lin desa y larepeyka ba rkolan biris tik rar szta ba kaolu ur.Bun la rnb ykbirks mnpo li sinve fa istr gt le rinkul lan masiinel ve ri li dir ler.An caki le rin dece survemertolan lardavar dr.Nevarki,d zen sizvelm penya am laron larhak kn dakay g la rayola mak ta drvehe menya rar la n la bi le cek un sur lar ol mak tan  kar mak ta dr. Eer zer le rin de sa br la du ru lup ei til me le ri ne yar dmc olu nur sa, m ca de le ye e kil me le riveet kinbirgha li nege ti ril me le rimm kn dr.Bun lar serseri veya lmpendirdi yege rek sizgr me mekge re kir.An cak ya pcol mak tanok,y kcolanun sur la rakardik kat liolun ma l dr. Bun la ra dost a yak la l mal, po li se ve fa ist ku ru lu la ra yem ol ma larn len me li dir. 4-S mr ge ler depro le terr gt len meso ru nu Mil li so ru nun he nzAv ru pa nn me de ni ulus la r na has ola rak d  nldd nem ler de,s mr ge ler dedev rimvedev rim depro le tar ya nn r gt len me me se le si gn dem de de il dir. Te o rik ola rak ulu salme se le ninkap sa m naaln ma yans mr ge ler deel bet tedev rimvedev rim depro le tar ya nnr gt len meme se le siunu tu la cak tr. Buunu tul ma daob jek tifart la rnye ter siz li ideet ki libirroloy nar. Faz lage li mibiri iyok turvesa y caokye ter siz dir. iha re ke tin odak nok ta s nnAv ru pa da ol mas ve ha re ket iin de ikin ci en ter nas yo nal de sos yal-o ve niz min ha kim ol mas da s mr ge ler me se le si ni unut tu ran ba ka bir et ken ol mu tur. kin ci en ter nas yo nal n lem le ri, zel lik le sa va s ra sn da va ta nn sa vun mas ad al tn da il hak lar sa vu nu yor, s mr ge le ri ana va ta nn do al par a lar sa y yor lard. kin ci en ter nas yo na le kar yo un bir ele ti ri iin de olu anBol e vik ler,em per ya listpay la msa va nRus ya daisa -

130

va a d n t rp Ekim Dev ri mi ni ger ek le tir mek le bu du ru ma sonver di ler.S mr ge lerdeda hilol makze re,b tnezi lenulus la rnvehalk la rnken dika der le ri niser best eta yinede bi le cek le ri ni hem te o ri de, hem de Rus ya da ki pra tik te gs ter mi ler dir. Ekim Dev ri mi nden son ra mil li so ru nun s mr ge ler so ru nu na ba lan mas,s mr ge ler de kidev rimvedev rim depro le tar ya nnhe ge mon yasa ndaat. is nfha re ke ti ninEkimDev ri miva s tasile Do u da kiulu salkur tu luha re ket le ri neba lan mas,s mr ge ler de pro le ter r gt len me nin acil li i ni or ta ya koy du. Ekim Dev ri mi ile s mr ge ler dedev rimvedev rim depro le tar ya nnhe ge mon yasa  nn gel di i ni Sta lin y le be lir tir: Ekim Devrimi yeni bir a, dnyann ezilen lkelerine, kyllk ile ittifak halinde proletaryann ynetimi altnda smrgesel devrimler an amtr. Smrgeler ve baml lkelerdeki kurtulu devrimleri a, bu lkeler proletaryasnn uyan a ve bu proletaryann devrimdeki hegemonyas haline gelmitir. (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 194, 195) Do u da ki ulu sal kur tu lu ha re ket le ri nin gi de rek g len me si, ha re ket iin de pro le tar ya nn et kin ola rak ken di ni du yur mas, Sta lin inbug r le ri nido ru la mak ta dr.Ha re ketiin dere for mistve pa si fistbirtu tumii negi renbur ju van der li i nekar  lk,pro le tar ya nn so nu na ka dar ba m sz lk tan ya na, dev rim ci ve ak tif tavr, n c lk teg ve ni le bi le cekye ga nes nfol du u nuhalky n la r na gs ter mi tir. in Ko m nist Par ti si,Vi et nam  i Par ti si,Ar na vut lukEmekPar ti sigi bipar ti lers mr geveyar-s mr gel ke ler de mil li kur tu lu u tam ola rak ger ek le ti re rek, bu nu pra tik te is pat lamol du lar.Ay r cabur ju va zi ningi de rekem per ya lizm lei bir li i negir me si,pro le tar yan c l  nnge rek li li i niis pat la mak lakal ma ypmil likur tu luiinonuade tazo run luha lege ti rir.S mr ge veba mll ke ler de,ko m nist le ring rev le ri neili kinola rakSta lin y le der: Devrimi ileriye gtrmek ve kapitalist bakmdan gelimi, smrge, baml lkelerin tam bamszln elde etmek; uzlatrc, ulusal burjuvazi tecrit edilmedike, devrimci kk burjuva ynlar, bu burjuvazinin etkisinden kurtulmadka,

131

proletarya hegemonyas gereklemedike, ii snfnn ileri eleri bamsz bir komnist parti biiminde rgtlenmedike olanaksz bir eydir. Onu (ibirliki milli burjuvazi) paralamak iin, uzlac ulusal burjuvazinin ihanetini ortaya kararak, emeki ynlar onun etkisinden kurtararak ve proletarya hegemonyasn gerekletirmek iin zorunlu koullar, sistemli bir biimde hazrlanarak, bu ulusal burjuvaziye kar atei younlatrmak gerekir. Baka bir deyile Hindistan gibi smrgelerde burjuvazi ile szclerini, bu onur yerinden adm adm uzaklatrarak, proletaryay kurtulu hareketinin nderi rolne hazrlamak gerekir. Komnist partinin bamszl bu lkelerde komnizmin ileri elerinin temel slogan olmaldr. nk proletarya hegemonyas ancak komnist parti tarafndan hazrlanp gerekletirebilir. i snfnn en iyi elerini komnizme kazanmak ve bamsz komnist partileri kurmak... (Ulusal Sorun ve Smrgeler Sorunu, syf. 148, 149-151) B tn bu ak la ma lar da s mr ge ve ba ml l ke ler de ko m nist le rin g rev le ri nin ne ol du u or ta ya k mak ta dr. Ko m niz min eniyie le ri niba m szbirko m nistpar ti sin debir le tir mek,uz la culu salbur ju va zi yimil liha re ketiin detec ritet mek,pro le tar ya he ge mon ya sn ger ek le tir mek, bu na ra men s mr ge ve ba ml l ke ko m nist le ri nin ayr ola rak r gt len me ye cek le ri ni, r gt len dik le ritak tir dei is nfbir li i nipar a la ya cak la rn,halk lar ara sn da d man lk ede ce i ni sy le yen ko m nist ler iin Sta lin in sz le ri,yo ru maih ti yags ter me ye cekka darakbirce vapte kil et mek te dir. 5-Cep heso ru nu Buba lkal tn dacep he ninan lamvemuh te vas,so ru nunhan gi ko ul lar da or ta ya kt, bu nun kar  sn da ko m nist le rin g re vi, mil libur ju va zi yekartav rnneola cagi biko nu lari len me li dir. Cep he de yin ce;  kar lar l ke nin ba m sz k ln ma sn da bir le en, s nf ve ta ba ka la rn ey lem yan ar ba san r gt le ri nin olu -

132

tur du ubirsi ya sitop lu luk tur.Ba m sz l nka za nl masile,cep he ye ri ni bir ve ya bir ka s n fn ik ti da ra ha kim olan par ti le ri ile mu ha le fet tem ca de le si nede vamedenpar ti le reb ra kr.Cep he nin muh te va sn i i ler, ky l ler, ay dn lar, e hir k k-bur ju va zi si, mil libur ju va zi nindev rim citavrmey da nage ti rir.Bus nfveta ba ka la rn olu tur du u dev rim ci-yurt se ver cep he ile i bir lik i bur ju va zi nin, s mr ge ci ler le giz li an la ma lar so nu cu kur du u sah te kar-dev rim cicep he yibir bi ri neka r tr ma makge re kir.S mr ge ci leryak la anson la rnge cik tir mekiinajanr gt lerara clile dev rim ci mas ke le re b rnm r gt ler olu tu rup, hat ta bun lar la pa zar l a bi le otu ra rak kit le le ri bun la rn kuy ru u na tak ma al dat ma ca s nada hiba vu rur lar.Busonikidu ru mue it liart laral tn da gz le mekvebun la rnha inyz le ri nite hiret mekge re kir. Cep heso ru nuherza manor ta yak maz,eeror ta damil likur tu lu iin pro le ter r gt ler olu tu rul ma m sa cep he den bah set mek sa ma lk tr.Bud nem de kig rev,mil likur tu luiinse kinkad ro lar olu tur mak, dev rim ci ha re ke tin te o ri si ni  ren mek, kit le le rin et ra fn da bir le e bi le cek le ri ge rek e le ri be lir til mi bir cep he prog ra mnuy gu la mak,pro le tar ya nnpar tiprog ramvetak ti i nibe lir le mek, as ga ri r gt len me yi ger ek le tir mek tir. Bu g rev ler ye ri ne ge ti ril me den cep he so ru nu nu or ta ya  kar mak, olu an pro le ter kad ro larsabiriz gi ye,ya nibur ju vakuy ruk u lu u nait mekola cak tr. Ko m nist e ler as ga ri ola rak r gt len me den bu so ru nu gn de mege ti re mez ler.Herey denn ceken di le ri nibirgha li ne ge tir me le rivebug lecep heso ru nuze ri nein me le rige re kir.l ke nin ba m szl iin e it li mi li tan r gt ler olu tu un da cep he so ru nuil ke le riilebir lik tegn de mege ti ri lir.Buge ti ri lima saba n da de il, ey lem ala nn da olur. By le lik le ger ek yurt se ver ler le sah teyurt se ver lerbir bi rin denay rlmolur. Ucuzcep he rt kan lk la r nakan ma makge re kir.Cep he,ey le me heranha zrolanvebuiingn lkpra ti iiin debu lu nanun sur la rn y r te bi le ce ibirg rev dir.Ko m nist le rienoku ra t ranme se le ler denbi ri sidecep he yeili king rev le ri dir.Cep he ninku ru lu un da, y ne ti min de,uz la cke sim ler lem ca de le sin de,b ykprob lem ler -

133

lekarkar  yaka lr lar.Va kit sizvedik kat sizat lanadm larson la r nngel me si nebi lese bepola bi lir.Onuniinzel lik lebuko nu dason de re cedik kat liol ma large re kir.l ke ninso mutko ul lar,s nf la rn mev zi len me si,d ma nniin debu lun du udu rum,bug rev le rinye ri ne ge ti ril me sin de g z n ne ge ti ril me li dir. Eer i ve d ko ul lar uy gun saveas ga ribirr gt len mesa lan m sa,ko m nist le rincep he olu tur maszo run luol du ugi bibirg rev dirde.Budu rum dako m nist ler r gt le ri et ra fn da, i i le ri, ky l le ri ve mil li bur ju va zi nin yurt se verke sim le ribir le ti re bi lir.He de feendo ruyol dangi de bi le cekpra tikadm laruy gu la ma yaso ka bi lir ler.Buko ul lar daat la cak adm lar, b yk za rar lar ge tir mez; tam ter si ne gi de rek g le nen bir mil li ha re ket olu tu rur lar. Eer da ha n ce den ku rul mu, ger ek ten yurt se ver bir cep he var sa, ko m nist ler bu du rum kar  sn da, baz kri ter le rig z n nege ti re rekta vralr lar.Buceh pere for mistde il, dev rim ciiseko m nist le rinkit le le rir gt le me si neen gelte kilet mi yor sa,ko m nist le riny ne timbi i mi nizor la tr m yor sa,aji tas yonve pro pa gan da a l ma sn n le mi yor sa, ta vr olum lu ol ma l dr.Ya ni ko m nist ler b tn g le ri ile by le bir ha re ket iin de yer al mal, hat tage li tir me li dir.Ken diy ne tim le ri nibuolu umiin dedeha kim kl ma l dr.Cep he ninkar ma kya psiin depro le tar ya nnide o lo jikpo li tikm ca de le si niso nu nadeksr d re bil me li dir ler.Eeryu ka r da say d  mz ni te lik ler yok sa, by le bir cep he ye ka t ln maz, ter si ne tec ritedi lir.Zi rabuolum suzni te lik le riileby lebircep heol saol sa i bir lik i le rinmil likur tu luyo lun dadik tik le ribiren gel dir. Cep heme se le sin dedi ernem libirso rundamil libur ju va zi nin rolveko m nist le rinbus n faili kintavrme se le si dir.Buko nu da da dik kat li olun maz sa bur ju va kuy ruk u lu u an la mn da bir sa sap ma ve ya mil li bur ju va zi nin tm un sur la r nn i bir lik i ol du u ve do la y sy la cep he ii ne so kul ma mas ge rek ti i bi i min de ki bir solsap mailekar  la makmm kn dr.Ya pl masge re kenl ke nin ta ri hiveso mutart lariin deby lebirs n fnvar l  nndev rim ci veuz la cyan larileor ta ya ka rl mas,ger ekg c nnbi lin me si dir.Bun larbi lin dik tenson rai bir lik ike si mite hirvetec ritet me,dev rim cika nadileit ti fakkur mako m nist le ring re viol ma l -

134

dr.Amage nel lik leyurt se ver likadal tn daor ta ya kanbur ju va zi nin tes li mi yet i-re for mist ya n dr ve dev rim ci yan ok za yf kal mak ta dr. Bu s nf cep he ye g kat mak tan zi ya de, ken di si cep he sr tn dan g len mek is te mek te dir. Mil li yan, sa lad bir ta km ufak ta viz ler kar  sn da i bir lik i ya n na d n e bi lir. Bu ko nu da ha tayap ma makiinde i engn celart lariin dedu ru muye ni den ele al mak, so mut art lar da de i ik lik var sa es ki du ru mu de i tir mek,ye niart la rn n dapo li ti kates pitet mekendo ruyn tem dir.Dog ma tik,ka lp lamyar g lar la,buko nu yayak la ma makge re kir.Ge rekcep he ninolu tu rul mass ra sn da,ge rek secep heiin des mr geveba mll keko m nist le ri ning re vivemil libur ju va zi yekarta vr larko nu sun daSta liny leder: 1- i snfnn en iyi eleri, komnizmi kazanmak ve bamsz komnist partileri kurmak. 2- Uzlak ulusal burjuvazi ile emperyalizm blokuna kar iilerin, kyllerin ve devrimci aydnlarn ulusal devrimci bir blokunu kurmak. 3- Bu blok iinde proletarya hegemonyasn salamak. 4- Kentsel ve krsal kk-burjuvaziyi, uzlac ulusal burjuvazinin etkisinden kurtarmak iin sava vermek. 5- Kurtulu hareketinin, ileri lkeler proleter hareketi ile ittifakn salamak. Sonu olarak; komnistler milli kurtuluta en zor grevlerin kendilerini beklediini bilmeli, zaman geldiinde en militan rgtler kurmaktan ekinmemelidirler. Ancak burjuvazinin proleter unsurlar saflarnda eritmek iin ortaya att sahte cepheleme oyunlarna gelmemelidir. 6-Te melr gt len mevem ca de lebi i mi S mr ge ko ul la r nn ha kim ol du u bir l ke de e li ki le rin  z mn deku ru la cakte melr gt len mevem ca de leara lar,buko ul la rnbu lun madl ke le rena za ranfark l dr.Farkle li ikya p lar,  zm len mek iin farkl ara lar ge rek ti rir. Bir e li ki nin  -

135

zmiinkul la nl masdo ruolanbirara,farkltr debire li ki nin zm len me sin dekul la n la maz.S mr ge ler deglbiri gal or du suvar dr.  ve d ge ri ci g le rin en gl da ya na bu or du dur. Or du hep si nin kar la r nnbek i si dir.S mr gehal knze rin deuy gu la nandi erbasktr le ri,i galor du su nunkur du ubaskya nn daok za yfka lr.Ha kims nf lar,i teken diis tek le riiles nfs m r s ne vebas k s nasonver me dik le rigi bi,s mr ge le rin dedeta lanvei ga leken diis tek le riilesonver mez ler.On larl ke den ka ra caktek ghal kndi ren ci dir.Te pe dentr na aka darzo rada ya nans mr ge ci likan cakte pe dentr na aka darhal knzorkul la na rakr gt len me si ile or ta dan kal d r la bi lir. Bur ju va zi nin as ke ri r gt len me ve sa vaplan lar;kla sikor du larved zen lisa va tr.Halk tander le di i in san lar ken di di sip lin ku ral lar iin de r gt ler, y ne tim le ri ne de eng ve ni liradam la rnge ti rir.Buor duta ma menbur ju vaide o lo ji si ne art lan d rlm olup ha kim s nf la rn or tak  kar la rn ko rur. Hi bir s m rc s nf or du dan vaz ge e mez. Onun say gn l n sar sa cakbirdav ra n tabu lu na maz.Ter si neense kinr gtola rak kut sar.Halkiseta ri hinenes kid nem le rin denbe rir gt szb ra klm, ayak lan ma ve is yan lar bi i min de ki bir ta km di re ni ler de kanlbi im debas t rl m tr. Ka pi ta list d nem de ki s mr ge ci ek ola rak hal kn d n ce si ni e it li de ma go jik ara lar la ar ptm, ken di z g cn den p he ye d r m tr.Halkge le nek selfe o dal,ai retvedinku rum larta ra fn dan par a land gi bi, mo dern bur ju va r gt ler le, bu ya p lar la uz la a rakpar a lan mayde rin le ti rir.Kur tu lun ce sihal knr gt len me d ze yi by le dir. Kur tu lu n ce sin de s mr ge ci bur ju va zi r gt len me si nin zir ve sin de dir. Hak sz bir po li ti kay bu r gt len me siva s tasilesr dr mek te dir.Halkiser gt len me ninba lan g cn da dr.Vehaklbirm ca de le yiy rt mek te dir.Buyan larkar  la t rl d n dagi de rekg le ne cekola nnhalk,g tend e cekola nnises mr ge ci lerola caak tr.r gt szd nem dehalkan cak bir ta kmayak lan ma larya pa bi lirved zen lior du larbuayak lan ma lar ko lay ca bas t rr. Ne za man ki, dev rim ci te o ri ta ra fn dan yo lu

136

ay dn la nan kit le ler bi lin li r gt len me ve m ca de le le re ba lar lar sa,oza mandu rumde i ir.Dev rim cite o rivefi kir lerhal kaak ta rl d n damad dibirgha li nege lir ler.Hal knide o lo jik,po li tikve as ke ri r gt le ri ni olu tur ma da kla vuz rol oy nar lar. Ba lan g ta s mr ge ci lik tete melyn te minzorol du u nunkav ra nl ma sn dan tr,bir ta kmde mok ra tikr gt lerku ru lur.Bun larva s tasilebir ta kmta lep ler debu lu nu lur.S mr ge ci lern ce le ribu nases kar maz,ge li me niny nntes pitet me yea l r lar.Buis tek lergi de rekgs te ri ler,mi tingvedi re ni le reyolan cas mr ge ci le ringer ekyz le ria a kar.Kit le le rinhaklis tek le rizor labas t r lr.O za man dev rim ci ler le halk, s mr ge ci le rin te r rn, dev rim ci id det tenba kaara layokede me ye cek le ri ninfar k nava rr lar.Buise ken dizr gt le ri ninolu tu rul ma snge rek ti rir.rgtsz bir halk kle bir halktr. Kur tu lu iin ken di or du la rn ya rat mak tan ba ka a re le ri yok tur. tehalkor du su,halksa vakav ra m nnzbu ra dayat mak ta dr.Da han ceku ru lande mok ra tikvesi ya sikur tu lu taor dur gt len me si iin bir ha zr lk saf has olu tu ru lur. Cid di si ya si ve y n r gt le riol ma danas ke rir gt len me ninger ek le ti ril me sid  n le mez. Si ya si ku ru lu la rn n c l n de ku rul ma yan as ke ri r gt ler, ma ce rac grup lar ol mak tan ile ri gi de mez ler.As ke ri r gt len me ye mut la ka bir si ya si iz gi nin n der lik et me si ge re kir.As ke ri r gt len me yege me denev velsa vaiing nllin san lar la,si lah ola rakil kelara lar danba kabireyyok tur.Budu rum dahalkor du suna slor ta ya k yor?Yok tanva re di le bi li yor.Buce vabhal kn sa va a ce sa ret et me si, bu nun iin de ken di so ru nu nun z g cn haklda vasiinse fer beret me sin deya tar.Na slki,bur ju va zis nf ola rakm ca de leiind zen lior du la rncep hesa va nge rek ti ri yor sa,hal kniin debu lun du uko ul lardam ca de leyn te miola rak ge ril lasa va nor ta ya ka rr.Ha kims nf larba kabirsa vayn te mi nibe nim se ye mez ler.Buon la rnya p s naay k r dr.Buor duile an cakd zen lisa vaya p la bi lir.Budaan cakba la rn daskbirku man dazin ci riolur samm knolur.Budu rumzo rada ya nandi sip li nindo also nu cu dur.Halktaba lan g tage ril labi i min denba -

137

ka trl sa va a maz. Olu tur du u b tn g le ri bur ju va zi nin d zen lior du lar laveonunbircep hesa va  nakars rer se,yo ko lu u nu ken di eliy le ha zr lam olur.Ye ter siz in san ve mal ze me kay na, ge ril la yn tem le ri ne g re kul la n lr sa ba a rl ola bi lir.Yi ne na slki,bur ju va zisa vaza ma n nnb tneko no mik,sos yalvesi ya salr gt len me le ri nias ke rir gt len me yeta bik l yor sa,halkda sa va za ma nn da b tn eko no mik im kan lar, kit le ku ru lu lar ve si ya sir gt le riileor du su nunhiz me ti neta biolur.Ye di denyet mi e ka darhalkta ra fn dandes tek le nenbiror duya ra tl ma dan,s mr ge ci li inal te dil di ig rl me mi tir.Dn yahalk la r nnkur tu lupra ti in den,te melm ca de leyn temveara larola rakk sa ca ka r la cakso nu larbun lar dr. rgtlenme iin temel ara ordu, mcadele iin temel yntem gerilla savadr. 7-Dden geveco ra fiko ul larso ru nu Buko nu yu,ye nil gi le ri ninne de ni ni,buart la rnel ve ri siz li in deara yang r le ringe er siz li i nika nt la makiineleal makge re kir.D taden geko ul larveco ra fiko ul lar,s mr ge ler de kidev rim me se le sin de ta yin edi ci bir rol oy na maz lar. Ta li bir nem le ri var dr. Eer by le ol ma sayd Rus ya da sos ya lizm ku ru la mazd. nk b tn em per ya list dn ya kar  sn dayd.Yi ne by le ol ma sayd, Fi lis tin halk sa va ve re mez di. nk sa va a bil mek iin da lar hi de el ve ri li de il di. Co ra fi ko ul lar de yin ce; l ke nin ara zidu ru mu,dost-d manl ke le reya kn lkveik malyol largi bi du rum larak lage lir.Buart larel ve ri liisebir ta kmola nak larsa la ya ca ak tr.Ama bu ko ul la rn el ve ri siz li i, mil li kur tu lu u de rin den et ki le ye cek ne den ler ola rak gs te ri le mez. Bu ko ul lar el ve ri liolanbazl ke ler deba a r szkalmbir ta kmm ca de le ler g rldgi bi,buko ul larel ve ri sizolanbazl ke ler dedeba a rl ol mu m ca de le le rin den bir ok r nek gs te ri le bi lir. Corafi koullar elverisizdirdi yebirhalkso nu naka dark le li erazola maz.Dn yaden ge sime se le si nege lin ce;g n mziindo rute -

138

hisya pl d n dasonde re ceolum lubiret kenolu tur mak ta dr.Bir ka em per ya list mih rak la, bun la rn kuk las i bir lik i y ne tim ler d n da,b tndn yahalk lars mr ge ci li ekarbirta vriin de dir ler. Gl bir sos ya list blok, ge ni bir s mr ge halk lar cep he si ve ka pi ta listl ke ler de kii is nfha re ke ti,mil likur tu luha re ke ti nin ya nn da ye ral mak la be ra ber, eer sz de bir ta km ulu sal g ler dn ya halk la r nn bu des te i ni sa la ma m lar sa, bu nun ne de ni ni, ken dige ri cis nfz le rin devebuzeda ya nange ri ciy ne tim le rin deara ma l dr lar.G n mz dedn yahalk la r nndes tek le me di iha re ket ler is tis na i dir. Bu tr is tis na lar da dn ya ka mu o yun da ye te ri ka darpro pa gan daveaji tas yonya pa ma yan,des tekiinulus la ra ras ku ru lu lar da fa a li yet gs ter me yen r gt le rin ba n da bu lun du u ha re ket lerolu tu rur.El bet teem per ya liz mevege ri ci li ekarm ca de le deso mutadm larata mambirha re ke ti,ile ri cidn yaka mu o yudes tek le mez.He lehe leem per ya listsis temiin dedes tekara ya rak, i bir lik i ni te lik le ri ni ak a or ta ya ko yan g le rin des tek len me si ni is te mek, mil li kur tu lu ha re ke ti nin z ne de ay k r dr. Dn yahalk la r nnbutrg le rides tek le me sibirya na,ile ri ciyan la rn danbi leku kudu yar lar.Emek is nf la rnn c l n dey r t len mil li kur tu lu ha re ket le ri ve dn ya halk la r nn des te i k m sen me ye cek ka dar b yk tr. Mil li kur tu lu iin son de re ce nem liolanolum ludn yaden ge si ni,ken dige ri ciz le rige re ifarklgs ter mekis te yeng r le ricid di yeal ma makge re kir

139

PKKKu ru luKon gre siKo nu ma lar(1978)

Si ya siDe er len dir me M ca de le miza sn dan1970 lerTr ki ye si niha tr lar sak;ulu sal bi lin cinta ma menol madve yaokc lzol du u,sos ya liz minbir  re tiola rakbe nim sen me si ninvebu nunbirl kepra ti i neak ta rl ma s nnd  nl me di ibird nem de,bizyo lak tk.Od nem de ki ko ul lar,bi zimglbirtop lan ty la,l ke mi zinkur tu lume se le le ri neeil me mi ziola nak szk l yor du.Yi neod nem ler debiz,l ke mizze rin denetrbirbaskol du u nukav ra ya m yor duk,bubas k nnolu tur du uili ki le ribil mi yor duk.Sonde re cec lzbirtarz da,birl keme se le miz,birulusme se le mizol du u nutah liledi yor duk.Buko nu daso yuttarz dabazd n ce lerka fa m zata kl mt, ama ye te ri ka dar tah lil yok tu.Ay r ca bu tah lil le rin  n da ye te ri ka darkad ro la mahiyok tu.Bizbuart lar da,okil keltarz dam ca de le nine kil len di ril me si ni;ha kimulusko ul la rn da,ora nnyo unola rakgen li i neha kimolanbur ju vaide o lo ji si ninor ta mn da birm ca de legru buola rakor ta yak mayd  ne bi lir dikve yabazil ke le riak l m zage ti re bi lir dik.Bun danba kabireyya pa maz -

140

dk.zel lik leuso runar ka da la rnka fa s naskskta k lr:Ba lar kenni yeda hacid dibirte ki lat lan maveni yeda hacid dibirprog ram layo la ka ma dk?Evet,bune den ler dendo lay ka maz dk.O d nem de ge nel de b tn ha kim ulus ay dn lar ze rin de de yo un olanbur ju vaet ki lerveyi nebu nabalola rakasi mi las yon dange i ril mi ve ay r ca ha kim ulus bur ju va zi si nin et ki sin de olan biz ler faz labireyya pa maz dk.ze ri miz dege li ti ri lenbas k lar,ge li ti ri lenhertrlerit mepo li ti ka lar,bi zimby leglbirat lmyap ma mzen gel li yor du. Bu gn, o gnk art lar da or ta ya  k  m za mut la ka ele ti ri ler ge ti ril me li dir. O art lar da or ta ya k, as ln da bu gnk ya p mz daart lan dr m tr.Bu gnkko nu mu mu zuaz-okan la maka sn dan, o gn le rin or ta ya  k  nn ta ri hi, so mut ko ul la rn mut la ka an la makge re kir.Bun larkav ra ma dan,Kr dis tan asos ya liz minna slta  r la ca n,Kr dis tan dasos ya liz minna slbel libirr gt len me ye, bel li bir pra ti e uy gu la na ca n an la ya ma yz. Di ya lek ti in bir ge re iy di bi zim ora da or ta ya  k  mz; ne te sa df tr, ne de bir kada hiada mnve yabir kauya nkada mnor ta yak masile izah edi le bi lir. By le de il dir. Ta ma men l ke nin uzun bir ta ri hi ge miie ri sin debel libirbaskves mrme ka niz ma s nnal tn dabi zimora daor ta ya k  mztu tul ma s nndo albirso nu cu dur. Ta ma men ta ri hi ge li me le re uy gun, dn ya a pn da ki ge li me le re uy gunbirdu rum dur. Bu yol da or ta ya  kar ken, bi lin di i gi bi da ha ok ha kim ulus o ve niz min den ve dev rim ci saf lar ara sn da ki sos yal-o ve nizm den ok et ki len dik ve ya bun lar dan et ki len mek le bir lik te, bun la ra ar tep ki ler debu lu na rak,buko nu daon larensertbi im deele ti re rek, mark siz miye ni denveken dil ke mizko ul la r na,do rubire kil de ta r ma ya a l tk. Bu ko nu da -drt se ne u ra ld as ln da, bu unu tul ma ma l dr. Sos yal-o ve niz min te o rik alan da mah kum edil me si, mah kum edil dik ten son ra Kr dis tan da ok sa y da gru bun or ta ya k mas te sa df le re ba la na maz. Bu ko nu da bi zim yo un bir e kil de ge li tir di i miz m ca de le ile zel lik le Kr dis tan da ki gen likze rin deokglbirbaskolu tu ranby lebiride o lo ji yi

141

ele tir me mizvegi de rekte hir,de if reet me miz,Krtay dn la rn da ve ya hutKr dis tan dadev rimyap mak,b tnKr dis taniingr ge li tir mekis te yengrup lar da,sos yal-o ve niz minbi razk rl ma sn ge tir diveda haokKr dis taniinha re ket lerya rat ma,r gt lerya rat ma,ide o lo ji lerya rat mad ne miba la tld. Biz,ger ibua l maybirder giy le,glbiraji tas yonvepro pa gan day layap ma dk;bizby lebira l mayda haokszlpro pa gan day la,okk k ren cibi rim le rin de,ma sabatop lan t la rn da,der nek ler de,lo kal ler deya p yor duk.Amabudabirg rev dir. nk Tr ki ye dev rim ci ha re ke ti nin o an da ki art lar g z n ne ge ti ri lir se,on la rndada haokder nek le re,okul la raka pand,lo kal ler debu lun duk larger e iha tr la nr sa,bi zimbun larele tir me miz ve ken di ide o lo jik ba ga j mz bu ra da dol dur ma mz en do al birge li mey di.Vedik katedi lir se(ar ka da la rno ubus re ceta nk tr)bizbu ra dasos yal-o ve niz mi,o ve niz miaz-okaa rakl ke ninta ri hi ne,l ke ninso mu tu naya ra a bil me yiger ek le tir dikve ya bu ko nu da bel li bir ge li me s re ci ne gir dik.Ve ayn za man da da l ke yeya vaya vaya yl ma yaba la dk.Eerbizide o lo jikalan da, ha kim ulu sun met ro pol bl ge le rin de, da ha nem li ei tim-kl tr mer kez le rin de by le bir ge li me yi ba ar ma say dk, emi niz ki, ne bizl keko ul la r naye ni denbirdnya par dkve yabul ke debir dev rimso ru nu nuken di mi zehe defola rakg re bi lir dik,nedebu gn bu ra daolananagrup lar,ye relgrup laror ta ya ka bi lir di. Bu nun mut la ka bir ide o lo jik te me li var dr ve bu ide o lo jik te mel de,da haokha kimulusmil li yet i li i ninenglbi i miolan ke ma lizm ve bu nun sol saf lar, dev rim ci saf lar ie ri sin de ki bi i mi olansos yal-o ve nizmiyi cete hiredil dik tenveha kimulusala nn da, bur ju va zi nin ege men lik ala nn da faz la bir ey bu la ma ya ca  mz, bu ele ti ri ler so nu cun da kav ra dk tan son ra, biz l ke ye dn mege rek li li i niso mutola rakda hanet le tir dik.Bute mel deile ri ci g le revehal knsos yal,kl t rel,si ya salalan dage li me si neye ni denalanya rat mak,ge li mealanya rat makiinl ke yedn mek ten ba ka bir a re mi zin kal ma d n, iyi y rek li ve hal kn  kar la r na bal, d rst un sur la ra an la ta bil dik.Ve k k bur ju va  kar la rn,

142

ah si prob lem le ri ni ye ne bi len ler, ah si en di e le ri ni bir ya na b ra ka bi len ler,in san l  nabalolan lar,pro le teren ter nas yo na liz meve yurt se ver li eduy duk larinan tantrl keart la r nagel di ler. Ta biikibul keart la r nagi ri lebir lik te,ye relha kimg ler den kay nak la nan baz ide o lo jik fi kir ler le kar  la a ca  mz ve bun lar la birtar t ma,a t maor ta m nagi re ce i mizbek le ni yor du.Bizda ha ilkor ta yak t  mz da,ken di mi zeil keolanbirg revsap ta m tk: Bi rin ci si;ha kimulus tankay nak la nano ve niz min,sos yal-o ve niz min, ide o lo jik alan da sk bir ele ti ri si, ikin ci si; bas k lar al tn da bun lar laskili kiiin deolanveda haokha kimulu sunart la rn da,onuns mr ge ci likpo li ti ka lardo rul tu sun daolu anye relbur ju va(is terkom pra dor,is terk kbur ju vag ler denkay nak la nan) baz re for mist mil li yet i akm la rn ola bi le ce i ni ve iki ak mn da mut la kade if reedil me si nin,te hiredil me si nin,mas ke si nind  rl me si ninge rek li li i dir.Bun laror ta ya kanbugru bunn neen nem li ide o lo jik g rev ler ola rak koy mu tuk ve as ln da bu gnk pra tikvebu gnkgel miol du u muzse vi ye,bi zimide o lo jikalan dahe def le ri mi zibue kil desap ta ma m znnede re cezorol du u nu bi zegs ter mi tir.Ger ek tenoannennem liide o lo jikhe def le ri, bu iki akm ola bi lir di. Mark sist le rin kar  la r na ala bi le cek le ri, el bet tekibuikiakmola cakt. Buikiak mne it liver si yon lar,e it libi im le riola cak tr.Biz ay rmyap ma dkza ten;sos yal-o ve nizmkagrupta ra fn dantem sil edi lir,re for mistmil li yet i lik,tes li mi yet i-mil li yet i likkagrupta ra fn dantem siledi lir,dn yayna slan lar lar,ka ab ler ler,bun lar hicid di yeal ma dkveon la rnaslte me libuol mal,ya nibiryan danye relart lar,ha kimulu sunart larvebirdeezi lenulu sunye relart larbun la rabi imve ri yor,biryan dandabun larbi im le ri ni rt baset mekiinuve yabuko nu daulus la ra raska lp larken di le ri ne te mel al yor lard.Ama on lar te mel al yor lar di ye biz falan grup salam marksisttirde me dikhi birza man.Da haokon lar ye rel  kar lar, tem sil et tik le ri ulu sun ve ya bu ulus la rn bur ju va ege meng le ri nin kar lardo rul tu sun daeleal dkveyi nege li tir dik le rig r le rin,ide o lo ji le rin,da haokbus nf la rahiz metet -

143

ti iek lin deeleal dkveele tir dik.Buele ti ribi zesonde re ceb ykbirgka zan drd. Bi razdik katedi lir se,od nem deas ln dabiz,de ilby lebin ler ce,on bin ler cebirgha li negel me,be-onki ibi lebi ra ra yage le mi yor duk. Bir yan dan ye rel ge ri ci li in ora da ki tem sil ci le ri, te yan danha kimulu sun,bur ju va zi si nintem sil ci le ri,bi zed n ce de bi leya a mahakkta n m yor lard.Vebi zimdeta biikikl t relge ri li i miz, dn ya da ki a da d n ce bi im le ri ne va ra ma y  mz, bi zib ykbirs kntiin deb ra k yor du.Amade di imgi bi,ya ra larbue kil dedo rusap ta nn cavebirdemark siz minnkay nak la rn dan, esas kay nak la rn dan ak tar ma il ke si ni ken di mi ze te mel aln ca, bir ge li me nin ol ma mas mm kn de il dir. Ne de re ce de yal nzolur saol sun,nede re ce deazolur saol sun,ken di le ri neby le do ru, ta ri hi, so mut he def le ri tes pit eden bir m ca de le gru bu nun mut la ka ge li e ce i, ora da e kil le ne ce i ve mut la ka l ke de n der li i ele ala ca akt. Bi zim o za man ki inan c mz buy du. Bu gn ge li en pra tik de bi zim ne ka dar hakl ol du u mu zu da ha okar ka da la rags ter mi tir.De mekkisos yal-o ve nizm lem ca de le mizbi zil ke yeg trd.Aynza man dal ke de kiye rel-ha kim g ler le,bur ju va,k k-bur ju va,fe o dalke sim ler le,bun la rntem sil ci le riy le yap t  mz ide o lo jik, r gt sel, ey lem sel m ca de le miz bi zihalk labir le tir di.Yi nebun larhak kn da kibazham ha yal le ri mi zi(faz lade il dirbun lar)ge riek ti.Bun larhak kn da kites pit le ri mi zindo ru lu u nuor ta yakoy du. Biz ha kim ulus ko ul la rn dan ay r lr ken blclk yaplyor, proletarya saflar blnyor, proleter enternasyonalizme ters davranlyor de ni li yor du. Bu ra ya gel di i miz de de siz yurtseverleri blyorsunuz, siz halk birbirine krdryorsunuz, siz halk paralara ayryorsunuz, siz blcsnz, siz halkn bana en byk belasnzde nil mi ti.Evet,buko nu dadaa r ma dk.Bu nudi yen le rin hem ulu sun, hem hal kn ge li me si nin nn de en b yk en gel ol du u nu grm ve bun la ra yk len me miz ge rek ti i so nu cu nu, dn ya halk la r nn pra ti in den  kar m tk ve bun da biz hakl k tk.Ye relge ri cig le rekar,on la rnide o lo jikalan da kitem sil ci le -

144

ri nekar(be-onta negrupol ma la r nara menar ka la rn dasonde re cemad dides tek,ge nisos yalbirdes tekol ma s nara men)by le bir m ca de le y r tp k sa bir s re de ye nil gi ye u ra ta rak, on lar okokge ri miz deb rak tk.On la ranem lidar be lervu ra rakl ke mi zinb ykbirb lmze rin de,hiol maz saide o lo jikalan dabir de ne tim,biret kiku ra bil dik. Biz bu ra da sos yal-o ve niz min ide o lo jik z ne gir me ye ce iz. Ke zayi neye relge ri ci li intem silet ti iide o lo ji ninznde me ye ce iz. Biz bu ko nu lar da ha ok prog ram b l mn de ele al rz ve yaprog ramza tenbuko nu da kig r le ri mi zieleal m tr.Ora da de in me yida haokge rek lig r yo ruz.Da haoki le mekis te di i mizhu sus;ikinem liide o lo jikhe defdo rul tu sun dabi zimge li tir di i mizpra tik le ribi razda haya kn dangr mek tir. Bizbuko nu daya nite o rikola rakbazbe lir le me le rior ta ya ka rpbu nubiride o lo jikm ca de learacha li nege tir dik tenson ra,ta bii ki bir yer de l ke nin pra ti iy le kay na ma, l ke de ken di mi ze bir pra tik ha zr la ma ile yz y ze gel dik. Hal bu ki l ke de yz yl lar dan be ri iha ne tin, al ak l n, uak l n, soy suz lu un olu tur du u kay pak,iki yzlbiryapvard.Buya p la rnbiryer deyurt se ver lik le do luolan,bi zimhal kn kar la r naba l lk lado luolanbiry niyi ni yet li ama la r m za, dav ra n la r m za ters d e ce i, bun lar la b yka t ma la ragi re ce i mizvehat taarka yp lar lada,ba zenar birsert lik lebun la rnze ri negi de ce i mizak tr.K sa ca,or ta da ki sonde re ceka ran lkolanalan dave yasonde re cedi ken li,sonde re ce in san lk tan, yurt se ver lik ten na si bi ni al mam bu alan da, tak tik ola rakbazha ta la rndaya p la bi le ce i,bazarili ki lervehat ta bazkor ku luan la rndaya a na bi le ce iak tr. Birdev rim cid n ce yite o ri dein aet mek leve yabirr gt len me yi,m ca de le yite o ri dein aet mek le,bu nupra tik teger ek le tir mek iki ayr saf ha dr ve ya iki nem li a l ma ala n dr. Te o ri de mark siz mi ya ra ta bil mek, te o ri de mark siz mi l ke ye uy gu la ya bil meknem libirg rev dir;bizbu nunzor lu u nu,buko nu da kia ba la rn ar l n, bu ko nu da at lan adm la rn ne de re ce ye ka dar nem li ol du u nu in kar et mi yo ruz. Bu nu t my le gs ter dik.Ama

145

teyan dan,ayne kil del ke de kipra ti indeokzorola ca n,bu ko nu da b yk g lk ler le kar  la  la ca n da in kar et mi yo ruz. Ni te kimpra tik tebu lu nanar ka da la rndu ru mubu nata nk tr.Te o ri desonde re ceiyige li enar ka da la r mz,pra tik teade tau val la d larve yate o ri desonde re ceza yfolanbazar ka da lar,pra tik teba a rlola bil di ler.Bune re denile rige lir?Bu,te o ri-pra tikko puk lu un danve yate o riilepra ti inayneyol ma d n,bir bi ri niet ki le di i ni,fa katikiayralanol du u nuiyian la ma mak tando u yor.Te o ri de son de re ce do ru  zm le me ler, in san bir den bi re ba a rl, ih ti lal ciey lem le reg t re mez.Eerpra ti inge rek tir di iey lerya pl maz sa,pra tika l ma la rnbiz denis te di ited bir ler,r gt ler,el ve ri li tak tik ler bu lun maz sa, bu i iin ei tim, uz man lk ya ra t la maz sa,ote o ri ninge rek likldm ca de le yi,biz denis te di im ca de le yibirtrlya ra ta ma yz.De mekki,te o ri deglolanya p m znpra tik teak sa mas,pra tik tebi zisonde re cegdu rum lar dab rak mas,as ln dabu ra danile rige li yor.Ar ka da larte o ri de zm le dik le ri bir da vay, pra tik te de z dk le ri ni sa n yor lar. Te o ri de inan dk larbazg r le rin,ade tar gt szvem ca de le sizger ek le e ce i nisa n yor lard.Bubiryer demark siz minilkdo du uan da ki du ru mu na ben zi yor du; sosyalizmi konualm, renelim, sosyalizm kurulurdi yor lard.Ba lan g taby lebirdu rumvard. Bi zim ki lerdesaltmilli meseleyi, ulusal meseleyi renelimyak la m iin dey di ler, san ki onun la kur tu lu na cakm gi bi... Baz ar ka da lar za ten bu nu iti raf et ti ler; ulusal sorunu iyi konumakla, ulusal sorunu eitli glere kar iyi savunmakla, biz sandk ki, devrim olacak ve bu de re ce ye ka dar sub jek ti vizm ii ne iti le bil mi tir. teyan danbazar ka da lardaken di le ri niarbirpra ti eve re rek,dev ri minola bi le ce i ni,bir-ikiglsi lahley lemve yabir-iki ey lem ko ya rak l ke de dev ri mi ya pa bi le cek le ri ni san m lard. Bu ar ka da lar da be lir li l  ler de mo ral bo zuk lu u na u ra m lard. Ya nibun lardabirsub jek ti vizmha ta s nnkur banol mu lard.Niye olmuyor? Bu kadar abaladk, canmz verdik, ama niye devrim hl olmad?Bun lardadev rimiinglbirte o rikin a nn

146

ge rek li ol du u nu, gl bir r gt len me nin ge rek li ol du u nu kav ra ya ma d lar. Bir ka dar pra tik le, ile ri si ni g re me yen pra tik le, l ke yikur ta ra bi le cek le ri nisan d lar.Ta biiki,buon lar dabi razinan sz lkya ra ta bil di,ta biikiken di le ri niye ni le ye mez ler sevedi ye lim za ma nn daken di le ri niye ni le ye me di ler se,bun lar dabir zl mede bek le ne bi lir di.Ayneyte o ri deokge li enki i leriindege er li dir.Ken dite o ri le ri nindo ru lu u nun,pra tik teuy gu lan masiinge re ken pra tik a l ma lar ya pa ma m lar sa, pra ti in apayr bir uz man lkiiol du u nukav ra ya ma m lar sa,bun la rndabi razmo ral le ri nin bo zul mas, bu nun inan sz l a d n me si ve hat ta  zl me simm kn dr. oks nrldaol sa,bune den ler dentrya nite o ri-pra ti inko puk lu un dan tr ve ya bu iki alan ara sn da ki ili ki le rin do ru kav ran ma ma sn dan tr, ba z la rn da iha ne te va ra cak ka dar du rum larol mu,okazdaol sa(di ye limbazun sur lar da)ba z la rn da bi raz inan sz lk ola bil mi ve ya mo ral siz lik ol mu tur. Bu du rum ba z la rn da bir dur gun lu a, ba z la rn da ise bir ge li me ye yol a m tr.Te o ri-pra tikken di si niar ka da la rnn nekoy duk a,bun lar mark siz mi ya ra tc bir bi im de kav ra ma da id di al ol duk lar iin, so run la rnal t nagir meveoso run la rabel li zm lerge tir meim kansa lan dk abuar ka da larg len mi tirvegi de rekl ke mi zin m ca de le si ninn der li is re ci negir mi ler dir.Budaso ru nudo ru kav ra yan lar,so ru nado ru zmge ti ren leriinsz ko nu su dur.Ta biikibizbualan dadabel libirge li meiin de yiz.De mekkide min say d  mzikine den dentrfaz laudu rum la raka pl ma yn;teori niye pratie iyi aktarlamadve yapratikte niye bizde gl bir kurtulu hareketi yaratmad gi bi so run lar bi zim iin faz la nemta  maz.Bizbud n ce,an layie ri sin deolan la rnha ta la rng re bi li yo ruz,da haoksub jek tifha ta larol du u nug re bi li yo ruz. Dev rim ko nu su nu hem te o ri de, hem pra tik te ve ya kar  lkl ola rak bir bi ri ni na sl et ki le dik le ri ni iyi kav ra ya ma dk la r na ba l yo ruz.Ta biikibu nunar ka sn dabazsos yalmo tif le rinvebazk kbur ju vaan la y la rnol du u nudasy le ye bi li riz. Bus re tesy len me sige re kenbazey lerda havar dr;sa de ce

147

m ca de le deta ma menba a r sz l au ra ypdabirk e deka lan lar iin de il, te yan dan m ca de le iin de bu lun mak la bir lik te, dur gun la ma ola yn dan ve ya son de re ce ya ra t c lk de nen hu sus tan ge ri kal ma ola yn dan da bah se de bi li riz. Mark siz min te o ri si ni azokbi le bil meve yabu nuulu salso ru nauy gu la ya bil me debi razge li me nin, l ke de dev rim yap may la e an la ma gel me di i kav ra nldza man,da haoksis tem libirte o rikd n ceveda haokl ke ninko ul la rnak la ma yay ne likbirkav ram,d n ceb t n ney nel me sige re kir ken,buko nu dabi razdur gun la maveyi nebu te o ri ningka za na bil me siiinpra tik tege rikal ma,pra tikili ki le re faz la i ler lik ka zan d ra ma ma, bi zim ar ka da ev re miz de ve ya grup sala l ma mz dabazbl ge ler dedur gun lu ayolaa bil mi tir. Uzuns re live yak sas re lideol sadur gun luk la rayolaa bil mi tir, ama bu so ru nun iyi kav ra nld, iyi or ta ya ko nul du u alan lar da hzl ge li me ler ola bi lir. Biz bir yer de faz la ge li me yi, bir yer de dur g un l a m ay de m ek ki bu r a d a ara m a l  y z. Te o r i-pra t ik b tnliin deye ra lanar ka da lar,so rum luki i ler,bubaiyi ze me dik le ri ve ku ra ma dk lar iin bl ge le rin de, ye rel grup la rn da bu nuglbire kil detem silede me dik le riiinbel lil  ler dege li me me ye yol a m lar dr, ama bu ba ok iyi ku ran ar ka da lar da ken di bl ge le rin de gl bir ge li me sa la m lar dr.Ya ni de mek ki sub jek ti vizm ha ta s na d me yen, bu ko nu da is ter te o ri de, is ter pra tik alan da m ca de le art la r nn, bu zor luk la r nn s t ne git me de inat olan ar ka da lar ge li me yi sa la ya bil mi ler dir ve m ca de le mi zibu g nege tir me dekat k dabu lun mu lar dr. Bu gn m ca de le miz, zel lik le ide o lo jik alan da nem li g rev le ri ba ar m tr.de o lo jikalan dasos yal-o ve nizmke sin lik lete hiredil mi tir,ha kimulusdev rim ci li ia sn dandaes ki sika darta n na ma yanbirbi i mey nel ti le bil mi tir.Ye relge ri ci lik tenkay nak la nanre for mist,uz la macg r lerye te rika darte hiredil mi tirvebun la rn dabel lil  ler deye nil gi yeu ra tl madu rum larvar dr.Budu rum lar on lar bi raz da ha mark siz me y nelt mek zo run da b rak m tr, ya ni es ki denka baolanopor t nizm le ri nig n mz debi razda hail kel,in cel te rek,bi razdayon ta rakye nibi im leral tn dakar  m za kart ma -

148

la r nayola m tr.Ta biikibu,ide o lo jikm ca de le debi zimn m zeye nig rev lerko yar.Da hain cel miopor t nizmbi im le ri nekar ve re ce i miz m ca de le, ka ba yn tem ler le ver di i miz m ca de le nin, ide o lo ji devebu nun lam ca de leyn tem le rin debi razda habi imde i ik li i neu ra ma sy laola cak trki,mut la kain ce le ye rek(in ce le me an la mn davebirmer ke zir gt len mean la mn dasy l yo rum)ka ba m ca de lebi im le riy lede il,da haokszlve yara ki bin leade tafe o dalbi i meg resa va made il,bi razda hamo dernusu leg reide o lo jikm ca de le,mo dernusu leg resa vayap mag re vi nin m ze koy mu tur. Sos yal-o ve niz mekaride o lo jikg rev ler,m ca de lebud nem de de bit me mi tir. Ke za re for mist bur ju va ke si me, bur ju va zi nin tem sil ci le ri nekardaide o lo jikm ca de le mizbit me mi tir.Veyi ne bun la ra kar pra tik m ca de le, pra tik te si lahl m ca de le ye va ra na dek il ke le ri miz bit me mi tir, or ta ya ata ca  mz m ca de le bi im le ri var dr ve bun lar bu ko ul lar da ara yp bul mak ge re ke cek tir. Es ki m ca de leyn tem le ri mizye ri ne,ye nim ca de leyn tem le ri nige li tir me miz, opor t niz min es ki bi im le ri ni ara ma ye ri ne, ye ni opor t nizmbi im le ri niara ma mz,ara tr ma mzge re ke cek tir.De di im gi bibu gnda hage li miart lar,ko ul laral tn daide o lo jikg rev le ri mizor ta ya ka cak tr.nem li dir,buide o lo jikalan da kiba a r la r mznem li dir.Bun la rn,m ca de leet ti i mizgrup larye nil gi ye u rat masvebug le rinye nibi imde i ik lik le riy le,ye niopor t nistbi im ler lekar  m zak ma larnem libirol gu dur.Bumut la ka g r le bil me livebuye nibi im le rekarbi zimdeye nibi im ler le m ca de le yn te mi miz an la  la bil me li.Ar ka da lar bu ko nu da g r le ri ni, ne ri le ri ni ge li ti re bil me li ler. B tn bu ide o lo jik m ca de le le ri mi zinso nu cun da,as ln dada hasa lambirdn yag r  ne, l kehak kn dada hasa lambirgi ri evar dkveay r cag r le ri miz ge li tik e, si ya sal ve ide o lo jik, gi de rek r gt sel alan da da ha ber rakg rev le ri mizor ta yakt. Bizbus reie ri sin deide o lo jikalan daver di i mizm ca de le ler so nu cun da,na slbirdn yaytah lilet tik,dn yayna slg re bil dik, dn ya da kidu ru muna slkav ra ya bil dik?Dik katedi lir sebuko nu da

149

nem li ge li me ler, nem li de i me ler ge ir mi iz. lk ba ta dn yayfe o dalbirtarz dakav r yor duk.Unut ma ya lm,da haoko cuk ken tam bir gavur-slam  bi i min de bir dn ya an la y  mz vard, da ha da ge li ti i miz de bir k k-bur ju va an la y  mz ol du.Ya ni her ey Trkiyedirve yaTrkler dnyann en byk ulusudur. Ha yr, bu by le de il. Bu ide o lo jik kap sam iin de ge li ti i miz de dn yayade tag re mi yor duk,ba kadn ya la rnola bi le ce i ne,ba kahalk la rndage li e bi le ce i neinan m yor duk.Nevar san mz de, bur ju va zi nin koy du u ey ler di. Mark sizm le te mas kur ma dan n ce kidn yaan la y la r mzbun lard.Dik kateder se nizda hason ra Bat nn s tn l n, ka pi ta list dn ya nn s tn l n ka bul et mi tik.Bel lil  ler dehe nzsos ya liz mitamta n ma d  mzs re ler de,bi razda habil gi le ri mizge li tik e,ka pi ta listalan,em per ya listalan(NA TO su nu,Av ru pa sn)here yinenb ykgcola rakg r yorveken di mi zidesonde re ceg sz,ge ri,e kil siztop lu luk larbi i min deal g l yor duk.Ken diart la r mz dabirkomp lek si ya a ma,amad man la rng cnala bil di i neabart mavard.B tnbun larbiz deki i li ior ta dankal dr mt;ulu salki i likkal ma mt, bi rey sel d zey de bi le sa vu na bi le ce i miz bir ki i lik yok tu. Ta ma men ge mi ten ka ma, ye rel art lar dan ka ma, ki i lik siz li i rt baset mekiinsah tebi im le reb rn meveby le ceem per ya liz min,s mr ge ci li inbirma asol mayo lun day dk. Yi ne bu du rum lar do yu ru cu gr me dik, bu dn ya an la y la rn do yu ru cu gr me dik. Da ha de i ik dn ya la rn ola bi le ce i ne da ir umu du mu zumu ha fa zaet tik.Oza manas ln dabiz(zel lik lebi lim sel alan da) bi raz da ha ge li me miz ge rek ti i ni an la dk ve ya da ha okbi lim de,zel lik letop lum salbi lim ler deiler le me mizge rek ti i nikav ra dk.nkin san lkz lem le ri miziin,iin dengel di i miz halk top lu luk lar iin hi bir ey el de ede me ye ce i miz akt.  te b tnbun larda haokbi li me,zel lik letop lum salbi li mey nelt ti. Top lum sal bi lim ler de ki ge li me miz sos ya liz me, sos ya liz me y nelt me siy lebir lik teulu salso ru nay nelt ti.B tnbun larbi zine re yey nelt ti?Biraan la y  na!B tnbuge li me lers re cin debiz a an la y  mz bi raz so mut la tr dk, bi raz da ha ger e e uy gun

150

birbi i meka vu tur duk. Budada haokprog ram dadi lege ti ril mi tir;prog ramtas la n da aan lay,a nda yanduy gar lkge li i mian la tl m tr.Ay r ca bu gnby lebira davebua nda yanduy gar lks re ciie ri sin del keola rak,halkola rakvar l  m znne re de,na slba lad, ta ri hi s re ie ri sin de na sl ge li ti i or ta ya ko nul mu tur. G n mz dedeye ri mi zinneol du u,han gisonsi ya sal,eko no mikbas k larkar  sn dadur du u muzbe lir til me yea l l m tr. Benyi nebuko nu da kid n ce le ri mida haokob lm dean lat mak is ti yo rum ve ya prog ram ko nu sun da bir zet bil gi ve rir ken, ora da yi ne ak la may ge rek li g r yo rum. Bu nu o b l me b rak mayd  n yo rum.Yi nedn yayo ru mu,dn ya nniin del ke mi zin yo ru mu, bun la rn n m ze ser di i si ya sal, ide o lo jik ve da ha okr gt selg rev le rit zkb l mn deoko nu daile ris re ce iz. T zkku ral larko nu u lur kenr gt selg rev ler denbah set me yid  n yo ruz.Ke zasi ya salg rev le ri mizde,ye niprog ra mng rev ler b lmgz denge i ri lir se,ora dabazmad de lerha lin dege li ti ril mi tir.Bun la rabirak lkge ti rir ken,si ya salg rev le ri mi ziak la ya bi li riz.Bu ra dauka da rnsy le mege re i nig z n nege ti re bi li riz: a  mzhak kn dabu gnar pcbazd n ce lervar dr.Buko nu da zel lik le son za man lar da dnya,  bloksuz lkeler,  az gelimi lkeler,  kalknma srecinde olan lkeler  gi bibazkav ram lar la dn ya al da tl ma ya a l  l yor. Bu kav ram la rn sah te li i an la l ma l dr.As ln da dn ya halk la r nn kur tu lu m ca de le si ni ger ek te mel ler den ko part mak, bun lar sah te te mel le re oturt mak; em per ya liz min da ha ok s m r s ne im kan ve re cek bi im de ve em per ya liz min bas k sn giz le mek ama cy la bu kav ram la rn t re til di i nibil mekdu ru mun da yz.B ykdev leto ve niz mi,em per ya liz min kar lar,mil li yet i lik,dn yaybloksuz lkeler, az gelimi lkeler, gelime srecinde olan lkeler, yeni ekonomik dzenlemelergi bifi kir leral tn datah lilet me yeg t r yor.Amabun larhalk la rn ne ba m sz lk, ne de mok ra si, ne sos ya lizm  kar la rn di le ge tir mek te dir ler. Bu tip dn ya an la y lar, em per ya liz min, is ter

151

sos ya listl ke ler deol sun,is terem per ya lizm lem ca de les re cin de ki l ke ler de ol sun, ora da ki zel lik le re viz yo nist g r le rin ese ri ola bi lir. Di er ara da kalm l ke le rin de da ha ok bur ju va zi si nin, zel lik leulu salbur ju vaid di a sn daolan,ye nibirsa na yikal kn ma sn ya rat mak is te yen bur ju va g le rin ve bun la rn sz c l n ya panay dn la rng r le riola bi lir. Ke sin lik lebug r le rinnedn yapro le teren ter nas yo na liz miy le,nehalk la rnba m sz lk,de mok ra sim ca de le siy leili ki sivar dr.zel lik leLe ninza ma nn da,Sta lind ne min debutipkav ram lar yok tu.Dn ya,dev rim cibire kil deSos ya listSov yet lerBir li i yle, sos ya lizm s re ci ne gi ren Sov yet ler Bir li i yle, ona kar kutsal birit ti fakku ranem per ya listl ke lerbi i min deay rl mt.Sos ya list l ke lerbiryan danem per ya listl ke ler de kii is nfha re ket li li iy leglit ti fak la rnge li ti rir ken,teyan dans mr gehalk la rns nf salkur tu lum ca de le le riy leglbirit ti fakkur mu lardvene re dey setekbircep heha lin deem per ya listg le rekarsa vave ri yor lard.Mer ke zin deSov yet lerBir li i ninyeraldvebiryan dan dn yai is nfha re ke ti,teyan dans mr ge le rinulu salkur tu lu ha re ket le riy le bir b tn te kil edil di i bu cep he, zel lik le Ekim Dev ri mi ylebir lik tege li ti,Sov yet lerBir li i ndesos ya listin a nn ge li me siy lebir lik tebucep heda hadape ki ti.Bucep he ninge li me s iy l e; kin c i Em p er y a l ist Dn y a Sa v a m n da em p er y a l ist kam pnb ykbirye nil gi yeu ra ma s na,dn ya dasos ya listl ke le rin sa y s nn art ma s na ve sos ya list kam pn ge li me si ne, yi ne bu sos ya list kam pn ge li me si te me lin de (mer ke zin de Sov yet ler in ye rald)dn yai is nfha re ke ti ninveulu salkur tu luha re ket le ri ninda hadage li me si neta nkol duk. Sa va tann cezel lik leIII.En ter nas yo nal inolu tur du ubucep he,II.Dn yaSa va ndasonde re ceolum lur nek le ri nigs te re bil mi tir. De mok ra si ve ulu sal kur tu lu cep he si ni, fa ist kam pa karba a r yag tr m tr.Vebuan laydn yahalk la r nnb yk bir b l m ne ba m sz lk ve z gr lk ge tir mi tir. By le bir a; bir yan dan em per ya lizm ve onun e it li l ke ler de ki fe o dal, i bir lik i bur ju va ziy le kur du u it ti fak lar ve ya baz ye rel ve bl ge sel

152

pakt lar (ki em per ya list ler le i bir lik i ler bi ra ra ya ge li yor, on lar da birkampolu tu ra bi li yor lard,r ne in,birBir le ikCe mi yet-iAk vamvard)olu tu ru la bi li yor duama,teyan danbu nakarSov yet ler Bir li i n der li in de, Sta lin n der li in de de dn ya halk la r nn bir le ikcep he si...Vede minsy le di imgi bikin ciEm per ya listSa va ta za fe re gi dil me siy le, ne de re ce ye ka dar do ru bir a an layol du u nuka nt la m tr. Sos ya liz minus ta la rn danLe nin inem per ya lizmhak kn da kitah lil le ri ne, ulu sal so run hak kn da ki g r le ri ne so mut luk ka zan drd 1916 l, 1914 l yl lar, by le bir ge li me yi ve ya dn ya da by le bir kamp la may ha ber ver mek te dir. Ekim Dev ri mi yle bir lik te bu kamp la ma, te o ri de bir ger ek ol mak tan  k yor, gi de rek pra tik teso mut lukka za n yor.Sov yet ler desos ya listin a nndage li me siy leher ke sing re bil di ibirger ekha li nege le bi li yor.Yi ne kin ci Em per ya list Sa va tan son ra sos ya liz min, ulu sal kur tu lu ha re ket le ri ninvede mok ra si ninza fe riy le,ar tkhi birkim se ninin karede me ye ce ibirae kil len me sior ta yakt.Te o ri deus ta la rnyl lar cage li tir dik le rid n ce le rin,pra tik tedean lamka zan d nvear tkem per ya listkam pnta ma menbire kil me,ken di niayak tatut makiinye nibir ta kmd zen le me le regir med ne mi negir di i ni,amateyan dandn yahalk la r nnm ca de le si nin,zel lik le ulu sal kur tu lu ha re ket le ri nin, bu te mel de  gi bi b y d n gr dk. By le bir a n, a de er len dir me si nin an la l ma ya cak biryanve yabu gnksah tebir kaaan la y y lade i ti ril me si ninim kanyok tur. Us ta la rn son de re ce ber rak bir e kil de or ta ya ser dik le ri dn ya du ru mu, yi ne bu sa lam te o rik g r ler do rul tu sun da, dn ya halk la r nnokyk sek le reva rankur tu lum ca de le le ri;bi razdn yayan la ma yais tek liolan,bi razdn yahalk la r nnkur tu lum ca de le si neil gidu yan,an la mak tad rstdav ra nan,bu nabi razil give sem pa tidu yanher kes tebe lir ginbiraan layolu tu ra bil mi tir. zel lik leII.Dn yaSa va ndanson radn yahalk la r nnb ykbir ke si mi iin by le bir a, sa de ce te o ri de bir so run ol mak tan km,mad dibirkur tu luso ru nuha li negel mivebualan dadn ya

153

halk larb ykm ca de ler nek le ri niver mi ler dir.Bu,aynza man dadn yahalk la r nnulu salkur tu lur gt le ri ninhz lage li me si ne yolam,ye nibirsa va nk ma s na,ye nibirdn yako m nisten ter nas yo na le ge rek kal ma dan, n fu su ne ka dar az (bi zim gi bi), halkg le rinede re ce yeka daryok sul,yi nere timara larneka dar ge ri olur sa ol sun, b tn bun la ra bak mak s zn, ye ni bir dn ya sa vabek le mek si zin,bun la rnulu salkur tu lus re ci neat la bil me ninvebua dazel lik leel ve ri liulus la ra rasko ul la rn,bum ca de le de ba a r ya ula ma s nn mad di te mel le ri ni olu tur du u nu, hi birnar tn,hi birka yt la ma nnby lebirkur tu lum ca de le sin denal koy ma ya ca ngs ter mi tirdi yo ruz. Bu du rum, bu e kil de ge li ir ken; dn ya halk la r nn, zel lik le sos ya liz minb ykn der le ri ning r le rido rul tu sun da,sos ya list in ay ge li tir me le ri nin, bu nu dn ya halk la r na bir r nek ola rak sun ma la r nn, dn ya halk la r nn et kin bir le ik cep he ha re ket le ri ni ya rat ma la r nn,em per ya list ler devei bir lik i le rin deye nid zen le me lerge ti re ce ivebu nundailkola rakide o lo jikalan daba la t la caak tr.Bu gnbuaan la y la r nnbuka darfaz laol masve buaan la y la r nng n mz dedn yahalk la r nndev ri mi nicid dibire kil deen gel le me site sa df le reba lan ma mal,da haokg n m zn bn ye sin de aran mas ge re ki yor. s ter re viz yo nist, is ter em per ya list,is termil li yet id zey deol sun,butipide o lo ji le rinbu gnk du rum la rn an la mak a sn dan, dn ya nn bu gnk ko nu mu nubil mek teb ykya rarvar.o uar ka daa r tan,o uar ka da n bak a sn ka rar tan bu gnk dn ya du ru mu nu g re bil me le rivezel lik ledn yaysonde re cetersgs te renide o lo jikkar ga aor ta mn da,yol la rnay dn la ta raky r ye bil me le riiin,buar ka da la rnbu gnkdn ya nndu ru mu naiyibak ma large re ki yor. Bu gnkdn yana slbirdn ya dr?Evet,bu gnkdn ya,as ln daus ta la rnEkimDev ri mi ndenbe ri,ya niLe nin inda han ce den iz di i dn ya dan farkl bir dn ya de il dir. Em per ya liz min var l n sr drd, em per ya liz me ba ml ola rak, ulu sal bas k la rn ye nibi im leral tn dasr drd,yi neEkimDev ri mi nebalolan in a nn ge li ti i, g len di i, sos ya list in a nn te me lin de ulu sal

154

kur tu lu ha re ket le ri nin ve i i s nf ha re ket le ri nin ge li ti i bir a dr. Sos ya lizm, ka zand cep he le ri kay bet me mi tir, bu gnk cep he le riol du ugi biko ru mak ta dr.Evet,bu gnbucep he ler debazboz gun cuha re ket lervar;bazboz gun cudav ra n la ra,bazopor t nist,kay pakved nekdav ra n la rarast la makmm kn dr.Dn yahalk lar,sos ya listl ke le rinmer ke zi nite kilet ti iveulu salkur tu luha re ket le ri nin,i is nfha re ket le ri ninglbirba labir bi ri ne ba lan dk lar (bu ba lar or ga ni ze ol ma ya bi lir, bu nu unut ma ya lm)di rektbircep heve yadi rektbiren ter nas yo nalbi im debi ra ra yagel me miola bi lir ler,amamad dibirger ekola rakbir bir le ri ni em per ya liz mekardes tek le dik le ri,bur ju va zi ninbaskves m r s nebel lioran lar daen gel lerdik ti i niin karede me yiz.Bul ke le riny ne ti ci le riem per ya lizm leneka darili kiku rar lar sakur sun lar, on lar lanede re ce yeka dari bir lik i lerbi i min deili ki le ri nige li ti rir ler sege li tir sin ler,yi nedeby lebirmad dibabir li ivar drve ya dn ya halk la r nn bu gnk em per ya liz me kar ko nu mu bu nu gs ter mek te dir. Bi zimp he mizude il dir;ya nibuka darulu salkur tu luha re ket le ri ninge li i mi,buka dari is nfha re ket le ri ninka za nmile sos ya list in a da bu ka dar g len mi bir dn ya dan ge ri d ne ce i mi zevetek rar danem per ya liz minyk sel di i,em per ya liz mindn yaa pn daye ni dendik ta tr l nkur du ubira ad ne ce i mi ze ve yaby lebira nye ni denya ra t la ca  nainan ma yz.By lebir an lay dn ya g r  m ze, mark sizm-le ni niz me ters g r yo ruz. Bizta rih teesasola rakk saartldik ta tr l nola bi le ce i ni,ya ni ta ri hi ge li me nin bir dz gn hat ha lin de ge li me ye ce i ni, ba zen ge ri ye gi de bi le ce i ni, fa kat ge ri ye git me nin da ha ile ri ye bir hz yap makiinola bi le ce i ni,yi neta rih tebazd nem ler dedur gun lu unola bi le ce i ni,fa katdur gun luk tanye nibirdn ya nnfi lizg le ri nin ka bi le ce i nisa vu nanbirg r nta raf ta r yz.Ge ri yed n lerve yabirya ynge ril me sigi bige ri yebi raze kil me,mut la ka ile ri yedo rub ykbirs ra mayap makiin dir.Dur gun lukvar sa yld baz alan lar da da ye ni fi liz g le rin or ta ya  ka bi le ce i ni, ya nidur gun lukart la rn daye ni,ta zeg le rinolu tu u nuvebuta -

155

zeg le rines kidur gun lu ukatbekataanhzlbiriler le meii ne gi re ce i nisa vu nanbirta rihg r  neve yata ri hima ter ya listan la y a sa hi biz. Biz bu g r  mz mark siz mi kav ra d  mz an dan iti ba ren ren dikveol du ugi bimu ha fa zaedi yo ruz. a  mz da zel lik le tek no lo ji nin ok ge li mi li in den bah se den,atombom ba s nnoke it libi im ler dehergnye nibirbi i mi nin ya ra tl d n; atom, hid ro jen, nit ro jen, nt ron bom ba la ry la teh dit al tn da tu tu lan bir dn ya ol du u nu ve bu yz den de halk la rnol du ugi biye rin dedur masge rek ti i nisa vu nang r lerdevar dr.Ay r caBir le miMil let ler dehergnye nid zen le me le rin tar t ld ve bu ye ni d zen le me le rin  n da halk la ra bi raz da ha ar pa lk ve ri le ce i, baz ola nak la rn da ha sa la na ca sa vu nu lu yorvebu nudacid dicid didev letadam la r nn,h k met ba kan la r nn, her tr den bur ju va bi lim adam la r nn tar t t n g r yo ruz.Bun la rnbo yu na-po su naba kpne re dey sedn yahalk lar iin cid d i ey l er va a d ede c ek l er m i gi b i ve y a bu va a d l e ri ger ek le e cek migi bidav ra n yor lar.B tnbun larbey hu deve ya bo dav ra n lar dr, bo g r ler dir. Bun lar dan dn ya halk la r nn bek le ye bi le ce i bir ka zan yok tur. Bur ju va bi lim adam lar ni ver si te ler de ye ni d zen ler hak kn da, az gelimi, kalknmakta olan, ikinci dnyalar, nc dnyalarhak kn dais te dik le rika darye nigrge li tir sin ler,ciltciltki tap larolu tur sun lar,buko nu da si ya sal d zen le me ler, po li tik r gt ler olu tur sun lar, bu nun dn yahalk la r naka zan d ra cahi birso mutkatkyok tur.Dn ya halk la rn danhi birso mutkatkbek le ye mez ler.Be lir le yi ciolande min sy le di im gi bi- dn ya halk la r nn ye ni bir sa va bek le me den, g le rin az l  na ve ok lu u na, ye ni olup ol ma d  na bak ma dan ann da bir kur tu lu s re ci ne atl ma la r dr. a by le bir a dr! Dn ya halk la r nn kur tu lu u na al mas ge rek ti i ni s rek libiz denis te yenbira drve yadn yahalk la r nnda han ceol du ugi bibu gndeda haglolanbirkur tu lua  dr. Dn yata ri hin dedn yahalk lara sn danbuka darel ve ri liko ul la rn bu lun du u bir ba ka d ne mi biz ha tr la m yo ruz. Dn ya halk lara sn danhi bird nem debuka darel ve ri liko ulbi ra ra ya

156

ge le me mi tir. zel lik le ulu sal bas k dan kur tul mak iin hi bir d nem debu gnkka darel ve ri liart larol ma m tr.G r le ri niniyi birzm sen me siy lean la  la cak trkiLe nin,sos ya liz mebi legi di i dn ya halk la r nn bu gnk ulu sal kur tu lu m ca de le le ri ne de rin denba la mak ta dr.Birsos ya listl ke ninvar l n,i is nfha re ket le ri ninge rek li li i niin karet mi yo ruz,amasos ya listdn ya yagi denyo lundaar lklola rakbu gnkem per ya liz mekarhalk la rnkur tu lum ca de le sin denge ti i niyad s m yo ruz.Le nin ing r le ri nin zn den, dn ya da sos ya list in a nn ta mam lan ma s nn, dn yaa pn dasos ya listsis te minku rul ma s nn,da haokem per ya liz me kar cep he ler de ve ri le cek sa va lar dan ge ti i ni  ka ra bi li riz. Ba mls mr gehalk la rn,ye nis mr gehalk la rnem per ya liz mekarve re cek le rim ca de le dear lklola raksos ya listin ate mel dirve yasos ya listin aze rin debuha re ket leryk se lir. is nfha re ket le ridege rek li dir,amaar lklola raksos ya liz miyak la t ra cak,sos ya liz midn yaa pn dabirol guha li nege ti re ceka  m zn,g n m zncanalcso ru nu,canalcm ca de le si,buhalk la rnkur tu lum ca de le si dir.Bun larda haokne ti ce yita yinede cek tir.Sos ya liz mindn yaa pn dabirger ekha li negel me si nibu m ca de le ler be lir le ye cek, ta yin ede cek tir.Ama han gi te mel de? Sos ya list l ke le rin ge li me si, i i s nf ha re ket le ri nin var l n sr dr me site me lin de.Bute mel dear lklola rakhalk la rnm ca de le si,a  mzem per ya lizmvepro le terdev rim leraol mak tan  ka rpbirsos ya listsis temha li nege ti re cek tir.Yal nzbuahak kn dadanefaz laarham ha yaliin deol makge re kir,nedeby le biran la y nokokge ri sin deolupinan sz l ad mekge re kir. Mark siz min ya ra tc us ta la rn dan  re ne bil di i miz ka da ry la, a  mz da ki m ca de le le rin ge li im s re cin den an la ya bil di i miz ka da ry la; dn ya halk la r nn kur tu lu cep he si, eer opo t nist ler, re viz yo nist lerta ra fn danen gel len mez se,bu nunoka daruzunboy lu bir ta ri hi s re ie ri sin de ye ri ne ge ti ri le cek bir g rev ol ma d n, bir yer de bur ju va zi nin fe o da liz me kar ka zand za fer den da ha er ken bir d nem de ka za n la bi le ce i ni ra hat lk la sy le ye bi li -

157

riz. Ba lar da dn ya dev ri mi (ta bii ki re ka bet i a a bal ola rak) bel kidebirse neiin deger ek le e cekbirol gugi bige li yor du.Avrupada burjuvaziyi yenersek, orada burjuvazinin kalelerini fethedersek, biz devrimi smrgelere de tarrz. Teknolojik yardm, kltrel yardm yapar, oray da sosyalizme gtrebiliriz di yor lard.Evet,da hak sabirs re desos ya listdn ya yavar mayd  n yor lard. Le nin, em per ya list a da bi raz da ha bu an lay de i tir di ve em per ya lista auy du ra rak;em per ya liz mekarm ca de le ninda hauy gunola bi le ce i nivebiry nmil likur tu lum ca de le le ri nin ve ril me sige rek ti i ni,an cakmil likur tu luha re ket le ri ninvesos ya list l ke le rin ele le ver me siy le, i i s nf ha re ket le ri nin ele le ver me siy le sos ya list d ze nin ku ru la bi le ce i ni sa vu nu yor du. O da, me se la1920 ler dene re dey sebirAv ru pa dadev rimola bi le ce i nin veAv ru pa da kidev ri mindene re dey sebirdn yadev ri mi ninte me li ha li ne ge le bi le ce i ni ve ya dn ya dev ri mi nin 1920 ler de nem li l  dehal le di le bi le ce i ni,buko nu danem libiraa ma nnka te di le ce i ni d  n yor du. Ke za Sta lin de de by le dir. Sta lin de em per ya liz min m rn faz la uza ta ca  na, he le he le b tn sos ya list l ke le rin ge ri ye dn ya pa ca  na ve ye ni den em per ya list a n yk se le ce i ne da ir en ufa ck bir k rnt bi i min de de ol sa bir d n ce yok tur. Tu tarl bir an ti-em per ya list ola rak, em per ya liz me karhalk la rns rek liuya nkves rek lim ca de leiin deol ma sy la,pro le tar yapar ti le rin der li in des mr ge le rindev ri mekalk ma sy la ve Sov yet ler in et kin yar d my la, em per ya liz min m r nn okk sal t la bi le ce i ne,di ye limbiryzse ne de,birel lise ne deem per ya liz min  z le ce i ne inan mak ta dr. Evet, bu g r le ri sa vu nan lar,dn yahalk la r nnm ca de le si nehemte o ri de,hempra tik te yolve renus ta lar dr. Pe kibizbun danson ranegr dk?Bun danson rane re dey seem per ya lizm dn ya halk la rn tek rar bir ba r a ka vu tu ra cak, ne re dey se em pra ya lizm ye ni den bir a ba la ta cak, ne re dey se ye ni eko no mikd zen ler ledn yahalk la r naye nibirge li meola nak lar ta n ya cakmgi bibirtonsaf sa tay lakarkar  yagel dik.Ta biiki,

158

b tnbug r le rinbi razet kinol ma sy la,dn yahalk la r nnkur tu lu cep he sin de bel li bir du rak la ma nn ol mas ve ya bu cep he le rin i teniepar a lan mas,bucep he le rinpar a lan ma sy labir lik tedn yahalk la rn dabirumut suz lukya an mas,buumut suz lu undako m nist saf lar da ya ratt b ln me ler, par a lan ma lar ve gi de rek kur tu lu m ca de le le ri nin se vi ye si nin d me si; evet, bu so nu lar g re bil dik.Sonon be-yir mise ne deem per ya liz minken di nii teres to reet me si,zel lik leAme ri kan der li in dedn yaem per ya liz mi nin ka pi ta liz mi tek rar res to re et me si, ye ni s mr ge ci li i ge li tir me si,bir le ikas ke rir gt len me lerya rat mas,eko no mikr gt len me l er ya r at m as, r n e in Dn y a Ban k as, IMF,AET, NA TO, CEN TO, SE AT  O gi bi r gt le rin or ta ya k mas ya and. Hem eko no mik,hempo li tik,hemas ke rid zey debutipr gt le rinor ta ya k mas, ke sin lik leABD n der li in de em per ya liz min ken di ni res to reet me si dir.Em per ya liz minken di nires to reet me siy lebir lik te dn yasos ya listha re ke ti nekarba lattbirsal drbi levar dr,bu dain karedi le mez. B tn bun la rn so nu cu ve ta bii ki dn ya a pn da ka pi ta liz min gl ol mas, nem li oran da g cn mu ha fa za et me si, sos ya list l ke ler dezel lik lestya p dah les kitop lum dankal maan la y la rn,ge le nek le rin,in sanya p s nnvar l nsr dr me siveyi nesos ya list l ke ler de, sos ya list in a a da i le nen baz b rok ra tik ha ta lar so nu cu; dn ya ko m nist ha re ke ti iin de, is ter sos ya list l ke ler de, is ter dev rim yap ma yan par ti ler de, l ke le rin de dev rim yap mam ko m nistpar ti ler de,dn yahalk la r na,pro le teren ter nas yo na liz me uy gunola rakyar dmme se le sivegi de reksos ya listl ke le riem per ya liz mekarna sleleal ma large rek ti igi biko nu lar da,re viz yo nistola rakni te len di re ce i miz,mark sizm densap maola rakni te len di re ce i miz baz g r le rin do ma s na yol a m tr.Ve bu gn bu g r le rin dn ya a pn da et kin lik ka zan ma sn dan da bah se de bi li riz.Ade ta y le olu yor: Dn ya a pn da b yk bir hz ka za nan; em per ya liz mekar,zel lik ledees kidn ya nnb tnka ln t la r na kar, b yk bir hz ka za nan dn ya dev rim ci ha re ke ti, ade ta bu hz danbi razsar sldve yaarhzonunsa da-sol daby lebazka -

159

nal la rn ii ne d me si ne yol at. im di bu nun sar sn ts ge i ril mek te dirve yadn yadev ri mi ninge ir di ibusar sn t larherl ke ninz gnko ul la r nag reya an mak ta dr. *......... PROGRAM Trkbur ju va zi si,fe o da liz minba rn daolu ur ken,fe o da lizmde biryan danzel lik ledev letay gtie ri sin deken di si nebiralanha zr lar ken,teyan danfe o dals mr ge ciyn tem le ri neekola rakka pi ta liz min de s mr ge ci yn tem le ri ni be nim si yor ve b tn bu yn tem le ri bir bi ri ne ka r t ra rak, kar ma k bir e kil de, drt yzbe yzyl lkfe o dalbasksis te miyet mi yor mugi bibirdemo dern ka pi ta liz minb tnsi lah la rnku a na rak,da hadayo un la t rpge li ti re rek,birbaskame li ye si negi ri mi tir.Hat taprog rambu nun la daas ln daye tin mi yor;ta ri hite mel le ribi razda hadade ri nein mi tir. Fe o dal d nem de ki bas k lar sa de ceTrk fe o dal le ri ne has ola rakeleal ma m tr,bu gnkKr dis tan nya p s nne kil len me sin deArapfe o da liz mi nindeet ki le ri niara tr ma yaa l m tr.Buko nu dadado yu ru cu,inan d rcka nt larile ri yes re bil mi tir.Bu nun la daye tin me mi tir,k le cia daKrtka bi le le ri nindo u u nu,ai ret ha li ne ge li i ni, bu gnk top rak la r na yer le i mi ni ver me ye a l m tr. T my le bun da bi lim sel sos ya liz me sa dk kal ma ya a l m tr. B tn bun lar bel ki art bir bil gi ola rak ge le bi lir, ama y le de il dir as ln da. Fe o dal bas ky an la mak iin a a y ne lin mi ve bu gnk a an la mak, bu gnk ulu sal bask sis te mi ni an la mak iin de, fe o dal d nem de ge li ti ri len bask -zel lik le Kr dis tan da h lyo unbire kil defe o da lizmya andiin-ta rih tefe o dald ne minb tnzel lik le rikav nl ma yaa l  la rak,Kr dis tanta ri hin de, Kr dis tan da ki b tn ol gu la rn an la l ma s na a l l m tr. Bu e kil dede vamede ge lenprog ram,de di i mizgi bib tnar l nI. Em per ya listSa va tanson ra kiKr dis tan nye ni denb l t rl me si never mi tir.nkg n mzenya kn danil gi len di renve yag n mzKr dis tan nne kil len me sin deenya knet ki sive yaenbe -

160

lir le yi ci et ki si olan,Arap ya yl mas d ne min de ge li ti ri len bask, fe o dalbaskbi im le ri,fe o dalkl trbi im le ride il dir.Da haokI. Em per ya list Sa va tan son ra (ke za ayn d nem de ki bask, Trk sul tan la r nn bas ks mut la ka et ki le mi tir, bu g nn olu ma sn da onundakat kshay lifaz la dr)Kr dis tanze rin debiryan danye rel fe o dal le rin,biryan dangenTrkbur ju va zi si nin,di eryan dann gi liz-Fran sz em per ya liz mi nin, kar  lkl sa va mas so nu cun da Kr dis tan n bu gnk sta ts ta yin edil mi tir. Prog ram bun lar izahet me yevebuko nu dasis tem lig r lerge li tir me yea l mak ta dr. Prog ra mnenbe lir ginzel li i,I.Em per ya listSa va ndanson ra Kr dis tan nem per ya list ler ceveonun lauz la ans mr ge cig ler lena slpar a lan d nvebupar a lan ma nnna slhak szol du u nu veem per ya liz min-s mr ge ci li inKr dis tan da kihalky n la r nn  kar la rnna slgr me mez lik tengel di i ni,on la raenufa ckbirge li me yo lu ta n ma d n, on la rn var lk la rn bi le ta n ma ya ya na ma d n i le me si dir. Em per ya list ler ve s mr ge ci ler o d nem de bul ke ninadnvebul ke deyo unola rakya a yanhal knvar l n ta n mak la bir lik te, bu hal ka en ufak bir si ya sal ve eko no mik ge li meyo luta n ma m larvet my lebun larken dipen e le riara sn da par a la may, ken di pen e le ri ara sn da tu ta rak ilik le ri ne ka dars mr me yite melil keha li nege tir mi ler dir.Buko nu daza man za manbir bir le ri nekarsa va m lar,za manza mandabir bir le riy le an la m lar dr. n gi liz ler le zel lik le Trk bur ju va zi si nin id det li a t ma larveuz la ma larol mu tur.Lo zan dabuby le dir,Sevr de bu by le dir, da ha son ra 1925 te Mu sul me se le sin de bu by le dir. B tn bun lar Kr dis tan n ya kn ta ri hin de ce re yan eden ve bu gnkKr dis tan ne kil len me si neyolaanta ri hinem deolay lar dr. Evet,ol dubit tigi big r nenbuya knta ri hige mi e,bizhi bir za manby leba ka ma yz.Ba ka la rn cabirta ri hige miola rak,ta ri hi bir ka lnt ko nu su ola rak ele al nan bu g rev, bi zim iin son de re cecanalc,sonde re ceya knsi ya siso nu larolanvebu gnk ya an t mz ok ya kn dan il gi len di ren ta ri hi, si ya si ni te lik te olay -

161

lar dr.Bizken di mi zi,buta ri hi,si ya siolay la rniz di ibirKr dis tan ka bulet me megi bibirdu rum lakarkar  yabu lu yo ruz.Em per ya list ler, s mr ge ci ler ve fe o dal le rin ba zen sa va a rak, ba zen uz la a rak iz dik le ri bir Kr dis tan sta ts, bi zim iin ka bul edi le cekbirstatde il dir.Bi zimiinze rin dege li me ninola ca,par ti nin,hal knze rin dez gr cege li e ce ibirstatde il dir,birhal kn si ya sal, eko no mik, kl t rel ge li me si ni ba m sz ca sa la ya cabirstatde il dir.Tamter si ne,busta t nnal masola yn da, ge mi te ya p lan e it li an la ma lar ve h l da var l n sr d ren buhu ku kian la ma larso nu cuku ru lansi ya sire jim le ri,busi ya sire jim le rin ger ek le tir di i ta la na va ra na dek ge li ti ri len eko no mik s mrku rum la rnka bulet me mizmm knde il dir;ka bulet ti i miz oran da da bu l ke de ya a yan, bu top rak lar ze rin de ya a yan halky n lara sn danz gr lkveda hage li mibirya amva a det me mizmm knde il dir.Prog rambuko nu daye te rika darzen gs ter mi tir.Mm knola ma ya ca ne it lie kil ler detah lilge li ti re rek,e it lialan lar datah lilge li ti re rekbe lirt me yea l m tr.O hal debiz,ge rekdi erpar a lar da,Kr dis tan nge ne lin deu ra n lan bas ky ve o par a la rn em per ya list le re, i bir lik i le ri ne ve ril me si ni; ge rek Tr ki ye de ki par a nn Tr ki ye nin si ya si sta ts al t na gir me si nivegi de rekTrkbur ju va zi si ninbiryem li i,birpl du ru mu nage ti ril me si niken di mi zeve riola rakka bulede me yizve yaby lebirsta t tyka bulede me yiz. Prog ram zn de; Mi sak- Mil li yi red det mek te dir. Di er grup lar iin, zel lik le ge rek re for mist r gt ler iin ol sun, yer li re for mist, tes li mi yet i r gt ler iin ol sun, ge rek sos yal-o ven iz gi ler, grup lariinol sunbirve riola raki le nenMi sak-Mil li yiha tr la ya lm.Mi sak-Mil liu dur:Mi sak-Mil li,oza man kiOs manlas ker le ri nin ve Os manl or du la r nn ken di g le riy le ayak ta tut tuk lar top rak la rn, Mus ta fa Ke mal ta ra fn dan ve ya o za man ki Trk bur ju va zi sita ra fn danTrkulu su naulu sals nrola rakgs te ril me si dir.Ta ma mensngg c nnbe lir le di iveiin dehertrlulu salves nf salbas k nnala bil di in ceyay gn latbirs nrsis te mi dir.Bizbu nuken di mi zebirve riola rakka bulet mi yo ruz.By lebir

162

Mi sak-Mil lis nrtes pi ti ni,bus nr larze rin debircum hu ri ye tin in a sn, bu cum hu ri ye tin st ya p sn te kil et ti i eko no mik ya py,eko no mikte me li,bute me linsa ladb tnsos yal,kl t rel ili ki le rika bulede me yizvebu nakarbi zimm ca de le mizola cak tr.Bun la rnge li me ninnn debiren gelol du u nu,ge li me yisa la ma yan,ta ma menbirhalkka pi ta listege men liks re ciiin deda hadayok sul la t ran,da hadakl tr sz le ti ren,i siz le ti renvegi de reksi ya sige li mea sn dandata ma menenufa ckbirola nakta n ma yan bir stat ola rak an la d  mz iin il ke ola rak kar  kl masge rek ti i nisy l yorvebu nudag n mz deennem libirsi ya si he def ola rak ko yu yo ruz. Bu da ha ok u nun iin nem li dir: Sos yal-o ven grup la rn, ya ni Tr ki ye dev ri mi ne ili kin r ne in, bir el li se ne den be ri boy gs te ren TKP iin ve da ha son ra di er grup la rnbuko nu da kiyar g larg z n nege ti ri lir se,bi zimbuko nu da ne de re ce de nem li bir fark l lk iin de ol du u muz an la  lr. Bi zimye relg le ri mi zins rek libiroto no mipe in deko tuk la rn ha tr lar sak;buoto no miiinhi birza manMi sak-Mil li yeve yaI. Em per ya listSa vaiin dei zi lens nr la rakark ma dan,herpar a daayrayroto no mibl ge le ripe in deko anbufe o dalbur ju va kar masg r lervesi ya set ler leolanfar k mzbe lir ginbire kil de or ta ya kar.Bu,aynza man daKr dis tan da kipro le tar ya nnta ri hi g re vi nior ta yakoy mak ta dr. Bud nem deka pi ta list-em per ya listves mr ge cig lerta ra fn dan par a la nan ve her par as ze rin de ayr ayr bir yok sul la tr ma,ta lanet mevekl tr sz le tir medu ru mu nata nkol mubirl ke nindev rim ci le riola rak,el lise ne denbe ri,zel lik lesa va tanbe ri ge li ti ri lenb tnide o lo jik,ku rum salveuy gu la maala nn da kibaskves m ry,bu gnkyok sul lu un,bu gnkda ya nl mazha yat ko ul la r nnbi ri cikne de nisay mak ta yz.Bizbun lar daenufa ckbir ge li ti ri ciyng re me mek te yiz,bubaskves mrsis te mial tn da l ke miz dehi birge li meola ma m tr.Ta ri hin,Kr dis tan da kita ri hinka babirtab lo su nui zer sek;ilka lar dan,S mer le rinbu ra da, Me zo po tam ya da uy gar lk ad mn at ma sn dan bu ya na hi bir za man da bu d nem de ki ka dar bir uy gar lk d n da kal ma, bir ta rih

163

d n dakal mag rl me mi tir.Bu gnya a nand nem,ki i lik siz le me nin, ta rih d n da ka l n, ta bii gi de rek in san lk d n da ka l n do ruknok ta s dr. Prog ram,buko nu dasonde re cehas sas,sonde re ceil ke lia lm large tir mek te dir.Tmya pyki i lik siz le mibiryap,b tnta ri hi ta rih d  na atl ma ola rak, b tn in san ili ki le ri ni uy du ili ki le ri, yurt se vergr me yenili ki lerola rakeleal mak ta drveta biikiil kel halkkl tr le ri nint m nnge li meola na nbu la mad,bualan da kiyok sul luk la rniin debu na lpka lanbirhal knbu gnenpar al,enge ri,enda ya nl mazyok suld ne mi niya a d ndi lege tir mek te dir. a n son de re ce tek no lo ji nin, bi li min ge li ti i bir a ol ma s nakar  lk,yi nedn yahalk larbiryer desos ya liz medo ru y ne lir ken,s nf sztop lu mado ruy ne lir ken,ens cakm ca de le le rive rir ken,hal k m znter sibirbi im dea nd n dakalmve a nhi birim ka nn dannesi ya sal,neeko no mik,netek nik,nebi lim selhi biralan da kige li me le rin denna si bi niala mambirhalk ola rak, t my le bun la rn d n da ka lan bir halk ola rak, ne de re ce biryokol mateh li ke siy lekarkar  yakal d n,ta ma menbirda ha bi lin me mekze reg n mz detambirtas fi yes re cin deol du u nu vur gu la mak ta,be lirt mek tevebu ra dandakal ka rakg n m znacil r gt selg rev le ri nivem ca de lebi im le ri nikoy ma yaa l mak ta dr. Bas k la rnbuyn dege li me si,bubas k la rnie rik te,ya nisos yalmuh te va dafe o dalol mas,hat tahat tab tnya pyk le civeil keld nem dekalmbirtor tu,birka lntbi i min deayak tatut mas, a nulus la t rc,ge li ti ri cihi birzel li i ninbn ye si neka t la ma masve yaoks nrlola rakka tl masne de niy le,buhal kndu ru mu sonde re cektola raktas viredil mek te,sonde re ceger e euy gun ola raktas viredil mek tevebu ra danyo la ka rakdev ri minma hi ye ti,ni te li ivebudev rim den karolang ler,budev ri minhe def le ri,budev ri mind man laror ta yako yul mak tavebuko nu dam ca de le ci un sur la rn r gt len me il ke le ri ve ya ku ra cak lar r g tn ni te lik le ribe lir til me yea l l mak ta dr.Prog ra mnda yandta ri hi yapve yata ri hebakas,buda yanda nya ps,buvebu ra -

164

danbirhalkiin kardso nu larbun lar. Pe kibuka dara nd n dakalm,buka dart ke niaa ma sn da bu lu nan bir halk iin ne ler ge tir mek te dir? Bir mil li kur tu lu m ca de le si ninge rek liol du u nusy le mek te dir!Ge li mekiin,her alan da di ril mek iin bir mil li kur tu lu! Ki bu nun da en ya ln an lam si ya sal bir ba m sz lk ola bi lir, bu hal kn yo un bir e kil de ka tldsi ya salbirba m sz lkola bi lir.Dev ri minhe de fibu dur,en acilhe defbu dur.Dev ri minbirnu ma ralg re vi nibue kil degn de mekoy mak ta dr. Bu na bal ola rak mil li ba m sz l n ge li me si ni, si ya sal ba m sz l n ge li me si ni, si ya sal ba m sz l n iin de fe o dal le rin tas fi ye edil me si ni art ko mak ta dr. Fe o dal le rin, kom pra dor la rn ya ad bir l ke nin ba m sz ola ma ya ca n sa vun mak ta dr. te yan danbul ke debazs nf la rnolu tu u nu,ulu salgrup lar danba z la r nn,ulu salba m sz lk tanya rarg re me ye ce i ni,ta ri hia dan bun la rnie ri i ninar tkbo al tl d nbe lirt mek te dir.Ta ri hinbun lariinn grdka der,ulusko nu sun dabireysy le me me,bir ulu salkim likedi ne me meve yaha kimulu suniin deeri mebi i min de dir. Gen likiin,ky l leriin,i i leriinveb tnemek ihalky n lariindeu nuge tir mek te dir:Ye ni denbirdn yaku rul ma l dr vebu nunyo ludaulu salba m sz lk tan,l ke ninba m sz l n dan ge mek te dir. B tn in san la ra ve re bi le ce i miz des te in, hat ta en ya knkom uola rakya adhalk la raenya kndes te in,bu ra da ki birba m sz lkm ca de le sin denge e ce i niveayne kil dedn ya halk la r nakardabirfay dasa la ma nn,dn yahalk la r nakarbir g revola rakye ri nege tir me ninyo lu nundabirba m sz lkm ca de le si ninyk sel me siol du u nusy le mek te dir.Vebun daenok karolans nfveta ba ka lar;i i ler,ky l ler,gen lik,ay dnke sim ler ve di er emek i un sur lar ve yurt se ver li i ni ko ru ya bi len e it li fe o dal,bur ju vake sim leriin de kig lerola rakdi lege tir mek te dir. D manola rakdafe o dalku rumvegrup la rnhep si ni,il kel,ai ret i,ai le ci,kanda vac,mez hep ineka darolu umvar sahep si ni he defal mak taveyi neb tnbun larayak tatu tan,ulu salbaskve

165

buulu salbas kyuy gu la yanTrkbur ju va zi si nivebu gnbuTrk bur ju va zi si nin en azl tem sil ci si olan fa iz mi bir nu ma ral he def ola rakm ca de le ninn nedik mek te dir. Bue kil deda yandte mel le rior ta yako yanvem ca de le deda ya na cag le ri,ger ek le ti re ce ig rev le ridi lege ti renbirprog ram,uzunva de libirm ca de leyn te mi nin gr mek te dir.Ya nibu il ke le rin an cak uzun va de li bir halk sa va y la, a  mz da b tn yok sul halk la rn kul lanm ol duk lar bir sa va yn te miy le ya am bu la ca n,on la rnsa vatyn tem lesa va l masveyi neon la rn m ca de letak tik le ri nikul lan makge rek ti i niveta biikibus re te e it lir gt le rin,it ti fak la rnku ru la bi le ce i nisy le mek te dir. So nuola rakda,b tnbua ba la rnbirde mok ra tikhalkh k me ti ni ya rat mas ge rek ti i ni ni te le mek te dir. De mok ra tik halk h k me ti, bu gnk s mr ge ci bas k la rn tas fi ye edil me si ve fe o dal bas k nn tas fi ye edil me si so nu cun da ku ru la cak tek si ya si al ter na tif tir.Bun danba kabirsi ya sial ter na tifd  n le mez,endev rim ci ka rar lar by le bir h k met d ne min de uy gu la na bi lir. l ke de ki top ra nadilda  tm,l ke de kihal knge nibirkl trse fer ber li i ne,ei timse fer ber li i negi ri i,l ke de kihal knken di neye ni den gel me si,ade taye ni dendi ril me si,kom uhalk lar laeitvez grbir te mel de ye ni den bir lik kur mas, dn ya in san lk kl t rn den na si bi nial mas,dn ya da kibi li minvetek no lo ji ninrn le rin denya rar la na bil me si ve b tn bun lar dan, ge ri ci re tim ara la rn dan, son de re ce ge li mi re tim ara la rn ya ra ta bil me si bu e kil de mm knola cak tr.Bun larhemsi ya siolan,hemdepra tikolan,enacil araolanby lebiray g ta,si ya salay g taih ti yacgs ter mek te dir. K sa cabuka darr gt len me,buka darm ca de le,buka darsa va ilegi de rekby lebiray gtya ra t lr sa,Kr dis tan da kihalky n la r nnka de ri ni,d ta kivei te kig le rekarsa vu na bi le cekby le biray gtge li ti ri lir se;enba taye relhal kn kar la rnsa vun mak, kom uhalk la rn kar la rnsa vun mak,gi de rekb tndn yahalk la r nn kar la rnsa vun makmm kn drveby le cedn yahalk la r nn m ca de le si ne en nem li kat ky ver mi, bu ko nu da pro le ter en ter nas yo na liz minbi zeyk le di ig re videensa lklbire kil de

166

ye ri nege tir miola ca z.Ba kahi birge li meyo lu nug re me mi tir,prog rambu nund n dal ke deda hadain sa niola bi le cek,da ha da yurt se ver ce ola bi le cek bir ge li me yo lu nu ta n ma mak ta dr. Prog rambu nund n dab tnyol la rn,b tnal ter na tif le rin,b tn ay gt la rn,(ki mi sipar la men to yako ar,ki mi sida haokyol, fabrika der, ki mi si de asi mi yas yo nun hz lan d rl ma sn is ter) l me, t ke ni egi denyol larol du u nuilanedi yor. De mok ra tikbirhalkh k me ti ninku rul masp he sizoket re filbirso run dur.l ke nint mn debir den bi reger ek le mez.Bu gn bi lebirkent tebirdev rim ciko mi teku ra bil sek,bu ra da kihal knye relih ti ya la rn dantut,halkd a r yakarsa vun ma yaka darb tn g rev le rin hep si ni st le nir sek, bu ne olur? Bu, ile ri de ku ru la cak birh k me tinufakbiror ganolur.Bu nungi biyzta neya rat sak, iki yz ta ne s mr ge ci or du ya kar kur ta ra ca  mz bl ge ya rat sak,ta biikiby lebirh k mette o rikol mak tan kar,pra tikcanl birger ekha li nege lir.Eerbi zimm ca de le mizs rek liken di si ne alan ya ra tr sa, fe o dal le rin et kin li i ni, po li sin et kin li i ni da ha ok bl ge dek rar saveb tnbun la rnso nu cuglge ril laha re ket le riy les mr ge cior du yui le mezha lege ti rir se,by lebirh k me tin da ya na cabazay gt lar,ilkko mi te le ri,ilkkon sey le rive yaby le birh k me tinda ya na cailke kil len me le rior ta ya ka ra bi lir.B tnbus re le riya a ma dan,bi zimby lebirhalkh k me tiola rak or ta ya ka ma ya ca  mzak tr; kar sak,buokso yut,okha ya li biriyap t  mzan la m nage le cek tir.Amata biikibizbuko ul lar ya ra tr sakda,do alola rakbi zimkar  m zadi ki le cekhe de finby le bir h k met ola ca ve sa de ce si ya si ik ti dar ay gt ola rak, bir kur tu luay gtola rakde il,el deedi lenulu salba m szlsa vun ma daol sun,i te kife o dal le ria ma daya nii te kide mok ra si yisa la ma daol sun,teksi ya sial ter na ti fin,enel ve ri lisi ya salara cnbu ol du u nuvebuara cnda,uzunva de libirhalksa vas re ciiin de ya ra t la bi le ce i nisy le miol mak ta drve yafor m leet mek te dir. Halkh k me ti ninku rul masennem libirg revola rakbe lir til mi tirveda hason raby lebirh k me tinn der li in degi ri i le cek i ler var dr; ei tim ala nn da, kl t rel ge li me ala nn da, eko no mi -

167

nin in a saf ha sn da, sa na yi nin ye ni den in a saf ha sn da ge li ti ri le ceki lergi bi...Amaeko no mi ninta rm,ti ca ri,ma li,b tnbualan lar da na sl bir e kil len me ya ra ta ca, h k me tin o za man ki yl lk ka rar na me le riy le, yl lk prog ra my la be lir le ne cek tir. Bu ko nu da prog ra mafaz labirnotd l me siza tenmm knde il dir.Veta bii ki b tn bu h k me tin ala ca ted bir ler le gi de rek bir de mok ra tik halk dik ta tr l  nn, ya ni k sa ca ba m sz bir halk cum hu ri ye ti ninbutop rak lar dado masveku rul ma sy labir lik te;Or ta do u da halk lar ara sn da dev rim ci d n ce nin ge li ti ril me si nin, si ya sal dev let le rin,si ya salbirgha li negel mi,ge rekdev ri miger ek le tir mi l ke ler ol sun, ge rek dev rim ci sos ya list g ler ol sun, ge rek di erde mok ra tikyurt se verg lerol sun,bun larara sn dada hasa lkl,da haeit,z grili ki lerku rul ma s nnze mi niolu ur.r ne in ge rek ti in de bir Sov yet (prog ra ma bu d l me mi tir, ama ikin ci eleal tabe lir te ce iz)bl gea pn dabircum hu ri yet lerbir li iya rat may,eerby lebirsi ya salbir likya ra tl maz sabi le,hiol maz sa halk la rn z gr ve eit bir te mel de bi ra ra ya ge ti ril me si ni, b tn g lerara sn dada ya n may,yo unbirili kial-ve ri i nid zen le ye bi le ce i ni ve da ha ok halk la rn  ka r na bu nu ya pa bi le ce i ni be lirt mek te ve by le bir si ya sal re ji min bun lar ya pa bi le ce i ni sy le mek te dir. B tnbun larso nu cun daba k yo ruzki,birm ca de legru buola rakbu gnn m zeal d  mzby lebirprog ram,bi zil ke nindev rim ci, si ya sal bir r gt ol ma ya g tr mek te dir. Bu ko nu da eer kad ro la r mz, a l ma ha zr lk la r mz ye ter liy se, by le bir r gtl gha li negel me mizge rek ti i nivesi ya sibirgha li nege len,si ya salm ca de le yiken di nete melbirm ca de leola rakalanby lebir r g tnde,buhe def le ri niger ek le tir mekiincid dim ca de le,sa vabi im le ri ney nel me sige rek ti i niel bet tekiprog rami le mek te dir. Tmbun lar danson rasy le ne bi le cekey;prog ramas ln dasos ya list  re ti den ya rar la na rak, l ke hal k nn kur tu lu u nun bi ri cik yo lu nu, ne re den ve na sl in a edi le ce i ni, mm kn ola bi le ce i ni be lirt mi tir. Prog ram, dn ya halk la r nn ba m sz lk, de mok ra si,

168

sos ya lizm do rul tu sun da ki m ca de le le ri ne b yk bir it ti fak g ola rak bak mak ta dr. Sos ya list l ke le ri b yk bir mt te fik ola rak gr mek te dir. Ken di le ri ni bun la rn do al mt te fi i say mak ta dr. Dn ya i i ve de mok ra tik halk ha re ket le ri ni yi ne ken di le ri ne en ya kn mt te fik ola rak se mek te dir. le ri ci in san l n b tn ka za nm la rnken di si nebirmi rasola rakdev ral mak ta dr.Vetmbute mel ler ze rin de ulu sal bas k la rn, fe o dal bas k la rn yer et me di i, yeral ma ya ca,bun la rnta ma mentas fi yeedil miol du ubirl ke de,in san la rnnor malge li meyo lu na,ta rih selge li medo rul tu su nagi re bi le ce i nivebuyol dahzladm larata bi le ce i ni,yz yl lar danbe riya a nanade taye rin desay ma,ade tage ri singe ri yegit me du ru mu nu, b yk adm lar la yok ede bi le ce i ni ve hat ta ka pi ta list uy gar l niin debu lu nanbirl ke nindeokokile ri si negi de bi le ce i niveby le cesos ya listsis te minyan dabirl keha li nege le bi le ce i ni, by le bir l ke ha li ne gel mek iin by le bir prog ra mn iz di iyo lunbi ri cikyolola ca ndi lege tir mek te dir. Yi ne son ola rak; Kr dis tan n di er b lm le rin de de par a lan ma nn (hak sz bir par a lan ma, em per ya liz min, s mr ge ci le rin  kar lardo rul tu sun dabirpar a lan maol du uiin)s reie ri sin de tas fi yeedil me siveherpar a da kihal knken diz g c neda ya na rak bir m ca de le ver me si ge rek ti i ni, ta rih te hak sz bir e kil de b l nen,par a la nanbuya p nn,buse ferda hade mok ra tikbirte mel de veulu salbas k danarnmbire kil deveherpar a da kihal knz gr ceira de siy le(kibun la rnhep si nisos ya liz minn der li i nige rek ti reney lerol du uiinsy l yo ruz)z gr cebiryn tem lebi ra ra ya ge le bi le ce i nibe lirt mek tevegi de rekta rihie ri sin deyokol mubir halk,yokolanbirl keye ri ne,sos ya liz minn der li in deba m sz, de mok ra tik, gi de rek sos ya list do rul tu ya y nel mi bir l ke yi va a det mek te dir. Prog ra mnzve yasonsz le ribun lar dras ln da,amatmbun la rnger ek le me si,tmbun la rnie rikka zan masiinde,ge rek ti in deyzse ne likdi edibirm ca de le ninve ril me sige rek ti i ni, b tnbuyol la rnzor luk lar lado luola ca nsy le me li yiz.Buko nu da bir ha ya le ka pl ma mak ge re kir. Prog ram, he le he le ba r l

169

m ca de le e kil le riy le, by le bir ama ca ula l ma ya ca n da ha ba n danbe lirt mek teveenzor lum ca de le le rin,okkanlsa va la rn, okkanlm ca de lebi im le ri ninve ri le ce i nidepe i nenka bulet mek te dir.Amab tnbun lar dabirza rargr me mek te,ya niokm ca de le ola cak, ok kan d k le cek di ye en ufa ck bir olum suz luk gr me mek te dir. Tam ter si ne ak t la cak kan la rn, ka za n la cak z gr l nsu yuola ca nbe lirt mek te dir. Prog ra mnda hadage ni le til mibirmuh te vasze rin debutop lan t da ko nu may ge rek siz g r yo rum. nk bu ko nu da bir ak la mada haya pl m tr,he pi nizbu nubel kioku mu su nuz dur.O ak la ma lar,buprog rambi razda haa mak ta,bi razda hai le mek te dir. Za ten eer mm kn olur sa, n mz de ki d nem ler de de, zel lik le te o rik a l ma la ra fr sat bu lur sak, prog ra mn da ha ok ak lan ma sn,da hade rin li i nebirara tr mate me li neda ya nanbir ak la ma sndaya pa bi le ce i mi zivebuko nu dada haso mutyak la m lar la or ta ya  ka bi le ce i mi zi ra hat lk la sy le ye bi li rim.Ama bu gnk art lar da yak la m la r mz da bi le sy le nen il ke le rin son de re cedev rim ciil ke lerol du u nu,buil ke le rinred de di le me ye ce i ni, ta ma men ge li ti ri le bi le ce i ni ve Kr dis tan da ki b tn yurt se ver-de mok ra tik g le rin et ra fn da r gt le ne bi le cek il ke ler ola ca n, ni te kim g n mz de de bu il ke le re epey yurt se ver bir ta ban ya rat t n, epey grup la ma ya yol a t n, epey m ca de le ye yol a t n gr d  mz sy le mek te yiz.Yi ne za man la bu il ke le rin gi de rekbiror du yaka vu a ca n,glhalkcep he le ri neka vu a ca nvebuprog ra mnmut la kabir gnken dido alsi ya siso nu cu nu ya ra ta ca n,ya nibirde mok ra tikhalkh k me tiya ra ta raksonbu la ca n,bu nunye ri neda haye ni,ko ul lardik ka tealan,ye niko ul la rnso muttah li li neda ya nanvebuse fersos ya listin ay,gi de reks nf sztop lu may nel me yiama la yanbirprog ra mnge ti ri le bi le ce i nige rek ligr mek te dir;prog rambuko nu dadaye te rika dar has sa si ye tigs ter mi tir. Sos ya listaa maiinfaz labireysy len me mi tir.nkulu sal baskvehertrlfe o dalpar a lan m lkart la rn dasos ya liz mine sr mek,eerbi lin libiriha netde il seta ma menbirdan ga lak lk tr

170

as ln da.By lebire yed me mekiindebutrey le rifaz lai le me mi tirprog ram.Da haulu salba m sz l n,da hade mok ra si nin enil keladm la rnbi leata mambirhal knn ne,im di denbutip g rev le rinko nu la ma ya ca n,enya knhe def leriinbi leencid di birm ca de lever g tnge li me di ibuor tam dada hafaz la,da ha id di al prog ram lar la or ta ya  k la ma ya ca n bil mek du ru mun da yz.He lehe lebazi bir lik igrup largi biKrdistanda demokrasi geliiyor ve ya Krdistanda sosyalizmi kuracaz de mek, ulu sal bas k nn ve fe o dal aa la rn ege men li i al tn da olan bir yer de, butipey le riile risr mek,bi lin libiriha netde il se,ol saol sabir dan ga lak lk rn, ol sa ol sa y re in de de mok ra si nin, ba m sz l nneol du u nubi le me yenuakbirka fa nnrnola bi lir. B tn bun lar da ha da i le ne bi le cek ko nu lar dr. Prog ram ol sun, ak la ma bro r ol sun, b tn bun lar bi zi da ha ge ni ara tr ma lar yap ma ya,da hado yu ru cutes pit leryap ma yaade taa r mak ta dr.Ta biikib tnbun lar danna si bi nialanar ka da lar,has sa si ye tiolanar ka da lar,ge re kenso nu lar ka ra cak lar drveon lardaprog ra mnil ke le ri niger ekek li neb rn d re cek ler dir.Ay r cam ca de le ninboyat ma sy la bir lik te bu il ke ler so mut luk ka za na cak, bun lar yi ne te o ri de bi zida have rim liso nu la rag t re cek tir.im di likprog ra mnko nu lu u ve ya bu ko nu da ki tas la n su nu lu u by le dir. Siz de bu ko nu da ken dig r le ri ni zibil di rir se niziyiolurve yage rek li dir,iyiolurde il art tr. Mazlum DOAN: Be nimbe lir te bi le ce im,ek le ye ce imhi bir eyyok.Hemz ne,hembi i mi neka t l yo rum.An cakbiryer de, devlet mlkiyeti  di ye son k sm da ... ora nn da de i ti ril me si uy gunolur,onunye ri neka muml ki ye tibi i min de(....)* A-4 (ahin Dnmez): Prog ram da ta rih, a ve bu gnk l ke nin so mu tu hak kn da ge ti ri len g r le re ol du u gi bi ka t l yo rum, ek le ne cekbireybu la m yo rum. Biar (A. Haydar Kaytan): Prog ra ma ben de ay nen ka t l yo rum.nem liolanprog ra mnas ga rig rev le ri ninye ri nege ti ril me si iin r gt len me yi ge li tir me miz ve bu do rul tu da pra tik a ba lar

171

gs ter me miz dir. A-1 (Duran Kalkan): Prog ramtas la,si ya sig r le ri mi zive n mz de kias ga rig rev le ri mi zitamola rakkoy mu,b tnge ti ri len le re ka t l yo rum.Yal nz ta rih ks m nn bi raz ze rin de d  n yo rum,buko nu daar ka da la rnak la ma lartat minet ti,buha liy le ka t l yo rum. Mustafa Karasu: Prog ra ma ben de ge nel ola rak ka t l yo rum. Yal nzbirb lm de,ge rek ti ian dade i ikm ca de lebi im le ri nin kul la n la ma ya ca, ya ni ba r l m ca de le nin kul la n la ma ya ca ifa deedi li yor.(...)Birdesi lahlm ca de le ninil ke le ti ril me sige re kir. Prog ram da na sl ka bul edi li yor? Halk or du su nun in as bi i min deta biredi li yorsi lahlm ca de le.Halkor du su nunin as,za ten r gt len me ninbirg re vi dir.Bu nunya nn dasi lahlm ca de le yiil keola rakkoy makge re kir. A-2 (Cemil Bayk): Prog ra mn ge nel il ke le ri ne ka t l yo rum. Yal nz Kr dis tan n ge nel zel lik le ri s ra la nr ken b k kn da, em per ya liz min Kr dis tan  bir ye ni s mr ge ola rak de er len dir me sivebu nabalola rak,drts mr ge cidev le tinkla siks mr ge sta ts iin de ol mas g r  ne ka tl m yo rum. Hi bir za man em per ya liz minKr dis tan daye nis mr gepo li ti kasg rl me mi.Ne eko no miks mr ge ci li i,nekl t relalan da kis mr ge ci li i,neas ke rialan da kis mr ge ci li ivar. Sos ya lizmver gt len me Ta ri he bak t  mz da ok e it li ide o lo ji le rin olu tu u nu ve bu ide o lo ji le rinn der liket ti ibiry nr gt len me le rine kilbul du u nuvebun la rnhep si nine it lisi ya salor ga ni zas yon la rayola t n bi li yo ruz. Ve yi ne ta ri he bak ma ya de vam eder sek, dn ya da gl biride o lo jine re denk m sa,han gid nem dek m sa,oide o lo ji ninkav radin san larmut la kaa  nndev letg le riy le,od nem de kisi ya salg ler lea t m lar dr.Eeroide o lo ji nintem silet ti i g r ler a n ile ri sin de ise ge ri si ya sal ya p lar par a la yp ye ri ne ye nisi ya salya p lar,ya nistya p lar ka ra bil mi ler dir.zel lik lesi -

172

ya salide o lo ji lerdev le teili kinola rak,top lu munge li me si neili kin ola rakor ta ya kanheride o lo ji,r gt len dir di ivesa va asok tu u in san lar lamut la kabirsi ya salge li me yeyola m tr. Amayi neta rih teu nudag r yo ruz;neza mankibiride o lo jisi ya sal so ru na y nel me mi tir, si ya sal dev let me se le si ne y nel me mi tir, si ya si ku rum la ra ili kin ola rak ben zer r gt len me ler ii ne gi re me mi tir, o ide o lo ji bi rer ta ri kat ku ru mu na d n p gi de rek bir mez hep ha li ne gel mi, gi de rek fo sil le mi, ka lnt ha lin de bir d n cetas lavebuse fertu tu cu lu unhiz me tin dees ki,ge riya p nn,es kisi ya salya p nnhiz me tin debirdindu ru mu nad m ler dir.Ger ek te,ba lan g taile ri ciolanbiride o lo ji,eersi ya sihe de fey nel me mi se,ya nibirno luhe defola raksi ya sala l ma larnp la naal ma m sa,oide o lo jigi de rekge ri ci,si ya salik ti dar la rnem rin de bi rer din du ru mu na ge ti ril mi, halk la rn af yon la t rl ma sn da,uyu tul ma sn dabirdindu ru mu nain dir gen mi tir.Buide o lo ji le rinta biikihalk la rnkur tu lu un daile ri yes re cek le ribirey lerol mad gi bi tam ter si ne on la rn uyu tul ma sn da ve bu nu yz yl lar bo yuyap ma sn daoknem lirol le riol mu tur. Buko nu daMarksy leder:ktidar veya politikayla uramal mdr ii snf? Evet uramal, eer politikayla uramazsa, bunlar ortaa Hristiyanlar gibi sadece cenneti hayal edeceklerdir. u nu da ek le ye bi li riz: Salt bugnk siyasal iktidar elinde, birer uyutma arac olarak bunlar grev greceklerdir.Marksbu nu ni ye sy l yor? Sos ya lizm iin ve ken di  re ti si nin ba  na da by lebire yingel me me siiinsy l yor. is n f nnpo li tikm ca de le denal ko nul ma mas,birann cei is n f nnpo li tikm ca de le yeyk sel me sivesos ya list le rinbirann cesi ya salm ca de le ye ar lk la rnkoy masge rek ti i ni,eerbun danvaz ge i lir seH ris ti yan lkgi bibirdinola ca nvebudi nindehalk la rnaf yon lauyu tul ma s nave yatambirha yal leya a ma s nayolaa ca n,kibu nun dasi ya salik ti dar lariinenb ykyar dmcve yasi ya salik ti dar la rn kar la rndi lege ti renge ri cibirtop yaola ca nbe lir ti yor. El bet te ki biz by le bir du ru ma d mek is te me yiz. Bu ka dar ide ol o jikbirge li meiin dey zenki i lerola rakbiz le rin,cid disi -

173

ya sal he def le re y nel me den, ken di mi zi say g de er bir g ha li ne ge ti re me ye ce i miz ak tr. Ta rih te bu nun r nek le ri ok tur. Han gi din gs te ril me sin ki, bu gn si ya sal ik ti da ra y nel me mi tir?Yi ne han gi d  nr gr me ye lim ki, o si ya sal so ru nu i le me mi tir? Hep si bu ko nu da d n ce le ri nin ar lk mer ke zi ne dev le ti koy mu lar, bu na ili kin ola rak baz ne ri ler de bu lu na bil mi ler dir ve an cak bun lar si ya sal baz ge li me le re yol aa bil mi ler dir. Bu tip  re ti ler,ta ri hinge li me sin debe lir lid nem ler de,be lir liza man lar daile ri cibirrol,ta yinedi cibirroloy na m lar dr.B tn re ti le rin ka de ri by le dir. He le he le b tn si ya sal  re ti ler, si ya sal so ru na ya nidev letso ru nu nay nel me;top lum salge li me yisa la makiin zel lik le o ide o lo ji le rin va a det ti i cenneti  ya rat mak iin si ya sal so ru na y nel me, top lum sal ger e in en yo un lam ifa de si olan si ya saldev letger e i ney nel mevebu nuz me, z meg tr me du ru mu nubirno luso runola rakn le ri nekoy mu lar dr.Buko nu da yo un a ba har ca yan lar, ta ri hin ge li me si ne ve ta bii ki halk la rn ge li me si nekat k dabu lun mu lar dr. Bur ju vamil li yet iide o lo ji nin,fe o dalide o lo ji nin,k le cid nem deor ta ya kane it liide o lo jikbi im le rin,hat tada hadage ri yegi der sek, il kel ko m nal top lu mun b y c lk bi i min de or ta ya  kardd n cebi im le ri nin,top lum la rnge li me sin dena slsi ya si ara larya rat tk la rnvebusi ya siara la rneko no mi ninge li me sin de,re timg le ri ninge li me sin de,bi li minge li me sin denede re ce nem li rol oy nam ol duk la rn ta bii ki, te ker te ker be lir te me yiz. An cak b tn bu d nem ler de ki ide o lo ji le rin si ya si st ya p ya y nel dik le riza man laroknem lige li me lerya rat tk la rnvebuide o lo ji le rin ger ek ten ad na ih ti lal di ye bi le ce i miz ye ga ne bi im ler ol du u nu, ama bu nun ya nn da si ya si ik ti da ra y nel me yen, si ya si so ru nu ken di si ne te mel yap ma yan ide o lo ji le rin de ge ri ci si ya sal ik ti dar la rnem rin debiruyut maaracol duk la rn,e it lita ri katve mez hep du ru mu na d n t rl dk le ri ni ve bu mez hep du ru mu na d  rlmide o lo ji le rindeger ek tenhalk la rneko no mikvesi ya sal ge li me le rin de bi rer ks tek le yi ci ba du ru mu na d tk le ri ni ra hat lk lasy le ye bi li riz.

174

Bu nu ni in sy l yo ruz? Ta bii ki sos ya liz min r gt len me si nin, ko m nist le rin, ko m nist d n ce nin r gt len me si nin ro ln, y nnbe lirt meka sn dansy l yo ruz,ta ri hebuyn deeil mekge rek ti i nibe lir ti yo ruz.Marksba tadasos ya list re ti ninbirH ris ti yandi nidu ru mu nad mek,ya nita ma menmen sup la rnil keldn ya ha yal le riy le al dat mak is te mi yor sa, si ya sal ik ti dar me se le si ne y nel mekzo run daol du u nube lir ti yor du.Bizbuger e iken di miz iinbinkatda havur gu la ya raksy le ye bi li riz.Kr dis tan dasos ya lizmbirtop ya,ay dn la rnelin debirge ve ze likarac,kl trtar t ma sn da kul la n la cak bir ara ha li ne ge ti ril mek is ten mi yor sa, bu  re ti yisi ya salm ca de le debiraraha li neve yasi ya salm ca de le yiya ra tanger ekbiride o lo jikte melha li nege tir me li yiz.Evet,k sa cabi zimn mz de kisos ya lizm,is terr gt len me de,is term ca de le de dev let d so run lar la faz la u ra tr ma ma l dr. Salt dev let d ze yin de de de il; si ya sal a l ma lar par ti d ze yi ne, bir ulu sal cep he d ze yi ne de in dir ger sek, b tn bu ko nu lar da kap sa mak ar ty la, sos ya lizm bi zi si ya sal ve gi de rek bu nun en yo un lam ifa de siolandev letme se le si ney nelt me li dir.Sos ya liz minus ta lar, sos ya liz minya ra t c larken di re ti le ri niger ek tenbue kil deta nm la m lar dr.Bu nunpro le terdev rim ci le rinem rin de,si ya salik ti da rnzap te dil me sin debiraraola rak,birgrbir li i,prog ramte me lisa la yanbir re tiola rakelealn masge rek ti i nisa vun mu lar dr. Bu nun bir dog ma, bir mez hep ha li ne ge ti ril me si ni her za manele tir mi ler dir. Ne denbu nunne mi nivur gu lu yo ruz?un dando layvur gu lu yo ruz; a  mz da fe o dal ide o lo ji le rin ve bur ju va ide o lo ji le rin ka de ri bel li dir.Fe o dalide o lo ji ler,bu gnksi ya salik ti dar la rnbn ye sin deveis terulu salge li me,is terde mok ra tikge li me ninnn de,yi ne halk la rn ya am art la rn da ha da iyi le ti re cek ulu sal ve de mok ra tikm ca de le le rinnn deta ma menbirks tek,biren geldu ru mu na ge ti ril mi tir. Fe o dal ide o lo ji ler, halk la rn uyu tul ma sn da, fa iz me,ge ri ci li eg t rl me sin debiraraola rakhiz metgr mek te dir ler.Buide o lo ji le rin,dev rim ciik ti da rnzap te dil me sin derol le ri u ra dakal sn,tamter si nege ri cisi ya salik ti dar la rnsr d rl me sin -

175

denem lig rev le rivar dr.Busi ya salik ti dar lar,buide o lo ji le riiyi cekul lan mak ta dr lar.Em per ya lizmvei bir lik i le ri,mez hepa t ma la rn da,din selg r le rinayak tatu tul ma sn da,ulus la ma nnve de mok ra tik m ca de le nin en gel len me sin de hep bu ide o lo ji den ya rar la na bil mek te dir ler.teyan danbur ju vamil li yet i li ig n mz de,zel lik lesi ya salik ti da rnde i ti ril me sin debiraraola rakrol oy nu yor.e it libur ju vamil li yet i li i,birdebu nunztko u luolan koz mo po li tizm, halk la rn ulu sal ba m sz lk, gi de rek de mok ra tik ik ti darm ca de le le ri ninrt basedil me si nisa la mak taveby lebir so run la r nnol ma d ngs ter mekiinnela zm saonuyap mak ta dr. Bur ju va mil li yet i li i g n mz de dev le ti de i tir mek, dev le ti emek i s nf la rn  kar lar do rul tu sun da bir ara ha li ne ge tir mek iin a ba har ca m yor. Tam ter si ne mev cut ge ri ci dik ta tr lk le rin, ge ri ciik ti dar la rnsa vu nul ma sn dan,sr d rl me sin denya na,halk larze rin debaskves m r nngiz len mekay naolanvebur ju va zi nin yo un lam  kar la rn di le ge ti ren bu ay gt la rn bir ka re form la de i ti ril me sin den, ama da ha ok da sr d rl me sin den, mu ha fa za kar casr d rl me sin denya nabirg rev,biri levy km le mi ler dir. Bu ide o lo ji le rin dn ya halk la r na bu gnk ko ul lar da ve re bi le cek le ribireyyok tur,tamter si nedn yahalk la r naza rar larhay lifaz la dr. Ta biikibuide o lo ji lerken di li in denbudu ru mad me mi ler dir. Buide o lo ji le rinbudu ru mad me le ri,sos ya lizmgi bidn yahalk la r nnufuk la rnaan,dn yahalk la r naye nibirdn yava a de den biride o lo ji ninor ta yak ma sy laya kn danilin ti li dir.Sos ya lizmbir ide o lo jiola rakor ta yak ma sy la,gel mige mib tng r le rin ele ti ri si niyap m tr.Ade tabuide o lo ji le rinnemalol du u nuor ta yakoy muvebun larhak kn dake sinhk mnver mi tir.Ne dirbu h km? Bun lar ge ri le ti ci bir en gel den ba ka bir ey de il dir ler. Pe ki bu nun ya nn da ne gs ter mi tir? Halk la ra son suz bir ge li me uf ku gs ter mi tir. Halk la rn bu ide o lo ji nin kla vuz lu un da ev re ni tes pit ede bi le cek le ri ni, mad de yi b yk de i ik lik le re u ra ta bi le cek le ri ni,re timg le ri ni,bi li miokokge li ti re bi le cek le ri ni,top lum salge li me yiokhz lan d ra bi le cek le ri nigs ter mi tir.Bi lim -

176

selbire kil denes nelbil gi le ring n m zeka dar kiyo un la ma sn te melala rak,top lum salpra tik le rint mnken di si nete melala rak bu nugs te re bil mi tir. By lebiride o lo ji ninl ke deuy gu lan ma s naa l  lr ken,birtop ya ola rak sa de ce re form la rn ger ek le me sin de bir ara ola rak kul la nl ma s navebir ta kmkl t relhak la rnel deedil me sin de,kl t rnara t rl ma sn dabiraraola rakkul la nl ma s nael bet tekigz yu ma ma yz.Yi ne dev let d ko nu lar da bu ide o lo ji nin bu e kil de elealn ma s nakarol du u muzgi bi,buide o lo ji ninby legev ek r gt len me ler le, ih ti lal ci ol ma yan ya p lar la teh dit edil me si ne de kar du rul mu tur. Bu ide o lo ji ye bu la an la rn, by le bir  re ti nin y ce li i nikav ra masge rek ti ivebu re ti yikav ramun sur la rn da ger ek ten farkl bir dn ya ya rat mak la g rev li ol duk lar; bir mez hep iklikgi bide il,birre for mistklikgi bide il,halk la rnge li me si ninnn de kib tnka ran lk laray dn la tanveon lars rek li ay dn l a da vet eden bir an la y n tem sil ci le ri ol ma lar ge rek ti i veherey denn cede(si ya salik ti dar lak ya s yabirm ca de leyap tk lar iin) bu si ya sal ik ti da rn elin de ki b tn ara la rn b tn zel lik le ri nig z n nege ti re rek,ayne kil deokglbirr gt len mey lebirhal kayolgs ter me le riveglr gt selya p lar labir hal kn kar  s na k ma lar ge rek ti i ak tr. Bu ide o lo ji nin ba ka trlr gt len me si,ba katrlhalk la rnso mutart la ry lakay na t rl mas,halk la ragit me simm knde il dir.By lebiride o lo jiy le do nanm kad ro la rn gev ek r gt len me ler le or ta ya k ma la r na, halk la ra bir si ya sal he def gs ter me me le ri ne ve on la rn bir ta km yan,kl t relso run la rnay dn la tl ma sn da,yi neeko no mik,de mok ra tikve yas nrlulu salbazhak la rnel deedil me sin debiraraola raksoy suz la t rl ma s na,ba ya  la t rl ma s nael bet tekigzyu ma ma yz.Bir re ti ninka de ribue kil dea lr save yabir re tiby le ey ler le kar  la r sa, o  re ti ger ek ten bir mez hep du ru mu na dmde mek tir.Eerbir re timez hepdu ru mu nad  rl m se, bu nunya pa cate ki lat lan mabirklpve yader nekol mak tante ye gi de mez. Halk la rn da son de re ce y ce ama lar var dr. On lar hi bir za -

177

mange le ce eili kinumut la rnyi tir me mi ler dir,bu nuunut ma ya lm. Ge le ce i unu tan, ge le cek hak kn da soy lu id di a lar ol ma yan, id di a lar,ge le cekiinb ykumut larol madiindegnbir lik ha lin de ya a yan ve ne yaparsak bugn yapalm, ne yiyeceksek bugn yiyelim, yarn bizi ilgilendirmez di yen s nf la rn tavr de il dirhalks nf la r nntavr.Birem per ya lists n fn,birk kbur ju vas n fn,birbur ju vas n fn,fe o dals n fnge le ce iyok tur;ge le ce iol madiinbun la rnumut lardayok tur.Bun larbuan lam date mels nf larol duk lariin,el bet tekisos ya lizmgi biumutve ri cibiride o lo ji yibe nim se ye mez ler.Buide o lo ji ninmez hepdu ru mu nad  rl me siy lebus nf la rnelin debiraraola rakkul la n la ca vearaola rakkul la nl ma yaba la ma sy labir lik tehalk la rnnn de birey lemkla vu zude il,ta ma menbirsaf sa tatop lamha li nege le ce iveby le cebirsi ya salopor t nizmbi i mi neb r ne ce iak tr.K sa cabu ra da kisos ya list re ti yiby leba ya  lam,fo sil le mi bi im ler le te kil et ti re me yiz, uy gu la ya ma yz ve ya by le bir  re ti yign lk,aca yipso run lar laade tabira mu raba t ra ma yz. Bu ide o lo ji nin biz den is te ye bi le ce i for mas yo nu, bir yer de ruh y ce li i ni ve halk lar nn de s rek li kla vuz te kil et me zel li i ni ken diah s mz data  ma l yz.Ge le ce iol ma yans nf la rnun sur lar, tem sil ci le ri gi bi dav ra n la maz.As ln da bu ko nu da baz kav ram lar epeyba ya  latiin,epeyka li te sidtiin,bu gnsos ya lizm so kakge ve ze le ria zn dabircik letdu ru mu nage ti ril mi tir.Sos ya liz minn derg le rior ta yak tk larza man re ti le ri nehi birza man bu e kil de ba ka maz lard.Ama bu gn her soy dan bur ju va zi nin a zn da bir cik let du ru mu na ge ti ril mi tir. Hat ta ve hat ta biz de ki yap day lesos ya liz miny ce li i nib t ny lekav ramde il,bel kiok azun surbu nunbi lin cin de dirve yabubi liniin deha re ketet mek te dir.Bizsos ya liz mi,si ya salso ru nun zm len me sin deda haokbir ey lemkla vu zuola rakeleala ca z.Veeerby leeleala cak sak,mut la kabu nunte ki lat lan ma sndabirsi ya salik ti darsa va nve re cek birr gtha lin deeleal ma l yz.Buonuniintek nikbirso runde il dirve yabir ta kmba sitpra tik ler lehal le di le cekbiride il dir. Bizherneka darba lan g tasos ya liz mi rak larro ln deeleal -

178

dy sakda,bubi zimherza mansos ya liz mibue kil deeleala ca  mz ve  rak ola rak ka la ca  mz gs ter mez. Mut la ka by le bir  re ti nintem sil ci siola rak,by lebir re ti ninsa vu nu cu suola rak, kibu nunennem liko u luolan,bu lu nu lanl ke ninsi ya salik ti dar me se le si ne uy gu la ya rak mev cut ge ri ci ik ti dar par a la ma da bir ara ola rak, bir ey lem kla vu zu ola rak kul la na rak biz ze ri mi ze d e niya pa ca z.Bua dandada hailkgn denbe ri(ta biikiar ka da la rnye ti me yeih ti ya larol du uiin)so ru nunfaz lade rin li i niie re me dik,nebu nunpra ti eak ta rl ma snnedete o rikge rek sin me le ri nin na sl kar  lan mas ge rek ti i ni faz la i le me dik. Amage rek liy dive yabizsa de cebel libirpra tikya a makiin,ar ka da la ra bel li l  ler de ken di le ri ni ye ti tir me ola na ta n mak iinby leyap tk. Buka darye ti e cekvepra tikfa a li yet tebu la na cak lar,ade tatem sil ci lik ro l ne  ka cak lar, ama te yan dan h l il kel, r gt sz y n du ru mun da ka la cak lar, bu sos ya lizm a sn dan af fe dil mez bir du rum dur. Bu ide o lo ji ye say g mz var sa, bi zim a mz dan da bu nun bu e kil de sr d rl me si ke sin lik le ka bul edi le mez. Bu  re tiy lene re yegi de ce iz,bu re tiy lebizna slr gt le ne ce iz?Ar ka da lareerby lebir re ti yesay g l lar sabu nuna slr gt le ye cek ler? Bu nun si ya sal te ki lat lan ma sn na sl ya pa cak lar? Us ta lar bu ko nu yuna slhal let mi ler dir,buko nu dane le riyap m lar dr?Bun larbil me yenki i le rinbu gnsos ya listbirn derola rakor ta yak maspekmm knde il dir. Ar ka da larsos ya list le rinin ce li i ni,sos ya list le rinruhyk sek li i ni,ce sa ret,mert lik,bi lind ze yi ni,fe da kar lkd ze yi niiyi ceid rak ede me mi ola bi lir ler, ama u da unu tul ma ma l dr lar ki, by le bir ide o lo ji in san dan ke sin lik le bu tip zel lik le ri bek le mek te dir. Bi lin te, ce sa ret te, so run la rn  z mn de bi lin len me si ile e siz bir in san du ru mun da dr ve ya r nek bir in san du ru mun da dr. Bu du ru mukar  la ma yanar ka da la rnel bet tekisos ya liz minso run la rn cid di ola rak tar t ma lar mm kn de il dir.Y n lar la in sa nn bu gnhertr densos ya liz minso run la rntar t t ngr mek te yiz, amahikim sebu nuin san l nis te di ibirbi i meka vu tu ra m yor,

179

in san l nis te di im ca de le yi ze mi yor,g s le ye mi yor. Sos ya liz minka de riue kil deeleal na maz:Birl kekiherba km dans mrvebaskal tn daezi le cek,amaby lebirsos ya lizm bu so run lar la il gi len me ye cek ve ya bu so run la rn k y sn da, ke na rn da ge ze rek g nn gn et me ye a l a cak! Dn ya da her trl ide o lo jiby ledav ra na bi lir,amasos ya lizmhi birza manbue kil de dav ra na maz. Sos ya lizm bu du rum da ya a yan halk la rn saf la r na gir di iza man,ade tabirdi na mitku tu sugi bi dir.S rek lipat la ma lar la, s rek li o top lum da irin olan ey le ri pat lat mak la ken di si ne yol aar.B ra ka lmsos ya liz mi,ta rih teha tr lar sakbirms l man lkide o lo ji si nin do du u art lar, ms l man lk bi le do ar ken ya ratt pat la ma lar, onun yol at sa va lar ne ka dar ok tur. Bu gn bi le bak t  mz dabi zihay ret leriin deb ra kanneka darsi ya saley lem ger ek le tir mi tir.Enbe en me di i mizbil gi,dindi yeni te len dir di i mizide o lo ji lerbi leta rih teneka darsi ya salsa va  magir mi ler dir, ne ka dar in san pe le rin de s rk le mi ler dir, ne ka dar halk lar ayak lan dr m lar dr.Hemsos ya liz mineny ce,enile ri cibiride o lo jiol du u nusy le ye ce iz,hemdebuide o lo jiyl lar cabi ziml ke, halksaf la rn daa l a cakvehi bircid disap ta ma ya,cid dia t ma ya yol a ma ya cak tr. Bu sos ya lizm ola maz ve ya bu e kil de ki bir sos ya lizm, sos ya lizm de il, ba ka bir ey dir; bir mez hep tir ve ya sos ya liz minbirka ri ka t r dr. Ar ka da larsos ya listol mak taka rar l lar sa,sos ya listola rakya a mak taid di a l lar sa,b tnge riyn le ri nig z n nege tir mek,sos ya liz min ge rek tir di i r gt len me le ri, m ca de le le ri ka bul len mek zo run da dr lar.n san larbi linis ter,in san larfe da kar lkis ter,in san lar ce sa retis ter,bu nug t re bi le cek le rika darg tr mekzo run da dr lar. Eerbu nug t re mi yor lar sa,mut la kaon la rn z le cek le rivesos ya liz min bun la rn elin de bir mez hep du ru mu na d e ce i ak tr.  tebua danbul ke desos ya liz miny ce li i niherza manennp lan datut ma l yz.Sos ya liz mi,bi lim selsos ya liz misa vu nanbirgrup ola rak, bu nun si ya sal so run la ra uy gu lan ma sn da, sa va, r gt len me,m ca de letak tik le rime se le si neuy gu lan ma sn daente mizve ya endo rubire kil dekav ra ma l yz.Buko nu dasos ya liz minbiz den

180

is te ye bi le ce ib tnhu sus larye ri nege tir me li yiz.Buhu sus lar dan bir ta n e s i r g t l en m e d ir. Da h a ilk do d u u gn l er d e, me s e la 1800-1848 liyl lar dahalk la ray ne likbirKo m nistMa ni fes to k yor;1864 debirKo m nistEn ter nas yo nal k yor;1889 lar dada haba kaye relpar ti ler k yor.kin ciEn ter nas yo nal,Bol e vikPar ti si, nc En ter nas yo nal ve  gi bi ge li en bir ok ko m nist par ti si.Ya ni u nu be lirt mek is ti yo ruz; sos ya list  re ti yi be nim se yen un sur lar, da ha ilk gn ler de -b ra ka lm be-on se ne son ra s na b rak may-da habuide o lo jiy lete ma sage lirgel mezbirmer ke zir gt len meya rat may,birmer ke zir gtgi biha re ketet me yibiril ke ola rakbe nim se mi ler dir. Bune denby le dir?Buide o lo ji ninzsi ya salik ti darhe defal yor,buide o lo jihalk larhertrlbask,si ya salbaskveeko no mik s m r den kur tar mak is ti yor, bu a dan da ha ilk gn den iti ba ren mer ke ziola rakr gt len mek,mer ke ziola rakr gt le nipuz man la mak zo run da dr. By le yap maz sa bu nun ta d id dia, id dia ol mak tan kar,birmez hepdu ru mu nad me sign de mege lir.Ama sos ya lizm de bu nu ka bul et mi yor. Sos ya liz mi mez hep du ru mu na d r mek is te yen (bun la rn ba l ca lar bir Ka utsky, Tro ki gi bi) bir ok re viz yo nis te kar ve ri len s rek li ide o lo jik m ca de le ler le, buide o lo ji ninbuih ti lal cizherza manko ru na bil mi tir.Buih ti lal cizko ru yan larener ken denbirsi ya salge li me ye,birhalksa va  nayolaa bil mi ler dir.Amaneza mankibu nubi im den,ih ti lal cizn denbo al tpbirla fa zan lk,az lar dabirsa kzha li nege tir mi ler dir,oza mandabuide o lo jiger ek tenbiropor t nizmbi i miola rakhalk la rnm ca de le si ninn nedi ki lennem libiren gel ha li negel mi tir. Bizfaz lata ri hibirde rin li e,ge mi esa hipde i liz.Ta ri hiin ce le nir sebe-altse ne yige mez.Kiher kesbi lir,bus reie ri sin de fe da kar lk ta,bi lin len me de,ce surdav ran ma dal keko ul la r m zn da ya kn dan et ki si, l ke de ki ge ri ya p nn de min say d  mz zel lik le ri mi zin ge li me sin de be lir le yi ci et ki le ri var dr. Bu ko nu da nem li adm lar ata bil mi tir, ata bil dik. Ne ler at tk? Bu nu as ln da sos ya listinan cnbi zever di ihz dantrata bil dik;ba kahi bir

181

ey lebuizahedi le mez.Be-altse nebuka daryo unbirm ca de le iin dege er ken,hi birza manmark siz minmer ke zir gt len meso ru nu nu unut ma dk, sos ya list le rin da ha ilk gn den be ri gl bir mer ke zi par ti ola rak r gt len me le ri ge rek ti i ni unut ma dk. Hi kim se bu so ru nu bir an ol sun ka fa sn dan  kar mad. Mut la ka bu nunbirmer ke zir gt len me yeka vu tu rul massa vu nu lu yor du,ama iin debu lun du u muzzorya amko ul larbirtrlbi zimby lebir g re viger ek le tir me mi zeola nakver mi yor du.Bug revognde vard,bu gndevar.Bu gnbug re vibizda hage li miart lar da z mey le kar kar  ya bu lu nu yo ruz. Bu nun iin by le bir g rev neani denor ta ya kanbirg revola rakkar  la na bi lir,nedesos ya lizm den bek len me yen, sos ya liz min bek le me di i bir k ola rak g r le bi lir.Tam ter si ne sos ya liz min z ne ili kin bir so run ol du u nu,r gt len me ninsos ya listide o lo ji ninte melbirso ru nuol du u nu, r gt sz sos ya liz min d  n le me ye ce i ni bil di i miz iin bu so ru na hi ya ban c lk ek me dik, bu so ru na hi bir za man r kek e yak la ma dk.G c mzl  sn debirann cebu nuz meza ru re ti neinan dk. Be-altse ne likbirta ri hi mizvar,bel kifaz labirza mande il dir. Amamer ke zibirr gt len me ninya ra tl ma sn dada hafaz labek le ti le cek, uza t la cak bir za man de il dir as ln da. Eer da ha da uza tr sakbi zimen tel lek t elbirklikdu ru mu nad meteh li ke mizvar dr. B tn dn ya ko m nist te ki lat la r nn ta ri hi in ce le nir se, zel lik le s mr gel ke ler de kiko m nist,hat tahat taih ti lal ci,ra di kalyurt se verte ki lat lan mata ri hiin ce le nir se;bul ke ler de kie it lim ca de le r gt le ri,eersa va a,s cakm ca de le le rey ne li yor lar sabur gt le ringe li ipe lik le ti i,amaeery nel mi yor lar sadabur gt le rin da  lp bir ay dn klb ha li ne gel di i, bir opor t nizm bi i mi ha lin deg r le cek tir.Ne dirbu gnbi zimbus re te kige li me miz? Evet, ni te lik ola rak, ni ce lik ola rak hay li bir ge li me sa land ve by lebazpra tik ler ledebi razken di nige li ti re bil di,amauan da ki du rum ne dir? Gl pra tik ler biz den  zm bek li yor, ama r gt sz lky zn denbupra tik ler leye te rika daru ra l m yor.Neya pa cak sn bu du rum da? Eer iler le mek is ti yor san, mev cut r gt len -

182

me nibiryan danmer kez le ti rir ken,teyan danbur gt len me nis cak sa va ie ri sin de ade ta ka vu ra cak sn, e lik le ti re cek sin. By le olun case ninsos ya liz mekarolang re vinye ri negel miolurve yasensos ya listbirn derola rakken di nihalk la ra,ulus la ra rasala na ka bul et ti rir sin.Ama bu nu yap maz san ne olur sun? Bir ay dn bo zun tu suola rakor ta ya kpt ke nir sin.Bizhi birza manbuka dara bahar ca d  mz,emekhar ca d  mzbira l ma nnso nu cu nu,bue kil deg dm le ti re me yiz.Buka daremekhar ca nanbira l mat my leyokbi leedil se,an caks cakbirsa vaie ri sin deyok edil me si nera z yz.El bet tekida hage li miol du uaa ma damer ke zi r gt sel so run la rn z me den, s cak m ca de le ii ne gir me den,ade tay rek siz lik tentr,darg r l lk tentrken diken di si neda l ma snis te me yiz.Ya nibiztmg cns caksa vaiin deyokedil me si nebinde fada hara z yz,amahi birza manken di ken di ne bir da l may ka bul et me yiz. Bu nu e ref siz li in, al ak l nenarbi i miola rakad lan d r rz. Bi raz a n ko ul lar, l ke le rin, halk la rn ko ul lar g z n ne ge ti ri lir se,as ln dada hastd zey debirsi ya salor ga ni zas yonii ne gir me miz denba kayo lu mu zunkal madg r le cek tir.std zey debirsi ya salor ga ni zas yo nunii negir me nindea nger ek le ri ni, l ke ninger ek le ri nite melalanbirsi ya salil ke lerb t nn denko pukola ma ya cavebuil ke le ringer ek le ti ril me siiindesa lam birte ki lat lan ma nnartol du uokak tr.Ar tkso run,bu nunbi i mi, il le ga li te si, elin de ki ara lar, nn de ki uz man lk i b lm, bun la rnna slger ek le e ce i dir.B tnbun laron la rnkad ro la r nn ba a ra cak lar i ler dir. Bu bi im le rin bu e kil de ol mas bi zi hi bir za man cid di bir te ki lat lan ma ya gi ri mek ten al ko ya maz ve ya bu bi im selso run lar,bi zi,so ru nucid dibire kil deeleal mak tanal ko ya maz. Hi bir so ru nun ze ri ne y r me dik e, ken di li in den  zm len di ig rlmde il dir.B tnso run laras ln dauzunbirol gun la ma s re ci ie ri sin de  zm len mi ler dir. Sa lam bir r gt, uzunbirm ca de lepra ti iie ri sin dean cakge le nek sel le irveken dibi i mi nita ma menka za na bi lir,ya ra ta bi lir.Amabuko nu dace sa retedil me ye cek,ki i lerbuko nu daola a nsta bahar ca ma ya cak -

183

lar ve bir gn ken di le ri ni drt drt lk bir r gt iin de bu la cak lar! Olurmubu?Mm knde il.Mad de ninak  na,mad de de kige li me ninz ne,di ya lek ti inz netersbirdu rumolur du.Buol saol same ta fi zikbird n cebi i miola rak,ide a listbird n cebi i mi ola rak, do ay ide a list e yo rum la ma nn bir ka ln ts ola rak ka fa mz dadu ra bi lir.Hi birza manger ek leuyu maz. De mekkibun lar danbi zimas ln da ka ra ca  mzso nuu:Biz sos ya liz mibir re tiola rakbe nim se di i mizan daniti ba renbu nun ge rek le ri niyaya pa rakge li e cek tikyadabu nunge rek le ri niye ri ne ge tir me den soy suz la p, ay dn bo zun tu lar ha li ne ge le cek tik.As ln da bu g ne ka dar ki pra ti i miz de, baz ha ta lar, baz te o ri den ve pra tik ten ko puk luk lar, ye ter siz lik ler ol ma s na ra men, or ta la ma ola rak sos ya list le rin ka bul ede bi le cek le ri bir ya am sti li ni ge li ti re bil dik.Sos ya listbirr gt len me ninmuh te vas,bi i mi,ka za na bi le cekbirham mad de yiolu tu ra bil dik,buko nu dabel libirme sa fe yi sa la ya bil dik.Amabun danda hate si nidebue kil deg tr me nin zorola ca n,ya nisayola rakda hafaz laart ma nn,grupola rakda hafaz lao al ma nnbiran lamola ma ya ca nve yabue kil desr dr me nin gi de rek da l ma la ra, pa sif le me le re yol aa ca n, yi ne bue kil dekar  mz da kiglen gel lerkar  sn dafaz latu tu na ma ya ca  mz,buen gel lerta ra fn danzel lik lepar a la na ca  mz,b ykteh li ke leriin deb ra k la ca  mzra hat lk lasy le ye bi li riz. Ohal debutipteh li ke ler denal ko nul maka sn dan,glpra tik en gel le rin s te sin den ge le bil me miz a sn dan, cid di bir r gt len me ye y nel me miz art tr. Sa va bi im le ri nin ge li me si, ha pis ha ne de m ca de le ler, ha pis ha ne le re d me ler ve gi de rek a t ma lar dal me le reva ra nadekbir okart,biz denglbirr gt len me ta lepedi yor.Bur gt len meya ra t la maz sa,arso rum lu luk laral tn dan kal kl maz sa yap  z lr,  z ln ce de bu r gt bir da ha ken di niko layko laybu la maz.Bua dandaar tkbi lin ci mi zi,ki i li i mi zi to par la ya rak, iin de bu lun du u muz ko ul la rn b tn zor yn le ri ni bi le rek, ama bu nun ya nn da in sa no lu nun b tn ye te nek le ri ni a l t ra rak bir sos ya list r gt len me ye y nel mek zo run da yz.Aceleye getirilmive yabyle bir grevin altndan kalka-

184

mayacamzgi bibird n ceas ln daopor t nizm dirve yasos ya lis tinka bulede me ye ce ibur ju vaan la y lar dr. te yan dan bu tip r gt so ru nu nu ade ta bir bil me cey mi gi bi  zm le me nindean lamyok turas ln da.Sos ya lizmba sitvesa de bir ide o lo ji dir. Evet, biz bu ra da ade ta bir bil me ce yi  z yor mu gi bime se le le rige ti ri yo ruz.Bazke li me lerze rin deyi neokak nok ta la ra ili kin sa at ler ce tar t  l yor. Hal bu ki bun lar son de re ce ge rek siz,hi bireyka zan dr ma ya caktar t ma lar dr.Sos ya list re ti ninil ke le riak tr,bu nunte ki lat lan ma s nnil ke le ridesonde re ceba sitvede tay l dr.Amabubi i minie ri i nidol dur makdaa  m znenile ri ciin sa n nnbiriiola bi lir.Eerar ka da larid di a l lar saby lebirya pyka za na bi lir ler.u nudi ye cek ler:Krdistandaki aydnn uaklamas, kiiliksizlii, siyasal gelimelerin dnda yaay, yetimesi, toplumsal gelimenin az oluu yznden sosyal olmamas, btn bunlarn kiilerin durumunu gletirebilecei ve bunlarn fazla mesafe alamayaca... Evet, bun lar bir ka der ola rak al nr lar sa bu g le rin ya a ma ya da hak lar yok tur. B tnbun larka derola rakka buledi le cek seda hasi ya salm ca de le yinedi yebe nim si yo ruz,sos ya liz minedi yebe nim si yo ruz? Ta biikisos ya listr gt len me lers caksa vaor ta mn dadaba r l or tam lar iin de de olu a bi lir, b yk ulus lar iin de de k k ulus lariin dedeolu a bi lir,zen ginbirma ter yal ledeza yfbirma ter yal ledeolu a bi lir,oksa y dakad roy ladaazsa y dakad roy lada olu a bi lir,gln der ler ledeolu a bi lirvebu nunya nn das ra dan sos ya list lerta ra fn dandaolu tu ru la bi lir.Buko nu da kifark larfaz la be lir le yi ci de il dir, y le ok gl, ok m him art lar de il dir. Da haokinan,fe da kar lk,bi razce sa retvem ca de leis te yenbir me se le dir.Buko ul la rnkar  lan ma sy labir lik tera hat lk labirsos ya listte ki latiiy rr.Amaokkand ker,zor la nr,he mentu tuk la nr lar,he menhap sed er ler,he menya ra la nr lar,aka lr lar,ok bit kind er ler,b tnbun larola bi lir.Amade minsay d mko ul larolur sa,budabirsos ya listr gt len me dirve yaby le cesos ya list r gt len medeolur.Faz lauza ta ma yz,ya nieerbizbuya pyda ha da bu e kil de g t rr sek ne ya pa ca z? Da ha ok grup, da ha

185

ok adam, da ha ok ki tap oku ma, ama r gt len me de faz la ge li me me. Be-alt se ne dir da ha ok bi rey sel a ba lar har ca ya rak bir ton ev re olu a bi lir, ama biz bun lar la v ne me yiz. Or ta ya  kan burn le rinoks nrlol du u,an cakbel libirha zrlifa deet ti i ak tr.Bi zimda haokbuha zr lkiin decid dig rev le reha zr lan d  mz da, da ha ka lc, da ha ile ri ci so nu lar iin ha zr lan d  mz daak tr. Bun dan son ra ki d nem de uzun s re li ge i ri len ha zrl da ha ge li mibirya p yad n tr mekveby le cem ca de le yibi razda hatek nik,bi razda hamo dernbirs reii nesok mak,faz laza i yat ver me den, bu ka dar in sa nn ener ji si ni bo a ar-ur et me den, her ke sebel lig rev lerda yat makvem ca de le yihemtop lum salte mel ie ri sin de,hemgr selare na dada haokhz lan dr makta ri hibirzo run lu luk tur.By lebirbi im,a dadaenuy gunsa va,m ca de le, r gtbi i mi dir.l ke de kihal kndabiz denenokis te di ibira l mabi i mi dir.Bu naadayola cakar ka da la rnb tnki i selye te nek le ri nibu nauy gunola rakge li tir me le ri,bu nunbi lin lin c le ri ol ma larvebuko nu daken diz ve ri le ri nikul lan ma large re kir.Bu olur sa bu i ler y rr, ni ye y r me sin? Fa kat ol ma sa, ya ni in san ken diznbuko nu dakul lan maz sa,bi razk le le ir se,darg rl olur sa, ta bii ki ol maz, bu sos ya lizm de y r ye me ye cek tir. Bi zim ya p mz by le bir yap de il dir.Ar ka da la rn inan d zey le ri, fe da kar lk d zey le ri hzl bir sos ya list te ki lat lan may is te mek te dir. D k lenkan la ra,e ki lens kn t la ra,buka darya a n lanactec r be le re kar n, eer biz h l bir r gt len me ye y ne le mez sek ta rih bi ziaf fet me ye cek tir. Sos ya list bir r gt len me nin biz de zo run lu ol du u nu ve bu r gt len me ninre for mistvegev ekr gt len me ler lehal le di le me ye ce i ni,sos ya listbiride o lo ji nincid di,si ya salhe def ler leu ra a bi le ce i nivebucid disi ya salhe def le rideger ek le tir mekiincid dibir r gt,ko m nistbirr gtbi i mi nika zan masge rek ti i nira hat lk la sy le ye bi li yo ruz.Buko nu datar t ma nnbi leyer sizol du u nusy le ye bi li yo ruz.Evet,mut la kabu nunbazku ral la rnge li ti re ce iz, amabu nun ladata biikii lerbit me ye cek tir.Bel libirku ral lar,il ke -

186

lersis te mi neka vu anbirsos ya listr gt len me ninn neokcid di pra tik lerkoy masge rek ti i ni,biryan dancid dir gt len me lerger ek le tir me si,teyan dandi err gt len me le ri nis cakbirsa va la b tn le tir me sige rek ti i nideek le me li yiz.n mz de kiennem li r gt sel g rev ler de bun lar dr. Bu g rev le ri z me, g n m zn ve yaha re ke ti mi zinenacilso run la r dr.Ar ka da la ran le rin de kien acilso runola rakveas ga ribirr gt selhe defola rak;r gt len me de zel lik lemer ke ziya p danba la makar ty lagi de rekta ba nado ru mer ke zi bir e kil de ko mi te le me yi, ko mi te le me si ni, e it li kit le r gt le ri nige li ti re reky rt me yi,e it lisa vakad ro la rnge li ti re rekr gt len me yivegi de rekbu nub tnye le ri nebe nim set me yi,by le cel ke de kisi ya salge li me lerie ri sin de,top lum salge li me lerie ri sin den derg cndu yur mayven derbirgola rak ha re ketet me yibe lir te bi li riz. Bugruppra ti ey nel di in deumut la r mz labe ra berte dir gin lik le ri miz, hat ta en di e le ri miz epey vard. y le bir ey ya plm ki, ha ya t m zn b yk bir b lm bu ama ca hep se dil mi tir. Bun lar nem lita bii,b tnko m nist lerha yat la rnbirda va yaadar lar,ger ek ten adar lar. Bun lar, y zey sel ola rak de il, b tn ya am la rn, sa de ce gen lik le ri ni ve baz yan la rn de il, b tn ma ne vi-mad di g le ri ni by le bir da va ya ada ya bi lir ler. Bu ko nu da epey r nek var dr.Ta biikibizdeb ykl  debuama laken diki i li i mi zi birda va yaada ya bil mece sa re ti nigs ter mi iz.Buku rubirce sa ret de il,buce sa re tiya ra tan,by lebirce sa re tegi ri me yiya ra tanbir oktop lum salet ken,bir okta rih selet kendevar dr.B tnbun la rn bir sen te zi ni ya pa rak bir da va adam ol ma ya ka rar ver mi iz. Bu nun labir lik teta biikimut la kaherda va nnyol da larvar dr,her da va nnin san larvar dr.Bizdebun larbel lisa y dain san lar layap ma yaa l m z,kita rih tehe menhe menb tnkut salda va lar,b tnhalk la rnba m sz lkvez gr cege li me si nidi lege ti renb tn da va laraz-okse kinbiryol dakit le sita ra fn dansa vu nu lur.Bun lar en n de y rr ler, m ca de le nin ba n da bu lu nur lar ve tm ha yat la rnbue kil der nekola rakor ta yase rer ler.Ta rih tetmda va adam la r nnyap t n,g n mz detmko m nist le rinyap t nbi -

187

zimyap ma mzsonde re cedo al dr.Buko nu daherkes kiisel karlarn dnyor, herkes kendi meslekleri icab devrimcilik yapyor veya herkes toplumla balarn koruyarak devrimcilik yapyor de yip esas l  le ri mi zi gr mez lik ten ge le me yiz.As ln da bu iinl  le ri nian la ypbul  le rika bulede cek tik,bu nunge rek tir di i bi lin ci olu tu ra cak, bu nun biz den bek le di i ce sa re ti, fe da karlolu tu ra cakveta biibu nunya nn daya a mag cnken di miz deolu tu ra cak tk. Es ki den m ca de le ye ka t lm lar bi ze b yk bir mo ral ver di i gi bib ykbirgka ta ca  na,oknem lida vaadam la r nn ka ca  nada irinan c mzdag len di ri yor du.Fa katsond nem ler de du rumbi razfark l lat.Bel kibin le revar m trsem pa ti zan la r mz, halk la ili ki le ri miz, bel ki be bi ne ya kn gl sa va kad ro da u an da  ka bi li riz, fa kat es ki den ol du u gi bi da va ya b yk bir kut sal lkde re ce sin debak madu ru muyok.Buar ka da la rnpra ti i ne, ken di pra ti i mi ze ve ya baz ar ka da la rn pra ti i ne yi ne bak ma yade vamedi yo ruz.Ya ra t lanbazpra tik lervaror ta da,bun lar da baz ki i le rin dav ra n la rn g z n ne ge tir di i miz de, bu tip ili ki le riokcid digr me,butipili ki le reala bil di i nede erver me an la y n dan uzak la l d n g r yo ruz. Bu nun sos ya lizm den do du u na, sos ya liz min top lu mun ta ri hi ne, top lu mun bu gnk ha ya t na uy gu lan ma sn dan kay nak lan d  na inan m yo ruz. Da ha ok top lu mun b tn ar tk la r nn, b tn pis lik le ri nin saf la r mz da nem li oran da var l n ko ru ma sn dan kay nak lan d n sy l yo ruz.Ger ek tensos ya liz minhaz me de me ye ce i,sos ya listbiroto ri te ninhaz me de me ye ce ibirger ek lik tir.s ters mr ge ci lik ten,is ter se es ki top lum dan do an dav ra n la rn ar ka da lar da et kin ol ma sn dan kay nak lan sn, by le bir pra tik ie ri sin de yer alan la rn baz pra tik le ri nin bu yol da bi zi ge ri le te bi le ce i, te dir gin ede bi le ce i, bu yol da ki y ce li i kav ra ma ya cak lar ve ok ba sit ha ta lar ya pa bi le cek le ri,do la y sy lada va nnkut sal lkde re ce si nibo za cak lar, y ce li i ne gl ge d  re cek le ri inanc uya n yor. Ta bii ki bu dabi zicid diola rakd n d r yor. n san larya am la rnbirda va nnem ri neko ya bi lir ler,ta rih tebu -

188

nun r nek le ri ok tur. n san so yu na mah sus bir dav ra n tr.Ama eer bir da va nn iin de yoz la ma ve ya bir da va nn kad ro la rn da, yol da la rn daherba km dana l kan lk,bi lin,ce sa ret,i le rife rah bir e kil de yap ma, so run ya rat ma ma ko nu la rn da bir yoz la ma, dur gun luk,ha fif likve yaye te rika darze ki ceha re ketet me me,ya ni asa lak lkdi ye bi le ce i mizey lervar sa,el bet tekibi zimbuya p nn ii ni ee le me miz, bu ya p da ki yanl ei lim le ri, e it li dav ra n lar,var saun sur lar,ei lim le ri nites pitet me mizge re ke ce iak tr. Birge mid  ne lim;okgldal ga la rnol du uok ya nus lar dayol al yor ve o ge mi nin iin de e it li fa re ler var ve ya s znt yapm. Bazka nal lar dans rek lisuak yorge mi ye...K sa cage miiin de ki bazey lerge mi yiu ra danbu ra danba tr ma yaa l  yor lar.Mut la kabirteh li kevarge mi niniin de.Buge miok ya nus lar dailer le ye cek sevei tes zntyap ma yayolaan,ge mi yiby leke mi reney lervar sa,mut la kabun la rabirhala re siara makge rek ti ive yaen azn danbazuya r lar dabu lun makge rek ti iart tr. Dev rimbirok ya nus tanteh li ke liey ler ledo lubiryol dur.Birok ya nus ta kifr t na lar danda hafaz lafr t na la rnyeraldbirs re tir dev rim s re ci. By le olun ca da bi zim ger ek ten bir ge mi tay fas ola rakyadage mi yiy r tenbirtay faola rak,oksa lambire kil dege mi yihertrlteh li ke yekarko ru ma mz,zel lik lei tege mi yiby letah ripede cekb tndav ra n lar,g rev le ri nila y ky laye ri ne ge tir me yen b tn ei lim le ri or ta dan kal dr ma mz ge rek ti i ak tr.Baz eyler gereklemitir, mcadele baz sonular yaratabilmitir, insanlar da belli lde tatmin olduklar, belli lde amalarna ermi olduklar iin, eskiden daha yakn ilikilere imdi pek deer verilmiyor de ni le bi lir.An cak bu ka bul edi le mez, nk sos ya list ler ola rak biz sos ya lizm va s ta sy la do ay, top lu mu,ta ri hita n mak tanherza manb ykbirzevkdu ya rz. S mr ge ci li in ve fe o da liz min ya ratt akl al maz ya p la rn, in sa nn y re i ni by le ta la t ran ya p la rn, el bet te ki mo ra li mi zi yk t n,biz demo ral,in san lkb rak ma d nan la rz.Fa katbirde bu ya py la sa va an g ler bu m ca de le ye la yk ola maz lar sa, bu m ca de le ninzor lu u nukav ra ypbu nauy gunal ter na tif le rige li ti -

189

re mez ler se,ta biikiin san la rnken di le ri niye ni dengz denge ir me le riart trve yam ca de le ninko ul la rnye ni dengz denge ir me le rige rek li dir.Amausy le ne bi lir;in sanso yu nunya p sn dabel li birge li mes rek li dir.Hat tado a daenokge li me yeyat knvar lkin san dr.Mad diale minie ri sin de,ev renie ri sin deken di niye ni le me yeenakvar lkin sanso yu durve yain sane kil len me si dir, in sanbey ni dir,mo ralya p s dr.An cakin sa nnken di niye ni le me si mut la kabel libiride o lo jik,si ya salyapie ri sin deger ek le ti ril me li dir.Mev cutsi ya sal,ide o lo jikya p lard n daye ni len me yid n mekmm knde il dir.Bel libirda va ya,bel libirm ca de le yeatlm in san lar iin ide o lo jik-po li tik bir plat form d n da ye ni len me mm kn de il dir. Bu ol sa ol sa k k-bur ju va ra hatl an la m na ge le bi lir.K k-bur ju va zi nins k mas,k k-bur ju va la rnha yat tan,top lum dankor ku la rn,ba sitbirya an ty lagiz le me,mas ke le med n ce siola bi lir. Kr dis tan daokglol ma s nara men,de erve ri lenbirili ki ol ma s nara menah bap-a vu lukko kanar ka da lk lar dantu tun,her trlai ret ika lt salili ki ler den,zel lik lebuili ki le rinde mok ra tik znin kareden,bu ra da kide mok ra tikmuh te vayken dige ri cikan ili ki le ri, karili ki le ri,ah siili ki le riiinkul la nanb tnan la y lar dan id det le nef ret edi yo ruz. By le kan ba  na da ya nan, ah bapa vu lu a ve bel li bir ye rel li e da ya nan ya kn lk lar hi an lam ol ma yanili ki ler dir.Buaca bane denby leolu yor?Buzih nendeol sa, his siola rakdaol sa,bel kibirn grdeol sa,mut la kaKr dis tan da ki top lum sal ya an t ya bu e nin ge tir di i tah ri bat ta aran ma l dr. Ki i le rinbir bir le ri nekarpro fes yo nel cede il,birda vaadamola rakde il,ta ma menby letop lu mu mu zunilik le ri neka darkksalm vehertrlde mok ra tik-ulu salge li me yibo an,klan,ai retveka bi le ci lik,bl ge ci lik,ma hal le ci likili ki le riy lebir bir le ri nebalkal ma larin sanol duk ad n d r yor.Buko nu larin sanba yara hat sz edi yor.Bizya p mz dabuzel li imut la katas fi yeet mekiinm ca de lever dik.Amabualan daya pl masge re kenda haokey lervar dr.Fa katyi nebu nundaba sitbirkendimi dzelteyimede bi ya ty la ve ya by le bir pra tik n lem le ola ma ya ca n, bu ko nu da ki i le rin

190

de rin li i nebirye ni len me,in san lkkl trala nn daken di le ri niiyi ce ye ti tir me le riveay r ye tenbuen ginkl tr ler denel deede cek le rien ya rarl so nu lar bu top rak lar da or ta ya koy ma la rn dan ge e ce i ni bil mek ge re kir. Bu tip ki i lik le rin olu u muy la bel li bir say gn l n olu mas,do la y sy label libiryol da l nolu masbek le ne bi lir. ****n sa nnta rih tesaygduy du u,gr kem li li i neinandok e it li,do a daol sun,top lum daol sunya p larvar dr.Bizbuko nu daken di mi zisonde re ceb ykgr m yo ruz,tamter si nedo a da ki vetop lum da kibugr kem liya p larkar  sn daneka darba sitol du u mu zu g re rek du ru mu muz dan i re ni yo ruz.Ama in san bel li bir oto ri teya rattdi yebu nungl ge si nedes  na maz,s  npdabutip ili ki ler letop lu muda hage niet ki sial t naala maz.Butipdav ra n larba sitdav ra n lar dr.Be lirt ti i mizgi bitop lumta ri hi nivemad de ninge li imev re le ri niiyikav ra yanki i,butrili ki ler denfaz la bireybek le ye mez.An cakbupra tik lerkar  sn dasertta vrdaola cak tr.Buka darin sa nntu tu mua n yor,enba tain sa nnken di si nesay gsvar sa,ken diya a m nabiran lamka zan dr makis ti yor sa, mut la kabirsa vave re cek tir.Biz cebusa va laolur,dost luk laola ca n san m yo ruz. Mut la ka bir sa va ola cak tr, ki i li in ye ni len me si a sn dan ta ma men bir sa va olur, ama bu sa va ta mut la ka ka fa, kol k ra lm de mi yo ruz. Sa va n s lu bu bi raz sert ka a bi lir, fa k at nem l i olan sa v a n zn d e ya t an et k en l er, sa v a n da yand,sa va nama ladfak tr lerg z n nege ti ri lir se,s lu bun sert li izen ne dil di in denaztah ri batya par,hat tayap mazbi le. Ar ka da lar bil me li ler ki, gay ri ih ti ya ri de ol sa bir sert lik tav r nnis terhakl,is terhak szoknem line den le rivar dr.Bu nug re bil me le rige re kir.Bugruppra ti i miz deuzunyl la rnbirya ant pra ti iol du uiinbizbun larbue kil debe lir ti yo ruz.Ya nibizbu ar ka da a, dav ra n la r na na sl sayg gs te ril me si ge rek ti i ni ok iyi bi li riz.As ln da ne re de, na sl, ne za man sayg gs te ril me si ge rek ti i ni ok iyi bi li riz, ama bir ki i nin ne re si nin sa kat ol du u nu daaz-okbi le bi li riz.Buko nu dakap ris li ce,ego ist eol ma yanl  lerks mendeol savar dr.Fa katar ka da la rnki i lik le ri nige nel lik le ge li tir me yi, de i tir me yi, ta bii ki bu nu bir abi, bir b yk ola rak

191

ve ya ok iyi bi len bi ri si de il, bir d n ce in san ola rak, s rek li d n ce le rige li tir mekis te yenbirki iola rakya pa lm.Her kes ten bubek le nir.Herza manye niya ra tcd n ce leror ta ya kar mak, bu nuki i le rebe nim set mek,top lum dage rek libirg rev dir.Bun lar zel lik leay dn la rn,dev rim ci le rinyap masge re kenbirfonk si yon dur.Buhal kn-eeryoz la t rl maz sa-oknem libirfonk si yo nu dur.Bu nunde e ribi li nir seokiyibirfonk si yon durvetop lu mun de i ti ril me sin de, ge li ti ril me sin de ok nem li rol ler ifa de ede bi lir.zel lik lebiz debu nunye rioknem li dir. Ar ka da lar ne den bu ya p mz kav ra ya m yor lar? Sa de ce ki i sel ya p mzde il,sos ya liz minbuko nu da kiya p snne denkav ra ya m yor lar?Sos ya liz minin san daya rattbi lin len me yive yafe da kar lk ru hu nu, ya ratt ce sa ret ru hu nu, i le ri uz man ca-tek nik e yap ma, giz li ce yap ma ve ay r ca da vay her za man kut sal bir da va ola rak gr me,b ykbirda vaola rakgr mey nnken di le rin deni year bire kil dege li ti re mi yor lar?r gtol mani te lik le ri ni,sa vaol ma ni te lik le ri ni ni ye her za man ge li ti re mi yor lar? Ge li ti re me mi ler sebiz cebun la rnoks nrliyap ma large re ke cek tir.uan lay ke sinsa kat tr;bel libiride o lo jik-po li tikhe def,r gt selyapsa lan ma danar ka da la rnbirkylgi bive yabirfe o dalyi it likr ne iola rakor ta yak ma larbiz deka ri ka t ristbirdav ranolurveso mutbir dav ran ha li ne de ge le bi lir. Bu ar ka da lar ne de re ce ye ka dar iyi olur saol sun lar,amateyan danokglbiride o lo jik-po li tik,r gt selvesi ya salhe def lerpla nn daba kabirar ka da nyaptba sit birey lembi zeokan lamlge le bi lir.Bizbu nunde rinan la mnkav ra ya bi li riz.Butipbirey lem lebute mel denyok sunbirey lemara sn da kifarkan la ya bi li riz.Ha yat taey lem le rinbiry npo li tik,biry nsos yal,ide o lo jiket ki sivar dr.n sanya rattey lem le rinso nu cu nud  ne mez seyi nebirky l denfarkyok tur.Amabun larol ma malta bii.Ki i lerbue kil dedav ra nr lar saey lem le ri neide o lo jik,si ya salhe defsap ta masya parvebu nubel libirr gt len me yeka vu tu ra rakb tnted bir le ri nid ma nnarlora nn da,nn de kien gel lerora nn dadaalr lar sa,buko nu dadaey lem lerge li ti rir ler se,bu na saygduy ma ya cakin san,bu nase vin me ye cekin sanyok turas ln da.

192

Buko nu dabirhal knka za na caokeyvar dr.Bu nuin karede cek in sandayok tur. Bi zim du ru mu muz u a dan nem li dir; ko m nist ler de her za man bir ekip d n ce si, bir ko mi te d n ce si var dr. zel lik le n mz de kid nemye ni denbirr gt len me yey ne le cek sekar ka da laru nug zeal ma l lar;be nima l masti limve yaolay la rabakam,dav ranzel lik le rimnem li dir.Buya p danbe nim lea l a bi len, ne de re ce ye ka dar oran tl a l a bi le ce i ni net le tir mi bir ekip k ma l dr. Hat ta u da as ln da g ze al na bi lin me li dir: Eer be nim le cid di ola rak a l a bi le cek ekip olu ur sa ve ya da ha ya rarlbirekipolu a bi le cek seha re ke tida hade i ikbirpo zis yo na s re bi li riz.Ama ha re ke tin n mz de ki d nem de y r t c l n ba kabirekipar ka daala bi lir seokda haolum luolur.Bendebaz alan lar da, zel lik le d n ce ala nn da da ha ok ya rarl ola bi li rim. Amabu nug zeala m yor lar samut la kaukav ran ma l dr;benkar m dakuk lagi biherde di i meiki debirdeevet  di yenadamis te mem,teyan danka fa szadamdais te mem,ge li me mibirya p dankay nak la nanki i likdeis te ye mem.Buki i lik le rienare kil dedebepa ra lkederdu ru mage ti re bi li rim,ben denbuherza man bek len me li dir. nk ok nem li bin ler ce ki i nin ka de ri y r tl mekis te ni yor,buko nu dade ilsertol mak,ge rek ti in dein sanby leki i le riayak laral t naala bi lir.Ge rek ti in dein sanin sa nny z net k re bi lir.Ya nibun la rnhep sibek len me li dirvein sanbuko nu da ok ar sert bi im le re de va ra bi lir. Elin de ol ma ya rak ka za lar ya pa bi lir.Birbi reyb tnbun larbi le rekbirekip teg revala cak tr. u ko nu da ar ka da la ra say g l ym; on la rn zel lik le ri ni he sa ba ka t yo rum, on la rn ki i li i ni, ta bii ki dev rim ci m ca de le ye za rar ver me ye cek oran da, onun ki i li i ni yp rat ma mak iin ne la zm sa onuya p yo rumveyap m mda,amayokon larbe nimdu ru mu mu kav ra ma danbe nim leis te di igi biiya pa cak la rnsa n yor lar saal da n yor lar. Bu ko nu da bel ki d  ne me ye ce i niz ka dar, bek le me ye ce i nizka daraca yipdav ra n lar dabu lu na bi li rim.Evet,hian la ya ma ya ca  nz tarz da, ma hi ye ti ni kav ra ma ya ca  nz tarz da by le ey le riya pa bi li rim.Beny lesafbi ri side i lim,ken di mioe kil de

193

g re mi yo rum. Bu ka dar ki iy le mer ha ba mz, yol da l  mz var, ya ni beklenemez, ok gvendik  ek lin de ki i de bir g ven ya ratmola bi li rim.Fa katbug ve nefaz lada yan ma malve yabug ve ninmut la kaki i lik tenkay nak la nanl  ler leuve yabuoran da de i ti ri le bi le ce i sap tan ma l dr. Biz ken di mi zi faz la b yk gr m yo ruz,sonde re cegl,kuv vet libirya p da,ma ne vialan daol sun,di eralan lar dadaol sunye ter ligr m yo ruz.Amabuko nu da bir ya ant bi i mi ni olu tur ma ya a l  yo ruz.Ar ka da lar da ken di ya an t la rn, ce sa ret le ri ni ye ni le me li ve her gn ken di le ri ne ye ni umut larya rat ma l dr lar. Hergnbirolay drbi zimya a m mz.y lefo sil le mi,ta lam ya p da de il ler se, eer Kr dis tan da ki de i ik lik, ya ra t c lk g re vi mi zinneka darb ykol du uan la  l yor saki i lerdehergnken di le ri niye ni le me le rige rek ti i niiyibil me li dir ler.Ar ka da la rnbu nu an la ma ya cak la rn san m yo ruz.An cak ye ni len me den, ba sit tak lit i dav ra n la ra y nel me de an la l ma ma l dr.Ye ni len me ol sun krk se ne debirol sun,amager ek tenbirye ni len meol mal.By leola ca  naol ma snda haiyi dir.Ar ka da lar labu g neka dar kia l ma lar da higlbirekipha vasiin dea l ma d  mzbe lirt mekis te rim. Bu is ter be nim tav rm dan kay nak lan sn, is ter ar ka da la rn ki i sel ya p sn dan kay nak lan sn, ama eer n mz de ki d nem de g rev ala cak sak bir bi ri mi zi ok iyi ta n mak zo run da yz. Sa n yo rum u ana ka dar ki ya ant bir li i, bi zim bir bi ri mi zi ta n ma mz da nem li ipu larve re cekni te lik te dir.Eertah lilgcvar sabir bi ri mi zita n rz.r ne inbuka darar ka da,bin ler ce,on bin ler cear ka daolu tu ra bil mi iz.Dik katedi lir sed rstol du u nu zu,bir bi ri ni zekarhay li g ve ni ni zin ol du u nu siz ken di niz de g r yor su nuz. Bir bi ri ni ze ca n nzve re bi le cekka darg ve ni yor su nuz,bun danp he mizyok. Amade mekis te di imki i le rita n ma daveon la rag ven me del  ler var dr. Bu ya py du rak la ta cak, bu ya py u ve ya bu e kil de sap t ra cak baz dav ran, ei lim ve un sur lar da faz la ya a ya ma ya cak la rnmut la kabil me li dir lervebutip lerbun danson rage ri deka la cak la rn an la ma l dr lar. La yk ol duk lar yer de ka la bi le cek le ri ni an la ma l dr lar.

194

Butipda va lar dain sanyo rul maz.Butipda va lar dabel kibiryp ran maola bi lir,amaki i ninmo ra livar sa,psi ko lo jikruhya psh l can ly sa, bu ki i her gn ken di ni ye ni le ye bi lir, her gn m ca de le ener ji si ni re te bi lir. Bu yap ie ri si ne gi ren ki i ler de de, zel lik le Kr dis tan dadev rimm ca de le si niver me deger ek tenid di alolan ar ka da lar da ama la rn ye ni le ye me me le ri ni, ama lar hak kn da ber rakbiran la y ava ra ma ma la rn,canlbirze ka yasa hipola ma ma la rn,ce sa ret teokglol ma ma la rng r yo ruz.An cakce sa re ti olu tu ra bi le cek le ri ne, bi lin le ri ni her za man ye ni le ye bi le cek le ri neg ve ni yo ruz.Eerbu nuya pa m yor lar sa,bu,bun la rnda va nn ne mi ni kav ra ma dk la rn, da va nn bel li bir bi lin ci ni ken di le rin de ya ra ta ma dk la rn gs te rir. Ve bun la rn b tn n der lik le rin dendo anza a fndaon dankay nak lan d n,da va nnznkav ra ya ma dk lariinbu nunhz lata ba nado ruya yl d nvebiry n olum suz et ki ya rat t n da g r yo ruz. Ta bii ki bu nun ar ka sn da sos yal, si ya sal, ide o lo jik ya p nn da mev cut ol du u nu sa vu nu yo ruz.Ya nisos ya lizm,ba m sz lkm ca de le sive renhalk lar,buya pydo ur mam,tamter si nes mr ge ci li in,fe o da liz minvebun la rnkar ma kola rakolu tur duk lartmide o lo jik,po li tikku rum lar bi zim bu ki i lik le ri mi zin d n ce si ni, bey ni ni zift gi bi kap la m tr. Ve bu zift gi bi kap la nan ze ka dan faz la bir ya ra t c lk, zift gi bika rarmy rek tendefaz labirco kun lukdo mu yor.He pi miz deaz-okbudu rum da yz.Amanem liolanbuko nu da kiu ra,bu da va yadu yu laninan cnb yklilebutop lu munya rattbas ky, tah ri bat a mak tr.Ar ka da la rn bu nu ya pa bi le cek le ri ne olan inan c mzol duk ab yk tr. G revveHe def ler Bus reie ri sin deya a d  mzbazso run lareleala bi li riz:As ln da bl ge ler ara sn da ki ir ti bat sz l n, ha pis ha ne ye ok ba sit e gir me le rin, e it li alan lar da gen lik iin de, ky l ler ara sn da, ka dn larara sn da,i i lerara sn da kia l ma la rnte sa df l  nnve ya cid di bir bi im de la y ky la y r t le me yi i nin, kad ro la ma da

195

ade tabi zimokya lnbiryolka te di i mi zin,ey lem le ri mi zinade ta ide o lo jik-po li tikte mel denyok sunbo yut la raka darva ra bil me si nin, r g tnglkad ro la raka vu a ma ma s nn,ay r can derse vi ye sin deolanki i le rinr gt le ne me yi i ninva rol du u nu,birger ekol du u nu ve bu ko nu da ki ger ek le ri gr me me nin im kan sz ol du u nu sy le ye bi li riz. Hat ta bu ko nu da b tn bu si ya sal ama la r m zn pra ti eyan s ma s naka dar,hay likar ma kbirya p nnbu lun du u nu ak a sy le ye bi li riz.Ya ni her e yin ta ma men dur gun la t n hitah minet mi yo ruz.Amayal nzu nube lir te bi li riz;ka badaol sa, ade tahalk la rnil kelbirili kibi i miy ledeol sa,sos ya liz mikav ra y  mz la, l ke nin so run la r na uy gu la y  mz la ar ka da la rn g ve ne bi le cek le ribirya p yaada yz. Si ya sal ama lar, si ya sal ama la rn ku at ma ya a lt pra tik ili ki ler, ar ka da la rn ze rin de dev rim ci lik ya pa bi le ce i bir alan olu tur mu tur.Ar ka da lar inan la rn sr dr mek te ka rarl ise ler, bu l ke nin yurt se ver li i ne duy duk lar inanc bu gn de sr dr me ka rar lar var ise, bu gn ya ra t lan ala nn ele ti ril di i ze re olum suz luk larol ma s nara men,buya p dank k-bur ju va l aka ma mak,oks ktmbu nal ma makvelmde,kur tu lu udabuide o lo ji,bupo li tikkar ma kyapie ri sin deara makkay dy laes ki sin denda haolum luart la rasa hip tir lerdi ye bi li riz.Es ki densa hipola ma dk larbiry nara-ge re,in sane si nesa hip tir ler.Eerdev rimama la rn dainanlol du u mu zuh lsa vu nu yor sak(kisa vu nu yo ruz)ge rek ti in debuinancye ni denye ni ler,buinanchergn ye ni denye ni denolu tu ruryi nedesa vu nu ruz,yi nedem ca de le ye olaninan c mzbil di ri riz.Bu gnn mz de kiaravege re,Kr dis tan dadev rimyap ma yada haokola nakta n mak ta dr. Bizken di mi zi,iin debu lun du u muztop lum salya pyhi birki iiinbe en me di i mi zisy l yo ruz.Bu toplumsal yap bize hibir ey vermiyordu de yip bu top lum sal ya p ya ne ka dar is yan eder se niz, ne ka dar bu nun la alay eder se niz, ne ka dar ayak al t na alpi ner se niz,oka darha zr s nz.Evet,bubi lin ci,bugcver dik, ta ri hi so rum lu lu u nu ka bul ede riz.Ama te yan dan ye ni bir top lumya rat ma nn,ye nibirumutya rat ma nnisebirin san lkg re -

196

vi ol du u nu, gi de rek bun dan kay nak la nan bir yurt se ver lik g re vi ol du u nu, hal kn  kar la r na bal kal ma nn bir l t ol du u nu sy le ye bi li riz.Ya ni es ki yi ezer ken, y kar ken, da  tr ken, te yan danbuin san la raye ni denbiryolgs ter me yi,buin san lariinye ni denbirumutya rat mayih malet me dik.Es ki yekardu yu lantep ki ler, es ki ye kar du yu lan nef ret ve g n mz de n mz de ki her trldbas k yakarduy du u muztep ki ler,bi zihi birza manie ka pa nk ve ya bi rey sel, anar ist dav ra n la ra it me mi tir, ite mez. By lebire yinii negir mekbit mede mek tir.Bizin san lar laes ki yi y kpda t t  mzalan lar daye ni denbiryapolu tur ma nnvebu nu dveid ma nakarya pa bi le ce i mi zins znherza manve ri yo ruz.By lebirszsy le mek lekal m yo ruz,bu nuniinhertrl dav ra n agi re ce i mi zi,g c m znyet ti il  debuko nu daa l a ca  mzbe lir ti yo ruzvedav ra n la r mz,d n ce le ri mizdehep bu do rul tu da dr. Dik kat eder se niz san ki bir ku ku lu, p he ci bir ha vavarmgi bibah se di yo rum.As ln daken diam dandi lege ti ri yo rumb tnbun lar.uan kiya an t dafaz laku ku luola ma ya ca mve yabuama lar datu tarlol du u mugs te re bi le cekherka n ta vebel ge yesa hi bim.Amabu nara menken diya pmdaol du ugi bi an lat mak tan e kin mi yo rum. Bu nu b tn ar ka da lar dan as ln da bek li yo rum.Ya niar ka da larken diki i lik le ri ni(is terokglki i lik lerol sun,is terokza yfyan larol sun)bu nueser le riy leor ta ya koy ma l dr lar. ok za yf yan lar var di ye kim se on lar ala ya ala maz,kim seon lararbirele ti riy leyer lebirede mez.Mut la kao bu nuak la mak lada hadafaz laile ri yekim kanbu la bi le cek tir. Yi ne gl zel lik le ri olan ar ka da lar da de min bah set ti i miz esas lar ze rin de ger ek ten bu nu eser le riy le gs te re bil me li dir ler. Ne be nim oto ri tem den e ki nil sin, ne ba ka s nn oto ri te sin den, ne un dan,nedebun dane ki nil sin.Do rubil di ie yiso nu naka dar y rt mek tenhi birgal koy ma snonu. Bun danson ra kis re teolu tu ru la cakt z nvebutzuy gu la mak lay kmlolanveonunku ral la r nag reha re ketedenbir mer ke zin, be lir le nen si ya sal ama lar do rul tu sun da bir r gt len me yegi ri e ce i,bur gt len me yiya ra tr kenar ka da la rnim di ye

197

ka daryaptele ti ri le rinb ykbirb l mngi de re cek le rike sin dir.Ey lem le rindu ru muhak kn da,sos yal-o ven,re for mistg r ler hak kn da,ky l ler,i i ler,ka dn lar,gen likiinyap tk larele ti ri ler,kad ro la ma daye niyn tem lerkad ro la mayda hani te lik li,da haka lcge li tir mekamalya p la caka l ma larhak kn dabirt zkvebut z eg reya pa ca  mza l ma larbi zeokeyka zan d ra cak tr. Bu ele ti ri le rin b yk bir b l mn gi de re bi le cek tir. Za tenr gtla l maih ti yacvebuko nu dabi zimya p mz dab ykbirkar ma a nnol ma sn da,sa ysyz bin le reva ranbirgcet kial tn datut tu u muzhal debu naglbirr gt selni te likka zan d ra ma y  mz, bu na gi de rek sa va bir ni te lik ka zan d ra ma y  mz rol oy na mak ta dr. Biz r gt len me yi ve si ya sal ama la r mz ilanet me yibuki i le rever di i mizkur tu lusziinye ri nege ti ri yo ruz. Bun la rnta lep le rikar  sn dafaz lada ya na ma d  mziinbue kil deor ta yak mayg revbi li yo ruz.uko nu dainan l yzas ln da;bul ke ninsay g de erbirpo li tikku ru mu nuya ra ta ca  mz,bu l ke de zel lik le ar ha in ler d n da ba ta i i ler, ky l ler, gen ler,di eremek i lervel ke yeuve yabuoran daba l l nyurt se ver likola raksr d renke sim le rinhep si ninbirumutkay naha li ne ge le ce i mi zived ma nnkar  sn dabel libirsay gn lkka za na ca  mzra hat lk lasy le ye bi li riz.n mz de kisi ya salhe def ler,n mz de ki kad ro lar, n mz de ki r gt len me ku ral la ry la n mz de ki ge le ce i say g de er bir ge le cek ha li ne ge ti re bi lir ve hal kn okda hage nike sim le riiinbirumutkay naha li ned n t re bi li riz. Olu tu ra ca  mz si ya set le u ra an bir r gt ve bu nun b tn ide o lo jik,r gt selge rek le ri nikar  la yanbirr gt,halksaf la rn da da ha b yk bir yet ki ye sa hip ola cak ve d man lar kar  sn da da da haonur lu,da haiti barlbiryerka za na cak tr. Bu nu sy ler ken u nu be lirt me yi unut ma ya lm; di er si ya si ha re ket le rin,di err gt le rinKr dis tan daKr dis tanad nayap tk lar as ln dabiryz ka ra s dr.Or ta da kiki i lik lerse lambi leve ri le me ye cek de re ce de aa  lanm ki i lik ler dir. Po li tik ba km dan ka fa lar ar bir e kil de ba m l dr, bir yan dan Mos ko va ya, bir yan dan

198

in e, bir yan danAme ri ka ya, bir yan danAn ka ra ya, bir yan dan s tan bul a,biryan danufe o da la,bufe o da laba mlka fa lar dr.Bu ka fa larba m szde il dirvebuka fa la rnolu tur du usi ya set lerde faz laba m sz lkie rensi ya set lerde il dir.Bun lartamter si nebir hal kn ba m sz lk, de mok ra tik is tek le ri ni, umut la rn per va sz ca har cam, bu ko nu da ken di ki i lik le rin de bir ba m szl ya ra ta mam,halk la raken diki i lik le riy ler nekbireyi ze me mive ya buko nu daarsu lari le miya p lar dr,un sur lar dr. Es ki yiyi neha tr la ya lm;oza manger ek tenKr dis tanke li me siy leher kesdal gage i yor du.Bizbi leken diKrt l  mz denvah iola rakbah se di yorveKrtlerin durumu bellidir di yor duk.Ama bu gnbual m tr.Bizbuaa mayuve yabuken diki i selg c m zede il,dn yahalk la r nnile ri cikl t r ne,on la rnm ca de le le ri ne, en ba ta da sos ya liz me ba l yo ruz.Ama bu gn ler sa de ce Krt leriinby lede il dir.Tmezi lenhalk la rnhorg rld,in sanye ri neko nul madbirger ek tir,amaKrt leriinbufaz la sy laby le dir,okda hafaz lage er li li ivar dr.nky lebirKrt lkvarki,hikim se ninbe en me di ibirya p dr.Her kesg yabu ya p dan k m tr, ama kim se nin be en me di i bir ya p dr. Biz bu ya py be nim se me ye a l  yo ruz, bu ok cid di bir ey dir. Ta rih te ge ri ci lik le yo rul mu, fe o da liz min her trl pis li iy le uy du la t rlmbirya pybe nim se me yea l  yo ruz. li ki kur may, sos ya lizm le ye ni bir ya am ya rat may de ne mi iz.Ar ka da lar eer ger ek ten tu tar l lar sa dav ra n la rn da ba ka bir yo lun ol ma ya ca n gr me li dir ler.Ye ni ye ti me ka pi ta list ler var dr,sa nr larkidn yayfet he de cek ler.Eerar ka da larbuka pi ta list le rinama la rnpay la a m yor lar sa,eerby les mr ge cife o dal bir yap ie ri sin de fet he de cek le ri bir yap, bu sta t ko al tn da, faz la bir dn ya ya ra ta ma ya cak lar inan cn da tu tar ly sa lar, ger ek tenbuar ka da la rnkor kunbirdev rim des rek libirsa va miin de ol mak tan ve ken di le ri ne alan ya rat mak iin sos ya liz me sa rl mak tan, bir gl r gt len me yi, bir gl kad ro lar, bir gl ey lemya rat mak tanba ka karyol laryok tur.Amabu nara menar ka da larh lbirkylig d sy le(faz lahorgr m yo ruz,il kel

199

birey dir,amaya rar szbirey dir)yi nebirk k-bur ju vapa si fiz miy le is ter ken di bur ju va zi sin den, is ter ya banc bir bur ju va zi den di len megi bibirdu rum laryok saveya antde nenger e edesay g larvar saalanya rat ma large re kir. Dn ya yagel meky leba sitbirso runde il dir.n sanol maka  mz daba sitbirso runde il dir.Bir okba m sz lk,z gr lkso ru nu var dr bu in san la rn. Bi zim gi bi bun dan na si bi ni hi al mam ki i le rinokda hab ykg rev le rivar dr.Amade ni le bi lirki,bunalyoruz, durgunlayoruz, kafalarmz yetmiyor artk bu sorunlara. Ha yr yet me li dir!Yet mi yor sa su u kim de bu la cak sn? Su u ken ditop lum sal,ai le selya pn dag re cek sin.Bun la rndafaz lasu lu ol ma d n g re bi li yor san, bu nun ba ka d n ce den ol du u nu g re cek sinvey ne le cek sin,y ne le ce izbu na.Ge nelha vane dir? San kibi zimiinsonde re cege li meveya a maola nak larvarm gi bibirha vaiin de,by lebirpsi ko lo jik,mo ralya psvarbazar ka da lar da.Buyz dendee it libas k laral tn das k anin san la rn du ru mu nuar zet mi yor lar. Eer ar ka da lar s mr ge ci li in ya drd tm k t lk ler den, Or ta a nyz yl lktop lum salya p s nndo ur du uala ca ka ran lk tan i ka yet iy se ler, bun da tu tar ly sa lar, bu iki si nin de ok za rarl ol du u nubi li yor lar sa,an la ma l larkibusta t kova rol du uoran da ken di le ri as ln da ha yal le ya  yor lar dr.Ama bun lar eer in san ol maonu ru nuta  makis ti yor lar sa,bu nunbi lin ci nevar m lar sa,glbirr gt  lk,ama la rn daglbirak lkser gi le mek tenve ay r caey lem le rin deger ek tenhemus ta,hemkv rak,hembi ti ri ci dar be ler in di ren in san lar ol mak tan ba ka a re le ri yok tur. Bu du rum larKr dis tandev rim ci le ri ninni te li i nibe lir ler,Kr dis tan da ki dev rim cim ca de le ninni te li i nibe lir le di igi bi,buni te lik ler leb tndn yahalk la r nakar,b tnbl gehalk la r nakarr nekola bi lir.Bl ge de kige ri ci li indeaz-okbiz denkay nak lan d nha tr lar sak,bl gehalk la r nnm ca de le si ninb ykoran dabiz de kim ca de le nin ge li me me si, do la y sy la ge li me di i ni kav rar sak (bu ko nu danede re ce yeka darnem libirko numie ri sin deol du u muz ak tr) bu alan em per ya liz min, fe o da liz min, s mr ge ci li in ci rit

200

alanola rakgr me yeveya a ma yade vameder sek,her hal debun da dn yavebl gehalk la r nndapekbirya raryok tur.K sa casa de ce ken di ya ant ala n mz ya rat mak iin de il, bu nu ba a rl bir r nekola rakdn yahalk la r nasun makvebi zimy z mz dendn ya halk la r nn, bl ge halk la r nn ge ri ci lik al tn da ol ma la rn da or ta dankal dr makiinze ri mi zed eng re viyap ma l yz. Bube ra be rin der gt len me ninb tnzel lik le ri nibil me yi,ama la r mz da son de re ce ka rarl ol may, ey lem le ri miz de son de re ce atakol may,sonde re cekur naz,bi lin li,ya niey lem le ri mi zinb tn so nu cu nuge rekbi zekar,ge rekd akarya ra ta cab tnet ki le ribi le rekveay r cad ma nnaz gnlbi li ni yor sa,d ma nnta rih bo yun ca na sl bir ger ek lik ya ratt bi li ni yor sa, d ma na da ko lay ko lay tes lim ol ma may ge ti rir. Bu d ma na kar da bi zim ak ln, ha ya lin al ma ya ca bir e kil de m ca de le et me yi be nim se mek tenba kabiryo lu muzol madhal de,bu g neka dar kis re te bu ko nu da nem li oran da ba a rl olun du u nu sy le ye me mek te yiz.Ama ta, yn tem de by le bir g rev or ta da ol ma s na ra men mev cut ya p nn h l by le bir ni te lik ka zan d n sy le ye mez ar ka da lar.Hemsi ya salama la rnkav ra n n da,hembu nunr gt sel bir pra ti e, ey lem sel bir pra ti e d k l n de ar ka da lar ok ok ge ri de ler.Gi de rekbu lup ka r yo ruzek sik le ri,amaso rum lu lukne dir?Buko nu dabirey lerya p la mazm? Birin sa nnya pa bi le ce iey le riyap ma yaa l  yo ruz.Fa kather in sa nndabireyya pa bi le ce i neina n yo ruz.Herki i nindefaz la i ka yet et me den, ev re si ni i ka yet le re bo ma dan, ev re si ne ver yan snet me denveba kag le reda yan ma dan,zola rak,ken diki i li i neda ya na rak,ken dize ka s na,bi lin ci ne,ce sa re ti ne,fe da kar lk ru hu na da ya na rak ok ey ler ge li ti re bi le ce i ne ina n yo rum. Be nimk sa cain san la rabakambu dur.n san la rnbun larya ra ta bi le cek le ri ne,buko nu daara la rn daokglko lek tifili ki lerge li ti re cek le ri ne,okglda va larba a ra cak la r nada irinan c mzda var dr.Nebiroto ri teken diya p s nng cngr me mez lik tengel me li, ne de b tn ki i ler ken di le rin de ki en gin ener ji yi hap set me me li dir ler.Bun larsonde re cebirda va nnge rek tir di il  lerie ri -

201

sin de,ko lek tifbirda ya n mayya ra ta bil me livebuko nu dahere yekat lan ma l lar.Hertrlge rek le ri niye ri nege tir me li dir ler. Bu iin te o rik ya nn or ta ya koy duk. Bu nu da ha da so mu ta in dir ger sek,bl gebl ge,ki iki i,ken di miz deso mut la tr ma yaa l r sak, sa n yo rum za man faz la uzar ve pek faz la bir ya rar da ol maz.Amayi nebuele ti ri ler le,bubaka sy lane yinkas te dil di i ak tr.Hi birar ka daben anlamam veya beni rgalamazdi ye mez. Ben b tn ar ka da la rn ya p sn dan ken di mi na sl so rum lu his se di yor sam,herar ka dadabum ca de le ninnem liso rum lu luk la rnpay la ma nnge re i nigr mek,bil mekzo run da dr.Bu nubil me den,gr me deneeradmat yor sa,ya rnken di nibiruu rum dan daata bi lir. Ka fa mz da d n ce k rn t la ry la u ra da-bu ra da b lk pr k d n ce ler le biz bu so ru na ei lir sek ba a rl ola ca  mz hi san m yo rum, ama bu ko nu da do ru kav ram la ra, do ru pren sip le re, do ruil ke le resa hipolur sak,bun la rn n da(kibun larhep siide o lo ji yiifa deeder)glbiride o lo jikyak la m labuso run la rava rr sak,bu nundar gt selvekad roso ru nu nuunut maz sak,ba a rl ol ma ma m znhi birne de niyok tur.Yi neu nuhepdi lege ti ri yo ruz; halk la rneli-ko luhepbaltu tul du uiin,bil has saeko no mikyn deng szveara szb ra kldiin,sa n yor larki,dev rim ci lerde by le dir.Ha yr,dev rim ci lerbur ju va zi nineli niko lu nuzin cir leba ladbirhalkdu ru mun dade il dir. Dev rim ci lerbiryer dezin ci rik ranin san lar dr,zin ci rik ranel ler deherza mangolu tu ra bi le cekel ler dirveay r cabey nin detut saklye nenka fa lar,hergnya ra tcd n ce yi,ba m szd n ce yi ya ra ta cak be yin ler dir. Bu be yin, bu re ti ci el ler bir le ir se, bur ju va zi ninbi zihap set ti iya p das rek lika la ca  mz,faz lag olu tu ra ma ya ca  mz,faz laalanya rat ma ya ca  mzsan m yo rum, ya ra ta bi li riz.Bizs ra danbirhalkkit le si,y ngi bide i liz,eli-ko lubalolan,ka fa sn dantuty rek le ri neka darherba km dankor ku, te rr, art lan m lk, ya ban c lk iin de ya a yan in san lar du ru mun dade i liz.Dev rim ci lers rek lia rege ti ren,s rek liarage li ti ren, s rek li yol gs te ren in san lar du ru mun da dr lar. Evet, by le -

202

dir ler,bu nuha yat la ry laye ri nege ti rir ler.Bu nud ma nakarm ca de ley le, n ne her  kan en gel le b yk bir m ca de ley le ye ri ne ge ti rir ler.Dev rim ci lerbuap tain san lar dr.Bu nuniins ra danin san larde il dir ler,bu nuniintop lum la rnkur tu lu u nayolgs te ren birta rafr g t dr ler.Birge nel kur mayr g t drbun lar.Hergn a re,al ter na tif,kur tu luaracge li ti renor gan lar dr,un sur lar dr. Dev rim ci le rins ra danin san lar danfar kng re me yenbiran la y n Le nin ta ra fn dan da na sl de er len di ril di i ni bi li yo ruz. Dev rim ci le ri halk kit le le ri nin kuy ru u na ta kan bir an lay ve hal kn gn cel,si ya sal,eko no mikso run lariin de,ya nibel libireko no mi yivebu nudabel libirsi ya se teak ta ranan la y nneka darsbir an layol du u nuvebuan la y laLe nin inna slm ca de leet ti i ni bi li yo ruz. Biz bu ya p lar iin de yer ala ma yz.Ama te yan dan dev rim ci ler b yk ha yal ci ler de de il dir ler.Ayak lar yer den ko puk, ya rat tk lar ve ge li tir dik le ri olay la rn na sl so nu la na ca n bil me yen ma ce ra c lar da de il dir ler. Dev rim ci ler her iki ha ta nn, her iki ucun d n da ye ra lan, b tn a l ma la rn da planl ol may, he sapl ol may, gl ol may, dar be le rin de, ey lem le rin de gc ora nn daha re ketet me yi,b tnbun lardabel libird mansap ta ma s na g re yap may, ya ni bir ge nel kur ma yn or du yu y r tr ken yapttmplan la mayya pa bi lenki i le rintop lu lu u dur,r g t dr dev rim ci lerr gt.Buko nu dafaz laszsy le me yege rekyok tur. nkbi zeyolgs te renLe nin in re ti le rior ta da dr.l labi zimde bu ko nu da bir il ke ge li tir me mi ze ge rek yok tur. Biz bu il ke le rin saf la r m za uy gu lan ma sn is ti yo ruz, ar ka da la rn zm se me si ni is ti yo ruz. Sa n yo rum,eli miz de kibuara lais terprog ram,is tert zk,is ter kad ro mal ze me si, is ter si lah, is ter u-bu ge re ler le, n mz de ki d nem de uzun va de li ama lar plan la ma da, k sa va de li ama lar plan la ma da ve ta bii ki r gt len me de da ha ba a rl ola ca  mz sy le ye bi li riz.Ya ni es ki den ol ma yan baz ara-ge re ek si i mi zi bu gn bi raz da ha ka patm ola rak, ge le cek te da ha iyi bir plan la may, r gt len me yi ya pa bi le ce i mi zi sy le ye bi li riz. Ve siz na sl bu gnbuge li me yige mi eg reda haolum lubu lu yor sa nz,mut -

203

la kan mz de kid nm ler dedeby leola ca nbek le me li si niz. T zk lemer ke zinbir kaya kng re vites pitedi le cek.Buko nu da mer kez y rt me ye se i le cek un sur la rn, bir bir le riy le a l a cak ki i le rinko lek tifha re ke tinem li dir.Ay r caher bi ri si ninbirbo lu u dol dur mas, ya ra tc ol mas nem li bir hu sus tur. Her za man m ca de le ye ener ji ver me li, bir yan dan ce sa ret, bir yan dan bi lin, bir yan dan da fe da kar lk a la mal, uz man lk, i b lm ile ya yn ala nn dae it liara larkul la na rakm ca de le yidu yur ma l drs rek li.M ca de le ninge le ce eili kinb tnplan la rni ze bil me li,m ca de le ninuzakve yaya knhe def le ri neili kinprog ram la rn,a l ma prog ram la rn ge li ti re bil me li ler. r gt len me bi im le ri ni, e it lir gt,or ganolu tur maybe ce re bil me li,buko nu daye te nek le ri ni kul lan ma l lar. So mut art la rn  n da g nn acil g rev le ri ni ye ri ne ge ti re bil me li ler. Tak tik de i ik lik ya pl mas ge re ki yor sa, bu nuhe menya pa bil me li ler,buko nu daes nek likgs ter me li ler.Ha re ke tinacilih ti ya lariinge re kenor gan larya ra ta bil me yiveor gan lar i le te bil me yi be ce re bil me li ler. Ha re ke ti ya kn dan teh dit eden ve uzun va de li teh li ke le ri n ce den g re bil me li, bu ko nu da plan lar ge li tir me li ler.Yi ne ha re ke tin ya kn mt te fik le ri ni, uzak mt te fik le ri ni g re bil me li ler, bun lar la ili ki yi bel li bir plan la ma da hi lin dege li tir me li ler.K sa camer ke zirol le ri nieniyie kil deor ta yakoy ma l lar.Mer ke zinbirha re ke tiniin deokm himbiryer i galet ti i ni,he lehe lemer ke zi yet iyanarba sanbirr gt len me nin ge li me si nin da ha ok mer kez den ba la tl d n g z n ne ge ti re rekbuko nu dahi birfe da kar lkesir gen me me li dir. Mark sist-le ni nist te o ri ok iyi zm sen me li dir. n der kad ro lar sk sk mark siz me m ra ca at et me li, mark siz min uy gu lan ma sn ba langek liyap makiinbu re ti yiger ek tenzm se me li ler. Veennem li sideben cebirha re ke titem silede ceksa b ra,ce sa re te,fe da kar l asa hipol ma l lar,ennem linok ta larbun lar dr.Ay r ca he sap ver me yi, her za man ta rih nn de, halk kar  sn da r gt so rum lu lu u ie ri sin de he sap ver me yi hi bir za man unut ma ma l dr lar.Ken diara la rn daku ra cak larr gt len meili ki le ri ninta ba na do rubirr nekte kilede ce i niak lage ti re rek,eniyir nek le ribu

204

alan da ya rat ma l lar ve bun lar ta ba na do ru yay gn la tr ma l lar. Ay r cayi nebe lir te lim;herbi ribirbo lu uka pa ta bil me li,bir bir le ri neg revy ka rak,bir bir le ri nearykyk le ye rekde il,mev cut yk,mev cutso rum lu lu uko lek tifbire kil depay la a rakzorolan g rev le ribir lik tey r te bil me yisa la ya bil me li ler. Ta biikibun la rnde ne tim,y rt meko nu la rn dadage li ti re cek le ri mut la kated bir le riola cak tr.Birha re ke tie pe ev reku at makiinel le rin den ge le ni har ca ya cak lar dr. Bl ge le ri do la mak g re vi za ten prog ram da be lir til mi tir.Top lan t lar, kon fe rans lar, kon gre ler, e it li zelr gt ler,yanr gt ler,ko mi te lerolu tu ra rak,tem sil ci lik lerolu tu ra rak ha re ke ti r gt sel yn den mm kn ol du u l  de bes le ye cek ler dir.Ay r caha ber le meka sn dane it libl ten lerya yn la ya rak, e it li bil di ri ler ya yn la ya rak, ha re ket hak kn da za man za man bil giver me le ri,za manza mange rek ti il  debil di ri ler le,bl ten ler leveyi neay r camer ke ziya ynor gan la ry la,kad ro lariin ka r la cak ya yn or gan la ry la, hat ta kit le ler iin ge li ti re cek le ri ya yn or gan la ry lapro pa gan da ya,aji tas yo nan der likede cek lerve yapro pa gan daveaji tas yoniinmev cutd k manha zr la ya cak lar.Buko nu da ide o lo jik, te o rik er e ve yi  ze cek ler dir, te o ri yi or ta ya  ka ra cak lar dr. Bir mer ke zin ne ler ya pa bi le ce i ni, bu nun iin ne gi bi ara la ra ge rek si nim du ya ca n az-ok g re bi li yo ruz. nem li olan by le bir ko lek tif a l ma ha vas iin de, bu nu pra tik te de b yk en gel ler lekar  la ma dan(hiol maz saenazn dange le cekbirkon gre ye, birtop lan t ya,birkon fe ran saka dar,ge ni le til mibirtop lantola bi lir,ulu sald zey debirkon fe ransola bi lir,hat tabirkon greola bi lir)bud ne meka darsonde re cege li kinbirha re ke tinso rum lu lar ola rak or ta ya  ka bil mek tir. Eer drt se ne son ra ve ya da ha k sa birs reson rab ykbirtop lan ty labi ra ra yage le cek sek,so run la r mz bu e kil de tar t a cak sak, mut la ka o za man halk ha re ket le ri, ge ril laha re ket le ri,gen likha re ket le rige li ti ril me li dirvel ke de ki s mr ge ci li in,fe o dal le rinde ne ti mib ykoran dak r la rakhal ka da hage nibirser best lik,z gr lkor tamya ra t la bil me li dir.Bi zim de ya ban c lk tan da ha faz la kur tul mu, si ya si g rev le ri da ha iyi

205

kav ram,r gt selme ka niz ma da kiye ri nida haiyibi lenki i lerola rakha re ketet me mizgs te ril me li dir. Bizken di mi zina slba a rlhis se de ce iz?Ge le cek tebi zimken di mi ziba a rlhis set me miziinherey denn cefi zikku ral la r na g reso mut lukka za nanbirr gt,bur g tnn c lkede ce ikit le ha re ket le ri,gen likha re ket le rihemni te lik,hemdeni ce lika sn dansonde re cebirni te likka za na rak,sonde re cel ke dear l n du yu ra cakbirse vi ye yevar ma l dr.Ke zakylha re ket le ri,ky l le rinaa la rakam ca de le le riboyat ma l drbud nem de.r gt len me bu ko nu da n der lik yap mal ve ge ni kyl ha re ket le ri ni ge li tir me li, bu gn be-on kyl ha re ke ti miz var sa n mz de ki d nem de bu nun sa y sn bir ka bl ge ye yay d ra bil me li yiz.Ai ret a t ma la rn ke sin lik le k ra bil me li, ai ret le rin bir bir le ri ni k rp dk me du rum la rn, ya ni kan da va la rn nem li oran da or ta dan kal d ra bil me li yiz.Ge ri ciaa,efoto ri te si,yi nege nel dedezel lik les mr ge ci li in,MT inr gt le di ibuya p larkal d rl mal,dev rim ci le ri her za man teh dit eden bir en gel ol mak tan  ka rl mal, dev rim ci lerenazn danbun lar danb ykza rarg re cekbirya p dan kur ta rl malve yabun la rnr dk le riiha netem be rinem lioran da par a lan ma l dr. S mr ge ci par ti le rin et ki si s mr ge ci dev le te ba la yanbirhal kaola rakhay lior ta dankal d rl ma l dr. Ennem li sideb tnbuha re ket le rinar ka sn daglbirsi lahl g c mzmut la kaolu tu rul ma l dr.Ya nige rekide o lo jik,ge rekpo li tikalan dar gt selvar l  m znko run ma sn daar ka mz daherza man glbirsi lahlkuv vetdu ra bil me li dir.u nuhi birza manunut ma ya ca z;y r te ce i mizb tna l ma la rnar ka sn daeerglbir si lahlkuv vetdur maz sa,herza manyokedi le ce i mi zi,hi birza man bi zeya a mahak knta n ma ya cak la rnbil me li yiz.de o lo jik,po li tik, r gt sel in a da si lah la rn g cy le ayak ta tu tu la ca  mz hi bir za man unut ma ma l yz. de o lo jik, si ya sal g c mz ne ka dar gl olur saol sun,eerbugcko ru ya cak,bugcsa vu na cak,bugc e it lipro vo ka trr gt ler den,ki i ler denko ru ya caksi lahlbirgc olu tu ra maz sak b tn bu emek ler bo a gi de cek tir. Onun iin da ha ilkan daniti ba renbi zimsi lahlbirgolu tur ma mz,saltbir kahe -

206

de fi yok et mek a sn dan de il, ba l ba  na b tn ide o lo jik-po li tik ka za nm la r mz ko ru mak, bu ka za nm la rn tah rip edil me si ni n le mekiinart tr.Di erl ke le rinbur ju vahu kuk laraz-okide o lo jikpo li tik ka za nm la rn me ru la t rr lar ve bun lar faz la hr pa la may ve ya hut da kal dr may d n mez ler, ama Kr dis tan da ki mev cut bur ju vaege men li i,bur ju vaha ki mi ye ti,hu ku kuve yafe o dalhu kuk, zor ba lk,her ke sinha ya tnbiz zatsi lah la rng cy lesa la ya bi le ce i ni,ida meet ti re bi le ce i nigs ter mek te dir.He lehe lebugeerdev rim cibirr gt tedev rim cibirin aha re ke tiy se,ta biikisi lah la rnvarlke singe rek li dir.Onuniindege li ti ri le cekkit leha re ket le rive r gt sel,ide o lo jikin abirsi lahlgte me lin deha zr lan ma l dr.Bu ko nu da da mut la ka bi zim ge li mi bir si lahl varl olu tur ma mz art tr. Bu nu ya ra ta bi lir sek, ya a ta bi lir sek ken di mi zi ba a rl ilan ede bi le ce iz. Ge le cek top lan t lar da mer kez bi ra ra ya gel di in de bu nu ger ek le tir mi se ken di ni ba a rl his se de cek tir. Ken di kad ro la rn si ya si ver gt selalan dada hatec r be likl m sa,bun lariya pa bi lirdu ru mage ti re bil mi se,r gt selg rev le ri ninem lioran daye ri nege tir miola cak tr.Kad ro la r naiyap t ra bil mi se,her ke ser gtiin de g rev ver mi se ve her ke si az-ok ye te nek le ri ne g re i le te bi li yor sa,by lebirr gtve yaby lebirmer kezg re vi niye ri nege tir miola cak tr.Ay r cakad ro la r naen ginbirce sa ret,fe da kar lkru hu ve re bil mi se,dn yaykav ra ma da,l ke yikav ra ma daber rakbiran lay ve re bil mi se, ken di ni ba a rl his set mi ola cak tr.Yi ne ajanpro vo ka tr le risin dir me deaz gns mr ge citem sil ci le ri,zel lik leen teh li ke li fa ist ele ba la rn or ta dan kal dr ma da, bun lar la ili ki de olanaa la rnze rin dete rres tir me debe lir liey lem lerya plmve ba a rl olun mu sa, ay r ca kit le le rin be nim se ye bi le ce i, ar ka da la rn mo ra li ze rin de y kc de il, ta ma men ce sa ret len di ri ci bir et ki al tn dabun larya pl m sa,by lebirme se le deba a rlol du usy le ne bi le cek tir.Hal kayurt se ver li invehal kade mok ra siru hu nuna lan ma sn da,nem libirge li imsa lan m sa,da haokhalkke si mi niby lebirha re ke teka ta bil mi se,ge nell ke ninb tnalan la rn da, b tnbl ge le rin de,ky,kent,ka sa ba,fab ri ka,i-re timsa has,ei -

207

timsa has,b tnbualan lar dayurt se ver likvede mok ra siala nn da ki d n ce le ri faz la sy la a la ya bil mi ve l ke de ha kim akm ha li ne ge ti re bil mi se,bu nub tnd aveiekardu yu ra bil mi se,me ru la t ra bil mi seken di niba a rlhis se de cek tir.Bualan larn mz de ki bir mer ke zin ba a rl olup ol ma ya ca n be lir le ye cek hu sus lar, be lir le ye cekkri ter ler dir. Eer bun lar yap maz sa ba a r sz bir mer kez na sl hal le di le cek tir?Han gikri ter le reg remer ke zinba a r szol du u nusy le ye ce iz? Mev cut ili ki le ri ni ce lik ola rak art trm, ama faz la ni te lik li birge li me yeu rat ma m sa,kad ro la rnmev cutl  denem libir b l mn r gt le ye me mi se, on lar uz man lk alan la r na g re g rev len di re me mi se,on larak tif,canlbiror ga niz maha li nege ti re me mi se,on larara sn daele ti ri-ze le ti riru hu nu,fe da kar lk,ce sa retru hu nuge li ti re me mi se,bun la raiyap t ra m yor sa,bun la rais tersi lahl,is teride o lo jik,is terpo li tikm ca de le ler debel libiri ler likka zan d ra ma m savebe lir libirs reie ri sin debir kani celge li mesa la ypmev cutya p lardur gun la tr m sa,ta biikiby lebir mer kezg re vi niyapmsa y la maz.Ay r caKr dis tan nis terdi er par a la rn daol sun,is terTr ki yeks mn daol sun,is terdi erkom u l ke le rin dev rim ci ha re ket le ri iin de ol sun, is terAv ru pa da ve ya sos ya list l ke ler de ol sun bel li bir ta km tem sil ci lik ler olu tu ra ma m sa,bu ra lar da kim ca de le ler leak tifda ya n mas re ciii negir me mi se, k sa ca te mel it ti fak, bi rin cil de re ce de it ti fak lar ve yi ne ikin cil,gi de rekn clde re ce deit ti fak la rnge li ti re me mi se,bu ko nu datem sil ci lik,r gt len meveda ya n maya ra ta ma m saba a r sz dr. Mer kezeerbirulu salkur tu lucep he sivebucep he yienge ni an ti-fa istbirplat form da,r ne inbirTr ki yedev rim ciha re ke tiy le ku ra bil me ninte mel le ri niat m sa,ta biikiba m sz lk tanta vizver me mekar ty la,bu nahiz metede cekan ti-fa istg ler lebir le e bi li yor sa,yi nedi erKr dis tanpar a la rn da kim ca de le le rinse vi ye si ni da ha da yk sel te rek, ora la rn bu ray et ki le me sin den zi ya de, bu rasda haokide o lo jikver gt selalan daya nisos ya listbiride o lo jiver gt len mey leora da kim ca de le yiay dn la ta bi li yor sa,bu -

208

rayora nnye de iha li nege tir me den,hemora nn,hembu ra nnz g le ri nikar  lklola rakbir bir le riy leili ki len di re reksa lklili ki le revar dr m sa,buko nu dasa lkladm larat m saba a rlola cak tr. zel lik le n mz de ki d nem de bir di er he def ola rak u gs te ri le bi lir: Tr ki ye par la men to sun da ya p la cak se im ler de, (im di likbireysy len me sede)i bir lik ife o dal le rin,kom pra dor la rn, da ha ok Trk bur ju va zi si nin ona yn dan ge mi, bun la rn ter ci hi olan aday lar ve bir de i bir lik i k k-bur ju va r gt le rin aday lardar be len me livebun la rnpar la men to yagit me sin len me li dir. So nu Top lan t nnso nu nayak la tk.Bizuan daiin debu lun du u muz art lar zm le mek lekarkar  yabu lun du u muzg rev le rinar l nid rakedi yor sak,as ln dage le ce eili kinnem liet ki le riola bi le cek bir u ra ie ri sin de yiz de mek tir. Ge le ce e ili kin et ki le rin da ha da yay gn lk ka zan mas iin bun dan son ra gs te re ce i miz has sa si yetas ln daoknem li dir.Bu gni zi len,ku ral larveilk le riy lehe def le nenbirr gt len mete me li dir,bel kiyl lar can cete me li atl mt,amabud nem deniti ba renda har gtl,da habe lir ginso mutil ke le rindo rul tu sun dayolala cakbirha re ketola cak sakbu gn ata bi le ce i miz, bun dan son ra ata bi le ce i miz adm la rn de e ri ok nem li dir. Eer biz bu adm lar la y ky la ata bi lir sek, bu adm la rn ta ri hian la mnkav ra ya bi lir sek,de e ri nibi lir sek,l kehal k nnkur tu luta ri hin debu nunbird nmnok tasola bi le ce i nira hat lk labe lir te bi li riz. l ke de yep ye ni, canl bir si ya si or ta mn ya ra tl mas, canl bir de mok ra tikor ta mnya ra tl mas,Kr dis tan dara hat lk ladev rim ci le rinfa a li yet tebu lu na bi le ce ibiror ta mnya ra tl mas,bun danson ra y r te ce i miz yo un a ba lar la ola nakl ha le ge le cek tir.Ay r ca ha ya tn tm alan la rn da y r t len ve da ha ok ye rel ge ri ci li in, mil libas kcg le rin kar la r nahiz metedenfa a li yetye ri ne,teh li ke ler le dop do lu da ol sa in san s rek li ba m sz lk ve z gr lk

209

do rul tu sun dabirya an t yasev ke de cekby lebiru ra nie ri sin debu lun maku ra  la rnende er li si dir.Ar ka da la rnb tngen lik le ri ni bu na ver me le ri, as ln da ya dr ga na cak bir hu sus de il dir. By lebirgen lik,eerin san l asaygde vamedi yor sa,by lebir u ra  danba kabiralan dage i ri le mez.El bet teki,y cebirda va nniin debo u a rakan lamka za na cak tr,birki i likka za na cak tr, say gn lkka za na cak tr.Onuniindebizar ka da la rnhertrlar g re ve gir me le rin de, ha yat lar pa ha s na da ol sa zer le ri ne d e ni yap ma la rn da her han gi bir sa kn ca gr m yo ruz. Ta bii ki bir k k-bur ju va, bir fe o dal, bir ata er kil en di e du ru mu muz yok tur, var sadabuen di e le rize ri miz denhz laata ca z. Glda va laral  la gel miku ral lar la,al  la gel mir gtvean la y lar lahi birza manba a r yagit mez.Glda va larherza man al l m nd  na ka rak,herza manher ke sinbo yune di iku ral la rakardu ra rak,her ke since sa retet me di ir gt selgi ri im ler le, ey lem ler lean cakba a r yaula a bi lir.Buy km l lk lerii negi re cek,da haokn derki i ler leba a r yaula a bi lir.Bizby lebird ne minin san la r yz.Ken di mi ziby lebird ne minin san larola rak adayadayg r yo ruz.By lebird ne meken didam ga mzvur mak is ti yo ruz.Bu nunb tna,top lum salko ul larvar dr.Ge ri siar tk bi zim bel le i mi zin, y re i mi zin i le me si ne bal bir art tr. Bun la rndager ek le ti ril me sieli miz de dir.Ya niki i le rinken diira de le riy leya pa bi le cek le ribiri tir. Bizilkgndebirgrupola rakbe lir di i miz de,bi zibek le yenteh li ke ler,im kan sz lk larbu g neoran lakatkatfaz layd.Yi nebu gn debi zibek le yenteh li ke ler,zor luk larokda hafaz la dr.Azde il dir,amaeli miz de kiara lardad neoran lahay lifaz la dr.Bizm ca de leiin debirya an ty,sa vaiin debirya an tyha ya tnbi ri cik ga ye si ha li ne ge ti re bil me li yiz, ge ti re ce iz, ge ti ri yo ruz. zel lik le umut suz luk lar var sa, ar ka da lar dev rim ci d n cey le, dev rim cipra tik lebu nugi de re bil me li ler.Za ma nn dayapmol duk lar ha ta lar,da hagenya tabu lun duk la r nag re,da han le rin deuzun birm ca de lepra ti ibu lun du u nag reba a rley lem le riy lebu nu ka pat ma l dr lar.Veta ri heka la cakolantop lu munba rn dakksa -

210

la cakolandabutrdav ranved n ce ler dir. Be lirt ti i mizey lem lervar dr.yibirku ru lubil di ri si ninha zr lan mas ve ge mi ar ka da la rn m ca de le miz iin de ki yer le ri ko nu la rn da,ka rar la r m znol du u nu,buko nu daikinem lig re viye ri ne ge ti re ce i mi zibe lirt mi tik.Birdebuko nu dage le cek teha zr la ya ca  mzbirmer ke zin(is terneala lm,is terza ma nn daya pa lm,is ter bir kon fe rans, is ter bir kon gre de ol sun) yet ki li ol du u nu da ka bul len dik.Da hafaz laszuzat ma danbi razn cezel lik le ri nivur gu la d  mz,ba arkri ter le ri ni,a l maan la y nvur gu la d  mzin san la rnse i misz ko nu suedi li yor,sa y larze rin debi raztar t  la bi lir. Or ta ya kanne ri le riha ya tauy gu la ma yaa l a ca z.Buak,yal nzbel libirs reson rada  l yo ruz,da l dk tanson raar ka da lar dan is te nen,g z nn detut ma large re kenennem lihu sus;by lebirr gt len me te pe den ge li ti ri le ce i ne g re, bu lun duk lar bl ge ler de ki ili ki le ri,bumer ke zinis tem le ri neg reha zr la ma la r dr.Ya nik sa ca el le ri al tn da bu lu nan po tan si ye lin ki mi si ni u ve ya bu ala na g re muh te melbirr gt len medo rul tu sun daeleal ma larveade taora nn birye rel,birbl ge selko mi te siy migi biha re ketet me le ri,buko nu da heranbirne riy lekarkar  yaka la cak la rnbil me le rivebu nag re ha re ketet me le rige re ki yor. Bu r gt len me nin so rum lu lu u sa de ce bi zim de il dir. Bu r gt len me nin so rum lu lu u da  la cak ve yo un ili ki ler de bu lu na cakar ka da la rnsr tn da dr.Hat tabazey lerfe daedil mekis ten mi yor sa,el le rial tn da kipo tan si ye lib tng cy lesa ra bil me li,bu po tan si ye li mu ha fa za ede bil me li, ar-ur et me me li dir ler.Ay r ca ye ni, res mi bir an la y la r gt len me ye ha zr lkl ol may, muh te melko mi te le ri,ko mi te le rinyanku ru lu la rn,ko mi te le rinaltko mi te le ri ni, kent grup la rn, fab ri ka grup la rn im di den olu tur may ve ya en azn dan bu ko nu da ha zr lk yap may hi bir za man unut ma ma l dr lar.Bi zimr gt len me mizy lean la ylbire kil de, sonde re cesa kin,sonde re cera hatbire kil dege li me ye cek tir.Ki bizKr dis tan dahi bire yiny lebir den bi res ra maya pa rakge li me ye ce i ni bi li yo ruz. Her ey bel li bir he sap da hi lin de ve ya bel li bir ni ce lik ge li im do rul tu sun da ola cak tr. r gt len me ya -

211

vaya vage li e cek,ya vaya vata ba nado ruya y la cakveya va ya vaeniyiye te nek leruy gunol duk laryer ler der gt le ne cek ler dir.So nu ta,zel lik lebel libirs rehiol maz saeli miz de kimal ze me yir gt len di re ce iz.D akarvei te kikar ma kya p yakar bun lard zen le ye ce iz.Ar ka da larat tk larad mnta ri hini te lik te ol du u na ina n yor lar sa, bu inan la rn da tu tarl ise ler, ke sin lik le enufa ckbirolum suz lu agir me me le rige re ke cek tir.a l ma lar da de il du ra ganl ka bul et mek, da ha da di sip lin li bir ya p nn ge rek le ri nig z n nege ti re rek,bua l ma laryo un la tr ma large re iak tr.Ha re ke tebuka darpo li tikbirh vi yetver di ri yor su nuz, bu nund manveonunyl d rcolang le ri nineka daruyar ta ca nbi li yor su nuz.Amabu nara menbu nunarso rum lu luk la rn dandaka  na cak s nz.Bubek le ne mez,buka buledi le mez.Ar ka da larby lebiryapii negi rer ler se,mer kezhi bireyya pa maz. Mer kezdearbirso rum suz lukiin dehere yibirke na raata bi lir ve yamer kezokko laytas fi yeola bi lir.Onuniinmer ke zigdu ru mad r me ye cek,nepo li sekar,nesi ya salik ti da rakar,ne ye relzor ba lk la rakar,nesos yal-o ven,nere for mistk k-bur ju va la rakarbi zigdu ru mad r me ye cekha re ket ler debu lun malveha re ke ti mi zehepta zeso luk laral dr ma l s nz.Ade tatop lum saf la rn ta ze so luk la rn, ta ze ener ji si ni, ta ze ka nn her za man bi ze ak tar mak ge re kir. li ki ler de da ha ok ev re, da ha ok un sur ka za na rak, her za man m ca de le nin ii ne ka ta bil me li si niz ve biz, bu ko nu da son de re ce bi zi evk len di re cek adm lar bek li yo ruz.Buko nu daolum luha ber ler lebi zig len di rindi yo ruz. Ar ka da larger ek tenki i selen di e le ri ni,ki i selyak la m la rn birya nab rak ma l dr lar.Bur ju vaor du larbi lehak szbirte mel de veya lancbirdi sip lin leida reedi li yor lar,amabu nara menhep si heransa va agi re cekdu rum da dr.Bi zimar ka da la r m zndaher anbirsa var gtgi bi,heranbiride o lo jik,po li tikkur may lkgi biken di le ri nihal knnn degr me le rivebuko nu daenufa ckbir ki i sel en di e ye, kor ku ya, yl gn l a ken di le ri ni kap tr ma ma lar, ener ji le ri ni,ce sa ret le ri nis rek liye ni le me le ri,bek le ye bi le ce i miz en nem li hu sus lar dr.Ay r ca bu ko nu da niye olmad, yine bir

212

eyler mi oldu?gi bien di e le redefaz layeryok tur.BizKr dis tan dage li ti i mi zeg rekork ma yzve yage li enta rafs rek libiz ol du u mu zag reace le sioland man dr,ace le siolanmrt ke nen s nf lar dr. Biz ise s rek li ge mi i mi zi to par la yan, ge le ce i mi zi ha zr la yan, bu gn kav ra yan bir g cz, do la y sy la bi zim ace le ci li e, bi zim sa br sz l a ih ti ya c mz yok tur. Biz sa kin, ka rarl ve se rin kanl bir e kil de dn ya nn en gl dev rim le rin den bi ri si ne ken di mi zi ha zr la ya bi li riz. Ne di ye pa nik iin de ola lm, nedi yekor kuvete laiin deola lm?Ensa lkl,eny cebirruh ya psie ri sin deg rev le ri mi ziy rt me yede vamede lim.im di ye ka darko nu u lanb tnhu sus lar labue kil dey r me mizge rek ti i ye te rin cear ka da la raan la tl m tr. Du ru mun, yo lun ni te lik le ri ni, ge le ce in ni te lik le ri ni or ta ya koy mu tuk. Bu na gn l mz ce, y rek li ce ka tl mak tan ba ka yo lu muzyok tur.Bizby leya par ken,he pi ni zinfar kn daol du ugi bineco ku lubire kil deken diken di mi zico age ti ri yo ruz,nede son de re ce r kek bir yap iin de b ra k yo ruz. Evet, ne o var, ne di e ri. Sa lam bir man tk la en di e le ri, umut lar mu ha fa za ede rek,nearbirg ven,nedearbirte la,amada haka rarl,da haman tkladm lar labuiiy r te bi le ce i mi ziken diz g l m zekarsy l yo ruz. Ta ri hin bu du ra n da ger ek ten top lu mun di li ol ma ya bi lir.Top lumdu yar sz,uy ku daol muola bi lir.Top lumyarya r yalmola bi lir,onunse si,di li,kl trol ma ya bi lir.B tnbun larbi zimhal kn so run larkar  sn dadu yar szol ma mzge tir mez.Ay r cas mr ge ci lik, mil li bas kc g ler, her ba km dan in saf sz ola bi lir, bun lar en ufa ckhak-hu kuk tanan la mazola bi lir ler.Halk la raenufa ckbirz gr lkver me ye bi lir ler,halk larenaz gn cayokede bi lir ler,amab tnbun larbi zimdu yar szol ma mz,bi zimdev rim ci le rela ykbire kil de ha re ket et me me mi zi ge tir mi yor. Biz ne on la rn, ne bun la rn du ru mu nug z n nege ti re rekken didu ru mu mu zube lirt me ye ce iz. a  m zn b tn olum lu e le ri ni yan ya na ge ti re rek, ala a edil me si ge re ken g ler le z gr l e ka vu mas ge re ken g le ri ka bul ede ce iz ve n der lik ya pa ca z. Is rar la vur gu lu yo rum; bu ko nu da

213

ka rar l l  mzhi birza manel denb rak ma ya lm.Buka rar l lk,ye ri miz debi ledur sakokeyde i ti re cek tir.Buko nu da kiinan,buko nu da kia baokeyde i ti re cek tir.Herey denn ced ma nndn ya snka rar ta cak tr.Ay r cahal kab ykbirumutka psaa cak tr. Sa y mzneka darazolur saol sun,ya  mz,tec r be mizneka dar ye ter sizolur saol sun,b tnbun la rara menta ri hinbi zeyk le ye ce iarg rev leriin,bug rev le rinha triinye ter lia bay,ka rar llgs te re lim.Ade tabirta ra ndi le rigi bieitola lm,yi ne biror du nunne fer le rigi biheranye nibirram pa daat aya tanbir ekipgi biken di mi zim ca de leala n nas re lim,bun dandaenufa ck bir ku ku, en ufa ck bir kor ku duy ma ya lm. By le bir yap biz des rek liolu sundi yo ruz.Bu nunm ca de le miziinb ykbir de e ri var dr. Bi lin le ri mi zin ta ze len di i ak, mark sist-le ni nist kla sik le reye ni dengzgez di ri le ce i,ulu salkur tu lupra tik le ri nin ye ni dengz denge i ri le ce iak tr.So lu u mu zuke sens mr ge ci likdu var la rnde le rek,dn ya nnile ri cikl t r neken di mi zia makiin,ka fa la r mza makiinken di mi zizor la ya ca  mzak tr.Yi nehal k m zndaka pa nancan l lk,du yar l lkyan la rntek rar dan aa ca  mz, halk la, canl, ile ri ci yan la ry la ken di mi zi b tn le ti re ce i mizak tr.Ay r cahal knsos yal,kl t rel,si ya salalan lar da kib tnge li me ler deso lu u nunke sil di i nibi le rek,bualan lar dadahal kabirso lukal dr may,halkaya akal dr mayhi birza manunut ma ya ca z. Ay r ca ar ka da lar ara la rn da ki ili ki ler de ide o lo jik-po li tik yak la m la raokar lkver me li dir ler.Bir bir le ri nekaryak la m laride o lo jik-po li tik g rev ler le, r gt sel g rev ler le ba da ma l dr.Ah bapa vu lu afaz layerve ril me me li dir.de o lo jik-po li tika l ma la rnd n da kiza man la rnfaz lal dr me me li ler,ken di le ri nita ma menide o lo jik-po li tikbirki i likdu ru mu nage tir me li ler.a ka lar dabi leide o lo jik-po li tik l  ye dik kat edil me li dir. zel ya ant ala nn da bi le ide o lo jik-po li tik dav ra nl mal, ha re ke tin  kar lar g z n ne ge ti ril me li dir.M ca de le mi zinbiradamola rakken di niha ya tnherala nn dags te re bil me li dir. Biz is te riz ki (bun dan son ra zel lik le) bir y n ar ka da n lm

214

pa ha s na,zin dan lar da r me sipa ha s na,ay r caka lan la rnb ykfe da karlpa ha s na,buaa ma yaka darge len,ha ta sy la,se va by labu ra yaka darge lenbirha re ke ti,bun danson rata zebirg le,da hai ten birya py la,drtse ne lik,bese ne likbirge li imso nun dabul ke nin en ha tr sa y lr, en umut va a de den bir r gt du ru mu na ge ti re lim. He pi mi zin is te i bu, hal k m zn is te i bu, dn ya halk la r nn is te i bu dur.B tnbun larbi zegay ricid diola rakgel me me live yad ar dan gay ri cid di e kil de an la l ma ma l dr. Bun lar a  m zn en ya ln g rev le ri dir. a  m zn en uy gar in san, a da in sa nn yapt i le rin ennem li si dir,enta yinedi ciola n dr.Her ke sinok tanyapmol du ue yibi zimuan dage cik me liola rakye ri nege tir me miz dir.Hi bir ar ka daniye herkes iinde, gcnde, herkes ok az abayla mcadele veriyor, ben niye byle delicesine alyorum?de me me li dir,bu nuak l nage tir me me li dir.Ta ri hinenes kid ne min denbe riba m sz lkdo rul tu sun da,z gr lkdo rul tu sun daz lem le ris rek libaskal t naalnm,bun dante yedevar l  nasonve ril mekis ten mibirhal knm ca de le si nive ren,ay r cabl gea pn daoknem lisi ya salso nu lardo u ra cakbirha re ke tinncg le riol du u mu zag re,ha re ke tinya ra t c larol du u mu zag reat t  mzhi biradmbi zel zum suzge le mezve yaherge engnmr denge enbir gnola rakan la  la maz.Ta ma menha ya tntaken di siol du ubi i min dean la  la cak tr vehi birkim seenufa ckbirpi man lkduy ma ya cak tr.Zin dan dada, idam seh pa sn da da, en yal nz ol du u d nem de de, en bu na lml ann da da hi bir za man bu nu unut ma ya cak tr. Ha ya tn ta ken di si ni ya a d nken di si nekariti rafede cek tir. Son ola rak; bu ra da or ta ya  kan so nu lar bl ge le re git me li. Ak ade ni le mez;biz unlar, bunlar yaptkamado laylbire kil de bu top lan t nn so nu la rn ak tar ma nn yn tem le ri ni her kes bl ge sin de bu la bi lir.Tek rar be lir te lim; bl ge ler de bir ko mi te gi bi ha re ketedil me si,butop lan t nnso nu la r nnan la l d ngs te re cek tir.Ar ka da la rn bu e kil de top lan t nn so nu la rn bl ge le ri ne ta r ma lar,bl ge yibutop lan t nn n daye ni denha zr la ma lar, ili kiveg rev le reha zr la ma larens cak,encanalcg rev ler dir.

215

1MA YIS1982KO NUMA SI

Evet,1Ma ys!Kr dis tani is n f nnvehal k nnm ca de le sin de ok nem li bir ta ri hi ye ni d ne me ka vu mu bu lun mak ta yz. Bu gn ge mi i mi zin de er len di ril me si, bu te mel de ge le ce i mi zin net bir bi im de i zil me si iin bir de er len dir me; ken di mi zi gz den ge ir me ve g rev le ri mi zi ger ek le tir mek ze re n mz de kid ne meolan cag c mz leyk len meka rar l l  m znda hada g len di ibirgnola rakeleal yo ruz.Ma ysay,m ca de leta ri hi miz dedi re nie hit le ri ninbolbolka nnak ta rakm ca de le yige li tir di ibiray dr.Bute mel de,ba tade er li Mazlum DOAN yol daol makze re,tmde er liyol da la r m znan sn,glbirbi im deha ya tayan st makiinse ti i mizbiray. Bu gny lebirtarz dade er len dir mekge re ki yorki; ka r la cak so nu lar par ti ya a mn da en nem li so run lar a ma da bir

216

mer ha lete kilet sin.Hery ny le;bu gn,y le si nebiran la y n te me li ha li ne ge tir mek zo run lu, vaz ge il mez bir g rev dir ayn za man da. 1 Ma ys bi lin di i gi bi dn ya da i i s n f nn bir lik, da ya n ma ve m ca de le gn ola rak kut la n l yor. B tn dn ya i i s n f nn, ayn bi im de m ca de le si ni gz den ge ir di i, da ha iyi gn ler iin bir ba lang yapt bir gn!Yi ne tm emek i halk la rn zul me kar, em per ya liz me, fa iz me kar hay kr dk lar bir gn! Bi lin mek te dirki,fa istTrks mr ge ci li iby lebirbay ram,i is n f nn dn ya ge ne lin de kut lad by le bir gn ya sak lad.Ay r ca bi zimiindei is n f nntem sil ci le riola rak,yo la kanha re ke ti miz ad na ya k r bir tarz da y rtt m ca de le si nin so nu cu ola rak,okk sabirge mi ideol sa,l kesaf hn dage li tir di im ca de leileuyan drdet ki ler,bi zibu gnan cakby le si nenem libir alan dabi ra ra yage tir mi,m ca de leta ri hi miz debu gnokan laml, oknem libirbi im den m zegel mibu lun mak ta dr. Kr dis tani is n f nn,Kr dis tanhal k nnmo dernm ca de leta ri hias ln daye ni dir.Ta ri hi mi zeOr ta a nbirya p kangi biya p trdhertrlai ret i,fe o dal,di nian la y lar,de er lerokya kn za man lar da an cak a la bil mi tir. Ve h l o u mu zun ze rin de bu ya an t nn, Or ta a dan kal ma ya an t nn ok ar bas ks var dr. Ob jek tifbirger ekola rakai rete per le ri nin,fe o dalit le rinpar a lan mas,bun larg n m zedeks rek liya a tanaman szulu salbask sis te mi nin, s mr ge ci li in s nrl da ol sa par a lan mas, Kr dis tanta ri hin dei is n f nnmo dernbirs nfola rak,ob jek tifbirger ek ola rak do ma s na ok ya kn dan ba l dr. Bu son ge li me le ri, t my lei is n f nnbirs nfola rakdo ma s naba la makge re ki yor.Bu gnKr dis tan daolu umtarzneka darolum suzolur saol sun,yi nege li imtarzneka darel ve ri sizolur saol sun,i is n f nn varlbu gnbirger ek tirveger ek tenhertrlmo dernd n ce ninda ya na cabi ri ciksos yalte meldebu dur.Sa y salza yfl,yi ne ni te lik ola rak za yfl by le si ne bir nem li so nu cun olu u mu nu en gel le ye mez. zel lik leKr dis tanso mu tun dada hadnde il,g n mz debi le

217

yay gnet ki le resa hipolanyar-fe o dal,yar-bur ju vad n ce ler,k k-bur ju vad n ce ler,ge rekha kimulusta ra fn dan,ge rek seezi lenulusko ul la rn daor ta ya kanhertrlmil li yet i lik,i is n f nnob jek tifvar l nnetbirbi im deyan st ma snen gel le di igi bi,onundev rim cid n cevepo li ti ka sndabu la nkha lege ti re rek gz den d r mek, sap tr mak iin elin den ge le ni yap m tr, yap mak ta dr ve yap ma ya da ka rar l dr.Ama u nu iyi bil me li yiz ki; Kr dis tan ta ri hi bu gn ok san cl bir bi im de de ol sa, eer a a ula mak is ti yor sa, ta ma miy le i i s nf ger e i ne da yan mak zo run da dr.Neka darel ve ri sizko ul larya ar saya a sn,i is n f nn ob jek tif g c ne ve onun ey lem kla vu zu olan bi li mi ne, mark sizm-le ni niz me da yan mak zo run da dr. Ve dik kat edi lir se bi zim var lkne de ni mizt my lebuger eket ra fn daolu mu tur.Herar ka da bi raz ken di ni ara t ra cak olur sa, ok ar ob jek tif ko ul lar danyo lak t n,okarOr ta a dankal maet ki le rinal tn daya a d n,ge rekd n ce de,ge rekdav ra n taken din nnhay lit ka d n,en gel le di i nihe menha tr la ya bi le cek tir. Ha re ke ti mi zintmye le ri ninge nel lik lebuko ul lar danid det le et ki len di i,tmbuko ul la rais yanet ti ivebi razge li mesa la ya bil mi ler se,buge li me le ri ninda haokgel mibu lun duk laralan da kii is n f nn,uve yabuoran dasa ladge li mey leba lan tlol du uokakbirger ek tir.ubi zia rt ma mal;ge nelola rak bu gn her kes i i s nf bi li mi ne, po li ti ka s na sa hip k t n id dia et mek te dir. En ya nl maz fe o dal-bur ju va e ler den tu ta lm, hersoy dank k-bur ju vaei lim lerbuid di aynesr mek te dir ler. Amapra tik tedu rum larin ce le nir se,ger ek tenb ykbirsap tr ma olayiin deol duk larvei is nfger e i nihemmad di,hemma ne vialan daar pt makis te dik le rites pitedi le cek tir. De mekkii is n f nnob jek tifbirger ekola rakdo masok nem li bir olay dr. Kr dis tan ta ri hin de son yl lar da or ta ya  kan birge li me dir,oknem libirsos yalge li me dir.Veb tnKr dis tan  da de il, ar lkl ola rak bi zim iin den k t  mz, Trk s mr ge ciege men li ial tn da kiKr dis tan daor ta ya kanbirsos yal ge li me dir.Kr dis tan ndi erpar a la rn dabuge li meoks nr l -

218

dr. Or ta a dan kal ma ye rel ge ri ci lik ve em per ya lizm le uz lam yap ar l n his set tir mek te dir. Ve bu yap y zn den hal k m zn hertrldi ren me si ninneka darolum suzso nu la ragit ti idebi lin mek te dir.Yz yl lar danbe riokkand kl me si nera menveg n mz demo dernulu salkur tu luha re ket le ri ninne re dey seenazn dan bir kla sik s mr ge ci li i, tas fi ye s re ci ni ta mam la ma s na ra men biz deh lbu nunilkad m nnbi leba a rlbirbi im deat la may, buob jek tifger ek leya kn danba lan t l dr.By le si nege li mibir sos yalte me linora dage li me yi i,ge rekemek ihal knde mok ra tik ha re ke tin de,ge rek seulu salkur tu luha re ke tin den nnt kan ma s na ve bu is yan la rn aley hi ne dn me si ne, aley hi ne so nu lar ver me si neyola m tr.Pro le terdev rim le riveulu salkur tu luha re ket le riaola rakby lebira aula l ma m tr.Ula maku ra dakal snenb ykaa ma lar la,a maz lar la,k maz lar lant ka tl m tr. Hal k m zn by le bir a a ula ma sn, bu el ve ri siz ya py tem sil eden lerge nel lik leen gel len mi ler dir.Veta biikibuoknem libir olay dr.Bu gnokzorko ul lar daya a m m zn,dn yahalk la r nn okokge ri sin debirnok ta dabu lu nu u mu zunennem libiret ke ni biz dealm,by lebirsos yalte melbiz deor ta yak m tr.Vebu te melbu gnokso mutola rak,g re bi le ce i mizgi biokglbir gc ya ra ta bil mi tir. Ta ma miy le bu te me le bal bir ge li me dir. Hi bir kuv vet ken di ba  na ya ra ta maz, by le bir g cn olu u mu nu, ge li i mi ni sa la ya maz. Mut la ka bel li bir mad di te me li nin ol masge re ki yor.He nzi is n f nnide o lo ji si,si ya se tiy leili ki mi zinol madd nem ler debi le,arfe o dalai retbas k la rn dansy rl ma mz ve okul la ra, fab ri ka la ra ta ma mz, yi ne ile ri do rul tu da bir adm dr. Ve bu adm lar atl ma sayd, ai ret e per le ri ni aa cak birmo dernd n ce,bi zimiinka vu ul massonde re cezorbirol guola bi lir di. Eeroai retdu var lar,ofe o dalit leral ma sayd;mo dernd n ce,endev rim cid n cemark sizm-le ni nizmka fa la r m zas ra ma ya cakt.Onuniinze minbu la ma ya cakt.Veneka darhaklbir ko num daolur sakola lm,birhalkola rakneka darhak la r mzolur sa ol sun, bu nun tem sil ci le ri nin or ta ya  ka may, ade ta dil siz bir

219

halkha li negel me mi zisa la ya caktveni te kimge mi tedeby le dir. Amade di i mizgi bibuola ynolu u mu,Or ta a dankal matop lu mun e it li ada ck la rn dan, e it li g ze nek le rin den fr la ma mz, bi zi mo dern d n ce ye ka vu tur mu ve hz la mo dern dn ya nn ei i neka darge ti re bil mi tir.Biz debur ju va zi nindo masda,mo dernbirei limol ma s nara menoa aula maba a r la ma m tr. Ve ya a a d n ce de, po li ti ka da na sl ula a bi le ce i tes pit edi le me mi tir.Budate sa d fiol mam,Or ta a dankal maya py la,yi neem per ya listge ri ci lik leves mr ge ci lik leokskba lantiin dege li mi tir.Bus n fnad naya ra rmo dernbirs nfha li nege ti ri le me mi,s n fnide o lo jivepo li ti ka s naula  la mam,ade taya pay,su nibirs nfe kil len me sibualan dagz lem len mi,oksa lk szbirge li i misz ko nu suol mu tur.So nu tadabil di i mizgi bi mad dibirge li meol ma s nara men,buarhas ta lk lary zn den bur ju vaan lam dadaol sadev rim cibird n ce nin,dev rim cibirpo li ti ka nn re til me si ne yol a m tr. Bir ok hal kn ulu sal kur tu lu ta ri hin denem lirol lerst le nenbus n fnKr dis tan daro lnoy na ma mas,ken din denbek le nenmo dernkur tu luha re ke ti niya rat ma ma s nayola m tr.Bus n fndahal kafaz labireyve re me ye ce i, bi la kis kur tu lu s re ci ne gir me de bu s n fn nem li oran da en gel rol oy na ya bi le ce i or ta ya k m tr. l ke saf hn da ya a n langer ek lik ler,zel lik lebiz deTrkege men li ial tn da kiKr dis tanze rin deor ta ya kanbus nfko nu mu nun,nem lioran dabir en gelroloy na ya bi le ce ior ta yakm,da hage li mibirsos yal ya ps ol ma s na ra men, say ola rak di ye lim, ola nak lar a sn dan by leol ma s nara men,bus nfa da la rn daol du ugi biken din denbek le ne nive re me mi tir.Vebuka darel ve ri sizko ul la rara menbiz dei is n f nndo u uvero lnst le ni ioknem li dir. Unu tul ma mal ki, i i s nfAv ru pa da do du un da dev rim ci n der gc ola rak ya n ba n da bur ju va zi yi bi li yor du ve onun dev rim ciha re ke ti,s re ciiin denem lika za nm larel deet mi ti,os nf tanokey ren mi ti.Amabiz dei is nf,by lebirs nf tan bir ey ler  ren mek u ra da kal sn, t my le bu s n fn ar pt mas

220

vesap tr masilekarkar  yagel mi,skbiride ol o jik-po li tikm ca de leve ril me den,by lebirs n fnen gel le ri nina la ma ya caso nu cu naula m tr.Do la y sy labuko nu dadabus nf tanglbir mt te fikola rakbah set mekokola nak sz dr. Da ha ya kn dan ba kl d n da g r l yor ki; men sup ol du u muz halk,l keeerken diad naya ra rbirtarz daa lab tn le mekis ti yor sa(as ln dal keso mu tun dada haoks nfola rakko ul larne ka darel ve ri sizolur saol sun)ken di si neg ven mekvebute mel de s raret mekzo run daol du u nu,s raret ti ite mel dedean cakken di kur tu lu u nuveken dikur tu lu uy labir lik teb tnhal knulu salde mok ra tik kur tu lu u nu ger ek le ti re bi le cek ye ga ne s nf ol du u nu kav ra makzo run davebu nag redav ran makzo run da dr.Bi zimda haokby lebirger ek li item silet ti i mizbi lin mek te dir. is nfola rakl ke miz de kibuger ek li euy gunk t  mzbi lin mek te dir.Vebudayal nzi is n f nnuyan mas,bi lin len me si,r gt len me sian la m nagel mi yor.Halkola rakde i ikbirko nu muolan, zel lik ledn ya daen derg r lenbirulu salbask,im has re ci niya a yan, a a ula mas tar t  lan; a n z gr halk lar ara sn da bir yer ka pp kap ma ya ca, ken di si iin bir yer bu lup bul ma ya ca sonde re cetar t malolanbirhal knvar lkme se le si,i tei is n f nnbuka darye ter sizdeol sage li me si neya k nenba l dr.Ken di si iinbirs nfha li nege le me miol ma s naba k la rakbus n fndu ru muk m se ne bi lir.Vezel lik lee it life o dal-bur ju va,k k-bur ju va ei lim le rin bu ka n da ol du u bi lin mek te dir.Ama on la rn unut tu uger ek,ken divar lk lardada hil,eerulu sal lk taveyurt se ver lik tey cel me deid di a larvar sa,onunger ek le me sita ma men buk m se dik le ris n fnvar l  naokya kn danba l dr.Veyi ne bir ok la r nn k m se di i, bir ok la r nn de er ver me di i by le si birsos yalge li me,ba m szvez grbirulusola rak,varol ma m znte melsos yalne de ni dir. Di ers nf larneka darglolur saol sun,ko ul larsi ya setyap ma ya ne ka dar el ve ri li olur sa ol sun, Kr dis tan so mu tun da ta rih sel-top lum salne den ler lebirba m szulu sunya ra tl ma sn da kiola nak szl ara ma ya cak la rn ve by le bir rol oy na ya ma ya cak la -

221

rn, bu ro ln t my le i i s n f nn omuz la r na y k lan bir g rev ol du u nu,do la y sy ladahidek m sen me ye cek,zel lik leulu salkur tu lua sn dandavaz ge il me ye cekbirs nfol du uger e i nigr mekzo run davedu ru mun da dr. Ko nu ya bu bi im de gi ri i mi zin ne de ni u; evet, i i s n f nn bir lik, da ya n ma, m ca de le g nn den bah se di yo ruz- her ey den n cebiz dena slbirger ek likol du u nugr mekge re kir.Ken dite me li ni unu tan, ken di te me li ni g z n ne ge tir me yen bir ha re ke tin ok b yk ya nl g la ra d e ce i, zor luk lar la kar  la a ca ak tr. Bua danmen supol du u muzs n fndu ru mu nu,bus n fnta rih sel ro lntmzel lik le riy lebe lir le mek,he lehe leby lebirgn debu nube lirt meksonde re cenem li.Evet,bunemken di si nida hada ak or ta ya ko yu yor. Ge mi le ri ni ok es ki le re da yan d ran, da ha d ne ka dar bi zi son de re ce ba sit, k k g ren ve ken di le ri ni ok tec r be li,bi lin lisa nanke sim lerveg le rindu ru mu nabu gnba ka cak olur sak ne ka dar za vall, ac na cak bir du rum da ol duk la rn g r yo ruz.Bui is nfha re ke ti nindi erbirs tn l  dr. Ge mi in b ykl ve ya tec r be nin faz lal, ola nak la rn el ve ri siz li i o s nf lar, g n mz de iin de bu lun duk lar ko num dan tr gl kl m yor, gl kl ma ya yet mi yor. Di er yan dan ok aman szbirbasks re ci,ob jek tifte me linsonde re ceza yfl,el ve ri siz li isz ko nu suol ma s nara meni is n f nn,buden ligl or ta ya k, bu s nf ger e i ne yi ne ya kn dan bal. Bu ra da nem liolande mekkibumo dernsos yalg cnaiin de kiye ri, bu g cn b tn in san lk prob lem le ri nin  z mn de ki ye ri, tm ulu sal de mok ra tik ha re ket le rin  z mn de ki ye ri dir. Eer bu yer, bus n fnyz ler ceyl danbe ride ne nenm ca de le siy lesa bitol mu saveg n mz debus nfad naokile ribo yut lar dabirka za nm la do ruknok ta s navar m sa,el bet tekibi zimso mutpra ti i miz dede bu s n fn varl ke sin, rol ke sin dir.Ve ro ln ad na ya k r bir tarz da dn ya da ki s nf da la r na uy gun bir tarz da ye ri ne ge tir me si ka  nl maz dr. Ne ulu sal bask, ne her boy dan sap ma lar, onun bu ro lnoy na ma snen gel le ye me ye cek tir.Ye terkionunad nayo la  kan larbus n faya ra rbirbi im deha re ke tid zen le meka bi li ye -

222

tin de,ge li tir meg cn deol sun lar.Buol duk tanson raulu salko ul lar,ulu salbasksis te mineka dararolur saol sun,sos yalte melne ka dar el ve ri siz olur sa ol sun, bu ger ek lik te s rar, ulu sal ye ni den va rol may,bute mel desos yalkur tu lu uge ti re bi le cek tir. a  m znglat lmolanpro le tar yaveulu salkur tu ludev rim le ri nin zor la ma la r nn bi zi de et ki le me me si d  n le mez. Ve bu alan da ta bii ki biz sa de ce ken di z g c mz le sa va m yo ruz. Dn yahalk la r nnb tnge mi te kide ney le riy leveg n mz de ki var lk la ry laya a dk larbum ca de le ninbirpar asola rak,birncgcola rakka t l yo ruz.Bun la rnbub ykdes te iileokel ve ri sizbirta rih selte me li miz,yi neulu salki i lik siz lik teoka darde je ne re, ulu sal var l n o ka dar im has ge li mi ol ma s na ra men, yi ne de bu gl at l ma bi zim de ka tl ma mz, biz zat bu ak mn g c ne ken di mi zi kap tr ma mz sz ko nu su ve yap t  mz bu dur. Bu k sa g r ten son ra asl gel mek is te di i miz ko nu lar var dr. By legn ler dede er len di ril me sige re kendi erbirhu sus,sonsi ya salge li me ler dir. okiyibil mek te yizki;s nfger ek li iken di si nisi ya siare na ya yan st maz sa,g rev le ri nikav ra mamde mek tir.S nfeerken di si iinbirs nfdu ru mu nagel mekis ti yor saherey denn cesi ya se te elat makzo run da dr.He lehe lebi zimger ek li i mi zeben zerl ke ler de,i is n f nnob jek tifdo u un da kizor luk lar,kah re di cige li me ler bir o ka dar ide o lo jik-po li tik bir g ha li ne gel me sin de de ken di nigs te rir.Ob jek tifalan da kiyo unbask,s mr,ide o lo jikpo li tikbirgol ma yayztut tu un dada hadakat mer le irveade ta onubualan dadat ket mek,bualan dadabi tir mekis ter.Faz lauzat ma danu nuhe menbe lir te bi li riz;tmAv ru pa da kii is n f nnilk ge li ti i l ke ler de, kah re di ci bir a l ma, i i s n f nn do u u nu be ra be rin deha zr la m tr.On do kuzsa a teva ranbira l may lado u u nu ba lat t n bil mek te yiz.Yal nz bu an lam da bir eko no mik m ca de ley le, bu ko ul lar d zelt mek iin ne ka dar kan d kl d ndeyi neiyibil mek te yiz.Bir okdi ren me ler,ken di li in denbir y n ha re ke ti ge li tir di i ni bil mek te yiz. Bu nun la ye tin me yen, onunbi lin liha re ke ti niya rat makiinyo la kan la rnneka darb -

223

yk zor luk lar la kar  la t n, yi ne bun la rn bir bir le ri ne ne ka dar balikige li meol du u nubil mek te yiz. Bi zege lin ce,ob jek tifbirger ek likola rakdo u labir lik teonun biryan s masola rak,onunide o lo jivepo li ti ka s nnya ra tl mas re ci nin de ne ka dar zor luk la ba la tl d n bil mek du ru mun da yz. Bu gnk si ya sal ge li me ye, par ti nin bu ko nu da ki yak la m la r na, ili ki le ri nege me denn cebirdebunok taybil mekge re kir.de o lo jik-po li tikbirgha li nege liger ek tenbiz deen derg r lenzor ko ul la rn da,baskko ul la rn dage li mi tir.in deya a n lanl ke, bul ke ninulu salger ek li i ninade tager ek lik ten ka rl-yal nz i is n f nnya a mn dade il,b tntop lum salge li me de-tersbir ge li me yi, bir ya ban c la may, kat mer li bir ya ban c la may ger ek le tir di i bi lin mek te dir. n san la rn ken di ni ara ya rak bul mas b ykbirso run dur.S n fnveulu salvar l nbul ma lar,buko nu dado rubiryak la  maula a bil me le riokg,okzor lubirive ya pl mas ge re ken bir i, ta bii ula l mas ge re ken bir so nu.Yi ne ge mi i mi zibi razir de ler sek,ilkile riadmat makis ti yo ruz.Soy suz lu akar,t ken mi li ekar,i siz li ekar,yok lu akaren ufakbirka za nm,birat lmel deet mekis ti yo ruz.S nf salveulu sal plan da ken di mi zi bul ma mz ge re ki yor, var l  mz ka nt la ma mz ge re ki yor,d n ce debu nunilkadm la rnat makge re ki yorvebiz debumil yon lar cauyanm,bi lin len mibirg ceda ya n la rakge li ti ril mi yor.okza yfbirs nf la mavebus nf la ma nnbi leken diulu salte me lin dede il,ya bancbirulu salte mel dege li me sior ta mn da or ta ya km bu iki yzl, kat le dil mi, ar p tlm ger ek li e ra men, yi ne bi zim ken di mi zi ara yp bul ma mz ve rol st len me miz ge re ki yor. Bu nun e it li de er len dir me le ri miz de na sl izah edil di i ni, na sl bir s re le bu nu ya a d  mz, zel lik le 1970 ler deniti ba renide o lo jik-po li tikbirgha li nena slge lin di i ni, bu ko nu da ne le rin, ne pa ha s na el de edil di i ni e it li bel ge ler de bul mak mm kn ve o u nuz bu nu ya kn dan bi li yor su nuz. Onuniinfaz laze rin dedur ma ya ca z,amaoknem libiraa ma ol du u nudahe menha tr lat makge re ki yor.Yal nzs nf salkur tu lu iinde il,onun laet letr nakgi bibir bi ri nebalolanulu salkur tu -

224

lu u bir le ti re rek, bu nun d n ce ve po li tik ya p sn olu tur mak iin gi ri len a ba lar ger ek ten kah re di ci ol mu, nem li ka yp lar la bi ziyz y zege tir mi,okb ykac lar labi zikarkar  yab rak m tr.Ba z larokc lzdaol sabi zimko ul la r mziinokb yk biran lamolanbirge li mey leso nu lan d nbil mek te yiz.Eerbu ufakadmatl mamol sayd,ya niyal nzbi zimge li me miza sn dan de il, Kr dis tan da ki tm mo dern ge li me bu den li ol ma ya cakt.Eerbuilkadm laratl mamol sayd,ger ek tennel kesa fn da ki bu si ya sal ge li me, -yal nz yi ne bi zim par ti le me miz ala nn dade il-di ertms nfveta ba ka la rnmo dernd n cever gt len me ye ka vu ma da bu gnk du rum or ta ya k ma ya cakt. Bu adm lar laokya kn danil gi libirolay drveby le si neadm larol du u da bu gn da ha ye ni ye ni far ke dil mek te dir ve bu adm la rn sa hip ol du u z muh te va bir ok g ce ken di si ni ye ni ye ni ta nt mak ta dr.Bi zimiinbi li nirolan,amao uha re ketiinbi li ne mez olanbuhu sus,im dida hage ni ean la lmbu lun mak ta dr. Buko nu dayi nee it lide er len dir me leryap tk.Sz ko nu suedi len 1975-80 ler do u, di ren me yl lar! Bu yl la rn ha re ke ti mi zin ta ri hin de ki,hal k m znm ca de leta ri hin de kiye rinem li dir.Buda de er len di ril mi tir. Sa n rm bl te nin bu sa y sn da bu de er len dir me ler  ka bi le cek.Ama k sa ca zet ler sek; 1975-80 ler do u-di ren me s re ci, Kr dis tan ta ri hin de ger ek ten bel ki en zor ge li me saf ha la rn danbi ri si dir.Yal nzp lakbirzo ra,bas k ya,ulu salbas k yakarde il,ger ek tenbiri siz li e,birt ken mi li e,birki i lik siz li ekarve ri lenbirm ca de le dir.Ken diiin deger ek le ti ri lenbirm ca de le;d n ce den,ce sa ret ten,fe da kar lk tanal ko nu lan ve on suz in san la rn ge li me si nin ola nak sz ol du u tm bu de er ler denal ko nul ma yakarve ri lenbirm ca de leveb tnbun la rn d ma nn en sert, en in saf sz bas k lar al tn da ka za nl ma ya a l ld bir d nem dir. Bu yl lar bir ok la rn ca ne ka dar nem siz, zel lik leken dil kepra tik le ri,ken dim ca de lepra tik le ria sn dan neka darnem sizgi big r nr seg rn sn,bi zimm ca de leta ri hi miz de ger ek ten be lir le yi ci bir ne me sa hip tir. On suz ne mo dern dev rim cid n ce ninre til me si,nedev rim cipo li ti ka nnre til me -

225

si nin im kan sz ol du u bir d nem. Da ha son ra an la ta ca  mz gi bi budi ren me deyeral mak,he lehe lebudi ren me deenzorko ul lar da m ca de le yi sr dr mek ve bu nu ha ya ty la nok ta la mak Kr dis tan hal kn var et me nin ta ken di si dir ve bu ger ek lik ya and. Bu gn bute mel decid dibirsi ya salge li mey leyz y zekal d  mz,busi ya salge li me le rinbiz denoknem lig rev leris te di i,yal nzken diulu sal,top lum salala n mz dade il,ulus la ra rasbl ge selalan da dabuge li me le rinnem lig rev leryk le di ibu gn,da haak-se ik g rl mek te dir.Ama eer bu, g n mz de by le ak-se ik bir ha legel mi se,ge mi tebun la rny kl ma masiinbuadm la rnso naer di ril me me siiinve ri lenm ca de le yeokya kn danba l dr. D n ceya p lardi ya lek tikol ma yand n cege li me le rin de,di ya lek tik ma ter ya liz mi tem sil ede me yen ler, bu nu is ter biz de ol sun, is terbi zimd  mz daol sunye te rin cetak vi yeede me di ler.Veta biiki bi zimiinbusonde re cez c dr.zcol mak labir lik te,bu nun ne mi niuan daor ta yakoy ma mz,hemyurt se ver likan la y  m zn birge re i,hemdebun daro l m zn,ta rih selro l m znay dn l a ka vu tu rul masa sn danoknem li dir.Da had neka darKr dis tan da ki si ya sal ya ant, ulus la ra ras sta t nn Kr dis tan a ta nd si ya salstathi tir.l ke mizhal k nnken di siiin,ken di kariin si ya setyap ma,po li ti ka daar l ndu yur ma,buar l nulus la ra rasare na yata r mad  nl me ye cekbirhu sus tu.Kr dis tanad na, Krt lk ad na sa dan-sol dan baz ha re ket le rin, baz ki i le rin va az ver di i nibi li yo ruz.Amabun la rnyaptpo li ti ka,ta n dkol du u muz i bir lik i bir po li ti ka dr. Zor ba lk grm, tes lim alnm bir Kr dis tan yan s tanbirpo li ti ka dr.Di ren mepo li ti kasde il,bo yun e mibiri bir lik ipo li ti ka dr.Veta biikiby lebirpo li ti ka nnl ke hal k na,onunsi ya salya a m nabir okolum suz lukd n dafaz labir de i ik lik ge tir me si bek le ne mez. Bi im de mo dern gi bi g z ken, ama z de hi de bu du rum da ol ma yan bu ha re ket ler, bu ki i lik ler bi zim leor ta yak m tr.Buan lam dabizdi yo ruzki,da haokbu gnger ek tenmo dernan lam davehal knken diz kar lardo rul tu sun danem libirsi ya salge li mey leyz y ze yiz.Busi ya salge li me yal nz bi zim ta ra f mz dan, yal nz l ke hal kn ca far ke di lir bir

226

ger ek de il, ulus la ra ras alan da ya va ya va an la  lan bir ger ek ha li ne gel mek ze re dir, gel mi tir.  te bu yi ne m ca de le ye bal dev rim ci ide o lo ji nin, dev rim ci po li ti ka nn inat bir bi im de ta kip edil me si ninya rattbirso nu tur.Herey denn cebu gn,busi ya salge li me le rinkav ra nl masbi let my lebuya knge mi eba l dr. Es ki dendebl ge desi ya salge li me lervard.Yi nel ke dedebel li si ya sal ge li me ler vard.Ama bun lar hal kn z  kar lar do rul tu sun da olan si ya sal ge li me ler de il di.Ya ban c la rn, i bir lik i le rin  kar la r nauy gunsi ya salge li me ler di.Hal knvar l  nnyad snd ve by le yad sn mas te me lin de or ta ya  kan ge li me ler, hal kn mad di-ma ne vi ya a mn da s rek li t ke ten, yi yip-bi ti ren, bas ky re ten, s m ry re ten si ya sal ge li me ler di. Bu gn bu alm, al ma yayztu tarbirnok ta yagel mi tirdi yo ruz.Herey denn ce bu nun d n ce si ne ula l m tr di yo ruz.  i s n f nn ide o lo ji si ne, dev rim ci po li ti ka s na ba l lk; bu gn l ke de ki si ya sal ya a mn, bl ge de kisi ya salya a mn,dn ya da kisi ya salya a mndo rubirbi im de,ken dizs nf salveulu sal kar la r nauy gunkav ra nl ma s na yolamveonunbi lin ciy ledop do luola rakbi zibi ra ra yage tir mi bu lun mak ta dr. Bu gn biz yal nz ide o lo jik be lir le me ler le u ra an bir ha re ket de i liz, yi ne ge mi si ya sal de er len dir me le ri ya pan bir ha re ket de i liz, ok so mut ola rak g n mz de er len di ren, zel lik le g n m zn si ya sal ya p sn de er len di re rek, bun da ken di mi ze yer ara yanbirgdu ru mu nagel mibu lun mak ta yz.Bir ok larbu nun d n ce si ne ulam ola bi lir ler, ok farkl r gt ler bu bi lin ce ulam ola bi lir ler, ama bu bi lin ci bir g ha li ne ge tir me le ri, bu g lesi ya salge li me le rem da ha leet me le risz ko nu sude il,uya npya kl dk larnok tadabu ra s dr.Bi linolu mu,amagolu mam, nk on lar bi lin ci nem li oran da u ra dan-bu ra dan tak lit et mi,oy satak lit ibiran la y nsa lklbirg cehiz metet me di i bi lin mek te dir.Ac snek me le ribune den le dir,amabizde di i miz gi bi yo un ide o lo jik m ca de le mi zin, dev rim ci si ya se te s rek li ba l l  m znso nu cuola rakbu gn,so mutsi ya salge li me le ritah -

227

lil ede bi li yo ruz.Ve bu tah lil le ri mi zin hi de ya ba na atl ma ya ca (is ter l ke iin, is ter se bl ge ve dn ya iin, d man ve dev rim ci g ler a sn dan hi de ya ba na at lr g r ler ol mad) bu gnk var l  mz la ke sin le mi tir. Tek rar be lir tir sek; ken di si ne g ve nen, ge mi iy le,ya y la-ba y lav nenbir ok la r nnce sa retede me di iivedsi ya salge li me le re,he nzokgenol ma s nara men, oktec r be sizol ma s nara men,ha re ke ti mizm da ha leede bil mi veni te kimbug le ria a kar m tr. Da haev velbir ok lariinina nl mazgi big z ken,ulus la ra ras si ya siare na da,l ke de kisi ya siare na dayertut ma daenn de,enid di albirko nu maula m tr.Vebir o u naina nl mazdagel se,tehlikeli bir gtr, pheli bir gtr, gvenmemek gerekir, ne olduu belirsizdir, ne olacaklar tartmaldr  gi bih lken di le ri nibaz kan dr ma ca lar la avut mak du ru mun da olan e it li g le rin bu yak la m la r na kar n; biz g z pek bir bi im de yap t  m zn tam daa aya k rbira l maol du u,tamdal kehal k nave ril me si ge re ken a l ma ol du u, de il ok hzl yap ma mz, de il an la l mazbirbi im deyap t  mz;bi la kiszo run lu,er te le ne mezbiriol du uveokk sabirs re dedeol sabuba a r la rnhidek kg rl me me sige rek ti i,sa de ceKr dis tan da kincmf re ze ninro l neya k rbirtarz da,onunbirso nu cuol du u nug r yo ruzveya dr ga m yo ruz.Ya nibir ok lariinku kuve ri ciolan,teh li ke liolan, deh etve ri ciolanbudu rum,bi zimiinya a mntaken di siolu yor. Evet,busi ya salge li me ninbu gnkdu ru mu nube lirt mek leye tin mi yo ruz.Buge li me ninya ra tl ma sn dadais terd n ce de,is ter pra tik teya ra tl ma sn dadaenba tage lenhaklg ler denbi ri si yiz. Bir ok lar iin an cak ara tr may la, in ce le mey le, un dan-bun dan grkap may lava r la bi le cekbuhu sus lar,bi zimdev rim cipra ti in vard,bi zige tir di ihidezorol ma yan,hideya dr ga ycol ma yanbirso nu.Vedik katedi lir sege li me lerbi zimokya knm da ha le miz leor ta yak m tr.Me su li ye ti nita  d  mz,zel lik leTr ki ye veTr ki ye ege men li in de ki Kr dis tan da ki si ya sal ge li me ler, ok ya k nen bi zim dam ga mz ta r. Tr ki ye de ki al tst olu s re ci  k  mz la ya kn dan ba lan t l dr. Bu gn bl ge de ki hzl

228

ge li me leriin dedeye ri mizskskan la tl ma ya,izahedil me yea l  lr.Bu ra dana slbirrolst len me mizge rek ti isa de cebi zimta ra f mz dande il,di erbir okg ler cedetar t  lrdu rum da dr. Dost la rnda haok kar la r m zauy gunbirtu tum,sah tedost la r mz ve d man la r mz ca da ha ok bi zi bir bi ri miz den al koy ma gi bi bir du rum de er len dir me si, bir ka rar ver me s re ci var dr. Evet, bu ge nelbe lir le me ler denson ra,g n mz de kisi ya salge li me yege e bi li riz. Herey denn ceg n mz dedn ya da kisi ya saldu rumII.Dn yaSa va ndanson raem per ya listsis te minenbu na lmlev re le rin den bi ri si ni ya ad bi i min de ka rak te ri ze edi le bi lir. Em per ya list sis tem1980 ler deenb ykbu na lm la rn danbi ri si niya a mak ta dr. Bu na lmeko no mi denpo li ti ka ya,kl tr denah la kaka darheralan da et ki si ni gs ter mek te dir. Em per ya list sis tem de ki t ken mi lik, em per ya listman tkge re iifa de si niin san l ndaar tkt ke til me si ge rek ti i,in san l akardaar tkl gn cabird n ce,uy gu la ma lar ii ne gi ril me si ge rek ti i ka dar va him bir so nu ca g tr m tr. Em per ya list sis tem ve onun tem sil ci le ri iin bu ko nu da da faz la be lir le me le regir me yege rekyok.e it libel ge ler debudi lege ti ril mi, ama bil me miz ge re ken ey; ger ek ten g n mz em per ya list dn yasenarbu na lm la rn danbi ri niya a mak tavebu gndn ya em per ya liz mi nin ba n e kenABD em per ya liz mi nin son y ne ti mi,ta ma menkar-dev rim cibiry ne timdu ru mun da dr. Si ya salzo rudo ruknok ta s na kar mak,d taiseken diuy du la rnzor laelin detut makiinfa iz minih raet ti ifa istkuk lay ne tim le ri her ta raf ta ge li tir mek te dir. Ba ta Sal va dor ol mak ze re Ko re de, Tay land da, Pa kis tan da, Tr ki ye de,Av ru pa nn bir ok l ke sin de,La tinAme ri ka da,Or ta do u dabuko nu dayo unbirfa a li yety rt mekveb tnii ni,g cnbukuk lay ne ti mifa ist le tir mek, da ya nl maz olan bas k la rn da ha da kat mer len dir mek, g len dir mek ve 1980 li bu na lm yl la rn fa iz mi g len di re rek at lat mak, bu kar-dev rim ciAme ri kan y ne ti mi nin en esasl ve ba tage lenama la rn dan dr.O,b ra ka lmem per ya list lerara sn da kie li ki yiza yf lat may,bue li ki yigi der mekdo rul tu sun dabir

229

admat may,yi neb ra ka lmbue li ki le rieko no mi den,po li ti ka ya ka daron dandateas ke rialan dagi de ri le bi le cekoks nrlbirgc ken di sin de gr me mi tir. Son ge li me ler eer ha tr la nr sa, eko no mikalan da kia maz lar,e li ki le risis temiin desonde re ceyo un la tr m tr. Av ru pa ylaAme ri ka,Ja pon ya ylaAme ri kaveAv ru paa sn dan ye ni s mr ge ler le em per ya list l ke ler ara sn da eko no mik alan da e li ki le rinhadsaf ha daol du ubi lin mek te dir.Veyal nzbiralan da de il,ma li,ti ca ri,s naibir okalan dabue li ki le ring len di ibi lin mek te dir. Ve sa de ce eko no mik alan la s nrl kal mad, bu nun si ya sal ala na s rad g rl mek te dir.Yi neAv ru pa ylaAme ri ka ara sn dabiry nko nu dasi ya sale li ki le ringe li ti i,ge rekye ni s mr ge ler ko nu sun da, ge rek NA TO ko nu sun da ve ge rek se em per ya listl ke le rineit sizge li i miso nu cuken diara la rn da kisi ya salge li me lerko nu sun dae li ki libirdu rumg n mz desonde re ce hz lan m tr. Ve en so nun da sis tem iin de zel lik le s rar la o nok ta yage ti ril me me siiin,as ke rie li ki lerala nn daye nil me me si iinon caa ba,gay retsar fe dil me si nera menbu nundatamba a rl mad, em per ya list sis te min as ke ri ya p sn da da e li ki le rin kt,sonn gil te re-Ar jan tinara sn da kie li ki ninas ke riala nada yan sdveNA TOiin deYu na nis tan la-Tr ki yeara sn dae li ki ninas ke ripla nayan sdveas ke riya p la r nnpar a lan ma yayz tut tu ubi lin mek te dir.Bue li ki ninneden liile ribo yut la raula t ngs te rir.Veyi neem per ya listsis te mekart my les mr ge le rinbirba kal d rsvar dr. Sis tem ken d i iin d e em p er y a list ler aras e li k i ler le par a lanm,za yf lamde il dir.Sa de ceem per ya listsis te meba mll ke le ri,ye nis mr ge le ri,uy du larbu gnsis te mekarbir okprob lemya ra tan,enokayak lan mae le ri niba rn d ranalan larha li ne gel mi ler dir.La tinAme ri ka dan,Or taAme ri ka danbah set mekis te mi yo ruz.Bun larso mut,canl,gn celge li me ler dir.Or ta do u da sa  m za, so lu mu za bi raz ba kar sak, em per ya liz me kar ne den li s cakbirsa va  mnve ril di i ni,em per ya lizmiinoknem liolan bu alan da ne ka dar s cak bir sa va  mn ge li ti i ni, em per ya lizm -

230

denkop ma nnyl larme se le side il,biranme se le siol du u nubiz zat canl m ca de le miz le gr mek te yiz. K sa ca em per ya lizm le ba ml ulus lar ve halk lar ara sn da ki e li ki nin had saf ha da ol du u birger ek tir. 1960-70,zel lik le1970 ler de kira hat lk,bualan dadake sin lik le sz ko nu sude il dir.Em per ya listsis tem lesos ya listsis temara sn da ki e li ki, on ca a ba ya ra men ba r l bi im ler al tn da tu tu la m yor.Sonola rakPo lon ya da kige li me lerg z n nege ti ri lir se,em per ya liz min m da ha le, pro vo kas yon, k krt ma ala nn da ne ka dar g z ka rabirbi im defa a li yety rtt,buama lasos ya listl ke ler debariin debi ra ra daya a maybirke na raat mak tanhi birza man e kin me ye ce i ve bu alan da zel lik le nk le er si lah lar bir an tajaracola rakkul la na caoknetg r lr. Sos ya listsis te minnk le ersi lah larala nn da kiuz la maztav ry la, nk le ersi lah lar lain sanlteh ditede rekta biisos ya liz minso nu nu ge ti re ce i ni d  n yor. Bu gnk em per ya liz min jan dar mas olan ABDem per ya liz mi,zel lik leby lebirpo li ti ka yas k casa r la rak mev zi ka zan m tr. Sos ya liz me kar s rek li ge ri le me du ru mun da olan den ge ye ka vu mak is ti yor ve den ge siz en ufa ck bir ey den vaz ge mem di yor. Ge re kir se in san l n ba  na nk le er sa va da aa bi le cekteh di tisa vu ru yor.Busa de cebirteh ditde il,okso mut ge li me ler lebu nub tnin san l adu yur makis ti yor.Ame ri kany ne ti mi nk le er si lah lar la in san l n so nu nun ge ti ril me si ni s rek li gn de meala rak,e it lian taj,r kt meyn tem le riy lebi razken di si ni ayak ta tut may, by le si ne l gn bir ara la sr d re bil me sev da sn da. Bu du rum em per ya list sis te min l gn l  nn vard bo yut larak ags te ri yor.K sa cae li ki leran danem per ya listsis te min bu d nem de da ha da za yf la ya rak k ma mas iin sos ya list l ke le rekarge nel debirsal d r yage ti i,sal d r la rnsa de cepro pa gan da da s nr la mad, bu nu ak m da ha le le re d n trd, sos ya liz min en ge li mi alan la r na ka dar bi le uza na bil di i bi lin mek te dir.Buko nu dahertrlge ri ci li e,sos ya listl ke ler de kiher trl ge ri ci e le re des te i sa la mak tan ge ri kal mad ve hat ta bu nuennem libirulus la ra rassi ya setha li nege tir di ig rl mek -

231

te dir. K sa ca em per ya liz min s k kl bir de bu alan da gz lem len mek te dir.Em per ya liz minya adarbu na lm,onubualan da das k trmbu lun mak ta dr.Vebiz ceyi nesos ya listsis temas ln dabuko nu daem per ya liz mekaris tersi ya sal,is tereko no mik,is teras ke riheran lam dado ruta vral mas,by le si nebu na lmd ne min deem per ya liz minsos ya liz mekars tn lksa la ya rakken di ni g len dir me si de il, bi la kis sos ya list sis te min em per ya liz me kar sal d r la rn, sa vun ma bi i min de ki sal d r la rn da ha g len di re rek em per ya liz mi s k tr mas, sa de ce mev zi le ri ni ko ru ya rak de il,bumev zi le rebir kata ne si nida hapa ha l yapat lat masbi ri cik do ru yol dur. Em per ya list le rin hi bir za man cid di ye al ma dk lar ve on lar iin de bir an lam ol ma yan yu mu a ma po li ti ka s nn pek so nuver me di i,sz desa vu nul sabi lepra tik tebupo li ti ka nnpek i le me di ig rl mek te dir. le yenger ek lik,em per ya liz mins rek li sal dr ko nu mun da ol ma s dr. Bu ne den le de ba r n bir ba ha ne ol du u,em per ya listsis te minmantge re iba r ainan sz l  nn ke sinol du u,onuniindeyu mu a ma,bariin debi ra ra daya a ma nnpekg ve ni lirbirmt te fi iol madbi li ne rekby lebirsis te mekarsos ya liz mindetmg cy ledi kil me siken din denbek le nenkar-dev ri mekarro lnoy na mas,es ki yek yas labu nuda ha gl bir bi im de ye ri ne ge tir me si ge rek li, ka  nl maz bir g rev dir. Em per ya listsis te mine li ki le ri ninyu mu a mad,bi la kisda ha dayo un latdi erbiralandaem per ya listl kebur ju va zi le riy le i i s nf ara sn da ki ili ki ler ala n dr. Bu alan da yl lar dr s ren dur gun lukso naer mi,zel lik leya a n lanarbu na lmlveII.Dn yaSa vason rasenfaz laha yatpa hal ll,i siz likbul ke ler de 1980 ler de or ta ya km ve hz la ge li mi tir. Bu da ka  nl maz ola raki is n f nnuyan ma s na,bi lin len me si ne,zel lik lehertrlre for mist,li be ral,re viz yo nistd n ce yiaa rakby le si nebirge li meii negir me si neyolamvebil di i mizgi biAme ri ka da,n gil te re de,Al man ya dai is nfha re ke tin desonyl dagz leg r lrbirge li meol mu tur.Bualan dadaem per ya listbur ju va ziilei i s nf ara sn da ki e li ki k z m tr, alev len mi tir ve em per ya -

232

lizms k m tr.Bualan dadave ri le cekm ca de le nin,em per ya liz miii negir miol du ububu na lmd ne min denda hadaza yf la ta rak ka ra cake sin dir. Her ne ka dar em per ya list sis tem, sis te min bu en gl l ke le rin de si ya sal ge ri ci li i, fa ist ge li me yi tah rik ede rek dur dur mak is ti yor sada,bu nunokc lzbira baol du u nu,zel lik lenk le er si lah la rakar,yi nefa istge li me le rekaremek ihal knuya nk ol du u nu, bu ko nu da di ren me den vaz ge me ye ce i ni gs te ren bir y n olay var dr. Bu ra da he men di yo ruz ki; de mek ki sis te min ken dikal bin dedesa lk szol du u,has taol du u,bu ra dadadar be leryi ye rekza yf la ya cake sin dir.okge nelola rakby lezet le ye bi le ce i mizdn yadu ru mu,ken di si niens cakbirbi im debl ge miz de,Or ta do u dayan st mak ta dr. Or ta do u, bu gn em per ya liz min b rak ma mak iin ha yat me se le sidu ru mu nage tir di ibiralan,bu nunne den le ridebi lin mek te dir. Or ta do u,ki minelin deolur sata ri hinhzlge li imar k nnon dan ya na i le ye ce i bir alan. Or ta do u ze rin de ki sa va tan kim ga lip  kar sa,onunya a maan s nnokokar ta cabiralan dr.Bu nun ne den le ri co ra fik, stra te jik ya ps ol mas, bu gn uy gar lk iin vaz ge il mez bir pet rol ola y na sa hip ol mas, yi ne sis tem ler aras e li ki nin bir odak nok tas ol ma s dr. Bl ge halk la r nn, ta rih seltop lum salya p la r nnbl ge yisonde re ces cak,ya kckldbi li ne rek, g n mz Or ta do u sun da her alan da s cak bir sa va m olaygz lem len mek te dir. Or ta do uhalk la r nnda haokbuzel li in dentryz yl lar danbe rife o dalim pa ra tor luk la rn,da hason radaon lar laski bir li i iin de em per ya list im pa ra tor luk la rn cun tas al tn da ya ad vebuyz denulu saltop lum salge li mera y nabirtrlgi re me di i, g n m ze ge lin di in de dn ya halk la r nn en ge ri sin de ba m sz lk,de mok ra sivesos ya lizmko nu sun da kim ca de le ninenge ri sin deol du ubi lin mek te dir.Ba m sz lk,de mok ra sivesos ya lizmko nu sun da kim ca de le ninenge ri sin dekalmbiralanol du u,Or ta do u halk la r nn bu ko nu da en ge ri de ka lan halk lar ol du u bi lin mek teveda haokbudaem per ya liz minbl ge yever di inem den

233

ile rigel mek te dir.By lebird ne minso nayak la t n danbah se di yo ruz. Em per ya liz min ya ad dn ya a pn da ba m sz lk, de mok ra sivesos ya lizmg le ri ninka zandmev zi lerveyi neOr ta do u halk la r nn ta rih le rin de ki s rek li dev ralm ol duk lar ulu sal ve top lum sal e li ki ler, ar tk  z mn ke sin lik le dev rim de arar birnok ta yage tir mi tir.Or ta do u,dev rimdhi biryn tem lear tkbuhalk la rnge li e me ye ce ibiralanha li negel midu rum da dr. Ge cik me li dirdi yo ruz,amaem per ya liz minka de ri nibe lir le me de ta yinedi cibiralan,bu nudaek li yo ruz.Bualan daka za n la cakza fer,sa de ceOr ta do uhalk la r nnkur tu lu u nuge tir mek lekal m yor, em per ya liz meni hai,lm clbirdar be yivur masa sn dandabe lir le yi ci bir ne me sa hip tir. Bu ra dan ko vu lan bir em per ya liz min dn ya ge ne lin de ya a ma s nn ok zor ol du un dan bah se di yo ruz. Bu nun iin de sa va, son de re ce kz gn, son de re ce inat, y kc birtarz dage li mek te dirbl ge miz de.Bl ge miz de kige ri cig le rin kar-dev rim cia ba la rnde er len di rir ken,em per ya listman tksis te min iin de ki bl ge nin ko nu mu nu by le si ne de er len dir mek ge re kir. Yi nebl ge de kidev rim cig le rinro lnkav rar ken,bug le rin ulus la ra ras dev rim ci g rev le ri ni do ru bir ye re oturt mak ge re kir. oks nrldaol savebi razdacanlola rakya a d  mzOr ta do u da kige li me ler,bua danka derylha li negel mivebuge li me le rinar tkso nu cagit me sige rek ti i nibil mek te yiz.Em per ya liz min sa ladsta t ko1960 lar,hat ta1970 le reka darbl ge desonde re ce g l dr. Tr ki ye, en es ki mt te fik ler den bi ri si ola rak da ha 1950 ler debl ge ninba  nabirjan dar maola rakdi kil mi tir. Aynbi im deranah,da haokn ce sin denbl gehalk la r nn ba  na yi ne bir jan dar ma ola rak di kil mi tir.Arap mo nar i le ri nin da ha d ne ka dar, hat ta g n mz de de epey l ke de h km ranl olanbumo nar i le rinvarlbirger ek tir.Si yo nizmb tnger ek li in ve ya b tn bu ge ri ci li in tu zu-bi be ri ola rak, Or ta do u nun ba  na be la edil mi tir. Bun lar 1960 lar da ve 1970 le re ka dar bl ge yet my leh km ranolang ler,bl gehalk la rnne fesala maz hal detu tang ler dir.

234

1960 lyl lar,dn yage ne lin dehalk la rnulu sal-ba m sz lkyl la r dr. Or ta do u halk lar iin se en ka ran lk yl lar dr. Ve bu nun sy le di i miz gi bi bi raz ta rih sel-top lum sal ne den le ri var. Bu alan da ki ge ri ci li i s rek li ayak ta tu tan ge mi ge ri ci ta ri he ila ve ten, em per ya list im pa ra tor luk la rn ya pay ola rak bu ray b lp par a la mas ve y net me si, bu bas ky zor la ege men kl ma s nn pay b yk tr.Buel ve ri siztop lum sal-ta rih selte mely zn den,halk la rn bir trl mo dern d n ce ye, dev rim ci po li ti ka ya at la ma ma lar, atl dk la rn da ba a r sz l a u ra ma lar sz ko nu su dur. By le si ne ne den ler lekur tu lu udur du ru lanhalk lar,ar tk1970 le redo rugel di i miz dek pr da ma yaba la m lar dr.K k-bur ju vara di ka liz mi nin1950-60 lar daves nrlola rakdag n mz deokza yfso luk lar laoy nadile ri ci likrol,halk larkur tu lu ag tr me yeka fide il.Ra di kaly ne tim le rinan ti-em per ya list li i,de mok ratloks nrl.Bl ge ninso run la rnz me deokye ter sizbirs nf salte mel le rivar.okarolanem per ya liz mekarulu salba m sz lk,ge ri ci li e kar de mok ra si sa va  m nn n der, yet kin g le ri ol ma lar okzor.Herikialan dadas nrlbirge li me yian caksa la ya bi lir ler.Buge li mebi le,bel libiraa ma danson rauz la may laso nu la n yor.Halk larda hason rabute mel de,buuz la mate me lin deveen ba ta da Tr ki ye r ne in de gr d  mz gi bi em per ya liz min en gl mt te fik le ri ha li ne ge le bil mek te dir ler. Tr ki ye de ya a nan du rumM sr daya and.Tr ki ye de kira di ka liz minem per ya lizm le engluz la mayge ti renbirra di ka lizmol du u,ke ma liz minem per ya liz minenglbirmt te fi iol du ug n mz deoksa bit tir. Yi neM sr,Arapra di ka liz mi ninenbel libaltem sil ci li i ninolu tu u bir l ke ve ra di ka liz min g be in de, yi ne em per ya lizm le uz la ma ei li mi ol duk a ge li kin dir. Bu gn em per ya liz min ba ta Araphalk larol makze rebl ge deenge ri cig ler denbi ri siolan M sr by le si nebirl keha li nege tir di ibi lin mek te dir.okk sa so mut luan ti-em per ya lizm leuz la maydur du ra mad,bi la kisonun iinda hael ve ri libirte melsa lad.Vebu gnencanlbirbi im de ya a d  mzbirIrakger e ivar.Bul keso mu tun daken di si neok e it li rol ler bi i len ra di ka liz min en ge ri ci bir uz la ma ya yatt,

235

Or ta do uhalk la r nndev rim cim ca de le le ri nien gel le me deenge ri cimih rak lar danbi ri siha li negel di ig z n nege ti ri lir se,ra di ka liz min ile ri ci li i nin s nrl ola ca ve bu na g ve ni le rek faz la yol ka te dil me ye ce ian la l m tr.An cakteyan danhalk la rnenih ti lal ci adm la r nn ba a ry la atl ma mas, zel lik le i i s n f nn n der li in de ki halk ha re ket le ri nin pek ge li me kay det me di i de bir ger ek tir. Mev cut du rum da i i s nf n der lik li ha re ke tin s rek li ra di ka liz min1970 le reka dars nrlolanveg n mz dedes nrl olanro l nni is nfta ra fn dantak vi yeedil me di iven be tinbu s nf tandev ra l na mad,yi nebirba kager ekbun be tindev ra l na ma ma s drki,Or ta do uhalk la r nnbuka darsan clolanprob lem le ri ni, bu ka dar ulu sal kur tu lu so run la rn kat mer le tir mi tir. Ve i i s nf bu rol st len mez se ra di ka liz min tas fi ye edil me si, g n mzOr ta do u sun dakap ka ran lkvedrtbama murbire kil deem per ya liz meba mluy du larva s ta sy labl ge ninenda  nkbird nemie ri si neitil me si,bl ge de kifa istkuk lay ne tim le rin bu gn bl ge de ki bir ok dev rim ci g cn, kur tu lu ha re ke ti nin kork tu ubirdu rum.zel lik leencanlifa de si niLib yaveSu ri ye de gr d  mz, yi ne ran da gr d  mz bu re jim ler, eer da ha so lun da ki bir g le tak vi ye edi le mez ler se, mt te fik le ri ni bu alan danya ra ta maz lar sa,bu la maz lar sa,bure jim le rindeson la rnge tir mekiinem per ya lizmhertrloyu nuoy na ya cakveba ar makko nu sun da hi de ye te nek siz ol mad g r le cek tir. Ta ri hi a dan em per ya liz minm r nnokk saola ca n danbah se di le bi lir.Te o rikola rakbut my ledo ru,amapra tikola rakOr ta do uhalk la r na(bl ge ninne min dentr)by le si neka ran lkyl larya a ta bi le ce i ger e i ni ka bul et mek ge re kir. Eer n lem ler al na maz sa, ted bir ler ge li ti ri le mez se, Or ta do u halk la r nn bir b tn ola rak 1960 lar da kin den da ha ka ran lk bir sta t ko al t na, hem de yal nz bu se fer mo nar ist re jim le rin, yi ne si yo niz min, ke ma liz min in ti bas bi i min de ki sun tas al tn da de il, bu se fer eli kanl bir fa ist cun taal t naal na cak larveenta rih e sizbirya ambirdeby le si ne fa ist bir it ti fak lar mah ku mi ye ti al tn da ge i re cek le ri bir ger ek tir.TpkLa tinAme ri ka daol du ugi bifa istge ri ciy ne tim ler

236

veon la rnit ti fak,Or ta do uhalk la r naenazn danbiron,on beyl ya a ta cak larpra tik tebu nunim kan szol madg zardedil me me sige re kenbirger ek.Bu gnOr ta do u daya kcbirbi im deya a n lanbirger ek.Or ta do uhalk la r nnka de ri ninbirb tnol du u nu he men be lir te lim. Kar-dev rim ci fa a li yet le ri bir b tn ol du u gi bikur tu lus re le ridebirb tn dr.Buger ek likherneka dar bu gn ye te rin ce an la  la m yor sa da tm pra tik ge li me ler bu nun by leola ca nher ke sesez dir mek te dir. Or ta do u da1960 lar da,1970 ler deglolanem per ya liststa t ko nun,Arap mo nar i le ri ne, ran ah l  na, Tr ki ye ye, si yo niz me da yal ola rak ge li ti ri len sta t ko nun 1970 ler de il kin Fi lis tin di re ni i,da hason rara di kalArapy ne ti miy le,Af ga nis tan da kige li me ler le, ran da ki dev rim ci ge li me ler le, yi ne Tr ki ye de ki ve Kr dis tan da ki dev rim ci ge li me ler le sar sld bir d nem sz ko nu su dur. 1960-70 ler den iti ba ren bo zu lan sta t ko nun 1980 le re do rugel di i miz dene re dey seden ge ninaley hi nebo zul du u,sta t ko nun em per ya lizm den ya na de il dev rim den ya na de i me ye ba lad,bu nunar tkem per ya lizma sn danbirlm-ka lmme se le si ha li ne gel di i, 1980 le re ge lin di in de em per ya list sta t ko nunda ld,amadev rimiinbird zen le me nin,dev rim kar la r nn ga ran ti ye, sa la ma alnd bir den ge nin de ya ra t la ma mas, dev rim ci g le rin, ulu sal-de mok ra tik g le rin, ko m nist g le rin buko nu dage rekken diibn ye le rin de,ge rekken diara la rn dagl it ti fa a y nel me dik le ri, hem yanl ya p la ry la, hem de ek sik do na nm la ry labu nutamis te ni lend ze ye ka ra ma dk lar,em per ya liz minokge li kinolantec r be si neveola nak la r nakar n,dev rim ci le rin s nrl olan tec r be ve ola nak lar y zn den teh li ke nin sonde re ceso mutvecanlol masgi bibirdu rum layz y ze yiz. Den ge de i e cek, 1980 ler de ke sin lik le den ge de i e cek!Ya em per ya liz minaley hi neda hadaglola rakhalk,ulu salkur tu lu ha re ket le rihz la na rakge li e cek,gr bz le e cekvebute mel deOr ta do u yude i ik li eu ra ta cak tr.Or ta do uhalk la r nnba m sz lk,z gr lkte me lin de kibir lik le riiinda hadael ve ri libirze min ya ra ta cakve yaem per ya lizmken di siiinsonde re ceteh li ke liolan

237

bukar ma kor tam(enya knr ne i niTr ki ye degr d  mzgi bi)drtbama muras ke ri-fa isty ne ti miba age i re rek,si yo niz minsal dr gan l ntah rikede rek,g len di re rek,des tek le ye rek,s rek liLb nangi bibiryer debiry npro vo kas yoney le mid zen le ye rek,birSu ri ye deg rldgi bimslman kardeler  ha re ke ti ni ayak lan ma la ra sev ke de rek, yi ne Irak-ran da g rld gi bi Sad damy ne ti mi nil gn cabirsa va aite rekveyi neAf ga nis tan dage ri ci li ihertrldes tek ledo na ta rak,fa istbiry ne ti miPa kis tanhal k nnba n dag len di re rek,Arapmo nar i le ri nitak vi yey le M sr ,Su dan ,So ma li yi,Fas veben zer le ri nida hafaz labask g le riy ledo na ta rakveenya knhe defola rakbl ge demev cutdi ren me nok ta la rn, mev zi le ri ni ele ge i re rek alay hi ne olan ge li me yidur dur ma yaa l a cak tr.Buem per ya listman t nbirge re i, ka  nl maz bir is te i dir. Ve Or ta do u da ki dev rim ci g le rin her ey denn ceken dihalk la r nnz g c neda ya na rakbirm ca de le yi veulus la ra rasmt te fik le riy leglili ki le rige li ti re bi le cek le ri ne da ir p he miz yok tur.Ama bu alan la rn ye te rin ce ge li ti ril di i, do rubirtarz dai le til di idesy le ne mez.Ge rekhalk la rndev rim cipo tan si ye li nintamha re ke tege i ril me si,ge reksos ya listsis tem le Or ta do u da ki kur tu lu ha re ke ti ara sn da den ge li, se vi ye li, gl birili ki ninku rul masnn dehay lien gel ler,ek sik lik lervar dr.Ve de minbun la rnbazne den le ri nisy le mi tik. Halk la rn bir le ik, ba m sz ve z gr te mel de ki di re ni le ri ni taman la my lage li tir me yenbirra di ka lizmvard.Bu nuan caks nrlge li tir meye te ne in deolanbirra di ka lizmvar. is nfha re ke ti nitem silet meid di a sn daolanr gt le rindev rim denokok uzak ol ma lar, bir re for mizm s re ci ni ya a ma lar sz ko nu su dur. Ra di ka liz mi bu alan da des tek le ye bi le cek ve ya onun ek sik li i ni, onunza a fngi de re bi le cekbug,re for miz min-re viz yo niz minglol masne de niy len der likro lnoy na mam,do la y sy lahalk ha re ket le ri nindal la npbu dak la na ma ma la r nayola m tr. Di eryan dansos ya listsis te mink m se ne me ye ceka ba la r na kar n,h lye te rin ceveden ge libirbi im debl ge yeyan s ya ma mas sz ko nu su dur. s ter sos ya list l ke le rin ek sik li in den, is ter se

238

Or ta do u halk la r nn m ca de le si nin ek sik li in den kay nak lan sn, by leglbirit ti fa knhe nzha ya tage i ri le me me si,em per ya liz min ii ni da ha da ko lay la tr mak ta dr. p he siz bi li yo ruz ki, bu du rumal makis te ni yor.Buek sik li infar kn daolanb tng ler is tersos ya listl ke ler,is terbl ge de kidev rim cihalk larvebun la rn tem sil ci le ribuek sik li igi der mekiinyo unbira baiin de dir ler. Bi zim ar zu muz odur ki, bu a ba lar ba a rl so nu la rn ver sin ler. Bua ba lark sra ba larol mak tank sn.Or ta do uhalk la r nnta ri hin deenglhalkha re ket le ri ninfi liz le nip,ge li ipg len me le ri neyolaa cakbirse vi ye yeula sn.Or ta do uhalk la r nnbirtrl ya a ma dk lar dev rim ci s re, bu gn do ruk nok ta s na var sn. Bu hem mm kn ve hem de mev cut b tn dev rim ci g le ri, ile ri ci g le rik maz dankur ta ra cak,on laryokol mak tankur ta ra cakbir ili kiol sun. Em per ya lizmbuan lam dauz la maydaka bulet mi yor.D pe dz tes li mi yet,d pe dztes limal mayplan l yor.Bua dan1970 ler de, 1960 lar daol du ugi bibutes li mi ye tinte mel le rideyok.D pe dz yokol ma,yoket meope ras yon largn dem de dir.Buba taFi lis tin ha re ke tiol makze rebir okalan dag rl mek te dir.Yal nzpro le tar yaha re ket le ri nide il,ra di ka liz minn der liket ti iha re ket le ribi le ta ma men eze rek saf d et mek is te mek te dir. ran, Irak, Tr ki ye, Su ri yeveLib ya da kidu ru mubu dur. By le si ne bir bl ge de, by le si ne so run lar olan, prob lem le ri olanveks re le ri niara yaby lebirbl ge ninmer ke zin de,kal bin deye ra lanbirl kedebi ziml ke miz,Kr dis tan!Vede minsy le dik ki, bu alan da ki ge li me ler den en ok biz so rum lu yuz. Kr dis tan da ki ge li me ta ma men bu ni te lik te dir.Tr ki ye de ki y ne ti mindrtbama murfa istbiras ke riy ne timha li negel me si,bi zim m ca de le miz le ya kn dan bir e li ki iin de ge li mi tir. Ve bu e li ki yal nz bi zim m ca de le mi zi, hal k m zn kur tu lu u nu teh dit et mek le kal m yor.Yi ne ba ta Trk halk ol mak ze re, tm bl ge halk la r nnkur tu luha re ke ti niteh ditet mek te dir.Bu gnTr ki ye deya a nan;hal knkur tu lu uprob le mia sn dan,ken diki i selvar l  mzsr dr meka sn dan,r gt selvar l  mzsr dr meka -

239

sn danka yt szka la ma ya ca  mz,enin ceay r t la r nadekge li me le ri nis k cair de le me mizge re kenbirsi ya sige li me dir.Tr ki ye de or ta ya  kan si ya sal re a li te ta ma men i te ok e li ki li, kar ma k birzel li esa hipolanka pi ta listge li me ninvardbirso nuol du u gi bi, bu nun la ba lan tl ola rak de min zel lik le ri ni say d  mz em per ya listsis te mine li ki lerman t  nnbiryan s ma s dr.Sis tem dn yage ne lin deneka dar rm,neka darbu na lm lage ri le mey leyz y zekal m sada,bu nuge ri ci li ivefa iz miheralan dag len di re reka makama cn da dr. Tr ki ye so mu tun da da, Tr ki ye ka pi ta liz mi nin ta rih ten dev ralmol du ue li ki le rivar dr.K sa cade i nir sek;1920 ler deniti ba rendev letka pi ta liz mioks nrlbirge li mezel li i nesa hip tir. Ke ma listy ne timal tn daTrkka pi ta liz mi ninge li me sisa de ceve sa de ceem per ya lizm lesos ya lizmara sn da kie li ki le re,i teiseb tnge ri cis nf lar dan,b tnbur ju va,fe o dal,kom pra dorbur ju va zi, k k-bur ju va zi;b tnbun lar dander le ne rekya ra tl ma yaa l  lan bur ju va zi yeda ya nr.An cakmev cutulu salveulus la ra rasko ul la rndu ru muy zn denba a r lars nrlol mu tur.Ama1945 ler den son ra zel lik le sa va iin de, sa va ko ul la rn da bu s nf bi raz pa laz lanm,sa va tanson ravar l n,ya a mnt my leem per ya list sis temiin deara m tr.Do u sun da,g ne yin deva ro lanvege li en sos ya lizm, kur tu lu ha re ket le rin den kop tu u iin t my le em per ya listsis temiin deba mlha lege le rekka pi ta listge li i mi r me al tn da b rak m tr. Ve 1950-60 ara sn da em per ya liz me ba ml, ar pk ve  r me ha lin de ki bir ka pi ta list ge li me yi ya a m tr. 1960-70 ler de bu nu te kel le me bi i min de sr dr m tr. K sa ca ye nis mr ge ci likeko no mi si ninenol gun la rn danbi ri si ninTr ki ye deby le si nege li ti i,1970 ler den1980 le redo rugel di i miz deby lebirka pi ta listge li me nin,hemuzun,hemdeokhas ta lkl birka pi ta listge li me ninyi nebuta rih selte mel deol masem per ya liz mindn yaa pn da kibu na l my labir le in ce,zel lik lepet rolkri zin deniti ba renda hadahzlbirbi im dege li endn yaka pi ta listem per ya list bu na lm la bir le in ce Trk ka pi ta liz mi, 1974 ler den, 1975 ler den iti ba ren da ha ok a tr da ma ya ba la m tr. 1980 le re

240

do rugel di i miz debuka pi ta lizmb tnalt ya psvestya p sy la if las la kar kar  ya ge le rek, d ze nin hem ta ban at lad, hem de y k la cakbirnok ta yagel di.Amaonuy ka cakveye ri neye ni yiin a ede cekg le rinel ve ri siz li in dentry k la mad.By le si nebir ger ek li i ya a d  mz, canl ola rak an la r mz da h l mu ha fa za edi yo ruz.Amadi eryan dande minzel lik le ri nisay d  mzOr ta do u da kica na lcge li me ler,em per ya lizma sn dancanalcge li me le rin ol du u, yi ne dn ya ge ne lin de em per ya liz min ok s ktbud nem de,Trkka pi ta liz mi ninbuda l ma,bupar a lan ma s re ciy le ili ki si, ii ce ge mi li i g z n ne ge ti ri lir se, ar tk Tr ki ye nin ba  na bel ki de ta ri hi nin en ge ri ci, en kanl dik ta tr lk le rin denbi ri si ni,as ke ri-fa istbirdik ta tr l notur tul maska  nl mazbirso nu tur.Buy ne timger ek tenenge li kinfa isty ne tim ler denbi ri si dir.Em per ya listsis te minsay g de ertem sil ci le ri ninve yaensoy suztem sil ci le ri ninokokvn dk le riTrkmo de li,ger ek tenfa iz mindrtbama murbirtarz daolu tu rul mas a sn danse kinbirye resa hip tir.Trkmo de lital ya ya,s pan ya ya,hat taLa tinAme ri ka yabi lein cege litar zy la,fa iz misis tem li ge li tir me tar zy la r nek gs te ril mek te dir. Em per ya lizm iin en olum luso nu laralanbutarzfa ist le tir me,ger ek tenem per ya list sis te minaa ba ba la rnenokmem nunedensis temolur ken,ba ta Trkveezi lenKr dis tanhalk larol makze re,Or ta do uhalk lar iin seba aenbe lake si lenbirsis tem dir.Em per ya lizmad naburolbl ge deeniyioy na yanbirre jimol ma nnso nu cuola rak,bu gn birmo delola raksu nul mak ta dr. El bet tekimo de linenil ginuy gu la ma larbi zimze ri miz de,ya niTr ki ye ege men li i al tn da ki Kr dis tan ze rin de oy na na cak tr. By lebirmo de lintez gah lan ma s nnennem libiret ke niKr dis tan dr.Mo de linge rekda yanddev letge le ne i,ge rekbudev le tin em per ya liz me ba m ll ve bu nun so nu cu ola rak l m nn de da ha ok Kr dis tan da ki ge li me ler de ge li e ce i ger e i, hem em per ya liz min,hemi bir lik i sig ler ceol duk aso mut tur.Bune den le Kr dis tan ze rin de ki po li ti ka lar son de re ce du yarl k ln mak ta,fa isty ne ti minKr dis tan abaktarz,Kr dis tan abask

241

tarz,i ken ce sivevah e tiokdik kat liayar lan mak ta dr.Ta biikibu du rum bi zim a mz dan da so ru nu nem li ha yat me se le si ha li ne ge tir mek te dir. Maz lum yol da n ans iin ge li tir di i miz ya z da da ha iyi be lirt ti i miz ze re, Trk dev le ti, Trk ta ri hin de ki, Trk ege men s nf la r nnta ri hin de kienge ri ci,enbar bar,enkat li amczel lik le riy le,em per ya listsis te minenkat li amc,kand kczel lik le ri nibir ara ya ge ti re rek ba ta Kr dis tan halk ol mak ze re bl ge halk lar ze ri neokvah i cebirsal d r yaha zr lan mak ta dr.Vebusal d ry za tenKr dis tan dadrtbama murbirbi im deta ri hi ne,em per ya list aa ba ba la r na ya k r bir tarz da sr dr mek te dir. Di yar ba kr da ki vah e ti biz by le bir zel li e ba la m tk. Ve bu gn sa de ce ha re ke ti mizger ek teni ren,ger ek tenl gn cabaskvekat li am lar layz y zede il,Kr dis tanhalkt my leby lebirre jimal tn dayokol may lakarkar  ya dr.Bir o uta nkol mu turki,bu gn Kr dis tanhalkeko no mikya an t sn dansos yalya an t s na,enda ya nl maz s re ler den bi ri si ni ya  yor.Yi ne ulu sal var l  na ha ya sz ca,bar bar caveenteh li ke libire kil dekas te dil di ibirs re ciya  yor.Me se lesa de cebirbask,s mrde il,hal knelin denevar sa ne yok sa bar bar lk d ne min de kar  la ya bi le ce i miz tr den ta lan larbu gnger ek le ti ril mek te dir.Hal knelin denevar saneyok sa,sz desi lahlkuv vet le reba,sz debirsruy dur mava kf la ra ba, r vet, zor la gasp ve ben ze ri bir sr yn tem le top lan mak ta dr.  siz lik had saf ha la rn dan bi ri si ni ya a mak ta, pa ha l lk ha ke zay le dir.Ah lak sz lkenge li mibirs re ci niya a mak tave ulu salvar l a,de er le rekast,zel lik leei timpo li ti ka s nn,asi mi las yon po li ti ka s nn do za jn drt ya n da ki o cuk la ra in dir ge ye cek ka dar kat mer le mi tir. Di er u nok ta da hal kn yurt se ver de er le ri ni en an la l maz ve ya en gad dar yn tem ler le bo mak gi ri im le ri,du rum la r nnneka darva himbirtarz dage li ti i ni,zel lik le eer ted bir ler aln maz sa ve dev rim ci n lem ler ge li ti ri le mez se hal kn eko no mik, top lum sal ve ulu sal var l  nn ger ek ten her alan dagz lem le nentah rip,ta lanvekat li am layz y zeol du uak birger ek tir.

242

ok ak yi ne, dev rim ci m ca de le ok ya kn ge mi te ol du u gi bidu ru mam da ha leet mez seza tenbu r me1970ve1975 ten n ce si ninensoy suz cabir r me siha lin dede vamede cek tir.Oda  r me dir,odaensoy suz ca s nabir r me dir.Dev rim cim ca de le bu na ilk dar be le ri ni vur du un da, ge li e cek olan kar-dev rim ha re ke tidebiroka dartah ripet mekis te ye cek tir,kat let mekis te ye cek tir.a reel bet tekibu nusey ret mekde il,ge mi teol du ugi bi g n mz de de bu nu sey re de rek gn gn et me de il, el bet te ki bu nakarbira bay ladi ren mek tir.Bizbu nunb ykne mi ni,yi ne bah set ti i mizde er len dir me devur gu la m tk.zel lik leMa yse hit le ri ninan s nad zen le di i mizya z daenokvur gu la nannok ta lar;se yir cika l na ma ya ca,ens ra danbirsa du yu,ens ra danbir kla vuz ge rek li li iy le bir in sa nn bu s re ce se yir ci ka la ma ya ca, mut la kavemut la kabi lind ze yineolur saol sun,r gt len med ze yi ne olur sa ol sun, hal kn iin de bu lun du u ko ul lar ne ka dar arolur saol sunm da ha leedil me sige rek ti i dir.Ba katrldev rim ci ta ri hin ya ra t la ma ya ca, do na n mn ek sik li i ne bak mak s zn, ko ul la rn el ve ri siz li i ne, mut la ka m ca de le ye atl mas ge rek ti i,bum ca de le ninan cak r me yi,im haydur du ra bi le ce i dir. He le bu ka dar ge cik me nin be de li mut la ka bu bi im de de til me li dir.r ne in,1975-80di re ni i le ribube de lide di ler.Birhal kn ye ni den ulu sal, ba m sz, de mok ra tik bir ya a ma ka vu mas a sn danmut la kade til me sige re kenbirkanbor cuvar.Bunem li,bua dandaulu saldi ren me ye,ba m sz l a,z gr l eka vu ma da bu e hit ler ve bu d nem de ki di re ni by le si ne ok nem li birta rih selrolye ri nege tir di.Buro lnye ri nege ti ril me si nekar mev cut y ne tim de b tn ta rih sel kir li a ma r la rn or ta ya se re rek, yi ne em per ya liz me olan en ge ri ci kir li ba la rn, utan maz ca a a  ka ra rak, ba ta ha re ke ti miz ol mak ze re, tm halk ze ri ne kant kr me yea ltvea l a cabiz cebi li nenbirger ek ti.Bu gnkya a nanger ek,el bet tekibuge mi inokya knbirde va m dr.l kehal k nnde minsay d  mzeko no mik,top lum sal,ulu sal ya an t sn da ki ge li me, yi ne hal kn uyan ma, bi lin len me, r gt len me,m ca de leta ri hin de kige li mey le si nebir bi riy leoks-

243

k ili ki iin de dir. Ve dev rim ci lik a sn dan bu e li ki ye ge re ken  zmya ra ta bil mekveda ya ta bil mekge re kir. Fa isty ne ti minge le ce i,ge le ce ine dir?Tr ki yehalk lara sn dan ol sun, Or ta do u halk lar a sn dan ol sun ge le ce i ne dir? Re jim t my le ok an lam sz bir zo ru da yat mak, bu zo ru sr dr mek, ku rum la tr mak, bu nu en ge ri ci tarz da fa iz mi ku rum la tr mak iin her trl ted bi ri ge li tir mek du ru mun da dr. Eko no mi yi bu nag red zen li yor. k egi denbirka pi ta listeko no mivar dr, da l ma ya gi den bir ka pi ta list eko no mi var dr. zel lik le ye ni s mr ge ci likal tn dasr d r le me ye cekolan,amaem per ya list le me sideola nak szolanby lebirka pi ta listge li me nin k egit mek tenba kabirola nayok tur. k egit mek teolanbirka pi ta liz mi ba a a k egit mek tenal koy makiinby le si nefa istbirre ji mindtbama murbi im deku rum la t rl mas,ya nis mr ge ci li e ka vu tu rul mas ge re ki yor. Bu nun iin de ham ha yal le rin da ha ba lan g ta terk edil me si ge re kir. Re ji min li be ral le me si ham ha yal dir. Par la men to ya da yal bir ana ya sa nn  ka bi le ce i ta ma men bir ham ha yal, bir al dat ma ca dr.Yi ne eko no mik-po li ti ka t my le fi nans ka pi ta lin eko no mi ye dam ga sn vu ran  kar la r na y ne lik bir po li ti ka dr. Sos yal kl t rel po li ti ka, t my le fa iz min dam ga sn ta  mak ta dr. Olu tu rul mak is te nen si ya sal ku rum lar fa iz mi ve onun ayp la rn rt mek ve onun as ma yap ra ol mak tan te ye bir an la ma sa hip de il dir. Re jim bu bi im de r gt le ne cek tir. Da yand eko no mik yap ve mev cut em per ya list sis tem de on dan by le bir d zen is te mek te dir. Onun iin de ku rum la ma sn is te mek te dir. O ka dar an la l ma yan hi ka ye nin as ln da z bu dur. Bu re ji min al tn da ge le cek na sl ge li e cek? Halk lar a sn dan, bl ge halk lar a sn dan ve her ey den n ce Kr dis tan halk a sn dan sy le di i mizey le rinda hadakat mer le me siya a na cak tr. Eko no mikalan da kigas pn,ta la nn,s m r nnendo ruknok ta lar danbi ri si nevar d rl mas,eko no miks mr ge ci li inensons n r na ka dar ge li ti ril me si ya a na cak tr. Bu ama la ma den, pet rol ara ma a ba lar, Kr dis tan n ta rm sal kay nak la r nn te kel le rin  ka r na uy gun ola rak ge li ti ril me si, i teAa F rat pro je si, ener ji

244

kay nak la r nnala bil di i nea lpi le til me si,s m rl me si,hay van c lkala nn daala bil di i nebirs m r nnyo un la t rl mas,mev cutkay nak la rnt my letas fi yeedil me si,emekg c nnokucuz la mas,dn ya nnherta ra f nasav rul masda hadage li e cek tir.Al man ya,Av ru pa,ya rnYe men,Ara bis tanl le ri,Af ri kal le ri,As yal le ri.Evet,bualan la raeme inyol lan masveihracat politikas  adal tn dahal knge mi teyi yipi ti i nint my lemi de sin denke sil me sivebira lksta tsal t naaln masda hadage li e cek olandu rum lar dr.Kl t relalan dabil di i nizgi biha kimulu sunen soy suz, fa ist kl t r nn da ha da yay gn la t rl mas, asi mi las yo nun t my le za fe re ula mas iin b tn a ba la rn har can mas ya an mak ta dr. T my le o cuk la rn drt ya n dan al np ulu sal ya ban c la ma ya u ra tl mas, sos yal ya p da ki  r me nin, yoz la ma nn,ah lak sz l ndo ruknok ta s navar d rl mas,si ya salalan dage ri cibirajangru bu nunr gt len di ri le rekhal knba  nabe laedil me si,tambirkar-dev rim ci,ajana nnolu tu rul ma sy la,tmbun la rn ze rin de de fa ist-as ke ri, s mr ge ci bir y ne tim olu a cak tr. Hertrlkurumlama, demokrasiye dnmede ni lenhi ka yeas ln da b tn ge li me le ri da ha da ra y na oturt mak tan, da ha da rt bas et mek ten,ka buledi le bi lirha lege tir mek tenba kaa ba larol ma ya cak trveayneyTrkhalkiindege er li dir.Trkhalkiinde ayn fa izm ge re ke ni ya pa cak tr.Trk hal k nn  kar la r na en ay krge li me lerbud nem dege li e cek tir.Vehal knba  nager ek tenbirbe la,birna musbe lasola cak tr.Herey denokbud nem defa isty ne ti minhal k naek tir me ye ce ikal ma ya cak,Trkhalka sn danba tanatl masge re kenbirur  ol du ug r le cekve y lede er len di ri le cek tir.Tr ki yeta ri hin deege mens nf la rnhalk ta ra fn dan en ok is te me ye ce i, en ok la net le ye ce i, on dan kur tul makis te ye ce ibird nemola cak tr.Yi neOr ta do uhalk lara sn dan,Or ta do uhalk la r nnba m sz lkvez gr l  nekas te den birre jimveyi nesos ya listl ke le rinvar l  nakas te denbirre jimol du u,ge mi teol du ugi big n mz dedeokakbirger ek lik ola rakg r le cek tir.Re ji minsa de ceTr ki yehalk lariinde il,Or ta do uhalk la r nnba  nadabirbe laol du u,yi nesos ya listl ke le -

245

rinvekom ul ke ler de kidev rim cige li me le rekardabirbe laol du u bu d nem de net bir bi im de or ta ya  ka cak tr. Bu re ji min NATOnun ikinci ordusuyuz, dnyada en anl askeri rgtlenme bizde vardr; 700 bin, 800 bine yakn asker besliyoruz, modernize edilmeli, gnn koullarna uyarlanmal de di i bu or duy la her trl ma ce ray ya a mak is te ye ce i ak tr. zel lik le em per ya liz min kar la r nauy gunola rakveken di si nindeka pi ta listre ji mi nin t kan m l  na zmara makama cy lama ce ra yagi ri mek tenka n ma ya ca,Yu na nis tan a sal d ra bi le ce i, Irak a sal d ra bi le ce i, ran a, Su ri ye ye m da ha le ede bi le ce i ve m da ha le teh dit le ri ni sk sk ge li ti re bi le ce i ve ba z la rn uy gu la ma ya ge i re bi le ce i, sos ya listl ke le rekarem per ya listku at ma nnenya mandes tek i le rin denbi ri siola ca,n mz de kid nem deken di si nior ta ya ka ra cakolanger ek lerola cak tr.Buan lam dabl gehalk la r nnve sos ya listsis te min,Tr ki yehalk la r nnm ca de le siy leenokili ki ara ya cak lar, bu re jim den ge le cek teh li ke ye kar ba ta Kr dis tan halk ol mak ze re,Tr ki ye halk la r nn m ca de le si ni des tek le mek du ru mun daka la cak lar,ge mi tebirtrlsa la na ma yanda ya n ma nnbud nem deda hadahzlsa la na caveyi neba taKr dis tanhalkol makze re,halk la rnbure ji mekarendo rum ca de le bi i mi nida ya ta cak larbird nemola cak tr. t ti fak lar me se le sin den cep he me se le si ne ge mek is ti yo ruz; n mz de kid nemKr dis tan daUlu salKur tu luCep he si ninin aedi le ce i,ha ya tage i ri le ce ibird nemola cak tr.Ulu salvar l  na, top lum sal z gr l  ne bu ka dar kas te den bir re ji me kar top ye knbirdi ren me ninte mel le ri ninatl maszo run luola rakger ek le me si ge re ken, bir var lk-yok luk me se le si ha li ne ge len, bir so runola rakdi ren mecep he si nin,Ulu salKur tu luCep he si ninya ra tl masge re kenbird nemola cak tr. Ulu sal Kur tu lu Cep he si her ey den n ce ve da ha ok bu d nem dezo run lu,ka  nl mazbirsi ya siha re ketola rakor ta yak mak veze ri ned enta ri hirolst len mekzo run da dr.Ulu salKur tu lu Cep he si, Kr dis tan da ki mo dern ge li me nin da yatt bu mo dern s nf ger ek li i ne uy gun ola rak, ide o lo jik-po li tik m ca de le nin bir

246

so nu cuola rakmut la kain aedil me sige re kenbirsi ya salger ek lik tir. He le he le zel lik le bi zim m ca de le miz da ha ba lan g tan be ri olu u mu, ge li i mi, ide o lo ji ve po li ti ka s nn ya ra tl mas iin ok emekhar ca nanvebu gnso nu laraln makdu ru mun daolu nanbir ol gu dur,birger ek lik tir.Herey denn cedebi zimha re ke ti mi zin arso rum lu lu ual tn da zm len me sige re kenbirso run dur. Tr ki ye dedebircep he ninin aedil me siolayvar dr.Biran tifa istdi ren mecep he si ninbuka darar la anbirre ji mekar,Trk hal k nntu tu na cakba kabirdalyok tur.Bucep hetman ti-fa ist, ile ri ci,de mok ra tik,ko m nistg le ri nintop la na cage nelbirhal ka,an ti-fa istdi ren mecep he siola cak tr.r gt leriin debu lun duk lar so run la ra bak mak s zn, za yf lk ve ya g lk le ri ne bak mak s znha yatge rek e siola rakby le si nebircep he yiin aet mekzo run da dr lar.Eerda hak t yegi dil mekis te nil mi yor sa,eerge li me lerda haolum suzbirtarz daveo ur g tnya a m nasonver di ri le cek bir nok ta ya ge ti ril mek is ten mi yor sa, ba vu rul mas ge re ken esasl hal ka lar dan bi ri si; di re ni cep he si dir, halk cep he si dir. Ve tmr gt le riye ni dendi re ni esev ke de cekolan,zn deile ri ci,di re ni i olan r gt le ri g len di re cek olan yn tem de bu dur. Par ti so rum lu lu uy la  zm le ne cek ve hi sav sak lan ma ya cak, en gel len me ye cek olan bir g rev ala n dr ve bi zim so rum lu lu u muz bu alan dadavar dr.Yi neor takbirdev leta tsal tn daya a ma nnbir ge re iola rakbuko nu daze ri mi zed e ninya pl masge re kenbir alan dr. Kr dis tanUlu salKur tu luCep he si yleTr ki ye ninge ne lin de ki an ti-fa ist cep he nin ii e rl me si, ge li ti ril me si ge re ken bir d nemya a n yor.Ob jek tifko ul la rnsonde re ceol gunol du u,sub jek tif ge li me le rin ka  nl maz kld bir ge li me dir.Yal nz Kr dis tanso mu tuiinde il,yal nzTr ki yeso mu tuiinde il,Or ta do ua pn dadait ti fak la rnge li me sige re kir.Buka darbas t ranem per ya liz min kuk la lar olan bu fa ist y ne tim le re kar, Or ta do u halk la r nn bir le ik dev rim ci a ba s nn er te le ne mez, zo run lu bir g rev ola rak ken di si ni da yat mas sz ko nu su dur. Bu an lam da da Tr ki ye de ki,Kr dis tan da kidi re nicep he le riy leOr ta do uhalk la -

247

r nndi re nicep he le ri ninara la rn da kiili ki ninrl me si,ara la rn da kiit ti fakili ki le ri ninge li ti ril me siveis te ni lenso nu caula t rl masge re kenbird nem dir.Bun mz de kid nem,halk lara sn dan,Or ta do uhalk la r nnba m sz lk,z gr lk,eit likte me lin de kibir lik le riiindo rubirze minbuit ti fak lar laan cakmm knola bi le cek tir.Ens ra danbirit ti fa knbi lebuan lam dabirye ri,birrol ola cak tr.Tmbun la rndn yaile ri cisis te miy le,sos ya lizmveulu salkur tu luha re ket le riy lebir le ti ril me si,it ti fak la rndn yaa pn dage li ti ril me sige re kenbird nemola cak trn mz de kid nem. Eer bu an lam da bu g rev ler ye ri ne ge ti ri lir se, ba ta Kr dis tan halkol makze re,Tr ki yehal k nn,Or ta do uhalk la r nnbir le ik gc ve di ren me si ile n mz de ki d nem de mev cut fa ist y ne tim lek ya s yabirhe sap la ma yagir mek tenba kabiryo lu-yn te mi ol ma ya cak tr. S ra danbireko no mikge li me ninar tksz ko nu suol mad,yal nzsi ya salz gr lk lerala nn dade il,heralan da kige li me ninar tk t my le bir di ren me den ge ti i bir d ne mi ya a ya ca z. Em per ya liz min ve kuk las fa ist y ne tim le rin ilan et ti i bu sa va a kar  lkhalk la rnsa va la rnda yat ma large re ki yor.Eerbusa va lar, uy gun si ya sal prog ram lar al tn da, uy gun yn tem ler le adm adm ge li ti ri lir se, bu gn Sal va dor da y r t len ve dn ya nn bir oky re sin de,ge mi teveg n mz deya a n langer ek lik,Tr ki ye-Kr dis tansa ha sn daya a n la cakveby le si neaz gnbirre ji me karendev rim cirol ler denbi ri si nihal k m znm ca de le sist le ne cek tir.By lebirm ca de le yist le nenbirhalk,dost la rnenokbu d nem deya ra ta cak,mt te fik le ri nienokbud nem deka za na cak tr.Vebute mel deken di si nia aula t ra cakbirze mi ni,birza man bu d nem de ya ka la ya cak tr. Bu an lam da d k len kan la rn hi de bo agit me di i,b ykbirta rih selne mesa hipol du u,yi nekat la n lans kn t la rn,zor luk la rnbo agit me di i,fa iz minda yattbu zo rakar  lkhal knor ta ya ka r la cakzo ru nunhidenem sizso nu lar do ur mad, bi la kis ta ri hin en gl dev rim ci g rev le rin denbi ri si niye ri nege tir di iokak tr.Bum ca de le ninbl ge de ki en gl dev rim ci ulu sal kur tu lu ha re ke ti ni ya ratt, bu ka dar

248

ulus la ra ras,bl ge selne miolan,ye riolanbirha re ke tin,by le ce hemyurt se ver likala nn da,hemdeen ter nas yo na listalan daze ri ne d e niya pa bi le ce ivebun danba kadab tnKr dis tange ne lin deol du ugi biTr ki yeKr dis tan n da kim ca de le dedeba kabir  karyolol ma ya ca,bum ca de le ninza fe rin den,bum ca de le nin so nu la rn dan za fe re git me si ge re ken so nu la rn dan ba ka bir e yinbi zeens nrlbirge li me yibi lege ti re me ye ce i,bun suzs re cin t my le bir yok ol ma,  r me ve tas fi ye ola ca ok ak tr. Evet,k sa casi ya salge li me lervebusi ya salge li me le ringe le ce e y ne likynbu dur.Ta biiki,bun larpar tiha re ke ti mi zenem lig rev leryk le mek te dir. im dipar tiso ru nu nage mekis ti yo ruz.De minsy le di i mizgi bibusi ya salge li me lerpar tiha re ke ti mi zinge li me si neya kn dan ba l dr.Buge li me le redam ga snvu rang le rinba n daha re ke ti miz gel mek te dir. Her han gi bir e kil de bu si ya sal ge li me ler ol mad.Ken di li in denol mad.Ya kcbirm ca de leor ta mn daor ta ya kt. He pi mi zin ar so rum lu lu u al tn da -olum lu ve ya olum suz so rum lu lu u al tn da- or ta ya kt. Ve r gtl ha re ke ti miz al tn da or ta yakt.im dibuge li me le rinal tn dankalk makiinpar ti nin g re vi ne dir? Par ti na sl bun la rn al tn dan  ka bi le cek? K sa ca bun la rade in mekis ti yo ruzveda hason raumutede rizki,buko nu da da ha ge li kin d n ce le ri, be lir le me le ri or tak a tar t a lm ve so nu cavar d ra lm.Evet,ger ek tenbuge li me le rinal tn danan cak birpar ti,hemdeuve yabus n fnpar ti side il,pro le tar ya nnger ektem sil ci siolanbirpar tikal ka bi lir.Ne re denvehan gicep he den ba k lr saba kl sn,bu gnge nel deKr dis tan,zel deTrks mr ge ci li i al tn da ki Kr dis tan da pro le tar ya par ti si ol ma dan, bu par ti nin u ve ya bu oran da bir ge li i mi ni sa la ma dan mev cut si ya sal ge li me le re ce vap ver mek, bu si ya sal ge li me le ri ulu sal kur tu lu le hi ne d n tr mek mm kn de il dir. Si ya sal ge li me le re an cak ad na la yk pro le ter par ti si ce vap ve re bi lir. Bu par ti nin yet kin bir in as, d ne min ko ul la r na uy gun bir r gt len me si, bir a l ma tarz,aleyh te kisi ya salge li me le riulu salkur tu lu unle hi nesi ya sal ge li me le red n t re bi lir.

249

Kr dis tan nmo dernya a m na,par tiger ek li i ninye nigir di i nibil mek te yiz.Herneka darad napar tide nenbiry naca yipya ra tk laror ta yak m sada,bun la rnha ki kian lamger ek tenmo dern s nf par ti le ri ol mad. D n ce ya p la ry la, dav ran iz gi le riy le son de re ce e kil siz, he te ro jen, ek lek tik, ne ye hiz met et tik le ri bel li ol ma yan, bir ai ret r gt len me si, bir s nf r gt len me si, bir ulu sal kur tu lu r gt len me si mi bel li ol ma yan, bask kar  sn da medzn su iinde ekilsizlemesi gi bi ken di ni t my le z d ren, ken di ira de siy le ken di ni z d ren, bi raz ge li me or tam bul du un da en soy suz ca ve ok yoz, ok olum suz bir ge li me ii ne gi ren s nf ad na, ulus ad na yap t n id dia eden bu aca yip olu um la rn,ya ra tk la rnad namo dernpar ti ler,mo derns nfpar ti le ri di ye me yiz. Ger ek an lam da Kr dis tan n par ti le me ha re ke ti bi zim ta ra f mz dan ger ek le ti ril mi tir.Yar-fe o dal, yar-bur ju va lar bizmo dernpar ti lerola raksay m yo ruz.Bun laril kelmil li yet ite ki lat lan ma lar ola bi lir. Evet, ya ln din sel ni te lik te ya p lar ola bi lir. Bun la rndamo dernpar tiy lehi biril gi le riyok tur.Bua danKr dis tan ger ek li i ne by le si ne bir si lah la m da ha le et ti i miz, par ti si lah la ry lam da ha leet ti i mizbirre a li te dir.Vere ji minze ri mi ze aman szbirbas ky lagel me si ninbirne de nideby lebirsi lahku an ma mz dando la y dr.Vebusi la hneli miz denaln makis ten di i, dar ma da n,pa ram par aedil mekis te nil di iyi nebirger ek.Mev cutge li me le rinbusi lahte me lin deel deedil di i,ide o lo jikbirgrup saf ha sn danpo li tikbirpar ti yeyk sel me mi zin,bu gns mr ge ci li ekarsonde re cenetbirdu ru mage lenulu salkur tu luiz gi mi zinte melbire siol du u,ulu salkur tu lu unan cakbute mel dege li ti iakbirhu sus tur.Vesonde re ceta ri hi,do ruya pl masge re kenbiriya pl m tr.By lebirolu u muniin deyeralr kenyi ne do na n mn ek sik li i ne bak ma dan, ko ul la rn el ve ri siz li i ne bak ma dan, en ye ter siz g le de ol sa bu so ru na dev rim ci bir tarz da pro le tar ya nnta ri hi ne,di ren meta ri hi ne,par ti le meta ri hi neya ra r birtarz dasa hipk masge rek ti i ni,l ke mizso mu tuneka darel ve ri sizolur saol sun,by lebirbi im deyak la l masge rek ti i nive ka za nm la rnan cakby lebirte mel desa vu nu la bi le ce i nid  nr -

250

sekat t  mzd n cefi liz len me siha lin dentu tun,enge nipo li tik birha re ketha li negel di i mizd ne meka dariz le di i mizs re,ke sin mark sist-le ni nist re ti min ba m sz bir tarz da ha ya ta ge i ri li yn te mi dir,onunl keta ri hi ne,l keso mu tu nauy gu lanta ri hi dir. Bua danor ta ya kane kil len mebi ziya dr gat maku ra dakal sn, bune den dentrby lebirya p lan ma,by lebire kil len mebir ok la rnr kt m tr. zel lik le bi ze kar k k-bur ju va re for miz mi nin, ha kim ulus sos yal-o ve niz mi ninkrknok ta dansal d r yage me si ne,hertr den soy suz bir sal dr s re ci ni ba lat ma s na yol a m tr. Da ha bur ju va zi nin p lak bask ay g ty la yz y ze gel me den onun ad na bir okcep he ninsal d r s nau ra d  mz,busal d r yakaryo unbir ide ol o jik-po li tikm ca de les re ci niya a d  mzvebi zipar tiolay ha li nege ti re nindebum ca de leol du uakbi li nenbirhu sus tur. Bi zi o u za man s mr ge ci le rin uzan ts ola rak ilan edi yor lar. Bi zibur ju va zi ninua,kuy ruk u suola rakilanedi yor lar.Evet,yi nesy l yo ruzki,by le si nebirdev rim cige li me yekarveby le birdev rim cige li me ninda yandta ri hite mel,do ruso mutana liz, son de re ce ak or ta day ken, bu na ra men hal kn  kar la r na uy gunol ma yan,onunulu salba m sz lkvede mok ra si kar la r na uy gunol ma yanyn tem le rins rar lada ya tl mas,sal d r yage il me si,s mr ge ci li inbe in ciko luro lnoy na mak tante yebirrolol mad gi bi ege men ulus sa ha sn da da ha kim ulus bur ju va zi si nin kuy ruk u lu un dan,onunuak l n danba kabiran lamifa deet me mek te dir.Herey denn cebi zekarbuan lam data k n la cakdost a ta vr, bu r gt le re de bir ni te lik ka zan d ra cak tr. Bun la rn ger ek ten halk g le rin den, yurt se ver g ler den olup ol ma d n be lir le yen en nem li et ken ler den, l t ler den bi ri si ola cak tr. ok n ce le riya p lanbube lir le me ler,g n mz dedege er li li i niko ru mak ta dr. Ger ek ten Tr ki ye de ol sun, Kr dis tan da ol sun bi zim et ki mizal tn dage li ti ri lenha re ke tekarta k n la cakta vr,an ti-fa istol ma nn,k sa cahalkg le rin densa yl ma nnbirge re iol du u gi bi,Kr dis tansa ha sn dayurt se verol ma nnenbe lir ginl t le rin den bi ri si dir. Sa n rz g n m ze ka dar ya a d  mz bu ger ek lik,

251

bun lar uyan drm, ar tk bu te mel de s mr ge ci li in uzan t la rn dan, bur ju va zi nin uak l n dan s nrl da ol sa kur tu la bil me yi ba ar m lar dr.Yaz dk lar, iz dik le riy le bu nun bir ger ek ol ma sn di le ye lim.Ama bu bi zim ge mi te ya a d  mz bir olay. Par ti le me mi zin, ge mi te ya a d  mz ca na lc nem de bir s re ci bi li ni yor.Bug ler,ide o lo jik-po li tikalan dabua ba lardayet me yin ce, s mr ge ci li in biz zat bask kuv vet le ri ni, bi ze ak zor kuv ve ti ni gn de mesrd.K sa cayz yl lar danbe rihal knhalkol mak tan ka rl ma sn dan, in san la rn d n ce re te mez, bi lek le riy le ce sa ret re te mezbirdu ru mage ti ril me sin denson ra,ay r ye tenyi nel ke yi in karte me lin de,l ke ninkur tu lu u nuin karte me lin devesz desol ad na,dev rim ci likad nabiry nr g tnar tkig re mezbirdu ru ma gel me sin den son ra, ya pl mas ge re ken tek ey, ar tk he def ha re ke ti mi zinim ha syd.Tr ki ye de12Ey llre ji mi ninnem lige rek e le rin den bi ri nin bu ol du u ve bu im ha nn ad na ya k r bir tarz da ye ri ne ge ti ril di i bi lin mek te dir. Ve halk ta ri hi mi zin en olum suz e le ri nin bu d nem de can lan dr mak is te nil me si, iha ne tin,tes li mi ye tinbud nem dege li ti ril mekis ten me siya nn da,yi ne ta rih tengel medi ren mezel li i nindebud nem devemo dernbir tarz daor ta yak mas,d ma nnb tnbas tr ma,im haet mea ba la r nakar n,bi lin lia ba mz la,ba zente sa df leim ha nn,or ta dan kalk ma nnger ek le ti ri le me me si,tamter si nepar ti nin,var l nbu d nem de kige li me le reuy du ra rakda hadage li tir me sisz ko nu su dur. zel lik le ge en yl ki kon fe rans tan son ra cep he prog ra m nn ya yn lan mas,ivede it lig ler leili ki le ringe li ti ril me si,in a edi len prog ram la rn by le ce ha ya ta ge i ril me ye ba lan mas ve yi nepar ti niniya ama sn dando rur gt len me,stra te jivetak ti in or ta ya  ka rl mas, yi ne par ti nin si ya sal ve as ke ri iz gi si nin net bir bi im de or ta ya  ka rl mas, bu nun la ye ti nil me ye rek, onun pra tik a l ma la r nn y r tl me si vb. sa la nan ge li me ler le bu gnknok ta yage li i miz,ya a ma mz(is terii miz de,is terd  mz daol sun)ki i yeg remu ci ze dir.Sze deil ze baklrsa, altndan kalkmalar imkansz, ok zor, kesinlikle olamaz di ye rek bek le yi ii negi ril di ibird nem de,b ykac lar laya ra t lanbuge li me ler

252

as lak m se ne mez. M ca de le miz ge li me ema re le ri nin, ha yat ema re le ri nin hz la ge li ti i,g len di i,i len di iven mz de kid ne minsa lambir ge li me si nin mm kn ola bi le ce i bir nok ta ya bi zi ge tir mi tir. Mev cutte o rikge li imonunby leola bi le ce i ni,b ykbirih ti mal ola rak be lir le mi tir. Ve ba ta ha re ke ti mi zin mi li tan ve ye le ri ol makze redos ta,d ma nadain karedi le cekcins tenbirha re ketol ma d  mzis pat la dk.B tnivedge ri ci li in,bu nusa la ma ya yet me ye ce ian la lmbu lun mak ta dr.Par tibunok ta yagel mi tir. Par ti ha re ke ti by le si ne bir d ne mi, ken di im has iin ge li ti ri len bu d ne mi, var l n ko ru ya rak at lat ma sn bil mi tir. En teh li ke li d nembuan lam daal m tr.Ya niim hateh li ke si,ya nitas fi yeteh li ke siber ta rafedil mi tir.Ta biikibu,tmso run la rnbit ti ian la m na gel mi yor as la! Da ha ya kc so run la rn, de min sy le di i miz si ya salge li me le rindeyk le di ida haya kcso run la rn,oknem li prob lem le rin par ti den gn cel  zm le me ler bek le di i bir ger ek tir. Bu so run la ra ge er ken, par ti nin so run la r nn si ya sal ve as ke ri iz gi sin den kay nak lan ma d n he men be lir te lim. Par ti nin do ru si ya sal de er len dir me le rin den kay nak la nan si ya sal stra te ji si do ru dur. s ter szl, is ter ya zl bel ge ler de bu son de re ce so mut tur. Yi ne do ru si ya sal iz gi sin den kay nak la nan as ke ri iz gi si de son de re cedo ru dur.zel lik leensonya yn la nanUlusal Kurtulu Siyaseti ya zs, ge rek si ya sal iz gi nin, ge rek as ke ri iz gi nin ok ber rak, do yu ru cu bir ak la ma s dr. Ve par ti nin b tn mi li tan ve ye le ri ne su nul du u gi bi, b tn di er ile ri ci dev rim ci g le re de su nu la bi lir.Sa n rzkibuko nu danem libirek sik li idol du ra cak tr.iz gi nindo ru lu u nakarb ykbirg ve nige li ti re cekvebu bir okke si mindev ri meda haak tifbirtarz daka t l m nayolaa bi le cek tir.Bizim dibualan daso ru nunbuol du u nuka bulet mi yo ruz. Yi nepar ti ninan layola rakr gt sel-stra te jikyan,netrbirr gt len meya rat makis te di i nege lin ce;par ti ninle ni nistr gt len me il ke le ri neba llke sin dir.Le ni nistil ke le rinru hun dae kil len me yiya adke sin.Bule ni nistil ke le rin,Kr dis tanso mu tun dana sl

253

bi im le ne ce iko nu sun dadava r lannok tasonde re ceber rak tr. zel lik le ya kn da yi ne bu ko nu da ya yn la na cak ya z mz da ha ge enylkon fe rans tadi lege ti ri lenr gt selstra te ji si nin,bustra te ji ninha ya tage i ril me si,ya nitak ti i ninda hado yu ru cubirak la mas, hem de da ha gl bir ta rih sel yak la  ma, da ha gl bir top lum saltah li leda ya nanbirak la ma snge ti re cek tir.Bi im le ni me se le si ni,Kr dis tan dapro le tar yapar ti si ninbi im le nime se le si nib ykbirak l aka vu tu ra bi le cek tir.Do la y sy labualan dada birso ru nunol du u nu,an layola rakpar ti ninr gt len me siko nu sun da bir prob le min ol du u nu da san m yo ruz. Pe ki de ni le bi lir ki so runne re sive yaprob lemne re de?Prob lem:Busi ya salge li me le re kar  lk ver mek iin par ti nin si ya sal-as ke ri iz gi si ni, r gt sel iz gi si ni ha ya ta ge i re cek as ln da pra tik plan la ma fa a li yet le ri dir. Pra tik,kad ro la mafa a li yet le ri dir.Bukad ro la rnpra tikr gt len me fa a li yet le ri dir.Be lir le nenstra te ji le reuy gunha re ke tege i ril me le ri dir.Be lir le nenstra te ji le rinha ya tage i ril me si dir.r gt selstra te ji nin,si ya salstra te ji nin,as ke ristra te ji ninha ya tage i ril me si dir.B tnbustra te jikan la y la rnara sn da kiili ki le rinpo li tiktarz daele aln mas,do rutak tik ler leha ya tage i ril me si dir.So runbuan lam date o ri dede il,pra tik te zl mey n dr.Veeerbizsa hip ka maz sak, stra te jik an la y la r mz ha ya ta ge ir me g cn de bu lu na maz sak, bu ka dar do ru be lir le me le rin soy suz la mas, ar p tl mas,zn denbo al tl masvem ca de le ninaley hi nekul la nl mas teh li ke sisz ko nu su dur.Buko nu daus ta la rnskskvur gu ladgi bisi ya siiz gi ninbe lir len me sin denson rab tnme se lepra tik ter gt len me ve bu r gt len me nin de net len me si dir.Ve bu nun da z kad ro la ma dr.Bi li nenger e i,prob le miya  yo ruz.Ob jek tifsi ya salge li me le rece vapve renpar ti ninsi ya saliz gi si,na slpra tikbir r gt len mey leha ya tage i ri le cek?Evet,bu nundapra tikadm la r nnna slat la bi le ce i niya yn la r mz dasy le mi tik.Pra tikadm la rnna slatl masge re kir?Budaas ln dabe lir le nir.Pla nnanahat larne dir?So runbun dantebirnok ta yage liras ln da.Pla nnana hat la r nn be lir len me si de il de, iin de bu lun du u muz ko ul la rn iyi an la l mas ge re kir. Par ti nin l ke iin de ki var l  nn her trl

254

bask ve zor ara cy la -son ya a nan vah et te g rld gi bi- her trl bas ky la tah rip edil mek is ten me si, im ha edil mek is ten me si ger e ivar dr.Sem pa ti zan la rn,bi lin liun sur la rntah ripedil mek is ten me siolayvar.Par tiha re ke ti mizil ti ca,ml te ciha re ke tide il dir.Amayi nel ke ninokokuza n dabiralan davar l  mzsr dr d  m znbi lin cin de yiz. Av ru pa la rayan smha re ke tinbirko lu nuora dage li tir mekzo run da yz. Ora nn or ta ya  kard so run lar, pra ti in da yatt so run larvepra tikbir zm,pra tikbirge li me ninsa lan masme se le sivar dr.Da hadanem li si,ya a d  mzsa ha da kikad roa l ma m zn sa lkl, cid di bir ha sar gr me den so nu ca git me, yal nz bi im dede il,i tedez gnbirge li me ninad nala ykkad ro larde ni lense vi ye yeula ma nnprob lem le rivar dr. B ra ka lmAv ru pa y, bu gn ha re ke ti mi zin ya p s nn da yand bualan da kikad ro la maso run la rniyii ler sek,bir okso ru nun z m nnbualan da kigiz lioku lu dur.Bualan dasa la na cakge li mede minsay d  mzan la y la rnha ya tage i ril me siiinesasol gu, bir avu kad ro a l mas da ol sa, en el ve ri siz ko ul lar da bir kad roa l masdaol samut la kaba a ry laa ma mzge re kenbirs re tir. D ne min al tn dan sa de ce im ha ol mak tan kur tu la rak de il, da ha da g le ne rek k ma nn yo lu, par ti yi da ha da g len dir me nin,bute mel deulu saldi ren me yi,bu nunso mutifa de siolanUlu sal Kur tu luCep he si niger ek le tir me ninte melaracbukad rofa a li ye ti dir.Hery ny lebukad rofa a li ye ti mi zinba a ry lasr me sige re kir.Me se lesa de ceim haydur dur makde il,me se lebu nuter si ne d n tr mek tir. m ha nn ba a rl mad bir alan da, ba a rl mad birnok ta dadi ren meokglge li ir.m hay laokgldi ren me iieola bi li yoras ln da.Biryer deya kcbirim haolayvar sa,ayn bi im de ok ya kc bir ge li me de var dr. D man ta ra fn dan ya kck l nanbue li ki,tersta raf taubi im dege li ir:okglbir di ren me... En in saf sz ca kat li am la rn ol du u bir yer de, di ren me ema re si okg l dr.Enoktah ripedi lendi ren meye le ri nin,as ln daok gldi ren me ninte melbiraracol du uokoksy le nenvebi li -

255

nenbirhu sus tur.Bua danme se le,im haydur dur makde il,im ha nnzddolanbirge li me yiveonun laat bagi den,onun ladi e digi denge li me yi,di ren me yi,budi re ni ideha ya tage i re ceka l may ya rat mak tr. Bi raz son ra da de i ne bi le ce i miz gi bi bi zim bu di re ni i le rin kar  sn da ve ken di di re ni i miz den  ka ra bi le ce i mizeniyiso nuvebukad roa l ma m znbi ri cikan lamdaas ln dabu.uve yabuka darbirin sa nnale la debirtop lan mas,bir ge li me si,r gt len me side ilya kcbirbask,im haor ta mn daya kcbirdi ren me ninara lar,budi ren me yiola naklk la caktekun sur;kad ro lar dr.Na slbireyda ya t yorta rihbuan lam dabi ze?Bir nce kir dekiin debu lu nanko ul la rauy gunola rakoko ul la rn s te sin denge li ne cekka darken di le rin ded n ce,ce sa ret,fe da kar lk,r gt le yi ci likre te bi le cekbirya p yaula a bil me li.Ar tkKr dis tan da kidi ren meta ri hi nige li ti re ceke lerbun lar dr.Evet,bu an lam danderler yetimelidirdi yo ruz. Ge ense neskskvur gu la d  mzgi biama tr lk tenpro fes yo nel li ey nel me li,za man laama tr lk tenyet kin,planl,gl,r gt le yi cidev rim ci lerse vi ye si ne ka rl mame se le side mi tik.Kr dis tandev ri mi nitmpra tikso run la r namev cutte o rier e ve sin de  zm ge ti re bi le cek pra tis yen dev rim ci ler, son de re ce pra tik du yar llyk sekolan,mev cuttez le riha ya tage ir megcyk sek olan,bun larde net le me,d ma nntu zak la rn danta biikidost la rn gaf le tin denko ru ya cakka darglolankad ro lar.Bu gnKr dis tan hal k nnenokmuh taol du user vetve yare til me sige re kenser vetbu. So ru nuby le cekoy duk tanson rahe menbuayne hit le ri nian ma,on la rnan snglbirdi ren me yed n tr meayha li nege ti re limde mi tik.Evet,de minsy le di i mizso ru nunat la tl ma sn da en gl bir te me lin e hit le ri mi zin ans ol du u ke sin dir.Ve eer hertrlin sa ni yet liye te nek le ri mi zienge li kinnok ta ya ka rr sak, g re ce iz ki bi zim di re ni e hit le ri mi zin ans ze ri ne ok b yk bi na larin aet me yeuy gunbirze min dir. Haki KARER yol da nan sn danba la yp,ensonMaz lumyol da nan s nagel di i miz devebuhal ka larbir bir le ri nebir le tir di i -

256

miz de, g re ce iz ki m ca de le mi zin al tn da ya tan de er le rin an la mnken diken di mi zela ykbirtarz daizaheder sek,g re ce izkias ln da ha re ke ti miz pro le tar ya nn en gl par ti si ni do ur ma ya yat knol du ugi bi,bupar ti ninn der li in deenglbirdi ren meha re ke ti nin olu mas da ola s dr. En nem li si de bu ra da; u ka dar d ola nak, u ka dar si lah, u ka dar d ili ki ve yi ne hal kn bu ka dar canldes te in denzi ya den ce lik lebualan da kig c mzg re lim. im dihe pi nizokiyibi lir si nizki,bi zimhalkbirta vu un danko lay ko layvaz ge mez,biradm lktar la sn danyi neko layko layvaz ge mez,biro cu un danko layko layvaz ge mezvege rek ti in debun lariinsi lahku a nrveca nakas te der ler.Birai leb tnbun larya pa bi lir. im di bi zim par ti ai le mi ze dik kat edi lir se, sa y lar yz le re va ran ve her bi ri si Kr dis tan so mu tu a sn dan e siz bir di ren me abi de siolanveyi neiin debu lun duk larko ul larg z n nege ti ri le cekolur sa,yer y zn deen derrast la nanbirdi ren mee siol duk lar g r le cek tir. En zor ko ul lar da, en di re ni le me ye cek yer ler de di re ne bil dik le ri,tektekol duk lar,ar ka la rn daokglbirr gtbu la ma dk lar,glbirkl t re,glbirdi ren mege le ne i neda yan ma dk larhal de...r ne inbirLe nin inRus ya daRuskl t r neda yand,birVi et nam daVi et namko m nist le rigi biglbirulu sal di ren memi ra s nasa hipol ma dk larhal devebu nungi biben zerbir y n hal kn ta ri hi nin kay nak land, bir y n olum lu mi ra sa ra men, biz de ki hem kl tr ola rak, hem sos yal ge li me ola rak, hem di re niola rakokokolum suzbirze mi niya a d  mzbird nem de or ta ya  kan ve zel lik le d  mz da, hi ce sa ret edil me yen bir alan da sa va ve ren ve da ha n ce de fa lar ca be lirt ti i miz gi bi, bir ulu sun, bir hal kn ye ni den di ril me sin de be lir le yi ci, ka ta li zr rol oy na yanki i ler dirbun lar. Veel bet tekiken di si nekarsa du yu yuyi tir me yenbirha re ketve bu ha re ke tin tem sil ci le ri, by le si ki i lik le ri s ra dan ele al mak ve ya by lean mayl d nm le rin desa de ceha tr la makde il,on lartmya a m namalet mekzo run da dr.Ade taon la rnan snenre ti cikul la nm lar ola rak g nl le ri ne ko yup y rt mek zo run da dr. B ra ka lm par ti ninsi ya saliz gi si ni,par ti nincanlya a yana l an lar,herey -

257

denn cepar ti ninbudi re niabi de le riya ka mzb rak maz.Bizsa de ce ge le ce in ar g rev le ri al tn da ezil mi yo ruz. Bir de ge mi in ar an laral tn daezi li yo ruz.Ezil me yenve yabuduy gu yuokglbir e kil de ya a ya ma yan var sa, da ha ok ii miz de ve hat ta d  mz da ger ek ten in san d bir olay la kar kar  ya ol du u mu zu, ok soy suz ca s nabirdav ra n layz y zeol du u mu zusy le ye bi li riz.By le si ne bir ge mi in an sn ar ka s na alan, ok gl bir te me le sa hip olan ha re ket ler ok is tis na ol du u gi bi, by le an la rn eze eze hk mnic raet ti ibirso mutpra tikdeis tis na dr.Evetbi li yo ruzkibun larsa de ceyl lar daha tr lat may layleydi, byleydide mek lege i ti ri le cekan larde il dir.Bun lar, rm,cane ki enveta rih tebi ti ri le rek,or ta dankal d rl makis te nenama20.yy dahalkha re ket le ri nin, dev rim ha re ket le ri nin en gl ol du u bir d nem de fa a li yet y rt mekis te yenbirhal knm ca de le si nindi ri li ig le riola rak,sa de ce birpar ti yiya ra tan,birpar ti yiso mut la t ranol gu larola rakde il,bir halk her y ny le var et me nin te mel da ya tc g le ri ola rak ta ri he ge ti ler. Bu di re ni e hit le ri nin an s nn ge rek le ri ni ye ri ne ge tir me mekbir oky ny lesu tur. Evet,Kr dis tanhalkbirta vukiinadaml d rr.Amabizyz ler ce ve en zor ko ul lar da ve ger ek ten bir ok la r nn ei ne en der rast la na cakbuki i le ri,bud nem debuya la rn dae hitver mi iz.El bet tekibun la rnda va la r nnaman szbire kil deta ki bi,buda va nn aman sz bir bi im de biz zat ken di var lk la ry la bu ar ka da la rn, bu yol da la rnken dian la r nnken dida va la rny rt megcke sin dir. Par tihe re ke ti mi zinbuy rt me ninet ki sin denken di si nikur tar ma s nnsz ko nu suol madgi bi,Kr dis tan dabun danson ra kitmulu salkur tu lusi ya se ti nin,tmulu salkur tu luge li me le ri ninbuan lar te me lin de y r t le ce i ke sin dir. Bu an lam da on lar ulu sal kur tu lu unsa lambek i le ri,ulu salkur tu luda va s nnenglsr d r c le riola rakgr me li yiz.Biryan dande mekkibi zeenglbirte me li sa la mas, di er yan dan bu te me lin an la ra la yk sr d rl me si, bu an la rnsa de ceayde il,gn lkb tnpar tifa al i yet le ri niet ki le yen, r gt le yen, de net le yen, yi ne ulu sal kur tu lu m ca de le mi zin tm zor luk la rn z meg t ren, zen,et ki le yen,r gt le yenan larol -

258

duk la rnveda haokdabi ziml kevehalkger ek li i miza sn dan bun la rnby leol duk lartar t ma szbirger ek lik tir.Evetde mekki n mz de kiso run lar zer kenara ya ca  mzte melgkay nak lar bu dur,bu ra dayat mak ta drveokb ykbirgkay na  dr.Bute mel de ki bir m ca de le nin as ln da  ze me ye ce i prob le mi ol ma ya ca bir o ka dar ke sin dir. By le si ne bir te mel de ne re ye gi di lir se, han gikapa l nr saso nualn ma masmm knde il.Hal kagi der se nizso nualr s nz.Dalan daili kiarar sa nz,ken di ni zim ca de le yeha zr lar ken,yi neenb ykgcbu ra dag rr s nz.zel lik le birkad roiinoknem liolan,do rutarz dal meyak la ma nnve yalmhi le me ninvelm sz l egit me ninyo ludad zel mi tir bi zimiin.Mev cutr nek lerbu nukatbekatbi zesun mu tur.lm im diokko lay dr.Ulu salkur tu ludo rul tu sun da kim ca de le dear tk lm sz lk yo lu al m tr. D  ne lim ilk olan ey ler iin kan ver mek ok zor dur. He nz ge le ce in ne ola ca kes ti ri le me yen, mut la ka u ra da-bu ra da im ha teh li ke si olan bir ha re ke tin  kar lar iintop ra ad mek,okzorbirolay dr.Amaeerd enba larilk de il,yzde il,yz ler ceol mu saoza manar ka daka lan lariinge ri ye ka lan tek yol; bu yol da y r mek tir. Bu y r me sa de ce ka lan yol da lara sn dande il,tmhal knbuyol day r me sian la mn da dr.Buke sin dir.Par ti ninbun danson ra kifa a li yet le rin deven der lik et ti iulu salkur tu lum ca de le sin deda yattennem ligkay na  dr.El bet tekibutekgkay na  mzde il,mev cutsi ya se ti miz,si ya saliz gi miz,herd zey desi ya si-as ke ri-r gt seliz gi miz,gala bi le ce i miz kay nak lar dr. Bir r gt si ya set siz lik ten, iz gi nin ye ter siz li in den tr da  lr, b l np par a la nr s rek li. Bi zim ise ok gl ve kap sa yc bir si ya si iz gi ger ek li i miz var. a l ma la r mz epey ce kap s yor; sa de ce par ti nin mi li tan fa a li yet le ri ni de il, kit le ning cndeha yat tatu tu yorvesr d r yor.El bet tebubirg kay na  dr.Yi ne kit le ler le ba la r mz var h l gc olan ve hat ta bir okalan da,bir okpar ti nin,mi li tanveye le ri ning cn den,ba l l n dan ok da ha gl olan kit le ba var. l m ne ha re ke te bal olan lar var. En zor ko ul lar da bir ok lar i ken ce de l d r l yor,kyl,i ivebir o uva rnyo u nuby le si nezorbird nem de

259

par ti ye ka tk ya pa bi li yor. By le si ne bir g kay na  na sa hi biz. Unut ma ya lmkidi err gt le rinby lebirgkay nadayok turve ennem liza yf lk lar danbi ri nibualan daya  yor lar.Ya nidi re nie hit le ri ninansyokde ni le cekka darza vallol du ugi bi,yi nesi ya saliz gi le rin de kiza yf lk,net siz lik,kit le selalan da kiza yf lk,bur gt le rig n mz deheranb lppar a l yor,z det ke ti yor,bi im de c lz la t r yor.Buko num la ry labupar ti ler,hertrlen tri kay lakar  la n catu tu na mazbirha lege li yor lar.Bun la rntamak si neolanha re ke ti mi zin s rek li ge li i mi nin te me lin de s n f nn ey lem kla vu zu olan mark sizm-le ni nizm yat mak ta dr. Her han gi bir ide o lo ji de il, mark sizm-le ni nizmyola m tr.Yi neher han gibirs n fnte me lin de de il,i is n f nnob jek tifger ek li i nebalola rakge li ti ril mi tir. Bi zimde minbah set ti i miz,so ru nun z mn deze ri mi zed e ninya pl ma masd  n le mez.B ra ka lmu raybu ray,bu ra da kifa a li yet le ri mi zinbute mel deda haar lklola rakze ri ned e ni yap ma masd  n le mez. Muh ta ol du u muz he def le re ula mak iin da ya na ca  mz bir okolu umvar dr.Vebun larbi ziKr dis tandev ri mi ninse kinmi li tan larha li nege ti re bi lirdi yo ruz.s te ni lenr g tn,is te ni lenmi li tan lard ze yi nege ti re bi lirdi yo ruz. El bet tebus re tenbi zial koy makdu ru mun daolanek sik lik ler ve ha ta lar var. im di me se le bun lar tek tek sa yp dk mek de il, buha taveek sik lik lerde minsay d  mze lerkar  sn dabi ziiler le mek tenal ko ya cak,gi de ri le me ye cekden lib ykha taveek sik lik ler de il dir. Ve zel lik le m ca de le nin bu gn sa hip ol du u ko ul lard  ne cekolur sak,okazki i ninsa hipola cabuko ul lar dabuha taveek sik lik le rigi der me ye cekdu rum daolanki i lermi yiz?Ya a d  mz ko ul lar bu cins ten ko ul lar m dr? Ke sin lik le de il! Mev cut ha ta ve ek sik lik le rin b yk l  ne inan m yo ruz. Bun la rnfaz lame se leya p la ca  nayi neinan m yo ruz.De minsay d  mzolum luy neg t rce ler,fak tr leroka darhzlge li me yeyola yorki,par ti ninis te ni lensi ya saliz gi si neg rebirr gt len me yi ya rat ma mz mm kn dr. Bu ko nu da tah mi nen baz ha talei lim lerola bi lir.Ha talyak la m lar,zel lik leken di nige li -

260

tir me de zor luk lar or ta ya  ka bi lir. Ken di ni de i tir me de, ye ni le me de par ti nin tm varl iin yap t n ki i nin ken di bn ye sin de yap massonde re cezorola bi lir.Amau rasunu tul ma snki,g n mz debirki i ninken di si nige li tir me siken diba  naol mu yor,bir ok yar dmc e ie ka r  yor ve ge nel de ki ge li me ye epey hiz metedi yor.Yal nzken dia ba la r nz ladadev rim ciol mu yor su nuz, di ren meyap m yor su nuz.De minsay d  mz,herey denn ceanl birge mi,do rubirsi ya saliz gi,glbirhalkba llenb ykyar dm c mz dr. Her hal deko lek ti vizmbi razbiz devar,ya nidi ya lek tikma ter ya lizm an lay ge re i ne re de, na sl da ya na ca  mz unut ma m sak, bug le rinbi zige li tir di iveenazn danpar ti nini le vi niuve ya bu oran da kav ra ya bi le cek bir kad ro ha li ne ge ti re ce i ke sin dir.Ve bi ziby le sibird ne minii negir mek tenal ko ya cakfaz labirey de yok tur. Ve zel lik le b tn ko ul lar bu nu da ha da hz lan drd. Mev cut bi raz n ce uzun uzun an lat t  mz, bl ge de ki ge li me ler, l ke de kige li me ler,par ti ninsi ya saliz gi si,par ti ninmi ras,kit le si t my lebi zizor lu yor.Dev ri mindevor du su nuolu tur maka sn danbiravukad rodi yo ruz.AmaTr ki yeso mu tua sn danta rih te englbira l mayya a yankad ro larola rakbizhideg rev le ri mi zin s te sin den ge le me ye cek du rum da de i liz. Bu fa a li yet le ri miz bi le mev cut yap bi raz da ha ge li ti ri le rek, arn d r la rak, g len di ri le rekso nu cu naula r sa,baztek nik,bazco ra fikzo run lu luk lar dankur tu lur sa,as ln dalke somutuyla kaynamamz eittir topyekn gelien direnme hareketimizdirdi ye bi li riz. Bi lin mek te dirki,n mz de kis redi ren mes re ci dir.Kad ro lar her han gibire yikar  la m yor.Birdi ren me ninge rek li li i nikar  la ya cak lar.Yal nz bir ide o lo ji, pro pa gan day de il, s ra dan par ti r gt le yi ci side il,bir okalan,herey denn cekit le le rintmya a mnye ni denan la ma,ta n ma,de i tir mebi lin cin deola rak,par ti nin z r gt len me si ni yap ma lar ge rek ti i gi bi, kit le le rin r gt len me si ni,or dur gt len me si nibu nui teved tage li tir mekdu ru mun daolankad ro larola cak. l ke miz desay g de erteksoy luya an t nnken di si dirbufa a li -

261

yet,u ra  la cakba kabireyyok.ara nrdabu lu na maz,ek mek ara nrbu lu na maz,enufa ckbirna mus lugnya a maiz nive ri le mez. He le biz ol duk tan son ra bu t my le im kan sz. Biz bun lar, kat be kat ve ril se de ta lep et mi yo ruz. m kan szl ya nn da ta lep et me k kl yok. Biz de ol ma mas ge re ken hu sus tur. Di er yan dant my lekp r le ribute mel deatmki i lerola rak,buka darar lklprob lem le re,bun la rn z m ney r yo ruz...Ta biiki buko nu daki i leryal nzb ra kl ma ma l dr.Ko lek ti vizm le,bi rey sel ini si ya tifokglbirili kiiin derol le ri nioy na ma l dr lar.Veyi ne,zor luk lar danokbah se di le bi lir,ola nak sz lk lar danokbah se di le bi lir.Evet,de minsy le di i mizgi bienzorko ul lar dabi lem ca de le yi sr d rp bu nu ha ya ty la de yen le rin ya ratt ok anl bir ge mi i miz var dr. Zo ra gir di i miz de bun lar ha tr lar sak, bir oke yi zm le riz. Par ti ninr gt len mefa a li ye ti nen mz de kid nem dey r ye ce iz. Mev cut ha zr lk la r mz bir so nu ca ula tr mak is ti yo ruz ve bu ha zr lk lar bir ka l ba d ke ce iz.Ya a d  mz son ay la rn ha zr lk an la mn dasonay larol du u,par ti ninmi li tanfa a li yet le ri niye ni den ve da ha gl bir te mel de ba lat ma m zn n mz de ki d ne min zel li i ni be lir le ye ce i ni sy le ye bi li riz. Ve bu d ne min nem li oran daya an ma yaba la d n,bir kayl dry rt t  mzfa a li yet le rinbirso nu cuola rakar tkbud ne megi ril di i nisy le ye bi li riz. Ya pl masge re kenensonha zr lk larta biiyi nevar,hemte o rik,hempra tikola rak,is teras ke ri,is tersi ya si,is terkit le sel,b tn alan lar da r gt len me nin pra tik so run la r nn, pra tik plan lan ma s nniyikav ran mas,me se le yiar tkyal nz cate o riktah lild ze yin dede il,pra tikplan la mad ze yin dedeeleal mak,ta li mat lar d ze yin de ele al mak, par ti nin en ba sit hc re sin den en st gru bu na ka dar ge li im yol la rn tu ta lm in ce le mek, ir de le mek, buko nu daso mut,ge li kinan la y lar,ak la ma large li tir mekve bu nude ne me-s na may laya vaya vauve yabuala nn daha ya ta ge ir mek, ye ni d ne me gir me mi zin en gl ve en g ze ba tc be lir ti le riola cak tr.Dik katedi lir sen mz de kiay larta ma miy le by le si nea l ma la rnso nu caba la na caay larola cak tr.Ta bii

262

ki by le bir d ne min ii ne gi rer ken mev cut ha ta pa yn en aza in dir ge mek zo run da yz. Son ay lar by le de er len dir me zo run lu lu u muzvar dr.Bir okhaklne den ler lebe lir le di i mizzo run lu luk larvar dr.Enstd zey de kimi li ta n mz danens ra danye mi ze ka dar her ke sin ken di ni bu te mel de bir gz den ge ir me ye ih ti yac var dr. s tis na sz sy l yo ruz, ki mi sin de az, ki mi sin de okye nid ne minko ul la r nauy mak,he pi mi zing z nn detut mas ge re ken bir hu sus. He pi mi zin ye ni d ne min zel lik le ri ne g re r gt ge li tir me ye, pra tik fa a li yet y rt me ye ih ti yac var dr. Ve ke sin lik le is tis na ta n ma ma l yz. By le gl bir ham le son de re ce zo run lu dur.Ve her ey den n ce de, biz bu nu ken di miz deba lat mage re i niduy ma l yz.Evet,de i ikuz man lkalan l ar, i b  l m alan l ar ola c ak t r.Ama ge n e l in ge r ek l e r i n in mut la kaye ri nege ti ril me sidege re ki yor.Vebuta biikib ykbir zor lan mayie rir,ki i ninken di si nekarver di isertbirm ca de ley le,yi neki i ninpar tiiz gi si neula makiinsar fe de ce iya kc bir a bay la mm kn dr. r gt sel ya py ya rat mak an cak by le mm kn dr. Tm ge li im s re ci ad na profesyonel rgt de ni len by le bir r gt len me ye do ru git ti i mi zi gs ter mek te dir.By lebirr gt len me nindeka lc,s rek livege li ti ri cibirm ca de le ninte meltaol du ubi lin mek te dir. Hi bir ne den le bu s re cin zo run lu kld ro ln oy nan mas en gel le ne me ye cek,yi neor ta ya ka bi le cekii miz deol du ugi bid  mz dadahi biren gelbi ziby lebirr g teula mak tanal ko ya ma ya cak tr.Mev cutprob lem le rinda haiyibirak la ma s nnmm kn ola bi le ce i be lir len mi tir. Ve bu gn bu ra da ol ma yan, ok de i ik alan lar dabu lu nan larvebiz denda hage ri dekalmola bi li ne ce i ni he sa baka ta rakbuak la mayyap makzo run da yz.Amaar tkdev rim ya pa cak bir r gt ol du u mu zu, b yk ta lih siz lik ler ol maz sa, bi zidu ru mu muz danal ko ya caken gel leror ta yak maz sa,ar tkge le cek yl de me ye ce iz, bu yl iin de ki ay la rn da by le si ne ay lar ola bi le ce i ni,dev rimya pa cakr gt len me ninar tkta la r nn,tu la la r nn u ra da-bu ra da rl me ye ba la na cak ay lar ola ca n, bu gnkdu rum danyo la ka rakbe lir te bi li riz.Veben cebu ra da kia -

263

l ma m znne mideken di si nibunok ta daor ta yakoy mak ta dr.Biz by lee ref li,ger ek tenoky ceolanbirg re vi,ken dinckad ro a l ma mz laha ya tage i re bi li riz.Ha re ke ti mizb ykkad roya rat ma nn en gin ola nak la r na sa hip tir.Ama bu nu bu ka dar ko lek tif tarz dauzuns re denbe ria l anvebuemek le ri ninso nu la rnen ok al ma du ru mun da olan bu alan a l ma m za ha va le et mek, bu a l ma dan bu nu bek le mek hem hak k mz, hem g re vi miz dir. K van la sa rl ma mz ge re ken, vaz ge e me ye ce i miz, hak k mz olan by le si nebirg re vi,by le si ney cebirg re vibiz denba ka s nab rak mak,as ln daba ka larbi zizor la sabi leka bulede me ye ce i miz, onu ru mu za, iti ba r m za kar i len mi bir ha ta ola rak g re ce i miz birhak k mz,birg re vi miz.Za tenbi zimdeby lebira l maybu te mel de yap ma, bu te me le bal ola rak ha re ket et me d n ce miz, inan c mz la, hi bir ki i nin (is ter en st d zey de ol sun, is ter en alt d zey deol sun)tmg c mzby lebirge li me denal ko ya ma ya ca,d  mz da kige li me le rinvehi birira de ninbuko nu daba a r ya ula a ma ya ca ke sin dir.Ama u da ar tk ke sin ol mal ki, biz im di yeka darda haoktektekve yagrupgrupy rt tkfa a li ye ti mi zi.Bun danson raokglbirko lek ti vizm levebute mel deok glbirini si ya tif le,ar zuveco kuy laveger ek tenbirb tnola rakade taLe nin inverin bize yzelli kiiyi, biz Rusyann altn stne getirelimde di icins tenin san larol mayar zu la mak la,bu nun ge rek le ri ni ye ri ne ge tir mek le n mz de ki gn le rin ze ri ne y r me li yiz.Yi nebu nuniinge re kenener ji yide minbah set ti i mizkay nak lar danbu la bi le ce i mi zeg ven me li yiz.Ha taveek sik lik le ri mi zi bug ceda ya na rak,hemdek sas re degi de re bi le ce i mi ze,ken di mi ziokglbire kil deat lmya pa bi le cekbirko nu mage ti re bi le ce i mi zeg ven me li yiz. Bu d n ce ve inan lar la n mz de ki, zel lik le Ma ys ay ve da ha son ra ki ay lar da, ba ta di re ni e hit le ri mi zin an sn olan ca g c mz le ken di ya an t m zn, par ti mi zin ye ni len me si nin, g len me si nin,ge li me si ninte melbire siha li nege ti re rekvebu nu par ti ninn der li in deyk sel te reky r ye ce iz.Bu nuUlu salKur tu lu Cep he si nin te mel bir harc ha li ne ge ti re lim. Kit le le ri mi zin

264

duy du uglg ve nela ykol ma snbi le lim.Par ti mi zinsi ya sal, as ke ri,r gt seliz gi si nindo ru lu u nunsa ladg leglbir pra ti ey nel me si nibi le lim.Bun danson ra kia l mas re ci mi zin, a l ma pra ti i mi zin bu inan ve d n ce ler, bu e hit le ri mi zin an s naya ra rbirtarz daha ya tage i ri le ce ivecanlso mutba a r la rndaal na ca ng re bi le ce i mi ziumu yorvebuan lam daa l ma la r nz daba a r lardi li yo ruz. Birkezda ha; Ya a snPKKdi re nie hit le ri ninans! PKKdi re nie hit le ri ninanslm sz dr! Ya a sn1Ma ys! Kah rol sunem per ya lizmves mr ge ci lik! Parti nderlii 1 Mays 1982