Abdullah CALAN krt ak nasl yaamal cilt III Weann Serxwebun: 96 kapak resmi: lter Rzan

nsz

'Yaam iddiam ok byk. Anlaml bir yaamn ve byk bir eylemin sahibi olmak istiyorum. Yaam ve insanlar ok sevdiim iin bu eylemi gerekletirmek istiyorum.' Bunlar sylemeden nce mutlaka uzun huzurlu, susmutun. Yzyllarca sren bir sessizliin anlamn zmek ister gibi, susmutun. Bu szlerinin altnda, yine onlara ilikin baka bir sessizlik vard, ki bize uzaktr. Yzyllardr ulamaya altmz bir derinlikten ilk kez, ite bylece, topraklarmza benzeyen baz sesleri imdi sende duyabildik. Yine de, anlamakta glk ekiyorduk; gl renkli bir gzkapa olup alan szlerinin altndaki sessizliin ne anlama geldiini anlamaya altk. Sessizlik, byk ayrlklarn, byk uzaklklarn diliydi. Bunlar sylemeden nceki sessizliinin altnda hangi bilgelik, anlalmam derinlik gizliydi? Evet, senin sessizliinde lme benzeyen bir yan varsa eer, mutlaka ldrmeye benzeyen bir yan da vard. Yaamdan szederkenki, gzelliinin altnda, anlamakta glk ektiimiz baka birey vard. Sana ite, byk sessizlii hakketmi bir gzellik olan sana; rzgara karm olan, topraa ve bu suretle canmza karm olan sana, bir yk anlattk. "Sybill", kimin yksyd? Tam hatrlayamyorduk. Bir Grek mit'i miydi? Ne olursa olsun, Sybill'in yksnde sana ilikin bir yan vard. te: ok gzel bir kzd Sybill. Yalnzca gzellikler iin yetenekli gzlere sahip insanlar deil, ayn zamanda tanrlar da Sybill'in mthi gzelliine hayran kaldlar. Ve hem gzellii grmeye vergili gzlere sahip insanlar, hem de tanrlar, bylesine bir gzellii dllendirmek amacyla,

Sybill'e lmszlk baladlar. Ve onu sonsuza kadar hi yalanmadan yaayaca bir cam fanusun iine yerletirerek, gzellikler iin yetenekli gzlere sahip olanlarn grebilecei bir yere koydular. Yzyllarca herkes gelip bu gzellii bylenerek, byk bir hayranlkla seyretti. Ancak birgn, gzellik iin duyarl yree sahip olanlardan biri, Sybill'in neler hissettiini anlamak isteiyle, fanusun kapan at. Ve ona sordu: "Sybill", dedi, "bir istein var m?" "Tek bir isteim var", dedi Sybill. "lmek istiyorum." Bir gzellie lmszlk balanabilir mi? Yoksa gzelliin bys onun lml olmasnda mdr? Veya; bir gzelliin kendisini lmsz klmas ne demektir? Bir gzelliin hangi koullar altnda tek istei lm olabilir? Btn szlerimizin altnda gerekte varolan byk sessizliin anlam nedir? Bizler, zgrlmzn ifade biimleri olarak baka hangi simgeleri edinebiliriz? Varolma savann bu kadar aprak biimlerinde, lmn yaamla rtt, iie getii dnyamzda, kendi z davranlarmz tam olarak anlayabilir miyiz? "Yaam iddiam ok byk. Yaam iddiam ok byk. Anlaml bir yaamn ve byk bir eylemin sahibi olmak istiyorum. Yaam ve insanlar ok sevdiim iin bu eylemi gerekletirmek istiyorum." Yine bir Krt yksnden duymu olmamz gerekiyordu. Gzlerine vurulan ana, gzlerini kararak ak fincanlarda sunan o masal kznn davran geliyordu aklmza. te sen de, bir bak gibi sundun kendini; kendini bir aka atn. O zaman hatrladk ki, Ruben Galuci'nin kuruna dizilmeden nce syledii szlerin altndaki sessizlii atn. "ldm duyduunda adm syleme Syleme admn onbir harfini ... Gzlerimden uyku akyor Sevdim Ve hakettim sessizlii..." Sz bir rtyd ve onun altndaki belirsizlikte, senin eylemin duruyordu. Kavuma arklarna mezar olmu gslerimiz, ite senin ateten cevabnla ald. Ateten bir gs olarak aldn; gsnde "muhayyel Krdistan"a, yani hepimizin dne bir kap atn. Hepimiz, lkenin bu ateten kapsna yzmz ve yrymz dnerek, gsnn alev kanatlar arasndan gireceiz. Artk kavuma gnlerinden szedebiliriz; artk konumadan da, rttkleri uzun sessizliin etkisiyle sabah sisleri gibi uup giden szleri kullanmadan da, yzyllardr sarlam yreklerin, bizi duyup anlamalarn salayabiliriz. Ta kesilmi dillerin topraa ve gkyzne benzeyen baz yeni, gzel, bize dair, ak elmastan szler sylemesini salayabiliriz. Bizi ite, byk sessizlik iinden yeniden dourdun. Dersim'de yangnlar arayndaki o rzgara kart iin, adn sylemeksizin de, seni anabiliriz. Evet, sarlam yreklerimiz duydu imdi; evet; lkemizin dalarnda, vadilerinde, savurmak iin yangndan salar arayan o rzgar senin sesindir, ki ona karp daldn; bu topraklar senin gzlerindir, ki bire bin veren bereketli buday taneleri olup kartn. Deil mi ki bizi yeniden dourdun artk, hepimiz imdi byk kavumadan szedebiliriz. Evet, sesin ulat bize; arn anlayabiliriz. In ulat bize, ateini tandk ite. Evet, bu sensin; adn sylemeksizin de, yry arksn birbirimize duyurabiliriz. Bizi yeniden dourdun. Ve szlerinin altndaki derin sessizlikle bu son arkn syledin: "Yaam iddiam ok byk. Yaam iddiam ok byk. Anlaml bir yaamn ve byk bir eylemin sahibi olmak istiyorum. Yaam ve insanlar ok sevdiim iin bu eylemi gerekletirmek istiyorum."

te bu arknn acsyla, Mareal alamaya balyor. Onun kabusunda katlettii milyonlarca canmz yeniden diriliyor. Mareal, bu arknla geliecek btn arklarmzla, oturup kendi eseri olan Krdistan'daki btn toplu mezarlarn banda bir bir alayacak. Bize ve btn kardelerimize durmakszn sevin veren arkn, onun ad olacak. te, gzyalarna bouluyor Mareal. Biz artk biliyoruz ki o, senin arkn duyarken, sadece intikam eylemlerinde ldrdmz cellatlarna deil; yzyllardr katlettirdii kadnlarmza, ocuklarmza da alamaktadr. Topraklarmza ve onun stnde hepimizin nefesi olan rzgara karan adnla, gzelliin hepimizi ekiyor. Artk hepimiz byk sevinten, byk kavumadan szedebiliriz. Btn szlerimizin altnda yzyllardr duran ve unutua benzeyen o sessizlik, demek ki, senin bu son arknd. Onu duyduk ve artk anlayabiliriz: Bu bir kavuma arksdr. Bunun iin yryeceiz. Belki baz szlerin anlam, senin nda artk gnyzne kabilir. Bir Hint yks olmalyd, imdi hatrlyoruz. Drdnc kelebein gzelliinden szediyoruz; ki senin gzelliine denktir. te; drt kelebek atein gerekte ne olduunu anlamaya karar verirler. lk kelebek atein uzandan geip gelir ve yle der: "Ate, aydnlatan bir eydir." Bu gerein tam bilgisi deildir ve ikinci kelebek atee biraz daha yaklap dner ve anlatr: "Ate, stan bir eydir." Bu da gerei anlatmak iin eksiktir ve nc kelebek atee iyice yaklar, alevler kanatlarn yalayp geer. Geldiinde, "ite atein gerek bilgisi" der, "ate yakc bir eydir". Drdnc kelebek bununla yetinmez. Atein evresinde dolanr, dner, kavrulur; ve birdenbire atein iine dalarak, bir an parladktan sonra alevlerin iinde grnmez olup gider. Atein gerek bilgisini anlayan tek kelebektir o, ancak bunu artk dierlerine anlatacak durumda deildir. imizde atein gerek bilgisine varan sen oldun. Biz de, atein gereini anlamak iin seni izleyeceiz. "Ate", diyeceiz, "gzel ate, yak bizi. Bize hayat anlat..."

"Gzel, gerein peinden komayanlardan kendini gizler." Andrey Tarkovski

ykseliler

Yaamak... Toplumsal gereklik biraz akl banda olan bir insan asla yaatmaz. Hibir toplumsal gereklik bizimki kadar bireyi ezmez, byk aclar iinde brakmaz, byk kmazlar iinde tutmaz. te, bunun byk zdrabn, yanlzln yayoruz. Benim yaptm, rmlkten de teye, iddiasn kaybetmi; iradesini, hem resmi hem fiili olarak yitirmi bir toplumun, byk aclar, byk yanlzln iindeki bireyin ldr aslnda. Aslnda topluma byk bir isyan gerekliidir, bu. Her ey gerekliimizdeki birey iin o kadar olumsuz ki, hibir bireysel haktan bahsetmek mmkn deil. Tam da edebiyatn, aydnn ii. Toplumlar bilim inceler, tarihlerini tarihi inceler, siyasetini siyasetiler, siyasi bilimler inceler. Fakat bireyin kendisini de edebiyatlar inceler. Maalesef bizde aratrlmam; aclar, sevinleri deerlendirilememi ve birey gerekten inanlmaz bir yalnzlk, dolaysyla duyarszlk, inanszlk, gvensizlik, korku, endie, umutsuzluk, her bakmdan yaama gcn yitirmi ve nereye savrulaca belli olmayan kolukanad krplm bir kua benziyor. Benim yaptm bunun rpn, mmknse biraz kanatlan ve mmknse biraz uua gemesidir. Bizim, toplumsal geree dayal aydn yok. Toplumsal gereklikten uzaklatka, hakim ulus zeminine kaydka aydnlanma oluyor. Aydn olabilmek gerek bir devrimci yetenek ister. Toplumun, halknn toplumsal dzeninin gereini btnyle kavrayacaksa, bu ok ar bir zulm dzenini grmeyi, incelemeyi, aratrmay gerektirir. Bu da yetmez, btnyle toplumun nefes al-veriini bile nledii iin tepki duymas gerekir. Bu da yasalar asndan bizde byk bir su anlamna geliyor. Hatta aydn ilerlemek, yaamak istiyorsa bu zemini terketmek zorunda. Yasalar, onun btn kurumlar ve en nemlisi de gvenlik gleri, aydn en ufak bir sz sylemeye bile frsat brakmadan bu sahay "terk et" noktasna getirir. Bir-iki kelime ya syler ya sylemez. Sylese de ok arpk, yontarak, biraz dzene gre syler. Sonu, bizim gereklik yine yzst kalr. Dolaysyla bizim iin bir aydnlanmadan ve aydndan bahsedeceksek, bir devrimci niteliinin olamas gerekir. Bakaldran birey haline gelmeden aydn olunamaz. rnein bir smail Beiki'yi Krt olmad halde, bir Krdistan aydn olarak deerlendirebiliriz. Toplumsal gerekliimize gre zgr dnmek istedi. Geekten bu zeminde dnmek istedi. Ve ite ortadadr. Aydn, bizde en tehlikeli toplumsal kategori, tabakay ifade ediyor. Vicdann ok ucuza satm birey anlamna geliyor. Ben buna gerek anlamda aydn deil, sahte veya smrgeci dzen adna krlm "aydn" diyorum. Dolaysyla bu tip ac duymaz, bugn olduka ibirliki glerinde tesinde, bo insandr.

Bo... Gereklii seslendirmede botur. Fakat toplumu bilinsiz brakma da ok tehlikelidir. Zihinsel ibirlikilik iindedir. Zihinsel alan, ruhsal alan zehirleyerek, farknda olmayarak zulm dzenin temsilcilerine byk destek sunuyor. Aydn bu ynl byk eletiriye tabi tutmak gerekiyor. Bunun bir nedeni de, aydn karn esas itibariyle smrgeci kurumlar da buluyor. Bu zemini krmak istemez. Krdn ona verecei hibir ey yok. Zaten susturulmu bir halk gereklii, kurumlar, iradesi ve sunaca bir kar da yok. Aydn biraz kk-burjuva olduu iin, kar bekler. O da Krt'te yoktur. Krdistan'a ilikin kar sunacak herhangi bir kurum yoktur. Onun iin aydn buradan kaar ve bal olduu efendilerine sonuna kadar hizmet eder. Dolaysyla lkemiz gereine dayal bir aydnlanmadan bahsetmek ok zor. Olursa, devrimci tarzda olur, -her eyi gze alr. Onlar da zaten yapan biraz da devrimci zeminde yryenlerimiz oluyor. Aydn diye geinenlerin halk gereine ermekten ziyade, onu sonderece arpklatrmas, gnl gznden, dnce gznden yoksun brakmas gibi talihsiz bir konum iindedir. Demagojik, geeklerle balants olmayan -dilinin olumas bu tehlikeyi daha da arttryor. Fazla konumasn bilmeyen kylden, iiden tehlike gelmez, ama gerekle balants olmayan aydnn dili; zihinsel, ruhsal hastaln taycsdr ve sanldndan daha fazla bu konuda aratrmaya ihtiya vardr. Bizde yce duygularn gelimeyii, bireyin giderek toplumsal gereinin ortaya karlamay, aydnn bu karakteriyle veya dman adna tayc, aldatc olarak, arpk aydnn bu konumu byk bir sorun tekil etmektedir. Bizim devrimin rgtleni tarz; balangta biraz yoksulu, kyly, oban, emekiyi, giderek retimle dier toplumsal kesimleri zecek, en son sra aydna gelecek. Ama burada ters bir gelime szkonusu. nk smrgeci kurumlarla en iyi eklemlenen kesim aydndr. En erkenden kar ban gelitiren, biraz aydnlanmasn ilk elden smrgeci kurumlarda eklemleyen ve bunu da ok kskanca yapan, tek yaam kayna olarak buray grd iin aydn en sonunda zmlenecektir. Artk smrgeci aygtlar onu doyuramaz hale gelince, oradan ald gda midesine oturunca ve fiili-maddi olarak bu kurumlar iindeki konumu sonderece tehlikeli bir hal aldka, aydnda zlme balayacaktr. Krt roman yazlmadan nce, yaanacaktr. ok korkun bir yaanma salanmadka bizde romann yazlmas imkansz. Bu ynyle de Fransz devrimi, Rus devrimi gibi devrimci srelerle ters bir konumu vardr. O devrimler, birka yzyllk bir aydnlanmaya, bir teorik zmlenie baldrlar. Fransz devriminde kocaman bir aydnlanma a, ncesi bir rnesans var. Yine muazzam bir edebiyatlar kua szkonusudur. Devrimin o ksa sredeki parlay pratik olarak zmlenitir. Ama ok gl bir zemine dayanyor. Tarihi ve toplumsal zemini, aydn zemini olduka gldr. Birka isyanla pratik sonu alnyor. Rus devrimi de buna benzer zelliklere sahiptir. Neredeyse yzyldan daha nce bir hazrlk sreci, muazzam bir edebiyatlar kua vardr. Bir ernievski, ilk feodal-klelik zmleniini yaptnda, Lenin de dahil btn Rus devrimcileri onu en byk dayanak olarak alrlar. in devriminde de; gl bir tarihi ve in edebi dnsel gc vardr. te, Krdistan gereine geldiimizde, iler tersine dnyor. Her ey kaspkavrulmu. Dayanabilecein hibir aydnlanma hareketi yok. Tersine kemalizmin eliyle Anadolu'ya tarlan Bat kavramlar ve kurumlar, cumhuriyetin btn altst yaps, Krt gerei ve hatta Anadolu'daki kltrel varlklar iin bir kasp-kavurma hareketi, bir yoketme hareketidir. Batl fikirleri, kurumlar onlara tarma, tantrma deil, onlarn kendisine verdii gc kullanarak silip-sprmedir. Bylesine ok

tehlikeli ters bir dayatmas var. Dolaysyla eski yzyllardan daha kt bir 20. yzylla savrulu szkonusudur. 20. yzyl bizim iin tam bir felakettir. Kemalizmin eliyle tarihimizin en byk felaketini yaamak zorunda kaldk. Eer gerekten bir edebiyat gelitirilecekse, 20. yzylda Krt, mutlaka salam bir bilim dokusu temelinde ele alnmak durumundadr. Belki ok az balant kurulacaktr, fakat mthi gereklerin olduunu gsterecektir. Bu yaplmamtr. Ak belirteyim ki, herhangi bir giriim bile szkonusu deil. Her ey kemalizmin gzyle deerlendiriliyor. Daha nceleri de, islamn gzyle deerlendirilirdi. slamiyet de Krtler asndan muazzam bir yabanclamay ifade eder. Hatta islamiyet Krdistan'a yansdnda, onun igalci, apulcu, gerek islamlkla alakas olmayan, Emevi sultanlarnn geliitirdikleri igal-talan hareketlerinden ibarettir. Dolaysyla onlarla balantl ibirlikiliktir. ok softa... Nitekim Ehli-beyt denilen gerek islam ve Hz. Muhammed'in ardllar da ok acmasz bir biimde Kerbela'da yok edilmilerdir. Bu gelenek yzyllarca Osmanlya, hatta cumhuriyet gereine kadar devam etmitir. Dolaysyla Osmanl da, cumhuriyet de, resmi islamiyet de bizim gereimizi kasp-kavurmutur. Artk ruhumuz kald m, nereye sindi? Gerek bir Krt ruhu, gerek bir Krt bilinci, zellii ve bir Krt duygusu var m? 20. yzyla herhangi bir ey tarld m? Acaba kenar da, ke de, kuytu da kendini satmam bir ruhumuz, bir bilin krntmz kald m? Herkes o kadar umutsuz ki, -kayor. Bu nokta da benim zelliim u: Kamak bana ilgin gelmedi, bir eyler olabileceini kavram olarak sezinledim. Burada ilginlikler, terslikler var dedim. Cumhuriyetin dayatmalaryla, benim iimde biraz kendimi, ocukluumu tandm koullar birbirine ters eyler sylyor. Ben kendimi hemen savurmayaym, ruhumu satmayaym dedim. Ruhumu satmamam ok nemli. Acaba ben ruhumu satm mym, satmam mym? Eer satmsam, bu ruh nasl oldu, nasl kurudum? lgin... Anlamaya alyorum, yeteneksizlik de olabilir. nk yetenei olanlarn hzla dzenle eklemlendiini ok iyi biliyorum. Tercih sratle dzen kurumlarna, fikirlerine balantlarnadr. Benim ki, deiik bir durum ald. Hatrlyorum, Kzlay'dan ankaya'ya doru karken, o ayhanelerde, pastanelerde acaba yaamak nasl diye, bir soru da iimden geirdim. Fakat o yaamn iine giremedim. Dzen snrlar dahilinde mkemmel bir brokrasiyi yaayabilirdim. Ama ruhum bunu kabul etmedi. Acaba bu seim imkan elde edip de, etkilenmeyen kii var m? Nasl ki, "Nasl Yaamal?" diye bir kavram ortaya attksa, aydn iinde bu geerli. Aydn nasl yaamal, sorusuna cevaplar gelitirmeli. Aydn ortaya karmak istiyorsak, bu soru ok nemli. Zorunluluklar temelinde aydn olunamaz. Aydn olabilmek iin zgr bir seimi ya smrgeci kurumlar lehine yapmak, ya varsa bir inancn, bir bilincin kendini toplumsal zeminin iin gerekletirmek. Baskyla olmayacak. nk aydnn olduu yerde bask olmaz. Olsa da kesin kar koyacak. Ben bu tercihi yaptm. Umut olarak arzuladm gerekletirebilirim. Kesinlikle bu zgr tercih imkan dahiline girdi. Tam bu nokta da tersinden bir dn yaptm. Elbette, bu ok nemli bir dnt. yle sanyorum ki, devletin de, o zamanki gzlemi uydu: Bu seviyeyi yakalayan bir Krt veya o etnik orijinden gelen bir tip ark edemez. Bu, mutlak anlamda byledir. Byle olduu iindir ki, devlet benim politik eylemimi zemedi. Ankara'dan yaptm kurulma hareketi zmlenmedi.

te, Trk devletinin en byk hatas. Tabii bu hata deil de, bir mutlak kuraln gereidir. Bu noktaya erimi bir Krt tipinin kalkp da byle ok cretkar bir menevraya girimesi, akla aykr. Ama ben bunu yaptm. te, burada aydnn her bakmdan kendini silahlandrmas gerekiyor. Kaba anlamda omuzuna silah almakla aydn olunamaz. Aydnlanma dzeyi yakalanmamtr. Gerek aydnlanma gerilla zemininde geliebilir. Bu da ok zgn ve youn bir aba iidir. Buna silahn aydnlanmas da, diyebiliriz. Silah aydnlatmakla birlikte, mutlaka silahnda aydnlanmas gerekli. u anda bizde silah biraz karanlk, fazla n aydnlatlm olarak almyor. Dolaysyla hedefi tam tutturamyor. Dier silahlanma biimleri de gerekli. Her eyden nce ruhi silahlanma yok. Kurumu ruhlar... Duygularla youn uraan biriyim. Duygular dzeyi kltr dzeyinden zaten kopmaz bir ba iinde. Endieleriyle, korkularyla, fkesiyle, sevinciyle, zntsyle, aclaryla, zevkiyle, byle bir yumak halindeyim. Burada yaplmas gereken dier en nemli i; gdyle-duygu arasndaki tarifi netletirmektir. Duygu, gdnn ycelmeye balamasyla ortaya kar. Gdlerin esiri olmay aarsan, duygulanma dzeyine doru ulam saylrsn. Birinci konak bu. Duygular temel siyasal ve hatta felsefi-ideolojik esaslara balarsan ikinci salam konaa da ulam saylrsn. imdi bizde bu yok. Benim grebildiim, aydn zemini olarak dndmz devrimci hareketin kendisinde bile mthi bir duygularn sl, hatta gd dzeyini aamayan arzular ok gl. Bu, aydn iin olduka nemli bir kiriterdir. Bu gdy ayor. Aslnda bu byk bir devrimdir. Yaplabilse bireyde byk bir gelimeye yolaabilir. kincisi, halkn temel siyaseti diyebilirim, o toplumun zgrlnn siyaseti de diyebilirim. Ona tamamen balanm m? Duygular ykselie, ycelie kalkm ve temel siyasal amaca, iradeye balanm. te, bu mkkemmel bir aydnlanma diyalektii. Krt gereinde, Krt tipinde bunu fazla gremiyorum. Duygular, gdler dzeyinden kurtulmad gibi, varsa biraz kurtulmusa gdlerden, ucuz hayaller, hibir salam siyasal esasa bal olmayan, ayaklar havada... Yalan hayaller diyorum buna. Dzeyi yakalamayan hayaller, arzular ok. Bu sahte bir ycelme, tehlikeli bir ycelme anlamna geliyor. Doru ycelme, mutlaka zgrlk siyasetinin gereklerine balanmaldr. te, aydn bunu yapamyor, adeta burada yok olmaktadr. Bu noktada benim yaadm ok tipik durumlar var. Kendimi zmeye alan biriyim. Kendimi ska, en ok kendimi kendime itiraf ettirmeye alrm. Gerek g kaynam, bu gdleri muazzam bir hareketlilie sevketmektir. Ycelmi duygular beyni kesin etkiler. Beyin de duyguyu etkiler. Fakat daraltlm, giderek gdlere indirgenmi duyumlar, duyumsamalar hayvanlamaya gtrr. Gdleri inkar etmiyorum. Fakat gdler duygusal ve dnsel gelime ynnde bir ileve sahip olmaldr. Yoksa gdlere teslim olmu dnce bitmitir. Duygusuz insanlarn beyini almaz, gdleri alr. Mesela, kiilie veya hepinize ksa bir eletiri yapmak istiyorum: rnein, alk gds benim iin mthi bir siyasal hareketlendime gdsne dnmtr. Ama sizler maddi olarak bunu tatmin ettiiniz anda i bitmitir. Dolaysyla alk gdsne yenik dersiniz. Bizde alk gdsne, doru bir ykselie cevap, tm toplumun alk gereini grmek, tabii onun smrgeci uygulamalarn harab ettii, retim glerini yok ettii, insan gcn alamaz, retemez duruma getirdii gereine kadar gtrmek. Aln kaynana kadar gitmek. imdi, ben bunu samimice

yapyorum. Kendi karnm doyurmak iin deil, burada tamamen toplumla btnletirmenin, mkemmel bir vicdani temsilini, yani toplumsal vicdann ta kendisi oluyor. te, farkmz burada. Benim iin alk, tm toplumsal gerekliin maddi zeminini grmek demektir. Bu gdm tatmin etmem bile, devrimci mcadelede halk adna ne kadar yaptma bal. imdi iyi yiyebiliyorsam veya yiyiim bana helal gibi geliyorsa, halkn retim glerine felsefi, siyasi anlamda da olsa, bir alm verdiim iindir. Halkn aln doyurmaya inandm an, yediim ekmei veya giderdiim alk gdmn ancak bir anlam olur. imdi bu zmlerde mi sizde yok? Bireysel anlamda bunu zmsnz? Ama toplumsal vicdana ulumak anlamnda hi zememisiniz, -ite bu ksr brakyor. Cinsel gd: ok temel bir i gd olduu iin, bunun yaratt sorun bizde gerekten en ar bir siyasal arptmaya gtryor. Cinsel gdy zmek, en byk devrimi gerekletirmektir. imdi bizde gerekletiren yok. Hepsi yenik dyor. Krt toplumu, bir alk i gdsne, bir cinsel i gdye dnya da belki de birinci srada yenik den toplumsal gerei veya bireysel tipi ifade ediyor. te bu nokta da benim baardm eyler var: Her eyden nce, toplumumuzda bunun bir ahlak... Cinsel gd etrafnda bir namus, bir ahlak anlay olumutur ve hibir babayiit bunu ama gcnde deil. Mutlaka onun gereklerini, ya ahlakl, ya da ahlakszca yerine getirmek zorunda. Ahlakszca olursa birey bitmitir, ahlakl, yani namuslu kavram ad altnda olursa da bitmitir. Bu darboazda bizim birey bir kez daha, daha mrn yirmiye dayatmadan yenilmitir. Benim mekanizmam farkl: Gdyle uramak... Uzun bir sre gdyle uratm. Sonu, siyasal zmlemelerde byk bir alma imkan elde etme. Toplumsal dokuyu, toplumsal ahlak, bireyin kurumlann tamamen yktm, yrtm. Ve imdi yava yava tarmaya alyorum. Bu da aydnlanmann en tahrik edici patlamal ynlerinden biri olmaktadr. Aydnn bu iki konu da mesafe kaydetmesi gerekir. Bunlar olmazsa olmaz kabilinden hususlardr. Birey zm dediimizde, anlalmas gereken budur. Silah, g veya siyaset; bu zmlemeyle balantl olduu gibi, gcn kendisi de ok nemli bir siyasal olaydr. u anda g bamza bela. rnein, PKK zemininde g, eer doru zmleme ile gelitirilmezse, aydnlanmann deil, despotizmin kayna olabilir. Glnn tehlikeli olmas imdiden karmza kyor. Dolaysyla g zmlemesini ileri dzeyde yapyoruz. Gllk gds, buna artk korku gds m denilebilir, ite onu gerek g ile doldurmak istiyoruz. G cesaret veriyor. Bu da eer doru siyasete tabi tutulmazsa, byk tehlike kayna oluyor. te, bu konuda da gelitirme, zmleme dzeyi bana gre benim aydnlk dzeyimi biraz belirlemi oluyor. Olmayan bir ruhu var, satlm bir bilinci var. Yani Krt gereine gre tanmm yap desen, sadece unu syleyebileceim; acaba sen ne kadar satlmsn, ka elden gemisin? Ka efendi deitirmisin? Sen diye bir ey var m, yok mu? Byk bir rkmeyle birlikte, bir de bakacam ki, belki sen diye bir ey yok. Dmandan bir iz, bir glge... lgin aratrdka buluyorum. Bu kavramlar peygamber vahilerine benzer bir ekilde, bana skn ediyor ve beni zorluyor. Baka aremiz de yok. Gerei yakalamadka, gc yakalamak, kimlii, kiilii yakalamak imkansz.

te, bu noktada en zgr insan nereye bal olduunu bilen insandr ve onun iddetli eylemine girendir. Yani geree... Ne kadar rktc de olsa da, bu bana zevk veriyor. Hastal ancak gerein dilini yakaladka giderebilirsin. Baka trl sen bu dnyada yaayamazsn diye bir zelliim var. Bizdeki insan tipinin durumu ise tersine. Gerekten ne kadar kaarsan, o kadar rahatlarsn. nanlmaz bir ey! En aydn tiplere, en geree doru, silah elde ite savamaya cesaret ediyorlar. Geree balantl olmas gerekenlerin u anda en zorland konu bu. lme bin defa gidiyorlar, ama uruna ba koyduklar siyasal realiteyi, zgr kimlii, onun fikri ve rgtsel zeminine gelmiyorlar. nanlmaz bir eliki. imdi bunu zmeye alyorum. Eskiden ele silah almak da byk bir aamayd. Bundan nce bir kelimeyi insanmzn azna koymak da ok byk bir aamayd. Tabii iler ilerlemitir, ama halen kimlii yakalamaktan ok uzaz. Uzak olduumuz iindir ki, Demirel, "Krt kimliini kabul ediyorum" der. Ama bir amatac gibi ondan sonra, "ben byle bir ey sylemedim" der. Eer kimlii biraz salam yakalam olsaydk, sadece onun azndan bu kelimeler kmayacakt ve byk ciddiyetle karsndaki kimlii tanyacakt. ok ackl ynlerimiz var. zlyorum. Belki aydnlarmz veya bir eyler dnen, hatta devrimciler de, iddialyz diyebilirler. Cesurca dnemedikleri iin, nasl yaamasn bilmedikleri, Zilanlar tanmadklar, geree byk ilgi gsteremedikleri iin ok fkeleniyorum. Btn bunlar aydn ve edebiyat almalardr. Ama korkuyorlar en devrimcisi bile korkuyor. Birey a... imdi btn gdler baa bela. Siyasal kurumlama yok, kltrel kurumlama yok, askeri kurumlama yok; elinde hibir ey yok. Korkun bir yalnzl ifade ediyor. Gr yanlzln, gr ve mmknse canlan, diyorum. Mekanizmalar gelitirmeye alyorum. fkeliyim. Kendimi zor tutuyorum. Ama yenik dmek istemediim iin, daha deiik bir yntemle gerei dayatacam, diyorum. te, bu PKK denilen mekanizma biraz byle gereklemitir. Toplumu altst eden gelimenin diyalektii biraz byledir. Gereklikten katka benim de bir inadm tutuyor, bunlara biraz gerei hissetteriyim, diyorum. Gerei dillendiriyorum, gerei rgtlyorum, gerei silahlandryorum. Gerei nlerine koyuyorum ve bylece intikamm alyorum. Gerekten de, soyadmn gereklerini yerine getiriyorum. Bana zevk veriyor, fkemi biraz bununla gideriyorum. Sade insanla, sekin insan zerinde ok duruyorum. Hatta denilebilir ki, yaammn zeti, sade olandan sekin olana, sekin olandan sade insana meyil gstermektir. Bana gre sade insan en sekin insandr. Sekincilik araym, sade insan bulmak iindir. Tabii balangtaki, doal, sade insan deil. Bu fazlasyla topik ve kurumsal olur. Sade insan nasl ekillenecek? Hmanist ideolojiler vardr. Hman, insani olan nedir? Bu anlamda Krt ulusal kurtululuu benim iin sadece bir aratr. Aslnda bu aracn arkasnda derin bir hmanite, insani aray vardr. Yoksa benim bu eylemi gtrmem mmkn deil. nsani ilgim olaanst boyutlardadr. Tepkiler sava...

Duyarllk o dzeye gelmi ki, yansyan btn grntler tepkiye dnyor. Tepki kar tepkiye dnyor. Kendimi byle bir savunma mekanizmasna dntrmm. Yanl tepki verdi diyorum, dorusuyla ben karlk vereceim diyorum. Bu, byk bir savama yol ayor. Bana gre karmdaki insann ne doallkla, ne sekinlikle alakas var. Ska kendime u soruyu sorarm; ben bunlar gibi yaayamam ve yaamadm iyi biliyorsunuz. lkada m, ortaada m, yoksa imdiki ada m daha iyi yaayabilirim? Her ada, hibir ada ve gelecek alarda yaarm. alarla aram iyi deil. Ayrks bir durum... Yalnz insan... Elbette benim iin bu gerekli. Ycelmenin kendisi bu, nk. Eer evreyle btnleirsem ycelme durur. Durduu iin de eylem durur, parti gelimez, hareket gelimez. Sadece hareketin ihtiyacndan tr deil, insani felsefemde byk tatmin olmama var. Dayanamyorum; beenme urada kalsn, korkun ve byk tepkiliyim. PKK rgtn, bu sava, toplumun temel siyasi amalaryla balantl, uyumlu duruma getirmitim. Tepki patlamas... fkelerim var, beenmediklerim var, redlerim var. Bunlar hayata geirmek istiyorum. Mesela, kyde derlerdi, ite hedef bilinen ky elikileri... Git zerine z, -ite delikanlsn ailemizin kurallarna gre soyadnda calan, git gereklerini yap... Ben, fkemi byle patlatmam, dedim. Kendimi gizledim, tipik bir manevra yaptm. Byle manevralarm, eilimlerimi dntrmem inanlmaz boyutlarda. Elbette, bu hazlar iin de sylenebilir. Onlarla da ok ynl uralar var. En makul olan, felsefede, dinde aradk, -en gereki ulusal kurtulu politikas dedik. Korkun araymlarm var. fkemi ve arzularm bytmek ve byk sonuca gtrmek istiyorum. yi bir bilim adam olmak, nitekim bu da bir nevi fkenin sonucudur, dahilik de bununla balantl. Smrgeci kurumlarda bir brokrat, hatta asker, sivil, siyasi brokrat olmaya da; acaba olabilir mi, diye sorular sordum kendime. Bunlar da sradandr ve bu sradanl tespit etmitim, -ilgi gstermedim. Bilim adam olabilirdim, din adam da olabilirdim. Ama pek tatmin etmez, dedim. Sosyalist siyaset gerei benim iin byk anlam ifade etti. Sosyalizm gncel bir olay, muazzam bir politika. Krdistan gereine bunu indirge, dman geometrik dizilere gre ok ileri dzeyde fazlalar. Bu ne anlama geliyor? Tam benim tepkilerimin en ok kendisini patlataca sahann bulunduu anlamna geliyor. Ulusal kurtulu siyasetinde bu kadar arpc olmamn nedeni; fkenin, arayn, iddiann byklnn zeminini yakalamasdr. Dier zeminler kk, beni tatmin etmiyor. Bir general, bir politikac olmak beni tatmin etmez. ounuz sradan olmakla yetiniyor. Benim bu snrlarda kalmam mmkn deil. Bu bile bana dar geliyor. Krt zemini zayf, ama ilenmemi bir hammadde olduu iin srarlym. Bu zemini kullanrsam dier zeminlere srama yapabilirim. ABD ile uraabilirim, Ortadou'nun khnemi yaplaryla uraabilirim. Bunlarn umudu bile heyecan verici. Bu iin ard da iyi gelir, diyorum. Ama u andaki zemin de hayli deerlendirilecek bir zemin ve rn veriyor ite. Burada dikkat edilirse duygusal, fkesel durumdan kp byk bir siyasal sonuca gidiyorum. Gerekiyim, macerac, hayalci deilim... Bilimsel llerle ulusal olguyu ok inceledim. Toplumsall, mevcut bilimsel dzeye gre en iyi bilimadam kadar anlayabilecek dzeydeyim. Daha da tesi ben bir eylemciyim. Evet eylemci. Bu da iyi... Mthi bir propagandacym. rgtcym. Srekli hareket

halindeyim. Bunlarn hepsi birdenbire olmazsa, ben bir hastaym veya yaamam ok zor. Yaamn bende kabul, bu kadar byk alm, srama yapmtr. Bu kadar rgt, hepsi de en tehlikeli silahl boyutlarda sava olacaklar. Mthi militan zellikleri de geliecek. Dikkat edin, gnlk olarak o kadar bouuyorum ki olmad, yapyorsun, bununla sen leceksin. Burda yaam iddias g kazanyor. Mutlaka yaayacaksn, her ey yaamaya bal. Sonu: te, Krdistan i Partisi. Ykseliler.. Bir halkn dramatik gerei... Ulusal kurtulu ve nerede duraca belli olmayan byk hz. Bireyin mthi yoksulluk ortamndan, -babamn hakk iin gelmiyorlar, en zayf noktalarndan onlar ka doru gtryorum, brakmalar imkansz. Amerikan imparatorluu gelse bu topluluu, btn dolarlarn aktsa bir gn bile tutamaz. Ancak benim tarzm, benim eylemim tutabilir. te, sekin insan dediimiz, sekin topluluk dediimiz olay bu, -ve bu ok gerekli. Bu bir kimlii yakalamak iin, doal kabul edilebilir insan kimliidir. Elbette bunun iin siyaset, sava gerekiyor. Neden ok sade, doal insan peindeyim? Mevcut yabanclama, uygarlama dzeyi beni yoketmi de ondan. Bu ok basit bir tespit, fakat ayn zamanda ok kapsaml bir tespit. Bu kadar doal insann peinden komam beni ezen, btn uygarlk tarihi boyunca sistemlerle balantldr. nceledim; balarken kleci dnemin smrgecilii dedim, feodal dnemin smrgecilii, kapitalist-emperyalist dnemin smrgecilii snrsz uygulanyor ve yutmu beni. Bu ne anlama gelir? Doal insandan baka trl insan olamam. nk btn smrc sistemler beni ortadan kaldryor. Her birisinin vurduu darbe inanlmaz boyutlarda. Buradan giderek alternatif insan, muazzam kar koyan insana ulayorum. Bunlar olmazsa biz olamayz. Seni yutandan sen kendini kurtarmak istiyorsan alternatif olacaksn. Onlar gibi oldun mu kendin olamazsn. Onlarn ayarlad sistem, ayarlad kiilik onlarndr. eklen de Krde benzersin, ama sen onlarnsn. Onlarn oldun mu, ne kadar yetenekli olsan, ne kadar onlardan da olsan hakim ulusun, snfn sahipleri tarafndan kesinlikle hor grlrsn. Bunun snr btnlemenin en iren noktas durumundadr. Elbette, bu beni alternatif ve gl olmaya ve sekincilie kadar gtryor. Btn bu sistemlere kar bu insan yaratmam, mthi bir sekinciliktir. Ve yle olmak zorunda. imdi burada eylemimin stn rkla alakas yok. Nasyonel bir sosyalist veya real bir sosyalist bile olamayacam gstermi bulunuyorum. Dolaysyla filozoflarn kitaplarndaki kavramlarla da fazla bir ilgim yok, buna islam kitaplar da dahildir. Fazla bir alim olduumu syleyemem. Kitaplara gre de kendimi yetitirdiimi de syleyemem. Kitabi deil, doalm. Oluum tarzm gerekten farkl. lka filozoflar doay iyi gzlemleyerek, bir ilerleme salyorlar. Elbette ki, durum hi kitaba dayanmadan da dnlemez. Mevcut uygarlk dzeyine dayanmadan da olmaz. Ama btn bunlarn anlam deiik. Mesala, hepiniz fazlasyla kendini kitaba gre eritir, ama Hakkari'deki oban da kendini ok doal yasalara gre eritir. kisi de bana gre byk kaybeditir. Benim yaptm ikisini de amak. u anda bu PKK'de nasl gerekleiyor? Botanl sava ile stanbul'dan gelen sava arasndaki elikiyi zmek ciddi bir problem. kisi de kopmu. Biri adan kopu, dieri lkeden kopmu. Yaratt sorunlar on dmann yaratt sorundan daha ar. Benim bulduum karlk ise ok pratik. Bu anlamda durumum olduka farkl. Kendimi altrmam ok ilgintir.

En deme filozoftan daha fazla filozofik yanla, dadaki, Hakkari'deki obandan daha doall birletiririm, kestirmeden kendi kiiliimde iyi kurguladm iin mkkemmel bir tipe doru gidiyorum. Benim iin filozofiyi zmemek diye bir ey olmaz. u anda en son filozofinin de gereklerini karlayan biriyim. ldeki bir adam, dan bir kesinde unutulmu adamn da en yaknym. Byle en u iki noktay kendimde kesinlikle birletirmiim. Bu benim... Malumdur bizim toplumun kara sevdasyla onun vahim sonular mehurdur. Karasevda snrnda kendini yitirmeyen adam yoktur. Ben de dahil... Krt olayndaki kadn-erkek, Krt cinsellik boyutu ve ona dayal toplumsallkla birlikte, kadnlk-erkeklik benim iin tam bir zdrap kayna. Belki de bu byk devrimci ykselie, bu zdraptan kurtulmak iin giritim. lgin duygularm var... Daha kydeyken herkes oluna kz arar veya olan kz arard. Benim durumum neydi, biliyor musunuz? Bu erkeklerin hepsi yanl evleniyor. Bunlarn erkeklikleri salam deil ve bu kzlarn da byle evlenmemesi gerekir. Byk bir toplumsal meuriyeti daha o yalarda inkar ediyorum. Meuriyetinizi inkar ediyorum, bunu hi basite almayn. te, bizim kyn sarn kzyla o pis ve biraz da paras, tarlas olduu iin evlenen erkein yaratt durum, tam bir karabasan ocuk zerinde. Birisi evimizin sanda, birisi solunda. Adamn, kzn sliyeti gzkyor ve bu durumu makul gremedim. Elbette benim o zaman cins zmlemesi yapacak gcm de yok. Fakat duygularm bu iin ok fena olduunu syledi bana. Her gn ite bir olay urada km, bizim dier kap komusu hakknda ite sylentiler yaylyor. Kyde dedikodular oktur. Bu da byk bir karabasan. Hepinizin o zamanki k u; ailenizin kurallarna gre her ey size gre uygundur. Bir-iki nazlanrsnz, kz kzlnn gerekliini, delikanl delikanllnn gerekliini yapacak. ok tipiktir halen ve zaman zaman anama da syleyilerde bavururum. Kadn baya cahil diye deerlendirmemle bilikte baz noktalarda akll olduu ortaya kyor. "Bu olan artk kz m bulamaz veya kendisi artk mevcut delikanllara gre deil" diyordu. Fark grd, bu normal deil demek istiyordu. Bu benim iin ok nemli ve bu tuzaa dm olsaydm, u an ortada Bakan, adam deil, byle bklm bklm oktan suyu bitmi bir ky kamburu ortaya kard. Srf meruiyet kurallarna gre bir ilikilenme dzeyi yaansa, bitiyor ite. Tuzaa dmemem, u andaki Krt toplumunun byk zlnn zn ifade ediyor ve imdi sarsc bir gelime szkonusu. yle toplumun geleneklerine gre, normal ahlaki esaslara gre tercih yapmam. Byk siyasal, rgtsel olayn iinde erimeyecek bir sevgi baa bela, -benim de bama bela. Bela oldu, ama benim ite bilinen refleks dzeyim biraz kendini satmad, iin altndan ktm. Btn yaptm kendimi iyi anlatm gcne ulatrabilmi olmamdr. Doru sevgi... etin Eme'in benim iin yapt bir deerlendirmesini Hrriyet gazetesinde okumutum. Bir cmlemin altn izmiti: "Doru temellerde sevebilmek." Bu ne szdr diyor ve altn da krmz kalemle iaretlemiti. Gerekten doru temellerde sevebilmek ok nemli. Ama ok zor, bu konularda ok ilkeliyim. Doru temellerde sevebilmek ok byk bir adalet, gzellik, emek ii, byk bir zafer iidir. Bunu salamayan sevemez. Onun rgtn, onun her trl eylemini ileri noktalara sratamayan veya onun yaman kiilii olmayann sevmesi aalktr. te, benim felsefi eilimim.

Bakyorum, adamn zaferle pek balants yok. Onun iin sevemez, haramdr, tehlikelidir; zafere kilitlenmi insann sevgisi deerlidir, diyorum. kiyzlce deil, ak tamamen siyaset ve zafer yryne kilitlenmeli. Ferhat'tr, ad imdi bizde budur. irin zaferdir, Ferhat'ta ona kilitlenmi erkektir. Eer bunda anlatysak, btn aklar hepinizin olsun. Ne yapaym, ben? Bana sahtesini mi onaylatmak istiyorsunuz? Zafer tarzna bal olmayana ben ne diyeceim? Elbette ki, hayr diyeceim. lgin iaretlerim var: Zaferin ilk admna kilitlenecek, ama samimi olacak. imdi benim yaadm ikilemde de vard. Kadnn bana dayatt uydu; beni istiyorsan siyaseti ayann altna alacaksn. Siyasal deeri, siyasal z, rgtsel esaslar ikinci plana brak veya bana feda et. Kyamet kopardm, byk skntlar yaadm. Gnlm buna raz olmad. Bireysel ak en byk g bile olsa, o srete ben kendimi bu 'aka' satamadm, adm adm kendimi uzaklatrdm. Ak bu deil, dedim. rgtte, siyasette srar ettim. Kurudum belki, ama siyaseti de kurtardm. Mehur benim o ilikiyi kopar srecimde tam bir direnme halindeydi. Son szlerim ite. Gandi gibi, yani cinsi perhizimi de sonuna kadar kullanabilirim, beni sen aldatamazsn, benim bu gcm var dedim. una herkes saygl olmak zorunda; siyasete ncelik vermeliyiz, ama ciddi biimde. Beni yurtseverlie gtren en temel olgulardan biri de kadn gerei etrafnda olup bitendir. Kadn kurtarlmas gereken vatan gibidir, demitim. ykm sizlere anlattm. Bu temel bir duygu ve zaten imdi slogan haline getirmiim: zgrleen kadn zgrleen Krdistan'dr, hatta zgrleen erkektir de. Kadnla ilikilenme boyutu, bana igalcilik gibi geliyor. Bir kadn bu temellerde hakimiyet altna al, vatan elden gitti, zgrlk elden gitti diye bir duyguya kaplyorum. Bu, zgrln de ne kadar iie olacan daha sonra kantlad, bunun bilimsel tespitini yapt. Kadnn zgrlk dzeyi toplumun zgrlk dzeyidir, o da lkenin de. Sekinciyim... En deme artistin ok ilerisindeyim. Artistlere hayran olduum yn, sekincilie ok dkn olmalardr. te, ben onlarn on kat, yz kat stnde bir sekinciyim. Bu derinlikte bir sanat persfektifine sahibim. Sanatn gayesi estetik, gzellik duygusunu gelitirmektir. Gzellii bulmak, onu toplumsallatrmaktr. Gzelliin en temel iki objesi: Gzel erkek ve gzel kadn. Bu kadar g sahibi bir kii olarak kendimle ilgili elikilerim de var. Ak benim iin ne zaman nemlidir? Ben ak olabilir miyim? Siyasetin etkisi benden ne kadar ey gtrd? Kendimi sorguluyorum. Ad san-belli olmayan bir kyl ocuuyken fazla sevilmiyordum, imdi ilgi ok yksek. O zaman byk bir hata var burda diyorum. Siyasi gce dayanarak kendimi sevdirmeye almam ikiyzllktr. Acaba ben gerekten birey olarak bydm iin mi glym veya siyasi g bende younlat iin mi, -birey olarak glym? Bunun beenilmeye, toplum ve kadnlarn ilgisi acaba neden kaynaklanyor? Araym u: Ben asla siyasi gce dayanan bir tip olarak ne kimseyi kendime yaklatracam, ne de kendimi kimseye dayatacam. Bu bir moral, ahlaki ilkedir. Ben 'ben' olarak ayakta olacam. Hibir siyasi gcm olmadan da ben 'ben'i gl ve ayakta tutabilmeliyim. Bana ak olmak zor...

Zilan' zmledik. Zilan bir ak... Akn ok nemli bir boyutu, bir ak gereklemesi. Aksz olduumu syleyemem. Sizin kadn, erkek araylarnz ayr, benim ki ayr. Zilan tarznn yaamsallamas benim iin akn geliimidir. Sevme cesareti veriyor. "Byk yaamak, byk sevmek." Byk savamak. Bunlar birbirine ok bal. Pratikleirse ak geliir ve sayg duyulur. Eylemimiz byk siyasetimizdir, byk siyasetimiz byk akmzdr. Bunu mutlaka kabul ettireceiz, baka yolu da yok. Gzel veya gzellemesi gereken kzlarn nn olaanst ayorum. Sizler belki bir kadnla ilgilenebilirsiniz, ama ben elimden gelse btn dnya kadnlaryla ilgilenirim. Amarikalarn gelitirdikleri sistemin ok tesinde bir kadn aray, -gzelletirme ensits, her tr nitelikte yaratmay kendi apmda yaparm. Hi ayb yok. Pis bir erkek hakimi olacama, kadnlar gzellie kaldran bir yol ac, kendimle kapatacam bir iliki yerine, herkesi byk yara kaldran, -ite mehurdur forml yine en ok savaan, en ok gzelleen olur, en ok gzelleen en ok sevilen olur. Zaten bu, iradeyi yaratyor, irade de sevginin gcn belirler. Bunlar daha Krt insannda zmlenmemi. O karasevda en geri tarzdr, ireniyorum ve bunun iin de hakl savunularm var. Karasevda kiiliini yok edeceiz. Bir dzey yaratmak istiyorum. Sevgi maheri bir olaydr, toplumun huzurunda bir olay gibi deerlendireceiz. ok zel, zel iliki derler ya, hayr. Aslnda en toplumsal, en meru, maheri iliki olarak deerlendirmeliyiz ak. Biz de tersine en aypls olarak dnlyor. Sevgiyi alklamalyz, ta yapmalyz bamza. Elbette bunun iin de btn erkein ve kadnn sevgi zeminini yaratmak, mehuriyetini gelitirmemiz lazm. Kadn yanlsym. Cinsellii de ben belirlediim snrlar dahilinde gzel bulurum. Cinsel ilgi gzel bir ey. Gzel bir kadna ilgi duymak, gzel bir kadnla olmak, sylediim snrlar esas alnmak kaydyla deerli bir olaydr. Bunun dorusunu yapalm diyorum. Ak, gzel iliki, sevgi-sevgili kavramlar dmann elinin uzanmayaca yksek yerlerde gerekleebilir. Ama dman elinin ulamad yerimiz kalm m? Akn savas olmaya byk saygm var. Ak arays yanl yapmaz, tkezlemez. Bu, seni bytr. Ak dmann uzanamayaca bir yerde aryorsan ve buna ok byk deer biiyorsan, senin vatan eylemin, senin zgrlk eylemin, senin yenilmeyen insan eylemin, kesinlikle byk gelime kaydeder ve onun zaferi senin aknn zaferidir. Sembolik olarak her kzmz veya her erkeimiz byle bir ak konusu olabilir. Teorik olarak olmaldr, pratikte de gerekletirilecekse sayg duymalyz. yle ayplk diye bir durum da yok burada. Gzel insanmz mthi seveceiz... Ayp olan sevmemektir, ayp olan irkin olan sevmektir, ayp olan bireysel gd snrlarn amayan, yani ylanlarn dolutuu szde sevebileceini sanmaktr. ldrlm Krt aknn yaratclaryz... Khnemi duygularnz ykmanz kadar, yce duygulara trmannz cesaretle ilerletin, yalnz kalmaz ve byrsnz. Ayp da deil, yetmi yanda da olsa bunu aramaya devam edeceiz, Krt iin gerekli ve yce olan budur. Bir kadnla deil, kadnn zyle bir uram var. Kadn iin dzen snrlar dahilinde ve hakknda karar verilmi. Nedir o karar? te, nasl nianlanacak, nasl evlenecek, kocann hakk, dzenin hakk, toplumun hakk tmyle en ince detaylarna kadar kurallara balanm. Bu kadn iin byk bir tutsaklktr. Kadn tutsakl bizim toplumsal gerekliimizde hangi dzeydedir? Bana gre ok ileri bir dzeyde. Kadnlarn bana byk yaknl nedir biliyor musunuz?

Yzyllardan beri ve tm geleceini kuatan; ahlak, kanun, rf-adet, gelenek-grenek, erkek hakimiyeti, kadnn toplum iinde siyasetten, ekonomiden uzakl, darack yerlere mahkumiyetini reddettiim iindir. lk gerekletirdiim i, bunu temsil eden erkekteki kocalk imajn kendimde yok ediyorum. Ben buna erkein ldrlmesi diyorum. Erkek ld. Kzlar, erkekler istedii kadar zlsn veya sevinsin onlarn tercihidir, ama ben erkei ldrdm. Bu, benim en cesaretli ilerimden biri. Fakat ldrmemle birlikte ortaya kan baz gelimeler var: Her eyden nce kadn kazandm. ldrlen erkek kazandrlan kadn oluyor. Eylemimizin bir sonucu olarak erkei mthi eletiriye tabi tutuyorum. Verili erkek zmlendi ve grld ki, en ba belas olan erkektir. Kadn fazla sorumlu grmyorum. Bu erkei zeceim diyorum, u anda erkek sorunu bende kadn sorunundan daha baat durumda. Erkek g olmay m ifade ediyor? Senin gcn varsa neden en temel sava sorununda kendini gstermiyorsun, diyorum. Erkekliini kantlad olay, kadn zerindeki szmona cinsel hakimiyeti veya cins hakimiyetidir. Bu kaba bir g hakimiyetidir, irkin buluyorum ve ben bunu yktm. Elbette kadnlar da buna fke duyuyor, "erkek dediin bana yle hakim olur" diyebiliyor. Bunu da iren buluyorum. lseniz bende yle bir erkek bulamayacaksnz. Bu iin srr nedir? Srr bu erkein ldrlmesidir. Hibir kadn, bir kz benim yanmda, "ben utanyorum, senden rahatsz oldum" demez, hatta kendini mthi bir cazibeye, gzellie kaptrma gerei duyar. Palyaoya dnm bir kadn benim sahamda belli bir sre kaldktan sonra en deme artistin bile ilgi duyabilecei baz sihri zellikler kazanabilir. Kendime gveniyorum, kadna gzellii kazandrabilirim. Gzellii kazandrmak olaanst bir sanat ii. Bizde irkinleme ynladr ve hatta erkein eline den kadn irkinlemeye balar. Bende tersi, benimle yaknlaan kadn gzellikte trmana gemek zorunda. artm budur. Khnemi kadn, kle kadn anamda olsa gzlerimle, yreimle eze eze kovuyorum. Git nce kendini dzelt, azn uran-buran dzelt ondan sonra geleceksin. Erkekte yaratlacak. u anda erkekler bana gre biraz kabullenmeye yaklayorlar. Benim halkma, insanlarma ballm onlarn gzellikleriyle yakndan balantldr. nsanm gzel grmek istemezsem benim yurtseverliimin hibir anlam yok. nsanlarm gzelletirmezsem benim halk olarak savalmn hibir anlam yok. Tutarl olacam. Biri yoldalarn sevmiyorsa, onlarn gzellii, esenlii iin almyorsa ve hep olumsuzundan ele alyorsa, o yalancdr, o bir istismarcdr, diktatr olmak istiyor ve onlar ele geirmek istiyor, smrmek istiyor. Ama biri srekli yoldalarnn gzellii ile ilgileniyor, gzel taraflarn aa karmaya alyorsa o deerli bir insandr. ngiliz kralielerden zellikler renin, diyorum. Onlar kendi zgr kadnlarn da yaratrlar. ngilizler neden dnya llerinde bu kadar estetik ve centilmenler? Bu sylediklerimle biraz balantl olduklar iin. Onlar gibi olacaz deil, onlarn ok farkl ve stndeyiz de. Komple fiziki, ruhi ve fikri, siyasi ve kltrel, estetik ve sava zellikleri toplu gelien bir kadn en byk hazinedir. Byle kadnlar olaanst yaamsal bir g ifade ederler. Benim hayret ettiim nokta, bizim erkekler bunu grmedikleri gibi gelimesinden rahatsz oluyorlar bu ok kt bir olay, kesinlikle yanl. Byle gelien kadnlar da grdke muazzam kazandnz ve dnyanzn yaratldn kabul etmelisiniz. Bunlar edebiyatn sorunlardr, ben kalkp da bu sava toplumumuza ille bunu yapn diyemem. Fakat edebiyat, sanat, estetik bizim iin gerekli. Kald ki devrimimiz onun buldozeridir. Buldozer nasl yolu dzlyorsa, arkasndan sanat, estetik ve gzelik gelir. Kahraman erkekler ve kadnlar gibi kyor, gzellik geliiyor. Rnesans, byk

aydnlanma denilen olayn en pratik rn ite budur.

ateten bir koucu: zilan

Zilan yoldan manifesto niteliindeki mektuplarna ve szlerine bir eyler eklemek haddimize olmasa gerek. Ama brakt mektuplara karlk vermek, benim amdan manevi bir sorumluluk tamaktadr. deolojik, siyasi ve askeri alanlarda da bu mesajlarn halka, partiye ve bana ykledii sorumluluklar ortaya koymak nemlidir.

Zilan'n eylemi sanld gibi bir intihar eylemi deildir. Tamamen dnemsel, tarihi, planl, cesur, fedakar ve soukkanl bir eylemdir. Bir gerilla blnn veya taburunun yapabilecei saldry tek bana gerekletirme gibi bir anlama sahiptir. Belki de saylar yzleri aan gerilla birliklerimiz en elverili koullarda bile byk kayplar verdiler. Glerimizin kendilerini rgtleyip, dmann zerine yrtemedii, salkl ve planl bir gerilla eylemi gerekletiremedikleri gibi, aksine daha fazla kayplar verdiklerini sylemek gerekiyor. Belki de eylemlerimizin ou bu tarzdadr. ster kiilik, ister gelikin bir birlik tarafndan olsun, bu dzeyde planl bir eylemin pek gerekletirilemedii gznne getirildiinde, PKK silahl savam izgisinde bu eylemin yeri sonderece belirgindir, tarihidir. En gelikin ve PKK'nin hak ettii gerek bir eylem... ntihar denilen bir olay varsa, bu eylem deil, dier eylemlerimizdir. ntihar kiiliklerinden bahsedilecekse, bu kiilikler kimlerdir diye sorulacaksa, sizlersiniz diyeceiz. ster eylemlerden kanan, ister intiharvari biimde dmana hibir zarar vermeden kendisiyle birlikte yzlerce yoldann imha olmasna yol aan eylem anlay ancak intihar olarak deerlendirilebilir. ntiharvari eylem anlayndan en uzak yaklam bu militan yoldan eylemidir. zgr iradeli, planl ve riskli koullarda byle bir eylem gerekletirmek olsa olsa PKK'nin askeri izgisine de bir k yaptrmakla izah edilebilir. Zilan yoldan gerekletirmi olduu eylem, ayn zamanda intiharvari eylem anlayna da byk bir darbedir, panzehirdir. lecekseniz doru ln! Saldracaksanz doru saldrn! Zilan'n eylemi grkemli mesajlarla dolu. Btn Dersim'de, Krdistan'da gerillann yapamadn "byle yapn" diyor. Mesajlarnda arpc ynler var: PKK'nin ideolojik, politik hattnn mkemmel ve ok zl kavranlmas szkonusu. (Hemen belirteyim ki, bunlar benim iin olduka doyurucu.) te "PKK'nin ideolojik-politik znden haberim yok, benim sadece eylem anlaym var, intihar anlaym var" demiyor. Unutmayalm ki, yapmzn eylemciliinde ideolojik, politik esaslardan uzaklk ileri dzeydedir. Bu ynyle de PKK'nin eylem anlayna byk doallk kazandryor. "ddia, kararllk, netleme, ballk gibi konularda tam glendiimi belirtebilirim" diyor ve doru bir karar gcne ulatktan sonra PKK gerekliini deerlendiriyor. radesi var, -salt iradeyle de yetinmiyor. PKK'yi ne kadar gl kavradn ortaya koyuyor. PKK'yi kavramadan, PKK adna eylem yapma hakkn kendinde grmyor ve bunu byk bir yanlg, hakszlk olarak deerlendiriyor. PKK adna yaplacak eylemin PKK znn doru kavranlmasndan getiinin farknda. Bu ayn zamanda parti iindeki yanl eylem sahiplerine de ciddi bir eletiridir. Azminiz, kararllnz, iddianz, moraliniz ne kadar? PKK'yi ne kadar kavramsnz? Zilan'da btn bunlar ak, -ve mthi bir parti tanmna ulayor. Bir mantifestodur, bir yemindir. Peki sizler PKK'yi bu biimde tanyor musunuz? Tanmyorsanz PKK'nin silahn neden tayorsunuz? Bu halkn tarihi gerekliinden haberiniz yoksa, sava ve parti saflarnda ne iiniz var? Zilan, mkemmel bir tarih zetlemesi yapyor. Tarihi temellere dayanmayan bir dava adam kkszdr. Bu byk yolda, tarihe kk salma gereine sonuna kadar ulayor. Bunun

farknda, bunun bilincinde, bunun sorumluluunda. Mkemmel bir eylem tarz. Dier dnya devrimleriyle Krdistan devrimini kyaslyor. Krdistan devrim somutunun taktiini gryor. Benim bile bu kadar ifade etmekte, aklk getiremeyeceim bir biimde Krdistan devriminin zn dile getiriyor. "yle genel ilkeler adna, dnyada devrimler byle olur, Krdistan'da byle olur" demiyor. ok somut, zgnl iinde bir devrim olduunu dile getiriyor. Eylemini de buna dayandryor. Genel bir devrimci deil, byk Krdistan devrimcisidir. Kkszln gryor ve biliyor. Ama btn bunlara ramen, byk yreini, byk adanmln vermekten ekinmiyor. nderlik gereini mektubun hemen hemen btn parargaflarnda ilemi. Bu yolda beni tanmaz ve en yeni yoldalardan biridir. nderlii mkemmel inceledii ortaya kyor. 20-30 yldr bizimle birlikte olanlar var, yine her gn sizlerle nderlik gereini tartyoruz, ama bu yoldala uzaktan da olsa konumadk. Fakat btn bunlara ramen, bu kadar anlayabilen, yorumlayabilen, zmseyebilen ve bunu militan kiiliine dntrebilen gerek bir PKK militan olarak deerlendirmek gerekiyor. Gerek bir PKK'lilik oluyor. Her gn zeletiri verip de, "kyllm, kk-burjuvalm, zel savatan etkilenmiliim" demenin, doru olmadn belirtiyor. Bu, arpc bir tespittir. nk PKK iinde gaflet en ok bu biimde kendini gsteriyor. Bundan k iin gerek bir PKK kiilik zelliini ortaya koyuyor. Eylemin kendisi dmana ynelik ne kadar byk bir ksa, ayn zamanda askeri ve gerilla taktiklerimizin ne olmas gerektii hususunda da en parlak tutumu ifade etmektedir. Yine parti iinde rgtl yaamn, nasl temsil edilmesi gerektii konusunda da byk ktr. kinci yn, dmana kar ktan daha nemlidir. rgt uratrmayan, rgte kendi dzenden kalma kiilik zelliklerini yanstmayan militan kesinlikle nemli klarn sahibi olur. Bundan dolay parti iinde net olmak gerektiini belirtiyor. Lafazanlkla, demogojiyle kendini hastalkl klmamak, her trl ideolojik, siyasal, rgtsel esaslarmzla badamayacak, tutum ve davranlara frsat vermemek gerektiini eylemiyle dile getiriyor. Mthi bir direni kiiliine ulamak, topyekn zerimize gelen dmana kar topyekn direni iinde olmak, akl snrlarn zorlayan bir direnmeyi, PKK'nin temel karakteri olarak deerlendiriyor. Burada, Zilan kimsenin gsteremeyecei bir biimde partinin militanlk zelliklerine sahip kyor. Dmann gelitirmi olduu 1996 bahar operasyonlarnn bilincine de ulatn ve buna kar PKK militanlarnn nasl bir eylem tarz gelitirmesi gerektiini kantlamak iin byle bir eylemi yapyor. Tamamen taktiksel bir k kendi ahsnda gerekletiriyor. Dmann dayatt imha taktikleri var: Sabotajlar, suikastler, ok gelimi operasyonlarn olduunu dnerek, bizlerin de nasl bir taktik eylem anlay ierisine girmemiz gerektiini belirtiyor. Zaten baharda intihar eylemi gelitirebiliriz, diye bir tanmlamaya da ulamtk. Krtleri, her insanmz byk bir bomba haline getireceiz diyorduk. Aslnda burada Zilan yoldan bu talimatn yerine getirilmesi gerektii zerinde younca durduu anlalmaktadr. Bu bir intihar deil, ciddi bir saldr eylemidir. rnek bir eylemdir. Herkes byle yapar diye bir durum yok. Olduka kaliteli ve planl. Bu bir emir, bu bir sembol, bu bir tarz ve bir ilk ve son eylemdir. Ayn zamanda bizim iin ardr. Bunun nasl anlalmas gerektiini Zilan aka ortaya koyuyor. Ancak kendimizi byk bombalar haline getirmekle, bir mangay, bir taburu bomba haline getirmekle anlalabilir. Sadece askeri-teknik ynleriyle deil, rgt lleriyle, izgi gereklerine ulaarak...

Nedir bu? Lafazanlkla, yetmezliklerle rgtn zgnln bozmayacaksn. Partinin ideolojik, siyasi gereklii var, bunlarla oynamayacaksn, partinin ideolojik, siyasi gereiyle yaacaksn. Partinin bir direni gerei var: Moral, irade, azim, fedakarlk, eylem. te bunlarla yaayacaksn. Bunun dndaki bir yaam gerek deildir. Byle eylemler ucuz eylemler deildir. Sadece insann bedenine sard sradan bir bomba paketi de deildir. Eylemi byle deerlendirmek, arya anlam verememektir, kk deerlendirmektir. Nasl hakkn vereceiz? rgtsel, ideolojik, siyasi ve moral bombalar olmakla. Zilan'n konumasn televizyondan da dinledik. Etkileyici bir hitaba sahip olduu hemen aa kyor. Son haddine kadar direnmek nasl olabilir? ok zorlandn ve ok iyi vurmak m istiyorsun, alrsn bir mangay planlarsn, donatrsn ve gl bir eylemin sahibi olursun. Bakn Zilan, gnlerce Dersim'de kalyor, kendini koruyor ve dman adm adm gzetliyor. O meydan trenlerinde ku uurtulmaz, fakat iine kadar szabiliyor. Ve eylemi gerekleiyor. Bundan daha planl bir gerilla eylemi olabilir mi? Ama sizler allahlk eylemler yapyorsunuz. Ne bir kefi, ne bir plan, ne bir hazrl var. Daha adm atmadan "farkedildik, atmaya dnt" dersiniz. O kadar deneyiminiz, gcnz var o dalarda, oysa Zilan daha bir yllk bir sava. Byle planl ve byk sonular douran bir eylemi o birliklerle gerekletire miyorsunuz. Oysa bu eylemde mthi bir gerekletirme dzeyi var. Bir kiinin gerekletirme dzeyi byle olabiliyor. imdi bunu mu esas alacaz yoksa kaybettiren, kendini yaatmak iin btn deerleri arur eden eylem ve intiharvari anlaylar m? Ka tane Gney sava, Botan, Zagros, Garzan sava verdik, hepsi partinin moralini drd ve deerlerimizi bir hi pahasna dmana kaptrd. imdi bunlar m, bu eylemle kyaslayacaz? Bu eylem salt bir kiinin eylemi deil, zaferi kesinletiren bir eylem stili olarak deerlendirilmek gerekiyor. PKK militanlnn, zellikle bu kadar tecrbeli komutanlarnn, savalarnn eylem anlaynn nasl olmas gerektiini bu eylem anlay emrediyor. Topyekn saldrya kar, dman boa kartacak ve zaferi kesinletirecek tarz nasl olmal sorusunu soruyor. Btn partiyi, btn halk, hatta beni hedefleyen sabotaja kar nasl cevap verilmesi gerektiini ok iyi kavram, planlam ve uygulamtr. Bu eylem, sadece 1996 ylnn deil, PKK tarihinin, hatta ulusal kurtulu savamzn en byk, en kutsal ve en sonu alc eylemidir. Zaten byle olmasayd Trk genelkurmay zel ypratma almalarna girmezdi. Ben bile balngta fark etmekte zorluk ektim. "te hastalkl bir kzd, psikolojik sorunlar vard. Kadn nasl kadn olmaktan karlm, sesi bakadr, kendisi bakadr" biiminde Avrupa destekli bir ypratma sava yrttler. Trk genelkurmaynn byle bir ypratma savana girmesi eylemin bykln, kutsaln ve nemini gstermektedir. Yine genelkurmaylk, eylemin bana ilikin balln gryor ve benim kadn hangi dzeye getirdiimi, -bu arada bir karalama arac olarak, o hain-provokatif kiiliklerin deerlendirmelerini bir kez daha gndeme getirerek eylemi arptarak, oka urayan kitlesini, kendine getirmek istiyor. Demek ki, bu eylem sadece tarihi, kutsallk derecesinde bir eylem deil, dnemsel olarak da tam bir zafer eylemi. Mkemmel bir pratik gerekleme. Gerek bir taktik uygulama... Eer btn birliklerimiz, btn militanlarmz ayn cesareti, fedakarl, planll ve soukkanll bu biimde rgtler ve mevzilendirirlerse; azim, irade ve moralle eyleme

yaklarlarsa sonu baar olur. Bu yoldamzn tek bana yaptn sizler bir taburla, hatta on bin kiilik bir dman gcnn stne yryerek byk zaferler kazanmanz iten bile deildir. Zilan kendini dmann en azndan bir tabur gcne kar gtrmt. Mutlak bir zafer planlamas yapm. Yakalanmam, kuku bile ekmemitir. Dmann tam kalbinde patlamtr. Ayn tedbirlilii, hazrl, gizlilii btn birliklerimiz gsterirse, bu dnemin tamamen taktik zaferidir. "Eylem bir kiinin eylemidir, ancak onu balar demek hakarettir." Bu gerek PKK taktiidir, PKK tarzdr, PKK'nin dneme cevap vermesi gereken eylem tarzdr. PKK ordusunun dneme dayatmas gereken biricik doru eylem anlaydr. Dier hepsi yanl, sadece bu dorudur. "Btn Trkiye'nin, hatta Amerika'nn bile oke olduunu" Trkiye basn-yayn sylyor. Bu, eylemin bykln ve eylemi gerekletirenin byk kiiliini gsteriyor. Ama biz hala eylemi saflarmza tam anlamyla yanstamadk. letsek, rgtlesek, zmsetsek bu eylemin tarihi olarak nasl bir yn izecei aktr. Yine bir halkn dirilii, kadnn dirilii diyor. Ayrca bu eylemin Dersim'de gereklemesi de nemlidir. Bu ayn zamanda Dersim'in de diriliidir. Belki de yaamn biricik kayna olarak bu kiilik ve eylemi unutulmayacaktr. Kahraman olanlar tarihe ancak byle etki brakrlar. Bitmez-tkenmez bir halka, kadna, hatta insanla g veren bir kaynak olarak deerinin takdir edilmesi gerektii ok aktr. nk btn insanlk adna yaplan bir eylemdir. Drlen insanla kar, faist rejime-orduya kar, emperyalizme kar, kadn cinsinin drlmesine kar byk bir eylem, byk bir direnme... yle diyor: "Bu eylemle kendimi vermek yetersizdir. sterdim baka bir biimde de kendimi vermeyi, hatta canmz bile vermek yeterli deildir. Keke canmzdan baka verecek eylerimiz olsayd." Biz her zaman unu syledik; cann vermek yetmiyor. Daha baka eyler vermek gerekiyor. Nedir bunlar? Yeteneklerinizdir. Cannz ucuzca vermenizi istemiyoruz. Nitekim bu eylemde cann ucuzca vermek yoktur. Mthi yetenekler birikimi var, hepsini veriyor. Ama buna ramen, "keke daha verecek eylerimiz olsayd" diyebiliyor. "yle keyfi yaarm, byle sigara sararm, byle bencilim, byle bireyciyim" gibi eyler saflarmzda oka tartld. imdi bu eylem ayn zamanda bunlara da byk bir cevapttr. Yine yaammzn mthi bir sevgi, cesaret, inan ve onur dzeyi verdiini sylyor. Temsil ettiimiz yaamn tanmn yapyor: Devrimin teminat olduumuzu belirtiyor. unu iyi kavrad ortaya kyor: Onurlu bir yaam, sevgi, cesaret, inan, azim diyor. Dren, paralayan, blen deerler yannda bu kadar balayan deerler diyor. Sizlerin bizlere olan sevgisini dnyor ve manevi g alyor. "ehide en bal olan sizsiniz" diyor. Eer bilse ki, ehide en bal olan nderlik olmazsa bu eylemi yapmaz. nk bir soysuz eylemi taktir etmeyebilir. Byk eylemciler gvendikleri deerler iin eylem yaparlar. Veya o deerlerin sembolize edildii, younlat kiilikleri esas alrlar. Sorumludurlar ve canlarn byle boa atee atmazlar. Onu mthi balayan, onu etkileyen, sonsuz gven veren bir deer, bir sembol, bir nderlik olmazsa hi kimse byle bir eye cesaret edemez. "Yaama ok balym ve yaamn gereklemesi iin bunu yapyorum" diyor. imdi bunu kim gerekletirecek? Kim ve hangi parti? zgrletirmenin ve kendini gerekletirmenin yolu savatan gemektedir. "Yani byle lyorum, gidiyorum" demiyor. zgrletirmek ve kendini gerekletirme Zilan'da esastr. Sava verirken yaayacana inanyor. Kabul edilmesi gereken yaam snrlarna doru yceliyor. Anlam olarak, halk olarak, parti

olarak, kiilik olarak yceleiyor. Eer kl olan bir ey varsa bu daha nce dman egemenlii altnda izilen yaamdan baka bir ey deildir. Yaam adna ycelen ne varsa burada gizlidir. len ve kl edilmesi gereken ne varsa mahkum edilmitir. Yceltilmesi gereken ahadetler var, onlar da yceltilmitir. Tamda bu temelde, "Mazlum, Hayri, Kemal, Ferhat, Bese, Beritan, Berivan, Rohani yoldalarn direni geleneklerine ballklar srdrmek istiyorum." Bu yoldalarn nasl bir yaam iin yceldikleri ve neyi yerle bir ettikleri gznne getirilse, bu halkalarn nasl bir yaama mthi bal olduklarn iliklerimize kadar hissedebiliriz. "Halkmn zgrlk isteminin ifadesi olmak istiyorum. Emperyalizmin kadn kleletiren politikalarna kar, bombay kendimde patlatarak hncmn ve fkemin bykln gstermek istiyorum." te burada emperyalizmin ve Trkiye'deki en rk, en berbat kapitalizme kin ve fke var. Ardndan "Krdistan kadnnn dirili sembol olmak istiyorum" diyor. Aslnda dzenin kiiliklerde yaratt tahribat gryor ve buna kar byk bir kin ve fke biriktiriyor. Ayn zamanda gzel kadnn da nasl gerekleeceini de ok ak bir biimde ortaya koyuyor ve bunun sembol ifadesi olmak istiyor. Byle bir deerlendirme kadn almalar iin olduka isabetli bir yaklam sunmaktadr. Aka syleyeyim, dier ehitler de bunun bir halkasdr, ama Zilan yoldan eyleminde bu halka zirveye kmtr. Byle bir eylemi bir erkekte yapabilirdi, ama eylemi yapan kadndr. Kadnn bu eylemi yapmas, hem doal bir ihtiya, hem de kadn gereiyle balantl olma ynnn bir gerei olduunu dnmek gerekiyor. Erkek belki byle yapamayabilirdi. Baka biimlerde, rnein zindanlarda yapabilirdi. Ama bu biiminin kadna zg ynleri olduunu belirtmek gerekiyor. nk daha fazla hn, fke ve zgr yaam istemi gerektiriyor. Bir de ok ekici, baarya yakn bir yaam zgnlnn yakalanmasn gerektiriyor. Aslnda bu noktada bir sembol olmak istiyor. Yaam iddias byk, yaamdan vazgemek yok. Canndan kolay vazgeenler moralsiz, heyecansz ve irkinlerdir. Baz intiharvari anlaylarnz var. Saflarmzda byle bir gerek ve kabul var. Kesinlikle bu yaklam, bu eylem sahiplerinin kiilikleriyle eliir ve asla onlar gibi olamazlar. "Yaam iddiam ok byk. Anlaml bir yaamn ve byk bir eylemin sahibi olmak istiyorum. Yaam ok sevdiim iin bu eylemi gerekletirmek istiyorum." Bunu kendi gereimde daha iyi anlayabildiimi sanyorum. Yaam sevenler, ancak byk eylem yapabilirler. Yaamdan vazgeenler asla bir eylemci ve iyi bir rgt olamazlar. Bu arkadamz yaam byk sevdii iin byle bir eylemi gerekletiriyor. Yaamn zgrle dayal, yaamn dirilile-direnile balants, yaamn gzellikle balants, yaam sevgisi byk olmazsa, bu eyleme karar verilemez. Fakat sizler ise yaam bittiinde, umutlarnz ykldnda, rgt yerle bir ettiinizde, ideolojik-politik esaslarla oynadnzda intiharvari eyleme gidiyorsunuz. te Zilan yoldamzn eylemi buna kar bir mdalededir. ok rgtl, ok direnii, ok salam ideolojik esaslara dayal, ok sevinli, moralli, iradeli, azimli ve cokulu bir yaamn kendisini buna gtrdn belirtiyor. "Parti nderlii nclndeki mcadelemiz ok yaknda zafere ulaacak ve mazlum halkm dnya insanlk ailesi ierisinde hak ettii yeri bulacaktr." Zafere inan. Elbette ki, bu eylem anlaynn doal bir sonucudur. Bu eylem anlayna sahip olan ve bu eylem anlaynn yolda olan biri zaferin yakn olduuna inanmak zorunda.

nan bu, zafere inan byk. Ama oumuz zafere olan inancn yitirmi, halkmzn insanlk iinde nasl erefli bir yer tutmas gerektii aklnda bile deildir. "Ben canmdan vazgeip, lme gidiyorum" demek klelerin lme gidi tarzdr. Bu, halkmzn dman izmeleri altnda, hatta onun askeri olmas, onun her trl hizmeti altnda almasnn bir sonucudur. Dikkat ekici olan, "yaam iddiam ok byk", bunu ikinci kez tekrarlyor olmasdr. "Anlaml bir yaamn ve byk bir eylemin sahibi olmak istiyorum." Anlaml bir yaamn byk eylemlilikle balants vardr. Sizlere bunu srekli sylyorum. Evet sizler anlaml bir yaam istiyorsunuz. Fakat yaamn anlaml ve ciddi olabilmesi iin de abann bykl gerekir. Nedir byk eylem? rgtl yaam, ideolojik-politik yetkinleme. Tarz, slup, tempo sahibi olmak. Askeri olarak dnem taktiine sahip olmak. Btn bunlar oldu mu byk eylemin sahibi olursun. yle hedefi belli olmayan, partinin maddi imkanlarn savuran, dman vurup vurmad beli olmayan eylem byk eylem deildir. Byk eylem Zilan yoldamz da anlamn bulmutur. Byk yaamn karl, byk eylemdir. "Yaam ve insanlar ok sevdiim iin bu eylemi gerekletirmek istiyorum." "Sevgim kurumutur, artk sklmm" brakalm btn insanlar, birlikte almas gereken yoldalarna kar sevgisi, saygs yok, hatta doru almas yok. Kendini mi, dman m, iindeki putlar m yaamak istiyor belli deil. Keyfi, bireyci, yetmez anlaylar, bu eylemin sahibi kiilikler karsnda afedilmezdir. Ak sylyorum: Eer bu yoldama bal kalacaksam, yaamla bu kadar oynayanlarn, yaama sayg ve sevgisi olmayanlarn yaamla eylem arasndaki doru, ideolojik, rgtsel, siyasal alma ve parti tarzlar arasndaki ba kuramayanlarn PKK'de bulunmalar bir hakarettir. Eer bizim bylesine kutsal deerlere ballmz olacaksa mutlaka karmamz gereken sonular olmaldr. Biri sa tellerinden, ayak topuklarna baka bir eyi kalmayacak kadar kendini kutsal zgrlk ateinde eritecek, sen ise utanmadan, sklmadan partinin birok deeri ile istediin gibi oynayacaksn; eylem anlayn sakat, rgt anlayn sakat, taktik anlayn sakat, alma tarznla yaama saygszsn, kskn, moralsiz, iradesiz olacaksn ve ondan sonra parti iinde bulunacaksn. Bunlar aslnda insanlk iin en kt intihar temsil ediyorlar, intihar tercih ediyorlar ve bize de intihar dayatyorlar. Bu, dmann intihar anlaydr. Dman ideolojisi, dman kiilii, dman tarzdr. Dman adna mevcut kiilikleriniz partiye kar bir intihar saldrs iinde. Zilan'n bykl burada. Buna kar lmcl darbeyi vurmasn, bu byk ustal, bu byk yiitlii gstermesi gerektiini dayatyor. Bu yoldamz az ok parti gereklii iinde neyin ne olduunu yorumlayabiliyor. Bu kadar byk deerler birikimini parti iinde savatrmak olaanst bir ey. Yazlan mektup benim iin cevabn gerektiinde binlerce sayfa karlkta bulabilir, ama bu yetmez. Bu yolda btn PKK'lilere sz veriyor. Btn ehitlere, btn sava ve cephe glerine, zindandaki yoldalara, btn insanla balln ifade ediyor. Hepsine layk olmaya sz veriyor. Bunun karlnda sizlerin de baz szlerinizin olmas gerekir. Ben gcm orannda layk olmaya, gereklerini yerine getirmeye alacam. Fakat sizler kendi adnza acaba ikiyzlle dmeden bir eyler yapabilecek misiniz? Ayrca kadna, partiye ve halka hitaben de deerlendirmeleri var. Peki sizler nasl cevap vereceksiniz? Dediim gibi, en fazla iki yl savam ve partimizin en militanca savas durumuna gelmi. Bu yoldamz kendi gerekliini byle kantlamtr. Peki sizler kendi gerekliinizi nasl kantlayacaksnz? Ben gereklerini yine yerine getiririm. Zaten benden fazla bir ey de istemiyor.

"nk sen her eyi yaptn ve bizim canmzla bile karlk vermemiz mmkn deildir. sterdik daha fazlasn yapmay." Ben daha fazlasn yaparm, yapyorum da. Amansz yaparm. Bunu fazla dile getirmeme gerek yok. Deindii btn hususlarda bir kez daha derinlik, bir kez daha anlay gc, rgt gc, eylem gc, bir kez daha kadn gelitirme gc, zgrletirme gc, sevme gc, sevdirme gc bende snrszdr. Bunu ok yerinde taktiklerle yaptm veya mthi bir yetenekle gerekletirebildim. Fakat sizler adna zlyorum, daha dorusu endieliyim. imdi burada Zilan sadece dman kahretmiyor, Trkiye'nin faist ortamn oke etmiyor, ayn zamanda sizler de biraz oke oldunuz. oke olmayanlarnz varsa o zaman insanlkla ilginizin olmadn gsterir. Byle bir byklk karsnda sarslmayan, iliklerine kadar titremeyen, anlam veremeyenin PKK'liliinden, yurtseverliliinden, militanlndan ve hatta insanlndan kuku duymak gerekir. Kuku duymakla kalmam bundan sonra bunu temel l alrm ve ona gre yarglarm. Halklarmzn, insanln kutsal deerleriyle kimseyi oynatmayz. Savaan kiilik, eylem neredeyse biz de oradayz. Komutan Zilan yoldatr. Emir erleri de bizleriz. "Kendi yaramaz-yetmez, gafilce, korkaka, rgtszce, planszca, moralsizce yaklamlarmzla" boa kardk demek, byk bir yetmezliktir. Zilan'n eylemine karlk cevaplarmz bunlar olamaz. Varsa bir sayg, bir ballk gc, varsa bir sze szle bir karlk verme gcnz, varsa yaadnz sefalete son verme kararllnz ancak byle kantlanabilir. Neden bu kadar ayakta duruyorum? Tabii ki, bu kadar ehide byk szlerim olduu iindir. Beni bu kadar ayakta tutan baka ne olabilir ki? Beni ayakta tutan ehitlerdir. Ondan sonra halkn istemleridir, talepleridir. Dmana olan intikamdr. Bir insan ancak bunlar ayakta tutabilir. Eer bunlardan yoksunsanz, bahsettiim durumlara dmektendir. Yalnz bu ehide ballk bile insan byk bir direnii yapabilir. Bu ak deil mi? Her gn sz vereceksiniz, "yine dayanamadk, ayakta duramadk, bozulduk, blndk, paralandk, kaybettik" demek, bylesine byk bir kiilik karsnda utanmazlktr. Sz verme gcnz var m? Erkekler iin sylyorum: Erkeklik manevi anlamda, bir cinsel varlk olmaktan teye, moral bir deer olarak sze daha fazla ballk anlamna gelir. Bu temelde erkekliinizi Zilan'n kadnlyla kar karya getirin; en kadncl bir durumu yaayann sizler olduu ortaya kar. Aslnda bu ngrm giderek dorulanyor. En yiit davrantan ve erkeklikten bahsedilecekse, byle kantlanyor. Eletiriler daha ok sizleredir. Zorlanacaksnz, zaten zorlanyorsunuz. Bu yoldaa sz verecek, ilerlik, yaam gc kazandracak dzenlemeyi gerekletirmek gerekiyor. Bu yolda, "ben direniin sembol olmak istiyorum" diyor. Sizler ayaktasnz ve imkanlarnz daha oktur. Gerek eylemlilik budur. Byk yaamn sahibi olmak budur. Btn bunlar en ok da sizlere gerekli. Bunun gereklerine sahip olmazsanz, bir gn bile sizleri yaatmayz. arlar, mektuplar birer manifestodur ve gereklerini yerine getireceiz. Byk deerlere bal militanlar olarak yaayp ve eylemin sahibi olarak byklnz kantlayn ki, kimlerle yrdmz bilelim. Zaten yle fazla yksek deerlerle savaanlar yok. Onun iin dmandan nce ilkin sizleri hal etmemiz gerekiyor. Bu anlamda Zilan, benimle en iyi yryen ve bunu gerekletiren bir yoldatr. Bununla elimek, bununla oynamak olmaz. Halkn yakn srete zafere ulamas gerektiini belirtiyor. PKK'nin artk zafere doru aktn, nderlik almasnn artk zaferi yaknlatrdn sylyor. Bunlar, bouna sylenmi szler deildir. Bunlar, benden tutun, hepinize kadar gnlk olarak yerine getirilmesi gereken

grevlerdir, emirlerdir. Deerlere balanmak biricik namus-eref szmz olmaldr. Eer sadece bu temelde szmze bal olursak, dnyann da biraraya gelip yapaca yardmla kazanamayacak olan bu halk sze ballmzla kazanabilir, kazandrr. En byk yardm bu sze bal olarak yaamaktr. Halkn zaferi gerekletirmek isteniliyorsa, en ok muhta olduumuz yardm bu szn gereklerini yerine getirmektir. Siz partililer, halk ordusunun gereklerini yerine getirdike, bu halkmzn cesaretini artracaktr. Bu ayn zamanda btn insanlk dostlarnn savamz anlamas ve ona balanmas anlamna gelecektir. PKK'nin byle yzlerce ehidi vardr, yine zgr kadn ehidi vardr. Nitekim insanlk ekmek-su kadar bunlara muhtatr. Ama neredeyse unutulacaklar, unutulmamalar iin, emperyalizmin tannmaz hale getirdii, insanlk yaamnda bir umut, bir k, yeni bir dirili olmalar iin bizim bu szmzn gereklemesi parti iinde ve halkmzn ulusal kurtulu savanda baarlmas gerekiyor. Emperyalizminde desteiyle bu yoldamzn, bu deerimizin dk gsterilmeye allmasnn anlam buradadr. Sadece Trk faizmi deil, emperyalizmin yaamn zerindeki byk tahribatn da insanlk direniiyle karladk. Belki bunun iin tam mcadele vermedik, istedii gibi yazp-izemedik, ama byle olduu ok ak. Zilan' insanla tarmamz gerekiyor. Partinin zaferini gerekletirerek, halkmzn insanlk ailesi ierisinde hak ettii yerini alarak ve bunu altn harflerle yazarak kantlamamz gerekiyor. Bu kadar byk tarihi, kutsal ehitler ve partimiz iinde buna benzer muazzam deerler var. Bu kadar grkemli deerler partimiz iinde olurken, dier taraftan yaanan bu slklar ve yetersizlikler ne anlama geliyor? Adeta dman adna kendini dayatan intihar eylemleri, kiilikleri ve tutumlar var. Yine tarz, tempo, slup, muazzam gerilikler olsa olsa dmana g veriyor. Sizler ancak ve ancak kendinizi byk bir direni iinde kantlayabilirsiniz. Hi saasola yalpalanmadan, uraya-buraya nedenlerini balamadan bir kazandran tarz iinde olmak gerekiyor. nk Zilan eyleminde aka bunu dile getiriyor. Bana verecek sznz varsa, yine zgr kadna verilecek bir sz varsa, ki bazlar severiz, kadn istiyoruz derler, o zaman bu sze gre olsun. imdi ne demek istediimi daha iyi anlyorsunuz. zgr kadn kendini byle yaratmak istiyor. zgr kadn istemine nasl bir partililikle, nasl bir rgtllkle, nasl bir savalkla, nasl bir sevgiyle, nasl bir zafer anlayyla karlk verilir? te Zilan eyleminde, tanma kavuturulmutur. imdi ben buna m balanacam, yoksa ne id belirsiz baz istemlerinize mi? Benden ne istiyorsa layk olacam. Bana baka bir ey dayatamazsnz ki. Kadnn da, erkein de nasl byk bir yaamn sahibi olmas gerektii aa kmtr. Nasl bir yaam ve sevgi isteniliyorsa aa karlmtr. "Yok bunlar sradan olaylardr. Bizim de kendimize gre bir yaam anlaymz var" derseniz, bundan kuku duyarm. nk dman sarsan, yerle bir eden eylem ve PKK anlay budur. Oysa sizlerin eylem anlay dmana g vermitir. O zaman gidin baka yerde kendi rgtnz kurun, ama PKK iinde yaamayn. Biz byle olmaya karar vermi ve bu karar mthi eylemimizle kantlamak isteyenleriz. Militanlar topluluuyuz. Byle olmaya ba koymuuz. Btn yreini, cokusunu, azmini, bilincini koyanlar var. Yoksa ben neden sizleri kabul edeyim. Israrla kendinizi dayatrsanz, o zaman sizler kar cepheden, intiharvari cepheden geliyorsunuz denilir. Savunmaya geeceiz. Deerlerimizi btn bu anlay ve tutumlara kar savunacaz. irkin, rgtsz, moralsiz, eylemsiz, bunalml, plansz, bireyci, keyfi, kendinden vazgemi, dman gzne kestirmeyen, tarihi doru anlamayan, zafere inanmayan, zafer cokusuyla tutumayan kim varsa saflarmzda, kim bizlere doru yaklamyorsa ona "dur" diyeceiz. Sen

dmann dolayl ajansn diyeceiz. "Ben de byleyim" diyor, o zaman defol git deriz. nk yiitler var, onlarn yolunu aalm. Yoksa bu yiide yazk olacak. Hakkn kim verecek? Bu yaklamlarnzla hakkn m vereceiz? Hakkn vermezsek su orta olacaz. Buna hibir kuvvet beni zorlayamaz. Yiitlerin adna toz kondurtamam. Ben bunu defalarca syledim ve tekrar sylyorum. Size her trl hizmeti yapaym, ama bu yce deerlere anlarna bal olmann gereklerini andrtmayn. Bu yoldalarmzn anlarn zedeleyecek tutum ve davranlara girmeyin. Sizlerden fazla bir ey istediimiz yok. Tarihte kblegahlar, kutsal maabetler ve onlarn iinde kutsal tanr veya tanralar vardr. Onlarn ardllar, onlarn mensuplar uygun gnlerde gidip bu maabetlere kapanrlar, secde ederler, yalvarr-yakarrlar, "af et" bizi diye. Byle yoldalar yle yoldalardr. Bir mabedete gider gibi huzurlarnda eileceksiniz, secdeye kapanacaksnz, af dileyeceksiniz ve g alp kendinizi temiz klacaksnz. 5 Temmuz 1996

ana

Anaya ve analara kar olduka mcadele ettim ve anlam vermeye de byk aba gsterdim. ounuz anlarnza sayg ve sevgi dolu yaklamlar gstermi, mektuplar yollamsnzdr. Ben bunlar fazla yapmadm. Hediyeler ise hi gndermedim. Ama imdi ana, anavatan gerei zerine tartyoruz. Ayrca PKK gereinde analarn yrei yanyor. Onun iin zerinde durmaya zen gsteriyoruz. Analar ok fazla alyor. Hem kar taraftan len askerlerin analar, hem de bizim saflarmzda en yiit ve gencecik yata olanlarn analar... Bundan dolay benim zerimde analar olduka manevi bir bask tekil ediyorlar. Yaam ana gerekliiyle olduka balantl. Her eyden nce fiziksel anlamda yaama geli, ana gerei demektir. Aslnda bunlar o kadar fazla nemli de deil. Benim ilkem biraz daha farkl. Onun iin de kamuoyunun dikkatini ekiyor, aratrmalara konu oluyor. Hatta dman bile anam sorgulamt, "bu neyin nesi oluyor" diye. z kavgaclmz ana atmosferinde balattk. Anlarda ne kadar canl olduunu, belki de ok tuhafnza giden bir biimde anlatmaya altk. Kavgaclmza ne ad verilebilir? Anamn temel bir kaygs veya bize tamamen hakim klmak istedii, kendine gre bir namus meselesiydi. Bunu hibir zaman terketmedi. Bundan dolay da bir kavga anlay sz konusuydu. Kavgay sonuna kadar srdrd. Bu durumda ben ne yaptm? Ne kadar namus peindeyim, ne kadar kavgay bildim? Beni ne kadar etkiledi veya ben ne kadar gereklerini yrttm, nasl yrttm? Adn ne koyabiliriz? elikili miydim, yoksa namus peinde miydim? Yaam hala dndrtyor. Kendimi tandm gnden bugne kadar ayn endieler srp gidiyor. ok youn ve insan da zorlayacak bir biimde. phesiz her ana-babann ve ocuunun kavgas vardr. Kendine gre bir mant, geleneklerine gre sk bir eitim, abalar vardr. Bunlarn olmad tek bir aile dnlemez. Fakat bizim ailenin baz zgn yanlar olmal ki, bu kavgay bugne kadar getirebildik. Namus uruna deiik bir savam veya ok elikili bir tarz buraya kadar getirdik.

lgin bir kavga tr geliti. Anlamakta byk yarar var. Sizlerin yetitii aile ortamlarndan farkl olduu ak. Hatrlyorum: Ky ortamnda anamn baz dmanlar vard. ok yamand ve mutlaka baarl olaym diye dayatmalar szkonusuydu. Daha sonra birka kuruluk eya, yiyecek, giyecek; aslnda bunlar o kadar da nemli deildi. Namus meselesi daha nemliydi. Ben bu namus meselesini bir trl anlayamadm ve halen zmeye alyorum. Namus veya namussuzluk... ok ilgin, yaanmam olsayd sylemezdim. Nenemin kzna benim hakkmda "bu namussuz kt" demesi bende byk bir kayg olarak yer etti. Ve o gnden bugne kadar farkl bir moral deerle yaamaya altk. Bir kere oldu diyelim. te bundan sonra ardn getirmek gerekiyor. , sadece bu atmayla balamad. Toplumsal elikiler zmlendi, ulusal sorun grld. deolojik dnya, siyasi dnya anlalmak istenildi. Epey mesafeler de alnd, ama iin balangc hayli nemli. Daha sonraki gelimeleri anlayabilmek iin balang tahlili olduka nemli. Tabii, bu sizler iin daha da nemli. nk ben az ok zme gidiyorum. Byle sradan veya fazla ipe sapa gelmeyen mi desek veya ok nemli mi desek; dengesiz bir aile ortamndaki atmal bir yaamd. Ne airet atmasna, ne snf atmasna, ne ulus atmasna benziyor. Belki de en dm, son snrna gelip dayanm insann, namus anlay iin savam oluyor. phesiz bunun altnda bir hakllk aranabilir. Fazla ierii, gl bir amac olmasa da sonucu nemlidir. nk hepinizin kavgaclnn altnda bu var. Bunun iin zmemiz gerekiyor. Ben kendi kavgaclm zmek iin krk ylm verdim. Ama sizler zerinden atlyorsunuz. Onun iin de geliemiyorsunuz. elikilerini doru zemeyenler gl kiilikler olamazlar. Yaamnza byk oranda mcadelesizlik szm. Mcadelesizliin szd yaam, dmann szd yaamdr. Kavgann iddetli olduu bir yaama dman kolay kolay szmaz. En ok fkelendiim bir durum da, ana-babalarn sizleri byle dnyaya getirip bytmeleridir. Bir trl kabullenemiyorum. nk byk bir su ve hi sayg, baars olmayan bir yaam var. Zaten ana elikimi bu temelde ele almtm. Halka da sylyorum: Hazr deilseniz, verecek bir dnyanz yoksa; ne diye oluk-ocuk, mal-mlk, e-dost diye kendi kendinizi aldatyorsunuz? Bir eylere hazr deilseniz, neden kendi kendinizi adam yerine koyuyorsunuz? Hibir eye gcnz yetmiyor, baarnz yok. Analar neden ok alar? Bunun sosyo-psikolojik zmlemesini yaptk. Hibir bilinleri, dolayl ve hissi olarak ocuklarna verecek bir dnyalar yok. ocuk byyecek, a, sefil, bakmsz olacak; bunun iin analar ok alyorlar. Bu ayn zamanda byk aresizliktir. nk kendilerine hkmedebilecek gleri de yok. Ana ocuuna dkn, kars kocasna, kocas karsna dkn ve bu da snrsz bir teslimiyete gtryor. Tepkilerim, ilk sezgilerim bunlara kart geliti. Anama kart geliti. Baba fazla zerime gelmiyordu, gelseydi ona da tavr koyardk. Ama ana daha fazla hak-hukuk sahibi olduunu syleyerek zerime geliyordu. Tabii, biz de ocuk savunmasn yaptk. Bu nemli bir savunmayd. imdi milyonlarca Krt ocuu dnyann en perian, sahipsiz,

balarna gelecek btn felaketleri bilmeden yaamaya terk edilmiler. Bunun sorumlusu kim? Bunu grmemek, grp de bir eyler yapmamak hangi insanlkla badar? Btn anlara-babalara soruyorum: Ne diye bunlar hazrlksz, eitimsiz benim zerime atyorsunuz. Sizlere de sordum. Kim sizi zerime att? Ben gnll ar, davetiye karmadm. Kendinizi yere atar gibi zerime atyorsunuz. Ama ok hazrlkszsnz. Tabii, bundan biraz da analarnz ve babalarnz sorumludur. Yetitirme, terbiye diye bir ey grmemisiniz. Benim de yle terbiye grecek halim yoktu, bana retecekleri bir ey de yoktu. Ben kendi kendimi terbiye ettim. Sizlerden temel ve byk farkm bu. Bu byklm kendimi terbiye etmeme borluyum. Kocam bebekler gibisiniz, ciddi bir intikamcl olan yok. Ancak "zamansz, yersiz gitti" diye, cenazenize bol bol alanabilir. Hanginiz adn, nn amansz konuturuyor? Hanginiz kendini zavallktan, problem olmaktan kurtaryor? Btn bunlar ilkin analara syledik. Anama da sylemitim: "zerime gelme" dedim ve onu durdurdum, -hem de erken yata. Bana kabul ettirmek istedii deer yarglarn, kavgaclk biimlerini durdurmak gerektiini ok erken yalarda fark ettim. Sezgilerimle, yaam tutkularmla byle olmamas gerektiini bildim ve tavrm gelitirdim. Dman anam da konuturmutu, "Dizinin dibinde oturamadm" biiminde bir deerlendirmesi vard. Dizinin dibinde orturmak, boyun emektir, teslimiyettir. Yine dman, "kavgac ortamlarda, sevginin, saygnn fazla gelikin olmad ortamlarda bymekten" bahsediyor. Tabii, bahsettii ortam dmann kendisi yok etmitir. Sahte sevgi ve saygyla bymenin anlaml olmadn erkenden farkettik. Bize gsterilecek fazla sevginin olmad akt. Ben ta o zamanlar anamdan en ufak bir sevgi beklemedim. Hayret, beklemediim gibi, gstermedim de. Bu da olduka gereki bir tutumdur. Olmayan eye, neden "olur" diye kendimi aldatarak cevap vereyim veya kabul edeyim ki. Sahte sevgiler ana kucanda balar ve en gzkara sevdalara kadar bu srp gider. Hepsi sahtedir; birinin size verecek sevgileri, sayglar yoktur. Sizin de birilerine ne vereceiniz sevgileriniz, ne de sayglarnz var. Ama kiiliklerde aldanma, yle gzkme tarz; hibir ulusta grlmemi derecededir. Elbette biz bu konuda da ikiyzlle dmemeyi byk bir gelime olarak deerlendiriyoruz. Yoksa ben "neden varm" diyeyim, yle deilsem neden kendimi yle sayaym. Bu da en tutarl bir gereklii ve gelimemizin nemli bir nedenini ifade etmektedir. Olmam eyi kendine mal etme ve en kts de kendisine layk grme, beklentiler, talepler, isteme veya istetme, gerekliinizin temeli olmaktadr. Sizler hep "birileri bizi sevmeli, hep bizi kabul etmelidirler" anlayndasnz. Ama bana gre ne ben, ne birileri; beni ne saymal, ne sevmeli, ne de birileri beni kabul etmeli. Peki nasl olmal? Anlayarak, geree ulaarak, mcadele ederek, kendinize saygy bularak, sevgi yakalayarak bu olabilir. Belki byle olur diye abaladk ve bunun doru olduu da ortaya kt. imdi ise sevgili olmaya alyorum. Bu da bir maddi zemine, sava gereine dayanyor. Grlyor ki, insanlar imdi doru temellerde daha saygl, sevgili, edepli duruma gelmiler. Aslnda anamdan kalma daha birok husus var. Babam beenmezdim; hakl olabilirdi, ama aresizdi. Kadn hibir zaman kendisine gre erkek nedir bilmemitir. Tand erkek cahil, nasl geldiini, nasl grdn bilmiyor. Ona verilmi, byle kaba bir g olarak, kendisini tehdit eden bir g olarak grm. Toplumsal gereklik de byle. O toplumsal koullarda byle bir kadn, bir kz anlayacak, gnlne gre, sevgisine gre anlayacak herhangi bir durum yok, ortam

yok. Hatta iradesi, bir kiiliinin ne kadar olup olmad bile tartlabilir. Aile kar iin veya istemi zerine "al sana" denilmitir, o olmazsa dierine verilecektir. Zaten bundan karaca sonu da yle fazla anlaml olamaz. Bir de kiilik itibariyle fazla moral braklmam, daha dorusu kendisine gre kocas diye anlan erkek ve kyde erkek diye bellenenler, kendisine anlamsz veya dmanca tutumlar iinde bulunmu. O da "madem onlar bana bu kadar yaptlar, bende kuralsz, hatta fazla utanmaya gelmeyen, sonuna kadar ve rndan km bir kavgacl dayatrm" demi. ok uysal bir kadn olsa, fazla kavgac olmasa, kocaya olduu gibi yaslansa veya bu aresizlii gsterse, teslim olsa, belki biz de teslim olurduk veya "anam nasl yapmsa btn kadnlar yle yapsn veya babam ne etmise, erkek ne yaptysa yle kabul edilsin" derdik. Ama bu kavgaclk ortam mutlaka bir iz brakmtr. Bu da herhalde faydal bir iz olarak dnlebilir. Benim gelitirdiim bir kadn mcadelesi var. Bu mcadele bugn ileri boyutlarda seyretmektedir. Temeli olmasayd bu mcadelenin, bu kadar gelimesi mmkn olamazd. Anamn byk mcadeleci olduunu biliyorum. Fakat onunki yle ilkeli, rgtl deil; tam tersine ilkesi de, taktii de hi olmayan bir mcadeleydi. Ama kendini orta yere at, sonuna kadar frla, yr, bar, ar, saldr; -mcadele biimi buydu. G dengesi sfr, hedefi hi gznne getirmez, ama ite ne kadar isyan edebilirsen o kadar isyan et veya isyanda snr tanma. Tabii biz bunun byle olmayacan daha bata gryoruz. Kavga olacaksa bile bunun belli bir mantnn olmas gerekir. Mantn ok ald bir yerde mantk aramak, erkenden gznne getirdiim bir husustu. Bu da ok arya kar bir tedbir oluyor. Elbette pratikle yakndan balantldr. lle kavga edilecekse, -bunu bana erken yata retti. Etkisi hala var. En nemlisi, tek bana biri de olsa, ok kuralsz da olsa hem aile iinde, hem aile dndaki baz erkeklere kar byk sava vereceini o rnekte grm oluyoruz. Bir gelenek olarak bir ocuk bunu grmezse, anas ml ml uyumlu, her eye "evet" diyorsa, sanrm ocuklar zerinde de bunu srdrr. Sonuna kadar erkee, babaya, kylye, karsna kan herkese bal olur. Bu byle olsayd, bizim bu biimde bir kadn mcadelesini fazla ilerletmemiz (en azndan bu biimde gelitirmemiz), bu kadar etkili olamazd. Veya bu etkinin de bu eski mcadelede bir n izi olabilir. nk bir kadn bu kadar mcadele etmise, o da ana ise, herhalde o ocuk da byd zaman kendisine unu soracaktr: "Benim anam gibi bir kadn bunu yaptna gre, neden baka kadnlar bunu yapmasn ki!" Aristo mantyla bile bu sonuca varmak zor deil. te, anaya bal olma m denilir? Anam saken onu bu kadar derinliine incelememitim. yle mektup da gndermedim. "Naslsn" demedim. Fakat anma denilen olay bu son yllarda nemli oranda gelitirdik. Son yllardaki kadn mcadelesine baktmzda belirgin bir gelimenin olduunu gryoruz. Herhalde btn nemli ahadetlere, dnlere kar verdiimiz karln bir benzerini de bu gelime erevesinde yapmz. Haki Karer yoldan ansna karlk partiyi ilan ettik. Mazlum'larn ansna verdiimiz karlk, daha fazla avaa, lkeye ynelmeydi. Agit'lerin ansna ballk ise, daha fazla gerillaya, ordulamaya ynelmekti. Buna benzer ehadetlerin anlamn gereki bir mcadele ile gelitirmek istedik. Ana olaynda da herhalde bu gzkyor. Byle bir dn bizi kadn konusunda daha fazla byle yapmaya gtrm olabilir. Bu da bir etkidir diye dnyorum. Kadn savam bu nedenle anamn tam istedii biimde ve onun yapt gibi olmazsa da; imdi daha bilimsel, daha rgtl, planl ve usta taktiklerle yrtlmektedir. Erkein hakszlklar var, bu ak. Bunu kabul ettik. Ama onu zmlemek olduka zordu. En nemlisi de anamn yapt

gibi deil, daha mcadeleci, doru bir mcadele anlay ve yntemiyle. Tabii bu bir sonu, onun ortasnda gelime de vardr. Anamn kiiliine baktmzda, kadnlardan uzak durmam gerektiini ilk elde gznne getirdim. Anam byleyken bu kadar beni zorluyorsa, kadn konusuna da kolay kolay girmemem gerekir. Yaanan ar sorunlar ve anamn babamla yaad ok kavgal ve zor yaanlr aile gereini grdke, bu nemli dersi almtm. Bu tehlikeyi yaamamak iin olduka temkinli, bilinli hareket etme gereini duydum. Babamla-anamn bana gelen neden benim bama gelsin ki! Dikkat etmeliydim. Bu da kadn-erkek ilikilerindeki gerei etkiledi. Ana-baba arasndaki iliki veya eliki btn yaamm en ok etkileyen zelliktir. Ama sizler yaamnzda buna pek dikkat etmediniz. Eer ana-baba ilikilerinizin gerekliini dikkatli bir ekilde gzden geirseydiniz, byle rahat yaayamazdnz. Ama bu rahat yaamn pek de rahat olmadn imdi benim elikili savamla, kiiliimle dyorsunuz. Benim ansm veya ansszlm bu elikili aile gereini en st dzeyde yaam olmamdr. ocukken kendimi anssz gryordum. Hala hatrlyorum, "keke benim de falan arkadamn anas-babas gibi anlayl bir anam-babam olsa" diyordum. Daha sonralar, "keke bir Trk aileden olsaydm" diyordum. Zorlua gelmemek iin, elikilerin acmaszln yaamamak iin bunlar dnyordum. Ama daha sonra bu elikinin mcadeleyi tahrik etmesi nedeniyle, bir ans olduu ortaya kt. ansszl ansa dntrdm. Bunun da byk bir yrtme eylemi olduu imdi daha iyi anlalyor. te sizlerin balangta byle bir ansszlnz yok, anslsnz. Ama sonuta da byk ansszlnz bu ansl yaamnzdan kaynaklanyor. Bunun diyalektik ifadesini bulmamanz halinde pek iflah olmazsnz veya ans ansszla, ansszl da ansa dntrmeyi gereki temelde, doru temelde yapamazsnz. Benim ana-baba elikilerimin btn kyn alayna, dalga gemesine yol amas ve benim zerimde bunun yaratt byk zntler, ayplamalar byk bir ansszlkt. Ama bunun beni srekli ezmesi, zorlamas beni yaratcla itti. Bu da gelimenin ana dinamiidir. En nemlisi de ailecilik konusunda hayale kaplmadm, sizin yaadnza benzer kolay ailecilik hayallerini esas almamam ok nemli. ekinmem, ihtiyatl olmam, tepki duymam daha sonraki srelerde olduka yararl olmutur. Hala kadn-erkek ilikileri zerine bu kadar nemle duruyorsam, bu eliki nedeniyledir. imdi ok ak grlyor ki, eer bu eliki zmlenmese ne snfsal, ne ulusal eliki anlalr. Brakn zmlenmesi, sizler u anda bu elikinin birer klesi gibisiniz. Bu elikiyi anlamaya ya da kendi zerinizdeki etkisini syrmaya gcnz yoktur. Daha sonraki tespitlerimizde "aile krdm insanmzn iradesini de, dncesini de kr etmitir" dedik. Bu yzden yetenekler gelimiyor. Kavgaclk en ilkel tarzda, anlaylar olduka dar, kiilikler olduka cce. Neden? nk aile krdm sizi batan balam. Ama ben yrttm, nitekim kyde, "ipini koran adam, anasn-babasn dinlemeyen adam, yoldan km adam, vah vah, kimsenin ocuunun byle olmamas gerekir" denen bir ocuktum. Ama dediim gibi, bu ansszl daha sonra ansa dntrdk. Sizler ise balandnz. Aileler her gn yenilgiyi alar, "olum adam ol, her gn byklerine bal ol, al seni ok seviyorum, olum al sana en iyisi, byklerine saygl ol." Btn bunlar yalandr. Olmayan eylerin olur gibi sunulmasdr. Onun iin ne sevginiz, ne saygnz, ne bir yksek zm gcnz, ne de kavgaclnz var. elikiler zmlenmez ve uruna byk savalar verilmezse, kiilik koca bir yalandan ibarettir. te benim ansszlmn ansa dnmesi de bu yalana dmemeyi

renmek temelinde olmutur. elikiler tahrik edilmi durumda. Mevcut durumda eliki yntemi bende dnya apnda ustalkl temeldedir. Bana kimin gc yetebilir ki! Halkn deyiiyle "Adam olu olma" bence buna denilebilir. Bunu bir kader olarak grmedim. Ama sizler yaamla ilikiyi yle grm ve yle bellemisiniz ki, bu kadercilik yznden haliniz orta yerde duruyor. Benim ise kollarm zincirlerinden boalm, yreim de yle. Serbest hareket ediyorum. Ama sizler hareket edemiyorsunuz. Ne kadar ac, -btn sava imkanlarn sizlere vermemize ramen... Kimse bana bir ey vermedi, ben kendi kendimi yetitiren biriyim. Analar sizler iin ok alayacaklarna, sizin gibileri dourup, bytmeseydiler daha iyi ederlerdi. Byle yeteneksiz, aresiz, hep alanlacak ocuklar ne yapaym? Alamay da erkenden kestim, -bu da ilgintir. Hatrlyorum, ocukken benim kadar alayan yoktu. yle alyordum ki, kyde duymayan yoktu. Sonra anladm ki, bu da beyhudedir. Alamakla hibir yere varlamaz. lk isyanda istediim kadar aladm ve ondan sonra durdum. O gn bugndr fazla alamaya gelmem. Bu da ana ve aile gerekliiyle balantldr. Savata komutann en temel zellii alamamasdr. Ama neredeyse alamayanz yok gibidir. Dediim gibi, olmayan vicdan, rahatl, sevgiyi olur gibi, varm gibi grmenizin vicdanszlkla balants olduka somut. Saygl olmayan, sevgili olmayan, duyarl, hasas duygularnz sizleri byk bir vicdanszlkla kar karya brakyor. Yanl yetime tarz, geleneklere gre kt ekillenmeniz, vicdanszln en temel kaynadr. Bu vicdana nasl ulatm? Byk savamla. lkin ana-babalarn bana fazla verecekleri bir sevgi, bir sayg olmadn grnce, kendim denemeye giritim. evremi oluturdum. evre oluturmak iin de byk iyilikleri yapman gerekiyor. Bir kuu bile be-on paraya blp datmam ilk sevgi, ballk ilikilerine duyduum ihtiyatan dolaydr. "Yalnzlm gidermek istiyorsam, havadaki kuu avlayp etrafma datmam gerekir" dncesine ta o yalarda ulatm. Bu bir rgtleme tarzyd. imdi bakyorum, siz hazr imkanlar bile hi hakknz olmad halde byk bir vicdanszlkla (ki, onu da ana-babanzdan renmisiniz) harcyorsunuz. nk byk bir ksmnzn, ya bakalar sizin emeinizi hrszlam; ya da sizler byklerinizden rendiiniz gibi hrszlamsnz. Sizlere de bunu retmiler ve deerlere hep bu gzle bakyorsunuz. Datp ktlyorsunuz, aslnda kendinizi datyorsunuz. Kendinizi bile yok ediyorsunuz. Adeta beleten satyorsunuz, ama farknda deilsiniz. Kazanmasn bilmeyenler, paylamasn da bilmezler. Kendi emeiyle kazanmasn bilmeyenler, hovardaca harcalar. Bunun iin deerlerin kymetini bilmek gerekiyorsa, onun amansz kazanmn bilmek lazm. Ben bunu defalarca syledim. Neden erkenden ku avlamak zorunda kaldm? Yine babamn, hatta baz byle kiilerin, ailelerin deerlerini, gittim kopardm. Gc etrafma datp belli bir rgt gc oluturdum, hatta rvet almay da buna baladm. Zorlu srelerde rgt oluturmak iin baka trl yaplamazd. Ama imdi rgtmzn bandakiler, deerleri yle bir alyorlar ki... Hatta bazlar hrszlayp kayorlar. Vicdan bunun neresinde? Sizlere gre deer savam yoktur. Deer savam zerine kan datyorsunuz, ama vicdannz bile szlamyor. O erken yamda bir kuun nasl avlandn ben biliyorum. Ayrca grup oluturmaya ihtiyacm var, ne ile yapacam

onu? Marifetin olmazsa, senden bir kar grmezlerse gelirler mi? Okuma ii de yleydi. Birka kelime rendiimizde ilk etapta grupa vermek istedik. Baka trl ocuklar etrafmza nasl toplayacaz? Btn hayat sreleri byle olmutur. Sizler bunu da anlayamyorsunuz. Bundan dolay ne kendinize, ne de evrenize yararnz oluyor. Haydan gelen huya, ar gelen naar gidiyor. Sonuta vicdan diye bir ey kalmyor. Ama biz yle deiliz, byk bir vicdan oluturmuuz ve bu da zgr yaama duyduumuz istektendir. Anam unu sk skya belletirdi: "almadan sana tek bir kuru ekmek yok." Sa zerindeki bir ekmei almak benim iin byk bir meseleydi. Hedefimiz o ekmee ulamakt. Anam yle yksek bir yere koyard ki, ona ulamak olduka zordu, hatta gizlerdi. Ekmei bulmak iin baya mcadele verirdik. Ekmek kavgas ta o zamanlarda balam ve hala devam ediyor. ocukluk anlarmza ihanet etmemek bizim iin nemli bir ilkedir. "al kazan" diyorlard. Bunu da iliklerimize iletinceye kadar dayatyorlard. te ekmek kavgas byle balad. Sanyorum yetime tarzndan dolay, ciddi bir ekmek kavgasna girimeden sizlere hep hazr verildi. Her eyi hazr Allah'tan bekler gibi beklediniz. Ekmek iin kavgay bilmiyorsunuz. Sizlere gre yemek yemek ok kolay, ocuklar aladklar zaman nne yemek koyarlar. Analarn en byk hatas sizi ekmek kavgacs olarak yetitirmemeleridir. Sizlere ok yumuak davranmlar. Varn-younu biriktirip vermiler. Gerek d bir yaklamla bytlmsnz. Emee fazla saygl olmayan bir nesil. Sonradan da ana-babalarn paras bitmitir ve serserileme dnemi balamtr. Tpk savataki gereiniz gibi. Ana-babalarn kabahati budur. Ekmek kavgacs yapamayacaksa, bu ocuu neden bytyor? Savatrmasn bilmiyorsan, neden bunlar kardn karma? Bu lkede, bu halkn maddi gereinde ekmek kavgacs olmak btn kavgalarn banda yer alr. Ama imdi bakyorum, yediklerinin yarsn atyorlar. Bana inanlmaz bir su, sorumsuzluk gibi geliyor. Adeta btn attnz o ekmekleri alp yemek istiyorum. Bir aralar beni ziyaret eden bir Fransz gazetecisi hayretler ierisinde kald: "Nasl byle soan ve ekmekle idare ediyorsunuz" dedi. Elbette, bu benim yaam ilkem, belki ayplarsnz, ama kavgaclm doru gstermek zorundaym. Geree ihanet etmemek nemlidir. Daha sonraki yalarda kontrolden ktm iin, her ana gibi herhalde o da dnmtr: "Bunun sonu nereye gidecek?" Her ana ocuunu bagz etmek isteyebilir. O srelerde sanyorum pek umudu yoktu. Beni akll bulmuyordu. Geleneklere gre kzlarn veriyordu, oullarna bilmem kz alyordu. Ama benim durumum farklyd. Ne olacam pek anlayamamt. Kz verme-kz alma meselesinde herhalde yaklam geleneksel etkiyi krmakt. Kramad, etkisi altnda olduu ak. Fakat bende etkisi nasl olabilir? Objektif olarak, konuyu kmsememek, konuyu ciddi ele almak gerekir. Aileye gre insan yetimeyince, her ey biraz daha altst olur. Tam koltuunun altnda, dizinin dibinde olsaydm mutlaka kendilerine gre birisi yaparlard beni. Ucuzundan bir koca veya bir kar olarak ocuklarn gerekletirmek isterlerdi. Tabii bu daha sonraki btn dlerin, btn toplumsal gereklerin, yine bizim toplumsal gerekliimiz skonusu olduunda tkeniin, baarszln, dn, toplumsal gerekliimiz ne kadar kabul ediyorsa o kadar olmasnn sonucuna gtrecekti. Bu tuzaa dmemek, bu aile gereiyle biraz balantldr. Ama sizler kontrol altndasnz. Objektif olarak zerinizde geleneklerin ve geleneksel toplumun etkisi byk. Bu da gelitirememenin, cce braklmann en byk nedeni ve hala

sizlerle bu temelde urayoruz. Geleneksel kar-koca olmaya ok yatknsnz. Zaten bizim ailede bu da fazla gelimemiti. Ne babam iyi bir kocayd, ne anam iyi bir karyd. Hatta bana gre bu konuda en byk sorunu yaayan kar-kocayd. Babamn kendini baarl bir erkek grmesi mmkn deildi veya "ben yle bir kocaym" demesi ok zordu. Anamnda "ne gzel bir karym" demesi ok zordu. Baarl, mutlu olduklar, saygl, anlayl olduklar hi sylenemez. Bunun zerimizdeki etkisi ise olduka ilgin. ans m, anszlk m? Sizin iin iyi mi, kt m? Yorumu sizlerin. Ama genel Krdistan ailesini gznne getirdiimizde bunun ok arpc bir ans olduu ortaya kyor. Krdistan ailesi her ne kadar geleneklerin ar etkisi altnda terbiye grmse de, erkek kadn korkun derecede namus meselesi yapyor. Kadn da hi ierii, z olmad halde, erkein kadn olmak iin kendini geleneklere gre olaanst zorluyor. Ve geleneklerin gll en temel kaybetme nedenidir. Kleliin en temel kayna, kurumu bu ise, demek ki bizim ailede bir trl gelenee gre kurulamayan kar-koca ilikisi byk bir zm zeminiymi. Anamn babaya iyi bir kar koymay becerememesi veya onu mmkn grmemesi, byle bir kocay kabul etmemesi, zerimde baya etkili olmu. Adam eitli nedenlerden dolay byle davransa da, yine anamn zgn nedenleri de olsa, bunun byle gelimesi daha doru sonulara yol ayor. Ve Krdistan ailesi tarihin bu srecinde en problemli, dier yandan elikiyi gizleyen, zmszl yaatan en nemli kurumdur. Bunun bizim aile gerekliimizde neredeyse tam bir zl, anlamszl yaamas, benim de bu ortam deerlendirmi olmam, gelimemizin en nemli bir k nedeni oluyor. Balangta ansszlk dediim, daha sonra byk bir ansa dnyor. Eminim ki, iyi bir kar-koca olsayd bunlar, erken yalarda ben de onlara zenirdim. Tabii anann da kendine gre bulduu zayf kocay karsna almas, ona kar srekli savam iinde olmas bende iki ynl dnce ve duygu gelitirdi. Byle koca olmamak gerekir. Ama byle kar da olmaz, olmamas gerekir. Fakat olmu, nasl aacaksn? Byle koca olunacana hi olma. Veya bir kadnn byle zorlamas m, zorlanmas m? En salksz, en sakncals daha sonra anlald. Bu bir Krdistan elikisidir. Artk Krdistan'da maddi ve manevi olarak alt ve styapda aile zlyor, klasik ilikiler bozuluyor. Yenisinin de pek imkan yok. Eski hi tanmyor. Bu iliklerine kadar herkeste ve her yerde gzkyor. Ama yenisini kurmak konusunda kimsenin en ufack bir mecali, gc yok. Tam da bu noktada olaanst bir zm gc olarak bir ans yakalam oluyorum veya ansszl ansa dntryorum. Byk aresizlii areye dntryorum. Eminim ki, byle ar bir zlme veya eliki olmasayd bu kadar byk yenilie amansz atlmazdk. Hatrlyorum, her eve gidiimde, her bu ilikiye tank oluumda grtlama kadar fkeyle doluyordum. Ve frlyordum, metropole, okullara ve orada bu elikiyi zmek iin birikim yapyordum. Her alt ayda bir kye gelilerim benim iin byk bir devrim sramas demekti. Yetmeyen, tamamen zlme aamasna gelmi, fakat geleneklerin ok ar olan etkisi nedeniyle de da vurmayan namus anlay ad altnda, karlk-kocalk gelenei vardr. Toplumumuzda gszln ifadesi olarak, belki de hibir toplumda grlmemi lde onlara sarlma gldr. Kocann hibir eye gc yetmez; kars zerindeki hukukuna, geleneine de dayanarak btn gcn konuturur. Yine kadn ok aresizdir. Her eyiyle kocaya snma gereini duyar. Bu da kleliin en temel bir nedeni oluyor. Krdistan apnda en temel bir eliki oluyor. zlme hzlandka bu daha da gericileiyor, tutuculayor.

Krdistan'n bu en ba elikisi bizim koullarmzda, felaket halini alyor. te talih veya talihsizlik. Tam da bu noktada artk bunu amamz gerekiyor. Brak aile namusunu, brak ailecilik yapmay, karlk-kocalk yapmay; bunlar fazla ciddiye alma, kendine ve kendinde yeniyi ara. Bildiiniz gibi, kendimizi are olmaya doru gtrme, en tabu konularda bile zgrl esas alma, yaratcl esas alma; bu anlamda zm yakalayabilme ynelimimiz devam ediyor. yi karlar, iyi kocalar olma yerine, iyi sava olmak esas alnyor. zmleyici sava, baarl sava; ana ocandan kardmz en temel bir sonutur. Bana gre iyi sava olamayanlarn hibir yaam anslar olamaz. Brak kar-koca olmalarn, insan bile olamazlar. Bugn dolaysyla aklkla sylemeliyim ki, anamn bana rettii en temel gereklik budur. nce iyi adam ol, iyi sava ol. Biz bu yamza gelmiiz hala iyi sava olma peindeyiz. Tabii aileler ise iyi sava olmay nlemek iin daha 12-13 yalarnda "iyi kar ol, iyi koca ol" arsn vermi ve uygulatmlardr. Bizim ailede bunun fazla geerli olmamas, benim zerimde etkisinin fazla gelimemesi nemli. Dnn, bu yalarda byle bir gelenein etkisine girmek her eyin bitiidir. Fiilen girmeseniz bile duygu, namus itibariyle girmi olmak; savaln hi gelimemesinin temel nedenlerinden biridir. Benim kavgaclmn patlama gstermesi bu gelenei erken yalarda ykmamdan dolaydr. Aile gereine gre erken yalarda bir karlama, kocalama; iin bitii demektir. Bakn ben bu elikiyi, biraz doru ele aldm. Sizi bu ynl iyi karlar, iyi kocalar olmaktan alkoyduumuz iin gcnz, enerjiniz, bilinciniz, dolaysyla savalnz biraz devam ediyor. Belki geleneklere gre bir yaam sizi rahatlatabilirdi. Ama bana gre, bunun maddi temeli yoktur. Maddi temeli olmayan bir eye gre kendinizi yatrmanzn da hibir anlam yoktur. nce iyi bir sava olun, ilke bu. Bu lkede yaamak istiyorsanz, bu iyi bir e, dost, ahbap-avu, hemeri olmaktan gemez; tam tersine iyi bir toplumsal sava ve ondan sonra ulusal sava olmaktan geer. zmlemeler ortaya koymutur ki, iyi bir hemehricilik, ahbap-avuluk, yarenlik, hele hele iyi bir e-dostluk, kadn-erkek ilikisi saval bitirir. Bunun yerine biz hangi balar esas aldk? Hemericilik balar yerine, ulusal balar, ahbap-avuluk balar yerine, snfsal, siyasal balar; ucuz e-dost, sahte karasevda ballklar yerine, yaman rgtsel ilikileri, yoldalk ilikilerini esas aldk. Dnn, ben bu konuda, olaanst bir ekilde hem temellerini dikkatli atyorum, hem pratiini yrtyorum. Gryorsunuz ki, bu dnyann hayretini ekiyor. Bu kadar geri toplumsal koullarda nasl byle elikten balar olumu diye. Bu mcadele gereiyle balantldr. Tam da bu noktada, kadn ordulamasnn da, erkek ordulamasnn da ne anlama geldii imdi daha iyi anlalyor. Hibir kitapta byle bir ordulama ilkesi yoktur. Ama bana gre bizim toplumsal gereimizin zmlenmesinde byle ilkelere ihtiya vardr. Hala tam anlamamsnz, ama toplumsal gereklii salam zmleyen birisi bunu yakalayabilir. Krt erkeinin durumunu zmek iin, olaanst tedbirlere ihtiya var. Bunlardan biri de kadn ordulamasdr. Tabii, bunu da yanl anladlar. Silah verirsin eline, erkek nasl yapyorsa o da yle yapsn. Bu anlamda bir ordulamann mmkn olmadn bilmekte fazla zorluk yoktur. Daha deiik bir ordulamadr. te anamn kavgacl, bilmem hi kurala, kaideye gelmeyen, kadn ordulamasna dntrlyor diyelim. Bu ok gerekli. Neden gerekli? Madem anam kocay beenmiyorsa, kocay ortaya karmas lazm. Nasl ortaya karacak? Mcadeleyle; mcadeleyi bilmesi lazm. imdi btn kzlar, hakl olarak karlarnda anlayl bir erkek grmek isterler.

Bunun iin ne gerekli? Kavga. Anlay desen, fazla imkan yok. Kocann veya erkein sana verecei fazla bir ey yok. Kendisi aresiz. Krt erkei bu anlamda olduka zavall. Hem komik, hem trajik bir durumu yayor. Kzlar daha zavall, daha bilinsiz ve aresiz. Peki bu ikisinin kaynam neye yol aar? Trajikomik bir duruma yol ayor. te buna da frsat vermemek, devrimciliimizin en nemli bir yandr. Hatta gnlk olarak da pratikte ben birok erkek kadn veya delikanl-kz zmlemesini yapyorum. Gelenlerin byk bir ksm, geleneklerine gre aslnda evde fazla bulamadklarn, kolektif bir ka pratiine girerek karlamak istiyorlar. Saflarmzda her kz neredeyse kendine gre bir erkee kam aslnda. Ama yanl, bunu dzeltmek gerekiyor. aresizlikten dolay geliyor. Yanl. Kavgal ve bilinli bir ekilde rgte gelmesi gerekiyor. nderlii tanmak gerekiyor. Kavga temelinde balad ve imdi olduka planl ve rgtldr. Erkek eski erkek, kz da eski kz. Benim amdan bunlarn hibiri kabul edilmez. Ama diyeceksiniz ki, "biz byle yetimiiz, sen yle yetimisin" anlay dmann egemenliine gtryor, toplumsal zmszl derinletiriyor. Gerekler byle sylyor. Senin nazik yetimene, anlayna ben ne diyeyim? Yaamak istiyorsun; bunun iin benim kadar savaan var m? Kavgasn vermeden neyi yaayacaksn? Ben btn sadakatimle ve aklmla unu size syledim; isteyen yaasn bakalm. Paralamadan, dkmeden kartmadan. Hayretler iindeyim, arkadalarmz bu kadar yalanmlar. Hatta bu kadar kadn-erkek birikmi saflarmzda. Gelitirilen ilikilerin hepsi bana gre ok tehlikeli. Her gn raporlar alyorum. Kadn frsat buluyor mutlaka dryor. Erkek buldu mu daha tehlikeli oluyor. Zaaflarn konuturuyorlar. ok aalk m desem, bunlar kovsam m diyorum. Bunlar nasl eitelim? Her gn kafamda binbir trl evirip eviriyorum. te kadn ordulamas, saval, erkei hizaya getirme, gelitirme, savatrma bu derin endielerle balantl. Gn gibi belli. Saval nleme temelinde geliyorlar veya savatan kamak iin yaklam gelitiriyorlar. Ama baylyorlar. Gnlk alan raporlarna bakyorum; ana karargahtan tutalm herhangi bir blgeye kadar, en deme militanmzn, erkek ve kzmzn ilikisine bu basit emelleri yerine gelmezse "intihar ederiz" diyorlar, frsat buldular m derhal koalisyon kuruyorlar. Kime kar, niin? Basit, belki de varsa bir yaamlar; sevmesini bilseler ben de alklardm. Onu da becerdikleri yok. Srf laf olsun, hayalleri, gdleri tatmin olsun diye. Byk ak yakalamak veya byk yiitlii, saval esas almak drsen aklna gelmiyor. Tepkiyle ve zoraki bir memur gibi, "biraz PKK'ye alrm, ondan sonra kendi ilkelliklerimi, gdlerimi yaarm" zihniyeti iindeler. Bu aka ihanettir. Ama maalesef yaananlar da bunlardr. Geen gn bir raporda okudum, bir kz arkadamz diyor, "bizim yaptmz temel hata, toplumsal temelde gnde on defa evleniyoruz. Parti nderlii ise bakireliini smsk koruyor." lgin bir deerlendirme. Evet, sizler her gn evleniyorsunuz. Klasik anlamda ve toplumsal temelde ballk dzeylerinizi, alkanlklarnz gznne getiriniz: Her gn evleniyorsunuz. Ak, ilikiyi doru anlamak, hi kimsenin yanndan gemedii bir durum oluyor. lle de "ya teslim olur, ya teslim oluruz." Brak toplumu, saflarmzda tam bir bela durumu. Kabul etmeyeceimiz ak. Yksek savalk zellii gstermeyen kadn da, erkei de ben adam yerine koymam. "Ya kadnsz, erkeksiz olunur mu?" diyeceksiniz, olunmaz ama her eyden nce kavgasz da olunmaz. Kavgay biliyor musunuz? Kavgay bilmeden yaam anlayamazsnz. Yaamn kymetini, dolaysyla ok doal, ok zorunlu olan kadn-erkek ilikisini da anlayamazsnz. Anlayamadnz en temel bir nderliksel sava zelliidir.

Eski tarzla iliki gelitiremezsiniz. rgt imkanlarn kullanarak, rgtn zgrlk ortamn yanl kullanarak, "ya ite bak etki altna alacam ne kadar kz var, erkek var. Yetkim, kanun gibi kurallarm da var. Frsat bulduka uygularm." Hayr. Belki toplumda rahattn, ama PKK iinde bunlar ok zor. "Bazlar uyguluyor" diyeceksiniz. Uyguluyorsa aa kyor. Ben her eyden nce kendime uyguluyorum, bu yaa gelmiim, dikkat edin. Savaa gre olmayan iliki, ak; ka para eder. Ben bile daha tam cesaret edemiyorum. Herkes beni belki korkak olarak da deerlendirebilir. Ama sen kim oluyorsun? Savaln yanndan gemiyorsun. Saval da kaba anlamayn, "yle silah skyoruz. Vay birka eylem de yaptk. Daha bizden ne isteniyor?" demeyin. Ben bu anlamdaki saval yzde bir bile savalk saymam. Savalk kapsamldr. Ruhtan tutalm fizie kadar, scak savamdan ruhsal savama kadar, hepsi savaln kapsamna girer. nderlik ilkesi, her eyden nce sava ilkesidir. Ondan sonra yaam gelir, ekmek gelir, vicdan gelir, sevgi gelir, ak gelir. Brak ak, siz ilkel gdlere bile anlam veremiyorsunuz. Oysa PKK savalnda bunlar muazzam dntrme diyalektii geerlidir. Bu halinizle brak size erkek demek, eskiden olsayd kle diye piyasada satmazlard veya alc bile kmazd. Kzlar iin de yle. nk fazla biimli olmayan kzlar kimse kle, cariye diye satn almazd. Gereklik bu. Sarslmak iin bunlar bilmeniz gerekiyor. Yaamn kolay olmadn, savaln bo bir i olmadn mutlaka anlamanz gerekiyor. Neden bu kadar zorladm? Keyfimle mi setim bu durumu? Yok. Ezildim ezildim, bouldum; bouldum, bzldm; bzldm, vuruldum; vuruldum ve daha sonra "k" dedim. Dikkat edin, kendim iim yapmadm, yaamadm ortamlar size yaptryorum, size yaatyorum. Benden daha arkada canls kimse olamaz. Anamn "senin altn gibi almazlar" diye bir sz vard. Toplum mantyla alakas yok. Ama ben bu konuda da isyan esas aldm. Tabii o bunu fark ediyordu. Anasnn istemine gre bir grup oluturmak tehlikeliydi. Ama biz bunu denedik ve sizler bunun rnsnz. Anama ramen, grup kurmaya cesaret ediim, sizi siz yapan temel zelliktir. Sizler bunlar bilmeden kendinizi adam yerine koyamazsnz. PKK'nin, Apoculuun z budur. Belki kendinize gre ok ulalmaz veya tehlikeli, anlamsz bulursunuz. Ama ben de sylyorum; biz bu kavgay imdiye kadar byle yarattk ve imdi ise kavgann bayz. Hatta neredeyse ilah kadar bandayz. Kendimi zorla m dayattm? Hayr. Toplum itiyor, sizler her gn istiyorsunuz. Ben gl bir merkez, militan olmanz isterdim. Fakat her ey bana yklyor. O zaman sizlere den bunu renmektir. Buna katlmamak, bunu boa karmak deil, hi olmazsa doru bir renme gc gstermek. Ondan sonra karar verin, varsanz "evet", yoksanz "hayr, bu deli iidir" deyin. Ya izin isteyerek, ya da isyan ederek kan. Biz ikisine de varz. Neden her gn nderlik yeminleri ediyorsunuz? Gereinizi biraz renmek iin deil mi? Herkes "btn gcmz sizden alyoruz" diyor. Ama bu gcn nasl bir g olduunu, nasl olutuunu kimse anlamak istemiyor. Tersine arur ediyor. Basit bir ekmek kavgas, hatta savalk bile, nderlik gereinde bu biimdedir. Neden kaacaksnz? Ben mi anama, "beni dnyaya getir" dedim. Yok. Topluma gre, kendime gre oldum. Ondan sonra kendimi korumaya almam, zgrln ilk admyd ve yaptm. Gnah m bu? Sizler iin ok mu kt oldu? Baka nasl iyi evlat olunur? imdi hi olmazsa nizamnz var. Birliktesiniz, biraz gcnz var. Hatta bu lkede en gls de oluyorsunuz. Bu, savalkla mmkn olmad m? Bakalar m yapt? Sizlere braklsa, acaba ka saat ayakta kalrsnz? Hikaye byle. Namus belas m dersiniz, namus sorunu mu dersiniz, ne derseniz deyin, iine girdik ve

buraya kadar getirdik. Anlayl ocuun namus meselesi, imdi bir lke meselesi, bir sava meselesi, bir parti meselesi, bir kiilik meselesi, bir kadn meselesi, bir erkek meselesi oldu. Kendisine sayglyd. zgrl esas ald ve bunlar iin savat, sonuta buraya kadar geldi. Alayacanza, szlayacanza anlamaya aln. Anlamaya alrsanz iyi edersiniz. Krk yldan sonra anaya olan gerek sevgi imdi anlalyor. Anaya layk olmann byk bir savalkla mmkn olduu bugn ortaya kmtr. imdi olsayd anam, belki anlam vermeye alrd. Aslnda dndm kadar kt birisi de deildi. DEP kongresine gittiinde Musa Anter'le elleri havadayd. Musta Anter eski bir yurtsever, dieri de anayd. Fakat elleri bulumutu. Yani bir eylere akl erimiti. Anaya doru sayg gstermem en temel gelimelerden biridir. Zaten analarn bu kadar evlatlarn hibir gzya dkmeden nderliin emrine vermeleri bunu ok ak gsteriyor. Bu byk bir gelime. Analar gururlandracak kadar byk iler yapmz. Krdistan analarna bu hem yarar, hem de bu kurtarabilir. Kadn emei zerine, kadn abas zerine yatan bir kii deiliz. Bu ana da olsa, bir kadn ucuz kullanmaya, onu kendimiz iin altrmaya tenezzl etmeyiz. Bu anlaytan yola karak, kiiliimiz itibariyle daha fazla vermemiz gerektiini, byk vermemiz gerektiini dnyoruz. Anamn benden bu kadar talepte bulunmas, srar etmesi, benim de bunlara byk bir cevapla karlk vermi olmam nemlidir. Basit hediyelerle bunun olmayacan, analk hakknn byle alarak, ite kk bir memur, birka kuru para, yiyecek, giyecekle karlanamayacan gsterdik. Bu basit bir hediye, ama en byk hediyenin byle bir kadn almas olduunu dnyorum. Bu da yaplmtr. Bu anma, bu anlamda bir gerekletirmeyle, gerek karln vermeyle hesabn grdrmtr. lle birisi ana hakkna, bir ana da ille kendi hakknakarlk istiyorsa, byle bir savam kabul etmelidir ve hatta bu savam istemelidir. te biz bunu yaptk. imdi btn analar da bunu anlyorlar ve ana bykl bu temelde anlam buluyor. Kadnlar iinde bu sava anlam bulabiliyor. Yiit oul byle olur, bana gre, kadna gre, anaya gre. Ama dediim gibi bu sadece bir savatr. Dahas sava ustalkla yrtmeye baldr. Sanrm anam buna bir ey demezdi. Sonuna kadar o da kavga ediyordu. O zaman ben de sizin iin sonuna kadar doru temelde kavga edeceim. Ne isterseniz bu kavgayla balantl bulabilirsiniz. Baka hi kimse olunu yanl anlamamal ve ondan yanl talepte bulunmamal. Analarn yreini az ok anladm sylenebilir. Anlamayanlar partimiz iinde, erken ahadetlere yol aan kiilerdir. Ben bunlarn analarna da, yoldalarna da pek saygl olmadklarn sylyorum. Yaam iin kavga ne kadar zor olursa olsun, bunu sonuna kadar gelitirmeye varm. Ama en az onun kadar bu kavgann yol yntemlerine mthi bir yrekle karlk vermek gerektiini aklkla gsteriyorum. Sizler de analara saygl olmalsnz. Onlarn gerekliine yalnz benim hesap vermem doru deildir. Sizlerin de vermeniz gereken hesaplar var. Kt savayorsunuz, dyorsunuz. Bundan dolay analarn istemi hep bana dyor. Anama doru drst hesap vermiyorum. Hepinizin analarna nasl hesap vereceim? Olmadk yerde derseniz, savamay doru-drst bilmezseniz, "sizde hi vicdan yok mu" demek gerekiyor. Bu kadar ana yrei nasl dayanacak? Biraz vicdanl olun. Yeter bu kadar vicdanszlk, inkarclk. Alamay durdurmakla analara byk iyilik yaptmz dnyoruz.

Analar imdi daha az alyor. Birka oul verenler bile bazen hi alamyor. Bu byk bir gelimedir. Ama alaylarna yol amamak da, onlara yarar oul ve kzlar olmak da, bize der. Bu bizim temel grevimizdir. 4 Nisan 1996

trajik bir kahraman

Yaam alaya alnmaz. Komikletirilemez, gln duruma sokulamaz. Trajediye, korkun bir ikenceli duruma da sokulamaz. Bu son kahraman kzn eylemini dile getirmek istiyorum. Leyla Kaplan. Neden eylemiyle bana trajik gibi geldi? Anlald kadaryla daha yeni yetimi. Zaten 17 yanda ve dzenin ok ar etkileri altnda bir tutam yaam aryor. Bir iliki aryor, PKK'yi aryor. Dersim'e kadar gidiyor ve yreine gre bir zgrlk aryor, ama yanlyor. Belki de zorlanyor, geri dnyor. Belki de bocalama geiriyor. Fakat genel PKK etkisiyle bile olsa eylemi inisiyatifiyle gerekletiriyor. Dman gc, iileri bakan, u-bu yetkilisi mutlak diyor ki, "cesaret hap imitir. Bu tarz bir eylem dzenlenemez." Onlarn mantna gre kesin byle olmak durumunda. nanlmaz buluyor, byle bir eylemin bu biiminde gereklemesini. PKK'nin mthi bir cesaretlendirici yn var. Leyla bunu esas ald ve amaca kesin ball var. Fakat bunlara her koulda dayanan bir militanla dntrmeye sra gelince zorlanyor. imdi zorlananlarn bir ksm ite sizler gibi oluyor. Szde PKK iindedir, ama varl yokluk gibidir, faydas zararna gre ok azdr. Ne kadar dzen etkisi altnda kalrsa kalsn o kahraman kz, son kez gcn toparlayarak ve inancna ihanet etmeyerek (nk baz tereddtler geiriyor, bunlar da yenerek), bu kahramanlk eylemini gerekletiriyor. aresiz de olsa, bu kahraman eylem tanrsallama yolundaki bir eylemdir. ok ynl esaslar, gzlerimizin, yreimizin iine sokuyor. Ne kadar zayf da olunsa amatan korkmayacaksn. Ne kadar tereddtl olunsa bile gerektiinde en kahramanca adm atacaksn. Bu eylemler, bu kiilikler ok grkemlidir ve en zayf bir kiilikte gerekleebiliyorsa bu ok daha nemli. nderlik tarzna ballk. Nitekim Zilan olaynda dile gelmiti, mkemmel anlatmn vermiti. Burada da arpc, hi de sizler kadar eitim grm deil. Deney-tecrbeden de gemi deil, ama hassasiyeti olduu iin, dman dman bildii iin, yreini de yrek bildii iin, bu ikiyzll yapmyor. Tereddt geiriyor. Hatta "dnsem mi?" diye iinden geirdii de oluyor. Bir mektupta bu szleri sylyor, "yapamam" diyor. Ama deerlere sradan bir ball bile onu drst olmaya zorladnda ise o kahramanca eylemi gerekletirmeye gtryor. Bu ok iyi bir PKK gereidir. ok sradan birisi de bu gereklikle balants halinde, neler yapabileceini gsteriyor. Saygl olmalyz ve saygy yreinizde gstermeniz lazm. Elbette ki, bu lafla olmaz. Gerektiinde o kahraman admn sahibi olabilecek kadar drstl taknrsanz, -ki bu saygdr. Yoksa "zayflklarm var, zorluklarm var" deyip, yaamaya alrsanz, bu bir ihanettir, en

aalk durumdur. nk bu yoldamz hepinizden daha zayft, hepinizden daha fazla zorluklar vard. Ama bu ikiyzlle yaama frsat vermedi. Kendinde yaatmak da istemedi. Kutsal deerlerdir, bal olmay bilmek gerekir. Leyla gibi yzlerce kahramanlk deerlerimiz var. Ben bile kendimi onlar anlamann bir pratikisi, hizmetisi olarak deerlendiriyorum. Kendime yaktrdm grev bu. Onlarn eyleminin bykl karsnda ben bile zorlanyorum. Tanrsal yolda olanlar, byk ilkelere gre, arpc bir olayla karlk verenler ancak byle olabilir. Tabii benim durumum daha farkl, ben onlar kalclatrmak, srekliletirmek, bytmek ve zafere gtrmek durumundaym. Hizmetilik ancak byle anlam bulabilir, bunun dnda mmkn deil. Yrekleriniz hassas deil. Erkek olduunuzu iddia ediyorsunuz, erkeklikten dem vuruyorsunuz. 17 yanda. Metropol koullarnda zor bela bym, grtlana kadar metropoln pislikleri ruhuna, bilincine szdrlmak istenmi biri byle yapmak isterse, peki sizler neler yapmazsnz? Ka mmkn m? Kaarsanz kendinizi kime yutturabilirsiniz ki. Benim yapabileceim en nemli i, bu duyarll temsil etmektir. Neden sizlere boyuneeyim ki? Ne yapyorsun diye sorabilirsiniz? te yaptklarm. Bunlarn baz amalar vard. Yoldalar iin bir ey yaptlar. Benim de bir anlam ykleyeceim, srdreceim, karacam sonular vardr. Byle yaanlmaz. Bu lafazanlkla, bu duyarszlklarla yaamak mmkn deil. Btn bu kahramanlk olaylarn biraz yreinize sdrn ve birletirin. Dnememek, gelimemek diye bir eyden bahsedemezsiniz. Byle kahramanlklar yaratanlar, PKK'de birer abide gibi ortadayken hl sradan bir grevi bile baaryla stlenmemek ne demek. Yanllklar diz boyu. Hangi ballklar dille ifade edilebilir. Sradan yaanlamaz, nderlik eittir, sradan yaamamak. te byk kahramanlk eylemi, bir nderliksel tarzn gstergesi. PKK'de byle olur. Byk yaama alkanlna ulaacaksnz. Doru dnn, byk dnn. Byk bala, byk konu, byk emredin, byk sonulandrn. Byle misiniz? Yanllklar mertek gibi gze giriyor. "Uzlatk" deniliyor. Her ey kural d. Fazla zerine gitmek istemedik. Tehlike kapda "oral" olmadk. Mutlak yerine getirilmesi gereken gnlk grevler var, "umursamadk" diyorsunuz. te btn bunlar brakacak ve byk bir azimle, moralle balamak gerekiyor. nderlik gereine byle katlm olabilir mi? Vicdannz bunu kabul ediyor mu? Mnafklar ayklanacaktr. Dier bir deyile; oportnistler, ilkesizler, irkin pratik sahipleri ayrtrlacaktr. Byle yaayacaklarn sanyorlarsa aldanyorlar. Bu erevede ayrm yapmadan, "nereden geliyor, hangi aileden, hangi cinsten, hangi milliyetten" bu ayrmlara hi bavurmadan genel llerimizi veriyoruz. Sonuna kadar anlalr klarak, szle balatyoruz, sz kesinletiriyoruz. Tekrar syleyeyim: PKK baba ocan gelitirenlerin deil, emekilerin, yaamaya hakk olanlarn ocadr. Bir halkn en insani hakk olan temsil ediyoruz. Neden katlmda tereddt geireceksiniz ki? Yarm yamalak, kr-topal, yenilgili tarzlar artk an. Aslnda temel hatanz; iddia yetersizlii kadar, tarzn tutarszlndan ileri gelmektedir. ounlukla da dzen tarzlar, dzenin kiiliklerinizde yaratt geriye ekme, bu sonucu douruyor. htilalcilik bunu annda kesmektir. Yoksa hep byle geriye ekilirsiniz. Geriye bu kadar ekilen de ilerleyemez. Artk anlamak zor deil. Halkn ocuklarsnz, halk adna baz deerlere kesin sahip kmaya aksnz. Niyet itibariyle

bylesiniz. Ama dzenin beyninize, yreinize verdii zc ve iddiasz geri ekitirici, tereddte, mulakla drc, zehir mi desem, afyon mu, o mulaklatrma nedenleri sizleri bu duruma sokmu ve bu da btn baar imkanlarnn ortadan kalkmasdr. Hayretler iindeyim; bir gnm bile inceleseydiniz, ounuz destanlar yazardnz. Dzenden, baba ocandan kalma hikayeleri, gelenekleri dinleye dinleye, kendinizi de, bizi de zor duruma soktunuz. Btn bunlara ramen, "ille gelin benimle yryn" diye, rica etmiyorum. Dayanmayan rahatlkla geri ekilebilir. Benim isyan ettiim, bir yandan "karasevdalyz, balyz" deyip, bir defa da deil, ihaneti srekli bir tarz diye bize dayatmanzdr. Ycelie davet ediyorum. Evet, sizleri yceltmek istiyoruz. Tarz bende yakcdr. Sizleri bu iin byyen bir savas, militan, komutan klmak istiyoruz. Baka trl 17 yandaki Leyla gibi de olamazsnz. O bir trajik kahraman. Sizler ise komik olup karsnz. nk iler ciddi. Leyla komik olacana trajik olmay esas ald. Elbette ki, kahramancadr. Nasl erkeklersiziniz? Yenilenmezseniz, erkekliinize be metelik deer vermem. Bir yoldamz bir trl PKK'ye, nderlie gelememesinin tarifi olarak, erkekliini srdrmek, zurriyetini gelitirmek istemi. Ama PKK iinde bunun imkann bulamad iin de byk fke duyuyor. O gn bugndr neden zrnk kadar doru bir pratie yaklamadn izah etmek istiyor. Belki ileride bunu byk bir edebi yapta dntrrz. Maalesef bu erkeklii size yaptrtmayacam. Baz gereklere artk saygl olmay bilelim. Netleen ilke ve uygulama esaslarnda younlaacaksnz. Bunu da zorlama biiminde deil, can- gnlden, yzyllarn hasreti biiminde, beyninize yreinize yedirerek yapn. zmseme iini sonuna kadar, dman yerle bir edecek ve zlenen yaam gerekletirecek, her trl savam baaracak kadar younlama iini kendinize yedireceksiniz. nderlik younlama iinde snr tanmamaktr. Her el atnda mutlak baar deil midir? Bu an'n younlama dzeyiyle balantldr. Bizde temsil edilen nderlik nereye giderse gitsin, yeter ki nefes alp versin, mutlak baarr. En inanlmaz koullarda bile biz baardk. imdi biz de insanz, gkten ta da der, fiziki olarak imha oluruz, ama yayorsak fiziki olarak da baarrz. Yzyllarda yaarz. PKK'den irkin bir oyun oynanyor. Dmann bile artk oka diline dolad ve umut balad bir oyun. Biz eitli nderliklerin yapt gibi zoraki yntemlerle deil, yoldaa, iknayla sizlere ykleniyoruz. Bunun artk bu partiden tasfiye edilmesini, bunun iin gerekli younlama dzeyini yakalamanz ve her eyden nce, btn yaamn esas olarak, tek yaam gerekeniz olarak, kesin ve srece yaylmamas biiminde, emirden anlyorsanz emirle, ricadan anlyorsanz ricayla, gereklerinin yerine getirilmesini istiyoruz. nk yaam tehdit altnda, her ey zor kazanlm ve dman an' anna yok edip elimizden almak istiyor. Dman durduracak olan ancak bu younlama dzeyidir, yani nderlik gerekliidir. Canlar gidiyor, sizler gidiyorsunuz. Sizde hi ana yrei de mi yok? En deerli varlklar bu kadar giderken, insan duyarl olmaz m? Partimiz iindeki yoldalar, deerler, bir halkn tek umut kaynaklardr. Eer bu dzeyi yakalayamazsanz ve onlarn ahsnda bir halk adna umut edinebilecek en son ne varsa, tmyle bir daha dirilmemecesine elden gidiyor. Eskiden ilehanelere kapanrlard, zikir ederlerdi. Srf ilkelere gre yaamak iin. Biz o

kadar zikir edin, ilehanelere ekilin, dergahlara kapann da demiyoruz. Bizim sava tarzmz ak ve ok amanszdr. Bu dergahlarda iddet yoktur, sadece ve sadece ruhsal younlama vardr. deolojik, siyasi, askeri, rgtsel ve bir de an' anna younlamak. lk defa ykselii kesintisiz ve baarl bir biimde srdryoruz. Bundan daha gzel ne olabilir ki. Bir halk ve baz insani deerlere bal, hatta birey olarak da kendine saygl olanlar iin bundan daha ne kutsal olabilir ki. Tarz da, temposu da bunun iindir, sizler iindir, halk iindir. Yoksa bizim kadar yoldaa, kendi insanna deer bien tarihte grlmemitir. Zorluklar sadece layk olunan yaam gerekletirmek iindir. Kantlanmtr: En sradan sempatizanmz bile, byk bir kahramanlk eyleminin sahibidir. te rnek: Leyla Kaplan. Bunun karsnda hibir dman dayanamaz, annda zlr. Bundan baka ne seeneimiz, ne de bizi affettirecek, snacamz bir ilahmz var. PKK nderlik gereinin, onun her sahaya anlam ve uygulama itibariyle temsil edilmesinin, gnmzde yakcl daha da amanszlamtr. Hem anlalabilme, zmseme imkan artmtr, hem de iinde oyun oynama durumunda bir gelikinlik vardr. Biz olumlu temelde ykleneceiz ve bu olumsuz temelde oynamalar da kesinlikle srece yaymakszn kesip atacaz, karar bu temeldedir. nderlik gerekliinde uygulamalar younlam bu biimde yryor. Yani olumluluu, eskiden yllarca salanamayacak bir dzeyi, birka ay iinde vermek durumunda. ok kapsaml olan olumsuzluklarn da, ok kapsaml almasn birlikte gtryor. inizde kendine gvenen, yiit olan, anlam vermeli. Bunun iin yanllarla asla uzlamamak kadar, dorularn zerinde amansz yrmenin olanaklar vardr. Yiitliin kahramanlamas, ancak bu tarzla olur ve bu mutlaka kazandrr. Katlm tarznz artk bu mulaklktan kurtarn. ddia ve uygulamadaki tarz ve tempo yetersizliini an. Her zamankinden daha fazla keskinlik zaferi yaknlatrr. Belki de tarihte ilk defa bu kadar amac gerekletirme imkan dahiline girmitir. Eskiden bile snabileceiniz gerekelerle asla bugn byle gtremezsiniz. Bunlar da taktik nderlik gereklerinin en arpc ynleridir. Stratejik nderlik, hep byle yce kalmak istedi ve taktii de byle amansz gtrd. Bu aamada hepiniz stratejik esaslar kadar, onu uygulama taktik esaslarna da, rahatlkla ulaabilir, btnleebilirsiniz ve kesin baar tarzn da yakalayabiliriz. PKK'de yaama gtrecek tek tarz; kantlanm baar tarzdr. Bunu hi kimse, hibir gerekeyle, ne nleme yeteneindedir, ne de buna hibir PKK militan, hatta sempatizan frsat verecek durumdadr. Kantlanm bu byklklerle sahiplik etmek ve kimden nereden (bu ben de olsam), bir yetmezlik-olumsuzluk geliyorsa annda durdurmalsnz. nk hibir parti PKK kadar bir halkn maln almaya layk deildir ve gerekli de deildir. Yani hem ok layk, hem ok gereklidir ki, bir halka kiilerin ok stesinde, benden bile daha teye katlm gerekiyor ki, tarihsel rol oynanabilsin. Benim bile bu kadar younca katlmamn bu gereklikle balants var. Zorluklarnz ne kadar olursa olsun, engeller ne kadar kkl olursa olsun irade keskinliine sonuna kadar ulaarak, kendinizde her trl engeli, dman kesecek kadar keskinletirin. Bunun iin gerekli bilinci edinin, uygulama gcn kendinizde biriktirin. Bylece nderlik gereimize musallat olmu, hem iinde, hem dnda, ne varsa, silip sprmekten, byk bir tutkuyla gerek szle, gerek eylemle hesap sorun. Bylece kendinizi hem hakk olan, hem grevi olan ve ancak onunla baarabilecek olan, nderlik katlmnz mutlaka gerekletirin.

28 Ekim 1996

zaferi olmayann ak olmaz...........................................................................

Kendini gelitirememek byk fkelendiriyor. Kendini eitmemek bize yaplabilecek en byk ktlktr. nderlik tanmn yapmaya altk. Btn gerekliimizdeki z; bir yaama dzeyine daha fazla kendini ikna etmektir. Ama gryorum ki, zgr yaam konusunda kendini ikna etmek urada kalsn, yaamla ilgisi olmayan, hastalkl, her trl klelii besleyen ne kadar tutum varsa kabul gryor. Kleliin ok dehetli, drc, imkan vermeyen amansz bir yzn, onun her trl dayatmasn artk grmek bile istemiyorsunuz. Burada, byk yanlg, kendini aldatma tutumlar iinde yaama abalarn gsteriyorsunuz. Elbette ki, bu aldatc tutumlarla bize ve yaama dayanmak ok zordur, ikence gibidir. Sz ve pratii olmayan, hemen her kapya kan ne kadar yaklam tarz varsa ardna kadar aksnz. Kadn kiiliinin bu kadar drlmesinin en temel nedeni; her trl kleletirici etkiye kendini ak brakmasdr. Kadn zavalll, kadnn ilkesiz militanl, politikaszl, gszl temelde btn kleci etkilere kendini ak hale getirmesi ve ona zemin sunmasndan kaynaklanyor. te; Diyarbakr'dan Mersin'e, oradan zmir'e bir somun ekmek iin oltaya taklan balktan daha tehlikeli bir biimde atlyorlar. "Hepsi de Gneydoulu'dur" deniliyor. Bunun anlam udur; bir halkn kleletirilmesi onu oltaya taklan balktan daha avlanmaya yatkn bir hale getirir. Sizler de bu gerekliin en altaki paralarsnz. Bundan dolay zgr yaama iddias deyip gememek gerekir. Alamakla siyaset yaplmaz. Zayflklar, ikayetleri ortaya koymakla da siyaset yaplmaz. Tersine, bu tutumlarn olduu yerde siyaset biter. Kadnn politika d kalmasnda, bu tutumun belirgin rol vardr. ktidar gc haline gelmemesi, erkek egemenlikli politikann ar uygulanmasndan ileri geliyor. Buna verdiiniz karlk ise, politik kiilie gelememek oluyor. Peki bu ne demektir? Klelii kadn olarak kabullenmek. Oysa kadn gerek bir politik g olarak gelitirmek istiyoruz. Btn anlay, pratik ve rgt abasnn esas hedefi budur. Dier btn yaklamlar, zgrlk talebine ters der. Kendini politikletirmek, zgr ifadeye, iradeye, bilince kavuturmak nemsizmi gibi, bunun yerine rgt bir aile gibi, yneticiyi de bir aile reisi veya bir bac, bir karde, bir koca, bir baba gibi grp, ona sarlmak; politikaclk sanlyor. Oysa bu, zgrleme politikasndan hibir ey anlamamaktr. O kadar zgcnzden yoksun ve hatta ondan korkuyorsunuz ki, hep birilerine sarlma ihtiyacn duyuyorsunuz, - tabii, boyun emeci temelde. Parti yapmz iinde en ok politik kiilie kadn elerimizin ihtiyac vardr. Politika, rgt, ideolojik gelime herkesten daha fazla kadn iin geerlidir. lkelliin en geri snr dediiniz ortamla, siz sadece bir cins olduunuz iin erkee lazm olamazsnz, kendinizi bu temelde deerlendiremezsiniz. te, asl hakaret, asl ilkellik, asl dknlk buradadr. Kendini yalnz cins farkll ile, cinsellik ile erkee bir ihtiya olarak hissettiren kadn; ideolojiden, politikadan, rgtlenmeden vazgemi demektir. Farknda olmadan kendinize layk grdnz budur. Erkein gnlk olarak size empoze ettii de budur. zgrlk anlamnda, bu konuda cevap olmamak sutur. Bu yaklam kleliin zdr, ama farknda bile deilsiniz.

Yalnzl, erkek egemenlikli anlaya snarak amak istiyorsunuz. te, bizim kar olduumuz budur. Ama biz ilkeliyiz, taviz versek zgrlk ansn btnyle kaybederiz. Fakat umrunuzda deil. Abileriniz, kocalarnz, kardeleriniz, sevgilileriniz acaba yle mi? Her ey elinizden gittikten sonra alyorsunuz. Hibir aratrma yapmadan, hibir denemeyi yaamadan kendinizi teslim ediyorsunuz. Bu teslimiyettir. En nemlisi de sanki doal bir kadermi gibi kendini byle ilgisiz, aresiz brakma veya birileri gelsin bize sahip ksn. Burada artk irade ve srekleyici dnce durur. Mutlaka birileri gelir mal alr, ama bu kt bir mal olur. Sorununuzun kayna burada aranmal. Eer biz bunu zemezsek, brakalm vatan kazanmay halkn zgrln, insan olarak bile saygy kazanamayz. Yaam, bir yalandan ibaret olur. Hayal edilen, ama hibir zaman yaanmayan bir rya olup gider. nderlik gereinin bu kadar byk yaam sava vermesi, ounuzun sand gibi deildir. nsanlktan karlan bir halkn, halklarn, umutlar elinden alnan, btn eref, onuru inenen ve bunu da nemli oranda baarm, egemen klm, teslimiyetten de teye ayaa drlm amansz gereklii ve onun her trl hastalk ortamndan yaam ansna ykselen, yaam onuruna, yaam erefine, yaam gereine anlam veren ve bunun iin btn gc ortaya koyabilen bir yrytr. Bunun dnda hibir ey yok. Hibir namus, eref, hibir maddi tatmini de olamaz. Benim PKK kadrosunda yaygnca grdm; sanki bylesine bir durumu yaamyormu, sanki normal insanlarm gibi, hatta oktan erefi, zgr yaamaya hak getirmi birileri gibi kendini kandramacalk gryorum. nsan biraz sayg duymal. Bu iin ba bile, hl bu konularda bu kadar titiz ise, bu kadar nefes nefese ise, sizler nasl oluyor da kendimizi byle yaamaya layk gryorsunuz? Bu hakk elde etmi sayyorsunuz. Anlaylar ortada, en snmak istediklerinizin durumu da ortada. O halde neden kendinizi aldatyorsunuz? Unutmayn ki, bu dzeyinizle tartma bile yapamyorsunuz. Btn davranlarnz kendinizi klece ele veriyor. Duygusal ve oukca. Devrimci olmak, ilkin yaam hakkna sayg, zgr insan olmaya karar vermekle balar. Tam bir airet usl, etkisi byk olan aile kltryle parti ortamna geliyorsunuz. Neye karar verdii, ne olmak istedii, nasl olmak istedii belli deil. Balangta yanlgl olabilirsiniz, renmemite olabilirsiniz, ama bunu uzun sre devam ettirmenin de balanr bir taraf yoktur. Erkekler sizi yanl altrm. zgrlk anlaynda byle yaklamlara yer yoktur. Ne bir kadn kendime yaklatrrm, ne bir kadn bir erkee, ne bir erkei bir kadna. lkem bu. Benimle yol almak isteyen kadn, erkek buna ulamadka birbirlerinin yzne bile bakamayacaklarn bilmek zorundalar. "deolojileriniz varm, yaama altrlmsnz" o zaman, git orada yaa. nderlik gereindeki yaam felsefesi ok ak. Yaam iin gerekli olan ideolojik, siyasal, rgtsel ifadeleri netlemitir, kolay zmsenebilecek dzeye gelmitir. Kadn zgrlne yksek bir deer bitiimizi biliyorsunuz. zgr kadn kiilii; bir partiyi deil, bir alma birimini deil, bir ulusu bile etkileyen yaam demektir. una inanmalyz: zgr yaam yoluna girmedike ve bunu ilkede, pratik uygulama dzeyinde temsil etmedike ne rahat bulabiliriz, ne de baka uralara frsat verebiliriz. En fkelendiim husus; iinizde younca bir kesim ve erkekler binbir emekle biraz gelitirmek istediimiz bu zgrlk imkann kenarndan, kesinden girip kurt gibi kemirmek istiyor. Drst, zl yaama, sevme durumu olmad halde, partinin gcne, yetkisine snarak bunu dayatyor.

Domatik deilim, birok oluumu yaamn iinde gzlemeye alrm. Ama bu ilkesiz ve tavrsz olmak deildir. "Canlar yaam istiyormu, kadn istiyormu, erkek istiyormu" Acaba elele tutumay biliyorlar m? Bilselerdi alk tutardm. Sper bir d var burada. Yani zgr yaam ansmzn savala biraz daha ilerletilecei yerde, niyet ne olursa olsun, bu komplocu ve arkadan hanerleyici bir tutumdur. Askeri yaam kiiliimize darbedir. Neden tek bir kiiniz bunu grmedi? Mthi bir bencilliin dnda bunun izah var mdr? Kimse yaln anlamasn. liklerimize kadar birbirimizin olmaya, birbirimizi paylamaya kendimizi hazrlamalyz. Bizim aksz, cokusuz olduumuz korkun bir yalan. Kim ak, cokuyu yaamyor? Kim en ilkel gdleri birbirine dayatarak ak, cokuyu, heyecan yaayacan sanyor? Eer bu ak ise, o zaman bizim kaba cinselliin klesi kyller, en byk aklar yayorlar demektir. Genelevdeki veya zelevdeki erkekler, kadnlar en byk ak yayorlar demektir. Heyecann, akn bu olduunu nereden rendiler? Hangi kitaptan rendiniz, hayatn hangi gereklii bunu byle retti? Bu kadar ucuz duygusalla kendinizi hangi gerekeyle, cesaretle yatrabildiniz? Gerekten sevebilselerdi, gerekten elele tutumay bilselerdi, gerekten kucaklaabilselerdi, "bravo" derdim. Ama dediim gibi, btn bunlar byk yaam savana tepki temelinde geliiyor. Onun btn yce grevlerine, kiiliklerine ztlk temelinde gelime, dtalama, boa karma temelinde geliiyor. Hayret ettiim; nasl bunu hemen kavrayp gereken tavr gelitirmediinizdir? Bu anlamda cins yaklam toplumsal gerekliimizde en byk sorun deil midir? Kleliimizin en ok yaand alan deil midir? Bunu daha drst anlamayacak msnz, ilgi bekleyeceksiniz ve bu yaklamlara alet olacaksnz! Biz hibir zaman aksz, cokusuz yaamay ngrmedik. Tersine bal olduunuzu sylemekle birlikte, hl yrttmz byk savan, ak boyutunu daha anlamyorsunuz. Bir yoldanz olarak, ben bu yaa geli srecimi inanlmaz bir heyecanla getirmiim, ama sonu karmyorsunuz. Oysa burada gerek bir yaam destan gizlidir. Kavgac, dili mthi ve byk bir duygular sava vardr. Kim inceledi? Size soruyorum. Bunu kavramadan ikide bir, "ilikilerde scaklk, bilmem ilikilerde soukluk, ilikilerde ilgisizlik veya ilikilerde uzlamaclk" demek ve bunlar ne karmak byk saygszlktr. Sizleri lkeye srkleyen tutumun ne olduunu hala anlam deilsiniz. Sizi srkleyen rzgar nedir? Onu bile tanmlayamyorsunuz. Tersine, ycelten deerlerin ne kadar zdd varsa, onu temsil etme gibi bir sorumsuzluu yayorsunuz. Ruhlar oktan lm. Bazlar bana ruh savunusu yapyor. "Ruhum var" diyor. Kutsal ruhtan, byk zgrlk ruhundan haberi yok. "Ruhlarmz var, duygularmz var" deniliyor. Bela. Ulusal ruhta, ulusal iradede bu kadar alklanmama ramen, ben bile kendimi yeterli grmyorum. Davranlar o kadar basit ve gdlere taklm ki, gzkara bir biimde bize bunu dayatyorlar. nsan yoldan bu kadar anlamamak ve bencilliine kurban etmek iin mi kullanr m? Gl bir hayat plan olan ka kadn arkadamz var? lkesi olan ve ilkeye anlam verip, ilkeyi yrten iinizde kim var? yle drt drtlk bir temsil de istemiyoruz. Ama hi olmazsa aray olmal, hi olmazsa ihtiya duyulmal. Kaybettiimiz ruhumuzu aramalyz. Brakalm rahat ilikiyi, drste selamlaacak hal bile braklmam. Her eyi bir sava gibi

gryorum. Hangi dosta gitsem, benim iin bir rahatlk deil, orada bir savaa k vardr. Halktr bekliyor, saygda hi kusur etmek istemiyor. Ama oraya sava iin gidiyorum. Sizlere bakyorum; kavga verilmesi gereken yerde teslimiyete, kolaycla kouyorsunuz. Kendinizi teslim etme ortam buldunuz mu, iliklerinize kadar boalyorsunuz, alyorsunuz ve teslim oluyorsunuz. Sevdiinizi, arzularnzn yerine geldiini sanyorsunuz. Hatta bazlar ak olduunu sanyor. Btn bu gelimelere ramen, benim durumum bile fazla umutlu deil. Halkmzn, kadnlarmzn byk sevgisine ramen umutlu grmyorum. Sava diyorum, belki bizi daha iyi glendirebilir. Sandnz, o birok soytarnn "yaayabiliriz" dedii noktada, ben dayanamyorum. Bana sorsalard; neden dayanmyorsun yolda? Dnn ben ki, kendi kanunlarn kendisi yaratan biriyim. Neden yaayamyorum? Bunu bizim baylar veya bayanlar neden incelemiyor? Neden saygnz yok? Hani ok deer verdiiniz bir yoldanzdk? Herhalde ortadakilerden daha geri kalr bir yanmz yok. Tam tersine bu lkenin, bu halkn u anda en gl gibi grnen kiisi durumundaym. Ama buna ramen, kendimi hi de bu erkekler ya da kadnlar kadar yaam ilgisi gibi gremiyorum. Bu demek deildir ki, yani benim gdlerim yok. Herkesten belki daha fazladr, ama bunlarn beni gtrecei noktay dndke, kendimi biraz ideolojik, politik olarak dengeledike byk bir ekime iinde kalyorum. Bunu daha ocukluktan beri byle ele aldm. Her ey bana zor geldi, her ey bana utan veriyordu, sknt veriyordu. Ve bunu yenmek iin srekli renmeye altm. renme iinde srekli birinci konumundaydm. Aile ocandaki khnemi tarzlarla yetinmek ise veya dzenin ok alaltc kalplar iinde olmaksa, bunu ben de bir gn iinde halledebilirdim. Yaam sorunu budur deyip zebilirdim. Bu konuda yetenekliydim. Ama insanlk gereine vurguladmda, halklar ve kendi gerekliimizi vurguladmda son anda vazgeme gereini duydum. Yapmak istedim yapamamam dedim. Dorularn byk araycs oldum. Kim bu tablolar kabul edebilir? Grn analar, o kzlar, ocuklar. Bir somun iin kendilerini amura atyorlar. Bu duruma den insan her eyini yitirmitir. Kendimizi ondan soyut gremeyiz ki. Onlar ki, bizim halkmz ve mcadelemizin sonucu bu duruma dmlerdir. Kurtarlmay bekliyorlar. Hangi kadromuz bunu dnerek yayor. Ben buna ehitleri eklemiyorum. Her biri bir kavga gerekesidir. Zindan eklemiyorum. Her ey bizi kavgaya aryor. Hangi deerli komutanmz bunu byle grp yaamna yn veriyor? Akll olacaksnz, btn komutanlarnz veya kadrolarnz gzden geireceksiniz: Bu temel gereklere gre yayor mu, yaamyorlar m? Krt erkeinin bilinen baz temel zaaflar vardr: Kltrel, ulusal, toplumsal, siyasi gelimeye gc yetmeyen, kavramaya, arayta bile kendini fazla iddial grmeyen erkek; szkonusu olan bencillik, gnbirlik yaam oldu mu ve daha da tesi veya berisi, yaamdan ne anlyorsun dedi mi, gzn gittike daraltlm, en dkn seviyeye indirilmi kadn cinsine diker, -sadece cinselliine diker. mkanmz olsayd da bunun romann yazsaydk! Cinsellie boyun emekle, alet olmakla kesinlikle sizleri iren buluyorum. Buna kar byk mcadeleyi vermemekle, tersine kendinizi esir grmekle ve zemin olarak sunmakla sizleri sulu gryorum. Byle cinsellik olacana hi olmasn. nk btn ulusal, toplumsal, onun btn siyasal, rgtsel ifadelerinden kendini koparm olan erkek, dolu dizgin yaam diye size geliyor. Sizin basit, aresiz ve hibir gelimeye g yetirmeyecek olan kaba cinselliinize kouyor. Bu erkei siz nasl tespit edemediniz? Haydi onlarn biraz erkek hakimiyeti vardr; kadn da kendi diktatrln, irkinliini,

szmona hakimiyetini, tersyz edilmi karln egemen klmak istiyorsa, sizler ne yarar grrsnz? Neden imdiye kadar bunu sorgulamadnz? Bu erkek sizinle birlikte olmasn bilir mi? Neden hayat incelemiyorsunuz? Hani inceleme kabiliyetiniz vard? Hani gzel yaam istiyordunuz? Dikkat edin, ben burada bir incelikten bahsediyorum. "Sevgili erkeimiz, beni sevmesini biliyorsa canmsn, ruhumsun" diyebilirsiniz, ama byle bir erkek yok. Benim aldm tedbir neydi? Erkeklikten vazgemek, istifa etmek. Kanm donuyor byle bir erkeklik karsnda. Bunu kendime yedirememekle, en byk iyilii kendime de, belki de biraz kadna yapmmdr. Srekli kendime sorduum bir soru: Bir gen kz nasl byle bir erkee dayanabiliyor, nasl kabul edebiliyor? Bakn ben sizin gibi bir gen kz deilim. Ama sizden daha fazla, bu soruyu yakc bir biimde kendime soruyorum. Bu anlamda karlamak salt cinsel boyutlu bir gereklik deil, irkin bir kleliktir. Mukayeseyi daha iyi yapmanz iin size sylyorum: Yirmi yalarnda gencecik bir delikanly koyun yerinize ve byle hakim bir erkek onu kendisine e veya sevgilisi olarak semek istiyor. Ne kadar tehlikeli bir karlama. Erkein biraz gc var, zalimler hep byle yapar, tarihten baz rnekler de verdik. Osmanl padiahlarnn dier bir zellii de bu. Fatih Sultan Mehmet kendi hakimiyetini gelitirirken, hakimiyet altna ald halklarn nde gelenlerini, erkeklerini getirip ite o "Osmanl olancl" denilen bir terbiye altnda hepsini bir nevi karlatryormu. Mustafa Kemal'in de byle olduu yaygnca sylenmektedir. Burada bir egemenlik szkonusu. Hakimiyeti altna ald halk, sembol olmas asndan onun bir prensini alp haremine kapatyor. Brakalm kzlar, erkekleri byle yapyorlarm. Cinsellik boyutu deyip gemeyin. Onun iinde birok sapklk, iinde gizlenen birok egemenlik vardr. Dolaysyla irkinlik vardr. Cinsellik alan bu konuda en ok dikkatle zlmesi gereken bir alan. Sanld gibi zorunlu bir ihtiya temelinde ele alnmyor. Orada bir egemenlik dayatlyor. Biz buna karyz. zgr paylam en aza indirgenmi veya yoktur, tersi vardr. Tek tarafl iliki dayattn m veya ilikiyi siyasal ve ruhsal, ideolojik llerden kopuk elle aldn m, egemen ideolojinin tutsa olursun. Sonuta cins olarak kaybedersin. Ondan sonra kadn duygusallyla istediin kadar ala, ortal velveleye ver. Kendin buna yanatn. Erkek zmlenmesini bouna yapmyoruz. Hele szkonusu Krt erkei oldu mu, hele PKK saflarndaki erkek oldu mu, bu zmleme mutlaka salam yaplmaldr. Erkei zmedike kesinlikle hayatnz tehlikededir. zme iini kapsaml, bilimsel yapacaksnz. Sorular sorarak zlmesini, derinletirmenizi neriyorum. Saflarmzda artk dostluk, ahbap-avuluk, her trl elele, kolkola, yatmaya kadar giden ilikilere zgrlk deniliyorsa atmalyz. Sorgulayacaksnz. "Beni hangi temelde sevebilirsin? Bana sevmenin ilkelerini anlat. Benimle ne kadar olabilirsin? Beni nereye gtrebilirsin?" Sizler yarn bile dnemiyorsunuz. Birisi geldi, size byle bir dayatmada bulundu. Kendisi erkek, az ok hakim veya sorumludur. Yarn banza gelecek olan nedir? Yoz iliki denildiinde, ounlukla erkek kendisini hakl grr ve sulanan hep kadn olur. Zaten ahlaki adan da "ahlaksz olan kadndr, yaman adam erkektir; ii biten kadndr, iini bitiren erkektir." Bu ahlak, tek tarafl tehlikeyi grmeden, nasl rahat bir yaklam iinde olabilirsiniz? Keke zlenen, amalanan, pratie an be an yansyan bir yolda sevgisine ulaabilsek. Elimizi tutan byle yoldalarmz olsa. Benim elimi tutan diyeceim, yadrgayacaksnz.

Sayg duyuyorum hepinizin ilgilerine, sevgilerine. Ama gerekten ok mesafe almamz gerekiyor. Benim de bir elele tutu zlemim, amacm, gerekliim vard. Kadnla paylamak iin benim de hayallerim, tasavvurlarm, abalarm var, ama hala ne kadar eite olabilir, ne kadar gllk ister, ne kadar irade ister diye dnyorum? Zaferi olmayann ak olamaz, baars olmayann ak da olmaz. Ak zaferle balantl bir olaydr. Zaferle ak ikizdir; biri olmadan dieri olmaz. Bizde ise tersi szkonusu. Szde ak, szde duygular yenilginin balad yerde balar. hanetin duygu tanm da byle. Bunlar her erkekte, her ilikide, her yaklamda, mthi incelemeye tabi tutmalsnz. Her ulusta, sanatn eitli kollarnda bunu yllarca, yzyllarca gstermilerdir. Biz ise hepsini devrimde yaratmak zorundayz. nk devrimden ncesinin sanat yoktur. Btn bunlar devrim iinde zeceiz. Ak syleyeyim; eer bu bay ve bayanlar iliki araylarna anlam vermek istiyorlarsa, devrimimizin bir zgrlk felsefesi var, nderliin bu konuda byk bir savam var. Kadn savam, duygu savam, erkek savam, gzellik savamn gremeyenler hangi ilikiden bahsedebilirler? Buna anlam veremeyen bir serseri, bir hrszdr. En tehlikeli hrszl da kadn almakta gsteriyor. Kadnlar iin "hrsz olabilir" demiyorum, nk onlar hep alnm. Keke bir kadn bir erkei alabilseydi. Uydu kiilii baaa gidite, kendini kaybetmekte en ok kleyi yaayan bir kadna elik yapmak ister. Krt erkeinin elii, kocal budur. Zaten ilikinin zn yakaladmzda bunu grmemek mmkn deil. Benim burada getirdiim yenilik, tersidir. Uydu kiiliine ilikin kadn olamaz, erkek iin de, kadn iin de. Baarya ban kaldr, zaferi esas al, tam zafer kiiliine kilitlen, ite o zaman her eyi kazanrsn. Kzlar, zafer kiiliine kilitlenmenin sembolleri olmaldrlar. Zilan sembolizesi zafer kiiliidir. Savala yaamn byk birlikteliini veya dier deyile zaferi ve ak birletirmenin addr. Bizim iin semboller de nemlidir. zgrlk sembollerine ne kadar deer verilirse, hatta ne kadar tapnlrsa o kadar ycelir. Byle binlerce deerimiz var. Buna yksek deer biip kendilerini ekillendireceklerine, onu grmezlikten gelmeyi, PKK duyarsz bir hareketmi gibi, yine kendi deerlerini takdir edemeyecek bir inkarcl dayatmay, sradanlamay tutum haline getirenler affedilmezler. Partide kadn almalarn basit ve yle sandnz gibi ele almyoruz. Tamamen zafer ve ak ikileminde ele alnyor. Bu olduka zorlu bir diyalektik sretir ve felsefeye balantr. Ama tek aremizdir, ycelmenin tek yoludur. Bundan vazgetik mi, her eyimizi kaybederiz. Eer kazandmz bir ey varsa, zgrlk adna, bu ikilemdir; ak zafere, zaferi aka bala. Bu Krt dirilii, Krt kurtuluunun diyalektiidir. Bundan vazgetik mi, bir le gibi kokumaktan teye bir anlammz kalmaz. Benim kendi yaammda da sanrm biraz gerekletirmeye g yetirebildiim en nemli bir k oluyor bu. Eksiklerim, zayflklarm da olsa, bu gc gstermem inanlmaz bir gelime olarak deerlendirilmeli. Byk d byle bir ykselile temsil etmem ne kadar nemli. Krt halk iin en ie yararl aba budur. Bunu anlayabilseler ve bunda derinleebilseler, her militanmz savata bir zafer, yaamda bir sevgi ve dorukta da zaferin ve akn yoluna balansalar. Bazlar ilikileri mi tartmak istiyor, sizler mi bazlaryla tartmak istiyorsunuz; mthi ve en yaamsal olan ereve bu. Bundan aasn, bunun dnda hi kimse iimizde gndemletiremez. Size izin verildi mi? Ak syleyeyim, klelik istemlerinin basit piyonlar

olmaktan kendinizi kurtaramazsnz, diyeceksiniz. Ama unutmayn ki, biz de ok kt duruma drlmz. gerisindesin. Cins olarak daha da altnda ve gerisindesiniz. Yaamn kolay kazanlacan kim sylyor, kim iddia ediyor? Bunu iddia eden byk yalancdr. Gemite birok hatalar yapm olabilirsiniz. Ar klelik koullarnda hatasz k olmaz. nemli yanllklarnz da olabilir. Ama imdi zgrlk imkanna anlam verememek, gereklerine kendini aday klmamak affedilmez bir yaklam olur. nk yaamaya balyorsunuz, anlyorsunuz, zorlasanz baarabilirsiniz. Yap iindeki yrynz her boyutuyla anlaml klacak bir ereveyi, adeta krmz izgiyle izmeye alyorum. Eer btn bu konularda belli bir anlaya ulalrsa, yrynzn arpc, heyecanl ve giderek zaferi artran bir tarzda olamamas dnlemez. Erkeklerden daha fazla sizin ihtiyacnz bunadr, cesaretiniz, fedakarlnz da daha fazla bu temelde olmaldr. Bunu saptrmak, bunu anlamamakta srar, basitletirme tutumlar zgrlk admlarndan uzaklatrr. Belki ge farkedersiniz, ama o zaman da kaybetmi olursunuz. Dvnmenin de, yaamda bir trl rahat edememenin de bu yaklamla sk balants vardr. Onun iin diyorum ki; sonuta hayflanacanza, kendinizi dveceinize, perian klacanza ilkeli adm atn. Bir mr mmknse nemli bir srecinde (ki mutlaka kazanmamz gereken bir savammz vardr), ona gre planlayn. Tekrar vurguluyorum; znz de buna uygundur. stenilen buna gereken biimi vermektir. Bundan da ekinmeyin. Parti iinde en iddial, erkei bile btn ynleriyle dzelten bir etkili abann sahibi olmalsnz. Bu anlamda YAJK biiminde kendinizi somutlatrrsanz, rgtletirirseniz, erkei bile hizaya getiren bir silah anlamna geliyorsun demektir. imdiye kadar eitlik ve zgrle uygun bir yaklamken, bu aamadan itibaren onu da aar. YAJK, Krt erkeini de hizaya getirebilir. te, tam bu noktada akn diriltici gcnden bahsedebiliriz. Akn eer bir anlam varsa bu noktada biteni, tkeneni kendine getirmenin addr. Kadn bunu byle anlasn ve buna gre iliki arasn. Bu onurun zaferidir. Hem eitliin, hem zgrln saland, hem de birok noktada arpk, bitik olan erkein kurtuluudur da. Erkee bu ekilde yaklamak daha doru, -iinizde iddial olanlar varsa tabii. ou belki eitlii ve zgrl zorluyor, ona ulamak istiyor. Ama bazlarnz erkei de zorlamal. ddiasyla, iradesiyle rnek particiliiyle, deerlere sahip kyla, birok ynyle yetersiz olan, sakncal olan, tehlikeli olan erkei kendine getirebilirsiniz. Bu anlamda kendinizi kullanmay bilmiyorsunuz. Bir kadn silah olarak kendinizi savatrmay bilmiyorsunuz. Yeteneklerinizin farknda deilsiniz. Cinsinizin, hatta cinselliinizin gerek gcnn farknda bile deilsiniz. Bir mal gibi sunulmay, sahip klmay felsefe bellemisiniz. Bu ok iradesiz, ok ilgisiz ve alnmay bekleyen bir konumda omak demektir ki; ucuz duygusallnzn da nedenidir. Ben "kadna gvenilmeli" derken, bu noktada kendi kimliine sahip km, nce kendinin olmu, kendini pazarlayan deil, kendini canlandran, yaamsal klan, dnce gcyle, onun her trl yetkin ifade tarzyla, gerek rgt ve ynetim gcyle ve yaamay reten deerli yaklamlaryla kadndr; benim tanmladm zgr kadn. Bu kadndan hi ekinmeye gerek yok. Bazlar byle kadn ok tehlikeli gryor. Tersine byle kadna hayranm. Btn erkekler u anda kendileri iin byle bir kadnsal gelimenin tehlikeli olabileceini dnyorlar. Peki nerede eitlik, zgrlk? Nerede ak?

Zayf olann ak olamaz. Bilinsiz olann, teslim olann kesinlikle sevgisi de olamaz, olsa olsa teslimiyeti olur. Gsz olan, dncesi ve iradesi gelimeyenin sana teslim olmas, tamamen gdsel amal ilikiden teye hibir gelimeye frsat vermez. Krtlerde karlk edebiyat budur, kocalktan beklenen de budur. spatlasnlar kendilerini; amata eitlii, zgrl ifade eden ve bu konuda sonderece samimi olan bir yaklamn sahibi olsunlar, o zaman merhaba diyelim, bravo diyelim. Diktatrlk eilimlerine bakn: Mustafa Kemal bile tek onurlu bir kadnla birlikte olamyormu. Ya fahie kadnlarla, ya da 9-10 yandaki kzlarla oluyormu. Neden? nk, diktatrler eit ve zgr, onurlu insanlarla olmay kiiliklerine, gururlarna yediremezler. Mutlak iradesiz, gsz insan isterler. Saflarmzdaki erkekler de zayf, kendine bal bir kyl kadnn grmek istiyor. te, o zaman byle birinden korkun, nk o diktatrlk eilimi iindedir. Eitlie, zgrle yakn, iddial, kiilikli bir kadndan srekli kanyorsa veya hep ona egemenlik dayatyorsa, hatta aldatmaya alyorsa ondan korkun. Ondan hayrl bir yoldalk, duygudalk ise hi beklenemez. zgrlk istiyorsunuz, eit yaklam istediiniz kesin. Ama kar tarafn buna ne kadar yatkn olup olmadn lemiyorsunuz. Bir gzkara, aldatlmaya sonderece msait ve ok ucuz tepkici yaklamlardan teye gitmeyen yaklamlarnz var. te, sizi baarszla gtren budur. Kald ki, PKK olaynda kadn cinsi yaamsallaabilir, kendisinin olabilir, iradesine kavuabilir, gr gl olabilir, karsna kan her ilikiyi eletiri szgecinden geirebilir, karar da verebilir. Sevgi mi istiyor, paylam m istiyor? l u: Ne kadar zafere kilitlenmi. Zafere kilitlenen ayn zamanda gzeldir, alakgnlldr, olgundur, saygldr. Elbette, insan bu insanla byk sayg, sevgiyle yaam paylamak ister. Sevgi snrszca geliebilir. Bunu zorlayacaz, bunun dnda sizlere deer atfedenler, "sen ryalarmn perisisin veya sen ayamn tozusun" bunlarn hepsi koca yalanlardr. Mevcut erkek felsefesine bakldnda, bu iki yaklamdan birisine veya birisinden dierine derler ska. Btn zgrlk zlemlerinize, onun gerekletirmeye altmz kimliine el vermeyen kiiliklere kar tutumlarnz, hatta yaam planlarmz dayatabilmeli. Hizaya geliyorsa bu bizim baarmz olarak deerlendirilmeli. Kadn silahnn gl kullanlmasndan kastetiim budur. Bu temelde dzeltilecek erkek, savama yetenei yksek bir erkektir. Savamn btn boyutlarna anlam verebilecek, onun kendi kavgasnda "hele gel birbirimizi yaayalm" gibi bir ucuzlua da yer yoktur. O dayatlan iliki tarzndan nefret eder, ona kapal bir insandr. Tpk sizin de kar olduunuz gibi. te, iliki erevesi: Bazlar tartmak istediinde "al ereve" diyeceksin. Paylam dayattnda yine "al ereve" diyeceksin. Bu da nereden kt dediinizde "yeter oyunlar", "yeter kendimizi kandrdmz, seni anlaya davet ediyorum" diyeceksiniz. Dknlkte srar ederse, YAJK silahyla lmcl darbeyi indireceksiniz. rgtlenme sizin iin bu kadar gerekli. Tehlike byd, zerinize geldi; btn kadnlar ayaklandrrsanz, ben dahil bile hibir erkek semtinize urayamaz. Her ey saygya, gerek mcadelenin baar ltlerine, eitliin, zgrln gerek boyutlarna gre olur. Bunun dnda zorbala, kendi hakimiyetine, ynetim gcne bal bir etkilenmeye frsat yoktur. Hibir erkek zaten ilke d olduu iin buna g yetiremez. Devrimci ahlakmzn, devrimci felsefemizin, hatta rgt gcmzn buna gre hazrlanm gcmzn kararna gre. Bu da gzel. ereve giderek netleiyor ve parti iinde salam duru iin sizlere gerekli olan ipularn veriyor. Ciddi bir saplantya deceinizi beklemiyoruz. Sizin de baz eletirileriniz olmal: Kimin ilgisi zayf, kimin ilgisi arpk kantlamalsnz. Kendimi orta yere sermi, hi kimsenin,

hibir kadnn korkmayaca erkek durumundaym. Veya kendisini oktan erkeklikten karm, erkeklikten istifa etmi birisiyim. Tehlikeli mi oldu acaba? Bu istifa iime kim ne diyebiliyor? Erkekler bunu duymular m? stifam kabul edebiliyorlar m? Bir tek Cuma arkada kabul etmiti sanyorum. nallah vazgemez. Kim cevap vermek istiyor? Evet, buyrun Deniz. - Bakanm, zaten izilen bir ereve var. nderliin dzenlemi olduu yaam, dnce biimi var. Bunlara anlam vermeme var. Btn bunlara doru anlam verilirse gl bir k olacana inanyorum. nk erkein bu noktada, (Parti nderlii istifa dedi) bir anlay var. Hatta baz arkadalar "keke kadn olarak dosaydk" diyor. - Ama kt! - Belki kt olabilir, ama bu psikolojinin olumas bile bir geliimin gstergesidir. Bu noktada kadn kendi gcnn farknda deil. imdiye kadar toplum bize - Cinsel boyutu da dahil gcnzn farknda deilsiniz. Byk bir cehalet iinde olmak kadar, byk bir irkinletirme aleti durumundasnz. En byk su burada. Ama tarihi rneklere bakn; btn tanrlarn yannda tanralar da vardr. Daha sonra ykseklerde kadnlara yer yoktur. Neden? Snfl toplum gelimitir, kadn artk alttadr. Altta olann tanral olmaz. Hep erkek hakimdir; tanr krallardr, tanr kralieler denilmez, ama eskiden varm. Kadnlnz kaybetmisiniz veya kaybettirmiler. Bizde de ok youn geliiyor. Btn savammn z, btn araylarmn temeli bir kadn kimliini ortaya karmaktr. Bu gzel ve soylu bir araytr. O iliki isteyen, "kadn" diyen (erkekleriniz hep sylyor) bu temelde niye aramyorsunuz? Onlarn aradklar kadn, kolayca kandrp en kaba cinsellikle kendini tatmin edip atacaklar kadndr. Bu tehlikeli bir yaklam. Felsefe bu diyorum, anlay byle. Burada silkineceksiniz, byk bir mcadeleye kendinizi sahip klacaksnz. Etmezseniz erkei, bylesine kleletiren klelii, irkinlii besleyen durumda olursunuz. Zaten basit yaamda bir srarnzn olacan sanmyorum. Aslnda zleminiz bu erevededir. Fakat apolitik olduunuz iin ve tekilerde srekli bundan alkoyduklar iin ulaamyorsunuz, kendinizi bu zlemlerinize yatramyorsunuz. Siyasallamayann, pratiklemeyenin, rgtlemeyenin sevgisi bireycidir, blcdr, drcdr. Birilerini grdnz, lafa deil gerekten de siyasi, rgtsel, eylemsel ynyle tutarl ve olduka da kendini kantlamsa onda geliecek sevginin bir anlam olabilir. Bundan kanann, sevgi ad altndaki btn yaklamlarnda sahtelik vardr ve drme amaldr. Burada hibirinizin kendisini aldatmayaca kansndaym. Soz.: Biz sradanlktan kmyoruz. nderlik "ke bucak kayorsunuz, karmda farklsnz" diyor. Bu anlamda biroumuzun yaklamlar samimi deil. Sradan yaklayoruz. Basit davranlar ierisine giriyoruz. Sradanln olduu yerde tabii ki, ak olmaz. nce bir insan, kendisini moral, g kayna haline getirmeli. Bu anlamda da kendimize drst yaklamadmza inanyorum. Burada bir ikiyzllk grlyor. kiyzl yaklanca doal gcn yakalayamyorsun. Tabii ki, insanlarn sana yaklam da o temelde oluyor, sana yapay yaklayor, samimi yaklamyor. Bence sevgi bir modeldir, bir hedeftir. Sevgiye bir tanm getirme, onaylama bana pek ciddi bir yaklam gibi gelmiyor. Bence her eyden nce kadn sradan olmaktan kmal, bir g haline gelebilmelidir. - Bunu yeni mi farkediyorsun? - nderlik bunu yllardr sylyor. En ok grdm buradaki ikiyzl yaklamdr. - Ben size devrimin yasalarndan bahsediyorum. O zaman ezilmeyi, satlmay, hakaret

edilmeyi de kabul etmelisiniz. zgrlk savam bunun iin gereklidir. Siz buray aile, bizleri de byk reis sandnz. Ben bunun, daha yedi yandayken mahkum ettim. Byk siyasallmz sava temelinde ortaya kmaldr. Erkekleri yle sanyorsanz ben ne yapaym? Kendinizi yle bir kadn olarak kattysanz, ben ne yapaym? Ama unutmaynz ki, nderlik gerei bununla savamn addr. Sen yeni yeni farkediyorsun, o zaman kendi kendini aldatmsn. De.: Yaama genel bir erkek bak as var. Her adan, zellikle askerlik. Kadn asndan daha farkl geliim durumu var. Dnyamz kararm rade, rnek, nclk de yok. nderlik bu noktada nclk ediyor. Onu erkek cinsinin ncs olarak grmyorum. - Gayet tabii. Ben bir erkek cinsinden olma yerine, o cinse kar kadnn yapmas gereken sava veriyorum. Tpk Krt halknda olduu gibi, kendi savan kabul etmeyen bu halkn savan veriyorum. Kendi cins savann gereklerini yerine getirmeyen kadnn sava da imdi bana ylm durumda. - Bu noktalarda tkanma var. Kadnn dnyasnda estetik, askerlik siyaset nasl olmaldr? Bundan sonra bu noktalar zerinde younlamal. - Buras mkemmel bir okul. Hepinizin az alsn. Susmamacasna, iradesi gelisin keskincesine, ipular verdik. nderlik kmsenecek bir kuvvet deildir. Sizin iin byk bir anstr. Bu kadar yanl, azgn, l tanmaz erkei durduran, kadnlarn iradesine yol verendir. zgrlk dnyasna kap aandr. Takdir etmeyi bile bilmiyorsunuz. Bu da fke uyandryor. zgrlk kapsndan adm atmanz, admlarn pekien sahibi olmak byk kazanmann ta kendisidir. nderlii siz ne sanyorsunuz? Byk intikam savas olduumu unutmayn. Ne yaptm bilenlerdenim. Davranlarnz bu temelde sonuna kadar incelemelisiniz. Zorla m beni erkek yapacaksnz? Olamyorum. Bana ne yapacaksnz? Ama ben size dayatrm: O zaman, beklediiniz, hayalinizdeki btn erkekler ld. Erkek de zavall, cansz, yle fazla gl deil. Zorda daha dorusu. ok elikili, ok mthi bir sava iinde. Bu fukaray anlamalsnz. Bu kadar olabiliyor, ben ne yapaym? Erkeklerimiz gl olsayd, kadnlarmz gl olsayd herhalde ben bu kadar zayf olamazdm. Byle erkek olmaktan kmazdm herhalde. "yi ki ktn" diyeceksiniz tabii. Krk yllk savam sonucudur bu. Sevgileriniz bu savan sonucundadr. Btn kadnlarn zlemine anlam olabilmek iindir. Biraz gzel olabilmek iindir. Evet, imdi hep birlikte gzel oluyoruz. Gzellik mi, kaba cinsellik mi deerli? Gayet tabii; kadnla birileri beraber yaamak istiyorsa nce gzel olmal. O ok szmona kaba erkekliine dayanca yerde, byk gzelliine dayanarak yaamaya g yetirmelidir. Kendimi byle ilan etmiyorum, abam bu ynldr. Zaten insanlarn beni de biraz sevmeye almas bu zgrlkten dolaydr. Sevginin nnde korku engeldir, ama hibir kadn benden korkmaz. Bu, sevgi iin bir balangtr. Elbette ki, bu yetmez. Gzelliin de zaferle kopmaz bir ba vardr. Zaten gzelliin kendisi zgrlktr. Bu da savala elde edilir. Sava da mthi bir ideolojik, politik rgtsellik ister. Savamak, Krt gerei szkonusu oldu mu, byk g dengesizliinde inanlmaz bir savalk ister. nanlmaz ve bir yenilmez savalk ister. Bizde gzelliin diyalektii byledir. Dolaysyla sevgiye giden yol byle olmaktan geiyor. Biraz ben bunu denedim diyorum, gelime fena deil. Ama herkesin ilgisi bu temelde yksek olmal.

Erkeklikten vazgeelim derken, yiitlikten kaybeden erkek, dier taraftan kazanan kadn biiminde ykselecektir. "Yeter bu erkeklik" dediimizde "bu kadar olabilmeli kadn ykselii." Bunlar artk birbirlerini tamamladnda mthi bir ordu gc ortaya kar, sava gc ortaya kar. Bu dengelerimi aratrn, abalarm btn ynleriyle anlamaya aln. Greceksiniz ki, yaam dnyas daha zgrcedir ve insan daha cesurcadr, baarabilir. Benim rneim bu anlamda Krdistan halkna ve hatta halklara ok ey verebilir. nderlik tarzm eer ilgi buluyorsa, bu baar zelliinden kaynaklanyor. Madem biz ok kaybetmiiz, o zaman ok aratrmalyz. te, ben onun adym. Madem ok sorunlar var, cevab yine gelitirmeliyiz. te, ben onun da adym. "Canm ok sevmeksevilmek istiyor." te ben onun adym. z de, sz de, sava da, yaam da byle olmann gereiyim. Kadn abalarmz byk savammzdr. Giderek yetkin, doru temelde yaklamlar glendirilmektedir. imdiden bu, ykselen umutlara yol amtr. Umutlar gn getike gereklemeye doru yz tutmaktadr. te, beni heyecanlandran da budur. Kadnn ykselii, Krt halknn ykselii kadar deerlidir. Bundan kesinlikle ekinme deil, tersine gurur duyulabilir. Btn erkeklerin de buna hayranlk duymalar gerekiyor. Ama bunun kolay olmadn, kendi katklar olmadnda, byle bir hayranla bile haklarnn olamayacan, deil yaam paylamak, ona dokunamayacaklarn bilerek bir katk sahibi olmak iin abalarn zl klmaya ihtiyalar vardr. Kadnlarn sylendii gibi, kabul ettirildii gibi ok alatlmaya layk olmad kansndaym. Ben hep bundan kuku duydum. "Kadn byle ele almaya yeter" Buna tepki duydum, hibir zaman kadn byle ele almak istemedim. imdi bunu bilimsel olduu kadar, daha zl bir irade olay olarak, hatta bir estetik, yani sanata biimlendirilebilen bir olguya kadar gtryoruz. Bu da gzel. Ak geliiyor. Bu, Krt halknn yeni yeni balayan ve devrimiyle birlikte umutlandran ak oluyor. Hi kimse bencilliiyle, bireyciliiyle bunu bozmaya yeltenemez. Saflarmzdaki kadnlar sonuna kadar ilkeli olmay ve yine Zilan'n vasiyetine bal olarak salam bir yry esas almallar. Bana gre tek kabul edilebilir, doru olduu kadar bize sava da, onun baarmak istedii gzel yaam da gerekletirebilecek tutum budur. Buna yksek deer biiyoruz. Kimimiz, nereye kadar, bu temelde yrdyse, baardysa o en dorusunu yapmtr. Bunun heyecan, cokusu bile en kaba yaklamdan daha ycedir. Bu temelde duyduum cokuyu, heyecan ve olacaksa bu temelde cinslerin tanmasn, birlikte yaam paylamasn deerli buluyorum, yceltici buluyorum. Akmz bu temelde olacaktr. 5 ubat 1997

"Kadn, kleliinden; erkek, gcnden zgr, -bu ateten kartallara boyun emeli her ey" Latinamerikal air

kadnla yaam deerlidir

Birinci yldnmnde Zilan ehadeti iin ok eyler sylenebilir. Genelde gerilla ve kadn ordulamas zerinde onun eyleminin etkileri ideolojik, siyasi, askeri boyutlaryla rahatlkla ortaya konulabilir. Yine Dersim zglnde olup bitenler dile getirilebilir. Ben bu hususlarda olduka alagelmi bir deerlendirme yapmay fazla anlaml

bulmuyorum, zaten gerektike yaplyor, -ve yaplmaldr da. Dersim'de; -rnein bu eletirilen kiilik bizzat mektubunda, "kk burjuva, bilmem kemalist etkiler deyip duruyorsunuz, yakmaz. Bu eyleri niye srarla yayorsunuz, yaatyorsunuz" derken, aslnda daha bir yl gemeden o verdikleri kayplarla kendi durumlarn ortaya koyuyor. Eminim ki, bu eletirilerden baz sonular karlsayd, bu bykle cevap olabilen bir gerilla sergilenseydi, Dersim dmann en ok korktuu ve asla sonu alamayaca ve belki de Gney'den daha fazla etkili bir Kuzey direni kalesi olacakt. Ama o kiilik, kendine layk grd yaam fazla yaratc olmayan, derinlii yakalamayan, tedbiri gelitiremeyendir. Aslnda nasl savat, nasl yaamak istedii de fazla belli deildir. Nereden baklrsa baklsn, zaaflar olan bu kiiliin savaa yansmas, dmann ar operasyonunu nceden grememek kadar, ona etkili bir savala karlk verme gcn ortaya karmamas en nemli kayp nedenidir ve aslnda Zilan kiiliinde buna cevap verilmiti. Kendi bana rgtlenmesi, planlamas, eylemini baaryla ortaya koymas hepsi iin uyarc olabilirdi. Bir kiinin kendi dzeyinde salad bu gelimeyi, onlar kendi kiiliklerinde salam olsalard, dmann bu sahaya byle rahat girmesi, sonu almas asla mmkn olmazd. Demek ki, ehitlerin ansna layk olunamamtr. O kadar kzlar-erkekler vard; hepsi kendi kendilerini tketirken, demek ki nemli yanllklar yapmlar. En azndan kendilerini rgtleyememilerdir. Yaama ve savaa verdikleri anlamlar dar olmutur. Dman esas alan bir yaam tarzna girememilerdir. O yaamn savunulmas iin kendilerini rgtleyip savata patlayan bir dinamit deposu haline gelememilerdir. Aslnda Dersim'de gsterilmesi gereken kiilik Zilan kiiliidir. Ayakta kalacak olan, yaayacak olan da buydu. Biz bunu vurgulamtk, bu ciddi bir iarettir dedik. Gerilla zor bir srece girmitir, dman olduka derli-toplu geliyor. Bu bir semboldr dedik, eer ayakta kalmak istiyorsanz kendinizi iddetlendirmeniz lazm, hatta her gerilla Zilan kiiliiyle zdeleerek, -bir anda deil- srekli patlayacak bir bomba halinde yryebilmelidir. Krdistan zerindeki bu byk belann, bu byk afetin kaldrlmas, gerilla kiiliinin bu dzeye gelmesiyle mmkndr. Ama Kuzey'den Gney'e doru gelilere baktmzda; s geildi, anlam derinlie kazlmad ve hatta partinin baz sava deerleri zerine ucuz bir yaam tutuldu; yaratclk, kat bir direni kiilii olarak ortaya konulmad. Sonu ise en anlamsz kayplar. zellikle bunun bu ylda olmas bizi ok fkelendirdi. Duyarllklarnz, olup-bitenleri anlamanz zayf. Ne ehadetlerin gereinden, ne de dmann ynelimlerinden fazla anlamyorsunuz. Tersine bzlyorsunuz, anlamszlatryorsunuz ve sonuta darbe yeniliyor. Oysa bu eylem dman ok korkutmutu ve her gerilla rahatlkla bu srece girmiti. Karar vard, uygulama da salanabilirdi. Yaygn grlen, saflarmzda birisi ok iyi yapmsa dierlerinin ona dayanarak ucuz yaamas bir kez daha etkili oluyor ve bylece de gafilin kayb ortaya kyor. Kim ne derse desin, bu yl gerillada ok byk kazanmak mmknd. Zilan kiiliine bir anlam verilebilseydi, gereklerine vicdanen kendini yatrm olsalard, bu byk bir gelime anlamna gelecekti. Dier boyutlarda da byledir: deolojik, moral ve cesaret olaynda, kesinlikle herkesi kat be kat bytecek bir anlama sahipti. arsnda bilindii zere byk yaam tutkusu, cesaret ok nettir. Bunun byk bir ans olarak da grlmesi gerektii vurgulanyor. Ama birou kiiliinde maalesef bu dzeyi yakalayamad. deolojik moral dzeyin savata ne kadar belirleyici olaca anlalamad, gerekenler yaplamad ve istenmeyen kayplar yaand. Tedbir almasaydk belki de bu ok kt bir yenilgiye kadar da gidebilirdi. Zilan'da insanlarmzn beynini, yreini aan, bencillii ykan, ideolojik etkileri ok arpc

ve ulusal dzeyde olan bir ufuk vardr. Siyasi olarak da gl olmann nasl olduunu ortaya koymutur. Kk amalar iin deil, byk amalar iin yaamann nasl olduunu kantlamtr. rgtsel anlamda da ikide bir rgt bozgunculuunun anlaml olmad vurgulanarak, deerli bir yolda olmann rnei sergilenmitir. Sonderece yapc, rgtl bir kiiliin nasl olmas gerektiini arpc olarak ortaya koymutur. Btn bunlar partililere bir mektup ve ar biiminde sunuldu. Etkisi hi olmad demiyorum, ama olduka snrl brakld, genelde ehadet izgisine yaklamn duyarl olmad, sonuta ok byk bir gelimeye neden olabilirken bunun geitirilmesi yaand. Elbette biz her zaman ehadetlere kar aldmz tedbirleri ve anlamn yitirtmedik. Bu ehadet temelinde btn ehadetlere yksek deer bitik. ok iddetli bir younlamay esas aldk. rgt ii savamz ok youndu, ok keskindi. Hibir yenilgiye frsat vermeyecek kadar biz kendimize anlam vermitik. Herkes gitse de, biz kalmzla, kesin yenilgiye geit vermeyeceiz -ve bugn bu gerekletirilmitir. Dmann Kuzey'den balatp tarihin bu en byk operasyonlarn Gney'de tamamlamak istedii ok net. Bu da byk bir taarruzdu. Belki de, Trk kurtulu savann ve hatta Osmanllarn son iki yzylndaki en byk operasyonlarndand. zellikle Krdistan'a son iki yzylda dzenlenen seferlerin en kapsamlsyd. Tarihte byle seferleri skenderler, Romallar, Persler, islam ordular veya Cengiz Han, Timur ordular dzenlemitir. Biz bunlar bir tarafa brakalm, son iki yzyln Krdistan seferlerinin iinde bu yln operasyonlar en bydr. Dersim'de balatlmas da bence anlamldr. nk Zilan ehadetinde genelkurmay sarslmt ve bunun intikamn almak iin orann zerine korkun yneldi. Trk askeri literatrnde byle anlamlar vardr; intikam veya imha seferlerini dzenlerler. Btn partiye bunu detmek iin Gney'e kadar byle byk bir apul seferi dzenledi. Ak syleyim, hepinizin pratiine baktmda, tedbirleriniz bunlar amaya yeterli deildir. Dersim gerillamz cevap vermeyi beceremedi. Gney'e kadar btn alanlarmz etkili bir kar koyuu yl iin planlayp, hayata geiremediler. Gney'de bile, esasta buradaki sava duruumuz olmasayd belki de ardna kadar bir yenilginin kapsna ak bir ynetim younca yaanyordu. Ama bizim ok kat kararllk ve hazrlk dzeyimizle, btn alanlarda bir gerileme olsa da, sonuta bizde duracaktr. Nitekim operasyon durdurulmutur. Durdurulmasndan da teye ok ar ve son bir sefer olma konumuna indirgenmitir. Ayn zamanda ibirlikiler iin de bir son ihanet seferine dntrlmtr. Bu da bizim sava tarzmzn bir ifadesidir. ster yaayn, ister ln, ister kaybedin, ister kazandrn. Ne olursanz olun, nderlik gereinde verilen sz nemlidir ve sze kati ballk vardr. Bu da sizin sylediiniz gibi deil, gnlk, anlk pratik hazrlklara, kendini kantlamakla olur. ok ak ortaya kmtr ki, bu operasyonlar bir anlamda "yenilgimizdir." Zihniyet olarak, ideolojik, siyasal, rgtsel dzeydeki glenme olarak, bir bakaldr ve baarma yakalanmamtr. Biraz daha deerlendirmeleri younlatrn ve greceksiniz ki, sizlere kalsa, ne kadar savasanz da yenilgi bir yerde kanlmaz oluyor. imdi, bunun Zilan kiiliiyle balants nedir? Bu eyleme kalkan bir kiilikten anlam karlsa, bir yl ona gre iddetle deerlendirilse, yenilgi olmayacak. Neydi o? iddetle kendini bomba olarak patlatrken, sen onu dncede iddetlendireceksin. Politikada, rgtlemede, bizzat askeri younlamada iddeti gstereceksin ki, yenilmeyesin. Zilan; bunun iareti, sembol, ars ve gereiydi. Ya byle sava bir kiilie ularsnz, ya da yenileceksiniz. Gerekletirilen eylem Dersim iin olduu kadar, btn lke iin, halk iindir. "Ya byle

kendinizi her anlamda bombalar haline patlatrsnz, ya da yenilgi kanlmazdr." Bu ok nemli ve deeri byktr. Aslnda kendi payma baz sonular kardm ve ok zor da olsa gereken cevab vermeye alrz, dedim. yle alayarak, szlayarak, imkanlarla oynayarak deil, kendi tarzmzdaki derinlii, ok ynlll, yaratcl eksik etmeden; verili kazanmlar kadar, yeni kazanmlar da buna ilave ederek cevap vereceiz. Bizim iin bu artk nne geilemez bir emirdir. Baar yry zafere kadar srdrlecektir. Bir yl deerlendirdiimizde, ciddi bir yetmezlii kendi paymza gstermedik ve tehlikeli bir baarszla neden olmadk. Baar iin hemen her ey vardr. te bu, doru karlk vermek oluyor. Siz acaba byle bir karlk verme gcne ulaabilir misiniz? Bu, artk kendinizi sorgulama, buna gre yaratma ve o gc gsterme yiitliidir. Kim olup olmadnz, ne kadar yapp yapmayacanz ortaya koyacaktr. nderlik kendi payna deni yapt diye dnyorum. Elbette btn partililer yapmalyd. nk ar onlarayd, halka da, hatta insanla da ar vard. Ksmen cevap olunabilirdi, bundan sonra da cevap olunabilir. Birinci ylnda yapamadysanz, ikinci ylnda yapabilirsiniz. Eer ballk gcnz varsa, btn bir mr bunun tedbirlerini alabilirsiniz. Dediim gibi, btn ehadetlerden sonu karabiliyorsanz, bunun yolu ardna kadar hepiniz iin aktr. Umarm, ihmal etmezsiniz, gafilce, unutkanca, yle alageldiiniz slkla bu ehadetleri geitiremezsiniz. Mutlaka kendinizi katlayarak bir cevab vereceksiniz. Vermedike fazla yznzn aaramayaca, yine yaam kazanamayacanz da o denli aktr. ehitlerini unutan, onlara gereken anlam veremeyenler, lafta geitirenler fazla iflah olmazlar. Byklk, ehitlere verilen anlamla orantldr. Anlam vermek, bir lye gsterilen ilgi deildir; anlam vermek, onlar yaamsallatrmakla mmkndr. Benim biraz daha zgn olarak bu ehadette dndrmek, duyumsatmak istediim yanlar var. Mektubun son cmlelerinde byk yaam istemi, byk yaamn byk eylemle balants ok arpcdr. Yine zgr kadn ekillenmesine yaklam olduka arpc. Kesin yeni yaam araydr. Mthi bir "zgrlk" istemidir. Varolan dzen dahilindeki yaamlara tepkidir. Zaten o yaama ine ucu kadar deer verse, bu eyleme cesaret edemezdi. Bu eylemi ayn zamanda geerli yaama mthi bir darbedir. Klasik kadn-erkek arasndaki ilikiye darbedir. Dzen dahilindeki kadn-erkek, evlilik, cinsellik, sevgi, duygu btn bunlara byk darbedir. O kk yaam -kendisi evlilik denemesi de geirmitirherhalde ona bir hi gibi geliyor. Hatta itici geliyor. Dolaysyla eylem zerinde etkili oluyor. Bunun yannda byk yaam aray ok net. Bunun iin, gzel yaam, savala balantl yaam, eylemle balantl yaam ok arpc. Bunun zerine salt siyasi deerlendirmeler yapmakla akla kavuturma iini salayamayz. Bu biraz da edebiyatn konusu oluyor. Romanlatrlarak daha iyi dile getirilecei kansndaym. Bunun bir sembol olmas, btn ehadetlerin anlamn iermesi artyla. zellikle son bir yln kadn ehadetlerinde bu ok nettir. Gerek zayflk nedenleriyle gerekleen ehadetler, gerek eski yaama iddetle tepkinin verdii cesaretle teslim olmamann, kendini srekli bombalama biimindeki ehadetler aslnda yaam araydr. Bir eylere hi deer verilmiyor veya basit, kk amal yaamlara, bu ehadetlerde hi yer yok. Ama dier yandan ayn zamanda ak derecesinde bir yaam anlay vardr. Buna, byk yaam, yce yaam diyoruz. Kk yaam yerle bir edilirken, byk yaam mthi yceltiliyor. Byk yaayacaksn. Byk yaam ne demek? Byk duygular, byk dnceler, byk eylemler...

Kadn zglnde, zellikle derinletirmek istediim de, tam da bu noktada ok nemli. Zilan kiiliine vereceim en iyi karlk; bir defa kk ierikli yaamlar yerle bir etmektir. Ben bunu yaptm m? Yaptma inanyorum. Son ylda dikkatinizi ektiim gibi kk amal yaamlarn adeta yerle bir edilmesi gerektiini iledim ve nemli oranda da bunu atm. Demek ki, anya karlk verme bu biimde olmutur. Btn kk duygular ldrdk. Kiiye ucuz ballklar, eyleme dayanmayan btn sevgileri, ballklar yerle bir ettik. Bunu bilinli yaptk. Aaladm, lanet getirdim ve lgnca yaptm adeta. Dier bir ey daha yaptk, byme iini gelitirdik, eylemi bytmek, yaam bytmek. Bu arya kendi kiiliimizde ksmen cevab yle verdim: Kadn yaklamnda byklkler, duygular bytme, sevgileri bytmekte olduka ilerleme kaydettim. Daha cesaretli olma, -elbette bunu salarken hep bir elikiye gre; yani ieriksiz, irkinlie ve kayba gtren; byk eyleme deil, eylemsizlie gtren; irkinletiren ne varsa onu bir yana iterek, gerisini de veya ona kart olan da ycelterek, byle bir elikiyi ona diyalektik bir mant dayatarak ilettik. Sonu ise, nemli gelimelerin salanmas oldu. Bu, aslnda en zor oland ve gerekeni yapmayd. Zilan kiiliinde zellikle, dikkatle deerlendirilirse byle bir istem var, -ama kendisi bunu baaramyor. nk gc yok. Gc ancak bir sembol olmaya var. Bunu kmsemiyorum. Bana gre bu tanrlara mahsus bir ey, ama yine de bir zayfl ieriyor. Yaamsallatrabilse, eylemini ve onun rgtlln srekliletirecek bir bomba haline gelecek. Bunu anlyor, bunu istiyor da, son deerlendirmesi, son talebi bu. Byle olmak istiyor ve bu ans yakalad iin adeta bu eyleme koarcasna gidiyor. lme deil, byk yaama kouyor. Burada bilinsizlik yok, bir gven var. nderlik gerei bata olmak zere, PKK'ye hem eletirisi var, hem gveni var. Gerisini yapmalar gerekir diye bu cesareti gsteriyor. Elbette her gn kendini byk bir gle yaama katmak, yle kolay bir i deil. Dnn, ben bile bu kadar zorlanyorum, peki sizler nasl yapacaksnz? Byle eylemsel, byle rgtsel, byle dnlmesi bile insann nefesini kesen bir sembol olmay ve onu her an yaamsallatrmay kim, nasl salayacak? Sorunun arl burada. Kendisi zaten bunu belirtiyor. Bu ans yakaladm diyor, onun iin byk cesaretle eyleme yryor. Zor olann gerisini getirmek olduunun da tamamen farknda. imdi biz o sonrasn yapmaya, srekliletirmeye altk. En zor olan yine kendimize grev belledik. phesiz bu ilk deildi. Onun daha ncesi de vard. ok byk kadn kahramanlklar vard, ama bu zirveyi tekil ediyor. Krdistan gereine baktmzda, kadnn yaamyla eylemlilii arasndaki iliki salam kurulamamtr. Hatta toplumsal bir gerekliktir; kadn fazla yaamsallatrlamamtr. te, Krdistan'da bunun en cesaretli adm bu eylemle atlyor. Bizim bu ie byle girimemizin zgnl burada. Krdistan iin olmakla birlikte, aslnda bir evrensel anlam da vardr. Zaten eylem dnyann dikkatini ekti. Dikkatini ektii kadar, son yllardaki kadn ordulamas da ilgisini ekti. Bu nasl bir itir diye soru sormayan kalmad. Kendi lke somutumuzda zaten bal bana yeni bir olay. Hemen hepinizin hafzalarnn, ruhunuzun pek alglayamad bir durum. Kadn-erkek ilikilerinde d mthi boyutlarda. Dzen dahilindeki btn yaam zelliklerinde bir biti var. Kadn-erkek ilikilenmesinin feci bir bountu. ster aile, erkek-kadn veya kar-koca veya baba-ana veya szl-nianl bilmem sevgi, ak; -btn bu kavramlar mthi d kavramlar ve tabii ki kurumlar halinde gelitirilmitir. Yani eylemlilii tamamen bu d yerle bir etme eylemlilii ile oluyor. Peki bunun yerine yceltilmesi gerekenler, kavram

ve kurumlar nasl konulacak? te, bu her babayiidin ii deil. Israrla vurgulamaya altm: Byk sevgi, byk savaa benzer. Byk bir sava dzenleyemeyenin sevgisinin de gelimesi mmkn deildir. Nitekim, sava ne kadar gelitirdiysek, sevgi boyutunu da eklemek istediimizde, bu ok arpc ortaya kt. Savan geliemeyiinin en nemli nedeni de; sevgi kiiliinin olmamasdr. Yetmez ve zmsz kiilikler, savaa mthi yansyor. Kabadrlar ve ne kadar savasalar da yenilgiye gtryorlar. Krt kavgaclnn, Krt sevgisizlii ile balantsn kurduk. Ve baktk ki, duygular yok, yce duygular hi yok. Her ey yetersiz, her ey ilkel, her ey dmana gtryor. "Seni seviyorum" denildii noktada dmana drtnala kouluyor. rgtten kaarak, eylemden kaarak, dmana zemin olunuyor. Her ilikilenme neredeyse bir kayp nedeni olarak dnlyor. Bunu alaa etmek -aa olmu zaten- ve bundan bir ycelie merdiven dayamak en zor sorundur. Sava zmek de buna balyd. Kiilikleriniz sava gelitiremiyor. Hazr sava olanaklarn bile ordulatrmyor. Hatta en "benim" diyenler, niyetleri ne olursa olsun, sava, partiyi yerle bir ediyorlar. Bakyoruz ayn kiilie, ayn kimlie; szde ok savaan, yaam, tarz, kadnla ilikilenmesinde ifadesini buluyor. Bencil, dar, fazla duygular yok. Kaba bir cinsellii fazla aamam, sevgiyi boyutlandramam ve bunu kadnda ok somut ortaya koyuyor. Bir baktk ki, bunun da savaa fazla verecei bir katks yok." Sevgiyi yceltmenin, en az sava gelitirmek kadar zor bir i olduunu iyice anladk ve ortaya koyduk. Fakat, hala bu anlamda birer hastasnz. "Sevgi hastas" veya "sevgiden yoksun olmann" hastas. Sevgi, duygu ad altnda bir eyler kartryorsunuz, onlarn da byk bir ksm aalanmadan teye bir anlama sahip deil. oktan ii boaltlm, kar-koca duygular, erkekkadn ilikileri. Saygs yok, canll yok, kurutucu, bitirici ve bir nevi zehirlenme dzeyine varm bir yaam felsefesi veya bir yaam tarz. te, biz btn bunlara kar direndik. Nitekim kendimden balamak zere yaptm en nemli ilerden biri de; bunun izah edilmesi, akla kavuturulmas ve bunun bir kader olmadnn kabul ettirilmesiydi. Kendi soyunuza, kendi cinsinize neden byle irkin, kurutucu yaklayorsunuz? Kadn duygulanmasna bakyorsun, nefes alamayacak duruma gelmi. Eer bu byleyse hi yaanlmaz. Erkee bakyoruz, ufak bir hakimiyet ilikisiyle her eyi yerle bir ediyor. Hibir yiitlik yok. Basit bir kskanlk, ekememezlik yznden kiiliinizi yiyip bitiriyorsunuz. Bu ak olamaz, duygu olamaz, bu iliki araynda da anlaml olamaz. Byle olacana yaam durdurmak daha iyidir. Bomba gibi kendinizi patlamanz daha deerlidir. Zaten arnn anlam da budur. Yapamyorsanz kendinizi bombalayacaksnz. Ben Zilan kiilii tamamen budur demek istemiyorum, ama arsnn bir zellii de burada, sizleredir. Neden byle yayorsunuz, neden byle ruhsuzsunuz, neden byle rgtszsnz, neden byle drcsnz? Elbette dorusu, daha tercih edilmesi gerekeni, byk yaam gerekletirmektir. Bu bir sanat iidir. Ben kendimi ortaya koydum; sevgi dzeyinde, sava kiiliimle balantl olarak ancak bu kadar olabildim diyorum. Ulusal, hatta evrensel apta kendimi zmleyerek... Bir kadn karsnda nasl olunmal ilkesiyle, yaklam tarzyla ve her boyutta, -yaratclk nasl olacak? Adamakll sorguladk ve biraz kabul edilebilir bir kiilii yakaladk. Geleneksel birok yaklam yerle bir edildi. Aypl, irkinletiren yaklamlar, dnceden ve temel deerlerden, yurtseverlikten, siyasallk, rgtsellikten uzaklamalar tmyle yerle bir edildi. Tersine g veren

bir ilikiye dntrlebilecei ortaya karld. Yine mlk konusu olmak deil, mthi deerleri paylamakla yryen bir yaamn gelitirilebilecei ortaya karld. Benim amdan herhangi bir kadnla bu anlamda yrmek hi sorun deil. imdi, bu deiik ve aslnda ounuzun henz anlamaya g yetiremedii bir durum. Szleme, ak, evlilik hepsi bu kavramn iinde gizlidir. Benim iin herhangi bir kadnla, herhangi bir yerde ve zamanda bu biimde anlalabilir, yrnebilir, savalabilir. Bir zm var, ulusal bir zm, hatta evrensel bir zm. Aslnda bu ileri dzeyde yakalanm bir durum. Belki kiiselletiriyorum, benim iin fazla kiiselletirme zaten tehlikeli, fazla uygun olmaz, genelletirme, derinletirme daha nemlidir. Bunu baaryla yrttme inanyorum. yle tketme deil de, retmeyi bilmek ok daha nemlidir. Dikkat edilirse, bu son ylda mthi bir reticilik var. likide derinliine, geniliine bytme retimdir. Tarzmda bir derinleme oldu. Mesela, benimle her ilikilenen veya benim sahama giren, benim artmla, benimle yryen, benimle ilgilenen sradan bir dost bile kesin retiyor. Ama dikkat edilirse, ounuzun iliki tarznda bir tketme vardr. Zaten en ufak bir iliki "bitirdim" diye bir deyimle son buluyor. Bu, bana anlaml gelmedii kadar, irkin ve tehlikelidir. Neden ilikiler bu kadar tketici? Tketicilik yalnz cinsi boyutta deil, kavramda tketici, duyguda tketici, eylemde, rgtlenmede tketici. Ufak bir iliki rgtn iini boaltyor. rgt gitti, siyaset bitti. Ne uruna; kk bir ak varm. te, bu byk saygszlktr, -tersi olacakt. ster bireysel, ister genel anlamda bir ycelii yaadn an, retime koacaksn. Kadn-erkek iliki boyutlanmasnda gelimeler var. Siyasete etkisi arpc, ordulamada etkisi arpc ve rgtlenmeyi mthi etkiliyor. imdi baz blgeleri ele alyorum: Dersim'den tutalm Moskova'ya kadar, zindandan tutalm dalarn doruklarna kadar, ilikilerde tketicilik dzeyi almam. zin istiyorlar, acaba parti ne der? imdi, bunun izni de o kadar nemli deil, ilikide sen tkeniteysen istersen on imam gelsin nikahn kysn veya merulatrsn, bu hibir eyi ifade etmez. nk senin ilikin tketici ve bir deeri yok. Burada yceliin, akn inkar var, bunun nesini biz kabul edeceiz? Ak aslnda anlamn bulursa ounuzun kiiliinde ve eyleminde; yle kanun izini istemez, yle aypl, khne yaklamlara da fazla izin vermez. Gerek anlamda ak cesurdur, ak bilinlidir, ak arpcdr, ak vurucudur, ak sonu alcdr. Nitekim bizim kadn kimliinde, kiiliinde bu ortaya kt. Vurucu olduu, keskin olduu, gzel olduu, arpc olduu, aypl olmad nemli ynleriyle netleti. nderlikte bu biraz gerekleti. Bir ycelmeyi salamak gerek. Krt kiiliinin dnmnn srr, onun kendi cinselliini dnme uratmasndadr. Kadn zaten bountuya getirilmi, onun cinsellikte fazla bir iddias yoktur, ancak kendini pazarlar, ama erkein kendini tketmesi affedilir gibi deil. nderlik gereinde gerekletirilen en nemli bir gelimenin bu olduunu vurguladm. Klasik yaklamn cins, cinsiyet gdsne bir gem vurmas kadar, bir yceltmeye, siyasete kadar tarmaya g yetirmitir. Bu nemli bir gelimedir. Hani derler ya, "makus talihi yenmek", bizde biraz da byledir. Talihsizlii amak byle bir kiilii dntrmekle mmkndr. Ama bu ok zor bir i. Nasl ki, iliki sizi her sahada tketiyorsa, bizim tarzmz da mthi reticilie gtryor. Mesela, mthi rgt, mthi siyasal younluklu, mthi ekici, mthi bytc ve mthi eyleme arc anlama sahip. Mmkn mdr, benimle en ufak bir yaklam olan bir kadn beni

tketmeye gtrsn? En sradan olan bir Zilan eylemlilii, gerisi hemen hepsi byle fedai kiiliiydi. O ortaya kt ve bu bir gerek oldu. Dnn, hepiniz drste yaklaabilirsiniz. Byle kiilerle dnyalar fethedilir. Ama insan endieleniyor, yani istediiniz anlamda serbest braklrsanz -zaten kavray dzeyiniz zayf, kendinize hakimiyetiniz zayf, kiiliiniz yenilgi kiilii, dolaysyla birbirinizi ne hale getireceiniz belli deil. Erkek tmyle geleneklerin ar etkisi altnda, "mutlaka karm olmal, mutlaka mlkm olmal." te, namustan anlad bu. Kltr, kimlii, kiilii bundan fazlasna elvermiyor. Mesela, bende bu yok. Annemden tutalm btn kadnlara kadar, byle bir yaklam oldu mu, yerle bir ederim. Kendisini mal gibi sunmaya alt m, bitti. Orada red, orada yerle bir etme vardr. Dikkat edilirse, bu her kadnda siyasal olmaya, kendini gzel klmaya, eylemli, rgtl klmaya yneltiyor. nderlik kiiliiyle az ok ilikilenmek; dncesinde, ruhunda byle bir kimlii yakalamakla mmkn, baka trl bu nderlik hibir eye izin vermez. Kurulmu, kurumsallam kiilik budur ve bunu da srf kendini tatmin etmek iin yapmyor. Bir dervi gibi, nefs savan da veriyor. Bunu byk bir eylem olarak yrtyor. Dinamiktir! Salt kendini terbiye etmekle deil. Savatr, gzel bir sava, sonular olan bir sava. Dnn, kendinizi byle boyutlandramadnz, doru temelde birisinin sevgisini veya sevmesini rgtleyemediniz. Ben hepinizden bouna korkuyorum demiyorum. Ne kadar rnek varsa hepsi rgt tehdit ediyor, sava terk ediyor. Ayrca kendinizi kolay bitiriyorsunuz. Bu ak deil, bir felakettir, hastalktr. Gszlkten dolay byledir. yle kastl, art niyetli yapyorsunuz demiyorum, kiiliiniz byle kurulmu, yaratcl gsteremiyor. Bunu bir kader gibi alamayz, bir aresini bulacaz. te, aresi Zilan dedik. Byk eylemlilik, byk yaam, byk ak istemi... Bu bir balang ise, baarabilirsek, toplumsal gerekliimizde btn kadnlarmz, erkeklerimizi bu temelde yeniden yaplandracaz, ekillendireceiz. Zaten uluslarn zgrlemesi de ancak byle olabilir. Her halkn tarihinde byle dntrc deerler vardr. te, bunu biraz kendi gcmzle orantl olarak yapmaya altk. Bu bir abadr, tam bir zafer, toplumsal kurumlamaya gtrme deildir. Benim btn yapabildiim bir eyler ykmak kadar, baz olumlu, yaanmaya deer gelimelerin de nn amaktr. Sanrm bu konuda fazla hata yapmadk ve en nemlisi de baz gelimelerin yollarn herkes iin alabildiine atk. Ama anlayamamanz bizi fkelendiriyor. Bazlar bunun zerine yalnz binalar kuruyorlar. Bencilliklerini daha da inceltiyorlar, tabi yanl hesap yapyorlar. Kesinlikle bunlardan uzak durmay bilmeniz lazm, aksi halde kt durumlara dmeniz kanlmazdr. Tam bu noktada sava kadar yiitlik istiyor kiilikte; bunun n almtr, kapatmayalm; yle aceleyle, egemenlikle salanacak bir gelime deildir. Bazlar bu yllarda yetkiye dayanarak, 'gl olan kimse kadn orada veya onun arzular yerine gelir' dediler; kesinlikle bu da yanltr ve bunu amak ok nemlidir. Hatta benim sylediim dier bir husus uydu: "Gl olmadm dnemlerde, ben akn daha anlaml olabilecei kansndaydm." Gl olduum dnemlerde benim iin ak veya kadn fazla gelitirici olmad. Neden? nk herkes gce kouyor. G olmaya geliyor, g vermeye deil. Zayf geliyor, kendi irkinliini amak iin benden bir eyler almak istiyor. Erkek-kadn hemen hepsi byle. Bu da benim iin mthi bir zorluk demektir. Kendimi neredeyse mahvettim. Evet, herkes vermeye deil, almaya geliyor. "Bana da biraz sevgi, bana da biraz g, bana da biraz gzellik, bana da biraz baar" diyor. Dikkat edilirse, son yllarn nemli bir gelimesi de budur. ok aznz "ben de

bir eyler vermeye geldim, benim de gcm var, ben de genliimi, abalarm bu temelde baaryla sunabilirim" diyebiliyor. ok az ortaya kt, lafta sylese de, pratii bunu getirmiyor. Artk ben de kendimi mecburen veriyorum. nderlik kendini halkna tmden verir, -eriterek verir. Dncesini verir, duygularn verir, kendisini bitirerek verir ve sonuta halk nderi, kadnlarn nderi de olur. Gcm nereden alyorum? Bu konularda ok ustaym. Hemen herkese imkan verebilirim. Eer siz de genellemek istiyorsanz, herkesin vazgemeyecei bir kiilik olmak istiyorsanz, kendinizi vereceksiniz. Bireysel arzu, bireysel hakimiyet, sizin anladnz anlamda yaam ve benzeri eylerden eser kalmyor, sadece ycelmi duygular kalyor. Hemen her iliki yaklamnda bir byme olay kalyor, bu da ok daha deerlidir. Toplumdaki dkn kiilik yerle bir oluyor. Genellemeci kiilik, bu tip dknlkleri yerle bir eden kiilik de, olaanst bir byme kiilii oluyor. Gelen kadnlar melek gibi olacak, erkeklerin hepsi kahraman gibi olacak ve bu PKK'nin bykln ifade edecek. Dikkat edilirse ksmen bu noktaya doru geliniyor. Her gelen kadn bu dzeyde Zilan kiiliini gznne getirirse; bir tanra gibi, bir melek gibi, bir sava kahraman gibidir. Erkein de, yle klasik llerle benim karmda durmas mmkn deil. Byle erkekler, utanlarndan yerin dibine girerler. Ne erkeklii, -erkeklik yapacak hibir eyleri olmadn derhal fark ederler. Bu da yeni erkein ortaya kmas anlamna gelir. te, nderlik bunu biraz salyor ve derinletiriyor. Bu da gzel bir ey. nderlik kiilii bence gzel geliiyor. Mthi bir ykma ii, yklabilirse yceliklere n amadr, -dikkat edilirse n de aktr. Mthi yiitlikler geliiyor. Kendimizi kimseye zorla kabul ettirme derdinde deiliz, devleti olanlar bile bize muhtatrlar. Bizde bir gzellik bulurlar. En byk imparatorluk sahibi Amerikallar bile bizim karmzda komplekslidirler, -en azndan byle kaba glerinden baka bir eyleri yoktur. Hibir moral deerleri, hibir siyasi deerleri yoktur. Onlar kala kala kaba gleriyle braklmlardr ki, yeniktirler bu anlamda. ster imha etsinler, ister atomu patlatsnlar, -bu onlarn insandlklarn gsterir. Demek ki, insanlar kendilerini yaratabiliyor. Belki hala anlayamadnz, size hayal gibi geliyor, ama karnzda kadn m istiyorsunuz, -byle bir kiilik oluturun, btn kadnlar en yce sevgi deerinde size gelebilir, koabilirler. Bir kadn, kendini byle ekillendirse, btn erkekleri peinden koturabilir, onlar savatrabilir de. Yalnz cinsi anlamda koturur demek istemiyorum, o iin basit bir ksm, onlar adam edebilir, onlara komuta edebilir. nderlik olayn biraz inceleyin, bunlarn hepsi az ok ortaya kmtr. Onun iin, 'ya bunda yaam bulamyorum...' Tamam, sen anladn anlamda yaam bulamayabilirsin. Dier tarzda yaam var, ite biraz benim boyutumu yakalayalm. Kadn m istiyorsunuz veya erkek mi -kendinize laykistiyorsunuz? te ller var. Hi ayp deil, benim iin her kadn deerlidir ve istediim gibi yaarm. yle istedim, gz koydum, seni kandrdm, sana kendimi dayattm, sana hkmettim, seni aldm kanunlara gre, ehadetnameye gre seni yle yaptm... Bu kelimelere hi yer yok, ak biraz da budur zaten. Dzen ise hep bu kaytlamalar getirir. Egemen dzen, baskc, smrc, dzen, kayt yapar. 'Sen una u kadar balan, grevin yle olmak, yle boyun eeceksin' -ahlakna kadar l koyar. Bu doru mu? Hayr! Bu bizde her eyin kaybettirilmesine kadar gtrr. Btn kzlarn yapabildii, hibir eyi olmayan, ona kesinlikle bir para ekmek bile getiremeyecek olan zavall bir erkee ok zavallca balanmak. Ben bunu ocukluumda grdm ve ayp dedim byle balanmaya. Ve asla dedim, ne ben byle bir erkek olurum, ne bir kadn byle kendime

balarm, isterim. Sonu ite bugne kadarki geli hikayesi. Ve siz tenezzl ettiniz. Tenezzl ettiiniz iin, buna kiiliiniz bugn byk kahramanl gelitiremiyor, byk bir sava komutan olamyorsunuz. Kiiliiniz fazla sevilmiyor, ak syleyeyim. Yani ben mi sylyorum sevilmeyesiniz, hayr sevilebilmeniz iin her eyi yapyorum. Ama bunu kendinizde somutlatramadnz iin bir rpda dyorsunuz, insan size gvenmiyor. Hangi kutsal emaneti srtnza bindirsek ihanet ediyorsunuz. Sz veriyorsunuz, gereklerini yerine getiremiyorsunuz. Yetki veriyoruz yerle bir ediyorsunuz. Kadn veriyoruz, bitiriyorsunuz. En deme kahraman erkek genlerimizi veriyoruz, onlar da bitiriyorsunuz. Tabii ki senin sevilmeye deil, yerle bir edilmeye layk olma durumun var. Demek ki ak kiilii yle sradan bir kiilik deil. lkesine, insanla, zaferine anlam verecek, gzel, ekici ve sonu alc olacaktr. ki kelimeyi bir araya getiremez, neyin bana hangi felaketi getirecei belli deil. lsz, dengesiz, serbest kaldnda kime ne yapaca belli deil, imdi byle erkee, byle kadna biz gvenemeyiz en azndan. Onlarn zerinde skca duracaz, -adam oluncaya kadar. PKK olaynda kiiliin gereklemesi byledir. Bu bana gre hem ok nemli, hem tek are. Ben size kadn ve erkek olmayn demiyorum. Byle, kadn ve erkek olun, iliki olmasn demiyorum, byle iliki olsun diyorum. Bana bunu kantlayacaksnz, ama bunu yaamnzla, savamnzla gsterceksiniz, -ki ben kendi verdiim szn, bana emanet edilen bu deerlerin szcs olaym, onlara ihanet etmeyeyim. Buna ulamazsanz hakl olarak ben erkekliinize de, kadnlnza da metelik kadar deer vermem, ayamn altnda inerim. Eminim ki, bu yaklamda drst olsanz, srarl olsanz, eylem gcnz mthi artt kadar, yaam gcnz de artar. Her biriniz en arzulanr yolda olacaksnz. imdi ben hala bu iin zerinde duruyorum, -durmam gerekiyor. Durmasam byle bu iin zerinde birok ey elden gidebilir. Bir ulusal abadr bu, evrensel boyutu da var, yadrganmamaldr da. Neden? Biz ykacaz, ldreceiz. Kabul edilmesi gereken yaam kiiliini de tabii ki yaratacaz. Zaten bu ykma ii, ldrme ii, kabul edilebileni, yaamsal olan yaratmak iindir. Zilan hibir zaman demedi 'ben lme kouyorum.' "En gzel byleyici yaama gidiyorum" demitir. Byleyici yaam nedir? Nasldr? Savala balants nedir? Hangi zaferi bizden istiyor? Bu sorulara cevaplar veremezseniz, ben sizi erkek-kadn olarak parti iinde kabul edemem. nk ben anya balym. Bana vasiyetler braklmtr. Kesinlikle bunu kimse yanl anlamasn, bu boyuta ulaanlar iin yaamn en by var. likilerde yasaklama, bilmem neden beni sevmiyor, ben neden sevmek istiyorum da rgt nmde engel. Kesinlikle bunlar ikiyzl laflardr. Sen kendi kendini engel durumuna getirmisin. Her tr savata yenil, ideolojide, politikada, rgtlenmede yenil, hi grevlerinin farknda olma, ondan sonra 'canm sevgi istiyor'! Hem ahlakszcadr, hem grevlere ters der. Bunu ben srf PKK'yi idare etmek iin, PKK'yi yceltmek iin sylemiyorum. Bir ulusu yeniden ekillendirme yaklamyla balantdr. ok ak, kendi slalem iin kadn yetitirmiyorum, hanedan yetitirmiyorum. Hemen her hakimin, her sz sahibinin yapt gibi, ne u anlamda-ne bu anlamda, kadn zerinde bir bask dzeyi gelitirmemiim. Ben kendi zgnlm burada yakalyorum. Hala kendimi baskyla bazlarnn emekleri zerine kurarak dayatmyorum. Ne kadn, ne erkei, tam tersine kendi emeklerimden hepinizi yararlandryorum. Byklk burada ve bunu da yaparken kendimi irkince hibir eye dayatmadm gibi, herkes, nereye gidersem ayaa kalkt. Yedisinden yetmiine kadar heyecan bende buluyor, bykl

bende buluyor, cokuyu bende buluyor, gzellii bende buluyor. Dmanmz bile benden sklmaz. Bana dayanarak dmanln yayor. Stratejileri buna gre oluturuyor. Milyonlarca dman ekmeini bana kar dmanlkta buluyor. imdi ben bunu yanlz kendi bencilliim iin mi yapyorum, hayr! ok bencil olmak isteyenin buna byle ihtiyac yok. O da alr birileriyle, bazlaryla kendi basit yaam gtrebilir. Ben buna zeten tepki duyuyorum. Byle bireysellemi yaamdan nefret ediyorum. Btn kadnlarn ball, kadnlarn daha fazla gzellii, ekicilii, daha fazla saval benim iin heyecan verici. Zilan kiiliinde bunun ifadesi ok arpcdr. Erkek de bu anlamda artk bitmitir. Aklnz olsayd erkein de artk eskisi gibi erkek olarak yaayamayaca o eylemle noktalanmtr. Bana gre bir dnm yaamayan erkee, erkek diyebilir miyim artk? Hibir kadn PKK saflarnda hibir erkei kabul edebilir mi? Zilan kimlii netletikten sonra btn eski erkeklik lmtr. Yeni erkeklik nasl olur, o da sizin iinizdir. Dikkat ederseniz baz erkekler de byle eylem yapmaya kalkt, cesaret edemediler. Demek ki, erkek daha zayftr bu konuda. Eylemdeki cesaretinin, fedakarlnn, kadna gre zayf olduu ortaya kt. Demek ki, kendinizi gzden geirmenin gerei var. Bunun gibi birok ey aslnda ortaya kmtr. Bir kadnla ne kadar doru yaayabileceiniz belli deil. PKK'yi hi tanmyorsunuz. Bakmasn bile bilmiyorsunuz. Kadn da aslnda tannmaz haldedir. Bunun iin durum ortaya karlma ii, netleme ii ok nemli. Bir bakta sevda m olur? Hatta bir bilmem kendi deyiinizle, yle ucuz yaklamlarla sevda, ak m olur, ballk m olur, -olmaz. Kald ki, bizim bu anlamda kavramlar artk bir tarafa brakmamz gerekir. Sava ordusunda, YAJK ordusunda bunlarn anlam artk gemitir. Dikkat edilirse zafer yaants bu. Ben dahil, hepimize uygulanmas gereken zafere yryen, savalktr. Kadnn da, zafere yryen savaldr. Bunun dnda baka kavramlar, yaklamlar dayatmak doru deildir. Her ey bu zaferle gerekletirilecek. Byk eylem, byk yaam douracaktr. G yetirebilecei kadaryla sanyorum bu anlamda dnemsel ve zgn bir ehit olarak Zeynep Knaclar tarihte roln oynamtr diye dnyorum. Yaptklarmzn da olduka yerinde ve cevap niteliinde olduunu dnyorum. phesiz yaplanlar bir balang dzeyindedir. Kesinlikle kimse yanl anlamamal ve bencilliiyle bountuya getirmemelidir. Kadnla yaam deerlidir. Aslnda zafere balanm her insanla yaam deerlidir. O az bir imkan deildir, ki bu hepinizin bayram derecesinde cokuyla kalayabileceiniz bir gelimedir. Bunun dnda fazla heyecan verecek deerler yoktur bizde. Zaten ortada deer diye bir ey yok. Bunun sizi heyecanlandrmamas, bizim iin fke nedenidir. Yaam bu temelde yakalayamamanz ve kahramanla doru trmana geememeniz bizi fkelendirmitir. Dnz nnde duruldu. Ykseliin zemini ortaya konuldu. stediiniz kadar vatan sevebilirsiniz, istediiniz kadar maddi zenginlii kazanabilirsiniz. Bunun iin yolu, yntemi, arac nnze koymutur. te parti, ite onun her trl savam aralar ve rgt bata olmak zere, emrinize verilmitir. Savala kazanamayacanz hibir ey yoktur. Her zaman vurgularm, benim gibi bir zavall bile bu ile kendini bu kadar kazandrabildiyse, neden siz kazandrmayasnz? Baka trl iiniz var m? Yok! Baka trl karn doyuracak bir ii bile kimse size vermiyor. Dmann kaplarnda karn tokluuna kapclk isteseniz bile, binde bir kiiye i verilir. Ama bu i de bir itir, sava ii,

eylem ii, rgt ii; sadece karn doyurmuyor, en deerli bir dnyay da kazandrabiliyor. Zaten devrimin retici deeri de burada. Yani bir lkede herkes isizlie yatrldnda, ala mahkum edildiinde; devrim en kazandran, reterek kazandran, maddi ve manevi olarak kazandran i oluyor. Dier bir tanm da budur. Dier yaam kurutulmutur. Aile ii cehenneme evrilmitir, ak lmtr, ama devrim srecinde bu da can bulmutur. Kurutucu deil, sonderece diriltici, adeta ete kemie brndren bir yaamn, ardna kadar yolu almtr. Yine bir ilikinin bitirici deil, mthi ayaa kaldrc imkan ortaya karlmtr. Akn zemini yaratlmtr. Bu bir emek iidir. Byk emekle, devrimci emekle, kazanlacak bir itir. Siz istiyorsunuz ki hamal pratiiyle sonu alasnz. Sosyalist, zgr emekle olmadan mmkn m? Emeiniz kle emei. Bu nasl yansyor? te, siyaset yapamyor, rgt kuramyor. Neden kuramyor? nk emeiniz sosyalist emek deil. O anlamda henz ulamam, -hamalvari alma tarznzn anlam budur. Ama benimki yle mi? Ben de eskiden yolma yolardm, her trl toprak iini, bilmem kaba emekle ileri de yapardm, ama sosyalist devrimci emekle ileri ele aldktan sonra, bunun veriminin bin kat olduunu grdm. Snrsz bir verimlilie gtrebileceini grdm ve her eyi sosyalist emek devrimine verdik. Kaybettiklerimizin hemen hepsini burada yakalayacamz grdk. Eskiden bir mr boyu al, belki bir balk paras bulunamazd veya bulunsa ne olacak, daha da kendini lme mahkum eden bir yaam ardndan gelirdi. Sosyalist emek abasyla btn kzlarmz bizim oluyor. Ayn zamanda bir yaam mahkumu deilim, mthi zgrle bir k yaptm. Bu sosyalist emekle salanyor. ok arpc bir kazanm da budur. Bunun iin dzen diyelim, ibirlikiliinin veya onun altnda ite baa bela gelenekselliin bitirdii kiilik, yaam umudunu yeniden yakalyor. nderlik biraz bunun ifadesidir. Gerekletiren gc, btn gcnn kayna budur. Demek ki, sosyalist emek tarz bouna aba deil, yaratan bir abadr. Hemen her eye anlam verip retmesini bilen bir emektir. Ben una anlam veremiyorum; daraldm, tkandm, yaam bana anlaml gelmiyor, heyecanl olamyorum, yaratamyorum, btn bunlar doru yaklamlar deildir. Bu yaklamlar, PKK'de olup bitenleri anlamamak, ehadetleri anlayamamak, eylemi anlayamamak, yani ruhsuz olmaktr, emeinin, kle emei olmasdr. Ve bu da zayf kiilik demektir. phesiz elikiler var. Hemen her dzeyde elikiler nefes aldrmyor, ama iddetli mcadeleyle onu zme durumu da var. Buna yksek bir ilgiyle yaklam gsterin. Ben byk bir sabrla buraya getirdim, buna bin defa kretmelisiniz. Ne demek yaamn zgrce yolunu amak, ne demek bunun savala sonuna kadar nn amak? Kolay m size gre, en nemlisi de btn bunlar herhalde yakp-ykmak iin deildir. Yaam tmyle yitirmek iin deil, tekrar Zilan kiiliinde diyorum ki, byk yaama ulamak iindir; anlamn bykl burada. Hi kimse ucuz lme komad. Kimse byle, yaayacam yaayaym da lme ondan sonra koaym demesin. Eylemimde hibir zaman lm dnmedim. Mthi yaamn etrafnda demiyorum, yani onun artk neresinde olmak da mhim deil, her tarafndaydm. Varolan, deilse yaratlmas gereken yaamn mthi militanydm. Ve oluyor ite, gerekleiyor. Bunu hala anlayamyorsunuz, o zaman affedilmememe gibi bir durumunuz vardr. Kiiliiniz hala geliemiyor. Senin adn dmann u veya bu dzeyinde ibirlikiliidir. te bugn nasl bize kar da savayorsun? Oysa bizdeki kiilik zafer kiiliidir. Tarzyla, temposuyla ok net. Baaryor. Herkes diyor ki, artk kabul edilmesi gereken tek kiiliktir. Eer btn bunlar az ok

anlamlysa ve size de doru gibi geliyorsa, gerisi kendinize nasl mal edeceinizi bilmektir. Varsa bir sznz, varsa bir ballnz, varsa bir yaam saygnlnz, duygularnz, aknz; btn bunlar nasl acaba byk eyleme doru, onunla birlikte yaamsallatrmaya g yetireceksiniz, -meseleniz budur. Kimse ucuz ln demiyor. Kolay lmeyen bir kiilii mthi klarak yryn, -nderlik biraz da budur. Yaama verdii mthi anlam onu baarnn an be an gc haline getirmitir. Umarm siz de biraz byle olursunuz. Benim iin herhangi bir yere ulamak baar iin yeterlidir. Kimseden metelik kadar bir ey istemem. Yaratn... Elinizde imkanlar var, kullanamyorsunuz. Partiyi tanmyorsunuz, yetkiyi tanyamyorsunuz. Benim iin ine ucu kadar imkan tesbit emek sorun deildir. Bu konuda demek ki gerilikleriniz var. Yaam, kadn, ak tanyamyorsunuz. Benim iin yaratmak szkonusu, hi sorun deil. zlerek sylyorum, neden kendinizi byle kuruttunuz? Neden fazla yaratamyorsunuz? ok bencilce kendinizi bitiriyorsunuz, -ayp olan budur. Grdnz gibi, biz bir ehidimize kar nasl byk, anlaml yaklayoruz; pek hafzalarnz anlayamad kadar byk yaklayoruz ve neler yapyoruz... Hepiniz az ok bir eyler yapabilseydiniz ve en nemlisi de bu ucuz lm yerle bir etseydiniz, lmn kader olmadn, yaamn bir kader olduunu kantlayabilseydiniz... Ben bu yaamda byk bir heyecanla, kesin daha byk yapabileceime eminim. En byk g olarak kendimi her an yeniliyebileceime eminim. Ama sizler yaam kurutmusunuz. Yznz de, yreiniz de bunu ifade ediyor. Bana gre bu bir kader deil artk. Mesela ben hrmetimle mthi yaratabilirim. Dncemle yaratrm. rgtsel balarla hemen mekanizmam kurarm. ocuu eyleme kaldrmaktan tutalm, yetmi yandakini de, ki kendileri hep sylyor; "biz onbe yandaki delikanl gibi olduk" diye. Demek ki bu nemlidir ve gerekleiyor. Neden yapmayacaksnz? Derdiniz ne? Ben byle yapmakla ldm m? Ayp m oldu? Hayr. Bugn giderek hem halkmzn, hem anlayla, hakl insanln gururla yaklat bir konumdaym. Ben sizin gibi hibir zaman alamadm, kimseye yakarmadm. Kahramanlar alamaz... Bu kadar ehidin ansna bal olanlar alamaz ve iinizde en zorda olan benim. Tek zntm btn bu ehitler iin daha byk yapmam gerekirken (yani, yine ortamdan ikayet etmiyorum, yaamdan da ikayet etmiyorum), sabrszm, daha fazla acaba nasl yapabilirim diye. Endiem, telam bu yzden. Sizden daha fazla kstl ortamdaym. En nemlisi de yine fazla anlayl olmaynzdr. Yoksa benim kendimi tutmam imkansz, benim kendimi snrlamam imkansz. Benim yaama kar byle elikili, byle yaramaz, yetmez konumda olmam imkansz, "kolay lmem" imkansz. Vereceiniz karlk elbette ki olmal. Kesinlikle basit ve ehitlerini bir tarafa iten bir yaklam kabul edemeyiz. Anlamn kat be kat kendimizde somutlatrarak, btn ynleriyle hakkn vereceiz. Yzlerce gen kadnmzn, kzmzn kendini teslim olmamak uruna "kl" etmesini sradan bir olay olarak geitiremeyiz. Bu kadar gen delikanlmzn bir zgr yaam uruna kendini feda etmesini basite alamayz. Kald ki, halkmzn da kesinlikle ok zorda olan bir durumu var ve baar istemi vardr. Onu bir tarafa itemeyiz. yle biz ortaya kmz. Komutay temsil edeceimize inanyorum. O zaman btn ynleriyle bunun hakkn vermek bir grevdir. Burada ya, cins, ulus kimlii de pek o kadar nemli deil. nsanlk adna, ulusallk adna, snfsallk adna, hak adna bir grevdir. Gzellik, ak adna grevidir. Bana gre biraz bu ykn altndan ktk. Bu grevlere biraz karlk verebildik. Szmz her zaman sz. Daha fazla yaamak bizim iin daha fazla baar demek.

imdiye kadar bunun gereklerine nasl ulamsak, bundan sonras iin de tek bir art "ben yayorsam bu szn deeri kesin zafer" demektir. Sizin iin de eer szn gerek bir anlam olacaksa, bundan sonras iin en azndan, isterse tek bir kii kalsn, onun eyleminde "zaferi yakalamak" demektir. Bize kar kimse baka sz veremez. Nasl bu ehitler kendilerini bize vasiyet ettilerse, ki biz yaarken onlarn hakkn verdik; iinizden de artk bazlarna veya sa kalann, o szn zafer anlamna geldiini bilmesi gerekir. Bunun eskisiyle artk kyaslanmayacak kadar imkanlar da domutur. Gerektii kadar yrek, gerektii kadar beyninizi konuturabilirsiniz. Partinin silahn, ARGK'nin silahn, halkn cephe silahn zafer iin kullanabilirsiniz. Kullanamazsanz, sizi kimse adam yerine koymaz, -ne dman, ne halk. Biz de asla byleleriyle rahat olamayz. Orada her ey, bir ehidimizin ansna ballkta bile, zafere koullandryor. Hi kimse demesin, g kuvvet kayna nerede? te bir tek ehadet bile g kaynadr. Haki'den balattk, Zilan'da bir yln doldurduk. Gryorsunuz ki bu hemen arzulanan, baarlmak istenilene yetiyor. Yeter ki siz de bu temelde kendinizi gzden geirme, szn, kararn sahibi yapma abas iinde olun. Zaten baka iiniz yok. abanzn pratik ustalk deeri, gerektii kadar kendinizi eitim, tecrbe ve pratikle younlatrmaktr. Yaamn kendisi zaten an be an her eye nasl baaryla koulacan gsteriyor. PKK izgisinde abann nasl kullanlmas gerektiine dair bir sorun yok. Amacna bu kadar balanm, kilitlenmi bir kiiliin; eyleminde, yrynde hatas fazla olamaz. Olsa da annda dzeltir. Btn bunlarn ifadesi odur ki; ehitlerin ans en yce deerdir, ball ona gereken abann da gsterilmesi kesin zaferdir. 6 Haziran 1997

ben zgrlk akym

Ad bir parti, ama tepeden trnaa yeni bir yaam. Yaamdan da te oktan kaybedilmi, gerekesi kalmam, amac kalmam, gc-kuvveti kalmam, ans bile belleklerden tamamen silinmi, en benim diyenlerin bile onu gerekletirmek iin bir trl adm atmad bir umut sava srp gidiyor. Herkesin bir trks vardr, bizim de trkmz budur. Herkesin bir arks, bir ezgisi vardr. O havaya kendini kaptrr yaar gider, bizim de trkmz byledir. Giderek sreklileiyor, derinleiyor, dinliyor, dinletiyor, srp gidiyor. Trajik olduu kadar komik, ac olduu kadar zevkli, bitirdii kadar yaatan bir yaam trks... En eskilerinden en yenilerine kadar ilgileriniz, yaklamlarnz ve attnz admlar belli lde benim iin de geerlidir. Bu admlarn niteliine, naslna ilikin baz eyler bilinse bile, gerekleri yerine getirilmekten ok uzak ve bu uzaklk da lm oluyor, ac oluyor. Yaanmamn yaanmam olarak kiiliinizde gerekleiyor. Burada "sulu sensin, odur" demiyorum.

Sulu, tarihin derinliklerinde gizli, oktan lp gitmi. Sulu, gelecekte, gizli pusuda sakl bekliyor. Sulu senin iinde, belki orada seni vuruyor. Belki de en akta olan en kolay suludur ve ondan kurtulmak mmkndr. Ama kendini binbir klfla gizlemi ve her szde ve her davranta kendisini hissetiren ve bitirten dmanla baetmek en zoru oluyor. Evet, sizdeki dmanla baetmek en zoru oluyor. Bunlar zayflktr, bunlar iradesizliktir, bunlar anlay keskinliinden uzaklktr, bunlar atlmas gereken admdan uzaklktr, bunlar beklenmedik bir yerde kendini bitirmektir, bunlar belki de anlayamadnz her adm atnzda bamza bela olabilen sizlerden bir paradr. Neden byle? Bir toplum, bir halk, bir insan ki dmann snrsz, yalnz igal, ilhak, smrgeletirme deil, yalnz lkesini ve toplumsal gerekliini teslim almas da deil, herhangi bir kleletirme de deil, bunun da tesinde bir uygulamay, sadece zorla deil, bir de gnlden kendini kaptrrsan seni tanmlamak ok zor, seni zmek ok zor, seni insan klmak ok zor. Seni yaatmak, anlamlca, gzelce ok zor. te bu gerekliin neresindesiniz? Hi kimse "ben bundan az ok kendimi kurtardm" iddiasnda bulunmaz. nk lanetlilik denilen olay o kadar kolay deil. Tarihte birok insan grubunun bana gelen belki de amzda en katmerli bir biimde bizim bamzda, bizim yreimizde kasp kavurarak, yok edip gidiyor, gtryor. Bu sava bir anlamda bunun kzgn etkisi altnda baz hisleri ayaklandrmaktr, mmknse canlandrmaktr. lmcl bir hastalk halindeyse de ldrmektir. nk byle inlemeli ve felli yaamann tbben bile uygun grlmedii anlalmaldr. Bu anlamda PKK denilen olay, herhangi bir ideolojik, siyasi ve askeri olarak kendini yrten bir siyasal kuvvet olarak grmek ok yzeysel bir yaklamdr. Belki de bunlar iin biim ksmlar, koruyucu kabuklardr. z ok daha belirleyici oluyor veya ze ulamak ncelikli ve gerekli olandr. Brakalm ze ulamay, kaba izgi olaynda bile askeri dorularda srar, anlam verme ile elikileriniz ok ak. lr msnz-yaar msnz bu izgide kesin deil. Kararnz lm karar m, yaam karar m? Bu da kesin deil. Bir karar gelitirmek istedik. Olacaksa bir yaam ya onurlu, zgrce, ya da hi olmayacak... Bu iddiam, bu tezimi hala srdryorum. ok iyi biliyorum ki, bu benim iin olduu kadar, btn toplum ve hatta insanln temel ideallerine gre davranmak isteyen herkes iin geerlidir. Olmazsa onuruyla, olmazsa asgari gerekli olan artlaryla. Varsn hi olmasn PKK olaynda, ama karar byledir. PKK olaynda karara ulamak ounuzun gerekletiremedii bir durumdur. ze gre nasl bir insan, insan yaamna dair nasl bir karar verilmitir? Verilen kararlar yanllklarla dolu veya ok gevektir. Kesinlikle uzaktr ve bu PKK savamnda her trl trajik, hi beklenmedik btn kayplarn ve eer tarih karsndaki sorumluluumuzda biraz gerekeni yapmasaydm, btn bu yetmezliklerinizin ok ksa srede veya olas dman hamlesinde bile yerlebir, hatta kendi geriliklerinizin snrl bir etkisi altnda sizi her an bitirdiine tanz. Peki ne olacak PKK kararll, PKK'nin gerekliine gre nasl verilecek? 20. yl da esas itibariyle doru bir PKK'lileme ve karar yldr. Bunun iin var m kendinize saygnz, ciddiyetiniz, gcnz ve en nemlisi de karar gcnz? nk bu, en etrefilli bir siyasi karardr. En amansz sava karardr, en grkemli zgr yaam karardr. kiyzllkten, kendinizi kandrmaktan vazgemeye var msnz, tutarl msnz? Baar tarzna gre, dzen tarzna gre karara var msnz? Kendini kandrmadan ve gerekten olacaksa yaam, bu karara gre olacak diyecek kadar emin misiniz? Kararda zorlama olamaz, yalvarma hele hi olamaz. Btn ehitler adna da and iiyoruz ki, bu kararn younca yaadnz bireycilikle, ok kk amalarla ve her admda neredeyse bir parann kaybedildii

gerekliinizle hi mi hi balants olamaz. Kararda aldanmak, aldatmak btn kaybedi srelerinin esasdr. Sadece yanl katlm, yanl yaamak deil, daha tehlikelisi bu geen yllara sdrld. unu hemen belirtelim ki; btn drst insanlarn ve hatta o ocuklarn hepsinin iyi niyeti ve hatta btn savalarn kart glerini de biraraya getirsek, btn tarihi bu temelde incelersek, zemeyeceimiz, anlam veremeyeceimiz gariplikler, terslikler, yanllklar, ihanetler, komplolar, inanlmaz dzeyde kendini bu tarih iinde bir kez daha ortaya koyuyor. Bir deil, bir yer de deil, binlerce ve her yerde ve hemen herkeste dmann bile ok zel yntemlerle gelitiremeyecei, vuramayaca bir biimde kendi z kararn boa karma, sonuna kadar baarszla yol ama gibi tutumlar mthi sergileniyor. Bu tarih biraz da bunun tarihi oluyor. Kendime soruyorum: Neden, niin ve nasl byle oluyor? Bunlar kimdir? Hi de bilimsel deerlendirmelerden kendimi alkoymak istemiyor olmama ramen ve yine btn uslubum bilimsellikle yrmesine ramen, artk "bunlar douran gereklik" diyorum. Burada bir ahlaki, bir hissi sylemi gelitirmekten kendimi alkoyamyorum. nk siyaset ve askerlik bilimiyle izah edemiyorsun. Bu kadar m bu insanlar? Yanl dodu, yanl byd diye ok syledik son dnemlerde. "Bir insana kaybettirilir, bu kadar m kaybettirilir? Bir insan yanl yapar, bu kadar m yapar? Bir insan dorular karsnda iddiasz olur, bu kadar m olur? Sessiz olur, bu kadar m olur? Ylanlardan daha tehlikeli yanllarla bu kadar m yatlr, kalklr? Yaam tamamen tehdit eden btn oldu-bittileri nasl kabul eder?" diye sorup duruyorum. Keke sulanacak kadar gl olsaydnz, o da yok. Siyasi-askeri adan sadece alanlacak kiilikler, ocuka olmaktan da teye kendini kandran kiilikler ne kadar kt? Nerede kald yiitlik, nerede kald keskin anlay sahipleri, nerede hani "meydan bulsam da savamak istiyorum" diyenler? Aryorum bir adam bulamyorum. imdi umuttan m kesileceim? Hayr. Bandan beri km hatrladmda, kimselere gvendiim iin deil, gvenmediim iin baladm kendimle. Kabul ettiim iin deil, reddettiim iin baladm. Dayanak bulduum iin deil, tek bana kaldm iin baladm, bunda srarlym ve devam ediyorum. Bu umudun gereklii ne kadar ona ters de olsa, gzellik, irkinlik ne kadar yaygn ve umuda hi ans vermese de, dorular neden oktan yitirilmi? Yanllklar dizboyu da olsa btn bunlara inat, olacak dedim. Bu sorun, adm attm ilk gnde olduu gibi, imdi de benden kaynaklanmyor, aslnda sizden de kaynaklanmyor. yle bir tarih ve yle bir gnn geerli yaam ki... Siz derken acaba kimsiniz, herhangi bir zelliiniz var m diye soruyorum ve "yklenme bu kzlara, erkeklere" diyorum. "Bunlarn herhangi ciddi bir zellii yok, verdiim baz dorularla sadece iyi niyetlice yrrler, o kadar. Yaratclkm, sava ustalym, arama bu ocuklarda." Ardndaki halk gc daha derbeder, kimliksizlik daha da gelimitir. Savata zafer, yaamda zgrlk... Bu, her zamankinden daha yakndr. nk, zgrlk tanm ve zgrle balanma doru yaplmsa, herhalde btn geri insanlk bir yana, o tek zgr kiilik bir yana. Kazanacak olan o byk zgrlk adna olandr. Buna inanyorum. unun iin sylyorum: Sizin de byle zlemleriniz, zgr olma istemleriniz var. Bu, kendinizi bireycilikle arttnz gibi bir zgrlk deildir. Son srelerde gelien sava, hatta zgr yaam imkanlaryla yaptnz karlama, zgrln ve savan canna okumaktr. Sava ve zgrlk balantsn tersine evirmektir. Savata d, zgrlkten kopu, savatan ka, zgrlkte kleci bireycilie dn veya o ok zor olan baz zgrlk imkanlarn ok kt bir bireycilikle tketi, bu tarihi hatay yapmak size gre belki bir adm ileridir. Ama zgrlk sava szkonusu

olduunda en tehlikeli dayatmay byk bir gafletle yaamaktan ekinmediniz. Var myd sizde yrek? Bunu kim size syledi? Ucu, snr ve says belli olmayan dmanlardan yoruldunuz. Elinizden baka ne gelebilir ki? "Bir tek doruya ben varm" bile demek, gerekten mumla arasan da bulamadn bir gereklik. Bundan hi ylmyorum. Btn bu dayatmalar kendim iin, savan daha da tahrik edilmesi olarak deerlendiriyorum. Burada zldm, acdm kendi sava zorluklarm deil, sizin talihsizlikleriniz, zavall hallerinizdir. Beklenmedik yerlerde lmleriniz; hibir ey yapamam yirmisinde, otuzunda, ona zlyorum. En "kendimi yayorum" dediiniz noktadaki yaamamlnza zlyorum. te bunu amak istiyorum. Engel kim biliyor musunuz? En ok da amaya muhta olan kendinizsiniz. Buna ramen neden savata zafer, yaamda zgrlk imkan gelimekten geri kalmyor? Biz savatrma tarzna sahip olurken, ne kadar gaflet, ihanet olsa da ite ve dtan her trl boa karc dayatmalar eksik olmasa da, bizim sistemde bizim sava kaybetmez. Dman ne kadar vurdum da dese ve sizler ne kadar ok yzeysel "daraldm-tkandm" da deseniz, her ey bizim tarza gre alr. Bizim savata siz hibir ey yapamazsnz. nk ilahlar byle buyurdu. Sava tanrs bunu byle sylyor: len siz olacaksnz, kazanan sava olacak. len sizin yaamnz olacaktr, kazanan zgr yaam olacaktr. Kandrlan bizim sava tarzmz deil, ipe sapa gelmez tutumlarnz, davranlarnzdr. Dmanmz birey olarak da bizi hibir zaman anlamad ve hala ne kadar anlamaya alt da belli deil. Tpk sizler gibi, fakat yanl. Bana kaybettirmedi, ama kaybeden benden daha fazla dmandr ve biraz da yanl yaklamlarn sahibi partililer, savalardr. Bu, u anlama geliyor: lerle oynanmaz. oka iine gmldnz szmona duygulanmalarnz ve lakrdlarnzla ne bu sava verilir, ne de bizim nderlik ettiimiz savaa zarar verirsiniz. Ne komutan olursunuz, ne savas. Sadece kandrlanlar olursunuz. Nitekim dmanla sadece yanl bir diyalektik ba temelinde arpr sonunda zlrsnz. Sizi zerim, dman zerim, olan biraz da budur. Bundan dolay mmknse dorulara gelin, varsa kendinize bir saygnlnz, dorulara ulamakta cesur olun. Yarglanmaya kendinizi tabi tutacak bir gcnz olacaksa iyi, ama en kts de dorularn canna okumusunuz. Keke bir gcnz olsayd da hesabn verebilseydiniz. Daha kts hesap veremeyecek kadar gsz, zavallsnz. Dikkat edin, fazla bir ey istemiyoruz. Yanllklarnza sahip kacak kadar gl, hatta canmza okuyacak kadar gl olsaydnz, bu bile ileri bir adm olurdu. Bu da yok! te, ac olan da budur. Neden byle oluyor? O oka vurguladnz gibi yanllklarda srar. Hi burada art niyet aramyorum, ok kastl yapyorsunuz da demiyorum. Bu, dmann bin yllardan beri oluturduu lanetli toplumsal gerekliin, yaamn btn gerekli olan vazgeilmez gereklerinin, artk btn yntemlerle biraz kazanabilinmesi. Savata zafer, yaamda zgrlk imkanlar artyor, dedik. Bunu anlamaya ve bununla kendinizi bytmeye aln. Tek kar yol budur. Belki sizin anladnz, btn o tarih boyunca kle ordularnn, padiah ordularnn, burjuva ordularnn tarzn biz size uygulamyoruz, uygulamayacaz. Ama bu demek deildir ki tarzda iddet yok, tarzda biim yok. Var, -hem de fazlasyla. Bu zgrlk temelinde, gnlllk temelindedir. Baka trlsne ideolojimiz gerei, yaratmak istediimiz dnyamz gerei tenezzl etmeyiz. Siz ne kadar bunu kanksamak isterseniz, "biz vurulmadan dzelmeyiz, dvlmesek dzelmeyiz" deseniz de, biz bunu insana yaktrmayz. Bizim insan ele al tarzmz beklentilere gre olamaz. Ama siz diyeceksiniz ki o zaman "biz mardka maracaz." te, o zaman kaybedersiniz.

Btn bu imkanlar sadece byk disiplin gcne ulamanz ve olgunlamanz iindir. Yoksa marmanz iin deil, yoksa ocuklamak iin deil, keskinlemek iindir. Gevemek iin deil, dorularn egemenlii iindir, yanllarda trmanmak iin deildir. Alagelmisiniz, "ancak sert basklar ortamnda kendimize ekidzen veririz. Bu zgrlk ortamnda keyfilii snr tanmaz biimlere brndreceiz." te rneklerini gryorsunuz, en eskisi, "en benim" diyenlerin durumlarn. Ben mi "byle yapsnlar" dedim? Hayr, onlar zgrl yanl deerlendirdiler. Partinin yce, kutsal emeklerini ok kt bireyselletirdiler ve imdi hibirisi hesap veremiyor. Krk yana gelmiler, ama kendilerini iki kelimeyle bile savunacak durumdalar. Gittike birounuz iin bu bir kader haline geliyor. yi niyetlisi olmadk yerde son nefesini veriyor, kalan da hesap veremeyecek kadar zavall ve acnacak bir kii olarak karmza kyor. Bu doru mudur? Bu arzulanr mdr? Deilse, o zaman neden? Bakn, hemen her eyiniz, en nde gelen sorumlusu olarak sylyorum; bir eyler anlamalsnz, kitaplar anlayamyorsanz, halklarn savan anlayamyorsanz, dnyadan bir ey anlayamyorsanz bizim bir yaln hikayemiz var, onu anlayn ve yaamn imkann grn. nk bu lkede baka trls olmuyor. Baka trl bir yaprak gibi esmeye dman frsat verdirmiyor. Hyanetten baka, gafletten baka, dten baka hibir ey yok. O halde bu hikayeyi iyi renin. Teoriden, siyasetin dilinden anlamyorsanz, halklarn sava deneyimlerinin ifadesi olarak askerlik biliminden de anlayamyorsanz ben size basit bir hikaye sundum. Kendi yaam, sava, mcadele gerekliimden bir eyler syledim, onu anlayn. Anlayabilmek iin gnl duyarll gerekli. Eer gnl ok martlm ve anlay diye bir ey kalmamsa, her eye bover, her eye bir bilgisizlik altnda yaklalyorsa, siz hikayeyi krk defa da okusanz anlayamazsnz. Bu yaanyor, ama ok yanl. Ne zaman anlama gcne ulaacaksnz, basit bir hikayeyi? Anlamazsanz hibir yere varamazsnz ve artk eskisi kadar sizi bu partiye, onun savamna katmaya da ilgimiz olmuyor. Bu gidie son vermek istiyoruz. Bu tarznza, bu yrye dur demek istiyorum. Sava diyorsunuz; silah oktan omuzlamsnz, peki nerede bunun gerekleri? Nerede bunun sradan bir hitab? Sradan bir toplants, sradan baz dorular birbirlerine dayatma? Yzyllardan kalma veya daha ok dmann silikletirmek iin size verdii baz ekillendirmelerle; bana gre ok kt bir boya fras gibi kiilik zellikleriyle yaayabileceinizi sanyorsunuz. Olmaz bu sylediiniz eyler, lakrd cinsindendir. Giydiiniz elbiseler kt bir tiyatronun klk-kyafetinden farksz. Deil bu mthi savaa gre z-biim kazanmak, ok komik bir tiyatronun deiik bir biimi oynanyor. Aar msnz, vazgeer misiniz diyeceim, ama rnekler beni biraz zorluyor. Yapabildiin kadar konu diyorum, yapamyor. Konuabildiin kadar yap... Bunu da salayamyor. Yaklama, defol git! Yediin yaptn yeter, bir keye ekil, onu da yapamyor. En basit bir doruya gre ekil al, sz kazan, onu da yapamyor. Bu, "ben tam bir belaym, tam bir serseriyim veya bir aresizim" demektir. Byle kalmak doru mu veya mmkn mdr? Gerei vurguladm: Ben bu kiilikten, bu dayatmalardan yedi yamdan beri bam koparmm. Btn insanlardan bu temelde kopmuum. Sen geleceksin byk izgi admlarn, rgt admlarn attktan sonra bana bu oyunlar oynayacaksn. Her zaman sylerim; ben bu tip lmpenlerden, serserilerden katm ve rgt oluturdum. Benim rgt oluturmamn znde bu yatar. Yani yaayabileceim bir ortam. Herkesin bir evi var ya, benim de evim rgt ortamdr. imdi yavuz hrsz misali seni rahat brakmayz diyor arkadalarmz, en stten en alta kadar. Evi kurduk, -byk emekle krk yldr. Haydi siz de iinde

yaayn, ama brak biz de yaayalm. Yok, harabeye evireceiz. Yavuz hrsz misali ite "aldn senin olsun" diyorum, brak geri kalann biz kullanalm. Yok diyor, "hepsini alacam." Evet, iinizden en gelimi olanlarn yapt bundan baka bir ey deil. Dieri de evin klesi. Hani bu ev zgrlk eviydi? Byk bir ksm da hain, toplumdaki oyunun dier bir paras, yani kle. Her ey alnyor, her eyin canna okunuyor, ilgisi bile yok. Bu evden bizi kartmak istiyorsunuz. te, bunun iin orduyu gelitirmek istedik. Haydi parti evi yetmiyor dedim, daha kzgn, daha sert bir ordu evi yapalm dedik. Ordu yaam; orada da sradan bir hrszlk deil, alma da deil, canna okuma geliiyor. nk orada alnan candr, can gidiyor. Partide belki rgt gider, belki yetki gider, belki sorumluluk gider, ama orduda el attn her ey cana malolur. Bu, dmann yzyllardan beri oynatt bir oyundur. Boyun edik mi? Hayr! Dediiniz gibi oluyor mu? Hayr! Kim hrpaland? Sizler! Kim daha ok kaptrld, canna okundu? Sizlerin! Onun iin kiminin u, kiminin bu dzeyde yaad bu oyuna son verir misiniz, cannz ister mi son vermeye? Devam ederseniz ok ak bilmek gerekir ki; bu oyunun barol oyuncusu herhalde sizin kk oyunlarnza demeyecek kadar tecrbelidir. Acaba bunu anlayabilecek misiniz? Anlamazsanz ne olur? Kaybedersiniz! Bu bir korkutma deil, bu sizin aleyhinize olan bir kumar. Zar attka hep kaybediyorsunuz. Btnyle kaybetmenize son vermeniz iin PKK'deki, savataki, ordudaki katlmnza, oynamanza derinden bir tarz temelinde son verin. Umutlu olun, dorular var, dorularn baars var. Zor da gelse size, dorularda srar edin. Toplumun bir zellii var: Kaybettii iin, ok yoksullatrld iin, ok kltld iin "balonlama" tarzn dener. Hibir dorusu yoktur. En byk Allah'tr der, aslnda Allah' hi anlamayann ta kendisidir. En ok Allah'a inanm syler, ama inanc hi olmayann biridir. Naslsn dersin, iyiyim der. Aslnda hi iyi olmayann birincisidir. Burada byk yalan var. Kendisini herkesten daha gzel sayar, ama dnyadaki irkinlikte birincidir. Hep byledir, -olmamas gerekende ndedir. Bu bir abartma kiilii, bu kendini kandrma kiiliidir. Yalnz toplumda olsayd, are partidir diyorduk. imdi en tehlikelisi parti iinde. Daha da tehlikelisi ordu iinde oluyor. Btn gnlk rnekler unu gsteriyor: Benim krk yllk emeim yetmiyor. Bir halk, en yoksul bir halk gerekten nesi varsa sunduu yetmiyor. Savata cann gz krpmadan veren de yetmiyor. Sahte komutanlktan bahsediyorum. Btn savata yapt, parti asndan zaten nc olmaktan km, hibir zaman partili olamam, komutanlkta szmona diki tutturmu, onda da yanl stne yanl yapm. Btn bu saydm deerlerin temelinde en bata bizim yarattmz fedakarlk, cesaret ruhu ve binbir inceliklerle gelitirdiimiz bir parti rgt ve o rgtn, ite ulatrd baz savalar bir gelimeye yol ayorlar. Ama btn komutanlarmz savalarn canna okumu. Btn kazanma olanaklarnn canna okumu, ama bir numaral askeri komutan kesiliyor. Biraz insaf! Kendi emeimi bir tarafa brakyorum. Orada daha kan yerde olan savalar var. Onun, senin baarnda hibir deeri yok mu? Senin eline o silah veren, seni sen yapan bir yn aba var. Onlarn hi mi pay yok? Hayr! Yani bencillik o kadar gl ki, rneini bulamyoruz tarihte. Zaten bir yn nl komutandan hi bahsetmek istemiyorum. Karmzda bir kemalizm ve onun nderi Mustafa Kemal var. Yaptklar iin unu syler: "Aziz Trk ulusunun sayesinde..." Btn konumalarnda bu cmleler var. Ama bizim komutana bak; "yaptm bu en byk alma benim sayemde" der. Halk yok, parti yok, nderlik yok. Varsa da en yalanc tarzda. Elbette bunlar yeni bir hastal ifade ediyor. Abartmann da tesinde tam bir psikopatlk srp gidiyor. Tpk bir kanser hastal gibi. Bununla bir yere varlmaz, bir ordu olmaz, sava da zafer olmaz. ok aba harcyoruz, yapma diyoruz, yanllklarn dizboyu. Kabul

de ediyor. "Dorudur, hepsi yanl, sylediklerim de yalan" diyor, fakat iki saniye sonra yine o tutumda srar. imdi ne yapacaksnz bunlar? Daha somut olarak, bu yl vesilesiyle 20. yl demek bir ocuk doarsa bile yirmi yana geldiinde parti kurabilir. Sava da zafere gtrebilir, yle bir yatr. nsanlar iin byle olduu gibi, rgtler iin de, ordular iin de byledir. Yani bir sava, hele ada bir halk savan baarya gtrebilmek iin yirmi yl fazladr. rnein, in halk sava yirmi yldan az bir zamanda gerekleti. Byk Vietnam savann hazrlan ve sonulan on yl iinde gereklemitir. Trk milli kurtulu sava bir buuk yldr. Btn Afrika'daki savalar be-on yldan azdr. Kba yine iki yldr. Bazlar bir ayaklanmayla kazanlmtr. Ekim Devrimi bir-iki ayaklanmayla kazanlmtr. Birinci Dnya Sava drt yl srmtr. kinci Dnya Sava be yl srmtr. Kaybeden kaybetmitir, kazanan kazanmtr. Bir de kazanmayanlar, kazanlmayan savalar vardr. Bunlar srncemede kalan savalardr. te Filistin-srail sava, ite Gney Krdistan'daki sava, zmsz, srncemede kalan savalardr. Bunun gibi birok srncemede kalm, denge durumunda veya dman tarafndan yenilgiye uratlm savalar var. imdi ister yenen adna, ister yenilen adna sre byledir. Srncemede kalan savalarn yle bir zellii vardr: Yenileemezler, geri ekilirler veya tkanr, rr giderler. Artk adlar anlmaz olur. imdi bu gerekler temelinde, kendi savamza anlam vermeye alalm: Bizim savan, PKK'nin resmi ilan ediliinin bir ncesi de vardr. Benim savamm sorarsanz, kendimi tandmdan beri siyasi olarak savatm. En az krk yla kadar giden bir mazisi vardr. Yalnz sizin resmen tandnz veya PKK ad altnda yaplanlara bakarsak, ite 25. ylna girii var. Ama derseniz, resmen ilan edilmi olarak haydi 20. ylna girdi dersek, bu savan aslnda ya kaybedilmesi gerekiyordu, ya kazanlmas. Ne tam kaybettik, ne tam kazandk. Kaybetmenin de eli kulandadr, kazanmann da. Hangi nedenler bunu bu hale getirdi? Bu tehlikeli bir durumdur. Yirmi yln iinde mutlaka ya yenilerek, ya kazanlarak halledilmesi gereken bir olay, imdi kritik bir aamada. En arpc soru imdi budur. Bu soruya hi olmazsa, bu yirmi yln tecrbesine dayanarak doru bir cevab vermeniz gerekir. Yenilgi adnaysa da, kazanma adnaysa da doru cevaplar vermeniz gerekir. Uzatma olmaz, sava bilimine terstir. phesiz kazanmadan yana admlar atacaz. O zaman kazanmann bu ertelenmi, bu gecikmi durumunu nasl yakalayacaz? nemli bir soru ve cevabn veremezseniz bir sava sulusu olarak parti sizi yarglar. Zaten dman gnlk olarak yarglyor, vuruyor. Kendinizi hem dman karsnda, hem parti karsnda savunmanz zorlayor, hatta imkanszlayor. Buna bir are bulmanz gerekir. Sizi hi kimse, hibir sava adna, hibir ordu adna bu durumunuzla tayamaz, sava byle yrtemez. Bu bir kandrmaca, bu bir oyalama, bu bir aldatma oyunu. Buna son vermekten bahsediyorum. Eskilerinize de, yenilerinize de, tecrbesi olana da, olmayana da, yanl olan da, doru olan da, buna dahil ediyorum. "Peki sen imdiye kadar nasl sabrettin. Son snrlara kadar byle gelip dayattn" diyebilirsiniz, evet ama bunun nedenleri var. En bata bazlar tecrbe kazansn diye. te ok yeni olanlar biriki adm rensinler, daha da nemlisi kazanmak iin mevzileri gelitirelim. Baz olanaklar devreye sokalm, i-d olanaklar. Baz lojistik ihtiyalar, baz ara-gere ihtiyalarn da bir sava iin en azndan halk savammz iin yeterli olabilecek kadar hazrlayalm. Haydi eitim yetersizlii onlar da gelitirelim dedik ve hepsini yaptk. Kyaslyorum, tarihte en benim diyen bir in ulusu kadar, -milyara varan bir ulus. Mao'nun yapt, elli kiilik bir grubu bile eitmeden savaa girmedir. Ho Chi Minh'e bakyorsun, yapt

otuz kiiden fazla olmayan o da derme-atma bir talimatla bir sayfalk ve birka eski mavzerle yola karmak. Lenin'e bakyorsun zaten doru-drst be-on kiiyi birka seminerle hazrlayp Rusya'ya gndermektir. Bize bakyorsun, yalnz benim bizzat ilgilendiim bir alan almasnda otuzbini akn insan en kapsaml ideolojik, pratik eitimlerle birlikte ve sa selamet en grkemli halk savann verilecei bir daa, bir mevzilenmeye, bir slenmeye ulatryorsun, ama bir bakyoruz ki adammz gitmi orada iin iine etmi. Otuzbin kiiyi gerilla tarzna gre korumak bile bir zafer iin yeterlidir. Bir adam bile ilave etmeye gerek yok. Hepsi tepeden trnaa donanmlyd, dalara da salam ulamlard. Halk ilikileri fazlasyla yeterliydi. D irtibatlar hep salamd. Ama bugn ok zel yntemlerle olmasa, tek birisini bile salam brakmayacak kadar geriletiyor da. Bunda suu dmanda arayamayz. Dmandr, onun ii vurmaktr. Ama bakn yzde doksanbe savala oynayan ve giderek bunu tehlikeli bir alkanlk haline getiren komutasndan savasna kadar kendiniz oluyorsunuz. Sava her zaman soylu meslek diye tarif edilir. Tarihte de byledir. Roma'ya, btn ortaaa baknz: En gururlu, en soylu, en yce, en kendini zgr klmak isteyenlerin benimsedii bir sanattr. Klelerin sanat sava olamaz, klelerin sanat kleliktir. Her trl basit hizmet ilerinde almaktr. Demek ki sizin soylular sanatna yanl katlmnz var. Bu sanat hi anlamyorsunuz. Onun iin bu duruma gelindi. Bu savata birer klesiniz, bir zgrlk savas deilsiniz. Tarih unu hep sylyor: Bu kadar byk savalar diyor, acaba para iin mi bu sava yaptlar? Her ne kadar maddi bir tevik varsa da, btn nl komutanlarn yaamnda bir soyluluk, yani "ben byk baaracam" duygusu esasta rol oynuyor. Yoksa sana bir paralk maa balayacam diyenler aslnda ordunun azap askerleridir, lme atlanlardr; -savan asl iradesi deildir. Savan asl iradesi mutlak baaracam biiminde keskin bir iradeye sahip olann kendisidir!. Sanrm bu sizde fazla gelimemi. Bu yirmi ylda en az bir saha almas olarak otuzbin katlmken ki bir o kadar da eitli alanlardan geldi, neden bunlar derleyemediniz? Neden salam bir halk ordusuna dntremediniz ve ok nemli baz zaferleri sdramadnz? Dikkat edin, bizim savalmz yozlam taciz eylemlerinden teye gitmiyor. Dman hatrlyorum; ilk bu dalara adm attmzda, "bunlarn bir tane gerillas bizim bin askere bedeldir" diyordu. lk gnler byle anlalyordu ve dman byk panik iindeydi. imdi dman bizim gerillay zm, kedinin fareyi aramas gibi u dan, u tan altnda "arayp bulacam" diyor. Bundan kim sorumlu, kendini bir aslan deil de, bir fare durumuna getirmekten kim sorumlu? te yanl katlmlarnz, yanl yaam karar, yanl parti karar sizleri bu duruma getiriyor. yi niyetinize bir ey demiyorum. O hibir eydir. Bu bir sanattr ve ilkin ben bu sava kazanacam diyeceksiniz. Er meydanna bunun iin iniliyor. Ama giderek gelitirdiimiz bir sorun pratiimiz var. imdi gerillay vurguluyoruz. Bakyorum ki, oktan tek bir gerilla kararnn ve onun tarznn uygulanmamas iin bir ete anlay tremi, vurmu gtrm. Ka kiidirler, kimlerden ve nasl oluuyorlar, nerede ne yapmlar, sularnn defterini de tutamyorsun, nk defterlere smaz. Bir de her eyi neredeyse bir su pratii gibi aratrmakla da tkenmez. Ve sizler, bunun zmsz braklm gerillas oluyorsunuz. Bu benden daha ok sizi ilgilendirmiyor mu? Bunu zmek sizin sradan da olsa, kendinize saygnzn bir gerei deil midir? Benden ne istiyorsunuz? Asgari sava yasalarna, bir izgiye anlam vermeyecek misiniz? Ben buna artk bela

takm adn veriyorum. Bunlar ya aresizler olarak, ya da kontralar olarak beni vurmaya geliyorlar. Gnlk olarak kendimi yorumluyorum. Biraz bizden doru renilse, bana da bir da verin. Eer ben sizin gibi yaparsam istediiniz cezay verebilirsiniz. Bana ok az bir imkan verilse, eer ben sizin gibi bu imkanlar tkettirsem, onlar tannmaz hale getirirsem kellemi koparn. Ben sfrdan baladm. Ne bir ilikim, ne bir dostum, ne de bir kuru param vard. Bir Allah misafiri biiminde geldim ve hepinizin ykn, hepinizin kr dmlerini burada zdm. Herkese her eyi verdim. Babanzdan, slalenizden alp vermedim. Herhangi bir dosttan da alp vermedim. Buldum buluturdum verdim. Bu ok ak. Peki size ne oluyor? Balarken, burada mezar kadar yatacak yerim yoktu. Ama imdi hepinizi yatrabiliyoruz, hepinizi eitebiliyoruz, yedirip iirebiliyoruz ve gelen herkese istediinden fazlasn da veriyoruz. Peki en salam alanlarda, isteyene siyasi alan, isteyene kitlesel alan, isteyene bir corafya paras. Zapt u rapt altna alnamaz bir gerilla mangasyla bir alay bile boa karabilecek, snrsz alanda. Peki neden yapamadnz? Kitleyi bozuyorsunuz, rgt zorluyorsunuz, dalar barnamaz hale getiriyorsunuz. Burada bir yanllk var, kendini tanmama var, burada iin gerekleriyle uzaktan yaknda alakal olmamak var. O halde yaplmas gereken nedir? Varsa iinizde ben sayglym, ben sava soyluluuna balym, ben soylu bir sanat olarak bu sanata kendimi veriyorum, egemenlerin, smrclerin ordusundan daha deerlidir. Bunun derin bilinciyle, byk duygularyla iin iindeyim diyen varsa, o zaman gidin pisliinizi temizleyin. Gidin, bu olmazlar onun altndaki btn nedenleri kaldrn, yoksa yaklamayn. Sonuna kadar renmenize "evet" diyorum. Onun iin hi kimseyi gerekli eitimden geirmeden "bir adm at" denilmiyor. Kritik alanlar da atryoruz. Bunlarn hepsi hallediliyor. Siz gerisini boa karyorsunuz. Nasl? te bir gnlk de olsa, paa gibi yaasam ne mutlu bana, bugn de kurtardysam yine ne mutlu bana. Sava byle olmaz, bu psikolojiyle szmona bu bir gn kurtarmakla hibir halk sava verilmez. Halk savann ufkundan kendinizi yoksun brakmsnz. te burada derin bir lmpenizm, bovermilik var. Bu ok kt, deil byle bir gn yaamak bununla nefes alp vermek bile su. Halk savamz deyip biraz durup dnmek lazm. Bu halk sava ki, son umut sava, insanln en lanetlisi olmaktan kurtulma sava. Sizde hi iman, halka sayg yok mu? Hi onurlu yaama sayg yok mu? Eer var diyorsanz, o zaman bu savamn baz temel yasalar var, en azndan byle ucuz kaybedilmemesi gerekir. Peki bu, kendini ve yanbandakini ldrmekle kazanlabilir mi? Kurallar bozmakla, kendini feritah klmakla olur mu? Bu an anna kendini gelitirmek dman yenmekle olur, -her dzeyde yenmekle olur deil mi? Bunlar imdi akl edemeyecek kadar divane misiniz? O zaman bunlarn genelde soylu halk savammzda da tek umut savamnda da yeri yoktur. "Ben serseriydim, lmpendim geldim oynamaya. te, toplumda diki tutturamadm, toplumda yz bulamadm. PKK'de insana sayg var, orada ite namussuzluumu gizlemeye geldim." Hayr, bu olmaz... "Dkndm, zavallydm, kahraman kesilmeye geldim. Bilmem dkndm, gzel olmaya geldim." Byle de olmaz... Bu yntemlerle istediinize ulaamazsnz. Bu kandrmacay brakacaksnz. Yanllarla uzlatk, ok eyi bastrdk diyorsunuz. Bu i yanllarla uzlamaya ve saflar bilmem bastrmakla halledilemez. Kimi bastryorsun? Senin insan gelitirmekten baka bir grevin var m? Senin bir ii zmekten baka bir iin var m? Senin bir ii doru yapmaktan baka bir iin var m? Bastrma dmann ii. Uzlama diyorsunuz, neyin uzlamas, -yanllklarla?

Dorular hakimiyet ister, dorular adna lmcl aba ister. Bizdeki dorular, halk sava, yaam dorulardr. lm kalm dorulardr. nsann sonuna kadar yreini, dilini koyaca, adndan nce belleyecei gereklerdir. Sen kimi kandryorsun? Ne zamana kadar kandrlacaksn, kandracaksn? Demek ki, ilk admda bile dorulara sonuna kadar kesin balanma ve uygulama onun dili ve onun eylemi, yanllklara sonuna kadar kar kma bir an bile ertelenemez. Tarihi kaybetmeye gn sayyorsunuz. "Bu adamda da bu tedbir, bu are bitse de kurtulsak bu savatan" diyorsunuz. ounun yaam d byle. Bunu seziyorum, gzlerinizden bunu okuyorum. Btn hareketleriniz bunu artryor. Dmann da son marjinalletirme teorileriyle beklediiniz bu. O size bakyor, siz ona bakp ite savatk, namusu da kurtardk, daha fazlas bize gre deil. Bunu btn itiraflar da sylemiti, ama kursaklarnda kalacak. Benim de kendime gre bir szm var. Halk szm var, dorulara ballk szm var, kendime saygnlm var, yaama ballm var. Bylesine bir yenilgiye kulak kabartm olanlar boa kartmak benim en anlamsz olacam bir saha. Onlar geberecek, bitse de kurtulsak diyenler, frsat bulsak da bir gn paa gibi yaasak veya on tanesini bilmem kaybettiririm, ama bir gn yaarm. te, ben bu tipler iin yaayacam, onlarn canna okumak iin. Zaten onlara kar savayorum. Bukalemun, krkayak gibiler bir yerden vuruyorsun, ertesi gn yeniden tryor, ama lmcl darbeyi de onlara hazrlayacaz. Yaam yenilgide gren, kutsal son umut savammz, son insan olma savammz kendi iren basit yaam gdlerine balayanlar iin amansz olacam. Sadece ant iiyorum demiyorum, yl szm veriyorum demiyorum, iliklerime kadar, hatta hcrelerime kadar bunlar boa karmaya kesiliyorum. ok lmpen, ok gd dknlerini tandm. En aa-baba emperyalistler "tedbir aldk" diyor. Kanunlar karmlar. Koruyacaz, onlar. Laftr koruyamadklar ortaya kmtr. 20. yln beklentisi ucuz bir yenilgi olamaz. Saflarmzda gnlk tartlyormu, yetmiyor mu bu kadar sava, ne zaman yaayacaz? erefsiz adam sz byle mi olur? Yirmi yl deil ki, ikiyzyl da savasan kazanmaktan ne haber? Sen savatn m? Sen savan canna m okudun? Sen savatan bir ey anlyor musun? Sen sava iin bir ey yaptn m? Bitsin de yaayacakm. Savam da sra yaamaya gelmi. Ak syleyeyim, belki safsnz, gafilsiniz, ama bu kelimenin teki bile kuruna dizilmeye yeter halk savalarnda. Ama burada sefalet, burada dknler kol geziyor, burada sava sulular kol geziyor, burada umutsuzluk, burada yengilgiye her eyini bulatranlar kol geziyor. Btn bunlar mthi bana dayatyorsunuz. Herkes dayatyor, bazlar amansz savaarak karmzda, bazlar sizin gibi ince. Ama verem arlar gibi olsa da, yutmayacam. Delikanl taleplerinizi krmak istemiyorum, ama bu bana skmez. Ben byle yaamla, byle toplumla gbek bam anamla on yamdan beri kesmi biriyim. Stten kesildim, gbek bamdan kesildim ve kendimi o zaman tek byttm. Bu kadar bamsz, bu kadar zgcme gvenliyim. Neyinize gveneyim? Beni kandracaksnz. Bu duygularnzla beni yldracaksnz. Sizleri ldrmyorsak, bunun tek gerekesi belki de suun cezasn bir eyler vererek dettirmek iindir. Yoksa size taviz vermek iin yaatmyorum. ldrsek borlar geride kalr. ldrlmyorsanz altrp borcu detmek iindir. Baka hibir gerekeyle yaatmadm bilmek zorundasnz. Bu benim babamn borcu deil, bu sizin tarih borcunuz, eref borcunuz, halk borcunuz, ehitlere borcunuzdur. Ya byle eklen insan gibi dolamayacaksnz, ya da dolama hakkn kendinizde gryorsanz, nce borcunuzu deyin. nsanlk borcunu dedin mi,

vatan borcunu dedin mi, zgrlk borcunu dedin mi? Grtlana kadar borca batm olan sradan bir halk insan bile olsa byle dolaabilir mi? ntihar eder! flas etmi i adamlar da intihar ederler, kural budur. Yok eer aylarn oynatlmasn yaam sanyorsanz, o ayr, ama biz byle yaamayacaz. Biz diyoruz; szmzde byle yaatmayacaz. Savamzn dier bir zafer tarz da budur. Onun iin PKK'nin sava diyalektiinde iki ey sylenir: Savatn baardn yaayabilirsin, savatn baarmadn, erefli lrsn. Bunun orta yolu yoktur. Peki yirmi yln eiinde yenilgiye kulak kabartanlar kimlerdir? zellikle savan temel gc olarak, ordu iinde ordulama faaliyetlerimizde bir etelemenin ayan beyan ok karmak, ok ince, ok kaba tarzl, batan gnmze kadar bilinli veya kendiliinden iyi veya kt niyet komplo, darbe trnden tutalm, her trl kar-devrimci yaam tarzlarna kadar, yntemlerle bu ii ve en son yaygnca, ite saflarda da tartld kadaryla, "sava buraya kadardr, biz yaamak istiyoruz" biimiyle kendilerini ele verme biiminde sust yakalanmlardr. Bu anlamda diyorum ki, 20. yl her zamankinden daha fazla savata zafere, yaamda zgrle yakn yldr. 20. ylda neredeyiz biiminde ayrntlar dile getirmek istemiyorum. Bu yllarda biz uluslararas zemine daha fazla oturduk. Dmann diplomasisinin o lgnca btn savamlarn, bizi daraltmay yaamaz klmay boa kardk. Bizi kitlelere ulatrmamak iin o yapt katliamlar, faili mehulleri, btn o kyleri-kentleri boaltmay, milyonlarcasn srgn etmeyi ve bylece de onlar teslim etmeyi de bu yllarda boa kardk. Halkmzn her ne kadar rgtl olmasa da siyasi iktidar cephesi salamdr. Bir halk sava iin ne gerekiyorsa onu verecek kadar gldr. Dman ne kadar marjinalletirme abalarnn iinde de olsa, gerillay btn lke iinde, Gney Krdistan'dan tutalm Karadeniz'e Toroslara kadar, ak hale getirdik. Salam gerilla ekirdeklerinin Ortadou'nun en iddial halk savamnn klnabilmesi iin ne gerekiyorsa orada salam klabilmek, burada yanl olan ortaya koyduk, zaferden alkoyan ortaya koyduk! Dorularla mevzilenip objektif zeminleri birletirip greceksiniz ki, dman ok yklendii askeri yntem, askeri sonu alnabilecek noktada en byk yenilgiyi de yaayacaktr. Diplomasiden siyasete kitle boyutunda iflas etmi, kendi ekonomik politikalarn askeri alanda da daha tehlikeli bir biimde yaad bu yenilgiye doru daha hzla bu yl da, o nmzdeki yldaki gibi her eydir. kibinl yllara doru gidite daraltt gibi ok gvendii askeri alan da bana en pahalya patlayacak bir alan haline getirebilir. Onun iin gerekli olan gerillay hazrlamak ve beklemek gerekir. Nasl bir parti kiiliiyle nasl bir gerilla militan kiiliiyle, nasl bir taktik ustalyla devrimin batan ayaa yaratma eylemi, yaratma kiiliiyle gidilirse, bu gerillaya en arpc sonularyla gerilla savaarak yalnz Krdistan'da deil, giderek Ortadou halklarnn btn umudu olarak zgrlklere zgrlk katacak, kurtulua gtrecektir. te, gerekten amansz bir maraton kousu da olsa hem de ok nemli bu savam yllarn byle buraya kadar getirdik ve bir ylna daha girmeye hazrlanyoruz. Grdnz gibi, yorulma urada kalsn, daha fazla bu maratonu komak ve hem de final yl heyecanyla sava bitirmek iin de hazrz, salam kalmz, final admlarna gtrecek kadar hakimiz. Bu temelde hepinize bir daha gemiiniz ne kadar umutsuzluk vaad etse de, istediinizi tutturmadysanz, bizim bu sava ylmz anlaml deerlendirmekte ve doru karar tarzna adeta intikam alrcasna yetmez ve yanllklarmzla savama sz kadar, baar dorularna da yine

kendi katlm ve katklarnz sergilerseniz sadece affedilmek, slah olmak deil, ok nemli baarlarn ve soylu kiiliklerin sahibi de dolaysyla zaferi de ve zgr yaamnda ifadesi olabilirsiniz. Bata siz btn partililere ve ARGK savalarna, btn halkmzn cephe alanlarna, her alanda ve her grevde en sradan grevden tutalm en stratejik grevlendirmeye kadar, bu tutumla sonuna kadar gven, yksek ve keskin azim ve iradeyi ykseltme, gereken doru bak as kadar, pratik abalarn esirgemeksizin, ok ll admlarla olmak kadar, bazen en keskin ve gerekiyorsa gzkara yklenimlere kadar, her trl tutuma kendinizi hazr klarak ve buna gre hazrln sahibi olarak katlmaya aryoruz! 20. yl tarznn bu anlamda her zamankinden daha fazla zafer, yaamda da zgrlk olduunu sylyorum. Bu mkemmel tarz, bu ansa en srarlca sarlmak kadar, baar iin de mutlaka dorulara gerekten bir yaratclkla yklenmeyi, her ann bir doru alma tarz belleyerek katlmay, bu ans bir ans olmaktan karp bir yaam kaderi haline getirmeye aryorum! Artk buna kendinizi layk grmenizi hem de bunun ylmaz savunucusu, gnlden olduu kadar keskin bir disiplinle temsil yeteneinde olduunuzu kantlamaya aryorum. Eer btn bunlar doruysa diyorum ki, daha imdiden partimizin 20. sava yl kazanlm olacaktr, kaybedilen kazanlacaktr. Gerek ve kutsal PKK kiilii zellikle ehitlerimizin ve Zilanlarn ans temelinde bizde ifadesini bulacaktr ve bu da kesin zafer olacaktr. "Varsa baar ben varm, yoksa baar ben yokum" diyerek, mutlaka kazanmalsnz. 27 Kasm 1997

hesaplamalar

Acaba adnz ne zaman 'jin' koydular? Ama imdi adnz 'mirin' koymak lazm. 'Jin' yerine, 'mirin'... 'Jin' evrensel bir kelimedir. Hemen hemen btn dillerde 'Jinekoloji', yani kadn bilimi var. Bizde de jin, kadn demektir. Dier uluslarn dillerinde byle deil. Biraz Franszca biliyorum, -farkldr. Sanrsam yalnz Krte ayndr. Kadn ve mirin.... Yaam lmedi mi? Neden adnza sahip kmyorsunuz? Her ey ldkten sonra adnz mirin koymak gerektii ak. Jin'in yaam olmas iin tm gcm ortaya koydum. Tanrlar imdada armak istiyorum, fakat felsefi dnceme gre henz bir ey bulamadm. Her gn sorguluyorum, tanr nerede? Hemen evren aklma geliyor. Son bilimsel verilere gre dnyorum, atomlar dnyasndan galaksiler dnyasna kadar, fakat iinden kamyorum. Varabildiim en mistik, en felsefik ve dini dnce yle bir ey hissettiriyor bana: nsanda gerekleen evrenin ok derinliklerinde ve gizemlerinde olup bitenlerin bir dile getirilii olabilir. Bu sadece bir kan, henz kantlanm deil, -yani bir his. ldnz noktada, evreni dnmek kanlmaz oluyor. nk yaamda gerekleen, evrenin en ekici olaydr. Ve yaam da sizlerle, adnzla birlikte anlyor. Btn bu konularda beni biraz aydnlatacak, hislerime, dncelerime katkda bulunacak olan var m? Acayip kz, sen ilgin bir kzsn, seni biraz tanmaya alyorum. Kimsin, nesin bir ey diyemiyorum. Ne olacaksn onu da syleyemiyorum. Bravo cesursun. Nudem: Aydnlatma olarak demeyeceim, ama benim de bu ynl biraz aratrmalarm olmutu. Abdullah calan: yle mi? Nudem: Benzer bitakm hissiyatlar da oldu ve bundan dolay bunu bir aydnlatma olarak kabul etmenizi istemiyorum. Sadece dncelerimi vurgulamak, aklamak istiyorum. tar'dan bahsettiniz, Mezopotamya'daki bir tanra. Bir bereket tanras olarak dile getirilmiti. Ayrca parti saflarna ilk katldm yerde de bir antik kitapevine girmitim. Orada da evren, bilim ve tanralarla ilgili kk bir cep kitap ok czzi bir fiyatla elime geti ve aratrdm. Tesadf bir ekilde hem astronomi zerine, hem de tanralar zerine ok ayrntl bilgiler vard. Mezopotamya tanras olan tar'dan yle bahsediyordu: Biliyorsunuz, gemiteki dini kitaplarda hep yldz biliminden, gz biliminden, yldzlarn insanlar zerindeki planatolojik etkilerinden bahsedilir. Tabii o dneme geri gidildiinde, atomlarn henz birbilerine ok yakn olduu dolaysyla aslnda ekim glerinin de birbirine yakn olduu, yldzlarn insanlar zerinde etkisinin olabilecei dnlebilir. Gemi dnemlerde birtakm astrolojik incelemeler yaplm, sonuta varlan, aslnda o kadar da etkili olmaddr. Yani gnmzde ktlelerin artk bu kadar birbirinden uzaklat bir dnemde, bunun etkisinin sadece yzde sfr nokta bire kadar indii, ama gemite ok daha etkin olmu olabilecei zerinde duruluyor. tar'n, Vens planetinden etkilendii Vens de Zuhal, yani gzellik ve sevginin timsali olan bir planettir, dolaysyla hem bereketi saan ve ayn zamanda gzelletiren ve karakter itibariyle de topraa benziyor. imdi Mezopotamya'ya geldiimiz zaman bereketin timsali olan toprak, Dicle ve Frat nehirleri arasndaki topraktr. Birazck oraya ynelik bir gnderme de vard aslnda. lk kez oradayken tar'dan bahsetmitim. zellikle kadn ve erkek dersinde ilk defa deinild. Abdullah calan: Toprakla kadnn birlemesinde retim geliiyor. lkel komnal toplumun gerekletirilmesinin insanlk tarihinde en bilineni ve ispatlanan Mezopotamya'dr.

Yani Dicle ve Frat rmaklar arasnda gzle grlr bir biimde ekillendiini ortaya koyuyor. Hem evcil hayvanlar besleniyor, hem o tohumlu bitkiler ekiliyor ve bunu da arlkl olarak kadn yapyor. tar, bu kltrn tanrasdr. Kaynan byle ele alyoruz. Benim iin tar, Star'dr. Aslnda Krte'de Star, Sterk demektir. Star, Avrupa dillerinde de yldz anlamna geliyor. Kkeni Krte'dir, Mezopotamya'dadr. tar ise sanki biraz Arapa'ya kam biimidir. Senin zellikle bu konulara ilikin, ilgilerin olabilir, fakat dier konularda naslsn acaba? Gereklere kar ne kadar dayanabilirsin? Nudem: Bunu ok peinen konumak istemiyorum. nk savan ierisinde baz eylere ne kadar dayanlabilir, ne kadar dayanlmaz bunu bilmiyorum, ama bir istem ve aba olacak. Abdullah calan: Bu kadar tanralarla ilgili olduuna ve kutsal ilerle bu kadar ilgilendiine gre, basit konumamalsn. Tanr ve tanralara ve temel kavramlara saygn varsa, basit kelimelerle kendi kendini kandrmamalsn. "steme bal" gibi kelimeler kemalizmin en basit kelimeleridir. Daha dorusu, tanr ve tanralarla uraan birisi byle basit kelimeleri kullanamaz. Kendine gvenin var m? Nudem: Kendine gvensizlik diye bir eyden bahsedilemez. Aslnda bir gven var, ama kalkp da byle ok kof bir gvenle yola klmas doru deil. Abdullah calan: nsann doas balarken neyse, imdi de odur. Benim inanlarma gre dieri yapmacklktr. Senin hemen karar vermen gerekiyor. Nudem: Evet, kararllk ok nemli. Kararllktan sonra geriye dn olmad. Genel sicilime baktm zaman attm admlar ok kolay geri almadm. Abdullah calan: Peki yleyse; en kararl durulardan birisini burada geekletirmen gerekiyor. nk ortamla alma ok nemli. Bu toplumda, bu toplulukta ciddi olmayan, her eyiyle bir yalandan ibarettir. Kadn zm burada. Brakn erkei, hatta beni bile "ldrn" diyorum, ama kendinizi zn. tar'a madem ki sayg duyuyorsun o zamanlar dorular konumal. Nudem: Sizinle ilk konumamzda da demitim, insann gerekten kendisini var edebilmesine sayg duydum. tar kendisini varedebilmi olan ve sonuta bugne kadar gelen, yani hala geerli olan biri. Abdullah calan: Tamam o yle de... Sen u anda neye sayglsn? Senin iinde olup biten nedir? Bir ocuk kadar sade konu... Nudem: Aslnda u sralar gerekten sevebileceim bir eyler yok. Ak ve net konuuyorum. Yani "unu ok seviyorum" diyemiyorum. Abdullah calan: Sevemiyorsun, olabilir. Sadece sevmeye, istemeye zg deil de, nefrete ilikin gerein nedir? Nudem: Aslnda nefretimin ok byk olduunu fark ettim. Abdullah calan: Neye kar? Nudem: ok kolay beenmediim iin birok eyden nefret edebiliyorum. Arlkl olarak da byle yaama mthi bir sayg var, ama gerekten o yaamn iinde varolan irkinlikleri grdke de, ona kar mthi bir nefret. En youn nefreti de kendime kar yayorum. En ok sorguladm benim aslnda. Yani etrafmdaki varlklarn bir aynas olarak diye dnyorum biraz da. En ok ynelidim ey, yani en ok irkin grdm... Abdullah calan: Kendinden nefret mi ediyorsun? Nudem: irkinliklerimden... Abdullah calan: Peki, senin en nemli grdn irkinliin nedir? Nlifer: O kadar nemli deil, bir sr irkinliim var. Bunlar ok yzl. Her gn bir yenisini bulabiliyorum. ldrebilmi deilim, hibir yzn de.

Abdullah calan: Neye benziyor bu kzn durumu? Dicle: Kapitalizmin yaratt ve iliklerine kadar yaatt bir kiilik. Abdullah calan: Kapitalizmin iliklerine kadar yaatt diyorsun. Dicle: Denilebilir. Abdullah calan: Korkun bir tanm. Peki melekleebilir mi? Dicle: Olabilir. Abdullah calan: Ama u anda ar basan yan melekleme deil. Sen ylan kadn msn? Nudem: Bir defa Medusa (Yunan mitolojisinde geen, salar ylan olan ve erkekleri yuttuu sylenen bir kadn) tanm kullanlmt. Abdullah calan: Kavramlar sende ok zengin. Bizimkilere hakimiyet bile kurabilirsin, devam et. Acmasz ol hatta. Medusa nedir? Nudem: Ylans kadn. Aslnda salarmn kvr kvr olmasndan dolay biraz ylan anmsatyor. Su ierisinde bir Medusa gibi alyor. Abdullah calan: Kendini ona m benzetiyorsun? Nudem: Ben benzetmiyorum, benzetildim. Erkeklerin arlkl olarak bir kadn ylana benzetmesi ve ylanda hep bir ktl aramas... Abdullah calan: Ktdr ylan. Nudem: Ylann bir de iyi ynnn olabileceini dnmek istiyorum hep. Abdullah calan: Ben hi gremiyorum. Tatl bir hayvan olabilir mi diye zelliini yakalamak istiyorum, hi bulamyorum. Eer beni ikna edersen "bravo" derim sana. Nudem: Genelde hayvanlar aleminde, birok hayvana baz kt karakterler biilmitir. Mesela ylan ktdr, akrep ktdr. Ama onun acaba olumlu bir yn var mdr, nk sonuta onlar varlar. Biz kalkp sadece bir ktyle biersek bir hayvan, ne kadar diyalektik ieriini vermi oluruz? Abdullah calan: ahin de hep canllar vurur yer, ylan da yer. ahinde bir gzellik bulabilirsin, ama ylanda bulamyorum. imdiye kadar tm ylanlar ldrdm. Oysa ok duyarlym . O kadar gvercin var bir tanesini kesmeye gnlm raz deil, vejeteryanlardan bile olabilirim. Bir karar verilse ilk elini kaldracak olan benim. Fakat ylan hakknda herhangi yeni bir dncem olumu deil. Acaba ylan bir kanarya gibi yapabilir miyiz? yi bir oyuncamz olabilir mi? Kz buna benzetmek biraz abartma deil mi? Geri ekledin, melekleebilir dedin. Baka yorum yapmak isteyen var m adsz kz hakknda? Artk bundan sonra sen kendi kendini tantacaksn. Belki de kapitalizmin ylanlatrd bir insan deil de, ulusal-toplumsal kkenlerin tamamen kurutulduu iin, biraz da inatla bir eyler olmak istediin iin byle bir ekillenmeyi yaamsn. Bir gen kzn byle tehlikeli olmas biraz kurald. Geri benim de o ele aldm kadn dipsiz kuyu gibiydi, ama sanmyorum bu kz byle olsun. Yoksul bir kz olabilir. Hayallerini hep savunmak istiyorsun, artk o da zor. Rahat yaam olana sunmular myd sana? Seni bir yerlere gtremeyiz. Durumun trajik, ailen seni gzel yaatt m? Nudem: Evet, ondrt yl boyunca rahat yaadm. Ondan sonra kendi seimimle rahat olmaya, kendimin yaratabilecei bir yaam setim. Ksaca aile iinde bir rahatlk vard, fakat kendi yaamm kendim kurma abas da vard. Abdullah calan: Ne kadar itiraz etsen de, kendi bana ayakta zor durabilecek bir kza benziyorsun. Erkek destei olmadan ayakta durabilir misin? Nudem: Durma abalarm oldu ve bundan sonra da olacak. Abdullah calan: Ortam kk grme. Bu ortam byk tarihi hesaplamalarn yeridir, -lgnca hesaplamalar. Ne kadar st rtl de olsan, bu ortam seni de ayrtracaktr. Kendine

biraz gvenin varsa, gerein ortaya kacak, onun iin umutlu ol. Ne ok kendine fkelen, ne de kendini abart. PKK ortamnn bir nemli zellii vardr; dman bile dntrebilme yeteneini kantlamtr. Kendisinden daha fazla dmann dntrr. Dolaysyla ne kadar kaskat olsan ve ibliste olsan bile, seni de ayrtrr. Tutunacak yanlarn veya ok arpc ynlerin varsa onlara da gl bir anlam katar. Btn bunlar sanrm seni biraz umutlu olmaya ikna eder, erkein kollarnda herhalde tkenmek istemiyorsun deil mi? Nudem: Hayr. Abdullah calan: Sihirli buluyor musun? Nudem: Hayr, erkei ok sihirli bulma gibi bir durum olmad zaten. Birtakm deneyimlerim de olmutu. Erkei sihirli bir g grmektense, birlikte bir eyler yaratma temelinde bir aray oldu. Ancak daha sonra bunun bile olamayacan grdm. Abdullah calan: Grdn m gerekleri? Erkein yle bir destek olabileceini ve kadnla i yapacan sanmyorum. Ben de dahil en deme erkek, baka iler yapar. Onun iin erkein sihirli kollarnda destek aramayn. Bacaklarnz zerinde durun ve kollarnzla yaam tutmaya aln. tar'a saygn varsa ve byle balarsan belki yryebilirsin. Nudem: nancm olduu iin buradaym. Kolaykolay yola kmay sevmiyorum. Abdullah calan: Btn bunlar, senin gibi bir inanlnn aradklar eylerdir. Star yolundaki bir tanr yolcusunun etkileyici havasn dalga dalga yanstmalsn. Tanr yoluna en rahat sokabilecein en elverili toplum deil mi? Nudem: Tanr yoluna sokacak olan g ben deilim. Burada topluluk, g var. Abdullah calan: PKK u anda peygamberler yoluna en gereki sokulabilecek bir gtr. Kadnlar tanralar yoluna konulacak bir dzeye getirilmilerdir. Madem ilgilerin yksek; evkli, heyecanl ve olduka da cokulu bir biimde hem kendini, hem evreni gtrebilmelisin. Aksi halde Hz. sa'nn topluluundaki Yahuda olduun ortaya kar. sa topluluundan biri olmaya zen gster. Peygamberler yolunda giden biri olmak istiyor musun? Nudem: Tabii derviane yaamak. Abdullah calan: Derviane deil, peygamberler yolu sradan bir yol deil. Az ok tanyorsun, peygamber yoluna da bir itirazn yok. Nudem: Her eyden nce ileciliini ok iyi grmek lazm. Abdullah calan: Sadece ilecilii deil, zafer yry de szkonusudur. Nudem: Tm zaferlere byk aclar gze alarak ulalr. Abdullah calan: Gayet tabii, bu iin ilesi olmadan zaferi olmaz. Seni hi basit ele almaya niyetimiz yok, fakat senin de bizi ciddiye alman gerekecek. Bizi brakmak btn tanrlara, tanralara ve peygamberlere ihanet etmektir. Ciddi ve inanl birisi olduun iin herhalde bu ihaneti yapmayacaksn? Kapitalizmin gelitirdii iblis yoluna herhalde sapmayacaksn? Nudem: Hayr. Abdullah calan: Bunlar nemli szlemelerdir. Baka sorusu olan var m? PKK'nin yirminci ya ylna giriyoruz. Sen yirmi yl nceki toplantma ahittin deil mi? Sakine: Evet Bakanm, buradaki arkadalarn yars kadar bir grupla baladk. Abdullah calan: Buradaki arkadalarn te biri deil mi? Sakine: Byle bir grupla balayan bir Kurulu Kongresi vard. Kongre'de iki bayan arkada vard. Bu kadar kadnn devrime ekilmesi ok nemlidir. Bu yirmi ylda byk bir gelimedir. nderlii de bu kadar gl klan, bu kadar gerekliini anlaml klan yandr. Btn mitolojik olaylarda tanrlar, tanralar da reddetmitir. Yani mitolojik olaylarda da bir redilik vardr. Fakat nderliin bizzat tanralar yaratmas, bizzat onlara yaam buldurtmas ok nemlidir.

Abdullah calan: Ycelemeyi anlyorsun, heyecanla hissediyorsun? Sakine: Gerekten byk bir heyecan veriyor. Kadnda yaam bulmak, kadnda yaam yeertmek ok nemlidir. Bu hem kadn, hem erkei, hem de yaam anlaml klyor. nderlik kadn cephesine bakarken, bunu ele alrken byk haz duyuyor; hem bir erkek, hem bir insan, byk bir devrimci olarak btn bunlarn hazzn duyuyor. Kadn, kendi cephesinden bunu grdke bunun byk hazzn duymaldr. Ben kendim haz duyuyorum Bakanm. nsan byk gurur veriyor. nk yaamn dier unsurlaryla birlikte var oluyor, yeniden yaratlyor, yeniden kendisini buluyor. Abdullah calan: Byk duyulardan, byk dncelerden bahset. Durumu kurtarmalk deil de trajik olan, arpc olan dile getir. Nereye gidiyorum, nasl yapmalym? Ne etmeliyim? Sakine: Bakanm trajik olan alyor. Toplumda trajik olan, kadnn mevcut durumu veya geleneksel durumudur. Bu trajik durumdan kurtulma abas var. Kadnn trajik yanndan ziyade, kadnn baar salayacak yan vardr. nderliin cephesi bu anlamyla salamdr, bizim trajik durumdan kurtulmamz nemlidir. Abdullah calan: ok iyi niyetli konuuyorsun. Sakine: Bakanm, bir gereklik var ortada. Kukusuz zayf yanlar, trajik yanlarmz vardr. Mevcut durumdan kurtulamamak trajik bir gerekliktir. Ama bunun da zm yollar; hem dnce dzeyinde, hem pratik zm dzeyinde gelime var. Bu gelime umut veriyor. Hayalci bakmyorum, ayn zamanda zorluklar da var. Abdullah calan: Erkei biraz sorgulayacak msnz? Sakine: Mevcut erkekliin kesinlikle reddedilmesi gerektii aktr. Kadn zgrlemek istiyorsa, kendini bulmak istiyorsa en sradan tepkiyi bile mutlaka gstermesi gerekiyor. Abdullah calan: Baka trl tanralar yoluna asla giremezsiniz. Hibir sihirli yannz kalmaz. Benim btn yaptklarm, kadnda bir sihirli yan ortaya karmaktr. Sakine: Sihir erkekte aranmaz, gl destekte erkekte aranmaz. Abdullah calan: Derin dncelere ve duygulara ulaabilmeniz iin sihirli, byleyici yanlar ortaya karmak; hem de erkein durumunu ortaya karmak gerekir. Bunu yaparken yalnz kalabilirsiniz belki, ama hi nemli deil. Zeus olunu elde etmek iin korkun aba harcyor, ama kadn da korkun bir ekilde kendini ele geirmemeye alyor. En son mthi bir elalenin, korkun kpren sularn dik yamacna geldi; tam adam kendini tutacakken kpklerin iinde yitti gitti. Egemen erkein kleletirilen kadn olmamak iin yapmt bunu. ok etkilenmitim. te, tanra budur. Tanra, erkek tanrsna teslim olmayan kadn anlamna gelir. Hakim erkek, kadn tanrs Afrodit'e kar stnlk kazanyor. Onu tutsak edecek iriyar bir adam. Uurumdan, korkun elalenin iine atyor kendini. Size bakyorum: ok kadns olmanz nefret ettirici, nefretin konusudur. Kald ki Zeus, Herkl gibi erkeklerde karnzda yok. Krt erkei ok silik, ok bitik. Krt erkei kadndan daha fazla kadnlam. Tanr yoluna, tanralar yoluna girmenin zaman geldi artk. Bunu, ektiiniz bu aclarn bir gerei olarak anlamalyz. zgrlk tanrs, zgrlk tanras deerlidir. Kendimi bu tip tanr krallarn, erkein tanrsal gc yerine koymuyorum. Benim durumum ok farkl, yeni bir tanr tipi olabilirim, zgrlk tanrlarndan birisi veya onlarn devam ettiricisi. O kral tanrlara hi benzemiyorum deil mi? Sakine: Hayr Bakanm. Abdullah calan: "Birinci mparator" diye bir film izledim. Filmde korkun bir erkek imparatoru tanr yerine koyuyorlar. Cezalandrma sistemi de yle: ok ac ekmesi iin adam

ortasndan kesiyorlarm. lgin ikenceler yaparak, korkun bir adam olmu. Biz hi yle olabilir miyiz? Firavunlar, bizdeki Nemrutlar da grkemlidirler, fakat tehlikeli tanrlardr. Onlar gibi olamayz. Eitlik ve zgrlk tanrs var m? Eer yoksa ben adaym. Sonra, "kendisini tanr yerine koyuyor" diye bana kulp yaptrmayn. Ben tanrlarn ne olduunu biliyorum. Evrenden bahsettim. Tanr, insan hafzasnn yetmedii noktada ortaya kmtr. zgrlk ve eitlik tanrs da; eitlik ve zgrlk isteyenlerin, dncelerinin ve duygularnn yetersiz kald noktadaki byk kiiliktir. Biraz ona doru trmanyorum, tam ulam deilim, -trmanyorum. Yry bana heyecan veriyor. Herkesin bir kousu var, -benim de var. Bundan zevk alyorum ve ulaacam. Gidip bakacam, yerinde kimse yoksa ben onun yerine oturacam. Alman kzlar bizi hi anlamyorlar herhalde? ervin.: Biraz anlyorum, diyaloglarda biraz anladm. Abdullah calan: Bugnk konumalar da biraz anladn m? ervin: Her sz anlamadm, ama genel ereveyi anladm. Abdullah calan: Alman kltrn, kiiliklerini tanyor musun? ervin: Burada Alman kiiliini, kltrn daha iyi tanmaya baladm. Abdullah calan: Yoksa Almanlarn en zavalls msn? ervin: Zavall ne demek, anlamadm? Abdullah calan: Almanlarn en zayf, en lm msn? Hangi Alman temsil ediyorsun? ervin: Alman solundan geliyorum. P..: Zayf Alman m, ok aresiz bir Alman m? ervin: Ben bir zm aryorum. Bunun iin de savamak istiyorum ve aradm zm Alman zm iinde yok. Abdullah calan: Bizim iimizde yaayacana inanyor musun? ervin: nanyorum. Gerek bir sosyalizm ve yeni bir dnya yaratmak iin baka bir zm gremiyorum. Avrupa'da PKK gibi bir hareket yok, -sadece PKK var. Abdullah calan: Bu lgnlar PKK'sinde "varm" diyebilir misin? imizde olmak houna gidiyor mu? ervin: Burada yaam var ve bu yaamn koullarn anlamaya altm. Avrupa'dayken, sadece Avrupa'y varolan olarak grdm. Ama dnyann sadece Avrupa'dan ibaret olmadn anladm. Abdullah calan: Elbette, dnyann sadece Avrupa olmadn gstermek nemli bir grevimdir. Avrupal, "dnya yalnz Avrupa"nndr diyor. Kutsal din adamlarmz, btn kltrmz, btn tanr ve tanralarmz inkar ediyorlar. Oysa daha hi Avrupa yokken biz bin yl nce en byk dnyaydk. Mezopotamya'da yaratlan dnya ilk ve en byk dnyadr. Avrupa bunu yok sayyor. ervin: O zamanlar Avrupa'da sadece buzlar vard. Abdullah calan: En byk insanlar olmutuk. Farkl bir insan yaratacamz gstereceiz. ervin: Avrupa'daki yaam ok ince bir tarz ile insanlarn yreklerini, beyinlerini zehirliyor. nsanlar yar iindeler. Birbirleri ile tartmyorlar, gerek bir yaam yok. En iyisi, en yenisine sahip olmak iin yayorlar ve bu yaamdan ya da szde yaamdan nefret ettim. Abdullah calan: Duygularn, dncelerini anlyorum. imizde kalman en dorusudur.

Avrupa'da olmak istemiyorsun deil mi? ervin: stemiyorum. Abdullah calan: Hem u anda, hem ileride de istemiyorsun deil mi? ervin: Kesin bir ey syleyemem, ama Avrupa'daki btn insanlar kt deil. Abdullah calan: Hayr, ben "Avrupa'daki btn insanlar ktdr" demiyorum. Demek istediim u: Bu bahsettiin Avrupa iine girmek istemiyorsun deil mi? ervin: Hayr. Buradaki yaam, Avrupa'daki insanlar iin yeni bir alternatiftir. Abdullah calan: Alternatif Avrupa iin biraz buralarda yaaman gerekir. Kapitalizmin iblisleri oktur. Almanca eytan ne demektir? ervin: "Teufel". Abdullah calan: Kapitalist "Teufel" olmayacaksn. Peki melee ne deniliyor? ervin: "Engel" deniliyor. Abdullah calan: "Engel" olabilirsin. Yalnz kendilerini Hristiyan sanarlar, -oysa Hz. sa'nn en yakn arkada benim. Avrupallar buz kesilmi Hristiyanlardr. ervin: Szde hepsi hmanisttir. Bunun altnda ikiyzllk var. Abdullah calan: Korkun buluyorum o Avrupa'llar. Korkuyorum; senden bile korkuyorum, zayflklarndan korkuyorum. Bir vicdani sorun olmasayd seni iimize almazdk. "Gel bizim iin sava, bize hizmet et" demiyorum, muhta olduun iin, o buz kesilmi dnyann soukluundan seni alp biraz stmak iin kabul ediyoruz. Ama belki kapitalizmin has ocuklarndan birisisin, dayanamazsn. ervin: Doru bir karar verdiime inanyorum. Abdullah calan: Evet kapitalizme gre senin ok hesaplarn olabilir, ama bizim o kadar hesap adam olmadmz biliniyor. Sade bir dnyamz var. Kim ne derse desin ben bu dnyamdan kopmak istemiyorum. Geldin buraya, misafirperver insanlarz, sonuna kadar bakacaz sana. Fakat bizi anlamadan gitmeni tavsiye etmem. Bizim kzlardan Avrupa'da byyen baka kim var? Nilfer, akll kz dayanabilecek misin? Piman msn? Nilfer: Bakanm pimanlk szkonusu deildir. Abdullah calan: Senin duygularn nasl? Nilfer: Avrupa'da belli oranda partiyi ksmen tanma frsat buldum, devrimin hangi fedakarlklar gerektirdiini renme durumum oldu Bakanm. Baka bir alternatifin olmad da ortadayd. Bu konuda iddialym. Feodal kltr ve emperyalist kltrn arasnda bir bocalama sonucu, tek zmn ze dn olduunu grdm. Abdullah calan: O gcn var m? Nilfer: Anladka g kazanmaya alyorum. Abdullah calan: nk bu tarzda bilinlenmen ve bizdeki yaamla karlanca zorlanabilirsin, fakat sylediin gibi baka alternatif yok. Eer biraz zgrlk heveslerin varsa, farkl bir alternatif arayn varsa, tek are bu. Bizim durumu anlaml buluyor musun? Nilfer: zgrln gerek anlam burada ortaya kyor. zgrlk, zorluklarn almasyla mmkndr. Avrupa'da aldmz zgrlk anlayyla, buradaki zgrlk anlay birbiriyle badamyor. Bata, bireyin kendisini bu konuda ikna etmesi ok zor oluyor. Zorsuz olmadn da son yllk pratiimde grdm. Ama iddialym, zorluklar aarak zgrle ulaacama inanyorum. Abdullah calan: Kapitalizmin meta llerine gre hibir ey bulamazsnz burada. Ama Avrupa bunu korkun retir ve zmsetir. Alman kz ervin Avrupallar iin, kendilerinden baka dnya tanmak istemediklerini vurgulad.

Benim de iddiam: Baka bir dnyann olduunu kantlamak ve gstermektir. Her eyin korkun metalat bir dnyada, farkl bir eyleri ortaya koyuyorum. Zorlanabilirsiniz, ama bu bir iddia, bir alternatiftir. Kendine gre ok fark olan, zgnl olan, sava da olan bir yry. Bu i iin sabr gerekli; inat, anlay ve farkl bir dnya gr gerekli. Kapitalizmi ciddiye almyorum, boyun da emiyorum. Benim yle die dokunur, elle tutulur bir yanm olmayabilir, ama sava halindeyim. Bakaldran insan temsil etmeye alyoruz ve srarlym. Tarihin btn soylu deerlerine kar saygl olmann da bir gereidir. Avrupa bu uygarlklar hor gryor, Avrupa bizi hor gryor. Teknie snyor; bir sistem oluturmu, ona gveniyor. Ama ok eyi inkar ediyor, haksz bir biimde insanln ok nemli baz zelliklerini ayaklar altnda iniyor. nsanlarn doal zelliklerini yok ediyor, insann doa ile olan ilikisini yok ediyor, insann i dnyasn yok ediyor, korkun bir tketime koturuyor, havasn da bitiriyor, iini de bitiriyor. Bunlarn hepsi byk insanlk suu. ldrc silahlar var, ama teslim olmamak da kendi bana bir deer. u anda dnyada en teslim olmayanlardan birisiyim. Dayanma gc gsteriyorum. Bana hi acmanza gerek yok. Ben yalnzla, ilelere alkn bir adamm. Sizi bylemek istemiyorum, ok sadeyim, ama nemli bir ura iindeyim. Kayda deer buluyorsanz, sahte yneticilerimiz ve komutanlarmz gibi olmayn. ok duyarl ve hatta benden de daha ciddi olmaya sizi davet ediyorum. Avrupa'nn, Amerika'nn o btn cilalanm, korkun ll dnyasn, kendim iin ideal bir mezarlk bile deerlendiremiyorum. Ama o bizim harabeler iinde, "yaam bulurum" diye kendime inancm var. Bu belki size ok aykr gelebilir, ama bir tercih. nsanln doduu bu yerlerden kaarsak, insann kendisinden kayoruz demektir. Peygamberlerin yolunu savunuyorum ve en son temsilcilerinden biri olma konusunda da iddialym. Savayorum. lgin bir umut yolcusuyum. Kzlarn duygular, erkeklerinki kadar kaskat kesilmemitir. Gcnz arttka belki gnl gznz daha gereki olabilir. Bu umut yryn anlamaya aln. Btn bunlarn iinde o byk yryn ehitleri var, halkn btn tarihindeki ldrlenleri var, zalimlerin tm dayatmalarna kar bir eyler var, direniiler var. nsann gnln ho edebilecek zgrlk var. Ama ok farkl ve aykr bir yaam, bunu anlamaya aln. ok yalnz yrtyorum. ikayet de etmiyorum, fakat sizler iin zlyorum. Onun iin hep "derin anlay", "ok salam iradeler, ok salam admlar meselesi" diyorum. zgr kiilie toz kondurtmayn. Kim, ne kadar bu dnyay yadsrsa yadssn, biz bu dnyamzda srarlyz. Gnl gznn, akl gznn byk verimliliini temsil edin. Size dayatlan irkin retimi durdurun. Bir tanradan, yce erdemlerden, yce seviyelerden bahsetmek istiyorsanz, retimi byle yaparsanz bana gre bunun ok iddial ve grkemli bir kna balayabilirsiniz. Burada aklar ve byk heyecanlar da vardr. Akn konusu olmak ok farkl bir olaydr bunun duygusu bile bana gre btn erkeklerin size verebilecei en lks, en gzde tketim yaamndan daha deerlidir. Dzenlere gre, sistemlere gre kendini sunabilecek ve bu llerde en "benim" diyen resmi kadn benim iin sadece bir irenlik konusudur. Ama zgrlk yolunda akn, bir yolcusu olunduunda, o kadn byk hareket ettirici gtr, deerlidir, byk srkleyendir. Her yerde, her zaman, kim olursa olsun, ona kar gerekleri yerine getirmek iin dmanla atr atr savamaya, yolda da zafere balamaya aryorum. Yaama saygl olmalyz, sevmenin doru tarzn mutlaka bulmalyz, sevmenin bir zafer olduunu kantlamalyz. Sevmenin btn kanunlarn, yol ve yntemlerini bulmaya almalyz ve ondan

taviz vermemeli, onsuz olmamalyz. nk Zilan'da byle sylemiti. 25 Kasm 1997

ve lm an'mzda, amin. ... Ve kanmdaki dnya kyor birden ben bunu derken. Acs Glgam'n, dndnde alacakaranl olmayan lkeden: Benim acm. Glgeli dnyamzda her adam bir Adem: Onunlar balar dnya, onunla biter. Sonra ile nce arasnda tatan parantezler geri gelmeyecek bir an iin ilk insan olacam ve son insan. gvdesiz, arlksz alr ayaklarmn altnda ve kapanr zerime ve saf zaman olur.

Octavio Paz

ilk savann izinde

Kutsal direni, dirili savammz yirmibeinci Newroz'unu da byk baaryla karlama gcn gstermitir. Byk tarihi d Med'lerin yklya balatrsak, ki bu bir Mezopotamya uygarlyd- 2500 yllk dn ardndan belki de onun tam karl olan, yani her bir yl bir yzyl bulan bu yirmibe yl, gerekten bir dirili ve olduka kurtulua yakn oluyor. Nereden geldiimizi, nasl bir duruma sokulduumuzu anlarsak, nasl olmamz gerektiini dnebilir ve neler yapabileceimizi kararlatrrsak, greceiz ki yaam denilen lmden beter. Ulaacaksak kendi insanlmza ve toprakla karm zgr kimliimize; bunun snrl bir nefes al-veriinin bile ne kadar deerli olduunu mutlaka takdir etmek zorundayz. Bundan da teye byk bir minnetkarlkla bata ehitler olmak zere, bu yllarda anlaml bir direnite bulunan herkesin; byk Newroz ehidimiz Mazlum Doan'n, Zekiye'lerin, Rahan, Ronahi-Berivan'larn o byk ehadetlerinin ve hemen her yl o kutsal serhldanlarmzn son ifadesi '90 yllarndaki Nusaybin, Cizre, rnak, Lice, Van ve giderek btn Krdistan kent ve kylerinin o ehitlerini de bu Newroz'un zne yerletirirsek, greceiz ki yaamn baka trl anlalmas, savan baka trl verilmesi gerekiyor. Bu yirmibe yl zerinde srekli durulmal ve dersler karlmaldr. Varsa insanlk iddiamz ve ana topraklarmzda yaamaya g yetirmek, bu yllar kendimizi yeniden gerekletirme ve yaratma yllar olarak deerlendirmeliyiz. Yine zl bir dnceden tutalm zgr bir nefes alverie kadar, kaybolan ve kaybedilen her eyi bulma yllardr bu yllar. avan esasta bunun en son abas olduunu da anlayabilmelisiniz. PKK bir dirili olay, yeni bir gn olay, bir Newroz olaydr. Biz bugne bouna PKK ile balamadk. Ayn zamanda korkun biti ve karanln eiindeki zayf insanmzn son defa kendisine drst bir ad vermesidir. "Ben drst olacam" szn vermesidir. Hibir umut iaretinin olmad bir dnemde bile inandrcl, hibir ans olmasa da,

"ben, bu kimlikle, bu sz iin yaayacam, gerekirse savaacam" diyebilmesidir. O gn u an gibi hatrlyorum: Dmann paytahtnda silik, iddiasz ve yutulmakla kar karya olan bir genlik dneminde, smrgeciliin o btn ekici imkanlaryla kar karyayken ve ilgiye demeyecek kadar geri ve yokolmann eiindeyken tercih yaptm. mhac smrgeciliin yaamna "hayr" dedik. Umutsuz, olanaksz ve belki de imkansz gibi gzken bu zgrlk umuduna balasak ne olur dedik. Hibir kesimin inanmad, her eye anlam verseler de, buna anlam veremeyecekleri bir admd. Dnyada ve tarihte ei belki de yoktur. Biz bu karar verdik. ki szckle olacaksa, ana toprakl, kimlikli yaam gerekleecekse, yaam zgrlkle olsun dedik. Ve o byk umut savana giritik. Bunu tarihi bir hitapla dile getirmek phesiz mmkn deil. Bu yirmibe yl mmknse srekli incelemeye, deerlendirmeye almak, gittike daha derinleen teorisini ortaya karmak kadar; iradesi, siyasetteki ifadesi, gelitirmek istedii yaam, -askerlik iradesi nedir, neyi gerekletiriyor? Btn ynleriyle bir deil, bin daire izerek daha derin ve giderek ykselen bir biimde bu yllar anlayabilmek, bu yllarla byyebilmek ve bu yllarla yeniden yaratlmak gerekir. nderlik gerei denilen, PKK gerei denilen olay ite bu. inde neler yok ki, silik insandan tutalm en hainine, esiz kahramanlarndan tutalm en dknne, en gzelinden tutalm en irkinine, en korkandan tutalm en kahramanna, en dirisinden tutalm en lsne kadar her ey var. Bu yllar, bu ada Krdistan yllar, PKK dnda her eyin bittii, adnn bile kalmad 'son bir are olarak, olacaksa insanlmz, yaayacaksa kimliimiz, mmkn olacaksa kurtuluumuz, gelin bunu tartn' deme hareketidir. Daha sonra mmknse bir karara ve ondan da tesi bir iradeye, bir savaa acaba yol aabilir miyiz hareketidir. Bugn byk fkelerimizi az da olsa dindirmiiz. Ama asl byk kavgalar ve kurtulu iin bugnleri yaratmann bir balang olduunun da bilincindeyiz. ada partililer iin yirmibe yl zafer yllardr. Yirminci asrn hemen hemen byk devrim yapan btn partileri bu ii on-onbe yl, bilemedin yirmi yla sdrmlardr. Bazlar da baarsz olmulardr. Hatta devlet kuranlar bile devletlerini kaybetmilerdir. Biz ne devlet kurabildik, ne de tam baarsz olduk. kisinin orta yerindeyiz. nemli olan bu deil, nemli olan byk tartmay, aydnlanmay, iradelemeyi ve daha da nemlisi gerekler ne ise olduu gibi grmeyi ortaya karmaktr. Bu bizi daha fazla ilgilendiriyor. Bu, bir ynyle Krdistan'daki kirli, igalci ve imhac gce kar verilen savat. Krt gereindeki o irkin, bitik, hibir amac, sosyal bir anlam olmayan, ekya kavgasnn deeri kadar bile kavgacl kalmayan durumunu, bir daha hesaplamak zere partimizin iine ekmek, bayldmz ilerdendi. Anlamsz kavgalara snr ektik. Kavga olacaksa izgi temelinde, bir anlam ve taraflar olan kavga olmalyd. Bunu yapmak hayrl bir iti. Kendi tarihine bu kadar ihanet etmi, ada insanlk ierisinde sfrlanm bir kimlik, gereklik ne kadar utan verici. Bununla hesaplamak iin bu parti gerekliydi. Bu yirmibe yl, bunu gzel ereveledi, emberledi. Her eyin gerei yeniden fazla inanc olmasa da, iddiasz da olsa, hatta kendini rtbas ederek de olsa, burada tartld. Yirmibe yln ierisine girmeyen tek bir Krt insan, bir Krdistanl kalmad. Tek bir smrgeci de kalmad. Hatta emperyalist de bunun iine ekildi. Btn dnya ekildi; "gelin Krdistan kavganz aka yapn." Hepinizi ekti; "gelin boynunuzun lsn aln." Ben baary burada grdm. Kim nedir aa ksn. Kavgadan nce bunun akla kavumas gerekir. Eer bir lkede bu

yoksa, herkes dmann istediinden daha fazla ajansa, yaam hainiyse ve utanlas, lanetli bir gerein ifadesiyse ilkin yaplmas gereken bunu akla kavuturmaktr. Bu, partiyle mmkndr. Kimi iinde, kimi dndadr ama hemen hepsi ilgilidir. Bu nemli bir gelime ve kazanmdr. Direni bunsuz olmaz, kurtulua daha zaman da olsa, nce bu gerekli. Gzel bir tespit ve yerinde bir adm. Kavgas o kadar soluk solua, o kadar nefes nefese, o kadar elikili, o kadar hrsl, kinli olmak kadar, bu yllara bu kadar iradeyle balandk ki... Bazlar iin ise o kadar silik ve gidileri kadar gelileri de o kadar anlamsz ki... Btn bunlar fkeyi mthi kabartyor. Ama bir ey olmaz veya fkenin kabarmas eer bir hataya dnmezse iyi bir kavga balatcsdr. Bunu yalnz partinin gerek mensuplar iin sylemiyorum. Kartlar iin de sylyorum. Kavgada anlaml bir dzey ortaya karmak da bir gelimedir. Sizler kleliinizle zafer bile kazanm olsanz, bu bana gre hibir eye yaramaz. Dman koynunuzda beslemisiniz, PKK'li geinmisiniz. Sizleri ben hibir eye sayamam. Lakin kurun patlatm, isyan etmisiniz. Benim iin hibir ey ifade etmez, hatta baz zaferleriniz olmu, bunun deeri de yoktur. nk hangi yaamla ilgili, hangi temel amaca doru gtryor, kii kendisini nasl yaratyor, nasl yayor bu daha nemli. Sizleri aa karabilmek de ok nemli. Neyin, kimin kiiliisiniz? Neyin, nasl yaamn peindesiniz? Bunlar aa karmak kurtulutan daha deerli veya kurtulu iin ncelikle gerekli olandr. Dirili bunun ac sanclaryla olmutur. Ben tam dou yaptnza veya doru bytldnze inanamyorum. Kukularm var, ama iyi kukular... rnekler kyor her gn ve eitli klklarda. Kadnnda, erkeinde, yenisinde, eskisinde bunlar daha da aa karmak iyi oluyor. Burada insan artk gizli kalmayacak. Dman da dost da, yolda da hain de ne kadar aa karsa o kadar iyidir. Nedir Newroz? Gn na kan iektir, yaama durutur, doann rengarenk al, btn yaam damarlarna kan verilmesidir. te PKK de byledir. PKK gerekten bir Newroz partisidir. Yaama yryen kann partisidir. Dirili doasnda bir ey varsa onun yeillenmeye, ieklenmeye ama giriimidir. Ama bir de bu Newroz gnlerinde sert esen kasrgalar vardr. Bazen iekleri bile kasp kavuran, meyveye kesilmek iddiasnda olan meyve tohumlarn yakanlar da iimizde var. Dirili tohumlarn az m kasp kavurmaya zemin oluyoruz. PKK'nin Newroz PKK'si olmas ne kadar yerinde, ne kadar yaamsal, ne kadar aklayc. Ama tarihini, gncelliini kasp kavurmalar da ne kadar gereki. Gerei olduu gibi kabul etmek daha dorudur. Biz her zaman una inandk: "Hibir kanun zgr yaam kanununun stnde bir gce sahip olamaz. En byk g, zgr yaam kanunudur." O halde, "TC'nin anayasa maddeleri, anayasa kanunu, en ok bu cumhuriyetin birlik, btnl tartlamaz." Btn bunlar bizim iin sylyor. "Yaamayacaksnz", yani "en byk kanun olan zgr yaam kanununa yer yoktur" diyor. lk kmzda tersini syledik biz: En byk kanun zgr yaam iradesidir. Btn ynleriyle olmasa da, galip gelen budur. lm yasalar en glsdr diyenler ve her gn bu yasalar kan kusturarak uygulayanlar, aktan dmann lm yasalar kadar, bir de hainlerin, hi zgrl tanmayanlarn yasalardr. Bir de rm, kendisinin olamam, kendisini tanmlayamam, ilkenin ve zgrlk iradesinin sahibi olamam siliklerin, maymunlarn yasalardr. Bukalemunun yasalar. O ok sylenen mulak, en kutsal ama karsnda bile bir trl doruya gelemeyenlerin yasalar... Ki onlar da ok gvendiler bu

yasalarna. temel yasa ortaya kt. Aktan katliamc yasa, hain yasa, dkn, silik, bukalemun yasas karmzdayd ve biz de zgr yaamn yasas olacak dedik. Bu yllara bu yasay dayattk. Grdk ki bu yasa, en gl yasadr. zellikle TC'nin bu asla denilemez ve niyet edenlerin kellesi gider dedikleri zrh gibi yasasn delmekle kalmadk, parampara ediyoruz, hainlerin de yle. Yanna bile yaklalmayanlarn yasalarn bana bela ettik, acnacak durumdalar. O mulak kiiliksizliklerin bir bit kadar deerlerinin olamayacaklarn ortaya koydum. zgrlk aacnn barndaki bit kurtuklarn da artk yasalarla birlikte perian ediyoruz. Evet, bunlar gzel ilerdir. zgr yaam kanununa aklk kazandrmaktr. Oldum olas fazla ssl cmlelerle, madde madde yasa sralamadm. Mezopotamya'da Hammurabi'nin de yasalar vardr. Asur'un en bata yasa koyucu olduu bilinir. Korkun yasalardr. Nitekim egemenler adna, uygarlk adna tarihte ilk yasalar bu topraklarda dodu, ilk temelleri burada atld. Ama bir de zgrlk savalar da vardr. Bu topraklarda kleci, en kat Asur imparatoru zldnde yalnz Krtlerin deil, Asur halk da dahil, btn halklarn zgrl de balad. Mezopotamya bu anlamda bir zgrlkler lkesi ve tarihidir. Demirci Kawa'dan, Mazlum'a kadar ok soylu zgrlk savalar vardr. Hallac- Mansur'lardan tutalm Pir Sultan'lara, Sivas'ta yaklan Nesimi'lere kadar, hepsi bu topraklarn zgrlk savalardr. Ama gerekten TC'nin ahsnda en son kendini dile getiren egemenlerin acmasz yasalar da vardr. Bunlar byk bir sava iindeler. Biz bu savata yerimizi iyi tayin ettik. nsanla, burada balayan zgr yaama ve zgrlk tarihinin bu beiine bir kez daha ahitlik etmek, bal kalabilmektir. Bize ok ekici geldi ve bugn bizi buraya getirdi. Mutluyum, gerek kutlamann iindeyiz. Balarken bir sz sylemitik: Bundan sonra btn gnler Newroz'dur, dedik. Bu yirmibe ylda btn yllar, gerekten Newroz'lu gnlerdir dedik, szmz buydu, -inetmedik. Fakat zalimlerin dayattklar, aclar, ikenceler ve kasp kavurmalar da var. Nice insanlar her trl teknikle, silahla, ikenceyle yaktlar. te, bu yaklanlarn ansna nasl sahip klacak? PKK'nin intikam gc Zekiyeler, Zilanlar, Ronahiler bugnlerin byk ehitleri olurken, aslnda u anda zgr yaam nasldr sorusuna ulamak iin bunu yaptklarn bizzat szlerinden, vasiyetlerinden biliyoruz. Mezopotamya, Zagroslarn eteklerindeki yaamn belirii, btn kutsal kitaplarn anlatmak istedikleri cennet lkesi, Nuh'un tufan sonras yeni yaam alandr. Bu topraklarda insanlar zgrlk tutkularyla yaamlardr. Belki de hibir lkedekine benzemez, belki yazlan hibir kitaptakine de benzemez, belki kitaplarda bile yazlmamtr. Ama bir zgrlk sava vardr. Belki de kitab yazlmamsa, kurtuluu tam olmad iindir. Yazlan kitaplar daha ok yarm kalan kitaplarsa, o da kurtuluun tam olmamasndandr. PKK sonu gelmemi bir roman, bir iir, bir trk... Yazmadan nce konumak, eylem gereine sadk ve tarihi zne de bir yant oluyor. Kolay deil insanln beiindeki insanln mezardan daha kt bir yaam tutsakl da demeyeceim, yaam dln kabul etmesi. Bu ok zor. Hani burada insanlk dile geldi, hani burada ilk kanunlar yazld, hani burada ilk umutlar dile getirildi. Hani her topraa dokunuta bir eser meydana geldi. lk hayvanlar evcilletirildi, ilk bitkiler tahl oldu, ambarlara dolduruldu. lk kyler, ehirler buralarda kuruldu. Devletler ilkin burada dodu. iir ve mzik ilkin burada yapld. lk duygular burada yeerdi. Kimi yerde bir snf gerei oldu, kimi ilk kleci imparatorluklar oldu. Bir airet yasas oldu ve hala btn gcyle sryor. Ama bir ey daha

oldu, sanki btn bunlar olmam gibi bir silikliin alan oldu. nsanln kimlii yok imdi, umudu kalmam. Nasl oluyor bu byk eliki? Hem btn ilk'lerin ana yurdu, hem de hibir eserin kalmay. Bu byk elikiyi zmek gerekiyor. Glgam destannn, ilk arkadaln olutuu yer, imdi en hainin yrd alan haline gelmi. Hem de iimizde bunu zmek gerekir. PKK bunun iin byk bir olay, zm yeri ve gzel. Bu byk tarih nasl dt? Olacaksa yeniden bir dirili tarihi nasl olacak? te, heyecann kayna buras. Hazineler kaybedildii yerde aranr. nsanlk doduu yerde, kkleri zerinde aratrlr ve bulunacaksa orada bulunur. Amerika'da, Rusya'da, Sibirya'da bulunmaz, -merkezi buras. PKK yirmibe yldr insan aryor, -kendi insann, bu insan ilk insand, belki de son insan da olacak. Eer yaama selam duracaksa, Newroz gibi her ey yaamla glecekse, onun dilini yakalamak gerekecek. Onun iin yaam kolay deil. Her eyi durdurduk. Hibir nyargya saplanmadan, hibir kalba girmeden, kesin yargya da gitmeden hep anlamak, daha derin anlamak. Ne nedir, ne ne olmaldr, ne ne deildir, ne nasl olmaldr? te, younlama denilen olay. Kendimi kolay tanmlamamak, hele binlerce yl bulan bu zgr insan tannmaz hale getiren uygarl kendimde tanmlamamak, kendimde tanmamak, kendimde yaatmamak. Verilen btn isimleri kendi ismim olarak almamak. Dayatlan btn iradelerden kuku duymak ve hala yaamaya tam karar verememek, vermemek, verdirmemek. En dorusu, en gzeli ve en burann kk tarihine, beikliine uygun olacak. Tpk Glgam'ta balayan yaam araylarnn, lmszlk peinden koanlarn gereine sadk bir yaam tanm gibi. Bu tam da zgr insana yaraan oluyor. te yirmibe ylda PKK'de Newroz'larn hepsi bir aray ve biraz da bulu yllar derken, bunlar kastediyoruz. unlar ok arpc grdm ve hl hepinizin ahsnda okuyorum. Yaadklarn sanyorlar. Taze bir filizin yaama duruunu bile kavram deiller ve yaadklarn sanyorlar. Nasl fkeli olmayaym buna? Her ey irkince. Nasl kabul edeceim bu yaam dayatmasn? lkin kendimi kilitledim. Kutsal bir mabedin en dokunulmaz tanr veya tanras gibi. Btn ktlk anlaylarna kar olacaksa bir saf temiz ruhum, bir kemde kalsn dedim. te, PKK ve ehitleri hep bu; -gzel olan bu. Ne kadar bu topraa ok ehit dp ekilseler, o kadar temiz yenileri boy atacak. PKK bu, heyecanlandran bu. te, bunu egemen klmak istiyorum. Beni bu daha fazla ilgilendiriyor. Bu bir insanlk grevi, bu topraklara, bu saysz insanlk ehitlerine bir sayg, insanlk tarihine bir saygdr. Varsn bu irenlii yaamam olaym. ehitlerimiz Mazlum, Zekiyeler, Ronahiler varsn hi yaamasnlar. Zilanlar neyi kl etmilerdi? ren snf, ulus, cins ve her trl doruluun, gzelliin, emein dmanlarnn kendilerinde yaratt ne varsa, kendilerinde gerekletirdikleri ne varsa, ilkin hepsini bu bedenlerinde yaktlar, kl ettiler. Pir Sultanlar da, Hallac- Mansurlar da byleydi. Ne mutlu ki, bu gelenei temsil ettik. PKK'yi bugnlere getirebilmek, zgr insana dayatlan btn sular PKK'nin bedeninde yakmak, yok etmek ve mmknse temizlenip yeniden yaama koyulmak... PKK, belki de hibir rgtte olmayacak kadar canl byyor. Dier bir tanm da budur yirmibe yln. Kesinlikle bu canlar yanarken ve o egemenlerin elindeki en son teknikle yaklan btn PKK ehitleri, aslnda ldklerine hibir zaman inanmadlar. Son nefeslerinde hepsi yaamla

kucaklatn ad gibi biliyorlard. Trajik, ama gerek. Baka trl yaamla kucaklama olamyor. Sorun imdi nedir? ehidin bu trajedisini, topra yaam adna kucaklayn daha ikinci bir aamada, kurtulula nasl talandracaz? Sra bunda, ama ok zor. Zor olmasna inanmyorum da, anlalmasnn nemini dile getirmek istiyorum. Baylyorum bu i iin savamaya. Ama baar tarz artk daha da ilgilendiriyor. Aamalar meselesinde hata yapacama inanmyorum ve hatalardan hi korkmuyorum. Ama baar tarz benim iin daha da amans. unu da dnyorum: Asla yanlmayacak iradeyi gelitirmek. Younluun yle bir dzeye tarlmas ile ehitlerin o sembolik dile getirdii, yaklmas gereken her eyi, ama bir daha bulamayacak biimde yakmak ve zgr yaam iradesini de bir daha bklmeyecek kadar keskinletirmek. Bu Newroz, en iddetli younlama ve her trl savaa dayanacak ve baaracak kadar keskinlemedir. Bakar anlar, yrr yapar, arkasndan zaferi gelir. PKK'deki savay yaratabilmek gzel bir alma oluyor. Btn bunlar o oka tekrarladnz baz szcklerle deil, szden de te zne iniyorum. Bir gn kurtarmak deil, insann balangcn ve sonunu birletirecek kadar iradeyi, insan yaratmak iine baylyorum. Bunun felsefesi nasl olurmu? steyen bundan felsefesini yazar karr. steyen siyasetini, isteyen askerlik bilimini, isteyen sanatn, isteyen estetiini karr, her ey var. Hepsini birletiriyoruz. PKK'li adyla geinenler, hatta bir ordu durumuna geldiini de sananlarn buna sayg duyuyorum ve mthi destek vermeye de alyorum, durumuna zlyorum. nk iin szck dzeyine bile daha tam kendinizi balayabilmi deilsiniz. Ruh nerede? te gen kzlarsnz, PKK'nin byklne duyduunuz ballktan kuku duymuyorum. zgrlk temelinde kendinizi adadnza da kuku duymuyorum. Ama oktan yitirilmi cinsiniz, zgrlk savamnn kanunlarndan habersiz olmak, snf savamndan, ulusal savamdan, gzel insan savamndan uzak durmak, acaba sizi bir sokak kadnndan veya bir cariyeden daha teslimkar klmyor mu? Benim diyen erkeklerimize sesleniyorum: te, aa kan baz sahte komutanlar var. En nls de komutan Zeki. Ne kadar da rahat uzlamtnz. O byk kadn komutanmz Zilan ile, szmona ok nl erkek komutanmz Zeki kar karya getirilse ve mukayese edilse, birileri tanr katna, birinin de dman kucana ynelmesi tesadf m? Bunu anlamak gerekiyor, arpc ve mthi anlamak. Anlamak da yetmiyor. Birisinin bir daha domamacasna kkn kurutmak da lazm. Dierine de, tanr katnda bir kutsal mabede yerletirilerek sayg duyulacak bir biimde yceltip balanmak gerekiyor. Byle misiniz? Bunlar sizi nasl ilgilendirmez? Nasl hala demagoji ile sonuca gtrebileceinize kendinizi inandryorsunuz? Sz oyalamalar ve arpk bacak yryleriyle acaba anlayabilecek misiniz? Birine sonuna kadar red cevab, birine sonuna kadar kabul gereklemi midir? Hayr. te, bu sizin iin ac oluyor. oka arlarmz oluyor. Sanyorsunuz ki, biz de bir laf cambazyz. Grdnz gibi deil, gerekten yle dile gelmiyor. Bizim gereimizde rica, kk amalarla, bir rvetle insan kazanmak yoktur. Benim gereimde yoktur. Benim gereim Newroz'dur. te, douu hazrlayan anaya kar bir duru vardr. Nedir bu? Sen yaama bu halinle engel oluyorsun, dur! Seni engel haline getirmiler. nmden ekil! Bunu, byk yaam tanymda gerekletiren insanm da. Bunu, kendine esas alan artk toplumdan kendini kopartmtr.

Admz ipsize de kmt, ama btn halatlarm insanln direine, salam ipine balamak iin de btn gcm harcadm. Bir an bile, bir kelime dzeyinde bile insani olandan uzak durmadm. Mthi ilgi duydum, ama ne grdm? Hep yalan, hep yanl, hep irkinlik, hep aldatma... Bunun iin kendime taktm isimler var. Aldatmaz, aldatlamaz. Yalan dinlemez, yalan sylemez. irkini kabul etmez, kendini irkin yaatmaz, dayatmaz. Yenilginin yanna yaklamaz, yenilgiyi kabul etmez. Bunlar o kadar iledim ki kendi kendime, gryorsunuz ki bir eyler olmu, oluyor, olacak. Biz bunu paylamak isteriz. Grdnz gibi, siz paylamay bir hrsz kadar bile beceremiyorsunuz. imizdeki hainin, iimizdeki ihanetin hrszlarn bile bulamyorsunuz. PKK iindeki btn hrszlar kovmalyz. Bu, gerekten byk zgrlk ve emek hareketine yakmyor. Bilincim eksik, aldatldm demek ne kadar irkin. Diyebilirsiniz ki, biz dzende byle almz, bu houmuza gidiyor ve bylelerinin bizi etkilemesi olabilir. Ben buna, kendimi krk defa dverek hazrlamm. Ak yapyorum, giden gitsin. nk benim iin gerekli olan zn, gerein en yaln ifadesi bende kalacak. hanet aa karlacaktr. Bu da gzel. Sizleri bastrmayacam, rica da etmeyeceim. Mert olmann gerei ne ise onu yapacam. Tercihi size brakacam. una inanyorum; bu kutsal savamda ricaya yer yoktur, yalvarmaya yer yoktur, kurala yer vardr. Ki bu iradenin kendisidir. Bilincin dr, kural bu. Kelime dzeyinde sylemeye bile gerek yoktur. Byle kurall, emal parti yanls da deilim. Herkes kendini, kuraln alm gidiyor. te, Zilan'n kurallar da vardr. Zeki'nin de kurallar var. Kiminiz yle, kiminiz byle. Bu da gzel bir ayrmadr. Onlar glym, tarihte de hep byle olur. Zalimmi, ok vururlarm. in gereinde bunlarn hepsi var. Zorluklar, zalimleri hep arkasna alrlarm. En kritik srelerden yararlanarak vururlarm. Hepsini yapsnlar, ama biz yine mert olmakta srarlyz. Bu bizim sanatmz. Onlarn sanat da yledir. Demek ki nemli olan, bu byk yllarn oluumuna, PKK'sine nasl katldnz, ne olacaksnz? Halka fazla seslenmeme de gerek yok. Halk iyidir. Bu halk veya halklarla ciddi i yapmaya her zaman varm ve hibir skntm yok. Ama bu anlamda mcadele emberine, erevesine almada sizlere gelince, ayn rahatl hissedemiyorum. Sanki tmarhanelik deliler, sanki komalk hastalar, zindandaki tutsaklar gibi armlar gryorum. Kalkarsa der, karsa zindana kendini atar. Bundan kendinizi ne kadar alkoyabileceksiniz? PKK'nin byle bir ortam olmadn ne zaman anlayacaksnz? PKK iinde byk anlamlar izildi. Bu anlamlara bal olabilecek misiniz? Rica, yalvarma yok, ama bir gereklik var. Onu anlayabilecek misiniz diyorum? nk burann tarihi, "budur" diyoruz. Glgam'tan beri tarih byle geldi. Yirmibe yl bunun zet ifadesidir. Sizler hangisini tercih edeceksiniz? Diyeceksiniz, biz ok gszz. Evet, bu egemen durumdur. ok gszsnz, hi hazrlnz yok. Hatta hazrlanmaktan sklyorsunuz. Yaama ilgi bile duymayacak kadar rmsnz. Savan en basit kuralna bile gelemiyorsunuz. Tek balattm, tek gtrmekte ahaneyim. Hi skntm da yok. Ama sizler ne yapacaksnz? Glgam, tarihin en arkada canls. Bu tarihi bilmiyordum, ama yaptm ilk i, kendimden ok arkadam dnmek. imdi sizlere bakyorum ki, btn bu yllarn byk arkadalna ramen yryemiyorsunuz. Anlayl biri kp, dman uradan geldi, grdm tedbirimi aldm, yle arkadan hanerliyordu elini tuttum. Kt niyetliydi, iimizdeydi, bizim gibi elbisesi de vard, bamzdayd diyen biri kamad. te, bu zyor. Btn dmanlarm iyi tanrmm, btn yoldalarm da tanrm.

ehitler ordusu, zindanlar ordusu, halkmzn ordusu var. Zaten benden daha ok bu iin sahibidirler. Ama sizler, scak savam cephesindekiler, elinde yaln kl silah olanlar. Her silah, dil silahndan tutalm plak en son teknik silahna kadar, bunlar kullanamyorsunuz. Kullandnzda arlkl olarak bizi vuruyorsunuz. te, bunlar klelii ifade eder, bunlar zgrle aykr. Anlyor musunuz? Sizlere tarihi anlatyorum. Sizlere PKK'yi de anlattm. Hangisine gelirseniz, hangisi hounuza giderse onunla yaayn. lm deil, yaama geli diyorum. Hi kimse PKK kolay lnen yerdir diyemez. lm her yerde kolaydr, ama PKK'de ok zordur ve olmamas gerekir. Doal lme bir ey demiyorum. PKK bir yanlln sonucu, bir yetersizliin sonucu lmn yeri deildir. Ama ounuz grtlanza kadar lm dayatyorsunuz. PKK'nin bu olmadna dair ok tekrar halindeyim. Anlamaya gelememeniz, belki de bu byk umut, bu byk kurtulu yrynde tek ciddi engel. Dikkat edin, kimse kendinizi kk grn demiyor. Bir byklk tarz yaratn. Btn yaptklarmz sizin olsun. Hepinize kendimi verdim. Zilanlar, hatta Bermal ne gzel sylyor; "canmzdan baka ne olsayd, verseydik" diye. Hayr, ben onlardan can filan istemiyorum. Benim istediim; varsa kavray gcnzle, iradenizle sonuna kadar beni alr msnz? nk baka trls glendirmeye gtrmyor. O kolay len ehide de, kendini zl savatrana da sylyorum. Ben de sizin gibi yalnz ve tek bamaydm. Ama grdnz gibi mthi bir yaam sava iindeyim. yle anlayn ve yryn btn grevlerin ve savalarn zerine. Bundan uzak durmak, PKK sanki bu deilmi gibi davranmak, eline silah alp benim yzde doksandokuz virgl dokuz kabul edemeyeceim bir tarzla savatn sanmak, savaabileceini iddia etmek beni dehete dryor. Yaama duran hemen her ey kadar, kendisini yaamda bir durua geirecek pozisyonu, bir duruu bile yakalayamamak, en basit bir sava kuraln istememek bana hep ly artryor. Ama bu PKK deil. Yaayan ve yaam iddiasnda olan sizlerin, varsa Mazlumlarn hatrasna ballk ve bir deeri, bu byk Newroz ehitlerimizin, bu tarihimizin deerlerine ballk, kolay lmemek kadar, yaam hangi savala kazanlacaksa onun zerine eilin. Temel bilinci almsnz, ileyin. Elinize baz silahlar verilmi, kullann. Btn bunlar unun iin sylyorum: Doduunuza, "yaama doduk" demeyin. Dmann talim-terbiyesi ile bytlnze de "bydk" demeyin. Hatta imdiki halinizle, PKK'de de byynze, "PKK'liletik" de demeyin, -yanlglar var. Neden yapamyorsunuz? Neden bu kadar eliniz birbirine dolanyor? Neden her attnz i karyor? Neden btn ileri yarm yamalak brakyorsunuz, bir konumay parampara ediyorsunuz, bir karar hi uygulamyorsunuz, bir kty tehis edemiyorsunuz, bu tehlikeyi sezemiyorsunuz, bir hainin grtlan tutamyorsunuz? Neden bir gzellie balanamyorsunuz? Neden irkine varmak bir kader, sizi honut eden bir ey olsun ki? Yenilgiye komak neden? rgtszl yaam tarz bellemek neden? Bu topraklarda ilk rgtl insan ortaya kt. Herkes birbirinden kayor, neden? rgt sorunu, neden? Bunu zdm ve kendinizi savunamazsnz. Ben glym, hatta hainler zerinizde oynarken, dman her gn 'yaam' diye sizlere bir eyler sunarken, diyor ki dalarda a kalmlar. Sizleri eletirmiyorum. A, susuz, souk ve scakta bu kadar dayandnz iin de sizleri kutluyorum. Ama btn bunlardan sonra kalkp da sizi bir orbaya, hele iimizdeki sefillerin szmona size, sizin nnze koyduklar bu 'yaam' reetelerine taklmanz ve dmana bu konuda cesaret vermeniz, 'umut yolu' demeniz, beni ok fkelendirdi. Acyla grdm ki, bunu felsefe haline getirmisiniz. Kk yiyecek, ieceklerin, basit kadnl, erkekli olmann felsefesi

gelimi. Korkun... Kelime bulamyorum anlatmak iin. PKK'nin felsefesi, yaam tarz bu deildir. ren kiilik, ki ben halkmzn da yaad felsefe demeyeceim, ona dayatlm bir aresizliktir. Ama PKK aresizliin yeri deil, PKK arenin yeriydi. PKK'de yaam sorunu yoktu. PKK'de asla alk sorunu yoktu. PKK'nin paras hibir zaman eksik olmad. PKK'nin yiyecei hibir zaman eksik olmad. PKK'nin sosyal yaamnda da hibir eksiklik olmad. Hepsi tanrlara zgyd. Onu ayaklara dryorsunuz. PKK'de tutku, ak da eskik olmad. Onun canna, onun zne darbe indiriliyor. Felsefe, anlay haline getirilmi ve baarsna da ok az bir mesafe kalm. Bunu grdm, affedemiyorum. aresiz deilim tabii. arelerim var, yaama da en byk sayg gerei dtaki, iteki haine kar her zaman tetikteyim. Kavgann, yaamn sahibi olmalydnz ve bu yrekten alklanacak cinsten olmalyd. Eyaletlerimizi tartyoruz, anlaml bir parti toplantsn yapyoruz. Merkezimizi tartyoruz, ne kadar yrekler acs. Kullandklar cmlelere bak ve iine girdikleri davranlara bakn. Sergiledikleri komutanla bakn ve savalarmzn neye zemin olduklarna bakn ve kzlarmzn, Zilanlarn ardllarnn yle olmasna, gereklerine nasl sarldklarna bakn. Bu fke yaratmaz m? Bu deerlere ihanet olmuyor mu? Bunu nasl sradan geitirebiliriz? Bu d nasl felsefe haline getireceksiniz? Bu duruu nasl kabulleneceksiniz? Bu ehadetlere kar nasl byle duracaksnz? Bir de yaayan zgrleiyor, yceliyor. Ona kar nasl duracaksnz? Halen anlalamad m diyeceksiniz? Hisler, duygular olumuyor mu? Kimsiniz? Sizi anlamak ok zor. Bir basit askeri kural iletemedik demek nedir? Peki nerede askeri irade? Tek bana yirmibe yl nce dmann bakentinden alp, buraya getirdiim bklmez-yenilmemi iradeyi, siz byle mi temsil edeceksiniz? Gzmzn iine baka baka, nereden nereye getirdiimizi deerlendirme, onun glgesi altnda dmana oynama, dmann objektif ajanln yapma... Ayp olmuyor mu? Sylenecek laf bile yok. aresizlik kayna, aypl bir duru. Elebalarnz gidiyor, gitsin. Yarnz gitse de hi zlmem. Benim iin bir zaferdir, derim. Tekrar sylyorum: Glgam kadar arkada canlsym. Yemem yediririm, imem iiririm, yaamam yaatrm. Ama ayn zaman affetmediklerim de vardr. Byk bir otoriteyi sizlere dayatmak istemiyorum. Bundan holanmyorum da. aresiz olduum iin deil, kklere bir otorite dayatmann anlam yoktur. Ondan anlayacak bir gc olmayanlara, hangi otoriteyi dayataym ki! Kald ki, en byk otorite duygu ycelii, dnce, irade yceliidir. Bunlar beni otoriter klmtr. Ama ya sizler? Ne zaman saygdeer bir otoritenin sahibi olacaksnz? Benim yanmda dorular yaar, benim yanmda gzellikler yaar. Benim yanmda savata zafer, yaamda ak yaar. En byk emir, duygu byklndeki dncenin doru kvlcmndaki kuraldr. Ik hz kadar hzl, btn enerjisi kesilmi bireydir. Bunu biz yaratmaya alyoruz. Bunlar unun iin sylyorum: Bazlarnz bizimle olmaya talip. Bizimle partilemeye, bizimle ordulamaya olduka istekli gryorum. Ama ben de bunun tanmn yapmak zorundaym. Sadece gereklerini aklyorum. Tercih sizindir, partilemede zorlama yok, ordulamada zorlama olmaz. Ama bizdeki dnmenin de, yapmann da hz politikada k hz ayarndadr. "Dnmedim, konuamadm, yapamadm" demek nderlik alma ilkesine ters dmektir. nk burada politika ve askerlik k hznda i yapar, yeni yapmann en son snrdr. In bir zellii de yakc ve aydnlatc olmasdr. Diyeceksiniz, "bu imdiye kadar pek uygulanmam bir tarzdr." Ama bizim yaadmz

klelik tarz da hibir yerde uygulanmamtr. Bu klelie ancak bu tarz etkili bir cevap olur. Baka aresi yok. Btn insanlk kitaplarn aratrdm, "ilac budur" diye bir sonu kardm. Anlayl olmalsnz. Bana gre, bunun tutkulusu olmak nlenemezdir. Yoksa snm, kuvvetten kesilmi olmann zgrl olamaz. Onun tercihi olamaz. Tabii ki, k hznda komalyz. Onun yakc aydnlnda yaamalyz. Tercih ettik diye, su mu iledik? En gerekli olan gerekletirdik ve oluyor. Tersine bunsuz olmuyor ne yaam, ne sava. Kar cephedeki dman sanyor ki, alm eline en son teknii ve "bu ekilli-emal, sayl stnln anayasam, emirlerim" diyerek geliyor zerimize. Resmen ve fiilen yirmibe yl geti. Ciddiye almadm demeyeceim bu dman. Ciddiye aldm da, ama u temelde ciddiye almadm. Yenilmez, ama kar bir ey yaplmaz anlamnda ciddiye almadm. Bana ulamamas iin tam bir kou halindeyim. Hibir zaman bana ulaamayacak, vuru tarzyla beni kesemeyecek. Ona bu ans hi vermeyeceim. Sizin bir trl ciddiye alamadnz dman, ben ok ciddiye alyorum. Srekli nefesini ensemde hissediyorum, ama durmuyorum. Ya sizler? Dman mertek oluyor, gznze giriyor, grmyorsunuz. Ama ben onu her yerde gryorum ve hep olduu yerde de durdurmuum. Bu savamak iin gerekli. Dier bir ey daha yapyorum; kazanma ileri... Siz ne bu anlamda gryor ve ciddiye alyorsunuz, ne de kazanma ileri konusunda kendinize gveniyorsunuz. zgrlk dandasnz, en gvenilir fedailer birlii iindesiniz, vuracak silahnz da fena saylmaz. Gerisi ne? Gerisi kazanma kiilii... Ben yaamak iin yenerim, yenmek iin yaarm, felsefesine mthi balandm. Dncede kazanma, hayatn her iinde kazanma. rgtte, dmana kar eylemin plannda kazanma. Btn gerekli olanlar yaplr, savaa girilir ve yaanr. Kazanmakla yaam ve sava btnletirme. Bunu yapmak tek yol. Dman yalnz u cephede veya karda deil. O grdnz gibi ciddiye alnr da. Ama basit bir tedbir de almak gerekir. Dan, en kolay giremeyecei noktaya hepiniz girebilirsiniz. O cephe savana iyi bir mevzidir. Bu zor deildir. Bunu, bir ku beyni kadar beyin sahibi olsanz bile yaparsnz. Ama orada i yapmak, dmann yendii kiilii yenmek, dman yenecek kural, rgt hazrlamak. te, sizler bunu yapamyorsunuz. Bu bir yaam hakk, savata bir militanlk tarz olamaz. Newroz'lara girdiimizde ben unu hep sanmtm: Bu ocuklar, bu genler, bu militanlar girerler daa, ondan sonra dmann iini bitirirler dedim. Ortadou sahasndan suyun tesine geerler, gerisi bitti. Hi teori, bir tzk, ynetmelik bile hazrlamak istemedim. nk dalarn dili herkese konuacan, savaacan zaten gsterir dedim. te, '85 Newroz'unda gerekten sevdiim yoldam, arkada olmaktan da en holandm bir kiilik olan Agit (Mahsum Korkmaz), bir ey sylyordu: Beraberdik, tartyorduk bu Newroz'u. '85 Newroz'unu kazanmaya alyorduk. Daha sonra lkede, ite bugn de yakamz brakmayan aalk hrsz, kyl kurnazn, kara yrekli ve yolda dmann, yine kendini eitmeyen kadroyu tespit ediyor. Biliyorsunuz, Agit 27'yi 28'e balayan Mart aynn ehididir. Agit: "Her eyden nce bu kyl kurnazln bu partide yaatmayacaz; iki, bu kadrolarn mthi eitilmesi gerekiyor. Aksi halde bunlar 15 Austos hamlesini yenilgiye gtrecekler" diyor. Dedikleri, kelime kelime doru ve belki de ihanet onu katletti. Onun birliindeki adamlar onu hi anlayamadlar ve ondan sonra sava bozuldu. O bizim "her eyi yapabilirler" dediklerimiz, ok kt gittiler. Ortaya kanlar da hrsz. Hala ok ac kiiliklerinizde yaayanlar az deil. Komutanl, birliini baarya deil, kt lme gndermek, yaam olanaklarn yoldana vermek deil de, cann alarak kendini yaatmak. Byle anlayanlar az m? Bunu

tartmak bile bana ne kadar zor geliyor. Gerillay ve orduyu bu hale getirenler, nl komutan Zeki'nin sava tarzna yatanlarn yaam tarz ne kadar yakksz. Dalar kadar o imkanla bulutuunda bile bir Agit iradesi olamamak veya btn ehitlerimizin iradesini byle inemek... Bu ar suunuzdur demeyeceim, ac gereinizdir. Brakn, gitmeyin savaa... Agit ve Zilan... Gerek gerilla Agit'tir ve onun o gzel duygular, gzel szckleri bizim iin emirdir. Zilan'n da yle. Altn szleri bizim iin bir emirdir ve zaten iyi yrdler. Mhim olan ok zaferli olmalar deil, tek de olsa zaferli olmalardr. Bunu egemen klacaz. Kz da, erkek de, delikanl da bunu egemen klacak. Baka trl bu ordu iine girilmez, bu ordunun and bu iki isimdir. Gcnz varsa, gereklerini yapacaksanz and iin. Ordu ilerini yapmak istiyorsunuz, bunlar artk anlayacaksnz. Sizlere parti ilerini de anlattm. Mazlum parti demektir. Kemalleri, Hayrileri, Hakileri, binlerce byk ehidi daha vardr. Militan onlardr. Ben onlarn szcsym. Yarn ne olacam belli olmaz, ama imdiye kadar szclk yaptm. Ordusu da bu, kadn da Zilan, erkek de Agit. lk admlardrlar. Son admlar veya birlikte admlar atacaz. ok eitime, teoriye ihtiya olduunu da sanmyorum. Zihin ve yrek akl, ll admlar gerekli. Zilan yepyeni bir savayd, ne kadar kusursuz kendi eylemini rgtledi. Agit kelime hatas bile yapmad. lk gerilla birliini oluturmasndan son nefesine kadar gzeldi, anlamlyd. Gerillann teorisini de, pratiini de iyi yrtyordu. Vuruldu diyebilirsiniz. Zayflklar da olabilir. Bir gerilla komutan kolay lmemeli, ama oldu, kalanlar var, askerler var, szcler var. Onlar ne gne duruyor? Kalan tamamlayacaksnz. Vasiyet deil, emirdir. Yirmibeinci Newroz PKK sz, ordu sz kesinlikle doru anlalmaldr. Kimsenin sz inetmesine de frsat verilmemelidir. Bu byk ehadetlere balan, halkmzn gerekten ciddiye alnmasndan daha byk bir grev dnlebilir mi? Dmana, haine, ibirlikiye ve iimizi kartranlara fkemiz var. te, bu doru balan, doru partileme, yetkin ordulamaya verilecek cevaptr. Hi de kuru bir ekilcilii dayatmayacam. Ama onun en ahane partilisi ve askeri olmay bilmek, erefiniz olmaldr. Baka trls ne kurtarr, ne yaatr. Sadece yaatrsa hain gibi, ikenceci gibi, itiraf gibi yaatr. Onu mu kabul edeceksiniz? Asla diyeceksiniz. O zaman geriye dorusu kalyor. unlar da ok kt artk: Bir kyl gibi bugn kurtaracak kadar altk. Bu da en az dieri kadar tehlikeli. Byleleri ok iimizde. Merkezimizi, orta kademelerimizi ve tabanmz neredeyse igal etmiler. "Bugn kurtardk" diyen kyl, bugn dnyann en rezil kylsdr. En karn a emekisidir. Bu PKK'ye ters, ordusuna da terstir. Bana tamamen terstir. Kabul etmiyorum. Yanl buluyorum ve tehlikelidir. Kylnn namus kurtarma anlay gibi namusunu, szde onurunu kurtaryor. Ama kyl, u anda her trl namussuzluun banda paraland toplum gereidir. Byle zgrlk anlayyla dnyada dolan, bakn insanmz en zavallsdr. Partide bunu temsil etmenin anlam yok. Ordunun bir kuralna yaratclkla balanamyor, hep teklemeden bahsediyor. Aslnda kendisini tekletiriyor. Szmona zgrlkle zerklii, yaratcl kartryor. Btn bunlar yaratcl, yazmamz gereken btn destanlar komikletiriyor. Bu akl da, bu szmona yaam pratiini de kesinlikle terkedin. Yirmibe yldr hl younlaamadk diyenler var. Ama Zilan da bir yllkt, nasl younlat? Agit, hi de onbe yllk sava tecrbesine sahip deildi. ki yllkt, nasl younlamt. Yazdklar tam bir gerilla gnldr. Yaptklar da en zor koullarda gerilla pratiidir. Demek ki, bunun younlamayla, eitimle fazla alakas yok. Drstlkle, kararllkla, itenlikle, yapt

ie yksek duygularla, arzuyla balanmakla ilikisi var. Bu eitim dzeyiyle, bu tecrbeyle, bin kat Zilan'n, Agit'in stnde bir rol oynayabilirsiniz. Artk onlar, bir ardr zaten. arya koacaksnz ve PKK'nin ehit ansna ball kesinlikle byle anlalmal. O hakedilmeyen ve ounun da szmona komuta tarzndan kaynaklanan, btn o gencecik savalarn son nefesleri bir emirdir. Bunu iliklerine kadar naketmeyen komutan olamaz. Tek bir ey iin PKK'liletiniz. te tanmn yaptm. Bu kadar ideolojik esaslar, bu kadar siyasi izgi ve bu kadar candan bir yoldalk. Siz bunun iin PKK'liletiniz. Siz bunun iin PKK'nin alan koordinesi, alan temsilcisi oldunuz. Yoksa bu basit gdlerinizi yaamak iin deil. Biz sizlerle byle szleme yapmadk. Neden yalanc oluyorsunuz? Kim syledi, PKK'de byle yaanlr? Nereden karyorsunuz? Ortaya kt ki, dman istemi byle yaam. Bu gz gre gre dman oynamaktr. Bu PKK'lilik deildir. Ben kolay ldrmem, kolay ldrmek belki insan bir nefeslik tatmin edebilir. Dmanmla byle boumak istemiyorum. Stalin de yle yapt. Binlercesi ortaya kt ve imdi mezarlar bile belli deildir. Ben yle yapmak istemiyorum. Onlar bile beni ldrse bunun bile anlam vardr. Benim onlar kolay ldrmemin fazla anlam yoktur. Bylelerini, partide byle kalmak isteyenleri de uyaryorum. Sizi zorlamyorum, yaamayn da demiyorum. Btn rettiklerimle yaamanz iin bunlar sylyorum. Hibir yerde olmayan bencillik nerede derseniz, o da bendedir. Btn bu emekleri size sunuyorum, ama bunlar doru yaam deerleridir. Tarznz bir hrsz gibi, bir ingene gibi, onlarn da emekilerine saygm var. Bu ii byle peke ekmenin anlam yok. Kald ki yaamn doru yolu var. Yoldaa yaam paylalabilir, rgt kurallar da paylalabilir, taktik tartma da paylalabilir. Kadn-erkek diyeceksiniz. Ak yaratyoruz, bundan daha by olur mu? Dknn tarz, yaam olur mu, tenezzl edilir mi? Sava ayn zamanda byk ak iindir. Bunu neden anlamayacaksnz? Cinsleriniz ok dm. Cinslerinizin size dayatld veya belletildii tarzyla konumas korkun bir d deil mi? Onunla lke gitmedi mi? Onunla toplum olmaktan kmadnz m? Onunla en aresiz birey haline gelmediniz mi? Evet, o zaman irkini, dreni, glendirmeyeni yaklatrmayn kendinize. Birbirinizi tanmamsnz, ana topraklarna balanmamsnz, daha kendinizi kantlayamamsnz. Kimi, kim, kimden nasl alacak? Hangi aktan, sevgilerden bahsedeceksiniz? Ana toprana daha balanmam, dmanna iki darbe vurmam, kinini dmanna, sevgisini yoldana daha doru sunamam, yarn ne olaca belli olmayann bulumas m olur? Kucaklamas m olur? Sevgisi mi olur? Cins-cinsiyeti mi olur? Artk bu oyunu kiiliinizde bozun. Yiitliin olduu yerde, yce ilikiler, sevgiler, aklar olur. Bunlarn olmad yerde, kadn-erkek boyutunda her ey sadece haramdr demeyeceim, tam bir ajanlk rol oynar. Hem parti iinde, partimizin yoldalk gereinde, en ok da ordulamada hassas olun ve en byk savan bu yaam tarzndaki sava olduunu ltfen anlayn. slamda en byk savan nefs sava olduunu unutmayn. Bunu en byk verenler, en byk savaanlar olur. Ardnda da sel gibi zgr yaamn yolunu aarlar. Demek ki bu sava, lme kolay gitmenin ad deil, zgr yaamn salam kprsdr. Baar ile geersek zgr yaamla buluacaz. Onun iin biz her eyimizi ortaya koyduk. Dedik ya, hibir kelime dzeyinde bile arac yoktu, yarattk ve sizlere sunduk.

Partileme, byk ordulamak iindir. Ordulama yenilmemek iin, yenmek iindir. Btn bunlar, esirgenen bu topraklarn, en byk zgrlk savalarnn yaam aklarnn bir kez daha adlandrlmas, onun temsili iindir. Ben de bunun mtevazi bir temsilcisiyim. Kendimi hi abartmak istemiyorum, ama benim de yaamaya hakkm var. Gzeli anlamam gerekli. oktan bitmi, dmann adeta kuruttuu toplumumuzun lleri de demeyeceim, -onlar da yok. zgrlk kurallar uruna benim abam nemli ve gerekli. Toplum bir ey veremedi, benim kendime vermem gerekli. Gryorsunuz ki, kendim iin yapmadm, korkun bir bireycilik iinde deilim. Hi kimse bylesine paralanm bir gereklii byle birletiremedi. Halk olmaktan km, adn bile utanla azna alan, aldka da daha ekinen bir gereklik haline gelmi; ite bizler bu halk, bugn gururlu bir dzeye getirdik. Devrim yapan bir halk, devrimciyim diyen insanlar topluluu haline getirdik. Benim yllarm, korkun yllarm, amansz yllarm. Hi bbrlenmiyorum, ama anlalmasn istiyorum. Bu yllar, halkn bir lkesini ve byk zgrln yaratmak iindir. Ondan aldm, size verdim. "Siz de halk iin gerekli olan verin" diyorum. yi bir ardr, hi sklmaya gerek yok. Tekletim, mthi yalnzlatm ama korkmadm, muhteem yalnzlk dedim buna. imdi daha iyi anlyorum, o yitik lkenin yalnzln, kendini oktan unutmu halkn yalnzln. Buna sadk kalmm. Ne gzel, lkem kadar yalnz ve halkm kadar kimsesiz. Olacaksa bu halk, ben onunla, o benimle ve dostlaryla olmal. Yalnzl gidereceksek, sahte dostlarla, yol arkadalaryla deil, olacaksa insanlkla bir beraberlik, eite ve zgrce olacaksa yoldalk; duygularn da, onun aclarn da, onun sevincini de tam olduu gibi paylamak temelinde olmal. Dncede de yle, iradede de yle. Giderilecekse yalnzlk bu temelde giderilebilir. Neden ahbap-avuluk yapaym ki? Neden dost olamayacaklarsa sonuna kadar balanaym ki? Neden kendini kurtaramayacak halka alayarak, szlayarak balanaym ki? Byle olacana tek yaayaym, gerektiinde bir tanr kadar, gerektiinde hi yaamamak zere ve hep byle yaptm. Doruydu ve gzeldi de. Abartmyorum, yaplmas gerektii gibi yapld. nsanlk da grecektir ki, yaanlmas gerektii gibi aba harcand ve o yaamn yoluna girildi. Bu anlamda aslnda zafer elde edilmitir. Gerisi herkesin bir tulay kullanlacak yere kadar tamasdr. Plan, temel atld gibi, atya kadar da ykseltilmitir. Gerisi ev ilerinin dzenlenmesidir. Bu anlamda lkenin temeli atlm, binas ykseltilmi, hatta ats da kurulmutur. zgr bir halk gibi bu lkenin iinde artk yaama hesaplar yapacaksnz. Evin iini kesin ssleyeceksiniz. Bir de sahiplik edeceksiniz deerlerinize. Buras u ehidin yeri, buras u gzelin yeri, burada u kurala gre yaanlr. yle bir hain, hrsz geldi mi, yle kar konulur. Ruhundan dncesine kadar, yasasndan siyasetine kadar, belirtilmitir hepsi. Bu her zaman yaama kafa yormakla olur. Btn ada insanlk byle. Bir gzel yemei yemek iin bile enenizi iyi hareketlendireceksiniz. En gzel yemek bile enenizi altrmadka zevk vermez. Mideye kt oturur. Bu kadar zgr yaam yaknlamken, bu kadar zgrlk sofras yenmeye akken, yaamay halen bilmiyorum demek ayptr. Evin ii de, evin sofras da, evin btn gzellikleri de yerli yerindedir. Size den, sahiplenmek; biraz donatmak gerekiyor. Bu da bir dadaki obann bile en ok yapt itir. Siz militanlarsnz, ne kadar parti, ordu iin gerekliyse o kadar, ne kadar halk iin gerekliyse o kadar, ne kadar dmana kar gerekliyse o kadar, ne kadar hakknzsa o kadar. Bu sosyalizmdir.

Bu insanln gemii kadar geleceidir. 21 Mart 1998

bilin klar

Sema Yce; bu deerli kadn militan, 21 Mart Newroz akam ibirlii temelinde dmana snan lanetli kiilie kar bir eylem olarak, kendini yakm ve uzun sre mcadelesi verdikten sonra 17 Haziran gn son nefesini vermitir. Kahramanca bir eylem. Bu tarihte Fikri Baygeldi yolda da, bu arkadamzn ansna ayn trden bir eylem dzenleyerek sahip kmtr. phesiz zerinde younlalmas, mutlak baz dersler karlmas gereken eylemlerdir. z iradeleriyle kendini atete ykama gcn ve gszln, temizliini ve kirliliini atele ayrtrma, netletirme olarak da deerlendirebiliriz. Sema'y biz de tandk. Alanmzda belli bir eitim almt. Sanyorum o zamanlar ismi de Serhldan'd ve srekli serhldan ruhunu yayordu. Boyun emez, bakaldran ve gittike kendisini anlamllatrmak isteyen bir kiilik olduu kesin. Kapsaml birok mektubun ve deerlendirmenin sahibi. Zilan kiiliiyle ayn tarzda bir kiilik. Eyleminde gl, gzel ynler fazlasyla mevcut. rgt ii yetersizliklere tepkisi byk. Dmana ve ihanete srekli tepki. Tepkiden de teye, srekli bir sava kiilii var. Zindan yaamndaki mcadele daha byk bir nem tayor, onu rastgele bir yaamdan karmak iin dolu dolu yaad sanyorum. Bu kadar dayand demeyeceiz: Onunla bu kadar savat, savamn doruk noktasna tad. Bu anlamyla zindan direniiliinde de kesin bir rnektir, "nasl yaamal?" sorusuna kesin yanttr. Byk i yapma, byk dnme, yaama istemi tartlmazdr. Byk yaam tutkusu kadar, onun bedeli olan byk savam sonuna kadar gze alma yiitliini gsteriyor. Asla emeksiz, ucuz, hastalkl bir yaamn sahibi olma frsatn kendisine ve evresine vermiyor. Bnyesiyle srekli sava halinde... Ama bilinci ve bu aydnl, ne kadar toplumsal bnyeden kaynaklanan

zayflklar varsa, hepsini amaya da yetmitir. Darda olsayd kesinlikle savamn ok daha kapsaml, rgtl ve gerillasal tarz da dahil, sonuna kadar gtrecei de bir o kadar kesin. Bkmak yok, tersine byk zgrlk imkanlarnn kullanlmamasna, kendisinin de bunu tam kullanamamasna tepkisi vard. En byk zlemi, byk zgrlk imkanlaryla elde edip savamak... Birok ehadet gereinde olduu gibi, bu ehadet gereimizde de arzusu byk olmasna ramen, gerekletirilme dzeyi arasndaki ac, trajik gerek szkonusu. Bu elikiyi zememe, bu eylem tarznn ok nemli nedenidir. karacanz en temel sonu; zgrlk imkanlaryla savamann deerini mutlaka taktir etmek ve trajik biimde sonulamamak. Eylemin kendisi de zaten bunu emrediyor. En deerli istem, zgrlk savan verebileceimiz bir ortama sahip olmak. zgrlk imkanlaryla doru buluamayanlar, bu an karsnda ezilmek durumundalar. Yanl karar, yetersiz yaklam, sava gcn ortaya karamama, kullanamama bu ehit anlar karsnda mahkum edilmitir. Sava basite almak, gayri ciddi yaklamak bu an karsnda mahkum edilmitir. Yaama da, savaa da hafif yaklam, irade ve bilinle hakkn verememek mahkum edilmitir. Bu mahkumiyet partimizi balar, orduyu balar. Bunu mutlaka bir ilke olarak kiiliinize naketmeniz gerekir, aksi halde asla sizi partili ve ordulu saymayacaz. "Bu atei sndrmeyin" diyor. Bundan daha byk cesaret, daha byk fedakarlk olur mu? Bunu, en deerli bilin klaryla, aydnlyla yapyor. Kendisine ilikin en ufack bir kar yok. Siz partinin yetkilerini, savam olanaklarn bencil karlarnz iin byle kullanrsanz; bu ate nasl dman yakarsa, sizi de yakacaktr. Bu militan ate hibirinizi salam brakmaz, sradan bir ate deil. En byk silahnz byle bir atein olmadn savunmak. Ama ite, bu ate var ve bizim iimizde de cayr cayr yanyor. Bir militann bu tarzdaki eylemini siz ne sanyorsunuz? Utanmadan zerine yatacanz sanyorsunuz. Sklmadan onlarn yce anlar zerinde, zgrlk maskesi altnda kendinizi yutturacanz sanyorsunuz. Btn yaptklarm, onlarn ansna biraz yant olmak. Btn yaptklarm, onlarn ansna armaan ediyorum. Pek sizler neyi armaan edeceksiniz? Hafifliklerinizden, byk zgrlk imkanlarn dmann karsnda boa karmaktan baka. Cevap byle olabilir mi? ehide saygl olmay bilmek gerekiyor, doru bir sayg duruuna gemeliyiz. te, bu ehidimizin ansna vereceim en keskin yant, ok dikkatli, duyarl davranmaktr. Bir militann yce ansna bal olmak iin ne gerekiyorsa o ilgilendirir beni. Fikri Baygeldi yolda da bir kez daha anmay grev biliyorum. Bu arkadamz, Sema Yce yoldan ansna annda cevap vermitir. Benim de komutanmdr, diyor. Anya balln ok sekin bir rneini gstermitir, an anna yant olmutur. Bu, byk cesaret ve fedakarlk ister. Byk bir saygyla anyoruz. kincisi bir kadn militann ansna, bir erkek kiiliin nasl iyi bir asker olabileceidir. Bundan da karlacak dier nemli bir sonu; ounuzun imdiye kadar, bir kadna gsteremediiniz saygy, Fikri Baygeldi yoldamz mkemmel bir byklk biiminde gstermitir. Mutlaka btn partililerin, savalarn bu iki zellikten ok iyi sonu karmas gerekir. Fikri Baygeldi yoldan ans benim iin ok deerlidir ve ayn zamanda bir grevdir. Sylediklerini, partiye ve orduya uygulamak iin sonuna kadar alacam. Kendini cayr cayr stn bir fedakarlk ve cesaretle eyleme katm olan birisine, herhalde "nderim" diyen birisinin yantsz kalaca dnlemez. Partiye, orduya, yaama bu byk deeri bir gelenek, bir izgi olarak oturtmasn bilecektir. Eer bundan bir ey anlamak istiyorsanz, kendi paynza neyi braktn bilmek zorundasnz. Yoksa erkekliinizi kimse ciddiye alamaz. "Vay, bizim ihtiyacmz, vay bizim ilikimiz."

te iliki byle olur. te komutan, ite sava. Gne kadar yakc. Bunlar gzard edip, yle iliki, kadn-erkek ilikisi, komutan-asker ilikisi deyip kendinizi de kandrmayacaksnz. Eer bu ehitlere biraz saygnz varsa, kendinizi bu yce deerlere gre yeniden ekillendirmeyi, iliki, yaam, sava kiilii haline gelmeyi bileceksiniz. Eer onlarn tarihi, bilinli, emredici ehadetlerinden bir sonu karmak istiyorsanz, deerlendirmesi kesin byle balaycdr, emirdir. Kendi payma, gcm lsnde en bata bir parti militan, bir ordu savas olarak, hatta bir doru komuta kiilii olarak yaatmaya, gereklerini daha da egemen klmaya sadece zen gstermek deil, byk bir rgt tecrbesiyle oturtacam ve bunu her kiide grmek isteyeceim. Bu temelde bu yoldalar anacam. Anlarna yant olan deerli bulacam, selamlayacam. Sen ehidimiz Sema Yce'yi tanyordun deil mi Azman? Azman: Tanyordum Bakanm. Parti nderlii: Nasl tanyordun? - '92'de nderlik Sahas'nda beraberdik. Bu alandan da pratie birlikte gittik. zgn baz zellikleri vard. - Ayn airetten misiniz? - Anne taraf bizdendi. - Anne taraf sizden. "Beni dedemin veya gerillann yanna gmn" demi. Dede diye kastettii kii kimdir? - Dedem oluyor. - Senin de deden? - Evet. - smi neydi? - Halis ztrk. - Ne zaman ld? - 1977'de, Bakanm. - Ne zellii vard? - Bakanm, Ar syan'na katlmt. - O benim grdm myd? - Deil Bakanm. - Yok yok, o, onun babas. - Amcas oluyordu. - syana katlmt. Nasl ld? Azm.: Bakanm isyana katlyor, isyann yenilgisinden sonra yedi yl darda kalmt. Daha sonra TC'nin karm olduu afla birlikte lkeye dnmt. Demokrat Parti'den iki dnem milletvekili oldu. '60 cuntasnda tutuklanmt. - Size hi vasiyet ettii bir ey var myd? - Krtlk bilinci. - Krtlk bilinciyle gmld, yle gitti diyorsun. - Evet Bakanm. - Baka nasl tanrsn? Anlat. - Bakanm, partiye katldnda ksa bir sre gerillada kalmt. nderlik Sahas'na geldi. Cokusu, heyecan, nderlie ball ve bir de aratrma zellii vard. Sylemlerini pratikle btnletirme dzeyinde kendisini gsteriyordu. Faaliyetlere gnderildikten ksa bir sre sonra da tutuklanmt. Faaliyetlerin sonucunu alabilecek durumdayken yakaland. Zamann deerli-planl

kullanyordu. - Ka yldr zindanda? - Alt yldr. Aralk '92'de yakalanmt. - Ansna gerekten bal olma, sz verme gcn var m? - Vardr Bakanm. - Nasl gveneceiz? Nasl anlayacaz? - Pratikte gerekletirmedir. Yalnz onunla birlikte tm ehitlere bal kalacama dair sz verme gcn kendimde bulabiliyorum. - imdi airet kz demiyoruz tabii, bir militand ama dede meselesini sylediine gre dede bir i isyan bilinciyle kahrndan lmtr diyelim- onun ahsnda zlm veya PKK militanl biiminde, nderlie ballk biiminde gstermi. Yani eski airet direniiliinden nderlik gereine yol alta sanrm rnek bir kiilik. - Evet Bakanm. - Bu temelde airetinizin ansna bal olmas gerekir. Acaba bu konuda da sz verme gcn olabilir mi? Aireti bir ehidin ansna gre etkilemek. - Mevcut koullarda airetin durumu nemlidir ve de iyidir Bakanm. - Bu ehidin mmknse nasl karlanacana dair airetle ilikiye ge. Dmann zoru dayatmas altnda da olsa, airette hala belli bir kin var. Sanrm daysyd, o senin neyin oluyor? Daysym diyordu? - Amcam oluyor Bakanm. - Sahip kacam diyordu. Belli oluyor ki, klasik bir isyanc gibi bir kiilik. Hala bu duygular var, fakat dmann da kontrol altna almas szkonusu. Dediim gibi Halis ztrk' de kendine milletvekili yapyor, kullanmaya alyor. Ama ben de tank oldum, direnme zellikleri olan biri. Sema bunun en tipik ifadesi. Zaten baka ehitleri de var. Sen de o temeldesin, ama seninki zikzakl biraz. Parti militanl temelinde sylyorum. Umarm sen de en azndan bu gereklik temelinde artk byk bir isyanc gelenekle beraber, PKK'nin bu kadar byk militanln grdkten sonra yant olmay bileceksin. - Baka trl yaamak mmkn deildir Bakanm. Bunu da biliyorum. PKK ve nderlikte insanl grebilme durumumuz var. Onun dnda da insanca yaayabilmenin koullar yoktur. Gemi srete de kendisini gsteren siyasal dzeyleri olmasna ramen, sre ierisinde dmanla btnleme durumlar kendisini gsterdi. Bizi insan boyutunda kurtulua gtrecek yegane yol PKK ve onun nderliidir. - Doru. Zaten Sema yolda da bunu en arpc biimde kantlamt. Bir kadn bunu kantlyorsa, sizin gibi birisinin fazlasyla kantlamas gerekiyor. Yani saygl olacaksn ncelikle. zmlemede dile getirdiim gibi olacak. Artk szle, raporla durumlar izah etme olmaz, ancak gnlk pratikle kendinizi izah edeceksiniz. - Evet Bakanm. - Bundan sonra btn davranlarna bu erevede yer vereceksin. Bugnk konumann da zne gre bir kiilikte karar klacaksn. - Bu ereveyi esas alacam. Bu kzlarn militanl iin ok ey sylenmitir. Dorultusu da verilmitir, z de gsterilmitir. Bu deerlendirmemiz bile sorabileceiniz btn sorulara yanttr. imdi bir savatr iine girmisiniz. Bunun dnda hibir iin metelik kadar deeri yoktur. Bu yle bir itir ki, biz tek bamzayken de byk bir cokuyla yrme karar verdik. Hatalarnzn, yeteneklerinizin temelinde devrim iini, onun byk anlamn esas almamak yatyor. Buna dava denilir, buna teori, devrimci teori denir, buna devrimin rgt denir, buna devrimin eylem tarz denir.

Her sava, zellikle bizim gibi ok ar katliam durdurma sava, militan, Sema gibi bir kiilii gerektirir. Sema gerei; aka, gzellie, iddial kimlik sahibi anlamna geliyor. Byk zgrlk savas, erkee, akszla teslim olmam kadn anlamna geliyor. Bu kiilii kazanmann dnda hibir ey sizi bu savata yrtemez. Savan z bunu gerektiriyor. Hatta benim bile yaklamlarm yetersiz. Neden? Bu kadar yl sava tek bama yrtyorum, ama buna ramen ama ve ara btnl veya yaamla sava btnl inanlmaz dzeydedir. ok arpc ve bir tartmaya gelmeyecek kadar aktr, gerisi younlamadr. Bunun imkanlar var. Dinle, tart, oku, sana ne kadar gerekliyse o kadar al. Bizimkisi gerek anlamda sadece sava deil, yaamn retildii bir okuldur. Ne mutlu size ki bu retim faaliyetlerinin iine girmisiniz. Bu dnyada bundan daha deerli bir ans, i olamaz. Btn kitaplar aratrn, bu dnyada benim kadar kl krk yararak adm atan bir kii yoktur. Neden? Binlerce yldr bylesi davalarla ilgilenen herkesin dt, kaybettii gznnde bulundurulursa, en inanlmaz noktalardan alp buralara getiren yenilmez tarzn sahibi olduumuz grlecektir. Bu neyle izah edilebilir? Bu; bir, bu iin deerini kefeden; iki, bu ii kl krk yararcasna yerine getiren olmakla izah edilebilir, sr diyorlar, sr budur ite. Bu lkede insanlk katlediliyor, katliam var. Hem de dnyada hi denenmemi bir katliam tr yrrlktedir. Bunun dehetiyle hareket ederseniz, korkun militanlar olursunuz. Ben bunu sylemek, siz de gstermek zorundasnz. Baka hibir ey durumu kurtaramaz. Zor olabilir, ama bak altndasnz, biiliyorsunuz. Bu partiye byle baladm. Btn partili yoldalarm imdiye kadar hep byle olmulardr ve bu da baarlmtr. Bu baar tarzn hi kimse nleyemez. Dman bu kadar oyun denedi, nlemeye gc yetti mi? Birok oportnist, sahtekar neler neler yapmak istedi. Hibirisi baard m? Ben sizleri byle deerlendirmek istemiyorum, siz arlkl olarak drst, yant olmak isteyen kiilersiniz. Eksiklikleriniz var, kendi kendinizi kandryorsunuz, yzeyselliiniz var. ok gerekli olan ve baarya yakn dzeye geldiimiz bu dnemde, bu ans deerlendirin. Size ilgi gsteriyorum, size deer veriyorum, ama aynsn sizden de bekliyorum. 18 Haziran 1998

haner

"nce kadn vurun, nce kadn drn, nce kadnla dn." Smrgecilik bu silahla toplumu ynetiyor. te, bunun iin ilkin kadnda kurtulu... Kadn devrimi, kadn rgt, YAJK gerekli. En son dnleni, en ne alyorum. unu iyi grdm; ilikide kurtulu olmazsa, btn ktlklere kap aralanyor. Devrimci tanmn gelimeyiinin en temel nedeni, "nce kadn drelim, nce kadn alalm, satalm, kullanalm, evlenelim, 'ak' yapalm" yaklamndan dolaydr. Snfl, erkekli, yenilgili toplum gerei her eyden nce bunu esas alm, -silah bu. Vurulan yerde vurmay bilmek; -YAJK biraz bu. Vurulan ilikiden vuran ilikiye... Kaybettiren ilikiden kazanan ilikiye... Bunu iyi tespit ettik ve cesaretle yaratc, zgn admlar attk. Durumlar olumluya gidiyor. CIA'nn "nce kadn vurun" emri karsnda, biz de "nce kadn kurtar, nce kadn kurtuluu" diyoruz. Aslnda kendini kurtulua yatrmayan kadn, en tehlikeli, drc ara oluyor. "nce kadn vurun" demek, "Kullann, ajan yapn" demektir. te emperyalizm, bu kadn ile snf savamn lehine evirdi, btn geri toplumlar kendisine balad, fel etti hattta. Medya ile zihinleri ve ruhlar istila edercesine fethetti. Biz ise bunu tersine nasl evirebiliriz gibi bir aray var. PKK'deki kadn, nce kendini kurtarmas gereken kadndr. PKK'deki kadn, en radikal bir deiime kendisini yatrmas gereken kadndr. PKK'deki kadn, bir an bile bunu ihmal etmemesi gereken kadndr. Ederse ne olur? Ederse bizi vurur, tehlikelidir. Dolaysyla hi orduya almamamz gerekir. Neden baz ordularda kadn hi yoktur? nk tehlikelidir, nk ordunun sava gcn fel

eder. Kadnn objektif gereklii buna yol aar. Cins zellikleri, klelik zellikleri; genellemi, igal edilmi bir kiilik olduu iin her davran erkein disiplinini bozar. Erkek de biraz egemenlikli bir erkek olduu iin "Kadn ele geireyim" der. Sava ilkin kadn zerinde younlatrr ve kadn da kendini orada intikam arac gibi satmak ister. "u yneticiye, u kiiye sataym" diye muazzam bir i savaa gtrr, -ki toplumumuzda bu ok belirgindir. Nitekim Krdistan toplumunda birok kan davasnn temelinde kadn vardr. Toplumu krp geiyor. Kadnn mal olma, tecavze uram durumu, kerhanelik durumu buna yol ayor. Bir kerhanenin hi olmazsa bekisi vardr, cretle girer kar, ama toplumdaki kadn herkesin igal aracna dnyor. te, burada kadnn kendisini kurtulu kiiliine dntrme zorunluluu vardr. Krdistan zgr Kadnlar Birlii genel bir tedbirdir. ini doldurmak gerekecek; hi ertelemeksizin, hatta savatan nce... Aksi halde dtalamak gerekecek. Ne yapp edip, kadn kendisinde areyi bulacak. Objektif genel zemin ajanlna zgrlk hanerini indirecek. Aslnda Semalar, Zilanlar bu kadna kar birer hanerdirler. Kadn bununla mthi sava arac, kurtulu arac oluyor, ak arac oluyor. Belki zordur, ama kadnn ordulamaya girmesi demek, eitlik ve zgrln en radikal admn atmasdr. Bunun gereklerine gre byk olunmazsa, kendi kendimizi bitiririz. nk hibir ordu byle yapmamtr. Yaparsak, radikal zm de byle olacaktr. Yani, sadece sava arac iin deil, kurtulu kiilii iin de deil, bir yaam kiiliini elde etmek iin. Ad kadn... Bu kadar devrim iiyle uraan birisi olarak, bu kadnla zor yaanlr, diyorum. Bunu sylerken, sadece kendim iin sylemiyorum. Ulusal, siyasal, rgtsel ve savasal durumlarn hepsini gznne getirerek sylyorum. Ayn ey erkek iin de geerli. zgr kadn szkonusu olduunda, "Bu erkekle yaanlamaz." Bu da genel bir deerlendirmedir ve laf olsun diye sylenmiyor. Kle kadn ajanlk temelinde yaklar. Bu, tasfiye edilmesi gereken bir yaklamdr. zgr kadn szkonusu olduunda, mevcut erkek dzeyinin ilk yapaca i, zgr kadn bitirmektir. "Erkekle yaayaym, yaayabilirim" denilemez. Adamn lkesi yok, zgrl yok, sava yok, varsa da hepsi baarsz. Kalbi de yok, gzellii de yok, sevgi gc de yok. O zaman ne yapacaksn bu erkei? "Ajan gibi kendimi satarm, onu satn alrm." Herhalde bir orduda, bir partide bu en byk sutur. Deli miyim, bu yaa kadar yaamma byk saval sdrmaya alyorum. Neden? Kabul edilebilir bir erkeklik, kabul edilebilir bir kadn lt yaratmak iin. Benim farkm u; sizin gibi dzeyi drmedim. Sizin gibi yalvarmadm, "kadnsz-erkeksiz yaanlmyor" deyip boyun emedim. Direndim; ulusallk adna, zgrlk adna, ordu adna... Sonuta baz gelimeler ortaya kt. Byk kadn kahramanl, zgr kadn gerei ortaya kt. Savata zafer, ilikide ak demektir. Ama yle sandnz gibi, "Bir eylem yapalm da kadn kandralm, erkei kandralm" biiminde deil. Zafer farkldr. Zafer, dman tm stratejik, taktik hususlarda yenme gcn gsteren kiiliktir. Aktan nce zafer gerekiyor. Zafer kiilii, zafer yry, zafer vuruu. Ak onun yansra gelir. Ak, zaferin yoldadr. Ak, zaferin akdr. Zaferi olmayann, dolaysyla ak yolda olamaz. nce ak... ak kiilii, zafer kiilii. Btn bunlardan sonra iine erkek, kadn gelir. Zaferle alakas olmayan, ak gerei ile alakas olmayan kiiliklersiniz. Zaferi, ak olan kadn-erkek nerede? Ama gerekli, hatta savan son amac zaferdir. Zaferin en baylaca zellik, ak zelliidir

ve o da phesiz bir kadnda ve erkekte somutlaabilir. Yani burada cins o kadar nemli deil. Varsa gcnz kendiniz kantlayn. Yine kadn ve iktidar sorunu ok nemli. Byle olabilmek iin, kadn ve iktidar sorununun zlmesi lazm. Kadn nderlik ve siyaset... Sonucun alnabilmesi iin, kadnn nderliksel izgide ve onun siyasetinde militanlamas gerekiyor. Bunun gerekleebilmesi iin kadnn erkekten ve erkein de kadndan doru kopu esaslar gerekiyor. Kadn ve askerlik... Askerlik, ordu ve savatr. Kadnn da ordu ve sava iindeki konumunu ilkeli ve ok pratikli klmas gerekiyor. Kadn topyas.... Gayet tabii, topya gerekli. ok arpc, zengin ve renkli bir topya deerlidir. Benim yaratmak istediim bir zgrlk dnyas var. Bu, hem genel, hem de benim zel gelitirmek istediim bir dnyadr. Hem bir ulus iin, hem kendim iin, hatta insanlk iin. Kendimi de bunun rnek kiilii olarak gryorum. zgr olan, ak-zafer balantsnda istediine ulaandr. zgrlk ulamaktr, ama zafer ve ak gereinde bu kantlanrsa... zgrlkte, zgr geliimde bireysellik mthi engel. u anda kadnda incir ekirdeini doldurmayan bireycilikler var. Bence kadnn akl incir ekirdei etrafnda dolayor. Bunun iinde kurtulu savamn ok gl yrtmesi lazm. Bana gre kadnn snf fazla belirleyici deil. Cins-snf ilikisinde, cins ezilmesi daha belirleyicidir. Snfn etkisi de var, ama esasta cins zelliklerindeki d, sava ve rgt olayna ok tehlikeli yansr. Ajanlk gibidir. Deerli kadn militanlarmzn ehadetleri var. te, Farain yaylasnda drt deerli militanmzn, teslim olmamak iin bombalar kendilerinde patlatyorlar. Zilan, Sema ve Fikri Baygeldi gibi. Gc olmayan kadn ve erkek, hi olmazsa kendini ajanlk zemini olmaktan karsn, "Ben zafer, ak kiiliine ulaamyorum, ama kuru ve yenilgili kiilie de alet olmam." Yani olumlusuna ulaamyorsa, olumsuzuna da zemin olmamal. Kendini korumaya almal. Akl, zaferli kiilikler neden gelimiyor? Bunlar da sorguluyorum. Varsa gcnz sizlerde uran. Ama gerekten birok alanmzda ortaya kt gibi bitirici temelde deil. Yani CIA'nn "vur" emrine gre deil de, bizim "kurtulun" emrine gre yrtmeniz gerekiyor. Kadn zafer ve ak tacn giyebilmeli. Fiziinden tut hitabna kadar, bakndan tut alml yryne kadar, emirden tut ok akll savalna kadar, ok anlaml ve eylemli yaam denilen olaya yant olabilmelidir. Mmkn m? Bana gre hep buna yknmek, zenmek, ulamak gerekiyor. Erkek de, eer kendisine bir ans verdirmek istiyorsa, bir k gerekli. Kaba erkek gcyle, erkeklikle, hatta partinin ynetim, komutanlk yetkilerine dayanarak aresiz bir kadn yanna alrsa, zgrlk adna yarglarlar. "Bu, egemenlerin diliyle namusuzluk yapyor, bu dkndr" denilir. Bu su bile kiiyi bitirmeye yeter. Hem moral, hem ilke, hem gzellik; ite birok abayla yaratlmak istenileni sen igal etmisin. Yani nasl ki, bir aile kznn evine gidip, "Kz aldm, katm, tecavz ettim" dersen ve ailenin z savunmas bile seni lme kadar gtrrse; sen partinin yetkisiyle, olanaklarya gelen kz drrsen veya kz da kendi basit kadnlyla bizim fukara erkeimizi drrse, bu, en byk sutur. nk en temel ilkeleri, en temel saval ldryor. Bir ajan bile bu kadar yapamaz. Partinin gcyle, ne kadn zerine hakimiyet kurulabilir, ne de kadn "Erkeklerde hakim g gds durdurulamaz. Ben de kendimi ona gre ayarlarsam istediimi elde ederim" biiminde yaklaabilir. Bu, egemen snflarn yzyllarca uygulad bir ajanlktr. Bunun da tabii ki. affedilemeyecei aktr. Diyorum ya, iliki ok zordur bizde. Neden? nk ak-zafer balants nedeniyle zordur.

Neden bu yaa kadar byle davranmak zorunda kaldm? Ak-zafer balantsndan kopmak istemiyorum. Ak-zafer uruna bu kadar yaptm. Kadnla ilikilerim daha ok snrl, kadnn kendisi zaten snrl, yle ak-zafer fazla gerekletirilemez. Yani ortada kadn ok, ama ak-zafer ilikisine ters dersen istediin gibi yaayabilirsin. ounlukla yaptnz gibi, kendinizi kandrrsanz yaarsnz, ama her ey biter. Nitekim bizde byle deil mi? Biten erkek-kadn hemen kayorlar. te Zilan, Sema; ak balantlarna somutta ulaamadlar, ama direnite bir sembol olmak istediler. Bu ok zor, ama gereklik baka trl davranma frsat vermiyor. nderlik nedir burada? Direnme, dayanma gc. Hem olumsuzlua kar sava gc, hem de ak ve zaferi zorlama gc. Kadn yaam, zgr yaam gerekliine dntrme anlamna geliyor. Dikkat edilirse bakalar, "nderlik yle yaar, byle yaar" diyor. Hayr, yaamyorum, nk ller bana gre deil. imdi btn Krdistan'dan, hatta btn dnyadan kzlar gelse de, llerime uymadka sabahlayamam bir kadnla. llerim var, llerime balym. Peki sizin byle l gcnz, estetik, sava ve zafer gcnz var m? Yoksa, senin akn, zaferin olmad iin, senin iin kadnlk da, erkeklik de bepara etmiyor mu? yi bir yaam savas, iyi bir militan olmak isteyen kadn ve erkek birbirlerini sevebilir. "Sevebilir" demeye de gerek yok. O, sevmesini bilir, ak-zafer balantlarn kurmutur. Drsttr, ilkelidir. Fazla hata da yaplmaz. nk ilkeleri, felsefesi var, nk bizzat sava tanrsdr. Ak lkedir. Ak lkede zgrlk, rgtte kesin baar demektir. Ak savatr. Ak, savata zafer demektir. Karasevda aka ihanettir. Byle kadn, byle erkek olmak ok deerlidir. Anlam giderek somutlayor. Olumsuzluklarn birounu yktk. Kadn zgrlk sahasna ektik, erkei de klasik erkek olmaktan karyoruz. Savan, akn, zgrln zemini douyor. Zaten btn bu savalar bir yerde bunun iindir. Ama zafer daha tam deil, kadn daha yeni yeni kendini buluyor. YAJK kadnn kendisini bulmasdr. Brakn bu fukaralar, bir da parasnda kendilerini tartsnlar, kendilerini konusunlar. Bacaklarn, iradelerini, bak alarn glendirsinler. Bunlarn hepsi ak iin gerekli. Bunlar akn maddi koullardr. Zavall bir kadnla asla olunamaz. Teslimiyetilerin ilk yaptklar, zavall kadnlar ele geirmek ve kullanmak. Gerek bir militan buna tenezzl etmek urada kalsn, bununla savaandr. Tutkusu, zgrldr. imdi erkekte de, kadnda da zgrle byle yrme oldu mu, ona yol olacaksn, ona kpr olacaksn. Bu erkekle, bu zavall kadnla hangi ak yaanr? Durumlarnz utan verici. Sevgi, iliki isteyen bu utanc ortadan kaldrmaldr. "Ben sevgi kiilii miyim, deil miyim? Sevgim bana veya bakasna yarar m getiriyor, zarar m?" te, ilkin bunlara yantlarnz olmal. "Kadnlm deerli mi, deil mi? Kadnlm sonu alyor mu?" te bu, bilinli olmak, yani zgr olmaktr. En iyi ahlak, bu bilinle karar vermektir. z bilinci olmayann, ahlak olmaz. Gelene, gidene kendini kullandrtr. Bu da ahlakszlktr. Toplumu, bu adan ahlaksz olarak deerlendiriyorum. Ahlak dedikleri, en derin ahlakszlktr. nk klelik zerine kurulmutur. Klelik zerine kurulan ahlakn, vatan yok, gc, siyaseti yok, eylemi, sava yok. Sadece klelik hukukuna gre bir zavally eline alm. Bu, en byk dknlktr. Aslnda cinsiyet zerinde kurulu namus ve ahlak, en byk ahlakszlk ve

namussuzluktur. Cinste, cinsellikte kendini en azndan kleliin ahlakszlndan kurtarp, zgr insann bilincine kavuturabilmelidir. Tabii bu, ilk adm. Bunun zerine ok ey bina edeceksiniz. Gzellik ilkesi de bunun bir gereidir. Estetik btnyle bir devrim meselesidir. Kar-devrimin irkinletirdiini, devrim gzelletirir. Bizde estetik, sanat ilk kez devrimle yaam buluyor. Devrimin estetii vardr, -bizde ok arpcdr. Devrimin zaten kendisi estetiktir, yle olmak durumundadr. Devrim, gzellik yaratcs eylemdir. Yaptm devrimci tanm, ayn zamanda gzellik tanmdr. Bu devrimci tanm kendinize uyarlayn, mthi gzel olursunuz. O zaman da sevilirsiniz, seversiniz. Kanun byle diyor, devrim byle sylyor. Bunlar ben dayatmyorum; devrimci yaam, zgr yaam istiyor. zgrlk tanrs byle istiyor, ben deil. te, sosyalizm istiyor, yurtseverlik istiyor. Bir de, Devrimci Kadn Partisi, Krdistan Devrimci Kadn Partisi ciddi bir gelime olabilir. Byk bir eliki, ancak byk bir parti ile alabilir. Dolaysyla yaadnz byk elikiyi, byk bir pratik ile ama dncesi de, zerinde durulmaya deer. Sorunlarnz ardr. Partilein! Kendinizi rgtlemeniz gerekir. Bu kadar kadn yanls bir dnceye sahip olmama ramen, sanrm bastran erkek ynm daha ar basabilir. Kendimi kontrol edemem ve kavga kar, bask kar, sorun kar. O adan kendi kurtuluunuzu kendiniz ilerletmelisiniz. ok ilgin, deil mi? Bu parti doarken, ilgin kararlar kar. Erkeklerin btn yaklamlarna, kadn rgt adna cevap vermek ilgin olur. Duygular hakknda bile karar verebilirsiniz. Byle birey geliirse belki de erkek yalvaracak konuma gelebilir. Tm planlarnz hayata geirebilirsiniz. Dnyorum da; ne kadar kadn hayali varsa, hepsi rgtle hayata geirilir deil mi? Mesela daha nce yetkisiyle, parasyla, gcyle gelip kadn alan erkee, "Kendini kantla. Siz ne diye gelip kadn istiyorsun" diyeceksiniz. Eskiden ailelerden isterlerdi. imdi kadn partisinden istesinler. Elli tane koul ileri srebilirsiniz. Aadan isterlerdi, muhtardan isterlerdi. Tabii onlarn hepsi alak. zgr kadn partisinden kz isterlerse, olaanst artlarnz var. Gerekten sizin iin ok nemli bir kurtulu imkan. Adam, adam edinceye kadar koullarnz dayatrsnz. 21 Eyll 1998

svariler

ivan Perwer: Roma'ya gelir gelmez benden byle bir stran istemenizin nedeni nedir? Abdullah calan: Balangc Derv Evd ile yaptnz iin ok memnun oldum. Roma'ya geldiimde karlatm durumlarla beklediklerim arasnda bir farkllk oldu. Btn Krtler gibi bir kimlik, hviyet alacam sandm, ancak daha sonra baktm ki nmz kapatmlar. Bu arada arkadalar birka kaset getirmiler. Kasetleri dinledim... Bir kez daha dinledim, daha sonra kaset kapan okudum, baktm Derv Evd'dir. imde bir scaklk dodu. Derv Evd'nin byk bir agitlii var, Araplara ve Osmanllara kar byk sava vermi. Bu savata hi haketmedii biimde ehit dmtr. Aslnda o dnemlerde bir Krt nderidir. ivan: Lale ehri stnde toplanp, hanerlerle ldryorlar. Abdullah calan: Burada Edl ses veriyor. Gerekten bu sesi dinlediimde bir; Krt kadn zgrlk sava veriyorum, iki; Trk devletiyle savayorum ve bu savan nderliini yapyorum. Yine o gnlerde Moskova'da Taylan ve Cihan arkadalarn bedenlerini atee verdikleri haberlerlerini alyorum. "nderliksiz yaam olmaz" sloganlaryla atete dans ediyorlar. Sonra ran'da 13 yanda kk bir kzn kendini yaktn sylyorlar. Artk her gn kendini yakanlarn haberleri geliyordu ve halk Roma'ya akn ediyordu. nsanlar ne su iebiliyorlar, ne de bir eyler yiyebiliyorlar. Btn bunlar gzmn nne geldi. Bir taraftan talya hkmetine inanyor, oyunlarn olmayacan syledim. Fakat dier yandan Trk faizmi zerimize geliyor. Krt tarihi bir kez daha trajik bir ekilde sahneye kyordu. Acaba tarih tekerr m ediyordu, diye dndm? Edl'nin szleri ve Derv Evd'nin d zerine ok dndm. Bu kader deitirilmeli. nk ehitlerin bu kadar kan var dedim. Benim etrafmda da insanlar kendilerini bir bir yakyorlar. 1500 svari ve bizim kahramanlkla savaan gerillalarmz... Allahm bu benim bama da geliyor, dedim. Kur'an'n bir ayeti okunduunda nasl dinlenirse ben de ite bu sesi byle dinledim. man budur dedim. Byk sanatsal olgular var burada. Olaylar birbirine o kadar bal ki, ancak olanlar bunu anlayabilirler. Byk bir yurtveseverlik var. Bu, gnmzdeki gerillann kahramanldr. Derv Evd byk bir gerilladr. Edl de... Zaten birok bayan arkadamz kendini yakyor. Aslnda Edl'ninki byk bir aktr. "Filan paa beni istiyor, ama ben sadece Derv Evd'y seviyorum. Bu da olmazsa mezar beni kabul eder" diyor. Bunlar Krtlerin sevgi ilkeleridir. Byk yiitliktir. Derv Evd ne Trklere, ne de Araplara teslim oluyor. Bu yurtseverliktir, byk bamszlktr. Hem akn tanyor, hem de dmann tanyor. Bunun zerine sanatmz Diyar'a, "eer sizler byk savala olmazsanz, yaptnz sahtekarlktr" dedim. Kendisine Derv Evd'nin byk akn rnek gsterdim. Kimse ne

Edl, ne Derv Evd gibi byk bir sevdann sahibi olamaz. Savalar da byktr. te, Krt destan, ite Krt ak. Neden bunlar unutalm ki? ivan: Derv Evd'nin drstl sayesinde mslman ve zidiler birletiler. Abdullah calan: Bunu inkar eden ozan ve sanat olamaz. Krtleri sevdasz, aksz brakmak istiyorlar. Hayr Krtler ak ve sevdasz olamazlar. imdi burada ak, yiitlik ve dman basks var mdr? Evet ak ve yiitlik var. Edl'nin ak byk bir aktr. Hibir sanat Edl'un Derv Evd'yi tarif ettii gibi tarif edemez. Bu tarifi bugne balamayanlara sanat diyemem. Varolanlar inkar etmiyorum, ama Edl'yi de inkar edemem. Edl inkar edilirse, byklk, ak gereklemez. Bunlar byk szleridir, Krtlerin ruhudur. Sen bunlar unutup kendine sanatym, ozanm dersen, senden utanrm, seni kabul edemem. Sz, melodi ve olaylar o kadar iie ki, bunun baka bir halkta olabileceini sanmyorum. Mahmut Baksi: imdi size felsefik bir soru sormak istiyorum. Mem Zin'i, Siyabend Xec, Ferhat irin birbirlerine ulaamama durumlar var. Acaba tarih sizin dneminizde de byle mi sonulanacak? Abdullah calan: Milyonlarca insan nefes nefese bu soruya baldr. Ben de imdi nefessizim. Zorluklarm bu soruyladr. Mahmut Baksi: Ancak umutsuz deilsiniz? Abdullah calan: Bir kelime bile yanl yapmamak, bir adm bile yanl atmamak istiyorum. Krt ak kendini yakana kadar baaramaz. te, son srelerde kzmz kendilerini bomba yaptlar. Biri Bermal, biri Rojbin, biri de Binev'ti. Bu kzlar akn kzlardr. Binlerce Krt genci kendilerini byle yaktlar. Neden byle oluyor? Bir; Krt ak kklerinden yeniden yeermektedir. kincisi de btn bunlar benim adma oluyor. imdi ben ne yapacam? Edl ile Derv, Mem Zin'in bir kez daha kendilerini byle yakmalarn salamamaktr. Btn Krt destanlar ak ile balar. Byk bir direni ve ardndan aresizlikler... te, destanlar byle douyor. Bu destanlarda birlik yok, Krtlerin sava baarl yrtlmyor. hanet var ve en byk ansszlk dmann gl olmasdr. Krt bunu anlamaldr. Tarzm, yrym yeni eyleri yaratyor. imdi varolan durumlar, eski trajediden daha ktdr. 60 kii kendisini yakt, eer durun demeseydim, btn Krtler kendilerini yakacakt. Ben kaldm ve etrafm da evirmiler. te, ben her gn yeni dnceler, yeni yaam biimleri reterek bunun karsnda durdum. Hayri ve Kemal yoldalarn gerekletirdikleri lm orularyla ehadete ulatlar. Ama yine de bu ahadetlerin zerimde byk bir arl var. Yoksa ben de mi byle bir lm kendime hazrlamalym diye dndm. Sonra buna hakkn yok, zaman deil ve kendini nasl yaatacaksn dedim. Sorun benim ahsmla ilgili deil, milyonlar senin yreinde oldu mu, tahamml olduka zordur. Milyonlarn yaamn balayamazsn, dar bir mekanda tutamazsn, o yer senin iin maher olur. Sorun ben deilim, sorun bir tarihtir, sorun gerekleen trajedidir. Krt tarihi bir kez daha ayaa kalkm ve dmanlar btn gleriyle zerine gelmek istiyorlar. Ama ben akllca hareket ettim. Tedbirler almm, lmcl tehlikeleri batan yok etmiim. te, bunun iin ak baarya ulamaldr. Yaam bu sefer hak etmiim. Elimi herkese uzatyorum, ama yapamyorlar. Halk ise kendisini yakyor. Hayr, o zaman ben yalnzm.

Kzlar doru aka baladm ve bunun savan yaptm. Eer dman karsnda baarl olursan o zaman ak senindir. Ak iin byk hizmetler veriyorum, baarl olursanz ak olun. Bunun ihtiya olduunu syledim. Bazlar korktu ve unu sordular; "Apo bu kadar kadn neden kendine balyor." Evet Krt kzn, Krt kadnn aka balamak zorundaym. te Derv Evd meselesi bundan baka bir ey deildir. Akn baarsn yaratmalym dedim, -ve yaratyorum. Akn baars, halkn baarsdr. Btn amacm Krt aknn gereklemesi iindir. Evlilie kar deilim, bir eyi yapacaksan akla, sevgiyle yapmalsn. Ak bizim hakkmzdr ve bunu yeniden yaratacaz. Mahmut Baksi: Krt destanlarnn hepsine baktmz da mutlaka bir Beko vardr. Abdullah calan: Baz Krtler daha imdiden lmm zerine eitli oyunlar tezgahlyorlar. Eer Bekolar olmasayd, zaferi oktan elde etmitik. Benim lmmden birincisi dman, ikincisi de bu Bekolar sorumludur. Ben Mem Zn'in sevdas zerine yeniden yeerdim. Ben yayorum ve intikam sahibiyim. Herkes hesabn iyi yapsn. Ben yiitliimi brakmam, hesap sorarm. Krtler de baz eyleri anlamaldrlar. Bekolarmz oktur. Eer bunlara frsat vermezsek, bu kadar emekle, bu kadar ehidin kanyla byk yaamlarn sahibi olabiliriz. imdi bunlar yeniden hortlatyorlar ve bunlarn Ankara Krtleri olduu syleniyor. Mahmut Baksi: Peki Bekolarn gc size yetiebilir mi? Abdullah calan: Belli deil. Mahmut Baksi: Sen Mem, Krt halk da Zin. imdi tarihte gzlerimizin nndedir. Abdullah calan: Tehlike byk, kk grmeyelim. almalarnz srdrn, kendinize ve baaracaz inann. Dmann oynad oyunlar da kk grmemek gerekir. stek var, bunu anlamalyz. Hedeflerim iin salam tutuyorum kendimi. Mahmut Baksi: Kimin Beko olup, olmadn nasl ayrt edebiliyorsunuz? Abdullah calan: imdi iki eit Krt vardr: Yiitliini kaybetmi, ehitlerin yolunda yrmeyen, aktan uzak, dmann rzgarna gre hareket edenler... Bunlar hadmlatrlm Krtlerdir ve okturlar. Hadmlatrlan Krtlerden kendinizi uzak tutun ve bunlarn kim olduklarn iyi tanyn. Bir de topraa, lkesine, insanna bal olanlar var. Mahmut Baksi: Hadmlatrlan Krtler ok deil mi? Abdullah calan: te, bunun iin erkeklikten vazgetim. Neden mi? nk beni de hadmlatrmak istediler. Erkekliimden istifa ettiimi syledim. Eer byle olsayd, ben de hadmlatrlacaktm ve ahmak bir Krt olacaktm. Genelkurmaya bal Emin laan, hadmlatrlan Krtlerin kim olduunu bildii iin bana yneliyor. Bilmem Apo, bilmem u sorunuyla ilgilensin. Hadmlatrlan Krtleri ve Beko Krtlerini kendimden uzaklatrdm. Glistan: Krt tarihinde grld gibi Krt kadn destanlarda nclk ediyor. Ama daha sonra Krt kadn kimliksizletiriliyor, kadnn beyni ve fiziini esir alyorlar. Son 20 yldaki savala birlikte yeni bir kadn yaratld. Burada binlerce kadn gerilla da ehit dmtr. imdi bundan sonra ne yapmalyz? Abdullah calan: Sylediklerin gerekten doru. Krt erkei namus ad altnda, kadnn kimliini ald. Bunu iyi anladm. Kz, kadn olduunda kimlik, dil, gzellik elden gidiyor. Derv Evd destannda da grld gibi; Edl, kimlik, ak ve g sahibidir. Parmak ucundan, sa teline kadar gzelliini koruyor, -ite ak imdi bunlar sylerken ayptr, diyorlar. Hayr, bu kimlikli Krtlktr ve bundan vazgeemeyiz. Vazgeersek kzlarmz elden gider. Oysa kzlar herkesin sahip olduu haklara sahiptir. Bunun iin sava bu kadar gelitirdim. imdi ise ok kz var yanmzda. "Apo harem yapyor" diyorlar. Kzlara kar yanl bir hareketim hibir zaman olmamtr. Kimliksiz kadn olmaz, kimliksiz yaam olmaz, yiitlik olmaz. Bu Ehmede Xan ve Derv

Evd'nin felsefesidir. te, bunun iin binlerce kzmz kendilerini yaktlar ve aka da ulatlar. imdi kendinizi yakn desem, binlerce kz kendisini yakacak. Erkek arkadalara da sylyorum, bu kzlar iyi anlamalsnz. Bu kzlar byk yiitlik temelinde yaratlmtr. Sahte yaamlarla kzlara yaklaamazsnz. Hibir eyi korumayabilirim, ama bu kzlar koruyabilirim. Bir kzla dnya bile fethedilebilir. Ama nasl ve kiminle? Krt erkei l, dmann elinde param para olmu. Bundan dolay kadnn zgrl Krdistan'n zgrldr, Krdistan'n zgrl de Krt erkeinin zgrldr. Kzlarm kolay kolay kimseye vermem. Krt erkei bunu byle bilsin. Mahmut Baksi: Balk paras istiyor musunuz? Abdullah calan: Hayr, balk paras istemiyorum. artlarm var: Balk parasyla, gle olmaz. te "ben filan beyin oluyum" diyerek de olmaz. Derv Evd gibi, kzlardan nce dmann zerine gideceksiniz. Bu artlar yerine getirdin mi, kz hak edersin. Mahmut Baksi: lk kez yeni yla bir Avrupa lkesinde girdiniz. Dn akamdan beri ben, ivan Perwer ve Haydar Ik yannzdaydk. Btn Krt yazarlar, btn Krt sanatlar sizi ziyaret etmek istiyorlar. Bunu nasl baardnz? Abdullah calan: Bu almalara bir stranla baladm. imdi bazlar almalarm tanmyor. yi bir stran yaratan sanat benim iin yz komutandan daha deerlidir. Ben hangisinin daha iyi olduunu biliyorum. Bu yzde yz hedefi vurmak gibi bir eydir. Bu almalarma balarken, her eyden nce bu Krt sesi susmamal, dedim. kincisi, kzlarn byle kolayca elden gitmemeleri gerekiyor dedim. te, bundan sonra ulusal kurtulu hareketini balattm. sterseniz ylba gecesine dnelim. Sizi 18 yldr tanyorum. Sanrm o zamanlar birbirimize karydk. Mahmut Baksi: Sana kar deildim. Abdullah calan: Aramzda Bekolar vard. Hastadr dediler. Ben de mutlaka o zaman Mahmut'a ulamalym dedim. Seninle grtmde sanki bir generalle grtm. lrsen bile bunu unutma. Elbette iwan Perwer'de Ankara'da, almalarmza et ve trnak gibi balyd. Beko ivan' da uzaklatrd. Eksikliklerimiz de vard. Haydar Ik'ta Dersimli bir yazardr, -o da iyi dedim. Biz bir ruh yaratk. Ruhsuz sava verilmez. Komutan arkadalarmz neden komutanlklarn yerine getirmiyorlar? nk ruhtan darbe yemiler. imdi biri Derv Evd gibi dalara karsa byk baaracak. Mahmut Baksi: Eletirilmekten korkmuyor musunuz? nsan sizi ne kadar eletirebilir? Yani arkada ve dostlarnzn sizleri eletirmeleri imkan dahilinde midir? Abdullah calan: Beni eletirmek bana yapacanz en byk yardmdr. Bana yardm etmek istiyorsanz, beni eletireceksiniz. Mahmut Baksi: Bazlar, biz korkudan eletiremeyiz diyorlar. Bu korku neden olutu? Abdullah calan: ki Krt karakteri zerine durdum. Bazlar gerekten ihanet ierisindeler, yiitlii brakmlar. imdi bunlar eletirmezsen ne yapacaksn? Dmana gven balamasnlar. Byle Krtlere frsat vermem. Krtlk izgisine ve doru yola girmek gerekiyor. En byk sava byle Krtlere kar vereceim. Eletirmek ayp deildir. Bir insan yzde doksandokuz iyise ve yzde bir kt ise insan yine eletirisini yapmaldr. Bu slup btn Krtlerde olmaldr. Eer byle yaparsak baar da, zafer de bizim olur. Atein kllerinden yaratlacaksnz.

Erkee kadnn ne olduunu, kadnn kendisini ve bu temelde sava, toprak balln gstereceim. Topraktan kopmay sineme yediremem. Bu topraklarda nice tanr, tanralar yaam. Benim adm, dedemin adym. ok usta bir svariymi. Biliyorsunuz svari, gerilladr. Dedem ok bilgeymi. Babam da ilkeliydi. Bir gn ilkesinden vazgetiini grmedim. Allah, cennet, cehenneme olduka balyd. Annem ve babamn kavga tarz barmayd. Babam temiz bir adamd. Annemde ise boyun ememekten kaynaklanan bir lgnlk vard. Beni iyi tanmak gerekiyor. Toplum lleriyle yaklaamazsnz.

mezopotamya duygular

En byk kadnlar, tarihte bu topraklardan, yani Mezopotamya'dan kmtr. Biz de onlarn peindeyiz, ardllaryz. Tarihe aka dn hareketiyiz, lmszlk peindeyiz. te, Avrupallarn bir trl anlayamadklar, "Bu adam, Ortadou gibi despotizmin egemen olduu bir yerde, bu byk zgrl nasl yaratyor?" Onlar iin bu almalarn kabesi Paris'tir, New York'tur, Londra'dr. Bana ve PKK'ye duyduklar fkenin temelinde bu var. Yani siz uygarlk, siz sivillemenin merkezi deilsiniz, siz gzellikler merkezi de deilsiniz. Btn bunlar bizde vardr. Bunu biraz hatrlatyorum ve fkeleniyorlar. Avrupa'ya yenilmedim, kesin etkileme iindeyim Avrupa'y. Ak tanras, sivilleme merkezi Mezopotamya'dr. Hi kimse bu topraklardaki kadar zgr dnemedi, zgr yaratamad, zgr sevemedi, gzellik yaratmad. Mezopotamya, Zagros vadileri, ilk ekinin, ilk uygarln, ilk yuvann, insan iskanlarnn, ilk arkadalklarn gelitirilmesinin alanlar deil miydi? Heyecan vermiyor mu? Peki neden bu tarih grlmyor? Eylemimiz budur. Bizim iin tarih budur ve bykl de byle yakalyoruz. Halen hatrlyorum, ilgimi eken kzlar vard. Tek bir kelime bile sylemedim; savala yaratlacana inandm. imdi nereye gidersem, etkileme gcm var. Kleliin zerine gider ezerim, zgrl ortaya karrm. Buna ilgisi yksek olanlar benimle olur, olmayanlar ise gider. Mezopotamya'ya sahip kyorum. Alman kz Kani arkada bile, gerekten byle bir cevap deil midir? Sonuna kadar direnii, sonuna kadar bal, -sloganlar att. te, bu Mezopotamya'nn zaferidir. ---