Tuncay Akgn: Her ey karikatre dnt

"Zalimler, gaddarlar, laleler, ikenceciler, slkler korksun. Leman 1 Yanda demiti tam 19 sene nce Lemanclar... Ouz Araln elini pp Grgrdan ayrldktan sonra Limonu kuran tayfa, 91 ylnda, zerinde ykseldii gelenei ap kendi adyla anlan bir gelenein sahibi olacak Leman kuracakt. Arkadama dokunma, Cinsel Faizme Hayr gibi pek ok etkili kampanyay yrten, darbecilerin, faistlerin,YKlerin, Yeni Dnya Dzencilerin karsnda -zellikle 90l yllarn- en umutlu, direngen hikayesinin ad olacakt Leman. Bir mizah dergisinin toplumsal muhalefetle kol kola yrd, muhalefeti sadece yanslayan deil ama ona yol da gsteren; dmanna Acaba yine beni mi hedef alacak? tedirginlii, dostunun yznde Helal olsun Lemanclara kabilinden mstehzi bir glmseme brakan, kt gn arkada oldu Leman. Leman, bir mizah dergisi iin ok g bir rakam devirerek 1000. sayya ulat. 52 sayfalk zel say, ubat aynda da bayilerde olacak. Lemandan yolu geenleri de buluturan zel say pek ok srprize de sahip. Leman geleneinin en nemli isimlerinden, Bezgin Bekirin Yaratcs Tuncay Akgn, geride braktklar 20 yl deerlendirirken mizahtan medyaya, muhalefetten kltrel yaama bir byk deiim hikayesi ierisinde Leman geleneini yerletiriyor. -Leman nasl bir dnyaya domu ve neden beslenmiti? 80 sonras muhalif dalga atomize olunca marjinalize oldu bir sr alan. Entel durumlar, politik bask, YK, 12 Eyll kurumlamalar, zal, Kenan Evren bize byk malzeme verdi bunlar ok iledik. 90larla 2000 aras ok etkili oldu Limon ve ardndan Leman. 80 sonras oluan yap, Yeni Dnya Dzeninin temellerinin atld dnem Trkiyede ykselen deerler dikkat ekiyordu. deolojik ayrlklarn medya kurulular zerinden belirlendii, ama bir yandan ierde, Gneydouda ok sert bir i sava, faili mehuller, banka soygunlar, cezaevi operasyonlar vard Yapsal deiim sonucu medya, artk gazete kkenli patronajdan, finans gibi ok kollu bir yapya dnt. Gazete sahipleri banka sahibi oldu, gazeteci kimlii, yaps, kimyas deiti. O dnemde biz acayip bir kar medya, alternatif medya, antimedya hareketi yrttk. zellikle niversiteli gen kitleler zerinde byk bir etkimiz oldu. RADKAL BR ZG KOYUP EN OK SATAN DERG OLDUK -Mizah dergilerinin gelenei ierisinde Leman bir de uradan ayrmak lazm; Limon bir gruba balyd, Leman ise kendi bana mizahlarn dergisiydi. Leman pek ok ilki yapt aslnda. lk bamsz mizah dergisini ve kitlesellemi ilk alternatif medyay oluturdu. ok fazla rneklenemedi, ama bence yle bir yol at. Bin sayy ama meselesi de bir ilktir, kurumsallamas ve bir tarih yaratmas da bir

ilk. Radikal bir izgi koyarak Trkiyenin en ok satan dergisi oldu. Biz 100 bin, 120 bin satarken, byk medya dergileri on binlerdeydi. Onlar da gmd aslnda tarihe. MUHAFAZARLII KIRAN YOLU AAR -Grgr gibi nemli bir ekolden ayrlmaya karar vermek zor olmal?.. Bir risk aldk. Orada rahatmz yerindeydi. Yksek tirajl bir derginin starlarydk. Ama orada yapamayacamz farkl bir ey yaptk. Merkeze oynamadk, ok sert bir ey yaptk. Hem tabular hem de estetii ok zorladk... -Bu yolu amak iin lkedeki muhalefetin dozundan m ilham aldnz? Darda rzgar olmas ok nemli bir ey. eriden o rzgar senin beslemen, bazen yaratman, insanlara o cokuyu vermen ok nemli. DPnin kurulduu dnemler vard ya, mesela o rzgarda bizim paymz olduunu dnyorum. Arkadama Dokunma kampanyalar, Manisal ocuklar, ikence dizisi gibi bir sr eyde Bugn ok rahat konuuluyor gibi gzken eyleri biz hi konuulmayan dnemlerde yapyorduk. Btn ilikilere ve hayata politik bakan bir insanm. Reel politikayla snrl bir e yden bahsetmiyorum. Reel olan, derginin yzde yirmisidir, otuzudur en fazla. -Sadece politikaclarla uramyoruz diyorsunuz Deil evet, bizim cinsellie bakmz, hayata, okula bakmz da politiktir. Muhafazakar bir lke aslnda. Onu kran, yol aandr. zellikle ehirlerde bu biraz krld ama tarada, ki stanbuldan ktn anda taradasn, tek tip bir hayat var. O hayat krmada bir rolmz olduunu dnyorum akas BZ SANSRLEDLER, YOK SAYDILAR -1000 say sonra yarna nasl bakyorsunuz? Her ey kt. Ayakta kalan hemen hemen hibir ey kalmad. Baktnda zerinde durabilecein bir zemin bulamyorsun. Bu yakn tarih, 20-25 sene hemen hemen her eyi eritti; akademik olarak, duru olarak. Bundan sol hareket de ok byk zarar grd. Dnyadaki deiim bizim iin de zorlatrd hayat aslnda. Eskiden biz birine mdahale ettiimizde, o adam niversitenin kapsnn nnden geemezdi. Medya figr, ebeklemi bir adam, yanl yapan bir adam... Racon kestiimiz zaman... imdi mesela bunlarn hepsi krld. Piyasa, iletiim aralarnn inanlmaz gelimesi, zel niversitelere, byk medya kurumlarna entegre olmas, maniplasyona ve etkileime dahil olma hali, reklam ve trl kullanm ekillerinin gcnn ok fazla artmas gibi eyler... u anda bence en byk mesele bu. Dnyada da durum bu. Bir sol partinin eylem yapmas bile dikkat ekici bir espri bulmaya dntrld. Aslnda her ey karikatre dnt. Byle bir durumda hayatta kalmak zor

-Sade bir eylem yapacana hi yapmasan daha iyi gibi dnlyor gerekten Tabii ki, ortal yksan da nemi yok. ok byk direniler oldu Trkiyede. Bunlar televizyonda grnmeyince, gazetede kmaynca olmam gibi bir hale dnt. ok sistematik olarak bunlar yapld. Bize de ok ar bir sansr uyguland. ok byk bir etki yarattk, mthi bir tiraj yakaladk. Yazarlarmzn izerlerimizin dergi dnda yaptklar albmler, kitaplar inanlmazd. Ama hemen hemen hi bizden bahsetmediler. Yok saydlar yani. Dnya medyalarnda, Trkiyede olduundan ok daha fazla haber olduk mesela. REKLAM ALMAYARAK MARJNALLEYORSUN -Mizahn muhalif dili asndan nasl bir seyir oldu? Karmzda devasa bir g haline gelen eyin yaratt devasa bir krlma var. Mizah adna reten insanlarda da yle bir problem oldu. Biz 20 sene boyunca 100 binler, 120 binler satmz, reklam almamz. ok byk bir talep de grdk. Ama bunu yapmadk. Bunun bizim iin ok nemli bir anlam vard nk. u anda byle bir eyin ne kadar anlam var ok emin de deilim -90larda Barcelona da reklam alsa bomba olurdu ana imdi normal karlanyor ok gzel rnek verdiniz. Neyi, nasl deerlendirdiinle alakal bir ey; orada bir erozyon var. Reklam almayarak marjinalleiyorsun. Grnr olmaktan uzaklayorsun. -Mizahn iktidarla kapmasnn yumuadn dnyor musunuz bu iklimde? Siyaset yaplr gzkyor ama mesela kapaklar falan sert deil, Tayyip Erdoan ok sevimli iziyorlar. Hl biz ok daha sert bir dergiyiz dierlerine gre. Onlar mizah tketimini ocuk algsna getirdiler. Mesela bu bizim iin problem olmaya balad. Biz hi izgimizi bozmadk ama oraya olan ynelim bizim duruumuzu bozdu. Ben burada yeni ocuklar ikna etmekte glk ekiyorum. Gen okurda da byle bir alg geliti; problem istemiyor, belli bir seviyede muhalif doz istiyor, ok sert bir eyle karlamak istemiyor. Bunu amak zorundayz. nk biz yle olmak istemiyoruz. MZAH GLY BOZAR -Salih Memecan Kldarolunu dansz izdi, siz de Memecan oynattnz. Memecann nerede durduunu biliyoruz ama ana muhalefet partisiyle ilgili espri yaplmaz m? Yaplr, biz de yapyoruz ama ok fazla deil, doru. Orada iktidar ok belirleyici bir ey. Mizahn en nemli eylerinden biri, gly bozma. nsan zaten dramatik bir yaratk. Diktatr olsun, dnyann sahibi olsun, ne olursa olsun en nihayetinde ok krlgan ve zayf. Mizahn kulland ey bu zaten. Aslnda korkularla da beslenen bir

ey. ok zayf dren bir ey. yle baktnda orada ok orantsz bir ey var. Kldarolu mu? Tayyip mi? Tabii ki Tayyip Erdoan.

TANRI, OCUKLARI, SARHOLARI VE MZAHILARI KORUR -imdi TSKy tartmak nispeten daha kolayken siz faili mehullerin youn yaand dnemlerde, TSKya kafa tutuyordunuz? rgt deilsiniz, ordu deilsiniz, neye gveniyordunuz, korktuunuz olmuyor muydu yaptklarnzn etkisinden? Hayr, byk bir cokuyla yaptk her eyi. Gazeteler bombalanyor, faili mehuller var, anormal tehditler aldmz dnemler de oldu. ok fazla dava, mahkeme yaadk. ok sk yarglanyorduk. Hemen hemen herkesin her eyini izdik. Susurluk dneminde albm yaptk. yle bir korku hissetmedik. Ozann bir laf var, Tanr ocuklar, sarholar ve mizahlar korur diye, biraz da bu lafa snarak ya da o duyguyla bunlar atk. Kaak yaadm dnemler oldu benim yllarca. Hapse girenler de oldu. O artlarda bile dilimizin ucuna gelen her eyi syleyebildik. Dur unu yapmayalm gibi bir ey olmad. -Leman okumak bile riskti bir dnem? Leman okuduu iin bask gren, dayak yiyen ok oluyordu. O dnem bizim okur mektuplarmz da ok etkiliydi. Haftada bin, bin be yz mektup geliyordu. Hepsini de bizzat okuyorduk. Bir de kayda deer bir ey yaptn zaman sadece sol duyarll olan insanlar okumuyor, hemen herkese ulayordu bir ekilde. Ondan ok rahatsz olabilecek insana bile. Her olayda bir snav veriyorsun aslnda ve onun yaratt bir saygnlk da oluyor her kesim tarafndan. Bir zel tim elemanndan da mektup geliyordu. O adamlarn yaptklarndan rahatsz olan birisi ya da onun ocuundan geliyordu.

NEDEN ARLER REKLAMCI OLDU? -Rock mzik iin de sylenir, mizah iin de, doutan muhaliftir diye... yle mi gerekten? Memecan diye bir adam var, Cem Ylmaz diye bir adam da var. Hi muhalif deiller Klielerden nefret ediyorum. Ama mesela dnyada insanlar bir araya toplayan birka tane ok nemli dinamik var. Bir tanesi spordur. Barcelona deyince bir muhabbetimiz olur. Mzik yledir, ok fazla yaylm olan bir eydir. Mizah da... Dolaysyla bunlar endstrinin, piyasa dediimiz eyin bir parasdr. HSBC bank bombaland, bir izerle telafi ettiler o negatif enerjiyi yok etmek iin. Kampanya yaptlar. Ama biz farkl bir ey yapyoruz. u anki en byk meselelerimizden biri bunu ayrmak. O da mizah, bu da mizah Politik olmas, olmamas mesele deil, nasl yapld ok nemli. -Nasl yapld ok nemli derken Sanat duyarllyla yapmak gibi bir ey var, onu sylemeye alyorum. Trkiyede neden bir dnem airlerin hepsi reklamc oldu? air olmak sanat kltr alannda en yksek mertebedir ama adam reklamc oldu. Devrim Bykacarolu / Evrensel Gazetesi 30 Ocak 2011