Vedat Trkali _ Kayp Romanlar Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr. UYARI: www.kitapsevenler.

com Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar... Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdeki tm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesine istinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacyla ekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekran vebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc ve OCR (optik karakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdeki e-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllk esasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grme engelli kitap sevenlerin istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veya kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecek tmyasalsorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir. www.kitapsevenler.com web sitesinin amac grme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmek ve kitap okuma alkanln pekitirmektir. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyoruz. Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleri abalardan ve yaptklar katklardan tr teekkr ediyoruz. Bilgi paylamakla oalr. LGL KANUN: 5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grme engellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevinci paylaabilmek tm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnz tarayp, kitapsevenler@gmail.com Adresine gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz. Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfen bu aklamalar silmeyiniz.

Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz... Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara. Tarayan: Yaar Mutlu e-posta kitapsevenler@gmail.com www.yasarmutlu.com www.kitapsevenler.com Vedat Trkali _ Kayp Romanlar KAYIP ROMANLAR Vedat Trkali 1919'da Samsun'da dodu. Asl ad Abdlkadir Pirhasan'dr. Ortarenimini Samsun Lisesi'nde yapt. Yksek renimini 1942'de stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Trk dili ve Edebiyat Blm'nde tamamlad. Maltepe ve Kuleli Askeri liselerinde edebiyat retmenlii yapt. 1951'de siyasal eylemlerde bulunmakla sulanarak tutukland. Askeri mahkeme tarafndan dokuz yl hapis cezasna arptrld. Yedi yl sonra koullu olarak serbest brakld. Rfat lgaz'la birlikte Gar Yaynlan'n kurdu. 1960'ta Dolandrclar ah ile ilk senaryo denemesini yapt. Otobs Yolcular, c Tekerlekli Bisiklet, Karanlkta Uyananlar gibi nemli filmlerin senaryolarn yazd. 1965'de senaryosunu yazd Sokakta Kan Vard ile ynetmenlii de denedi. Kurgusu, anlatm teknii ve gereki yaklamyla ada edebiyatta bir aama olarak nitelendirilen Bir Gn Tek Basma'yx Mavi Karanlk izledi. Teil-pam Dedikleri Trkiye ve Tek Kiilik lmce, roman uran srdrd. Vedat Trkali, Dallar Teil Olmal adl oyunu ile TRT 1970 Oyun d-l'n, Bir Gn Tek Bana ile Milliyet Yaynlan 1974 Roman Yarma-s'nda Birincilik dl'n ve 1976 Orhan Kemal Roman Armaan'n kazanmtr. Dolandrclar ah, Otbs Yolcular, c Tekerlekli Bisiklet, ehirdeki Yabanc, Karanlkta Uyananlar, Bedrana, Kara arafl Gelindin senaryolann yazd. Sokakta Kan Vard, Korkusuz Aklar ve Kopuk filmlerinin ise senaryolann yazarak ynetmenliini yapt. Senaryolann yazd Karanlkta Uyananlar (1965) ve Kara arafl Gelin (1977), Antalya Film enlii'nde En yi Senaryo dl'n alm; yine senaryolann yazd Bedrana ve Gneli Bataklk filmleri de Carlovy Vary Film enlii'nde Cidale ve i Sendikalan zel dl'n kazanmtr. Vedat Trkali'nin, yaymlanm balca eserleri: Bir Gn Tek Basma (Roman 1974), Eski iirler, Yeni Trkler (iir, 1979), c Film Birden (Senaryo, 1979), Mavi Karanlk (Roman, 1983), Eski Filmler (Senaryo, 1985), Bu Gemi Nereye (Yazlar, 1985), Yeilam Dedikleri Trkiye (Roman, 1986), Tek Kiilik lm (Roman, 1990), lmedike (Yazlar, 1999), ve 141. Basamak (Oyun), Gven (Roman, 2 cilt, 1999), Komnist (An, 2001). VEDAT TRKALI Kayp Romanlar Trke Edebiyat 66 Kayp Romanlar Vedat Trkali Kapak tasarm: Utku Lomlu Dizgi: Bahar Kuru 2004, Vedat Trkali 2004; bu kitabn tm yayn haklar Everest Yaynlar'na aittir. 1. Basm: Ekim 2004 (103.000 adet) ISBN: 975 - 289 - 177 - 2 Bask ve Cilt: Melisa Matbaaclk Tel: (212) 674 97 23 Faks: (212) 674 97 29 EVEREST YAYINLARI Ticarethane Sokak No: 53 Caalolu/STANBUL Tel: (212) 513 34 20-21 Faks: (212) 512 33 76 Genel Datm: Alfa, Tel: (212) 511 53 03 Faks: (212) 519 33 00 e-posta: everest@alfakitap.com www.everestyayinlari.com Everest, Alfa Yaynlar'nn tescilli markasdr.

Romanlar'in yazlmas srasnda, alanlar ile ilgili konulardaki deerli yardmlaryla almama katkda bulunan, rolog Prof. Dr. Sn. Can BAYDN'e, Kardiyolog Prof. Dr. Sn. Taner GREN'e, Kardiyolog Sn. Oryal GKDE-MR'e, Nro-pskiyatr Sn. Haydar DMEN'e, Sn. Esma OCAK'a, Sn. Kemal BULU'a, Sn. Dr. Mustafa DACI'ya, Sn. Ula ZDEMR'e, Sn. Pakrat ESTUKYAN'a, Sn. Sezar AVEDKYAN'a, Sn. Osman MEMED'e, Sn. Mehmet KTVRAK'a, Sn. Yaln YUSUFOLU'na, Sn. Gnl DNER'e, Sn. Erden AKBULUT'a, Yardmcm Sebahat ZDEMR'e, ten borluluk duygularyla "Sa olun!" diyorum. Vedat TRKAL KAYIP ROMANLAR Otele gelince, dn urayp beni soran Doktor Nahit adl kiinin pusulasn verdiler resepsiyonda. Drde katlanm kd ap yle bir gz attm; okuyucummu da, Almanya'da Friedrichstrasse'de bir lokantada... Kvrp koydum cebime. Sabahtan kp bu akam saatinde dndm otelde bula bula, bu ne id belirsizin pusulasn bulmak sinirlerimi oynatt biraz. Ne gnlerdir aramalarn beklediim yaynevinden bir haber vard, ne de asl nemlisi... Niye asl nemlisi oluyor? Ararsa daha m iyi olacakt sanki o rfnt? Aramayaca da belliydi. Tmnn can cehenneme! Odaya girip de kar duvar boyu cama yaylm Bo-az'da dolanp duran tekneleri, gn gergin uuk mavisiy-le kpr kpr koyu deniz mavisini her tonda, irili ufakl bitki yeiline balayan kar srtlar grnce duruldum gibi. Aramayan aramasn! Arayanlar da aramasn! Kapy kapattim, gidip pencere nndeki koltua braktm kendimi. Mutlu bir hzn vard iimde. Duyumsuzlukla seviyordum bu kenti. Karanlk geliyor, tmn siler birazdan; ne mavi kalr, ne yeil; krpan klarn ardna ekilecek kent. Gremesem de, dlediklerimle mutlu olacam. Bir uak geiyordu gn derinliklerinden. Van'a gidiyordur! Krtler vardr iinde! Ykl gbeklerinde gml kstek sarkan aalar, posbyklarnn arasnda prldakl altn dileriyle tccarlar. Yanndaki koltukta, blgeye atanm ikence uzman saramk, sarkk bykl gizli polis grevlisi! Kundaktaki olana diktii uyur uyank gzlerinden belli herifin ne olduu! Pencere dibinde, poulu gelinin yarm rt altndaki dolgun memelerini, yanaklarn iirerek, anasn saar gibi cob cob ekiyor kara olan! abuk by tosunum, ok bekletme ikenceci amcan, gz sende! Annesinin dolgun memelerinde herifin kaamak baklar. Bunun iin mi snyorum ben bu kente, nedir? Akam Beyolu'ndan geerken sanki gene Sait Faik dikildi karma! Ne ok rastlam-mdr sava yllarnda, aa yukar dolanr dururdu Be-yolu'nda; altm yl oluyor neredeyse. Van deyince anmsadm. "Niye Byle Yapyorum?" muydu, adamn "balga-ami" kehribar tespihini alm grnme yks? Ne gzel ykdr o! Van Gl'nde martlar rt m kadnlar ikiz doururmu, diyordu! Beyolu'nda bunu kurmak gzel de, gidip bir de grseydin ya Sait'iim, ikiz mi douruyorlar, dokuz mu Van'daki analar! Nereden gidip grecek, hele o gnlerde? Grse de neyi grecek ki, neyi yazsn Burgazada'-sndan Sait Faik? Adapazar'ndan teyi grm m? Paris'i grm. Keyfini karm kendince yaamn. Grdklerini iyi grm, iyi yazm; baka ne istenir adamdan? Kimseden bir ey istendii yok. Herkes alabildiini alr, verebildiini verir; yaama oyununun kural bu! Hem de her ey srasyla! Van'daki kadnlarn da sras gelecek! Sras kald m; silah alp daa kt Van'daki Krt kadn. Kadnyla erkeiyle Krt de ayor gzlerini. Asn bakalm! Bizimkiler ok at, sra onlarda! Karamsar mym? yimser duyarsz demek mi? Dikel dikeldiin kadar, karamsar olmasan da bir bezginlik kyor insana kiminde. Ne servenlerden geecek bu dnya kim bilir? Pusuda ne aclar bekliyor daha mutluluk dndeki insanlar! "Herhal ilerdedir yaanacak 3 gnlerin en gzelleri." Byk Nzm'n zlem dolu dizesini yinelemek hi deimeyecek yazgmz mdr yoksa? stanbul'u gezmeye baladm m byle oluyorum ben. Elimin eriebilecei ne gzellikler var bugn; yetmiyor demek! "Doymaz beer dedikleri ku itilalara" demi Fikret. Nereye ykseldik ki! Bir yanmzla ykseldik. Ya br yanmz? Kysndan uuruma bakyoruz. Ykseldike derinleen uuruma. Milyonlarn alktan ld dnyadayz. Otuz milyonu bizde, yar a srnyor. Soygun, smr, kan... Birka bin canavar yeryzndeki tm gzellikleri yok edebilir bir anda. Yaa da mutlu ol! Mutluyum gene de; bunlarn bilincindeyim nk. irkinliklere gz yumarak aramadm mutluluu. Yoruldum

biraz, o kadar. Bu yolda yorulmann da buruk bir mutluluu var. Tam mutluluk nerede ki? Herhal ilerdedir!.. Telefon zrlyor; hangi mutluluun mutusunu verecek bakalm? Efendim! Doktor Nahit Bey telefonda. Balayalm m? "Balayalm m?" yi balayn, saldrmasn! Kimdir bu herif? Niye arar beni? Yok mu dedirtsem? Aada cebime sokuturduum kd karp baktm gz ucuyla. ... lokantada bir gn... Beni grmeyi ok istiyormu; nemli bir konuyu konuacakm. Ortak tandklarmz varm Almanya'dan. niversite yllarnda da grm olabilirmiiz. Ben yalarda demek. Vedat Bey! Sessizlik uzamt. Balayn! Ne diyeceim bu adama imdi? O ne diyecek bakalm? yi akamlar Vedat Bey! Derinden yank gibi gelen biraz titrek, kalnca bir sesti. yi akamlar efendim. Balayn, ok istiyordum sizi grmeyi. Yarn da Ankara'ya gideceim iin, vakit saat demeden otelinizden arayaym dedim. Doktor Nahit Kotar ben. Ama siz beni baka adla tandnz DDR'da, Dou Berlin'de, Friedrichstrasse'de bir lokantada birlikte olduk. Saim diye tanttlar, anmsadnz m? Melahatlar vard. Bir de Macar kadn vard. Birlikte Berliner Ensamble'e gittik o gece. Brecht'in Puntilla ile Ua Mattfyi seyretmitik. Yznz yabanc gelmiyor demitiniz bana. Gizlide sayldmz iin geitirmitim. Gergin bir koturmaca iinde sylenen eyler belleimde kimi resimleri oynatmt ya, silikti hepsi. Ne diyeyim bu adama imdi? Anmsasam ne olacak? Ha, eveet! Buyurun Nahit Bey! Sz uzatmak istemediimi anlam olmalyd. Bir duralamadan sonra ald hemen, Son romannz okudum Vedat Bey, dedi. Gven'u Sizi kutlarm. Onun zerine biraz konumak istiyordum. Daha dorusu, sonunda roman okuyucunun srdrmesini neriyorsunuz hani; zellikle o konuyu konumak istiyordum sizinle. nem verdiim, ilgin bir yanna deiniyordu romann. Keke byle yorgun olmasaydm. Sessizlikten g kazanm gibi> Bir yerde oturup bir eyler yiyelim isterseniz, diye girdi. Hem de... Sa olun Doktor. yi olurdu. Balayn, nemli bir engel var bu akam. Baka bir gn desek? Ksa bir sessizlikten sonra ald hemen, Siz de stelememi balayn Vedat Bey, dedi. 38 yl sonra ilk kez geliyorum Trkiye'ye. Ankara'ya gitmemin nedeni de o. Yasaklydm. Avukatla ileri Bakanl'nda, Genel Gvenlik'teki dosyama baktracaz; kaldrlmas gerekli kimi kararlar varm. stanbul'a ne gn dnp ne kadar kalacam bilemiyorum. Ankara'da tutuklanmam bile olas diyorlar. Evecenliim o yzden. Sizinle konumadan dmek istemiyorum ieriye. Bana dnme pay brakan bir suskudan sonra gene girdi sze. Gleceksiniz belki ya, teden beri yazarla zenmi-imdir. Roman srdrme nerinizi okuyunca dayanlmaz bir istek duydum iimde. Bu ii ben yapaym dedim. Nedeni bu sizinle konumak istememin. Yazmaya balamak iin, sizden sorup renmem gerekli eyler var. 5. Kitab yazmaya kalkacaklar Seher'le Turgut'un ne olduunu biliyor olmallar, diye bitiriyorsunuz roman. Seher, Turgut ne oldular? Bugnn gereinde doru yantn bilen ka kii var acaba bu sorunun? Siz biliyor musunuz szgelimi? Smava sokuyor adam beni! Sevindim sizi tandma Nahit Bey, dedim. Dorusunuz; kolay yantlanr bir soru deil. Bylesine incesini dnen biri olduunuza gre hemen balayn. Trkiye'deki devrimci devinimin yakn dnem olaylarna da siz tanklk etmisiniz, anladm. Bu titizlikle baarl olacanza inanyorum. Gereinde bana yazn; sorularnz yantlamaya alrm. Yreklendirici szlerin altnda atlatma aranr ksa bir duralamadan sonra, Yazmak da olabilir belki ya, dedi. nce sizinle konumay ok istiyordum. Balayn stelememi! renmem gerekli olan Seher'le Turgut'un bugn ne olduu?

Gldm. Onlarn ne olduklarn bilsem roman ben yazardm Doktor, dedim. Kimseye syler miyim? Konumay onun iin istiyorum ben de ya, dedi glmser bir sesle! Hani bir ey alrm aznzdan da... O zaman rahat aln. Azmdan karabileceim hi-6 bir ey yok o konuda. Gven'''de okuduunuz gibi, Glhane Park'nda braktm onlar en son, bir daha da grmedim! Kim grdyse o yazsn roman! te buna inanmyorum Vedat Bey! armtm biraz. Sessizce bekledim srdrmesini. Sizin grmediiniz hi gerek gibi gelmiyor bana! Grdm de sizden saklyorum! Yalnz bizden deil, kendinizden de saklyorsunuz! Kzacaktm! Tatsz, kzgn bir renge alyor gibiydi sesi, bir eyler daha demesini bekliyordum ki, Byle bir yere varamayacaz, anlalyor, dedi. Ankara'dan dnersem ararm sizi. Aksaray'da, postaneden telefon ediyorum. Bekleyenler oald. Sa olun! Seher'le Turgut'a rastlarsanz aradm syleyin! Kesinlikle bulacam onlar! yi gnler! yi gnler Doktor! Baarlar! Sa olun! Kapand telefon. Kapanmasyla da canm sklmaya balad. Niye bulumamtm sanki, daha ilk satrmda szne ta koyan adamla? lgin birine benziyordu. arsam atlayp gelecekti hemen. Ne de iyi olurdu. Saatler saati konumaya dalacak, kim bilir ne konularn tadn karacaktk urada. Sinirimi bozacakt bir gzel! Sinirimi bozmayan m var! O yzden de kimse sinirimi bozamaz artk! Dou Berlin'de, Friedrichstrasse'deki lokantaya birka kez gittiimizi, orda karlatmz birilerini de yle byle anmsyordum ya, bu Doktor Nahit'i -Saim diye mi tantmlar demiti?-, hi! Doktorlar pek sevmem de ondan m atlattm? O da nereden kt; bana salm kazandran kiiyi sevmem mi? Soytarsn sevmem. Hangi meslein soytars sevilir ki! Doktor efik Hsn'y, Doktor Hikmet'i sevmez miydim? Hele Doktor Haig'i. Doktor diye mi dnyorduk onlar? Bunu da doktor diye dnme istersen! Adam roman yazacakm. Yazar, niye yazmasm? Kafasn Seher'le Turgut'a takmas da olmayacak ey deil. Roman kiilerinin gerek kimliini aramak basit bir okuyucu merak; onu aamam demek! Dn dnme, adam doktor; karsna etiyle kanyla birisini dikmesin olur mu! Yatrp srtn dinlemeden, tansiyonuna bakmadan, ne desin! Beyin tomografisi, kan, idrar incelemesi de istersin deil mi Doktorcu-um? Sonografiden geirip bbrei, dala, cierleri... Aklnca dalga geiyorsun! Biliyorum samaladm. Romandaki son szle ben bastrdm Seher'le Turgut'a. Baka bir eyler demek istiyordu adam! Bugn de tanyor muum Seher'le Turgut'u da, saklyor muum! Niye? Sulama vard sesinde sanki! Kim bilir neler soracak, neler anlatacakt? Buyursun, gelip otursun karma! Sorsun da, anlatsn da; azn, dilini tutan m var? Ho geldin Doktor Nahit! Telefondaki kaini sesine inat, elimsiz biriymisin gibi geldin bana; otur u koltua! Telefonunu santrala balatmasay-dm yoktun! ardm iin varsn imdi de! Atlattm seni ya, bylesi daha iyi oldu Doktor. Gzlerim stnde artk; konuabildiin kadar konuursun sran gelince! Unutma, ortaya atldna gre, yalnz benim deil, birilerinin de gzleri hep stnde olacak artk! Kolay zlm saylrd Ankara'daki sorunlar Doktor Na-hit'in. Gvenlik'teki eski dosyalarn karlarak yarg kararlarnn taranp yasaklann kaldrlmas iini stlenen bir grevliyle yz milyona anlatklarn sylemiti Avukat Mustafa. Bir elli milyon daha istedi herif sonradan; bilmem kime verecekmi. Onu da toka ettiler; bir hafta iinde her ey olup bitti bylece. Ya affa girmi, ya zaman amna uram yasaklar kaldrmalar iin snr kaplarna yollanan yazlarn birer kopyasn da Avukat Mustafa alp antasna yerletirince korkulacak bir ey kalmadn syledi. lkeye engelsiz girip kabilirdi artk Doktor. Durumas varm Avukat'n, yetimek iin uakla gitti o. Doktor ertesi sabah, geldii gibi otobsle ayrld Ankara'dan. Avukat'n, ii bitirip sorunu

zmek iin Ulus'la Kzlay arasnda koturduu hafta boyunca, Shhiye'deki otelinden kp pek dolamam-t. lerin dze kt bir akam Ankara Kalesi'nde, kente yukar10 dan bakan, sslenip denmesi, yemekleri, billur srahilerde verilen raksyla Osmanl'ya zenmi bir lokantada yemek yediler Avukat'la. Klasik alaturka mzik veriyorlard kasetle derinden. Oray sevmiti; onun dnda bir ekici yan yoktu kentin. Mula'dan izci olarak Ankara'ya ilk geliinde lisede renciydi. Cumhuriyet bayram iin getirilmilerdi Bakent'e. Ne yeni, ne gzel yaplar vard; ne bykt Ankara! Anadolu'nun eitli yrelerinden gelmi arkadalaryla azlan bir kar ak, saa sola akn baknarak gezinmelerini glerek anmsard hep. Byk kent grmemii deildi oysa; kkl, ilkokul dnemi stanbul'da gemiti. imdi yerinde arpk, koca bir yapnn ykseldii, o gnlerin yeni, drt katl myd ne, yreye adn veren Kzlay' ne byk, ne grkemli grnmt gzlerine! Atatrk Orman iftlii, bira fabrikas, parat kulesi, Meclis karsnda kocaman Ankara Palas, orada burada kk gibi evler, eitli yrelerde ykselen apartmanlar... Neler yoktu ki Ankara'da! Hi-podrom'da Atatrk'n nnden gemiler, ellerindeki izci so-palanyla koruma grevlisi olarak yollarda iki yana dizilip st ak arabasnda geen Atatrk'e selam durmulard. Askerlik dneminde de bir sre kalmt Ankara'da. Alt yllk tp renimi srasnda, delikanllk cokusuyla yaad stanbul'dan sonra Ankara, dayanlmas g bir srgn yeri gibi grnmt. imdi de pencere nnde koltua yaslanm, Yahya Kemal'in Atatrk'e, Ankara'nn en ok beendii yam diye syledii, stanbul'a dnn tadn karyordu. Avrupa'da yllar yl zlemini duyduu Anadolu doasnn iinde, evreye baknarak gitmek iin yelemiti otobs. Bolu Da'nda, iki yandan inili kl akan yemyeil grnt seli iinde vanlacak yemek molasn dnmek, iindeki kpr kpr alk isteini kabartan bir beklenti mutluluu veriyordu. Ankara'ya gelirkenki molada, dalgal yeil vadiye bakan restoranda yedii kaymakl ekmekkadayfinn tad damandayd! Pek sevdii bir ey olsayd bari. Yass kadayf olsayd neyse. Bu yata byle ar yiyeceklerin zararlarn hastalarna syler, bu temel salk kuraln titizlikle kendisi de uygulard ya, krk yl sonra dnd lkede, mark bir ocuk gibi grd her eye uzanmadan edemiyordu ite. "Cs, dokunma!" diyecek biri de yoktu, ne gzel! Byle gitsindi bakalm bir sre. On gn kadar nce ua stanbul'a inerken yreini trmalayan kayglar, st mavisi bir dnyada salnr gibi utuu ardan bir gezintiye brakmt yerini. Yaamnda yeni balayan dneme eskiyle ilgili ne kadar az ey girerse kendini o denli mutlu duyum-sayacakt. Anmsamak bile istemiyor, elinden gelse btn bir gemii silip atarcasna, her eyi unutmak geliyordu iinden. Trkler dnda! Gzel gnleri olmam myd eskilerde? Ne aclan aan nice mutluluklar yaamt! Trklerle birlikte. Trk', Krt', Ermeni'si, Sryani'si, tm halklann gnl dolusu enliklerde aclardan mutluluklar yaratan yarmalan bunlar. "nsan ksm ksm yer damar damar/Kalann lam elif gzlerin kamer-nce bel stnde olaydm kemer/Yakr beline canm sar beni beni", "Xeribka xwede me/Darali deve re me/Bi hes-reta mala bave me"1, "Grung usdi gukas/Dzarayem tsay-nit/Grung mer akharhen/Kharpig m unis"2... Akp gidiyordu her ey. Yenisine, en yenisine bakmakt artk istedii. "All turnam bizim ele vanrsan/eker syle kaymak syle bal syle" Bizim eldeydi! Sylenecek ne kaymak vard, ne bal, ne eker! Olsundu! Eskiler kmasnd karsna. Yaama yenik dmekten mi kaynaklanyordu? Yenik mi dmt? Hangi gn baanl olmamt ki mesleinde? Baanlan, asl o baanlan dnmek istemiyordu bugn. Kendini bildiinden beri zlemini duyduu yazarln yolunu kesmi bir meslein zellikle tuzak gibi grnen baanlann akp gitmi gemite brakmadan yeni yola nasl kard? Elli yl akndr iinde dnenip durduklann hi anm1 "Bir garip kuluyum Tann'nn ben/Yol kysndaki aa gibi/Baba ocann zlemiyle kvranr dururum" 2 "Nerelerden gelirsiniz turnalar/Kle olaym, kurban olaym sesinize/Hi mi bir haber yok/Bizim illerden turnalar" 11 12

samamakt en iyisi. Kolay olmuyordu o da. "Doktor" szc kendiliinden geiveriyordu sanki adnn bana! Nahit Kotar yetmeliydi. Yetecekti. Takma ad kullanmay da dnd, vazgeti hemen. Bkknlk myd? Ka yln emeklisiydi; ok zorunlu olmadka, evredekilere yardmc olmaktan te doktorluk yapt m vard ki bkknlk olsun? Daha lise sralarnda gzn atndan bu yana btn dnyasn oluturmu devrimci inancnn yolunu kesen, sosyalist dnyadaki kntyd belki de sorun; ne yaptysa o yapm, ne olduysa ondan sonra olmutu! Onu da kesin syleyemiyordu. O ykmn ok ncelerinde, devrimci kavgada, hem de en yaknlarnda grmekten ac duyduu nice irkinliklerle bu gelecei, u ya da bu biimde sezinlememi deildi ki! Ancak o byk kle, dn her eye karn yrekten inand, gvendii kiilerin, frtnada ii dna km emsiyeye dnmesi benzersiz bir acyla le dndrm gibiydi yreini! O kadar deildi belki ya, ykmd! Altndan kalkmas kolay olmayan bir ykm. Yalanmt; niye o deildi asl neden? Tmnn, hemen akla gelmeyen baka nedenler de iinde, az az pay olmalyd bu kendini baka uraa verme, baka biri olma isteinde. Mzie tutkusu, trklere vurgunuyla o yola gitmek vard belki ya, yeteneksizdi; birok kez denemi bir saz almasn bile becerememiti doru drst. Yazarla zenme, en kendine yakn olanyd bu baka uran. Yaland m da ocuk-lard insanlar. ocuk demek de oyun demekti. Yeni oyunla birlikte oyunca da buluvermiti! Sevmi, heyecanla okumutu Gven romann. Romann sonunda Seher'le Turgut iin drlm not kkrtc olmu, o gnler gene kurmaya balad yazarla geme isteini kamlam gibiydi. Seher'le Turgut, yayorlarsa bugn onun yana yakn, yetmi belerinde filan olmalydlar. Seher'in, Turgut'un kendi yaratt, sanal kiiler olduunu Nahit'in bilmediini sanm olabilir miydi adam? O yle ansnd yazar uyanklyla; oyunun, bir yan da bu olursa hi de kt olmazd. Yaam boyu glmseyerek benimsedii, "Biraz enayi olunmadan devrimci olunamaz!" ilkesine ne gzel uygun dyordu ii byle almak! Onlar rastlamam bile olsa, bu kiiler gerekte yaamasayd yazarlar nereden, nasl dnp de ortaya sreceklerdi bu insanlar? Dayanlmaz aclara direnen o insanlarn, bu yeni dnya iinde nasl prsyverdiini grmekti asl grlmesi gerekli olan! O biliyordu o acy; yazarsa onu yaza- 13 akt. O gerei grmekten kaanlardan mydnz, stne yreklice varanlardan m? Bugnn sorunu oydu! n sralarda su ien gen ifti grnce o da su istedi ofr yardmcsndan. Bo yerler vard bu alt katta. Yan da botu; iki kiilik bilet almt kimse tedirgin etmesin diye. Hele zevzein biri oturursa yannza, tad tuzu kayordu yolcuun. Gzel kadn decek deildi ya! Terminalde beklerken bir gzelce kadn gzne arpmt, otobsn st katna kmt o da. Yanna gelse ne olacakt; ii piirip kaamak pck m alacakt? Hep glerek anmsad genlik arks geldi gene aklna. "Hatrla ey peri/O mesut geceyi/amlarn altnda/aldm buseyi" amlarn altna, hem de gece gtrd kzdan bir buse alabildii iin mutlu olan psrk kta biraz da kendi delikanlln grd iin, alayl bir sevgiyle glmsyordu. niversite'de ilk yl, "P.C.N"de, adaya, amlann altna gtrd bir kzdan, gn boyu -gece deildi ama!- bir pck alabilmiti o da. evresindeki olanlar neler neler anlatrlard oysa. Sylenenlerin iine epeyi yalan karm da olsa, baka eyler de yaplabileceini sonraki deneyleriyle o da renmiti. Batp gitmesini istedii eskilerden bunlar kyordu su yzne. Biliyordu, damarlarda kirelenme, bunama belirtisiydi bir tr; sabahki bir eyi anmsayamyordu srasnda! Olsun, kendine zg bir tad vard bunun da; anmsayacak-sa bunlar anmsamalyd. Otobsn yavalayp saa saptn, vadiye bakan lokantann nndeki kk alana yanatn grnce davrand; otobs durup da kaplar alnca ilk inen o oldu koltuunun hemen ardndaki kapdan. Gneli, serindi hava. 14 Koturur gibi tuvalete gitti. Yallkta en can skc eydi bu iin sktrmas; hele gece uyanmalar. Prostat ameliyat olmutu drt yl nce. Doktorlukta alkt gece uyandrlmalara ya, o yan da deimiti; sorun oluyordu yeniden uyumak. Otobste herkesten nce inmenin bir yaran olmamt; dnte, lokantada, hi sevmedii kuyrua girmek zorunda kald. Karnyark, salata, kaymakl ekmekkadayfi ald tepsisine, yalnz kalma isteiyle salonun uzak kesinde, pencere yanndaki bo bir masaya gidip oturdu; aalarda ala

yayda uzayp giden yeil vadiye tepeden bakmann keyfiyle yemeye koyuldu. ocukluk yllarndan balyordu edebiyata dknl. Daha parmak kadarken annesinin yank sesle okuduu "Siretinnebi"ye, ramazan gecelerinde evlerde toplanarak karlan oyunlara, anlatlan cinli perili padiah yklerine, zellikle "Kelolan'la Kse Day" masallarna baylrd ya, edebiyata asl ilgisi ortaokul son snfta, ileriye ak kafasyla o gnk edebiyat iyi izleyen cokulu, gen Trke retmeniyle uyanmt. Nzm' da ondan renmiti, Necip Fa-zl' da. Ak ak syleyemese de, retmenin gnlnn Nzm'dan yana olduunu, rnek paralar okuttuu baka kimi yazarlar gibi Necip FazP da eilimini saklamak iin kullandn snfta sezinleyip fiskos eden birka kiiden biriydi o da. Askerliinde yedek subay yaplmayp avu karld duyuldu retmenin daha sonra. Komnistmi! Bu kadar sevdikleri bir retmene "komnist" denmesi birbirlerine gizlice alanlarn kafalarnda kmldam eyleri biraz daha tsa da inanp balanmaktan epeyi uzaklar daha. Uyanmaya alanlardan da ancak ikisi, dris'le Nahit, o da epeyi bir sre sonra, dris'in bir zmir yolculuunda, trende TKP'li yalca bir iiyi tanmasyla tam aabileceklerdi gzlerini. dris, lise son snfa getikleri yaz, bir apandisit patlamasyla lnce aclar iinde, akn, uzun yllar arlndan kurtulamad bir yalnzl yaad. Liseyi bitirince doktorluu seiinde, yedii bu beklenmedik vurgunun pay bykt. Yanl tandan doan gecikmeyle lp gitmiti, koan, bisiklet yarlarnda ilk sralardan dmeyen, gre tutan, trk syleyip balama renmeye alan aslan gibi driscik. Trklere dknl ondan kalmt! ki yl sonra yitirdii babasnn lmne bu kadar yanmamt; adam yetmi alt yandayd, doal bir lmd sonunda. dris'le birlikte ktklar yolda, insanln kurtuluu iin verdii kavgann yan sra iyi doktor olup tek tek insanlar da kurtarma dncesi, kendini tutkuyla kaptrd edebiyat ineyip gemi, bir tr saplantya dnmt! Aslnda hi de kt biri olmayan, sanata, edebiyata, okumaya ilgi bile duyan zmir'de varlkl kuma tccar enitesinin (ocuu olmuyordu adamn), yannda ortak gibi alma nerilerine hi yanamadan, niversitede yle balamt doktorluu. Binlercesinin bir makineliyle, bombayla yok edildii dnyada, heyecanlar, gerilimler iinde, kiileri tek tek kurtarma sava (Anestezi-Re-animasyon alannda alt son yllarda zellikle, lme gitti gidecek nice hastalan yaama dndrmek iin, baulannda ne abalar gstermiti baz sabahlara kadar), anlamn gn gnden yitirmi, kimliini, kiiliini kemiren bir bezginlie dnmt. Sra kendini kurtarmaya gelmi demekti artk! nsana, dnyaya, evrene gnlnce uzanabilecein yazarlktayd kurtanclk. nnde alabildiine alp giden yemyeil vadiye bakarken glmsedi. "Gittim o son diyara ki serhaddidir yerin" demiti Yahya Kemal. Szn ettii, Kuzey Fransa'da, gelgit olaylarnn koturur gibi yaand deniz kylanyd. Na urackt imdi! Fransa'daki Trk iiler, arabalanna atladlar m hafta sonlann geiriyorlard orada! Yeryznn snnna vardm diyordu adam; nasl dar bir dnyaya kslp kalmt! Tarihe bak da yle deil miydi? O, trenle ya da vapurla gitmiti, imdi uuyordu insanlar. Atl posta arabasyla talya gezisine giden 19. yzyl Alman ozanlarnn kafas daha m geniti? Nasl uzak bir dnyadan sz ediyorlard talya'y anlatrken! Goethe'nin "Mignon"unun dizeleri geti iinden "Keenst du das Land, wo die Zitronen blhn/Im dunkeln Laub die Goldorangen glhn" "O yurdu 15 bilir misin limonlar iek aar/Koyu yapraklarnda portakallar renk saar" diye evirmiti lisedeyken; Almanca retmeninden bir de "aferin!" almt tm iiri aslna uygun kouk evirdii iin. Grlmedik, uzak, byl bir dnyayd talya, Akdeniz o gnler! Ka kii yapabiliyordu bu yolculuu; Akdeniz kylarna ka Alman inebiliyordu ki? imdi hizmeti kzlarn yllk dinlen-16 ce yeriydi! Turistik yaynlan, televizyonu, sinemas, yrtp atmt giz perdesini o byl dnyann! Yalnz orann m; gzmze sokulmadk corafya paras m kalmt yeryznde? N-zm'n, "mit Burnu'ndan Alaska'ya kadar/... Her mil-i bahride dostum ve dmanm var" dizelerini geirdi iinden. Nasl kocaman bir dnya haritasyd izdii o gnler; urackt bugn o da! imdi galaksilerden sz ediliyordu. Kartka byyordu dnya; daha da kanp ne kadar byyecekti kim

bilir? Yok canm, klyordu! Kim gidebilirdi eskilerde Avrupa'ya; imdi milyonla Trk vard. Ama bu ekmekkadayfi yoktu ite! Salon boalmaya balamt. Kalkt. Otobse yaklarken n sra giden, terminalde grd esmer, gzelce kadna takld gz; sa aya biraz aksyor muydu ne! Ne derlerdi Anadolu'da? "Karpuzun yamuu/Topaln amuu!" Yarm uyak yaplma yerel azla. Doutan kala kysa musculus gluteus medius hi-pertrofiye uraynca vajen deviye oluyor; fallus da o irilikte srtnce demek daha tatlanyordu i! Cann skmt gene doktorlua balamak. Topaln ami tatl olurmu; o kadard ite! G-ven'de ak ak yazyordu her eyi Vedat Trkali; o da m yle yapsayd? Batda da ayb gnah kalmamt bu ilerin; adyla syleniyordu her ey. Herkesin bildiini yazdn m niye ayp olsundu? Bu da bir parasyd insanolunun. Koltuuna yerleip de otobs kalktktan biraz sonra, akp giden grnt seline dalnca ardan bir uyku bastrd. Bulank dlerin ardndan gzlerini aralaynca zmit'e giriyordu otobs; uzaktan deniz grnmt. Geen hafta Lufthansa ile stanbul'a inerken yukarlardan Marmara'y grnce kapld heyecan anmsad. zlemiyle tututuu bir gzellikle karlamann rpertisi kadar bana ne geleceini bilmemenin gerilimi de vard o heyecanda. Havaalannda bekleyen Avukat Mustafa'nn gnnde alnm nlemleri, koturur gibi urayla bir ksa bekletilmeden sonra, gereken ilemlerin yaplaca zerine sz, imza karl (Daha nce para da oynamt biraz) braklmt. O da tamamd artk; gerilim deil ama heyecan vard gene iinde. Yllarca trenle geti- yj i, stanbulzmit arasndaki Krfez'de ksa aralklarla inci gibi dizilmi istasyonlar, Tavancl, Diliskelesi, Hereke, Derince, Yarmca iin, Almanya'da dolarken rmak kylarndan akp giden trenlerde ne yank dler kurduunu anmsyordu. Kavumutu o kylara. Keke trenle dnseydi; daa, kra vuracakt imdi karayolu. Otobs durunca rlar iinde o yana bu yana koan "pimaniye" satclarna bakt bir sre. Alsa myd? Kime alacakt? Kendisi sevmezdi; gtrecei de kimi vard ki stanbul'da. Ban koltua dayayp kapatt gzlerini. Hereke'de viyadkten geerken (Neler deimiti lkede!) ap aada kalan fabrikaya bakt bir ara, uyur uyank brakt kendini ylece. Artk ok geerdi bu yollardan. Gne batyordu Aksaray'da otobsten indiinde. Elinde kk valizi ile antas, ar ar Yenikap'ya yryp otele vardnda sevindirici haberi kapda dinelen ktipten ald. Biraz beklesindi Nahit Bey, telefon etmilerdi, ev sahibi kadnla Avukat Mustafa imdi geleceklerdi; zlmt ev ii. Bir kez daha borluluk duydu Mustafa'ya. Kln'deki kebap Krtlerin dedii gibi, gerekten az konuup ok i yapan biriydi bu adam. Otelcinin syledii ay iiyordu ki, Avukat Mustafa ile ba rtl, yalca bir kadn grndler kapda. Son yudumunu alp braka ay bardan, kalka. yi bir rastlan oldu Nahit Bey, dedi Mustafa. Durumadan iyerine dndmde... Ankara'ya gitmeden gnlerce aradklar Ferhunde Hanm' bekler bulmutu iyerinde. Kumkap ile Cankurtaran arasnda, denize kar, ardndaki bodur incir aal avlumsu bahenin alt bandan demiryolu geen, bir yann eski sur kalntlarna dayam, katl eski bir evin sahibiydi gnlerce aradklar Ferhun-de Hanm. Manisa'da kznn yanna gitmiti; bugnlerde gelmesi bekleniyordu. Evin arka sokandaki kahveci Recep Efen-di'ye Avukat'n adresini brakmlard. Yap izni alnamad iin imento yn apartmana dntrlememi, stanbul'da artk seyrek rastlanan, tula tahta karm eski yaplardand ev. Fer-hunde Hanm Avustralya'daki iki olunun yanna gidecei iin emlakya brakmamasna karn, kiraya vermek istedii biliniyordu evrede. Bugn leden sonra anlamay Avukat'n iyerinde imzalayp bitirmilerdi ii. Dayal deli tutulmutu ev. Ayl be yz elli milyondan, bir yllk tutar nne konunca gm bulmua dnmt kadn belli ki. Bankaya gidip Ferhun-de Hanm hesabna yatrmlard paray. Valizleri otelde braktlar; bir taksiye atlayp hemen gittiler eve. Geen hafta stanbul'u gezmeye, darlardayken aklna koyduu gibi, ilkokul yllarnn getii bu eski yreden balamt. ocukluunu yaad soka, yaplar dnda deimemi gibi bulunca baya heyecanlanm, altm be yl nce, okul, mahalle arkada, nl Ar Ceza Bakan Hilmi Bey'in olu Siyamilerin oturduu, bu hemen de olduu gibi kalm evi grnce de ocuksu bir heyecanla kararn

vermiti; bu eve yerleecekti ne yapp edip. Bir eyler yapp etmesine de kalmadan olaylar denk gelivermiti. yi rastlantlar da olmasa bu denli ekici olur muydu yaam? Mahallede eskilerden kalan bir bu ev, bir de kendisi vard; evrede oturanlarn en eskisi otuz yl nce Erzincan'dan gelmi kahveci Recep Efen-di'ydi. Evi krk yl kadar nce Ferhunde Hanm'n emekli bankac babas Sulhi Bey bir kabzmaldan satn almt. Ferhunde Hanm anahtan dndrp kapy aarken ok eski bir tanda kavumann mutluluunu duyumsuyordu Doktor Nahit. Ka kez girip kmt bu kapdan. kinci kattaki odada yllarca yatp sonunda kurtulamayarak veremden len Rana'nn, Siyami'nin ablasnn soluk yzn grr gibi oldu. ok sevdii kznn gen yata kaybn, Hilmi Bey'in Ar Ceza'daki acmasz, yersiz lm kararlarna balyordu gizliden gizliye halk. zellikle de Mustafa Kemal'e az dolusu svm, tm ailesi doudan srgn edilmi bir Krt tarikat bakannn aslmas olay sinsice yaylp dururdu, Hilmi Bey'in kznn bana gelenin nedeni olarak. Bu sylentilere, Nahit'in Asliye Hukuk'ta zabt ktibi olan babas pek kzard. Ka kez annesini de terslemiti bu yzden; bo inanllarn kt niyetli szlerini nasl yayard o! ok drst, namuslu bir yargt Hilmi Bey, hepsi de yerindeydi verdii kararlarn. Mikrobun yapt veremle yarg kararnn ne balants olabilirdi? Hem saygyla hem de kmsemeli bir acmayla dnrd babasn, anmsadka. O dnemde ne alaka kararlar alndn gremiyordu demek! Hem de yirmi ylda on kezden ok kentten kente srlmesine karn! Denizli'den Bayburt'a atandnda bir yrek vurgunuyla gitmiti sonunda. eri girmi yandaki mutfaa bakyorlard ki, geen bir trenle sarslr gibi oldu ev. Avukat Mustafa dnp bakt, oturacam diye tutturduun evi grdn m gibisine; oral olmad. Bilmedii ey deildi bu tren geileri; Ankara'da, Dikimevi'nde kald evin hemen yanndan da geerdi. Alr, bir sre sonra duymazdn bile. Mutfa beenmiti; buzdolabndan havagaz finnna, gereksinim duyulan her ey vard. Belleinin bir kmltsyla sevin doldu iine; mutfan tam bu kesinde, ite u buzdolabnn yerinde, tahta kapan altndaki ak patiska rts, stnde yzst kapatlm kalayl marapasyla kocaman kannl bir su kp dururdu. Bir sz dolanr gibi oldu iinde. Mutfan ald sofa yanndaki kede yuvarlak yemek masas, yanda su, iki bardaklarnn dizildii caml bfe, sandalyeler, minderli hasr iki koltuk, kk bir aral dndn m, dank yastkl diva-nyla byk oturma odas. lerisinde, Siyami'nin veremli ablas Rana'nn yatt oda; kiler gibi bir eydi imdi. Orta katta, gm-me giysi dolaplar, sandklan, ift kiilik kara demir karyolasyla bir byk yatak odas. Siyami burada yatard anmsad. O da orada yatacakt. Karsnda, bo bir divan, krk dkk eyalarla, niyeyse yaanmayan ikinci byk yatak odas. Niyeysesi var m, penceresinin nne koca bir yapnn duvarn dikmiler niyeyse! Hilmi Beylerin, Siyami ile annesinin babasnn yatak odasyd bura. En stteki balkonlu salona ktklarnda ocuksu bir heyecan duydu gene. Ev belli ki birka kez onarmdan gemiti ya, 20 mutfak, odalar, bu geni salon pek deimemiti. Eskimeye yz tutmu byk bir halnn kaplad bu st salonda bol yastkl, goblen rtl bir byk divan, nnde caml, demirli, uzunca, bask masa, kanepe, koltuklar, tam anmsamyordu ya eskilerde de byle miydi ne? Tl perdelerin sarkt, denize bakan iki giyotin pencerenin ortasndaki ift kanatl kapy ap admn at-n inko kapl, alak tula duvarla evrili at balkonu da, kylara dizilmi iek sakslarna kadar ylece kalmt sanki. Siyami ile bu balkonda, zerdali, kays ekirdekleriyle iit oynamalar geti gznn nnden. Ne mzk oland o da! Grnt de ite bu grntyd uzun yllar dledii; uzakta adalar, skdar'dan Moda'ya, kar kylar, uuan martlar, gezinen dumanl, dumansz tekneler. Kararmaya yz tutan gkte paral ak bulutlar bile dolanp duruyordu ite o gnlerdeki gibi! Ucuzundan suluboya Marmara grnts! Hi deimeyecek kadar da soylu ama! Deien ey biraz ilerden geen, kyy kuatm geni asfalt yoldu. ocukluk yllarnda, yaz boyu akama kadar denize girerlerdi buralardan. Odun, kmr depolarndan, kumculardan, tahta masal bir-iki ky kahvesinden baka ne vard ki Bakrky'e doru uzayp giden kumsalda. Gcrtl tahta merdivenden karken iin iin zrlayan cep telefonunu am, birisiyle konuup duruyordu Avukat Mustafa. Doktor Nahit ieri dnp de balkon kapsn rtnce kapatt telefonunu uzatt,

 Ben bunu size brakaym isterseniz Nahit Bey, dedi. Burada telefon yok. Taklncaya kadar bunu kullann siz. Almad. Cep telefonlarn sevmiyordu. Eve telefon almay da dnmyordu aslnda. Hele bugnler kimse aramasnd onu. Yalnz kalp kendini dinleyecekti bir sre. Telefon bekleyebilecei ya da gereinde arayaca bir tek yer vard, ivedilii yoktu onun da. Banyoya, musluklara, ofbene baktlar; hepsi alyordu. Su sorunu da olmayacakt; hidrofora bal otuz be tonluk depo vard. Her ey tamamd; yarn eve yerleebilirdi Nahit Bey. Anahtarlar veren Ferhunde Hanm'dan izin isteyip ayrldlar. Sabah teberisini alp Kadky'deki kz kardeine giderken evin 21 ikinci anahtarn kahveci Recep'e brakacakt Ferhunde Hanm. Sokakta bir-iki adm atmlard ki, dnd Avukat Mustafa, Verilmi sznz yoksa yukar kalm m? dedi. Neviza-de'ye gelecek arkadalar var. Sizi de grmek istiyorlard. Glmsedi Doktor Nahit; kime sz verecekti ki? Geen gittiimiz yer mi? dedi. Evet. Bizimkiler oraya gelir. Sevmitiniz siz de. Sevmiti. Bizimkiler dedii ou eski TBKP'lilerdi. Aslnda, Taksim'deki oteline urayp Vedat Trkali'yi yakalamak vard kafasnda. Daha erkendi onun iin de. Ya da bir telefon mu etseydi nce gene? Siz bu telefonu alsanz iyi olacak Nahit Bey! aalad, iinden geeni okumutu sanki adam! Aptala malum mu olurdu? Cindi bu herif! Size erimek ok g olacak benim iin. Bakn, arayan numara yazyor burada; amayn istemezseniz! Yeni daha, pek kimse bilmiyor bu telefonu. Doru sze ne denirdi? Ald Mustafa'nn uzatt telefonu, cebine koydu. Bir sre yrdler Yenikap'ya doru. Evin kiralanmasn ayrntlyordu Mustafa. Bankada onun hesabna geirdiklerinden ne kalmt? Daha nerelere ne deyeceklerdi? Trke klavyeli bilgisayar iin eitli firmalardan ald fiyatlar konuup birlikte kararlatrmalydlar. Pek dinlemiyordu Doktor Nahit. Para sorunu yoktu. Gvenilir biri olduuna inanmt bu Mustafa'nn da. Daha ne dnecekti? Bir taksi evirip Galatasaray'a kmalar sekizi buldu. Balkpazan'ndan geerken ni22 versitedeyken ara sra gittikleri, iek Pasaj'nn Balkpazan'na bakan kesindeki Sleyman'n Meyhanesi'ni arad gzleri. Her eyin deitii dnyada o kalacakt! Nevizade Soka'na sapp meyhaneye vardklarnda, hemen girite, cama yakn masadaki bir kadnla bir erkek ayaa kalkp karladlar. Nazan'la akir de kan koca avukatmlar. Yeni gelmilerdi onlar da. Kerimler de telefon etmiler, geliyorlarm. Garsonlann getirdii meze tabaklan masaya yerletirilirken onlar da grnd kapda. Eczac olan Kerim konukan, scakkanl biriydi. Birlikte gelen Suat rek-lamcym. Arbal, az konuan birine benziyordu. Niye her sze yetien bu Eczac Kerim deil de, azn amaya enen bu Suat reklamc olmutu? Dnyann ileriydi ite! Ne gzel, ne irkin dedirtmeyecek kadar donuk, kumrala alan bir kz vard yanlannda Esme diye, bilmem ne Gzel Sanatlar'da son snf-taym; evre tasanmcs-grafiker mi ne oluyormu. Masann konuu durumundaki Doktor Nahit iin kaldnld ilk kadeh. stne dikilmi gzlerle bir anda ilgi oda olmann tedirginlii ile glmsedi Nahit. Havadaki kadehlere bakt; Eme'den baka herkes rak almt; onunki krmz arapt. Sa olun! dedi. Ho bulduk. Hadi, iyi gnlere... lk yudumlan alp kadehleri masaya brakyorlard ki, Bundan iyi gn m olur Trkiye'de Abi? dedi Eczac Kerim. Kts gelmesin de! Karamsarlyla deil gereki sevimliliiyle alnmt bu talama szleri; glmsyordu herkes! Daha dorusu Eme'den baka herkes. O dnceli dnceli nne bakyordu sadece. imdiden sklmt, geldiine pimand belki de. Ayn durgunluk Reklamc Suat'ta da var gibiydi de, sanki o uyuyordu herkese. Belki kzla aralannda... Epeyi ya vard aralannda ya, niye ol-masnd? akir'in, ileri ne yaptklan sorusunu Mustafa yantlamaya balad. Yann evine

yerleiyordu artk Nahit Bey. Gnlnce zmlenmiti her ey. Soruturmalann, yarglamalann kalntlarn da temizlemilerdi Ankara'da.. Bilgisayan da aldk m tamam, dedi Avukat Mustafa. Yazmaya balar artk. Yazma szyle btn gzler gene stne dikilmiti. Pek konumak gelmiyordu iinden Doktor Nahit'in. Bu Avukat Mustafa'nn kendi adna i grmesine yle almt ki, tamamlasay-d aklamay bari! Ne biliyordu ki tamamlasn? Sessizlik uzayn-ca Eczac Kerim girdi gene sze, 23 Aman, yazn Abi, dedi. Sizler ok ey yaadnz. Yazn da bir eyler rensin bu insanlar. zellikle yeni kuaklar hibir ey bilmiyor. Gidenler her eyi alp birlikte gtryorlar bizde. Gitme gnnn uzak saylmayaca, incesine pek baklmadan anmsatlan Doktor Nahit'in gene sessiz kaldn grnce akir ald bu kez ekingen bir sesle. Anlannz m yazacaksnz? Kanamazd artk; ardan sze girdi Doktor Nahit, Evet, dedi. Bir anlamda evet! Anlann da ierecek biimde. Ancak kiisel anlann deil... Nasl tamamlayacan aranyor gibi baknrken, Roman, dedi. Roman yazmay dnyorum. Roman duyunca, sevinsinler mi, d krklna m urasnlar bilememenin sallantsna kaplmt sanki dinleyenler. Mustafa'nn aknl daha da basknd; o da ilk kez duyuyordu. Issn yitiren sessizlii Esme bozdu bu kez, Gven diye bir roman kt. Grdnz m? Yakalanmt! Kzanr gibi glmsedi, Evet, okudum, dedi. Siz? Hayr, dedi Esme. Ama, bizim evrede ounun elinde. Ben daha okumadm. Masadakiler de biliyorlard da, hibiri okumamt. evrelerinde okuyan, tartanlar vard. Keke okumu olsaydnz, dedi Doktor Nahit. stnde konuurduk. Bir sessizlik oldu. Siz konuun Abi! Biz dinleriz! Eczac Kerim'in glerek ortaya att bu kolayc zme tekiler de katldklarn belli eder gibi gzlerini Doktor Nahit'e dikmilerdi. Duralad; sallantda kald bir, glmsemeye alt, Hibirinizin tanmad, kendisi de burada olmayan birinin arkasndan konuturacaksnz beni! Biraz ahlakd sanki! 24 Mnltl glmsemelerle kar kacak gibiydiler ki, brakmadan ald Doktor Nahit, Konuurken romandaki kimi gizleri azmdan karrsam, okurken artc tad kalmayacak sonra. Sinemada bahii beenmeyince eilip seyircinin kulana "Katil barmen!" demi hani yer gsterici kz! Glmeye baladlar. Tek glmeyen Eme'ydi. artclk hi de nemli deil benim iin, dedi. Bazen aar romann sonunu okurum nce. "yi halt edersin!" demek geldi iinden Doktor Nahit'in. Kz ayn umursamazlkla srdrd, Bana daha gzel gelir yle okumak. Kzm sen yemeklerde de nce tatl yiyorsun! Reklamc Suat'n pat diye syleyiverdii bu sze de glmeye balamlard. Tersliini kafasna vuran satamaya, Evet, yle yaparm, dedi Esme dikelen bir sesle Suat'a bakmadan. Tatly severim nk. steyen doldurur midesini tka basa yle yer. Aa, ben de a karnna yerim tatly, dedi Avukat Nazan. Tatllara, yemeklere kayvermiti konuma. Hangi tatllar hangi yemeklerle yenirdi, nasl yenirdi? nce mi yenirdi, sonra m yenirdi? Karnn iyice doldurup tatl yemek, kendine de yazk etmekti, tatlya da! Stl, lk bir irmik helvas, tek bana yenmeliydi! Hi konumadan glmseyerek dinleyen, olayn kkrtcs Reklamc Suat, en ok konuan da Eczac Kerim'di. Biliyorlard onun gzel yemek yaptn, ilgiyle dinliyorlard. ounun ne adn, ne kendini anmsayamad bir sr yemek-

ler, tatllar getike, pisboazlar arasna dm gibi olan Doktor Nahit, karsndaki kede oturan Eme'ye takld birden. Gzleri nndeki arap kadehindeydi kzn; tartmay balatan o deildi sanki, sylenenleri hi de dinler grnmyordu. Yetti yahu! Amma yemek sz ettik lokantada! Avukat Mustafa'yd. Yeni bir yemek tanm aznda kalan Eczac Kerim, Nerede edilir ya, dedi. Hamamda m? Glmelerle kadehler kalkarken, ocukluunda annesiyle gittii hamamlardaki, zeytinyal dolmalarn, kftelerin, breklerin dizildii gbektanda yenilen yemekleri anmsad Doktor Nahit. Evlerde gmme banyo-du kuayd bunlar; eski hamamlar, evlerdeki hamam dolaplarn da bilmezlerdi, leende ykanmalar da. Ne yemek tanmlar yaplmt bir gnler, hamamlarda da kim bilir? Romannza gelelim Nahit Bey. Hi sze kanmam Avukat akir'in, konuulanlarn anlamszln vurgular gibi uyarsyla gene ortada kalvermiti Doktor Nahit. Neyine geleceiz? dedi bir duralamadan sonra. Daha bir ey yok ki ortada. Dediim gibi Gven'i okuyunca, romann sonunda, siz srdrn diyor roman; iyi geldi bana bu. Vedat Bey'le de konutum telefonda, biraz daha yreklendim. Bir trl syleyemediini, gzn karartp bir aklayabilmise gveni de artyor insann, cokusu da. Kendimi bildiimden beri edebiyat tutkulusuyumdur. Son yllarda saplantya dnmt neredeyse. Epeyi de yaadk, grdk bildiiniz gibi. Gven'de, anlatlanlarn yan sra bydk biz de. Sonraki dnemlerin de tanyz. yle bir baknd gzlerini suskun dikmi masadakilere. Es 7 me'ye iliti gz, o da ban kaldrmt; ot yeili gzlerinde bir merak prlts da yoktu, ylece bakyordu o da. Bu arbal, skc kuatmadan kurtulmak ister gibi gld Doktor Nahit, 25 Evet, dedi. Bir ak roman yazacaz. Gvenim bitiminde sz edilen Seher'le Turgut'u bulursak gerek bir ak roman yazacaz belki de! Glmsemeler oldu. "Ak roman" sz glmsetmi olmalyd. Gven'i okumadklar iin ne denmek istendiini anlamamlard pek. Doktor Nahit'in beyaz peynire uzanmasyla taba-26 gna meze almaya, ikisini yenilemeye dnmt herkes. atal, kak tkrtlar arasnda "gzeel!" diye mrldand biri. Yalnz Esme bir sre daha srdrd bakn ylece, krmz arap kadehini ald sonra, can gene bir eye sklm gibi ban nne eip arabn yudumlamaya balad. Reklamc Suat'la bir biimdeki ilikilerinden kaynaklanan sorunu vard belki de kzn! Ay gnlerinin sknts da akla gelebilirdi; baya dert olurdu o gnler kimi kzlar iin. Doktorluu tutmutu gene! Biraz da huysuza benziyordu kz. Avukat Nazan'la akir'in Mustafa'ya, Yargtay'n bilmem hangi yarglamayla ilgili yeni itihat kararndan sz etmeleriyle toprak davalarnda bilirkii kurumunun yeri zerine ardan balattklar tartma, srayan bir kvlcm gibi, Eczac Kerim'le Reklamc Suat'n da kendi aralarnda, yerli bir ila firmasnn reklam ile ilgili syleiye gemelerine, daha dorusu Eczac Kerim'in cokuyla anlattklarn Suat'n dinler grnmesine neden olmutu. Bu dank konumalardan kendi payna hi de yaknmas yoktu Doktor Nahit'in. Eski TKP-TBKP'lile-rin, bkknlk veren eski, ona gre iyice yalnkat, bitmez tkenmez siyasal tartmalar amaya kalkmalarndan kayglyd buraya gelirken; o kap almamt. Gemiteki zrltlar un ufak edip geiyordu yaam ite byle. Esme denen suratsz da Suat'larn konumasna ilgi gsterdiine gre, zerinde dnp zm bekleyen kendi sorunlarna kapanabilirdi. K balyordu; snmay gaz sobasyla yapmay dnyordu ya, evde koca bir gaz bidonu bulundurmak da sorundu, soba da; sobalarn nerelere konulaca da. Tp gazla alanlar kaza yapyor deniyordu. Klima m taktrsayd, yazn serin, kn scak tutan? Pahalya patlar demiti Avukat Mustafa. Bir de, zrt prt elektrikler kesilirmi bu lkede. Ne gzeldi Dsseldorfdaki evinde. Atmaya alt kafasndan; yurtdndaki gemile ilgili hibir eyi, hele byle zlyor gibi dnmek de yoktu. Yeni olan her ey gzeldi! u yannda konuulanlar sinsice dinleyen suratsz kzn

da burnu baya gzeldi. Dsseldorf tan gelen tandk bir tr bulursa kitaplarn, mzik setini, CD'lerini, kasetlerini getirtecekti yalnz. En st kattaki balkonlu salon bycek bir kitaplk, mzik seti iin... Doktor Amca merhaba! Ho geldiniz! Burada msnz siz? Ban kaldrp bakt. Yz yabanc gelmeyen biriydi de, karamamt birden. lerde, kedeki masadan, gzlerinin ii glerek kalkan bir kadn da, koturur gibi gelip adamn yanna sokulunca resim btnleip kmldad birden. Bunlar... Naslsnz Doktor Amca? Evet onlard! pincecik sesini kendine zg tnsyla yanklatan "Doktor Amca"sndan anmsamt. Leipzig'de yllar nce TKP'nin, izgisine ters bulup lanetleyerek DDR'den, Demokratik Alman Cumhuriyeti'nden snrd ettirdiinde, kendinden baka kimseden yaknlk grememi Krt kar kocaydlar. Baya yalanmt bunlar da. Nice yllar geti, yalanmayacaklar myd? Sa olun! iyiyim. Evet, buradaym artk. Siz naslsnz? yiydiler. Yeni gelmilerdi onlar da. Nasl grebilirlerdi Doktor Amca'y? ok istiyorlard. Ne ok kulan nlatmlard. Sa olun, dedi. Ben de isterim de... durumum belli deil daha. Adresim, telefonum filan yok. Bunu sylerken, gzlerini, kulaklarn kendilerine dikmi, yalanna tanklk eder gibi dinleyen masadakilerden utanr oldu. Ekledi hemen, Avukat Mustafa Kykolu en yaknm. Onun numarasndan arayabilirsiniz. Rehberden bakarsanz... Kesin arayacaklarn sylediler. Hele kadn heyecanlyd baya27 ; Doktor Amca'ya ok ey borlu olduklarn evecenlikle aklamay da unutmadan merakla bakp duran masadaki arkadalarnn yanna dndler. Uzaka masadakiler ateli konumalara balayan kadn ilgiyle dinliyorlard. Nelerden sz ettiini aa yukar kestirebiliyordu Doktor Nahit. yi ki orda deildi! Onlarn masasna bir sessizlik kt nce. ine, bu konuyu aacakla-28 n sknts basmt. Deitirip yeni bir eylerden sz amann yo-lunu anyordu ki, Avukat Mustafa, kulana eilir gibi uzand, yi ettiniz, dedi. Neyi iyi ettii pek akla kavumadan fsldar gibi ekledi, PKK'li bunlar! Ses karmad Doktor Nahit. Tutmutu kendini. Tartmaya m kalkacakt imdi? Belli ki tekilerin de adnayd Mustafa'nn dedii. Bu adam kendine salk verenler, evet PKK'li deildiler ama Krtlerdi. Mustafa'nn kendisi de Krt't bildii kadar. Bir ey deimemiti demek Trkiye'de; herkesin siyasal yeri, tr etiketlenmiti! Kaplar da ona gre alp kapanyordu gene demek! Ona neydi ya; Mustafa'nn eilerek fisdad gizemli, rkek PKK'li yargs, olas ki, salt bir rasdant duyuma dayanyordu belki de! Trkmz, Kurdumuz, ikide bir syledii gibi, ayn teknenin hamuru, ayn tarlann amuruyduk! ok yl sonra gelince nasl buldunuz Trkiye'yi Nahit Bey? Hukuk tartmasn bitirmi olmalydlar; Avukat Nazan'd soran. Btn balar kendine dnmt gene. Glmsedi Nahit Bey. Hibir ey deimemi; koyduum yerde dyorsunuz mu deseydi? Uzun yllardan sonra her gelene sorulabilecek soruydu bu. Yant da ne olacakt ki? Hele stanbul, Ankara iin! Yeni yollar alm, yeni yaplar dikilmi; tanyamadm valla, denirdi herhalde! Trkiye'de ne deiti bilmiyorum ama, dedi, stanbul, Ankara'da epeyi ey deimi. Yarn balayacam stanbul'u gezmeye. Bir-iki daha ene alarak on bire doru kalktlar; avukatiarn sabah erken durumalar vard. Doktor Nahit ayrld onlardan. Taksim'e doru yryp dolaacakt biraz. "Yarna dayanamad, geceden balyor gezmelerine," diye takld Eczac Kerim. Mustafa'y akirler, yollarnn stndeki Fatih'e brakacakt. Ke-rirri'le Esme de Suat'la gittiler geldikleri gibi. Arabalar Tarlaba-'nda parktaym. Beyolu'nda yalnz yrmeye balaynca stnden ar bir yk atm gibiydi Doktor Nahit. Yrmeye kkrtan bir serinlik vard. Tedirgin edip etmeyecei, ikirciklilii iinde, Taksim Gezi Oteli'nde Vedat Trkali'ye uramay dnyordu. Fita Sinemalar'nn giriine gelince durdu.

Kk defterini at; otelin numarasn bulup evirdi cep telefonunda. yisi buydu; pat diye gitmek olmazd bu saatte. Ald telefon. Daha tmceyi tamamlamadan, Vedat Bey'in, Londra'ya gitmek iin bu sabah otelden ayrldn syledi telefondaki ses. Baka bilgileri yoktu. Can skknd telefonu kapatrken. Nesine kza-cakt; ondan kamak iin gitmemiti ya adam. Yalnz, daha ilk telefonda konumaya pek istekli grnmediinin u olayla bilincine varmt sanki! indeki sknty atmaya alarak Taksim'e, Tarlaba giriine doru yrd ar ar. Sklmakla bir yere varlamayacan renmiti yaadklarndan, hibir ey renme-mise! Olmula lme umar yoktu. Yenisine baklacakt. nceden bir yamur balyordu. Bir taksi ile Aksaray'a, oteline gelip odasna ktnda on ikiyi bulmutu. Scak bir du yapt. Tertemiz arafl, yumuaka yataa girip uzand; devinimli gnn olaylarn kafasnda geirmeye balar balamaz da uyuyup kald. Sabah be gibi, uyur uyank ie gidip dnd yatana, brakt yerden dald uykuya. Uyandnda dokuza geliyordu. Gne vard. Zeytinburnu kylan grnyordu pencereden. Kalkp cam at; derince soludu bir-iki. Serin sabah havasn ekti cierlerine; hi de kirli gelmedi. Kaloriferler yanmyordu daha. Birazdan evine geeceini, yarn sabah, gzn aar amaz kendi evinin o dnyaya alan balkonundan Marmara'ya bakacam d29 nnce artt mutluluu. Giyinip tra oldu abucak, valizlerini kapatt, kahvaltya indi. Hemen de botu masalar. Alman'a benzer yal bir iftle iki orta yal sarn kadn salonun iki uzak kesinde kahvalt ediyorlard. Tepsisini doldurup masaya geerken yle bir bakt sarnlara; "Nataa" dediklerinden miydi bunlar? Kahvaltdan kalkarken ondu saat. Oteldeki hesabn kes-30 ti. Odaya brakt valizlerini aa indirip arlan taksiye koydular. Yitirdim korkusuyla arand evinin anahtarlarn sevinerek bulup pardssnn cebinden ceketinin cebine ald. Byk ky yoluna kmadan, arkadaki kestirmeden eve vardnda Fer-hunde Hanm km, kapy kapatyordu. Nahit Bey'i grnce sevindi, kapy kapatmadan verdi anahtarlar. Onun indii taksiye koca bavuluyla Ferhunde Hanm bindi iyi dileklerle. Kendi anahtanyla ilk kez kapsn ap evine girme mutluluunu engelleyen kadn, o da iyi dileklerle yolcu ederken pek de itenlikli saylmazd; sabah sabah ne vard gelip bu kadna toslayacak? Btn rastlantlar gerekli mi olacakt? Valizlerini ieri tayp kapatt kapsn. Kydaki yolun derinden derine trafik uultusu dnda sessizdi ev. Valizlerini yandaki odaya brakt; st kattaki balkona kt abucak. Asl mutluluk buydu ite! nl stanbul arks derinlerden n n tt kulaklarnda: "stanbul'un her tara-fi mercandan." O benzersiz mercan yaratan da Boaz'la bu yer yer sislerden syrlan Marmara'yd! Resim yapmadaki yeteneksizliinin acsn bir kez daha duydu iinde. Resim sanatnn, bu tr grntleri artk hi umursamamasna, akul ukul izgilerin, kzgnlk yaratan biimlerin -Kzgnlk bile yaratmayan bi- imsizliklerin demek daha doruydu belki!- rengini bulamam dknt, sar, kr boyalarn egemenlik kurduu bir alan olmasna nasl ba kaldrlmazd! Batda, eitli kentlerde dolat "Modern Art" mzelerinde, sergilerindeki, kimilerinde hafakanlar basan rnleri anmsaynca bir kez daha kzgnlk doldu iine. Nonfigratif ti, abstre resimdi, onlarn da gzeli vard da, u renklerin, izgilerin doal enliine niye kapansnd resmin kaplar? Herkesin nnde durup durandan resmi bulup karmak, bakakaldmz erili dorulu, bildik renklere, izgilere, zgn dille yeni biim vermekti asl g olan. eyh Galip'in "aldm velii miiri maali aldm" demesi geldi aklna. Keke bir tuval dolusu da o alabilseydi u grdklerinden! Tatl bir serinlik vard gneli balkonda. Youn sabah trafiinde koturup duran aralarn selindeki ky yoluna, Ahrkap'dan Bakrky'e de-nize dalm, duran, yzen gemilere, devinim tutkusuyla yorgun dm gibi szlen martlara, aada plak bir dala konup kalkan serelere bakt bir sre. Her yan mercandan stanbul'un yer, zaman, insan karmaasnda birilerini arama serveninin mutluluuyla dolup kabard ii! Yazarlk aramakt; nasl bulduunu yazmak da gzeldi, nasl bulamadn yazmak da! Yaratmay tutkulu, yaam vazgeilmez biimde ekici klan, ii kaynayarak aramann esrik eden gzelliiydi. Bunu bir de, yaam boyu tutkulusu olduu trklerle birlikte yayorsa baka ne arayabilirdi? Her yan l l mercandan kenti, bu ba dndrc esrikliin

mutluluuyla bir kez daha selamlad. "Ne yaman rgetmiler o blbl/Her seher gelir per gnce gl!" lk gn byle ne gzel, tam dledii gibi balamt evinde. Gide gele ar pazardan, mahalle bakkalndan, manavdan, yiyecek, iecek, temizlik iin eve ne gerekse kyy keyi, buzdolabn bir gzel doldurduktan sonra, nc gn gezi planna gelmiti sra. Duralad; nasl olsa yapacakt da, stanbul yollarna dmeden Vasken'e telefonunu bildirmek gelmiti iinden. kard kk defterden numaray buldu. Biraz da heyecanla svire'yi, Zrih'i arad. Drdnc alta Vasken'in kaln bouk "Aloo"sunu duyunca sevindi. Ne baroorsun bangr bangr? dedi. Sar vardr karnda? Akl bali oldun, yoksam sesin deiti? Genliklerinde grdkleri Arsak Palabykyan filmlerindeki diyaloglarla taklrlard byle. Vasken'in kahkahas geldi. Tam Ermeni oldun imdi! 31 32 Azn topla, Ermeni sensindir! Vasken gene glerek tertemiz Trke'yle, Elhamdlillah! dedi. Tamam msn? lerin yolunda m? Hem de drt drtlk. Numaram... kt burada. Bir emrin? Sa ol. imdilik bir ricam yok. Numaray vereyim diye aradm. Senin bir skntn? Yok. Hadi, salkla kal! Sa ol! Sen de! Telefonu kapatnca scak duygular doland iinde. Bu da olmutu; imdi neresinden balayacakt stanbul'un? Kimleri arayacakt? Nerede arayacakt? yle bir istek duyduu da yoktu ya, krk yldan te ayrld bir kentte ka tandk brakmt, kimler kalmt ki eskilerden, pelerine dsnd imdi. Seher'le Turgut'u bir yerlerden bulup karmak, balad yazarlk oyununun tatl bir yanyd belki, asl deildi; biraz da alk bir grnmle yazarnn stne gittiinde de biliyordu bunu. "Turgut benim!" diye alayna ortaya kacak birine inanacak ne ok kii vard kim bilir! Benzer servenlerden gemitiler belki de. izgileri kout olmu, belki de kesimiti Turgutlarla. Halil'ini yitirmi nice Seher'ler vard devrimci yollarda. Vard da sonra ne olmutu onlar? Birilerini, iini karartp yreini burkutan birilerini ok iyi biliyordu! imdi dalarda vuruanlar arasnda da niceleri vard kim bilir? Bu dayanlmaz aclar gze alp en ar ileye katlananlar sonra ne olacaklard? Bunun peindeydi o! Kahramanlklar gerekliydi, kukusu yoktu bundan. lmeden kahraman olanlardan, her ey beklenmedik biimde altst olup da, tm deerlerin tersine dnd koullar knca kim srdrebi-liyordu kahramanln? Belki tarih boyu, ama zellikle bugn asl sorun oydu; temel snav sorundu bu belki de! Yce kahramanlklar insan denen cce yaratklardan nasl ayracaktk! Yllardr beynine aklm bu takntsyla birlikte nce bir sre, eitli kentlerde, eitli biimlerde bir yerlere sinmi anlarn armlaryla, yamurlar bastrmadan stanbul sonbaharna dalmakt iyisi. Yalnz tm duygularyla lkeye yerlemek iin deil, yazmaya balamak iin gereksinim duyduu bir snma dnemi olarak da bal bana mutluluktu bu. Son yllarda, kente yeni gelecek bir yabanc turist gibi, stanbul'la, tarihiyle ilgili, kimi Almanca birok kitap kartrmt. Surlar, Ayasofya'lar, Kariye Camii gibi bilinen bir-iki ey dnda, Bizans'tan kalanlardan bilmediklerinin okluuna, Osmanl'dan bildiklerinin yetersizliine amt. Bir kentte, hele stanbul'da bir sre yaamak -gnlk yaam iinde akp giden bu sre istediince uzun olsunonu tam kiiliiyle tanmaya yetmiyordu. Tarihinden, ama o tarihin neresinden girecektiniz kente? Yahya Kemal'in, Ahmet Hamdi Tanpnar'n, Abdlhak inasi'nin Osmanl prizmasndan stanbul, Orhan Veli'nin, Sait Faik'in insan scakl ile ykl sulubo-yalaryla stanbul, giderek, Nzm'n byk iir kavgasnda usta ii mozaiklerle yer alan stanbul bile, yan yana dizilmi Anadolu kasabalarndan oluan on be milyon yolundaki, ergenlik anda birden boy atm, zeksnn nicelii, nitelii fldr fildir dnen gzlerinde sakl olan grnmndeki bugnn stanbul'una uzaktan kukuyla bakyor gibiydiler. Anadolu delikanls da

stanbul'a ekingen, kukulu bakar. Bir berber vard mahallelerinde, stanbullu olanlara benzetirlerdi. Put demilerdi sonra da. O szck de utanlan niteliini yitirmi, saldrgan vnmeye dnmt bugn. Yalnz dnceleriyle kar deil, duygularyla da tiksinti duyuyordu bu tr cinsel ilikilerden. Bylece syledii iin de, ecinsel bir gz doktoru Hollandal, faistlikle sulamt; komnist olduu bilinmesine karn ad faiste kyordu neredeyse! evre hazrd sanki bu yargy benimsemeye! Asl faist basky, azgnca mark tepki olarak bu tr kiiler yapmaya baladlar dense yeriydi. Karagz oyununda, karsndakine vurup vurup "Ni vryursun bii?" diye alamakl yaygara koparan kurnaz Yahudi'ye benziyorlard. Herkes ne halt 33 ederse ederdi, kime neydi? Hangi ada, hangi yasakla nlenebilmiti kimilerindeki bu eilim? Osmanl'da, sarayda, konaklarda, vezirinden eyhlislamna yedikleri en yaygn haltt. "Giremez fahie divanmza" diye vnme konusuydu divan edebiyatnda. "zn alp Cum'a namazna deyu maderden" diye Saada-bad'a aryordu serv-i revan sevgilisini Nedim. Kadn gider 34 miydi ki cuma namazna? Tanzimat'n Ali Paa's olancln Batllarn duymasndan ekinirmi diye okumutu bir yerde. Osmanl oktan yaya kalmt Batllarn yannda! Oldum bittim orda da vard da, zgrlk adna her ey ortaya dklmt imdi. Basklara ba kaldrma eylemleri, bir gnler saldrlara urayanlarn egemenlik kurma savana dnmt! Hele kadnlarda! Feminist diye ortaya atlanlar oun, dl ald erkei ldren amazonlar gibiydiler. Dzenin iine gelen de oydu; urap didiecek cinsellik-ecinsellik atmalarndan daha nemli ne vard ki u dnyada! Herhalde ba daha din olacakt burada; Osmanl'dan kopmu bugnk Trkiye daha o kadar Bat-llamam olmalyd! Balkondaki kk tahta masada, Marmara'ya kar kahvaltsn edip de on bire doru evden knca, iine dolan ocuksu bir sevinle tarih gemiinde gerilere gitme oyununa kaptrmt gene. Bizansl'nn, Osmanl'nn, gnnde Latin askerlerin dolat sokaklarda yryordu! Ne samayd aslnda! stne kaln zaman rts ekildikten sonra, bin-bin be yz yl ncesinin Bizansl'syla dnk Osmanl'nn ne ayrm vard? yi biliyordu nasl ayr dnyalard ya, bilmiyormu gibi olunca yorgunluktan kurtulup dinleniyordu sanki. lm gitmi, olmu bitmi eylerdi. uralarda dolamaya gelecek Japon, Afrikal ya da Brezilyal birinin nesineydi gemilerin Bi-zansl's, Osmanl's. u sokakta kimin, n sra yryen u sarsak kocakarnn, u frnn nnde dikilmi aptal aptal bakan bo-zalak olann ne umurundayd Bizans Osmanl ayrm. Bize de neydi yleyse! Duralayp kedeki sokak sergisine dizili kvrck salatalara, krmz turplara, soanlara bakt. Dnden kalanlard; porsumu gibiydiler. Kiileri de byle porsutuyordu zaman. Kafan takmayacaktn. Soann, marulun, turpun ok derdiydi senin onu byle grp beenmemen. Onlarn da bize bakp ii gemi herif demedikleri nereden belliydi? Materyalist kafaya ne de yakyordu ya! Hayvanmz, bitkimiz, insanmzla rye donana, le doa akp gidiyorduk yaam rmanda. Renk renk iek aabiliyor muydun yeryznde.ysen, gndznde, gecesinde, gzeli oydu. Yazarla kalkt diye zgn dnceler mi retmeye zeniyordu nedir? Ucuz eylerdi bunlar! Sessizce dolamakt en iyisi u bal rengi sonbahar stanbul'unda. Varsl, yoksul Osmanl efendileri gibi, ara sokaklardaki kimisi onarlp tahiniye, aya, kiremit rengine boyanm, kimi ykld yklacak eski tahta evler, konak artklar, bu eski sokaklarn imdi asl egemeni kesilmi, kent ortasnda stlerinden kaln kafal kyllk akan beton, imento yn apartmanlara dikelip kabadayla zeniyor gibiydiler. Acl bir sevecenlik doland iinde. Turistleri avlayacak eski yap oteller sktrlmt aralarna. Dzenlenmi, Belediye'nin spor kuruluuna dntrlm Cinci Mey-dan'ndan geerken, bir sr olann toz toprak iinde bar, arlar arasnda top koturduu eski gnlerin zlemiyle bakmt alana. Cankurtaran'dan Sultanahmet'e kan yokuta du-ralad. renciliinde ka kez dolat Ayasofya'ya bakt. Yanm, yklm, yamalanm; neleri, kimleri grm bin be yz ylda, koca ant! Drt yanna dikilmi minareleri de umursamyor gibi. Iustinianus'u da grm, Fatih'i de. Karsna dikilmi Sultanahmet Camii'ni de umursamam olabilir miydi? Sleymaniye'yi de mi? Anthemios'la sidoros adlann anmsad; mimarlaryd; unutmamt demek. Bir depremde kubbe km, Ani'den gelen Ermeni mimarlar

yeniden yapm derlerdi kubbeyi. Sylemek de, yazmak da sakncalyd bunu; Ermenileri unut-turmazsak, -Tanr korusun!- tehlikelere derdi sokakta bulmadmz son Trk devletimiz! Ne sersem yaratklardk Tanrm! Arnas Ky'nden Ermeni Simon Usta'y ne yapacaktk peki? 35 Ne Simon'u, snnet edip Sinan dedikti ya! Onu Sinan yapan da Osmanl'yd ama; Arnas'ta kalayd, kilise tamircisi Simon ustayd! Irklk da aalk bir iti, tarihte kimin payna ne dmse yadsmak da! yleydi de, Osmanllar deildi ki, yok edilmek istenmi Ermenilerdi bugn sorun. Koca Sinan nasl bakmt acaba Ayasofya'ya? Sultanahmet'in ustas Balkanlar'dan 35 devirme Mimar Sedefkr Mehmet Aa'nn yazgs da ne acyd. Zavally Padiah'a Galata'da meyhane yapyor diye fitleyip ldrtmler. nsan alaklnn snr yok demi Einstein; Ehren-burg'un anlarnda m okumutu ne? Yceliinin snr var myd ki? Karda, Sinan'n yapt diye bildii eski hamama bakt. Haseki Hrrem Hamam, stanbul'daki hamamlarn en by-ym derlerdi. ifte hamamlarm; kadnlara, erkeklere alrm. Yllar nce ykntyd buras. Restore edilmiti. Kltr Bakanl'na bal hal, kilim sat yerine dndrmlerdi. Uramak, grmek gelmedi iinden. Ban evirip Alman emesi'ne de bakmadan Divanyolu'na ynelmiti ki sa yandaki nl kfteci arpt gzne. Almanya'da kebapdan, kfteciden geilmiyordu ya, rencilik gnlerinin arsna kaplm gibi ar ar gidip girdi kfteciye. Pek ackmamt ya, mis gibi kokan kfteleri istekle yedi gene de. stne bir de irmik helvas ekti. Can kahve istedi. kp Divan Yolu'ndan yukarya, Tr-be'ye doru yrrken baknp kahve arand; genlik yllarnda, kar sradaki Adliye Kraathanesi'ni anmsad, cz etti yrei; Yerinde Me Donald m vard imdi! kbal Kraathanesi'ni de halc yapmlard; Avukat Mustafa'yla Nuruosmaniye'den getikleri gn grmt onu da. Sirkeci'den Babli'ye karken, yokuun bandaki Meserret Kraathanesi de yoktu artk. Babli kald m ki? Basn kitelli'deymi; kitaplar Beyolu'na, eitli yrelere dalm. Daha anlamsz biime sokulmas kolay bece-rilemez alan uruna Beyazt Camii'nin yanndaki, kuduz yaz scaklarnn cennet koyu o Kllk, plk kahvelerini, Eminefen-di Lokantas'n da gtrmler! Ka kuak kimler gelip gemiti oralardan. Ahmet Hamdi Tanpnar'lar, Nurullah Ata'lar, Kemal Tahir'ler, Orhan Kemal'ler, Nzm'lar, Yahya Kemal'ler, Hilmi Ziya'lar, Dino'lar, Sabahattin Ali'ler, Orhan Veli'ler, Sait Faik'ler, daha niceleri... Paris'te Montparnas'ta bir kafedeki, aldndan beri gelip gemi nl kiilerin oturmu olduklan masalar geldi aklna. Kysna aklm minicik pirin plaketin birinde Lenin'in ad vard. Bizde stanbul'da yaam bunca yazar izer, dnr, nl siyasetiden, ara sra birilerinin aznda, unutuldu unutulacak kimi ykler dnda hibir iz yoktu kahvehanesinde, lokantasnda, meyhanesinde. Tarayp sslyoruz diye san ban yolmulard stanbul'un! Kr dvne dnm bir alalm satalm ykmnda tannm yerler de silinip gitmiti. Ne Degstasyon kalmt, ne Karaky'deki Cenyo, ne Abdullah Lokantas, ne eski Lebon, Markiz pastaneleri, ne Yahya Kemal'in yaad bilinen Parkotel. nllerin ura Tokatlya-n da han yapmlard. Eyp'de, mezarln stnde, Halic'e bakan tepedeki Piyer Loti Kahvesi ne olmutu acaba? Vefa Bozacs, Atatrk'n gelip boza itii barda, duvarda yksek bir yere aklm caml dolapta saklyordu eskilerde. Genlik gnlerinde alayl takldklar olaya imdi baka trl bakyordu; o da bir eydi. Gidip grecekti; yerinde miydi bardak? Trkiye'ydi buras; belli mi olurdu! Nuriosmaniye'yi ar ar geip Kapalar'y da biraz dalgn yryerek gelip ke kahveye oturunca yazmay tasarlad roman dnmeye balad. Garsonun epeyi bekleterek getirdii kahvesini ierken gemiin bulank derinliklerinden bir an dikilmiti karsna. Faik Usta ne olmutu acaba? Yedi-se-kiz ya bykt kendisinden. Kimler kalmt ki o kuaktan? ou ekip gitmi olmalyd ya, o yayordu belki de. Bizim "suy" ok yaar derdi skpl azyla. 89 yandaki babaannesi evde hamur ayordu o gnler. Eski bir TKP'li yap ustasyd Faik Usta. On yedi yanda girmiti Parti'ye. Otuzlardan sonraki tm servenini, hi darlara kmadan, lke iinde yaayanlanndan-d Parti'nin. Romana, edebiyata dknd; dizeler sylerdi N37

zm'dan. O bir eyler bilir miydi acaba Seher'le Turgut'la ilgili? evresinde epeyi renci vard onun. Gver?dcVi Rahmi Us-ta'y okurken odur diyememiti ya, bu Faik Usta'yi ammsam-t. Yalnz, Rahmi Usta'nn zavall Fehime'sinin tam tersi, srasnda kocasn da sollayan Dramal ttn iisiydi kars. erdeki alk grevi srasnda, cezaevi ynetimine kar kapda yrtt- yrekli kavga darda herkesin dilindeydi. kiz kzlar vard, minicik, gzel. Ne oldular kim bilir? Kalkp Karagmrk'e gitmek geliyordu iinden. Orda bir ev satn almlard Faik Ustalar. nceleri Ortaky'de, eski bir Rum konanda kalrlard. Karsnn Drama'dan "mbadil" gelmi ailesine verilmiti konak; katta ayr ayr aile oturuyorlard kaynlaryla. Karsnn aabeyleri olan iki kayn da komnist ttn iileriydi; cezaevine girip kmlard eskilerde. Oraya da bir urar myd? Kalkt. Bitpazar'ndan kp Sahaflar ars'na girdi. Eski durumunu anmsamaya alt arnn. naralt'na karken sol yanda faklte gnlerinde bir sre alm, yemeklerinin tadyla, bir de yolu yordamnca bulmad yemek istemesine kzd mteriyi kovmasyla nl Deli Hafiz'n lokantasn anmsad; nar dallar arasndan ykselen caminin eteinden karlp boaltlm, bir dizi iyeriyle doldurulmutu lokantann yeri. Beyazt Kitapl'-na, kardaki niversite kapsna, bahe duvarlarna, iki yandaki yaplara bakt; hepsi yerli yerindeydi eskisi gibi. naralt'na dalm masalarda ay ien, syleen kzl olanl genlerin arasndan geip alana girdi. nili kl alan ardan yryerek Vez-neciler'e inen yolda kar keye yaylm byk yapya yaklat. rencilik yllarnda demir parmaklkl kapsnda asl duran "Askeri Tbbiye Okulu" levhas geldi gznn nne. Milli Savunma Bakanl adna eitli fakltelerde okuyan doktor, eczac, dii, kimyager, retmen, yarg olacak, aralarnda kimi tandklarnn da bulunduu asker rencilerin kaldklar yurttu. Eczaclk Fakltesi olmutu imdi. Vefa'ya bu yoldan gidilirdi. Yanda, niversite bahe duvarnn yan sra Sleymaniye'ye uzanan sokaa girince bir sz dt iine. Yetmili yllarda, tam bu sokan banda, yryteki solcu rencilere bomba atp yedi genci ldrmt faistler. Yapanlar da karmamlard ortaya. Ne ok kiiyi ldrdler, hangisini karmlard ki? Paralanp u yola devrilmiler, u bast talara sramt gencecik ocuklarn kan. Kald birden; yrmek gelmiyordu iinden. Vefasna da, bozasna da, diye balayacakt. Atatrk'n duvardaki bardan gidip grecekti de ne olacakt? Dnd, Beyazt alanndan aaya inip Aksaray'a doru giden bir taksiye atlad; Karagm-rk, dedi. lk gnler, belki de haftalar byle serseri gibi kararsz, aklna geliveren yerlerde gezip tozmakla gesindi bakalm. Youn trafikte dura kalka yryen arabada iki yana baknrken Karagmrk'e gitmek anlamn yitirmeye balad kafasnda; niye gidiyordu sanki? Krk yl nceki Faik Usta'y m bulacakt? Karsn ya da kzlarn m? Seher'le Turgut'u tanyor musunuz mu diyecekti? Gld; iyice aptalla dnyordu oyun. Peri padiahnn kzn karan kk ehzadeyi aramaya kmt! Baka ii neydi ki yazarlarn? Kt edebiyat yapyordu. Samaladn biliyordu ya, iyisine gidiyordu byle abuk sabuk dnmek. Baka nasl olacakt oyun dediin? Bask tanmayacak, gnlnce, di-lediince bakacakt dnyaya; temel koul bu deil miydi yaamnda artk? Olup biten hangi ey sama deildi ki u yeryznde? Bugn inandklarmza da, inanmadklarmza da kim bilir nasl gleceklerdi yarn? shalli hastaya yllarca suyu yasaklayp bir sr kiiyi bilgilikle ldren dnn doktorlarna bugn g-lemezdiniz bile. Foyas bir gn nasl olsa dklecek allanp pullanm sinsi samalklar yerine, kiminde kaslmadan apak zrvalayp kendi kendine glmek daha iyi deil miydi? pe sapa gelmedii lde glmseterek gergin yaam geveten masal tekerlemeleri gibi samalklarla stanbul kazan o kepe araya sora, Seher'le Turgut'un yaknlarnda bir yere varamasa dnya batacak deildi; yeniden yollara dp aramann kkrtc gzellii balayacakt. Roman nerede balayacakt peki? Yanndan hzla 39 getikleri, stanbul'un en yksek tepesine oturmu Fatih Ca-mii'ne takld kafas. Ayasofya'yla yaracak grkemlilikte yksel-medi diye, acmasz bir emirle mimar Atik Sinan'n ellerini kestirmiti Fatih. Canavarlkt. Ne irkindi u devletliler! Stalinci'le-rin Meyerhold'a ettii baka ey miydi? Kim

bilir nice yllar sonra kurtulacakt insanlk, devlet, devletli errinden? 40 Karagmrk'n neresine Beyefendi? ki yanda koca koca yaplarn sraland anayoldaki krmz kta durmu bekliyordu araba. armt. Bir eye benzeteme-dii yreye baknrken. "Karagmrk," diye sylendi. Buras Karagmrk. Sokak, numara filan? ofrle gz gzeydiler dikiz aynasnda. Kava dnp sada brakn beni. Taksi yolun kysnda braknca akn kalvermiti. Elliye yakn ylla rtlm gemilerde, tngr mngr geen tramvaylardan inerek geldii Karagmrk'e, koturmaca iindeki aralara tepeden bakan u dizi dizi beton yaplann neresinden girip de Faik Usta'nn toprak aralk dibindeki iki katl evine varacakt imdi? Hangi toprak sokak, derme atma iki katl hangi ev, bu, gn gnden ivmeyle azgnlaan saldrya dayanp kalm olabilirdi ki? Bir yama soygun dzeninde kapatlan arsalarn, kaak yaplarn, retilip atld yollarda tozu dumana katarak koturan tat aralarnn kr dvndeki bir lkede, elli yl akndr olup biten olaylara Seher'lerle Turgut'lar, nasl bir ykyle, nereye kadar, ne biimde tanklk etmilerdi; ne trden katklar olmutu bu tarih servenine? Ac tanklkla grp saptad biimde, kimileri gibi arplp yamru yumru olmular myd onlar da sonunda? Karamsarlk m, gerekilik miydi bu? Yitirdiklerini, kazandklarn toplumdaki kudurganln lleri stnde nasl deerlendirmeliydik? Sevebilmiler miydi, nereye kadar se-vebilmilerdi birbirlerini? Bir bakasn niye sever, niye sevmezdi insanlar? Roman buydu! Kendi yaam da bunun dnda bir ey deildi ki. Ortalara itilmi krebe gibi birilerini aryorum derken kendini mi aryordu yoksa? Yazarlk yazarlarn kendini arama, kendine varma serveniydi belki de! Gzlerimize balanm kara kuak buna engeldi en ok. Ar ar yrmeye balad Edirnekap'ya doru. Fatih'in, balmumu gibi sararm yzyle Bellini resimlerindeki kavuklu kellesi, mimar Atik Sinan'n kan szan kesik elleri stnde gznn nne geldi birden. Hamlet'in elindeki kafatas gibi! Hamlet'i deil de Oktay Rfat'n Fatih iirindeki dizelerini duyar gibi oldu; "...Sultan Mehmet, Avni, tularla yce./Bir resimde kaldm cce, ben deilim." En iyi almasn tarihle el ele sanatlar biliyordu! Amca telefonunuz alyor. rak benzeri bir olann srtr gibi durup parman uzatt cebine bakarken ayrdna vard titreimli zrlamann. Kulaklarnda arlk balamt ya, sesi almasna dalgnl engel oluyordu asl; bunun iin de sevmiyordu olmadk zamanda tatl dlerden uyandran cep telefonunu. kanp bakt arayan numaraya, Avukat Mustafa'yd. Amasa myd? Sabah da aram, bir tandn satmak istedii iyice bir bilgisayar almay dnp dnmeyeceini sormutu. Yenisini yeleyeceini syleyip kapatmt. Byle zrt prt ararsa atmt yani! At telefonu. zr dileyerek girip bildirdii ey daha da anlamszd Avukat Mustafa'nn. Eski devrimcilerden bilmem kimin torununun bilmem kimle nikh varm yarn Beyolu Evlendirme Dairesi'nde; aryorlard onu da, gider miydi Nahit Bey? ok sevineceklerdi giderse. Yarn birine verilmi sz olduunu syleyip kapatt telefonu. Kapatr kapatmaz da duralad. Eskilerle balant salayabilecek nikh treninden kamak niyeydi? Aramaya koyulduu yolda ilmik yakalama olasln tepip sokaklarda srtmek de akl myd yani? Olmutu bir kez! Evlenecek kii Seher'le Turgut'un torunu imiti meer! Samalyordu ya, kam bir ey de yoktu; neyin nesiydiler, Avukat Mustafa'ya sorard bir. Buralarda dolamaktansa gn kararmadan Ortaky'e uzansa iyi olacakt- Kimseleri grmese Boaz' grrd. yi olurdu da, yemedi 41 gz; geen bir arabaya atlayp dnd eve. Geldiinde iyi du-yumsamyordu kendini; srgn gnlerindeki gibi yalnzlk duygusuna batmt. lkede ilk kez oluyordu. Balkona bakan camn nnde uzun sre oturdu. Marmara'ya inen akam karan-lyla birlikte daha da acya batmt ii. Denizin parltlar, gkte kaynaan yldzlar, kyy kuatan yolda ltyla akp giden 42 aralar, topra sarsarak geen banliy treni, kmldayan her ey ylesine dnda, uzaklarndayd ki, yaamla lm arasndaki boluk olmalyd buras. "No man's land!"deydi! Evet oradayd; savaan yanlar birbirine saldrdnda yok olmay

umursamayacak kadar dna dmt dnyann! Yenilginin knts myd bu? nandklarnn yenik dtne inanmamt ki. Kimilerinin aa vuran irkinlikleriyle kii olarak yitirdikleri vard, o kadar! Yurt zlemi demiti darlardayken. Biliyordu neyi sakladn. Gzleri doldu. Dolsundu. En yaknlarndan, karsndan, sevgilisinden, ocuklarndan, hangi trden olursa olsun en doal eydi bu irkef dnyada ac ekmesi insanlann; demezdi bytmeye. Hi kimseyle, kendisiyle bile konumayacakt defterini kapat eyleri. Yaam buydu ite eksisi, artyla. Yemek istei yoktu. ki de ekmiyordu ii. Yam. Birka gn srd bu ii porsumu gibi snk, balan gevemi yaam. Uyudu, uyand, evdeki bir eyleri yedi, balkona kt, radyodan trkler dinledi. En iyi ilac trklerdi bylesi durumlarn; yaamla ardan gnl ban kurmak onlara vergiydi. Sevip setii trkler olsayd bir de. Bach, Beethoven, Itri devlerdi. Ama bir de trkler vard! Trk, Krt, Ermeni, Sryani trkleri, Balkan trkleri, oyun havalan, Orta Anadolu'dan bozlaklar, Dou'dan, o blgeden halaylar, uzun havalar, Karadeniz horonlar, Bat Anadolu'dan zeybekler, gneyin mengileri. Byk edebiyat yaptlarn okumann benzersiz doyumu yannda basit halka kararak onlarn aralarndaki kendine zg scak renk tayan konumalarn, tartmalarn, birbirlerine alayna taklmalarn duyup dinlemenin gldren, artan, srasnda duygulandran ayr bir tad yok muydu; trkler oydu!... "Can alc baklar gznde/Bin bir dat var edasnda naznda/Dnyada yarden datl var m'ola!" Bir gelseydi u Almanya'daki mzik seti. Krt, Ermeni kasetleri yasakt burada, Allah kahretsin! Almanya'da yasak deildi de ba az m derde girmiti evredeki-lerle! Krte, Sryanice, hele Ermenice oldu mu, kiminin siyasal titizliine, kiminin yksek estetik zevkine dokunuyordu o gzelim trkler. Krt msn, Ermeni misin diye tutturacaklard neredeyse! ovenleri desteklemekle sulanacak olmutu bir ara, konserlerine, toplantlarna gidiyor, dzenledii etkinliklerde, elencelerde o mziklere arlk veriyor diye. O da inadna desteklemi, dzenlemiti bylesi toplantlar. Ermeni Doktor diye yayyorlar diye duymutu bir ara arkasndan! Hani bu sersemlikleri anmsamak yoktu? Yok, gene yok; belalarn bulsunlar! Dzelmeye yz tuttuu bir akamst, stanbul zlemiyle kt gene evden. Taksiyle Ortaky'e vardnda kar Anadolu yakasnn akamna konuktu gne. Kahveler, lokantalarla evrili, yenilerde dzenlenmi ky alanda birilerini arar gibi yreye baknarak aa yukar ar ar yryp doland bir sre. Kahveler kzl olanl genlerle doluydu gene. Bir tek tandk yz yoktu gelip gidenlerle dolu koca alanda. Nereden olacakt; lkeden katnda u dolananlarn ka domutu ki? Pop mzii, arabesk duyuluyordu ara ara kafelerde; trk yoktu. Trkler ierlerdeki esnaf kahvelerinde olmalyd. Orada da kt piyasa alaturkasndan sra kalrsayd! Sokak sergilerinde durup kitaplara, kimi ara sokaklardaki tablalara dizilmi taklara, yzklere, kpelere bakt. Hediye alaca birisi olsayd! Gidip deniz kysndaki banklardan birine oturdu. Bir ilep, ardndan bir konteyner geiyordu Karadeniz'e doru. Martlar mavilikte szlerek tadn karyorlard stanbul gznn. Artk balk srleri de kalmam deniyordu Boaz'da, ne dolanyordu burada bunlar? ki ky arasnda gezinen teknelerin gnderdii dalgacklarla kyda sallanp duran kirli pleri grmezsen, kprtsz, 43 tertemizdi deniz! indeki balklarn bile alanp soylarnn kuruyup gitmesine neden olan kirlilii gstermeden uzanvermi mavilii tarihe benzetmek geldi iinden! Byle aldrmazlk iinde akp gitmiyor muydu tarih de? Hi de deildi; yle bir aldryordu ki tarih... Hele bir TKP'li olarak iinde yaad son elli yln olaylarn gzden geirmeye kalkarsayd... Niye kalksn-44 di? Ne var ne yok, istediin kadar unutmaya al gemite; stnde karncalar gibi koturan aralarla Gulliver'deki devlerin baca gibi Beylerbeyi'ne uzanm Boaz Kprs'nn keyfini yaarken de, yeri geldi mi buluyordu insan itip kovalad her ey. Ne kavgalar kopmutu yaplsn, yaplmasn diye u asma kpr! Boaz'n grnmn bozar demilerdi. Boaz var olduundan beri ordaym gibiydi oysa. Solda ykselen Ortaky Camii'ne bakt. Her keye koca bir yap kondurmu Kirkor, Nkoos, Agop, Sarkis, Karabet, babal oullu, emmili yeenli Ermeni mimar ailesi Balyanlarla Ermenilere takld gene. Anmsanacak ne ok Ermeni vard kltr sanat tarihimizde! Tiyatroda, basnda, musikide, mimarlkta ne ok

eye nclk etmilerdi bizim toplumda Ermeniler. ada politikay da onlardan renmitik bir anlamda, sosyalizmi filan. Liberal Parti bile kurmulard; adn anmsayamyordu. Bizden daha erken semilerdi Bat'y. Bat onlar semiti belki de. ngiliz mallarnn blgedeki satcl onlara verilmiti. Bizimkiler de, -Nerden bizimkiler oluyordu? Kk burjuva azgn oven komitac ittihatlard- ktr ktr kestirmilerdi Ermenileri. Pazarclk yapan Ermeni kadnn, apartman komusu Madam Narcyan' anmsad Paris'teki. Vasken'in svire'den telefonla tantt Madam Narcyan'. Deirmenci iki aabeyisini oluk ocuuyla boazlayp deirmenin arkna atmlard Bitlis'in bilmem ne kynde. Alyordu anlatrken. Onun da gzleri dolmutu. Madam Narc-yan, Krtler diyordu kesenler iin. Sonra da Krtleri kesmilerdi. Bir de erkezlerden ylgndlar. Yamal boha imparatorluktan ulus devlet karacam dedin mi, byle olurdu. nsanca sevecenlik mi beklenecekti yabanl burjuva nclerinden. Danak- Ermeni'nin eline gese o da yapacakt ayn eyi! Birok Trkmen kylerine, gleri yettiince yapmlard da. Biz iktidara gelsek olmayacak myd bunlar? Yugoslavya'dan kalanlar, Bosna'y, Kosova'y geseydik bile, yetmi yllk Sovyet ynetiminden sonra, Ermeni-Azeri, Aphazya-Grc boazlamasnn kmasna ne denecekti? Eczac Nezir Bey'i anmsad. Felsefeye dknd; Franszca, Almanca, Arapa, Farsas vard; srekli de okuyan biri idi. Douda olup biten her kanl ii de biliyordu herif. Konu ald m, "Biz onlar kesmesek onlar bizi kesecekti," diyor, tesini de dnmyordu. Niye tedirgin olsundu dnsnd de? Tam bizim aydn tipiydi! Baka yerde baka trl myd aydnlar? Schiller'in, Goethe'nin, Marks'n lkesinde, ynla aydnn gz nnde tremiti Nazi canavarl. Cezayir krm-kymnda -bei dnda pek mi parlak snav vermiti Fransz aydnlar? smail Beiki kmt bizde de naslsa! Biz mi deitirecektik, hele bizim lkede bu kural? Nerede deitirebildik ki? Her yerde, her dnemde egemen glerin balad yerde otluyordu aydn srleri; karanl yaratan da buydu! Aydn o srye katlmayana denirdi. Kolay myd o srnn dna kmak? Stalin'in Sibiryas, srnn dna kmaya kalkm aydnlarn gmtl olmutu. Tm m devrim dmanyd o cehenneme yollananlarn? Niye karartyorduk u l l srp giden yaam? Karlardaki Selimiye Klas, Beylerbeyi Saray, Tophanedeki Nusretiye Camii, Tevikiye Camii, Aksaray'da Valide Camii, bu Ortaky Camii, raan Saray, Beyazt Kulesi, daha bir srs, Balyanlarn Tanzimat boyu stanbul'a diktikleri, eskinin Sleymaniye gibi dev yaplarnn yannda Bat'ya dnm Osmanl'daki kn rnleri saylyordu. Ermeni kkenli Sinan'la tepeye kan Trk mimarl Ermeni Balyanlarla Avrupa'ya dm! Bat'dan bor alnan paralarla yaplmt bunlarn ou; asl k oydu Osmanl'nn. lke grtlana kadar bor batandayken yaplmt u asma kpr 45 i de; Trkiye'nin yazgs srp gidiyordu demek! Kpr saraya benzemezdi; arsa vurgunlarna, yamaya, talana da dayansa, ekonomik arka bir biimde katks olurdu kprnn. O ark deil miydi lkeyi uuruma gtren, nesi iyiydi? stnde uzand benzersiz doasyla ayrcalkl kent stanbul, kendine snrsz gvenle bu tr yarglarn da stndeydi hep; her ey gzel-45 di stanbul'da! Boaz'n kysna boynuzlu, dev bir salyangoz gibi yapm bu Ortaky Camii bile gzeldi! stanbul'da olmak gzeldi. Binlerce yldr gelene gidene gzelliinden bir eyler datyor, gene de tkenmiyordu stanbul! Uzun bir aradan sonra uraynca, gemiden Galata srtlarna bakp "stanbul'u yakmlar!" demiti Le Corbusiere! Niye demiti? Gzellikleri koruyamadmz, yerine irkinlikleri ydmz iin demiti. Yok canm, stanbul'u deil salt yaplar grmt de onun iin demiti! Mimarl kknden en geni anlamda kentin yaamna balayan Le Corbusier gremeyecekti stanbul'u! Tek tek yaplaryla deil uzak grnmyle alglama stanbul'u. Camilerin, saraylarn, kimi gerekten gzel, kararm ahap konaklarn, cumbal, kafesli evlerin dna ktn m, kiremit atlar birbirine gemi kire sval, demir kepenkli iyerleri, tahtal, inkolu, sal barakalar, ta, tula, demir karm levanten hanlar, apartmanlar; tm m gzeldi bunlarn? Ykp yerine diktikleri beton imento yn kiiliksiz yaplar da bunlar aratacak kadar irkindi. irkinliklere de

alyorduk demek. irkini gzeli koynunda toplayp uyumsuzluklardan uyum treten hain bir byc kentti stanbul. Ardan kalkt oturduu banktan. Akam karanl inmeden bir dolansa iyi olacakt Ortaky'. ki yanl koturan aralar kollayarak caddeyi geip kyn yukarlarna doru giden yola girince, sol bata sralanm balk, koko-reilerden dalan kzartma kokularyla her ey yabanc gelmeye balamt gene. Buralar byle miydi? Yok, hep yle mi kalacakt? Bir gnler Ortakyl ttn iilerinin urak yeri olan kahvelere baknd. Nereden bulacakt? Aranmak bounayd; eski tannm Ortakyl komnist ttn iilerinden kim kalmt ki, bir sokan banda kversindi karsna. Boaz Kprs'-nn aya, eskilerdeki birok tandk evlerini silip gtrmt. "Her ey deiip akmada/Bu hal beni hayran brakmada." Gzel sylemiti Nzm... da stanbul'daki deimelerin "hayran" olunacak bir yann bulamamt daha! Akam karanlyla birlikte serinlik de bastrmt; dnp caddeye indi, bir arabaya atlad. Arkada koltua yaslannca, pek bir ey yapmamasna karn yorulmu buldu kendini. Yalanmaktan myd, yaban ellerde yllarca koturmann yorgunluunu daha atamam olmaktan myd; hangisi idiyseydi gidip eve uzanmakt iyisi gene. Neydi bu koturma? Vardnda buz gibiydi ev. Yukar salondaki tp gaz sobasn yakmak iin dmeyi evirirken glmsedi. Almanya'da uakta, tepedeki souk hava fleyen kanal kapatmaya alrken, yandaki kyl kadnn sz gelmiti aklna. "Aman gurbann olayn efendi, gurdalama! Patlar matlar, neyin!" diyordu. Onun korkusu da bu sobalardand; patlar demilerdi. Mutfaa inip salata yapt marullu, rokal, domatesli, zeytinli. eitli peynirlerle bir tabak donat. lede halad spana, havucu bir tabaa alp tuz, zeytinya koydu biraz, limon skt. Kavunu dilimledi. Beyazt'ta, bakrclardan ald koca bir siniye dizdi hepsini. atal, ka, bardaklar, rak, su ielerini, iki dilim de kepek ekmei koydu. ki yanndan tuttuu siniyle gcrtl merdivenlerden karken ne yorgunluu kalmt, ne mesi. Salon scakt. Mustafa'nn yollad ikinci elden yazhane benzeri masay, aaya, oturma odasna indirdikleri divann yerine, pencere kysna yerletirmilerdi geen hafta hamallar. Siniyi masaya brakt, kst sobay. Koltuu ekip geti sininin bana. Bakrclar'da sinileri grnce Denizli'deki komular Hamdullah Baba'y anmsamt hemen. Namaz da klar, arap da ier, az konuur -dili peltekeydi, onun iin az konuuyordu belki-, sa sakal birbirine karm bir garip adamd Hamdullah Baba. Kentin kysnda bir mahallede, oturduklar eve yakn b47 ycek bir bostan vard, onunla geinirdi. Kimi kimsesi de yoktu anmsad. evrede babasndan baka pek seveni de yoktu. Babasyla eitli kez, birinde bir bayram sabah yakn bostandaki kulbeye benzer evine gitmilerdi. Kkt ya; ne konuulduunu, ne yapp ettiklerini, hibir eyi anmsamyordu. Ortadaki bakr sini evresinde oturmular, ortaya konan byk bir tastan, tahta kaklarla dala ka biberli orbay kaklamlard sanki, aklnda kalan! Hamdullah Baba'yla babas da bardakla arap m imilerdi? Gerek miydi, dnde mi olmutu bunlar, onu bile ayramyordu! Yalnz, alrken kan gcrtl tahta kapnn ardndaki kire duvarda slse benzer, "Kblegh- kibri-yadr ykma kalbin kimsenin" yazl, eski tahta ereveli, sararm bir kt levha gznn nndeydi bugnk gibi. ktklarnda babas da yineleyip durmutu dizeyi birka kez. Sonra da bir gn oturup kendi yazmu bir kartona Hamdullah Ba-ba'nnkine benzetmeye alarak; anlamn aklamt Nahit'e. Oturma odalanna asmt sonra da. Bektai derdi babas Hamdullah Baba iin. Ne karmak, ne eliik ekinlerin topra olmutu u lke! "H erenler!" deyip sulandrd rak kadehini bakr sininin banda kime kaldracakt u bo evde imdi? Byleydi ite; hem aranan, hem rklen eydi yalnzlk! "...ykma kalbin kimsenin!" Kimsenin kalbini ykmadan doru drst tek adm atabilir miydin u insan, doas irkefe bulanm yeryznde? Babasndan sk duyduu bir baka sz de, "Geme namert kprsnden ko aparsn su seni!"ydi. Bu valyelie de taklrd. kinci dize, ki binde bir eklerdi babas bunu, "Yatma tilki glgesinde ko yesin aslan seni!" onurlu yiitliin mi yolunu gsteriyordu, tam sersemliin mi? Bu aalk dzenin kendisi namert kprsyd; bir biimde oradan gemeden yaa da g-relimdi! Tilkilerin glgesinden kap hangi asland o seni paralamasn yeleyecein? Doru yoldasn da seni paralamaya kalkyorsa

aslan olmas neyi deitiriyordu o mendebur canavarn? Akllarna gvenip szckleri bilgilikle yan yana diziyor, gnne gre yorumlayp kendilerine yol iziyordu insanlar. Kafay kartrp da hibir ey sylemeden ok ey sylendi mi de "felsefe" oluyordu o! Bu azlara, bu szlere taklmann ne yarar olacakt? Gemite ilgiyle okuduu, yaadklar toplum katlarna skp kalm filozoflarn, kiminde dorulara deinmi de olsalar, ba dndrc gelimeler ann ne denli uzanda kaldklarn dndke bir gnler kafay bunlara takm olmasna hem glyor, hem kzyordu. Cansz maddeden gelip cansz maddeye dndmz yaam denen u ksack canl aralkta, ne ok zaman boa harcyorduk! Akam akam iki kadeh parlatmak, bu iini bulandrmaktan baka bir boka yaramayan dncelerden kurtulmann yolu deilse daha niye iiyordu u mereti? Trkleri nasl aramasnd imdi! "stanbul'u dinliyorum gzlerim kapal" demiti Orhan Veli. !<aranlk Marmara'da krpan tekne klaryla seyrediyordu stanbul'u o da! Keyfince dzenledii masann banda oturup yalnz bana imeyi de, yllarca katlanmak zorunda kald sama sapan kiilerden kurtulmann bayram diye aldn m tm yabanl duygular kazyp atmalyd iinden. Mzik setini getirip de bir oturtabilseydi u kar duvara, skntlar kovmann en gerekli koullarndan birine kavumu olacakt. Trkler gn yaatrd da, Bach, Mozart, Itri, kanat takarak alp nerelere gtrrd insan! stemese de, "sessizliin musikisi"nde iecekti; bu musikiyle yaayacakt imdilik. "Sessizliin musikisi"ni Dr. Jivago'da okumutu, anmsad hemen; Pasternak'n Jivago'sunda. O zaman niye kmseyerek okumutu sanki o roman? yi komnist olduu iin mi? Kahramann doktor oluundan belki de, yer yer scak bir duygusallk yaamt roman okurken. Kime diyecektik iyi komnist? Duygusall ineyip tm olaylarn karsnda ta kesilerek kaskat durana m? Durduk da nereye vardk? Nereye varlabilirdi ki? Derinden gelen telefon sesiyle kalkt isteksizce, sandalye stne brakt pardsnn cebindeki telefonu kard. Tanmad bir numara sralanmt kk ekranda. Avukat 49 Mustafa'y aryor olmalydlar. Onu kim bilecekti? Tuuna basp kapatt telefonu. Masaya, sininin yanna brakp ikisine dnd. On ikiye doru yatmaya kalktnda sallanr gibiydi; yarlamt byk ieyi. ly kardnn ayrmndayd ya, oktur imemiti bu kadar; byle olsundu bu gece de. Yatak odasna inip yataa girer girmez uyudu. Sabaha kar bir kez tuvalete kalkp 50 gene gmld uykuya. Sabahleyin sokak kaps kt kt vurul-masa saat onda da uyanmayacakt. Kolunda asl yayvan sepetteki plastik kaplarda yourtlar, ak bir beze sarl peynirleriyle kyl giyimli, yalca bir kadn Ferhunde Hanm' soruyordu. Kyden yourt, peynir, tereya getirmiti. Ya, peynir, yourt fabrikalarnn marketler, bakkallar ann dnda, bohac kadn gibi kap kap dolanan bunlar da vard demek mahalle aralannda! Ferhunde Hanm'n tandn, kendisinin de istemediini syleyip savd kadn. Zilini yoklad, almyordu; telleriyle biraz oynaynca almaya balad. Baka kimler kapya gelecekti bakalm? O gn, ertesi gnler hi ii ekmedi darlarda dolamay. Gazetelerini, ekmeini, yiyecek, ieceklerini yakn byk bakkaldan alp eve dnyor, mutfakta en kolayndan piirdii yemeklerini yiyor, be-alt gazeteyi spor ke yazlarna kadar okuyor, ald eitli dergileri kartryor, kiminde bulmacalar zyor, ara sra arap iiyor, sedire uzanp tembellik ederken balkondan lodos altnda tekneleriyle birlikte esrik gibi sallanp duran denizi seyrediyor, bol bol da uyuyordu. kide bir saldn yineleyen blk prk dncelerin ortasnda iyi bir dinlenmeydi bu; imdilik bir sorunu yoktu kendisiyle. Bir akam yamurdan sonra hava anca, karanlkta kp deniz kysnda yrd Ahrkap fenerine doru; dndnde kapda arabadan inen Avukat Mustafa ile karlat. Katr telefonuna yant alamad iin kayglanmt Mustafa. Yatak odasnda unutuyordu telefonu, ondand! Unutmuyor brakyordu aslnda. Arayan numaralar grse de aldrmyordu; nemliyse gene arasnlard. Yukar salona kp oturdular. Kahve istemedi, araba hayr demedi Avukat Mustafa. Bir kd imzalatt nce; dosyadaki ev anlamasyla kan bir eksik belgeyi tamamlatt. Ufaktan syleiye daldlar. Trkiye'nin durumu filan derken, Roman nasl gidiyor Abi? dedi Mustafa. Sorup duruyorlar bana.

Gld Doktor, Bitirmi, temize ekiyormu dersin! dedi. Mustafa da gld. Kim soruyor? Kim sormuyor ki! Doktor Nahit'in sze anlam verememi sessiz bakyla ald Mustafa, Bizim Reklamc Suat vard o gece masada biliyorsunuz dedi. Onun duyduunu duymayan kalmaz! Reklam iini ona m verdik? Vermemize gerek yok; gnll stlenir. Siz bilmiyorsunuz deil mi? "Reklamc" ad Lise'de renciyken taklm Suat'a. Sonradan olma deil yani! Deil Abi. Tam anadan doma! nl fkray birbirlerine artrr gibi gltler. yle konukan biri de deil grdm. Reklamc deyince hani... O konumaz, konuturur. Yeri gelmeden azndan sz alamazsn! On ikiden vuracana inanmamsa atmaz! Zeki. Hem de sinsi! Glmsemeyle sustular. Nikh nasl geti? Duralad Mustafa. Anmsamt, Ha, yetiemedim ben de, dedi. Bakrky'de duruma uzadka uzad. Ne olacak, nikh ite; olmutur! Gld gene, 51 Siz demitiniz ya, glmece dergisine evlenme duyurusu koymular hani; "Hasan Hyarla Zeynep Zavall hap yuttular" diye! Doktor Nahit'in bir ey demesine kalmadan telefonu almaya balad Mustafa'nn. Alp seslendi bir-iki; duyamaynca telefonu elinde, kapy ap balkona kt. Temiz, serin bir hava dal-52 di salona. Mustafa'nn evlilii alaya alan szlerinin iten olmadn biliyordu Doktor. 22 yllk evliydi Mustafa. niversitede siyasal tarih okuyan bir kz, bu yl liseye balayan bir olu vard. Evine, Karsl bir Krt beyinin kz olan karsna ball da herkese biliniyordu. Mustafa'nn alayl szleri, bir syleilerinde tarttklar Doktor'un evlilie bakna dokundurmayd. Bara ara konumadan sonra telefonu kapatp ieri girdi. Telefonu cebine sokutururken, Benim kmam gerek, dedi. Eskilerden bir aabeyimiz vardr bizim, Fikret Abi. oktandr hastayd, arlam, hastaneye kaldracaklarm; Okmeydan, Sosyal Sigortalar'a. Beni istiyormu. Beikta'da kznda kalyor. Yetimeye alacam. Mustafa gidince sessizliine yeniden kavumutu ev. "Eski abimiz" Fikret Bey'e taklmt Doktor Nahit. Frlayp paldr kldr giden Mustafa'ya, arld nikhta eskilerden diye szn ettii kimdi, onu bile soramamt. Kimler kalmt, kimleri tanyordu ki eskilerden? yenilerdeydi. Ne gzel demilerdi; "Eskilerde i olsayd bitpazarna nur yaard!" Diskotekler genlerle doluydu; nur mu yayordu? En aldatc karanlk oralardayd. Genten mi saylacakt oralara ylanlar? Kzsan da genlerdi. Uluslararas canavar odaklarn zrtlak sesler, al dumanlar iinde beyinlerini buru kr edip gtt bu srlere acmaktan baka bir ey elinden gelmese de, genlerdi bunlar. Ya babasn da, yrein burguyla oyulmu gibi sancyorsa? San-csnd, ne yapalm? Nereden gelmiti imdi buraya? Dardan bir tren geti sszl sarsarak. Uyanr gibi oldu. Kalkp karanlkta klan krpan denize bakt bir sre. Sabah susuveren el radyosuna, unutmasa da pil alsayd yarn. Arlaan "Fikret Abimiz" yolcuydu belki de! Hangi camiden kaldrrlard? Eskiler-dense, epeyi kiiyi grrd, Mustafa'dan duyar giderse. Adamn lmnden yararlanmay kuruyordu! Ne vard bunda? O kadar ok lm grmt ki. Tm duyarlklarn geri dnmemek zere yok olduu and lm, baka neydi ki? Her olaan olaan karlamak olaan myd? Bir yal Alman kadn doktorun, kendini ldrmeleri iin evresindeki doktorlara yapt basky anmsad. Kanser, ekerli, inmeliydi kadn. Fikret Be-yin'ki neydi acaba? "Zaten pek az misafir kaldmz/Her dal meyve dolu/Bu yaanas dnyada" m diyordu Nzm? Meyvelere uzanamyorsan ekip gitmekti en iyisi. Nereye ekip gidecektin? Gidilecek bir te yer mi vard ki? Ne varsa buradayd.

Doaya salt bakmak bile en olgun meyvenin tadn almakt. Bir yerbilimci ifti okumutu Alman dergilerinde; yanardan kraterine gitmilerdi sevimek iin! Toplumdaki pisliklere gelince, onlarla savamann da, neyle savaacan ak seik biliyorsan, insan, kendisine saygl olmann mutluluuna gtren, kutsanas bir tad vard. Ya bulanmsa kafan? Kalkp klan sndrd, yatak odasna indi. Ykanp yatt. Beyolu'nda sinemalara, tiyatrolara tanmaya balad sonraki hafta. Birok filmi yanda brakp kt. Bir Amerikan mzikal komedisinde elendi biraz. Yllar yl saysz oyunlann izledii Berliner Ensamble'dan, Schaue Bhne'den sonra tiyatro beenisi epeyi deimi olmalyd; pek tat alamamt seyrettii birka oyundan. Boaz'n eitli lokantalarnda balk yemeye gitti leleri. Dnte karsna kan Maslak'la Levent arasnda, evrede dikili yirmi-otuz katl beton-elik yaplara arm, kzm, rkmt biraz da. Gvdenin orasndan burasndan frlam salksz urlar gibi, tm lleri ineyerek birer ikier frlayp yreye tepeden bakan azman yaratklar nereden kmt byle? Neye zendiriyorlard stanbul'u? Nasl yabanclam bir deiimdi bu; milyonlarca isizi, pla, ayla ban alm, gkleri delerek nerelere 53 gidiyordu bu lke? Depremlerden sz edilmeye balanmt son gnler. stanbul'un yars yklr diyorlard. Yz binlerin lm demekti. Kimsenin de bir ey yapt yoktu. Kara kara dnmekten te o ne yapabilecekti peki? Bir de depreme mi taksn-d kafay imdi? Herkes gibi bekleyecekti o da; olsundu bakalm! Roman yazacakt, oturup! Onu da becerebilirseydi! Onu 54 olsun, yapmalyd. Bugne dek yapt teki iler neye yaramt ki? Bir de byle yrsnd yaam. Akamlar Beyolu'na kt gene. Yeni alm birka bar dolap bir-iki tek att oldu. Birinde sz atp yaknlk gsteren, esmer, gzelce bir kadna, biraz da zoraki takld taklyordu; yudumlad rakyla maviye alan gzlerinin kaymaya, gvdesinin oturduu taburede sallanmaya baladn grnce usulca ayrld oradan. ip iip de sallanan kadnlardan hi holanmazd! Kumkap'da balk yemeye kalkt bir akam, klarnet, keman, darbuka basknyla yarda brakt yemei. Gezip dolanmaktan bkm, skntlara batt batyordu ki, Mustafa'nn telefonuyla yeni bir firmann at kampanyadan indirimli, Trke klavyeli bir bilgisayar alp yeniden dzenledii salondaki masaya yerletirince, drt gzle bekledii oyuncana kavumu bir ocuk sevinciyle geti iinin bana. Yazlarna, bu arada romana balayabilirdi artk. Almanya'da brakt, masasna p kamyonu gibi yerlemi hantal aygtn yannda, kalnca bir kitap benzeri, tanabilir bilgisayar mutlulua alacak minicik bir pencereydi nnde; dmeye bastn m nnde ldak gibi parlayan bu ipirin camdan neleri grp yakalayabilecekti? Ne kadarn gsterebilecekti? Sk sk yaz denemeleri yapyordu son yllarda. Geziler, katld kimi siyasal toplantlar zerine uzun notlar alyor; meslek ya da politik eyleme ilikin eitli konumalarnn nceden taslaklarn yazyor; kimi bo zamanlarnda salt edebiyatla ilgili denemeler yapt da oluyordu; okuduu kitaplara, grd filmlere, oyunlara eletiriler filan gibi. zenip birka da yk yazm, yrtp atmt okuyunca. Bir, bayld ehov yklerine, bir de karaladklarna bakt m g kurtaryordu kendini umutsuzlua dmekten! Roman nasl yazacakt bakalm? Onu yapabilecei konusunda pek kuku duymuyordu nedense. , tasarlad konuyla ilgili belgeleri toparlayabilmekte, gerekli birikimi eksiksiz yapabil-mekteymi gibi geliyordu. O gl ap da yeteri bilgi, belgeyle ie kapand m, gzel, arpc bir romanda olup biten her eyi, u minicik gizemli kutudan bir bir karp ortaya koyaca duygusu yerlemi gibiydi iine. G, kolay, bu ii yapacakt sonunda. Salt bir grev duygusuyla deil, istei de aan, iinde var olduuna hep inand sanatsal tutkuyla sarld iin apayr bir mutlulukla gveniyordu kendine. Neredendi bu "sanatsal tutku"? Dnp ayn yere gelmekten de usanmt artk; nere-dense neredendi! Deli gibi sevdii kadndan da bkyordu insan da yenisini aryordu; olmuyor muydu? Ya da eskisine dnyordu yeniden. Yaam buydu. Bozulmu gvdelerle didimek yetmiti artk. yiletirdiklerin bir gn lp gidiyordu sonunda! Karamsar bir dnya grne kaplmakt belki bu; ama byleydi. Niye karamsar olsundu? Deiimdi bu; yaamn da, doann da temel kuralyd. Katld siyasal kavgada da -ak ak syle-yebiliyordu artk- bulamamt aradn. Ne aryordu ki?

Yaratp ortaya yeni, kalc bir ey koymann mutluluunu yaayam-yorsan ne anlam vard u yeryznde bir ura iinde rpnp durmann. Kimseye bir ey sunamasan da, salt o abann iine girmenin insan ycelten bir yan vard. O kt ykleri yazmaya alrken bile az mutluluk muydu duyduu? Devrimcilerin aklarn alacakt; buydu temel konu romanda; Turgut'la Se-her'i semesi de bundand. Mutsuz bitse de, yaamn bin bir pisliine bulanarak bir biimde rse, giderek arpk urpuk olsa da, ksa uzun, yaandklar altn srete insan insan yapan n kaynayd o yaam paras. Hem de an bunca aclar iinde, arayp bulabilirsen sevgiden baka ne, stnde salt derince dnmekle bile daha ok mutluluk verebilirdi insana? Gzeldi de, o gzel insan nasl oluyor da bozuluyor, tersine d55 nyor, irkine dnebiliyordu sonunda? alacak nesi var bunun? Deimeden mi kalncakt? lle de iyiye, ya da ille de ktye deiecek diye bir kural m var? Aklar nefretlere, dostluklar dmanlklara dnebilir. Byk ak yaadn m sen hi? Gemie dnmek istemiyorum! Bakalarnn her eyine burnunu sokmakta saknca grmyorsun ama! Sen, yaknnda grd- n, birbirlerine yreklerinin en derininden bal dostlarna imrendin. Ramiz'le Sacide, ya da bir anlamda Vasken'in kadnlaryla kurduu ilikilere sevgiyle, biraz da ararak baktn! Sen hangi kadna balandn, hangi kadn sana baland yle? Rastlantya bal bu iler biraz da! Ferdane de rastlant! Ne rastlant ya! Adn, yzn, saysn unuttuun ka ulustan ka kadnla yattn; aklndan bir gn geti mi byle bir ballk? Tm m kt rastlantyd bunlarn? Kendine saldrrr gibi balad ilk alma gn, ge saatlere kadar bilgisayarn banda gzlerini ara sra Marmara'ya dikerek birka satra batp yaz boz tkezle-mekle de pek bir ey yitirmedi iyimserliinden. alan telefona biraz daha istekle uzand yalnz! Almanya'dan biri kadn, iki kii Doktor'u sorup telefonunu istemilerdi Mustafa'dan. Telefonu yok deyip vermemiti. yi etmiti. Braktklar telefon numaralaryla adlarn sylyordu Mustafa. Tamam, dedi Doktor. Bunlar almana da gerek yoktu. Sylemitim. stemez. Bir sessizlik oldu. Sizi Esme arad m? Esme mi? Kim Esme? Der demez de anmsad. Hani meyhanede, Reklamc Suatlarla... Ha, bildim. Niye arayacakm? Fikret Abi hastaneye kaldrlmt ya; kanser deniyordu, deilmi. Safra kesesi ameliyatn atlatp taburcu oldu geen hafta. On yedisi doum gnym onun, bu sal. Arkadalarla kut-layalm dedik. Srpriz yapacaz ona da. Tanmadnz; ok tatl adamdr. Size onu duyuracakt ocuklar; belki gelirsiniz diye. Eme'yle Suat koturuyorlar. Ne diyeceini bilemez gibi sessizdi Doktor. Birlikte gideriz, isterseniz Sa olun! dedi. Bir dneyim. Ararz. Telefonu kapatnca kalkt masadan. Kafasndan ne kadar atmaya alsa Almanya'dan arayanlara taklyordu. Biliyordu arayanlar; niye aradklarn da biliyordu. at kap gelip burada da bulabilirlerdi yarn. Bulsunlard bakalm. Pillerini yeniledii kk radyoda mzik arand, Vivaldi kt bir istasyonda; Drt Mevsimdi veriyorlard. Yandaki sedire uzanp brakt kendini. Vi-valdi stne okuduu bir yazy anmsad. Venedikliydi. Operalar, konertolar, oratoryolar, neler yapmamt ki! Sonra da Vi-yana'da yitip gitmiti yoksulluk iinde. Ka yzyl sonra aratrmaya balamlard adam! nemli bir kalt brakmsan itilip bir yanda kalmyordun demek; ge de olsa peine dyor, arayp buluyorlard! lp gittikten sonra, bulmular, bulmamlar... lmn arl altnda ezilir giderdik yaama byle bakarsak. Aynlmaz bir paramzd lm; besleyip bytyorduk iimizde! O da bizi retip bytyor; istediin kadar diret, retim srecini bitirdi mi de tam egemenliini kuruyordu! Hayr, kuramyordu! Bakalar dikiliyordu bu kez karsna; kalc yanlarmz bulup bizi onlar alp gtryordu artk. lme yenilmemek iin herkesle birlikte ortak abamzn bitmez tkenmez kld yaam gzeldi, lsek de iindeydik onun; yalnz gemiin deil gelecein de parasydk. En ar yasa lme karn

yaamamzdr, diyordu Eluard! Bu denli ac gzellik tamay yazgmz yapar da ar olmaz myd o yasa? Bir gn bitecekmi deniyordu gezegendeki yaam. nanmyordu! O duygusuz lmden bin kez kurnaz, kar konulamayan yaam gc, naslsa eline geirdii bu usuz bucaksz egemenlii hi karr myd? Avukat Mustafa'nn Fikret Abisi de dnmt lmden. Pek de iyi etmiti! Onun yalarnda olmalyd. O da dnmt ka kez gitti gidi57 yorken! Bir ssz karanlkta tuzan kurmu bekleyip duran sinsi avcy ne kadar ok bekletirsek o kadar iyiydi! Bu Fikret A-bi'nin, "Kukanat" soyadn syleyince Mustafa, anmsad sonradan, eskilerdendi. Sendikac diye duymutu bir-iki. yi diyenler de vard, burun kvranlar da. Duyduklarmzdan hangisi eri, hangisi doru, biliyor muyduk ki? Katlp iinde yaad 5g olaylar gzden geirirken ne ters alglamalarla gnnde nasl sama yarglara dtn anladka, bin bir atma iinde akp giden sosyal, siyasal kavgada yanlgy gze almadan hibir yere varlamayacan grr olmutu; kiiler zerine dolaan yarglara gvenmiyordu artk. Herkese bir biimde kulp takmak, ya gklere karp ya da yere batrmak deimez devrimci yntemi -mizdi! Hele son dtn grd yanlglarla ylesine aknlklara batmt ki, kendi yarglarna da gvenemezdi artk. Yaadmz gnlerin nda ayrmakta zorlandmz yanllarla alaklklar gemiin, gizemli karanlklarnda nasl bulup da, nereden karacaktk ortaya? Gemiimiz karanlk olunca, bugnmz de bu kadar aydnlk olurdu! Kurtulu yoktu o gemiten. Artk taknts olan Seher'le Halil'in, Turgut'un yklerinin ekici yan, o karanlk gemile bu bulank gnleri balayan yaam izgileriydi. Duyumsad, yitirdikleri, kazandklaryla onun da iinde var olduu yaam izgisiydi bu. Vard acl noktada odaklanmak ne dayanlr eydi, ne yakr; bakaldrdan kanp kimi eyleri unutma yolunu tutmas bundand. Ksknlkle nereye vardrd ki? Yeniden bakacakt tm olaylara, dnyaya! Yreine ken isi pas silip atacak gzellikler tkenmi olamazd. Bunlar yazacakt. Reklamc Suat telefon etti ertesi gn; eski arkadalarndan Muhittin'in Harem'de denize bakan geni salonlu konanda yaplacakm Fikret Abi'nin doum gn kutlamas. Ayna batm bir stanbul gecesinde gittiler Harem'e Avukat Mustafalarla. Byle toplantlarda pek sk grnmeyen kars Safye'yle gelip evden almlard Doktor Nahit'i. lk geldii gnler, bir akam yemee ardklarnda tanmt bu esmer, suskun, iine kapal kadn. Yol boyunca da konumamlard pek. Arkada tek bana oturan Doktor Nahit hi sze karmam, Avukat Mustafa'nn yeni ald arabasn srerken, eski arabasyla karlatrmalarn da, Muhittin zerine sylediklerini de, yannda oturan karsna zorunlu aklamalarym gibi dinlemiti. Solculukla balayanlardanm Muhittin. lk tutuklanmasnda ucuz kurtulunca i alanna atlarak kimyasal madde d almcl- 59 nda (Kimya mhendisliinin son snfinda tutuklanp ayrlm renciyken) byk lde biriki vurgunla yolunu bulup iyi para yapm. Borsada beceriklice oynam epeyi yllar; repoda tutup daha da artrm parasn. Ksa sreli iki evlilik yapm. Brakp gitmi kadnlar bunu daha dorusu! Evlilii mevlilii takt yokmu, yemedii nane kalmyormu; hem de tam bir rezillikle. Estike darlarda gezginlie pek dknm imdilerde tuzu kuru yolda. lkeden knca da evinin anahtarn Reklamc Suat'a brakrm. Meksika'daym en son; yetiebilirse o da gelecekmi bu akam. Gelseydi keke. lgin biri olmalyd. Kan-dnrsa Doktor Nahit de katlrd belki o d gezilere! Ne de baylyordu ya! Avrupa'da grmedii yer kalmama. Amerika, Kanada'yi dolam, Meksika'da bulunmutu bir sre de. in'i, Japon'u da iinde, Trkiye'den baka ekici bir yer yoktu artk onun iin. Sinemalarda grdkleri yetiyordu. Harem-Salacak arasnda, Sarayburnu'na, limana, kprye bakan iki katl, yenilenmi tahta bir eski Osmanl eviydi Muhittin'in kona. Evin nndeki sokan kylarnda yol boyu araba dizilmiti; yanaacak yeri g buldular. rencilik yllarnda, Eminn'nden kalkan kk Harem-Salacak vapurlaryla kente en yakn, en ucuz, hem de stanbul'un tm arpc grnmlerini kucaklar gibi kula atlan Salacak Plaj'na geldikleri elli yl nceki evreyi anmsyordu. Parann ekirge bulutu karanl kmemiti daha buralara. lkeldi, ama doald; yoksul grnmlyd, ama d gcn besleyen scack bir cana yaknl vard. Karlarda Sarayburnu, Ayasofya, Sultanahmet, tepede btn grkemiyle

Sleymaniye, yzerek gidip kysna kabilecein, tepesinde martlar uuan Kzkulesi, tekneler cenneti liman, Hali az, Boaz, bayapt bir stanbul grntsne dalp karak denize girmenin esrik eden mutluluu dnyann hangi plajnda bulunurdu ki! Byl ay altnda imdi de her ey gzel grnyordu ya, gndz gelip dolaacakt bir gn; eski gzelliklerden 60 neler kalmt acaba? Bir eyler bulacan biliyordu; saldrgan hangi irkinliin tam gc yetebilmiti ki stanbul'a? Sessiz, serin gecede, Ahrkap'dan Kabata'a, ayndan tl ekilmi kar kylardan gzlerini ayrmak kolay deildi. Eve yrrlerken Salacak skelesi'ne bitiik gibi bir yalda bir ara Doktor Hikmet'in oturmasn anmsad birden. Glecekti. Anlatsa myd bunlara da? Cezaevinde, yaz k her sabah tuvalette tas tas, grevli kyl gardiyan Kadir'in diliyle "go go" buz gibi sular dokunurdu Doktor. Bu eve tannca denize girmeye balayp tezden de brakm, ierde tasla dknmeye dnmt gene! Kzgnln nleyen bir glmsemeyle aklam nedenini. skeledeki sandalclar, balklar svp laf atmaya balamlard! Koskoca adam, kn ayaznda denize giriyordu sabah sabah; ak salanndan da utanmyordu! Talarlard da hani! Ne yapacaktk bakalm biz bu gzelliklerin kysna oturmu dik dik bakan halkmzla? Aralk bir demir kapdan girip parmaklklarla evrili, tarhlarnda yeilliini koruyan k bitkileriyle avlu benzeri baheyi getiler. Birka basamak merdivenden sonra zile basmala-nyla hemen alan kapdan kalabalk seslerin dar tamas bir oldu. Suat't karlayan. Sevinerek el skp pardslerini astklar caml dikdrtgen vestiyer-pabuluun ak kapsndan genie bir salona girdiler. Alt perdeden bir mzik duyuluyordu, ne olduunu karamad; poptu belki! stne birilerince yiyecekler tanp duran, bir ucunda atal, bardak, tabaklarn yld uzun, duvara yaslanm bir masa vard kyda. Yandaki odada oturuluyor olmalyd. Merdivende biri vard yukar kattan inen. Dolu kayk tabaklar geldiine gre, merdiven altnda girilen kapdan mutfaa gidiliyordu demek. Ortada dolananlardan hibirini tanmyordu. Odadan kan bir bayan glerek Mustafalara yaklarken elini kendisine de uzatnca kurtulur gibi oldu aknlndan; Nevizade'de, meyhanede birlikte olduklar Avukat Jslazan'd. Avukat akir'in kars. akir de grnd biraz sonra. nlerine dp aldklar yandaki genie odada da, koltuklara, kanepelere oturmu, kimilerinin elinde iki kadehleri, aralarnda ene alarken dnp Mustafalarla selamlaan, Nahit'in tanmad, kadnl, erkekli birileri vard gene. akir "Doktor Nahit Abimiz" deyince kalkp saygyla elini skan kiiler bir koltua buyur ettiler hemen; oturdu Doktor. Tantmak iin sylenen adlan duymamt bile. Fikret Abi'yi almaya gitmilerdi. Byle bir dzenlemeden bilgisi yokmu onun; srpriz yaplacakm. Elenceli bir gecenin beklentisi vard. Yaklap elindeki sulandrlm rak kadehini glerek uzatan akir'den alp ardan yudumlamaya balad ikisini. Biraz sonra kendi havasna dnd herkes. Ska zil sesinden sonra yeni konuklarn gelmesiyle kalabalk artt; kalkanlar, oturanlar, masadan iki yenileyip salonda, odada er beer toplanp syleenlerle uultu bast birden. Sonunda, merdivenlerden koturarak inen delikanldan biri, -yukarda pencereden grm olmalyd- "Geldiler!" diye seslenerek kapya kounca odadakiler de, ellerinde ikilerle dar ktlar. Mustafa dnp baknca kalkt Doktor da, salona getiler birlikte. Pabuluk giriindeki kap ald, demin merdivenlerden koturan delikanl, ak sal, elimsiz, esmer, az kamburlam, yal birini, saygyla geri geri ekilerek buyur edip salona ald. Ho geldiniz Fikret Abi, diye atld Suat; sa olun, bizi onurlandrdnz, dedi. Fikret Abi de bir eyler dedi ya, pek duyulmad. Titrek, alt perdedendi sesi; sekseninin epeyi stnde grnyordu. Ameliyat iyi atlatmt; kalbi salamd demek. Yan soranlara, "Size ne benim yamdan?" dermi. Ardndan kadnl, erkekli birileri daha girmiti ieri. Biraz ge karsa da anmsad yzn, Es61 me'ydi gelenlerden biri; Suat' keye ekip sinsi glckle fiskosa balamt hemen. Glmesini de biliyormu demek kz! O gece somurtmasnn bir nedeni vard demek. Fikret Abi'yi gtrp salonun st banda, Doktor'un ancak imdi gzne arpan, zel yerletirildii belli byk berjer koltua oturttular. Kadnl, erkekli kuatmlard hemen. ine sknt bast Dok-62 tor'un. evresinde

onu seven birka kii varsa, onlar koparm olmalyd bu yaygaray. Elinde ikisiyle dnp odaya yrd. Boalm koltuklardan birine oturdu. Ak kapdan adamn yal titrek sesi gelmeye balamt. Bir eyler diyordu ya, piyasa alaturkasna deitirilen kasetteki mziin arasnda pek anlalmyordu gene. Glmeler, alklar duyuldu. Bir kadn konuuyordu imdi. Esme miydi? Esme niye olsundu bu kadar kadn varken? Nazan da deildi. Demin u koltukta ayak ayakstne atm oturan, tantmlard ya, tarih retmeniymi, adn anmsamyordu, gle yzl kadn olabilirdi; sesi onu okuyordu. Uzun mutlu yllar diliyordu Fikret Abi'ye. Dilee katlan kadnl erkekli eitli seslerle anlalmaz oldu konumalar. Sala kaldrlan kadehlerin n nlar duyuluyordu. Doktor da bir yudum ald ikisinden. Konumalar kesilince balayan anak atal tkrtlarnn ardndan ellerinde yiyecek dolu tabaklarla birer ikier odaya gelmeye balamlard. Ackmt o da. Yiyecek masasna saldr bitsin, ona da bir eyler kalrd nasl olsa. Kalkp yrd salona. O tatsz piyasa alaturkas daha da ykselip ar basmt salonda. Yabanclam duyumsad kendini birden; belliydi ite, benimsedii doru drst bir mzik anlay yoktu u koca topluluun. Dinlediklerinin aynmnda bile deildiler belki. Hele bir "Krte" ya da "Ermenice" kaset koyulsun nasl ayrmna varrlard hi karmadan! Duvara yasl uzun yemek masasnn st de doluydu daha, evresi de! Odaya dnecekti ki, Avukat Nazan yaklat glerek, Size de bir tabak yapalm m? Nasl eyler isterdiniz? Sa olun, dedi. Acelem yok. Biraz alsn, alrm. Glerek masay gsterip ekledi, - Bitecek gibi grnmyor! Yok canm, dedi Nazan. Aada iki a alyor mutfakta. Daha "scaklar" gelmedi. Bizim "Reklamc" bir ie el att m tamamdr. Birden aklna dt Doktor Nahit'in; gideri nasl karlanmt bu trenin? Herkesten bir para topladlarsa, Avukat Mus-tafa da onun adna demi olmalyd; hesabna yazard. Salonun te bandaki koltuunda, nne ekilmi bir kk masadaki tabaktan titrek elindeki atalla bir eyler yiyen, evresi seyrelmi Fikret Abi'ye iliti gz. Gelin sizi Fikret Abi'yle tantraym. Avukat Mustafa'yd. Oturursanz, size de, kendime de bir eyler alr gelirim masaya; birlikte yer, ene alarz. Pek ene alnacak biri deildi Fikret Abi! Sol kula hemen de hi duymuyordu. Avukat Mustafa, Doktor Nahit'i tantrrken sa kulana eilip barr gibi verdi adn. Ban sallayp elini Doktor'a uzatt, tokalarken g duyulacak bir sesle, Sevindim Nahit Bey, dedi. Mustafa sylemiti Trkiye'ye dndnz. ok eskilerden duymuluum var sizi. Glmseyerek ban sallayp Ben de sevindim efendim, dedi Doktor. Daha nice yllara. Pek bararak sylemedii iin duymam myd ne, bir ey demedi Fikret Abi; glmsyor gibi bakp yemeine dnd. Gittiklerinde yannda syleen bir-iki kii de Mustafa ile birlikte ayrlp Doktor Nahit'le brakmlard Fikret Abi'yi. Krklar arasnda snk de olsa ldayan kara gzleri, seyrelmi ak salar, iyice alm alnndan boazna, tm yzn benek benek karaltyla glgelemi yallk illeriyle urada yemeini dalgn dnceli ineyip duran kambursu adamn niye bylesi bir sevgi, saygyla kuatld gene takld kafasna Doktor'un. Mustafa dolu tabaklarla geldiinde, titrek eliyle yemeini bitirme ura-ndaki Fikret Abi'yi tedirgin etmeden sze nasl, nereden girmesi gerek diye dnyordu Doktor Nahit; gz de, ellerinde dolu tabaklarla gezinerek syleen salondakilerdeydi. Mustafa'nn masaya koyduu tabana bak; diyetine uygundu, yiyebilecei eylerdi. Gerekten anlayl, iyi biriydi bu Avukat Mus- tafa. Konumak iin Mustafa'nn geliini beklemi gibi dnp bakt Fikret Abi, Artk darlara gitmek yok, deil mi Nafiz Bey? dedi. Nafiz de nereden kmt? Mustafa dzeltti glerek, Nafiz deil, Nahit, Fikret Abi! Balayn! Daha bir eyler demesine brakmadan, Yok, gitmem inallah, dedi Doktor. Burada bitireceiz artk! Fikret Abi sze girecek gibi ban sallamaya balamt ki,

 Doktorluu brakp yazarla balad Doktor Abimiz, diye Avukat Mustafa ald hemen. Burada roman yazyor. Roman m? Ne kmseme vard bu soruta, ne merak; azndan ylece km bir szckt. Gven diye bir roman kt... Ha, syledi Suatlar, dedi Fikret Abi. TKP'nin eskilerinden sz ediyormu. Eskiler moda m oluyor, nedir? Glyordu. Mustafa'yla Doktor da glmeye baladlar. imdi o Gven romann Nahit Abimiz tamamlayacak. Sonraki gnleri de o yaad. Ban ardan sallayarak dinliyordu ya, pek bir ey sylemedii belliydi bu szlerin Fikret Abi'ye. yle bir savm yok Mustafacm, dedi Doktor Nahit. ok yaydn bu ii sen! Sinsice gld Mustafa. zellikle yapyorum Abi; Boynunuza bor olsun da yazn diye! Balamadk bile daha. Ne kaca nereden belli? Esme de szn ediyordu. Fikret Abi'ye dikmilerdi gzlerini. O roman bilmiyormu da, bitirmek mi istiyormu o da ne? Birilerini sordu bana. Hi duymadm adlar. Mustafa'ya bakt Doktor; o da yadrgam olmalyd olay. Glmsedi Mustafa, Nahit Abi'yle konuurken duymutu; odur, dedi. O da zenir yazmaya ya, bu i baka! kircikli bir duralamadan sonra masadaki iyice sulandrlm raksna uzand Fikret Abi. Bir tedirginlik kmt stne Doktor Nahit'in. Niye olmasnd? Romana svanmt kz belki de. Ne biliyordu da, ne yazacakt? yi demiti Mustafa; bu i bakayd. Yazsnd bakalm; yarma olurdu, kt myd? O kzla m yanacakt? Bakalar da kacakt belki; onun yapmak istediini bakalar niye yapmasnd? Bir sknt dmlenmiti iinde. Bu roman iini aklamas iyi olmamu belki de! Tabana eildi, salatadan, peynirden arnmaya balad. Merdivenlerden koturur gibi yukar kata kan Eme'ye takld gzleri. arp sorsa myd, Fikret Abi de buradayken? Ne soracakt? "Sen roman yazyormusun" mu diyecekti? "Sana ne benim romanmdan?" derseydi bir de kz! Yere bakan, dangul dungulun biriydi; der mi derdi! Daha kts de beklenirdi o sinsi kandan! "Senin becerecein ey deil Bay Doktor, hastalarna bak sen!" derseydi bir de! Verirdi yantn o da! "Bktm senin gibi dangalaklar sala kavuturmaktan," diye yaptrrd hemen. Ya kz da kalkp... Kendi kendine kavga kanyordu durduk yerde; byle byle mi romanc olunuyordu? Koul muydu gemi olmas, kurup olabilirliine inand eyleri yazacakd romanda da. iler pek kt saylmazd demek! Bir balad m giderdi byle. Elinde makinesiyle bir gen kadn yaklat; izin verirse birlikte 65 fotoraf ektirmek istiyordu Fikret Abi'yle. Makineyi Mustafa ald. Kadn eilip srtndan Fikret Abi'nin boynuna dolad kollarn. Fla parlaynca bakalar da kt ortaya ellerinde fotoraf makineleriyle. Kiminde Doktor Nahit'in de bulunduu toplu bir sr resim ekildi bir kaynama iinde. Varln yeniden anmsamlar gibi, evresini gene birileri almt Fikret Abi'nin. Doktor elinde tabayla dlanm duruyordu ki, Suat yaklat glerek, Size biraz mantarl tavuk alaym m aabey? Nefis sosu... Sa ol, dedi. Geceleri yemiyorum. Aldklarm yetti... Roman nasl gidiyor? Duralayp glmsedi, Nasl gitsin? dedi. Yola kamad ki. Esme daha nce bitirecek filan gibi eklese miydi? Kalmad, inceden, saz benizli bir gen kz kolundan tutup kulana eilir gibi bir eyler syledi; Suat'n, "zninizle," demesiyle merdivenlere yrdler. evresine baknmaya balad. Son peynir parasn da alp bo taba yandaki masaya brakrken, "Doktor Bey!" diyen ince, yorgun bir seslenile dnd; evet, Fikret A-bi'ydi, bayla da gel yapyordu Doktor Nahit'e. Biri kz, biri erkek iki gen vard yannda. Yaklanca uzanp el skrlarken adlarn da syledi genler ya, gz kula Fikret Abi'de olduu iin duymam gibi oldu. nceden almt Fikret Abi.

kisi de yeni doktormu bu genlerin. Evlenmiler. Almanya'ya gidecek-lermi uzmanlk iin de... Gerisini dinlemek bile gelmiyordu iinden. O yorgun sesinden umulmayacak bir canllkla bir eyler daha syledi Fikret Abi. Hangi alanda uzmanlk? Dermatoloji diyorlar. Biz "Pediatri" dedik. Gideceimiz hastanelerde doluymu. Kz konuuyordu. Olan sessizdi. Hangi kent? ki olaslk var. Kln, bir de Berlin. yi, dedi Doktor Nahit. Ne desindi baka? Tek szck bile sylemek gelmiyordu iinden. Tand birileri var myd yardmc olacak oralarda; oydu sorduklar. Doktorluu brakal ok olduu iin koptuunu syledi o evrelerden. O kentlerle de pek ba olmamt. Genlerin bir-iki sorusuna daha, ksa, neredeyse umut krc yantlar verince soumaya yz tutan bir ksa sessizlikten sonra birilerinin el etmesiyle ayrld genler. Fikret Abi'yle yan yana kaldlar. Ksm myd adam ne; sessiz, dalgn duruyordu. ok g, dedi Doktor Nahit, konumay amak iin zorlar gibi. Dnp Doktor'a bakt Fikret Abi, ne dediini sorar gibi. ocuklarn ii diyordum. Barr gibi sylemiti duyurabilmek iin. Dalgn, ar dnd nne Fikret Abi, Hangi gn g olmad ki, dedi. Bizim iin ok mu kolayd? Ksa sessizlii gene kendi bozdu, Geiyor ite! Geiyordu, evet! Boynumuzu bkp sineye ekmekten baka ne geliyordu ki elimizden? Bu da onu diyordu! yi olmutu, Fikret Abi'yle tam srasyd konumann; herkes kendi havasndayd, ba baa gibiydiler salonda. Balayn Fikret Bey, dedi. Sosyal Sigortalar'dan emekliydiniz sanrm. Asl alma alannz?.. Buralarda deildim uzun yllar, biliyorsunuz. Tam tanyamadk lkeyi. Yallk da var; ou eyi de unutuyor insan. Yksek sesle tek tek bastrr gibi sylemiti. Sinsi bir glck doland dnp bakan Fikret Abi'nin gzlerinde, almadmz alan m kald ki? dedi. Evet, unutuyor insan. Doktor Nahit de glmsedi. Ben Rtiye ikiden ayrldm, diye ald gene Fikret Abi. 67 Ortaokulu yani o gnlerin. Girip kmadm i de yok. Uak atlyesine girdim Eskiehir'de; askerliimde de ordaydm. Boyaclk yaptm. Odunculuk, kmrclk yaptm. Sebze-meyve hal'inde altm. Eczac kalfal yapm! Boya fabrikasnda altm. Hanya'y Konya'y asl orada rendim. Ar ar, anmsadka kendisiyle alay ediyor gibi anlatyordu 53 titrek, ince sesiyle. Belleiniz iyi grnyor, yaknmayn! inde kvlcml glckler dolanan kylar krm gzlerini Doktor Nahit'e evirdi Fikret Abi, Yakndm yok da, dedi, eczanede kmr kantaryla ilalan nasl tarttma taklyor kafam baz! Gld Doktor. Fikret Abi de glyordu. Dnyay gizlice alaya alan bir oyun iinde cin gibi bakyordu adam; zeki biriydi belli ki, scak yrekli biriydi. Bylesine sevilir miydi yoksa? Emeklilii mi diyordunuz, dedi, ardan. DSK'ten emekli olduk sonunda. Kimya-i'te altm on alt yl, rgtlenmede. Sustu gene. Evini, ailesini, oluk ocuunu sorsam m diye dnd bir ara, vazgeti; sorguya ekmek olacaka adam. Gerisini Mustafalardan filan da renirdi. Oturup uzun uzun konusa iyi olurdu bu adamla; niye ondan bundan rensindi? Epeyi bir eyler vard bu adamda belli ki. O grkemli sesiyle Ruhi Su balaynca aalad birden; Nereden kmt bu imdi? Byleydi bizde iler! Bu da var diyorlard bizde! Eline salkt kim koyduysa! Almanya'da tklm tklm bir salonda Ruhi Su'dan ac bir mutlulukla dinlemiti bu, "Bi bir yandan, bir bir yandan" diyen Karacaolan trksn. Birden byk bir angrtyla yerinden srar gibi irkildi herkes. Temiz bardaklar, tabaklarla dolu koca bir tepsiyle aya srp merdivenin son basamana kapaklanm zayftan, ince

bykl, esmer bir olana dikildi gzler. Yardma koup el uzatanlara kalmadan, hemen di-kelip bardak, tabak knklarn tepsiye toplamaya balad olan. lgilenenlere bir ey diyemiyor, ban yerden kaldramyordu utancndan. Kzl olanl birileri m, yerlerde cam krkla-nn aranyorlard. Krt'ten garson bu kadar oluyor! diyerek kulana fsldar gibi eilmi adama bakt Doktor Nahit, bir duralamadan sonra kard, Eczac Kerim'di. Naslsnz Doktor Abi? diyordu glmseyerek. 59 Sa olun, dedi Doktor. Almanya'daki Krt garsonlar grn de bakn, oluyor mu, olmuyor mu Krt'ten garson. Aman Abi, dedi Kerim, kebap garsonudur onlar! Bunlar da kebapdan ald bizim Reklamc ucuz diye. yi ucuza gelecek. Bir kahkaha att. Doktor da glyordu. Roman nasl gidiyor? kide bir karsna kan bu soru iyice cann skmaya balamt. Yazmyorum. Vazgetim! Niye? Gerekten kaygl bir tonu vard sesinin. Bilmem, dedi Doktor. eniyorum. Bu yatan sonra, yazacam da ne olacak! Alayc bir glmsemeyle bakyordu Eczac Kerim. lle de genler mi yapacak bu ii? dedi. Onlar hi kalkmasn; ne biliyorlar ki, ne yazacaklar. Gven'i okudun mu? Nerde vakit Abi? Bin be yz sayfa m neymi! Bu okudu en son. Yanlarna yaklaan Eme'yi gsteriyordu Eczac Kerim. Nasl buldun? Merhaba, dedi Esme. Soruyu anlamamt, Neyi buldum? dedi. Gven'i okumusun diyor. Ha, okudum, dedi. Bilmem. Yeni bitirdim daha. Dnyorum. Sizinle konuaym diyordum ben de. Konualm. Roman yazmaktan vazgemi Doktor Abimiz; yle diyor, dedi Eczac Kerim. Yznde saklamaya alt bir eyler gezindi sanki Eme'nin; Doktor'a yle geldi. Bir duraksamadan sonra gzlerini dikti Esme, 70 Niye? dedi bastrarak. Toparland Doktor, Daha kesin bir ey yok, dedi. Dnyorum ben de. Ne bileyim, yalandk! Roman yazan da sizin yata. Siz yazsanza! ok isterim... Bilmem becerebilir miyim? "Beceremezsin," demek geldi iinden Doktor'un. "Bilmem becerebilir miyim," derken yaylveren aznda, dilinin altndaki bakla grnvermiti ite! Roman yazmaktan vazgetiini duyunca sinsi bir sevincin glgesi gezinmiti yznde; bunu anlamayacak kadar aptal myd Doktor! Doruydu usulca ayrlp ieri odaya geen Eczac Kerim'in dedii; kendini nemli biri sand her yanndan akan bu kz ne biliyordu da ne yazacakt? Kolay deil karar vermek, dedi Doktor. yi bir n alma yapmak gerekiyor. Seher'in, Turgut'un ne olduunu aratryorum, bilene rastlamadm daha! Sinsi bir glck takld Eme'nin dudak kvrmna. Onun peine mi dtnz? dedi. Soru daha da alayc yapmt glc. Sinirlenmeme abasyla glmsedi Doktor da. Evet, dedi, onun peine dtm. Vedat Bey'e de sordum, o da bilmiyor, ne olduklarn Seher'le Turgut'un. Roman bitince ayrlm, bir daha da grmemi! Vedat Bey mi? Evet Vedat Bey. Vedat Trkali. Anmsad Esme, Haa, sylemitiniz, dedi. Bir duralamadan sonra, Seher'le Turgut'u almanz koul mu ille de, dedi. Ak roman diyordunuz o gece. Biraz ard Doktor. Nevizade'de birlikte olduklar geceyi diyordu kz. Evet, ak romam demiti. Kz unutmamt demek.

 Yok yle bir koul ama, dedi. Konu bana ekici geldi. Roman sevdim. renmek istediim dnemi sergileyip bir yere getiriyor. Srdrp sonrasn siz anlatn diyor roman. Biraz kst gzlerini stne dikmi kza bakp duralad, Daha sonraki dnemde de devrimci eylem izgisini Seher'le Turgut izmilerdir gibi geldi bana. Srdreceksem nce o izgiyi saptamak gerek. Aslnda roman da bir kurnazlkla sylyor onu sonunda! Ak roman derken, o iki devrimcinin aklarn dnyorum. Sonlarnn hi de iyiye gitmediini sandndan sz etsin miydi, etmesin miydi derken gld Esme. Doktor'un tm syledikleri aptalla dnvermiti sanki bu glckle. Kzacak oldu Doktor. Krlm gibi oldu. Balayn ama, dedi Esme, ben hi de yle almadm o Seher'le Turgut yksn. Nasl aldnz ya? Belli etmemeye alt bir kzgnlk vard sesinde Doktor'un. Bilmem, tam karar veremedim daha; onlarn yks bitmi gibi geldi bana. Aym karanl m yaayacaklar? Sonraki dnem de yleymi nk duyduumuz. Ayn acl karanln yinelenmesi yani! Kahramanlk dizisi! Yazlmaya deer mi? Yakn dnem, bugnlerden sz edecekseniz, o kadar ayr ki koullar, onlar, Turgutlan, Seherleri almann ne gerei var? Biliyorum bugn de o yolda kavga yrtenler var diyeceksiniz; dada, kentte bam bum gidiyorlar. Yaknlk duyuyor musunuz onlara? Ben duymuyorum. 71 Kafas kanr gibi olmutu Doktor'un. Gzlerini ksm yeil yeil bakan kza kar m ksn, dorusun mu desin, kzsn m bilemeden kalmt. Ayn kiilerden mi sz ediyorlard ki? O daha ktlerini, ryp irkefleenleri biliyordu; onlar m yazacakt yani! Toparland, Romandaki Seher'e, Turgut'a yaknlk duydunuz mu? dedi Duydum. nemsememi gibi sylemiti. Hemen gene alp srdrd Esme, Yaknlk duymaktan ne anlyorsunuz, bilmiyorum, dedi. Szgelimi Necla'y daha yakn buldum. Hibir ey demeden bakyordu Doktor Nahit ya, kzyordu aslnda. Necla'y yakn bulmasnn hangi yann almalyd? Pat diye "Lezbiyen misin," diye soraym diye geirdi iinden. Kz duyumsamt sanki, Kadnlara dknlm olduunu sanmayn, dedi bir glmsemeyle. Erkei severim. Bilgi, olduka da yrtk bir kz bu, diye dnd. Grelim bu konular, dedi. Sizin de roman yazmak tasarnz olduunu duymutum. Konuacamz epeyi ey olmal. arm gibiydi Esme, Kimden duydunuz? dedi. Bir ara konuulurken sz geti ya, pek anmsamyorum neredeydi. Gzlerini ksp dikmi bakndan belliydi pek inanmad. Tam alyordu ki, Sizi aadan istiyorlar, diye yaklat ortada dnen garsonlardan biri. zninizle, dedi Esme. Mutfakta iim var. Meyve salatas yapacam, sz verdim. sterseniz konuuruz bu konuyu bir gn. sterim, dedi Doktor Nahit. Ararsanz sevinirim. Ararm, dedi Esme. Telefonunuz var bizde sanrm. Olmazsa Mustafa Abi'den alrm ben. Esme koturur gibi gidince glecek oldu. Birbirinden epeyi uzak ne ok eye bir anda saldrp karmakark edivermiti kz? Meyve salatasn neye benzetecekti bakalm! Boyunu aan sorunlar bir-iki tmcede zdn sanmasna kzgnlk duysa da, sa solu kollamadan dndn syleyiveren bu kza es73 Jcisi kadar souk bakmadnn ayrmna varnca ard gibi. Darlardan da biliyordu, ou byleydi bu yeniyetmelerin! Oturup konumak iyi olacakt bu kzla; ne havalar alacakt kim bilir? Trkiye'deki tarihsel aamalar doru drst kavramadan sosyal-politik roman yazacakt! yle bir ey dememiti ki kz. Roman yazacam bile dememiti ya, sosyal-politik roman szn de hi etmemiti. Okuduklar ayn roman zerine ayn eyler duyuyor, ayn eyler dnyordu; olamaz myd? Sosyal-politik bir roman yazmak kendi sorunuydu. Roman yazmaya kalkt

diyelim, ona uymak zorunda myd kz? Baka yol tutturmas onun iin de iyi deil miydi? Ayn yollara deceklerdi, kskanacak bir durum da olmayacakt yani! Daha neler, bir zibidi kz m kskanacakt! yle olacak diye bir kk kuku dolansa iinde, hi girmezdi bu ie! Balamt ite uyduruk tren! Merdivenlerde bir devinimle stnde krmz tek mum olan kocaman bir pasta getirip salondaki masaya koydular. Ya pastasyd Fikret Abi'nin. Koltuklayp kaldrdlar Fikret Abi'yi; masaya getirip mumu flettiler, pastay kestirdiler. Alkladlar grltyle. Pastadan ilk paray, bir gen kza vermesini de alkladlar; to-runuymu. Yalca bir kadn atld ortaya, konumaya balad. Yllarca birlikte almlar Kimya-i'teki rgtlenmede. Bol bol vd Fikret Abi'yi, o ar koullarda yaptklar iin. Bir alk daha koptu. Fikret Abi de bir eyler sylemeye alt ya, heyecandan titrek, kslm sesiyle ancak yresindekilere duyurabildi. Duyan, duymayan alklad onu da. Pastay kesip dattlar. Aadan tepsilerde gelen meyve salatalann grnce merakla bekledi Doktor; meyveleri rten bol krem antiyi grnce iyisine gitmedi. Kremaya batm bir-iki zm tanesiyle mandalina paras alp brakt taba. Bir canllk gelmiti toplantya. N-zm'dan iirler okundu. Balama alan bir genle, evresine toplanan birileri trklere balaynca iindeki sknt araland sanki Doktor'un; tam istedii deilse de (Balama iyi deildi; trk-74 ler iyi seilmemiti, pek de iyi syleyemiyorlard) bir almayd gene de. Epeyi iilmiti; ge saate kadar srd ikinin de getirdii, sululua varmayan bu canllk. Fikret Abi ayrlmak iin izin isteyince Avukat Mustafalarla Doktor da kalkt. Yallar ayrlp toplanty, evi genlere brakyorlard. Ayrlrken gzleri Eme'yi arad Doktor'un, yoktu ortalarda. Reklamc Suat da yoktu. Yan yana yukar kata karlarken grdn anmsad bir ara. Eme'ye, "Meyve salatas byle yaplmaz," deseydi, nasl da keyifli bitirmi olacakt bu geceyi! yi oldu deil mi Abi? Mustafa'nn arabasndaydlar. Evet, iyi oldu, dedi. Mustafa'nn pek az konuan kars o dncede olmadn "Aman ne ok itileeer!" diye tiksinir gibi homurdanarak belli etti. kiye kar oluundan ikili yerlere pek gtrmyordu karsn Mustafa. Sessizce glmseyip Fikret Abi'yle ilgili bir eyler anlatmaya koyuldu. Doktor pek dinlemiyordu; artk ou bildii eylerdi syledii, soru sormak da gelmiyordu iinden. Onun kafasna Esme taklmt. Telefon numarasn versin diyecekti Mustafa'ya, vazgeti kadnn yannda sylemekten. Kadnlar belli olmazd; bakarsn bir anlam karrlard bundan! Ne anlam karacaklard ki bu yata adamn yirmilerindeki kza telefonunu vermesinden? karsalar ne olacakt? Ne mi olacakt? Hibir ey olmasa da taklmak hoa gitmiyor deildi hani! Glmsedi. Eve gelince yorgundu. Ne scak imgelerle kurmaya altklar, kzn abuk sabuk bir-iki szyle erden pten bir yapy-m gibi ykld yklacak sallanp duruyordu iinde; bundand sanki yorgunluu! Seher'le Turgut'u an gerisinde kalm sayyordu kz. Bitmimi onlarn ileri! Romanda anlatlmaya deer bir yanlan da yokmu artk! Tam yle mi demiti? Nasl demiti ya? Soyunup dknp gzleri kapand kapanacak yataa att kendini; uyku bastrmt iyice. Hi uyanmamacasna sabah ettii bir uykudan telefon sesiyle uyanr uyanmaz, gece syledikleriyle Esme dikildi karsna! O muydu sabah sabah? Heyecanla at telefonu; Mustafa'yd. Bulgaristanl Sleyman diye biri numarasn istiyormu ille de, versin miymi? nce karamad Sleyman', anmsad birden. Bulgaristan'dan tand, soyu sopundan oulan buraya g etmi, kendisinin Trkiye'ye girmesi yasakl bir eski Trk komnistiydi Sleyman. Vermesini syleyip kapatt. ok beklemeden yeniden ald telefon. Szcklere bastran kaln Balkanl sesi tand hemen. Yasa afla kalkmt demek; stanbul'dan aryordu. "A be gel da iki maha-bet yapalm!" diyordu Slman Aga! Tophane'de kahveler varm; orada bekleyecekmi "On"a doru. Tanmn ald kahvelerin, geleceim deyip kapatt. Geceki szleriyle Esme kmamt kafasndan. Hi de batc gelmiyordu syledikleri geceki gibi. Sylediklerinden ok o andaki "ben bilirim"li syleyi biimine taklyordu insan bu kzn. Burnu havadayd. Burnunu sevsinler-di onun! Burnu da sevilesi idi dorusu. zenle izilip seyrek glcklerle pembeleiveren iki yanan arasna ustalkla oturtulmutu. Gzlerini yeil yeil krptrmas burnunun gzelliini aa vurmak iindi sanki! Ak roman yazacaksak, gn gemi ener'leri, Turgut'lar deil de gnmzn Eme'lerini, Reklamc

Suat'lann m yazacaktk? O ki yle diyordu kendisi yazsnd Esme. yle bir ey demiyordu. Kzn parman bast, u ya da bu kiiler deil, yeni dnemin bakalyd. Kim tersini syleyebilirdi ki? Nasl bakalkt bu; onu sormak gerekirdi nce. yi, nce onu sorard Esme ararsa. Esme nereden bilecekti? O biliyordu nice yiit ener'lerin, Turgutlar'n bugn ne durumda olduklarn! Daha niye kzyordu Eme'ye yleyse? Kz 75 yzn yanla eviriyordu da ondand kzmas. Dorular ona kalyordu demek, kt myd! Kahvaltdan sonra arabuk toparlanp frlad evden. Slman Aga'da ne haberler vard bakalm? Yenikap deniz kysndaki yola kp bir taksiye adad. ten ie sevinmeye balamt Sleyman'n aramasna. Anmsamaya yasak koyduu "gemi" demekti bu Sleyman ya, sosyalist 75 lkelerin bugnleri zerine ne szler edecekti bakalm? Sley-man'l gemi gnleri, daha o gnlerden silip atmaya almt kafasndan. Yllar nce, TKP'deyken, ilk gnler, Sovyetler'de, DDR'da, Leipzig'de, Dou Berlin'de, Bulgaristan'da birlikte olmulard. Canlann skan olaylar karsnda dertleip Parti ynetimine, yneticilerine, gizlice eletirilerde bulunduklar da olmutu aralarnda. Bu yolla bir yere varlamayacan anlaynca, kabuuna ekilir gibi, kendini salt Bat'daki etkinliklere adamt Doktor. Kabuuna ekilmek deil, kendini sevip gvenen bir kk arkada topluluunun arasna ekilmekti bu aslnda. Y-netimdekilerin iine karmyorlar, Parti'ye katk salayacak, yararl olduuna inandklar ileri kotaryorlard dayanma iinde. Yllar sonra daha ok inand doruyu yaptna. Sosyalist lkelerin dalmasyla, bir sre alt gizli haberalmadan ayrlp Bat Berlin'de yaamaya balayan bir Bulgar kznn yeminle anlattklar derin znt duymasna neden olmutu; ou Bulgaristanl Trkler, birbirlerinin konumalarn Bulgar gizli polisine rapor ederlermi, kzn dedii! Sleyman da varm bunlann arasnda! Irkilmi, tiksinti duymutu olaydan. Kara almadr diye dnmeye alt. yi ki, o gnler uzak dmlerdi Sleyman'la. Prag'da, arkadalarnn istemesiyle gittii bir toplantda yle bir karlap ayrlmlard en son. Kapanmt artk o sayfa. Bakalm bugnler iin ne diyordu Sleyman Yolda? Tophane'de, Kl Ali Paa Camii'nin nnde arabadan inince, bir gnler Amerikan pazarlarnn dizildii tam kardaki yaplann altnda sralanm kahveleri grd hemen. Gneli bir serinlik vard. Karda, alanda, antsal kalt brakm Osmanl mimarlnn stne su iin artk der gibi dikilen Tophane emesi, tede Yenieri Oca'nn ykmna dikilmi, daha ok da Osmanl mimarlk knn tan olarak ykselen, Kirkor Balyan'n, ampir-barok karm Nusretiye Camisi, ilerde beteri, bir ngiliz mimara yaprlm, Padiahn Tophane'deki asker kurulularn grmeye gelmesinde konuk edildii, deniz yoluyla gelen yabanc devlet adamlar karlanmasnda kullanlm Tophane Kasr, tm birlikte, nnde inip baknd, Koca Sinan'n yallk yllarndaki grkemli yapt, Kaptan- Derya Kl Ali Paa Klliye -si'ndeki Tophane Camii'nin tartlmaz yceliini, boyunlarn umarszca bkm kantlyor gibiydiler. Yapldnda, on beinci yzyl sonu, deniz kysndaym bu cami. Drt yz ylda ne ok toprak almz o gzelim denizden! Yrd kahvelere doru. Gzleri masalarda Sleyman' aranarak ar ar dolanmaya balad ak havadaki kahvelerin kysnda. ounluu renci genlerdi oturanlarn. Sleyman nereden bulmutu buray? ay, kahve ien, sandvi yiyen, tavla oynayan kzl olanl kalabalkta nargile ien bir-iki kz gzne arpnca yadrgad birden. Esme geldi aklna niyeyse! Kedeki bo masay gzne kestirmi gidiyordu ki kardan koturur gibi gelen Sleyman' grnce dnp yola doru yrd. O da grmt Doktor'u. Kahvenin giriinde karlap kucaklatlar. A be Doktor, bak u ie, diyordu Sleyman. Nereden aklmza gelirdi buralarda buluacamz? Ksaya yakn orta boylu, tknaz gvdesinin stnde duran deirmi, esmer, hafif iek bozuu yz burumutu biraz, biraz da salar aarmt; baka bir deiiklik yoktu Sleyman'da. Pek geni saylmayacak aln hep byle krkt. Devrimi yapp yle gideriz diyorduk, olmad! Evet, yle diyorduk Doktor. Olmad; eldekini de yitirdik! Sleyman'n sesinde aclk m, alay m vard, belli deildi.

 Nereden buldun benim avukat? Bizim ocuklar bilirler, dedi. Ben Doktor Nahit deyice, Avukat Mustafa bakar ona, dediler. Senin btn ileri temizlemi. Onu da konuacam seninle. Benim ilerde de przler var; bana da baksn isterim Mustafa. Konuuruz, dedi Doktor. Eski TKP'liler olmalyd 'bizim ocuklar' dedii. Kimleri gryordu acaba; sorsa myd? 73 Nedir senin durum? dedi. Bir ara giremiyordun Trkiye'ye. Bizim akrabalar vardr burada; amca oullan. Kn sz geiyor Ankara'da. O bastrm. Bir aylk vize verdiler. On bir gndr buradaym. E anlat bakalm, nasl sizin oralar? Anlatacak nesi kald be Doktor? imdilerde dzeldi biraz. ok kt gnler oldu eskilerde. Sosyalist dzenin boluk brakarak kt gnlerde iine dtkleri ar koullardan sz etmeye balama Sleyman. Bir ie st, bir topak peynir, bir para et, bir torba patates iin sabah karanlnda kuyrua girip nasl eli bo dndklerini anlatt. O gnler geride kalmt artk. Sizin durum nasl imdi? Duralayp glmser gibi bakt Doktor'a, Bizim durumumuz, deyip durdu bir, srdrd ardan; byk olan diidir bizim, onun dzgndr ii. Evlendi. Kk, yeni bir ortaklkta muhasebeye bakar; iyidir o da. Biz Ha-nm'la Vitoa'nn altndaki bildiin evimizdeyiz. Dorusunu istersen bizim durum tm eski gnlerimizden iyidir imdi. Emekli aylnz var. Vardr, dedi Sleyman. Nazife'ye de baladlar. ok yl Salk Koruma'da alt o, biliyorsun. Bizim eski ayl da artrdlar biraz. Yz kzarr gibi olmutu glerek anlatrken bunlar. Yeni bir toplum kurmak iin yaamn koyarak yrtt byk devrimci kavga, bir gnler alayl biimde taladklar bir kk burjuva dzenine kavumasyla bitmiti sonunda; yznn kzara-rak glmesi bundan olmalyd. Sz de bitmi gibiydi. Ne konuacakt imdi bu adamla? Sofya'da, Vitoa eteindeki, bir akam anl gittii katlan geldi gznn nne. Yemei yer yemez Mazife masay toplayp mutfaa, bulaa gemi, olanlar ran-zal kk odalarna ekilmilerdi. Ba baa kaldklar odada ge saatlere kadar, srasnda kapt kapacak sertleerek politik tar- 79 umaya girdikleri yrtc ku grnml adam, iine itildii ortam "bugne dek yaadmz en iyi gnler" diye anlatrken srtan bu karsndaki esnaf emeklisi miydi? lk miydi bu; byle nicelerini grmt yklm sosyalist lkelerden gelen. Ya en yakn evresinde olan! Nasl anmsamak isterdi eskileri? Durmadan konuuyordu Sleyman. Avclar'da minibs ileten brahim sylemi buray. O da gelecekmi birazdan. aylann yudumlarken, Sleyman' dinler grnse de gzleri, kula evredeki genlerdeydi. Fndkl'daki Akademi'den olmalydlar; en yakn yksekokul orasyd. Elli yl ncekiler gibi ne dler kuruyorlard bunlar da kim bilir? Kurmasnlar myd yani? Kurunlard da... Plovdiv'dendir. Bizim Filibe'den. lende gidip orda yiyelim. Seni tanr. Sevinecektir. brahim de gelir imdi. Beikta'ta lokanta am bir hemehrisini diyordu Sleyman. Sa olsun da, benim szm var, dedi Doktor. Bala. Saatine bakt, Kalkmam gerek. Baka bir gn gideriz. Ara beni! A be gzel de, sen ne yaparsn Doktor? Seni hi konumadk. Ardan kalkp elini uzatt glmseyerek. Uzanan eli tutarken Sleyman da kalkmt. Ne yapacam, dedi Doktor. Darlarda srteceime burada srteceim. Konuuruz. Baka bir ey sormasna komadan, gelen garsona paray de-yip yrd. Yola kp da taksiye atlaynca kurtulmutu! Byleydi ite: Gemile ilgili her ey, herkes skcyd! Darda da oydu, ieride de. imdi ne yapacakt peki, bu erken saatte? Artk bkm gibiydi stanbul'u gezmekten. Gidip Boaz'da bir yerde yemek yemeyi bile ii ekmiyordu. Islak,

serindi hava; eve dnmekti en iyisi. Dolmabahe'de Taksim'den eve evirdi arabay. Eve gelince odasna kp yatana uzand; uuup duran dn- eleri bir bir kovarak uykuyla uyanklk arasnda uzun saatler kald ylece. Kalktnda stne km yorgunluktan kurtulmu gibiydi. Pencereye yaklat, lodosla ardan sallanp duran Marmara'ya bakt bir sre. Dnp mutfaa iniyordu ki, telefon sesiyle durdu irkilir gibi. Sevinmiti sanki! At, Mustafa'yd. Almanya'dan arayanlar szn duyunca da cinler tepesine kt birden. Mustafa'ya svp saymaya balayacakt az kalsn. Bu katr konuuyoruz be kardeim, dedi. Duymak istemiyorum artk. Kimse aramasn beni... Der demez de duralayp "...Almanya'dan!" diye tamamlad hemen. Bilmiyorum, de; stanbul'da deil, de; ld, de; ne dersen, de! Aman Allah korusun Abi de; yle aslyorlar ki, ne bileyim? Gene ar bir ey sylememek iin g tuttu kendini. Avukat Mustafa anlam gibi ekledi abucak, Bir de Esme istedi telefonunuzu. Ona ver! Verdim. Yatm gibiydi telefonu kapattnda. Eme'nin telefonunu almasndan myd bu? yleydi belki de. Baland soruna ynelik iliki kurmak, sonunda atma da ksa, gnlerin bktrc bo bo beklentisi yannda iyi kt yola koyulmak. Neresinden baksan daha iyi deil miydi yani? Telefonunu bu kadar abuk almasna da sevinmiti; konuya ilgisi itendi demek kzn. Arasnd bakalm. Kitaplara, dergilere kapand birka gn boyu. Karamazof lann valizine att Almanca evirisini okumaya balad. Ara sra alverie kyor, en yafan yerden bir eyler alp yanm brakt romanna dnyordu koturur gibi. Daha nce gene Alman-cas'ndan okuduu roman byle nasl bir yeni merakla okuyabildiine aarak okuyordu. Eme'nin aramasndayd akl da. Alayl taklmalara balama kendine; doald bu genlikte, faza vurulmutu demek! Hangi gn yemiti o naneyi fa, imdi de yesin! Sorun, bir trl balayamad romand imdi, faz olacak deildi herhalde; fazla konumak, eridoru bir yol aar gibi geliyordu ona. Drdnc gnd; le uykusundan dorulunca ap Mustafa'ya sorsam m diye geiriyordu fa, telefon ald. Eme'ydi. Naslsnz? diyordu. Gnlerdir arayacam sizi, olmad. Bugn buluabilir miyiz? Olur, dedi Doktor. Engel yok benim iin. Nerede? Bir sessizlik oldu, Bilmem, dedi Esme. imdi Sirkeci'deyim ben; bir yere urayp Beyazt'a kacam. Oradan da bana gel istersen. Kumkap'yla Yenikap aras. Bulabilir miyim? Bulursun. Ayrntl biimde tanmlad evi. Cep telefonu vard Eme'nin, bir glk karsa arayacakt. Pek dank saylmayacak oday yle bir toparlad gene de. Masann stn dzeltti. Du yapt abucak, stn deitirdi. Gne vard ya, serindi, balkonda oturulmazd. Koltuuna geip telefonunu nne koydu, sabah yarm brakt gazetelere gz atmaya balad. Eve armas uygun dm myd diye dnd bir ara. Trkiye'deki bugnn anlayn tam bilemiyordu daha. Ne vard bunda? Meyhaneye mi arsayd yani? Pastacya, muhallebiciye ya da; daha m uygun olacakt? Telefonda hi de yle bir derdi yoktu kzn. Niye olsundu fa? Uzaynca kapnn bozuk zili geldi aklna; tutukluk filan yapmasnd gene! Yapmamt, zil alyordu, inip at kapy; yznde beklemedii glck, elinde pakee 81 Esme girdi. Doktor'un kitap sand paket de, kekmi. Byle eyler de biliyordu demek kz! Niye bilmesindi? G oldu mu? Yo, dedi Esme. Sokan banda indim arabadan. yle iyi tanmlamnz ki... Cinci Meydan deyince hemen buldu ofr.

Doktor'un ard sra merdivenlerden salona girip de ndeki g2 balkonu grnce, ierdeki hibir eye ilgi gstermeden gidip at kapy, balkona kt. akn akn Marmara'ya, evreye bak-nyor, Ay buras ne gzelmi, diyordu. Doktor da kt pei sra. Burada oturalm istersen, dedi. Ama serin biraz. r msnz? Dnm, Doktor'a bakyordu. Yoo, sveter giyerim. Ben de mem. Doktor inip yatak odasndan mavi sveterini giyerek ktnda Esme iki sandalyeyle kedeki kk sigara sehpasn balkona karmt. Ne vereyim sana? ki filan... meyeyim, dedi Esme. ay... Onu yapacam... zin verirseniz ben yapaym. Niye? Byle dikelir gibi bir karlk beklememiti sanki, aalayp duralad Esme, Sizi yormak istemiyorum, dedi. Yalancktan, sertlemi gibi bakt Doktor, Yalymm gibi davranlmasndan holanmam, dedi. Balayn, hi yle dnmedim. Gld Doktor. yi yleyse, dedi. Gel mutfaa inelim, yap ay imdi! Kza mutfaktaki teberinin yerlerini gsterip yukar ktnda mutluluk vard iinde. Pek de kafasnda biimlendirdii gibi deildi bu kz. Dik bal hi deildi, uysal bile saylrd. ekingendi belki. ekingenliini dik bal grnmyle rtyordu. Elinde tepsiyle kapdan giren gencecik kz grnce daha da artt mutluluu. Prl prl cam bardaklarda demli aylar, dilimlenmi zml kek, evden eksik etmedii anasonlu peksimetler, balkona ilk kez getiriliyordu byle; oydu ekici olan. Bu kz her gn bunu yapmaya kalksa tad, tuzu kalr myd? Ne vazgeemeyecei sandklarndan bkmt yaam boyu. Deiiklik istiyordu insanlar. Bunun iin kayorlard birbirlerinden, bunun iin kouyorlard birbirlerine! Tutkuyla balanmak diye de bir ey vard belki; epeyi kimse tanmt byle. Sresi uzasa da, sonunda zlp kopuyordu bir biimde. Doald bu da, irkinlemeden olsayd bari. Gzlerini denizden ayramayan Eme'ye bakt ayn yudumlarken; o da eker koymamt ayna, tabana ald keke de dokunmamt daha. Nasl buldunuz buray? ok gzel bir yer. Evet, ok gzel, dedi Doktor. ocukluum bu yrede geti benim. Biraz da bu evde... Burada yaayaym diye dndm. Ev sizin mi? arm gibi bakyordu Esme. Deil, dedi Doktor. Bir rastlant. Gzlerini ilgiyle dikmi kza zetledi olay. Darlardan sanki bu ev ekti beni buraya! Bu ev mi ekti? Baka eyler yani yok mu ?.. Bu bns soruyu nasl almas gerektiini bilemedi birden Doktor; talama myd, alay ya da uyarma myd? Kafas takr tukur mu iliyordu yoksa bu kzn? Kzd kzacak bir duralamadan sonra glmsedi, Olmaz olur mu, dedi? Neler var, neler! Sylenmez! Ne anlama gideceini pek dnmeden, sz akaya dndrmek iin deyiverdikleri, kzn sorusunu sivriltmi, anlaml bi-imde drtc yapmt. Glmsemeye alt Esme, olmad; 83 suskunca ban evirip uzaklara dnd. Yersizliinin ayrmna varm olmalyd sorusunun. Sessizlik uzaynca ald Doktor, Darlarda kalmamzn bir anlam yoktu ki artk, dedi. Aslnda geciktik bile; ne yaparsanz yapn lkenizde olacaksnz. Dnm, dorular biimde ar ar ban sallamaya balamt Esme. 34 Siz darlara ktnz m? Glmsedi Esme, Almanya'da dodum ben, dedi. aalamt Doktor. Niye hi aklna getirmemiti bunu? Trke'si yle gzeldi ki!

 On beimde geldim buraya. Liseyi burada bitirdim. Babanz? Opel'de alyordu. Wiesbaden'deydik. ld trafik kazasnda. lgisi artmt Doktor'un. Anneniz, kardeleriniz filan? Annem evlendi, ikizleri varm. Ben grmedim. Babaannemin yanndaym yllardr. Bir daha gitmedin Almanya'ya! Berlin'e gittim. Annene?.. Gitmedim. Donuk, titreimsizdi Doktor'a diktii ot yeili gzleri. yi kt tanmt kz, yeterdi bu kadan. stne vard m kz da balard sorulara. Doktor eilip bo ay bardan masaya brakrken, Eline salk, dedi. ay gzel. Bir ay daha?.. eriz, dedi Doktor. ay termosunu gstermeyi unuttum; dolabn stndeydi... Bo bardaklar koyduu tepsiyi alp kalkarken, Gerekmez, dedi Esme. Altn kstm. imdi getiririm. rperir gibi oldu balkonda beklerken kalkt Doktor; gne inmiti- Merdivenlerden salona giren Esme elindeki ay tepsisini yaz masasnn kysna koydu, eri alalm isterseniz, serinlik bast, dedi. Grndnden akllya benziyordu kz! Salonda koltuklara geip aylarn sessizce yudumlamaya balamalaryla kt kecek arl nlemek ister gibi, - imdi gelelim romana, diye ald Doktor. Taklr gibi bir glmsemeyle girmiti sze. Kz gzlerini gene ayn donuk bakyla Doktor'a dikti. Hangisine? dedi. Gven'e mi, sizin yazdnza m? Senin yazacana! Souka dudak bker gibi yapt Esme, Yok yle bir ey ki, dedi. Bir ara dndm. Daha dorusu, hep kuranm yazaym filan diye ama... Kolay deil. Evet, dedi Doktor, kolay deil. Ben de kuruyorum imdilik. Ka kez oturdum yazmaya, olmad. Yanl yapmaktan m e-kiniyorum, nedir? Yazmak istediklerim hep bildiim eyler oysa. Hi yanl yapmadnz bugne dek! Gvenlisiniz! Duralad Doktor. Kzsn m kzmasn m kald bir sre, Bilmem, dedi. Nasl gvenli olunur ki? Geende sylediklerine de takldmd. Hangi sylediklerime? Seher'le Turgut'un yks diyordun, ilgin deil artk filan diye. Evet, yle diyorum. Sorunlar baka bugn. Birbirlerini lp bier gibi karlkl bakp kaldlar bir an. Gene ardan ald Doktor, Temel deiti mi ki, sorunlar deisin? dedi. Temel nasl deiecek? Bir duralad, ac bir glmsemeyle, Bilmem, dedi Doktor. Uratk bir sre, beceremedik. Hibir eyi de deitiremezsin temeli deitirmedike. Siz temeli deitirmeye uramadnz ki! 85 86 armt Doktor. Esme hemen ekledi, Bakalarnn yerine gemek istediniz. Keyif etmek iin de deildi herhalde. Hem kendimiz deil emekiler gesin istedik. Emekiler nerede geti iin bana ki? bana geenler ne yapt? Alayl bir saldrganlk vard kzn gzlerinde. Nerede i bana geenler?

 Tm dnyada. imdi yklm teki lkelerde. Kavramaya balamt Doktor. Yarm yurum rendii biriki ey bana vurmutu bu kzn! Cin olmadan adam arpmaya kalkanlardand! Kzar gibi oldu nce. izmenin almayacak boyunu gsterse miydi u... Dnyay, teki lkeleri ok iyi biliyorsan... yle ok iyi bilmiyorumdur belki ama, bilinmedik bir yan da kalmad. Ayn alayc glckle srdrd, "Eski tfek" bir amcam vard benim; "Takke dt, kel grnd" derdi. Amcan m? Talat Amcam. Tersaneden emekliydi. Sizi tanyordu. Geen yl ld. ok imekten. Eskiden o kadar imezmi. Kendisini tanyan "eski tfek" amca da iinde, kzn tm syledikleri, dudann kvamna takl souk glckle bakn daha da batc yapan sinsice saldryd. Bir an ne diyeceini bilemedi Doktor. Talat diye birini anmsamyorum, dedi yavaa. Peksimete uzand Esme ses karmadan. Isrp inemeye balaynca, Ne gzelmi bunlar, dedi. Duymam gibi yapt Doktor. Kzn tabaa uzannda, anasonlu peksimeti alp ktr ktr yiyiinde, umursamazlkla syledii szde bir ey vard gene iini trmalayan. Amcam sizin hastanede ameliyat olmu sanrm. Oradan da tanyordu sizi. Takld kkrtr gibi, Hastalar doktorlan pek sevmezler, dedi Doktor. Kim bilir ne atp tutmutur bizim iin? vgyle sz ettiini anmsyorum birka kez. "Saim arkada," diyordu size. nsan adammsnz. Asl adnz da biliyordu, Doktor Nahit Kotar diye. O gnlerden duymutum adnz! Aklda kalan bir ad. aalad Doktor; adamn vgsyle de gevedi sanki biraz. Parti'deki Saim kod adnn Doktor Nahit Kotar'Ia ilgisini bilen ka kii vard ki o gnler? Bu Talat'n da bir kod ad olmalyd. Baka adla tanyordu adam belki! DDR'daki hastanedeyse! Le-ipzig'de almt ksa bir sre. Tanr rahmet eylesin! yi biriymi demek, dedi alaya kaan bir aldrmazlkla. Gemi gitmi eyler. Bugne bakalm! Sinsi bir glmsemeyle, Evet, bugne bakalm! dedi Esme. Azndan kaptrd bir szle tuzana dm gibiydi kzn! Evet, dedi Doktor. Bugne bakalm da, doru bakalm! Dn de doru bilerek bakalm! Bir-iki szckle birbirlerini tartar gibi gz gze bir gerilimin eiine geldiler gene. Sz Esme ald hemen, Kimse de doru sandklarn bakasna zorlamaya kalkmasn! dedi. Kz artk anlamaya balamt; kzmamaya alyordu. Doru sandklarn bakasna zorlamaya kalkanlar var yani! dedi yavaa. Bu aadan alnm gibi sylenen szler kkrtmt sanki kz. Yok mu? dedi hrnla kaan bir tepkiyle. Bir sre karar verememi gibi bakp kald Doktor. Savaa m tk imdi bu kzla? 87 Olmaz olur mu? dedi gene aadan bir sesle. Dnya canavarlarn elinde. Var da, sen kimleri sylyorsun? Kimler, nasl bir ie kalkmlar? Omuzlann silkip, Ne bileyim kimler? dedi Esme. Srdrd ayn sinirlikle, ' gg Bir sr, dedi. Boy boy, tr tr... ri iri savlarla kyorlar; herkes kendi dorusunu bir bakasnn kafasna akmaya alyor. Kkrtr gibi glmsedi Doktor. u sylediklerin de az iri sav deil hani! Duralad Esme; yznde sinirlilik glgesi gezindi. Krptrd gzlerini,

 Kimseyi benim gibi dnmeye zorlamyorum ben, dedi. Benim gibi dnmeyenlere de hain demiyorum. Hainler yok mu dnyada? Varsa da ben yarglayp belirleyemem. Kim belirleyecek, kim yarglayacak peki? Onu da bilemem. Gevemi gibi glmeye balad Doktor, yi, dedi. Bu da bir tavr. Kimsenin etlisine stlsne karmam ben diyorsun! Birden dikeldi Esme, Nereden kanyorsunuz bunu? dedi. Hi de yle demiyorum. En tiksindiim ey! Glsn m, kzsn m bilememi gibi bakp kald Doktor bir sre, Peki, ne diyorsun sen kzm? dedi. Brak gizemli dokundurmalar! Kusura bakma; kafam almyor demek, anlamadm! Kim kimin kafasna akmak istiyormu kendi sama dorularn? Ak ak syle de bilelim! Keye skm olmann umarszlyla bir-iki kmldayp gene dikeldi Esme, Gizemli dokundurma yaptm yok, dedi. Yllar yl kalplara sokulup sersemce koullandrlm insanlar. Devrimcilikmi! Siz bunu benden iyi biliyorsunuz. Talat Amcam dedim ya, tam yleydi- Takm kafay bir eylere; biraz ktnz m onun dna ya alay eder, ya hemen dikilir karnza; dmansn! Tek doru onun dorusu! Bir srs ayn kafada bugn de. Hepsi aptalca geliyor bana bunlarn. Neresinden, nasl almalyd bu szleri, bilemeden kald bir an Doktor. "Siz bunu benden iyi biliyorsunuz" szn de yerine koyamyordu. Tanklk anlamna myd, dediklerinden biri de o nu oluyordu yoksa bu kzn? Talat Amcas da neyin nesiydi? Yok muydu yleleri? Byle kimlerle hem de ne ok, ba derde girmiti onun da. Ama yok, dedii bakayd bunun; ne kacakt bakalm altndan? Sz niye buraya getirdik? dedi Doktor. Roman konuacaktk. Ne bileyim? Siz atnz! yi, kapatyorum yleyse. Seher'le Turgut'un yks diyorduk, oradan balayalm. lgin bulmuyordun! Tedirgin kmldad Esme, Evet, ilgin bulmuyorum, dedi. O kavgada olduunu syleyen birileri bugn de var bizim evrelerde. Demin szn ettiklerimizden bunlar da. Eski gnlerde kahramandlar belki. Gven'de anlatlanlar iimi burktu, ok da yakn duydum kendime; yiittiler, baka yapacak ey de yokmu o gn. Bugn yle mi? Bir sr yol. Sinirli glmseyip srdrd, Sz gene oraya geliyor ite. Ama, onlara bakarsan yok baka yol! Kafalar Talat Amcamn kafas. Sosyalist lkelerdeki rezillikleri hi duymamlar sanki! Seher'le Turgut diyorsunuz. Bunlardansalar, nesini anlatacaksnz? Anlatn! Beni hi ilgilendirmiyor bunlarn ykleri. Onu diyorum. Ban ardan sallarken Anlyorum, dedi Doktor. 89 90 Anlad daha neler vard da; anmsamak istemedii de bunlard aslnda! Ama yalnz onu ya da onlar anlatmaz ki roman, dedi. Bence asl konu Trkiye'nin ac serveni. Btn insanln ektii acnn bir paras bu. Dn sorumluluklar yklenenler, diyelim bugn, dediin gibi yeterli deiller artk. Kim ya da kimler peki imdi? Sorumlular yok mu bugnn? Bitti mi sava? Biter mi? Yaamn yasas! Bu kokumu bataklkta kimler yrtecek sava? Hangi dorularla yrtecekler? Yol yntem ne olacak? Bizim yerimiz ne olacak bu savata? Bunlara k tutmal roman bence. Roman yazar mym, yazamaz mym, bilmiyorum ama, temel abam bu benim. Temel sorun da bu! Romana gerek yok ki bunlar iin. Aratrma yapn! Yzne bakt, ciddiydi kz. Yalan da deildi syledii hani! Doru, dedi. Ama ben roman yazmak istiyorum. Bunlar da tasn istiyorum yazacam roman. yi kt bildiklerim bunlar; romanmda da bunlar olacak. Siz o gece "ak roman" dedinizdi deil mi? Nevizade'deki geceyi diyordu. Evet, yle. stediim o.

 lle de bir tarihe mi oturtmak gerekiyor ak? Sorudan alay kokusu alma Doktor. Evet, dedi bastrarak. lle de bir tarihe oturtmak gerekiyor ak! Tarihi olmayann ak da yok yani! Gld Doktor, Seninle uramak epeyi g i be kzm, dedi. Tarihi olmayan kim var ki? stese de istemese de tarihin bir dnemini yayor insan. Tarihin akna bilinli katlmcysa, devrimciyse yani, amzda, hele lkemizde yaam dramatik oluyor kiinin. Ak da yle. Roman iin de ekici olan o benim iin. Glk karmak iin sylemiyorum ama, bana hi ekici gelmiyor, dedi Esme. Ak baka bir ey. Kzn "ben bilirim" konumas balamt gene. Tuttu kendini Doktor; taklr gibi bir glmsemeyle, Nasl bir ey bu ak? dedi. Bana da bir anlatsana! Gzlerini umursamazlkla dikti Doktor'a, Yaamas kolay deil ki, anlatmas kolay olsun, dedi. Evet, dedi Doktor, gzel syledin. Yaamas da kolay deil, anlatmas da. Byle gvenle syleyecek kadar bildiine gre glklerini de epeyi yaamsn! Daha bir eyler diyecekti ki, sinsi bir nlama duyuldu odada. Frlayp sandalye stndeki antasn ald Esme, zrlayp duran cep telefonunu at. "Evet", "tamam" gibi bir-iki szckten sonra birazdan kacan syleyip kapatt. Ben de bu akam birlikte yeriz diyordum. Siz de gelin isterseniz, dedi Esme. Suatlarla sz verdikti Yeniky'de arkadalara. Yok, dedi Doktor. kmayacam ben. Evde bir eyler var. Konumann en nemli noktasndayz, brakp gideceksin! Gene gelirim, dedi Esme. Ak diyorsunuz deil mi? ok nemli de bulmuyorum. Yaadm m? Ne bileyim? Yaadm sanan ok. Olup olmadn anlamak bile o kadar g ki, olmasa da olur! Gene kzacak oldu Doktor. elikiler yuma ortasnda her eyi zdn sanyordu bu kz! Can da sklyordu imdi gidecek olmasna! Hep de var ama, dedi. Olmadan olmuyor demek! Hep var m? dedi Esme arm gibi. Ak m hep var? Nerede? Sessizce bir baktan sonra, Kendisi yok ortada, sz var, dedi. Bir de kt edebiyat var! Bilmedii ne vard ki bu kzn! Doktor tam sze girecekken kalkt Esme. kmalyd artk. Kapya kadar inmesine gerek ol-madn syledi ama, dinletemedi Doktor'a. Kz yolcu edip de 91 kapy kapatnca bir ykten kurtulmu duyumsad kendini. Mutfaa geip akam yemeini dzenlerken de kz arad nedense. Birlikte olsalard imdi, yemei o karsayd yukar, ay yapt gibi, gzel bir akam olurdu dorusu. Bo biri deildi bu kz. Okuduu, bir eyler kartrd belliydi. Grm geirmie de benziyordu! Yalnz, olduunun stnde sanyordu kendini. Ne 92 yapalm, yle ansnd o da. Tek o deildi ya yle sanan! Suat'la buluacaklard gene; birlikte mi yayorlard? Kimseden bir ey duymamt. Soracak deildi ya, ona neydi? Hem Suatlar demiti kz Suat dememiti. evreleriydi. Frankfurt'tan gelecek bir tr-la kitaplarn, mzik setini olduu gibi getirtmenin bir yoluna bakyordu Mustafa; kafas ona kayd. Salonun duvarlarna konacak, bir ay kadar nce llerini aldklar tahta rafl kitaplk da birka gne taklacak demiti. Haftaya kitaplar, mzik seti de gelirse tam yerleecekti. Tek eksii kadn kalyor evin diye alaylca geti iinden, gld. Ara sra istek duyuyor diye bir kadnla bir at altnda yaamak gze alabilecei ey deildi. Kadnlar tanmt, ilesini de ekmiti yeterince. Yetmi sekiz ya, birilerinin paralayamayaca mutluluk dnemi olmalyd, yle yryecekti yolun sonunu. Biraz nce kzla yapt tartmayla bir kez daha inanmt tutumunun yerinde olduuna. Ne anlamsz karabasand kaptm kapacam tedirginlii iinde birlikte olmak bir kadnla! Dnmeye balaynca deminki hogrl yumuak yaklam eriyip gitmi, daha kat yarglamaya balamt kz. Yeni ne vard sylediklerinde? Hi mi grmemiti bu tr kar koymalar; hangisini bilmiyordu ki? Gerek ak yokmu, sz dola-nyormu ortalarda; ne de duyulmadk szlerdi ya! Taze yan bir kzn azndan duymakt belki. Bir de kt edebiyat varm

akn! O kt edebiyatn rneklerinden biri de senin bu sylediklerin, demek vard. Nasl da yukardan konuuyordu; edebiyat uzmanyd sanki kan! Dnyay kuatm dall budakl bir olguya bu mu tanklk yapacakt? Kendi dndklerini tek doru diye karsndakinin kafasna akma sulamas da dorulan grmek iine gelmeyenlerin sktlar m kaytarmak iin kap aralamasy-dr ok karlam, ok duymutu onu da. Oyuna kalkm izlenimi vermeden, itenlikle syleyivermesi etkileyici oluyordu bel-jcj! Seherlerin, Turgutlarn deil de Esme ile Suat'n akn anlatmak m aa uygun saylacakt! Bu ak da imdi o yaktnyor-du kza ya, olurdu, niye olmasnd? Ak konusunda byle bilmie szler eden biri, hele bu yata bir kz, aktan saymasa bile se- 93 vimeyi tatmam olabilir miydi? Hele Almanya'dansa... Suat'la deil de bir bakasyla, bakalarylayd belki. Roman moman yazacan da, ie svansa pek bir ey kvrabileceim de sanmyordu bu kzn. Darda da rastlamt bunlara. Bayldklar ey tepeden bakmak, ortaya bir ey koyamadan, kendilerine zg azlanyla st perdeden, srasnda al dilleriyle birbirleriyle de didierek sanatla cilalanm gevezeliklere batp gitmekti. Komnistler arasnda pek bulunmazd eskilerde bunlar. Komnist byle konuur muydu hi! Ka komnist kalmt ki? Kalanlar bunlard demek! Komnist szcn duymu muydu ki kzdan? O da kendi yaktrmasyd; Mustafa'nn "bizimkiler" demesini komniste almt. Bu tr komnistler kmt imdilerde belki de! "Gkten ne yad da yer kabul etmedi?" szn anneannesinden duymutu ilk. Hele bizim gibi bana gelen her belay gkten inmi sayp boynunu bken lkede gereki grnml ne gzel talamayd! imdi de byle komnistler yamt demek! Batda pazara srlm mal bize sokmasnlar olur muydu? Bizim pazann kk satclar da bunlard! ok ileri gitmemi miydi imdi de? Yaamnn bahanndaki kza bu lsz saldn niyeydi? Kskanlktand belki de; genliini kskanyordu kzn! Doksanna kadar yaayan, evkaf emeklisi Esat Amca'nn -babasnn amcasyd, Deli Meyzin (mezzin) derlerdi- szn anmsad, gld. "Sakn kanma olum! Btn pislik balan gerdanlarna dm bu yallardan kar! Bereket, gleri yetmez, kleri kalkmaz bu yere bakan melunlann! Allah bilmez mi; zincire vuruyor bunlan!" O zinciri de krdlar imdi, ilac bulundu; 1 iyice korkulurdu bu melunlardan! Kzla tartmadan sonra daha da genileyip eitli sorgulamalarn sallantsna dnen iindeki gelgit, Almanya'daki kitaplarnn, mzik setinin bir kamyonetle kapya dayanmasna kadar srp gitti. Beklediklerinden nce kagelmiti tr. Mustafa'nn handan yollad hamallarn Topka-p'dan kamyonla getirdikleri koca kolileri merdivenlerden ka-94 np salona yarak ekip gitmeleriyle eve ken sessizlik yle umarsz bir skntya batrmt ki Doktor'u, bu ykn altndan nasl kalkacan dnmekten teye geemiyordu kafas. Bir gn nce getirilen tahta raflar da salonun bir kesine ylm, atlmas iin ne vakit gelecei belli olmayan ustalan bekliyordu. Oldum bittim yz yoktu bu trden grltl ilere. Brakp kamay bile dnd! Nereye kaacakt? nemli bir arazi davas iin, gnden nce dnemeyeceini syleyip Aydn'a gitmiti Mustafa. lerinin, elini oynatmadan yoluna konmasna yle altrmt ki Doktor'u, imdi ne olacakt peki? Telefonun birden zrlamasyla deliniverdi bu karabasan; Avukat Nazan'd. Mustafa telefon etmiti biraz nce Aydn'dan; kitaplk varmt dzenlenecek, onun kz kardei ktphanecilikteydi, yardmc olmasn istemiti bu konuda. Nahit Abi de ister miydi? Sevinten dili tutulacak gibi oldu Doktor'un. Kitaplk raflar da taklmad daha, dedi. O kolay, dedi Nazan. Suatlann hannda onlar, biliyorum. Bizimkileri de onlar yapt. Konuurum ben. Biraz da korka korka derin bir soluk ald telefonu kapatnca; olacak myd acaba? Salonda dnecek yer yoktu; yatak odasna inip ylece uzand karyolaya; gazeteleri gzden geirmeye balad. Dalmt; kapnn kt kt vurulmasyla frlad. Gece iyi uyumad iin uyuyakalmt demek. Merdivenleri inerken ikide bir bozulan zile svp sayacakt neredeyse. At kapy. Eme'yle karlanca ard. Sevindi de. Arkasnda iki delikanl da ustalar olmalyd. Cep telefonu elindeydi Eme'nin. Kaygl bakyordu. Telefona da yant vermiyorsunuz. Evde demiti Nazan Abla. Korktum birden. yisiniz deil mi? Kulak verdim zil de almyor-

Eme'de grd bu iten ilgi de artc olmutu. Gelenleri ieri alrken, Bir trl deitiremedik zili, dedi. Bozuk. Telefonu da yukar salonda braktmd. Dalmm. yiyim. Buyurun! Biz bunlarla ayn handayz. Atlyeleri bizim bodrumda. Kitaplnz yapanlar ivedi bir ie gitmiler. Bu arkadalar bilmiyorlard evinizi, ben getirdim. Sa ol! Yukar ktlar hep birlikte. Delikanllar antalarn at. Koltuklan kanepeye, st ste koydular. Haly ortaya kvrdlar, kolileri de ydlar stne. Ellerindeki kda bakarak kitaplk tahtalarn atmaya koyuldular. Esme kapy ap balkona kmt. Masa stnde duran cep telefonunu alp Doktor da kt. Sabahki sis dalmt, prl pnl gneli bir serinlik vard. Gz kardaki denizde, Baylyorum buraya, dedi Esme. Ne gzel! Gle gle oturun! Kitaplarnz, plaklarnz da geldi. O kadar sevdinse buyur sen de gel! Doktor'un glmseyerek sylediklerini taklmaya almamt Esme, Sa olun, dedi. Gelirim. Kitaplarnz Almanca deil mi? ok yararl olur bana, izin verirseniz. Almancam ilerlesin biraz. Ne vakit istersen. Sa olun! Trkanlar dzenleyecekmi kitapl, Nazan Abla'nn ktphanecilikteki kardei. Doktor'a dnd Esme, Ben ne yapabilirim? dedi. O souk kzn artc ilgisine sevinmiti Doktor, Yaptn ite, dedi. Daha ne yapacaksn? Bu ustalar gelmezse diye sanclanyordum neredeyse! Baka ne i ykleyeyim? 95 Hibir ey yklemi olmazsnz, diye kesti Esme. Bitsin bunlar, salonu dzenleyeyim ben de izin verirseniz. Gld Doktor, Btn evi dzenle istersen; izin ne demek? Sa olun, deyip glmsedi Esme de. nce bir u salonu yapaym, eve sonra karar verirsiniz! Artlar oalmaya balamt kzn. Pat diye sylyordu bir eyi ya, itenlikle sylyordu. Dangul dungul grnyordu ya incelik vard szlerinde. Kitaplar bir yerlesin bakalm, dedi Doktor, konuuruz. Asl sorun bu ilerin ne vakit bitecei. Duralayp ekledi, Bitinceye kadar da benim ne halt edeceim! u duruma baksana! Eyalann st ste yld, kalkm gidiyor ierisini gstermiti. Gld Esme, Bytyorsunuz, dedi. Dzenleyeceim dedim! Siz de bol bol gezersiniz, kt m? Baka bir ey yaptm yok ki. Bktm gezmekten. Aylar oldu neredeyse; i yok, g yok, dola dur tek bana. stanbul zlemiyle yanp tututuum gnlerde hi bkmam diyordum. nsanolu byle! Tam bir eyler yapaym diye otururken bu kt! Ayrca, evi brakp nasl giderim bunlar alrken? Bir ey demeden dnp salona girdi Esme. Ustalar grltyle ie kaprnulard. Merdivenlerden inerlerken Doktor'a dnd, Ben balarnda dururum, dedi. abuk biter, dert etmeyin! Olur mu? Senin de iin var. Olur, dedi Esme. Bugnler pek iim yok benim. Bir ay yapaym ustalara izninizle. ok severler, biliyorum. Nasl istersen Esmeciim! Azndan kvermiti bu "Esmeciim". Sevinmiti syleyince de. - Sa ol, diye ekledi. Biz de ieriz. Mutfaa indiler. Esme ay suyunu koyarken dnd, Odanza gidip dinlenin isterseniz, dedi. ay oldu mu arrm. yi, dedi. Yandaki oturma odasndaym ben. Hi de istekli gemiyordu aslnda pek az urad oturma odasna. Mutfakta, Eme'yle kalmay yelerdi. Ona den bir i 97 olmadna gre kapnn yanndaki tahta iskemleye geip mutfakta dnp duran kz gzetler gibi oturmak ayp

kaacak gibi gelmiti. Pencereleri ndeki sokan kar demiryolu duvanna bakan bu izbe odada oturup bekleyecekti. Gezmelere mi ksayd yoksa kzn dedii gibi? Bir ara kacaksa bile imdiden miydi? Yakksz kaard. Sknt basmt oturur oturmaz. Kalkp merdivenlere yrrken, Yukarda, yatak odasndaym, dedi. Sesleniverirsin! Olur. kt yatak odasna, sabah gazetelerini alp karyolaya uzand. Alayna okuyordu gazeteleri. Gln, tatszd haberler. IMF'den gelecek kiiye nasl irin grneceklerinin tartmasn-dayd gene basn. Beendii bir-iki fkra yazann okuyordu. Bilgili Marksistti biri ya, "devlet Marksisti!" idi. "PKK'y ezdik," demiti gazetecilere bir general! Kancyd bu! Kan akp gidiyordu. Nereye varacakt bu lke bakalm? Birbirinden bulandrc magazin soytarlklarna, futbol yaygaralarna, cinayet, soygun, saldn haberlerine kanksayarak bakyordu artk. Gerekten, nereye varacakt bu iler? siz bir adam ocuunu, karsn ekmek bayla... aynz buraya brakaym m? Doruldu. Esme, dolu ay bardaklar, ekerlik, peksimetler tayan tepsi elinde, ak kapdan uzanr gibi sormutu. Geliyorum ben. Kz kaybolunca dikelip oturduu karyolada duralad bir sre. Nasl gelmiti o kapya kz? Orta kat merdivenlerin iki adm ya98 nyd, niye gelmesindi? Bo kapya bakt. Ne gzeldi kzn orada grnvermesi. yi ki ak brakmt kapy. Seslenince duymak iin brakmu; kapal dururdu o kap. Gdsel bir kprdanma vard iinde. Ne ok olmutu yatak odasnn kapsnda yle durmu bakan bir kadn grmeyeli? "aynz buraya brakaym m?" demiti. Brak dese daha gzel deil miydi? Elinde tepsiyle girip odada yry, ay bardan komodin stne koyusu, gsleri kabank gri yn bluzu, yuvarlak kalalanndan diz kapaklanna sarkan kahverengi eteiyle dnp elinde tepsi kapya doru yryerek k odadan; grebilecei btn bu gzellikler yitip gitmiti bir anda. Ardan kalkarken takld kendi kendine; ay, tepsisi, kapdan bak bahaneydi hepsi, gencecik kz ii ekiver-miti, yataa atvermekti istedii! Ne vard bunda? Yaama balln yitirmemiti demek. Gc yetecek miydi? Yalan yanl yoktu Deli Meyzin'in, o yere bakan melunlanndand kendisi de ite! Asl imdi mel'undu o mel'unlar, Viagra denen bir kaldra geirmilerdi ellerine; zincir de yoktu artk! Niyazi'nin "Kalkan sikin Allah olmaz" sz geldi aklna, gld. Ne it herifti! Viag-ray kullanmamt. Kanksamt cinsellii. Artk bitmi de saylrd. Ne gerek vard yapay yollara dmeye? Eme'nin, gz nne dikilen gsleri dolgun, ince uzun gvdesini iteledi kafasndan. Bir de sezinlerseydi kz! Sezinlese ne dnrd acaba? Odadan karken, Almanya'ya ilk gittii gnler onun yapt suluboya resmine takld. Kar duvardaki bir iviye asvermiti ylece. Ne gzel gnlerdi! Ne kadar genmiim, diye dnd. O daha da genti, diye geti kafasndan. Bunlan m anmsayacakt imdi? Geip gitmiti hepsi. Geip gitmeyen ne vard ki? Salona ktnda kolilerin stne oturmu, sessizce aylann iiyordu ustalar. Peksimetlere uzanan yoktu. Biri sigara tellendiriyordu. Esme de elindeki ay bardan yudumluyordu ayakst. Balkona karaym m aynz? Yok, dedi Doktor. Ben de urada ieyim. Eme'nin uzatt ayn alp kolilerden biri stne iliti o da. - lende size Karadeniz pidesi yaptraym m; bir frn var surda. Sa olasnz Esme Hanm, dedi biri hafiften Rumeliliye alan azyla. Kolay. Te u ii karalm bir. aylarn abucak yudumlayp boalm bardaklarn masadaki tepsiye braktlar. Eme'nin aylar tazeleme nerisini bir "sa oP'la geri evirip ie dndler hemen. Bo bardaklar toplad tepsi elinde merdivenlerden inen Eme'nin pei sra Doktor da indi aa. Tepsiyi mutfaa koyarken, le yemei diye dar giderlerse ne vakit dnecekleri belli olmaz, dedi Esme. ilere nerdii yemein kurnazca gerekesini aklyordu glmseyerek.

 yi ettin, dedi Doktor. Ayrca, alyor adamlar, karnla-nn doyurmak bize der. Dmez, dedi Esme, bardaklan ykarken. Paralann alyorlar. Fabrika deil buras. Giderlerse i uzar; zarar bize. Kz gene balamt dan dun konumaya. Bir ey diyecek oldu Doktor, sustu. Ykamay bitirmiti Esme, dnd Doktor'a, Ben buradaym, dedi. Balkonda kitabm okuyacam. Siz kn, gezin isterseniz. Aklnz takmayn. Bu akama, en ge ya-nn, biter buras. Fazla anahtannz var m? Ya da sizinkini verin; belli bir yere koyanm danda, karken. Anahtar var, dedi Doktor. Gidip oturma odasnda kap arkasndaki ivide asl duran ikinci anahtar ald, i ie iki on milyonlukla Eme'ye uzatt. Paray grnce duralad Esme. Pide alacaksn! Bende para var. Sonra alnm sizden. Doktor steleyince onluun birini ald anahtarla, len vermiyoruz, dedi. Bu da ok ya, hesaplanz. Merdivenleri birlikte ktlar. Doktor yatak odasna geerken. 99 Sa ol, dedi. Odada iim var biraz, sonra karm. Urayacam bir-iki yer vard. yi oldu ite, dedi Esme, gle gle. Yatak odasna girip kapatt kapy Doktor. Srtst uzand karyolaya. Kzn, evden gitmesini steler gibi konumasyla uydurmutu; urayaca bir yer de yoktu aslnda. Bu tatl sonba- har gneinde kp balkonda kitabn okuyacakt kz; o ne yapacakt evde kalsa? Saatine bakt, yarma geliyordu. A deildi daha. Bir sre uzanm kaldktan sonra kalkt isteksizce, kardaki banyoya gidip aynaya bakt; yorgun grnd yz. Kendini hi de kt duyumsamyordu oysa. Drt ay nce Frakfurt'ta yaptrd incelemedeki bulgular da iyiydi. Tansiyonu dkt biraz sadece; hep yleydi. Tansiyonu dk olanlarn uzun yaadklarna inanlyordu, kazanmd o da. Ar ar tra oldu. Ykanp tarand zenerek. Eilip uzun uzun bakt aynaya. Kadnlarca hep beenilirdi eskilerde. Gene de yakkllndan sz edildiini duyuyordu ya, salar aarm, alnnda, gz kylarnda derinlemi krklardan baka tepesi de iyice almt. Bu yataki adama, aman gitme, yanmda otur mu diyecekti kz? "Biz seks yaparz, yallar irkin devinimler yaparlar" diye yazmlard bildirilerinde, niversitedeki hergele srs '68'liler, Paris'te! ki yl kadar nce yapm o irkin devinimi o da en son! lle de aranmyorduysa bile, yle bir gezinmiyor da deildi iinde istek; daha i vard demek, kurumamt! Yirmilik kzn ne de umurunda olurdu ya bunlar! Gldrmesindi beni Deli Meyzin; o da o melunlardand ite, ne yapsnd yani! ok sevdii kahverengiye alan ceketiyle bej rengi pantolonunu giydi, krmzl fularn takt izgili gmleine. Kaln, yn sveterini de giyinmiti; lacivert pardssn koluna ald. Merdivenlerden inecekti ki, kp Eme'ye bir allahasmarladk desem mi diye geirdi iinden, vazgeti hemen. ki dirhem bir ekirdek giyinip kuanarak kzn karsna kmak gln grnmt birden. ndi merdivenleri, kapy ekip avlu baheyi geerek arka sokaa kt. Gnei engelleyen yaplarn dizildii sokak serindi. Ye-nikap'ya doru yryp eviyle demiryolu arasndaki dar soka da aarak ky boyundaki anayola dnd. Kumkap'ya doru kvrlp yrmeye balad. Evinin ikinci katyla bo balkonu grnyordu uzaktan. Kap alp elinde bir eylerle Esme kt balkona, oturdu. El sallamak geldi iinden kza. Elindeki kitap ya da dergi gibi eylere eilmiti kz, bir yere bakt yoktu. yle istedi ki birden; baksa ne iyi olacakt. Cep telefonundan arayp uyarmak bile geti iinden. Ne samalk olurdu imdi o da! Yryp karya geti klarda. Denize yakn yrd bir sre. Ne gzel eydi salkl olmak, denizin kysnda yrmek stanbul'da, byle bir havada; teknelere, marnlara bakmak. Mavilii kirleterek dalan kapkara vapur dumanlarnda bile gzellik vard. Marmara stnden bir uak alalyordu Yeilky'e doru. Bekleyip iniini izledi uan. Kumkap balk barnandaki lokantalara geldiinde yemek istei uyanmt iinde. Kimseler yoktu girdii lokantada. Lfer zgara, oban salata, bir kadeh de beyaz arap

syledi. arapla da ne gzel gidiyordu balk. Esmeler de pidelerini yiyeceklerdi. Eitsizlii dnd. Pideyi bile iimize geldii iin yediriyordu adamlara Esme! Kendi de pide ye-sindi bakalm. arap gzeldi; kk bir beyaz ankaya atrp srdrd ar ar yudumlamay. kiyi geiyordu lokantadan ktnda. Hafiften esintili serin havay gzleriyle de solur gibi, gne altnda kpr kpr denize, gemilere, kar kylara, gezinen ak bulutlara baknarak ky boyu yrd bir sre. arabn arl kmt. Bir taksiye atlayp Taksim, dedi. Sinemaya gitmeyi dnyordu, drt buua. ki saate yakn vard daha, dolap duramazd sokaklarda. The Marmara'nn nnde inip pastaneye girdi. Salon doluydu. lerde, duvar kuytusunda bo bir masa iliti gzne. Tam yryordu ki, yreine imdik atlm gibi duralad, yol st masada terzi Rasime oturuyordu, Ferda-ne'nin yakn dostu. Alman'a benzer birileri vard yannda. Grmezden gelip yryerek bo masaya geince sknt bast iine; 101 Ferdane de buralarda olmal! Kapdan girebilirdi belki de u anda. Rasimelere bakt, kalkyorlard. Masadan ayrlrken yle dnp bir gz att kadn, yrd adamlarn n sra, ktlar kapdan. O da kp gitse miydi? Bir an dnd; garsonun gelip dikilmesiyle de bir aldrmazlk kaplad iini. ayla meyveli turta syledi. Gemile ilgili her eyi kovalad kafasndan; niye umu-102 runda olsundu kimin, neyin gelecei? Yz yze gelince dnrd. Gzlerini pastanede gezdirmeye balad. Kzl olanl garsonlar dolayordu. ene alp duran yalca kadnlarla erkekler vard daha ok masalarda. Ne tuhaf, hi kimse de glmyordu! Tam o sra gelen incecik bir kahkahayla yan masaya dnp bakt; gen, gzel bir kadnd glen. Karsndaki srt dnk adam, baarsndan g kazanm gibi bir eyler anlatp duruyordu kadna. Masa yakn olsa da ne konutuklarn duyabilsey-di! Duysa da byle glebilecek miydi? Hangi ortak bilgilerinin u anda duyduklaryla tetiklenmesiydi kadna kahkahay attran, kim bilir? Fkra anlatyordu belki de adam. Gene kahkahay basmt kadn. teki masalardan da dnp bakanlar oldu. Ne gzel eydi fkra dinlemek. Hele porno fkralar, nasl eytanca uydurulmu eylerdi! Fkra anlatmak da yetenek iiydi. En gzelini tatsz tuzsuz eden de vard, bildiin fkray anlatp gldren de. Beceri istemeyen ne vard ki dnyada? "Aceminin elinde am aaca trmanr" szn anmsad, gld. Peinden aaca trmanacak gcmz de kalmad diye geti iinden, ona da gld. Kardaki Taksim Alan'na bakp durduunun ayrmna vard birden. 1 Mays 1977'yi anmsamt. Bakrclar'a inen u kede onlarca kii ezilip lmt. Otelin st katlarndan kalabala ate edilmi deniyordu. Alandayd o gn, ate edenleri grmemiti. ankrl Murat Harmanc adna uyduruk bir pasaportla Taksim'de 1 Mays enliklerini izlemek iin, Nisan sonunda, birka gnlne, yakn arkadalarnn istei zerine gelmiti Trkiye'ye. Kar duvarn beri yannda durmu, alan gzlemi" ti. Gne batt batacak, DSK bakan Kemal Trkler'in uzadka uzayan sylevinin bir yerinde, Sular daresi'nin nnden yldrm gibi geen bir arabadan ate edilince koca alann nasl bir jalgalanmayla allak bullak olduunu grmt. Gdsel bir r-kyle kaanlarn u kede birbirlerini ezdiklerini de. ok sevdii bir tandnn niversitedeki kz da vard ezilip lenlerin iinde. imdi de bu keye bakan masaya oturmu muzlu, man-danal pastasn yiyor, ayn yudumluyordu. Boazna takla- 2.03 akt pasta. Buydu ite gemii anmsamak, u lanet olas dnyada! Kafasndakilerden kurtulma abasyla mutsuz, dalgn bakp durdu alana! Drt buua geliyordu kalktnda. Alan geip Beyolu'na saparak isteksizce yrd sinemalara doru. Gazetelerdeki film duyurularna, eletirilerine de bakmamt bu sabah. Afilere gz att; uan adamlaryla masal izlenimi veren, pek sklmayacan umduu bir Japon filmine fragmanlar gsterilirken girdi. ok az seyirci vard. lgi ekici balayan film bitmek bilmeyen karateli dvlere dnnce kt birinci yanda. Karanlk basm, klar yanmt Beyolu'nda. Altya geliyordu. Akl evdeydi; kitaplk bitmi miydi acaba? Bir telefon mu asayd kza? Gereksizdi; eve gidecekti nasl olsa. Beyolu'nu keserek Sraselviler'e kan bir arabaya atlayp Taksim'den Yenikap, dedi ofre. Youn akam trafiinde dur kalk eve vardklarnda yediyi bulmutu. Arabadan inip st katta k grnce sevindi. Bitirip gitmi olsalar daha iyi deil miydi? Kapy ap eve girince yukarya

kulak verdi; alma sesi yoktu, kprtlar geliyordu. Merdivenleri kmaya balaynca Esme kp bakt yukardan, Siz misiniz? dedi. Ho geldiniz! Dnp salona girdi gene. Doktor yukar ktnda kitap kolilerini ekiyor, ortal toparlyordu. bitmi, atlm tm raflar yerli yerine konmutu. Ustalar imdi kt, dedi Esme. Ben de yle bir toplaya-ym dedim. Yann sabahtan gelecek Trkanlar. Benim sabah faklteye gitmem gerek. Ancak leden sonra gelebilirim. Ne diyeceini bilemeden kald Doktor. Seni ok yoruyoruz be kzm, dedi. Ban kaldrp arm gibi bakt Esme, Yok canm, dedi. yi de oldu, kitabm bitirdim; baka trl okuyacam yoktu. Yarn bu koliler alr, kitaplar kalkar; oturacak yer de alr size. Sa ol! A msn? 104 Duralayp dnd bir, Evet, dedi. Benimle yer misin? Ben de am. Bir an durdu Esme, glmsedi sonra, imin ektii hibir ey yok dolabnzda. Ben... Glerek kesti Doktor, Benim de, dedi. kp bir yerde yiyelim. nce kar koyacak gibi durdu Esme. Sessizce baktlar ksa bir sre. Bir dakika, dedi. Gidip antasndan cep telefonunu ald, numaralar evirip bekledi bir sre, Merhaba, dedi. Ha, benim. Balayn, ben gelemiyorum... Bitmedi saylr. Yann fakltede grrz... Olur... Selam arkadalara... efika'y kutluyorum. Telefonu kapatp antaya koydu. Niye bu kadar sevindiine amt Doktor. Neyse, vicdan azabndan kurtardn beni, dedi. Eme'nin dnp sorar gibi bakyla ekledi, lende siz pide yerken ben balk yiyordum. Pide ok gzeldi, dedi Esme. Ustalar da sevdi. Herkes ille de ayn eyi mi yiyecek? "Onu mu dedim ben?" diye geirdi iinden Doktor. Nesine bozulacakt? Bu kz da byleydi. aka syledim size, dedi Esme. Ev dopdolu. Buzlukta tavuk bonfilesi bile var. Peynirler, meyveler. Sebze de halanm abucak isterseniz. Hayr, dedi Doktor. Aklma darda yemei koydum. jsfereye gidelim, onu syle! Kapdan karlarken, Bilmem, dedi Esme. Nevizade'ye? Siz bilirsiniz. Bizim ocuklar da orada bu akam. Masalarna gider misiniz? Hi dnmeden, Gitmem, dedi Doktor. Sokaa ktklarnda Esme ald gene. leden sonra telefonla arayp armlar. efika burs kazanm ngiltere'den, onu kutlayacaklarm. Kurueme'de bir yer var. Deniz st. Gidelim mi? Ad? Adn bilmiyorum. Avukat Mustafa gtrd, ilk geldiim gnler. Yolun sanda hemen, kyda. Bo bir alandan sonra... Glmser gibi bakt Esme, Buluruz herhalde, dedi. Buldular lokantay. Bindikleri taksinin ofr, Doktor tanmlarken bilmiti sylenen yeri. Alann kysnda inip lokantaya yryorlard ki, alacakaranlkta, bodur bir aa dibinden bir kedi yavrusu kverdi nlerine. Ah canm! diye eilip ald Esme, sevmeye balad. "Sokaklarda m kaldn sen gzelim?" diye sevecen, yumuaka okuyordu bir yandan da. Genellikle kzlardaki kedi sevgisini bilirdi Doktor. ok seviyorsun, dedi. Kedin var m? ok seviyorum da, dedi, Esme. Bir duralamayla ekledi, Evde tutamam. Sorumluluunu stlenemem! Bir kedi alsam eve, yaamm kayar gibi geliyor bana! Aklm, dncem onda olur artk. una baksanza! u bakna bakn! A msn canm? Kapda karlayan ba garsondan, kedinin a olmadn, lokantann kedisi "Tango"nun yavrusu olduunu rendiler. Esme biraz daha okayp bir de pck kondurarak kapnn nne yumuaka brakt yavruyu. Masa ayrtp

ayrtmadklarn sordular. Kalabalk basmamt daha, gelenler vard. Denize biraz yandan bakan, iki kiilik bir masa bulup oturdular. 106 Garson dikilince Esme arap, Doktor duble rak istedi. Meze tepsisinden bir eyler setiler. Kz lfer zgara syledi, Doktor, karides gve. kiler gelmi, eitli mezelerle donanver-miti masa. oban salatadan bir atal aldktan sonra, Salna! deyip kadehini kaldrd Doktor. Salnza! deyip Esme de kaldrd. Ar ar mezelerden almaya baladklarnda btn szleri bitmi gibi suskun kalmlard. nceki gnk gibi atmak konumaya girmek istemiyordu. Kz pek konukan saylmazd, biliyordu Doktor; batan bir snr koyunca da kendisi de syleyecek bir ey bulamyordu sanki. Glecek gibi oldu; niye alp getirmiti yleyse bu kz buraya? Kz niye gelmiti peki? Yemek yemeye gelmemiler miydi; yiyorlard ite! Baka ne vard aranacak? Ban tabana emi Eme'ye bakt, E, anlat bakalm, nasl gidiyor iler? dedi, syleiyi yumuaka ama abasyla. Esme ban kaldrp anlamam gibi bakt bir sre, Hangi iler? dedi. Yant beklemeden ekledi hemen, Reklam-Ar'da iyi gidiyordur, dedi. Yaknma filan yok Suat Abi'lerde. Paralarmz da dyorlar. Faklte sorunlu gibi. Bir-iki snav var; youn almam gerek, biraz aksyor. Onun dnda... Ksa bir duralamadan sonra ekledi, Sizin de bildiiniz gibi her ey. Abi diyordu Suat'a; kulana ilk arpan o olmutu Dok-tor'un. Reklam-Ar m dedin? Ortakln ad, dedi Esme. Reklam-Ar asl. Ortaklar kim? Deimeyen ortak Suat Bey'dir. Kurucusuymu. Birileri de ortak oldu, aynld filan... En son Mahinur Hanm diye yal bir kadnd, ld. Kzlar varm. Uramazlar. Tanmayz pek. Suat Bey demiti imdi de! Sen ne yapyorsun? Dnr gibi durdu bir, Bir sr i var bamda, dedi Esme. Metin yazyorum. Dzeltiyorum. Grafikerlik yapyorum baz. Dizayn yapyorum bilgisayarda. Sinemalara, televizyonlara koturuyorum. Suat A-bi'nin sekreterliini yaptm bile olur. Sk sk deiir sekreterler nk; arada boluklar doldurmak bana der. Tabandaki mezelerden atalnn ucuyla minik paralar alrken hi deimeyen bir sesle zetleyivermiti durumu. Bir yudum ald arabndan, Her boka maydanoz dedikleri, dedi glmseyerek. Para ilerinin dnda yalmz. Esme demezler bana, "Es!" derler! Esip duruyoruz biz de! Faklte bitmedike srp gider byle. Bitince? Bilmiyorum. Hele bir bitsin! zr dileme gerei duymutu Doktor. Bu kadar ok i varken btn gn bizde sen... Hemen kesti Esme, Aslnda izindeyim, dedi. im yok dedim ya size. Bir haftalk izin hakkm kalmt. Para almaya gittim Reklam-Ar'a. Suat Abi syleyince, Nazan Abla'yla konutuk; atladm geldim. zin gnlerinde eve kapattk seni yani. Derslere kapanmam gerek. Epeyi boladk nk. zlmenize gerek yok; evde oturup okuyacama, sizin o cennet balkonunuzda okudum. Gzel szler bulup sylemesini de biliyordu bu kz! stediinde atla gel o cennet balkona, sevinirim, dedi Doktor. Sa olun! dedi Esme. Szm var size, evi dzenleyeceim; gelirim. Gene bir suskunluk kt. Bir eyler yiyorlar, sessizce ikilerini yudumluyorlard. Evinden, ailesinden mi asam diye geir-108 di iinden, vazgeti hemen. O da sormaya kalkacakt imdi! kinci duble raky yudumlarken geen yarm braktklar tartmadan kanmann samaln dnmeye balad. Onu konuma, bunu konuma; i miydi bu da yani? Brak konusundu kz bildii gibi dan dan! Yarm braktmz yerden alalm, dedi. lgiyle bakmaya balad Esme. Roman konuurken akn tartmasna girmitik ki telefon ald, kalkp gittin. Sz vermitim.

 yi, dedi Doktor. Bugn verilmi bir szn yok. Cep telefonun da almaz inallah! almaz. Kapal. En iyisi o. Cebinden kard kendi telefonunu da kapatp masann kysna braka. Hadi, buyur er meydanna, dedi. Tutamayp glvermiti Esme. Kzn byle scak gln ilk kez gryordu sanki Doktor. Kendisi ikinci duble rakya balarken kzn da ikinci kadeh arab yudumlamasnn pay var m diye dnd bu glte! Hi k oldun mu sen? dedi. Ya da ka kez k oldun? Biraz duralayp ekledi, Siz yeni kuaklar iin ikinci soru daha gereki galiba! Hadi nce bir yudum alalm! Kadehini kaldrp uzatt. Esme de kaldrma. nndan sonra yudumladlar ikilerini. Kadehini masaya brakrken deminki glmsemeyle kazand sy yitirmi gibiydi Eme'nin yz; souk deilse bile durgundu. . Ne o, kzdn m yoksa? - Yo, niye kzaym? Dik, souk bakyla gzlerini Doktor'a dikti Esme, Kzmadm da, dedi, sizin kuaklar baka trl myd? Yaamnz boyu bir kez mi k oldunuz siz? Ben mi? Ben hi k olmadm. inde gezinen kendini ele verme korkusunu gizlemek iin doal bir glmsemeyle bakmaya alyordu Doktor. Ekleyi-verdi hemen, Ak olanlar ok grdm yalnz! Size mi? Sanki hi beklemedii bir soruymu gibi nce bir duralad, sonra glmeye vurdu. Bilmem, dedi. Kimse byle bir eyden sz etmedi bana. Gizli gizli olduysa! Biraz daha souk, biraz da yukardan bakmaya balamt Esme. Siz her eyinizi saklayacaksanz bana niye soruyorsunuz? aalam, bozulur gibi olmutu Doktor. Neyi saklyor muum? dedi. Kekeleyecekti neredeyse. Nereden bileyim? dedi Esme. Daha nce bir eyler duymutum sizin iin. Nevizade'ye meraktan geldimdi o gece! Ak roman yazacaksnz, k olmadm diyorsunuz! Ondan bundan duyduklarnz m yazacaksnz? Kulak dolgunluuyla olur mu? Ne yant vereceini birden bulamam, kzn durgun bakyla bocalar gibi olmutu Doktor. Kendisi iin bir eyler duyduunu sylyordu kz. Glmeye vurdu. Ne yapalm? Zorunluysa, bir yolunu bulup k olmaya bakarz biz de! Alayna sylcyiverdii szle duralad; uygunsuz bir yerde ya109 kalanm gibiydi. Kzn sessiz bakndan kurtulmak iin bir glckle kadehe uzand, bir yudum ald raksndan. Bu saatten sonra m, diyorsun? Kmldayp dikelir gibi oldu Esme, Yo, niye diyeyim? dedi. Yetmiinden sonra k olmu Goethe, en gzel iirlerinden birini yazm. Manyam bir kadn retmenimiz vard, Alman; VVeimar'lyla vnrd, Goethe Weimar'hymis ya. Koca iiri, "Marienbader Elegie", ezberletmeye kalkt bize. "Was soil ich nun Wiedersehen hoffen/Von dieses Tages noch geschlossener Blte/Das Paradies, die Holle steht dir offen..." Bakn hep aklmda kimi dizeler... O Goethe kzm, dedi. Doktor. evresi yle bir ullanm ki ona da, olu filan... iiri de yazm ama! Doruydu da, kzn demin dedii takl kalmt kafasnda. stne vanrsa kendisi iin duyduklarn da sylerdi bu kz. Korkusuyla merak atp durmaya balamt. Tuttu kendini. Sylenir gibi ekledi Esme, evreye kalrsa soluk almak bile sorun olur! Hele bizde! Bir an ken sessizlii Doktor bozdu, Almanya'dan gelip de burann kapalln grnce ar-dn deil mi? Niye araym? dedi Esme. Gzlerini dikip bakt bir sre,

 Buradakinden deiik deildi bizim ora. Burann uzant-sndaydk Almanya'da da. Bir sessizlikte bakp durdular bir sre. Trklerin kimi yrelerde kapanp gelenekleriyle yaadklarn biliyordu Doktor. Bu da oralardand demek. Ka yandasn sen? Dokuz yl nce on sekizi bitirdim. Alayl bakn Doktor'a dikmiti. oktandr erginim yani! Yukardan bakna kzacak oldu Doktor, toparland, On sekizine kadar tek durdun da sanki! dedi. Esme anlamam gibi bakt bir sre, Hayr durmadm, dedi bastrr gibi. Durmam m gerekiyordu? Tutamamt Doktor, Ka yanda baladn? dedi sular gibi. Neye? Gzlerini stne dikmi Doktor'daki sertelmeye dikelmi gibiydi Esme. Karlkl sessiz bakmayla artan bir gerilimdeydiler. Sikie mi? dedi. On beimde baladm. rkilmiti Doktor. Utanmayla gzlerini karacakt neredeyse. Esme kprtsz bakyordu. Doruldu Doktor, arap bana vurdu senin, dedi. arap bama vurmaz benim, dedi Esme. Tabular da vurmaz. Rak sizin banza vurursa, bilmem! Utanmann getirdii sarsnty am, anlayamamann aknlna dmt Doktor. Gzlerini umursamadan stne dikmi bu kzn neler geziniyordu kafasnda; ne diyor, ne dnyordu? Ruh salnda bir bozukluk olabilir miydi? Yrtk kadn tanmt epeyi; felein emberinden gemilerdendi onlar. Bu kz nasl konuuyordu byle, "tabular bama vurmaz" deyip utanmazca, orospu azyla? Kprtsz baklarndaki, ta gzbe-beine yerlemi tertemiz bir prltnn ayrmna vard birden. Aym gibi oldu; bir eylere bakaldrmt bu kz, zeniyordu. Deniyordu. Hem de yreklilik snav verdiine inanarak! Glmsedi, Rab oktan bama vurdu benim, dedi. Ama yle kt sz etmeyi sevmem. inizden etmiyor musunuz? Glmsemesi biraz daha geniledi Doktor'un, Bilip sylediimiz, kendi kendimize yaptmz birok ey var; ne bakasnn yannda yapanz, ne de szn ederiz! 112 Gvdenin gerekirleri belki. Barsaklardan pisliin atlmas, gazn karlmas filan. Gvdenin tek bana yapt doal eyler. Szn etmekten ben de holanmam. Siki baka bir olay! ki gvdenin birbirine girerek paylat, blt mutlu bir eylem; niye kt olsun? Fizyolojik olarak sevime edimi. Bilgie sylenmesinin iticilii olmasa, yalan myd bunlar? Hastaneye hademe alnm Kabak Nuri'nin, "Bu gan 'vkela-lk' ediyor Tohtur Bey," demesi geldi aklna; glecekti. Askerden dnen bir olandan duymutu; orduda komando eitiminde koarlarken "Yaaaylalar-Yaylalar.../Krmz klot iinde/Karpuz gibi am yatar" dizelerini bararak mar syletiyor-larm. Hayvanlanyorlard genleri. Militarist Amerikan yolu yntemi. Onlar diyecekti, skld, yz tutmamt o szleri etmeye. Karsndakini hie sayan u parmak kadar kzn nnde ezilmiti sanki. Fransz rencilerin, "Biz seks yaparz, yallar irkin devinimler yapar," szleri geti kafasndan. retme gcn yitirmi yallarn devinimi de gzelliini yitiriyordu demek! Yeni bir canl retmek iin fikir fikir kaynayan gvdesiyle kz da, seksin kiiyi kendinden geiren gzel yann tm yalnl ile gryor, yle de konuuyordu; ne vard bunda? irkin yann m grsnd? Neresiydi irkin yan? irkin yan korkular iinde utanlarak saklanmas bunun! Duralad; iinden geeni okumutu kz! yi, dedi Doktor. irkin filan deil; ortalkta apak yatsn kalksn herkes! Olabilir. lkel toplumlardaki gibi topluca yapanlar da var. "Orji" diyorlar. Ama gnlme gre deil benim. ki kiinin arasnda, ayplanr olmayan, ama herkesi, her eyi dlayan, scak, rtl bir giz yan olmal. Bana bylesi iyi geliyor ama, ille byle olsun da diyemem.

Kzn bu bilgi szlerine kzamadna kzmaya balamt Doktor. Bu bana buyruk kzn ezberci ses tonuyla sylediklerini doal da bulsa yadrgyordu. Karlkl baktklar bir sessizlikten sonra yadrgamasn da yadrgamaya balad. Her eyiyle doal grnme abasndayd kz. Tabulara kar sade bir ahlak neriyordu. O da savunmutu kiminde bunlar. Gnlk yaama katldnz m dnp geerli, egemen kurallara uyuveriyordunuz. gir eyler sylemesi gerekiyordu. Kapitalizm cinsellii ylesine metalatrp pazarlad ki, ne avp kald, ne gnah, dedi. Darda ngilizce bir filmde, "fuck me!" diyor sevdii kadn adama, "sik beni"; kimseden tepki almyor. Kolay diyememiti "sik beni"yi; kendi sesini yadrgamt sylerken de. Srdrd yavaa, Sen de burada nclne soyunuyorsun bir anlamda bunun. Bu ilericilikse! Neyin ncl? dedi Esme. O szc de hi sevmem. Sikmek, ayrmc bir sz. Erkek yapar o ii! Kadn sikilir! Ben si-kiten sz ettim, ortak bir iten. Eitlii, blmeyi anlatr; ilericidir bence. Ayp olan, insana yakmayan eitsizliktir. Hangi biimde olursa olsun kadn bask altnda olacak ille; sizin szck o ie yaryor! Gene duralad Doktor. yice rezillii ele aldk diye geti iinden. Kzsn m, glsn m bilemiyordu ki, elinde uzun sapl tomurcuk gllerle masalar arasnda dolanan bir kz yardma gelir gibi yaklamt. Ne yaptn pek dnmeden, bir gdyle uzand, bir gl alp gzleri dnr gibi bir noktaya taklm Esmeye uzatt. Sa olun! dedi Esme. Scak m, souk mu belli olmayan bir glmsemeyle ald gle bakt bir sre, yan dolu su bardana koydu. On beimdeydim, bir olanla yattm diye tpk ikence ya-Par gibi durup durup dvd beni babam; etlerim rk iinde kald. Alman polisine snnm diye korktular, o yzden postaladlar buraya. Bir eyler arand Doktor. "Peki, sen de patladn rriyd o yata..." diyecekti, tuttu kendini; patlarsa on beinde patlard bir kz. - Halkmz byle! dedi mrldanr gibi. Esme souka bakt bir sre, Babam komnistti, dedi. Suluyor, kendi gemiiyle ilgili bir eyleri anmsatmaya al114 iyordu belki de Doktor'a! Sorsa myd aka? O korktuu olur da, sinir telleri kt diye kopuverirseydi imdi. Ylan yeiliydi bu kzn gzlerindeki lt! Bo verir gibi, kocaman bir yudumla boaltt kadehini; baz byle ie yanyordu ite bu zkkm rak! Bilmiyorum yanldm m? dedi. Feministsin! Yanlmyorsunuz, dedi Esme. Evet, feministim. biraz dze km gibi geldi Doktor'a! Gene yanldn dnd. Akla kavumutu belki ya, dze kmam, daha da arlamt her ey. Biliyordu, tartmayla bir yere varlamazd bunlann kimileriyle. Doru umurlarnda deildi pek; drt elle sarldklar saplantlarn savunurlard erkee kar. Kk burjuva kkenli yarm aydn, anarko-entel kadnlarn kimlik kavgasyd! Feministler tr tr. i snfnn tarihsel kavgasnda yer alan da var, emperyalist kltrn insanl paralayan bir kolu olarak alan antimarksist... Marks dediiniz de bir erkek! Sznn pat diye kesilivermesine sinirlenir gibi oldu Doktor. Ne vard sinirlenecek; bu kz byleydi! Nasld yani? Marks erkektir diye, Marksizme de karyd demek! Onu mu demiti? Sylenmesi gerekli konularda hibir ey sylemiyor Marks bana. Alm yantn Doktor. lle de kapmak m gerekiyordu bu kzla imdi? Aman, kuduz kpek srmasn seni, dedi. Eme'nin sorgu dolu baklarna alaylca takld, A yaptrmazsn herhalde. Ay bulan Pasteur. Erkek! Glmseme beklerken, souk bakna arpt Eme'nin.

 Pasteur'n erkek olmas sorun deil, dedi Esme. Bana kar erkeke kullanyorsunuz buluu, antaj gibi; asl sorun o! Erkeklerin deerini bilmeyen bizlere a yasaklanacak m? Kar deilsiniz Pasteur'e! Ses karmadan bakyordu Esme. nsanln saldrgan kuduz kpei kapitalizme kar a bulmu Marks'in erkek olduunu unutamyorsun ama! Souka glmsedi Esme. Sallanr gibiydi. Kafay bulmaya balam gibiydi. Ayk olsa kolay konuabilir miydi bunlar? Bu kz konuurdu! Ne sallanmasyd ki, dimdikti ite! Kadnlara bir yaran yok o ann bugn! lk kez yumuak, alaylcayd sesi Eme'nin. "Kudurmu kadnlara Marks'n as ne yapsn?" diyecekti Doktor, tuttu kendini. Gevemi gibiyken bu sivri dilli kzla sz tadnda brakmakt iyisi. Garson Eme'nin baln, Doktor'un karides gve-cini getirip masaya yerletirirken sustular. Biraz sonra da ayn sessizlikle yemeye koyulmulard ki, bakt kza Doktor, biraz da taklr gibi, Erkek olduum iin bana dmansn yani imdi, dedi. atal taban kysna brakp durdu bir sre, Sizin kiiliinizle ne ilgisi var? dedi Esme. Dmanlk kadnlardan m geliyor? Binlerce yldr hep erkek saldnr kuduz gibi. Doal saylr bu da. yle deil mi? Marksysanz, bunlar sizin de dorulannz! Benim dorulanm buseydin byle konumazdn, diye dnd Doktor. Bilse ne olacakt; temel dorular m deiecekti? u erkek toplumu iin dedikleri doruydu kzn da, Marks ona bir ey demiyorsa nasl vanrd tutarl bir sonuca; yanlgya nasl dmezdi? Dmt bile. Bak Esmeciim, diye ald en sevecen sesiyle. Daha ok gensin. Ltfen byle konumayn, diye tersler gibi kesti Esme. "enim genliimle ilgisi yok konutuklanmzn. Gencim diye 115 bir ey deimez. Doru dnmek iin ille de yalanmay beklemek mi gerek! Benim gibi dnen yallar da var. Ne diyeceini bilemeden kalmt Doktor. Niye baladn^ nelerden sz edeceini bile unutmutu bir anda. imdi u buz gibi bakan kza yle bir ey demeliydi ki... Ne demeliydi? Onu bulamyordu ite! kinin yaratt bulanklktan myd? Tersine l sld kafas. Bu ltyd belki de kamatrp bir eyleri ak seik grmesine engel olan. Benim gibi dnen genler de var, dedi duyulur duyulmaz bir sesle. Anlamszd syledii, kz dorulamt; yala ilgisi yoktu demek bunlarn! Tepesi att atyordu. Sessizce arabn yudum-layan Eme'nin gzlerindeki kmser glmsemeye dayanmak daha da gt. Aptal bulmaya balamt kendini. Aptallndan yenik dmt de, kendini bir ey sanan u kirpi kafal kz m akllyd yani imdi? kisinden dolu bir yudum alp bir eyler atnd dnmeden. Saatine bakt, on bire geliyordu. Hesab isteyip kalkmakt iyisi. Olmazd byle kalkmak da, iyisi nasl olacakt? Anlald, dedi alttan bir sesle. Seninle anlamamz olas deil. Bir eyler yedii tabandan kaldrd ban, Koul mu anlamamz? dedi Esme. Ortaklk m kuruyoruz? Siz yle dnyorsunuz, ben byle dnyorum. Doal deil mi? Siz erkeksiniz, ben kadnm! Kzn bu kolay zmne de diyecek bir eyler arand. Buzdan bir izgi ekilmiti aralanna. Ne olmutu ekilmise? Bir dikelmeyle, Ben doal bulmuyorum, dedi Doktor. Kadnla erkein ortakl olmadan ne gn, nerede bir yere varlabilmi? Sinsi bir glck gezindi Eme'nin gzlerinde, Ortaklk kuracam erkekle tartrm onu, dedi. Alm myd yantn u domuz enii kzdan? Gerekten aptal gnmdeyim, diye dnd Doktor. Glecek oldu, glemedi. Uzanp boalan kadehini doldurdu. Drdncyd bu. "Biri yarar/kisi karar/ zarar" tekerlemesini geirdi iinden. "ten sonra da bela arar," derdi Ressam Hadi. Aramaya ne gerek vard; burnunun dibindeydi bela! Doluca bir yudum ald raksndan. Dikelip glerek bakt Eme'ye, Vay bana geleceklere seninle ortakla kalkacak herifin, dedi.

Eme'nin de glmesini bekliyordu, glmedi. Gene o yukardan bakyla, Kadnn bana gelecekleri hi aklnza getirmiyorsunuz, dedi. Varsa yoksa erkek! Gene mi tuzaa dmt? iinde bir eyler patlad patlayacakken bir yazgya katlanr gibi tuttu kendini, Size Marks bile sz anlatamyorsa ben ne yapabilirim? dedi porsumu bir sesle. Bize bir ey anlatmyor ki Marks, size anlatyor! Elinde atal ba, yedii baln klklarn taban kysna iteliyordu Esme oyun yapar gibi. Karnn da doyurmutu; umurunda deildi dnya belli ki! Tam srasyd patlamann. "Kadn, erkek, anlayacak beyin tayanlara anlatyor Marks; kimi dii kpeklerin beyni kararmsa Marks ne yapsn?" diye yle bir az dolusu... evreye baknd, yiyip ien yavak kalabala gz att; ne de yeriydi ya Marks kavgaya girimenin! Duymazdan gelmekti iyisi. Toparlanp doruldu; biraz ilerdeki garsona el ederek hesab istedi. Evet, dedi Esme. Yarn erken kalkacam ben de. Ben de ok ge kaldm diyecekti, ses karmad! Yetmi de artmt bile saatler boyu ektii bu dangl dungul yarat! Salondan karlarken sallanr gibiydi Doktor. Bo bir sandalyeye arpt geerken, sendeledi. Garsonlar tutmaya davrandlar, douldu hemen. Esme nden yryordu sessizce. Dar ktkla- . nnda hava dnmt; yamur iseliyordu, serindi. Yola uzanan 117 slak, parltl alan alacakaranlkt. lerdeki yoldan koturarak geen arabalara doru ar ar yryorlard konumadan. Byle mi dnmt bu geceyi? Nasl olacakt ki, byle bir kzla? ekilen bunca aclara karn ite bunlar kmt iimizden. Babasnn "komnist" olduunu alr gibi sylerkenki yz gznn nne geldi kzn. Antikomnist saldrya kim bilir ne acili g larla direnen komnist, ii babay dnd. Ya kendi ektikleri! Hele son yllar! Tm insanln ektii! Gerekten talihsiz kuaktk! Anayola yaklatklarnda durdu. Esme de durmu, bir eyler diyecekti ki, ardan ald Doktor, Anlyorum, dedi. Neyi anladn o da bilmiyordu oysa. Bir duralamadan sonra srdrd, Topluma karsn. Tamam, toplum erkek toplumu. Marks'a, bizlere niye karsn? Senin grlmesini istediin gerei ortaya koyan da Marks! Yanllar yapld, ama komnistler hibir gn... Neymi ortaya konan gerek? Esme birden kesmi, gzlerini gzlerine dikmiti; Dok-tor'un bir ey demesine brakmadan, ayn tepeden bakla ekledi hemen, Siz asl u gerei grn! Btn dnya size kar! Yreine gmlen sancl bir bakla, bir yerinde bir eyler koptu birden. Aclar iinde kvranan dnya m bize karyd? Alacakaranlkta dii kurt ltsndaki gzleriyle karsna dikilmi Eme'ye var gcyle bir tokat patlatmak geldi iinden. Soluunu tkayan iren bir kokunun saldrsna uram gibi salland gene. Gzleri kararyor gibiydi. Bin bir oyunla tm ileri insanl ezen vurgun, soygun dnyasna srtn dayam, oralardan ald aklla byle dangalaka saldrgan konuuyordu ite bu aalk kar da! Dnya deil, dnyann, tm insanln dmanlan bize kar, dedi bouk, atall bir sesle. Senin gibi kafas amna batm geri zekahlan da rtkan diye kullanyorlar! Sen nereden bileceksin bunu, burnunun dibini gremeyen kr kaltak! Titriyor gibiydi gvdesi. Dikelip bir ey diyecek oldu Esme, brakmad, iteler gibi sallad elini, Hassiktir buradan, azna stmn aalk orospusu, dedi. Bir daha da kma karma! Dnd, kouan arabalara doru istedii eyi sonunda yap-m olmann doyumuyla yrd ardan. El edip durdurduu taksiye bindi. Gecenin yamurlu alacasnda Doktor'un ardndan ylece bakyordu Esme. Londra'dan dnp Taksim'deki otele indiim gnlerde, vglere uyup gittiim bir tiyatrodaki kt oyunun arasnda, kalabalk fuayede, brakp, ksam m diye dnerek kahvemi yudumlarken uzaktan gzlerini dikmi bakan, sonra glmseyerek yaklap "Vedat Bey deil mi? Trkali" diye soran ben yalarda, ben yapda,

benden daha din grnmde, ak mavi gzl kiiyi, "Doktor Nahit" deyince ksa bir duralamayla anmsadm. Trkiye'ye geldiime, hele bu rastlantya sevinmiti. O da beni dnyormu bugnlerde. Roman nasl gidiyor? dedim kendisini unutmadm kantlamak iin. Dnd bir an, Bir eyler karaladm, dedi. Sanrm pek olmad. Hibir ey iyi gitmiyor! Nerede iyi gidiyor ki? Duralamayla ekledi, Bir yerde oturup konumamza umarm bu kez de bir engel kmaz. Bir glmsemeyle srdrd, Kayglanmayn! Aznzdan Seher'le Turgut iin sz almaya almayacam. Yok ki, alasnz, dedim glerek. Oyunu sevdiniz mi? ok tatsz. kalm m? Hemen, dedi. Sokaa kp Sraselviler'e doru ar ar yrmeye koyulduumuzda tek tk kar atyordu. Kenti buz gibi gece-120 nin ele geirdii bu saatlerde, sinemalar, tiyatrolar boalmadan, akamlar uradm tandk bir meyhaneye girip e-dost birilerine merhaba demek, ana caddede ak kitaplara urayp kitap kartrmak, ara sokaklara dalp meyhanelerin nnden geerken pencereden bakp ierde bir bildik yz aramak, varsa dalp bir sre ene almak, Beyo-lu'nda dolaanlarn yan sra evreye baknarak yryp sinema afileri nnde durmak, yanndan geip giderken kafaya taklacak kadar gze arpan, irkin-gzel, genyal, kadn-erkek birileri stne dler kurup yaam ykleri yaktrmak, darlardayken zlemini duyduum, stanbul'da yaamann vazgeilmez taddr benim iin. kiden uzak dururum; insanlara yalanm. Salmz da yerinde olduuna gre, yanmda u yal delikanl -adam doktor da!-gcmz kesilene kadar srtp dursak m souk, alacal geceye batm stanbul sokaklarnda? Yrr msnz? dedim. Oturup konumay yelerim, dedi. Vaktiniz var m? Sabaha kadar! Sevinmiti. The Marmara'da oturalm isterseniz, dedim. Ya da benim otelin... Bize gidelim mi? dedi. Yaptklarma da bir gz atarsnz sklmazsanz... Duralayp ekledi. kim var. aym, kahvem var. sterseniz kek filan alalm uradan. Yryerek girmitik geceye; tadn bozmadan srdrmek deil miydi iyisi? Sessizce yrmeye balad yanmda. Biliyor musunuz Doktor Nahit, benim de seninle konumaya gereksinmem var. Ne yazdn deil, kim olduun ilgilendiriyor beni. Yazdklarna bunun iin bakacam. Konuma bir kez; yaz srekli syler. Herkes gibi ben de kendimce dinleyeceim onu. Seni dinlemekle yazn dinlemek arasnda bunalrsam, ne halin varsa gr deyip kaarm Doktor, bunu bil! rpnp durduumuz bu aptallklarla dolu yaamda umutsuzlua dmemek iin yazlr bir roman. Yeryznde yalnz olmadn bilmek, yok edilemeyen paylama gdsyle yaknlk duyduklarmza ar karmaktr roman yazmak. En karamsar bile var olduuna inand, ya da olmasn bekledii birilerine, onlara bilmedikleri bir yanlarn gstererek ulama abasndadr, bilincinde olsun olmasn. Ben yalnzm, diye sessizlii bozdu Doktor Nahit. Galatasaray'a yaklayorduk; kar da iyice serpitirmeye balamt. dm birden. Anlatmaya giriecek gibiydi. yi, dedim. Size gidelim istiyorsanz. nmze gelen taksiye bindik kede. Doktor Nahit'in ofre adresi verip evin yolunu tanmlamasnn dnda hibir konuma gemedi arabada. Doktor da benim gibi dncelere dalm olmalyd. O beni kitaplarmdan, belki bir yerlerde bulduu yaamykmden iyi kt tanyordu da, ben ne denli tanyordum bu, yanmda oturmu, kar serpintileri arasnda kayp giden arabada gzleri darlara takl suskun adam? Neyi dnyordu u anda? Belki de bilmeden ka kez, lm syrarak getiimiz yaam servenimi-Zln anlamn hangi boyutlaryla dnmt? Kim bilir ka diinin lmne tanklk etmitir doktorluu boyunca? filmlerdeki, bana hep uyduruk grnen lmler dnda, ne dost, ne dman kimsenin lmne tank olmadm. lk

nemli ayr yanmz bu belki de! Bunun ok nemli bir ayrm olduunun ayrunmda mdr Doktor? Nereden olacak? Yaamla lm birlikte, yakn gzlem altnda tutmu! Ben hep yaam, salt yaam dndm, naslsa ele geirdiim bir ayrcal iyi kullanma kaygsyla! Niye korkacam lmden, ortada deil ki! O niye korksun, hep yz yze ol-122 nu! Bir ortak yanmz bu belki! Bir baka ortak yanmzn olduunu da, arabay abucak deyip nm sra yryerek evinin kapsn evecenlikle amaya almasndan anladm: eve bir konukla gelmekten mutluydu o da! O nde, ben arkada merdivenleri karken o mutluluu blyorduk. Gerek bir evdi buras. Kiinin sevdii biriyle oturup ba baa syleecei kadar geni; yandakiler, alttakiler, stteki-lerle kuatlm apartman katlarndan soutacak kadar gvenliydi. Salona ktmzda tp gaz sobasn yakt hemen. imdi snr, dedi. sterseniz paltonuzla oturun biraz. Koltua ilitim. ki? Hayr, dedim. Hemen bir ay koyaym. Scak scak iyi gider. Yzme bakt. Ses karmadan glmsememi olur anlamna ald; merdivenlere yneliyordu ki, dnd, masann ekmecesinden ince bir deste kt karp uzatt, Siz de unlara bir bakn isterseniz, dedi, ben ay hazrlarken. Baktm, yirmi sayfayd ktlar. Daha gz atarken sknt bast. Son szn sylememi bir yazy, hele bir roman taslann giriini mi okuyacaktm imdi? Okumaya can atyor da olsam, byle ireti zamanda, ireti yerde, skboaz edilir gibi hibir ey okuyamam ki. Ktlar ortadaki masaya brakp salona gz atmaya baladm. Duvarlardaki raflar dzenliydi; kitaplarla doluydu. Kitapln bir kesinde, dizi dizi kasetleri ve CD'leriyle mzik seti vard yannda sanki hi kullanlmyormu gibi grnen tozlu, kk bir televizyon. Bir balkona alan caml kapnn iki yanndaki, perdeleri, tl yana ekilmi yksek pencerelerden, arca uuan karlarda klarn titreimle elendii karanln ardnda deniz grnyordu. Salon snmt. Paltomu karp koltuun kysna koydum; raflardaki kitaplara bakmaya baladm. ou Almanca'yd; arada Franszca'lar da vard. Trke, tarihle, Osmanl tarihiyle ilgili bir-ikisinin dnda, daha ok romanlar, ykler, an, gezi kitaplar, baka eitli trden kitaplar sra sraydlar. Almanca p kitaplar vard. Birka Franszca romanlar; Balzac, Stendhal, Tolstoy, Dickens, Romain Holland, Steinbeck, Hemingway, Marquez; tandm, tanmadm bir sr ad. Gorki, ehov ykleri. Marks, Engels, Lenin'in Almanca yaptlar; Das Kapital, Anti Dhring, Emperyalizme... ou duymadm, bilmediim, Marksizmle ilgili kimi kitaplar. Geni bir gze sdrlm kk bir mzik setinin alt, st raflarnda CD'ler, mzik kasetleri sralanmt. Elinde dolu tepsiyle salona girince beni kitapln nnde bulduuna pek de sevinmi grnmedi Doktor. Yardm iin uzanmam da, tepsiyi koymak iin eildii orta masadaki katlar, bir bakyla gstererek, unlar eker misiniz? diye karlad. Tepsideki peksimet, kurabiye tabaklarn masaya dizerken, Evde bir eyler varm, dedi. Biraz bayat gibi yalnz. Mzik yapalm m? Mzik setinin rafna yaklap baknrken, Nasl bir ey istersiniz? dedi. Klasik Bat, klasik, alaturka, trkler? Siz nasl isterseniz, dedim. Ben hepsini severim de, trklere tutkunumdur. Koydu bir kaseti, ay bardan alp sessizce oturdu kar-S1 koltua. Balama benzeri telli bir algdan sonra insann iini rperten lk benzeri bir kadn sesiyle anlamadm bir dilde balamt trk. Soluk mavi gzlerini bana dikmiti Doktor; sinsi bir glmsemeyle bakyordu sanki. Soyunup srtna geirdii, kaln, lacivert yn balk kaza, gemilerde kalm salkl, yakkl bir genlii sevecen bir tanklkla artryor, akaklarndan boazna doru ya-124 Yum yallk benleri bile olduundan gen grnmesini engellemiyordu. Tepeye doru alm geni aln, seyrelmi krl salar, ince dudaklar, biraz arpk da olsa biimli, sivrice burnu, beklenmedik anda glmsemesiyle sertliini yitiriveren yzyle yan unutuverdiiniz bu adamla neyi konuacaktk bakalm?

 Nece bu trk? Ermenice. Gzlerini kmltszca stme dikmiti. Sevmediniz, dedi. Yo, sevdim de, ne dediini anlamadm. Hani birden. Aclarn trks bu, dedi. Kesilen be yz bin Erme-ni'nin ad. Trkiye'de yasak bu kaset. Dik bak, syleyi biimi kkrtma izlenimi veriyordu. Salona adn acl arl kmeye balamt. Konumay deitirmek geldi iimden. Bir kopya verir misiniz, sonra okuyaym bunlar? dedim. Gsterdiim ktlara bakt, gzlerini gene o sinsi alayla evirdi bana, Vermem! dedi. Bozulduumu belli etmemek iin glmeye vurdum. Siz verir miydiniz? Ben de vermezdim, dedim, aka yollu. Glerek bakyordum; roman yazacam diye tutturmu bu adam ne anlatacakt bakalm? II Evime gece yans konuk getirdiim bu yazara dikmitim gzlerimi ben de. Ermeni trksne pek yle ilgi gstermemi olmas yadrgatcyd biraz. Tandm tekilerden ayr dnmtm bu adam. Yanldk m? Greceiz! arm gibiyken biraz beceriksizce glmeye vurmas, sonra birden, "Ben de vermezdim," deyivermesi de tepkiydi belli ki. Gtrp evinde okumay nermekle -gerekten okuyacak idiyse- alakgnlllk gstermi bir yazara benim "vermem" yantm saygszlkt belki. Benim derdim bakayd. Karaladm yirmi sayfay gzden geiriverdii andaki tepkisini, algladklarn urada hemen duymak, tasarladm konumamzn anahtar olur diye dnm, tiyatroda karlatmzdan beri, hangi sze, nereden gireceim derken bu yol iyi gelmiti. Okusayd konuulacak bir sr ey kacakt ortaya. Alt yan bir karalama bunlar, dedim. yle bir gz atmanz istemitim, o kadar. yle eve gtrp okumanza deer yan yok, biliyorum. Yzm tutmad iin vermiyorum. Sizinki, alarm diye korktuunuzdan belki! alsanz ne iinize yarar Doktor? dedi glerek Siz Se-her'le Turgut'un peindesiniz; ben o konuda bir ey yazmyorum ki! Yok, dedim, Seher'inde, Turgut'unda deilim artk ben de. lle de onlar bulmak gerekmiyor sonrasn, bugnleri anlatmak iin. Baka eyler var. Sessizce bakt bir sre, Var kukusuz dedi; her yeni dnemde olacak baka eyler de, neler szgelimi? Sze iyi girmitik. Eme'den aldklarm oaltarak satyordum! Bu nasl verecekti snav? Tedirgin bir diinin yzme arptklarna ne tepki gsterecekti bakalm? Kadn haklar sorunu var bata. ocuk haklan, evre sorunlar, hayvan haklan... Ak vermemeye alarak karlkl baktk bir sre. Srdrerek ekledim yavaa, Bin yllardr erkein altna yatmaktan bkt kadnlar! ste otururlarsa sorunlar daha m kolay zlecek diyorsunuz? Gldm, Ben demiyorum, dedim. yle diyenler var. Dedim ya, duyumsadm ki, iimden diyordum! Ne vard bunda; kzn savunduklannda doru bir yan yok muydu yani? Onlarn romann yazmay dnyorsunuz siz de! Bakn Vedat Bey, dedim. Ben daha neyin romann yazacam bilemiyorum. Ak syleyeyim; sngs dk gibiyim imdilerde. Seher'le Turgut ne oldular diye saa sola bakmyorum, neredeler? Siz grdnz m? Siz de grmediniz! Niye biliyor musunuz? Gzlerimiz birbirine dikili bakp kaldk bir sre. Niye biliyor musunuz? diye yineledim altn izer gibi. O sizin bugn grmedim dediklerinizi, en byk yiitlikleri gsterip dayanlmaz aclar gze alanlardan kimilerini grmedim deil ben, grdm sonra.

Ksa bir sre daha baktk. Le gibi kokmaya balamlard. ryorlard nk! Belli etmemeye alt bir irkintiyle gzleri kvlcmlanr gibi oldu adamn. Bir eyler diyecek sandm, suskun bakyordu. Saklamann bir yarar yok Vedat Bey, dedim. Siz de biliyorsunuz benim kadar bu ryp kokumay! Sinirli bir glle doruldu, Herkesin bildii kendine Doktor, dedi. Kimlerin szn ettiinizi bilemem ama, dnyay kuatan yalanc parltlar iindeki bu karanlk gidiin nice kutsal, onurlu yollar kirlettiini, sizin gibi ben de bilirim. Aclar gze almak ilk adm gerek insan olmann. Yol onunla bitmiyor ki! Birileri sizi d krklna ugratmsa bu onlar balar. Kafas erden ptense bitiktir ii. Gene biliyorsunuzdur ki, daha gl bakalan da var! Dedikleri doruydu da, beni kandramayacak yuvarlak dorulard bunlar. Neredeydiler o hi rmeyen gl bakalan? Ameliyatta lme direnip kurtulan bir sr insan grdm! lgiyle bakn uzatmadan ekledim yavaa, Bir sre sonra lyorlar gene! Anlamam gibi duralad bir, glmsedi sonra, lmeyecekler miydi? dedi. Bu benzetme olmad Doktor. lm yazg! rmek insann kar koyabilecei bir bozulma! Ne diyebilirdim ki? Bu dzen rmeyi de yazg yapyor mu diyecektim? O rmeye kar koyanlardan biri de ben deil miydim? Bir tek ben miydim bozulmadan kalan? Gizli alan rgtler bugn de var lkede. Bana sorarsa-ftiz gerekli deil. Krtler dnda diyeyim!... Demokrasi var yani! O szce de inanmyorum. Hangi gn, nerede grlm ki, onun gerek olan? Demokrasiyi beklemek sersemlik. Hele bizde. Bu lkede belay gze alr da bir eyler yaparsan eline biraz demokrasi geirmi olursun! Belay gze alan, gizlilikte daha zgr sayyorsa kendini? Gene de asl bela, belay gze alamayanlar! Korktum da demiyor kimse; yeni reti klfyla dikiliveriyorlar karnza! Duralayp ban sallad ar ar, dorusun gibisine, Dzen ylesine kaam ki Doktor, dedi, neresine do-kunsan dklyor. Yine de ayakta! Niye? Korkutup yldrmann yan sra bin trl artmacayla, saptrmayla ortalk yle karyor ki k bakalm nasl kacaksan iinden! Bir sr oyun dnyor ortada; hepsi de kemiriyor dzeni; ama yaatyor da. Bir gen kz vard yaknlarmzda, ateli komnist militan. eri alp bir dayaktan geirdiler. Kt rkmt. Kadnlna ekildi! Dzene kar kmann, ilerici olduuna inand baka yolunu buldu; babasz ocuk dourdu! Ateli feminist militan imdi. Dzenin sorumlularnn da bir yaknmas yok ondan! Cinsler aras kavga kzt m snflar aras kavga savsaklanyor, bir eyler yitiriyor nk. Ona sorarsanz tam tersi. Kzmz da mutlu; ilerici bir kavgann iinde olmann doyumunu yayor! Alt bin yllk, Babil art erkek egemen aile toplumuna kar sava veriyor, kolay m! Devrimciliine de toz kondurmuyor! Demokrasisi de yetiyor kendine! aaladm. Eme'yi anlatmyor muydu bir anlamda? alacak nesi var; nceleri hi grmedin bylelerini sanki! Bat'da Esmeler ok! Bat'da olup da bizde eksik kalan neyimiz var ki? lkeye bouna m dndm yoksa? Glmsememdeki aclk gznden kamamt. Siz TKP'de yllarca Trkiye dnda altnz Doktor, dedi. ok eye katldnz, tank oldunuz. Ama balayn, sizin d-anlardaki alannz lkenin darya vuran glgesiydi! Krk yi' Trkiye'ye uramam biri vard banzda da. . Sz nereye getirecek diye bakyordum. Gstereceim tepkiyi bekler gibi duralayp ald gene, Biliyorsunuz, ne de olsa tuzu kuru Bat'nn. Onlarn be-enmeyip kap nne braktklarnn dzeyinde bile deiliz daha. kmaz sokakta bataa saplanm bir ekonomiyle eli kolu balanm Trkiye'nin; kvranp duruyor. Aclar da emeki halklar ekiyor. Dnyann herhangi bir yerinde rk ark bir ey kt m ok

gemez buradadr. Kitaptr, sinemadr, oyundur, mziktir, resimdir, spordur; bir biimde girer. Globalizm andayz! Salkl bir yol yntem, bir dn akmn sok bakalm Trkiye'ye nasl sokacaksn! Salt kara devlet yasandan da deil! Onun grevi burada yaratlacak iine gelmeyen deerleri yok etmeye, elinden geldiince nn tkamaya almaktr; dardan geleni pek dii kesmez! Hi dndnz m, neden bu? Bilgie sorgular gibi konumas canm skmaya balamt. Gldm, Yardmc olursanz dnrm, dedim. Toparland; dzeltmek ister gibi, Alakgnlle gerek yok, dedi. Gereinde uyarmak, yardmc olmak, dndklerimizi blp paylamak hepimiz iin zorunlu. Genlerin sokaklarda vurulduu kanl kym gnlerini yaayarak geldik bugnlere. Siz darlardaydnz, biz lkede. Devletin izni, giderek kkrtmas olmasayd o ocuklar yle sokaklara dklr myd? Bam salladm sessizce. Evet biz de byle dnmtk. nlemeye altk, baarabildik mi? nleyemezdik, yalnz bizim kara devlet becerisi de deildi nk. Darlarda, eitli lkelerde tezghlanan bu oyunlar, genler iin en tatl serven ekiciliinde bize Bat'dan aktarlyordu. Yabanc polis rgtleri de asl glerini nce buradan alyorlar. Kadnlar diyordunuz. Evli misiniz Doktor? ocuklarnz... Sz nereden gelmiti buraya imdi? 129 Balayn, dedim; gemiimle ilgili hibir konuyu konumak istemiyorum. Biraz arm gibi bakp kald bir sre. Glmseyecek gibi oldu, ciddileti. Ortaya karsa ne yapacaksnz? O zaman dnrm. J3Q Glmsedi gene, Belleinizi inemeyin Doktor, dedi. Roman yazacaksnz! Roman yazmamla ne ilikisi vard gemiimin? Siz kendi romannzn peindesiniz galiba, dedim. almanzda kullanabileceiniz bir e, bir gere gibi bakmayn bana ltfen! Gemiimle ilgili hibir ey sylemeyeceim! Grdnz gibi biriyim. Uyduruk yklere de kalkmayn! Becere-bilirseniz byle yazn yazacaksanz! Gld, Alnganln gerei yok Doktor, dedi. Ben yazmayacam. Kaln izgilerle blnm sava dnyasyd benim anlattm. Yararllarla zararllarn sarma dola, i ie olduu ok karmak bir dokuda yaanyor bugn. Renkler izgiler arapsa. Seni seviyorum deyip birbirlerini ldryor insanlar! Deneyin bakalm, gemiinizi unutarak becerebilecek misiniz? Bu yukardan szler iyice canm skmaya balamt. Deneyeceim. Hem de sizin bieminizle deneyeceim, dedim biraz taklr, biraz da vgyle efelenir gibi. Yavaa ekledim, insanlar hangi gn baka trl oldu ki? Buyurun yapn, dedi alaya kaan bir glmsemeyle. Btn insanlar ryorsa siz tek banza ne yapacaksnz bakalm! Duymam gibi yaptm bu ta da; yantlamak gelmemiti iimden. Bir tr gzdayla yokua sryordu sanki iimi. Ondan sonraki konumamz daha da tatsz geti. Gnlk siyasal konulardayd arlk. Gerilim bitmiti. Kimi sol kiilerin azlaI nndan drmedikleri eylerdi artk onun syleyip benim de ses karmadan arca ba salladklarm. Bir ara danlardaki almamzn yanllarna deindi; benim sessiz kaldm grnce stelemedi. Krtlere, PKK'ye deineyim, dedim, vazgetim. On ikiyi oktan gemiti ayrldnda. Bir ara gene Londra'ya gidecekmi. Telefonlarn brakt. Gerekli grdm anda arayabilirdim kendisini. Uykum yoktu. Masa stndeki yazlarm alp ne yaptm bilmeden kartrdm yle bir. yi ki okumad, diye dndm. Ne vard ki bunlarda? Yrtacak oldum, kyamadm; uzanp ekmeceye attm. Kasetteki Ermeni trkleri bitmiti. ou uykusuz gecelerimde yaptm gibi Bach koyup kanepeye uzandm. Haftalar nce svp sayarak gece yans sokakta braktm Eme'ye taklmt gene kafam. Taksiye bindiimde sonunda ele geirdiim ac bir doyumla sallanyor

gibiydim o gece. Eve gelip yatama, tpk byle uzandmda ar ar kendime gelip ne kadar hayvans davrandm dnmeye balamtm. Gene de doru buluyordum yaptm! ikiden filan da deildi, o itmiti beni bu ukura. Bilmeden de olsa birileriyle birlikte itmiti; yalnz deildi! Can cehennemeydi kaltan! imdi yle dnmyorum; hem kendime kzyorum bu yzden, hem ona! Yazdklarm da bylece bir ie yaramyor sanki! Aldrmaz grnmeme karn, o dangl dungul direnimiyle baya etkiledi bu kz beni. Dndklerimdeki doruluun sz gtrr olmasndan deil, onlar sergilemedeki beceriksizliimdendi belki de yenilgim! Ktlere yenilmek yazgmz deildi ki; Vedat Bey'den duymama gerek yoktu; bunu ben de biliyordum. Bir kez daha duymak iyiydi gene de! Kzn o glerken bile duyarszm gibi souk bakna sylediklerimden hibir ey arpmad sanki. O grnmyle her geen gn daha da koyulaan sinir bozucu resim haftalardr kmldamadan yerli yerinde dikilip duruyor! Avukat Mustafa'yla da oturup konuamadk o gnden bu yana. Yrelerdeki durumalar nedeniyle stanbul'da Pek kalamadndan myd, olay duymasndan kaynaklanan so131 ukluk muydu, kestiremedim. Nazan'n kardei, sivilceli, irkin kz Trkan'la arkada bir delikanl gelip iki gn boyunca hemen de pek konumadan kitaplar raflara dizip gittiler. Para da almadlar. O gnler aada odamda, kulam kapnn, telefonun zilinde, kitap, dergi, gazete kartrarak yatp durdum. kiyi de ekmiyordu iim. Beklentideydim sanki. Neyi beklediimi de 132 kesinlikle dile getirmiyordum, bilmiyorum havalarnda. Bilinmez mi? Bir sabah uykudan zille frlayarak inip de kapda yourtu kadn grnce kt bozuldum; urama dememi miydim buna ben? Yiyeceimden deil, kramadm, bir anak o yal yourttan aldm gene de. Kabalk yakmyor bu yata. Ap zr m dilemeliydim Eme'den? Bakalarnn kurban oldun sen diyerek! Nasl karlard? Telefonu yzme kapatrsay-d bir de! Sokakta bir kedi grd m bir titreim oluyordu sanki iinde. O geceyi, Eme'nin, lokanta kapsnda bulup sevdii kedi yavrusunu anmsyordu hemen! Atmaya alyordu kafasndan; bu kadar da tatszd artk. Gidiine brakmakt en iyisi. Yazya oturup ara vermeden bir eyler karalamam o gnler oldu. Ne denli yadssam, deerli, deersiz, yazdklarmn stne gemi olaylarn glgesi dyor. O kzla tututuum kavga da iinde. Kts, ar basyor o kavga; kurtaramadm daha. Yaam boyu bin tr atmadan gemi birinin mark bir kzla arasndaki zrltya bylesine takmas hi de iyi belirti deil! Aacam. Krnt duygulann plnde eelenmeyi stn edebiyat yaratcl sananlara m katlacaz? Sras gelirse zr dileyip kzn gnln alrm bir, biter gider. rgtmz dald. Globa-lizme inanan kimileri yeni yol bulup tutturarak ekip gitti diye durmad ki toplumsal kavga; gizli, ak dnyada, Trkiye'de bugn de srp gidiyor. Sylemene gerek yok Vedat Bey, biliyorum, bakalar da var! Ben de yolumdaym. Ne yapalm ki, yalnz sonradan bozulanlar deil, bozuk remi Eme'ler de var. Toplumun akn ksknleri onlar da. Diyelim o aknlkla bize de saldryorlar. Ak, drste saldryor onlar hi deilse; seI ninkiler gibi en aalk karlar iin... Eskilerin czzamls onlar, brak onlar! Yeni yolunu izerken tek tek dndn hepsini, bitti; anmsamana gerek yok ank. Yatp uyumal yleyse. Dnde grm gibi uyanp dikeldi yatakta ertesi sabah; Fikret Abi'ye niye gitmiyordu? lkeyi konuacaksan esin kaynayd; grdnden beri de aklndayd adam. Mustafa'ya telefon at. Rami'de, aabeyinin gen yata lmyle kz gibi bytt yeeni Nazire Hanm'da kalyormu Fikret Abi. Kendi kzna, damadna kafas biraz bozuldu mu oraya gidermi. Bir saat kadar sonra arayp akam drt gibi beklediklerini bildirdi Mustafa. Adresi de verdi. Alandan sadaki sokaa sapnca kede, bahe iinde, iki katl... Kentin damlarna ak bir rt ekmiti geceki kar. Yollar amurluydu. iman, iri yapl, yalca bir kadn at kapy. Nazire Hanm olmalyd bu atk kal kadn; oydu. Ayakkablarn karp pabulukta dizili terliklerden birini ayana geirmesini sessizce bekledi Doktor'un; elini skp paltosunu alarak duvardaki askya taktktan sonra yandaki odaya buyur etti. Oda scakt, borulu bir gaz sobas yanyordu. Bir tekir kedi uyuyordu kedeki minderin stnde. Ban kaldrp yle bir bakt ieri girenlere, gzlerini tembelce kapatp uykusuna dnd. Beenmedi bizi!

Eme'yi mi bekliyordun! Pencere nndeki minderli, yastkl sedirde oturan Fikret Abi kalkmaya davranmt; brakmad Doktor, hemen yryp tuttu elini. Dosta el sktlar. O glmseyen gzlerinin derinlerinden geliyormu gibi tatl, ince sesiyle, Ho geldiniz Doktor Bey, dedi. ok sevindim. ocuklara sordum geende; iyiymisiniz, alyormusunuz, dediler. Nasl gidiyor? Nasl m gidiyor? Ne, nasl gidiyor? Roman m soruyor bu? ocuklar dedii... Salk sorunum yok, dedi. imdilik iyi gtryoruz. Sizin de iyi olduunuzu sylyorlard, sa olsunlar. ok iyi yapmlar ameliyatnz. 133 Mustafa'ya sormutu bir kez. Bunun "ocuklar" demesi de odur. Fikret Abi ald gene, Evet, dedi. Salk sorunum yok da, yalnz ok geimsiz oldum Doktor Bey. Daha dorusu, yle diyorlar! Ne denirdi imdi buna? Glmser bir duralamayla srdrd Fikret Abi, 134 Saa sola atyormuum. Byle bir dnyada ok yaamak iyi deil. En yaknlarnzla bile uyumsuzlua dayanmak g. Hele benim gibi, enesi de durmuyorsa! Gzlerindeki glmserlikle szlerindeki acln uyuama-mas, geimsizlik savm alayl bir oyuna eviriyordu sanki. Hi de yle bir izlenim almamt ilk geceki bulumalarnda. evre tapyor gibiydi. Sorun evinin iinde belki. Olabilir. Ka doumluydunuz? Bir sre sessiz bakt Fikret Abi. Holanmyor byle sorulardan belli ki, bir kaamak yol bulacak imdi. Bin yz yirmi yedi, dedi alaktan, giz verir gibi. Biraz ard Doktor. Kendi eski doum tarihini geirdi kafasndan; ' yz otuz sekiz', 'bin dokuz yz yirmi iki' olduuna gre, 'bin dokuz yz on bir' doumlu bu da. Seksen dokuz demek. Epeyi ilerde bizden! Doksan bile olmamsnz daha, dedi. Ya brakn! Dediiniz gibi, onurlu biri, geimsiz deil de, geimli mi olur byle bir dnyada? Bakalar baksn sizinle iyi geinmeye! Bir-iki yuvarlak sz daha edecekti ki, bu yaknmalar kanksam gibi sessizce dinledii sandalyesinden kalkp ay, kahve sordu Nazire Hanm. ay olsundu. Nazire Hanm knca, Birazdan Muhittin de gelecek, dedi Fikret Abi. Sabah telefon etmi o da. Kimdi Muhittin, karamamt birden. Cin gibi bakan yal adam ekledi, Dnyay gezer, dedi. O gece biz ayrlmz, o gelmi. skdar'daki evinde topladlar hani. Anmsamt Doktor. O gece de sz edilen ev sahibi demek. Sevinmiti de. Merak ediyordu o olan. Ediyordu da, can da sklmt biraz. Ba baa kalmay yelerdi u adamla; ok ey vard konuacak. Ben sizinle eski gnlerden aalm diyordum. Sklmasn da... Muhittin mi? Gider sklrsa! Sk sk gelir, sa olsun. Eski 135 gnleri dinlemeye baylr o da. Tatl masallar onlar iin. Siz komnist partisinde hangi yllar bulundunuz, eskilerde? Soruyla duralar gibi oldu Fikret Abi. Gzlerini Doktor'a dikti, Ne eskisinde, ne yenisinde, hi bulunmadm Komnist Partisi'nde ben, dedi. arm gibiydi Doktor. Yoksa... Ne yoksas? Gizlemeye kalkacak deil ya adam. Demek girmemi partiye. Peki, girmemi de... Girmek ne demek, ba belamz sayyorduk yle bir partiyi biz! aknl daha da artmt Doktor'un. Yapt etkiyi grmenin mutluluuyla, bir ara saklanm alayl glck gzlerine gelip oturmutu yine Fikret Abi'nin. Benim byk enitemin, halamn kocasnn, deniz lisesinden haylazl yznden kovulmu bir kardei vard Doktor Bey; Rknettin Abi. '30'da kurulan Merkez Bankas'na memur girdi Ankara'da. Her eyi ondan duyup rendik biz ilk gnler. ocuk saylacak genlik gnlerimde, ok sofu dinciydim babaannemin etkisiyle. Cami cami dolanrdk ramazanlarda sevap kazanalm diye. Lise sonda tandm bu Rknettin Abi'yi. Kadro'cuydu. Kadro'cular, bata evket Sreyya, peygamberiydi onun. Tankl da vard sanyorum. smail Husrev'le bir de. Ksa sre sonra ben de o yolda buldum kendimi. Komnistleri yabanc sayyorduk! Snf kavgasn sokmayacaktk Trkiye'ye.

Gazi Paa bamzdayd; -Atatrk sonra oldu, Gazi Paa'yd o zaman- dnyada benzeri olmayan snfsz, yeni bir toplum kurmutuk! Onuncu Yl Mar'n syleyip, "mtiyazsz, snfsz kaynam bir kitleyiz," diye yeri g inletiyoruz! Dnyada rnei nasl olurdu byle bir eyin; Trk'n benzeri mi vard ki dnyada? Bir Trk cihana bedeldi! Epeyi sonralar, benim gzm 136 bir mhendis at asl; Sreyya Bey. avu karmlard Yedek-subay'da. Komnistlere o da souktu. Sosyalistim diyordu. Bizim o ayrm da bildiimiz yok o zaman? "Snfsz olmaz," dedi bana bir gn! "Adn yasakladn diye snf kalkmaz ortadan. Nemli zadeyle ii Mehmet ayn snftan m? Kandryorlar. Bir Trk de bir Trk'tr. Cihana bedel, medel, palavra bunlar!" Allak bullak etti sinirlerimi! O gnk kafamla polise bildirsem mi diye bile dndm. Nasl dayanlr herifin yedii naneye? Belli vatan hayn!... Alayl gl yzne iyice yayld Fikret Abi'nin, Benim annem Arnavut aslnda. Babam Kafkas gmeni, Grc. Ama Trklme sz edildi mi, bitti; tel kopuyor bende! Yeterince artc olduuna inanm gibi duralamt ki, elinde ay tepsisiyle odaya giren Nazire Hanm'a yle bir gz atp, '50'lere kadar srd bendeki bu kafa Doktor Bey, diye ald gene. '50'de Trki kuruldu. Kysndan kesinden iindeyiz biz de. Aka siyasete pek girmiyoruz, particilik yani siyaset dediim, iilerle urayoruz ya, Halk Partiliyiz. Uzatmayalm, 27 Mays'tan sonra sendikalar, ii rgtlenmeleri geliince, o-ular gibi biz de uyandk. DSK'in kuruluunda bulunduk. Yaam boyu rendiklerimiz bir ie yarar duruma ondan sonra geldi; bize tm belletilenler elimizde kalmt nk! Trk ol, ne bok olursan ol, snf da vard, soygun da! evremde dolanp durdular ya, ben Komnist Partisi'ne girmedim. Girenleri de grnce, gizlilii gzm yemedi akas. Bir sorunumuz da olmad onlarla. Halk Partisi'ndeki kaydm duruyordur belki de. ilerle altm. Ekmek kavgas dedik. Elimizden o geliyordu. Elimizden geleni de yaptk iyi kt. Sevenlerimiz oldu, dmanlarmz oldu. Dnya bu! Alakgnlllkle kark, alayna bir meydan okuma vard zetleyiverdii yaamyksnde. aylarn yudumlamaya balamlard. Fikret Abi, Doktor'un Aksaray'dan ald kestaneli pastay vgyle yemeye kovulmutu ki, araba sesiyle yanndaki pencereye eilip sokaa bir gz att, Geldi, dedi. Muhittin, bizim deli torun! Nazire Hanm kalkp karlamaya knca minderdeki kedi de isteksizce kalkp kt ard sra. Erkek kediye benziyordu. Eme'ye niye sormadn erkek kedilere de dman m diye? Grrsem sorarm. Fikret Abi srdryordu, Bu olann byk babas Hidayet Abi, benden yalyd o, beni kumara altrd. Epeyi yllar srd bu; g kurtardm paay. Bizim Topular'da babadan kalma kulbe de gitti elden yalnz! Kk bir kahvesi vard Cibali'de Hidayet Abi'nin; esrar mesrar da ierlerdi orada. ok da iyi yrekliydi. K gn srtndaki paltoyu kanp karsna kan ulsuza giydiren trden. Baz yanlan ona benzer bu olann da ya, uyanktr bu! Glyordu. Kap alp da Nazire Hanm'n ard sra ieri giren uzunca boylu, salar alnna dalm gibi kank, sntk bakl Muhittin'i grnce yalancktan serteldi Fikret Abi, Hani dn geliyordun? dedi. Ses karmadan yaklap eildi, iki yanandan apr upur pt Fikret Abi'yi Muhittin, Olmad Dedeciim dedi. kt. Kesin de sylememitim. Bir-iki aradm buray, dremedim. Yalann batsn! Herkesin telefonu dyor da, seninki mi dmyor? nnde olup biten, hi beklemedii bu karlama biimiyle baskna uram gibi oldu Doktor. Byk kk herkesin "Fikret Abi"sine Muhittin'in "Dede" demesi de az artc de137 ildi. Sylenenlere hi aldrmadan tantrld Doktor'a dnp elini skarken, Doktor Abimizi tanmaktan ok mutlu oldum, dedi Muhittin ayn glckl yzle. Sz hemen ald Fikret Abi, Muhittin'i gstererek,

 evrede dolanan partili komnistlerden biri de buydu i- te, dedi. Bunun peinden mi gideydim? Sana peimizden git diyen kimdi ki, Dedeciim? nmze ge dedik! Yalancktan bir sertelmeyle gzlerini Muhittin'e evirdi Fikret Abi, Aptaldk biz nk! dedi. nnzden yryelim; siz de arkamzda oyununuzu oynayn gizli gizli! Bir kahkaha att Muhittin. Siyaset dediin de bir tr kumar Dedeciim! Bunu sen bizden iyi bilirsin! Elini gizli tutacaksn! Gerekten anasnn gz olan bu! Devrimci kavgay da politik kumar diye alyor! Oyunu kendisi iin oynam belli ki herif; saklad da yok, yadrgatmyor da! Sinsice ineledii Fikret Abi sinirlenmi gibi, Belli ite, dedi. Kumarbazn torunu kumarbaz olur! Saygl grnmde ban eip, Evet Dedeciim, diye karlk verdi Muhittin. Hadi ordan! Kumarc Hidayet'in torunusun sen! Dedeciim Dedeciim deyip durma bana! Bastne Dedeciim. Nazire Hanm elik termostan aylan yenilerken glyorlard. Fikret Abi'nin gizler gibi yapt sevecen yz de bir gevemeyle kmt ortaya. Yenilip iilirken konuma gnlk olaylara kayyordu ki, en son gittii Kba'dan sz etmeye balad Muhittin. Halkn ok sevmiti; tam ona gre bir lkeydi Kba. Kukulan da vard dorusu; yoksulluu blerek mutluluu aramann sonu nereye varrd? Kumarhaneleri, kerhaneleri, batakhaneleri nlym eskilerde. Bir tek ttnleri, ekerleri vard imdi. Pazarlayacaklar bu rnler dnda her eyin kkn kazmt gemite tekeller. Dolarn saldrsna ne kadar direnebilirlerdi bugn? Btn iler dolarla dnyordu sokakta! ocuklara baylmt Kba'da zellikle! Ne byk mutluluktu o lkede ocuk olmak! Kadnlar zgrd. Hem gerekten zgrd. Muhittin'in canl, renkli, srasnda an cokulu anlatsna karn, duyduu ilgi azalmaya, giderek yok olmaya balamt Dok-tor'un. Bu arada, alan cep telefonunu ksa bir-iki szckle yantlayp kimselere sra brakmayan konumalanna dnd Muhittin. Bugn Havana'da... Devrimle kurtulup mutlulua erimi baka lkeler zerine gemite o kadar ok ey dinlemi, kendisi de o kadar ey anlatmt ki, hangi dneminden olursa olsun, varsn en acsndan olsun, gemii, bugn, yannyla buralardan, salt u lkeden sz edilsin istiyordu artk. yice iticiydi konumalar. Kalkmay istedi, kalkamad; ayp olacakt imdi. Biraz diretince de gn unutmutu kanksam gibi; kendini tutamyor, bir yana kilitlemeye alt gemiine kayp gidiyordu istencini yitirerek. Bir gnler cokuyla yaad tm eski olaylar, imdi kulana arpp duran szcklerin anmyla yeni yorumlar, yeni zmler beklentisi iinde dikiliveriyordu karsna. Ne gerei vard ki; tek tek elden geirip yerli yerine oturtmutu onlan! Sosyalist Kba stne anlatnklannn belli ki kycmda u Muhittin. Gzlemlerini anlatyor yanm yurum! Biz zlemlerimizle atein ortasndaydk; yreimizin tmyle konuuyorduk. Bugn de yle konuuyorsun. Brak beni kandrmay da kendine bak! Ben de kysndaym bugn; ate nerede ki ortasna ataym kendimi? Evet, ate neredeydi? Yeni hrszlarla dnek devrimcilerin ortaka salncaklar kurduu ba dndrc bir dnyada, kararmasna tamk olduum eski atei kurtaraym derken, pislikleri unutmaya almaktan baka ne yapmtm ben? Burnu havalarda devrimci azn bozup bir zavall kza svp saydn utanmadan! O acmn stne kmaya alyorsun im4' j 39 140 de! O senin kuruntun! Ne ac ektim o llk kz iin, ne de o acdan kurtulmaya alyorum. Bir sr ayp, irkin szc utanp sklmadan, hem de gzmn iine bakarak sralayan o kz m zavall? Anmsadka yzm kzaracak neredeyse! Herkesi kendine sevgiyle saygyla balayan, Fikret Abi dedikleri u elimsiz, yal adamla geldiinden beri enesi durmayan dnya gezgini Muhittin ok daha nemli imdi benim iin! Szn banda gzelce anlatt Muhittin; bilerek, bilmeyerek ayr yollarda kumar oynamlar! kisinin de hibir alp verecei

kalmam o gnleriyle! Kazandklar, yitirdikleriyle yaayp gidiyorlar. Sen de yle yapsana! Elimden gelir mi ki?.. Jtf almay dnyor musunuz Doktor Abi? M Uyanr gibi bakt Muhittin'e, ~" Hayr, dnmyorum, dedi. Bizim doktor arkadalar var. Talimhane'de bir byk yap aldlar ortak, onartyorlar... Byk bir tp merkezi kuruyorlarm. Onun da pay varm kuruluta. ster doktor, ister ynetici olarak Doktor Abi de... Sa olun, dedi. alacak gcm kalmad! Gerekten gsz duyumsamt kendini sylerken. Aslanlar gibi grnyorsunuz Abiciim. Herkesin "Fikret Abi"sine "dede" diyen Muhittin'in kendisine "abi" demesini yadrgar gibi oldu. Srtk yzyle aslan deyiine de glecekti, Bu, "aslansn", "kaplansn" szcklerine yazk etmeyin Muhittin Bey, dedi. Biz o ya oktan atk! Kahkahasna da almt Muhittin'in. Sze Fikret Abi kant incecik sesiyle, Doktor Bey kitap yazyor, dedi. Sizinen mi uraacak? Syleneni duymam gibi pencereden darlara bakyordu Muhittin. Kar serpelemeye balamt gene. Ben izin isteyeceim, dedi Doktor. Daha ne yapacam2 belli deil; kitap yazmak zor i. Bakalm... Doruluyordu ki, Muhittin de toparland, Benim de kalkmam gerek Dedeciim, dedi. Doktora dnd, - Sizi de brakaym isterseniz gideceiniz yere. ktklarnda lapa lapaya dnmt kar. Btn stelemelerine karn kalkp konuklar oda kapsna kadar yolcu eden Fikret Abi yaklam, camdan bakyordu. Muhittin'in arabasna binip evin nnden aynlrlarken onlar da bakp el salladlar. Ortalk kararyordu. Yeniden kar tutmu amurlu sokaklarda koturan akam kalabal, sallanp duran cam sileceinin arkasnda, bir yenilgiden kayor gibiydiler. Karlatklarndan beri ilk kez suskun grd Muhittin'e dnp glmsedi Doktor. u pis sokaklardan kurtulu ne vakit; bu kez yolculuk ne yana? Hibir yana, dedi Muhittin. Bir kkrtmaya kar koymak istermi gibi ekledi hemen, stanbul'la derdim yok benim. Bir kk sessizliin ardndan, beklenmedik ciddi bir yan bakla, Benim derdim insanlarla Abi, insanlarla, dedi sylei kapsn aralar gibi. Ses karmad Doktor. Konuacak biri kmt ite; ba insanlarla dertte biri hem de! Ba dertte olmayan kim var ki insanlarla! Sessizlii Muhittin bozdu. Siz grm geirmi birisiniz Abi, biliyorum. Nice deneyimleriniz oldu! Biz de epeyi ey grdk. Gz yollarda, bir ksa sessizlikten sonra ald gene, una vardm ben, dedi; geirdiin deneyim bir boka yaramyor! Yaadn her yeni olayn anahtar kendi boynunda! Bu bildik szlerin ne anlama geldiini, sezinlemiti ya, tam al-Suayamamt gene de Doktor. zenli, edebi konuuyor olan! dedeciim deyip durduu Fikret Abi'yle paldr kldrm gi- konuurken de gznden kamamt bu. Her olayn anahta141 illi n kendi boynunda! Doal deil mi? Neresinden bulup alacaa olayn anahtann, nasl kullanacaz; onu kazandrr deneyimler. Yararlanmasn bilmisek. Yok, bu adam, "yle bir belirginlik olmaz yaamda; her olay bana buyruk geer gider!" diyorsa... Anarist mi yani? Sorsana, "Anarist misin sen olum?" diye! Ne kitab yazyordunuz siz Abi? 142 Uyanr gibi oldu Doktor. Glmsedi, Daha bir ey yazdmz yok, dedi. Bir sz ettik, duymayan kalmad! Roman yazacaz, bakalm! Dmenin evrilmesiyle aydnla kavumu gibi ban sallad Muhittin,

 Anmsadm, dedi. Suatlar konuuyorlard. Bir roman km, nan m, ne? Gven. Tamam, Gven. Ben oktandr, roman moman okumuyorum. Okunacak bir ey de pek kyor mu, bilmem? Tam kavaa girecei sra arabay hzla sollayan bir taksiye kzgn bakp bir eyler homurdanrken Doktor'a dnd, Siz ne yana gidiyordunuz Abi? Sizin yolunuz nereden geiyor? Siz syleyin; benim yol her yerden geer! Sa olun, dedi Doktor. Beyolu'na kaym bir sinemaya filan diyordum. Tamam, dedi Muhittin, Taksim'e ben de. Deminki gergince konumalardan sonra o glckl yz gene yerine oturmutu Muhittin'in. Hadi benimle gelin Abi, dedi. Verilmi bir sznz yok, belli. Yok da; bilmem ki... Neyi bilecektiniz? Tedirginlik vermeyeyim! Enayiyim ben nk; tedirginlik verecek birini aracam! Bir kahkaha patlatt. Doktor da gld. Nereye gidiyoruz? Onu ben de bilmiyorum! Hele bir Taksim'i bulalm! Ses karmad Doktor. yi mi olmutu bu olana uymas? Daha kendisi bilmiyor gidecei yeri, beni aryor! Sen de inandn! Saklasa da, sevinmiti takldna. u ksa gnlerin erken basan akam karanl, oktandr srp giden can sknts- 143 nn iyice kabanp tama saati demekti. Konuacak birileri olacak, kt m? Kz da kverirdi bakarsn; bu evrelerdendi o da. Al bir tatsz olay daha! Saldrya kalksa bile bam evirir giderim tek szck etmeden. Ettin edeceini; diyecein ne kald ki? Ya onun dedikleri? yi ya, bitmi gitmi demek. Biz ne diyoruz? Cep telefonu alyordu Muhittin'in. Ap konumaya balaynca ard biraz Doktor; talyanca m biliyordu bu? Bir-iki konumadan sonra kapatp Doktor'a bakt srtarak, spanyolca reniyorum, dedi. Karmelya, spanyol. Kba'dan m? nndeki belediye otobsn sollarken glmsedi, Kam Kba'dan. Ben Belika'da tandm. FideFin, komnistlerin yeminli dman. Senin? Soruyu anlamt. Sinsi bir glck dolat gene kalnca dudaklarnn kysnda. Ben komnist deilim ki dman olsun bana, dedi. Bir yl geti neredeyse; sevgilim saylr artk! Drtp duruyordu uzayan sessizlik. Niye taklmt bu olann peine? Herif dnekti! Kabaday devrimci azyla ne sylevler ekiyordu bir gnler kim bilir? Brak u basmakalp "dnek" szcn! O zaman ok inanyordu sanki sylediklerine de! Dnmek mnmek deil; iyi syledi Fikret Abi, kumar bunlarnki, daha ok kazandrana getiler! Karmelya ylesine svp sayyordu ki, biraz da merakmdan gittim Kba'ya. Yzne gene o sulu gl yaylrken ekledi Muhittin, Az kald yeniden komnist olacaktk! Bir kahkaha atp Doktor'a bakt. steksizce glmsedi Doktor da. Korkma olum, senin gibi uyanktan komnist olmaz' desem buna basar imdi gene kahkahay! Telefon Belika'dan myd? Bir an duralayp yantlad Muhittin. Yoo, Karmelya burada iki haftadr. Popular getirdiler Mzik, dans filan. The Marmara'da kalyorlar. Dansz m? Eskidenmi. Kbal olur da oynamaz m? Doktor'a bir yan gl attktan sonra ekledi, Uluslararas Sanat Organizasyon ortaklnda. Japonca da iinde alt dil bilir. Havana'da bar varm Batista dneminde. Son sz iyice itici geldi Doktora. O rezil Batista dneminin orospusuyla pezevenk karsyla eski komnist olann ilikisinden ona neydi ya, olann

insanca duyarln yitirmi, umursamaz anlatna katlanmak da kolay deildi. Roman yazacam diyorsan katlanmayp da ne yapacaksn? nce kendin tanmazsan bilmediklerini, sevmediklerini, neyi anlatacaksn da, kim dinleyecek seni? yi, byle avunup byle savunacaz kendimizi demek! Brak kaslmay da, o ki takldn herife, gecenin tadn kar! una bakn Abi? Toparland Doktor. Kysndan girdikleri kentin tek tek gkdelenler frlam uzak grntsndeydi Muhittin'nin gzleri. Viagra yutturmular kente, dedi. u yaplara bakn! Nasl da dikelmi hepsi yrtk dondan kvermi gibi, sra sra... Ko'u, Sabanc's srtst yatmlar lkeye, dimdik kaldrmlar. Bayra diktiler! Depremden korkuyorlar imdi de... Ses karmad Doktor. Glmedi de. Muhittin de susmutu-Arabalarn akp gittii tnele dalmlard ki bozdu sessizlii Siz kullandnz m Abi? ]SIiyeyse, irkilir gibi oldu Doktor. Ne var irkilecek? Esmi, soruyor adam. . Sen kullanyor musun? Bir kahkaha att Muhittin. Ben saklamam Abi, dedi. Bir-iki kullandm. Biraz da meraktan! Beton gibi yapyor namussuz! Ne var saklayacak, ila bu. Krk yl aramz var neredeyse! Benim pek iim dmyor artk o yollara. Okmeydan'na yaklarlarken lapa lapa karla yol sknca arabay aralar arasndan syrmann derdinden baka her eyi unutmu grnyordu Muhittin. ili'de yeniden balayan tkanmalarla dur kalk Taksim'e yaklayorlard ki, Diyelim bu gece dt iiniz, kullanr msnz? dedi. Gene bir aalama geirdi Doktor. Sz buraya getirecekti demek olan, unutmamt! Ne olacak ki bu gece? Gene glmeye balad Muhittin, Nereden bileyim Abi, dedi. Dnya bu; bakarsn bir ey olur! vedi ilere gelemem, olunca dnrz, dedi. Gl kahkahaya dnd Muhittin'in. yi Abi, dedi. Dnn bakalm! Gerekten dnmeye balad Doktor. Zevzekliinden mi konuuyor bu herif byle, yoksa bir eyler mi dndryor? Ne dndrecek ki? Ne bileyim, bin bir tr var eytanln! Oluruna brakacaksn, dedik. Biraz da doktorluundan gelen bir doall onun da vard bu konularda ya, olann ilk kez karlat birinin cinsel yaamn bylesine kolayndan, yzszln snrn zorlar gibi sorgulayabilmesine amaya balamt. amaya m baladn? Kzn ilk oturuta sikiten sz ettiini unuttun nu yoksa! Doal olmayana doallkla el atanlardan bu da. Zeki de. "Cinsel devrim!" yapt ya kapitalist dnya, aptal, zekisi ak aik iine dt bu iin! Cinselliinin kurcalanmasndan tedirgin 145 olmutu gene de. Viagra'nn Amerika'da grltyle kt gn. ler Almanya'da yeni brakmt iini. Kendi kullanmamt ya, ya_ ynlar izliyordu. Olup bitenler yznden yaama ksknle kalkmam da olsa, uzak kalm saylrd bu tr tadardan. Yallk dneminde bir ara, an denecek biimde stne dt de olmutu. Ne yaran var imdi gene gemii kurcalamann? Acktnz m Abi Yoo. Bir eyler yedik ya, tkad beni. Akamlar pek yemiyorum artk aslnda. Karlara bulanm Taksim alannda arabay The Marmara'nn yan sokaktaki garaj giriine kvnrken, Ben kurt gibi am Abi, dedi Muhittin. Karmelya yukarda lokantada olacak. Bir eyler yiyelim. Kzlar programlann bitirince bize gideceiz. Garaja girerken duralayp ekledi, Karmelye "payella" yapacak bu gece. Siz yediniz mi hi payella? Ha, yedim, dedi Doktor. spanyol lokantasnda yaparlard. Bylesini yememiinizdir. Bir payella yapyor bu kadn! zel bir kapta pier o, deil mi? Var bende. spanya'da aldm. Arabay garaja brakp asansrle lokantaya ktklarnda, Muhittin, pencere nndeki bir masada ikisini yudumlayan gz kapda bir kadna doru glerek

yrd; eilip elini pt. spanyolca bir-iki ey konutular. Doktoru tanttktan sonra dnp Trke, Bu da Kanm Abi, dedi. Doktorun bakndan alglam gibi, armayn hemen, dedi. Karmelyay ksaltp "Kanm yaptm! O da bana "Muho" diyor. "Oha" der gibi! Benimki daha incelikli deil mi? Bir kahkaha att. Kadn da glyordu anlam gibi. Oturdular. Doktor'un karsndayd Karmelya. Yanndaki Muhittin'e bir eyler anlatyordu spanyolca. Kara gzleri, krmz meli kaa salan, knklan yanaklannn ardnda gizlenmi esmer yz, dolgunca gvdesiyle olduka ilerlemi yan glkle de olsa rtbas eden bir diilii vard. stediiniz dilde konuabilirisiniz Abi "Karmelya"yla. Almanca, ngilizce, Franszca... Trke konumak isterim! Muhittin glerek evirince kadn da gld. Dnd Dok-tor'a, sevimli bir yabanc vurgulamayla, yi akamlar, dedi. Glyorlard. Yes I know, dedi Karmelya. I have to learn Turkish. I will. Birka ay sonra grrsnz, dedi Muhittin; akr akr Trke konuur. Bir eyi aklna koydu mu tamam! Aman, ben spanyolcam ilerletmeden renmesin! Dikilmi bakan garsona halanm sebzeyle peynir dedi Doktor; onlar da bir eyler syledi. n nla balatklan krmz a-raplann yudumluyorlard ki, boylu poslu iki erkek, gene uzun boylu, ta bebek gibi drt kz, alt kii, masalardaki tm balan kapya evirtecek biimde yabanc bir dille cvldap glerek girdiler salona. Geldiler, dedi Muhittin. Masadakileri hemen grp onlara doruldu gelenler. Muhittin'e bakt Doktor, yerinden kmldamamt; Karmelya gibi o da kk bir el sallayyla selamlam, glerek bakyordu gelenlere. Kzlar yaklap Karmelya'yla Muhittin'le spanyolca bir eyler konutular ayakst ayn cvltl sesle. Yakndaki bo masaya oturdular. Muhittin Doktor'a dnd, "bizimkiler" deyip aklad; raan "Q Bar"daki program kaldrmlar bu gece. Tepe-ba'nda Anjelik'te kacaklarm. On ikiye kalmadan burada olurlarm. Doru bize gideceiz, dedi. 147 Doktor'un suskunluundan karm gibi ekledi, Kayglanmayn, yeteri kadar yatak odas var bizde! Bi2 otele dneceiz. Siz isterseniz kalabilirsiniz; en iyi oda sizin! sterseniz burada oda atralm size. arap kadehini kaldrd glerek. Doktor da sessizce bir yudum ald arabndan, glmsedi, 148 Sa ol, dedi. Dnmedim daha. ilikiniz de var bun-larla? Bir para! Soru bekliyor gibiydi aklamak iin. Bayla kzlar gsterdi hemen Doktor, Ne yapar bunlar? Flamenko'dan tutun tm Gney Amerika danslarnn en iyilerini yaparlar. Nicole, bakn size bakyor, gzne kestirdi galiba, arklar da syler, pop, folk, her trden. Tek Portekizli burada o. Babas Franszm. Gerekten de, masann beri yanndaki kzl salar sarkancal kadn, taklm gibi Doktor'a bakyordu. Gen grnse de elliyi am olmal. Yz krksz, dzgn. ektirmitir. illi gibi. Gz gze geldiler, glmsedi. Doktor da glmseyip bayla selamlad belli belirsiz. Bunun da gzleri zeytin yeili o kz gibi. Ama bu scak bakyor, buz paras deil! Kurt her yata kurt! Gznden kamamt Muhittin'in demek. Ne ses kard Doktor, ne de gld bu taklmaya. Yalnz bana m, yoksa herkese mi byle bu olan? Her grdne daha ilk gecesinden kar bulacak deil ya; sana kyak yapyor ite! Niye? Ortak evrenizden, niye olacak? Bir de denk dt belki; o da benim kiminde byle glen talihim! yi, talihine uyup gl bakalm sen de bu gece! Yandaki masaya ilimi, isteksizce bir eyler yiyen danslarla akalamaya benzer bir-iki sz ann dnda, Karmelya'nn ikide bir, "Muho, mi amor!" "Muho, mi korazon," diye Mu-hittin'e spanyolca anlatmaya baladklar Doktor'la konumala-

rn nleme oyununa dnmt sanki. Tek tk syledii bir-jki szn dnda, tabana eik ban ardan sallayarak sessizce dinleyen Muhittin'e bakarken, bu adam iin yargya varmann gln dnmeye balamt Doktor. Kesin yargya varmak kim iin kolay ki? Esrar partisi de yapar m gece bunlar? Biraz sonra yan masadakiler, gelip oturulanndaki cvltlar yine ykselterek masalanndan kalkp kapya yryorlard ki, hemen de tam nnden geen Nicole'le bir kez daha gz gze geldi Doktor. Evet, yemyeil bakyordu kadn; hem de scak bir glmsemeyle. Bu da gznden kamamt uyur gibi nne dalmken birden ban kaldran Muhittin'in. Glerek bir eyler syledi kadna spanyolca. O da gzlerini ilgiyle aarak bir eyler deyip bayla da selamlad Doktor'u, uzaklat gidenlerle. Roman yazyor, dedim sizin iin Abi. Yazar dedin mi arplr bunlar! Birlikte olacanza sevindiini syledi. Ne diyeceini bilemeden kald Doktor. Demesine de kalmam, tekilerin uzaklamasyla sz hemen, "Muho, mi korazon!" diye alan Karmelya'ya dnmt Muhittin. Glnesi durumda buldu kendini. Tek satr yazmadan romanc diye yutturulmann, yapmak istedii, daha yapamad, belki de hi yapamayaca bir iin dolandncs durumuna drlmenin glnl kadar, roman yazmak konusunda belki de yetenei olmamasnn byyveren utanc da yakyordu iini. Sorumsuz bir herif bu! Kime sorumlu olacakt? Kendisine! Kendisi nerede ki? Yemek bitmiti. Bu kapal yerden kalm Abi, dedi Muhittin. Kzlan beklerken ene alanz biraz. atya kalm m? Grnt gzeldir. Kalktlar. Karmelya odasna uramak iin aynlrken sokulup fiskos eder gibi bir eyler syledi Muhittin; glerek ba sallad Karmelya, uzakla. kisi kmlard lo aya. Hafiften bir Latin Amerika mzii vard. ou botu masalann. Camn kysna kar-ilkl oturdular. Muhittin konyak istedi, Doktor krmz arap. Dumanla ilikileri var m? 149 Doktor'un pat diye sorusuna gld Muhittin, Dans kzlar pek imez, dedi. Aslnda baylrlar da, marijuana, esrar filan; seyrek. Sizinki karmaz. Bu gece hepsi bir eyler alr. Sizinki dedii Nicole olmalyd. Hero, koka? 150 O yok. Belki gizli gizli... Ama sanmyorum. Bilirsiniz, uzun boylu gizlisi olmaz onun. Alayndanm gibi bakyordu Doktor'a, Siz Abi? Gld Doktor, Eroin, kokain kullanrm ben, dedi. Bana da onu bulacaksn bu gece! Kahkahay bast Muhittin, Uff, ok pahal Abi! imiz g! E konuk arlyorsan, yle! Bu gecelik ift ktla idare etseniz! Tophane serserisi miyim ben, esrar ieceim! Glyorlard ki, Karmelya grnd kapda. Ayaa kalkp karladlar. Karmelya'y pencere yanndaki yerine oturttu Muhittin. Yamna geiyordu ki, Siz de byle oturun isterseniz; cam yan serin geldi bana deyip Karmelya'nn karsndaki yerini Muhittin'e verdi Doktor. Kendi de yanna oturdu. Onlar spanyolca eneye daldlar hemen; krmz arabn ar ar yudumlayan Doktor da lapa lapa karlarn tesindeki ltl stanbul'a brakt kendini. Evini zlemeye balad birden. Nicole'un glmseyen yeil yeil bak g-rnverdi birka kez. Uzunca bir sreden sonra bir kadnla birlikte olacakt bu gece belki de. Darda ald ellilik viagralar geldi aklna; hi kullanmamt daha. Hastanede birlikte altklar yalca Alman rolog Steuenvald biraz kukulu bakyordu mavi haplara. "Bu yalarda alnmaz bunlar Kollege; doamza saldrmak bu!" demiti bir gn. Tutuculuunu biliyordu Doktor Steuenvald'n ya, tp dergilerinde izledii kadaryla gklere karanlar da vard bu haplar, ekingen, kukulu bakanlar da. Her nemli ilacn bulunuunda olduu gibi, tekeller, soygunlarn, vurgunlarn yapacaklar ki nce, kokusunun

kmasna izin verilsin tehlikeli ilalarn! Bildiimiz dnya bu! Genlikteki azgn ksnllk gnlerini kiminde alayna glerek de olsa, kskanlk benzeri scak bir zlemle anmsyordu ou kez. Kiiyi zamandan, bir fokurdayla koparan o minicik, lgn tat sreci, bitince bitip gitmemi, sizi benzersiz bir yaamak sevinciyle sarma dola birlikteliinizin ycelerine karm da blmenin, paylamann smscak doyumuyla esrikseniz, mutluluk dediin yanlsama bu ite! O tanmladn mutluluu kimle, ka kez tadabilirsin ki yaamn boyu? Bu kanlarla neyi paylaacaksn? Bitti mi biter bunlarla. Ne yapalm, bu gvde de hangi yata olsa et, sinir sonunda; ackn m bir eyler bekliyor! Nicole' bizim eve mi atsam? Gelir mi? Niye gelmesin? Muhittin derse, gelir! Muhittin'e nasl diyeceiz? Denmeyecek ey mi? Denmeyecek ey. Yeygisi, ikisi, sksyla hep birlikte gece dzenlemiler; ne Muhittin syler, ne o kan gelir. Esrar da ekecekler, belli! Ardan bir yabanclama duygusu gezinmeye balad iinde. Nico-le'u eve gtrme dncesi de yreine batt birden. Ne ii var senin evinde o kadnn? Eme'nin yeil yeil bakan gzleri de grnvermiti niyeyse! Souk, buz gibiydi. dn du-yumsad. Bakn, Karmelya ne diyor Abi. Karmelya'yla deminden beri, alaktan spanyolca konuan Muhittin mutulu bir haber verir gibi dnmt. Ne diyor? imizde bir doktorun olmas ans bu gece, diyor. ly mly kanrsak... Kendi niye sylemiyor da sen sylyorsun? Suskunluunuzdan, dorudan konumak istemediinizi mi kard, nedir? Muhittin glerek evirince Karmelya Franszca alyordu Muhittin'in uyansyla Almanca'ya dnd hemen; yineledi hittin'in dediklerini. Gzeldi Almanca's. Schade! leh kann heute nicht mitkommenn. Duralad Karmelya, Aber warum? dedi aknca. 152 leh habe mich wohl erkaltet. leh fihle mich nicht gut. Anlamadan bakan Muhittin'e dnp spanyolca'ya eviriver-di. Muhittin de aalamt. Gelmiyor musunuz Abi? Balayn beni, dedi Doktor. Pek iyi deilim galiba. ttm gibi. Yatp dinleneyim biraz. nce kendim iin doktor olmam gerek bu gece. Karmelya'ya dnd, glmseyerek Almanca yineledi, Das erste Mal muss ich mein eigener Arzt sein heute Nacht. Beklenmeyen bir soukluk dmt ortaya. Doktor da armt; geceye katlmamasnn byle bir duyarlkla karlanacan ummamt dorusu. Doktorsunuz Abi, dedi. Kar klmaz. Tatl bir gece geirecektik. Karmelya'nn da kan kaynayvermiti size! Bu kar kimseye yaknlk duymaz yle kolay kolay. Komnist olduunuzu da syledim hem de! Sa olsun, dedi Doktor. Ben de yaknlk duydum. Anti-komnist olduunu bilmeme karn hem de! Son syledikleri yaland ya; yle syleyivermiti ite. Hep dorulan m sylyoruz? Muhittin glerek evirince, leh bin nicht "Antikommunist" dedi Karmelya hemen aklamak gerei duymu gibi. leh bin nur Antifdelist. Doktor, ne diyeyim diye dnyordu ki, gizlice gz krpt Muhittin, Bakma Abi, atyor, dedi. Ne onu bilir, ne tekini! Gerekten anasnn gz olan bu! arabndaki son yudumu alp izin isteyerek kalkt Doktor. Btn diretmelerine karn Jvluhittin'in de kalkp arabasyla evine brakma kararn deitiremedi. Karmelya da gidip biraz dinlensindi odasnda. Dok-tor'un evini grm olacakt bylece o da; ne iyiydi! Yoksa evine gelmesini mi istemiyordu Doktor Abi? Daha bir sr aklabanca szlerle garaja inip arabaya bindiklerinde, biraz arm gibi oldu Doktor. yordu. Kaln klk palto iinde rperme duymutu birden. Gerekten hastalk balangcyd bu; demin syledikleri pek de bouna deildi demek! Karl yol boyu anlatp durdu Muhittin. Yar dinliyor, yar dinlemiyordu onlar da. Nicole'le yakn arkadamlar Karmelya. Portekiz'de rlandal mzisyenle sonunda adam... adasnda... kaaklktan yakalanp... Milano'da bir gece kulbnde... ok

mutsuz kz Nicole ameliyat olunca... Karmelya bakm ki... eskilerde karateciymi adan bir gn... Bakn, Karmelya ayarlad bunlar da! Arabay srerken cebinden astarl, lks bir zarf karp ucundan tutmu, sallyordu. Gen kzlara ak mektuplar postalanan trdendi zarf. Ne o? Sizindi bunlar. Aln isterseniz. Merakla uzanp ald. Akt zarf. Beli ambalajdaki mavi haplar tand hemen. ki de prezervatif vard zarfta. Gerekten armt. Glmeye balad. Dnelim mi Abi? Yazk, frsat kardk, dedi. Ne yapaym ki, salm gerekten pek iyi deil. Yallara gvenilmez. Genler hasta olmuyor nk! Hele u havada. Hem glmek geliyordu iinden, hem de nedensiz bir kzgnlk duyuyordu. Bak buraya brakyorum zarfi; bakarsn sana gerekir! Gld Muhittin, Azndan yel alsn Abi! Muhittin'in, gene yarm kulak dinledii ykckleriyle eve varmalar on biri bulmutu. Buz gibiydi ev. Salona ktlar. Doktor sobay yakarken, salona, kitaplara, kasetlere, balkona, darlara, kolaan eder gibi baknd Muhittin, Bizim evle simetrik buras galiba! dedi. Marmara'y iki ba- ndan tutmuuz. Tam Boaz'n kapsnda hem de... Yantlamad Doktor. Konumaya tutulmak istemiyordu. Bir an nce gitse de, ben de yatsam iyi olacak. Syle! Kalmad, Ben hemen kaym Abi, dedi Muhittin. Siz de yatn. Doktor'un kendini brakverdii koltuktan kalkmasn usulca omuzlarna bastrarak nledi. Hi gerei yok. Keyfinize bakn! Evi grdm. Kartn brakt masaya, Bir isteiniz olursa arayn Abi. Hangi saatte olursa olsun. Sa olun! Gryorsunuz, gece gndz silah ba biz! Glerek merdivenlere giderken, Hadi, gemi olsun! dedi. Pek talihli balamadk ama, tanmamza ok sevindim Abi. Salkla kaln! Greceiz! Sokak kapsnn kapanma sesinden sonra bann alna yastk alp uzand kanepeye. Salon snmt; gene de yordu. Nabzna bakt, art vard biraz. Ate kacak gibi. Gn geirdi kafasndan. Fikret Abi derken, bu akl orasnda, pezevenk benzeri herif kt bamza bir de! Nicole'n glmser bak geti kafasndan; Eme'yi artrd gene yeil gzleriyle, o kadar. stememiti kadn; neyini isteyecekti ki? Eme'nin domuzuna genliine bile ii ekmemiti de, imdi ona m... Esme buz gibiydi ama! ekmemi miydi ii? Sylemesen, giderek dnme-sen de varsa vardr bir ey! Atei ykselecekti belli ki, burada yatp kalamazd. Sinsi bir ar balama sol omzuna doru. Olurdu ara sra; romatizmal denmiti. Kalkp sobay, sndrd; trabzanlara tutunarak indi aaya. Yatak odasndaki elektrik sobasn yakp parasetamol ald. Tuvalete urad, dnd; ufak rpertilerle soyunup girdi yatana. Gerekirse Avukat Mustafa'ya ulamak iin telefonu yandaki komodinin stne brakrken hastalara sylediklerini kendine de yineledi: En kt hastane en iyi evden iyidir. Hasta iin en iyi ev saylmaz buras da. Hastanelik durum mu var? Sabah dnrz! Kark dl, sk sk uyanma-larla blnen gece ok uzamt. ki kez tuvalete kalkt. Bir ksrk nbeti geirdi ikinci kalknda. Saat yediye geliyordu. Uyuyamad. Srt kaslar armt yatmaktan. Sekizde kalkp derece koydu; 37.8'di. Tatsz! Bir parasetamol daha alp yatt. Gene kank dlerden sonra zil sesiyle uyand. Telefon deil, kapyd. Nasl kalkp, aa nasl inecekti imdi? Saat onu geiyordu. Kalkma! Kim gelecek sana, hele bu saatte? Ya st kadndr, ya daha olmayacak biri! Bir kez daha ald zil, bir daha da almad. Terlemiti biraz. Pencereye bakt; darlar apakt, kar durmutu. Koltuk altn kurulayp yeniden koydu dereceyi, bakt biraz sonra; 37.5. Akama daha da kar... sa? Yalnzlk stne ker gibi oldu birden. Hi sevmedii eyi yapacak, antibiyotik mi alacakt? Kesin zorunluluk dnda ne alnmasndan, ne kimseye verilmesinden yana olmutu. En kolayna giden eydi kimi doktorlann; dayayveriyorlard ar antibiyotii! Hastay birden kaldnp iyi doktor dedirtecek! Olan bilse o zavall hasta! Doktor Waldstein ou

doktorla baya kavgaya kalkmt bu yzden! Ne iyi doktor, ne iyi insand, o ters grnm iinde. Yugoslavya'da koca bir tr gel, karsyla kzyla o garibi bul arabada; u talihe bak! Bize ne arpacak bakalm? Sana arpm arpacak, ne arpsn daha! Kalkp ynl ev giysilerini giyindi skca. Mutfaa indi. Kahvaltlklar, elektrikli aydanl doldurup tepsiye ald; salona kt ar ar. Gaz sobasn yakt. aydanl f-e takt. Karlarla kapl apak balkona, uuan serelere, kk kpklerle rpnp duran Marmara'ya baka bir sre, mutluluk duydu. Salon snmaya balam, aydanlk kaynayp durmutu. Doldurdu fincan, ay torbacn daldrd. Kahvaltya oturdu masaya. Pek istekli olmasa da peynir, bal, gevrek yedi biraz scak ayn iti. Tam iyi geldi diyordu ki, bir gckla kuru kuru ksrmeye balad birden. Geitirmeye alt. Yeniden ay koyup yudumlad ar ar. O gece tiyatro k terliydim biraz oradan kaptk belki de. Sol omzundan kreine doru sinsi a- ry duyumsad gene. yle batc bir sanc filan yoktu srtnda Kalple de ilgili bir sorunu olmamt bugne dek. Nabzna bakt, koturuyordu biraz; tartm dzgnd. Kurmaya kalkma yleyse! Ayaa bile kalkmam bugn! Mzik kaseti koyacakt, vazgeti; ne Itri, ne Bach, ne trkler, sessizlii istiyordu. Beenmemiti bunu; iyi belirti deildi! Uzanp dn gece kanepenin koluna atverdii kaln paltosunu ekti bacaklarna; srtn yastkla besleyip tekneleri sallanan Marmara'ya, kurunsu ge, darlara dalyordu ki masaya brakt cep telefonu almaya balad. Muhittin mi? At, Mustafa'yd, Muhittin'le konumutu imdi; dn gece Doktor Abi'yi eve pek iyi brakmadn syleyince kayglanmt. Diyarbakr'a durumaya gidiyordu bugn. Bir istei varsa... Pek bir ey yok Mustafacm, dedi. Sa ol. tmz. DGM'de bir retmen Krtlkten yarglanyormu. retmen erkez'mi aslnda da, Krt olan karsyla hastanede hemire olan baldz... yi yolculuklar, baarlar dileyip kapatt sonunda. Niye anlatyor bunlar? Avukat gevezelii! Her avukat byle mi? yk anlatmaya baylyor adam. Seni de bakalarna anlatyordun Sahi, hi aklna gelmemiti bu. Benim neyimi biliyor ki anlatacak? O kadar eyini bulur ki, istiyorsa. Roman yazacan kim yayd davul zurnayla! O kz bile anlatr! O kz ne an-latyordur acaba? Anlatsn ne anlatacaksa! Uykusu gelmiti; paltoyu stne ekip uzand kanepeye. ki kez tuvalete, bir kez de len iin mutfaa inmenin dnda, kiminde uyur uyank ylece kanepede yatt btn gn. Scak scak ehriye orbas istedi bir ara can, bol limonlu. nip buz gibi mutfakta orba m yapa" akt imdi! Biri olsayd evde. Kim? Ne bileyim kim? Bir tas scak orbay nme kim koyacaksa o! lende parasetamol al-rrut gene. Akama doru bakt; 38'i geiyordu atei. Yorgundu, kuru ksrk de yokluyordu arada bir. Halanm tavukla souk brei de isteksizce inemiti lende! Can iyice sklmaya balad. Mustafa da gitti. Gittiyse? Ne ie yarayacak tandk? Aa inip ila dolabndan antibiyotik... Tam kalkyordu, telefon ald. nce tanyamad; czrtlyd ses. Ben Abi, Muhittin. ok kt geliyor. Kapatn, bir daha evireceim. Kapatp alnca at: dzelmiti telefon. Saln soruyordu Muhittin. Anlatt durumu. Doktor Cevdet var burada bizim. Sizi tanyor Abi, Almanya'dan. Rahatszlnz da duyunca grmek istedi. Tedirgin etmezsek gelelim diyoruz? Buyurun! Dedi ya, telefonu kapatnca da, "Almanya'dan tanyor," szne takld birden; iyi mi etmiti imdi? Muhittin'in sesini duyunca sevinmiti dorusu. Doktor da, iyi olacak hastann ayana gelir dedikleri! Ne yapalm? Almanya'snn da iine... Nereden inceyse oradan kopar! Yarm saat oldu olmad kapnn zili alnmaya balad. Kalkp merdivenleri indi ar ar. Sokak kapsn amasyla keskin bir souk yel arpt yzne. Gsn kapatmaya alt. Muhittin'le yanndaki eli antal ufak tefek adam hemen girip kapattlar kapy. "Balayn Abi. Sizi byle indirdik aaya!" oldu Muhittin'in ilk sz. Adam Doktor'un eline uzand, Doktor Cevdet Gner, dedi skarken. Gemi olsun! Evet, ok souk. Doktor'un ayana uyarak merdivenleri arca karlarken de, Yalnzsnz. G biraz, dedi

 G, kolay, dedi Doktor glmseyerek. Evimiz bu! Scak salona girince, Muhittin, Doktor Cevdet balkondan darlara baktlar nce, Doktor'un karsndaki koltua, sandal157 158 yeye oturdular. Doktor kanepedeki yerine geti; bacaklarn uzatp srtn yastklara verdi, glmseyerek dnd konuklara, Ho geldiniz! dedi. Yorulmutu baya. Salkta gzel de eviniz Abi, byle hastalk durumunda... Bir yardmcnz olmal. Doktor Cevdet kesti hemen. Bence bir hastane, dedi. Evet, ben de dndm, dedi Doktor. Ne bileyim, ufak bir tmedir diye... Derece koydunuz mu? Sabah 37.5, biraz nce 38.2'ydi. Ara sra ksrk yapyor. Ar ar ban sallad Doktor Cevdet, zin verir misiniz, bir bakalm? Nabzna, boazna, tansiyonuna bakt Doktor'un. Gsn srtn uzun uzun dinledi. Dnr gibi durdu bir sre, Bir hastaneye alalm biz sizi Doktor Abi, dedi. Temelli bir aratralm yle. Burada koullar da iyi deil. Atladmz bir ey olur bakarsnz. Korkulu d grmeyelim! Bilmem. Hangi hastane? Hastane kolay. Sigortalsnz deil mi? Almanya'dan. Cep telefonunu kard Doktor Cevdet, numaralan evirdi; almasn bekledi biraz. "Bahattinciirn, bizim bir Doktor A-bimiz var," diye sze girip zetledi durumu. Ban ar ar sallayarak telefonu dinledi, "Evet" diyerek dnp adres sordu Doktor'a. Telefona yineledi adresi, kapatt. Odamz hazr Doktor Abi, dedi. Cankurtaran da gelir imdi. Sizi toparlayalm isterseniz. Arabayla giderdik yollu bir eyler diyecekti Doktor, vazgeti; bu atele cankurtarand dorusu. Muhittin'le Doktor Cevdet inip yatak odasnda valizini yaptlar. Bir-iki kitap ald yanna. Yarm saat kadar sonra gelen cankurtarana battaniyeyle sarmalanarak konup evre yolundaki hastane odasna karlmas skntl deil de sevindirici bir ey olmutu sanki yaamnda. Bylesi de olsa bir deiiklik aryormuuz demek! Muhittin, daha nce sz verdii bir bulumaya yetimek iin zr dileyip ayrld hastaneye geldiklerinde. Giderken Doktor Cevdet'e sonular tez elden renmek istediini bastrarak sylemeyi de unutmad. Yeil dallar karlarla sarkm bodur am aalaryla kapl baheye bakan, sessiz, tertemiz, tl perdeli bir odaya aldlar Doktor Na-hit'i. Doktor Cevdet'le hastane sahibi Doktor Bahattin, biri bayan iki gen doktor, iki hemire hemen el koymulard. Tansiyonuna, ateine baklm, kan alnm, odaya getirilen aygtla cier filmi ekilmi, serum taklmt. Yarn sonografiden geireceklerdi. Biraz tedirgin olmad deil Doktor; bu ar ilgi, kimi meslektalarnda tank olduu, yaknlk gstermek istedikleri hastada ille de bir ey bulma abasna dnmesindi de! nc gnn akam dt atei. Omzundaki ary incelemeye aldlar. Kalp, damarlar, kaslar, kemikler, tm i organlar tarand; can skc bir durum yoktu. Safra kesesinde sessizce bekleyen bir-iki ince ta, bbreklerde birka basit kortikal kist, sorun yaratacak trden grnmyordu. Yalnz kardiyolog gen bir bayan doktor, Neide mi neydi ad, alt ay sonra kalbine bir kez daha baktrmasn steleyerek salk verdi. Sklmad deil hastanede. Mzik arand, trkler arand; kimseye de bir ey demedi. yileiyordu demek! kinci gnn sabah elinde kocaman gller, Muhittin geldi. nc, drdnc gnler, Muhittin'le taradaki Mustafa arad telefonla; gelen olmad. Bol bol uyudu; gtrd kitaplar amak bile gelmedi iinden. Beinci gn Eczac Kerim bir kadn arkadayla gelmiti, farmakolog. Ayn gnn akam akir'le Nazan, yanlarnda kim olduunu bilmedii bir gen kadnla kapda grnnce yrei hop etti gene; arkadan gelen kla yzn seememi, o sanmt kadn, Esme yani; benzese bari! Son gn sabah zrler dileyerek Mustafa geldi;

159 yeni dnmt stanbul'a. Biraz sonra da Muhittin grnd Doktor Bahattin'le. Sigorta sorunu da iinde tm gerekli ilemler tamamlanmt. lene kalmadan taburcu edildi. Muhit-tin'in arabasyla ayrldlar hastaneden. Mustafa, Eyp'te bir durumaya yetiecekti. Muhittin'den grd hi beklenmedik bu scak ilgi duygulandrcyd gerekten. Dnyaya bencillikle srt 160 evirmi, kimseyi umursamaz grnm iinde, belki bir yanyla kapal kutu, ama scak yrei ar basan bu adam, iyice bir dnmek gerekiyordu yarglamaya kalkmadan. Yalnz bu adam m; herkes iin doru bu! Tez yargya varyorum; sakat yanm bu benim. Dzelt! Olur, bundan sonra! Doktor'u eve brakp hemen ayrlmak zorundayd Muhittin. Danslar, Lbnan'a yolcu etmesi gerekiyordu akam. Karmelya da Atina'ya gidecekti. Arabada yklkten bir-iki paket karp mutfaa brakmt eve girince. Yiyecek bir eylermi; yemek ii sorun olmasn diye dnm. aknlktan ne diyeceini bilememiti Doktor. Muhittin knca, nce trkler koydu kaset alarna, sonra biraz da merakndan inip at paketleri; The Marmara'dan alnm, halanm tavuk, peynir, salata, brek gibi hazr yiyeceklerle eitli meyve sular vard plastik kutularda. lende acknca Muhittin'e borluluk duydu dorusu; yararl i yapmt olan. Gnlerden beri ilk kez tam istekle bir yemek yedi. Salna kavumutu; biraz nce koyduu Dede'nin "Gzmde daim ha-yal-i caana"s ardan salona dalrken yaklap balkon penceresinden mutlulukla bakt kpkl denize. Uzun kataryla tren geti evi sarsarak. Martlar uuuyordu. Brakt bu yerden yaama katlyordu o da. Masa stnde almaya balayan telefona da dnp mutlulukla uzand. At, bir kz sesiydi telefonda. Doktor Nahit Bey? Evet. Reklam-Ar'dan aryorum. Suat Bey grecek sizinle. "Reklam-Ar"szcyle gerilivermiti. Reklamc Suat, "Gnaydn Abi," diye ald hemen. Hastaneden ktna sevinmiti. Gemi olsun demek iin am. Bir sr terslikler yznden hastaneye gelemedii iin zgnd, zr diliyordu. Bir isteiniz varsa ltfen syleyin Abi, dedi. Sizin iin bir eyler yaparsak seviniriz, inann! Arkadalar da, "gemi olsun" dileklerini, sayglarn bildiriyorlar Doktor da sevinmi, hi beklemedii biimde heyecanlanmt da. Kimdi arkadalar dedii? Gsterdiiniz incelik iin sa olun! Arkadalara da selamlarm, sevgilerimi iletin ltfen! Bir duralamayla ekledi, Esme orada m? Nasl deyivermiti bunu! stenci dnda olmutu sanki. Tere batt. Eme'nin snavlar var. zinli. Ona da iletirim selamnz. Sa olun. Basanlar hepinize. Siz de sa olun Abi! Grmek zere. Salkla kaln! Telefonu kapattnda, Eme'yi sormakla hi de kt etmedii duygusu ar ar doldu iine. Doal olmutu. Kzn olup bitenleri Suatlara yetitirdii kaygs da yersiz grnyordu. Yok canm, nereden belliydi olanlar bilmedii reklamcnn; "O kz ne yzle aryorsun?" mu diyecekti! Neyse, imdi daha mutluydu ite. Masaya oturdu, yazdklarn gzden geirmeye balad. Genliinde ikenceden gemi bir devrimci yal kadnn kz torunuyla atmasyla alyordu roman. Hi ekici bulmad okuyunca. Herkesin, hemen aklna gelebilecek eylerdi. u tatsz, tuzsuz konumalara bak! Anladk, aclardan gemi de, ocuk denecek yataki kz torununa akl vereceim diye vd vd eden bu kocakar neyin nesi? Seher bu mu? yle biri. Adn koymadm daha! Seher demeyeceim. De, deme; nce bu kadn ne diyor, neyi belletmek istiyor dnyay yeni yeni koklayan bu parmak kadar kza? Sonra, bu kz kim? Ne zrvalamz ya! Zrvalamak da deil, beceriksizlik dpedz. Masaya frlatr gibi att elindeki ktlar. O gece okusayd herif, ne derdi kim bilir? Vazge bu iten, derdi, ne derdi! Halt ederdi! lk oturuta hangi ya-zarm yle ak diye istediini bulup yazan? kntyle dikelme arasnda doland bir sre. Torun kz deil, olan olmalyd belki. Ne deiecekti, kocakar ayn olduktan

sonra? Karlar bir gnde silip sprm azgn lodosta sallanp duran Marmara'ya dalp dalp gidiyordu. Kartrd eitli kitaplarla, sk sk dei-162 tirdii klasik alaturka, Bat mzii kasetleriyle, en ok da trklerle ba baa bu bir-iki gnlk dinlenme sinirlerinin biraz gerginlii dnda saln iyice dzeltmiti. Telefon amad ama, bekledi sanki! Kimden? Kimseyi beklediim filan yok... da, biri ararsa iyi olacakm gibi. Hastalk yalnzlktan bktrd m ne! Bir sabah gazete almaya kyordu ki, Muhittin arad. Bir istei olup olmadn soruyordu. Yann Atina'ya gidiyormu; iki hafta sonra buradaym. Fikret Abi'nin de selamlar, "gemi olsun!" dilekleri varm. Dnte bir gn birlikte giderlerse sevinecekmi. Ben de sevinirim. Gle gle! yi yolculuklar! ki hafta Muhittin de yok artk, vah vah! Deil de, scak ilgisiyle kiinin gnln kazanyor bu adam. Az ey mi? Ben de kendimi romanlara vereyim bir sre. Yazmak okumakla. Medyadan bkknlk duyuyordu; televizyonu amak gelmiyordu iinden. Gazete okuyarak geirdii sreyi bile yitik saymaya balamt. Tekellerin kskacndaki umutsuz, umarsz lkede bir kr dvdr gidiyordu; yinelenenler bildii, tesi kanksad eylerdi. Devrimcilikte emeklilik olmazsa da, bkknlk oluyor demek! Elimden gelecek bir ey var da, kaytanyor muyum! Takntlar iinde kvranmann bir yaran m var? u mzik de olmasa! kindi zeri, uzanp biraz kestirdii kanepeden kalkm, Bob Dylan kasetini koymu, karabasan dncelerin saldnsndan kurtulmak iin de kitap raflarnda bir roman bakmyordu ki telefon ald. At, ksa bir sessizlikten sonra, "Merhaba!" diyen ince sesi tand hemen; Eme'ydi. Merhaba, dedi o da. Ben Esme! Tandm, dedi. I Gene bir duraksamadan sonra, Gemi olsun! dedi Esme. Bir ekingenlik gizliydi sesinde. Doktor'da da vard o ekingenlik, atmaya alyordu. Sa ol! yiymisiniz artk. Sevindim. Suatlardan aldm selamnz, sa olun! Snavlar vard bizim de, bugn bitti. Gzel! Sonu? Oldu sanyorum. Bakalm; son snav haziranda. yi, hazirana ok var; rahat hazrlanrsn. Evet, hazirana ok var. Bir tmsek atlanmt ya, sz de bitmiti sanki! Nasl, kitaplk iyi dzenlendi mi? Mutiuluk duydu Doktor; kz aralamt kapy. Kitaplar iyi de, evi dzenleyecek biri vard, gelip bir de o el atsayd daha iyi olacakt! Birden dikiliveren sessizlikten rkt gibi Doktor; ters bir sz gelecekti imdi, ne gelirdi baka? Sessizlik uzaynca umutlu bir duyarla brakt yerini. Kovulmaktan korktuysa! Sevecenlikle sylenmiti ineli sz. Bir duralayp, Sanmam, dedi Doktor. Niye korksun? Bir ey mi olmutu ki! Hemen yantlad Esme, Olmusa demek istedim! Yal adamm ya, nemli bir ey olsayd unutmazdm! Senin bildiin bir ey varsa, syle! Sallantl, ksa bir sessizlikten sonra, Yok, dedi Esme. Benim de anmsadm nemli bir ey yok! Eme'nin inceliiyle esrik gibi oldu Doktor. Tutamad, Kz, gen olsaydm, dedi, u anda "Seni seviyorum" derdim sana. 163 Minik bir glck sesi geldi sanki. Deyin, dedi Esme. Ne var bunda! Ben de "sizi seviyorum" derim. Duralad Doktor. Sa ol Esmeciim, dedi. "Sizi seviyorum" dersin. "Seni seviyorum"la "sizi seviyorum" aras elli yl bilemeden dersin!

164 Olabilir, dedi Esme. Bilmediklerini renmek kt bir ey mi? Bir sessizlikte, biraz akn aranr oldu Doktor; nasl yorumlayacakt bu sz, ne demeliydi imdi? Aman kzm, dedi birden. Her eyi renmeye kalkma! Sresi dolmulanysa hi renme! renmek istiyorsam renirim. Yoluma km her ey yeni benim iin. Duralad Doktor. Gerekten garip kzd bu. Bilmiyor muydun? Peki, bildiin gibi yap, dedi. Artk kavga da bekleme benden! Kk bir kahkaha sesi geldi telefondan. yice aalad Doktor. Grmyorsa da kahkahasn ilk kez duyuyordu sanki Eme'nin. ok mutluyum, dedi. Niye mutlu olduunu sylemedi. Senin gibi buz kalb kza kahkaha attrdm m deseydi! Sa olun, dedi Esme. Kavgay ben de sevmem. Gzel. Ne gn geleceksin? Yann olur mu? Her gn olur. Salkla kaln. yi gnler! yi gnler! Yarn gelecei saati filan da konumadan kapatmlard telefonu. Gelmeden telefon eder nasl olsa! Etmedi. Raftaki kitaplar kartrp Mozart dinleyerek oyaland ertesi gn drde doru kapnn zili alnca yrei arpmaya balamt Dok-tor'un. O mu, deil mi, derken, merdivenleri abucak inip at kapy; oydu. Bir pasta paketiyle uzun jelatinli kutuda koyu krmz bir bakara gl, bir de kda sarl ince uzun bir ey vard elinde. Burjuvalklar da biliyor; sylesem kavgaya kalkr m imdi? Duygulanmt. Kzn, muduluunu, mutsuzluunu ustalkla saklayan ot yeili gzlerine bakt bir sre; uzanp gl alrken eildi, yreinden iki scak pck kondurdu Eme'nin iki yanana. Sa ol Esmeciim, dedi. Sana hayvanca davranan bir yal herife iyi bir ders verdin! Birden dikeldi Esme. Niye hayvanca olsun, dedi, insanca davrandnz! Kznca svp saydnz bana! Yanlt syledikleriniz ama, iinizde sakla-sanzd ya, o ikiyzllk m insanca olacakt? Doktor bir ey demeden durup kald bir, azndan dklr gibi, Doru, dedi yavaa. steksizce ekledi, Kavga etmemek en iyisi! Bu kzn bilmedii ne var ki! Ben de kavga etmek iin konumuyorum ki. imden geleni sylyorum. yi ediyorsun Esmeciim! nce u gl vazoya koyalm. Kd yrtp at; tek ieklik vazoymu ince uzun ey. Sa ol Esmeciim de, vazo vard bende. Bu vazo yoktu! Glmsedi Doktor. Bu vazo mu olacakt ille! Sizin o gece verdiiniz gl iin aldmd bunu. Duralad Doktor. O gl iin mi alm! Azndan dklverdi sanki, Gl lokantada kalmam myd? 165 Dnp aldm siz gidince. yice aalamt ya, kz yle doal syleyivermiti ki, nasl inanmasnd? Yani bu kz o gece yans... ay koyaym m? Koy, dedi Doktor, ne dediini pek bilmeden. Salona kaym ben de. Mutfa biliyorsun. Deimediyse biliyorum. Kim deitirecek ki? Esme, bekledii gvenceye kavumu gibi bir devinimle kestane rengi mantosunu, yeile alan yn atksn giriteki askla takp elindeki paketle mutfaa

geti. Dnp merdivenleri ar ar karken, aylar nce yaad bir gzel gnle balayp bir sre saklansa da birden ortaya karak sanki hi kopmakszn srp bugnlere gelmi bir adsz mutluun yan sra, artk iyiden iyiye yerleip snd evinde belki de bir sr deiikliklere kalkacak bu kzn yaamna yeniden -Hem de yenilenmi kpkrmz bir glle!- girivermesinden doan bir tedirginlik de gezinmeye balam gibiydi Doktor'un iinde. Ne yapacam bu kzla ben? Pencere nndeki koltua oturup gz merdivenlerde beklerken iinde dolanan o tedirginliin de bir mutluluu olduunun aynmna vard birden. Naili'nin nl dizesi geldi diline; "Cihan cihan elem-i intizara demez mi?" Gln olmak deil miydi bu? Elinde glle krpe kzlara dokunakl ak iirleri dktren, erkeklikten dm Osmanl bunaklar gibi... Daha neler! Ne bunadk, ne gz yal ak iirleri okuyoruz. Erkeklikten dtmz kim dedi? lacmz da var artk! te, ay bardaklarnn, kek tabann yan sra gll vazo da tepside, grnd Esme Sultan! Gld. Ne oldu? Gldn grnce tepsiyi masaya koyarken glmseyerek sormutu Esme de. Esme Sultan, dedim de iimden, ona gldm. Sultan Nahit mi diyeyim ben de size? Gene gld Doktor. Elmal paya benziyor o. Sevdiinizi bildiim iin aldm. Sa ol! Elmal pay sevdiimi nereden bilir bu kz? Ne gn geti ki sz? Hi anmsamyordu. Adverse de taklmt kafasna. Yallk bu ite; szn ettim belki de! Ya etmedimse! Tersine al-maya da baylr kafan! Uzun bakara gll vazoyu kitapln stne koymutu Esme. ncecik vazosunda, kpkrmz, upuzun sapl gl, ne de gzel bulmutu yerini. O geceki gl de gidip alm lokantadan, o Allah'n belas gece yansnda! Yalana da benzemiyor da, nasl doru bu! Kuruyup gitmitir. Baka ne olacak, gl bu! Sorsana! Ne soracam? Kimi eylerin konuulmasndan ekinir gibi oluyor insan biraz da yani, glnce kaacak gibi! Ne kamas, dpedz gln de, gldn m bakarsn batc olur! Tm zentileri doal grnyor bu kzn! Elinde ay, balkona yaklam darlara bakyordu Esme. Kpkl Marmara'da sallanan tekneler, dumanlar, bulutlar, martlar... vglere balayacak imdi. Bir ey demeden dnd, yle bir gz att salona, yi, yerlemisiniz, dedi Esme. Deiiklie gerek var m? Bilmem. Karar senin! Eya yerini bulmu da... Dalgn kald biraz, Hantal bunlar belki! Eziyor ortam! Hele bu kanepe, azman bir hayvan ls gibi! Biraz dneyim. Dert etmeyin, en ucuzundan olacak, olursa! Sen dert etme Esmeciim! Pek para sorunum yok benim. Ev sahibinin bunlar; buradayd. Bodrum gibi bir yer var altta, oraya kapatnz. uraya bir ayakl lamba ister. Kitapln yanndaki ke boluu gstermiti. Doruydu; Doktor da dnmt ya, endiinden... ukurcuma'da bakaym, iyi bir ey derse alr, koruz oraya. Eya iin de bakanz. skender'le, benim eskicim, konuaym. Sana braktm. Bir de evi dolaaym ben. Odalar ak sanyorum. Boalan ay bardaklarn da tepsiye doldurup indi aaya. Tabandaki elmal pay bitirirken darlara dald Doktor. Doa, u deniz, gk, bulutlar her gn gen olduu iin gzel! Doa her gn gen olduu iin gl. Doann en az dayankls da biz! Bir prsmeye baladk m, u azman hayvan ls kanepeye bile katlanyoruz! Glmsedi. Azman hayvan ls pek bir ey demiyordu imdi. Eme'den duyunca yle arpc gelmiti ki! zgn olma abas da genlikle ekici demek. Gel de dayan yalanmaya! Dolu ay tepsisiyle grnd Esme. Koltuunda bir ereve tutuyordu bastrarak. Doktor'un bir ey demesine kalmadan ald, Ne gzel resim bu! Niye yatak odasna kapatyorsunuz? Koltuundaki ereveyi gsteriyordu karm. Doktor'un

ok ok yllar nce kartona yaplm, yatak odasna ast sulu boya resmiydi. Onun yapt. zin verirseniz, daha iyi deil mi burada? Kitapln yanndaki duvar gsteriyordu. Deil. Resmi grrlerse ne kadar yalandm gze batacak! Glmseyerek sylemiti taklr gibi. Resme sessizce bakt bir sre, Evet, biraz yalanmsnz, dedi Esme. Ama, yle uzun boylu bir deiiklik yok. Scak bir resim. Size sevgiyle bakm, yapan. Ne diyeceini bilemeden kalmt Doktor. Ne gzel eydir inanmak! Evet, gel de inanma! Niye inanmayacaksn ki? O resim yapldnda otuzunda filandn; inan istersen! Duvardaki iviye asmadan resmi yaklatrp eildi Esme, silinmeye yz tutmu imzay okumaya alt, karamad gibi. Soracak imdi! Sormad iyi ki! Resmi sessizce duvara asp ereveyi zenle dengeledikten sonra dnp Bakn, dedi Esme. Gzel de oturdu. O karyolay da, tam tersine, ayakucu baucuna gelecek biime sokmak gerekir. Siz doktorsunuz; yatakta ba kuzeyde, ayaklar gneye doru uzanmak gerekir; yeryz elektrik akm o ynde, biliyorsunuz! Yatmada saln nemli bir kural! Bu kz bilmesin olur mu! ki kiilik kara demir karyolay odaya ilk girdiinde bulunca pek sevmi, deitirmeyi dnmemiti. Az i deil. Benim bel sorunum var. yle ar eyleri... Yarn zerim ben. aynz soutmayn! Yarn da burada! almanz ilerledi mi? Roman diyor bu. Brak kaslmay da olan syle! Ne kaslmas? Bir eyler karaladm, kar helvas gibi Nasreddin Hoca'nn; kendim de beenmedim. Bir sessizlikten sonra korktuu oldu Doktor'un. Okuyabilir miyim? Okuyup da ne yapacaksn Esmeciim? Sana da yarar yok, bana da. Bir de yeniden kavgaya tutumuuz, bakyorsun! Taklr gibi sylediklerini dikkatle dinliyordu Esme. Kavgadan bu kadar korkacak ne var? dedi. Edersek ederiz! Ben size ksmem. Ben de ksmem! "Ksmem" sz mutlulukla kvermiti azndan. Niye ksmezsin sen bana? Bakn, dedi Esme. Kendimi bildim bileli, babam, amcam, tm evremiz, byk byk savlarla konuup dururlar! Hep kaygyla bakyorlar bana; kafasz, ahlakszn biriyim onlara gre! Hibirinin doru drst bir ey bildii yok aslnda. -be kat kural kafalarnda, o kadar. Onun tesinde dnmeye korkarlar 169 sanki. Bilmezler de. Dnya yle renkli, o kadar ok ynl ki oysa. Siz bu ileri en iyi bilenlerden birisiniz, diyorlar. Sayglar var size. Sanat, edebiyat, felsefeyle ilgilenmiiniz; doktorsunuz, insan bilgisiyle donanmlsnz. ok kltrlsnz yani, dedikleri. Halka yaknlnz, srekli dzenlediiniz etkinlikleri bilmeyen duymayan yok. Dedim ya size, merakla geldim o gece. Size kar-170 karken aslnda aranyorum, renmeye alyorum. Onlarla konuulamaz bile sizinle konutuklarmz. Sonunda siz de o gece svp saydnz ya bana, hep glmek geldi iimden! Utku kazanmtm! Yenik dmtnz; dayanamyordunuz buna! Mutluydum! Size niye kseyim ben? Vay alak kar! Gene kzd kzacakt Doktor. Birden kahkaha att tutamam gibi. Benim sandmdan da domuzmusun kz sen! dedi. Duymam gibi aldrmazlkla srdrd Esme, Marks da bir erkek, dedim diye kprdnz. Sizi sust yakalamm gibi geliyordu bana! Marks'n karsna ettii oyunu siz de oynadnz belki de! Szgelimi, hi aldatmadnz m karnz? Kzn sinsi, souk bakna takl kald Doktor. Ne ilgilendirir seni bu? dedi, heyecann gizlemeye alt bir sesle. Beni ilgilendirmese de sizi ilgilendirir. Ben sadece soruyorum; yantn siz kendi kendinize verin isterseniz. Bana ister deyin, ister demeyin, ne deiir? Ben evli deilim.

Aptalcayd dedii! Der demez de Eme'nin buz gibi bakna arpt. imdi deilsiniz, ama eskilerde? Hem de iki kez evlenmediniz mi? Bu da giz deil, sanyorum. Tuzaa dt decekti; zonklar gibi olmutu yrei Dok-tor'un. Sessiz bakyorlard. Salt utku peinde bu kz! Yaklayorsa paralamak iindir. u yeil, ne yeili, kan krmz gzlere bak! Timsaha benziyorsun! Kuzu mu olacaktm? O alayl, souk glmsemesiyle bakyordu Esme. Gz kzda, ardan toparlanp kalkt Doktor. Bala, dedi. Tuvalete iniyorum. Gazeteler, bak orda! Baka ne yapabilirdi? Dndnde telefonla konuuyordu Esme. Kesip Doktor'a bakt, Yarn gelsin mi? dedi. Kim gelsin mi? Serhat. Arkadam. Yarn yata... Kesti Doktor, Hayr, gelmesin! Ban sallad Esme, olur anlamna; "Sonra ararm seni," deyip kapatt telefonu. Doktor gidip karsna oturdu Eme'nin. Gzlerini gzlerine dikip bakt bir sre. Beni yoruyorsun Esmeciim, dedi. Benimle birlikteyken utku peinde komay brakmazsan bir sr zrlt kar gene! Yaknlmz srmez! Srmesin diyorsan, zlrm ama, senin bilecein! Ben de her eyi sorguluyorum. Gemii sorgulayp kapattm. Ben de senden renmeye alyorum. Ama ille de sana kar utku kazanma abasnda deilim! Son tmcedeki yalan Eme'nin sinsi, souk glnden nce, syleyiindeki yavanlk ele vermiti! Senin inanmadan sylediine bu kz inanacak! Utanr gibi oldu. Sustu. Evet, dedi Esme. Dinliyorum! Bu kadar. Dorusunuz, dedi Esme. Karnzda, ille de ste kacam diye dikelmi biriyle yaknlk olmaz. Ben pek onu demedim ama, neyse. Duralayp ekledi hemen, Yann yatak odasn dzenleyeceim demitim. Serhat' niye istemediniz? Kskandm! 171 Glmsedi Esme. Biraz ge kaldnz, dedi. Ne biraz; ok ge kaldm. yi oldu anmsatman, dangalak kar! Ksa bir arayla yavaa ekledi Esme, - oktan koptuk biz! Baka ey diyormu bu! Ciddi ciddi yantlad "kskandm". 172 aknl atlatnca yz bulmutu! imdi kimi kskanacaz? dedi. Hi kimseyi. Umut kapsn aralamak m, yoksa arpar gibi yzne kapatmak myd bu kesin yant? Ne diye kskanacakmsn sen beni, anlamna olmal; ne olur baka? Erkek arkadasz durur mu bu kz, on beini zor beklemi! Dururmu, durmazm, sana ne? Hem umut ne demek, neyin umudu? Zevzeklikti ya, bir eyler de bekliyordu sanki. Beklemeden yaanr m! Baklarndan yoruma kalkmasn nlemek ister gibi ban hemen evirip kalkm, raftaki kitaplara bakyordu Esme. Kimi buldun da Serhat' sepetledin diye soraym una? Size ne? diyecek. Gidip arkadan kollarm dolayp pmeye kalksam ne yapar? Rezil eder seni bu kz! Korkmasan yapacaksn! Kime yaptm bugne dek? Gentin; on sekizinde var yok Alman kzlar yapyordu onu sana. Saysn bile unuttum. Yalandn m, "melun" olmaktan baka yol kalmyor demek! Bir dene, hadi! Delirmedim. Doru, yanl, seninle ilgili bir eyler biliyor; niye oturup doru drst konumuyorsun bu kzla? Konuacam da ne olacak? Burnumu tkayarak katm bir sr pislik ylsn nme! Srasn yakalad m, gene aar bu kz. Gene savuturacaz bir biimde. likiyi mi keselim yani? Yreime aklmlar paylaacak biri olsayd keke. Tam buldun! Aryor muyum ki? Ne kadar yadssan aryorsun ite; bulamayacan bile bile anyorsun.

 Yalnz yaamak skmyor mu sizi? Yalnz m? Bir sr kitaplarm var, gryorsun! Mzik kasetlerim var. Kalkp mzik setine yaklat, Ne dinlemek isterdin? Duymam gibi srdrd Esme, Yannzda insan istemiyorsunuz! stiyorum, istemez olur muyum? Kar karya gemi, birbirlerini tartyor gibiydiler. Doktor dnp eline ilk gelen kaseti yerletirdi. Schubert'in "Bitmemi SenfonP'siydi balayan. Hastalkta dndm, dedi teki kasetleri gzden geirirken. Canm orba istemiti. Benciliz! Bir kadn olsun istiyorum, szgelimi. Beni tketmesin yalnz. Yaamnza giren kadnlar siz tketmediniz mi? Gene balad! Sen niye hep saldryorsun bana Esmeciim? Diyelim, bir eyler duydun! ok mu gvenlisin doruluuna? Elinde deminden beri tuttuu kitab tepki gsterir gibi rafa brakt, gidip koltua oturdu Esme. Tketmeden olur mu hi? dedi. Biraz bir eyi kurcaladm m, ki huyum benim, kurcalamadan duramam, hemen kendinize saldr diye alyorsunuz. Niin saldraym size ben? in te yann da grmek istiyorum, o kadar. Ne tm kadnlar melek siz eytansnz, ne siz meleksiniz de btn kadnlar eytan! Ben ocuk muyum? Basbaya akllcayd szler. Hem de azarlar biimde yle tatl sylemiti ki, glmseyerek bakyordu Doktor. yle miyim ben? dedi. Evet, ylesiniz! Peki, olmamaya alaym! te bir utku daha kazandn Esmeciim! Bilmiyorum ayr-dnda msn, senin kurcaladn, salt kiilerle ilgili iyilik ktlk sorunu deil. Biraz iki? Cin-tonik? Sa olun, dedi Esme. Benim kmam gerek. 173 Saatine bakt, sterseniz yarn yaparz o ii. Yarn geleyim mi? Sevinirim. Karyolay evirtirim ben. Sabah kacam. Bir sr isiz var mahalle kahvesinde. Odann dzenlemesi senden akama iki benden. Sakn bir ey getirme! Bunlar alabilir miyim? 174 Raftan kard iki Almanca kitab gsteriyordu. Ne olduuna bile bakmadan, stediini alabilirsin, dedi. Eme'nin gidiiyle iinde boluk duyumsamas pek doal geldi Doktor'a. Uyumsuzun biri de olsa, artk yadrgamaya balad kimsesizliinde bir kimseydi bu kz. Uyumsuzluu da aptallndan deil ki, cin gibi olmasndan. Aptal olan benim belki de! Dnya, lke fakr fakr kaynyor; karman orman zmszlkler iinde zmler aranyor szm ona, hem de kran krana. Soygun, vurgun, yalan, talan dnyay tutmu, pislik paadan akyor; ben aptal emekli gibi ekilmiim keme, "hysteril" yaayacam! yle olsa gene iyi! Tam gvenilir birilerini bulup da ar bir ykn altnda kvranmaktan kurtaracam kendimi! Btn yaptmsa kafay u kza takmak ikide bir. Eski, deimez dorularmza toz kondurtmayacaz! Gerekten aptal mym yoksa? Asl uyumsuz sensin, o kz deil. Grnen yle ya, gerekten yle miyim? G olan, kiinin kendini tanmas; ok iyi bildiimizi sanyoruz nk. Ban kayaya arpmadan boyunun lsn alamyorsun! Ben de kafam arpmadmsa! Roman yazmaya kalktk; hem de devrimci roman! e neresinden gireceiz, onu bile kestiremedim daha! Yeteneim bu kadar m yani? Eme'ye sor! Ne soracam; aka dnemi bitti. Ertesi sabah gzlerini aar amaz akam beklemeye balamasn ok doal buldu. Kahvaltdan sonra kp mahalle kahvesine urad. Karyola deiimi iin Recep Efendi'nin bulduu iki adamla eve dnd; evirdiler karyolay, be milyon tututurdu ellerine. Komodin de yer deitirince sorun kmt; baucu lambasnn fiini sokacak elektrik prizi yoktu. Gidip uzatma kordonu arand yrede; Yenikap'da buldu. Dndnde, her kafaya bir ey taktnda yapt gibi, bir

sade kahve piirdi kendine; salona kp yudumlarken sorgulamaya dald. Niye bekliyordu bu kz? Cinsel drtlerin bir pay, bu yata da olsa hadi var diyelim, kzn byle srekli yer tutmas kafasnda, tek bununla aklanabilir miydi? Kzmt, svp saymt; ayn patlamaya dmeyeyim 175 diye iine basyordu srasnda. Gene de bekliyordu ite! Delice sevgilere dt ok eski bir gnlerdeki sndrlemez ateli tutkularla deildi doal ki -yeterince yaamt o duygular-; ne kadar grmezden gelse, iine slar yayan zlemle bekliyordu o souk kz ite! stediin kadar kmse, yads, isteksiz kalr m bu zlem? Yalnzlktan! Kuku mu var? Birilerini aclardan kurtarmaya ynelik abalar arasnda evremi anlamszca kuatm kiilerle sk sk yalnzla batsam da iimde milyonluk ynlarn ateli enliini tadm bildim bileli. O grkemli savatan uzak kalmann arl nasl olsa kecekti iime. Gerek yalnzlk byle oluyor demek! imdik atp canm yaksa da, kntlere dmemi, belki de rmemi nlyor bu kz benim. Savunmaya, kendimi korumaya zorluyor. Savunuyorum, yleyse varm! yi ki bu kz da var! Peki, bu kz niye aryor beni? Sana ne, onu da o sorgulasn! Sanmam o gereksinimi duyacan. Onun iin sorun mu bu; Reklam-Ar'da ii yoksa bana da uruyor! Ters, yal bir adamm ya, elenceli buluyor olmal! Utku kazand bir oyunu oynuyor; syledi de! Sen de oyna! Bu yata ne kazanrm? Oynamak yetmiyor mu, ille de kazanman m gerek? Yitiren, kazanan nereden belli ki bu oyunda? Gizemli yan yok; yitiren de belli, kazanan da! te byle samalatyor beni bu kz. Ne yapalm, bu da gzel. Hastal savdktan sonra, ilk kez iindeki arl atm, byle yenik duyumsuyordu kendini. Uulara da kalk bakalm! Kn yere arparsa anlarsn! lende ayakst, bir eyler attrd mutfakta. Dolaba bakt, akam iin gerekli her ey vard. Yatak odasna kt nce; yorgana, yasta dzeltir gibi el att yle bir. Kapsn hemen de hi amad, karki kapal oday -Siyami'nin babas Ar Ceza Bakan Hilmi Bey'in yatak odas- ap bakt; eski rtl bo divanla yrtk iki hasr sandalye, yer yer atlam muambann ancak ortasn rten, hav dklm hal, tavanda ampulsz, rengi kam avize soluk perdeler, sesini tozlar arasnda yitirmi, derinden derine 176 nlamas gelen bir at gibiydi zamana kar! Gndzn bu saatinde bile yar karanlk odaya, yeni gryormu gibi bakp kald bir sre. Bir eziklik gezinir gibi oldu iinde; ekti kapy. Salona knca bir kez daha mutlu duyumsad kendini. Bin bir dmanlkla aclarn yankland yeryz yuvarlanda salklyd; hem de birini bekliyordu seviyormu gibi! "nan Haluk ezeli bir ifadr aldanmak" Fikret gibi kendimizi aldatyoruz biz de. Otuz-krk yl nce byle mi dlyorduk bugnleri? Aldanmadan mutlulua ne gn kavuacaz? Hibir gn belki de! Yakt m bu karamsarlk imdi? Bach'n Brandenburg kasetini koyup kanepeye uzand, usulca ekildi iine; dalp gitti bir sre sonra. Gzlerini ap dorulduunda saat drde geliyordu. Kaset bitmi, ev sessizdi; salona karanlk inmi gibiydi. Darda yamur vard. Bakarsn gelmezdi kz! Bir telefon mu etseydi? Gelmeye -cekse o telefon ederdi nasl olsa; gln deil miydi imdi bu delikanllk! Git bir ay koy kendine. Merdivenlerde kapnn zi-liyle hop etti yrei. Geldi! Erken miydi? Yo, saat sylememiti ki. abucak inip de kapy anca donup kald birden; buzlu boncuk gibi parlayan ivit mavisi gzleriyle Ferdane dikilmi bekliyordu yamur altnda. Ne yapacam ben imdi? Niye saklyorsunuz Doktor, anlamyorum, dedim. Ferdane'nin kim olduunu aklamazsanz kime anlatabilirsiniz derdinizi? Karmda oturmu, sessiz, dalgn, beni dinlemiyormu gibi deminden beri darlara bakan Doktor Nahit dnd yavaa, bulutsu bir karanln glgeledii gzlerini gzle-rime dikip ylece kald bir sre. Dudaklarn isteksizce kmldatt, Anmsamak bile arma gidiyor, dedi. Anlatmakla kurtulamam ki, biraz daha gln olurum sadece. Szckler kuru yapraklar gibi ar ar sallanarak dklmt azndan! Enayiliimden, biraz da enayiliimden oluyor bunlar, biliyorum! Bir duralamadan sonra, bezgin, umarsz kaldrd kollarn, Ne yapaym? dedi Bu sabah telefonum alnca, alas bir rastlant, O mu diye geti iimden; oymu! Telefonumu vermemitim anmsadm. Bir ortak tandktan (Ortak tandmz kim var ki?) ya da yaynevinden alm olmal. Her vakit olduu gibi

ekingendi telefondaki sesi. Benim iin de uygunsa, akam be gibi biraz ene almaya, Ahrkap'da, yol stndeki bir kahveye gelebilir miydim? Son yamurlardan tavan akm, eve buyur edemiyormu; onarm varm. Olur dedim. Tanmlad yeri bulmak g olmad. Gne, bulut karml serin bir ubat gnyd. Deniz kysndaki anayolda inince, arabamn durmasyla kahvenin kapma km, gzler buldum Doktor'u. Birka basamak inerek karlad beni. El sktk. Krmayp geldiim iin sa olun, dedi. Girdik kahveye, camn nndeki masaya oturduk. Kahve bo gibiydi. Kuytudaki bir masada tavla oynayanlarn evresine toplanm birileri vard. aylarmz syledik. Garson gidince bir sre bakt yzme, Biliyor musunuz niye ardm sizi ben? dedi. Gldm. Bilici miyim, nereden bileyim, diyecektim ki, ald hemen. Vazgetim roman yazmaktan. I 178 Oldu mu Doktor, dedim. arldma gre iyi ey_ ler duyacam diye gelmitim ben de! Durgunlat. Bu da iyi saylr, dedi. Roman yazp tm kt eylerle doldursaydm daha m iyiydi? Bir roman dolusu ktl nereden bulacaksnz Doktor! Takldm anlamam gibi ban masaya eip kalar atk dnr kald bir sre. Bin roman doldurur yeryzndeki ktlkler, dedi! Siz de biliyorsunuz. yi olduuna inandklarnzdan geliyorsa, o ykyor insan; asl ktlk o. "Asl roman da o!" diyecektim, demedim. Sorgulamay sevmem; syleneni dinlerim. Kime, ya da kimlere ynelikti bu rtl talama? Sormaya kkrtyordu ya, tuttum kendimi. Sorsam da ak bir yant verir mi bu adam? Gemiini demir kutuya kilitlemi, anmsamaktan bile kanyor. Ne yapalm Doktor? Yaamm diyalektii; iyiler ktlere, ktler iyilere dnyor! Duymam gibi dalgn kald bir sre, O da bizim avuntumuz, dedi. Yanl demiyorum, doru da; olmaz olsun yle doru! Ne yapaym; imdi byle demek geliyor iimden. Bir duralamadan sonra ekledi, Yakn evremde hep iyilerin ktye dnne tank oldum. Benim yazgm mdr bu? Kolay deil dayanmas! Doruydu itenlikle deyiverdii; iyi bildiklerinizin ktye dnmesi kolay katlanlr ac deildi. Bu ar yk ben de az tamamtm yreimde. Kime ac gelmez ki! Ne yapalm, oturup Doktor'la alaalm m imdi! Glmeye vurdum, Alaturkay sever misiniz Doktor? dedim. Karlkl tutturalm isterseniz: (arkya baladm o berbat sesimle) "Dn gece yar hanesinde/Yar syledi ben aladm/Ben syledim yar aladn heey!" Doktor da gld. Bast basacak karanlk aralanmt. Glmsemesi aclat gene, Benim alaturka arkm daha iyi anlatyor olan biteni dedi: "Glzara nazar kldm/Virane misal olmu!" Yreimizi karartmayalm Doktor. O viraneden de ne glzarlar kacak! Ac glmseme donup kald dudaklarnda Doktor'un. Bir suskunluktan sonra, Sakn inandm dorulardan kukuya dtm sanmayn, dedi. nanmadklarm egemenlik kurmaya kalkt evrede, o zyor beni. Srgit yrmeyecek biliyorum. Doann, tarihin yasasn m deitirecekler! Duralayp gzlerini gzlerime dikti; uyarr gibi bastrarak, Ama biz de yalandk! dedi. Bendeki tepkisizlii grnce srdrd, O glzar bekleyen genleri aryor gzlerim; rastlamadm daha! Nerede onlar? Siz grdnz m? ook! Gnn Seherleri, Turgutlar yani! Kurnazca glmsedi; yakalanm sayyordu beni. yle diyelim! dedim.

Kukusunu umarszca rter gibi ar ar ban sallad bir sre. Acl bir saldrganla dnt baklar birden, Kendinize de sylyor musunuz bu yalan? dedi. aalamtm. Bu kaba sulamay karlayacak bir eyler aranyordum ki, ekledi ayn katlkla, Ne beni kandrr bu szler, ne bakalarn. Kavgaya armt beni bu adam demek! Dimdik bakna takl kaldm bir sre, yavaa glmeye vurdum. Yazk Doktor, dedim, mesleimi haram ediyorsunuz bana! 179 Salt dorular yazmyor muydunuz siz? yle sanyordum. Bugnk irkin dorular grmezden gelmeyin yleyse! Tepem atmaya balamt benim de. Sizin grdklerinizi iyi kt biz de gryoruz Dok-130 tor, dedim. Ne yapalm yani imdi, dnyaya m kselim? Duralad. Ben dnyaya ksmedim ki, dedi dikelerek O cokulu atlmdan, niye tersyz ettiniz yleyse? evrem kurudu, onlar m yazaym? evre kurumaz Doktor! Roman yazmak iin evrenize ille de istediiniz kiiler ksn derseniz, belki de hi kmayacak onlar! Ferdaneler mi kacak hep? Ferdane mi; ne Ferdane'si? Ne idn bile karamamtm szcn. Azndan karm gibi toparland. Bo verin, tadmz karmayaym sizin de. Ferdane'nin, rkyle kark tiksinti duyduu bir kadnn ad olduunu renebilmem iin Doktor'la karlkl iki bardak ay daha yudumlamamz gerekti ar ar. Btn rendiim de o oldu. Gnn siyasal olaylarna, soldaki olumalara, gelimelere kayd sylei. rgtlerin hibirine yakn bulmuyordu kendini. Bir de Komnist Partisi kurulmutu; bu konuda ne dnyordum? Salt adyla olur mu? zliyorduk; ne yapyorlar bakalm? Suskun, dnceli kald. Gn batarken kalktk, deniz kysndaki yola inip konuarak Kumkap'ya doru yrmeye koyulduk. Akamla koturmaya balayan youn ara akmnn grltsnde, sylediklerini ara ara kesintilerle duyuyordum; kiminde hi duyamadmda da kendi kendine konuarak yryormu gib1 oluyordu Doktor. Sezinlemi bir dalavere olduunu, nce aldrmam pek. Bakm ki... Kulama arpp duran blk brk szlerin kysnda yrrken par diye k yand kafamda! Biz bu adamla Dou Berlin'de Friedrichstrasse' de, TKP'lilerle lokantada tantk. Yanmda bir de kadm vard. Melahat't deil mi? Birden durup dnd Doktor. Gzlerini yzme dikip duralad bir sre bir ey aranr gibi, Saim'i de anmsadnz m? dedi. Friedrichstrasse'de. Berliener Ensamble'e gittikti, Brecht'in oyununa. Puntilla ile Ua Matti. Balayn, yznz anmsadm da, Saim'i, ad olarak anmsamadm! Melahat daha m aklda kalan bir ad? Bilmem. Arkamzda oturuyordunuz Evet, arkanzda oturuyorduk. Mavi mi, lacivert mi, cam gibi bir souk parlt vard kadnn gzlerinde. Orta yalarnda olmalyd; gzel eskisi denebilirdi. Oyun aras ayakst, yan yana durduk bir sre. Kalabalk evrede gzlerini stnze dikiyor, hi konumuyordu. Kendini nemli sand belliydi. Erkekli kadnl bu tr kiilere darlarda, devrimcilik savndaki gizli rgt evrelerinde epeyi rastladm iin aldrmamtm. Melahat kod adyd belki de! Ferdane dedii bu kadn olmasn! Sorsam m? Syler mi? Sokakta grsem tanmam. Duymam gibi sessiz yrrken durup dnd Doktor Nahit, Saklamanz iin bir para verse birisi size, bycek bir para, ekip gitse sonra da. Yitik yani, ld diyenler de var! Ne yapardnz? Bilmem, dedim. Kalts yok mu?

 O savla kanlar var. Uydurukular. Bir sr hrsz kedi. Ne bileyim Doktor. Yasal bir sorun bu. Hayr, yasal deil. Yasad! Karmaya balamt kafam. Bir eyler sezinler gibi oluyordum ya, gizemli olaslklarn hibiri de tam oturmuyor-du yerine. Siyasal anlamda yasad? 132 Evet, dedi. Siyasal anlamda yasad. Gldm, ok soyut bu, dedim. Daraba Zeydn Amren. eriat fetvas istiyorsunuz sanki. Dediiniz durumun bin bir trls var. Olayn somutu bilinmeden ne denebilir ki? Siyasal, yasad hem de. Yantm bir ey sylememi gibiydi Doktor'a. Dnp yrmeye balad. Dnyor olmalyd. Basmaya balayan akam karanhndaki l l ara selinin uultusuna kaptrm gibi sessizce yryp gitmesi iteledi beni; sordum. Ne dnyorsunuz Doktor? Gzlerini nne dikmi, hi ses karmadan yle bir yryordu ki, beni de unutmutu besbelli; dursam ayrmna bile varmayacak! Ruhsal bir ke mi dm, nedir bu adam? Belki de unuttu beni! Akamn alacal yol kysnda dalgn uzaklap giden Doktor'un arkasndan bakp kaldm bir sre. III Ne bileyim ne dnyordum! Neyi, nasl dneceimi bilmeden gnlerdir dnyordum hem de. Epeyi bir sre sonra dnp baktm; kimse yoktu arkamda! Atlayp gitmi demek Vedat Bey. yi etmi. Geliinin ne yarar oldu ki? Ne yarar bekliyordun? Bir sr de yalan uydurdun adama! Roman yazmayacam, filan. Kimin umurunda senin roman yazman, yazmaman? Dorulan syle bari! Bilsem neyin doru olduunu! lgisini daha ok eker diye atm ordan! Yardm umdum, sorum yantsz kald! Ne sordun ki, ne desindi adam sana? Baka ne diyecektim? in yksn m anlatacaktk ak ak! arrken biliyordum daha, bir ie yaramayacan. Gene de, yaknlk duyduu biriyle konuma isteine dayanamyor insan! Yalnzln oyunlar. Geldiinde karanlkt ev. Gnlerdir aty, yamur borularn onaran ustalar gitmi, gvenli almak iin gevettikleri sigortalan, yann geleceiz diye ylece brakmlard gene; sabah uyarmt oysa. yle biimsiz yksek bir yerdeydi ki sigortalar, iskeleyle kmaktansa gereinde el feneri kullanarak dn geceyi karanlkta geirmiti. Dn sinemaya gitmi, on ikiye doru gelmiti eve. Daha sekiz bile deil. Merdiven bandaki el fenerini alp salona kt. Sobay yakt alkanlkla. Eliyle yoklad toz iindeydi kanepe; aldrmadan uzand boylu boyunca. Usta-184 ^ar catya balkondan ktklar, ara gereci buradan geirdikleri iin her yan toz toprak iindeydi. Yarn bitse bari u onarm. Mzik de dinleyemiyorum. Garipti ya, istemiyordu hibir trn de! Evde salt sessizlikti arad. Darnn odada salnp duran glgeli aydnl, kklnde yanan odun sobasnn nne yumulup minik soba penceresinde oynaan sar alevlere bakarken nasl mutlulukla ne dler kurduunu artrd gene. Tavanda, duvarlarda kml kml klara dalp d kurmak tatl deil mi? stne ullanm bir sr irkin gerein altnda nasl d kuracaksn? nsana gvenmeden dte bile yola klm-yor! Ettii bu bana Ferdane'nin! Ne ikencelere diretmi deniyordu bu kadn. Gizli, ak almalarda simgesi gibiydi rgtn; gzn krpmadan yryordu. nan, nasl inanacaksan bu insan denen, boylu boyunca amura batm, erden pten yaratklara! Tm insanlar Ferdane mi olup kt imdi? Dnyaya bu kafayla bakmak yanl. Metafizik, biliyorum. Kavga insanlan kurtarmak iin veriliyor; insanlar da byle, ne yapalm! Ameliyat masasnda kolu kanad krk, ar ar solumaktan baka devinimi yok edilmi, yazgs sen kurtarcsna bal hastanm sanyorsan... Hangi gn yle salak oldum ben? karlar iin yapyorlar, ne yapyorlarsa. Onu da biliyorum. Yalnz burjuvalar deil, iiler de karlar iin yapyor! Devrimcinin de mi kar var? O ne biim devrimcilik, o ne biim kar yle! Yama dzeninden pay kapmak iin siyasal kavgaya atlmlardan biri mi oluyor devrimci? O devrimcilikse ben... Ama biliyorum ki, o deil devrimcilik. Salak deilim de, enayiyim belki! Mutluyum bu enayilikten! Uyanklarn arasna karmadm iin mutluyum! Ba armaya balamt. Alktan olmal. imdi bu karanlkta mutfaa gidip... Kalkt, el feneriyle ar ar indi merdivenleri. Elektrii kestikleri iin buzdolabn

da fiten ekmiti iki gndr. Mutfan masasna dizdii tabaklardan peynir, zeytinyal kabak, portakal ald tepsiye, kt salona. Telefon almaya balaynca dura-lad. Tepsiyi brakt, zrlayp duran telefonu ald masadan. kan numaraya bakt, Eme'ydi. Ap amamakta salland bir, Buyur Esme! diye at sonunda. Balayn, dedi Esme. Katr aryorum, yant vermiyor telefonunuz. Kayglandm. Mustafa Abi'ye sordum; o da gre-miyormu konuklardan tr. Gitti mi konuklarnz? Kapda Ferdane'yle karlat gece, bekledii Esme gelmesin diye telefon ap uyduruverdii yalan, ertesi sabah arayan Avukat Mustafa'ya yinelediini de anmsad. Gittiler, dedi. Salnz nasl? yi. Benim bir sorunum yok, evin var. Onun iin arayp durdum sizi ben de. ok gzel bir koltuk, kanepe takm geldi bizim eskiciye. yle pahal da saylmaz. Kesti hemen, Sorun o deil Esmeciim, dedi. Evde onarm var. Tavanlar akt. Tavanlar m akt? Bizi niye aramadnz? Burada... Recep Efendi, bizim mahalle kahvecisi, iyi birilerini bulup gnderdi hemen, sa olsun! Bitirdiler gibi. ki gndr elektriksizim yalnz. u anda karanlktaym.. Karanlkta msnz? Sigortalar gevetip gitmi ustalar. endim. Biraz ykseke, ters bir yerde. Ben geleyim isterseniz. kircikli kald bir an. Seni niye yoralm imdi? Hemen kar kt Esme, 185 Yorulmam ben. Yemek yedin mi? Yedim. Ben de bir eyler yerim sen gelinceye kadar. Karanlkta m? Karanlkta. 136 Telefon kapannca takld kza gel demesine. skeleyle duvara kp sigortalan takacak imdi; ok mu gerekli klarn yanmas? steksizce yemeye balad. O gn kapy Ferdane'nin suratna kapadnda kadnn ylan sl bir fsltyla svp sayarak ("Biliyordum bu boku yiyeceini. Sen buna bir bak aalk deyyus!" diyordu) yzne arpar gibi ieri att kd dayanlmas g bir sinir gerginliinde okurken, atete kavrulmu bir yrekle telefona sarlm, geldi gelecek Eme'yi bir yalanla bunun iin atlatmt. Yaam boyu mutluluk veren cokuyla baland yoldalk duygusu bylesi amura batrlyorsa ne kalyordu geriye! Esme de gelmesindi! Kimin belliydi ki ne bok olduu! Hemen de her gece yatt sralar, istenci dndaym gibi, kitap rafnda, ansiklopedilerin altna koyduu kd ap gn gnden artan bir kzgnlkla bakt iin de kendini bu lszlkten kurtarmas kolay olmad. zgveni de yitti yitiyor-du neredeyse. Bu karanl bunun iin seviyordu belki; iki gecedir ne eline alyor, ne de okuyordu o yazy. Aa inip tepsiyi mutfaa braktnda kapnn zili alnca, yrei sanki hi beklemedii biimde arpmaya balad birden. Durulma gerei duymutu; karanlk mutfakta ayakst kald bir an. kinci zil sesiyle ar ar gidip at kapy. Arkasnda sokan glgeli klaryla Eme'nin belli belirsiz glmser yz kafasndaki bulutlan datmaya, tm kara duygulardan artmaya balamt iini. Merhaba! Merhaba deyip elini skarak ieri ald Eme'yi. Kapy kapat -t. Ho geldin! dedi. Ho bulduk. Sigortalar nerede? Karanlktaydlar. El fenerini yakp stt sofay. kircikli kald bir an, Sonra yakalm istersen, dedi bir yreklilikle. Yukar salona kalm. yle gzel ki! El fenerini merdivenlere tuttu. Sessizce merdivenlere yrd Esme. Bana deli deme de!

 Yo, dedi Esme. Ben de severim baz karanlkta oturmay. Sigortalar takp salonu sndrebilirdik! Elinin dmeye gitmesiyle a boulacak karanl ne yapaym ben Esmeciim! Darnn ltsyla alacaya batm salona ktlar. Balkona doru yryp yldzl ge, akp giden ara klannn izgilerle donatt kylara, karaltlar iindeki denize yle bir bakt, Evet, dedi Esme. Gece de baka gzel buras. Dnp kapnn yanndaki koltua oturdu. Gzlerini kzn devinimlerine dikmiti Doktor; glgeli klarn oyna odada her kmldan insann iini okayan byl bir tat yayyordu sanki. Tutamad, Ne iyi ettin geldiine bilsen Esmeciim, dedi. Sevindim, dedi Esme. Beni istemiyorsunuz sanmtm. Evet, doru sanmsn da; o doru yanl oldu artk! Bktm kimsesizlikten. Neyi isteyip neyi istemediimi bulmakta zorlanyorum baz, dedi. Yallktan diyeceksin! Hayr demeyeceim! Karanlkta sessiz duraladlar bir an. Esme ald gene, Yal grnmnz yok ki sizin. Mutlulukla glmsedi Doktor, Karanl ben de bunun iin istedim Esmeciim, dedi, yallm ustalkla saklasn diye! Aydnlkta gibi gryorum ben sizi! 187 * JU^L Grme Esmeciim, dedi, ltfen grme! u ltl karanlkta eit olmak istiyorum seninle. Bu de gereksinimim var. Sanrda yaamak de buna istersen! Yzm grmsn ne olacak; iimi gremezsin ki... ' "Krk dkk iimi" diyecekti demedi. Boazna bir ey taklr gibi oldu. Hay Allah! Hadi ala bari kzn karsnda! Ne ol- mu yani! Alanrsa karanlkta alanr. Tutmaya alt kendini. ken sessizlikte bulac bir duyarllk m vard ne, Esme de suskun kalmt. Neden sonra uyanr gibi, Kimin ii grlebilir ki? dedi ardan bir sesle. Ne ukalayd bu kz! Ama batmyordu ite! Ben grmek istiyorum Esmeciim, dedi. Senin, benim, herkesin iini grmek istiyorum. u, bu, kadn, erkek diye ayrmadan hem de! Hep insan bunaltan irkinliklerle dolu deil ya, benzersiz gzelliklerle de dolup tayordur insanlarn yrei. yle deil mi? Bu dnya nasl var olabilirdi yoksa! Bulup sevmek, daha tesi, iime bastrmak istiyorum onlar. Bir solukta, iinden geldiince syleyivermiti. Duralayp ekledi, Tm ktlerden almak iin. Bizi yenik sanyorlar nk! Suskunluunu srdryordu Esme. Duygulanm myd? Belli eder mi bu kz! Doktor ardan ald bu kez, Kalbinden hasta bir Alman' ameliyat edeceiz bir gn. Son dakikada gelip sylediler; anestezist bir Trk doktorunun kendini bayltmasna izin vermiyormu. Trklerden nefret edermi, Trk doktorlanna da gveni yok. Diyecek de bir ey yok; istemezse olmaz. O gn bir ben varm, bir de uzmanla yeni balam, deneyimsiz bir Alman doktor var hastanede. Ameliyat yapacak Doktor Strahler'in de hi gveni yok gen Alman'a. ok nemli bir ameliyat. Doktor Strahler gzme bakyor. ekip gidebilirim. Ben hastaya gittim. Ban evirdi, konumamaya kalkt benimle, aldrmadm. Doktor Strahler'in beni istediini sylemiler adama; nedenini ben anlattm. Gerekten g bir ameliyatla kavuturduk salna. ok mutlu oldum. Yalnz kalbi deil, arpk kafas da ameliyata girmiti adamn! Taburcu olunca geldi, elimi skt, Danke schn Herr Doktor, dedi. Bei dem Turken gibt es ouch doch gute Menschen. Gldm, Olmaz m, dedim. Sogar bei den Deutschen gibt es gute Menschen! Almanlarn iinden bile kar iyi insanlar! Ulusalcla m kalktm? Kzmtm herife. nsanlar byle ite Esmeciim. Aptallklarla dolu dnya. Konyak ielim mi seninle? Esrikliime verirsin samalarm. yi konyam var, daha almam; Remy Martin.

 Ben arap isem? Peki, ben de arap ieyim. araplar aada. Getiririm. Sigortay takacak msn? stiyor musunuz? Hayr. Sen? Duralad bir, yi, kalsn, dedi. Fenerle alr gelirim. Sa raftaki kavanozlarda erez olacak. Esme merdivenlere ynelince kendine dnd. Ne yapmak istiyordu bu kzla? Yaknlama abasndayd; ak ak (hayr, karanlkta!) gsteriyordu bunu da! Niye? Gvenebilecein biri mi? Hayr. Ama gvenmek istiyorsun! Dolu dolu gvenmek istiyorum hem de. Yrekli. Kendini bir sr nyargdan kurtarm! Kafas bir sr sinir bozan nyargya koullanm! Gen, aabilir onlar! Elinden tutarsan aacak! Niye olmasn? "nan Haluk ezeli bir ifadr aldanmak!" Aldandm aklmdan bile geirmeden aldanmadm m? O olasl aklmdan karmadan denersem kts m olacak? Bak, karanlkta nasl dik dik bakyor deli meyzin! Doruyu sylesene melun; gen kadn iin ekiyor! En III 1^^^ 189 doruyu her zaman deliler sylemi! imin ekmesi yeter mi? Yreindeki sis dalm gibi glmsyordu ki, elinde dolu tepsiyle Esme kt merdivenleri. Gelip iki ie krmz arab, bardaklar, fndk, fstk taban, Doktor'un onarm balaynca boaltt alma masasna dizerken ayrmna vard, Ay, toz toprak iinde buras! 190 Dedim ya, ustalar var diye. u bez deil mi? Takma kafay Esmeciim! Byle olsun bu gece! Eline geen bezi sandalye arkasna ast. Tirbuonla biraz uraarak kard ienin mantarn; kanepeye yank brakt fenerin nda, Doktor'un bardana koydu bir para. Tatmas iin bakyordu Doktor'a, Doldur Esmeciim, dedi. Btn araplar gzel! Bardaklar doldurup kaldrdlar. imeden syleyeyim de, arap bana vurdu deme, dedi Doktor. Al sana glncnden, en de bayatndan bir edebiyat konusu! Beni yal bulmuyorsan, gensem, arap da var! Bir, k olmak kalyor! Ne dersin, k olaym m sana? Fenerin sar yla aydnlanm yznde alayl bir glmseme gezindi Eme'nin, Evet, imeden samalamaya baladnz! Bana m soruyorsunuz? dedi. Pazarlkla m? O sizin bileceiniz ey! Ya senin bildiin? Bardan uzatp Doktor'unkine vurdu, Olursa size sormadan sylerim! Bana sorarsanz da gln o edebiyat. Biliyorsunuz, konutuk bu konuyu! Yaamnz boyu hi k olmamnz. yle demitiniz. Hadi salnza! Bardan kaldrmt Esme. Doktor, kaptrd oyunun srmesi iin direten bir ocuk gibi duralad. Hibir eyi de unutmuyor bu kz! Yani ne demek istiyor bu kz imdi? imdi de olmayaym diyorsun! Sessizdi Esme. Gln mln, dedi Doktor. u kadehi akmza diye kaldrmak ne gzel! arabn yudumlad. Bir ey diyecekmi gibi duraksamadan sonra Esme de iti. Doktor uzanp masadaki el fenerini sndrnce glgeli ltlara dnmt oda gene. Sessizliin bysn bozmaktan ekinir gibi konumadan, arada fndk fsta uzanarak ar ar araplarn yudumlamay srdrdler bir s-re. Doktor bozdu sessizlii, Ka yandaydn sen? Yirmi sekiz balyor bu perembe. Almanya'dan gelmek geciktirdi beni; daha nce bitmeliydi renimim. Birka yl yitirdim. Gecikmeyle ilgilenmedi Doktor. Bu perembe! ki gn sonra doum gnn yani! Esme sessiz bakyordu. Baya yalanyorsun! yle grkemlice kutlayalm o gn Esmeciim. Glmser bir duralamadan sonra, Sevinirim siz de gelirseniz, dedi Esme. Arkadalarla birlikte olacaz. Bozulur gibiydi Doktor. Sessiz kald bir,

 Bktm senin arkadalarndan, dedi taklarak. Kimmi arkadalarn? Pek yabanc yok! Suatlar filan... Evet, Suatlar diyordu gene. Ya ne desindi? Kzn i evresi. Doruyu syle bana, dedi birden. Suatla aranzda bir ey mi var sizin? Kkrdar gibi glverdi Esme. Kzmamt neyse! Size ne bundan? dedi. Olmu ya da olmam! Terslemeyle deil de, kadnca bir kkrtmayla sylemiti sanki. Bir sre ikircikli kald Doktor; toparland, Bana ne diyemiyorum demek ki! dedi. kveren sessizlik taklma havasna duyarllk katm gibiydi. Bir sre suskun kald Esme; aklama gerei duymu gibi yavaa, Hibir ey ne oldu, ne de olabilir, dedi. Bir duralamadan sonra ekledi, Kadnlarla ilgisi yok Suat Bey'in. Yani... ey mi? 192 Donup kalmt. Aklnn ucundan geirmemiti byle bir olasl. Kz da ne kadar doal sylemiti. Suat Bey diyor gene. Glmsyor da! evrede duyumsad bir yadrgama da anmsamyordu bu Suat iin. Bilmiyor olamazlard; doal sayyorlard demek! Nasl da iyi bir kiiye benziyordu oysa! Kt m olmas gerekiyordu? Deil de... Ne bileyim? Hi ummamtm Trkiye'de de bu iin bylesi doalm gibi... Durma stnde! Kavgaya kalkr imdi bu kz Suat Bey'i iin! Seninle birlikte olmak isterdim doum gnnde, dedi. O toplantnza gelmem. Ses karmad Esme. arabn yudumlad, Cuma da sizinle kutlarz. arap doldurduu bardan kaldrd Doktor, Cumay bekleyemem, dedi. imdiden balayalm; cumaya da srdrrz. Ne gzel; gn, gece kutlama! ok uzun, mutlu yaa Esmeciim. Bu dostluumuz iyi de, ekip teye gittim mi, aklna bile getirme beni! Dnya yaayanlar iin! Sana ne alaym doum gnne? iek. Kara kara szler etmeyin bir de! Hi sevmem. lm herkes biliyor. Sras belli mi? Yarn pat diye ben gidivermi-im bakarsnz. Samalama, diye kesti Doktor. Siz de samalamayn! Baya sertti kzn tepkisi! lmden sz etmem mi dokundu, lmmden sz etmem mi? Ayrmnda mdr? lm kim sever ki? Azarlama beni Esmeciim, dedi. Kavga etmek istemiyorum, sokulmaya alyorum sana. Dediime ne bakyorsun; unutmaman istiyorum belki de! yle yalnzm ki! ard; daha sylerken doldu dolacakt gene gzleri. "yle yalnzm ki" derken hele, iinde bir tel kopmutu sanki. Duygu dilencilii bu; en kmsediim ey. Nasl byle oldum ben? Sizinki azarlamaktan beter ama; yallkm, lmm. Oturup alaalm! Hadi, gzel yllara! 193 arap kadehini kaldrp uzatm, odadaki kml kml k oyunlar arasnda akveren scak bir glckle parltl gzlerini de zerine dikmiti Esme. Ne gzel bulup deyivermiti bu szleri de? aalar gibi oldu Doktor. Hep kendini aan bir eyleri var bu kzn! Uzatp n diye vurdu Eme'nin kadehine. Kz korkuyorum ben senden, dedi. Gerekten k olursam ne yaparm sonra? Korkmayn, sizi yemem! Kk bir kahkahayla kalkt Esme. Yerini syleyin; gidip takaym u sigortalan. ime skntlar basmaya balad bu karanlkta. Duvara arpm gibi oldu Doktor. Tm dlerini ykvermi-ti; bir bakaldryla nasl kaskat bir yaratk oluveriyordu bu kz byle! Duralamadan sonra, Mutfakla d kapnn arasndaki tavana yakn kede, dedi. skele de orada hemen, duvara dayal. Bir gerilimle beklemeye balad Esme gidince; k yanacak, btn gzel dler uup gidecekti imdi! Bir sre sonra merdivenin klar geldi salona aralk kapdan, bulandrd evreyi. Ayak seslerinin ardndan Esme girip kap azndaki dmeyi t diye evirince tm dankl, tozu topra ile kaskat salon kt ortaya. Masada bo kadehler. Fndk, fstk kabuklar. arap iesinin biri boalm. Esme gelip karya otururken dolu ieyi ald, dnd Doktor'a, Aalm m?

 Daha yeni baladk! 1 Sessizce tirbuonu alp at ieyi Esme, doldurdu kadehleri. Kendi kadehini kaldrp sinsi, alayl bir glmsemeyle bakt, D byle kurulmal, dedi. Siz gensiniz, ben de gzelim! Ne var karanla snacak? arabn u kpkrmz prltsn gr- meden olur mu? inde lk bir eyler gezindi Doktor'un. Her eyi becerir bu kz? Roman da yazar! Neler bulup anlatr, kim bilir? Nasl eki-ci olabiliyordu istedi mi! Bu yrekle ekici olunmaz m? Ama sen gerekten gzelsin! Yoo, deilim, dedi Esme. Ne olduumu biliyorum ben. Olduum gibi gzel olmaya alyorum elimden geldiince. nsanlar irkin yapan yalan, yapaylk. Bata o bence. yle deil mi? yle de, ok kii sylyor bunu; sen ne lde biliyorsun bu yata? yle. Sesi ardan kmt. Bakn, hi yal grnmyorsunuz siz bana! Kskandm dediiniz Serhat vard hani. Niye ayrldk biliyor musunuz? Aramz birka ya; faklteyi iki yl nce bitirdi o. Son bir ylda yaland; bunad bunayacak yaland hem de! Glyordu sylerken. Yalanlara kalkyor, beceremiyor; yzne gzne bulatryor onu da! Para diye lecek! Paras var oysa. Varsl babann tek olu. Sylerken glyordu bir yandan da. Doktor da glyordu. Ben de yalan sylersem! Bir sre sessizce bakt Esme, karnz iin sylemezsiniz, dedi ardan bir sesle. Bana yle geliyor! Gene bir duygu saldrsna urad Doktor. ylece bakyordu Esme. Doldu dolacak gzlerini saklamay da beceremeyince gerildi birden, ine saym senin bu elektriinin, dedi. Bir kahkaha att Esme. Kt m oldu? dedi. Gerek yznz ne gzel. Gzel adamsnz siz; saklanmak niye? Dinlemiyor gibi ban emi, gz pnarlarndaki slakl geitirmeye alyordu Doktor. yi ki k var! Apak yreinizle yle gen grnyorsu-nuz ki! stemiyor muydunuz bunu? Ne yar korkacak? Erkek alamaz m diyorsunuz? Hibir ey demiyorum Esmeciim, dedi Doktor. Nasl anlamsan yleyim. Korkuyorum belki! Asl demek istediimi de bir trl diyemiyorum! Gene bir duygu saldrsna urayacakt, tuttu kendini. Ban nne edi, titrek bir sesle mrldanr gibi, Seni yle sevmek istiyorum ki, dedi. Bir ey diyecek oldu Esme, sustu. Gzleri nndeki bir noktaya takl kalm Doktor'a bakt bir sre. Kalkt yerinden, Doktor'un koltuuna gitti, yavaa kt nne. Ban dizlerine dayad. Yanna dm gibi duran ellerini ald Doktor'un, yzne srd okar gibi, minik pckler kondurdu bir sre. Sonra dirseklerini dizlerine dayayp kaldrd ban, Doktor'a bakmaya balad glmseyen gzleriyle. nce inanamad Doktor byle bir an yaadna. Hi beklemedii elikili duygularda alkand bir sre, batt batacak! Yzn, salarn okarken gene bir sallantya dt. Ne kadar genti bu! Torunu da byle olacakt! Erkeksi duygular kmldamaya balad iinde kpr kpr. Glecekti, tuttu. Deli Meyzin geti kafasndan. Biz seks yaparz, sen irkin devinimler yaparsn, diyen Fransz renciler dizilmi srtarak bakyorlard! u badem iei kzla irkin ne olabilir pi srleri? Siz kendinize bakn! Omuzlarndan tutunca ardan kayar gibi bir devinimle kalkp gsne ykseldi Esme, kollarn boynuna dolad Doktor'un, uzand yavaa; ptler. Her eyin unutulduu sre boyunca ptler uzun uzun. Ka yldr gml kalm yorgun erkeklik gds Eme'nin arap kokan yakc soluu, el atp skmaya balad ta gibi gsleriyle ardan dorulmaya balamt iinde. Olacak gibi grnyordu ya, yapamasayd bir de! Aadaki viagralar dnd. Dur, aaya ineyim de hapm alaym sevgilim! Glecek kz. Atmaya alt kafasndan. Eli, etei altndaki smscak bacaklarndan diili-196 ine kayyordu ki, ekti kendini Esme, Ltfen, dedi fisldar gibi bir sesle. Ona hazr deilim.

Yavaa syrlp kt kollarndan, kardaki koltua geti. Yarm dolu arap kadehini kaldrd, glmseyerek yudumlad. Ba-kakalmt Doktor. Bin bir oyun bilen u doa nasl kurnaz, nasl sevecendi! Genlik yllarndaki ilk pcn esrik eden tadna ilk kez demin, bu kzla varmt sanki! Beni gen gryor da ondan! Gryorsa genciz demek; aldanacak gz var m bu kzda! Gen olmasam byle dner miydi bam! Ne biim yaratklarz; nasl unutuyoruz her eyi; sanki hi kadnla pmedik, varsa yoksa bugn, bu an! Dudaklarm rperten bu tat da m uup gidecek! O kalr; son tat o! rtbas etmenin bir anlam yok, syle olan! Bir-iki kez syledim yaamm boyu, ama hep yerinde syledim. Yeri deil mi? arap kadehini ald, inceler gibi evirip evirerek tuttu elinde; Seni seviyorum Esmeciim, dedi kendi kendine sylenir gibi alt perdeden, kupkuru bir sesle. Ben de sizi! Masaya brakt kadehi, Eme'ye bakt, Bkmadn m bu Allah'n belas "siz"den, dedi. Sevmek senli benlidir! Ona da hazr deilim daha! Glmser bir duralamadan sonra ekledi, Durmayn stnde ltfen! Batmasa durmayacam. Batmasn! yi, syle ona da batmasn bir daha! Kadehleri dolduruyordu, gld Esme. kinci ieyi de yarlamlard. Elma, Portakal olacakt dolapta. Kalkt Esme, Yeriz, dedi. Getireyim. Merdivenlere dorulunca Doktor da kalkt, Ben de bir lavaboya urayaym, dedi. Yeil zeytin, peynir de kar istersen. avdar ekmei olacak. arap da olacak alt raflarda. Hafiften sallanyor gibiydi yrrken. Ne gzel gece! Dndnde epeyi ar kt merdivenleri. Kpkrmz araptan m, pcklerden mi? Bakma bu kza sen; yatan! Salon arpc geldi. stn bezle silmi, findik, fitik kabuklarn toplam, atal bak, temiz tabak koymu; zeytin, peynir, dilimlenmi avdar ekmei, portakal, elma dolu tabaklarla yeniden dzenlemiti masay Esme. Yeni bir arap iesi de koymutu. Mzik yapmadk! Evet, deyip kalkt, rafta dizili kasetlere gitti Esme. Ne var sizde bilmiyorum ki! Sen neleri istiyorsun? Athena... Tarkan var m? Moollar. Sezen Aksu. Mazhar Fuat zkan. Blent Ortagil, lhan Erahin... Gld Doktor. Yalnz Tarkan', bir de Sezen Aksu'yu tanyordu medyadan. Bunlar pek bilmem ben, dedi. Klasik musiki var; Dede, Itri filan... Anlamam ki! Anlasan aardm! Mozart var. Bach, Beethoven, Vivaldi, aykovskiler var burda. Opera aryalar; Verdi, Puccini... Halk mzii? u kasetlerin tm. Hangisini istiyorsun? Krt, Ermeni, Sryani... Duralayp kalmt Esme. 197 Hi duymadm bunlar, dedi. Nereden duyacaksn? Burada ou yasak bunlarn. Bak Arif Sa, Neet Erta, Ali Ekber iek... Ruhi Su var m? Olur, Ruhi Su koyalm. Kaseti koydu; yksekten balamt, kst biraz. ok sevdii, Ruhi Su'dan dinlerken ayrca mutluluk duyduu Karacaolan trks derinden derine ykselmeye balaynca dnd Esme karsnda bakp duran Doktor'a uysalca sokulup boynuna uzatt kollarn, dal gibi sard. "Bugn yardan haber geldi/Bi bir yandan bir bir yandan" Sarma dolatlar. Salt i ie girmi dudaklaryla deil, gvdeleriyle de karm gibiydiler birbirlerine. Kzn btn diiliini dayanlmaz biimde etinde duymaya balamt. u kz diretmese artk da... Ben de... Byle ba dndrc... Bu mzik... Uarken... Belli belirsiz sendeler gibi oldu birden. Hemen duralayp ekildi Esme. Duyumsamt demek! Kollarndan tuttu Doktor'un.

 Uzann isterseniz! Toparland, glmeye vurdu Doktor, Bam yle dndrdn ki, korkutmak iin yapm seni. Kayglanma, kolay yklmam; daha yeni getim ekaptan! Biliyorsun gencim ben! Glmsedi Esme. Durumu kurtarmak gereini duymu olmalyd, Siz de benim bam dndrdnz, dedi. Birlikte uzanalm isterseniz! Portakal, elma soyaym. Yattmz yerde ielim Romallar gibi. Glyordu. Doktor da glmeye balad. Gidip uzand kanepeye. Gz Eme'deydi. Ne gzel sylyordu trk de! "Dola kollarn boynuma/Bi bir yandan bir bir yandan" Ne gzel dolad kollarn. Nasl incelikle sevecen kz bu! Hani souk demitin ya, bu o kz ite! Dedik, sersemlik etmiiz! ok da becerikli. u elmalar, portakallar soyup dilimleyiine bak! Bouna "Es" dememiler Reklam-Ar'da. Esti mi yaman esiyor demek! Baularna bir sandalye ekip meyve, erez tabaklarn oraya ald Esme. Kadehlere arap doldurup uzatt. Dorulup ald Doktor. Esme gelip yastklar koydu, nce Doktor'a, sonra kendi srtna, iliti kanepeye; uzanp kadehini ald sandalyeden, Hadi, salnza, dedi! tiler. Salonu sinsice ele geirmi, birbirini izleyen Karacaolan trklerini dinliyor gibi dalgn meyve, erez alp araplarn yudumluyorlard ki, Eme'nin telefonu almaya balad. "Kapatmam mydm ben bunu?" diye sylenerek kalkp gitti, kitaplk stndeki antasn ap ald telefonu, arayan numaraya bakt; dmesine basp kapatt telefonu. Beenmedin mi? Beenmedim! Kimdi diye sormak geliyordu iinden Doktor'un. Sormad. Yerine dnerken glmseyerek bakt Esme, Merak ediyorsunuz? dedi. Evet, merak ediyorum. Yarlanm kadehini alp geti yerine, Edin isterseniz de, dedi, kt bir ey getirmeyin aklnza! Hayr, ben getirmem de... Doktor duraksaynca Esme ald hemen alayl bakyla, Siz getirmezsiniz de... kendisi mi gelir? Glmeye balamt. Doktor da gld. Evet, kendisi gelir. Bir duralamadan sonra ekledi, Kskancm ben! ylece bakyordu Esme. Dudaklarnn ateine g dayanyorum, kskanla nasl dayanacam, bilmem! Bir an dnr gibi kald Esme, nanrsnz bana, olur biter! dedi sinsice taklr gibi bir sesle. 199 Kts o! Ya inanmazsam diye korkuyorum Esmeciim. Gerekten kt. Gene bir an duralayp bakt Doktor'a, nanmadnz m hemen syleyin bana! Anlamam gibi bakyordu Doktor. Esme srdrd. Yalancktan inanm grnmek yok yani! 200 stesem de yapamam! Ben de yapamam! Hi iki kiiyi birlikte sokmadm yaamma! Yaamn sevsinler senin! Yolun basndasn daha kzm! Olsun; asl bu yata g o ballk. Doruysa! Ondan da m kuku duyuyorsun! Sorsana! Nasl bozaym bu gzel geceyi! Duymak gzel gene de! Her yan cinsellie batrlm bu toplumda g gider. Glmeye balad Doktor, Uzun sreli anlama yapyor gibiyiz Esmeciim! Yazp imzalayalm m ne dersin? Sresini kim bilir ki? dedi. Ksa sreli mi olsun istiyordunuz? Glmeden sessizce bakyordu Esme. Doktor bir sre dalgn kald, Benim istememle olsayd, dedi kendi kendine sylenir gibi. Yineledi yavaa, Benim istememle olsayd! Dorulup kendine ekti Eme'yi; uzandklar yerde okar gibi yumuack bir-iki pckten sonra, birbirine geen dudaklar, sarma dola gvdeleriyle bir yangnn ortasnda buldu gene kendini Doktor. Kayglar dolanmaya balad gene. Bu kez iyiden iyiye baarsz olaca korkusu toplanmt iinde. Niye gln

olsun viagra? Dnya kullanyor Doktor! Dorusu konumakt da, kz hazrm demiyordu ki. Smscak bacaklarndan kalalarna doru rkeke yol aranr gibi giden elleri engele arpm gibi duralad; gene ekmiti kendini Esme. stemiyor ite. "Ltfen!" diye sayklamaya balar imdi! Zorlayacak msn? Gcn var da sanki! Nasl yaparm ben o yardmc olmazsa? Ona yetiyorsa ben onu nasl... ne istiyorsun baka? arap m ielim? elim Esmeciim! Dumanlar gezinmeye balamt belleinde. Kadehi bir dikite boaltnca ardan bir sis bulutu gelip kt stne. Mutlulukla, glcklerle dolu bir beikte birlikte sallanyorlard kollarndaki Eme'yle. Dte mi imilerdi yoksa! 201 nc ie de demek iildi mi byle... Ah bu krmz dudaklar arabn! Ne gzel dnya bu! Mzik bile sessiz! Dola kollarn boynuma! Daha ne desin mzik! Bi bir yandan bir bir yandan! Hi bitmesin! Bitmesin! Bitmesin! Esmeciim, bu yol var ya bu yol... Sallanan beik durmu demek. Nereden kt bu sesler? Kapy m arptlar, nedir? Gzlerini yavaa ap akn baknmaya balad. Gndzd; stnde battaniye, giysileriyle yatyordu salondaki kanepede. Kol saatine bakt; dokuza be vard. Bandaki hafif aryla geceyi anmsad. Niye bitmiti gece? Sonuna kadar gitmesine izin vermedii bir sevimede salt arabn, pcklerin ateiyle nasl byle bir mutluluk d yaatabilmi-ti bu kz! Baknd; bardaklar, tabaklar kaldrlp masa temizlenmi, salon toparlanmt. Grltler, tkrtlar geliyordu aadan. Doruldu, Eme'ye seslenecekti; baucundaki sandalyeye braklm telefon almaya balad. At. Gnaydn! Uyandnz m? aalad. Eme'ydi. Gnaydn, dedi. abuk abuk konumaya balamt Esme, yle tatl uyuyordunuz ki, kyamadm uyandrmaya. Balayn, sabah ReklamAr'da olmak zorundaydm. Ne gzel geceydi! Toparland Doktor, Olanlar gerekti deil mi Esme, d deildi? D olsa hemen unuturdum! yisiniz? Sa ol Esmeciim! Uyanp seni grememekten baka 1 zc bir ey yok. yiyim. Bala, krmz arap hep byle yapar beni. Yapsn! Nasl gzeldiniz, biliyor musunuz? Seni lgn gibi seviyorum da ondan! Ben de sizi! Dilini peltekletirdi kzm gibi, 202 Siz... Siz... Siz... Ne tatsz kzsn sen! Gld Esme, Ama siz tatlsnz, ben de sizi ok seviyorum! Ne vakit greceim seni? Bugn? Yarn? Bir sessizlikten sonra, ok isterim ama, olmaz, dedi. Balayn! Faklte de var. Cuma gn arayacam sizi. Hadi, odama doluurlar imdi, toplantya bekliyorlar. Hoa kaln! pyorum. Kapatt telefonu. Aadan gelen ustalarn sesiydi demek. Kanepeden inip ayaa kalknca ba dnmeye balad. Ba ars da biraz artt gibi. Sandalyeye, yaz masasna dayanarak koltua geti yavaa. yle de skmt ki! Kalkp ar, ar, hafiften ba dnmesiyle trabzanlara tutunarak indi merdivenleri. Ustalar dardaki yamur borularn takyor olmalydlar. kinci kattaki tuvalete girdi. ktnda ba ars gemi gibiydi. Takma dilerini karp temizledi. On kadar kendi dii vard ya, stte, altta taklan protezleri karp su dolu bardaa koyuyordu geceleri. Byle aznda brakt m olmuyordu. Asl tedirginlii de imdi duymaya balamt; Eme'yle geceleri birlikte kalrlarsa ne " olacakt? Nasl karacam; dileri bardakta grd m irenecek. Sylemese de irenecek. Nasl dayanacak buna? Dayanacak m? Onun tiksintiyle katlanmasna sen nasl dayanacaksn! Nzm iin de duymutu: Ayr odada yatyormu Vera'syla bu yzden; o yatmadan da yataa giremezmi! Bu yata byle ilere kalkrsan doa da maskara eder seni! yle deil mi Deli Mey-zin! Ustalara indi. kt kapya. erileri dn bitirmilerdi neredeyse. u borular da taktlar m, birazdan tamamd i. Yedi yz

milyonayd pazarlk. Be yzn i bitince, iki yzn de bir ay sonra verecekti; gene akar makarsa. Yeminlere balad ustaba; ok salam yapmlard. Akarsa da buradaydlar, gelirlerdi hemen. Kesmese olmaz myd? Uzatmad, verdi paralarn. Evi temizlemeye de iyi temizliki biri varm kahveci Recep Efen-di'nin tand; otuz milyon alrm adam. stiyorsam hemen yollarlard bugn. Akama kadar tertemiz ederdi evi. Gelsin, yapsnd. Evdeydi imdilik. Kahvalty dzenlerken hemen gzne arpt, tertemizdi mutfak; kirli, bulak hibir ey yoktu geceden. Bardaklar, atallar ykanp kurumaya konmutu. Bu kz nasl stesinden geldi bu iin? Benim kadar iti o da. Hi uyumad besbelli! imdi de iinin banda! Gen! Ka tane kar byle gen? Saliha da gen! Zbarm eek gibi yatard imdi akamlara kadar! Salonda kahvaltsn ederken yakc, ikirciklilik-ten kurtulamad iin de rkek bir sevgiyle dnmeye balad Eme'yi- Kza olan duygularn deil, kzn gsterdii ilgiyi aklamak gt. Yirmi sekizinde -bile deil, daha yeni girecek- kz, seksenine dayanm bir adamla sevimeye kalkrsa doal olur mu bu? Bir psikiyatriste mi gtrsem bu kz ben? nce kendini gtr! aka deil, ciddiyim. Benim psikiyatrlk neyim var? Onun nesi var? zgrln yayor, gnlnce deneyler yapyor; senin kurduun sevgi ok mu umurunda onun? Ba kaldrmaya zeniyor belli ki, o da deil, tam koparamam ipini daha! "Bu ak beni iflah etmez ldrr." Yolda duralayan arabalardan birinden mi, yakndaki evlerden mi geliyordu? Alaturkasz yaar m bu halk? Trkmz bu! Sevgi ldrmez, sevgisizlik ldrr. Ne kadar srecek ki bu kzn sevgisi? Denemesinden bkt m eker gider. Sanr da olsa, mutluluk iinde yaayp gidersin bir sre; bitti mi sen de biter gidersin! Kazk m kakacaktn dnyaya? O ters kafasyla hangi mutluluu paylaacaz! Kafas da ille senin gibi olacak! Paylayorum sandklarndan yeterli dersi alma-dnsa git kendini denize at! Aldm da, ondan korkuyorum ya. Ama bakarsn bu da iyiye deiir! Byle sevecen olduu hi ge203 lir miydi aklma? Zeki, cin gibi! yle bo da deil kafas. Keke bo olsa: tk tk! Eletirel bakyor ama! yle sanyor! Dzen kurnaz; bylelerini kullanyor imdi. Biraz g renir belki, rendi mi iyi renir. Deitireceim diyorsan, basky unut! Tepesine binmeye kalkarsan hrn ocuklar gibi inatla karna dikilir bu kz; aklna bavurup inandrmaya al! ok gen ol-204 duunu da unutma! Keke unutabilsem! O benim tepeme binmesin de! O da zor biraz! Kendi bilir, yle bir halta kalkarsa! imdiden balama kavgaya! yi, bu yata Lalapaa elendireceiz! Ne olmu yana! Esme de syledi; senin yalarda k olmu Goethe, iirler yazm! Gld. ok benziyor! Ak roman yazacam, diyordun; kz da ak tantyor sana! Gene gld. Ak tanmam bu kza kaldysa! Ne sandn! Ak genlerden reneceksin! Ferdane'lerden ren istersen! Altna Ferdane'den gelen kd koyduu ansiklopediye bakt. Az ey renmedim o irkef kardan da! Dursun bakalm kt. Tam kalkyordu ki, aadan, ustann sesiyle doruldu. Doktor Bey, konuunuz var! Yrei hop etti. Ferdane! ndi abucak. Birinci katn merdiven banda durup bakt. Ak sokak kapsndan girmi, arkas kta duran adam bir anda karamad. Doktor merhaba, deyince sesinden ald birden. Sleyman'd, Bulgaristanl Sleyman. ard, kzar gibi oldu, sevindi bile. Nereden bulmutu bu evi? ndi; el sktlar. Ho geldin! Gel yukar! Merdivenlerde karken nseziymi gibi kukulu duygular dolanmaya balamt iinde; neredendi imdi bu? Salona girince balkona yryp yle bir bakt Sleyman, Abe ok gzeldir Doktor, dedi. Satn m aldn? Kira! Onartrsn da, ondan dedim! Ak yamurlarda. Eski ev. Sahibi Avusturalya'da, i bize kald. Oturdular. yi buldun buray! Adresi vermi miydim ben sana? Yok be Doktor, dedi Sleyman. Minibs brahim vardr bizim. Demitim sana. O brakt keye.

armt Doktor. O nereden biliyor? Hastalanmsn sen dediler. yi grnrsn. yiyim! Hastanede yatmsn. Bir ktip vardr orada Burhan diye, Bulgaristanl; yakndr bizimkilerin. O vermi adresi. Par diye k yand kafasnda Doktor'un; Ferdane de bunlardan ald. Avukat Mustafa'nn gnahna giriyordum az kalsn! yi tanr Ferdane'yi bu. Kahve, ay? tim be Doktor. Konualm. Konualm. Ee, nasl gidiyor iler? yidir. Ankara bir yllk giri kl vize verdi. Bizim ocuklara da verdiler. Bizim minibs brahim, Arif vardr Varna'dan bizim, benim kk olan, smail, Vangel vardr bi de Plovdiv'den bir Bulgar, ortak i yapacaklar; dalm-dsatm. Byk bir depo kiraladlar burada, Aksaray'da. Bulgaristan'da birok mallar yoktur. Oradan da buraya getirecekler. yi kakaval ararlarm burada derler, Balkan kakaval. Sonra burada deri giyim ileri... Fiyat ayrlklarndan doacak parlak kazanc gstermek iin iki lke arasndaki mal deerlerinin parasal karlatrmalaryla rnekler veriyordu Sleyman. Syledike de artyordu cokusu. Partideki devrimci tartmalarnda da byle aslanlar gibiydi bu! Bir gnlerin burnundan kl aldrmayan keskin devrimcisi u adam! Seim dneminde Trkiye'deki partileri, siyasal gelimeleri deerlendirirken, biraz kar kanlara "burjuva uaklar, satlmlar!" diye bas bas... Ferdane gelmi sana. 205 I Soru, Ferdane'nin kapda pat diye yeniden dikilmesi gibi olmutu karsna! Toparlanp sessiz kald tepkisini belli etmeden. Kovmusun, derler! Yumuatmak iin glyordu sylerken. Kovdum. Sert, kesin yant uyar olmutu Sleyman'a; toparlanma ge-206 rei duymu gibi, sessiz durdu bir sre. Dorulup bakt, Kt eyler sylerler Doktor, dedi, sinsice bastrarak. ok umurumdayd! yle deme be Doktor! Biz zlrz! Ben zlmyorum! Alm onlarn pisliklerine. Dnceli kald Sleyman. Sessizlik uzaynca, Ben, dedim ayptr. Doktor yapmaz bunu. Tank var derler. ok da bir para! Ne kadarm? Ne bileyim Doktor! Bin milyon mark derler. Melahat'a bakarsan, abe almtr dilim, Ferdane'ye yani, bakarsan milyondan da oktur. Size vermi listesini. yle der! Listeyi aldn m? Aldm. Soru dolu bakn stne dikmiti Sleyman. - Yrtp attm! Bakmadm bile! Yoktur sende byle bir para! Kime ne bundan? arm gibiydi Sleyman. Gene bir sre baktlar sessizce. Evet, bende Parti'nin bir paras var. Says nemli deil. Kalkt yavaa, yandaki kanepeye geip yasland arkasna, Bir kuruunu bile vermem onlara, dedi szcklere tek tek bastrarak. Ne diyeceini bilemeden kalmt Sleyman. Biraz sonra ald gene alttan bir sesle, Vardr senin de bir bildiin. Benim bildiim; bu para iilerin, emekilerin paras. Onlarn kavgas yolunda kullanlacana beni tam inandrmadka kimse alamaz bu paray benden. Anladn m? Anladm, anladm da Doktor; bakalar byle bilmez ki bunu. Bir duraksamadan sonra ekingen bir sesle ekledi, Yedi, derler! Alaylca gld Doktor Onlar yiyemeyince o yedi diyecekler. Ne yapaym? yice alaya vurarak,

 Bu paray yemek onlardan ok bana der aslnda, dedi. Para getiren tm etkinlikleri, sergileri, gsterileri, konserleri, paral toplantlar, dzenlenmi zel gnleri, zel geceleri, Almanya, Fransa, svire, giderek ngiltere'de rgtleyen, sen de biliyorsun ki, biziz. Doktor Ramiz, kars Sacide, ben. Dnce, tasar, uygulama, hepsi bizden kt. Parti kullansn diye topladk paray; Parti gitti para elimizde kald. Parti'nin yolunda yaptk, ama Parti yapmad bunlar. zel atlmc baarmz-d yani! Glyordu. Sleyman da glyordu. Glckler dald yznde Doktor'un. O sralar da bin bir pislik yapt bunlar, diye ald. ounda ie ta koydulard neredeyse. Ermenileri kkrtyor olduk! Krtlk yapyormuuz, dediler. Demediler mi? Sacide'yle Ra-miz'in cenazesine bile gelmedilerdi. Dorudur, dedi Sleyman. Ferdaneler sattklar biletlerin bile hesabn vermediler doru drst. nce onu versinler! imdi kurduk dedikleri rgtn, neydi ad, Komnist bilmem ne Partisi'miydi? Marksist-Leninist'dir. Ne zkkmsa! Etiket taktlar diye, bizim partimizin yerini tuttuuna inanyor musun sen Sleyman? Abe ben inanmam da, inananlar vardr. Evet var, Ferdane'nin evresinde toplanm, ne idn, 207 gnnde bizim partiye nasl szdklarn ok iyi bildiimiz kimi lmpen, kimi kar peinde servenci bir avu goist. Bir sessizlikte bakp duruyorlard ki, kmldayp ne arkaya ardan bir-iki gidip geldi Sleyman, Syleyeyim mi, ne dnrm Doktor, dedi biraz ekinir gibi. 208 SYld Bizim ocuklarn ortaklna kullansak bu paray? Byk kazan vardr. Paramz olsa bu ii ok bytrz, hemen Avrupa'ya alrz deyip durur bizimkiler! ard, kzacak oldu; sonra sinir boalmas gibi bir kahkaha att Doktor, Yaman burjuva olmusun be Sleyman, dedi. Donup kald Sleyman; kt bozulmutu belli ki! Toparlan-di, A be Doktor, dedi. Yiyelim demem. Para bu! Ne boka yarar mlekte yatarsa? Toparlanp doruldu Doktor, mlekte deil, dedi. Gn geldi mi kar. Servene kal-kamam Sleyman; ya batarsa? Sorumluluu benim stmde. Ne dnya byle kalr, ne Trkiye. Kimseye zkkmlatmam o paray. Sen bilirsin Doktor! Sessiz, dnceli Sleyman konuyu usuldan deitirip sert lodosa, baln bolluuna, ucuzluuna kaydrd sz. Ben gideyim, diye kalkt biraz sonra da. ocuklar beklerler Aksaray'da. Aa indiklerinde ustalar da ilerini bitirmi ayrlyorlard. Artlarndan karken biraz geride kalp duralad Sleyman, uzatt elini, Kendini kolla Doktor, dedi giz verir gibi alttan bir sesle. ok kt eyler dnr bunlar. Kapy kapatp da ar ar merdivenlerden karken gelecek kt eylerin neler olabileceine dalyordu ki att kafasndan. Bu gzel gnde mi dnecekti bunlar! Sleyman' da onlar m gnderdi acaba gzdan iletmek iin? Olmayacak ey mi? yi; benim bildirimi de onlara iletir. Tmnn can cehenneme! Salona knca ansiklopediler altndaki kda takld bu kez de. unu yrtp Sleyman'a syledii yalandan da, kttan da kurtulmakt en iyisi belki de. kard kd kitaplarn altndan. yle bir gz atarken bile, kolay nleyemedii tiksintiyle kark kzgnlk kabaryordu iinde. eitli kentlerdeki etkinliklerin yalan yanl getirileri alt alta yazlp toplanmt; bir milyon yz altm bin mark olarak gsteriliyordu. Su ilemi, bu kazanmn stne oturmutu Doktor Nahit Kotar! Bu parann hesabn hemen vermeliydi. Hesab vermezse o da, hangi biimde olursa olsun ona yardmc olacak su ortaklar da, sonucuna katlanrlard. Yalnz bana deil, destek verecek tm namuslu kiilere de gzda veriyorlar; yaltmayacaklar beni akllarnca.

Kadnl, erkekli birka adla imza da vard ktta. Ferdane'den bakasn tanmyordu pek. Polis ajan diye bilinen Necati'nin kz kardeiydi birisi de. Sprntler! Elinizden geleni geri koymayn! Yrtmad; ald yere brakt kd. mzalar vard; dursundu onlar! Bizim de bunun hesabn sormamz gerekir bakarsn bir gn! Ruhi Su'nun akamki trkleri de ieren Smeyra'yla birlikte syledikleri kaseti koydu; uzand kanepeye. Uzun havann "Yine bir gariplik kt serime/Ben de bilmem ya nice olur halmz" diye derinden bir lk gibi seslenii iine iledi birden. "At srp bu ellerden de gitmek isterim" diyordu trk. Gideceim neresi kald ki benim! "Belki tuz ekmektir de balar yolumuz". Benim yolumu bu kz balyor imdi! "Bugn yardan haber geldi" balaynca geceyi yeniden yaamak isteiyle yumdu gzlerini. "Eildim bir buse aldm/Bi bir yandan bir bir yandan" Ruhi Su'yla Smeyra birlikte sylyorlard. ok sevdii, Almanya'da erir gibi lp gidiine, doktor olarak elinden bir ey gelmemenin acsyla umarsz biimde gzlemci kald Smey209 ra'yla eski bir yara szlad iinde. Ne yiit diren gstermiti, o ameliyatlardan glkle kurtard gvdesiyle! Son saatine kadar syledi trksn, konserler verdi! E dosttan kimileri birilerinin kuyusunu kazmakta uzmanlk yarndayken trklerin kavgasna adamt kendini. Gzel kadnd. Gzele yalansz biimde inandn m da gzel oluyorsun! Peki, benim sevgilim neye inanyor? Hibir eye! Samalama! O da gzellie inanyor. Daha imdiden iimi kavuran bu dayanlmaz zlemle ne yapacam ben? Aranyordun, buldun! Ben mi aranyordum! Ak roman yazacaktn! Byle mi olur ak; dpedz sersemlik bu! Duyarln sinsice artran mzii, bir korunma gdsyle kapatt kalkp. Kitap kartrmak da gelmiyordu iinden. kp da nerelere gitseydi imdi? Yemei darda yese bile dnp yatmalyd; gecenin yorgunluu stndeydi daha. Hi uyumadan kalkp sabahn krnde, gle oynaya iine koan, ceylan gibi kzn sevgilisi ben olacam! O cin kz da grmeyecek bunu! Ciddiye almyor ki olay! "Sizi seviyorum"dan te sz kyor mu azndan? yi ediyor; aman kmasn! Bunalmdan kaar gibi frlyordu ki, kapy anca delikanldan bir adam grnd avluda. Recep Efendi yollamt; temizlie geliyordu. Ne yapacakt imdi? Dnp bekleyecek deildi. eri koydu adam; iini bitirince ekip giderdi kapy. Parasn verdi. kp soka dnd, anayolda deniz kysna geti hemen. Kocaman paral ak bulutlarla dalataki gne altnda yosun kokan serinlii derin derin soluyunca masmavi stanbul'un ortasna dmt ite! Dn de byle miydi bu kent? Dn dudaklarnn tadn bilmiyordun daha Eme'nin! Martlarn tylerine, teleklerine baksana, ipek, gagalar altndan! Glmsedi. Akn tanm buymu; baka trl bakacakmsn yeryzne! Hibir eye baka trl bakamam! Bu stanbul beni hangi gn zil zurna esrik etmedi ki! O, gensin dedi, ne de inandm ben de! Genken yalan kolay sylenir; yallkta da kolay inanlmaz! Ya inanmak mutlu ediyorsa! Doum gn iin ne alsam u kza? Neye sevinir, neye kzar; onu bile kestiremiyorum daha! ok ok ok gzel... de, ne? iek dedi. iek kolay. A sor, en iyisi. Sorduk; syledi mi? Hem o bilmesin de, artc olsun biraz! G iin! Kolay ne var ki bu kzla! Kapalar'y m dolasam bir? Taksiye atlayp Beyazt'a kt. Yol boyu dnd sorunu Sahaflar'dan geerken de zememiti. Kitap m alsayd? Kitap, kaset, bilinenler. Kapalar'da ne bakacakt; antika bir ey mi? Sandal Bedesteni'ne yrrken pek de umutlu deildi bir ey bulacana. Geziyoruz ite. Kuyumculardan altn al-sana! Tam yakr! Nian yz yakmaz m? Tatl olur belki de; parmana uyar m, uymaz m? Nesi tatl olur? Ke bucak kaar bakarsn, bu adam deli midir, nedir diye! Mahalle kz m bu, nian yzne atlayacak hemen. Takmaz. Herkes soracak, kim bu diye. ok umurundayd da; kendisi istemez. Yan yana, i ie sralanm antikaclarn vitrinlerine bakarak gezinmeye balad. amdanlar, saplar incik boncuklu hanerler, ilemeli ceviz kutucuklar, Osmanlca el yazmas levhalar, divitli hokkalar, gml kemerler... Duralad, u kemeri mi alsayd? Girdi ieri. Kemeri gsterdi. kard adam. Eline alr almaz vazgeti hemen. Grnd gibi deildi; i ie gemi ince metal paracklardan olumu, hafif bir eydi. Ucuzdu. Antika deilmi, yeni, Alman gmym. Kapya dnyordu ki, raftaki bir ini biblo arpt gzne. ndirtti hemen. El kadar bir eydi. Ak sa sakal birbirine kanm ok yal bir adam, tay benzeri, ok gzel bir ak an yelesine kolunu

atm, kt kecek, glnesi, umarsz bir bitkinlikle bakyordu; ata binecek durumu mu vard ki! Ban dimdik kaldrm, gzlerinde alayl bir glmsemeyle bakyordu tay da sanki! Karikatr izgilerinde, daha dorusu renkli bir izgi film havasndayd. ard Doktor; bundan gzeli, anlamls nereden bulunurdu? Sanki zel yaptrlmt! Kim bilir, alafrangayla arplm hangi Osmanl konandan dmt buralara! Eski bir eydi. Doru, yalan, Dresden ini-siymi; On dokuzuncu yzyl. Yz milyon diyordu adam, seksene brakt. Elinde paketiyle karken sevinliydi. G i kolayca " 211 zlvermiti. Hem de en gzelinden! Yaamda her ey byle olsa ya. Yama vard! Hem pek mi tatl olurdu yle ini ksz, dmdz bir yaam! Esme beenecek mi bakalm? Dan diye bir sz ederse bir de. Esme bu! Yalanszlyla gzel! Sylesin ne istediini de alalm o zaman! Soka dnmt ki, yzne arpan incecik, "Aa Doktor Amca," lyla uyand birden; Neviza-212 de'de, meyhanede yanna gelen Krt kar kocayd. O geceden de byk yaknlk gsterip nce kadn, sonra kocas boynuna sarldlar. Bir trl size ulaamadk, diye hemen ald adam. O avukat, Mustafa Kykolu'nu bulduk, aradk telefonla; vermedi numaranz; ak ak atlatt bizi. Hastanedeymisiniz de kimseyle grmek istemiyor musunuz... Bir ara oldu yle bir ey. ok iyi grnyorsunuz. imdi iyiyim. Hayrola, nedir bu kuyumcularda byle? Taklr gibi syleyiine gldler. erife'nin teyze kz doum yapm da, altn bakmlar bebee. Ad erife'ydi, tamam. Bununki neydi? O da kar imdi! Hediye aldm ben de, dedi Doktor. Birinin doum gn var da. yle bir gsterdi paketi. ocuklar, gelin urada bir le yemei yiyelim; ene alarz biraz, zlem gideririz. Sevindiler. Laleli'de nl bir kebapya gitmeyi istiyordu oktandr; bugnm demek. Lahmacunu ok seviyordu; ara sra kaamak yapyordu byle. Bugn kebapya gidelim diyormu onlar da. Krt olur da kebap sevmez mi? Ben pek dkn deilimdir; Mahmut ok sever. Tamam, Mahmut'du olan. Kapalar'yla Laleli arasndaki yol boyu, Trkiye'ye nasl girebildiklerinin yksn anlatt Mahmut. Benimki gibi. Ayn engeller, ayn yollar. Yalnz bunlar yklce bir para demiler. Durumlar daha m ard; yoksa daha m soyguncuya attlar? imdi iyiymiler, neyse. Kzarm et kokular arasnda girdikleri salon kalabalkt. Garsonlar paltolar alrken paketini brakmad Doktor, yanna ald. Genie bir masaya karlkl yerletiler. Garson isteklerini yazp uzaklanca, Sizinle ne ok konumak istemiizdir Amca, diye hemen ald Mahmut. Ka yl oldu! Evet, ok yllar geti. Duyduk, siz de ayrlmsnz sonra TKP'den. Suskun kald bir sre. erife'yle Mahmut gzlerini dikmiler, yant bekliyorlard. Eskileri dkecek bunlar! Ne yapacaklard ya; zlem giderelim dedin! Bakn ocuklar, ben o gnleri anmsamak istemiyorum. O ki sordun, unu syleyeyim sadece: Parti'den ayrlmadm. Atmlar beni diye duydum; yirmiotuzluk bir listede adm varm. Ne baktm, ne aratrdm. Sonradan dzeltip geri almlar dediler; onunla da ilgilenmedim. Hi ara vermeden doru bildiim iimi yapmaya altm elimden geldiince. Bu arada, parti dentimizi veriyorduk; hibir ey demeden alyorlard onlar da. Gltler, Hep yle yaparlar, dedi ikisi birden. Baka? Baka syleyecek ok ey var da, dedi Mahmut. Konumak istemiyorsanz... Duralad bir an, ekledi yavaa,

 Sizi doktor olmanz kurtard. . Sizi de Krt olmanz kurtard. Gltler. Kurtard da ne yapt? ldrecekler miydi beni doktor olmasam! ekingen bakyordu Mahmut, Bat'dayken olmazd ama; ne beklenmez ki o Marat'tan? Adlan brak olum! Her yolda pis yaratk kar. Yolumu213 zu boydan boya irkef etmiler bizim, sorun o. Yok olmak istemeyenin sua katlmas temel kural olmusa, Marat, meret kim oluyor? Cehenneme evrilmi komu badaki en rk yemilerden biri bizim baheye de dt! Yedirip bir avu genci de aladlar. En iyisini yapyoruz sansyla yapld ne yapldysa; en kts oldu. Komu ba da kuruttular sonunda. Tm gzellik-214 leri bitirdi o al pislikler. Onun iin durmuyorum adlar zerinde. Ktler yok mu? Var. Bu yola bylesi uygun olduu iin var! Aslnda yakan o deildi ama, ne yapalm ki byle oldu! Yenisine bakalm! erife de, Mahmut da, dalgn, dnceliydiler. Her ey rmyor. Dorular kalyor. Kalr Mahmutuum. Erilerin yannda dorular ac ekecektir yalnz. Gze alnacak. irkinlii de, gzellii de bu, dnyann. at; iinde gezinen kara bulutlar dalmt. Onlara deil de kendine sylemiti sanki bunlar. Kebaplar gelmiti. Sessizce yemeye koyuldular. Sizde Krtlk var m Amca? erife'ydi soran. Gld Doktor. Yok, dedi. Nereden kt? Bizim Krtlerden de syleyenler oldu. ok yaknlk gsteriyorsunuz Krtlere! Ac ektirilen bir halka nasl uzak dururum kzm? Komnistim ben, Trk'm, ama insanm nce! Ermenilere, Sryanilere, Alevilere de yaknlk duyuyorum. Biliyorum ki, onlara ac ektirenler, Trk de iinde, herkese ektiriyorlar. Onlar kurtulmazsa bize de kurtulu yok. u ak doruyu grenler niye bu kadar az bu lkede? arpklmzdan olum, dedi Doktor. Doutan Kemalizm'in mayas alnm kafa, bu kadar oluyor! Dnyann bir ucunda yaplan kanl eyi duydu mu frlar, alar; yalancktan da olsa yiitlenir. mza verir, yry yapar! Kendi avlusunda yllardr srp giden krma, kyma gk kmaz. Doruyu sylemeye kalkandan da ke bucak kaar. Pabular pahal nk! Tutarl devrimci olmak kolay m? Bosna'daki kym knamaya gittiler, biliyorsun, byk amatayla. O gnler burada kan gvdeyi gtryor, blgede t kmyor! "ttihat" mayas var Kemalizm'de. Kk burjuvazinin tutunduu daldr ttihatlk. lkel yamac burjuva kabadays, komitaclkla vatan kurtaracak! 215 Kurtarmas iin nce srtn dayayaca burjuvazili bir vatan kurmas gerek! En kolay yolu da para pul kimdeyse nce onu soymak! Ulusal zengin yaratacak! Ermeni kym yapar. Alman emperyalizminin peine der, Turan'a gidip byk Trk imparatorluu kuracaktr, Kafkaslarda yz binlerce insanmz krdrr. Geri Kemalizm dersini alm grnr bunlardan ya; birkan sallandrsa da, ayn ana yapdan geldii iin, genlerini tar tti-hatlk'n. Varlk vergisi karr, Trk olmayann malna el koyar; hasta, yal dernek Akale'ye srer. kinci Cihan Sava'nda, Saraolu'nun gc yetse, Kafkaslarda Enver'lerin servenine kalkt, kalkacakt Trkiye. kinci Cihan Harbi biter. Denok-rasicilik oyunuyla vurguncu, soyguncu burjuvazili vatan yapma yolu alr. Her mahallede bir milyoner yaratacaklardr; kanl 6-7 Eyll yamas olur. Trkm demeyeni asp kesmeye kalkarlar neredeyse! Bu basklar ortamnda naslsa bir Beiki kt da, bir lde de olsa, aydn olarak ulusal onurumuzu kurtard! Sana bir ey soracam Mahmut; PKK'li misin sen? Duralar gibi oldu Mahmut. Doktor hemen ekledi, Bala, sizi yakn grdm iin soruyorum. Yantlamak zorunda deilsin! Yantlanmayacak bir yan yok Amca, dedi Mahmut. Dnr gibi durdu bir, Eskiden uzaktk onlara biliyorsunuz. Onun iin sordum. Kimi politik kartlarnn dnda, gnl PKK'den yana olmayan ok az) Krt var bugn. Biz de, ne ilerindeyiz, ne kar-

larndayz. Sras geldi mi yanlarndayz! Onlarn aralarnda da bizi sevmeyenler var! Glmseme gezindi zeytin karas gzlerin ldad esmer yznde. Siz ne diyorsunuz? Ben de sizin gibiyim, dedi Doktor. 216 Sessiz bakt bir sre, ekledi yavaa, Ben Apo'dan korkuyorum yalnz! erife'yle Mahmut, gzlerini dikmi bakarlarken tedirgin kmldadlar yle bir. Kahramanlardan korkarm ben! Apo sorunu deil aslnda. Tanmam etmem adam. Baklar Doktor'dayd kmltsz. Bir sr yakndk demin sosyalist insanln bana gelenlerden, diye ald Doktor. Gerekti bunlar. Biraz duraksayp srdrd, Uyduruk kahramanlarla dolu o yol! Stalin'e ta karttlar hepsi de! Gerekten kahramanlk yapmlar da var ilerinde. Kahraman diye baa kartp da tapnma balad m, tapanlarla taplanlar el ele veriyorlar, tm temel deerleri, kendileriyle birlikte ekip irkef kuyusuna gtryorlar gle oynaya! Kiiye tapnmann hep sosyal-politik yan stnde durulur. Birey olarak kiiler gzden kayor. nsana gvenmiyorum ben ocuklar! Nesine gveneceksin ki? Bu toplumun rn. Karn ya da bir yeri ackt m ba derdi o! Yesin, isin, aapsn! Hemen olsun, en iyisi olsun; parann by kendinin olsun! Kar yan sylemi-se, o doru yadsnsn, yok edilsin hemen! Gds bu! yle bir yaratk! Direnci yok mu bu irkin yanma? Var! Direnci, iine bastrmasna yarar bu gdlerini sradan biriyken! Kahraman diye kp evresi de "Sensin!" dedi mi... Her dedii, her yapt teoride de, uygulamada da batadr artk! Burnu havada, acmasz alacakl olarak dikilir tepeye! ini yenme istenci de eriyip gitmitir. Biliyoruz, btn bunlar toplumun snfl yapsndan ediniyor bireyler... de, neyi deitirir bunu bilmemiz? Bugnk somut durum bu. Cann ortaya koyarak en parlak biimde yaptn, doal grevi bilerek yapm, yaptyla ba dnmemi, gerek kahraman yani, ka tane? Gerek insan, gerek komnist yani? Rusya'da halk bulamyor diye ayna eker atmayan Lenin gibi. Kartlarndan gelen dorulara yrei, kafas nyargsz ak... Ka Lenin var tarihte? Krt halknn payna m decek o Lenin bugn? O yol ald m daha kts oluyor; yaplan yce ite hi de pay olmayanlar yerleiyor suyun bana! Canavarlarn eline braklm koyun srleri dnemi balyor! Doru diye ortaya srlen her eyden kuku duymak insan onurunun gerei oluyor artk! Cannz sktm deil mi? Glerek doruldular. Yoo Amca, dedi Mahmut. Ben de ok dnmmdr. Bakn, bizim kyde bir dere var. stne kpr yapmlar, yllar nce. Ta, ktk karm, kk bir ey ama, hele baharda sular azd m ok ie yaryor. Okul derenin te banda. Dedemiz Hac Kurban yapm diye bilirdik; yle bellettiler bize. ok sonra rendim ki, bir Ermeni usta varm kyde, Mgr Usta, tehcirde ldrmler; o yapm. Komuda ok yal bir nine syledi bir gn; sk skya da uyard, bir yerde szn etmeyeyim diye! Bizim Hac Kurban Dede, bir-iki ktk vermi kpr iin! Mgr Usta'yi ldrten de o. nsanlar alald m, bir kpry bile kimin yaptn renemiyorsun! Evet Mahmutuum, bir eyleri gze almadan hibir gerei renemezsin, hele bu lkede. Ermeni tehcirini, krmn, kymn konuturmuyorlar. PKK gelmeden Krt szcn szlklerden sileceklerdi neredeyse. Bunlan atn m vatan haini oluyorsun! Ermeni'ye, Krt'e onu yapan, Trk'e yapmad nk! Asl vatan hainlii yasaklarla balyor bu lkede. Yemee daldlar bir sre. TKP ile ilikileriniz ne oldu sonra? diye Doktor ald gene. Bir ey olmad, dedi Mahmut. Atmlard bizi; ne olabilir217 I di ki? Aslnda bizim iin de bitmiti o i. Krtler el uzam bize. Ksa bir arayla srdrd, nanr msnz Amca, dncelerimin temelinde kesinlikle Krtlm olmamt o gne dek. Bugn de yok, ama aka syleyeyim...

Duralad bir, ac bir glmseme belirdi ince dudaklarnn kvrmnda, Krtlm eskisi gibi unutmuyorum artk, dedi. O g gnde bize elini uzatan komnist tek Trk siz oldunuz. Ku-dam'da, BahnhofPta inmiiz Berlin'de; be paramz yok. Bizi bulup sz ettirmeden, cebime tktrr gibi para koyuunuzu hi unutmam. Bir yeri bilmiyoruz. Hemen alp bir apartmana grrdnz bizi; Trkiye'ye gitmi arkadanznm. O gece, sabaha kadar aladk biz erife'yle. Kan koca duygulanmlard; gzleri doldu dolacakta ikisinin de. zlmt Doktor da. Biraz da yadrgad bir duruma drmt sanki kendini. Ben bunun iin mi sordum! Glmeye vurdu, Aman ocuklar, bytmsnz, dedi. Sizin banza gelen en kts deil. yi oldu belki de, yolunuzu buldunuz! Durumu kurtarmak iin syleyiverdii eylerin pek de anlaml kamadnn, daha sylerken ayrmna varmt. nandklar partilerinden olmu ocuklar... Uyandlar, kt m! Gerei grdler! Tutamad, Size yapt bir ey mi! dedi. Canavarlardan kaarak sosyalist lkeye snm, kanser sanclan iinde kan ieyen 72 yandaki Doktor Hikmet'i, urunda btn bir yaamn verdii sosyalizmin vatanndan, kara alarak smrd ettirdi o vicdansz orospu ocuu it! Yreinden kopar gibi akp gitmiti szckler. Sessizlikte durulmaya alt bir sre; toparlanp doruldu, Evet, Krtler diyordun? Okul arkadalarm vard, Krt. Sol, demokrat ama, komnist deil. Ulusalc ya da feodal kafal filan bulurdum onlar; srekli kavga ederdik. Avrupa'daydlar, duymular; geldiler hemen. Siz Dsseldorfa gittiniz o gnler, anmsadm, bizi de Bremen'e gtrdler. Epeyi sonra ilk kez Kln'de karlatk sizinle, deil mi? Konser dzenlemitiniz. Komkar'olarla ilikin vard sanrm o gnler. Tm rgtlerle ilikim oldu da, hibirine katlmadm. Basnda altm, biliyorsunuz. Biliyorum. Bitti mi o i? Yo, sryor. Ara sra haber yapyorum d basna. Krt sanat, edebiyat zerine yazlarm kar Almanca basnda. Glerek takld Doktor, Komnistlik de sryor! Glmsediler. Sessizce dinleyip kebabn yiyen erife dikeldi birden, Papaza kzp da oru mu bozacaktk? dedi aaron bir kz azyla. Marat ykld gitti. Mezar da basma yklsn! Siz aslan gibisiniz kafanzla, yreinizle. Ona m bakacaz, size mi? "Mezar da basma yklsn!" szne birden gld Doktor. Sevgi dolu gven bildirisiyle de duygulanmt dorusu. Sa ol kzm, dedi. Sen, ben, u, bu sorunu deil, siz de biliyorsunuz. Tutamayp svp sayyoruz ya, Marat kim! Uyduruk bir herif! Ama Sovyetler, boy boy rettikleri bu tr heriflerin pisliinde batp gitti bugn. Yrei olana o yol imdi daha ak. Tarihte, hangi yknt doru yolu kapatm ki? Konuyu deitirdi birden. imdi durum? imdi iyiymi durumlar da, geen yl her eyi gze alp geldiklerinde epeyi sknt ekmiler, ama yerlemiler artk. Mahmut, bir Krt arkadann yaynevinde, biraz da ortak gibi alyormu. eviriler, Krt folklor aratrmalar filan. erife, Hali'te bir konfeksiyon atlyesi varm hemehrileri bir Krt'n gene, ynetim grevlisi gibi bir eymi orada. zinliy219 220 mi bugn. Defterdar'da oturuyorlarm, kirada. erife'nin anas ocuklara bakyormu; yanlarndaym. Telefonlarn verdiler, Doktor'un telefonunu aldlar. Tedirgin etmezlerse, grmek istiyorlard ara sra. Yemei demeye kalktlar, brakmad Doktor; o armt. Baka gn derlerdi onlar. Yola km, ayrlyorlard ki, Biz nereye gidiyoruz imdi biliyor musunuz Amca? dedi Mahmut. KALAN MZK'e gidiyoruz, Manifaturaclar ars'na.

Bir duralayp anmsad Doktor. u mzik yaynlar yapan... Evet. Sryanilerle ilgili yeni bir CD kardlar. Onurlu bir ii baaryla yrtyorlar. Onlar tanmazlar beni ama, yllardr izlerim ben onlar. Avrupa'da Krt'n, Ermeni'nin szn eden, trklerini syleten Trk tanmazlar m hi? Daha geende konutuk. Birlikte gidelim isterseniz; ok sevinirler. sterdim de, bugn olmaz, dedi Doktor. Baka bir gn. Selamlarm, sevgilerimi iletin! Halklarmzn kltr, sanat rnlerini titizlikle koruyorlar. Yurtseverlik budur! Yrekten kutladm syleyin! Ayrldklarnda akamn yorgunluu stne kmt. Yemein arl da bastrnca gidip eve yatmaktan baka hibir eyi gz kesmiyordu. Esme telefon edip arsayd imdi?.. Gitmem der miydi de, armasnd! Taksiye atlad. Eve geldiinde evi bitirmi aa tal ykyordu adam. Ayakkablarn beze silip merdivenlere geebilirdi. Islakt merdivenler de. Yatak odasna girer girmez stne battaniyeyi ekip ylece uzanverdi karyolaya; gzlerini kapatmasyla da uyumas bir oldu. Atnda karanlkt; altya geliyordu saat. Dinlenmiti, salklyd. Esme arsnd artk! Ne yapyordur imdi? Ne yapacak, gzleri kapa-nyordur uykusuzluktan; gidip bir yatsam diyordur! Bekle! ekip bir meyhaneye giderler imdi! t can vardr onlarda! Elli yl nce sen ne yapyorduysan onlar da onu yapyor! imdi ne var kafama vuracak, "elli yl, elli yl!" diye; biz baka ey mi dedik? Hem elli deil, elli bee yakn! Tuvalette ilerini bitirince gelip sandalye stne brakt doum gn paketini ald Eme'nin, salona kt. Temizlenmi, derlenip toplanmt ev. Recep Efen-di'ye syleyecekti, bu olan gndersindi temizlie artk; daha nce on bete bir gelen Menure Hanm, ucuzdu ya -Yirmi mil- 221 yon alyordu. Onu da Recep Efendi gndermiti- yalan yanl yapyordu her ii. Ald hediyeyi karp kitapln stne koyarak yle bir bakmak iin, zenle sarp sarmalanm paketi asn m, amasn m salland bir; at sonunda. Kitapln stne koydu, ekilerek bakt. Bir gzel tay irisi atla bir yal adamd sonunda! Biraz da "ki" havasnda. Gzel yan, yal adamn abartl bitkinlii yapay bir gsteriye benziyordu; kendisiyle alay eder grnrken, bakanlar iletiyordu sanki sinsi glcyle. Dikelip srayacak birden atn srtna! Deli Meyzin'in 'melun'la-nndan bu herif; g biner, g durur atn srtnda o grnmyle. Biraz da yoruma balyd bunlar! O byle kuruyordu ya, Esme bu incelie bo verip beenmezse su saylmazd hani! Bula bula bunu mu buldun olacakt o zaman! Ne yapalm, elime bu geti; baka bir ey de gelmiyor ite aklma. Akln baka yana kayyor da ondan! Evet, baka yana kayyordu akl. Ferda-nelerin, okuduunda aldrmam grnd, kafasnda sinsice gezinip duran, yardmc olacak su ortaklarna da gzda verici szckleri gittike arlayordu iinde. Kap kovalamakla olur mu; dneceksin! Kuru sk myd yaptklar, bir ey mi duymulard yoksa? Nereden duyacaklar? Vasken'le yaknlmz kim bilir ki? Belki Sleyman! O da bilmez. Gemi olaylar kafasnda canlandrp anmsamaya alt. Vasken'in katld Budapete'deki bulumalarnda, yemekte Sleyman da vard ya, oradan p diye kondurup Ferdane'lere mi yetitirmiti? Neyi konduracakt da neyi yetitirecekti? Vasken'i onlar da tanr aslnda. Tanmazlar; nereden tanrlar? Khtal, -Khtal da deilAdyamanl Vakkas diye tanrlar! Vakkas'n Khtah, Ermeni Vas-ken olduunu, anasnn asl adnn Selvi deil, Sirpuhi olduunu benden baka kim bilir onlardan? Btn dnme Khtalar gibi, kimlik kartnda bile Ermeni adlar yok. Selvi'den doma, Nebi olu Vakkas yazar. Paranoyaya m kaptryoruz, nedir! Artyordu tedirginlii. Arasa myd bir? ok gerekli olmadka te-222 lefn da etmeyelim demilerdi. Telefon numarasn bildirmek iin atnda iki sz edip kapatmalar ondand. nemli bir ey olsa o aramaz m! Ne diyeceksin imdi? Ap bir, "yi misiniz?" diye sormann ne yersizlii vard, ne de sakncas ya, ikircikliydi gene de. Bir eyler uydurup duracana syle aka; Vasken'i grecein geldi! Yalnz imdi mi; her an geliyor greceim. Birka Vasken daha tanm olsaydm u dnyada keke. Biraz daha gesin bakalm. Gelirken ald gazetelere gz atmaya balad. Hibir ey anlamyor gibiydi okuduklarndan.

Anlayacak bir ey de yoktu ya! Eme'ye taklmt gene akl; cumaya kadar nasl bekleyecekti? Saatine bakt, altya geliyordu. Arasa myd bir? lk gnnden bezdireceksin kz! Bo olursam arayacam, dedi; koturuyor demek. nanaym m? imdiden baladn! Biliyorum, sersemlik benimki. Geer! sterse gemesin de, ye, bitir kendini! Kalkp Mozart'n flt konertosunu koydu, kanepeye uzand. Brakt kendini; ksa bir sre sonra, Mozart mziinin, tm karmak duygularn damtr gibi iini artmaya balayan tatl masal sevecenliinde flt sesleri arasnda, krlarda ku peinde kotuu, derelerde, denizlerde imdii yllar ncesinin ocukluk dlerine dalp gitti. Mzik bittiinde gerginlikten kurtulup durulmutu biraz. Mutfaa inip salata yapt. Peynir ald tabana. ki ince dilim ekmek kzartt. Dn geceden kalan, dilimlenmi elma, portakal taban dolaptan alrken, Eme'nin meyveleri soyan becerikli parmaklar smscak okaylarla yreinde doland sanki. lende ar yedii iin a deildi pek. ki, rak istemiyordu. arap da Eme'yle iilirdi! Salona kt; koltukta, tepsi kucanda yerken televizyon kanallarnda doland biraz. Yemek bitince televizyonu kapatp tepsiyi sandalye stne koyarak alma masasna geti. Epeydir uzak kald roman gzden geirmeye balad. Birka sayfa evirmiti ki, skld. Nineyle torun atmasnn zgn bir yan yoktu; akla ilk gelecek yzeysellikteydi anlattklar. Yeniden, bir baka konu bulup onun stnde younlamalyd. Yazmaya kalkmadan bir eylerin birikmesi gerekiyor daha. Kolay m o da! Kolay olsa herkes yapard! Kolay olan hangi gzel i var? Ktlar iteleyip kalkt masadan. almadan kamak iin neden uyduruyorsun! Ne yapaym, alamyorsam? Yalnz kulan deil ki, kafan da telefonda; nasl alacaksn? Yalnz kafam m; bu aklsz yreim de telefonda! ndi aa, ilerini abucak bitirip yatt. Saat drt gibi tuvalete kalktktan sonra uzun sre uyuyamad. Kark dler arasnda telefon zilleri zrlayp durmutu uykusunda da. Doal deildi bu. Daha balangcndayken bitirip kapatsa myd bu ii? O gcn var m? Yok! Doal olmayan da o! Doal olan tek ey lm bu yata! O da seni bekliyor nasl olsa; bir kyda salak salak oturup sen de onu mu bekleyeceksin; bu mu doal? Kafas en rezil karlarla para para u irkin toplum dikilmi duruyor nnde. Onun dayatt kurallar kmldatacak yrek bile yoksa sende, ne biim devrimcilik bu? O kmsediin kz senden devrimci! Vurup durma bama ikide bir; kz kmsyor muyum ben! Toplumun deil doann kurallar dikilmi yoluma. nsann asl yiitlii doayla sava deil mi? Yengisi de gln yalnz bu savan, yenilgisi de! Gln m? En vazgeilmez savan bu olduunu sen de bilmiyorsan Doktor Nahit! Sabaha kar dald. On bire doru uyandnda, ummad biimde dinlenip durulmu buldu kendini. Darda gne vard. Kahvalty edip frlamakt en iyisi. Bu saatte kalktktan sonra le uykusuna da gerek yok. Eve tklp kafan telefonda, kapnn zilinde, kendini yiyip durmak da yakmyor, arayp kz tedirgin etmek de! Brak yakasn, kendisi gelsin gelecekse! Akll uslu dnmeye baladk demek! Doal olan bu ite! Mutfakta ayakst, 223 224 geitirir gibi kahvalt etmi, abucak giyinip kuandktan sonra, ar ar merdivenlerden iniyordu ki telefonun almasyla hop etti yrei. Evet, Eme'ydi. At hemen. Gnaydn, naslsnz? yiyim, siz naslsnz? Ksa bir sessizlik oldu. Ben Esme, dedi. Biliyorum. Bir sessizlikten sonra ekledi Doktor, Size zeniyorum! nceleyim dedim biraz. Glmeye balamt Esme. Aman incelmeyin, dedi. Sizin inceliiniz yeterli! Dn bir trl arayamadm. Stdyolarda koturup durduk, Gece onda l gibi dtm eve. Bugn? Babaannemi gz kliniine gtreceim leden sonra. Akama da onunla olacam, sz verdim. Yarn btn gn fakltedeyim. Sonra ocuklarla buluacaz, biliyorsunuz. br gn sabah arayacam sizi. zinliyim; btn gn birlikte olacaz. yi misiniz?

 Sesini duyunca iyi oluyorum! Bu iki gn nasl geireceim, onu dnyorum imdi! Oturup alsanza! Roman nasl gidiyor? Bir yere gittii yok; seni bekliyor! Tembellik etmeyin, yazn! Neyimi bekleyecek benim? Romanc sizsiniz, ben deilim! nanyor musun buna? Kantlarsanz inanrm! Tam Eme'ye gre sz! Kantlarsam herkes inanr kzm! Anlam gibi ekledi Esme, amam! Senin aacan ne yapabilirim ki ben? Gld, Yalan sylerseniz aarm, dedi. Hadi kapatyorum. Reklam spotlarn yetitirmem gerek. pyorum sizi. Dudaklarmdan? Evet. Yanyor dudaklarm! Salkla kaln! Sen de Esmeciim! Btn delikanllmla kucaklyorum 225 seni. Kemiklerinde duyuyor musun? Duydum! Eme'nin, grr gibi olduu, belli belirsiz glcyle kapatnca sululuun incecik szs izik att yreine. inin peinde deli gibi koturuyordu kz, o meyhaneyi yaktrmt ona dn gece. Ya o, kz hi yalan sylemediine inandrm olmas! Yutmu muydu, yalan m sylyordu o da yoksa! Gneli yola knca duruldu bulankl. Yalann ne ii var bu gzel kentte! Tka basa yalan dolu bu kent! Brak u mahalle kahvesi dedikodularn; iimize bakalm! Vasken'den sk sk duyduu bu "imize bakalm!" szn pek seviyordu. Bugn, bu geceyi bitirmemiz gerek, en tezinden. Bu nemli iin stesinden nasl geleceiz, sorun o imdi! Duralad; telefonu alyordu gene. Avukat Mustafa'yd. At, Abi neredesiniz? yle bir baknd, Neredeyim? Sokaktaym; Yenikap'ya doru yryorum. Konumamz gerekiyor sizinle. Olur. Ya ev derdidir, ya banka! Sormad. Oyalanacak bir ey kt, kt m? Yoldaym. Kedeki kahvenin nnde bekler misiniz? imdi gelip alrm sizi. stanbul'a geldii gnler buluup oturduklar kahveydi dedii. Keye varr varmaz Mustafa'nn arabas gelip durdu nnde. Ap geti yanna. Araba yrd hemen. Ho geldiniz Abi! Gnaydn Mustafacm. Kt haber sz etme sakn, bu gzel gnde. Bu taklmalarna her vakit glen Mustafa'nn sessiz kalyla duralad. Ne oldu, para sorunumuz mu var? Sessizliini isteksizce bozdu Mustafa, 226 Evet, para sorunu Abi de... Bir duralamadan sonra ekledi, Tatsz! Anlayamamt Doktor. Bununla ne tatsz sorunumuz olacak bizim? Hele para konusunda. Yavalad, yoldan sapp deniz kysnda park gibi bir yere yanat Mustafa, balad arabay, dnd, Dn akam bizim iyerine bir adam geldi Abi. imek gibi bir ey akt kafasnda Doktor'un. Sezinlemiti; gerekten kt bir eyler vard. Ba baa konumak istiyormu benimle. alyorduk. Sekreter kz kardm odadan. Buyurun sizi dinliyorum, dedim. karp u kd koydu nme. Mustafa da cebinden kard kd uzatmt Doktor'a. Anlamt ya, alp bakt. Ferdane'nin kendisine verdii kdn kopyasyd. Bir buuk milyon marka yakn bir para varm sizde. Balayn beni, stne yatmsnz! Onu istiyorlarm sizden. Ne diyeceini bilemeden kald Doktor. Mustafa da susmutu gzleri denizde. Sen ne dedin? Ne diyeceim? Hi duymadm, dedim. Sizin byle bir ey yapmayacanz syledim. Glmser gibi bakyor ya, surat kilise duvar herifte. Her yanndan

akyor; mafya! Hibir ey demeden kalkt. "Olup olmadn tartmak benim iim deil," dedi. Kd gsterdi parmayla. "Bunu verin ona, o bilir," dedi. Uzatmadan hazrlayalmm paray. Urayp alacaklarm yaknda bir gn. kt, gitti. Buz gibi bir sessizlik kmt arabaya. Gnein altnda kpr kpr ldayan Marmara, uuan martlar, akp giden tekneler, tren sesi, giderek aclatnyordu uzayan sessizlii. Dnp bakt Mustafa, Nedir bu Abi? dedi. Var m byle bir ey? Ne diyeceini bilemeden kalmt Doktor. Yadsyacak deildi de, nasl anlatacakt bu adama imdi? Sleyman'a nasl anlat-tnsa yle anlatacaksn! Uyanm gibi oldu; Sleyman'a anlatmakla iyi mi etmiti ki! Yok byle bir ey diye kestirip atacaktn. Bir tank daha kazandrdn heriflere. Brak Sleyman', asl enayilii batan yaptn! Sen sylemesen bilen mi vard bu paray? Doktor Ramiz, Sacide lm. Para onlardayd diyemez miydin? Yalan m syleyecektim Parti'ye yani? Hem niye? Para Parti'nin-di. Parti de, gitti gidecek sallanyordu ya, ortadayd daha. Bu Ferdane rfntsnn ne bok olduunu bilen mi vard? Sen bilmiyor muydun? Benim bilmemle olur mu? Kim inanrd ki bana? En ar aclardan gemi parlak militan kadn! Ona inananlar bugn bile benden ok. Bir Vasken var gvenebildiim. Vakkas diye bilirler; onu da sevmezler. Trnana kurban olsunlar tm onun! Olaylarn byle geliecei kimin aklndan geerdi o gnler? Dnd, Valla Mustafacm, dedi. Byle bir para var. Kd gsterdi, Bu kt uyduruk. Parann stne yatmayacam umuyorum sen de bilirsin. rgtten kalm bir para. Gerekten emekilerin yararna olduuna inandm bir rgtten baka kimse alamaz benden o paray. Syle onlara, ldrseler de ldrdk -leriyle kalrlar; tek kuru gemez ellerine! Ban derde sokmak istemem; aradan ekilebilirsin istersen, krlmam sana! Duralayp dikeldi Mustafa, Yok Abi, olur mu yle ey? dedi. Sizi yalnz brakmayz da... Dalgn bakt denize bir sre; durumu kavramaya alyordu 227 belli ki. Ksa bir sessizlikten sonra dnd. Uzanp kd ald Doktor'un elinden, Bana biraz daha ipucu verebilir misiniz? dedi. Aratralm bakalm, neyin nesiymi bunlar? Durumu yle bir zetledi Doktor. Ferdane'yi, baka kimi adlar, darda kurduk diye ortaya srdkleri yeni rgt zeri-228 ne bildiklerini syledi. Mustafa kt kalem karm, not alyordu. Bitince, Doktor Ramiz'le Sacide dediniz. Kimdi bunlar, nasl ldler? dedi. Duralayp ardan iini eker gibi solukland Doktor. Tam enayiydi onlar da, dedi. Glmser gibi baka aclkla, yavaa ekledi, Benim gibi! Estafurullah Abi, Niye estafurullah? Kendin adna enayi olunmadan devrimci olunur mu bu toplumda? Ya da uyank olur, kap-landan pay koparmak iin atlrsn! Kar, koca prl prl enayiydiler ikisi de! Ellerinin tersiyle ne ekici nerileri ittiklerinin tanym. Kaza demitiniz. Kaza diyoruz da. Kaza m... Duralayp bakt Mustafa'ya, Kendilerine mi kydlar yoksa? Birileri mi kyd onlara? O bile gelmitir aklma! arm gibi bakyordu Mustafa. Fransa Alplerinde, bir dnemete yardan aa umular. kiliymiler rapora gre! O rapora nasl inanacam bugn bile bilemiyorum. Hibir gn ar biimde iki dknlklerine tank olmadm ki. Bir duraksamadan sonra, Dramatize ettiimi sanma, diye ald Doktor. Ac bir yazgs var bizim kuan, yaamadan anlalmaz o. Hele bizim lkede. Benim nerimle girdi Parti'ye bunlar. Taparcasna balydlar inanlarna da, birbirlerine de. Ne doktoruydular?

 Ramiz, anestezistti, benim gibi. Sacide iyi bir gzcyd. Gzel piyano alard. Ramiz de edebiyat tutkulusuydu; iir mi-ir yazyordu. ok okurlard kar koca. Almanca, ngilizce. Saci-de'nin ok iyi de Franszca's vard, Dame de Sion'dan. Mutlu bir ocuk sevinci iinde almaya balamlard Parti'de. Sanat, edebiyat etkinliklerini hep onlardan g alarak dzenlemiizdir. nce Trkiye'deki Maocularn, "iki sper emperyalist devlet" diye Sovyetler'le Amerika'y ba dman diye duyurup da biz eski komnistlere de Sosyal Emperyalistlerin ajanlar, casuslar diye balattklar utanmazca saldrlarndan; sonra sonra bizim Parti'de karlamaya baladklar ayak oyunlarndan byk zntye kapldlar. Benim Parti'den karldm duyunca baya ses kanp alad Sacide. Onlar kandrp durultmak iin gnlerce dil dktm. Bunlar gelip geerdi; Parti'den uzaklatrlm biriyle ilikilerini srdrmekte saknca grmyorlarsa biz iimize bakmalydk. Sanyorum biraz da, Parti kararna kzgnlkla ba kaldrdklarn gstermek iin almay inadna srdrdler benimle. Parti'de imekleri de iyice stlerine ektiler. Bu Ferdane, yeni rgt savyla ortaya atlan kan, nefret ediyordu bunlardan; burjuva pileriydi bunlar! kisi de orta aydn katmanlardan geliyorlard oysa. Ramiz'in babas da doktor, Saci-de'nin de emekli kaymakamd sanyorum. Btn incelikleri iinde dobraydlar; szlerini esirgemiyorlard. Ar duygulu, krlgan kk burjuva yaplaryla g tadklar Sovyetler'in knn ardndan birbirini izleyen, in'de Maoculuun yklp kapitalizme al Arnavutluk'un k, balayan Ermeni Azeri sava, Yugoslavya'nn zlyle Bosna'daki durum, iten ie kemirip tam bir ykntya drd sonunda bunlar. tenlikle inanmlard, itenlikle mutsuzdular. te byle bir kaza, kaza dedikleri! 229 230 Sustu. Mustafa da etkilenmi gibiydi duyduklarndan. Bir sessizlikten sonra dnd Doktor. Benim sevgili doktor yoldalarmn trajik yks bu! Bir sre dalgn kald Mustafa, sonra toparland, yi Abi, dedi. Bakalm nasl geliecek olaylar? Bir yolunu bulacaz. Kendinizi kollayn yalnz; pislik etmeye kalkarlar bakarsn... Belli olmaz bu herifler. Ses karmad Doktor. Kollayp da ne yapacam? Tabanca m tayaym? Onu da becerebilir miyim bilmem! Dnp yola ktlar. Mustafa'dan Aksaray'da ayrld Doktor. Bir arabaya atlayp Taksim'de indi. Beyolu'na doru yrrken Mustafa'nn szn ettii "mafya"y dnyor, u dolaan kalabalkta kimlere yaktrabileceini aratrr gibi baknp duruyordu yresine. Hava gneliydi. Esme telefon etmiti. nsanlar niye mutsuzdu? unlardan birisi kasklarna bir bak daldrabilir miydi kede? Mafyann modas silahla ayandan vurmak imdi. Burada, bu saatte mi? Gece, Aksaray'da, Yenikap'da, evin sokanda kork! Evde kork! Girip kesseler kimse duymaz. Glecekti. Hi de olas gelmiyordu bunlar. Niye? Ne bileyim niye? Yapamazlar gibi geliyor! Ya yaparlarsa? O zaman dnrz; alayalm m imdiden! Sinemaya gitmeyi dnmt ya, bu gzelim gnei brakp kapal salona tklmak da yenecek nane deildi. Atlayp Bo-az'a m gitseydi? le yemeini yerdi orada. Balk istiyordu can. Tam dnyordu ki, bir bankann salonundaki resim sergisi afiine takld gz. Duymad bir ressam adyd; Nerim Rzai. Ne ulustan oluyor bu? Gen ressamlarn sergileri ilgisini ekmiti hep. arpc bir nonfigratif resmin fotoraf vard afite de. Tarihlere bakt; son gnym serginin. Salon nc kattayd. kt yukar. ndii asansre binen iki kz saymazsa pek kimseler yoktu salonda. lerde bir masada gzlkl, kara kuru bir olan elindeki kitaba dalmt. Ban kaldrp bakt, kitaba dnd gene. Kapda rafa braklm listeyi alp dolamaya balad. Figratif, nonfigratif, soyut; karmayd resimler. Kendini arayan gen biri bu; bo da deil. Nonfigratiflerde zellikle, soyut biimlere dnen renklerde, izgilerdeki uyum becerisi... Dura-lad. Dnnce yan duvarda gzne arpan bir tabloyla aalayp kald birden. Bir adm atnca daha da artt aknl. Souk, gri renklerin egemen olduu resimde, iki krmz nokta, dissonans olarak ylesine ustalkla oturtulmutu ki, karanlk, souk alan styordu sanki. Asl arpcl da, bir adm daha yaklanca, bir- 231

biriyle kesien renkleri, izgileriyle nonfigratif sandnz resim, bir kpein keye sktrmasnda yaptklar gibi kamburunu, kuyruunu dikmi, tyleri diken diken bir kediydi. ki krmz leke de imek akan gzleriydi kedinin. Ardndaki bulank alanda da azgn kpekler vard belli belirsiz. Gerekten arplmt. Ne iyi ettim de geldim. Listeye bakt; Bir milyar be yz milyon diyordu. Hi yolu yoktu, alacakn. En yakan bulmutu sonunda. Kedi seviyordun Esmeciim; al sana kedi; hem de kudurmu itler arasna skm kedi! Yaklanca masadaki kara kuru olan, ban kitabndan isteksizce kaldrp bako, Bu...bu...buyrun! dedi. Kekeme de bu kavruk olan! Sizin mi resimler? Ban sallad, Evet. Kutlarm, iyi almalar. Ne "sa ol!", ne bir ey; ylece duruyordu olan. Belki sar da! u kedi figrl resme baktm. Bir buuk milyar... Daha szn tamamlamadan kesti bcr olan, ..i..iki! Duralad Doktor. Yanl m grmt? Elindeki listeye bakt; Bir buuk yazyordu. Uzatyordu ki, O...o...o yanl, dedi birden olan. ...i...iki. Kzsn m, glsn m, bilemeden kald bir. Kavruk olan da, ek git artk, der gibi bakyordu sanki. Ne yapacakt ki! Peki, sa olun, deyip dnd. Ne grm, ne iitmiti bylesini. Biraz daha dolat salonda. Sinirden doru drst bakt da yoktu bir eye. Satldn bildiren krmz etiketli birka tablo vard. Bu kafayla g satarsn sen bu resimleri kara bcr! Salondan karken olan yan gzle onu kolluyordu sanki. ndi asansrle. Yemek 232 istei de kamt ya, i olsun trnden, kar kafeteryaya girip bir eyler yedi. Almayacak myd bu resmi! Be yz milyonu olandan deil, Eme'den esirgeyecekti yani! Yakndaki bankaya geti; gerekli paray ekti hesabndan. Dnp asansrle kt salona. Bir kzla bir olan dolayorlard sergiyi. Bcr olan yerinde, kitabndayd gene. Ban kaldrd yle bir, tepkisiz bir yzle dnd kitabna. Doktor yaklanca gene enir gibi kaldrd ban, sessizce bakmaya balad, gene ne var gibisine. Alyorum o resmi. Bankada zarf iinde verdikleri paray cebinden karrken tembelce yana uzanp bir defter kard olan, A...adnz? Duralad Doktor. Bir de sorgulamadan geirecek. Ama doru; resminin kime gittiini renmeyecek mi adam? Saim... Saim Arknay A...a...adres? Glecekti Doktor. Ana, baba adm, doum tarihimi de soracak bu! Bu resmi darya armaan yollayacam, dedi. Ben de burada oturmuyorum. Biraz kmldar gibi yapt Nerim Bey, bakp kalmt sanki. ster misin, ben size resim satmam desin herif! Me...me...mesleiniz ne...ne...ne sizin? Doktorum. Ban sallad arca ne anlamaysa. Yznde bir alma m oldu bunun? Bu kuru mein yzn nesi alacak? Kalkyor mu! Kalkt, defterden ald krmz minicik etiketi gtrp "Kedilere yaptrp dnd. Doktor kard zarfi uzatrken, Bugn alabilir miyim, dedi. Be...beten so...so...sonra. Paranz burada. Bankada saydlar, iki milyar. nce bir duraksayp zarfa, Doktor'a bakt Nerim Bey, Be...be...be yz verin, dedi. Ge...ge...gerisini 233 re...re...resmi a...alnca ve...ve...verirsiniz. Be yz milyonu karp uzatt Doktor bir ey demeden. Asansrde inerken dnyordu; pek agzl saylmazd da, bir terslik vard olanda. Ters olmayan yan m var ki! Doutan arpk! Ama iyi ressam. Gelecein ustalarndan belki de. En yakn sinemaya dald ne oynadna bakmadan; saat bei bulmakt sorun.

Reklamlarda girmiti. Elenceli bir Amerikan komedi-siydi. Ksa srede kaptrd. Sinemadan ktnda drt buua geliyordu. Muhallebiciye girip bir aure yedi. kp vitrin nlerinde dolat bir sre. Bei bulduunda asansrdeydi. Birileri dolayordu salonda. Nerim Bey kesinde okuyordu gene. Doktor'u grnce selamn bile beklemeden kalkt, gidip "Ke-diler"i indirdi duvardan. Kaln bir ktla kuatp balad, masa stne brakt. Doktor zarf karmt, Buyurun, dedi. Bir buuk. Almadan bakt Doktor'a, gsteren parman da uzatarak, Bi...bi...bir, dedi. Bir ve...ve...vereceksiniz. Doktor anlamam gibi baknca, Su bi...bi...bizde, dedi. I_i_i_iki ya..yazmamz. Ne diyeceini bilmeden bir an kald Doktor. Glmsedi. Nerim Bey'in yz ksele; kprt bile yok. Glmeyi de mi bilmiyor nedir bu kuru olan! Ama drst. Sa olun, deyip sayd paray Doktor. Hani sevinmemi de deildi. Resmi alp kt. Tarlaba'na inip bir arabaya atlad. Eve geldiinde muuydu. Kd yrtmamaya zenerek at resmi. Baknd, ivi yoktu duvarda. Kendi resminin asl olduu iviye asacakt, vazgeti; o dursundu orada, Esme asmt. Kitapln stnde, duvara dayayp bakt bir sre. Gerekten gzeldi resim. Yandaki "yal adamla tay" soluvermiti sanki. stediine kavumutu neyse. Ayn zenle kdna sarp kitapln yanndaki duvar boluuna dayad. Nasl artc olacakt bakalm Esme iin? Gel artk Esmeciim! Sevdii "u da asam" trksn koyup 234 uzand kanepeye. "Giderim yolum yaya/Vay cemalin benzer aya/Eridim hilal oldum/Gnleri saya saya//Vaay byle kar/Bu yl da kaldk bekr" Acms bir glmsemeyle dinliyordu trky. Evlenme nersem bu kza, ne yapar acaba? Sen ne yaparsn; bir de "he" demi! Demez; der mi hi! O benden akll. Epeyi kalt brakrm ona. Umursayacaa benzemiyor ya, bir sr dert brakrsn! Magazin yaynna konu oluruz: "Evlendiler" diye manet atarlar artk. "Seksenlik dedeyle yirmilik kzn aknda mutlu son!" Nereden kt imdi bu sersemlik! Kendimizle dalga geiyoruz ite! "Bu yl da kaldk bekr"... Trk bitince inip akam yemeini dzenlerken bir kadeh de rak koydu tepsiye, kt salona. Televizyona bakt yemeini yiyip raksn yudumlarken. Erkenden yatt o gece. Ertesi gn ok ge uyand. Gece birka kez kalkm; uykuya da geememiti bir trl. Bugn ne yapacaz bakalm? Bir telefon asa myd? O arar belki. Kahvaltyla salona kmt ki, telefon ald, at hemen; Muhittin'di. Nasld Doktor Abi? Evinden kar kylara drbnle bakyordu da, Doktor Abi'nin evi nereye dyordu; tanmlar myd biraz? Tanmlard. Ahrkap fenerinden beri yana, kimi gze arpacak noktalan sralamaya alt. Doktor Abi balkona ksa grr myd acaba? Gld. Deli bu olan! Akll m sanmtn? Ona da "Olur" deyip isteksizce ka balkona; serin, gneliydi. Glerek bakt kar kylara. Aslnda, Ahrkap knts varken, Salacak'tan grlmezdi buras. Sa kolunu kaldrp sallad. Gryor muydu Muhittin? Gryordu grmez olur mu; "nanik" yapyordu Doktor Abisi ona! Derken glyordu bir yandan da. "Th, ben grmezsin sanmtm!" dedi Doktor da. Nicole'den selam getirmiti Doktor Abi'ye! yi; getiren, gnderen sa olsundu. i gc dalga olann. Sonunda verdi haberi! Talimhanede kurduklar SEV'in (Salk Evi'nin ksaltmasyd) al vard bugn. Burada olmad iin ary ulatrmakta gecikmiti; su onundu, balasnd. Doktor dostlar onu da grmek istiyorlard aralannda. Beteki al partisine gelir miydi? Gelirdi. Sevindi Muhittin. yi, Taksim'de, The Marmara'da buluurlard 235 drt buukta. Doktor da sevinmiti kapatnca. Bir yemek, bir de 2.15 sinema; gn bitmi demekti. Aramayacakt Eme'yi de. Belli ki, koturup duruyordu kz. yle oldu; gerekten de pek sklmadan geirdi o gn. Yemei istekle yedi. Sradan bir ak yks de olsa ilgin dramatik anlatmyla sklmadan izleniyordu sinemadaki film. kp ar ar gezinir gibi gittiinde Muhittin pastanedeydi. Bir kucaklap ktlar hemen. Uzak saylmazd; yryerek giderler miydi; giderlerdi. Araba garajda kalsnd. Taksim'in karmak trafiinden gemeye alrlarken o konuma delisi Muhittin, bir eyden sz etme olana bulamad pek. Sokaa varnca, uzaktan gze arpyordu SEV'in kaps. la tekellerinin, bankalarn, eitli nl firmalarn, birbirleriyle yansr gibi, yan yana dizilmi elenkleri holden sokak kapsnn dna tamt. Ykseke bir yapnn teras katna knlar asansrle.

Burada da koridoru, kapy tutmutu iekler. Bilinen al tantanas. Paltolann vestiyere brakp girdiler. Genie bir salondu, kalabalk saylmazd; yeni yeni geliyorlard. Flalar parlyordu ara sra. Birka televizyon kameras dolanyordu. Garsonlann dolatrd tepsilerde ikiler, kanepeler; bir duvar dibinde bfe yaplm geni bir masa; ayakst ene alp bir eyler yudumla-yan kalabalyla bilinen toplant. Grnmeleriyle glerek yaklaan kadnl erkekli birilerine, kapy tutmu televizyon kamerala-n aydnlnda Doktor Abisini tanm Muhittin. Burann dok-torlanym onlar da. El skrken adlarn, uzmanlklann teker teker sralad Muhittin. Kede, pencere nndeki bir masada rahat bir koltua buyur ettiler Doktor'u. Yaknlk gsterileriyle hal hatr sorup Doktor Abilerini aralarnda grmekten ok mutlu olacaklarn incelikli szlerle belirttiler. SEV, ada tbbn en gelimi aygtlaryla donatlmt. Tepeden trnaa her trden aratrma yaplabiliyordu. Gereksinim duydu mu yardmc olmaktan onur duyacaklard Doktor Abilerine de. Sa olun, dedi Doktor. Uzatlan tepsiden, Eme'yi dnerek krmz a-235 rap ald. Daha bir-iki szden sonra, Muhittin'le syleiye dalan bir bayan (Biokimyacym. Laboratuvarn bandaym) kald, tekiler yeni gelenleri karlamaya gittiler ev sahipleri olarak. Muhittin'le bayan, eker hastas birini konuuyorlard kulana alnan. Tabaklarda peynirli, zeytinli, taramal kanepeler, midyeler, brekler konmutu masaya. Onlardan alp arabn yudumlamaya balad Doktor. Kalabalk arttka yiyip ien, akalaan beklerin uultusu tuttu salonu. Bir ara Reklamc Suat' grr gibi oldu, hop etti yrei; Esme de burada m, yoksa? Suat deildi benzettii kii. Kadnla kalkp birilerine doru giderlerken Muhittin dnp zr diledi yalnz braktklar iin; imdi gelecekti. Glmseyerek elini sallad Doktor, keyfine bak gibisine; "yiyim ben," dedi. yiydi gerekten de. Bu tr toplantlarda kyda oturup salonu, salondakileri tek tek gzden geirmek sevdii eydi. En sevmedii de birilerinin gelip gereksiz biimde ene almaya zorlamasyd; ne gzel, o dert yoktu ite! Nerede dertsiz olunmutur ki! lerde ene alan kalabalk iinde birinin dnp dnp bakt gzne arpt birden. Tedirginlik duymaya balad. Dosta bir baka da benzemiyordu pek. Adam yann-dakilerden ayrlp kendine doru gelmeye balaynca, bir nseziyle kt eyler gezindi iinde. Gelip karsnda durdu adam. Orta boyluydu; dzgn izgili budays yznde kk tikler vard. Krptrp durduu gzleri soluk maviye alyordu. Merhaba Saim arkada, dedi. Ben Doktor Zekeriya, Dortmund'dan. "Saim" szyle hele "arkada" da eklenince sinirleri gerilivermiti Doktor'un. Buyurun, dedi duygulann belli etmemeye alarak, Gzleri Doktor'un stnde, elini skmaya filan uzatmadan kar koltua oturan adamn yle bir incelikli kaygs yoktu belli ki, Eski TKP'liyim ben, dedi. Size sayg duyardk eskilerde. Giriten belliydi adamn nereye varaca. Ne yapsayd imdi? Brakp kalksa myd, ya da... Nasl yaktrdnz o pislii kendinize? Dorusu gene de beklemedii bylesi ar saldr iyice sendeletti Doktor'u. Tutmaya alt kendini. Toparland, Aznzdaki pislii anlamadm pek, dedi. Birine mi benzettiniz beni? Gzleri Doktor'un stnde ardan kalkt adam, karanlk baklarn stne dikti, Ben benzetmedim Doktor, dedi bastrarak. Size uyacak biimde benzetirler nasl olsa. Yannza kalmaz! Kalkt, dnp uzaklat ringten yengiyle inen boksr al-myla. Sinirleri allak bullak olmutu Doktor'un. Herifin pei sra frlayp suratna bir yumruk indirmek geliyordu iinden. Hadi atl, bir temiz de dayak ye! Rezillik de cabas! akn kald bir sre. Eski yerine gitmi, tandklaryla ene alyor, ikisini yu-dumluyordu adam. Yresindekilere de am mdr olay? yle bir grnmleri yoktu. kileri ellerinde, glerek syleiyorlard ayakst. i mafyaya vermiler dediine gre Mustafa, gereksiz kiilere duyurmuyor olmallar. Gidip bir kyya ekse de, konusa myd? O yz var myd ki herifte; gzleri

szlerinden daha dmancayd! Yeni kurduklar partinin militanlarndan olmalyd bu Doktor Zekeriya. Dalgn dururken Muhittin geldi zr dileyerek, Televizyonda bir konuma yapmak istiyorlar sizinle. Olmaz Muhittinciim, bala, dedi hemen. Hem skldm. zninle kmak istiyordum ben. Duralad Muhittin, 237 w Bir ey mi oldu cannz skacak? Ne olsun ki? dedi. Yorgunum. Dn gece de iyi uyuyamadm pek. Seni kramadm, geldim. Gidip uzanmam gerek biraz. Bala! Sessizce ayrlmak istemiti ya, kmas epeyi trenli oldu gene de. Doktorlar sraya dizilip yolcu ettiler tek tek el skarak. 238 Gelmek tedirginliine katland iin sa olsundu. Muhittin kp eve gtrmeye kalkt arabasyla. Kesinlikle kar koydu Doktor. Ayrlrken salondaki Doktor Zekeriya'nn gzlerini stnde duyumsad sanki. O yana dndrd ban; buz gibi bakn dikmiti adam. nip sokaa knca yzne arpan serin havayla toparlar gibi oldu kendini. Taksiye atlayp eve geldiinde, yol boyu kurtulmaya alt sarsnty atamamt daha. Kesin kararl bu herifler; bir ktlk edecekler. Mustafa'nn mafya demesi abart deil demek. Ben ne yapacam peki? Ne yapabilirsin ki? Kuzu kuzu bekleyeceksin! Ya da eersin ban bizde o yrek bulunmaz deyip; stnde emanet ne var ne yok, korsun avularna! Keskin devrimciler katndaki saygnlna yeniden kavuursun! "Mert dayanr namert kaar!" Gld. Paralan verirken de "Krolu" trksn birlikte sylersiniz; Ferdane ok sever o trky biliyorsun! Kanepeye uzanp barok mzik, Bach, Vivaldi dinledi uzun sre salonda. Durulmu gibiydi. Dokuza geliyordu. Yemek istei yoktu. Esmeler meyhanededirler imdi. nip halanm karnabaharl salata gibi bir eyler yapt mutfakta. Zeytin, peynir, meyve, rak ald tepsiye; kt salona. Televizyonu at. Raksn yudumlayp bir eyler attrrken televizyon kanallarn doland bir sre. Hepsi birbirinden tatszd. Kapatt. Elmasn yerken uyku bastrmt. lende de uyumadk. Kalkp tepsiyi ald, indi aa. On biri bulmutu yattnda. Kark dl bir uykudan uyanp saate bakt bir ara; bire geliyordu. Tuvalete gitse miydi bir? Zorunlu deildi; erkendi daha. Gzleri kapanyordu; dald yeniden. Gene karmak dlerle urayordu ki, par diye yanan bir kla frlar gibi dikildi yatakta. rkyle aknln allak bullak ettii baklarn kapya dikince ylece kahvermiti ne diyeceini bilemeden! D sryor muydu yoksa! Eikte durmu glerek bakan Eme'ydi evet de, ne biim gerekti bu; sevincini bile dondurmutu. Uar gibi bir erit geti bir anda kafasndan; ustalara vermek iin arayp bulamad ikinci anahtar bunda kalmt ite! Bylesi rkl bir tepki beklemiyor olmalyd, yzndeki glck siliniverdi Eme'nin. ekingence yaklarken alaktan, yumuack bir sesle. Korkuttum mu sizi yoksa? dedi. Bir ey diyemedi Doktor. Durulup toparlanmaya alyordu ki, gz baucunda, komodin stnde duran su dolu bardaktaki takma dilerine taklp kald. Utan, kzgnlk, znt yeniden karmakark etti iini. Uzanp alacakt; Esme gelip yatan kysna iliiverince onu da yapamad. Esme uzanm ellerini yznde gezdiriyordu sevecenlikle okar gibi, Balayn! Sevinirsiniz dedim. Bekleyemedim yarn. Toparlanp, Sa ol Esmeciim, diyebildi sonunda. Mutluluktan lebilirim... de... Duralayp bardaktaki dilerine bakt, Beni byle grmeni istemezdim, dedi acms glmseyerek. ok doal bakyordu Esme, Anlamadm, dedi. Bir engeli atlam gibiydi Doktor da. Bardaa uzanrken, Gr ite, dedi, delikanl sevgilini! Ne var bunda? dedi Esme. Tm takma sanyordum ben; baya dileriniz varm sizin! Dilerini yerletirince daha gvenli olmutu sanki. Alaya vurmaya alr bir glmsemeyle bakt, renmez misin?

 Siz irenir misiniz? Ben doktorum. 239 Doktor olmak m gerekli ille de! Di ite. Niye ireneyim? Babaannem hastaland m, onunkiler hepsi takma, ben ykarm. O babaannen! Glerek bakyordu Esme, Siz de sevgilimsiniz! yle duyguland ki, ne diyeceini deil, ne dneceini bi-240 le bilemedi. Hep dorular m sylyor yoksa bu kz? Uzanp kollarna ald, ptler. Az arap kokuyordu Eme'nin; isteklerini kamlyordu. Duralayp ekildi Esme, Yalnz, balayn beni, dedi. Ay durumum balad sabah. Bugnlerimde ar sokulmalara, sarlmalara bile dayanamam. Beni anlyorsunuz deil mi? Anlamasna ne gerek vard; ne olursa olsun mutluluktan esrikti Doktor! Nevizade'den knca bara gidelim, demi ocuklar. Yorgunum diye ayrlp buraya gelmi. Yann da izinliymi. Cumartesi, pazar; gn birlikte oluruz diye kurmu. Babaannesi Mudanya'daki yaknlanndaym pazartesiye kadar. Kucaklayp en scak, en sevecen pcklerle donatt Eme'nin yzn. O da mutluydu belli ki. Bilgelie zenen bir ocuk gibi mutluydu! Yatak iki kiilik, biliyorsun. Hemen kesti Esme, Hayr, dedi. Siz burada yatacaksnz. Aklma koydum; yukarda kanepede uyuyacam bu gece ben. Yarn dnrz. Yann neyi dneceklerdi? Bir ey demedi gene de. Saate bakt, ikiye geliyordu. Hemen yatmayacaz herhalde, dedi. Sen k, ben de geliyorum. Esme salona karken tuvalete gidip dnd. Pantolonunu, ropdambrn giyip merdivenlere yrd. iek istemiti kz; niye yarna braktm sanki evi iekle donatmay! iekler taze olsun diye. Salona girince kitaplk stndeki tayla yal adam'a bakyordu Esme. Beendin mi? Dnd Esme, Bana, deil mi? dedi. Evet. Korkarak aldm. Beenmezsen... Uzanp bibloyu ald, glerek yaklap kollarn boynuna dolad Doktor'un, Onu beendim, dedi. Sinsi bir glckle krptrd gzlerini. Sizi beenmedim. aalad Doktor. Bir eyler sezinlemiti ya, tam anlayamamt. Neler kaynap duruyor bu kzn gzlerinde? u ya takntsn atsanz bir, ikimiz iin de iyi olacak. nce Doktor'u, sonra elindeki bibloyu pt, Sa olun, dedi. Gerekten gzel. Benli, bensiz nice mutlu yllara Esmeciim. Siz de sa olun! Sizinle mutlu yllara. Borlulukla kucaklayp skt kollannda; yzn minicik pcklerle donam Eme'nin, iekleri sabaha brakmtm, bala, dedi. Sana bir ey daha aldmd yalnz. Bakalm, ona ne diyeceksin? Esme ekilip duralaynca, yerde, duvara dayal tabloyu gsterdi gzleriyle. Dnp bakt Esme. Gidip tabloyu kaldrd yerden; ktlann yrtarak at hemen. Resim ortaya knca da, "Aaa!" diye bir lkla donup kald birden. "Olamaz!" diyordu mrldanr gibi! Dnp Doktor'a bakt aknlktan az ak kalm, garip bir glck dolaan gzleri dar uram gibi, Siz mi aldnz bunu? Doktor da armt. Ya kim alacakt! Doktor'un bir ey demesine kalmadan patlar gibi bir kahkahayla katla kala glmeye balad Esme. Bir anlam veremeden bakyordu Doktor. Glmeye alt, olmad. Ne oldu bu kza? Gzlerinden ya gelirce -sine glyordu Esme. Bir eyler sylemek iin durmaya alyor, tutamyordu kendini. Durulur gibi olunca, Balayn, dedi. Anlatacam. Bizim Nerim'in bu resim... 241 Tanyor musun? Tanmaz olur muyum! En yakn arkadamz. O sergiyi biz atk ona. Salonu ben dzenledim.

Doktor da aalamt. Tutamayp gene glmeye balad Esme. Toparland abucak. Hay Allah! Olacak ey deil! Sordu bana, en ok hangi 242 resmi beendin? diye. Bunu gsterdim. O da sz verdi; satlmazsa bana verecekti resmi. Ederini de bir milyar yazacakt, bir buuk yapt bu yzden; satlmasn diye! Aslnda hepsi ucuz, grmsnzdr. lk sergisi. Doktora bakarak anlatrken gene bir glme nbetine tutulacak gibi oldu. Siz isteyince de iki milyar demi, almayn, diye. Biliyor musunuz sizi... Tutamayp gene glmeye balad, Ay kzmayn, ne olur? "Polis mfettii" gibi bir adam geldi, dedi bana. Biraz da o inada artrm. Hi sevmez polisleri. Siz almakta direnip de doktor olduunuzu da renince... zgnd bana veremediine! Duralayp ciddileti birden. Doktor Saim, demisiniz deil mi? Nereden gelecekti aklma! Hay Allah! Sa olun! Ne ok para verdiniz ama! ki eliyle tutmu, mutlulukla sevinerek bakyordu resme. Beendinse ben de mutluyum Esmeciim, dedi. yks de ayrca gzel. O kavruk, kekeme olanda i var. Olmaz olur mu? stn yetenekli. Biliyor musunuz, Aka-demi'de filan da okumad. Hangi ulustan o? Duralad Esme, yi bilmiyorum ya, annesi, ya da babas Yezidi imi sanyorum. Krt olmal. Birden aklna gelmi gibi, resmi kitapln stne dayayp te, lefonunu kard, Bakaym, yakalayabilir miyim? evirdi telefonu. Alnca, Pelinciim, Nerim orda m? dedi. Hah. Verir misin? Gzlerini sevinerek krpt, oldu anlamna. Telefona dnd, Merhaba! Nerimciim. nemli bir haberim var. Olamaz, deme sakn! Oldu nk! Sk dur! Resim bende... Rahat uyu, 243 diye atm. Ban sallad glerek, Hh, "Kzgn Kedi". O Doktor yaknmz bizim; benim iin alm... Evet, ben de dp baylacaktm neredeyse!.. Oluyor demek... Ne gizli, ne ak polis mfettii filan da deil yani, zlme! Dnyann en tatl insan... Sevinmez olur muyum? Duralad bir, Evet, eve gelince buldum, dedi. Kucaklyorum seni de. Sa ol! Kapatt. Sevinsin mi, sasrsn m; kekeme dilini de yutacakt neredeyse Nerimcik! O ad da hi duymadm. Nerim! Gld Esme, Yiit, pehlivan filan demekmi. Pehlivan m! Yrmeye eniyor ayol o kuru olan! Gld Esme, Ne yapsn, babas koymu. ok eker ocuktur. Hep yle okur mu? Dinler tarihine takm; onlar okur. Dnp resme bir sre daha bakt, yaklap kollarn boynuna dolad Doktor'un. Scak glck dolu gzlerini gzlerine dikti bir sre, Sa olun! yi ki domuum, dedi. ok mutluyum. Eildi Doktor, nce yanaklanna sevecen iki pck kondurdu Eme'nin, sonra dudaklarndan pt. Benim kadar m mutlusun? dedi. Bir trk var piyasada, bugnlerde. "Seeeniii aaanaan benim iin dourdu caaanm!" Trky syler sylemez sevecen bir pck daha ald dudaklarndan. Gl soluverdi Eme'nin. Annem kendinden baka kimse iin bir ey yapmaz. Doktor'un sorgulamasn nlemek ister gibi saatine bakp, 244 kiyi geiyor, dedi. lyorum yorgunluktan. Bir ey demesine brakmadan ekledi, Ltfen odanza! Aada yan odadaki dolapta rt, battaniye, gerekli her ey var. Hadi size iyi uykular! Eme'nin ard sra merdivenlerden inip odasnda yatana mutlulukla uzandnda neyi, nasl, nereye koyacan daha bir trl kestiremiyordu. "...Hakikatli yar olsa/Amman uykuyu bler gelir!" Evet, o gzelim "Mor Koyun" trks. Hem de

nasl blerek geldi! Eme'nin karsnda korkuyla alm gzleriyle yatanda frlayp dikilmi olmann ezikliini atamyordu iinden. Ne korkak herif, demitir! Akla olanlar, savun kendini! Bir o eksikti! Kz tedirgin olsun; ortalk biraz daha bulansn! Karanlk dnemelerde dolanp durdu uzun saatler boyu; ortalk iiyordu daldnda. Gene karmak, arada bir Doktor Zeke-riya'nn tikli yznn de grnverdii dlerden sonra uyand; on bir gibiydi. Anlamsz, bo bo tavana, duvarlara baknd nce. Ev sessizdi. D m deil; geldi dn gece Esme. Yukarda deil mi? Biraz daha kulak verdi; derinden tkrtlar geliyordu. Kalkt, ropdambrn giyip odadan kt. Bir adm atmt ki, merdivendeki ayak sesine dnd; Esme, elinde dolu kahvalt tepsisiyle kyordu. Gnaydn, kalktnz m? dedi glerek. Gnaydn Esmeciim. Uyuyakalmm. Kapnz araladm, duymadnz. Ykanp gelin; kahvalt hazr gibi, ay oluyor. Banyoya girip tra filan, ilerini bitirdi hemen. Giyinip yukar ktnda masa, stne gl kurusu, keten bir rt de ekilerek donatlmt. rty anmsamyordu Doktor. Bakndan anlam gibi, Kullanmyorsunuz bunu, deil mi? dedi Esme. Ne gzel ovsa! Dolapta, dipteydi. Yaklap bir pck kondurdu Eme'nin dudann kyc-na, Senin elinin dedii her ey gzel Esmeciim, dedi. Karsna oturdu Eme'nin. Kahvalt etmek de ne gzeldi! Nasl, iyi uyudun mu? Yatar yatmaz, dedi Esme. Gzm atm; on buuktu sabah. Gnlerin yorgunluunu atm gibiyim. Sevindim, dedi Doktor. Dars bama. Ben de yle uyu-yabilsem bir. Uyuyamyor musunuz? Niye? Ne fesatlklar dnyorsunuz? Bal srp peynir dilimi koyduu kzarm ekmeini srrken alaylca taklarak bakyordu. Bu kadar tatl kzla olunur da fesatlklar dnlmez mi? Gld Esme, iimiz var sizinle! dedi. Yok, olmayacakt! Bylesine mutluluk veren bir kahvalt masasna hi oturmu muydu yaam boyu? Olsa nasl unuturum? Gne ltsnda sallanp duran Marmara, karda slak, dipdiri pembe dudaklarn arasnda sralanm ak dilerin istekle srd peynirli kzarm elemek dilimi, glckle kaynaan gzleriyle Esme, yaammn doruuna trmanm, dt decek ben, byle bir sabah kahvaltsnda, ne gn gelebilirdik ki bir araya! Beklediim bugnm demek! O kadar mutluyum ki Esmeciim, nice yllarm tkettiim iin deil, sensiz tkettiim iin mutsuzum! O gnlerinde seninle yan yana olmak istemezdim, deme sakn! lrm! Ak bu olmal! Niye yle bakp duruyorsunuz bana? Yesenize! 245 Taklr gibi glmseyerek ekledi Esme, Benim vermemi mi bekliyorsunuz? Evet. Peki. Yann da yapmam, bakn! Alrsnz sonra! imdi Esme oldun ite! Ses karmadan incecik kzarm ekmek dilimine bakla bal 246 sryordu ki, Hayr, dedi, Doktor, onu. Eme'nin srd dilimi gsteriyordu tabaktaki. Ses karmadan alp Doktor'a uzatt. Eline bir pck kondurarak alp Eme'nin srd yerden yemeye balad. Ucuz k oyunlan yakyor mu? imden geliyor, ne oyunu! Kim olmam istiyordunuz? ayn yudumlarken, gzlerinde anlamn bir trl tam zemedii o sinsi glckle bakyordu Esme. Benim Esmem olman! ay bardan masaya brakrken biraz daha ldad gzlerindeki glck. Bakn, imdiden syleyeyim, dedi. Kimsenin Esmesi olmam ben! inde bir ey ezilir gibi oldu Doktor'un. Hele benim hi olmayacaksn Esmeciim; bilmiyor muyum sanyorsun? D kurmama bile izin vermiyorsun!

 De ne gerek var? Sizin deilim ama, sizi seviyorum. Yetmiyor mu? Gerek, gzel deil mi? Sessizce kahvaltlarna dndler bir sre. Gzel geree az rastladm, dedi Doktor, ondan belki. Almam kolay deil. Duraksayp srdrd, Seni anlamyorum sanma Esmeciim! Byle sever miydim yoksa? Birini sevmeyi, stne el koymak sanyor insanlar. Ben de onlardan biriyim. Deitir beni deitirebilirsen; ama krp paralama! Birden ken duygulu sessizlii datmak ister gibi, Niye deitireyim? dedi Esme. Sizi byle seviyorum ben. Eksiklerimizle sevgiye deeriz belki de! Tpa tp ayn m olacaz? i kararr insann! Bu da doruydu. Yalnz gzeli deil, dorular da sylyor bu kz! Ben seni deitirmek istiyorum Esmeciim. Belki de benim deimem gerek biraz. Anlatk! Anlamak tek koul mu? dedi Esme. Bir engeli aamyor-sa nasl sevgi o? Kzyorum sana! ok ey biliyorsun! Gld Esme, Bildiklerime mi kzyorsunuz, bilmediklerime mi; aka syleyin ltfen! Ne diyecekti imdi? Gld Doktor da. Kral Oidipus'u grdn m sen? Yunan tragedyas. Hayr. Tanrlarn gnderdii bir canavar vardr orada, Thebai kentinin yolunu tutmutur; artc sorular sorar, bilmeyenleri yer! Buras stanbul. Dnyann en gzel deniziyle en tatl kz karmda! Brak yakam da u benzersiz sabah gnlmce doya doya yaayaym! Glmser bakyordu Esme, Beni kimse gndermedi, dedi. Ne bilmedikleriniz iin yiyeceim sizi, ne de bildikleriniz iin. Benzersiz gzel bir sabah benim iin de. imdi syleyin, bugn ne yapacaz? Bana kalsa, akama kadar byle bakanm sana! Yzn asar gibi yapt Esme. Bkmak m istiyorsunuz ille? Sonra da gremez olacaksnz! Hadi siz de bitirin kahvaltnz, kalm! Nereye? Dnm, adalara bakyordu Esme, Adaya gidelim mi? stanbul'da en az grdm yer. Hep 247 uzaktan bakyoruz. Aklma koydum; sizi balk yemee gtreceim bugn. Dn deme yaptlar. Televizyondan da gelmi. ok param var. Adada yiyelim mi bal, ne dersiniz? Duralad Doktor. Tamam Esmeciim, dedi, gidelim de, senin parana dokunmayalm. Dnd birden, Bakn dedi Esme. Byle yaparsanz yalnz ok zlmem, krlrm da size. Esmeciim! Hemen kesti, Alamayacak engel bu ite benim iin, dedi. stelemeyin ltfen! kar gidersem mutlu mu olacaksnz? aalayp kalmt Doktor, Ciddi misin? dedi. Sormaya gerek var m! O ltl glck dolu gzler ssn yitirmi gibi bakyordu sanki! Denemek ister misiniz? Bir an bakp kaldlar. rkek bir glmsemeyle arca iki yana sallad ban, Gze alamam, dedi Doktor. Ac duyuyorum. Bu kadar kk bir ey iin... Bir de bana sorsanza, kk ey mi! Suskun kald Doktor. Daha neyini biliyorum ki bu kzn? Peki Esmeciim, dedi. Sen nasl istiyorsan yle olsun. Masaya dnd, son lokmasn inerken, Kahvaltm bitti, dedi. u yudumu alrsam aym da bitti. ip brak bo barda. Masadakileri sessizce tepsiye alyordu Esme, Toparlanalm, dedi. yi giyinin, hava serin.

Kalkp elinde dolu tepsiyle merdivenlere doruldu. Doktor nce yandaki sandalyeye braklm gnlk gazeteyi ald, balklara gz gezdirdi yle bir. Seimlerden sz ediliyordu. Babakan bugn... Frlatr gibi att masaya. Ar, dalgn kalkp merdivenlere dnerken ayrmna vard; "Kzgn Kedi" kitapln stnde, "Atla Yal Adam"n arkasnda, duvara dayalyd. Durup bakt bir sre; yeniden yaar gibi oldu geceki mutluluu, yrd. Eme'deki kat dikelii, daha az artc bulmaya balamt dnnce. Uymayan bir yan yok Eme'ye. Neler gsterecek bu kz kim bilir daha! Tuvalette ilerini bitirip odaya geerken yukar kan Eme'nin koturur gibi ayak sesleri geliyordu merdivenlerden. Gmleini deitirip fular takt odasnda. Kaln kazak giydi. kt yatak odasndan, aa indi, paltosunu giyip atksn takt; mutfak nndeki tahta koltua oturdu iliir gibi, beklemeye balad. Sokaktan gelen araba, insan, ocuk sesleriyle rkeklik ker gibi oldu stne. Kap alnsa imdi, dikiliverseler! Ellerinde de silah! Ne yapar bu kz? Sen ne yaparsn? nce Esme geliyordu aklna gerekten de. Birazck olsun asam m Eme'ye? Ayak sesleriyle merdivenlere dnd. Kestane rengi mantosuyla uyumlu antas, pabular, apkasndan tam uzunca, dank salaryla nasl gzel kzd u merdivenlerden uar gibi inen. Bu kz sylyor beni sevdiini! nanaym m? nanma istersen! Kalkp yrd, kollarn ap son basamakta karlad Eme'yi, kollarna ald. Gzlerini, bir giz aranr gibi, glckl gzlerine dikti bir sre, Gerekten mi brakp gidersin beni? dedi. Bir para zrlts iin... Kollarn Doktor'un boynuna dolad o da, gld, Brakp giderim demedim ki size ben, dedi. Biraz mutlu, biraz aknd Doktor. Gidersem mutlu mu olursunuz? dedim. Evet, yle demiti. Ah bu benim savrukluum! Duydum sanrm, duymam; grdm sanrm, grmem! Gze alamam, dediniz. Duymak istediim de buydu. Mutlu oldum! Siz mutlu deil misiniz? Btn aptal yanlarm aa vuruyor bu alak kz benim! n249 citmemeye zenle -hastalk uyans aklndayd hep- kucaklayp gsne baararak pt Eme'yi? Benim lmm olsa olsa mutluluktan olacak Esmeciim! dedi. Gene baladnz souk szler etmeye! Terslemi deildi, glmsyordu. 250 martmaya gelmiyor sizi, dedi kadns bir paylamaya zenir gibi. Haydi, kalm artk! Uzanp pck kondurdu Doktor'un dudaklarna, ktlar. Serin, gneliydi hava. Soka dnnce, aralar kollayarak anayoldan karya, deniz kysndaki yaya eridine getiler. Ky boyu denize, kar kylara, kente, limana, yreye, teknelere, mavilikte dolaan ak bulutlara baknarak yrrlerken yzn yalayan serin yelde mutlulukla uuyor gibiydi Doktor. Yaamak buydu! Yan sra giden Eme'ye bakt; o da uuyordu ite! Onunki doal da benimki yanlsama saylmaz m biraz bu yata? Samalama, ya m olur byle gnn! Ne gzel, deil mi? dedi Esme. Sirkeci'ye, vapur iskelesine kadar yrmek geliyor insann iinden. Bir arabaya atlayalm isterseniz, yormayalm sizi. Adada yrrz. Ben yorulmam, yrrm. Artk kurtulsan u ya takntsndan ikimiz iin de iyi olacak! Esme zgn, rkek dnp de yalandan sertelmi, sinsi gln grnce, iki koluyla aslr gibi koluna girdi Doktor'un, glerek gsne bastrd, Ah canm, dedi. Balayn! nann ki, dnmeden sy-leyiverdim yle. Kt yakaladnz beni! Hep sen mi yakalayacaktn? "Ah canm" deyiindeki o smscak, sevecen sesin yan sra koluna sarlmasnn ta yreine geiriverdii syla iinde rpertiler gezinmiti Doktor'un. imdi geree dnelim Esmeciim, dedi toparlanarak. nerin akllca; adada gezeriz. Geen ilk arabaya binip arka koltua yan yana oturunca glmseyerek bakt Esme, Evet, geree dnelim, dedi. yle bir takntm yok benim.

Mutlu, suskundu Doktor. skeleye geldiklerinde, iyi rastlant, birka dakika vard ada vapurunun kalkmasna; koturur gibi girdiler. ok az yolcu vard; ktklar st kat botu neredeyse. 251 En arka koltua yrdler. Eme'ye pencere yann gsterdi Doktor, kendi de srtn vapurun gidi yanna verip karsna oturdu, Seni byle grmek istiyorum, dedi; stanbul arkanda olsun. Kalkan vapurun devinimiyle alp varsllaan bir tablo gibi, Yenicami, Rstempaa Camii, Beyazt Kulesi, Sleymaniye, Fatih, Sultan Selim camileri, Kpr, Galata, Ceneviz kuleleri, Bo-az'n aznda Kz Kulesi, Sarayburnu'ndan Marmara'ya kvn-hrken, uzakta, skdar'da, Sinan'n, Asya kara parasnn kycna vurulmu mhr gibi emsi Paa Camii, Selimiye Klas; solda ortaya kan ky surlarnn stnde ykselen Topkap Saray, Ayasofya, Sultanahmet camileri, Halic'e, limana, Bo-az'a, Marmara'ya abanm benzersiz kentin dev tarihini savunma ykmllyle birbirine g kazandrmak iin sralanm bekiler gibiydiler. Gneli gk, deniz maviliine iten ie, Bach-Itri karmnda orkestral bir ezgiyi yayyordu sanki. Bu esrik eden tablonun iinde olmann bilincindeymi gibi sessizdi Esme; denize, uuan martlara bakyordu. Kahveci dolanmaya balamt. Kahve ielim mi? dedi Doktor. elim. Falma bakacak msn? nanr msnz? nanmam m gerekir? Dinlemesine baylrm. Glmsedi Esme. Nerim olsayd! yle gzel fala bakar ki! - Adam verem eder o kekeme olan. Azndan sz kncaya kadar... Ama, ok gzel bakar. Sen? Bir eyler uydururum istiyorsanz. 252 Grelim bakalm, neler uyduracaksn! ki orta kahve sylediler. ok yukarlardan stanbul'a doru uan ku srsne takld Doktor, Leylekler mi geliyor? dedi. Erken deil mi? Onlardan iyi mi bileceksiniz? dedi Esme glerek. Ama, leylek deil onlar. Evet, leylee benzemiyordu pek; ne olduunu da karamadlar. Sr ta ykseklerden uup gitmiti. stanbul uzaklayor-du. Kahveler gelince paray Esme dedi. skelede jetonlar da o almt. Doktor hi karmyordu. ip fincanlar evirdiler. Siz de benim falma bakacaksnz! Olur, dedi Doktor. nce sen bak, greyim, nasl uyduruluyor! Glerek kalkt Esme. Tuvalete gitmem gerek. antasn alp yrd. Ayba durumundan olmalyd. Eme'nin gitmesiyle, gittike silinen bulank izgilere dnm ardndaki stanbul tablosu boalmt. Derinlerde kalm orkestral ezgi de duruvermiti sanki. Vapurun kpkl iz brakt sessiz mavilikte, tembel kanat rplaryla inip kalkan martlara bakarken bir an yapayalnz duyumsad kendini. Bir gn tam giderse ne halt edeceksin? nce ben giderim; ne kald ki urada! Gidemezsen? Baka ne yaparm? Nereden bilirdim buraya varacan? Kendin istedin! yi ettim! Esme gelip oturdu karsna. Gergin mi bunun yz? Sancn var m? Gzlerini ksp ban sallad biraz anlamna. m Ara sra ar kesici alrm. Doktor'un fincanna uzand, Bakalm neler olmu? Bir sre bakt fincana, "Fal buna derim," diye ald byk alt bir glmsemeyle, Btn gizleriniz dkld ortaya! Ne ok kadn grnyor burada! 253 Gzlerini dikip glmseyerek dinlemeye balad Doktor. Onlar benim deil senin gizlerin Esmeciim! Dk bakalm ortaya neler duydun! Ban kaldrp doruldu, yalancktan dikelir gibi yapt Doktor. yledir; kadnlar bana dayanamaz!

 Biliyorum. Nereden biliyorsun? Taklr gibi bir glckle bakarken, Kendimden, dedi Esme. Ah canm! Kalkp karya, Eme'nin yanna geti. Kolunu omzuna atp ekti kendine, eilip pck kondurdu yanana. Grrlerse grsnler, ne var bunda? Ne olsun ki? Babasnn kzna kan kaynam derler! Halt ederler! Dmanlarnz var sizin, dedi Esme. Bakn! Fincan uzatp iindeki bir yeri gsterdi, Ylan! Gryor musunuz? Ylan da deil, ejderha gibi bir ey! Bir ey grd yoktu ya, Hmm, dedi Doktor. Bakn, ble kvrlm... da uyuyor gibi! Ya da lm! Bir adam var burada. Byle uzun boylu. Yalca. Sizi koruyor bu. Kalabal gryor musunuz? Bir yerde toplanmlar da sanki... urada iki kadn ba baa vermi... Valla, banz kadnlarla dertte sizin! Hele bir tanesi, bakn: Elinde de... karmaya alr gibi eilmi bakyordu. Fincan var, dedi Doktor. Alayl souk bir yan bak atp fala dnerken, Kadn olur da, dman olmaz m hi! Deil mi? dedi. Gld Doktor. Byk derdimsin Esmeciim, dedi, dmandan g! Bakn, bak gibi bir ey var bunun elinde. 254 Ferdane'dir! Kna girsin kaltan! Tutamayp gld Esme. ok skntlarnz var. Ama alyor! Uzatp gsterdi fincan gene. Gryor musunuz, ay douyor urada. Haa, bir de para var. Hem de yle yklce bir para. Ama daha belli deil. Ortada. Yaknda bir haber alacaksnz. Bu parayla ilgili olabilir... vakitte. Glerek bakt Doktor'a, falc azyla srdrd alaylca, U gn m deseeem! ay m deseeem! yl m desem!.. Ama yok, o kadar uzun srmeyecek!.. Valla bakn, ylan burada da kt! Biri dikilmi karsna!.. Srt da duvarda gibi. Salam yani! Yz grnmyor yalnz!.. Karanlkta sanki!.. Yol filan da yok! Leyleklere bakp durmayn bouna; bir yere gitmiyorsunuz! Bu iyi haber, dedi Doktor. stanbul'dan bir adm atmak gelmiyor iimden. "Bir de una bakalm," deyip taba fincana evirdi Esme. Tk tk vurup aktt telveleri. Hmm, sonu iyi, dedi. Btn skntlardan kurtuluyorsunuz. Bakn ald, atyorsunuz hepsini!.. Bir deeee... sizi seven bir kadn grnd burada! Vallahi, bakn ite! Eilmi! Tabaktaki bir noktay gsteriyordu. Grdnz m? Glerek Eme'ye bakarken, Grdm, dedi Doktor Doruldu Esme, Erkek dediin kadna inanr m! Dmandr belki de! Kadn bu!.. Tamam, bu kadar! Glerek fincan pencere nndeki masaca korken, Hadi imdi siz! diyerek kapal fincan alp uzatt Doktor'a. Glyordu Esme. Gzlerini, yalancktan bir ciddiyetle inceliyor grnmnde elindeki fincana dikti Doktor. lk kez yapyordu byle bir eyi. Fala bakan birini, kimin falna bakarsa baksn dinlemeyi gerekten severdi. Fala bakan zeki, baklan da biraz safalak da, etkisinde kalp saklayamad duygularyla faln bilinen sylemlerinden anlam karyor, falcnn anlattklarn yaamndaki gereklere balyveriyorsa, elenceliydi. Aaa hepsini bildi vallahi! Bir hemire fala baktrrken alamt bir gn, bir bir syledi her eyi diye. Fala bakan cin gibi kar, sylediklerinin ounu onun azndan, yznden, aptal aptal alm gzlerinden alyordu! Esme konuurken, o falc karsndakilerden biri gibi duyumsamt kendini. Bilinen fal sylemlerinin yinelenme-siydi ya, minicik teet benzerliklerin yaratt kukular dolanp durmutu iinde! Gemiiyle ilgili neler bildiini ele verir nitelikte bir ipucu da yoktu. Hi aptal olmayan kim var! Kara kara telveli fincana bakt bir sre,

 Ayy, dedi. Vah canm, bir sr canavar sarm senin evreni! Kara kara hem de! Belli, erkek bunlar! Yalnz, biri var burada bak! Kurtaracak gibi seni bu canavarlardan! Fincan alayl uzatp gsterdi Eme'ye, Bak, gryor musun? dedi. Gryorum, grmez olur muyum! Fincana deil Doktor'a bakarak glyordu Esme. Yazk yalnz, dedi, bouna uramasa! Ne gerek var; ben savamasn bilirim erkek canavarlarla! Yalancktan bir kslkle uzanp fincan masaya koyarken, Ben de bakmyorum yleyse falna, dedi Doktor. Hep byle ta koyarsn! Ne gzel uyduruyordum! 255 Kahkahayla glmeye balad Esme. Fincan alp Doktor'a uzatrken, Ne olur bakn, diyordu. Sz; karmayacam bir daha! Ald Doktor, evirip evirerek bakmaya balad fincana, Peki, ne diyeceim ben imdi? Telvedeki izgileri, biimleri benzetin birilerine, bir ey-256 lere, yaktrn; iinizden geldii gibi de syleyin! Nonfgratif resim de byle d kurdurmuyor mu, dndrmyor mu? Akll sevgilim benim. Doru. Nonfgratif resimde de yapann kendi i dnyasndan boyalara, izgilere dktklerini herkes kendi yapsna gre alglayp yorumluyor, soyut biimsizliklerden duygulanp kurmaca biimlerle dler, dnceler oluturuyor! Yapann falna da bakyorsun resmi seyrederken, kendi falna da! Burada da fincan evirenin falna bakacaksn! stersen ykler uydur! Darlardaki mzelerde grd kimi "modern sanat" rnlerini anmsayp glmsedi. D de kurdurmuyordu kimileri, hibir ey de uyandrmyordu ona gre! u kara telve bulann da onlardan geri kalan yan yok ya! Soyut iir yap gitsin! Becerebilsem! Bak Esmeciim, neler var burada! Bir duraksamadan sonra ald, kimi yerde bastrp kimi yerde duralayp zorlanarak fala bakyor gibi aklna, diline ne geliyorsa sralamaya balad. Mor dikenli teknenin... avc telleri iskambil kedili... bakarsn yamur dolu kar karides yumurta... bir de oban yldz... gelip oturmu krmz gneten ikircikli salan... tavus kuu yol banda krk kanadyla mavinin... iekler alad alayacak bir bir... yolunda ta kargalar bas bas rnca.....kem km... bak gryor musun Esmeciim... bakr dumanlar... yolunda lk la mutular tepeden... salkm saak gl kurumu dii kurbaadan pat diye haber dolu arap pembe krmz. Hepsi bu kadar! Fincandan ban kaldrd, glmseyerek bakan Eme'ye dnd Doktor, rahat bir soluk ald, Of kurtuldum, dedi. Tabana da bakamam artk. Nasl bilebildim mi? Biraz arm glyordu Esme. Ezberinizden miydi? Bir iirden filan? Bunu mu ezberleyecektim! "Gaaanmdan diyivirdim"; Anadolu'da yle derler. Nonfgratif fal! Sen sylememi miydin? Ozanlk da varm sizde! Ozanlk bu kadar ucuzladysa! skele grltsne kalkt, Knal'ya gelmiiz, dedi, arkaya, aa geelim mi? mez miyiz? rsen paltomu veririm, dedi Doktor alaylca. Glmseyerek kalkt Esme de, Sa olun, dedi. Unutuyorum doktor olduunuzu! Arkadaki ak yere ktlar. Serindi. Issz, durgun ada, gnele oynaan deniz, bo grnml Knal evleri, iskelede kan, binen birka yolcu, may ekip ktaki pervane grlt-syle yola koyulan gemi, yrtlan sularda kaynaan kpkten yol, yannda sessizce btn bunlara bakan yan bandaki Esme, yepyeniydi hepsi de; ilk kez tatt, yormayan, bktrmayan bir duyguydu. Bir kz ocuuyla annesi, gemiyi kovalar gibi alala yksele evrede uuup duran martlara simit atyorlard te yanda. Hadi biz de atalm dedi Esme.

ard simitiyi, iki simit alp birini Doktor'a verdi. Koparp attklar ufack simit paralarn havada kapan martlara sevinerek bakyordu Esme. Doktor bir para simidi uzatt martlara; ok gemeden inip biri ald Doktor'un elinden. Baylmt bu oyuna Esme, ocuk gibi glyordu. O da uzatt biraz ekinerek, onu da kaptlar. Kimini drp denizden, kimini ellerinden alarak martlarn kapt simitler bitince, arkas geminin gidi yanna dnk, souka yelden korunakl kanepeye geip 257 oturdular. Elini avucunun iine ald Eme'nin, sevgiyle skt, Niye bu kadar mutluyum, bilmiyorum Esmeciim, dedi. Onun iin de korkuyorum sanki! nce bir duralad, sonra sinsi bir glckle, Bir erkein korkmasn grmek ne gzel, diye alaya vurdu Esme! Hep biz mi korkacaz! 258 Senden korkmuyorum ki Esmeciim. Gld Esme, Yazk, ben de sevinmitim! Neden peki? Ne bileyim? Kendimden belki! Kendi mutluluunu da m kskanyor insan nedir! Dnp glerek bakt Eme'ye. Senden korkmam m istiyordun? Glyordu Esme. Bir ey demesine kalmadan ekledi Doktor, Batan o kadar korkuttun ki beni, artk biraz g! Ne yaptm? Biraz damarnza bastm, o kadar! yle yapmasam sevmezdiniz beni! Ne diyor bu kz! Hnzrlk etmi yaramaz bir kz glc vard gzlerinde Eme'nin. Gerekten mi! Bir kahkaha at, Ne kadar ciddiye alyorsunuz her sz, dedi Esme. Bunun iin mi seviyorum sizi, nedir! Byle bir oyuna kalkabilir miyim? Taklyorum. Grmeyi ok istemitim sizi ya, sevmek pek de aklmdan gemezdi dorusu! Bir sessizlikten sonra, Drst, ak olmanz... Bir de yalnzlnz belki! Duraksayp ekledi, Yalnzl bilirim. Ben de ak oldum size. Herkese yle ak olur muyum sanyorsunuz? "Yalnzl bilirim" szlerindeki acl iinde duydu Doktor. Suskunluu Esme bozdu, Bir ey dersem kzar msnz bana! ok kzacam bir eyse syleme! Gld Esme, Ben de onu anlamak istiyorum! yi, deneyelim, dedi Doktor glmseyerek. Sizin gibi bir babam olmasn isterdim! Tedirgin kmldad bir, toparland hemen; yalancktan yzn ast, 259 Keke denemeseydik, dedi Doktor. Kzlmayacak ey mi bu! Deden diyeceksin de dilin varmyor! Hi ilgisi yok. Duralad Doktor. indeki hzn bastran anlayamad bir sevin dolanyordu iinde. Bilmem beni tanan byle mi dnrdn? Ben sizi tanyorum. Gz gze bakp kaldlar bir sre. Arand; scak, sevecen bir eylerden baka ne vard ki bu kzn gzlerinde. Sormaktan korkuyor, bir eyler demesini de istiyordu sanki. Glmsedi, yi, dedi. Bana sorma da! Bir gn soracam! Neyi soracaksn? Bir sre ylece baktktan sonra, Kznz, dedi. Bir kznz olduunu biliyorum Amster-dam'da; onu soracam belki. Sarslr gibi oldu Doktor. Belli etmemeye alyordu. Ne demeliydi imdi? Gzleri stndeydi Eme'nin, Uyuturucu bamls olduunu da biliyorum!

Bir ey yrtlmt iinde. Duramad, yavaa ayaa kalkt; dmen stndeki bolua doru arca yrd niye yaptn bilmeden. Ne dndn de bilmiyordu. Nasl kurtulacakt yreine saldran bu acdan, onu da bilmiyordu. Deniz, gne, mart, yanatklan Burgaz, mavi derinlikte ak bir iz izerek geen uak, kararmt hepsi de. Yaklap koluna dokunan Eme'ye dnp bakt anlamszca, evirdi ban. Sizin suunuz olmadn da biliyorum, dedi Esme, fsldar gibi. Bilmediin bok da yoktur! kvermiti azndan szler. Kskt, kaskatyd sesi. Ayrmna sonradan vard sanki sylediklerinin! Dudann kvamnda beliren ac bir glmsemeyle sessiz dikilip kalmt Esme. Sizi seviyorum ben, dedi yavaa. zmek iin sylemedim ki... Yaknlmz lmek istedim! Bir sessizlikten sonra ekledi, Yanlmm demek! Uyarc oldu bu ince ta. Kz itenlikle bir ey syledi diye, utanc yzne arplm gibi ne oluyorsun byle! Belleinden kovarak, acy gizli tayarak m kurtulacaksn gereklerden? Doruyu kim silebilmi yeryznden? Ne yapaydm, sevine miydim yani! Daha neler biliyor kim bilir! Ne var tedirgin olacak; seviyorum diyor ite! Savunman bile istemiyor senden; o savunuyor seni! Kimsenin beni savunmasna gerek yok! Yavaa toparlanp dnd Eme'ye, Yanltmak istemedim seni, dedi, ardan, yumuatmaya alt bir sesle. Her eyden yaknsn bana! yle eyler vardr ki, anmsarsan tayamazsn tek bana! Bala! Kollaryla sard Doktor'un kolunu Esme, yzn yaslad, Siz beni balayn, dedi. ok iyi anlyorum, inann bana! Onun iin ok seviyorum sizi. Tek banza da olmayn artk! Ne diyor bu? Kolay m kurtulmak tek bana olmaktan? "Seni seviyorum" deyip durma yleyse kza! Ban kaldrm glerek bakyordu Esme. Unutmayn, bugn benim gnm. Tatszlk karmanza izin veremem! Hznl bir glmseme kaplad Doktor'un yzn; iine bastrr gibi, Dorusun Esmeciim, dedi. Ben unuttum, sen de unut! Kalarn atp anlamam gibi bakt Esme, Bir ey mi olmutu? dedi eski bir oyunu yineleyerek! Domuz kz! Gld Doktor, Olmusa dedim! Duymam gibi, Bakn, Sait Faik'in adas, dedi Esme. Sever misiniz Sait Faik'i? Glmsedi Doktor. Doru muydu, bu gzlerindeki sinsi glckle alay eder gibi bakan souk grnml kz byle sevmesi? Btn yanln bu olsun! ok severim, dedi. ehov kadar. Sen? Sevmez olur muyum! Ama biliyor musunuz, yky ok sevmiyorum ben. Gdk bir ey sanki, bitiveriyor. arpc da olsa roman gibi deil! Geni olmal, ok yanl olmal. Uzun sre birlikte olalm isterim okurken tantm kiilerle. Uzun ykler de var. ehov'da da var, biliyorum! Onlar da bana, roman olamam yk ya da yk olamam roman gibi gelir! Ses karmad Doktor. Eme'yle konuurken ne denli mutluluk duysa, anmsattklarn iinden atamyordu. Nereye atacaksn; kz m sokuturdu ki? inde deil miydi? Kmldatnca ac veriyor ite. Geer! Burgazada'dan uzaklayorlard. Kanepeye, deminki yerlerine oturdular. Size ark syleyeyim mi? aalamt. Uyanr gibi bakt Eme'ye, Soruyor musun? dedi. Hemen balad Esme. talyanca'yd ark. "Ma troppo tempo/Mi trascuro questu si/ma mi sorprendo anchio/e serro cost..." Hi kt deildi sesi; kk ama scak, yle bir ses. arknn ezgisi de kulandayd; duyduu bir arkyd. talyanca sylemesini yadrgamt niyeyse. Asl gzne arpan, Eme'nin alay eder yollu syleyiiydi! Soluklanr gibi olduu bir kk ara, talyanca da biliyorsun! dedi. Glerek ban iki yana sallad Esme, 261

 Bilmem, dedi. Kulamda kalyor. talyanca, ngilizce... Trke'si yok mu? Var. Hemen ald, Syle buldun mu aradn ak syle/Yoksa yalnz msn sen yine/Benim gibi boynu bkk/Gz yal tek bana... 262 Kt olmutu birden Doktor; gzleri doldu dolacak... Bu kadar da ok artk; eeklik dpedz bir sama arkyla! Kz grse bir de! Son dizede, alayna sylediini aklar gibi kahkahayla bitirdi arky Esme. Can simidine sarlr gibi glmeye vurdu Doktor da! En sevdiim arkc aslnda, dedi Esme. Siz sevmiyor musunuz? Ayten Alpman. arklarla arkclarla ilgilenmedim pek. Bilmem, ben seviyorum. Ajda Pekkan syleyeyim size. Ald hemen, Hr dodum hr yaarm/Kime ne kime ne/Kle miyim sana ben/Ay sana ne... Duralad Doktor. Alayndaym gibi sylyordu sanki gene ya, o mu yle yorumluyordu, bu ucuz eylere mi dknd yoksa bu kz? Dinlemeyi srdrd kesmeden. ngilizcelere gemiti Esme. I love you baby/And it feels quit allright/I need you... Sessizce dinliyordu Doktor. kinci sylediinin uzun yllar yaygn ezgisini anmsad; kulandayd onun da. Those were the days my friends/We thought they never... Ardan elik etti mrldanr gibi. Glerek bakyordu Esme. Ay yoruldum, dedi arky bitirince. Bunu sevdiniz mi? Bakp kald bir sre Doktor, Ben seni seviyorum Esmeciim, dedi. Aramza sokmam bunlar! Dnceli kald Esme. Size bir ey diyeyim mi, dedi. Aman aman baylmyorum ben de! Sezen Aksu iyi. Tarkan imdi ok moda. Candan Ere-rin. Mazhar Fuat zkan. Tek tek sevdiim sarklan var hepsinin. Caz ok severim. Syleyemem; ustalanndan dinlemek isterim; Sarah Vaughan, Ella Fitzgerald, Billie Holiday... Sevindi Doktor; syleyiinden belliymi demek! Akll kz bu! Caz kim sevmez! 263 Biliyor musunuz, ben tavlay da severim. Onun gibi bir ey ou! Elendirip dinlendiriyor. Siz sever misiniz? Neyi? Tavla oynamasn? Bilmem ki. Gerek mi? ok iyi bilirsiniz diyordum ben! Gld Doktor, Niye? Ne bileyim? Eskiler hep bilir sanyordum. Amcam hastasyd szgelimi. Biraz satranla damadan baka hibir oyuna ilgi duymadm. Size tavla reteceim! Ses karmad Doktor; uysalca glmsedi. Daha neler reteceksin bakalm! Heybeli'yi gemi Bykada'ya yaklayorlard, Geldik, dedi Esme. Bahar beklentisindeki gneli, serin adaya indiklerinde tatsz duygularn vapurda brakmt; tm gzellikler de, koluna taklm bu cad kzla birlikte yanndayd Doktor'un! Gnlerdir dinledii konumalarna baktka Kurueme'deki lokantada kavga ettikleri gece o yz kzartc szlerini anmsyor, saklad asl yzn aa vurmasn, biraz da gerilimli bekliyordu sanki! Bugn, "Herkese yle ak olur muyum sanyorsunuz?" demesi zm gibi gelmiti iindeki dme. Bilerek yaklamt demek bu kz; akt saldns! Sarsmak, biraz da gze arpmak, dahas belli ki, kkrtmak iin yapmt ne yaptysa! Yoksa byle sevmezmiim onu! Yalan m! Ne gzeldi, her sz de ciddiye alyorsunuz diye gl! Domuzuna zeki. Utanga grnml, sinsi, yapmackl deil de plak kt karna, tutun ki ben byleyim diye, yrekli, cilasz. Evet, kt yakalad beni! Epeyi ey biliyor belli ki benimle ilgili; yalan m sylyor "sevi-264 yorum"diye? Gerekten seviyor musun sen beni Esmeciim?

Kendini tutamadan sylemiti sanki. skele karsndaki yokuta, ilerdeki, sivri klah atl saat kulesine doru kyorlard sessizce. Duralad, dnp arm gibi bakt Esme, Kendinize mi gvensizsiniz, bana m, anlamyorum, dedi krk dkk bir sesle. Niye syleyeyim sizi sevdiimi, sevmesem. Kolay m sanyorsunuz sylemem? Siz syler misiniz? Doktor da duralam, bakyorlard. Kzgnlk var gibiydi gzlerinde Eme'nin. Mutlulukla glmsedi Doktor, Peki, niye seviyorsun? dedi. Dndn m hi, sordun mu kendine? Siz dndnz m? Siz sordunuz mu kendinize? ok! Ne yant aldnz? Hibir yant alamadm! Evet, ben de alamyorum ite! Niye dert edineyim; gzel nk. Sklm gibi dnp yrd Esme. Doktor da ardan gitmeye balamt ard sra. Birka adm sonra glerek dnd, Kukulu, tedirgin, tadmz tuzumuz kam bir gn istiyorsanz baka bir gn sein dedi, bugn olmaz! Hi ister miyim Esmeciim? Aptallma ver! Veremem! Aptalla dayanamam nk! Hibir aptaln da kendine aptal dediini grmedim! Bitti bu i! Yamur mu gelecek ne, bakn bulutlara! Arabaya binelim mi? Bir tur atalm isterseniz; sonra yeriz yemei. u bcr bcr konuup sz gnlnce balayveren kza nasl kaynyordu ii! Yalnz sz balamyor, elini kolunu da balyor insann! Pis kaltak! Gld. Ne oldu? Okkal bir svg salladm sana iimden! Glmseyerek bakyordu Esme. Niye? Doktor da durup bakt bir sre. Bu kadar sevgiye dayanamyorum da ondan! Nasl svdm soracak imdi! Durmad, glerek dnd, yoldan geen bir faytonu evirdi Esme. akr gz, posbyk arabacya, Tur yapacaz, dedi. Byk m, kk m? Doktor'a bakt Esme, Byk tur deil mi? Bindiler faytona. Arkaya oturdular. Bir sre sessizce gittikten sonra eilip ban omzuna yaslayan Eme'nin elini avulannn arasna alp kucana koydu Doktor. Yollar bo, iki yana altl stl sralanm, pencereleri, kaplan smsk kapal evler, kkler, villalar botu. nde koturan atlann nal takrts, yaylann, asfaltta dnen tekerleklerin tartml sesi, arabacnn ara sra anmsatr gibi kamsn atlann stnde boa sallayp aklatmas, yzlerini okayan serin yel, bltkleri sessiz mutlulua, bozulmasna izin veremeyecekleri incelikte bir duyarlk kaOyordu sanki; suskundular, evreye bakyorlard. Yandaki yaplar bitip de deniz balaynca kocaman sanatoryumu ile Heybeli grnd uzaklarda. am ormanlar balamt. Bellei yllar ncesine, neredeyse altm yl ncesine kayp gidiyordu Doktor'un. Adaya ilk kez geldikleri kzdan bin naz ile pck ald aalk yer buralardayd ite. Biraz sonra aalarda Yrkali Koyu'nu grnce glmsedi. Sylese miydi? Kz, fakat myd ad, plaj kabininde arkadan... Yakmyor! Kzln koruyordu fakatk, o is265 tedi; ben ne yapaym? Bunu mu syleyeceksin? Arabacnn kula bizde. Bir de Esme balarm!.. u solda, tepeye doru, aalarn altnda, biraz da irkin bir kza... almt fray! Glecekti. Badana yapmak, en yaygn szd genler arasnda. Kzn derinine dalmadan, kzln koruyarak srttrp boalmak. Badana yapmak dendi mi Bit Hamdi geliyordu aklna. Ondan du-266 yarlard en ok: On beinde kz abi; ne yapacam? Yatrdm aacn altna, aldm firay, aldm fray! Evet aldk fray biz de bir gnler. Birka olgunca kadn sonralar. Almanya'ya gittik; ne fra kald, ne duvar. Bu, on beinde deldirmi! Can sa olsun! yi etmi. Beni bekleyecek deildi ya. ok gzel deil mi? Suskunluu bozmak iin sylenmi gibi szlerle uyand Doktor.

 Evet Esmeciim, ok gzel. myorsun? Hayr, gzel serinlik. Siz? Kollarn yle dolasan meyeceim! Glmsedi Esme. Sa kolunu dolayp iyice sokuldu Dok-tor'a. Eilip salarna pck kondurdu Doktor. Birka arabann bulunduu alana girdiler biraz sonra; durdu araba. On dakika mola veriyorlard burada. ndiler. Caml bir gazino vard ykseke bir yerde. Orada m oturacaklard! Aalara doru gidip ormana girdiler. Esme nde, ardan biraz yrynce, serin esen yeldeki yaprak hrtlanyla donanm sessizliin iindeydiler. Kalnca bir ama yasland Esme, dallar arasndaki denize bakmaya balad. Bir yelkenli geiyordu aklardan. Sessizce yaklaan Doktor'a dnd. Tekneyi sever misiniz? Bilmem. Hi binmedim. arm gibi bakt Esme, Gerek mi? Evet, gerek. Yazlan hi Bodrum, Marmaris filan... Duralad birden, Evet, yllardr yoktunuz buralarda. Yazlan spanya'ya, Fransa gneyine, talya'ya, bir kez de Yunanistan'a gittik ya, tekneye hi binmedim. Antiller'e bile gittim de zmir'den aasn bilmem. Bu yaz bir mavi yolculuk yapalm m sizinle. Hemen gelsin yaz! Nasl olsa gelecek. Kollann dolayp dudaklanndan pt Eme'yi. yimserlik olmadan mutluluk olur mu? Kz sana tapyorum ben! ekildi Esme. Gneye yazlan giderim; hemen her yl mavi yolculua -kanz tekneyle. Marmara'da hi dolamadm. Kiralayalm istersen. Souk daha. Marmara kirli hem de. Tekneye binip de denize girmeden duramam. niversite yllanmzda prl pnld Marmara. yleymi; babaannem hep syler. Amcam da anlatrd; Salacak'tan denize girerlermi. Evet yleydi. Karnda Ayasofyas, Sleymaniyesi, Kzku-lesiyle esiz grkemli stanbul, sen de pnl pnl sularda kula atyorsun! D gibi bugn. Her eyi kirlettik. Aalar arasnda biraz daha dolanp arabaya dndler. Sessiz yolculuk yeniden balad. Koluna yaslanm Eme'yle serin am kokulu havay solurken gzlerini kapatp niversite yllannda dledi kendini bir an. Belki de evlenirlerdi! ocuklanmz olurdu. Sonra? Sonra da ayrlrdk herhalde! At kafandan u coku-cu samalklan; gzel olan bugn! Gzlerini at; "Viran Ba" tabelasn geiyorlard sada. Yahya Kemal'in iirini anmsad hemen. Sylese miydi Eme'ye? Brak imdi, bozma dalgasn kzn; nereden bilecek o? Goethe'yi biliyor, yetmez mi? Yeter mi? Arabann akp giden tkrtsnda sessizliklerine dalp gitmilerdi gene. Sedef Adas grnmt. Maden'deydiler. Sadaki 267 evi anmsad hemen. niversitede bir yaz buradan geiyorlard ki, Adal smet gstermiti bu evi. Reat Nuri yayordu daha. Araba akp giderken kapya aklm pirin levha hemen arpt gzne. Bak burasyd ite! Reat Nuri'nin evi. Romanc. Plaka var kapda. Korumular demek. 268 lgiyle bakt Esme. Okudun mu Reat Nuri'den? Okumam m, dedi Esme. Hem de iki kez okudumdu a-lkuu'nu. Yeil Gece'yi okudum bir de. Lisedeydim. retmen ok vmt. Hangisini beendin? Bilmem. Yeil Gece ilginti galiba. Yeniden okumadan bir ey diyemem. Hibir ey demedi Doktor da. Her eyini beenmek zorunda mym senin? Bkm artk! mark, bilgi kz! Sen de aptal! Bu kzn yznden o da; aptal ediyor beni! Sokaklara girmilerdi. Bir sre sonra, kyya yakn bir aralkta indiler arabadan. Esme dedi gene. Kyda yrmeye baladlar.

Tm sra lokantalar botu. Kedekinin kapsnda bir garson karlaynca girip tam kede, cam kysnda bir masaya oturdular. rpntl, ak kpkl mavi denizi, rhtma dizilmi, direkleri ardan sallanan tekneleri, uzaklarda Dragos tepesi, artk birbirine koca yaplarla balanm, Kartal, Maltepe, Pendik yreleri, pastel suluboya resim gibi grlen kar kylanyla tadna doyum olmayan bir grnt, kuatp iine ekiveriyordu insan. Garsona masay mezelerle donatmasn syledi Esme. Levrek buulama yaptralm m? Baylrm, dedi Doktor. Ne ieriz? Rakdan baka ne iilir burada Esmeciim! Duralayp glmsedi Esme. Peki, ben de rak ieyim. Garson uzaklanca, imdi syleyin bakalm, dedi. Nasl bir svgyd, o bana salladm dediiniz? Bir duralad Doktor, arm gibi bakt. Hi de unutmuyor! Glmsedi. Pis kaltak dedim! Pis szne dayanamam! Titizlie varacak kadar temiz olduumu herkes bilir. Kaltak dediinizi de babaannem duymasn; eve adm attrmaz size, yznze de bakmaz! Glyordu. Sakn syleme Esmeciim! Seni istemeye gittiimde kapy yzme kaparsa ne yaparm! Sylemem desem gvenecek misiniz bir kaltan szne! Sinsi bir glckle bakyordu Esme. Gld Doktor, Gvenmeyeceim birine byle mutlulukla kaltak der miyim, benim aptal sevgilim! Dudaklanyla glmsemeli bir pck gnderdi Doktor'a. Babaanneni ok seviyorsun. Sessiz bakt bir sre, Tapanm, dedi. Tananz siz de seversiniz. Umanm. Mesrure Hamm' anlatmak kolay deil. Aclardan gemi. Dimdik. imdi seksen altsnda. Ama hi gstermez. Her sabah banyosunu yapar, gazetesini okur kahvaltda. Hemen her gn kp ar pazar dolar; bir saat yrr en azndan. Biz Fatih arambas'ndayz. Aksaray, ehzadeba, Unkapan Kprs, apa, Edirnekap hep yryerek gidip geldii yerler. Vefa'da, Zeyrek'te dostlan vardr; onlara gider. Manifaturaclar ar-s'na urar sk sk. Ucuz bir eyler bulup getirir. Bakt yoksul ocuklar var; bir eyler biip diker bu yata onlar iin. yle bir kzn gelin etti geende. Durumu iyice olmal. Pek kt saylmaz. kinci katnda oturduumuz apartman 269 var; kat, alt daireli. Laleli'de geliri iyice birka iyeri. Arsalar filan derler. Musevi olmak varm! Anlamamt Esme. Yklce bir drahoma alrdm babaannenden! Gld, 270 Zrnk alamazdnz, dedi. ok mu cimridir? Cimri mi? Tm varln Darlaceze'ye balad. O niye? Bakn, dedi Esme. Biki-Diki retmeniymi babaannem. lk kocasn erken yitirmi kanserden. Halamla Talat Amcam ondan. kinci kocasn, yani benim dedemi, evden kovunca iki olan bir kzla kalm. Annesi de banda; Sarayl Hanm. Skntya dmler. Sarayl Hanm'a da inme inince ok sevdii annesini Darlaceze'ye yatrmlar. retmenlikten ayrlp bir diki atlyesi am Fatih'te. Kazanmaya balam. En nl terzi olmu ksa srede. Kk evlerinin yerine apartman yaptrm; iyerleri, arsalar filan alm. Annesini kartmak istemi, kmam kadn; ok iyi bakyorlarm Darlaceze'de, dostlar edinmi orada, ayrlmak istememi onlardan! Kendi kendine sz vermi babaannem de; ocuklar yetitikten sonra her eyimi Darlaceze'ye balayacam, demi. Olay Talat Amcam anlatt bana. Ailenin, babam dnda tm kaltlar noterde bildirmiler bana kar kmayacaklar diye; yasal ilemler yaplp bitirilmi. Babam annem kkrtm izin vermesin diye. Bana ok dkndr

babaannem. Hi szn etmiyordu. e balaynca gittim; "Artk kazanyorum; bitirelim u yasal ilemi," dedim. On sekizimi bitirmitim; tek kalts da benim babamn. ard. Okulun bitmedi daha filan diye kar kacak oldu. Ama pek mutluydu belli ki. Kesin direttiimi grnce, peki dedi sonunda; gidip bitirdik ii. Bir duraladktan sonra, Yani, byle be paraszm; alrsanz. G karar vermek; bir dneyim! Dnn! Bir duralayp Buna da kr, dedi Doktor. Balk istemiyor. Varm youmu alrd yoksa! Glersin deil mi? Sarayl Hanm, dedin. Babaannemin annesi. Tanmadm ben. Saraydan karlm, erkezmi. Kafkasya'dan. Rami'de balan olan biriyle evlendirmiler. tesini bilmiyorum. yle bir duydumdu bunlan da. Garson dolu tepsiyle gelmiti. Masay donatt abucak. Alm kk ieden rak koydu kadehlerine, buulamay birazdan getireceini syleyip gitti. teki keye gelip oturan iki kii de olmasa ba baa gibiydiler koca lokantada. Doktor kaldrd kadehini, Sa ol Esmeciim, dedi. Anlatamayacam kadar gzel bir gn benim iin. Benim iin de. Siz de sa olun. tiler. Mezelere uzandlar. Dedeni kovmu demek bababannen! ocuklara kabaym adam. Babaannemi grseniz aarsnz; nasl incelikli kadndr. Bakkaln rana bile "ocuum, siz" der! Ama yapmack deildir. Talat Amcam sylerdi; bir yaramazlklarn grp kzdnda biraz bararak, "Byle yapma-san olmazd deil mi?" en ar szym ocuklarna. Yllardr birlikteyiz; bana da nerir sadece, sylei daha iyi olur gibi. Yapmaynca zldn belli etmemeye alr, ama ben anlarm. Uzmemeye alrm elimden geldiince. Dedikodu yaptn, birini ekitirdiini grmedim. Annemi sevmezdi. Konumaz da o konuda. amtm ben, dedemi nasl kovabildi derdim. Bir pusula brakm; siz artk bizi grmeyin diye gidiyoruz, diye yazm. ocuklarla ekip Mudanya'ya gitmiler. On gn sonra dndklerinde yokmu dedem; bir daha da uramam. ok gemeden de baklamlar bir meyhanede. i? 271 Pilotluktan m karmlar ne. ok iermi. Bir sessizlikten sonra gld Esme, Demin dedim ya. Hac Pembe diye biri vardr mahallede; babaannemin eski tand. "Gece yanlan dnyor eve orospu," demi bir yerde benim iin. Tm ilikisini kesti kadnla; ne gitti, ne de evimize soktu bir daha. 272 Tannm beni koru! dedi Doktor. En inceliklisi, beenmedi diye kocasn evden kovuyor! Komusunu eve sokmuyor. Bu ailenin bana buyruk kzyla ben ne halt edeceim? Glmseyerek bakyordu Esme. nceden sylyorum ki, bilmiyordum demeyin! Sevgiyle glmseyip duralad Doktor, Anneni sevmemen babaannenden geliyor belki de! Ltfen, dedi Esme. Biliyorsunuz, tatsz eylere yer yok bugn. Halan yayor. Evet, Berlin'de onlar. Onun oluyla, Talat Amcamn o-cuklan, Nadide ile Ferhat ortak deri ii yapyorlar. ok kazandlar. imdi iyice parlak durumlan. Aile ortakl bir tr. Seni niye almadlar? Tersine; ok stelediler. anp duruyorlar bugn de. Niye gitmiyorsun? Duraksayp bir an dnd Esme, Salt para kazanaym diye didinip durmak sama, bo bir aba. Byle yaama nasl katlanlr, bilmem. Bana gre deil. Eme'den duyduu her szle mutluluunun snrlan alp geniliyor gibiydi Doktor'un. Glmsedi. Hadi bir de komnistim, de bari! Kukunuz mu var? Komnistsin! Kesinlikle! aalad Doktor. Ne demeliydi imdi bu kza? Nasl da dimdik bakyor. Gld,

 Marks'a saldran bir komnist! Bylesi de oluyor demek! topik komnist mi diyeceiz sana? Hayr, etik komnist! Ayrca ben Marks'a saldrmadm. Burnu havada Marksistlere saldnnm. Hani bugn kavga yoktu? Glcn gizlemeye alyor gibiydi Esme. Bu kavga baka, dedi. Tatl kavga. Her zaman varm. Sv273 glerinize de altm nasl olsa! Sevgi dolu durgunlukla bakt bir sre, Kz, yldm ben senden, dedi Doktor. Esme yalanc bir ciddiyetle, imdiden mi? dedi. Ne yaptk ki daha! Yolda ne ayvalar var, gryorum! Glyorlard. Durup bir sre bakt Doktor, imdi kalkp barsam u lokantada, "Hey insanlar! Biliyor musunuz, bu kz beni seviyor," diye ne yaparsn? Gld Esme. Kime baracaksnz? Bombo lokanta. Dolu olsayd? Bilmem lokantadakiler ne yapard? Deli derlerdi. Sen de korkardn, deil mi? Bir eyler oldu adama, derdin. Bir eyler olduu belli! dedi Esme, alaylca bir glmsemeyle. Olmaz olur mu Esmeciim. O kadar ok seviyorum ki, sevginle de vnmek geliyor iimden. Herkes duysun istiyorum bu kz beni seviyor diye! Delilik mi bu? Glmsemeye alt Esme, Bakn canm, dedi. Delilik deil. Aklamayacak myz; gizli mi kalacak ilikimiz? Hi gizli ilikim olmad benim. Ben de dndm bunlar; bir sonuca varamadm. vmeye gerek yok dedim sonunda. Her ynyle dnp konuuruz bu konuyu. Alayl bir glmsemeyle taklr gibi ekledi, Siz gene barmayn! Ben de sizi ok seviyorum ama... Ben barmayacan! abucak yuvarlad kadeh dolusu raknn etkisiyle miydi ne, bir sre kendinden gemiesine bakp kald Eme'ye. Bu kz seviyorum; bakn, o da beni seviyor diye, barmayacan! Zeki kzsn ama, anlamadn beni ite! Sylesene! Getir274 dii levrek buulamay brakp gitti garson. Esme tabaklara koyuyordu. Bakalarnn ilikimizi bilip bilmemesi hi umurumda deil Esmeciim, dedi. Sen nasl istersen yle olur. Barmak iimden geliyor benim. Mahallenin duvarlarna yazmayacam "Esme Nahit'i seviyor" diye! Tutamayp gld Esme. Ben de ondan korkmutum! Balk koyduu taba Doktor'un nne srd, Beni aptal sanmayn; hadi yiyin balnz! dedi. Duralad Doktor. Sen de beni aptal sanma, olur mu? Sinsi bir alayla glyordu Esme, Aptal olmadn kantlamak kadnlara der. Erkein byle sorunu olur mu? Onu ben de biliyorum ama, seninle olduk mu o i bana dyor hep niyeyse! Salna! Kadehini glerek kaldrd Esme, minicik bir yudum alp brakt. Tek raknn yansn bile imemiti daha. Bal yemeye koyuldular. Nefis olmu balk! Sen imiyorsun! Glmsedi Esme, Korkuyorum rakdan! Dedemi syledim. Babam, amcam da pek dkndler. Bizi arpyor rak! Meyhanelerde kalmayaym sonra ben de! Meyhanelerde brakr mym seni! Biraz gven bana! Ben varm artk! Hadi salna! I Uysallkla glmseyerek kaldrd kadehini, sonuna kadar iti Esme. stekle yemeye baladlar balklarn. Glcklerin scak kahkahalara dnmesiyle srp giden yemein yan sra kk ieyi de bitirip kalktklarnda bee geliyordu. ounu Doktor imiti ya, Esme de imiti baya. Yar esriktiler. Vapura yetimek iin ktklarnda Esme koluna girmemi olsa Doktor'un yalpalamadan yrmesi kolay olmayacakt. Son anda yetitikleri vapur Yalova'dan geliyordu; dolu saylrd. Yukar kp arkalarda bulduklar bir yere getiler. Oturur oturmaz da Esme ban omzuna yaslad Doktor'un; tm yol boyunca tek tk szler dnda yar uykuda gibi ylece kaldlar. Ne konuacaklard ki bu kalabalkta?

Yalnz Kadky'e urayp stanbul yapt vapur. Sir-keci'de arabaya atlayp eve vardklarnda yediyi geiyordu. Karanlk oktan basmt. Kapy Esme ap girdi, Doktor da girince kapatt kapy. Alacakaranlkta ksa bir an durdular karlkl. Esme yavaa uzanp kollarn boynuna dolad. Anason, alkol karml soluklanyla esrik gibi ptler uzunca bir sre. Esme gene yavaa kollarn gevetip aynlnca, bir dten uyanm gibi oldu Doktor. Sevgin bana yalnz g kazandrmyor Esmeciim, dedi kulana, ii titreyerek fsldar gibi. Yceltiyor, onur kazandn-yor. Bana inan! Bylesini yaamadm ben. Ben de, dedi Esme. Ben de sizi ok seviyorum. Siz de bana inann! Seslerinin rengi, ss deimi gibiydi ikisinin de. Merdivenlere yrrlerken, Hadi siz uzann isterseniz, dedi Esme. Benim biraz iim var. Sessizce odasna kp yataa srtst brakt kendini Doktor; dalp gitti. Gzlerini atnda battaniye ekilmiti stne. D-andan tkrtlar geliyordu. Doruldu. Keyifli iki sonrasnn o 'ten ie mutlu yorgunluu vard gvdesinde. Kalkp odadan knca duralad. Kar bo odada k yanyordu. Yryp kapy 275 276 anca ard. Oda temizlenip toparlanmt. Kedeki divann st rtlm, yastk, yorgan konmutu; battaniyeyi ayordu Esme. Doktor girince dnp bak, Nasl, beendiniz mi odam? dedi Burada m yatacaksn? Sizin iin bir sakncas yoksa. Ne sakncas olacakt da, Rahat m o divan? Krk dkkt bildiim. Pek kt deil. Baktm, yaylar, ayaklan da salam. Gerekirse aadakini alrz buraya. Ksa srede baya deitirmiti oday! Gzel de, buras ask suratl Esmeciim. Kars duvar. Oturmayacam ki. Yatmadan yatmaya. yi bence. Acktnz m; karaym m bir eyler? Meyve yer, arap ieriz istersen. Peynir filan. Ne dersin? arapsz olsun derim. Yeteri kadar itik bugn. Ardan ban sallad Doktor, olur anlamna. Benim akll sevgilim. Esme mutfaa inerken tuvalete urayp salona kt. Televizyonu ap koturur gibi doland kanallarda, kapatt. Mzik koyacakt, duralad; Esme gelsin, o ne isteyecek bakalm? Kitaplk stndeki "atla yal adam"a, kedi resmine borlulukla bakt; iine sevin doldu gene. Ne gzel bir gece yaattlar! Elinde dolu tepsiyle geldi Esme. Masaya yaklayordu ki, cep telefonu almaya balad. Tepsiyi brakp telefonu at. Buyurun Babanneciim! Sevgi dolu bir glmsemeyle dinliyordu. Evet, kapatmtm. Balayn beni, unutuyorum byle... Evet... Sylemitim size evde kalmayacam... Arkadamda-ym... Perihan m? Hayr. O dnmedi ki daha; Ankara'da... Siz tanmyorsunuz... yi misiniz? Bacanzdaki ar? Geti... Gzel... Pazartesi, akam geliyorsunuz, biliyorum. Karlayaym m? Eveeet. Pek iyi. Akam evde greceiz. Hayr, ge kalmam. Yanaklarnzdan pyorum Babaanneciim... Sa olsunlar! Benim de sayglarm iletin ltfen! yi baksnlar size!.. Biliyorum... Salkla kaln Babaanneciim. yi akamlar! Kapatnca glmsedi. Sormaz ya, tanmad bu arkadam kim diye merak ediyordur imdi. Tantmayacak msn beni? Duralad, Bilmiyorum. Korkuyorum anlamayacak! Bir ey demez; zlr. Taklr gibi glmseyerek ekledi hemen, Deerinizi herkes bilse bana kalr mydnz? O, hzne bulanm mutluluk sevinci dolanp duruyordu iinde Doktor'un. Bu kz nasl bana kald! rty am, tabaklar masaya diziyordu Esme, Televizyona baktnz m? Soukluk, zrlt. Mzik koyalm m? Koyalm. Onu sen se istersen. Dnp mzik setine gitti Esme, Neyi seeyim, bilmiyorum ki, dedi. ou yabanc bana bunlarn.

 Mzik yaklamana bakar Esmeciim! Biraz uysal davranp yaknlk gstersen gzel mzikse yabanclktan kurtarr seni. Ortak yanlarmzn oalmas kt m? Eilmi, kasetlere, CD'lere baknrken, Aman tpa tp olmayalm, dedi Esme. Yeteri kadar var ortak yanmz. kard CD'yi almaya koyup glmseyerek dnd, te ortak yanmz! Kekelerdi koyduu. Devinimli, oynak mzik birden dol-duruverdi salonu. Oldu mu? yi buldun, dedi Doktor. 277 278 Talat Amcam bktrmt ya, imdilerde arar oldum gene. erken ya bunlar koyard kasetalara; ya da stanbul trklerini. yi kt bir zevki varm demek adamn! Belli miydi? Birbirini tutmazd ki. Zevkli, zevksiz; ilerici, yobaz; incelikli, kaba! Babam da yleydi. Halam da yledir. Babaannem gibi birinden nasl km bunlar! Okumamlar da doru drst. Hi yaknmaz ya, ok ektirmiler babaannecii-me. Peynir, salata, brek var; baka ne vereyim size? Karmbahar haladm. Tuz koymadm. Limon, zeytinya burada. Ardan yemeye koyuldular. Kekelerin, elenceli oyun havalarnn oynak esintisinde devinimli gn srdrr gibi alayl, iinde, fakltede karlat anlamszlklardan sz etmeye balamt Esme. Pek oral deildi Doktor; soramyordu ya, ailesine taklmt. Yeri geldike anlatyor kz; sormana ne gerek var? Sylemek istemediini de sylemiyor. yi ite, bir ortak yannz daha var! Ay durumu iin de sessiz, yaknmasz tuvalete gidiyor ara sra, o kadar; demese bilmeyecektim. Yaygara m ko-parayd ay sanclanyorum diye! Koparanlar yok mu? Tandklarnn hibirine benzemiyor deil mi? yle grnyor! Benzer yanlan ne vakit kacak bakalm! Ne kt herifsin be! Ktlmden mi? Beni uyutmasndan korkuyorum bu kzn! Hibir eyi batmyor! Ukala grnrd; imdi akll buluyorum. Kuku duyduum oluyordu; hi yalan bilmezmi gibi geliyor! Byle ekip gtrrse nereye vannm? Uyanp dnersin! Dnecek durumum kalmsa! Brak aptall; bugne dek isteyip de gidemediin yere gtryor bu kz seni! Nereye gtryor? Da bana gtryor seni! Uurum kysnda itiverecek! Peimden de atlayacak m! Akn en yakc tanm, deil mi! Gld. Ben de gldm, dedi Esme. Diyorum ya, herif srlsklam aptal; ne yapacaksnz? Bozulur gibi oldu Doktor; toparlad kendini. Tutturmu, fotokopi olmaz diyor adam! Glyordu Esme. Dekanlktaki ktipten sz ediyor, senden deil! Hay sen ok yaa, cin sevgilim benim! On biri geiyordu yatklannda. Gece bir kez tuvalete kalkmay saymazsa oktandr zlemini duyduu deliksiz bir uykudan sonra gzlerini atnda sekiz buua geliyordu. Trenin evi titreten sarsntlarla delip getii sessizlik abucak dnp siniverdi gene. Kalkp soyundu, kap ardna asl bornozunu takp kt. Banyoya geerken bakt, kapalyd Eme'nin kaps. Uyuyor. Uyusun! Tra, banyosu, tuvaleti bitip odaya geerken gene kapalyd kap. Karyolaya uzanp dinlendi bir sre. Kurulanp giyindi kalkp. knca yaklap usulca vurdu kapsn. Yant alamaynca yavaa at. Pencere akt, serindi oda. Yatak dankt. Nereye gitti bu? Merdivenleri inmiti ki, sokak kaps ald, eli kolu dopdolu Esme girdi ieri, oraca braka getirdiklerini. Dnp kapda bekleyen taksiden bir sr torba daha alp geldi. Kapy omzuyla iteleyip kapatrken, Gnaydn, dedi. Gnaydn da... ne bunlar byle Esmeciim? Ne olacakt ki; evredeki manavlan, marketleri boaltm gibi yiyecek iecekle tka basa dolu paketler, torbalard. Sylenecekti, tuttu kendini. Brak kz istedii gibi davransn! Evin kadnn oynuyor; ne gzel! Siz uyurken bir eyler alaym, dedim. Dolap boalm. Ses karmad Doktor. Hadi bana yardm edin, ltfen! Seni pmeden hibir ey yaptramazsn bana! Esme yalancktan yzn ast. Hele bir altnz grelim nce, dnrz! Uysallkla boynunu bkm gibi sessizce uzand torbalara

Doktor, teberinin mutfaa tanmasna, dolaplara, raflara yerletirilmesine yardma koyuldu. bitip de dolabn kapan kapatnca glmseyerek dnd Esme. Kollann boynuna dolayp dudaklann Doktor'un dudaklanna yumuaka koymasyla ate-" bir pmeye gidiyorlard ki, usulca ekti kendini. 279 7? P CL S- 3 3 2 3 i:; SI its 3 a S. p1 3 g p -i wo.1 a *!:' n~ S 3 6> ^ 3 S" fi3 rt D 5 $ 3 J; 5 P P C ^ c/i n O: P rt ? U 5 clot 5 o- 2 rt rt 3 S fa. CL c 2. Ti EL e- a. o* e 3 N o 1| l J' ^ O 3 p 3 'C 2- ?- t=" .5rt P fr N S rt lii CE< f. s: R" g.1 gI 1 O. O rt 3 rt 3 s s | fc 3 "rt rt OT< 0. o Xrt o rt n e 3 & 3" rt CL X V5l. trt P W

3 _

l o W S. Crtpp^c-o v|s 3 g-ftlU p cr p cr Isl cr >i n ^ OT '". ?" < 2 K" s5 3 ET T' -n' rt p P n p (T 3 rt 3 O" p 3 o- w 3 ere I 3 3 52. 3 B. rt O ^ t p p ^ s n 3 p p << Z "S 3 1 I rt p e0. % &-. B 5' OT' &3 p" P-p 3 CL OT rt OT< </i K/i 3 rt & ^<' n" 0 rt >-t CL rt 3 3 3 3" n 3 rt 3 S 4! 1 6L' rtj p" P 3 E s ^ s-

rt

f3:

C:

g.

&

M*

"3

CL rt T3 rt q C 3 < p p Tjo< ir rt O <<^ 3 rt rt 3 P W 5 rt p 3 CL P N p P n p 3 3 7^ -^ 7T > ^ 22. > rt p v (-[ si 3' 2 "* "O ET - cl 03. r o e. o p W' s: rt cr 3 rt' 5 S o ir p p~ CL n CL 3 O. 7T 1 ^ ^ 77- ^ 2. O P 3.3 S ? o O T 3 p p ffl o p <% P O h P 3 rt crq< 3 5 H. N P 7T 0 > S 5 il N CL rt. P rt 3 p P P N " < rt o o r? rt 1^1 P J2 3 n' o 5T 3

en Sffi OT< q P 3 S. O.2. rt ~ 7> S? rt q c rt L P CL p 3 O 3" p N 2( T3 3 cr -^. "g- 3 3 3 rt rt n . rt < cr n' rt CL O o >r O 3 <</ OT ct; "-< p p" n p cr o. p. q: u N rt T rt 7r rt rt 3 p n ili! g"V rT D C 3 rt s: -c' 3' 3' : Se- a rt 1 rt n Vs' OT< -t rt im! OT< 5' W n' rt 0 tr CL p

n -: san & p ^< r& 33 p rt cr p k/ 3 U rt 3 <-to r *-< q 0 3 rt CL n p q 7r C) zar C: 3 W c 5' 3 n rt rt ' CL Is rt 77" rt 00 Yok deiecekti! Yreine dveren minicik mutluluk damlasyla sevgisine bir kez daha yenik duyumsamt kendini Doktor. Kar kar gibi grndklerini temelinden kavram bu kz! Abartmaya baladn gene! Alfabeyi de mi bilmeyecekti? Kahvalt bitmi, masay topluyorlard ki, 282 Bakn, dedi Esme. ki seeneiniz var: Ya mutfakta iilik, ya da burada romannza almak! Yeleyin! - Mutfakta iiyim. Hemen yantlama; dnlecek yan m vard ki. Gnah benden gitti! Mutfaa inip bulaklar evyeye braktklarnda, Eme'nin karsnda dikilip durdu Doktor. Bari nce bir pck ver de, ie gnll balayaym! i takmna ok yz vermeye gelmez ya, hayr diyemiyorum ite! Glmseyerek kollarn boynuna dolad Doktor'un. Tam pyorlard ki, cebindeki telefon zrlamaya balad Doktor'un. Duralayp ekildi Esme, Telefonunuz! Evet, telefonumuz! Allah belasn versin! Cebinde bir titreimle zrlayp duran telefonu karp bakt; Avukat Mustafa'yd. Duralad bir an. Kapatsa myd? At. "Ben seni ararm" deyip kapatmasna kalmadan ald Mustafa, Balayn Abi! Tedirgin etmek istemezdim. ok acele bir durum oldu. ki saat sonra gidiyor Ferhat Bey. Sizinle konumak istedi. Taksim... oteline gelebilir misiniz hemen? Elinde telefon, karsnda gzlerini merakla dikmi bakan Esme, ne diyeceini bilemeden ylece kalmt. Gidin! ard. Telefonu duymutu demek Esme! Peki, geliyorum. Kapatp cebine koydu telefonu. I . Neymi? Toparland Doktor, Bizim Avukat Mustafa, dedi. Almanya'da ba belas bir ev konusu var da... Kekelemekten korkmutu; durdu bir,

 Hemen dnerim. Vazge istersen bugn bu iten. Sonra yaparz. Alaya vurdu hemen Esme, Kaytarmann yolunu buldunuz! Kara alma! Ben mi aradm Mustafa'y. Yemezler! Bizim stmze basmadan adm attnz grlm m? ark size dnyor! Kollarn yeniden sevecenlikle dolayp scak pckler koydu Doktor'un dudaklarna, yzne. Evden karken zgn, kaygl, merak iindeydi Doktor. Kimdi, nereden kmt bu Ferhat Bey? Eme'ye dorular syleyememesi de znt konusuydu. Gzne baka baka, ev yalan uydurduk kza! Baka ne yapacaktn? Soru sormaya bile korktum Mustafa'ya; Eme'nin kula cin gibi. Taksim'de, otelin nnde arabadan inince, alttaki kafede, cam kysndaki masada, gzlerini yola dikmi bekler buldu Mustafa'y. Gelip kapda karlad Doktor'u. Masaya karlkl oturdular. Hemen ald Mustafa, Sizi yormak istemezdim Abi, dedi. Bugn Kopenhag'a gidiyor Ferhat Bey. ki saat sonra ayrlacak. Yukar, dairesine kacaz imdi. Kim bu Ferhat Bey? Byk bir airetin badr. Krt? Krt. ok varlkldr. ok da etkilidir. Elinin uzanmad yer yoktur. Sz szdr. Bizi de kollar. Sizin ii bir solcu mafyaya vermilerdir diye dndk... Solcu mafya m? Gerekten armt. 283 284 . Evet, solcu mafya. Mafyann solcusu mu olur? Souka glmsedi Mustafa, Polisin oldu da mafyann niye olmasn Abi? Doru ya! Acl, akn glmsedi Doktor da. Peki, ne diyeceim imdi bu Ferhat Bey'e ben? Aslnda bir ey diyeceiniz yok! Biz gerekeni gereken biimde syledik. lgisini ektiniz demek; sizi grmek istedi. Buyurup bir kahvemi isin Doktor Bey, dedi. Krmak olmaz. Anladnz deil mi Abi? Syleyiinden, baklarndan iinde bulunduu g durumu anlamt sadece; nasl kar ksnd bu adam aaya? aban anlyorum; sa ol Mustafacm da, dorusu biraz... Arad szc bulamam gibi duralayp ald gene, Ne syleyeceim bu adama bilmiyorum ki! Sana anlattklarm gizli, bir anlamda zel eyler. Kayglanmayn Abi, bilmez olur muyum? O onlar sormayacaktr! Ayrntlar anlatmadk biz; ilgilenmez de. Neyle ilgilenir? Duralad, gzlerini Doktor'a dikip biran durdu Mustafa, Krtlere yrekten yaknlk gsteren namuslu herkesle ilgilenir. Hele Trk'se! Komnistlerle de ilgilenir mi? Biraz alayl bir glmsemeyle sormutu. Gzlerini dikip bir sre gene bakt Mustafa; glmsedi o da. Onun ok sevdii iki yeeni de komnist Abi. Biri farmakologdur Hollanda'da. teki dada yakaland, g kurtuldu idamdan; Urfa cezaevinde yatyor. Bozulmu gibiydi Doktor. Glnesi buldu kendini; ok mu tepeden bakar grnmt? Mustafa'nn stne dikilmi baklar karsnda gzlerini indirdi yavatan. - Buyur gidelim. Bindikleri kalabalk asansrde en st kata karlarken, Mustafa'ya takld gzleri. Birden ayd sanki; gerekten ne ilgin adamd bu! inde becerikli. Tezden gveninizi kazanyor. likileri ok geni belli ki. Kara gzleri, atk kaslaryla Krtlk akyor yznden! Yalnz yznden mi! yle yaptk, byle ettik "biz" diye konutu demin. Sorsam m; kimler, bu "biz" dedikleriniz Mustafa Bey? Aralarda boalm asansrde st kata karlarken ikisi kalmt. i gergin, kafas bulank gibi indi 285 asansrden. Taklm, nereye gidiyordu bu adamn n sra? Lo koridorda, esmer, ince bykl, genten bir

kii, oturduu sandalyeden kalkp ardan ne eilir gibi saygl grnmle karlad. Ho gelmiseez! Uzun, ssz, lo koridorda mavimsi hal stnde sessizce yrrlerken bir aknla daha der gibi oldu. Otelden ayr mdr, nedir buras? Ban sallad "evet" anlamna. Otel ailenindir. ki blmdr st kat. Birinde Ferhat Bey, te bata abisi kalr, Vakkas Bey; geldiklerinde. Uzun koridoru dnmlerdi ki, solda, kap nnde bekleyen deminkine benzer yapda, klkta, daha yalca biri dorulup kalkt sandalyesinden, Buyrun, hogelmiseez! Yavaa tklatt kap ald; gene yalca, pos byk, kranta biri, "Buyurun," diye karlad. Mustafa ekilip yol verdi Doktor'a; lo bir hole girdiler. Adam yandaki bir kapy ap byk pencereli, aydnlk, geni bir odaya buyur etti gelenleri. Tll, kahverengi kadife perdeleri, ar hallar, stlerine sim ileme keten benzeri rtler ekilmi kkl, bykl ceviz masalar, ayakl lambalar, yeile alan kadife koltuklan, kanepeleriyle, varsl denmi, salon benzeri oda, Taksim evresine tepeden bakyordu. Rahat, geni kanepenin iki ucuna oturdular. Adamn odadan kmasndan biraz sonra kap gene ald, alabros kesilmi krl salar, dudaklarn bastran kaln, kara byklan, ksa, ipekli bordo ropdambr, krmzl, yeilli fular, bak gibi t-l, koyu bej pantolonun altnda prldayan kara rugan, set karml pabularyla tknaz, orta boylu bir adam, Ferhat Bey girdi ieri. Mustafa ayaa frlad hemen. Doktor da kalkmak iin dorulmutu ki, Ferhat Bey abucak yaklat, eilip tutarak skt elini Doktor'un; kalkmasn saygyla nledi. Ho gelmisiniz, sefa getirmisiniz! Mustafa'nn elini de sktktan sonra karlarndaki koltua geip ald hemen, Doktor Bey abimizi buraya kadar yormak istemezdik; Mustafa sylemitir, iki saate kadar kmak zorundayz. Sizinle de tanmay ok istedim. Sizi ok seven bir abimiz vardr Brksel'de, ok sznz etmitir sizin; Doktor Cemit. Bildiniz mi? Bilmez olur muydu Doktor. ard biraz. Demek ta oradan... Mustafa da arm gibiydi duyduuyla; ban evirip bir Ferhat Bey'e, bir Doktor'a bakyordu. Bilmem mi Cemit'i! Faklteden snf arkadam. ok var ki grmyorum yalnz. Nasl iyi mi sal. Sylei birden snvermiti. Babacan bir lt vard Ferhat Bey'in, kojktivitli, kzark maviye alan gzlerinde. Aslanlar gibidir Maallah. Oraya yerleti, biliyorsunuz. Sylerdi; kald demek sonunda. Evet. Siz de ok iyi grnyorsunuz. Uzanp yandaki sigara sehpasna vurdu tk tk. Bir salk sorununuz yok? Yok, iyiyim, dedi Doktor! Biraz duralayp ekledi, Ben iyiyim de, dmanlarm kt! Alaylca glmsyordu. Bekledii gibi glmedi Ferhat Bey; kalarn atp durdu bir, Sylediler, dedi. Siz de bilirsiniz; dmansz olmuyor dnya. Ama kr, dostlarmz da var. nne bakp dalgn kald bir. Doktor ne demesi gerektiini aranyordu ki, yavatan dorularak gzlerini Doktor'a dikip ald gene, zniniz olursa yannza bir koruma verelim sizin. aalad Doktor. Ne diyor bu adam! Toparland. Glecekti, tuttu. Sa olun, dedi. Koruma ne yapacak kir Aklndan bile geirmemiti. Vuracaklar m beni? yle bir deli kacaksa ne yapsak bo! Babacan bir glmseme doland Ferhat Bey'in kanl gibi kzark gzlerinde. Vurmadlar da saldrp tadnz kardlar! Niye olsun ki? Bir an dnd Doktor. Koruma dvecek mi onlarla? Gld Ferhat Bey.

 Korumal adama gzleri yemez kolay kolay. Arkas olduunu bilir, ekinirler! Doktor gene dnmeye balamt ki, demin karlayan adam, elinde gm kahve tepsisiyle girdi ieri, gelip nlerindeki masaya sralad kylan altn yaldzl, lacivert fincanlar. er misin, nasl iersin diye sormamlard bile. Kpklyd kahveler, mis gibi de kokuyordu. Uzanp ald, bir yudum ekti yavaa. Az ekerliydi, tam istedii gibi! tekiler de kahvelerini imeye balamlard sessizce. Bakn Ferhat Bey, dedi. lginiz iin sa olun! Gerekten duygulandrdnz beni. Ancak ben alk deilim byle eylere. O kadar ileri gidecekler mi, bilmem ama, ne olacaksa olacak! Umarsz bir glmsemeyle bakt. Gzlerini yere indirmi, dalgn dnr gibiydi Ferhat Bey. Suskun kald bir sre. Bir-iki yudum daha ald kahvesinden. Abimizsiniz, siz bizden iyi dnrsnz. Estafurullah! 287 Yok, yledir. Ancak dmanla yaamann ne olduunu da biz biliriz! Gzlerini Doktor'a dikip bakt. Doktor da bakyordu. Birbirlerini tartyor gibi ylece kaldlar bir sre. Son sznz mdr? Ardan ban sallad Doktor, 288 Balayn beni. Evet. nne bakp bir an dnceli kald Ferhat Bey. Boalm fincan brakp kalk yavaa, Bir dakikanz rica edeceim, dedi. imdi geliyorum. kt odadan. ekingen bir glmsemeyle bakyordu Mustafa, Konuuruz bu konuyu Abi, dedi yavaa. Gznzde bytmeyin! Ses karmadan kahvesini yudumlad Doktor. Bir tedirginlik dmt iine. Gvenli bir gvensizlik iindeydi sanki. Biraz sonra dnd Ferhat Bey, geip oturdu yerine. Cebinden kard bir kk kutuyu ap masann stne koydu. Kk bir tabanca vard kutuda. akn, biraz da heyecanl bakyordu Doktor. Bu benim deersiz bir armaanmdr size! Baretta. Yer tutmaz, bakn! karp avucunda tuttu tabancay, Bunu bulundurun Abi! Srasnda ie yarar! iniz dmesin diyelim gene! yice aalamt Doktor. Glecek oldu, glemedi. Askerlikte tabanca tamt. At da yapmlard ya, unutmutu. Bunu mu diyeceksin? Devrimcisin, silahtan korkuyorsun diyecek! Desin! Glmseyerek bakyordu tabancaya. Nasl kullanlacan bilmem ben bunun, dedi glmeye vurarak. Askerlikte kullandk bir-iki ya, unuttum gitti. Mustafa gsterir size. Kolaydr. Glerek ban sallyordu Mustafa da. - zin filan gerekmez mi? Dert etmeyin Abi, zeriz onu, dedi Mustafa, yavatan bir sesle. Sallantda kald bir an. Tartmaya m kalkacakt imdi bunlarla? Ses karmadan ban sallad ar ar, Sa olun! dedi. steksizce glmeye vurdu, Sizin deerli armaannz olarak saklayacam Ferhat Bey. Ne demek; sizin yannzda ne deeri olur? Onur verdiniz bize. Baka bir ey gerekirse hi ekinmeden sylersiniz Mustafa'ya! Emriniz olur! Biraz sonra el skp ayrldklarnda saate bakt asansre giderlerken, bire geliyordu. Tabancay kutusuyla Mustafa alp antasna koymutu Ferhat Bey'in yanndan ayrlrlarken. nip sokaa ktklarnda suskun, ardan yrdler bir sre. Tabancann iznini alnca getiririm size Abi, dedi Mustafa. Dursun bir kyda. Ekledi hemen, Neyi dnyorum biliyor musunuz? Durmu bakyordu Doktor'a. ardm birden! Vallah bilmiyordum, Ferhat Bey'in sizi eskilerden tandn. Cemit Bey dedi hani! Azndan miskalle sz kyor bu adamn! Mustafa'y, aasnn drd aknlkla brakp izin isteyerek ar ar yrd Taksim'de, Tarlaba dnndeki sokak iekilerine doru. Neredeyse bir kucak dolusu iek alp bindi taksiye. Girdii yere uzayp giden babo krlar tayan akl, sarl papatyalar, mis gibi koku saan smbller, uzun sapl, kpkrmz tomurcuk gllerle donanmt arabann arka koltuu. Evde inince iekleri kucaklayp geldi kapya, uzanp zile bast. Kap alp da Eme'nin

sevinle dolan yzn, biraz da arm gibi alm gzlerini grnce dnyalar onundu. Buydu ite grmek istedii! 289 Btn yaamn byle ieklerle dolsun Esmeciim! eri girip kapy rtmlerdi. Ah canm, dedi Esme. Sa olun! Sizin de. Tm dnya ieklerle dolsun! Uzanp pt Doktor'u. iekleri kucaklad, smblleri koklad. 290 yle koyalm. Yemekten sonra vazolara alrz. Yandaki masa stne zenle, yan yana yatrd hepsini. Daha girerken yemek kokularnn batan karan arlar geliyordu mutfaktan. almaktan kurtuldum mu? Hadi, bir salatayla atlatacaksnz! Onu iyi yaparm, bak! Soyunaym, ellerimi ykayaym; geleceim. Yukarda iini bitirip mutfaa indiinde geni teflon tencereyi frndan ekiyordu Esme. Nasl, evi kurtarabildiniz mi? Aman Esmeciim, dedi. Evinin de, barknn da iine! Buraya girmesin u pislikler! oban salata deil mi? Nasl isterseniz. Sebzeli tavukmu frndan kard. Kapan at; mis gibi kokuyor, nefis grnyordu. Zeytinyal, az pirinli semizotu yapmt bir de. Babaannemin gzde yemekleri. Karides de haladm. Ellerine salk sevgilim. Ne gzel yemekler bunlar. yi bakacaksn sen bana! yle yama yok! marmayn hemen! Siz kendinize bakacaksnz! Zalim kadn, ne olacak! Gld Esme, yleyim, dedi. Arada birbirlerine taklarak ileri bitirince, dolu iki tepsiyle ktlar salona. Ap birlikte dzenlediler masay. ok ackmt Doktor; dolu dolu ald sebzeli tavuktan. Yemekler gerekten gzeldi. Nerede rendin sen byle yemek piirmesini? Dedim ya, benim retmenim babaannem. Feministlii de ondan m rendin? Soru alaylcayd; gler gibi sylemiti Doktor. Esme glmedi, ban kaldrp ciddi bakt Doktor'a, Evet, dedi. Feministlii de ondan rendim. Yemeine dnerken ciddileti Doktor da. Gerekten merak ediyorum babaanneni. Epeyi kitap okudum, kartrdm. Erica Jong, Emma Goldman, Simon de Beauvoir, Betty Friedan, Neval El Saadavi, Margaret Fuller. Bizimkileri de izliyorum doal ki. Ama biliyor musunuz, erkeklere kendini ezdirmemi, savan srasnda tek bana, hem de hibir kitap okumadan yrtm kadn olarak babaannemden rendiklerimin yeri de baka, tr de. Aclarla bym. Daha ocukluunda, kynden kle getirilmi annesi Sarayl Hanm iin yrtt kavgayla tanm dnyay. nas mektebine, -kzlar okuluna yle derlermigirmek iin neleri gze alm o gnler evresinde. Bu canavar toplumdaki, kadnlara tuzak, baba, koca, devlet eytan geniyle yllar yl die di vuruarak srdrm yaamn. Dikelir gibi sylediklerinden sonra durdu bir, alttan, yumuaka bir sesle ekledi, Ne kadnlndan dn vermi... ne insanlndan! Yakalam gibiydi Doktor! Sinsi bir glmsemeyle ald, Kadnlndan dn vermemek insan olmak iin yetmiyor demek! Yetmiyor! Onu da babaannenden mi rendin? Kaldrd ban Esme, dik dik bakt. Hayr. Onu annemden rendim! Sustu Doktor. Sormak bounayd, biliyordu. elikiler iin291 de bu kz. Pek de deil. Kendince zmlemi bir eyleri, birleime varm. Yumuatma iin takld gene,

 Baban olmam niye istemitin, anladm imdi! Esme dorulmutu ki, ekledi, Kocan olmam uygun bulmuyorsun; eytan geninin baba kesine oturtacaksn beni! 292 steksizce glmsedi Esme. Her eyi de biliyorsunuz! Uyar gibi ald Doktor, Hi yle bir savm yok canm, dedi. Bakma taklmalarma; renmeye alyorum ben de. Srdrd ardan, Annenden, babandan nefret edebilirsin. Yalnz... Babamdan nefret ettiimi nereden kardnz? Ne diyeceini bilemeden kald Doktor. Sen demedin mi Esmeciim? kence yapar gibi dvm... Ben dedim. Doktor'la bir an suskun bakmadan sonra ban tabana eerken, Dnp dolap ayn yere geliyoruz, dedi Esme. Hadi u yemei yiyelim az tadyla. Sessizce tabaklarna eilip yemeklerini yediler bir sre. Tutamam gibi, Babama acdm, dedi Esme yavaa. Hep acdm. Bir an durup ald gene, Evet, babam dvd beni. Bir kk aradan sonra srdrd, Srekli kkrtp dvdren annemdi ama. Alman olanla yatmtm. Nasl yapardm? Bu aileden nasl kmtm ben! Sessiz, gergin bir sallantdan kurtulmu gibi ban kaldrp bak Doktor'a, Ne namuslu kadn olduunu kantlyor kocasna! Aptal babama yani. I Dimdik, souk bir baktan sonra da ekledi yavaa, Aalkt, ikiyzlyd aslnda! Babam iteyken ka kez kimleri odasna ekip kapy kitlediini grdm gizliden. Trk', Alman'... Bir parmak ocuktum daha. Ne diyeceini bilemeden bakp kalmt Eme'ye. Gzbe-beklerine kadar derin kzgnla batk yz, hi de kararmamt; akt, yalnd, aydnlkt, ulalmaz ekicilikte grnyordu. Kalkp pmek geldi iinden, vazgeti hemen; gln olacakt imdi, tedirgin edecekti kz belki de. Uzanp ellerini avcuna ald, skp okad sevecenlikle, nsanlar byle gzelim, dedi. Kadn da, erkei de... Anlyorum seni. Bana ok ey retiyorsun, inan! Bir dnle ekledi yalandan sertelerek, Kzyorum da ama! ok kt balyorsun kendine beni! Yemeine eildi Esme, duymam gibi. Babaannem de bana bunu sylemitir hep. Dorulup bakt Doktor'a, Sizin demin dediinizi. nsanlar byle kzm, der. Erkeklerin yerine kadnlar geirseniz bir ey deiir sanmayn! Kimse kimsenin bana gemeyecek! O kadar. Bir glmsemeyle gevedi yz, Doru deil mi? Doktor da glmeye balad. Bundan dorusu var m? Kitaplar dolusu yazlanlarn z bu! Evet, ama asl sorun, byle bir dnyaya nasl geilecek? Byk alt glmseyile ekledi Esme, nce, kadnlarn tepesine km burunlar havada, canavar erkeklerin kocaman burnu krlarak! Kalarn abartarak att Doktor, Buyur, dedi. Ben de doru yolu buldu kz diyordum! Gryorsunuz! Bana kt balanmaktan vazgeip yaknmaktan da kurtulun. Ben buyum ite! 293 Alayl bir glmsemeyle bakyordu Esme. Doktor, boyun emi gibi ar ar sallad ban. Elini burnunun stnde gezdirmeye balad ardan yoklar gibi. Krlrsa ne yapacam diye bakyorum. ok acr, deil mi? Glmeye balad Esme, 294 Korkmayn, size kyamam, usturuplu vururum ben! Yalnz ok bymesin burnunuz! Olur sevgilim!

Dayanamad, kalkp karya geti; doalup kalkan Eme'yi kucaklayp skt kollarnda, uzun uzun ptler. Esme de brakm gibiydi kendini! yle istek duymutu ki, korktu ileri gitmekten, ekildi. Dokunmadklar meyve taba dnda masay topladlar. Mutfaa inip tepsileri braknca, Siz kn, dinlenin isterseniz, dedi Esme. Benim biraz iim var. Bulaklar... Sizi yarn altracaz! Bak, sonra iten kayorsun demek yok! Gld Esme, Bugn yok! Sevinmemi de deildi hani. Yorgun duyumsuyordu kendini. Daha nemlisi de, yalnz kalp dnmek istiyordu olaylar stnde. Ferhat Bey'in geliiyle tedirgindi, alamyordu. Doktor Cemit'le, rencilik, asistanlk gnlerinde ok yakn olmulard uzun yllar. Bilmem hangi airetin soylusu, babacan, eli ak, Trklere hi gvenmeyen, szn esirgemez bir Krt doktordu. Siyasal hibir yola bal saymyordu kendini. zellikle Krtlere gsterdii iten yaknlk iin Doktor'u ok sever, komnistliine gler, ikide bir taklrd yalnz: "Ula Doktor Nehit, akll adamsan da, byle cngfill yola bu dabansz Trklerle na kysan, anlamamam!" Konumas dzgnd aslnda; doulu az yapmack kullanrd byle kiminde. Kaypak, dnek, korkak kiilerdi Trkler ona gre. Arada byle Doktor Nahit gibiler de kyordu demek ya, babas blgede grev yaptna gre bir kaamak Krt rn olmasnd "Nehit kardamz!" Ferhat Bey'in gsterdii yaknl anlyordu Doktor da, Mustafa'nn durumu tezden ona yanstmas, davranlarnn, ilikilerinin rgt sorumluluu izlenimi brakacak sk dzende olmas salt airet bandan myd? Karanlk gizlilik ortamnda birinden 295 saknalm derken, ucu MT'e kadar varacak bir bakasnn kucana dmek de vard. Koruma nerisi de tersti aslnda; olay dallandrrd en azndan. Tabanca iznini nasl alacakt Mustafa; yakn ilikileri mi vard devletle? Tabancayla ne yapacakt Doktor? Biraz dnnce snmaya balad ona. Gzden uzak bir evde yalnzd; bir tabanca olmas geceleri bir gvenceydi ne de olsa. Dald. Kapnn vurulmasyla uyand bee doru; Eme'ydi, aya diyordu. Lavaboya urayp salona kt abucak. Merdivenlerde karlayan, Ebu Bekir Aa'nn, o ok sevdii segah yrk semaisi "Etti o gzel ahde vefa mjdeler olsun"la ard biraz; neredendi imdi bu? Salon iekle donatlmt. Balkonun camlarnda yamur damlalar vard. Esme aylar koyuyordu. Sevdin mi? Glerek bakt Esme. alan m? Bilmem, elime geti, koydum! Nedir bu? Oturup ay bardan alrken bir eyler anlatmaya balad eski alaturka, yrk semai, Ebu Bekir Aa zerine. ayn yudumlayarak dinliyordu Esme. Ban sallad ardan, Pek anlamyorum da, dedi. Ar bir eyler vard batan demin. Bu tatl bir ezgi. Anlamsn ite Esmeciim! "Sznde durdu o gzel, mjdeler olsun" diyor. Nasl soylu bir ezgiyle vnr gibi bir mutlulukla sylyor ama! Kaset kendi doldurduklaryd; Abdlkadir Meragi filan olmalyd batakiler. Glmsedi, Ar dediklerin de gerekten ar! Sz de Farsa! "Ah ki kned kavm-i beyakyn" Rast kar muhteem! Ya da rast beste: "Amed nesim-i suph dem" Farsa szleri yksekten, alayl bastrarak sylemiti. Esme de glyordu. Evet, dedi Doktor, ben bunlar da seviyorum. Mzelere kapatlm nice yaptlar var! Sevmeyecek miyiz? 296 Konu zerine ar ar sylediklerini sessizce dinliyordu Esme. Divan iirinden sz etmeye balad nce. Kitaplndaki antolojilerden, bir-iki divandan Baki'nin, Nefi'nin, Nedim'in, Naili'nin, eyh Galip'in seme iirlerini okuyup aklad. Kimi iirlerin balantsnda, Itri, Hafz Post, Dede Efendi, Zekai Dede, nc Selim'den kasetler koyup besteleri dinletti. Hi kar kmyor, kesmiyor, uslu bir renci gibi dinliyordu Esme. Sevdii bir konuda, oktandr byle uzun konumamt Dok-. tor; kurtlarn dkyor gibiydi! eyh Galip'in nl iirinden De-de'nin bestesi "Yine zevrak- derunum krlp kenara dt" bitince ortalk kararmaya balamt.

 Nasl? Ardan silkinip toparlanr gibi dorulurken glmsedi Esme, stme arlk kt sanki! dedi. Duralarken glmsedi gene, Bir de, mziklerin hepsi aynym gibi geliyor bana!.. Gld Doktor, Evet, dedi. Bir anlamda kulaklarnn alk olmad baka bir etnik yap senin iin! Btn inlilerin birbirine benzemesi gibi. Ayrlklarn, bir sre sonra belki, inceliini kavrayacak kadar yaklap ayrntlara girdin mi anlayacaksn. Bir sre dnceli kald Esme, O kadar stne deceimi sanmyorum, dedi. Kalkp yakt. elim mi? "meyip de ne halt edeceksin!" demi Orhan Veli abi-miz. Gzel, demi! Deyince yle demeli! arap m? Doktor da kalkt. stiyorsan arap. Geleyim mi? Hayr. ok bir ey getirmeyeceim. Gene de dolu tepsiyle iki kez inip kt merdivenleri Esme. Birlikte kurdular masay. arap bardaklar, tabaklar, atallar, peynir, zeytin, fndk fstk erezler, lenden kalan salata gibi 297 souk eyler, dolu duran meyve taba. Kasetalara stanbul trkleri koydu Doktor. Krmz arap dolu kadehlerini kaldrp n n yaptlar. lk yudumu almlard ki, sokak kapsnn zili, bir ksa, bir uzun alp durdu. rkyle duralad Doktor. arr gibi oldu nce; kt olaslklarla sarslr gibi oldu sonra da. Esme de duralayp bakt Doktor'a, Kim olabilir? dedi. Kaygyla deil merakla bakyordu o daha ok. Doktor'un yantlamasn beklemeden bardan brakp kalkt. Otur, dedi Doktor. Nereye? Kimmi, bakaym. Toparlanma Doktor; kalkt yavaa. Ben bakarm, dedi. Oturdu Esme. Doktor merdivenlerden inerken aklna tabanca gelmiti hemen. Alsayd keke. Korkuyor muydu? Evet, korkuyordu. Korkulmaz myd byle bir durumda? Kim gelir bu eve bu saatte? Merdivenin son basamaklarnda yavalayp kulan kapya verdi. Uzanp avlunun n yakacakken vazgeti. Kapya yaklap bir sre bekledi kapy dinler gibi; seslendi, Kim o? Ses yoktu. Daha yksekten yineledi "Kim o?"yu; gene ses gelmedi. Asa myd? nceden bir ter basmt srtna. Yaklap eildi yavaa, kulan kapya dayayp dinledi bir sre; derindeki sokak uultusundan baka ey duyulmuyordu. Gzn anahtar deliine yaklatrd; karanlkt. Asa myd kapy? Ne korkaksn be! stne mi atlayacaklar hemen? Niye olmasn? Daha kts de olabilir! Alnndan tabancayla bom diye... Glecekmi gibi yapt ya, korkuyordu. Solcusu molj.'. mafya bu! Gzel de, sen ldn m uar gider para, bilmiyorlar m, niye vursunlar? Tm gvdesini kaplayan souk terden utansa da korkuyordu. Birden at kapy. Sokak klarnn glgeledii avludaki incir aacnn dallarndan baka grnr ey yoktu kk bahe-298 de. Dar kp evreye, saa sola gz att; ndeki sokak botu; kydaki anayoldan gelen ara gere grltsnden baka ses de yoktu. Dnp ieri girdi, kapy kapatp ar ar kt merdivenleri. Salona girerken doal grnmeye alt toparlanp. Eme'nin gz stndeydi. Yok kimse, dedi. aknn biri olmal. Bir evi mi aryordu nedir! Pek renk vermese de, stne ken rkden kolay syrlam-yordu; kula kapdayd. Gene alarsa imdi! Bir daha almad kap. Kayglarn rtbas etmek iin, elenceli stanbul trklerine katld arada. Bir-ikisini Eme'yle birlikte sylediler. Nzm'in ok sevdii, "Ben bir ceviz aacym Glhane Park'n-da"y, eytanla papazn ilikilerini anlatan iki iiri okudu. Kimini ezberinden, kimini raftan kard kitaplardan bulup lk Tamer'den, Ece Ayhan'dan, Cemal Sreyya'dan, sevdii iirleri okudu Esme. Doktor, kapalsndan cinsellikle, daha ok da unutkanlkla ilintili, yallara alayna taklan fikralar anlatt; ok gldrd Eme'yi. i mutlulukla arnm gibi oluyordu gln grdke.

 Bakn, ne gzel anlatyorsunuz, dedi Esme. Ne ilginiz var sizin bu sarsak yallarla? Genlerden daha gensiniz siz! En ummad dl kazanm gibi oldu szlere inanmasa da! Koul muydu inanmak? nanmadna da inanmyordu ki! ptler ara sra. On ikiyi ettiler. Bir ie krmz arab, ge saate kadar blmlerdi ar ar. Yatmaya kalktklarnda dinlenmi, durulmu gibiydi. Odasna ekilip yatana uzannca kayglar, skntlar gene bastracak diye korktu ya, olmad; ksa sre sonra dald. Yalnz gece bir-iki kez kapnn zilini duymu gibi uyanp akn, rkek baknd tavana; sessiz evi dinledi, dald gene. D grdm belki. Bir kez de tuvalete kalkt drde doru. Sabah tam dokuzda gzlerini atnda, salkl, din, yenilenmi gibi duyumsuyordu kendini. Nedensiz sevinle doluydu ii. Frlayp banyoya gitti. Tra oldu, du yapt. Odasna dnp giyindi abucak. Eme'nin kapsna gidip kulak kabartt ieriye. Hafife aklatt kapy; ses alamaynca ekinerek at yavaa. Kapnn almasna uyand Esme; dnp glmsedi, saatine bakt, Amma uyumuum, dedi. Gnaydn! Doktor yataa doruluyordu ki, Ltfen kar msnz? dedi. Giyinip geliyorum ben. Siz ay koyun isterseniz. Sessizce kt odadan Doktor. Gidip scak yatandan kucaklayarak kaldrmak, kollarnda skp doyasya pmek geliyordu iinden oysa. O niye istememiti? Daha tam gemeyen hastalndan belki. Ne talih bizdeki de! yi, aptal mahalle karlar gibi talihinden yakn! nip mutfaa ay koydu. Kahvalty dzenlemeye balad. Ekmekleri kzartt, ay demleyip termosa koydu. Kahvalt iin gerekenleri zenle doldurduu tepsiyle merdivenlere ynelmiti ki, koturur gibi inen Esme, uzanp bir pck kondurdu dudana, ald elinden, ok da beceriklisiniz, dedi. Gne iyi baladnz dorusu. O kadar vme, gz deer sonra! Demez, eksiiniz var nk! Kt peeteleri de alp yle gelin! Evet unutmutu onu. Kt peeteleri alp salona ktnda teberiyi masaya alyordu Esme. Balkondan darya gz att Doktor; dizilmi tekneler, gnee boyanm, kpr kpr deniz, bulutsuz, masmavi gk. Yryp at kapy, balkona kt. Dnk yamurlarla yunup ykanm, serin, bahar kokan bir stanbul'a batmt birden. Dnd salona. Esme aylar koyuyordu. Mis gibi taze ay kokusu yaylmt. 299 Hava ok gzel deil mi? Yaklat Doktor, Beni sevdiini kantlamak ister misin Esmeciim, dedi. Daha kan ti ayam adm m? Sevginin kantlanmas biter mi Esmeciim? Hele benim gibi kaln kafalya dmsen! Onlar brakyorsun imdi; hemen frlyoruz evden! Duralayp glmsedi Esme, u ay da imeden mi? Evet, u ay da imeden! Her eyi de bylece brakarak... Byle braklmaz, inerken gtrelim. Masadakileri abucak tepsiye toplad Esme. On be dakikay buldu bulmad evden kmalar. Sokan banda taksiye bindiler. Deli bir gne balamann cokusundayd Doktor. Esme bir glmsemeyle katlmcdan ok mutlu bir gzlemci gibiydi bu ocuksu cokuya. Bir deli gence uymu, akl banda kz oynuyordu! Arabaya binince, koluna sarlr gibi gsne bastrp omzuna yasland Doktor'un, brakt kendini. Byle bahar gnleri kolay ele gemez stanbul'da Esmeciim, tadn karalm. Yamurlar bastrr. "Piyer LotP'ye kalm m? Sabahn bu saatinde yollar akt daha; Hali kysndan Eyp Mezarl stndeki kahveye varmalar pek uzun srmedi. Serindi, az kii vard set kysna dizili masalarda. Altta kk ada-cklaryla gl gibi yatan Halic'e, arabalarn koutuu kprye, yer yer stanbul'a el koymu antsal camilere, gneli mavi tavan altnda yaylm kente, inceden tl benzeri duman rtl liman azna, evrende izgi gibi grnen Marmara'ya, uzaktaki Sa-rayburnu yrelerine bakarak ay, tr tr susaml simit, beyaz peynirle kahvalt ettiler. yi etmedik mi?

 Reklam filmi ekiminde geldimdi bir-iki kez, dedi Esme. O reklam almalarn ylesine sevmem ki, arpcln atlamm demek bu gzelliin! Susaml simide de bayldm. Bir ay daha ielim mi? lk kez grdkleri, artc gzellikte bir tabloya dalm gibi, sessiz, ar ar yudumladlar taze aylarn. Nzm'n Piyer Loti'yi ar talamalarn biliyor musun? Hayr. Bizim kuak cokuyla okudu onlar. Nzm'n ilk iirleri. "Bilmeyenler bilsin/Sen bir arlatandan baka bir ey deilsin!" diyor Loti'ye. "arlatan/rk Fransz kumalarn yzde be yz ihtikrla arka satan..." Yahya Kemal ok kzar bu szlere; ona kalrsa, gerek Trk dostudur Piyer Loti... Yahya Kemal, dostluk deyince kimlere dostluu anlyorsa Trkiye'de! stanbul'da en ok sevdii yermi bu kahve Loti'nin. Estetik, politik kiilii bir yana zevkli adamm. Geri bu grntye de onun gibi bakmyoruz biz. Mezar talarn, servileri, minareleri, hayalet gibi dolanan feraceli kadnlar, narn dibindeki kahvede kahvelerini iip nargilelerini fokurdatan yallar, tespihli, abani sarkl Osmanllar gryordu o! Neyse ki sevip oturmu adam burada, n kurtard; belki de bir sersemlikle kyarlard yoksa bu gzelim yere. Kalkalm m? stanbul bizi bekliyor! Esme Doktor'un koluna doland gene, mezarlk arasndaki yoldan ar ar yryerek Eyp'e indiler. rencilik yllarndan amt Doktor. Bir lm yldnmnde Tevfik Fikret'in mezarna gelmilerdi fakltedeyken; buralarda bir yerdeydi. Bebek'e, Aiyan'daki evinin yaknna tandn okumutu yllar nce, gazetelerde. Gidelim mi? ok duymutu Fikret'i Esme; okumaya kalkm, anlayamamt, eskiydi dili. Senin Fikret'i anlamaman doal Esmeciim, "edebiyat- Cedide"nin yapay, zenti dili nk. Yollar dolmaya balamt. lle de ksasn deil, yolun ak olann tutalm dedi ofre Doktor. Ara cehennemine dnm anayol tuzana dmemek iin, Kthane, Alibeyky, Okmeydan, Mecidiyeky, Gayrettepe, Zincirlikuyu, Levent, Etiler'de girip 301 kmadk ara sokak brakmadan, birbirinden irkin yaplar arasnda sessizce dne dolana Bebek'i buldular. Kimi dere yataklannda-ki yol kylarnda alamakl temellere dikilmi, iki yana dizili bu kat kat imento ynlar, sylenip durulan bir byk depremde ne olacakt? Yrei korkun olaslklarla burkuldu Doktor'un. Biliyor musun? dedi. Btn getiimiz yerler babo yel-302 'er esen> tertemiz krlard rencilik yllarmda. yle kalamazd, tamam da, byle mi olmalyd? Birilerine kazandralm derken bu halkn topluca cann da alacaklar sonunda. Aiyan Mzesi'ne kan yokuun st bana gelince ara yolu bitti, indiler arabadan! Yukarda, bahe iindeki yapya varmak iin gene uzunca bir yokuu, dik merdivenleri kmak gerekiyordu. Yaklat, Kolunuza gireyim mi? dedi Esme. Yardm neriyordu. Yalancktan kalarn att Doktor, Yo Esmeciim, dedi. Bann aresine bak; bir de seni ta-yamam! Olur, dedi Esme glmseyerek Epeyi zorland karken ya, yan gzle kendisini kollayan Eme'ye belli etmemeye alt. Yukarya, yapy evreleyen baheye varnca durdular, aadaki Boaz grntsne dalp baktlar bir sre. Karda Kksu Kasr, dere az, aalar arasna skm Anadolu Hisar, gnee uzanm mavi Boaz' ar ar geen gemiler, bu benzersiz grnt, arpc gzellik gcyle, kar srtlarda yeile yabanlca saldrp yan yana, st ste ylm, kat, souk beton yaplar oturtanlar yarglayarak ar biimde suluyor gibiydi. Gel de svme unlara! Gryor musun u irkinlii, dedi Doktor. Yant beklemeden dnd kzgn sylenerek. Tanr estetik bela versin balarna! Bir de estetikle uratrmayn Tann'y dedi Esme glerek. Dpedz belalarn versin! Fikret'in mezarna yrrken, Moskova'da, Kzlar Manastr

gmtlnde yatan Nzm' dnyordu Doktor. Yllar nce bir ksa gezide gidip grmt Nzm'n gmtn. Mermerdeki kabartmada yryen bir devdi Nzm. zlemiyle yand Anadolu toprana ne vakit varacak bakalm! Fikret talihliymi; eliyle izip ac, tatl yaamn geirdii evinin bahesinde yatyor. Onlardan baka gezen yoktu mzeyi. Birinci kattaki, Hamit'le, teki edebiyat nlleriyle ilgili fotoraflara, kitaplara yle bir gz atp yukarya, Fikret'in blmne ktlar. Fotoraflar, Fikret'in yapt resimler vard duvarlarda. Boaz'da sis tablosunun yannda, Fikret'in nl "Sis" iiri aslyd duvar boyu. Okuyup Eme'ye evirdi ardan, "...ey debdebeler, tantanalar, anlar, alaylar/Katil kuleler, kal'al, zindanl saraylar... Milyonla barndrdn ecsad arasndan/Ka nasiye vardr kacak pak--drahan?.." Tertemiz kacak ka aln var? Bak ne diyor sonunda? "rtn evet ey haile, rtn evet ey ehr/rtn ve mebbet uyu ey facire-i dehr..." rtn, lm uykusuna yat diyor, dnya ahlaksz stanbul'a! Deprem gelecek diyorlar; Fikret'in karg m tutacak, nedir! Bu kargndan zr dileyerek dnp btn pisliklerin bir alaklklar dnemiyle yklp gittiini syleyen Fikret'in "Rcu" iiri de aslyd duvarda. Onu da evirdi. Onda da yanld Fikret, dedi. Aclar iinde anlad yanldn da. "Millet arks" tiksintiyle bakaldrdr ttihat basklarna. "Kanun diye kanun diye kanun tepelendi" diyor. Her pislii yapar edersiniz diyor, "Son namesi yalnz yaasn sevgili millet."... "Millet yaamaz hakka tahassrle solurken/Sussun diye vicdanna yumruklar inerse." Ermeni kymnn ba sorumlusu Talat Paa'nn uzatt elini bolukta brakyor. "Ben kanl elleri skmam," diyor Fikret. Gerek nedenleri bilememiti aslnda o; biz biliyoruz. Yiit, mutsuz bir yalnz adamd! "Hak belledii bir yola" yalnz gitmeye kalkmt. Biz, emekilerle birlikte gideceiz diyoruz. nsanlar bu irkeften artmaya, yazk ki, bugn de gcmz yetmiyor. ok ekeceimiz var daha. 303 Merdivenleri inerlerken yan duvarda asl, Mustafa Kemal'in de imzas olan eski Trke bir levhaya takld Doktor. Birka yakn ile Fikret'in evini "tavaf ettiklerini yazyordu. Okudu Eme'ye; "tavafn yce, kutsal bir yerin evresinde sayg ile dolanmak anlamn aklad. Deerbilirlik, dedi. lkede dnemin ileri dncelerini, 304 Mustafa Kemal de iinde Fikret'den renmilerdi o kuaklar. Ozanln anlamyorum Fikret'in, dedi Esme. Resimleri kt yalnz. yle bir bakp gemiti resimleri Doktor. Sergi aarsa gitmeyiz, dedi taklarak. Ekledi, yi ozan da, kulland dil geerliliini yitirdi yazk ki. Yeni kuaklara Hotanto dili gibi. Sisi anlatyordu demin; bir ey anladn m? "Sarm yine afakini bir dud- muannit/Bir zulmet-i beyza ki peyapey mtezayit" Abdlhamid'e bombal kym giriimi iin yazd iirin adn bile kim anlar bugn? "Bir lahza- i Taahhur"... "Ey darbe-i mbeccele ey dud-i mntakim/Kimsin nesin bu savlete saik sebep ne kim./Arkanda bin nigh- tecesss ve sen nihan/Bir dest-i gayb andryorsun rehafean./Malik sesin o sevret-radin-i gayza ki/Her yerde hiss- hakk-u halasn muharriki," Trke'ye gel! Glyordu Esme. Belleinizde nasl tuttunuz bunlar? Okulda ezberledik; unutulmuyor. Bugn de, kendini srekli eliyor Trk dili, deiiyor. Neredeyse Nzm da anlalmayacak bu gidile. Ancak Fikret de iinde, bir dnem yazarlar, kkten, temelden km! Anayola inmilerdi. Yol kysndaki sette oturmu, Boaz'a bakan Orhan Veli yontusuna dnd Doktor. "...Rak ier efkarlanrm/iir yazar efkrlannm/Kaz-mm trksn sylerler skdar'da/ Efkrlanrm"... Dizeleri biliyorsun deil mi, Orhan Veli'nin? Bizim aldmz scak, ince alayl tad sizler alabiliyor musunuz? Efkrlanmak szcn bilen, kullanan ka kii var gen kuaklardan? Bu en basiti. i zor Trkiye'de yazarn. Hele ozann. Szckler ryp dklve-riyorsa ne yapar ozan?

Yolun karsna geip Boaz kysnda Rumelihisar'na doru serin esintiye kar, yannda Eme'yle yrrken iine dolan mutlulukla ba dnyor gibiydi Doktor'un. Gir koluma Esmeciim, dedi. imdeki delikanly azdr3Q5 din gene. Mezarla, mzeye soktum seni sabah sabah! Yetti! Senin yana dnp stanbul'u yaayalm artk! u Boaz'a bak! Bylesi nerede grlm gneli mavinin? Niye hi konumuyorsun bugn? Aklna bir ey gelmiyorsa beni sevdiini syle! Yalan da olsa syle! Gld Esme, O azdrdm delikanly ok seviyorum? dedi. Sze ne gerek var; o da biliyor bunu! Bugn sizin gnnz; sizin gnlnzce gezelim, benim de gnm olsun. Konuturmayn beni, mutluyum. Boaz kylarnda dolanmaya baladlar babo gezginler gibi. Boaz, Fatih kprlerine baktlar kylarda durup. Balk tutanlara baktlar. Rumeli Hisar'nda, setteki kahvelerden birinde, sonra gene yrdkleri Emirgn'da, naralt'nda birer ay iip kalktlar hemen. stinye, Tarabya koylarnda yrdler gzleri yeilli, mavili evrede, rpntl Boaz'da, inip kalkan martlarda, ar ar geen teknelerde, ileplerde; ara sra, tek tk konuarak. Yorulunca ksa aralklarla minibslere binip indiler Saryer'e kadar yol boyu. Balklar arsn gezdiler Saryer'de. Sra sra krmzl, mermerli tablalardaki lferlere, kalkanlara, mezgitlere, iskorpitlere hamsilere, sepette kskalarn oynatan pavuryalara baktlar daha nce hi grmemiler gibi. ktlar. Kyda bir kahvede tavla oynayanlar vard. Szm var size; tavla reteceim. Bugn deil. Gld Esme, Evet, bugn deil. Kydaki lokantay gsterdi Doktor, urada balk yiyelim mi? Bu gzellii brakp lokantaya kapanmak gelmiyor iimden, dedi Esme. Tepemize dikilmi garsonlar, masalarda insanlar... Ekmek aras balk satan yok mu burada? Banklara oturup 306 yesek kyda. Yoktu. Hadi, Rumeli Kava'na bakalm dedi Doktor. Bir taksiyle gittiler Rumeli Kava'na. Orada da yoktu sokakta balk satan. Karya geelim mi? Kydaki motorculara yaklap konutu Doktor. Anlatlar. Aktaki kamara blmnn stne, esintiyi kesmek iin naylon rt ekilmi motorlu bir tekneye binip aldlar hemen. Karadeniz grnyordu. Uzaklarda bir koca gemi giriyordu Bo-az'a. Karadeniz'e geen bir ilebe, motoru ara alp yol verdi kaptan. ilebin kocaman dalgalaryla kalkp iniyordu tekne. ndeki naylon perde esen souk yelden pek de korumuyordu. Eme'nin ellerini elleri arasna alp skt Doktor; buz gibiydi. Evet, biraz serin, ama myorum, dedi Esme. O kadar gzel ki... Siz yor musunuz? Avucunda skt ellerini gsterdi Eme'nin, Gryorsun, snyorum, dedi! Mutlulukla glmsedi Esme. Ben de. Anadolu Kava'nda indiler. Vazgeelim istersen, sokakta balktan, dedi Doktor. Doru drst bir eyler yiyelim urada. Acktm. Deniz stndeki keye bak, ne gzel! Pek kimseler de yok. Girdiler kydaki lokantaya; caml kede, Boaz'a kurulmu gibi duran masaya oturdular. kiyi etmilerdi. Kyya bal direkli teknelere, Marmara'ya, Karadeniz'e geen gemilere, szlen, kanat sallayan martlara bakp filmlerden, mzikten sz ederek -bu arada Nzm'dan, Yahya Kemal'den, Oktay Rfat'dan aklnda kalm kimi dizeleri mrldanr gibi cokuyla yineledi Doktor. Batt batacaklar tam "airane"ye, ama mutluydular!- birer kadeh arapla ar ar balklarn yiyip kalktklarnda drde geliyordu. "Sana dn bir tepeden baktm aziz stanbul" diyor ya 397 Yahya Kemal, tepelere kmak da vard bugn, dedi Doktor; Yua'ya, Hidiv'in Kkne, Kandilli'ye,

amlcalara, cadiye'ye, Sultan tepe'ye; Boaz'a, stanbul'a bir de oralardan bakacaksn. Ama ok eser bugn. Yaza diyelim. Yallar, kkleri, saraylar dnr herkes stanbul, hele Boaz dendi mi; onlardan da sevdiklerim var da, ben doasna taparm. ok dolatk rencilik yllarmzda. Darlardayken en ok o gezileri kurdum. Kahveyi nerede ielim biliyor musun? engelky'de, iskele yanndaki kahveler vard; bakalm var m gene? evrende, uzaklardan bak nasl minicik grkemli bir Sleymaniye greceiz orada! Kalkan bir otobse koarak yetitiler; sada, pencere yanna oturdular hemen. Beykoz'dan sonra yol boyu gelenlerle ayaktaki yolcularn ele geirdii otobse srtlarn dnp Rumeli kylarna daldlar hi konumadan. Yenimahalle'yi, Saryer'i, B-ykdere'yi, Kirebumu'nu, Tarabya'y, Yeniky', stinye'yi, Emirgan', Balta Limam'n, Rumelihisar'n, Bebek'i; koylar, tepeleri, yemyeil korularyla sra sra geen tm kar kylar seyre daldlar sessizce. Paabahe'den ubuklu'ya bir yokulu burnu dnerlerken, Boaz'da, kart akntlarn akl, mavili alkantlarla birbirine girdii kpr kpr denizi gsterdi Doktor, Gryor musun? dedi sevinle parlayan gzleriyle. Balk var o kaynaan suda. Kanlca Koyu'na giriyorlard; "una bak!" dedi ii titrer gibi. engelky'de, iskele alannda indiler otobsten. Kydaki bir kahveye oturdular. Akntburnu'na, Arnavutky'ne, Kurueme'ye (Orada, lokantada kavga ettikleri geceyi anmsad DokI tor. Bir eyler diyecekti, vazgeti. Bu gzel gnde ne anlam var imdi?) kar korulara, tepelere, gezinen bulutlara, ta uzaklarda, kentin stndeki tepede, evrene el koyarak ykselen Sleymaniye siluetine daldlar bir sre; garsonun getirdii kahvelerini yudumladlar ar ar, kalktlar. arya yrdler gezinerek. Ky yrelerde tek tk rastlanan firnl bir kk pastanenin 30g nnden geiyorlard, Pasta alaym m sana? dedi Doktor, taklr gibi. Her grdn isteyen arsz ocuklardan deilim ben. Glyordu Esme. Ama bakn, elmal pay var orada. Siz seversiniz. Duralad Doktor. Tepside yan yana duran elmal paylara bakt. Ses karmadan girip sardrrken kafas taklmt gene. Elmal, kestaneli pastalar severim de, buna da syledim demek! Paray deyip sokaa knca, Gn bitiyor Esmeciim, dedi. imdi binelim bir arabaya, skdar'da, emsipaa'da, Salacaa varmadan burunda bir caml kahve var... Bak araba geliyor... Tmceyi yarda kesip geen arabay durdurdu Doktor. Bindiler. Yol boyunca konumadlar. Caml kahvenin kapsnda indiklerinde gne Sleymaniye srtlarn dolanmt, gn akama dnyordu. eri girip pencere nndeki bo masaya yaklatklarnda yle bir baknd, Yanlmamm, dedi Doktor. Kapsndan gemitim bu kahvenin. u benzersiz grntye bak! Elmal paylar syledikleri ayla yerlerken Ortaky'den Sa-rayburnu'na, benzersiz stanbul tablosundayd gzleri. Gerekten dinlendim bugn, dedi Esme mrldanr gibi. Mutlulukla dinlendim. Btn bunlar grmedimdi deil. Epeyi dolammdr stanbul'u. Baka bir ey bugn! Doktor'a dnp glmseyerek bakt bir sre, Niye doktor oldunuz siz sanki? dedi. Gld Doktor, Bilmem, dedi Doktor, kt m ettim? Doktor herkes olabilir. Komnistliiniz umurumda deil. Siz dnyaya baka trl bakyorsunuz. aalad Doktor; ne diyeceini aranrken uzanp masa stndeki ellerini tutmu, gzlerini sevgiyle, sevecenlikle gzlerine dikmiti Esme. Hep sizi izledim bugn. Ne gzel adamsnz! Gene ne diyeceini bilemedii iin glmeye vurdu Doktor, dnp bayla stanbul grntsn gsterdi, Sa ol Esmeciim de, gzel bu! dedi. O sizinle gzelleiyor!

Tutamayp mutlulukla duygulanmt Doktor; glmeye vurdu gene, Beni gerekten mi seviyorsun, nedir! Bilmem, bana da yle geliyor! Glyordu Esme de. Doktorluumu da bala artk. Sonunda roman yazmaya kalktk ite gryorsun! Happy end! Glmeye balad Doktor da, Bu szck bana neyi anmsatr biliyor musun? Nereden bileyim? Mnchen Gladbach'ta bir otelde, tuvalet ktlarnn her paras stnde "happy end" yazyordu. Kahkahayla glmeye balad Esme. Gerek mi? nan, gerek. Kt sinemay biliyor demek adam! Epeyi gldler. Dnp Kzkulesi karlarn gsterdi Doktor. O kylarda Salacak Plaj vard rencilik yllarmzda. Kydan byle yol yoktu. Eminn'nden, yiyecek, iecek alr, Harem vapuruyla gider, yukandan yryerek plaja iner, tm gn orada geirirdik. Denize girip yzyorsun; u dnyada benzeri 309 olmayan bayapt da karnda! Galata Kulesi'nden Sleymaniye kubbelerine, Ayasofya'ya, Sarayburnu'na bulutlar arasnda kula atyorsun! Posbyklarndan sular damlayan ay balklar kyya gelip dayanrlar, bel bel bakarlar yzne insanlarn. Gensin, salklsn. Yzerek Kz Kulesi'ne kar, oturur, plaj seyredersin kysnda. 310 Anmsadklarn sindirir gibi duralad. Dnd gene, Temizlenirse gelip girer misin orada denize benimle? imdi de girerim isterseniz! Gld Doktor, Doktorluk burada baa bela ite Esmeciim, dedi. Ak uruna kirli denize sokmam seni; kendim de girmem. Ben yzcym, bana bir ey olmaz! Suyu yutmam nk; sorun o deil mi? Yzc msn? Esme glyordu. Liseleraras yarmada, iki ikincilik, bir birincilik madalyam var. yl da su topunda oynadm. aknln atmaya alyordu Doktor. Baka? Boks, karate filan? Hepsini syle de bir daha artma beni! Glyordu Esme, Yo, onlar yapmadm. Eskrime altm bir ara: sklp braktm. ocuksu bir rkye kapld kaplacakt Doktor. Hi de aklna gelmeyen eyleri anlatan bu kz tanmyordu ki! nmeye balayan akam ltsndaki gzlerine dalp kald bir sre Eme'nin. Her yeni rendii ile iinde t diye bir tel kopuyor, bastrd korkular depreiyordu! Sklp brakm! Sklnca brakyor demek! Sen brakmaz msn sklnca? Sklmam ki! u Boaz'n bitiinde, Halic'i, Marmara giriindeki liman azn evrelemi kuleleri, ykselen minareli, kubbeli camileri, tm antsal yaplany- ' la akam alacasnda, ba dndrc bir senfoni gibi ykselen bu kentten nasl sklr insan? Yalnz sradalar gibi bir tarihi deil, benzersiz bir doay da her an yeniden retiyor bu kent! Sen de bunun iindesin artk Esmeciim. Gidemezsin! Kanatlar havada sallanan babo martlar bile ayrlamyor bu kentten! Her ey birbirine girecek sklp gidersen! Sesler biter, notalar devrilir, alglar susar; felaket olur Esmeciim. Ah canm; edebiyat dediin de byle yaplr hani! Korkma, hibir ey olmaz, sen biter-sin, o kadar! Acl glmsemeyle dnd, Akam ettik. Geceyi de Kurueme'de yapalm istersen. Esme anlamamt. Kavga ettiimiz lokanta! Gld. Nasl isterseniz. ktlar. Geen bir minibsle iskeleye gitmeleri, dolmula Beikta'a geerek bir taksiyle Kurueme'ye varmalar bir saati buldu. O gece oturduklar masay bo bulunca da sevindiler. Pek a deillerdi. Mezeler syleyip bir kk rak istediler. Esme da rak demiti. Masa donanp da rak kadehlerini n nla

kaldrp yudumlamaya baladklarnda ty gibi yenik duyumsu-yordu kendini Doktor! Burada iyi ki kavga ettik o gece seninle! Durgun bakt Esme, Evet, imdi yle! dedi. Kk bir sessizlikten sonra ald, ok gnler zldm sonra ben! Bir duralamayla ekledi: ly kardm diye kzp durdum kendime. Sizi yitirdim diye korkmutum! Ne kadar itenlikle konuuyordu! Ah gzelim, dedi Doktor sevecen aknlklar iinde. Bir telefon etseydin ya bana; koup gelir ayaklarna kapanrdm. Abarttn biliyordu ama, hi de abartm gibi gelmiyordu ona! Biraz da alayl bir kahkaha att Esme. Sa olun, dedi. Ciddi bile olsa, o imdiki duygunuz. Evet, ciddiydi; imdiki duygusuydu o. Kafana takmtn demek beni! Gld Esme. Biraz yle. Niye? 312 Sinsi bir glmsemeyle bakt Esme, Siz beni sorgulamaktan vazgesenize, dedi. Ben de sizi sorgulanm sonra! Tmsee arpmt Doktor; sarslr gibi oldu! Glmek istedi, beceremedi. Toparlanmaya alt, Seni skmak istemem Esmeciim, dedi. aknlma ver! yle szler ettin ki birden, kulak versen duyacaksn, kt kt vurmaya balad yreim. ocuksu mutluyum. Hep bunlar duyaym istiyorum senden. Ben de hep sana bir eyler vermek iin yanp tutuuyorum ama beceremiyorum. Bala! Hakszlk etmeyin kendinize; daha ne vereceksiniz? Duygulu, ksa bir sessizlikten sonra ban yavaa kaldrp glmseyerek bakmaya balad Esme, Siz bana elmal pay sevmeyi rettiniz! akn duralad Doktor, Anlamadm, dedi. Bugn yediimiz elmal pay m? Kahkaha at Esme, Bugn olur mu? dedi. ok ok yllar nce! yice akna dnmt Doktor. Glmsemeye alt, olmad. Bir yudum ald raksndan. artm olmann tadn karr gibi sinsi glck dolu gzlerini Doktor'a dikmiti Esme; ortaya zm g bir bilmece atm yaramaz kz hnzrlyla bakyordu. Gld Doktor, letiyorsun, dedi. Buldun benim gibi safala! Bir kahkaha daha att Esme, Ne de safalaksnz ya! Bir duralamadan sonra ald yavaa, Hadiye Hanm' tanrsnz! Gene eytans bir glmseme vard gzlerinin iinde. Afallar gibi oldu Doktor. Hangi Hadiye'yi diyor bu? Bir yaz DsseldorPta kaldk biz, ay kadar. Tamam; odur. "Hepburun!" dedi isteksiz, ekingen bir sesle. Gld Esme. Evet, yle derlermi. Annemin arkadayd. On yalarmda filandm. Bizim sokaktaki bir firndan, elmal, kestaneli paylar, pastalar alp gtrrd size. ok seviyormusunuz. Ayn sinsi alayl glle, Bana da verirdi onlardan, dedi. indeki karmaay bastrmaya alt Doktor. "Hepburun"u bildiine gre epeyi eyimi biliyor bu kz benim! Janin'i syledi ya, Amsterdam'daki kznz diye; annesini de biliyordur. Domuzuna glcnden belli deil mi? Kendini Katharine Hep-burn'e benzetirmi Hadiye! (Ben ondan duymadm hi) Biimli, gzeldi, ama yzne uymuyan irilikteydi burnu. Hepburun kalm ad. Aldrmazd; gzelliine gvenliydi nk. Neye al-drrd ki? Dsseldorfta, o yamurlu karanlk sokakta, -hani unuttuk ya seninle- tpk yle saldrmt bizlere en aalk biimde Esmeciim. Son gnmz olduydu onunla. Seninle balang gnmz oldu o svgl gece deil mi canm? Gzel burun seninki. Biimli yontup nasl da tam yerine koymu doa! u fikir fikir kaynayan ala bademi gzler o burun stnde olabilirdi ancak! Yrei papatya tarlas srganl dnyada. Hadiye srgand; tam bu dnyaya gre. Ne srgan; alaca bulaca al ot! Annesinin arkadaym demek. Anneni imdi daha iyi tandm.

 Sanmam! Durup yavaa ekledi Esme, Annem zekiydi; sanrm akl hocasyd onun! Annem ambalajlyd; o ortalkta bir kadnd, gizlisi sakls yoktu anmsadm! 313 Duruldu Doktor. On -on drt yalarndaki kz ne rene-bilirse onu biliyordur. Brak salakl, ok eyi o yata renir kzlar! Yalan yanl renirler. Kts de o deil mi? Konusana! Kzdan itenlik bekliyorsun. Sen kara kutu; almak iin uak decek ille de! Neyi soraym, neyi konuaym? Son alma yllarmd Dsseldorf ta. Altm altnc ya doldu mu, gz-314 nn yana bakmazlar doktorun, hemen emekli ederler Almanya'da. Son yl Hadiye de ekti gitti; karabasandan kurtuldum! Doktor Sara'y m anlataym, nikhl evlilik yaptm tek kadn? Alt yandan beri yzn grmediim, benden nefret ettiini bildiim olum Nesim'i (Sara lm. Bir Amerikan-srail elektronik ortaklnda alyormu Nesim de. Musevi'ydi Sara), belki adm bile duymam iki torunumu... Onlar da anlataym m? Bildikleri daha ok kulana arpanlar bunun! ki kez evlendim sanyor beni. Sofiya'yla evliydik biliyordu Hadiye. Sara'nn sz gemezdi pek. Ad gemiyordu ki sz gesin! Janin'e telefon amama bile dayanamyordu. Beni o gnlerimde duymu demek bu kz. ocukluk akn mydm yoksa? Taklyordu Doktor. Gld, O kadar deil, dedi Esme. ocukluk merakm. Korkuyla kark sevgi de vard iinde belki. Bir gn alar grmtm Hadiye Teyze'yi. Gidiyordu. Sizin onu bir trl sevmediinizi anlatyordu anneme. Hep aldatmsnz; hi ilgilenmemisiniz onunla! Varsa yoksa kznzm! Bir de komnstliinizmi! Size kzm, biraz da sevinmitim! Niye? Bilmem. Sizi brakt iin belki! Kznza dknlnz sonra... Ben de sevinmitim. Bir ey demesine kalmadan ald Doktor. Bak Esmeciim, dedi. Epeyi insan tandm. Kadnlar da. En ok acy, ilk snavda u ya da bu biimde kalpazanlklar srtan, bir yolda olduumuz savndakiler ektirdi bana. Kadnlanm aldattm. Onlar da yapt. Kimileri gizli yapt, ben saklamadm; o kadar. Bir eksik yanm var; yalan ilikiye dayanamam. En iyi bildiim ac yalnzlk acsdr onun iin de. Dilerim, sen tatmazsn! Yalnzl ben hi yaamadm nk! Baktlar bir an. Siz hi kendinize kymay dndnz m? Dnmedim. Ben dndm. Birbirlerini denetler gibi gene gz gze kaldlar bir sre. Almanya'da o olanla yatnca gebe kalmm. Buraya gelince ay durumum olmuyor. Bir onu duymuum gebelik konusunda. Bir de midem bulanyor; gizlice kusuyorum. ldracam! On alt yama yeni basmm. Sabahlara kadar alyorum gizli gizli. Tutturdum ben okula gitmem diye. Lokantada, pastanede alacam Almanya'daki kzlar gibi; ev tutup ayrlacam babaannemden! Gld aclkla. Anladm olmayacak, o zaman bir yol kald; ben de kendime kyarm! Gazetede grmtm; Boaz kprsnden atlam adam. yle yapacam! Ama nasl yapacam? Alaya dnmt glmsemesi. stanbul'u hi bilmiyorum daha. Bir kez vapurla Kadky'e gemitik babaannemle, adan Hanmlara; uzaktan Boaz Kprs'n gstermiti. Dnte de Kadky'den minibsle gelirken o kprden getik. Yolu tutturdum. Be milyonum var. Bir de Almanya'da babamdan aldm yirmi mark var; sk sk saklyorum. Neyse, hepsi iyi gitti. Dnte minibsten kprde ineceimi syledim. Kpry getikten epeyi sonra braktlar beni. Akam karanl basm. Dmdzlak kalverdim orada! Dnp kprye yryeceim de atlayacam! Alayl glmeye balad gene. Doktor da glmsedi. Atlayamadn! 315 Atlayamadm. Kprye nasl gireceim, onu bile bilmiyorum. Korkular iindeyim.

Durup gene gld alayl, yle de bir iim geldi ki! Bir de... mthi dondurma istiyor canm! Kahkahayla glyordu. 316 Baladm alamaya. Gzlerine ac glmseme oturdu gene, Nasl rastlantlar vardr dnyada, bilirsiniz; beklemediin biimde her eyini etkiler. Bir taksi durdu nmde. Yalca bir adam ofr. Grm herhalde aladm. Gzlerimi sildim filan ama. Sordu, nereye gideceksin? diye. Fatih dedim hemen; deli gibi eve gitmek istiyorum. Markm var, gtrr msnz? dedim. Trk paralann da tam bilmiyorum daha. Be milyonun yardan ou gitti. Ald adam beni. Yolda balad benimle Almanca konumaya! Dnyalar benim oldu. Almancam Trkem-den iyi o gnler. Almancym adam, dnm yirmi yl sonra. Aksaray'da taksicilik yapyormu. Birini gtrm karya. ocuklar Mnih'teymi. Durumumda bir bit yenii olduunu sezinledi. Babaannemi rendi. Evin nne getirdi beni. Mark almam, babanneni ar demesin mi? Pencerede merakla beni bekliyor babaannem de. Grm. ndi hemen. Ben tuvalete kotum. kmaya korkuyorum! Ne konutuklarn bilmiyorum adamla. ktm sonunda. Babaannem kolumdan tuttu, ald beni, odasna gtrp oturttu karsna. "Bana niye anlatmyorsun ocuum?" diye ald hemen. Ne olacaksa olacakt artk. Baladm anlatmaya. Hem alyorum, hem anlatyorum. Soluk solua bir film izler gibi gzleri Eme'deydi Dok-tor'un. Soluklanr gibi bir duralad, ald gene. Gebelii duyunca bir glge geti babaannemin yznden nce, gzmden kamad. Ben de nasl korkular iindeyim! Onun gz de bende. Hemen toparland. Bir duralamadan sonra ne dedi biliyor musunuz o en melek sesiyle? Deyiini babaannesine benzeterek balad. Olmasa iyiydi. Ancak bu kadar zlecek bir ey de yok bebeim! Sevinmemiz gerek. nemli bir snav verdi gvden. Salklsn. Ne mutlu sana! stediin gn bebein olabilecek. Binlerce kadn var ki gebe kalamad iin aclar ekiyor. Niye benden saklyorsun? Seni ben getirttim buraya, bana arkada olman iin. Babaannenim ben. Ne babanm, ne annenim senin; onlardan te, en yakn arkadanm. Bu bebek vakitsiz geldi; istemiyoruz. O kadar! Bunlar sylerken tutamam, gzlerinden yalar akmaya balamt Eme'nin. Glmeye alt, Bakn, ben sizin gibi saklamyorum, dedi. Gzleri doldu doluyordu Doktor'un da. Sonunda, babaannene k edeceksin beni! amam, dedi Esme. Ben erkek olsam olurdum! Ayn taklmayla bakt bir sre, Dondurman yedin mi bari? dedi Doktor. Nereden yiyeceim? dedi Esme yal gzleriyle glerek. Fatih'te, klahta dondurma kim satar o ayda? ubat filand. Canm onu istemiti. Sessiz, dalgn raklarn yudumlamaya baladlar. Mezelere uzanyorlard ara sra ayn sessizlikte. Krtaj nerede, nasl yaptrdklarn sorsam m diye geirince, bir arlk duymaya balamt yreinde Doktor. Eme'nin, yal gzlerini saknmadan dikip "Ben sizin gibi saklamyorum" deyii snn am, ar bir sulama olarak kmeye balamt stne. Bu kz her eyini anlatyor tam bir ak yreklilikle, sen dman iine girmi casus gibi sus! Byke bir yudum ald raksndan. Bir eyler arand iinde; ban kaldrp Eme'ye bakt, Janin, benim kzm deildi, dedi ekingen bir sesle. Uyanr gibi dorulup bakt Esme, bir duralamadan sonra anmsad. "Janin"di kznzn ad! Evet, Janin'di. Nfusta bana yazlmt ama kzm deildi. Esme gzlerini sessizce dikmi, daha bir eyler sylemesini bekliyordu belli ki. Gizdi bu. lk kez aklyorum! Bir duralamadan sonra ekledi, Bir annesi, bir de ben biliyorduk. zgn bir glmsemeyle bakt Eme'ye. Bir de sen biliyorsun imdi! Bir sessizlik kmt. Neyi, nasl yorumlayacan aranmann tedirginliine dm olmalyd Esme. Suskundu; ba nnde, dnceli kald bir sre, ardan doruldu, Annesi?

Donuk bir yzle bakyordu Doktor. Yllardr yok. Janin annesini grd bile denemez. Onun iin mi katnz siz de? inde bir kzgnlk yeli eser gibi oldu Doktor'un. Kt biimde sorgulanyordu! Toparland. Eilir gibi bakt; sulama benzeri bir eyler arand; sesinde de, stne diktii gzlerinde de meraktan te bir ey yoktu Eme'nin. Duyduklarn bir yana brak Esmeciim, dedi. Dorulan benden duyabilirsin ancak. Kaygyla doruldu Esme, Ondan kukum yok, dedi. Kulama alnanlar sylyorum ben. Hadiye Hanm'a inanacak deilim. Eme'nin sorusuna nasl yant verecekti imdi? Bak Esmeciim, diye ald ardan. ektiim aclar, ola ki ektirdiim aclar var gemiimde. Anmsamak mutsuz ediyor beni. Unutmama da izin yok, gryorsun! Bir duralamadan sonra gene ald ardan, Niye katm m renmek istiyorsun Janin'den? dedi. Esme tedirgin kmldad, Sylemeyin isterseniz, dedi. Gzlerini Eme'ye dikip duymam gibi bakt bir sre, nk benimle yatmak istiyordu, dedi. aalam gibiydi Esme. Toparlanp doruldu, Kznz olmadn sylemitiniz, dedi. Bunu kimse ona sylememiti. Beni z babas biliyordu; patalojik, belki evresinden kaynaklanan zenti bir saplantyla da yatmak istiyordu benimle. Gizli, yaygn bir ensest vardr kuzeyde. Masaya ar bir sessizlik kmt. ekingen bir sesle ald Esme, Uyuturucudan kurtarmakta baarsz kaldnz iin demilerdi, dedi. yle dendi. Duralayp kald bir sre. Evet, korkun bela oydu aslnda. Ama akt; birilerinden yardm isteyebilirdiniz sonunda. Bunun... Gevemek ister gibi duralad bir, soluk ald. Szn etmek bile irkiltici. Peki, annesi?.. Toparland hemen Esme, Balayn, dedi. ster istemez aklna geliyor insann. Kapatalm isterseniz bu konuyu... Konumak istemiyorsanz. Bir sre bakt Doktor, Seninle konuurken, aynmna vardm; iimdeki gerginlikte bir geveme oluyor sanki Esmeciim. Konumak istiyorum demek ki. Hadi ielim salna. Birer kk yudum alp braktlar. Annesi benim tehlikeli biimde balandm kadnd ilk yllar Avrupa'da Esmeciim. sava sonunda spanya'dan kam komnist bir ailedendi. yiydi, gzeldi... ok yiitti de... Aclkla anmsar gibi duralayp ekledi, Dengesizdi! Tm aileyle kavgalyd. Anarko-komnistti belki bir anlamda. Gzel gitar alar, ark syler, iir yazmaya kalkar dilde, resim yapar... Bylemiti beni! Biyokimya diye tutturdu bir ara, brakt. Daldan dala... yle biri. 319 Glmsedi Esme. Gzel biriymi. Evet gzel biriydi! Eilip, favorinin altnda, sol akandan yukar doru uzanan ince bir izgiyi gsterdi. Yedi diki atld buraya, dedi. Favorilerimi izgiyi rtsn 320 ^iye uzun tutuyorum. lgiyle dinliyordu Esme. Cam srahiyi indirip paralad. Niye? Sevecen, biraz da alayl bir glmsemeyle bakyordu Doktor. Gitann dinlemiyormuum! Glmesi kahkahaya dnyordu Eme'nin. Sonra?

Glen Eme'ye bir sre bakt Doktor. Sonrasn sylemesem daha iyi, dedi. Korkarm bu ieyi de sen paralarsn kafamda. Bir ksa sesizlikten sonra ekledi yavaa, Ben de hastanelik ettim onu. yi halt etmisiniz! Hi ara vermeden pat diye syleyivermiti Esme. yi halt etmediimi biliyorum. Ama ne halt etmeliydim, onu bugn de bilmiyorum. Bir duralamadan sonra srdrd, n yarglar braksan da biraz da benim amdan baksan, ok sevinirdim Esmeciim! Bana vurduu iin vurmadm ben. Hakszla uramtm, ona dayanamadm. Gzlerini Eme'ye dikip bastrr gibi ekledi, Gitann dinliyordum nk. Hem de byk bir mutlulukla dinliyordum. Yaknmak deil de gemiteki ilgin bir olay bildirir gibi. Anlayacan, lesiye yordu beni, dedi. Biraz durdu. Katm. Berlin'den Dsseldorf a getim. kt geldi buldu beni bir yl sonunda. Ad yok mu bu kadnn? Gld Doktor, Sylemedim deil mi? Sofiya... Sofiya Alvarez. Kzdm m ES-A. diyordum. Doruldu Esme, 32 \ Sizin o evdeki suluboya resmin altnda, tam karamamtm, buna benzer bir imza m vard ne? Hibir ey kamyor gznden. Evet, o. Gebeydi; ocuk senin diyordu bana! Bir yl sonra! Alayl bir glmsemeyle bakyordu Esme. Evet, bir yl sonra! Aritmetik de mi bilmiyor bu kadn? Doktor'un gzlerinde de alayl bir lt vard, ocuk senden demiyordu ki! Senin ocuun diyordu. O da tam bilmiyordu kimden olduunu. O kadar deiik kiilerle yatm ki... Daha ADS filan yoktu bereket o gnler! Yalnz, ocuk kesin benimmi! nk kimle yatarsa yatsn dledii tek kii ben misim; yreinin ta iinde benimle yatyormu! Sevecen bir aldrmazlkla glyordu Doktor. Nasl? lgin deil mi? Hkra hkra alayarak anlatyor, inanyordu da buna! Siz de inanyor muydunuz? Hi de ineler gibi sormamt Esme. Belki de gleceksin. Evet, inandm! Bir sr kadnla benim de ilikim oldu o gnler; her yattmla da, saplant gibi So-fiya'y dlyordum sadece. stersen alay et benimle! Kocaman krmz gl demetiyle masalarda dolamaya balamt ieki kadn. El edip ard Doktor. Sana gl alacam Esmeciim. Hayr, dedi Esme. zin verin ltfen; bu gece ben size alacam. Ald gln koparp kltt sapn, uzand, Doktor'un ceketinin yakasndaki ilie geirip takt. dedi parasn. Niye alay edeyim? dedi. Sizi sevdiim iin bir kez daha mutluyum! 322 Duymam gibi dalgn kald bir sre, ald gene Doktor, Doumu bizim hastanede yapt. Nasl tatl bir bebekti bil-sen. Kucama alp baktm. Nerede akam, orada sabah bu babo, sorumsuz kadna nasl brakaym bu gzel yarat? Uzman doktordum hastanede; ok kazanyordum. Benim olsun, dedim. Yazdrdk. Ben Kezban dedim, annemin ad. Sofiya kyameti kopard; Janin olacakm. Janin oldu. Durup glmseyerek bakt. te byle Esmeciim! Hi k olmadm, demitiniz bana! Dalgnlat Doktor. Olmu muyum? Eksi bir yan yok mu bunun? Bana sorarsanz, arts var!

Ne desindi Doktor? Kz doruydu belki de. ken sessizlii Esme bozdu gene, Peki, Sofiya? Birilerine taklp Gney Amerika'ya gitti bir yl kadar sonra. Nikaragua'da, gerillalara katlacakt. Daa kamadan barda bir Amerikan avuunu mu baklam ne; kurunlamlar bunu. Yllar sonra rendik. Eme'nin soru dolu bakyla tamamlad yky. Janin'i, teyzem dedii koyu Katolik bir spanyol kadnna brakmt. Kocas rlandal. ocuklar olmuyormu. Belika'da otururlarm. Kendim iin hibir gn yapmayacam bir ey yaptm; Hans diye nl bir "Finanzberater"e, para-emlak dmencisi yani, para para yz elli bin filan mark yatrdm Janin adna; eitli biimlerde altryor, getirilen banka hesabna geiriyordu Janin'in. Teyze her ay iki bin mark ekmeye yetkiliydi bu hesaptan. Yaam-salk sigortas yapld Janin'e. Yllar yl srd bu, aksamadan. Para da birikti epeyi. Bunun dnda pek ilgilenemedim Janin'le. Telefonla aryordum ara sra; yazlar arkadalarmla dinlenceye giderken alp onu da gtrdm oldu bir-iki. Sessiz, iine kapank bir ocuktu. Birikmi paraya katkda bulundum biraz; Amsterdam'da bir kk kat da ald Hans 323 buna. Oraya tanmlard nk. Duralayp ekledi yavaa. Asl sorunlar, bydke balad, yetikinlik dneminde... Gene duralad birden, derince solukland, Yoruldum Esmeciim, dedi, bala beni! Anlatmayaym artk! Ltfen kendin tamamla! Yz deimi, ar bir bezginlik kmt baklarna. Uzand Esme, masa stndeki elini tutup skt sevgiyle. Kapattk canm, dedi. ken sessizliin skntya dnmesini nleme abasyd belki; Eczac Kerim'le Avukat akir'in Alanya yaknnda, deniz kys bir kyde yan yana ev yaptrdklanndan at Esme. Dayanp denmesini, i dzenlemesini ondan istiyorlard. Bir hafta sonu, bir-iki gnlne oraya gidecekti nmzdeki haftalarda. Yalnz giderse o da gelir miydi? Duymakta m gecikmiti, alglamakta m; epeyi uzamt yant Doktor'un. Ne dersiniz? Uyanr gibi oldu Doktor. Esme istiyorduysa, niye olmasnd? Skntl suskunluu aamyor gibiydi Doktor. Eme'nin abasyla kanad krk gibi uan bir-iki szckten sonra gene sessizlie deceklerdi ki, son yudum raklarn alp kalktlar. On bire geliyordu. Bir gnler yaanm tatsz olaylann iine en karaltsndan arabada da kurtulamamt Doktor. Pek az konutular. Eve girince, Esme kapatt kapy, kollarn boynuna dolad Doktor'un; bir sre baka gzlerine, Nasl devrimcilik bu? dedi. Ben sizi seviyorum. Siz kafanz dne takyorsunuz! Kucaklad, kollarnda skt Eme'yi- Anason kokan dudaklaryla ptler uzun uzun. Ayrlp yan yana ar ar klar merdivenleri. Oda kaplarnn koridorunda durunca yine kollarna ald Eme'yi, glmseyen gzlerine dalp bakt ylece. Sen niye bu kadar ge kaldn? Onu dnyorum ben. 324 Glerek syrld kollarndan Esme, Niye ge olsun? dedi. Tam gnnde geldim! Yalnz yann ge kalrsam her ey karr. Sabah en ge sekiz buukta Reklam-Ar'da olmam gerek. Hafta ba, birikmi bir sr reklam spotu beni bekliyor. Hemen yatyorum. Sabah sizi uyandrmadan gideceim. Balayn, akama da babaannem geliyor, sizi telefonla bile arayamayabilirim; felaket doluyum yann. Uzanp sevecen bir pck kondurdu Doktor'un dudaklanna. Sa olun! D gibiydi her ey, inann bana. Sizi ok seviyorum. Hi de ge kalmamm! yi geceler. Dnp tuvalete yrd. Arkasndan bakt bir sre, yavaa dnp odasna girdi Doktor da. Gidip karyolaya oturdu; ba nne dm gibiydi. Soyunmaya bile gc yetmeyecek kadar yorgun duyumsuyordu kendini; uykusu da yoktu hep byle gnlerinde olduu gibi. Uzand karyolaya. Tuvaletten odasna geip kapsn kapatmt Esme. Kalkp tuvalete gitti o da. knca merdivene dnp ar ar salona kt. I yakt. Balkona, darlara, kitapla, mzik setine, kasetlere, CD'lere, duvardaki resimlere bakp durdu ylece. Mzik koymak da gelmiyordu iinden. Gidip kedeki koltua oturdu, gzlerini Sofiya'nn yapt

suluboya resmine dikti. Sevgiyle bakm sana, demiti Esme resmi ilk grdnde. Gerekten k olmu muydu bu kadna? Niye bu kadar bulank gizli duygularmz? Biz buland-nyoruz; yalanlarmza snak oluyor. Gereklere gc yeter mi yalann? Yanaklanndan pck almaya uzandn Janin dudaklarn ap diye babasnn dudaklarna yaptnnca itelemekte sallandn! Gnler sren i kavgasn anmsyordu sonra. Janin'e syelemeli miydi babas olmadn? Syleyeceksin! Sonra da yatacak msn kzla? Mutluydu yenilmediine! yi ki, Avrupa'ya yeni km a delikanl deildin! Evet, deildim; mutluyum. Kanksamtm kadnlar, doru. Yallk snrna varmtm da o mu tuttu beni? Deli Meyzin'in melunlarndan da deildim daha demek! Sofiya'nn renklerini, izgilerini tayordu Janin; maden alaml gzleriyle annesinden de ekiciydi. Kurallarn kke- 325 nini biliyorum diye, sayg duyacamz hibir deer yargs olmayacak m? Bulandryorsun! Ballk snavndan getiin deer yarglann m tuttu seni, kzn uyuturucu batakl iinde rpndn bilmenden duyduun deli kzgnlk m? Yan bunak bir rlandalyla aptal bir katolik kadnn elinde, Amsterdam'da, baskl bir babolukta yetien, annesini hi grmemi zaval bir kzn esrar, marihuanadan, kokaine, her trden uyuturucunun kucana dmesinden doal ne var? Sen de sorumluydun bundan! Gerekten benimsemedin ki ocuu; avucuna para koydun sadece! An lde eroinden ldn rendiinde sz duymadn m vicdannda? Bilmiyor muydun hangi toplumda yaadn? Bireyin yce, kutsal zgrl, eroin kullanma hakkn da iermesin olur mu; milyarlarca dolar getirii var! Uyuturucu da doal, ecinsellik de doal; ensesti de doal yapacaklar, u-ralan o; kazanmann tesinde erik kural istemiyor u rezil yeryz! Milyarlarca insan srndren irkefe bulanm dnyada, yabanl doann rn, zgr yaratklar olarak yaayp gideceiz, ne gzel! Ecinsel Doktor Manfred'i anmsad. Hastanede nbeti olduklan bir gece kendini dzmesi iin baya stelemiti Doktor'a. Yalvard bile; kt bir ey yapmayacaklard ki, sevieceklerdi! "Penisin ansmden girince zevk alyorsam, neyimiz bozuluyor, anlamyorum," diyordu. Gvdesinin duyarlk-lanna baml birine nasl anlatacaksn? Yapnca herkes zevk alr belki de! Diyalektik orada da var. nsan gvdesi kurcalanmaya grsn; cinsel zevkin doruuna kmak iin kendini kyasya krbalatyor adam! Evet, her ey bireyin zgrl iin! Byle M byle giderek, toplumun banaz, rm ahlak takntlarn ap snfl topulumun tm bask kurallann ykp paraladk da, gn de geldi mi sonunda, sorunu kalmayacak insanlarn! Alk, yoksulluk, ikence karanlnda srnen milyarlar da, bu kafanla seni taa tutmayp yannda yer almlarsa -isterlerse almasnlar, kimin umurunda!- tm insanlk kurtulacak, zgrlklerimize 326 kavuacaz! Glyordu Dr. Manfred. Buldun pein paray, glersin! topyann en salaka bencilliiyle kendini sinsice savunan, can derdine dm snfl toplumun en kurnaz tuza! Cinselliimiz, ola ki bugnn kaba zevk bencillerinin dledikleri zgrlne de ancak, o srndrlen milyarlarca insan kurtulunca kavuacak, kavuacaksa. "Ben istediimi yaparm yleyse. Benim lkemde devrim oldu!" diye alay etmiti, Dr. Manfred. Dresden'liydi. DDR'dan kamt, "Demek bekleyeceiz ki dnyada devrim olsun da, gvdemizden gnlmzce zevk almak iin zgr olalm!" eliyordu. "topist sizlersiniz Dr. Kotar. Dinler, teki dnyadaki cenneti mutuluyor insanlara, siz devrimden sonrasn! Yz yl sonras da, lmden sonras gibi, teki dnya. Ben yokum o gn! nsanlar bugnk yaamlarn dnyor. Siz de aslnda yarnn deil, bugnk doyumunuzun peindesiniz bu dncelerinizle." ok iyi bir gz doktoruydu Dr. Manfred. yi insand. stn zekyd. Mzii ok iyi bildii, ok iyi piyano ald sylenirdi. Ben de aptal saylmam. Onun gibi mi dnecektim? Sen enayisin! yleyim. Ama Manfred beni enayi deil, bir tr uyank sayyordu kendi gibi. Manfred yalnz kendinden sz etmedi; insanlar byle, dedi. yledir de; tek umut, bak kemie dayand m gerei grecekler. baa, kemie kalacaksa bu termonkleer ada! steyen istedii gibi kullansn cinselliini! Yetiniyorlar m! Eme'ye niye amadn da iine kvrldn bugn. O da ok zeki. Bir de o alay edecekti benimle! ocuksu bir aray iinde Esme, gvensiz; bulduu hibir eye inanmyor! Manfred'le de alay ederdi belki! yle olduuna inanmak istiyorsun! Evet! Manfred'e yakn, y-

lesine keyfinin klesi, bireyci, bencil birini nasl severim ben; niye seveyim? Gene baladn! yi, brakalm tm insanlar ecinsel olsun! reme de bitsin, insanlar da; herkes de kurtulsun! Yama vard! Tpte reme a balad. t izi, kurt izine karm: zek bile yardmc deil, bela insanlarn bana! Vd vd edip nereye varacan sanyorsun? Gece yansn oktan gemiti. Kitapln stndeki Eme'ye ald yal adam, tay biblosuna, ke- 327 keme ressamn kzgn kedisine bakt bo bo. Sofya'nn yapt resmine dnd. Ben deilim bu resimdeki; kendini izmi Sof-ya! Janin beni nerelere gtrd! Kalkt, gidip Itri'nin Neva-krn koydu; Eme'yi uyandrmamak iin kst sesini. Kanepeye uzand, gzlerini kapatt; salonu yumuak kanat vurularyla usulca ele geiren mzie brakt kendini. Uyandnda e geliyordu. Ev sessizdi. Arca indi merdivenleri. Tuvalete urad, yatak odasna geti, soyunup yatt. Sabah onu geiyordu gzlerini atnda. Dua girdi. Eme'nin odasna bakt tuvaletten dnerken. Toplanm, tertemizdi oda. Pencere akt, kapatt. Tam kyordu ki, duvardaki ivide asl kzgn kedi tablosu iliti gzne. Yaklanca aynmna vard; yal adam, at biblosu da, duvara bitiik kk masann stndeydi. Sevin doldu iine; yerleti demek, bura onun odas artk! Giyinip mutfaa indi. Peynir, ekmek, bir fincan ayla kt salona. Darlara bakt kahvaltsn edip ayn yudumlarken. Bulutlar dolanyordu, hava gzeldi gene. Gerekten de d gibi gemi gnden sonra nasl bekleyecekti Eme'yi? Bugn kesin yoktu Esme. Yarn iin de umut grnmyordu pek. Gnler, saatler nasl geecekti? Balkona kt. Serin, temiz havay soludu derin derin. Gidip gazeteleri alaym. Sonra... roman moman almayacam. Yazacak bir ey yok daha. Roman okurum belki. abucak kt evden. Bakkaldan dnp elinde ekmek, gazetelerle kapdan girince duralad; bombo evin ac sessizliine arpnca sallanr gibi olmutu. Nereden kt bama bu kz benim; birka gne dayanamyorum, brakp gitti mi ak korlar akacak yreime, o gnler ne yapacam? Aklmdan bile gememiti bu eve yerleirken. Tad parasal sorumluluu, bulacana inand birine brakp tek bana sessizce yaayacak... kurumu ot gibi sessizce ryp gidecektin! Brak tkrldm rkeklii! Acy gze alamayacak yreksiz, mutluluktan pay alamaz! Bak o nasl tadn karyor yaamn gnlnce! Sen yerli yersiz szlan! Sonra sen deitire-32g eksin bu kz! Kendini deitir gcn yetiyorsa! kp salona gazetelere bakt. Ayn haberler, ayn olaylar! Hrszlklar, cinayetler, kazalar bile deimiyor bu lkede; yineleniyor sadece! Kim kimi 'apt, gazetelerin ba sayfalarnda. Rvet, vurgun, ikence, futbol, palavra film reklamlar... aralara skm, ou gln melodram sahnelerinde el kol sallayan kt oyuncular gibi, eriatsn, din dmansn kavgasndaki ke yazarlar... Okunacak gibi olanlarn bir blm de Krt sorununda prs-yverdi korkusundan. Ne olacak bu memleketin hali?! Kalkp kitaplara bakt. Server Tanilli'nin Yaratc Akln Sentezi-Felsefe-ye Girifi geti eline. Aldnda okumu; notlar da dmt yanna. Yaam boyu gvdesini sandalyeye balayan o kahpe saldrya kar ba emezliine, ara vermeden yrtt yiit urana, cokulu renme, retme tutkusuna yrekten sayg duyuyordu Tanilli'nin. Salk koullarn bile hie sayarak yazlan, konumalaryla her yana kouyor, tm gzel atlmlara sevinerek destek veriyordu adam. Deer bilmez kimi dangalaklarn karsna epeyi dikilmiti Tanilli iin de. Ne tatsz, grgsz herifler kt u dnyada keskin devrimcilik savyla! Kitab bir daha gzden geirmek iin kanepeye gidiyordu ki telefon balad. Hop etti yrei; Esme! Avukat Mustafa'yd; lende birlikte yiyelim, ene alarz diyordu. Harbiye'de Borsa Lokantas'nda bekliyordu bir gibi. Telefonda syleyemeyecei nemli bir ey olmal. Sevinmiti. Bugn byle gtrrz! Toparlanp kt hemen. Bire be kala Borsa Lokantas'na girdiinde, kedeki masada, orta yapl, sarn, akr bakl biri oturuyordu Mustafa'nn yannda. Kalkp el skular. Macit Bey, Abi. Yaknmzdr. Sizinle bir eyler konuacak. Gzlerini krptrr gibi yapt gvenebilirsiniz diye. Hemen girdi adam, Sizin ii akallara vermiler, dedi. Damdan der gibi bu giri biraz aalatt Doktor'u. "akallar" kim? "Bizim i"in nesini biliyor bu herif) Doktor'daki aknlk gznden kamamt Mustafa'nn, 329

 Byk mafyalar deil bunlar yani, diye ald usuldan. Tandk araclyla para ba i gren kabadaylar bir tr. Macit Bey ban sallad ar ar, Bunlar daha tehlikeli, dedi. Byk mafyalarla oturur konuursun. Sacs, solcusu pay isterler. atrlar. Gerekirse "ra-con"a giderler aralarnda. Verdikleri sze baldrlar. Bunlara gvenemezsin. Kimin, ne zaman, ne bok yiyecei belli olmaz. steksizce glmsedi Doktor, Anarko mafya! dedi. Mustafa gld, Evet Abi, dedi. Anarko mafya bir tr. Duymam gibi bakyordu adam. Edip Mansr diye birini tanyor musunuz? Duymadm. Neci? Alm-satm! urur kabadaylarn iinde gl bu imdi. evresini temizlerse baa geip byk mafya olur. Sizin eskilerden herkesi tanyor. Kendisi de eski solcu. Glmsedi Doktor, Oldu solcu mafya! yle deyin! Bir de Ermeni varm sizin evrenizde? nce bir izik atlmt yreine Doktor'un. Ban iki yana sallad ardan, Bildiim yok yle, Ermeni filan! Gzlerini dikip bakt bir sre adam, Neyse. imdi bu adamlar, yirmi bin dolar derler. Duralad bir, I 330 Biraz indirilebilir belki, dedi. Ne diyeceini bilmeden kald Doktor. Mustafa'ya bakt; doal bir konumann gzlemcisi olarak yant bekliyor gibiydi o da. Ne yapacaklar bize? Bu ii durduracaklar. Nasl? Bir sessizlik oldu. Adam akr baklarn dikip bakt bir sre gene, Bakn Doktor Bey, dedi. Onlar bu iin ne id ile ilgilenmezler. Biz de nasl olacan kurcalamayz. Yolu budur bu ilerin. Sessiz bakp durdular bir sre. Arayp bulduklarn deil, aklna ilk gelen eyleri sylyordu Doktor. Gvenilmez dediniz! Onu bize brakn! Ne diyeceini bilemeden duralamt gene Doktor. Adamn gzleri stndeydi. Aslnda byk saylar var bunlarn dilinde. Bu ii byle balyorlarsa Ferhat Bey'den ekindikleri iindir. in masrafn alyorlar. Tutamayp aknca glmsedi Doktor. Hi beklemediim bir ey bu, dedi. Biraz dnmem gerek. Mustafa'ya bakt, onaylar gibi ban sallyordu o da. yi. Dnn! ok uzamasn! Kalkt adam. Yemek yiyelim, yle gidersiniz! Bekliyorlar Mustafa Bey. Urarm ben. Afiyet olsun. Adam uzaklanca Mustafa'ya dnd Doktor, Kim bu? Eski bir polis komiseri Abi. Sorguda birilerini ldrd diye Gvenlik'ten attlar. Tanmad yoktur. Ferhat Abi'ye baldr; ok ar bir cezadan kurtard bunu. Bu ie ne diyorsun? nce u yemekleri syleyelim Abi; garsonlar bekliyor. Yemeklerini sylediler. Macit Bey'in dedii, multi-milyarlardan, trilyonlardan sz ediliyormu. yleyse, yirmi bin dolar findik fstk! Oradan verip durduralm bu ii, diyorum. Ne dersiniz? Oradan dediin, o paradan yani! Karlkl bakp durdular bir sre. Kimse el sremez o paraya, dedi Doktor. Bizim deil o para. Gerekirse... siz inanyorsanz bu belay savuturacamza, demenin bir yoluna bakarm. Ba nnde, dnceliydi Mustafa da. Yemekler gelmiti. steksizce yemeye balad Doktor.

 En az sakncal yol bu grnyor Abi. Biraz daha kurcalayalm, bakalm! Ferhat Bey'den de telefon bekliyorum. Yemek bitip kalkarlarken tabanca izni iin uratklarndan sz etti. evreye uyank olmas iin de uyard ayrlrken. Arna-vutky'de bir bulumaya yetimek iin frlad zr dileyerek. Hesab da demiti. Doktor kahvesini yudumluyordu ki, ileri masalardan birinde oturan bir adamla bir kadn gzne iliti. Adam tanyor gibiydi ama, karamamt. Kim bilir nereden? Ama, onlarn gz de gizlice bende sanki! Mafya olmasn! Al paranoya! Yaknda grnrler de! Bir de Ermeni varm'a takld kafas. Vasken'i mi demilerdir? Nereden bileceklerdi? Soramyorsun ki. Onu biliyorlarsa bir de! Kafasndan atmaya alt. Lokantadan kp Taksim'e doru yrrken dndke daha ok koymaya balamt olaylar. Nereye gidiyordu iler byle? Mafya, Krt Beyi, ikenceci polisle elele eski yoldalarmzdan korunmaya alacaz! yle eski yoldan... Olaylar geip bitse de karanlk ilikilerin ie kecek tortusunu tamak var bir de. Otuz milyar ba demek, tatsz da olsa, gze alamayaca ey deildi. Parasal durumu sarslmazd pek. Gvencesi olsayd bari iin. Paray kaptrmsn, bela da artarak srp gidiyor bakarsn! 331 Bir sr pis herife gebe kalacaz bir de. Aalk Ferdane kal-tayla yatmadk diye oldu btn bunlar! Alayl bir aclkla glmsedi. Salt o karyla yatmamak iin bile seve seve verilir yirmi bin dolar! Taksim'e yaklarken bir arabaya atlayp eve vardnda bei geiyordu. Balkona k, bakp durdu bir sre; u esiz gzellik bile gideremiyordu iindeki burukluu. Telefon da al332 myor! Arayamayacan syledi kz. Yanmda olsayd imdi. Ne olacakt, ona m alacaktn? Bilmiyorum. yle bir halt etmeye de kalkma! eri girip mzik setine gitti; Beethoven'in "Kreutc-her Sonat"n koyup uzand. indeki karmaa, mziin tutkulu atmalar iinde ufalanp elenmeye balad usuldan. Vasken'i bir arasa myd? Ne de srasyd ya! in iinde bir de Ermeni olduu sz nereden km olabilirdi? Vasken diye birinin varln bilen kim vard ki? Polis kaynakl myd yoksa bu ince bilgiler! Ferhat Bey'in adam Macit denen herif polisti sonunda; gvenlikle ilikileri srer diye duymutu kovulmu da olsalar. Umduundan da m karkt neydi iler? Nasl kurtulacaz bu sarmaldan? Mzik bitince boalm gibi oldu ev gene. Gazeteleri kartrd. Trkler koydu havas biraz deisin diye. nip du . yapt. Mutfaa gidip akam iin yiyecek, iecek bir eyler baknd; ne ackmt, ne iki istiyordu oysa. Bir kadeh krmz arap, peynir., peksimet, elma, portakalla kt salona. Televizyon kanallarnda dolanrken isteksizce yedi, arabn yudumlad. Erken yatt. Gece bir kez kalkmann dnda uyudu uyand sabah dokuz buua kadar. Bugn de atlatrsa yarn umutla bekleyebilirdi Esme'y yle bir sz vermemiti kz ya, ona uygun grnyordu. Bugn telefon bekleyebilirdi. Niye bekleyecekti? Uzanp ald baucundan yatakta evirdi; kapalyd telefon, u anda ulalamyordu. ard, kzd, can skld; niye kapatyor bu kz telefonunu? Gne iyi balamak istiyordum. Bala gene! Kalkp ykand, kahvaltsn yapt yalan yanl da olsa. kp gazeteleri ald. Dnk olay yeniden geirmeye balad kafasndan. Otuz milyar verince kapanacak myd bu i? Vasken miydi acaba herifin Ermeni dedii. Bir telefonun ne sakncas vard? Ne diyeceim ap da? yi misin? Kt bir ey olsa Vasken aramaz m? Kt ne olacak? Salonda uzanp gazetelere bakyordu ki, telefon ald. Frlayp ald hemen. Gnaydn! Dnyann en gzel sesiydi telefondaki. Gnaydn Esmeciim. Naslsnz? Birden iyi oldum! Ben de. Sabah uyuyorsunuzdur, dedim. imdi kak toplantdan. Buluuyor muyuz? Umutsuz zlem doluydu soru. u anda bilemiyorum. Akam bir yemek var yabanc konuklarla. Evde misiniz? Duralar gibi oldu bir, yantlad hemen, Evdeyim canm. Akamdan sonra arayacam sizi. pyorum. Ben de seni pyorum bir tanem. Beni sevdiini syler misin?

Glmser bir sesle, Gelirsem, sylerim! dedi. kmam gerek. Salkla kaln. Kapand telefon. Evde miymiim? Ne cehenneme gidecektim Esmeciim, sen geleceksen? Silinmi gibiydi iindeki pas. Balkona kt. Bulutluydu biraz, sert esiyordu. Bir uak geiyordu yukarlardan. inde olsak Eme'yle! Kap bir yerlere gitsek! Kamaktan utanmayacak msn? Szgelimi ite; nereye kaacam? Katn yeteri kadar! Bir adm atmadn daha tasarlarn dorultusunda! Biliyorum; kafamda hep! Salona, gazetelere, kitaplara, mziklere dnd gene. e doru yemee indi mutfaa. Kahve iti yemekten sonra. Ge vakit uzand karyolaya. Uzun sre sonra dald. Uyandnda alty geiyordu. Duymadm m diye bakt telefona, aranmama. Akamdan sonra demiti. Ka olur 333 bu akamdan sonra? Kula telefondayd, hi ayrmyordu yanndan. Sk sk deitirdii eitli mzikler, kaseder, CD'ler, kitaplarla urat durdu dokuza kadar. Yemek de yememiti. Dayanamad, telefonu evirdi. Kapalyd. Yemek bitmedi demek. nip ayakst bir eyler attrd mutfakta. arap, meyve ald tabana, kt salona. Televizyona bak. Eline geen bir Cezanne rp-334 rodksiyonlar albmn kartrd. Gelemeyecek! Ama, telefon edecek; sz verdi. On buua geliyordu. Yalnz saatler deil, dakikalar bile iini umuu beklentiyle oyarak ilerlemiti btn gn. imdi umutsuzluk balyordu. Kalkt, nc Selim'in "ab- tabiyle bu eb haneme canan geliyor" arksnn olduu CD'yi ald: duralad koyacakken. Haneme canan geliyormu! Mzii de gln ediyorsun kendini de. Frlatr gibi yerine koydu CD'yi. Telefonu ap evirdi numaralar; alar almaz ald. Esmeciim... Arayamadm, balayn! Gelmiyor musun? Bir sessizlikten sonra, stiyor musunuz? dedi. G tuttu kendini kzmamak iin. Ne diyor bu! Sen istemiyorsan ne derim ben? Bir dneyim! Kapand telefon. Ne diyeceini bilemeden akn kala kalmt; ne demekti imdi bu? Sessiz evde aada, sokak kapsndaki tkrtyla irkilir gibi duralad bir. Frlad hemen, elektrii yakp rkek, karmak duygularn arpntsyla inmeye balad merdivenleri. Orta kata gelip de, ieri girmi sokak kapsn kapatan Eme'yi grnce sevince batt birden; inanmyordu gzlerine! Merdivenleri kmaya balad Esme de. Orta katn sahanlnda durup karlkl baktlar. Yorgun muu bir glmseme vard Eme'nin gzlerinde. Uzanp kucaklad, zlemle skt kollarnda Doktor. Uzunca ptler. yle bir ekilip hznl bir glmsemeyle bakt Esme. Ben size gelebilmek iin babaanneciime yalan sylyorum, siz de bana soruyorsunuz seviyor muyum, diye. Ceza olarak ilettim ben de sizi ite! Hep byle cezalar ver bana Esmeciim? yisin? ok iyiyim, yorgunum biraz; geer. Yatalm m? Allahn cezas yemek uzadka uzad. Telefon etmeden gideyim, dedim. Yantn beklemeden odasna doruldu. 335 Ben bir du alaym nce. Doktor salona kp televizyonu, elektrikleri kapatt. ndiinde Esme dua girmiti. "Yatalm m" szn nasl yorumlayacan bilemiyordu daha. Odasna geip soyundu. Kulak verdi, Eme'den sonra o girdi dua. Kurulanp knca bornozuy-la indi, bir srahi su ald dolaptan. Merdivenlerde Eme'nin odasndan kp onun odasna getiini duyunca rperti doland iinde. yi ki almt suyu da, viagray nasl alacakt imdi ila dolabndan! O grmese daha iyi deil miydi? Niye daha iyi olsundu? Grsn, bilsindi o da! Yrei arparak girdi, lotu oda; tavandaki lamba sndrlmt, komodin stndeki kk k yanyordu. Yataa uzanmt Esme; yar plakt, arl bir glmsemeyle bakyordu. Goya'nn "plak Maya"sn anmsamasna kzd birden; ne sersemceydi imdi o sarayl rfnty anmsamak yani! Duvardaki ila dolabn at usulca. Su iler gibi bir ekingenlikle mavi hap kard; yaklap komodin stndeki bardaa su koydu biraz, yuttu yzlk viagray. Yrei kt kt atarken dnd Eme'ye; glmsemeyerek ardan yrd yataa doru. Yattlar.

Haziran sonu, stanbul'dan koca bir yaz boyu ayrlacam gnler, elikili duygular iinde bata ka geer. Gneyde, Akdeniz kylarnda, denizin, doann kucanda dinlenip yazarak geireceim gzel gnlere kavuacak ol336 mann on yllardr yaadm sevinci, te yanda bu kara sevdals olduum gzel kentimden ayrlmak zorunda kalmann hzn didiir durur iimde. Babli'de kitapdan dnte Tepeba'nda indim arabadan. Gnein batn arkalarna alm Beyazt, Sleymaniye, Fatih, Sultan Selim camilerine, yok olma karabasanndan son abalarla bir lde kurtulan Halic'e veda eder gibi bakarak yrdm bir sre, anayolu geip Balkpazar'na girdim. Nevizade'ye sapmak gelmedi iimden; tk tk masalarla dolu dar sokakta omuz skmez imdi bu gzel havada. Bu akam da denetlemeden geelim bu meyhanelerin esriklerini! iek Pasa-j'na daldm. Oradan gemek de az sorun olmad. Girenleri gsleyip tam Beyolu'na kyordum, burun buruna geldik Doktor Nahit'le. Merhaba Vedat Bey. Doktor merhaba. Yanndaki gen bayann ayrmna el skrken vardm. Esme yikara. Doktora brakmadan uzanp elimi skm, tantmt kendini. Kalabala taklp ben Doktor'un yannda, Esme yikara sanda, konua konua yrmeye baladk Tak-sim'e doru. Esme bugn son snavn verdi. Biraz nce bulutuk, bir yerlerde bir kadeh ielim diye ktk biz de. Sorsam m, kim bu Esme diye? Kutlarm! Ne snavyd? Kutlamak iin erken, dedi Esme. Sonu birka gn sonra aklanr. Bitirme snav. Akademi; Tasarm, mimarlk. Dilerim baarl olmusunuzdur. Sa olun! Nereden esti bilmem. Ne dersiniz, aranza beni de alr msnz, deyip keyfnizi karaym m? Glmseyerek baktlar Doktor'la Esme. Niye keyfimiz kasn? dedi Doktor. nersem mi, diyordum iimden; benden ok yaayacaksnz! zin verirseniz bizim Arifin Bar'na gtreyim sizi. arlm olun! iek Bar'a! Eme'ydi. Doktor bilmiyormu iek Bar'. Eme'nin de kimi arkadalarn bulmak iin binde bir urad yermi. Bir bakmalar yetti anlamalar iin. Yaz balarmda gzel havalarla birlikte, Nevizade'nin, iek Pasaj'nm, kimi teki meyhanelerin tersine seyrekleir iek Bar. Gediklileri yazla, dinlenceye zellikle Bodrum evresine giderler bahar sonu. Bardaki birka kii dnda bo gibiydi i salon. Orta blm, bahe dolu saylrd. Bahede d duvarm kesindeki masadan, geliimizi bekliyorlarm gibi tiyatrodan birileri kalkyordu; oraya getik. Ne ieceklerdi? Cin tonik dediler. Ben de cin tonik alaym, dedim. Hemen her gn urayp da azna iki koymayan benim imeye kalkmama garsonlar ard biraz. Eme'nin baars dileiyle kaldrp yudumlamaya baladk ikilerimizi. yle bir baknd, Gzel yermi, dedi Doktor. Asl zellii nemli bir yer oluu! nemi neymi burann? Eme'den gelmiti bu sivri soru. Duraladm. Souk, alayc bir glck vard kzn baklarnda. aalam olmama Doktor da byk alt glmsyordu sanki. Ben de glmsemeye altm. Valla Esme Hanm, diye alyordum ki, kesti hemen, Esme diyebilirsiniz. Hanm szn sevmem. Balayn! Doktor'un byk alt glc daha da keyifliydi sanki. Bakp duraladm gene. Ben de, ilk tantm biriyle senli 337 benliymiim gibi, adyla konumay sevmem mi deseydim? Gizli glmseme yle tatl oturmutu ki baklarna Dok-tor'un, ters tepkiye benzer bir sze varmad dilim. Bir yaknlk duygusuyla gever gibi,

 Sa olun! dedim. zin veriyorsanz, Esme derim ben de. Taklmak geldi iimden bu yaknlkla. Bu gzel kz nianlnz m Doktor? Aramzda ya uurumu olan, evremde, yaknlarmdaki gen kzlara, nianlm, sevgilim, akn diye taklmak sk yaptm akayd. Gene duralayp kaldm birden; taklmam yersiz bulduklarn aklamak iin yumuak bir uyar var gibiydi stme dikilmi gzlerinde. Ardan doruldu Esme. Szlsym, dedi. yle ortak bir tepki tayordu ki baklar, ne diyeceimi bilemeden kaldm. Srmesini nlemek ister gibi Esme ald hemen, Burann nemi diyordunuz. Evet, nemi diyordum da, imdi daha nemli bir eye, seninle seksenine dayanm u adamn ilikilerinize takld kzm kafam! Sana ne bundan? Yant ver, bekliyorlar! Her eyi sinsi sanki bu kzn; gzellii de! Hele bak! Hibir eyi umursamyor gibi. Bildiimiz urak yeri buras, dedim. stanbul'da, ou nl, tr tr iten kiilerin haftada en az birka kez uramadan edemedii, szlemeden bulutuu, zellikle pazartesi, cumalar kalabalk biimde bir araya gelerek sz, d, dedikodu rettii, kimin hangi ie yarad, yaramad, yarayaca, yaramayaca konusunda bilinli, bilinalt yoklad, lp bitii bir atalt. Yerler bile ayrtlm gibidir. u ierde, kedeki byk deirmi masada sinemaclar oturur. imdi bo; dinlencede herkes. Btn masalar gibi ora da dolar yaz sonu. Ben de oraya urarm ou akamlar. Tiyatrocusu, ressam, yontucusu, gazetecisi, mimar, reklamcs, yayncs, hukukusu, hemen de herkesin blgesi gibi masalar varm derler ya, sinemaclardan bakasn ben bilmem pek. eitli mesleklerden tandklarla selamlarm ara sra. Daha bir eyler diyecektim Esme kesti gene, Bol bol ene alnp kafa ekilen yer yani! Yalan da deildi dedii hani ya, syleyiinde mi Batclk vardr nedir bu kzn? Evet, bir bakma yle. Bir ey demesine kalmadan aldm gene, Yiyecek gzel eyler de vardr burada. Ackmsnz-dr. Ben kalkacam, dedi Esme. Saatine bakt, Ge bile oldu. Doktor'a dnd, Sen kal istersen. Hemen skdar'a gemem gerek; babaannemi alacam, biliyorsun. Kalkt. Doktor'la ben de kalktk. Uzanp dosta skt elimi. ki iin sa olun! dedi. Sizinle konumak isterdim. Gitmek zorundaym. Baka bir gn olursa sevinirim. Ben de sevinirim. Dnd, elini iki elinin arasna ald Doktor'un, uzanp dudaklarn dudaklarnn kysna koydu; uzunca bir sre kald ylece, ayrld. O ayrld da, kondurduu o sevgi dolu pckten sonra yryp kapdan kan kza gzleri taklm, bu iin hibir adan aka gtrr yan olmadn kantlamakla ykml gibi Doktor bakp kald ardndan bir sre! Kapana dm bunlar! Byle durumlarda herkes gibi glerim ben de. Glemedim. Belli belirsiz bir acya benzer yadrgama doland sanki iimde. Kskandn! Hayr, kskanmadm. Umak gzel ey olmal kular gibi de; yanmda gzel bir kz da olsa, uurumdan bolua atlamay 339 gze alamam! imdi de samaladn! Abarttm biliyorum; kendime gzda veriyorum belki biraz da! Kutlarm Doktor, dedim. Yanldm sanmyorum; saklanamaz bir sevgi bu. Karlkl oturmutuk. Gzlerinde parltl bir glmsemeyle bakt Doktor. 340 Ne sakladm var, ne de yadsdm. Bu dnyada bile mutlu olunabiliyor! Niye olunmasm? Nikh tan gerekirse hemen araym beni! Doruldu yavaa, Kapatalm bu konuyu, dedi. ok konumaya gelmez mutluluk! Gze geliriz sonra! nceden taklp kesmiti hemen. Oldu Doktorcuum. Ne yiyoruz?

Sessizliin kmesini nlemek iin el ettiim garson geldi hemen. Tavuk, salata, kavun, beyaz peynir, yeil zeytin, erez, iki tek de rakyla donattlar masay. m n yapp ilk yudumlar aldk. Roman nasl gidiyor? diye sz ben atm gene. Gittii filan yok, dedi. Yapamayacam demitim size. Bir eyler karalyorum ara sra ya, i romana varr m, nasl varr, bilemiyorum daha. Bir duralad, Ne diyorsunuz Trkiye'nin durumuna? Hep bunu konumak istiyordum sizinle. Ne konuacaz bu adamla? Daha ilk szde, herkes gibi biz de birbirimize gireceiz nasl olsa Doktor! Kavga istemiyorum! Siz syleyin; bir eriat sorununuz vard, zdnz m onu?! Anlamamt, Ha evet, diye glmsedi bir duralamadan sonra. eriat sorununa benzetmitiniz. Dalgn kald bir sre, Kolay zlecek gibi deil o, dedi. Sizinle biraz da onun iin konumak istiyorum. unu soraym size: Kendinize en yakn bulduunuz siyasal akm, ya da parti hangisi bugn lkede Vedat Bey? Samalama diyecektim az kalsn. Benim yaknlk duyduum siyasal akmdan, partiden sana ne? Neye varacaksnz bundan? kar bir yol aryorum. Gvendiim birisiniz. Sizin saptadklarnzdan, bir umut, belki... Gveniyorsanz, umutsam, kaamakl szlere gerek yok Doktor? Syleyin de bilelim, neymi sorun? Raksn yudumlayp bakt, Aklayaym, diyorsunuz! sterseniz! Ama bana deli demeyeceksiniz! Gldm. Desem ne olacak? Ses karmadan ald, Anestezi, reanimasyon uzmanym ben, biliyorsunuz. Hep aclardan korudum insanlar; en ar ameliyatlarda, iyiletirmek iin uyuttum hastalarm. Devrim de ameliyat. Kanl, acl bir ameliyat belki de. Uzmanlk alanmdaki yntemleri o yolda da uygulamann dlerine kaptrdm kendimi yllar boyu; olay bu aslnda. Simgesel szler dktryordu gene; dayanamadm. Yani? dedim biraz serte. Iltl mavi gzlerini, bir eyler aranr gibi gzlerime dikip kald bir sre. Sorumluluu omuzlarma ykl bir para var bende, dedi. Kime brakmam gerekir, bilemiyorum; sorun bu! Gldm, 341 Bu parayla epeyi kiiyi bayltabilirsiniz, Doktor, dedim. akay duymam gibi, donuk baklarn bir sre daha dikti gzlerime. Sovyetler'in ykl ncesi TKP dneminde olanlardan siz de mutlu deildiniz Vedat Bey, yazdnz da, bugn 342 biliniyor. Biz ayr bir serveni yaadk. Darda olduumuz ilk yllarda, teki TKP'liler gibi biz de kukuyla biraz da tepeden bakyorduk size. Geen yllar iinde, kendimize kukuyla bakmaya baladk yaadmz somut olaylarla. lkellik, kkszlk, anlayszlk, bir anlamda etik bir k vard evrede. Trkiye'de gelien olaylar karsnda, admza yaplan yaygaraya karn, ne bilgimiz yeterliydi, lkemiz, lkemizin insanlar zerine, ne rgtsel becerimiz, yeteneimiz. Partiye girmelerini saladm iki dostum, yoldam vard benim; kar-koca doktorlar; Sacide ile Ramiz. lk onlarn gsterdikleri eletirel tepkilerle aymaya baladm. nce taktk bunlarla; deindikleri eylerin doru yan olabilirdi, ama, abartp ileri gtrmek kk burjuvalkt! Kzdk m, ilk yaptrdmz etiket oydu, bilirsiniz. Bata Krtlerle iliki olmak zere, lkeyle ilgili bir sr temel sorunda Parti ile aramdaki hrlamalardan ben de bezince, epeyi bir sre sonra yani, ortak bir izgide bulutuk sevdiim, deer verdiim bu iki insanla. Parti'yle atmalara girmektense, kltr-sanat etkinliklerine adayacaktk kendimizi. Toplanacak parayla da, bir byk yap kuracaktk Avrupa'da. "BRARADA" diye dnyorduk

adn. Trkiye'de yaayan tm halklarn, Trk', Krt', Ermeni'si, Laz', erkez'i, ingene'si, Bona', Sryani'si, Keldani'si, Rum'u, Grc's, Arnavut'u, Yahudi'si, hangi dilden, hangi dinden, hangi mezhepten olursa olsun tmnn, BRARADA'dan gelmi tm BRARADA'lla-rn, eit haklarla engelsiz girip kt, mziini yapt, oyunlarn oynad, yaynlarn, kitaplarn toplad, bulutuu, kaynat bir yer olacakt buras. Tarihin kltr kaltlar deil miydik; yle dememi miydi Lenin? lkede gemiten bize gelen, yaamas gerekli tm gzellikleri, insan sevgisinin ortak paydas olarak korumaya alacaktk. Bunu da, ilerde istenilen dzeye varacana inandmz partimizin, TKP'nin bir yan kurumu yapacaktk sonunda. Glyorsunuz deil mi? Hayr glmyorum. Dnce Sacide'dendi. lk duyduumda ben glmtm. Ramiz'in, kocasnn destek vermesine de alayl biimde takldm epeyi. "Ne glyorsun abi?" dedi doktor Ramiz. "Bizim uzmanlk alanmza en uyan yaklam bu deil mi?" Anestezistreanimatrd o da. ine dtm kmaz karsnda umarszlktan belki, yava yava bana da iyi geldi bu yol; yrekten sarldm sonunda. Szn ettiim paray, bu yoldaki etkinlikler salad. Olaylar kafamda biimleniyordu; bir eyleri sezinliyor gibiydim. Evet, diye ald Doktor. Bizim kurmay tasarladmz sosyal anestezireanimasyon kurumumuz buydu! lkemizde yaayan halklarn, aclardan uzak, gzellikler iinde birbirlerini sevmek iin zgrce bulutuklar yer. Yalnz gzel bir Trkiye'nin deil, zlemle varmak istediimiz gzel tm dnyann minicik rnei bir tr. Hangi nedenle olursa olsun, insanlarn birbirlerini ldrmek zorunda olduklar dnyay sevmiyorum ben. Sorunlarn ancak kanla zyor tarih, onu da biliyorum; deli de deilim, d de. Hi deilse, gelecekteki gzel gnlere alm kl bir pencere gibi, acsz bir ke olsun u yeryznde; ben de bir katkda bulunaym ona! Kendini tutma abasna karn btn bunlar, nleyemedii ocuksu bir heyecanla anlatmt Doktor. Baklar ac343 lat. Szcklerin stne basa basa ekledi yavaa, Sovyetler'in k, Parti'nin dal, Sacide'yle Ra-miz'in beklenmedik lm, st ste binen olaylar tek bama brakt beni. Sonu gelmez, anlamsz didimelerden benim gcm de bitmiti artk! Ardan raklarmz yudumlayp suskun kaldk bir sre. 344 Gereki grnmde, topya benzeri bir tasaryd baland. Bunu mu diyecektim imdi? Trkiye'de yapn bunu! Mutluyum bunu sizden duyduuma! Byle bir eyin yaplabileceine inanyor musunuz Trkiye'de? Olmaz m diyorsunuz? Aslnda bu dle geldim Trkiye'ye. nceden inceye izliyordum lkeyi, dardayken; karamsardm! Tepki duymaya baladm zamanla; lkem iin yanlyordum belki de! u ksa srede yaadklarm pek de yalanlamad olumsuz bakm! Devletin yksek karlar asndan, bir sr beyinsiz grevli, daha duyulduunda burnunu sokup szmaya kalkacak, bir. Diyelim, emekilerin gerek siyasal rgtn bulup ibirlii saladk; onun dndaki tm kurulular bizi yollarnda engel grecekler, karnza dikilecekler hemen, dmanmz gibi! Bir yere balanmasanz da, kafalarnca yaktrp yorumlayacaklar kendilerine gre. Yanl m? Bin bir trden kkrtma iindeki sevgili halklarmz da ortak gzelliklerinin ne kadar ayrmndadrlar, ne kadar kucakla-rlar o da belli deil. Darda, gurbette birbirine baka trl, daha yakn bakyor insanlar. Byle bir kurumun ayakta kalmas iin, gelir kaynan, zellikle dardaki etkinliklerle aksatmadan srdrmesi gerekir bir de; bu i de en iyi oralarda olabildi aslnda! Duralayp ekledi, Asl nemlisi de, dediim gibi, benim gcm kalmad artk. . Hi yle grnmyorsunuz! Suskun bakt bir sre, Siz yapn isterseniz! dedi. Hemen size vereyim paray! Gldm. Sa ol Doktor, dedim. Bana ekici gelmiyor. Bu sizin iiniz, dediiniz gibi. Bizim iimiz uyutmak deil, aclar gsterip uyandrmak! Osmanl'nn brakt

Trkiye moza-yiinden sz edip duruyorlar lkede. Bir sr yanda bulursunuz umuyorum. Acl bir glmseme geti yznden. stne yllardr krmz beyaz ekilmi o mozai biraz kazyp da asimi ortaya kardnz m gz dnm bir saldryla her eyi krp paralamak iin pusuya yatmlar var, siz de bilirsiniz onlar. Yalan dolanla halklar kandrmaya kalkacaklar da bilirsiniz. Biimine getirip her eyi tezelden paraya evirmek iin a kurt gibi bekleyenleri de biliyorsunuzdur. Dedikleri doruydu... da, hi mi umut yoktu Trkiye'de? Nasl zecekti bu ii peki? Tasas bana dmedi, arasn bulsun! G iiniz. Evet g. u adam kim? Gsterdii yana baktm gz ucuyla. Orta salonda, tek basma oturan biriydi tam kap dibindeki masada. Tanmyorum, dedim. Bizden sonra gelip oturdu oraya. Sizi tanyor belki dedim; gz bizde sanki! Gldm. Burada herkesin gz birbirinin stnde Doktor! Bir ey diyecek gibi oldu, vazgeti. Ayrmna vardm; deminden beri konuurken gzleri evrede birilerine bakmyor gibiydi Doktor'un. Bir kez daha dndm adama, birisine benzerlik bile bulamadm. lgilendiimizin ayrmna 345 varm gibi garsonu arp hesab dedi, ar ar yryp kt iek Bar'dan. karken bizden yana, kaamak bir gz atmay da unutmad sanki! Tandk garsonu arp sordum, kim bu adam diye, bilmiyordu; grml de yokmu. Kapsnda "ye olmayan giremez" yazan bir tr kulp buras. Nasl girmi? Onu da bilmiyordu. Baz oluyordu 346 byle eyler! Ara sra beliren alayl ac glmseme gzlerine gene gelip oturmutu Doktor'un. Eurolarn kokusunu mu aldlar Vedat Bey, ne dersiniz? dedi. aka m ediyordu, ciddi miydi, pek anlayamamtm. Biz polis kukusuyla bakardk, izleniyor muyuz diye arkamza, yremize. Yllar var ki unuttum onu. Hibir gizli iim yok nk. Siz polisten mi kayglsnz Doktor, hrszdan m? Baklar donuklat, Bilmem, dedi. Hrszlardan kayglym. Polislerden kayglym. Devrimci hrszlardan kayglym! Hrsz devrimcilerden kayglym! Devrimci hrsz polislerden kayglym! Hrsz polis devrimcilerden kayglym!.. Glmeye baladm. Ben de senden kayglym Doktor! O glmyordu. Niye yorulduumu anladnz m? Hayr, anlamadm. Balayn, paranoya bu! Paranoya, evet. yiler, gzeller, dorular, ktye, irkine, yanla bylesine karman orman buland m bize paranoya kalyor! Tarihin paranoyas! Sizinki yalnkat, tek ynl paranoyayd; bizimki dall budakl! Glmsyordu aclkla. Yemek bitmiti. Kahve istemedi. Dorulup kalkt ardan, zninizle Vedat Bey, dedi. Sevindim karlatmza. Gitmem gerek. Yemek iin sa olun! Siz de sa olun Doktor, ben de sevindim. El sktk. Ayrlyordu ki, taklmak geldi iimden, Nikhta tanklm unutmazsnz umarm! Giderken dnd glmseyerek. Eme'ye sylerim. kt kapdan. 347 IV Eme'ye konuulur mu bu? Onun dedii, gnn doldurmu gln bir kurum evlilik. Yanl deil belki de, biz alamadk daha! Sanal bir dnyada yayorum sanki aylardr! iek Bar'a uramamz da bir paras oldu bunun. Mutluluumla birlikte kayglarm artm da olsa, evremde fir dndn bildiim irkinliklerden yaltlanm gibi olmann sevincini yayorum. Sevmek, sevilmek benzersiz gzel ey. "Dnyada yarden datl var m'ola". Deyiteki yalnln ortaya att plak duygu z, kylce kabala taklmadan arpveriyor insan! Tatszlklar da var bu dnyada, ne yapalm? Bizim yazgmz da bu deliler evinde yaamak! Karanlk basmt. Ge saatlerde, hele ara sokaklarda dolama, diye uyarmt Avukat

Mustafa; yle demiler. Kar kaldrmdaki bask, kl kahvede ay kahve iip oyun oynarken vitrinde gibi grnen birileri dnda, iek Bar'n kapsnda dikilen uzun boylu delikanly da saymazsan bo gibiydi sokak. Taksim ynnde yryp kede arabaya binerken sokaa, evreye, barda gzne taklan herife benzer birini aranr gibi baknd. Arabada, demin iek Bar'da konutuklar paranoya savna takld yol boyu. Bu elikiler ortamnda nasl kukuyla bakmazsn yrene? Belli nedenleri de varsa elinde mi ly karmamak? Demin bardaki adam, daha Eme'yle bulumadan, Tnel'den Galatasaray'a doru yryp vitrinlere baknrken grm gibi geliyordu dndke. Uyduruyordu belki de kim bilir! Evet, uyduruyorum belki de! Arabadan inip kapdan girince, hep olduu gibi evin sessiz yalnzlna arpsa da Esmeler dolanyordu artk her yanda! Telefondayd kula. Arar! Yatak odasna kp soyundu; ev giysilerini geirdi stne. Eme'nin, iinden hi kmayan, -yanndayken bile kmayan!- zlemiyle bakt yataa. Her baknda sevime anlarn yeniden yayor gibiydi. Kurmaca da deildi ki, yaanmt, gerekti! u son aylar iinde, says belli sevimeleriyle nasl cokulu bir duygu varsllnda yitip gittiini dndke, rkye kaplacak gibi oluyordu. Yalln unutmamas gerekirdi de, aklnda tutmann bir yaran m oluyordu sanki! Esme unutmuyordu yalnz, hem de hi duyumsatmadan! Ban dndren gencecik diilii yannda, gereki, incelikli davranna vurgundu bu kzn. "Niye aldnz o hap?" demiti ilk gece; "etkisi olmasa sevmeyecek miyim sizi!" Gereki miydi bu sz? Hangi kadn hangi erkei srgit sevebilmi cinsel doyuma varamyorsa? Yalanc pehlivanla ne gerek var? Uzun, cokuluydu sevimeleri, ancak bir kez sevimilerdi. Snav verir gibi btn becerisiyle yapabileceinin en iyisini yapmaya alm, beklediini de yakalamt sonunda. Boalma ncesinde kanatlandklar o anlatlamaz tepede, hkrr gibi derin i ekileri iinde kendini mutlu bir zlmeyle brakan kz grnce bir utkuyla sevin doldu iine; baarm, doyuma vardrmt! Sevitikten sonra birbirlerine sokulup biraz nce uzun dakikalar boyu cokuyla bltkleri ortak d sindirme paylamn srdryorlard ki, eilip salarna pckler kon349 durmaya balad Eme'nin; baka ne yapabilirdi? Hi beklemedii bir ey oldu; ken suskunluktan tedirgin rpertiyle bekleyen Doktor'a usuldan sokulup sevecenlikle sarld Esme; kulana fsldar gibi, "Seni ok seviyorum canm," dedi. Yaam boyu duymad bir mutlulukla esrik etmiti Doktor'u. Giysilerini toparlayp odasna gidince (Gece sevitikten sonra yatmaya kal-350 myordu Doktor'un yatanda) sevime ncesi Eme'nin, "viag-ra" almasyla ilgili syledikleri zerine dnmeye balamt. "Seninle prken doyuma varyorum," diyen birileri daha nce de olmutu sevitii kadnlar iinde; inadna bulmamt. Cinsel konularda deneyimli olduu belliydi Eme'nin; gvence kazandrmak iin sylemiti o szleri belki de. Eme'nin doal grnml yaklam iinde bir dzene oturmu gibiydi ilikileri. pyorlard ama, en erken haftada bir gece kalyordu, bir kez seviiyorlard. Ne kap aralyor, ne izin veriyordu daha nce; bir kezden ounu da beklemiyor grnmndeydi. "Esmeciim, ltfen gereki olalm, ak konualm," demiti bir gn. "Yam gz nnde bulundurmamz gerekiyor; ikimiz de biliyoruz bunu. Yetiyor mu sana bu kadar?" "Sen yeriyorsun bana," demiti hemen. "Hem de beklediimden fazla! Kafan takma ltfen! Bir sorun karsa sylerim." Konumadlar bir daha da. Yalnz, nasl geldiyse, "Seks salt cinsel organlarn ii deil ki," demiti bir gn sz aras. yledir de; onlar olmad m da olmuyor o i ite! Salona kp Beethoven koydu, kst biraz. Bu sabah snava girecei iin sevimilerdi dn gece, istekli deildi u anda. On gn bile bulabilirdi sevimeleri belki de; son gnlerde aray daha da uzun tutmaya balamt Esme; aynmnday-d bunun. Kendine aklamaktan bile utand kukular, gnler getike gezinip durmaya balamt iinde. Yoksa bu kz benden gizli... Byle olunca da, kendini ne denli tutmaya alsa kzgn bir utanma duygusuyla kark ate dyordu iine. Bu yata kzlarn deil haftada, holandklar erkekle birlikteyken gnde, ou kez st ste birka kez yapmadan duramadklarn, kendi genlik gnlerinden biliyordu. Gerek cinsel doyuma ancak ikinci kezde varabiliyordu ou gen kadnlar. la gcyle mi yapmaya kalkacakt st ste iki kez; delilik olurdu, biliyordu. lasz denemeye kalkmt bir kez (Viagra

bitmiti; Esme de kagelmiti o gece), baansz olmutu. "Ben istemiyordum da ondan," diye en yumuak biimde taklmayla geitirmiti Esme. Her durumda nasl olgun, nasl anlayl davranyordu, ger- 351 ekten artcyd da, gn boyu, gnler boyu kalabalk evresindeki her yere girip kan salkl bir gen kadnn haftada, on gnde bir yatmakla yetinmesi olacak ey miydi? Olmusa ne kadar srerdi bu i, ne kadar katlanrd bu snrlamaya? "Bir sorun karsa sylerim"le o sorunu apak ortaya koyabilmek arasnda nasl kaygan, nasl zigzagl, ini kl, srasnda kendi kendini aldatmacal yol bulunduunu bilmeyecek kadar deneyimsiz de deildi, alk da! Salt yirmi beinde bir kadndan deil de, bu savn Eme'den gelmesi yeterli bir gvence miydi? lk gnler, ayr olduklarnda karsna dikilen bu tedirgin takntlar son gnlerde birliktelerken de kpr kpr gezinir olmaya balamt iinde. Spiral (RArahim ii ara) taktrm; gebe kalmak gibi bir kaygs da yok ki! Bir szne, glne, davranna sinsi yorumlarla bakarken yakalad m da kendini, yreindeki sznn yan sra, ya anladysa korkusu iinde bir klmeyle utan duyuyordu Eme'ye kar. Paranoyaya kaplmadan yaayacaz bu kafalarmzla bu dnyada! Olacaksa olacak bir eyler, ne yapabilirim ki? Benimki tam ikiyzllk aslnda. Eme'ye kendimi srekli sosyal-politik sorunlara, sanat konularna vermi gsteriyorum; fokurdayp duruyorum iimden de gizli gizli, asl ayb bu. O ki byle bir sorun var senin iin, asana kza! Bir yaran m var? Ben senden kukulanyorum mu diyeceim ap da? Sen bu ak yreklilii gsteremediin iin onun gsterebileceine de inanmyorsun! Evet, sulu benim belki ama, kuku da denemez ki buna; ya olursa korkusu! rtbas etmeye kalkma, asl baskn ya olmusa korkusu! Olabilir! Ne bileyim, bir tatszlk var ite! Kayna da bende belli ki. Bir an nce kafamdan atmam gerek bunlar. Anmsayp gld birden. "Tam o i stnde lversem, ne yaparsn?" demiti bir gn. Bozulur gibiyken toparland Esme; o domuzuna souk, alayl glmseme oturdu yzne, "Ben bir ey yapmam, sen ne yaparsn?" dedi. Biraz da sertele-rek, "Dman msn mutluluumuza?" diye ald hemen. "O g-352 zel kafan byle kt eylerle yorup da tadmz niye karyor-sun canm! Ben de lebilirim!" "Sen" diyordu, "canm" diyordu artk. Bakalarnn yannda "Doktor" diyordu."Doktorcuum" diyordu kiminde. Yalnz, kk de olsa kimi tartmalarda araya uzaklk koyarcasna "Doktor Nahit!" diye bitirdii oluyordu szn. Eldeki para olayna hi deinmeden "BRARA-DA" tasarsndan yle bir ona da sz etti bir gn. Biraz kukuyla bakt nce. lgiyle karlamt gene de. Halklarn kardelik evi! Gt biraz ya; ok iyi bir eydi olursa. Byle bir kurumun oluumunda, kuruluunda, ileyiinde asl byk i kadnlara derdi ona gre; dmeliydi! Keke! Kadnlar benimsedi mi salam olurdu o i; bir sr denemeyle Doktor da biliyordu bunu. Kkrttklar kadn erkek ayrmclnn davulunu gmbrtyle alan, gsteri budalas feministler deil de, gerekten yetenekli, herkesi toparlayacak nitelikte, kadnlnn gerek bilincinde kadnlar el atsn ie ki, her ey daha salam oturur yerine... de, yazk ki, bir ey olaca yok bu gidile. Beenili seyirci alkyd Esme'ninki; el atmaya istekli bir yaknlkla bakyor grnmemiti. Neye istekli olacakt; ciddi bir ey mi nerdin ki? in gizli yanlarn asa myd ona da? Buras onun da evi gibiydi artk. Bir bakma, hem de kzn aklndan bile geirmeyecei tehlike iine atarak yazgsna ortak etmiti; doru muydu bu? Geen ay "bulundurma" ruhsatl tabancay, neredeyse zorlar gibi getirip eve brakan Avukat Mustafa, "Yapmayn Abi," demiti. "Bu iler akaya gelmez. Tekin bir yerde deil bu ev! Geri ii konuuyorlar heriflerle Macit Bey'in dedii ama, ne olur, ne olmaz." Bankamatik kart benzeri turuncu bulundurma ruhsat cebindeydi; tabancay da karyolada yatan altna koymutu. Evet, ev gzeldi, sessizdi, ama sapa bir yerdeydi. Kapnn bir gece, gizemli grnen almn da hi unutmuyordu. Eme'nin gelii karanlk, saatlere kald m, kapy ap eve girinceye kadar ar bir ey oturuyordu yreine. Dayanamadnda kp birka kez sokan banda beklemesi Eme'yi de artmt. Nedenini bilmedii iin Doktor'un sabrsz sevgisine balasa da, yadrga- 353 m, "Ortalk kt Esmeciim; sokak ssz, karanlk" szne de pek bir anlam verememi olmalyd. Mutfakta ekmek kesiyordu Eme'yi bekledii bir akam. lklar, svgye benzer bar arlar geldiini duyunca deli gibi frlamt. Bir taksiciyle sarhoa benzer iki kii, iti kak kavgaya

tutumulard karanlk sokan kar kesinde. Kendini elinde koca ekmek bayla sokan kysna inmi bulunca utand birden. Pek kimseler toplanmamt bereket, gren de olmamt. Utangaa glmseyerek dnp abucak girdi eve. Karyola altndaki tabanca ne de ie yarayacak ya byle durumda! Tm olaylar ayrntlaryla ne vakit konuur oluruz bu kzla biz? Umut kran direnci, Batcln unutturan uysall, kabala varan akszll, srasnda utandran sevecen inceliiyle serseme eviriyor insan. "Kiiliin nonfigratif senin!" demiti Eme'ye bir gn. "Uyumsuz mu, demek istedin, karmakark?" Aym gibi, "Yoo," dedi Doktor hemen. "Usta ii. Biimler, renkler hem atyor, hem kaynayor; hepsi yerli yerinde. Alglanmas sorun biraz! Falnda da kmt bu, biliyorsun; iir gibi demitin!" Gld; "Herkesin kiiliinde var nonfgratiflik de, ou beceriksizce yaplm yalnz!" dedi. "Nonfigratifim, ama 'soyut' deilim!" Soyut olur musun birtanem; nasl capcanl, smscaksn hem de! Ona kimliini kazandran babaanne olmu belli ki. Tansam m u kadnla? Aman, bir de o kmasn bama! Aslnda, Esme de istemiyor tanmamz. "Dnyorum" dedi bir gn. "kamyorum iinden. Gzne baka baka da yalan syleyemem babaannemin. Ya yadrgarsa?" Ben yadrgyorum kiminde, o yadrgamaz m? Bu kz nasl sevdi beni? Naslsa nasl; sevdi ite! Sen nasl sevdin onu? Delice! Baka trls de olmaz! Telefon almaya balamt. Ald hemen; Esme deildi. Tanmad bir numara. Kim olabilir? Amasam m? At. Bir sessizikten sonra, derinden, bouka hrlak bir erkek sesi, yi akamlar Saim Arkada, dedi. 354 Kapatsa myd? Buyrun! Kimi aradnz? Doktor Saim... Kesti hemen, Yanl numara! Kapatt. Bir-iki dakika sonra gene balad telefon. O heriftir! Amadan tam kapat bu kez. Doru mu yaptk? Hi de tandk deildi telefondaki ses. Niye kapattm sanki; konumak doruydu belki de. Neden, kimden kayorsun? Ne bileyim? stemiyorum! Esme ararsa? Kalkt, can skkn doland biraz; balkona kp baknd yle, girdi ieri. At masadaki telefonu. almaya balad amasyla da; Eme'ydi. Biraz nce de aradm. Kapal myd? Evet. Ne oldu da? Sama sapan iler Almanya'daki; sylemitim, ev sorunu. Ne yapyoruz yarn? lene doru ararm. Yarn sabah iin bir eyler istedi babaannem, bakaym. Birileri mi geliyormu ne Berlin'den, halamn kz, ocuklar. Neler anlatyor Vedat Bey? Duralad. O deil, ben anlattm m deseydi? Bildiimiz eyler. lkenin durumu, falan filan. Konuuruz. yi. Bir dakika! "Geliyorum babaanne," diye seslendi ieriye, telefona dnd gene, Banyodan kt, beni aryor. Bir istediin var m? I I pyorum seni. Ben de canm. Yarn konuuruz. yi geceler. yi geceler birtanem. Gene aldatmt Eme'yi! Koca bir yalan; Almanya'daki ev sorunu! Onu sakla, bunu sakla, kzdan da drstlk bekle! Glmsedi aclkla, Orhan Veli'den bir dizeyi anmsamt; "Elin kansnda namus ara-Kendinde arand m kplere bin!" Mzik bitmi, sessizlik kmt salona. Masaya geti. Romanla ilgili yazlarn kard ekmeceden. Son gnlerde ald notlara gz att. Roman kurmakta zorlannca, gemite, gnlk yaamnda arpc, dndrc gelen olaylar, kadn erkek, ilgin bulduu kiilerle ilgili anlarn, yeri geldiinde kurduu, dledii eyleri de ekleyerek, toparlanma bekleyen, ak braklm yk-ckler gibi sralamaya alyordu. Otobiyografik elerin kart anlatdan en az, canl edimleri, eylemleriyle insanlk durumlarn yanstc yanlar da olan bir eyler birikirse, gereki biimde romana gemenin bir yolunu daha kolay

bulurdu. Geende yazmt Ferdane-Melahat olayn. Karabkl demir ipisinin kz. Rize'den gelmiler. Baba slamc, Erbakan'cym. Abisi salk memuru, snnetpi Kayserimde; MHP'li. Aileden hip kimseyi sevmiyor. Onlar da bunu sevmiyor dur. Bugn iyice tartma gtrr komnistliinden baka sevilesi bir yan da yok. Neresi sevilir o komnistliinin de7. Ne sanat umurunda, ne derinliine dnme pabas var, ne de insan sevgisi giderek, bildiim. Biri naslsa nler adgepen bir kitap verdi mi eline, aylarca gezdirir durur. Tam okuduu bir kitap var mdr ki? Daha ne kitap okuyacak, kahraman olmu! Aptalca sivri sloganlarla "partimiz" sz hi dmez azndan. u yz en az bir bupuk yl sonra pikti ortaya; Moskova'da okuyup da Leipzig'e yerletikten sonra sonra yani. Dikimevi'nde palrken TKP'li diye yakalanm Ankara'da. Ar ikencedengepmi; evinde bulduklar bildirileri kimden aldn syletememiler. Braklnca da kapm darya. lk geldii gnler ikencenin izleri stnde daha; yrrken aksyor. 355 Sayg, hayranlk duyuyoruz. O gnn Trkiye cehenneminden alnnn akyla km yiit kadn. Eziklik var iimizde; biz yle bir snavdan gememiiz. Acl gibi donuk baklar nasl etkileyici! Raporu Melahat arkada okuyacak! Bizim epeyidir hrlat-mz gnler yukaryla. arldm son toplant olacak bu. Bir sr abuk sabuk eyleri sessizce dinliyorum. Biraz tutuk elindeki 356 ktlar okurken; sesi titriyor sanki. Benimsemi gibi de okur grnmyor pek. Oku demiler, okuyor. Daha yeni; belki anlamam bile ne dendiini. Bir ey dendii de yok; saa sola atmalardan, soldaki birilerine saldrlardan sonra yusyuvarlak bir sr yalan. Barikatlara kacaz! Trkiye ii snfnn biricik yenil-mezgc TKP'nin saflarnda... Eller kalkyor -benim elimin dnda- oylama tamam. Bir rk ceviz kt torbadan; kar! tekiler tamam ya! Ben onlarn soukluuna aldrmyorum, onlar benim aldrmazlma aldrmyorlar. Yemekte, arap iiyor yanmda Melahat Yolda, Dou Berlin'deyiz. Birka kadehten sonra daha yakn konuuyoruz. Doktormusunuz. Evet, doktorum. Evli misiniz? idim. O da ayrlm. Bir kz var, babasnn yannda. Laborantm adam hastanede. Yalancnn, ikiyzlnn teki. Komnist mi? Yalanc dedim ya! demiti. Bize katlmadnz oylamada? Evet. Niye? Siz niye katldnz? Ben mi niye katldm? Nasl katlmam? Bugn Partimizin nnde temel grev olarak... Dktryor! Ne nemli eyler biliyorsun Melahat Yolda! Sessiz dinliyorum. Duralaynca arap kadehini kaldrdm m baarsnn mutluuyla kaldryor o da; dzeltti kafam! Akolsun, gerekten ne yaman partiliymissin! Barikat dediniz! Duralayp nce anlamadan bakyor. Anmsaynca dikelir gibi oluyor. Dedim. Okudunuz daha dorusu. Evet, okudum. Trkiye'den geliyorsunuz. Dike bakyor. Barikatlar var myd? stanbul'da ya da baka yerlerde. Ya da beklentisi, ngiriimleri filan! Terslendi baklar. Nereden kt bu mu demek istiyor? Glmeme bakmayn Melahat Yolda, biz burada barikatlar kurduk da! Biraz ivedi mi oldu, dedim! Dikelecek oluyor bir, sonra nne bakyor dnr gibi. Kaldryor ban. Olacana inanmyor musunuz? Bizimki doktorluk; salt grdmze inanrz! araplarmz iiyoruz. Sallantda daha! Bir eyler diyecek ya, olmuyor; kalkyorum. Konuacak ne var? Uykumuz geldi. O da kalkyor. Biz sona kalmz lokantada. Asansrde anlyor istekle baktm; belli onun da bunu bekledii, gzlerini karmyor. Odas drdnc katta. Benimki de. Kar karya. Odasnda geiriyoruz 357 gecenin ilk saatlerini. Ackm, olgun bir kadn. kence yerlerini acl saygyla pyorum. Gergin bir sevgi var iimde. O geviyor, gzleri doluyor bir ara; kzn brakp gelmi. Daha da artyor iimdeki burukluk. Bir sr samalklar bu zavalldan m geldi? Ciddi ne konuaym bununla? Tatszlklardan hi amyorum; bytmemeliyim aclarn? "Primum non nocere" Doktorun unutmayaca Hipokrat sz: "nce zarar verme!" O da amyor, suskun. Ktlar dzeltip doruldu yavaa. Kalkt, biriki dolat salonda. ok kt deil; unutmam nler. Esme okumak isterse? lgilenmi grnmedi pek. Aynmnda deil belki de daha. Hem neyini okuyacak; doru drst bir ey yok ortada. Romana bir tek adm atsam ben isterim okumasn. Anmsamak iin kendime notlar. Hastanede hasta kd yazar gibi durumu saptamz; ne edebiyat, ne de roman. Yalnz, rkye kaplyorum baz; olduklar gibi deil, olmalann istediim gibi mi . gryorum insanlar, nedir? D krkl varsa, asl su dleyenindir! Yatmal. Uykuya dalmadan kafas bir

sre taklp kald Melahat'a. Asl adnn Ferdane olduunu o gece sylemiti, gizlilie bo verip. Nahit olduumu da biliyordu; daha nce duymu beni! Yanl bir ey mi yaptm sorusu gece yarsndan sonra odama geerken balamt. O cokulu iki sevimeden pek bir ey kalmamt iimde. Bir yolculukta rastladm kadn sonunda; o da geip gider yoluna! Ertesi sabah kahvaltda karlatk. Masalar doluydu. Ayn yerlerde oturmutuk. Bat'ya geiyordum. Kalktm. O da kalkp geldi masasndan. El skarak ayrlrlarken, gzlerini dikti, "Greceiz Doktor arkada," dedi. "yi yolculuklar!" "Sa ol," demekten baka bir ey gelmiyordu iimden. "Greceiz"mi! Baylrm bu sze! Umut vermek midir, sz vermek midir, gzda vermek midir? Bir yldan ok srd Parti'yle kesik gnler. Bir rastlant, duymutum Melahat Arkada'n Moskova'ya devrimci eitime gnderildiini. ou azdan sz almak iin gelip gidenler pek eksik olmaz. Leipzig'e 353 geldiini de rendik. Bir buuk yl sonra toplantya beni de ardlar Dou Berlin'e. Salayan Melahat arkada'm; g olmad renmesi. Kimseden duymasam bile onun bak, konuma biimi aklk getiriyordu yeterince! Sz geer konumda besbelli! Karlatmzda el skp pek bir ey konumadan toplantya girmitik hemen. Partimizin nmze koyduu acil grevler, derken evresindekilerin tek tek gzlerinin iine diktii gzleriyle de konuuyor Melahat arkada artk! Emperyalist dnem bitmi, globalizm aamasna gemi dnya! yle diyordu Melahat arkada; yle demesi istenmi demek! Nasl da belliydi devrimci eitim ald! O gzlerini stme evirince, biraz da domuzuna evet domuzunayd! inceden gler gibi bakyordum. Bu yular taklm kafanla bizi nereye vardracan sanyorsun Melahat arkada? Sevecenlikle esirgemeye alacanz acl, krlgan bir yan da kalmam ki kadnn; varsa yoksa biz diyor! Oylama gerektirecek bir ey de yoktu. Yemekte yanma oturdu. Sylediklerini duymazdan gelip yanmdaki Alman partisinden biriyle konutum daha ok. Numarasn yanmdaki kt peeteye yazd gizlice, gitmedim odasna. Ona grnmeden Bat'ya dndm ertesi gn. Benim iin bitmi bile deildi ilikimiz, balamamt ki; onun iin balam demek! Bana neydi? Kendi bilecei! Ne okmu onun bilecei de! Bir sre sonra yeniden Dou Berlin'e arldmda rendim onu da! Gzel uyku da ne gzel bastrd. Ferdane'nin... Yarn Esme... Sabah ge uyand. leden sonra arad Esme. Konuklar brakamyor-mu. Akam da birlikte evde olmasn istemi babaannesi. Yann gelirim. pyorum seni canm. Ben de seni Esmeciim. likileri byleydi artk; doald. Ben seni niye bu kadar ok seviyorum biliyor musun Esmeciim? Doru-yanl; kimselere brakmadan, kafan kendin kullanyorsun da ondan! Asl aptallk bakalarnn aptalln yklenmektir! Aptallk bulac belki de! Akll dmann olsun, demiler! Kafan salam duvara arptn m afallanrsn hi deilse! Kz sen benim akll dmanm msn yoksa birtanem? Evde Eme'nin zlemiyle ba baa kald m, anmsad olaylar sra mira gzetmeden kda dkmek de alkanla dnmt. Sklrsa ok az kyordu sokaa artk; kitap, gazete, dergi okuyor, mzik dinliyor, televizyona bakyor, iinden yazmak geldi mi de masasna geiyordu. Romana daha var, nce bir gemii toparlayalm! ki gn sonra, ktlar masaya karm yazya otururken, Eme'nin getirdii koca bir paket pop mzii CD'lerinden -snmaya alyordu onlara da-hangisini koysam diye bakmyordu ki, telefon ald, Eme'ydi; birazdan oradaym diyordu; istediin bir ey var m? Seni isterim, baka ne isterim ben? Konuklar, hala kz, kocas, ocuklar, babaanneyi de almlar, nce Ankara'ya, sonra Nide'ye, damadn ailesine gidiyorlarm. Saat yediye geliyordu. Sevinerek bir eyler tasarlyordu ki, telefon almaya balad gene. Bakt, bilmedii bir numarayd. Tutamad, at. Bulgaristanl Sleyman'd. Nereden kt bu herif gene? "Evde misin Doktor?" diyordu. Deilim mi deseydi? Bizim Rstem seni grmek ister. ok nemlidir. imdi kyordum Sleyman. Kimdi Rstem? karamadm birden. Yz yze konualm der. Anlatacaklar vardr sana. Grnce tanrsn. Duralad. Esme gelecek birazdan. Eve aramam. Arlk kt iine. ok nemliymi! Yenikap'da, denize doru, anayol kysnda kahve var. Avukat Mustafa'yla bulutuklar kahveydi syledii. Orada buluabilirlerdi. Eme'ye telefon at; bala, evde biraz bekle-

359 tirem, kmak zorundaym canm, dedi. Dnecekti. arabuk giyinirken, "Tabancay alsam m?" diye iinden geirince alayl glmsedi! Ne diyor ehov? Duvarda asl tfek varsa oyunun sonunda patlamal! Sonu grnd m ki oyunun? Daha gelmemilerdi o kahveye girdiinde. Yeni oturmutu ki, taksiden indiler yolun kysnda. Orta yapda, kranta, tknaz biriydi Sley-360 man'n yanndaki. Kalkp karlad, el sktlar. Kumral, boncuk mavisi gzl, Karadenizli tipindeydi Rstem. Tanrken azndan kan bir-iki szckle anmsamt Doktor, kapatt telefondaki hrlak sesti bu. aylar sylenir sylenmez de sigarasn yakp nnde bir noktaya dikti gzlerini, dnceli biimde dumann flemeye balad. Tamam, tavrn taknd; hangi nemli eyi anlatacak bakalm? Gelen aylarn yudumluyorlard ki, ardan alp konumaya balad. Doktor arkadaa, gemite duyduklar saygdan, sevgiden girdi, bekledii gibi. Doktor arkada onu tanmayabilirdi; ama o ok eskilerden tanyordu Doktor arkada. Moskova'da, Leipzig'te yllarca en gizli ilikilerinin sorumlusu olarak almt Parti'nin. Onu nelere, kimlere kar, kendisine duyduklar byk gvenle savunduklarn Ferdane'ye, yani Melahat arkadaa sorabilirdi isterse! Parti'den kesin kovulmasn onlar nlemilerdi. Ban nne emi, gzleri yerdeki bir noktada, daha bir eyler sylyordu ya, Mela-hat'a sor demesine taklmt ister istemez Doktor; ne durumda olduumu bilmiyor mu bu adam benim Ferdane'yle? Sz getirdi balad sonunda Rstem arkada! yice tatszlaan Parti paras przn, Doktor arkada da krmadan, en uygun biimde kesin zme vardrmak istiyorlard artk! Onun iin gndermilerdi Rstem arkada. Doktor'un istedii gnde, istedii saatte, istedii yerde oturup konuacak, arkadaa bitireceklerdi bu ii! En ok da Doktor arkada iin gerekli olmalyd bu tatsz ykten kurtulmak! Parann kullanmnda Doktor'un da bir deerlendirme pay olmas gerektiini de biliyorlard arkadalar aslnda! rtl gzda tayan, bir yanyla da rvet kokan bu tmcelerden sonra durdu; ban kaldrp gzlerini Dok-tor'a dikti, ylece bakmaya balad. Beklemedii bir eyle karlamamt ya, gene de aalamt Doktor. Boalan bardaklar gsterdi glmseyerek, Birer ay daha? eriz. Gelen garsona aylar syledikten sonra glmseyerek Sley-man'a dnd Doktor, Ee, sen de konusana Sleyman; ne diyorsun bu ie? Abe, ne diyeyim Doktor? Ben ne bilirim ki, ne diyeyim? Sinirlice gld Doktor, Bilmek gerekli mi Sleyman? dedi. Bilerek konuan kim var ki? Serin bir yel doland havada. Uzamaya balayan sessizlii garsonun getirdii aylar kesti. Bardaklar alm, yudumluyorlard. Sessizlik gene arlayordu ki, usulca Rstem'e dnd Doktor, Uzun sz sevmem, dedi. Gidip syleyin arkadalarnza; ne Parti paras var bende, ne de zmn beklediim bir sorun. Yakasn braksnlar artk; bouna urarlar, hibir ey karamazlar bu iten! Byle bir yant beklemiyor da deildi demek; gzleri Doktor'un gzlerinde, sylenenleri duymam gibi tepkisiz bakp duruyordu Rstem. Biraz sonra aadan alrcasna mrldanr gibi, Doru yapmyorsunuz Doktor, dedi. Brakmayacaklardr bu ii! Doktor'un uzunca sre sessizce bakndan g alm gibi szcklere tek tek bastrarak ekledi, Yllarn komnistisiniz! Parti'nin parasn karmak iin, Krt aalarnn kpei ikenceci polislerle ibirlii yapmay nasl gze alyorsunuz? Eski yoldalarnzn asl arna giden bu! 351 Kymk batm gibi oldu Doktor'un yreine. Tabancay ekip tak diye byle anda vuruyorlar demek! Tabancay Krt aas verdi, unutma! kenceci polis de yalan deil! Toparland. lerime avukatm bakar. Ne Krt aasyla, ne polisle ibirlii yapmam ben.

Sinirlerini bastrp alayl glmeye vurdu sinsice, 362 Bizim eski yoldalarmz -kim idiyseler bunlar?- mafya ile ibirlii mi yaptlar yoksa, karlarnda polisi bulduklarna gre! Ta yerini bulmutu demek, ilk kez, ksack, belli belirsiz bir deprem geirir gibi oldu Rstem; tuttu kendini, eski kprtsz, aldrmaz grnmne dnd, ardan ald gene, Kimseyle ibirlii yaptklar yok! Arkadalar bu pislii temizleme peinde; karlarna kim kyor? kenceci Komiser Macit! Yakyor mu? Daha gl duyumsuyordu artk kendini Doktor. Avukatmn sylediine gre arkadalar filan deil dpedz mafya bavurmu ona; Edip Mansr mafyas! Bakn, ad da kalm aklmda! Bu onlara yakyor demek! Bir kez duyduu adn naslsa aklnda kalm olmasna da sevinmiti. Verdii ad umduu etkiyi yapm, bir kez daha sallanr gibi olup toparlanmt adam, Edip bizim arkadalann eski tand, diye ald nemsemez grnmyle. adam! Yardmc olmak istemi olabilir. in z o deil! Doru, dedi Doktor. in zne inmek gerek aslnda. Diyelim TKP'nin bir paras var ortada! Siz kimsiniz, kimmi bu arkadalar da, nereden, nasl kalts oluyorlar bu parann? Byle bir savla ortaya atlmak yetkisini kim veriyor bunlara? TKP adnda yasal bir rgt de var bugn lkede. Niye onlar deil de, siz? Donmu bir bakla gzlerini birbirlerine dikip kmltsz kaldlar bir sre. Onlara verin yleyse! Souka glmsedi Doktor. Ciddi sylemiyorsunuz bunu! dedi. Gryorsunuz deil mi, ne kadar sama olduunu. Onlara verilmesi neyse bugn, size verilmesi de o! Bir an durup ekledi bastrarak, kisi de bir anlam tamyor benim iin! Ar ar ban sallad Rstem ok arttnz Doktor, dedi zgn grnen bir sesle. En eski arkadalarnz, yllarca birlikte kavga yrttnz kiiler bunlar; bugn bitivermilerle nasl bir tutarsnz? Bir tutmuyorum! Bunlar gen, daha bir ey denilemez; iyi eyler de yapabilirler. O eski dediklerinden hi de iyi beklentim yok benim. Grdk sosyalist lkelerde; bir gnlerin kzl yldzl komnistlerinden ne vurguncular, ne soyguncular kt. Bir duraksayp srdrd, DDR yklrken, devlette grevli gerek komnistlerin, milyonlarca mark dmana brakmamak iin kimi karde partilere dattklar sylentisi var. Siz de duymusunuzdur; TKP'de kimilerine de verilmi diyorlar! Onlar aratrsanza! Kim, ne kadar alm, ne yapm aldn? Dikelir gibi oldu Rstem; bozulmutu ilk kez. Kara almak bu dpedz; pis bir dedikodu! Biz bilmiyoruz byle bir ey. Dilerim yledir! Doruldu Doktor, Konuacak bir ey kalmad sanrm. Bekliyorlar. Bana izin. Kalkt, Salkla kaln! akn, biraz da gnlszce ayaa kalkm Sleyman'la Rs-tem'in ellerini skmadan aylar dedi garsona, bayla selamlad ayaktakileri, yryp kt kahveden. Hava kararmaya yz tutmutu. Trafii kollayarak yolun karsna geiyordu ki, gz kahve dndaki kede usulca srtn dnen adama takld birden. Oydu evet! Beyolu'nda pelerine taklp iek Bar'a da giren 363 herifti bu. Yryp kar soka dnd Doktor, ke evin kysndaki bahe kaps gibi lo bir yere ekildi hemen, yolu gzetlemeye balad. Adam dnm, pei sra bakyordu Doktor'un. Sleyman'la Rstem kahveden ktlar biraz sonra. Yaklat adam, birlikte yrdler ardan. Bir taksi evirip bindiler, Aksaray'a doru uzaklatlar, iindeki arln yerini sevin almt Doktor'un. 364 Paranoya deilmi demek! O sevinle yrd eve doru. Kapy ap da salondan gelen grnce daha da artt sevinci; Esme yukardayd. Merdivenleri karken znt duymaya balad; nereye gittin derse ne yalan kvracakt imdi kza? Girdi salona. Masaya oturmu, akta brakt nodan okuyordu Esme. Ho geldin! Ba ktlardayd, dnp bakmadan sylemiti.

 Ho bulduk canm. Yaklat, yanana pck kondurmak iin eilirken, ok mu kt? dedi. Yo, niye? pmyorsun beni. Cezalandryor musun, nedir? Glerek dnd Esme. Tersine, dalmm; ok ilgin. Kalkp kollarn dolad boynuna, ptler. Ceza da gerekiyor belki! Karlkl oturdular. Ne yaptm gene? Ferdane iin sylediklerin ok mu doru geliyor sana? aalad; tepkisini kavrayamamt ya, beklemedii bir eydi. Dorusu, yanl, olanlar stnkr saptadm yle; cezalk ne var ki? Gzlerini krptrmadan stne dikmi, bakyordu Esme. Bu kz byle bakt m korkacaksn! Olanlar o kadn yazsayd byle mi saptayacakt? Soruya bak! Yani imdi Ferdane yazarsa bana ne Ferdane'nin yazmasndan! Esmeciim sen niye byle... Kadn sana tutulmu belli ki! Sen ne yapmn Doktor Na-hit? Siktikten sonra kurtulmann yoluna bakmsn! O kadnn ne aclar ektii aklndan bile gememi! Romann byle mi yazacaksn? Ne diyeceini, olayn ne yanna deineceini bilemiyordu Doktor. Ferdane karsnda kendini savunma konumuna drmt bu kz; asl ona ierlemeye balamt. Benim de ona m tutulmam gerekiyordu? Hayr, gerekmiyordu. Ama itip kakman da gerekmiyordu. tip kakacak ne yapmm? Yazdklarn burada sevgilim! Dnp masadaki son ktlar ald Esme; tarad yapraklar, yle bir gz att aranr gibi, okumaya balad. ... Berliener Ensamble'dan piktik, yryoruz Friedrichstras-se'de. Trkiye'den gelenler Bat'ya gepecek; ayrlp Bahnbofa girdiler. Konuklar uurlamaya gidiyor tekiler de; ben de katlyordum, ceketimin kolunu tutup pekti skca. Duraladm; kaldk onunla. urada, bankta oturalm biraz, dedi. Hayr diyemedim. Park gibi bir yere girdik. Botu. Yryp karanlkpa bir kedeki banka oturdu. Oturdum ben de. Tedirgindim. Uzakpa oturmuum iyi ki! Uzanp elini elimin stne koydu; smsk tuttu. Sokulacak gibi yapt. Kucaklayp pmemi istiyor. ekildim usulca. Oyun ne gzeldi dedim. Galile'yi seyretmiiz. Duymam gibi dnd birden, ne yaptm ben sana? dedi. Ne diyeceimi bilmeden kaldm. Benden kapyorsun, niye? Kttan ban kaldrp Doktor'a bakt Esme. Evet, dedi. Aka yantla ltfen! Niye katn? Ne yapm bu kadn sana? Glmsedi Doktor, Srdrsene; niye kestin okumay? Yant var orada! nandrc deil hi de. Beni kandrmad szgelimi. Gld Doktor, Ben seni kandrmaya kalkmadm ki Esmeciim! 365 Onu da kandramamsn! Ne yapsaydm kandramadm diye? Gidip gene yatmam m gerekiyordu? O onu istiyordu nk. Ben de hi ama hi istemiyordum. Bat'da sevgilim vard bir de; onu mu aldatsay-dm? Syler sylemez de znt kt iine. Bat'daki sevgili ya- lam nereden kt imdi? lle de kz bastracam diye... deil de, durumu baka adan da grsn yani! Olamaz myd? Tut ki vard sevgilim! Aman, yanl yaptm, biliyorum. Bu kz hep beni bir yerlere iteliyor byle. Yenilmek anna gidiyor, saptyorsun! Yenilmedim ki. Durgun, dalgn kald bir sre Esme bir ey demeden, elindeki ktlara dnd gene. Gzleri Eme'de, snav kdnn okunmasn bekleyen bir renci gibi gergindi Doktor. Ac bir glmseyile ktlardan ban kaldrd Esme, Zavall kadn, dedi. Aklma Fatma Yengem geliyor; Talat Amcamn kans. O da byleydi. Amcam politik atp tutmalara kalkt m, damarna basar gibi inadna, abuk sabuk da olsa kart eyler sylerdi. Amcama deli gibi tutkundu oysa! Ne

yapsn-d? En iyiyi, en doruyu bildiine inanan amcama beendireme-mi ki kendini hibir gn! Hep ezilmi! Zttna gidip gzne batmaktan baka yol bulamam nemsenmek iin. Bakn ne diyor kadn: Ktlara dnd. Parti getirdi beni buraya. Sen beenirsin beenmezsin; ne yaparz Parti olmasa? Sen ne yapyorsun? arkyd, trkyd, oyundu; hoppala coppalagzel de, nereye varacaz onlarla? Biz okuyamamz diye hep burnunuz havada. Doktorsun, anladk, bilgilisin; sizden baka kimse bir ey bilmiyor mu yani? Glerek doruldu Esme, Ay, ho geldin Fatma Yenge! Ne gzel sylemi kadn! Fatma yengemin dayanacak bir yeri yoktu; bu kadn sana kafa tutmak iin partisine vermi srtn! yi kt bir kiilik kazandrpartisi ona! Baka nereden alacak dikelme gcn? Kadnl-chyla tutamyor ki seni! Btn abas o aslnda. Nasl anlamazsn? Azndan akyor zavallnn! Kkr kkr glyordu. steksizce gld Doktor da. Ne o doru, ne de sen dorusun Esmeciim, dedi. Ben de tastamam doruyum demiyorum. Ltfen dinle beni! Seninki bir yorum. Doru yan da var. Sradan deiniyorum bak! "arkyd, oyundu, trkyd; hoppala coppala" diyor! Biz bu etkinlikleri gerekletirebilmek iin ne hrlamalar yaadk, biliyor musun? Ermeni'si, Krt', Sryani'si, Yezidi'si, Alevi'si; hepsinin kltr-sanat sorunu var. Paylarn verelim diyoruz kltrlerinin. Laiklikten dne kayarm bu; rkl, ulusalcl kkrtmaya gidermi! Erkenmi bu konular daha, ivmeye gerek yokmu! Devrimden sonra nasl olsa zlecekmi bunlar! Hay batsn o devrimden sonranz! Yetkili dedikleri bir-iki aptala uyarak kar kanlardan biri de bu oldu hep. Ele ba neredeyse! Senin anlayszlna saldrabilmek iin bor alyor partisinden! Yapma Esmeciim, hep tek yanl bakyorsun! Ayn eyi ben sana syleyeceim Doktor Nahit! Politik reetelerin tesindeki insan grmyorsun! Kadna ilikilerinizden sz etmiyorsun ki ak yreklilikle; yaptn salt politik didime. Senin siyasal tutumun, baskn erkekliinin paras olup kyor kadnla yz yze geldin mi! O zavall da alttaki kadnlyla egemen geerli siyasetten pay almaya alyor; baka ne halt edecek? Doruyu yanl kendi bana ayracak gc de yok, biliyorsun. Karna geip basrmak iin, alr gibi yarmaya kalkyor seninle! Bylesi tutumdaki erkee bozulursun; buna daha da ok kzyorsun yattn kadn olduu iin! stedii de o! Benim diyeceim de bu. Tartmayalm istersen. Sessiz kaldlar bir sre. Evet, doru bir yan var bu kzn dediinin de, abartyor! Parti'den kesin kovulmam da Melahat 367 Arkada nlemi; herif yle dedi! Ne deiir? Ferdane'nin bana dknl giz deil ki. Acktn m? Bir eyler getirdim ben; midye dolmas aldm, seviyordun, lor peyniri, yeil zeytin filan. Aksaray'a uradm gelirken. Kalkmt Esme. Doktor da davranyordu ki, Sen otur canm, dedi. karrm ben imdi. O ev sorunu muydu gene, Almanya'daki; kaldn epeyi? Yalan yzne vurulmu gibi oldu Doktor. Sallanyordu; ne demeliydi imdi? yle saylr. Onun bir yan. Pek stnde durmadan merdivenlere yrmt Esme. Yu-varlayverdii bir-iki szckle en sevdii kiiyi atlatm olmann arl, giderek utanc iine kmeye balamt Doktor'un. Saklad eyler olmutu, o da biliyordu bunu. irkindi imdi yapt; gizleyip saklamak deildi, dpedz yalan sylyordu Eme'ye. Kalkp sinirli bir-iki adm att salonda. Balkona kt. Kurtaramyordu kendini! Apak nasl konuurum peki? Ne yarar olacak? nceden esen yeli, derin karanlkta krpan yldzlar, ltl Marmara'syla serin bahar gecesi, zntsn daha da artryordu sanki; dnd ieri. Ayak sesleriyle yrd merdivene doru; kapda karlad Eme'yi- Tepsiyi eker gibi ald elinden; getirip masa zerine brakt. Karsna geti, Ltfen otur Esmeciim, dedi. nce bir yalanm aklamam gerekiyor sana. Karlkl oturmulard; sessiz bakyordu Esme.

 Almanya'daki ev diye bir sorun yok Esmeciim. Bamda bela olan bir sorun var. Ben doru olan yapmaya alyorum. ki yol var gzelim: Ya bana gvenirsin; aklamam sana, bildiim gibi yrrm zm iin. Senin bulaman istemiyorum nk. Ya da, renmem gerek dersin. Hi istemesem de zlerek anlatrm. Diretemem; seni ok seviyorum nk. Bir durgunluktan sonra, sinirli glmsedi Esme, yle bir-ikilem koydun ki nme, ne diyeyim bilemiyorum. Duralayp ekledi, Ban beladaysa bunu benim bilmem gerekmez mi? Yapabileceim, verebileceim hi mi bir ey yok benim? Var Esmeciim! Sevgin, gvenin! Bela engel deil onlara! Duraksad bir, Peki, dedi. Uygun grnce aklarsn. O ki istemiyorsun... Duygulanmt Doktor. Yaklap kucaklad Eme'yi., sk sk yapt gibi, yreine bastrp skt kollarnda. Ellerinin arasna ald ban; sevecen pckler kondurdu yanaklarna, dudaklarnn kysna. Eme'nin, yel altnda krrltl yabanl kr yeili gzlerine dalp kald bir eyler aranr gibi. Ben bu sevgiyi ilk kez tanyorum Esmeciim, dedi. nan bana! Basmdaki bela da onursuzluk deil benim iin. Sakn kukulara dme! Gn geldi mi her eyi anlatacam. Seveceksin beni! Gld Esme, Bekleyemem. Ben seni imdi sevmek istiyorum. Kollarn boynuna dolad Doktor'un, uzun uzun ptler. Aklamasyla yenimiti Doktor. Yemekte itikleri bir-iki kadeh krmz arapla iyice att gerginliini. Esme durgunlam myd biraz? Kafas takld belki bir eye. stne varma! Babaannen dnnceye kadar buradasn artk. Duralad Esme. Bilmiyorum her gn kalabilir miyim? Ustalar gelecek badana iin. Babaannemin odasnda deiiklikler yaplacak filan. Biraz da onun iin gnderdim aslnda. Bulunmasn dedim o grltde. stersen gidip balarnda duraym ben. Gld. 369 Mahallenin gz bizim eve dikilir artk! Dikilsin! Nereden anlayacaklar? Yal bir adam... Babaannene yaktrrlarsa bilmem. Glyordu Doktor da. Esme glmedi, Kzlar fiskosa balam bile, dedi. Sarma dola gryorlarm bugnlerde beni sk sk biriyle; kimmi o? 370 Ne dedin? Ne diyeceim, sevgilim dedim. Kskanlktan atladlar m? Vah vah, dediler. Doktor'un bozulur gibi olmas gznden kamamt Eme'nin; sinsice glyordu. Durumum bu kadar m kt, dedi Doktor boynu bklm gibi. yleymi! Benim gibi irkin bir kza nasl dm bu yakkl diye acmlar. yle bir dikeldi Doktor, Domuz kz, dedi. Yreimi azma getirdin! Glyordu Esme. Gene boynunu bker gibi yapt Doktor. Ne yapaym? irkin mirkin, seviyorum ite! Alnma yazlm demek! pt Eme'yi. leri gtrmek de istiyordu; ellerini eteinin altna sokunca ekti kendini, Uslu ol canm, dedi, Esme. Yeni yaptk daha! Yorgunum ben, istemiyorum. Mzik de koymamlard. Erken yattlar o gece. Uzun saatler uyuyamad. Eme'nin Ferdane konusunda syledikleri dnp duruyordu kafasnda. Her eye kadnlar asndan bakyor bu kz. Sen de hibir eye kadnlar asndan bakmyorsun! Erkekler asndan da bakmyorum. Ne gerek var; tm alar erkek as bu toplumda! Bu kadar m nemli bu Allann belas kadn erkek ayrm? Kadnlara sor, onlarn can yanyor nk. Deitireceim derken, bu kz m beni deitiriyor, nedir! Cin bu kz! eytanca

sezgileri var! Bu yata nasl bu kadar anlayl olabiliyor? Birlikteyken etinin tadna yenik dp "seni seviyorum" demek kolay bir kadna! Kendinle ba baa kalnca syleyebiliyor musun? Kz ben seni gerekten ok seviyorum. Neye varacak bu iin sonu? Neye varacak; yeni bir balangca brakacak yerini! ine senin o felsefenin! Sabah dokuz gibi kalktnda gitmiti Esme. kt, gazeteleri alp dnd. Balklara bakt, brakt. Kahvaltdan sonra kanp notlarn gzden geirmeye balad. Tarttklar satrlar stnde durdu; dedikleri doruydu bir bakma Eme'nin de, hangi itepiyle yaplm olursa olsun te yann savunduu koca yanl grmezden geliyordu yalnz. nemsemiyordu ya da! Varsa yoksa kadnn ektii! ekmesindi, ne yapalm! Gld aclkla; bir gn sana da byle derlerse ne halt edeceksin, greceiz! Bir ey de gremeyeceksiniz! laliyi mrldand glmseyerek: "Ho olaym olmayaym/O yar benim kime ne? Haydar Hayda-aaar..." Telefon alyordu. Avukat Mustafa'yd; at. Efendim! Buyur Mustafacm! Ksa bir sesssizlik oldu Doktor Bey sizsiniz deil mi? Tanmamt. Evet, buyrun! Ben Necati, Doktor Bey. Kardeiyim Mustafa'nn. Bir duralamadan sonra Abimi vurdular dn gece! dedi zgn bir ses. Donakalmt Doktor. Konumaya alt; szckler kmyordu azndan sanki. Cerrahpaa'da imdi. Toparland. lmedi demek. Hemen geliyorum. Hayr, gelmeyin Doktor Bey. Youn bakmda. kinci ameliyattan kt bu sabah. Kimseyle grtrmyorlar. Nasl durumu? Atlatt m? Bilmiyoruz daha. Kurunlan aldlar. 371 Vuranlar? Karanlk sokakta gren yok. ki kii olduklar sanlyor. Balayn, bekliyorlar beni; gitmem gerek. Sizi arayp bilgilendiririm. Salkla kaln! Sa olun! Kapand telefon. aknd; darmadankt kafas. Hibir ey 372 dnemeden oturup kald koltuunda bir sre. Tabancasn aklndan geirmesi aptalca deil miydi imdi? Mustafa'nn tabancas yok muydu? Vurmay akllarna koymularsa, kurtulmak rastlant. Bir yalnzlk kmt stne. Mustafa lrse yitirecei destein nemini imdi alglamaya balama sanki. Kimler yapt bu alakl; karacaklar m bakalm? Bir kurtulsa u adam. ok da gen. Bizim iten mi geldi bana? Umarszlkla bymeye balamt iindeki ac. in aka olmadn gsterdiler, dan diye! Bizimkinden, ya da deil; hep byle bu iler! Bizimkindense niye ben deil de o? Enayiydi herifler nk; her ey uup gitsin, seni ldrsnler de! Bezginlik duymaya balamt. Niye bu krolas pisliklere bulamak zorunda kalyorum? Temiz bir ey yapabilmek iin! Birileri yanmay gze almadan aydnlk yok; Nzm demiyor mu? Buyur Esmeciim; senin zavallck Ferdanen, gr ne irkeflere bulad ortal! Yaktrdn hemen de! Asa myd Eme'ye? Duymu mudur? Bugnk gazetelere de bakmadm ki doru drst. Ap tek tek geti sayfalar; yoktu. Gece olduysa yarn kar. Telefon alyordu, Eme'ydi. Kt haber canm, diye almt aar amaz. Mustafa deil mi? Duydun demek. Kardei telefon etti biraz nce. Bize de Suat Bey syledi imdi. Arm durumu. Kimseyi sokmuyorlarm yanna. Sessiz kaldlar. Ne yapacaz? Azndan yle kmt Doktor'un. Bilmiyorum, dedi Esme. Ben seni ararm canm. kma evden! ptm. Ben de birtanem. Kapatnca duralad. kma evden, dedi! Szgelii dedi yle! Sen de "Ne yapacaz?" dedin! Bir eyler mi geirdi kafasndan? Ne diyeceim sorarsa? Neyi soracak? Ne olduu belli mi ki? Mustafa'nn avukatm olmas tedirgin etmitir ettiyse. Belay da duyunca benden, kaygland. Ne olursa olsun, bir ey sylemeyeceim; bir yarar yok, zarar da var ona. Sz verdi renmek

istemeyeceim diye, sormaz. Yreine km ac olayla dolanp durdu evde ge saatlere kadar. Kim yaptrm olabilirdi bu namussuzluu? Devletin kirli ii miydi? Yapan bilinmez kalrsa akla ilk gelecek oydu. Krtler aras bir atma olabilir miydi? PKK'yle bir yaknl yoktu bildiim; Krt tavr da yoktu grnrde. Mustafa'y iyi tanmadnn ayrmna vard; kolay bir yaktrmaya varmamalyd. Saldr nedeni olarak, doru drst bildii kendi bandaki bela geliyordu aklna hemen. Neydi o itin ad? Edip Mansr! Evet, Edip Mansr mafyas! Macit denen herif ne diyor acaba? Nereden belli onun da parma olmad? Biraz meyveden baka bir ey yemedi lende. Koyduu deiik mziklerin ayrmnda deildi sanki; duymuyor gibiydi. Mustafa'nn telefonundan kardeini aramay dnd birka kez; kt bir duyum korkusuyla vazgeti. Eme'yi aramaktan da ekiniyor gibiydi niyeyse. Notlarna bo bo bakp ekmeceye att. Roman stnde dnd biraz. Anlar karalamakla bir yere varlamazd; bunca eitli ykden roman kurgulamalyd artk. Her trden olay var elinden i gelene! Esme arad sonunda. Darda bulualm m canm? Evde ba baa olsak. Sabah yedi buukta gelecek ustalar, kapda kalrlar yetie -mezsem. ekip giderlerse? Erken yatmak istiyorum, yorgunum. Doruydu yazk ki! Mustafa'nn durumu? 373 Yeni bir ey kmad. Galatasaray'da bulualm m? Yediydi bulutuklarnda. Gerekten yorgun grnyordu Esme. Sen de ok zgnsn. Evet, dedi Doktor. ok zgnm Esmeciim. Yolun kysnda durup gzlerini Doktor'a dikti, 374 Ltfen apak syle bana canm, dedi, seninle bir balants olabilir mi? Kendini g durumda buldu Doktor. Bakp kaldlar bir an. Yalan syleyemezdi de, neyi sylerse yalan olmayacakt? Mustafa'nn avukatm olmasndan karyorsan bunu, nereden bilebilirim Esmeciim; bir benim iime mi bakyor? Dnp yrmeye balamlard ki, isteksizce ekledi. Bana sorarsan olmamas gerekir. Baka kime soracam ki? erlek bir masaya oturdular iek Pasaj'na girip. Bira istediler. Bir eyler sylediler garsona. Atamadklar bir arlk vard stlerinde. karp telefonunu evirmeye balad Doktor. Bakan Eme'ye, Mustafa'nn kardei, dedi. Almt telefon. Ben Doktor Nahit, Necati Bey. Balayn tedirgilik verdiim iin. Durum... Ban ardan sallyor, mrldanr gibi evet diyordu dikkatle dinlerken. Duralad. Yakalanan var m? Gene sessizce dinlemeye balamt. Anlyorum. Evet... Anlyorum... Sa olun! Atlatacak inallah! Yrekten dileimiz. Kapatt. Merakla gzlerini dikmi Eme'ye dnd. Arm. Bu geceyi geirmesi gerekir diyormu doktorlar. Yakalanan? Birilerini gzaltna almlar ya, pek inanmyor gibi bunlar. pilinin altnda bir ey var sanki. Telefonda konumak istemiyor. Arayacakm beni. Snav sonularnn aklanmas yarndan sonraya kalm; o yzden de gergindi biraz Esme. Bktm bu Allann belas faklteden diyordu; bitsin artk! Ona geliyordu kalktklarnda. Takside ofre, "Yenikap," diyen Eme'ye bakt Doktor. nce seni brakrm, oradan giderim, dedi Esme. Pek konumadlar. Kapda durunca arabadan karken yanana scak pckler kondurduu Doktor eve girinceye kadar da bekletti arabay; kapda duralayp

arabann gitmesini beklemeye kalknca da steledi eve girmesi iin. Issz evde salona karken, acl da olsa mutluluk yakalamaya alt bir karmaadayd Doktor. Mzik koydu, uzand pek bir ey dnmeden, televizyona bakt bir ara; erkence de yatt. Yatarken, tabancay yastn altna alsam m diye geirmesine de glmsedi isteksizce. Sabah erken uyannca ilk ii kp gazete almak oldu. Her gnk gibi iki gazete deil, belli bal tm gazeteleri ald. Bir-ikisinde yoktu olay. Olanlar da i sayfalarda, ksa veriyorlard. Gzaltna alnanlar varm. Polis kan davas kukusundaym! O olaslk onun da kafasndan gememi deildi de, gl grnmemiti pek. Kurt dyordu iine; saptrmak m istiyorlar olay, devlet egemen karanlk glerin marifeti mi yoksa? O kadar bilinmeyeni var ki, nasl vanrsn yargya? Beklentiler iinde iyice tatsz geirdi o gn. Esme arad. Eve gidip geliyordu; yemek filan gtrmt ustalara. Urayamayacakt bugn; Reklam-Ar'n toplants vard akam. O da Necati'yi arad dayanamayp. Yeni bir durum yoktu. Geceyi atlatmt Mustafa da, durum arln koruyordu. Kan davasn sormamt; neyini soracakt? Herkese sylerler mi? Bol kark dl bir uykudan sonra yorgun gibiydi sabah. Gidip gazeteleri ald; haber filan yoktu. Esme de aramad lene kadar. Kzacak gibi oluyordu. Tam onunla en yakn olmak istedii, birlikte olabilecekleri gnlerde badanayd, onarmd, sama sapan eylere koturmuyor muydu imdi yani? Hava da 375 yle gzeldi ki. leni geiyordu; kt evden, anayolda karya geti. Kumkap'ya doru yrd kydan. u trafik cehennemi olmasa daha da gzel olacakt her ey. Eme'ye telefon at yolda durup; kydaki lokantada balk yiyecekti; yle bir saat kaamak yapabilir miydi? stemez olur muydu Esme, ok isterdi de, olacak gibi deildi. Arabadayd, eve, ustalara gidiyordu ileri y375 zst brakm; hemen dnmesi gerekti. Onun iin de tadn -karsnd arapla baln. Can skkn kapatt telefonu, girdi lokantaya. Ne de kalmt ya baln tad! Lokantadan kp eve dnerken daha da yalnz duyumsad kendim. Esme ne yapsn? Ykmllkleri var biliyorum; arada uruyor evet... de, hi de yle aman aman bal deil! Brak aptallklar! Anlayszlk etme kza! Yaptm bencillik biliyorum ama, ben de kimsesiz kalveri-yorum ite, o olmad m! Kal, ne yapalm; altr kendini yokluuna! Hi sanmyorum alabileceimi. Duralad. Lokantadan knca minik bir kedi yavrusu peine taklm, yryp gelmiti i ard sra; ayaklarna dolanp duruyordu imdi de. teleyip uzaklatrmaya alt, yrd. O da yrmeye balad; ayrlmyordu peinden. Biraz sonra gene sokulmutu kedicik, paalarna sr-tnyordu. Gld Doktor. Ne diyor bu; beni al m diyor? Gzel de bir ey; tekir, dii galiba. Eilip ald, diiydi. Okad bir-iki, eilip brakt yere. Kurtulmak iin de trafiin seyrekliinden yararlanp karya geti hemen. Dnnce hop etti yrei; tekir de inmi koturarak geliyordu yolu gemek iin. arp kald ne yapacan bilmeden. Kedi yolun ortalanndayd ki deli gibi gelen arabalarn arasnda yitti birden. Eyvah, gitti zavall! Gitmemiti; arabalar geince birden ortaya kt gene, koarak vard yolun kysna. Doruca da Doktor'a geldi, balad pantolonunun paasna srtnmeye. Glkle durulmutu Doktor. Hay allah! Deli! Kahraman m olacaksn? Glmseyerek eilip ald kediyi. lmden klpay kurtuldun aptal kz, biliyor musun? Hangimiz biliyoruz ki? Ne yapaym ben seni imdi? Eve mi g-treyim? Ne yapanm Esme seni benden ok severse? Sakn yle irinliklere kalkma, sokakta bulursun kendini! Kucanda kediyle geld' eveKapnn iinde, avluda talk gibi bir yere gazete serdi. St, peynir koydu bir tabaa, brakt stne. Hayvan st yalayp peyniri yemeye koyuldu hemen. Hepburun Hadiye kediciydi; kedi bakm stne bir eyler kalmt onun da aklnda. ii, kakas iin baheden toprak getirip bir gazeteye yayd, yakna braka. renirlerdi de, birka gn sknts olacakt belki. Boalan tabaa yeniden st, peynir koydu. Hadi bakalm, oyna dur buralarda! Yukanlara pek kamazsn daha; aylk yok gibisin. Adn ne koyalm senin? Yoksa Esme ablana m brakalm onu? Salona kt ar ar. Kurtuldun ite yalnzlktan; biri daha var evde! Bir-iki ayda koltuklara, kanepelere trmanp fink atmaya balar ortalkta. Gazeteleri alp uzand. Gnn tatsz olaylarn skntyla gzden geiriyordu ki, doruldu bir tprtyla; merdivenleri km salona giriyordu kedicik. Kz aferin sana; nasl becerdin bu ii? Tahta merdivenleri bulunca trnaklarn takverdin deil mi, uyank? ekeceimiz var senden! Eilip ald

yanna, okad ardan; birlikte uykuya getiler kanepede. Kedi ortalarda dolayordu kalktnda. Eie yakn da kakasn yapma. Alp gsterdi marifetini; bir-iki pata pata yapa poposuna. Yak- m senin gibi cici kza? Tala indirdi, stne brak toprakl gazeteyi gsterdi uyararak. Tam dnyordu ki, kapnn alana alm bir zarf iliti gzne. Eilip ald. Kapalyd, yaz filan yoktu stnde. Bombal zarflar olurmu! A; katlanm bir kt; bilgisayarda dizilmi tek sar yaz vard iinde: "SVRE BANKASINDAK HESABINIZIN HESABINI DNDNZ M?" aalar gibi oldu. Biri aka yapma sanki! Yukarya karken biliyordu aka olmadn. Mustafa da yoktu; kime syleyecekti bunu imdi? Aslnda hep aklndayd Mustafa; aramyor bu adam. Numaralan evirip Necati'yi arad, kapalyd telefon, "ulalamyor" diyordu. Yatak odasna geti elindeki kda bakarak. Can evine saldnyd "svire bankas!" "Bir de Ermeni varm" szn de anmsaynca iyice arlayordu. Uzanacak, vazge377 ti; sinirlerini yattrmak iin dua gitti soyunup. Uzunca kald. ktnda Eme'nin, "Ne ekersin sen canm," diyen sesi geliyordu aadan. Tm karanlklar yvermiti iinde. Bornozla koturur gibi gitti merdiven bana. Kucandaki kediye pckler koyuyordu Esme. Ban kaldrp Doktor'a bakt. Nereden bu gzel ey? dedi sevin dolu bir sesle. Kendisi geldi! "Olamaz" diyor, mncklar gibi seviyordu kediyi. Hem de kts oldu! Ne kts? Aramza girdi pi; beni pmeyi bile unuttun! Ah canm, dedi Esme glerek. aknlmdan. Kediyi yere brakp merdivenleri kt, boynuna sarld Dok-tor'un; ptler. De kalka trmanarak kedi de kmt merdivenleri. Eilip kucana ald Esme, okamaya balad. Ad ne bunun? Sen koydun ya adn! eker! lk duyduum o oldu senden. pckler konduruyordu kediye, Gerekten eker bu. Yakt sana eker, deil mi gzelim? Salona karlarken geli yksn anlatyordu Doktor, eker'in. Onu grmek iin daha sk gelirsin eve diye alp getirdim ben de! Kokusunu aldn demek, geldin! yi etmisin, dedi Esme sinsi bir glle. Alp gtrrsem hi gelmem buraya! Vermem ki! eker'i koltua brakp bakt glmseyerek. Ben seni gtrrm, onu gtrmem ki! Yaklap sevecenlikle sarld Doktor'a. Bornozun altndaki azdran plaklyla artarak tutkuya dnt pmeleri, kanepeye uzandlar. Sevin dolmutu iine Doktor'un; hap almadan gl olduunu duyumsuyordu. Esme de brakmt kendini. Beklenmedik bir anda neleri varsa blerek soluk solua birlikte yola bp birlikte ulatlar, sanki ilk kez grdkleri bir yerlere. Soluunu boaltarak uzand Doktor. Esme ban gsne brakrken, Yoruldun deil mi canm, dedi ekinir gibi. Yeniliyorum ite byle. Erkendi, bugn olmamalyd daha! Kollaryla kuatt Doktor. Niyeymi o? dedi. Mutlu olmadk m? Yzn gsne srp pck koyarken, Ben hep mutluyum seninle canm, dedi Esme. Bir eyler daha diyecekmi gibi duralad, doruldu birden. Hadi yemek yiyelim. Gece kalamam. ler sryor bizim evde. Kaamak geldim. Giysilerini toparlam karken eilip koltuun dibindeki eker'i ald kucana. Bu terbiyesiz kz da bizi seyretti, dedi. Kk daha, anlamaz, dedi Doktor glerek! Uur getirdi bize! Mutlu yorgundu Doktor; gveni artmt sanki kendine. Ne alakt u doamz; nasl sinsi tuzaklarla koturuyordu bizi! Ne gzel de uyku bastrmt! Yemek yiyelim demeseydi keke Esme, pek a deildi daha o! Kalfap indi aaya, Eme'nin kt banyoya girdi. Pusula takld kafasna gene, Mustafa takld. Yemee otururlarken sorabildi ancak.

 Telefonu kapal Necati'nin; yeni bir ey var m Mustafa'da. Gene bir ameliyat m demiler ne; Suat Abi de bilmiyordu tam. Bir soraym m? Yant beklemeden alp evirdi telefonu. Mustafa Bey'in durumunu diyordunuz bugn Suat Abi. Esme ben. Dinledi uzunca. Bu akam m? Evet... evet... Sa olun! Doktor Nahit Bey soruyor da. letirim. 379 Kapatt. Sayglar, selamlar varm size! Bu akam zel uakla Almanya'ya gtryorlarm Mustafa Bey'i. Belkemiindeki kurunu burada almalar byk riskmi; lm dnmyorlarm da inme olaslndan korkuluyormu imdi. kircikli kald Doktor. lm atlatmas sevindiriciydi de... 330 Nasl sevinsindi? Necati niye aramad peki? Bu kardei nerede? Alp evirdi telefonu; ksa bir dinlemeden sonra skntyla brakt masaya. Kapal. Ulalamyormu. Belki de uaktalar. Bir an suskun kald Doktor. Neyse, lm atlatt ya, dedi zgnce. Masann bir kesine kk bir tabak koymu, eker'e de yiyecek bir eyler veriyordu Esme. Bizim orada veteriner var; ona gtreyim yarn bunu ben. Asn filan yaptralm. Kzacak gibi oldu Doktor, ses karmad. Akl kedide kzn! Senin yapacaklarn yapyor, kt m? Yemekten sonra televizyona baktlar bir sre. Mzik dinlediler. Kalkt Esme. Bir ara uramaya alacakt yarn. eker'i sevdi usulca mncklar gibi. pt Doktor'u, kyordu ki, Bir dakika Esmeciim, dedi Doktor. Seni arabaya bindireyim; tedirgin oluyorum bu saatte... Birden dikeldi Esme. Ben de senin kmandan tedirgin oluyorum Doktor Na-hit. Benim bamda bela filan yok. Ge saatlerde dolamaya alm ben; kstlamaya kalkma beni ltfen! Yaklap bir kez daha sarld, pt Doktor'u. Salkla kal canm; aklna kt eyler getirme! Koturarak indi merdivenleri, sokak kapsn ektii duyuldu. Bir ey diyemeden dikelip kalmt Doktor. Otururken ayrmnda olmadan eilip eker'i ald kucana; ar ar okamaya balad. svire'yi arasa myd? zliyorlard belli ki. Onun iin kkrtyorlard belki de! En iyisi yatmakt imdi. Beklediinden iyi uyudu gece. Sabah da ona kadar yataktan kmad. Kahvaltya indiinde, gece yatarken onun iin serdii minderimsi yerden kalhp ayaklanna dolanmaya balamt eker. Tabandaki yemek krntlarn temizlemi, gazete kdndaki topraa yapmt kakasn da! Ne abuk rendi bu? Belliydi akll kz olduun senin! Bir eyler daha diyordu ki, telefon ald; Eme'ydi. yi eyler duyacaksn canm; gnaydn! Gnaydn! Hemen syle! Faklte bitti. Beklediimden iyi hem de; snav sonulan akland sabah. kincisi, bir hafta izinliyim; seninle mavi yolculua kyoruz. Szm vard biliyorsun. Sevinmedin mi? Sevinmenin tesinde bir ey bu Esmeciim. Evinizin onarm? ncs o; bugn bitiyor. Drdncs... lene oradaym. Cokulu konumadan sonra telefonu kapatnca yreinin btn scaklyla beklemeye balad Eme'yi. Birdi geldiinde. Ayn cokuyla sarld Doktor'a. Uzunca ptler. "Kurtuldum u faklte derdinden!" diyordu. Aynlnca ayaklanna dolanan eker'i alp sevmeye balad. Doktor'a dnd. Hadi kp balk yiyelim Kumkap'da. Bunu ne yapacaz? Gsne bastrarak O da gelir, dedi Esme. Oradan da veterinere gtrrm. Mavi yolculua da gtreceim onu ben.

Pek anlad bir ey olmad iin ses karmad Doktor. Esme, kucanda eker, ktlar. Ky yoluna dnp scan bastrmaya balad parlak gneli havada yrmeye baladlar Kum-kap'ya doru. Ezilmekten naslsa kurtulduu yeri gsterdi Doktor eker'in, karya geerlerken. Anmsayacak myd baka381 hm geldii yeri? Dnyay gz m gryordu ki, Eme'nin kucanda ekerciin! Girdiler lokantaya. Balk sylediler, arap atrdlar. n n yaptlar Eme'nin baarsna. Mavi yolculuu anlatyordu Esme. On drt metrelik, iki kamaral bir tekne varm Bodrum'da tandk Alim Kaptan'n. Ona telefon am hemen. Tam nmzdeki hafta ba bomu alt gnlne. Kimseyi katmayalm dedim yanmza. Kim katlacak ki? Genellikle birileriyle klr ucuza gelsin diye. Tatsz biriyle kmsan au olur o yolculuk. Yok canm, dedi Doktor. Para sorunumuz yok. Duralad Esme, Senin sorunun deil canm, dedi. Konuuyoruz. Sen konuksun. Doktor da duralayp dikeldi biraz. Bak Esmeciim, dedi. Byle yapmakta diretirsen yemin ederim gitmem. Senin paran benimkinden ok deil! Yetecek kadar param var. Paran kendine canm. Eve ok harcyorsun; stne varamyorum kzyorsun diye! Brak artk bu dediim dedikilii ltfen! zgr kadnm diye neredeyse jigolon gibi kullanacaksn beni! Tutamayp gld Esme. Syledim sana; baya param var benim, duruyor yle, yazk deil mi? Peki, blrz giderleri. Hayr Esmeciim! Ben deyeceim bu kez. Birden serteldi Esme. te byle yapma! Katkda bulunmazsam gelmem ben! yi, gelme! Biz de eker'le gideriz! Glmeye baladlar. Bu ary yapan benim Doktorcuum! Peki, blelim, ne yapaym; te birini dersin sen! Niye? yle bir dikelir gibi yapt Doktor. Artk kiilik bir aileyiz biz! Aile bakan olarak eker'in payn demek bana der! Kim veriyor sana aile bakanln? Yasalarmz! imdi o yasalarnzdan da... Glyordu Doktor. Diretti; sonunda, biraz g de olsa, te ikiyi Doktor'un demesi biimiyle baland pazarlk. Szn bile ettirmeden Esme dedi yemei. Arabaya bindiler; Doktor'u sokan banda brakp eker'le gitti Esme. Akama doru dndklerinde muayenesi, bir as yaplmt; aylk, tekir, sahibi Dr. Nahit Kotar diye, ev adresi de yazl, imzal, mhrl bir de kimlik kart dzenlenmiti eker iin. Yaplan salk ilemleri, verilen ilalar da yazlyd. Pakette kedi mamalar, bir torba kedi kumuyla, kedi tuvaleti de almt Esme. Ssl, boncuklu bir de kolye almt; drt aylk olunca takacaklard. Avludaki kesine yerletirdiler zenle. Kolyeyi de bitiik duvardaki iviye astlar. aka deil, bir kii daha vard evde artk! Ne dedin canm? ekingence sormutu Doktor. Eme'nin kucanda eker, merdivenlerden kyorlard. Grgsze bak, deil mi kzm? dedi Esme. Erkek ite, ne olacak! Teyzelik grevimi yaptm,, ona neymi sanki? Deil mi canm, deil mi gzelim benim! Okuyordu kediyi. Salonda oturunca, te bundan korkuyordum ben, dedi. Bir adm atyorsan, nce bunu dneceksin! En ge on gn sonra ikinci ay yaptrmamz gerekiyormu. Bir hafta iinde dneceiz neyse ki. Teknede ne yapacak bakalm bu? Mavi yolculuktan sz etmeye balad Esme. Akam yola kp kertme'de kalrlard o gece. Lngz, Yedi Adalar, Ball Su, Sideri Adas, ngiliz Liman, Gkova'ya kadar gideceklerdi 383

geceleri koylarda demirleyerek. Sabahlan gnele denize atlayacaklar, yemyeil dallann sarkt fosforlu, cam gbei akvaryumlara dalacaklar, gneli prl prl mavilikte yelken aacaklard saatler boyu. Dnte Mersincik, Hisarn, Tekirburnu-Kni-dos'tan doru Oraklar. Ertesi sabah Karaada'dan Bodrum. Balklar benden. Oltan, an filan? Gld Esme. Tple dalarm ben. Dal takmlarm var. ler iyi giderse, levrek, ipura, saragoz, orfoz, barbun; bala doyarz artk. ok gzel ahtapot yapar bizim Alim Kaptan. Greceksin nasl benzersiz gnler olacak canm; unutamayacaz anlann! Tavla szm vard sana, biliyorsun, olmad bir trl. Teknede reteceim onu da artk! ocuksu bir sevin iindeydi. Hi byle grmemiti Eme'yi- Saatine bakt, Gidiyorum ben, dedi Esme. Ustalar bekliyor; hesap keseceiz. Gecikirsem sen ye canm. Aslnda hi a deilim. Esme gidince kzn alas verecen tutumuna takld Doktor gene. Hi yapmac yok bu kzn da, hele o yan hi yapmack deil. "Benim iin tek gzel para, emeimle kazandm paradr; gnlmce de harcarm," demiti bir gn. Bunu byle doal syleyeni, bylesi kolay vereni grmedim! Seviyorum da ondan m bana yle geliyor, yle olduu iin mi seviyorum? Kendi alp kazananlar, saknr biraz verirken; bu tam tersine. Hele bu ev iin, dke saa! Yeni blendr bile alm mutfaa, una bak! Bir de eker kt imdi! Ayln sormamt hi. yi kazanyor reklamclar diye duymutu; primleri, yzdeleri de varm. Ayrca aranan biriydi alannda; taraya gidiyordu ara sra birka gnlne. Adana'ya, Denizli'ye, Nevehir'e gitti son aylarda, yeni alan bir otel, bir-iki lokal, klp iin; milyarl szler gemiti telefonda. Vaktim yok diye evirdiine de tank olmutu kimi nerileri. Ne olursa olsun, ters gene de; bir yoluna koymak gerek bu ev harcamalarn, olmaz byle. Ona doru geldi Esme. Yorgunca oturdu koltua. Ev ii tamamd. Masaya yiyecekleri tam, meyveden baka bir eye dokunmamt Doktor. Bir eylere uzand Esme de; daha ok da eker'le ilgilendi. Erken yatalm, dedi. Yarn cuma; lene kadar Reklam-Ar'da ileri toparlayacam, leden sonra bay bay! Ta teki pazartesiye kadar. On gn, sevgilimle cennette ba baa! Glyordu. Sevgililerinle! Sevgilinin oulu olur mu? Ne bileyim, oluyormu! Kucandaki eker'i gsteriyordu glmser bakyla Doktor. yle bir duralad, Evet, dedi Esme, kalarn atar gibi yaparak. Bamza bu bcrk kt bir de? Bu ikimizin de orta! Eve sen getirdin buunutma! nu Ben getirmedim Esmeciim; kendi geldi domuz! yi etti. yi ettin, deil mi kzm? "Ooo canm!" diye yanan yzne sryordu eker'in. On biri geiyordu yattklannda. Kalktnda oktan gitmiti Esme. Pazartesi sabah uuyorlard Bodrum'a, yatarken dedii. O gn akama doru da tekneyle kyorlard. lim Kaptan'la kesin konuuyordu bugn; uak biletlerini de aldracakt. Mutlu bir bekleyiin iindeydi Doktor da attk. Mustafa'y dnd. Kap altnda bulduu pusulay alp bakt. Olup bitenleri yerine oturtarak olaylan tam boyutlan iinde alglayamyordu dorusu. Bir sre uzaklamak iyi olacakt belki de. Necati'nin telefonunu denedi, kapalyd gene. Abisiyle gitti demek. Salonda kanepeye uzanm Vivaldi dinliyordu ki, merdivenlerde ayak sessiyle ka-geldi Esme. aalad Doktor; hi de bekledii gibi deildi bak-lan. Durgundu. Snke bir "selam canm"dan sonra gelip yorgunca oturdu kar koltua. Ayaklarna dolanan eker'i eilip 385 alrken de ayrmnda deildi sanki. Kt haber var bunda! Mustafa'ya bir ey oldu! Yrei skr gibiydi Doktor'un. Konumuyorsun! steksizce glmsedi Esme, Valla bilmiyorum ne konuacam, dedi.

 ldrme de syle! Gene isteksizce glmseyerek toparland, lecek bir ey yok canm, dedi. Tam bilemiyorum daha da... gidemeyecek miyiz ne? Gizli bir soluk ald Doktor; gever gibi oldu. Tek derdimiz o olsun, dedi, biraz da tepki gsterir gibi. yle istiyordum ki! zin mi vermiyorlar? Uyanm gibi doruldu Esme, zinde bir sorun yok, dedi. Ee? Toparland, Krtlerle ilikim olduunu biliyorsun. Aslnda bir blk gen var ki, bir avu bunlar, asl yaknlm onlarla benim. Byk Krt kurulular hi yz vermiyor bunlara. Bunlar da kar kyorlar. Anladm, dedi Doktor. Tam sana gre! Ee? Ee'si, etkinlikler yaplacakm Diyarbakr'da; bir-iki salon varm ellerinde bunlann, dzenlenecek. lle de ben yapaym istiyorlar. Sergiler aacaklarm, toplantlar, konserler, oyunlar, film gsterileri filan. Gzel de, gelip bizim haftay buldular! nce tepki gsterecek gibi oldu Doktor. Hemen tuttu kendini, doruldu ilgiyle. Krk dkk anlatyordu Esme. Trkler, Krtler var derneklerde, niversiteden filan, bizim evreden. Sinemac, ressam, tiyatrocu, edebiyat, tarihi... Sevdiim ocuklar ou. Bunlar onlardan da ayr; birka gen burada. Diyarbakr'da epeyi varlarm. Her yerde olduu gibi, Krtlerde de byle; yol vermiyorlar bu ocuklara. Mzik yapmak istiyorlar, tiyatro yapmak istiyorlar. Dil renimi yaptrmak istiyorlar. Kurslar ap eiterek her konuda bir eyler kazandrmak istiyorlar evrelerindeki genlere. Kendilerini kantlamak iin didinip duruyor bir avu Krt genci. yle heyecanla geldiler ki! Scak bir glmsemeyle bakyordu Doktor. Gerekten tam sana gre Esmeciim; kim bilir nasl bir inadna aykrlk iindedirler! Niye olmasnlar, gen, ate gibi insanlar bunlar! Esme 7,87 suskun kald bir. Kucandaki eker'i okuyordu ar, dalgn. Ne diyorsun? Karar sen vereceksin, ben ne diyeyim? Doal ki, evet demesini istiyordu o da. Ne deyecekler? Bilerek, kkrtmak iin sylemiti. Ban kaldrp akn bakt Esme, Ne demesi? dedi. yle olsa oktan evirirdim. Giderleri de ben karlarm, yolu, oteli filan; brakr mym onlara? Ne gc var ki ocuklarn. O zaman gideceksin Esmeciim! Sessiz kaldlar bir sre. Geliri ge zorlanm Krt kyl ocuklarna verilecekmi etkinliklerin, dedi kendi kendine sylenir gibi. Bize ne? Bo ver; gidip mavi cennete fink atalm! Dorulup isteksizce glmsedi Esme. Ne de byle dnrsn ya, dedi. Ama yle olup bitti gibi gelmiti ki bana! Bugnlere rastlamasa olmaz myd yani? Olmazm demek! Glerek bakan Doktor'a kaldrd ban; kalkp yanna geti, kollarn boynuna dolayarak pt, Bir ey syleyeyim mi, dedi. Bir bakma iyi oldu belki de. Yaz ba, koylar tekne kaynyordur imdi. Eyllde iki hafta karz hem de. Marmaris'e, Fethiye'ye kadar uzanrz. Ekincik Koyu, blis Burnu, Gemiciler Adas, ldeniz, Belceiz, Kelebekler Vadisi'ne kadar gideriz. nci gibi koylar var, birbirinden gzel. Saymaya balad gene koylar. ok gezmisin oralarda! Epeyi dolatm. yi bilirim. Telefon almaya balamt. Uzanrken, Yant bekliyorlar, dedi. At telefonu, 388 Efendim... Tamam canm, gidiyoruz... Bu akam m? Me-ralciim, syle o Krt kardelerimize tadn karmasnlar! Pazartesinden nce olmaz. Duralayp Doktor'a bakt. Kapatt telefonu eliyle,

 Yarn diyorlar ille de! Ge kalyormuuz. ok i varm. Sen bilirsin gibisine omuzlarn kaldrd Doktor. Elini ekti telefondan, Kataym uak? Tamam. Biraz sonra arayacam seni. Kapatt telefonu. Doktor'a dnd, Ne yapyoruz? Neyi ne yapyoruz? Sen de gelmek istemez misin? arm gibiydi Doktor. Pek dnmemiti bunu. Olur muydu? Niye olmasnd? Bilmem, dedi. Yk olmam m sana? Olmazsn da, ie koyuldum mu, ne kadar ilgilenebilirim seninle onu bilemiyorum. Sonra bana krlmazsn deil mi canm? Duygulanmt Doktor. Konuyu deitirmek gerei duydu. eker ne olacak peki? Onu zeriz sanyorum. Bizim Reklam-Ar'da temizliki Hanife var, buralarda oturuyor; urayp bakar. Peki, beni neyin diye tantacaksn gzelim? Uluorta tandk birilerinin iine kacaz ilk kez! Duralad Esme. steksiz glmsedi bir, Hi durmadm stnde, dedi. Sorun mu olur diyorsun? Hibir ey demiyorum! Dalgn kald bir sre, dikeldi birden. Ne yapalm? Sevgilimsin! ou Krt genleri gibi bunlar da cinsel konularda banazlar ya. evre daha da banazdr. Desinler ne diyeceklerse! Diyorlardr da, diyecekler de. Gld, Hem ayr odalarda yatmyor muyuz biz? Duralad duymam gibi, yle yapalm istersen, dedi Doktor: Siz yann gidin; ben sonra geleyim Esmeciim, pazartesi. Pek gze batmaz o zaman. Dnd biraz, kar kmad Esme. At telefonu, olurunu bildirdi. Sakn kzma bana! u yaptn Mavi Yolculuk'tan daha ok mutlu etti beni. Glmsedi Esme, Mavi Yolculuk da mutlu ederdi bizi ya, kam deil, onun tadn da karacaz. Yazk ki ok az yer grdm Trkiye'de, dedi Doktor. Dou, zellikle Gneydou, o blge hep gitmeyi dlediim yerlerdi. Bu i bana yarad! Benim iin de ilgin yerler aslnda. Van'a, Hakkari'ye gideceiz diye kuruyorduk bizim Krt kzlaryla. Daha uzun gideriz oralara da seninle. Epeyi arkadan var Krtlerden. Duralad Esme, Var da, dedi. Kzlar ok ezik! Kadnlklar, hele cinsellikleri byk ayplan sanki zavallcklarn! stiyorlar ama, erkek arkadala yaknlk kurmaktan da dleri patlyor! pi koparanlar var ya, ou yle. Ne yapsnlar? Blgenin feodal basklan Krt'n de yamyass etmi, Trk'n de. Yalnz, Krt kzlan dada vuruuyor bugn! Dikelir gibi bakt Esme, Evet, dedi, dada vuruuyor. Kz ayn, olan ayn birlikte, haremlik selamlk vuruuyor! 389 Bozulur gibi oldu Doktor. Doru bir bak myd yani imdi bu kz... Bir sr gencecik insan toplamlar da bana. Kapal ailelerden ou. Kynde, kasabasnda ne olur o kzn da, yaknlarnn da durumu sonra? Tam smrlecek konu; kkrtp rktmek iin birebir. Ne yaparlar halkn desteini yitirirlerse? 390 Buras Trkiye, da dediin de o blge kzm. Doru bunlar da; baka sorunlar kmyor mu byle olunca? Bilmiyorum, bana ters geliyor. Hadi bir kavgaya tutualm bunun iin de! Kavgaya tutumayalm da... Yazk ki ne lkeyi tanyoruz, ne insanlarn. Duralayp bakt Eme'ye, glmsedi. O dnceliydi biraz. Seni ok sevmesem, her eyi cinsellie balyorsun, diyeceim. yle miyim?

Gz gze bakp kaldlar bir sre. Nasl bir ak yreklilik vard bu kzn gzlerinde! Cinsellikle bakt iin mi baland sana bu yata? lszln tesinde anlayszlk bu! Doruyu syle! Deilsin birtanem, dedi. Enayiliim vardr da, sersemliim de var benim belki biraz! Ama sen de... Glerek kesti Esme, Damarna basyorum! Bilmem; yle oluyor sanki! yle bir ey yok canm, dedi Esme. Hep diyorum sana; her dediimiz rtecek mi ille de? Ayn eyleri dnmyorsak doruyu iki koldan aryoruz demektir; ne var kzacak? Gel de kar k! Bym de klm bu kz! Ondan ok sana yakr bu szler, deil mi? Ezbere sylyor!.. Sen nasl sylyorsun? Ama sen kzyorsun bana! eytanca glmsemeyle parlyordu Eme'nin gzleri. En ok kim kzd bugne kadar, dndn m? Dnmesine ne gerek vard; daha sylerken aynmndayd samaladnn Doktorcuk! nk damarma basyorsun! Glmeye balad Esme. lle de baypas yapacaz erkek damanna; "Doruyu ben buldum" diye kabarp duracaksn sen de! Sessizce glmser grnmeye alyordu Doktor. Hrn bu kz! Bilgi! Sevmesem bir gn dayanmam sana, biliyor musun? O da dayanmaz sana, biliyor musun? Bilmez olur muyum? Kucaklayp pt Eme'yi. Zeki kadnla uraamam derdi, bizim bir eczac vard; ne kadar doruymu! Gld Esme. Aptal erkekle uramak daha gtr. Biliyorum senin iinin daha g olduunu; yzme vurup durma! Konuman da istemiyorum artk, yetti! Birden kzm gibi uzanp yine kucaklad kkr kkr glmeye balayan Eme'yi, btn gcyle skt kollarnda, pcklerle donatt yzn. ok mutluyum, dedi. lmm senden olsa da! Gl donar gibi oldu yznde Eme'nin. ekilip durdu, Yeilam'da da kalmad artk bu kt filmler! dedi. At kafandan u "ldren kadn" karabasann! Cad deilim ben! Senin yaamandan baka neyle mutlu olurum byle? Doktor'un bir ey demesine kalmadan kalkt. Yetti samaladmz. Acktm. Ne yapyoruz? En iyisi bir yerlere gitmekti bu gzel havada. Mamasn, suyunu kaplanna koydular eker'in, ktlar. lgin bir-iki resim sergisi varm Beyolu'nda, onlara gideriz istersen, diyordu Esme. Yemei, gene Eme'nin nerisiyle, Eminn'nde, limana bakan bir kpralt lokantasnda yediler. kp Halic'i, Galata srtlarn seyrederek, tek tk konumalarla kol kola Karaky'e yrdler ardan. Tnelle Beyolu'na ktlar. Galatasaray'a 391 392 doru giderlerken, yol boyu kitaplara urayp kitaplara baktlar. Goya' ok sevdiini biliyordu Eme'nin. Kaln, gzel, ederi yksek bir Goya reprodksiyonlar albmn Doktor, hibir ey demeden sardrmaya kalknca aalar gibi oldu Esme. Ne yapacaksn bunu? Akama yeriz, dedim! Gld Esme. Goya'y ok severim, aldm, dedi Doktor. Sen sevmeyebilirsin! yle ciddi sylemiti ki, Ben mi sevmem? diye gzlerini aarak kt birden Esme. Kzma canm! O ki seviyorsun, sana veririm! Bo bulunup iletildiini anlaynca glmsedi. ok para, dedi konuyu atlamak ister gibi. Param emeimle kazandm; istediim gibi harcarm! Smscak glyordu Esme. Sokaa knca aslp kendine bastrd Doktor'un kolunu Sa ol canm, dedi. Sevindirdin beni.

Galatasaray'daki sergi olduka kalabalkt. Kzl olanl tand birileri Eme'nin evresine dolutular hemen. Sanat tutkulusu Doktor Nahit Bey diye tantt bu yal amcay Esme ya, kimse oral olmad. Yalnz bir kz sinsice glerek bakyormu gibi geldi Doktor'a; yanndaki kza da eilip bir eyler fsldad sanki! Faklteden toplu gelmiler sergiye; buradan da, bir gsteri varm bilmem nerede, oraya gideceklermi. Ressam Anka-ra'daym serginin. Konuulanlara kulak verdi; eletiriden ok bilgie ekitirmelerdi resimler zerine syledikleri. Ressamn tanyorlard; Akademi'den yeni km, evrelerinden biri olmalyd. Esme konumuyordu pek. Doktor da sevmemiti aslnda; soyut-somut karm zenti boyamalard oun. ocuklardan sonra onlar da ktlar. Resimler zerinde deil de yerin kullanm, tablolarn aslma dzeni stne bir eyler syledi Esme; iyi bir sergileme deildi. Parmakkap'daki sergi ilgin geldi Doktor'a. Atina'da yaayan, kocas Trk, bir Rum kadn ressamn-m bu da. BCEKLER-BCEKSLER'di ad. Birbirine girmi renkli bcekler, trtllar, arlar, ya da benzerleriyle scak renklerin kaynatrd, ara ara seilebilen kadnl erkekli plak insan figrleri, belli belirsiz karsanabilen yzler vard tablolarda. Birbirini yinelemeden, apayr izgiler, renklerle ayn temay iliyordu resimler. Sergi adnn alglatabilecei talama, taklma deil sevin, coku egemendi anlatmda. Yalboyayd hepsi de. Renk arayn, kullanmn zgn, arpc bulmutu Esme. "Doann cvlts var," demiti, renklerin kaynat bir keyi gstererek. Evet, yleydi; znde o vard resimlerin. Buradaki yerletirme, sergileme stne de eletirel szler etti; onlar da doru grnmt Doktor'a. Bilmedii eyi syler mi hi bu kz! kp Tak-sim'e doru yrrlerken, "Ben gideyim," diye duralad. Gece Doktor'da kalacakt; valizini alp gelirse, sabah kp gitmek daha kolay olurdu. Ayrldlar. Eve dnd Doktor. Esme valiziyle geldiinde salonda masay kurmutu; mutfakta yemekleri styor, salata yapyordu. Yiyecekleri, iecekleri tepsiyi alp salona ktlar. Rak iyi giderdi bu akam. eker de merdivenleri trmanmt zorlanarak; dolanp duruyordu ayaklarnn dibinde. Masann bir ucunda ona da yiyecek verdi Esme, okad. Yemekte de, sonra da temel konu Diyarbakr yolculuu oldu. Aykr grnecek siyasal arlkl sorunlara deinmekten, atmaya deriz kaygsyla hep kanmt Doktor. Mustafa'nn vurulmas olayyla Krtler zerinde srp giderken konuma ardan Krt sorununun siyasal zmnde odakland. Umduundan oktu Eme'nin bildikleri bu konuda. PKK, KOMKAR, RIZGAR, daha bir sr Krt rgtleri, aralarndaki didimeler, atmalar zerine epeyi bilgisi vard. Mezapotamya Kltr Merkezi'nden, dndakilerden arkadalar edinmiti. Krtlere yaknlk duyduunu da saklamyordu. Aslnda atak olan davranlarn bu konuda da tutuklayan, aileden gelen siyasal basklara kar duydu393 I u tepki olmalyd. ine yerlemi kukulu, ekingen davran, tm siyasal edimlere, eylemlere uzak bakmaya, souk yaklamaya itiyor bunu. Biraz rgalamak gerek! Krt sorunu temel sorun; onu zmeden bir yere varamaz lke! Sessiz dalgnd Esme. steksizce ald, 394 yle de; hangi temel sorun, nerede zlebilmi ki, dedi ardan. Kolu kanad krk grnp dikine tra konuacak gene! Glmseyip gevemeye alt Doktor. Bu kadar karamsar olmaya gerek var m Esmeciim? dedi sevecen bir sesle. Kimi sorunlar zlm olmasayd u toplumda, kim arabilirdi seni bugn Diyarbakr'a szgelimi, salon dzenlemeye? Duymam gibi sessiz, dalgn durdu bir sre Esme. Minik bir yudum ald raksndan. Kendimizi avutacak bir sr olgu bulunur, dedi. Bunlar cicili taklar. Gvde irkin! Temel sorun diyorsun sen sevgilim! Duralad Doktor. Evet doru sylyordu kz! Doru sylyordu da... Sorunun temelden zm iin birikimler gerekir Esmeciim. Aslnda... Syleyeceklerinin hepsini biliyorum canm, diye kesti Esme. Evet, aslnda... binlerce yllk erkek toplumu ayn acmaszlkla ayn irkefte debelenip

duruyor. Ordu gidiyor Krtlerin stne, kan dkyor, ikence yapyor, tvbe dedirtecek; iki bin yllk Krt, "Krt deilim," diyecek! Acl alayla glmseyip ald gene, Krt daa kyor, ben Krtm, diye! teki saldryor, deilsin diye! nsanlar lyor. Kendini koruyamayan kadnlar, ocuklar lyor. Birileri kahraman oluyor. Birileri hayn oluyor! Gzlerini Doktor'a dikip kald bir sre. Byle mi zlecek temel sorun? Nasl zlecek peki? Kmldamadan bakyordu Esme. Bilmiyorum akas, dedi isteksizce. Bu sorunun nasl zleceini bilemiyorum. Bilsem... Doktor da sessizdi. Neyi, neresinden balayp, nasl anlatacakt bu kza imdi? ekinerek ald yavaa, nce zlebilir olduuna inanmak gerekiyor sorunun, dedi. Sorun varsa zm de bulunacaktr er ge. nsanlarn bozduunu, gene insanlar deitirecek; kim yapacak baka? Birbirlerini ldrerek mi? Suskun bakt Doktor. Bu kan dklmesin diye ben nelerimi vermezdim biricik sevgilim? Bir doktora soruyorsun bunu! Ne olmu? Nazilerin en canavar doktorlard! Sessizlii Doktor bozdu yavaa, Doru syledin, dedi. Her alanda canavarlar yaratyor bu toplum! Olaylara irenerek bakan kendince bir doyuma vanr belki! Ama bu bireysel davran en ok o irkinlikleri yaratanlara kazandryor. Esme sze giriyordu ki keser gibi ekledi Doktor, lle de sana karymm gibi alma szlerimi Esmeciim! Ben senin yannda olmaya alyorum. Olaylara tek tek baknca doru saptyorsun belki. Ama para para alglyorsun! Salkl sonuca varmak iin onlann arasndaki ba, ilintiyi de grmemiz gerekiyor. Grnce ne oluyor? Kahramanlar da oluyor, haynlar da, ne yapalm ki? Souk, sessiz bakyordu Esme. Ferdane kahraman m, hayn m? Beklemedii anda yumruk yemi gibi oldu Doktor. Toparlanp glmsemeye alt isteksizce. Hi de iyi bir rnek gibi gelmiyor bana bu! Niye? 395 Ferdane'ye gelinceye kadar akam olur! oktan oldu akam! Karanlk bast! Yorulmu gibi duralad Doktor. lle bu kzn dedii olacak! steksizce glmsedi boyun eer gibi. Hayn demeye dilim varmaz. Bir gnler kahraman denmesine de kukuyla bakmmdr. 396 Ben hepsine kukuyla bakyorum! Nereye ekildiinin ayrmndayd Doktor. Domuzun bakna bak! Biliyorum Esmeciim. Ama o yol kmaz sokak! Ben de onu sylyorum sevgilim! Bunca yl kavga verdiniz. Ortak aclar yaadnz. Ferdaneler de aranzdayd. Sessiz bakyorlard. Onlara sorsak ne derler? Doktor Saim hayn m, kahraman m? Ne gerek var sormaya? Souka gld Doktor, Diyelim ki ba hayn dediler. Hanginize inanacaz? Frlayp kalkt masadan Doktor, Aman, istersen onlara inan, dedi skntyla patlam gibi. Oidipus'taki yolu kesen ejderha dikildi gene karma? Paralayp yiyecek beni ille de! Ye de kurtulaym bari; ne yapaym? Gerginlii nlemek iindi yapt aslnda. Alayl glmsedi Esme. Birden yer miyim hi, dedi, bitiverir sonra! Azar azar koparmak daha tatl byle! Gld Doktor tutamam gibi. Dnp gene oturdu Eme'nin karsna.

 Bak gzelim, dedi. Bak benim birtanem! "Kahraman", "hayn", kiilerin birbirine taktklar gnlk, ou bo etiketler olmu bakyorsun! Onlara bamllk da gln! imiz bunun iin g. nemli olan, toplumun deiimindeki, daha geni anlamyla tarihin akndaki doru izgide yer almak. Olmu olacak tm deerleri yaratann insan emei olduuna inanyorsan, yaratan insana sayg duyuyorsan, ezip yamalayanlara sava aacaksn! Oh, ne kolay reete deil mi? Bin bir pislie bulanm, karman orman bir dnyada kolay m o doru izgiyi bulmak? u deniz kysndaki geni, asfalt bulvarda bile, bin bir kaza, bin bir tehlike var uyank olmazsan! Tam doruyu bulmann kahrolas g olduu yolda kadnlar daha ok ac ekiyor, kuku yok. 397 Erkekler ekmiyor mu? ou, az, ac acdr sonunda! i salt kadn erkek kavgasna indirgedin mi ekilenler de boa gidiyor. Konumay dudann alayl kvrmndaki bir glmsemeyle dinliyordu Esme. Darlma sevgilim, dedi birden. Dersini iyi bellemi okul ocuklan gibi anlatyorsun! Ayrm yaplmam da hangi ekilen ac boa gitmemi bugne dek; gsterir misin? Kzdn belli etmemeye alt Doktor. Sen de dersine hi almayan haylaz pilere benziyorsun! Yabanllktan, ilkellikten, ortaaclktan bugnk dzeyine nasl gelirdi insanlk, tm ekilen aclar boa gitmi olsayd? Syler misin? Evet, birileri ac ekiyor; ortaya kardklar gzelliklere gene ac ektirenler el koyuyor! eytanlarn klah deiiyor sadece! Klah kapanlar da erkekler! Bir gerilim iinde suskun kalmt Doktor. Ne bilgi karsn sen be! Klah kapan asl eytan sensin denmez mi imdi buna? yle olmuyor mu? Kzgnlk dolu bir diretkenlikle bakyordu Esme. Yeniden mi anlatacakt her eyi bu kza imdi? yle oluyor gibi grnyor ya, yle olmuyor! Daha nce de geti aramzda; szgelimi, Gven'dcki kiilerin, Turgutla-nn, Halillerin, Seherlerin ektikleri, katlandklar aclar bouna m oldu, diyorsun? Bilmiyorum, dedi Esme serte. Ben byle bir acya katlanmay anlamyorum bugn. Tarih boyunca yinelenip durmu bu i. Sosyalizmi kurunca kurtaracaktnz bizi bu alaklktan! Dediiniz oldu mu Doktor Nahit? Kurtulduk mu? Gerek sosyalizmi kurabildik de mi olmad? Kuramadnz diyenlere hayn diyen de sizdiniz! Yalan m kzn dedii? Duralamadan srdrd Esme, Kuracaksak doru drst kuralm. Salt erkeklerin kuru s-398 ki palavralaryla deil, gerek aklla olur bu i! Kadnlarla birlikte olur ancak, olacaksa! Kadnlarsz olsun diyen kim? Derler mi? Kimseyi salt dedikleriyle deerlendiremezsiniz, demiyor mu Marks? Evet, yle der. Gerekten epeyi ey biliyor bu kz! Vay bama gelenler! Aksayan bir yan, bir taknts olmasa hani... Saylan alt alta yazp topluyor sadece; birbirine arpmasn bilmiyor! arpnca aclar kacak ortaya; korkuyor belki ondan da; sylemiyor! Kim korkuyorum diyebiliyor ki? Kim bilir nasl gryor o da beni? yle deil mi canm? Ne yle deil mi? Saplantl, takntl bir erkeim ben! Duralad Esme, Erkekliin yazgn; kurtulamazsn da, dedi, kukulara dtn, arayta olduun belli senin de! Temel ballklarna bir ey dediim yok, gryorsun! Alaylca glerek srdrd, Belki biraz da utan belas, eski cicilerini birden atamyorsun stnden! Dorulur gibi oldu Doktor. Yazk ki seninle atmamz temelde Esmeciim. Evet, akl yardmyla geeceiz sosyalizme de, ynlarn tarihsel bir an yakalad akmada tm gcyle yklenmesiyle geeceiz gene de. Dz, kuru mantkla, bireycilie

dnm, kadnd erkekti hrlamalaryla deil! Bir eyler getiriyor onlar da derken paralayarak neleri te yana tad gzden kayor aslnda! Tarihten ekilmeye yazgl hibir egemen snfn o insanca boyun eme bykl grlmemi ama, dileyelim kansz olsun gene de! Her gn kan dklyor aslnda ya, tarihsel anlar, pislik iinde bin bir oyunla karlrsa daha da ok dklr kan. Kan dklmekle de kalmaz bu nkleer ada, evrensel trajedi olur! Evet durum bu! Dorunun yengisi iin, bugn de gereinde yiite aclara katlanmak dyor kimilerine ne yapalm ki! nanmyorum byle bir zorunlua, o acya da katlanmayacam sevgilim! Kadnlara hibir ey getirmedi ektikleri! Sevecen bir glmsemeyle bakmaya balad Doktor, Ne yapaym ki erkeim, ben de seni ok seviyorum Esmeciim, dedi. O acya ben yazglym demek ki! Baka ne yapabilirim, seve seve katlanacam! Gld Esme. Bir yudum ald raksndan. Hep byle kandrdnz! Sana kahramanlk der sevgilim, erkeksin! Aclar kadnlarn pay! lediin suu aklam oldun deil mi canm? Doktor da yudumlad raksn. Suluyum! Ne yapacaksan yap sevgilim! Romanndan balayalm! Emekilerden yanaym diyorsun, tembelsin, dalgacsn! Yalan m? Doru! Yiitlii vyorsun; Romana balamak yrekliliini gs-teremiyorsun bir trl! Yalan m? Doru saylr! Kadnlara ektirdiin aclarn cezasna katlanmak arna gidiyor; yle deil mi sevgilim? Hayr deil! Kadnlarn bana ektirdii aclarn cezasn kim ekecek? Benim ekmemi istiyor musun? Nasl isteyebilirim? steyebilirsin! 399 Tm erkeklerin cezasn bana ektirmeye kalkman gibi mi? Senin kadar acmasz olamam sevgilim. Ben kadn sorumluluumu stleniyorum. Sen de erkek sorumluluundan kamadn m eit konumaya balarz! Daha bir eyler diyordu ki, Doktor'un telefonu almaya balad. Bakt, tam karamamt da, bildii bir numarayd. At 400 hemen, Abi selam! Muhittin'di. Sevindi Doktor. Merhaba canm! kr! Kayplara kartnd. Portekiz'deydim, bir ilere takldk. Salnz iyi? Bir sorun yok. Sizin yok ama, Nicole'n var! Anlamamt birden. Sorup duruyor sizi! Bir bakta ne yaptnzsa, kafay takm kz! Anmsamt Doktor. Glmeye alt. Gevezelii srdryordu Muhittin, Eyllde buradalar. Bu kez kurtulu yok, bilesiniz! Azndan karm gibi, Artk hi olmaz, dedi Doktor. Byk sylemeyin! Sevgilim var! Bir kahkaha att Muhittin. Asl imdi olur ite Abi! Tutamayp gld Doktor da. Ben aldatmam. Eme'ye duyurmak iindi sanki! Aamad kale olmad bildiim Nicole'n; sylerim, daha sk saldrr! Bir de stl kahve syle! ocuklardan duymutu bu efelenmeyi de. Gld Muhittin, __St koymaz kahvesine Nicole. Syleyeyim, Malaga arab getirsin; onu iersiniz ba baa! Bu geveze olanla ba m edilirdi? Sustu Doktor. Hemen al-j, Muhittin. Bizim Dede'yle sizi bir le yemeine gtreyim diyorum.

 Dede mi? 401 Fikret Abi canm. Boyuna sizi sorup duruyor. Hangi gn uyar size? Sessiz kald Doktor. Gzn dikmi dinleyen Eme'ye bak. Bugnlerde burada olmayacam Muhittinciim. Hayrola! Bir i kt. Ankara'ya filan belki... Dnte o zaman. Ararsnz deil mi? Ararm. Sa olun Abi. Bekleyeceim. Salkla kaln! Sen de sa ol canm. Fikret Bey'e selamlar, sayglar. Kapatt telefonu, bakan Eme'ye, Muhittin, dedi. Tanyorsun deil mi? Tanyor saylmam. Suat'la eski arkadalar. Ara sra urar Reklam-Ar'a. Az kalabalktr. Nicole kim? Duydun mu? Gizli miydi? Yoo. Bas bas baryor adam, duymam m? Glerek zetledi olay Doktor. Niye Ankara, dedin? Bilmem! Diyarbakr deyince sorulara kalkar bakarsn imdi! Telefonu dinliyorlarsa nereye gideceimi duymasnlar m diyecekti? Alayl glmsedi Esme. Sakn Nicole' bekleme, ben sana Malaga arab getiririm! 402 Bak o zaman beklemem! Sz ama! Sz! Diyarbakr'da ieceiz hem de. Uykum geldi, biliyor musun? On ikiyi geiyordu yattklarnda. Yatak odasnn kapsnda kucaklad Eme'yi, tutkuyla pt anason kokulu dudaklarndan. Odaya ekiyordu ki, soluk solua, iter gibi kurtard kendini Es Uslu ol bakalm, dedi. Malaga arabn anca artk. Diyarbakr'da. Saat dokuzda kalktlar sabah. Ekmek, gazete almaya kt Doktor. Kahvalty balkondaki alak masaya kurmutu Esme. Deniz, gk, paral bulutlar, martlar, tekneler, kyda gezinen insanlar, koturmacayla akan trafik, balkondaki tm bildik grntlerin cokulu arlarla balatt bu lgn sabah saatinde, ayrln karaltsndaki tek tk szcklerle sessiz, ardan ettiler kahvaltlarn. Masa dibinde verilenleri yiyen eker'i alp sevdi Esme. Akam ararm ben, dedi Diyarbakr'dan. Kaldmz oteli sylerim. Yarnki uakta karlamaya bakacam. Hi gerekmez canm. Ben gelir yerleir, bulurum seni. ine bak sen! On bire doru kt Esme. Uaa gitmeden Beyolu'nda yol arkadalaryla buluup konuacaklard nce. Daha avluda p-rlerken ezici yalnzlk kmt stne Doktor'un. Giden annesini brakmamak iin tepinen kk bir ocuk gibi, beni de gtr diye sarlacakt neredeyse Eme'ye! Ayaklarna srtnp duran eker'i alp sevmesine, son pc ona kondurmasna da bozuldu bozulacakt. Esme kp da kapy ekince incecik bir tel kopmu, lo bir glge dmt tm eve! Ne k ltl balkon, ne oyalanmak iin koyduu mzik, kartrd kitaplar, dergiler, gazeteler, ne eker'in ikide bir sokulup ayaklarna srtnmesi, bu sisli bulutu aralayamyordu. Romanla ilgili bir eyler karalamay anmsamak bile geriyordu sinirlerini. Doru diyor jyZ; tembelim. Niye gitmemiti sanki; ne vard bir gn sonraya kalacak? Sen yaptn bu akllca neriyi! Hangi aklszca iimi akllca yapmadm ki? O niye olur dedi peki? Uzattn! Bari gidip uak biletini alalm! abucak giyinip kt evden. Aksaray'da, ara sra nnden getii gezi biletleri satan yere girdi. Pazartesi ua doluymu Diyarbakr'a; yedee yazarlarm ancak. Yer alma olasl da gl deilmi pek. Sal iin de ivmesi gere- 403 Idyormu; kapanabilirmi o da. Eme'ye kzyordu iinden ni-yeyse; byle brakp gitmiti onu ite! Akllca davranmak zorundayd gene, ne yapsn; salya ald biletini, dn ak. Bugn nasl geireceini dnrken bir de yarn kmt. Bu yaz gnnde sinema salonuna kapanmay da ekmiyordu ii. Laleli'ye doru karken kuatan kent grltsne kannca unutur gibi oldu kendini. Gidip bir Topkap

Saray'n m gezseydi? Arabaya binip de Sultanahmet'e varnca Glhane Park'na gitmek geldi iinden. nnde inip parka girince de daha iyice duyumsad kendini; gevemi gibiydi. Hayvanat Bahesi varm burda! Ne hayvanat baheleri grmt darda! Zavall hayvancklarn tutsaklk kamp ite! Gkleri tutmu koca aalarn glgesinde Sa-rayburnu'na doru yrrken mutluydu sanki! Parktan sonra demiryolu kprsn geip de karsna alveren grkemli stanbul limanyla karlanca mutsuzluu unutmutu artk! Burundaki lokantada o byleyici gzellie dalp giderek le yemeini yedi. Keyifle iti kahvesini. Hesab deyip kt. Ardan yrd yola doru. Eve mi gitseydi; Beyolu'na kp ayrlaca kentte mi dolasayd? Geen bo arabalar kollarken ardnda brakt gzellie dnp bakt yle bir; bakmasyla da gerideki duvarn kysnda, srtn yana dnen adama arpt gzleri. O deil miydi bu? Beyolu'nda iek Bar'a kadar izleyen, Yenika-p'daki gazino kapsnda Sleymanlarla buluan herifi Tknaz, sar, kvrck sal; ilk kez ekiyordu herifin ipak fotorafin byle! Sandan bandan ok sinsi saklanndan belli! Ne korku, ne gerilim, glmek geliyordu iinden.-Dnp yanna m giteydi u herifin? Arkada sen kimsin, nesin? diye koluna girip... Yoktu dndnde. Baknd, gremedi evrede. Geride, akl Gazinosu'nun arkasnda bir yere girdi belki. Benzettim mi yoksa? Bu benzemeler de beni buluyor hep! Geen bo taksiyi durdurup binince de dnp bakt arabann arkasna doru; kimse yoktu grnrde. Dalgn bakp durdu getii yollara. Tak-404 sim'de inip gezide dolat bir sre. Bankta oturup tarhlar arasnda koturan ocuklara bakt iinde yank bir zlemle. zerine keceklerden kurtulmak ister gibi kalkt hemen; alana indi aralar kollayarak, Beyolu'na girdi. Vitrinlere bakarak yrmeye balad ar ar. Emek Sinemas sokann kesine gelmiti ki aklr gibi kald birden. Ferdane geliyordu sokan iinden, yannda birileriyle. Kalabalkt; sinema k olmalyd. O grmemiti Doktor'u. Dnp biraz gerideki kitapya girdi hemen. Kitaplara bakar gibi yaparken sokaktan geenleri kolluyor-du. Biraz sonra, yannda bir kadn bir erkekle getiler Taksim'e doru. Adam bir eyler anlatyordu; Ferdane durgundu sanki. Biraz bekledikten sonra kitapdan karken ayplad kendini. Ne vard rkye kaplm gibi byle! Belki de daha iyiydi yz yze gelmek; ne yapacan grrdn hi deilse! yi, dnp ardndan koalm bari! Galatasaray'a doru yrd can skkn, taksiye bindi. Eve gelip kapy anca baknd; zarf, kt mat yoktu eiin dibinde. eker dolanmaya balamt ayaklarna. Kucana alp sevdi, okad. Mama, su koydu kaplarna. kp du yapt. Odada uzand. Salonda balkona ktnda gn batmak zereydi. Yatmt; sabahki tedirginliinden iz kalmam gibiydi. Kula Eme'nin telefonunda olmann dnda doal akmndayd her ey. Mozart CD'si koyup kst biraz; kim bilir kanc okuyuunu geende yarsnda brakt Cinler'ini ald Dostoyevski'nin, yasland koltuuna. Okumaya balar balamaz da yazmay dledii romanna kayd. Eskilerle ilgili ald notlarn, yapt karalamalarn tm de gereksizdi aslnda. O yal kadnla torununun kuak atmalarnn da ekici yan yoktu. I at sakzlard bunlar! Ak anlatacam diyorsa, bilmedii eyleri sylemeliydi insanlara. nsanlarn bilmediini ben nereden bileceim? Romanc o bilinmeyeni bilene diyorlar Doktor Nakit. Bilineni yineleyen gerek sanat yapt nerede grlm? K-vramayacaksan brak bakalan yapsn! Havlu atacak durum yok daha; hemen kma tekmeyi vurma! Salt benim bildiim bir eyler de kar bakarsn! Vardr olmaz olur mu; az ey mi yaadn, grdn? Ka kii tanyor u Esme gibisini, szgelimi? Baka eyler de grdm! Asl anlatacam... Telefon alyordu. Esme bu. Frlayp at hemen, Syle birtanem. Rahat geldik canm... Otelindeyiz. Doluymu yalnz; zgnm, baka bir otelde yer bakyorum sana. Naslsn, biletini aldn m? Ben sal gelebiliyorum Esmeciim. Yarnki uakta yer yok dediler. Hay allah, bizimkiler sana da ayrtabilirlerdi. Niye akl etmedik sanki? Salya aldn biletini? Almasam, o da gidiyordu. Salk olsun, ne yapalm? eker'i de sylemedim Hani-fe'ye.

 Dert deil; bizim kahveci Recep Efendi bir zm bulur sanyorum. Buradan istediin bir ey? Seni! Uarak gelirim! Gld Esme. Bu geceden balyoruz. ok. Salya greceiz. pyorum canm. Ben de birtanem. Telefonu kapatnca durulmutu ii; her ey yolundayd. Rahat uyudu o gece; onu geiyordu kalktnda. Duunu, kahvaltsn edip kt. Bylesi zlem ykyle evde ezilip bunalmann anlam yoktu bu sonradan kma son gnde. Seenekler stn405 de durmadan, babo gezgin gibi aklna estiince, akam edene dek dolaacakt kenti. Yann ayrlacakt stanbul'dan; "Gidip de gelmemek var, gelip de grmemek var"d! Aman nasl da gizemli yerini bulmutu ya bu yavan sz! steksizce glmsedi. Gelecekti de, grecekti de, uak dmezse! Ne var imdi ua drecek! Olmayacak ey mi? Seni mi bulacak? Eme'yi bula-406 cana beni bulsun! Brak u aptallklar artk! Braktm! Kimi alanlarda, kylarda, kprlerde yryerek -Unkapan Kpr-s'nden gemiti-, kiminde arabayla Aksaray'dan, Karaky, Galata rhtm, Tophane, Beikta'tan Ortaky'e vardnda bir buua geliyordu. Yldz Park'ndaki kke arabayla kt; le yemeini keyifle yedi slamc Trk mutfa lokantada. Parkn ardan yelle kmldayan yemyeil dallar ardndan Boaz grnyordu. bek bek masalarda, rtls, ak giyimlisi kadnlar vard. Bir de hibir ey deimedi diyor sevgilim; kadnlarmz sultanlarn kknde masalara kurulmu yemek yiyor, daha ne olsun! Kahvesini itikten sonra kalkp doland parkta. Yapraklarla rtl gletlere, ta yukarlardan geen uaa bakt. Banklarda oturup gzlerini kapatt; ku seslerini, aakakanlarn taktaklar-n, yaprak, dal hrtlarn, arada bir ken sessizlii dinledi. Yorgunca indi Ortaky'deki yola. Taksiye binip eve dnnce kapy aar amaz koan eker'i alp severek kt odasna, yatana uzand. eker de kvrlvermiti yanna. Nasl da almt unun kapda karlamasna! Uyandnda dinlenmiti. Dua girip ktnda dipdinti. Gn bitmiti artk. Akamn Marma-ra'daki son klarna' bakt balkona kp. lendeki lenden sonra ackmamt pek. nip arap, meyve, peynir kard mutfaktan, stanbul trklerini koyup kt koltuuna. eker de kucandayd. Kula telefondayd krmz arabn yudumlarken; Eme'ye nispet verecekti! Uzun saatler bekledi kitaplar, reprodksiyon albmlerini kartrarak; almad telefon. O arad sonunda; kapalyd Eme'nin telefonu. e dalarsam ilgilene-mem demiti kz. Ge saatte televizyonda haberlere bakt bir sre, yatt. Gece sk sk telefon sesi duydu sanki uyku arasnda. Derin uykuya sabaha kar dald ancak. Ona doru uyand. Du yapp giyindi hemen. Gazete almaya ktnda mahalle kahvesine urad. Mahalleden bir kadn gnderecekti Recep Efendi birazdan; eker'e nasl baklacan gsterip parasn da konuurdu onunla. Balkona kurduu kahvalt masasnda ayn yudum-luyordu ki, kapnn zili almaya balad. Kadn geldi! abucak 407 indi merdivenleri; kapy anca duralad bir. Gnaydn Doktor Bey! Kimdi bu sarn, akr gzl adam? kard karyordu ki, Ben Macit, dedi adam. Anmsadnz m? Avukat Mustafa'yla birlikte Borsa lokantasnda... Bir irkilmeyle anmsamt. Evet, tanmtk. Buyrun! Sizi dinliyorum anlamndayd sanki "buyrun!" eri almay dnmyormu gibi dimdik, yz yze kalmt kapda adamla. Sizinle biraz konumamz gerek Doktor Bey. ekilince girdi adam. Doktor nde, adam arkada ktlar merdivenleri. Balkonu gsterince, "erde oturalm," dedi adam! Gizlilik mi gzetiyor? Doktor'un iinde birden dikelmi rk, ekingenlik artan bir ilgiye brakmt yerini. Karlkl oturdular salonda. ay, kahve nerilerini evirdi adam. Ksa bir sessizlikten sonra,

 nce ben soracam izninizle, dedi Doktor. Nedir bu Mustafa Bey'in olay? Bekliyordu sanki; akr baklarn Doktora dikti bir sre, Tam akla kavumad daha, dedi szcklere tek tek bastrr gibi. Kan davas da deniyor, yanllkla vuruldu da deniyor. Olay kark biraz. Sevindi Doktor bir anlamda; bizimle ilgili deil demek! Pek mi gl olaslkt? Ameliyat sonucu? Bu sabah alacaklard ameliyata bildiim. Almanya'ya niye gtrld? Kurunlar burada alnd demilerdi. Beyinde merminin yapt kemik krklar, dokudaki kanamalar, phtlar omurilie inen delii tkam; alnmazsa su top-larm; hidrosefali yaparm. Dekompresyon diyorlar; burada 408 k tehlikeliymi bu ameliyat. Ferhat Bey Almanya'dan youn bakm donanml ambulans uak gnderdi. Hanover'deymi bu iin merkezi. nl bir profesr var dediler orada. Sessiz kaldlar. ok zd beni, dedi Doktor. Evet, zc. Sessizlik kyordu gene. Buyrun, sizi dinliyorum. Doktor'u inceliyormu gibi bir sre daha baktktan sonra ald adam. Bugne dek uzatabildik sizin ii. Yirmi bin dolar kesin yalnz; deiiklie yanamyorlar. Beklemiyor deildi; g durumda duyumsad kendini gene de Doktor. Al paran m diyecekti bu adama imdi? Hibir gvencesi yok; belay savaca nereden belli? Paray sokaa atmak gibi. Bakn Macit Bey, dedi. Tm ilerime Mustafa Bey'in baktn biliyorsunuz. Sizinle konuan da oydu. zellikle byle ilerde karan hep o veriyordu. u son gnlerde yle aknm ki, ne diyeceimi, ne yapacam bilemiyorum. Souka bakt adam, Kardaki yle deil, dedi gene tek tek bastrarak. Ne diyeceini de biliyor, ne yapacan da! Szleri de, dik baklar da ak bir gzdayd adamn. Bir sessizlikte ban nne emi dnyor gibiydi Doktor; dnemiyor, ne diyeceini de bilemiyordu oysa. Toparlanp doruldu, Ferhat Bey burada m? Aptalcayd soru. Biraz nce demedi mi herif Almanya'da diye? Bilmiyorum. Telefonu filan? Onu da bilmem. Bir sessizlikten sonra, Onun bir ey yapabileceini sanmyorum, dedi adam souk bir sesle. Bouna vakit kaybedersiniz. akaya gelmez bu iler Doktor Bey. Elimizden geleni yaptk. Gerisi sizin bileceiniz. Kalkt adam. Doktor da kalkt. Merdivenlere doru yrrken srdrd ayn souk sesle. Ayn on birine kadar opsiyon verdiler. Bundan sonraki cumartesiye bitiyor sre. Telefonunuzu? Telefon kullanmam. Bulurum ben sizi. Merdivenleri abucak indi; "yi gnler!" deyip ekti sokak kapsn. Merdivenin ortasnda kalakalmt Doktor. Bir eyin ayrmna vard sanki birden; mafya bu herifi Polisten mafya, mafyadan polis! Snrn izen kim? Karmakarkt kafas; neye inanmas, neye inanmamas gerektiini nasl bilebilirdi? Ayn ikisi bugn; dokuz gn var demek! Verip kapatsaydm keke u ii! Ak bilet aldk ua, bouna ok para verdik ona da. Dndne bak! Onunda dnmeliyim ki en ge... Eve gelir gene herhalde; nerde bulacak beni baka? Diyarbakr'da bulur seni, bu evi nasl bulduysa; mafya bu! Umarszlk iinde dnp yanm brakt kahvalt masasna oturdu balkonda. Toparlayp kalkt biraz sonra; yemek istei kalmamt. Ne Allann belas ilerdi be! Ar benzeri bir arlk gezinir gibiydi gsnden koluna. Sinirlenmiti, ondan myd? Tatsz bir belirti de olabilirdi. Byle kafay takarsan niye olmasnd? Eme'nin de arad yoktu ite! Demesiyle telefonun zrlamas bir oldu. At hemen,

409 - Gnaydn canm! Bugn geliyorsun? Akama oradaym. Dn aradm seni, kapalyd telefonun. Dn gece te yattm. Mahzen gibi bir yerde alyorduk; ekmiyormu telefon. arj da bitmiti. yisin? Seni grnce iyi olacam. Minibse anyorlar. ptm birtanem. eker'i de p 4^0 benim iin! Onu da greceim geldi, biliyor musun! yi almalar! Sa ol canm! Kapand telefon. Eme'nin cvlh sesi silip atmt iindeki pas. Ne var bu kadar kendini brakacak? Verirsin otuz milyan, biter gider! Biter mi? Hemen de iki haftan var daha, dnrsn; ivmeye gerek yok! Kap alnd. Recep Efendi'nin kadnyd. Bir-iki temizlie de gelmiti daha nce. Gsterdi ne yapacan. Sabahlan urayacakt. Parasn, evin anahtann verdi. Kadn gidince valizini hazrlad kp. Kendine geliyordu ardan. Dnya ykld da ben mi kaldm altnda! Vivaldi dinledi sevinli gnlerinde yapt gibi. lende dolapta olanlarla geitirdi yemei. Yatt. Uyandnda drd geiyordu. Sol kolunda kann-calanma benzeri ince bir sz duyar gibi oldu. stne yattm belki ondan! eker'i ald kucana, okayp sevdi. Ev ona emanetti! Yaramazlk yapp gelen teyzeyi zmesindi sakn! Gzlerini dikmi, dinliyor gibiydi eker! Gerekten ekersin kz sen; iyi ki geldin! Ben de zleyeceim seni Esme Teyzen gibi, biliyorsun deil mi? Bu pck Esme teyzenden, bu da benden! Hadi bakalm, evimize gz kulak ol! Bee doru kp yoldan bir taksi evirdi. Valizini alp havaalanna yolland. Vaktinde kalkan uak dopdoluydu. Koltuuna yasland, uyuklar gibi gzlerini kapatp iini seyre dald yol boyunca! Mutluydu her eye karn. Nasl mutlu olmazd, yllardr dledii yerlere gidiyordu; Eme'yle birlikte olacakt hem de. Avrupa'da karlat kadnl erkekli Krtler, yeiller, sanlar, krmzlar iindeki enlikleri, cokulu halaylan birbirini anrmaya balad kafasmda. Krsal bir alt gibi topluca, bir azdan sylenen trkler, tartml bir yel gibi kulaklannda eserek belleini uyandrd; erife ile Mahmut'u getirdi o sesler. Telefonla yemee armlard geende, gidememiti; Eme'ye sz vard o gn. Bu yolculua kmadan grseydi onlan keke; yre iin syleyecekleri yararl olabilirdi. Grmesini salk verecei eyler de olabilirdi. Telefonla arard yarn. Uaktan inince bir sre bekledikten sonra valizini alarak ka- 4u pdan km, bakmyordu ki, Dr. NAHT yazl karton arpt gzne. ncecik, esmer bir kzn elindeydi. Yaklap tantt kendini. Hemen yaklaan uzun, yapl, kara yaz bir delikanl, "Ho gelmisiniz Doktur Bey Arnica," deyip valizini ald elinden. Sormaya gerek yoktu; belli, Krt't ikisi de. Esme Hanmlar alyorlarm; onlar gtreceklermi oteline Doktur Bey Amcay. Bekleyen bir arabaya bindiler. Kzla arkaya oturdu Doktor; delikanl ofrn yanna geti. Pek az konutular yolda. Alt gn varm etkinliklere ya, i okmu daha. Gecegn-dz alyorlarm yetisin diye. Esmelerin oteline uzakm Doktor'unki. Havaalan yolundan kente girip uzayp giden nl surlardan sonra uzunca bir bulvardan geerlerken iki yanl yaplara, iyerlerine bakp durdu sessizce. lkeyi ok gezmi saylmazd ya, yap biimi karmakank bir Anadolu kentiydi ite, hibir ayn yam yoktu! Ne ayns olacakt? Bir-iki kattan be-on kata, tula, briket, beton, imento ynlan arasnda kimi eski yaplar, anayola alan eski dar ara sokaklar. Byle bir sokan iindeydi otel. yldzlym. Danmada, aynlan odann anahtann ald, sa olun deyip aynld ocuklardan. nc kattaki odas temizdi, bir arka sokaa bakyordu. Gnn sca sinmiti odaya. Valizi odaya karan olan klimay at. Parasn verip ardndan rtt kapy Doktor; uakta kapatt telefonunu ap evirdi numaralan. Eme'nin sevin dolu sesi geldi telefondan. Ho geldin canm. Rahat geldin mi? Her ey ok iyi. Oteldeyim. Sen neredesin? Biraz uzaktayz. Yangn yeri gibi buras. Yemee bile kamyoruz, bir eyler yiyoruz ayakst; ge saatlere kadar alacaz. Sen de dinlen bugn! Yarn ona doru alacak seni ocuklar. Ne uzaym byle Diyarbakr'n? Krlacak gibi oldu, toparland.

 Peki Esmeciim. iyi almalar! Yarn grrz! 412 ptm birtanem. Ben de. Hi de byle dnmemiti bugn. Dndn gibi mi oluyor her ey? Demedi mi kz, iim gcm var diye; elence gezisinde deil. Valizini yerletirip uzand karyolaya. Dalp gitti. Gzlerini atnda ortalk kararmt. Ackmt da. Ykanp tarand lavaboda, aynada ekidzen verdi kendine; indi asansrle. yi bir lokantann tanmn ald resepsiyondaki adamdan. Soka dnd; iki yanl byk, gzel yaplar dizilmi kl anayolda evreye baknarak yrd bir sre; pek de uzak olmayan lokantay buldu hemen. Kzarm et kokularyla sokaktan geene saldran kebaplardan deildi korktuu gibi; ak rtl, tertemiz masalar, dolanan gler yzl alanlaryla iyice bir lokantayd bildiimiz. Olduka da kalabalkt. Kapdan saygyla karlayp sokaa bakan pencere nndeki masaya buyur ederek nne koyduklar listede, istedii her ey vard. Tek rakyla beyaz peynir, kavun, salata, kereviz syledi. Garson gidince yle bir dorulup baknd salona. lerde, i yanda, uzunca masada, kadnl, erkekli on-on be kii, bir kutlamada gibiydiler, elenceli kahkahalarla gze arpyorlard hemen. kier-er kiilik teki masalarda kendi aralarnda syleiye dalm, yiyip ien birileri vard. Garsonun donatt masasna dnp raksn sulandryordu ki, lokantaya yeni giren iki kiiden, enesindeki krl sivrice sakalyla orta yal biri, Doktor'u grnce duralayp kalm gibiydi birden. Bir anlam verememi yemeine dnyordu ki Doktor, gelip glmseyerek karsna dikildi adam. Arkada da yaklayordu ard sra. Ho geldiniz Diyarbakr'a, Abi! karamamt. ard belli olmalyd bakndan. Karsndaki sandalyeye iliti adam; candan bir yaknlkla srdrd, Ben Doktor Tark Akda. Bizi pek tanmazsnz. Siz ayrldktan ok sonra geldim hastaneye Berlin'de. Duyardm. rgtlediiniz kimi etkinliklerde uzaktan grdm sizi, ama tanmak olmad bir trl. GD'liydim. Eski TKP'liyiz. Sevindim. Bir i iin filan m geldiniz? Duralad Doktor. Ne desindi imdi? Sanat etkinlikleri olacakm diye duydum. teden beri de grmek isterim buralar. Scak bir glmsemeyle ban sallyordu adam, anlyorum gibisine, Siz? Ben Diyarbakrlym. Krt msnz? Evet. Anmsam gibi, ardnda dikilen zayf, kumral adam tanm dnp, rfan Kukaya. Eski arkadalardan bizim. Bir duralayp ekledi, Sizi grnce burada gzme inanamadm. Masanza otursak tadnz karm olur muyuz Abi? Ne demek, buyrun! Sevinirim. Gerekten sevinmiti; bundan iyisi mi olurdu yreyi tanmak iin? Bakar msnz? diye garsonlara dnyordu ki, Siz keyfinize bakn Abi, dedi Dr.Tank. lgilenir onlar. Siz de bizim konuumuzsunuz. "Siz benim konuumsunuz," diyecek oldu Doktor; ban sallad Doktor Tank, olur mu gibisine. Ne dese botu, biliyordu. Garsonlar koturup masay atlar hemen; Doktor Tank yakn ta413 I ndklanyd belli ki. steklerini aldlar. Raklar, yiyecekler geldi, donand masa. Kadehlerini kaldrp tokuturdular. Doktor'un emekli olup stanbul'a yerletiini rendikten sonra, -Doktor'un Parti'yle atmalarn biliyor olmalyd- Doktor Tank eski gnlerden girdi hemen. Parti'nin almalar onlara da doyum kazandrmyordu o gnler pek. Hele 12 Eyll'den sonra, PKK 414 silaha sarlp da Krt sorunu tm arlyla boy gsterince, akna dnmlerdi TKP'li Krt olarak. Diyarbakr'a dnp doktorlua balam o gnler. Parti'de de alyor gizli. Bir yanda Devyol mevyol, bir yanda PKK. ok zordu durum. Krt genlerine, PKK ekici geliyor. Kyls, kentlisi akyor PKK'ye; daa kyor kzlar,

delikanllar. nce Krt, sonra devrimci oldu ou. MHP'ye gidip sonra PKK'ye katlanlar da var. Biz de TKP yaynlarn okutup yetitirmeye alyoruz; ka kiiye anlatrsn? Snft mnft dinleyen yok. mer An'lan vurdu PKK gpegndz kitap iyerinin nnde. Ar yaraland, lmlerden dnd mer; arkada ld. Ac, alayl bir glmsemeyle bakt Doktor Tark, Allah raz olsun, dedi. Devlet birletirdi bizi sonunda cezaevinde! Bir duraksamadan sonra ald gene, Diyarbakr Cezaevi, ikence yeri olarak, hani nl Guin-nes rekorlar kitab var, oraya yazlsa yeridir. Devlet bu konuda adn tarihe geirtti, vnebilir! rlplak, kamlarmzdan balayp yata kalka koturmalar m, kanl, irinli karavana yedirmeler mi, bit iinde yzdrmeler mi... Duymusunuzdur, yinelemeyeceim. PKK'ye iyi militan yetitirdi devlet; bu cehennemden kurtulan doru daa kt. kence tekniini gelitirmi bir herif vard, binba. Bir ara lastiine ayaklar kafasyla yan yana sokuyor, 66 diyorlar buna, ayaklar havada kalyor hep, indiriyor sopay ayaklarna. Sonunda vurdurdu onu otobste PKK, stanbul'da. Kiisel terre karyz biz, bilirsiniz. Herifi geberttiklerini duyunca sevinmedim desem yalan olur imdi. Cezaevindekiler bir de bakt ki, siyasal ayrm filan yok burada; herkes ayn zincire bal. Bir gn geldi Binba, "Ben devletin grevlisiyim," dedi. "Devletten yanaym diyenler bu yana; ben bu devletin dmanym, anasn avradn sikeyim bu devletin diyenler te yana gesin!" dedi. Devletten yanaya geenler bir avucu buldu bulmad. bin kii var cezaevinde. Geri kalan yn te yana geti hemen. Teker teker odalara alp kaln sopalar, coplarla dvmeye balad erler. Dayaktan ylp piman olduk diyen de bir avucu buldu bulmad. Ayr koulara aldlar bizi. eitli siyasal izgilerdeki kiileri birletirmiti ikence. Dayanma balad. Belediye Bakann dvyorlar bir gn koridorda gardiyanlar ullanm; Mehdi Zana'y. Kol gibi sopalar iniyor kafasna gzne. ldrecekler. Atlayp stne aband bir sr mahkm, PKK'li'si, THKO'lusu, TKP'lisi; onlar karlad sopalar adam kurtarmak iin. Gardiyanlar gidince kanlar iinde dimdik firlad adam, balad Krte konumaya; "Haklyz, kazanacaz; korkmayn!" diye haykryor. G gnlerdi. Duralad bir, te byle Abi, dedi gzlerinde acl bir glckle. Siz orada Krtlerin trkleri, halaylar, dili, kltr derken durum burada da buydu, anlayacanz. Souk bir sessizlik ker gibi oldu birden. Szn, hi beklemedii biimde buraya gelmesi artmt Doktor'u. Ne diyeceini bilemeden kald bir an. Toparland, Dorusunuz, dedi mrldanr gibi ekingen bir sesle. Elimizden gelen oydu bizim. Asl aclan siz ektiniz... Onu demedim Abi, dedi Doktor Tark. Siz orada skntdaydnz, biz burada, diyeceim. Partimizin de durumu buydu yani! Az ey deildi sizin o gnler oralarda yaptklannz. Ne glklerle vurutuunuz da biliniyordu; bir ey diyemiyorduk ya, kzyorduk batakilere. Yalnz TKP'liler olarak iyi snav verdik o blgede, cezaevinde. Bize dman olanlar gelip zr dilediler. Dardayken bir gn Batman'da yapacamz mitingi basip hepimizi tarayacaklarn duyduktu PKK'lilerin. nlem aldk; dolandlar toplant alan evresinde, gzleri yemedi, vazgetiler-di. Cezaevinde tandlar bizi. "Ne kt bir i yapacakmz!" dedi birisi. "O gn o boku yeseydik bugn sizleri tanynca ne durumda olurdum, dnemiyorum bile!" mer kendini vuran PKK'li ocuu, "Bu deildi," deyip idamdan kurtard. erde 416 birlii saladk. Btn koularda "Herne Pe'" maryla ortak eylem balad. Ynetim rkt baya. Koridorlar nlyor: "Bra ye'n delal/Hun werin Kurdno/Bi esqa welat/Em heri merd-no" Doktor Tank ardan sylemeye balamt mar. Mutlu bir glmsemeyle dinliyordu Doktor. Daha nce de duymutu, ku-landayd ezgisi. Alt perdeden katld o da mrldanr gibi. Doktor Tark uzatmadan kesti glerek, kadehini kaldrd, te byle sevgili abimiz, dedi. Sizinle bunlar konumak da varm demek Diyarbakr'da! ok mutluyum. Ne iyi ettiniz de geldiniz. Gece on bire doru kalktklarnda, Doktor da iyice inanmt gelmekle iyi ettiine. kp birlikte yryerek otele braktlar Doktor'u; ayrlrken

kartlarn braktlar gereinde telefonla aramas iin. Onun telefonunu da aldlar. stedii yere gtrp gezdireceklerdi. Eme'yle konumadan bir ey diyemiyordu Doktor. "Sa olun!" deyip ayrld. rfan Kilkaya da, biraz ekingence karmt konumalara sonradan. Moskova'da Parti Oku-lu'nda okumu alt ay o dnem; sz arasnda geti o da. ylesine sradan syledi ki bunu da adam, biraz ard Doktor; alakgnlllnden mi, bir gnler naslsa bulat ilere yabanclamasnn gnlszlnden mi kaynaklanyordu bu nemsemez tutum, karamamt. Yap ileriyle urayormu imdi. Asl onunla konumak istei duyuyordu iinde. yi uyudu o gece. Sabah ona doru, Eme'ye gtrmek iin dnk ocuklar geldiinde kahvaltsn etmi, aldrd gazetelerini okuyordu lokantada. Gzleri yol boyu dizili yaplarda, iki yanl gelip giden kalabalklarda, kenti bir batan bir baa arabayla geerlerken Eme'yi grecei an dnmenin arpntsyla mudu olsa da, yreinin bir kysnda, dn akam syletikleri kiilerle bir an nce yan yana gelmenin zlemini de tayordu Doktor. Kentin epeyi kark yollardan vardklar uzak bir semtinde, be-alt kad, geni, site gibi ykselen yeni bir yap nnde durdular. yeri olarak kiralanyormu buralar; bo grnmdeydi da-ha. Scak bir gn bastrmak zereydi. Ak ana kapdan girip aa kata indiler. Yumrukladklar kapnn almasyla yze arpan boya, badana kokularna daldrr gibi ieri aldlar Doktor'u. Taka tuka alma grltleri arasnda, arkadan gelen kla tozlara batm koridorun te banda, yzn ancak yaklanca karabildii karanlk bir glge gibi Esme grnd hemen. Renk renk boyalara, lekelere bulanm mavi tulum vard stnde. Daha nasl davranacan bulamam Doktor'un gelip boynuna sarld, pt yanaklarndan, Ho geldin canm! dedi. Minik boya, badana serpintileri yzne, salarna sramt, kirpikleri de tozlu gibiydi; souk, alayl gzlerine scaklk katyordu btn bunlar. Koridora toplanm iki kz, olann aknca baklar arasnda koluna girdi Doktor'un, Ta stanbul'lardan geldin, sa ol, dedi; arkadalarla neler yapyoruz burada, gsterelim, sen de dndklerini aka syle bize ltfen! Doktor'un bir ey demesine kalmadan pelerine taklm ocuklara dnd, Doktor'un Avrupa'da yllarca, bu tr etkinlikler dzenlediini, bylesi eitli yerler grdn, geni deneyimleri olduunu, zellikle Krtlerle almalarn duyunca ilgilenip geldiini anlatmaya balad. Uzunlu, ksal koridorlarn birbirine balad, slak, yeni badana kokusu sinmi i ie salonlardan, irili, ufakl odalardan oluan ok geni bir zemin katt buras. Oyunlar, dinletiler iin dndkleri en byk salonlar altm kiilik var yoktu. Kk bir sahne kuruyorlard burada; en byk grlt de, ellerinde rendeler, ekiler, testereler, -drt gencin, kan ter iinde yrtt bu almadan geliyordu. Uzunca bir salonda, stne geni bir bez ekilmi bekte resimler tablolar varm. Tasarlarndan sz ediyordu Esme. ounun diplerinde boya kutular dizili bo duvarlardan oluan bu koca yerde kitaplk, kahve, alma odalar, sergiler iin nereleri, nasl dndklerini, neleri, nerelere koyacaklarn anlatyordu heyecanla. Bir hafta iinde bitecekti btn bunlar da! Suyunu ekmek zere olan paralar da ok kstlyd stelik. En ar ileri bile kendileri yapmak zorundaydlar. Tandklar bir marangoz urayp akl veriyormu arada bir. Bir haftada olacak ey gibi grnmedi Doktor'a. Her ie burnunu sokma, haddini ap! Bu kadar gen insan olacak der de olmaz olur mu? Belli ki hepsi de bu deli kzn kafasnda! Birlikte ksa bir dolamadan sonra, Eme'yi Doktor'la brakarak iinin bana kotu herkes. Bir kz fincanda aylar getirdi. Geici ay oca gibi bir ey yapmlard bir kede. Doktor'u bir tabureye oturttu Esme, bo bir boya tenekesini ters evirip iliti karsna; aylann yudumlamaya baladlar. Oteli, uykusunu sordu Doktor'a. Her ey yolundayd. Gzlerini dikmi bakyordu ylece. Geldiine iyi etmi misin? Evet canm, dedi Doktor, ok ok iyi etmiim. Sa ol! Dn geceki rastlantnn bu sevinte arl olduunu sylese miydi? Ne vard syleyecek!

 Sen de sa ol birtanem. imden geldii kadar ilgilenemiyorum seninle; ok zlyorum inan ki! Gnlmzce gezeceiz seninle, u i bir bitsin. Gryorsun; oturmam nasl gze batyor urada! Kimsenin gz iten baka ey grmyor. Baka trl yetimez. yi bir ey kacak sonunda, biliyorum. yle derin, uzun bir uykuyu yle aryorum ki. Geldiimden beri toplam on saat uyumadm. ocuklar da yle. Birlikte tasarladmz... Sz aznda kald! erdeki salondan ar bir eyin devrilmesiyle krlan cam angrtsna karan sesler geldi birden. Esme fincan yere brakp frlad hemen. Kzgnd dndnde. Panoyu devirip duvarda yan yana dayal iki i kapnn camlarn krmlar. Yara bere yoktu, neyse. Amatrlerle almak tatldr da, faturas ardr, dedi sinirli bir glmsemeyle. Doktor kalkt, Bir ey devirip krmadan hemen gideyim buradan ben de, dedi. Keke sen krsaydn, detirdik hemen. Bunlarn paras da yok. Uyarlm gibi durdu Doktor. yi syledin Esmeciim, dedi. Dnyordum. Bir eyler vereyim diyorum ben de. Ne dersin? Be yz... ...Milyon? Milyar deil herhalde! i kolayladk demektir! Doktor'un kanp yazd "hamiline" Bankas ekini, mrn krn etmeden ald Esme. "Mizgin" diye seslenip ard kza, Bak, konuumuz bata bulundu, dedi. ekin bankadan, boya borlarn kapatn; elektrik ara gerelerini de aln hemen. Kz, inanmaz gibi bakt ekteki be yz milyona, "Sa olun!" deyip gitti. Kentin varsllarndan desteki aram ocuklar; yz milyonu g bulmular. Ykl ban duyumu hemen yaylm olmal ki, daha nce pek sokulmam genler de, bu eli ak konuu grmek iin ilerini brakp Eme'yle Doktor'un kapya yrdkleri koridora kmlard. Ayrlrken baar dileyerek selamlad herkesi Doktor. Yanna taklacak ocuklar durdurdu; kimseyi istemiyordu, tek bana gezecekti kenti. Akam iin de telefonlaacaklard Eme'yle. Sokaa kp yakc gne altna girince tedirgin duralad bir. Ar scaa oldum bittim y419 z yoktu. Yallkta da hi ekilmezdi; zararlyd da. Yer yer glgeli yaya kaldrmlarndan, sal sollu iyerlerine baknarak yrd bir sre. Tuhafiyeci, manifaturac, kebap, tatlc, kaseti, bakkal, firm, eczane derken, bir iyeri nnde duralad birden; semerciydi. ocukluunda, yllar ncesi grdn anmsad bir semerciyi; byk daysyla gittikleri kasabada hann iindey-420 di. Gelen kyllerin eeklerine, katrlara, develere, suratsz ustayla yaplan semer pazalklarna bakarak can skntlar iinde daysnn gelmesini beklemiti koca bir gn. O tatsz gn anmsamaktan mutluluk duyar olmasna da ard. Kasetiden gelen ok sevdii "Diyarbekir ad akar/Urfa Mardin'e bakar" trksnn de pay vard belki bunda. "...Diyarbekir kzlar kibritsiz kandil yakar." Gld. Ne kzlarm ya! Kk yer masalar, stanbul'da ayakkab boyaclarnn kulland arkalksz, bask iskemleler dizilmi kahvesiyle gnesiz, dar bir kmaz sokakt buras. Semercinin karsnda bir masaya oturdu. Gelen garsona bir ie su syledi kahveyle. Ne yapacakt imdi? Eme'yi dnmemeye alyordu. Dert amak istemiyordu bana imdi! Biliyordu, doru deildi ama, onu yalnz brakt diye sulamak geliyordu iinden dnnce; kskanyordu da! Koridora dizilen bir sr delikanl iinde hemen gze arpan o olan; kara yaz, filinta gibi, hemen taklmt kafasna! Boya, badana lekeleri vard gri mintannda onun da. Yznde, kara salarnda serpinti boyalar. Esme gibi tpk! Gece-gndz ii bunlarla Eme'nin, benimle mi uraacak? Kim bilir kimler var daha! Koca otellerinde yer kalmam diye baka otele postalandk! Alayl glmeye vursa da kafadan atamyordu bu samalklar. Atamyorum. Atma! Evet, atmayacam; dursun orada! Kahvesini yudumlarken gn nasl geireceini tasarlamaya balad. "Danma" diye bir yer olmalyd; "kent rehberi" bror filan. Eme'ye sormay niye akl etmemiti ki? Fesatlk

dnmekten sra m kald? Telefon edip soraym m? Telefonu karrken akam Doktor Tanklarn brakt kartlar takld eline. yi ite, u rfan' arayaym bir; Doktor, dispanserdedir bu saatte. Arar aramaz ald telefon. "Danma"dan, "kent rehberi"nden sz edecek olunca kesti rfan; hemen geliyordu, nerdeydi imdi? Bo fincan alan garsona, sokan adn sordu. Bilmem ne "Ke kmaz"ym! Sen garsonu bana ver, dedi rfan. Telefonu uzatt garson iki szckle aklad yeri. Konukan biriydi iri yapl garson. Doktor'a dnp sorgular gibi balad. "To-rist"miymi? Nerede kalyormu? lk kez mi geliyormu? i neymi? Yabanclar bu"krsi"lerde oturamyormu, ieriden iskemle getirsin miymi? Hasr rgl boyac iskemlesine "krsi" diyordu. Sklmaya balyordu ki, yol banda duran arabadan inmi rfan, glmser yzle grnd. Benden iyi danman, rehber nerede bulacaksnz Abi, dedi gelir gelmez de. Oturmad. Doktor da kalkt. "iniz vardr, size engel olmayaym," diyecek oldu, Takmayn bunlara Abi, diye kesti rfan. Aksasa ne olur? Ama aksamaz; iim yolunda benim! Tark doludur; Dispanseri, muayenehanesi... Birlikte gezelim bugn; ben de konumak istiyordum sizinle. Sevinliydi Doktor; bundan iyisi nasl olurdu ki? Doktor Tark'tan sra m bulamamt, nedir; dn gece suskun kalan adam olduka da konukanm aslnda! Dar sokaklardan anayola knca iki yana dizilmi yaplar zerine ksa, tantc aklamalar yaparak ardan srmeye balad arabay. "Da Kap"dan geiyorlard. "Da Kap", Dar Kap'ym aslnda; eyh Sait'le adamlarn astklar daraalarnn kurulduu alanm. Yeralt ars yaplm imdi altnda. st de dzenlenmi alan. imdi syleyin Abi, dedi. Neyi grmek istiyorsunuz? Diyarbakr'! Taklr gibi glerek sylemiti Doktor. Olur, dedi rfan. Elaz Bulvar'na gireceiz imdi, Sey-rantepe'ye doru; grn Diyarbakr'! 421 Sessizce srd arabay. Uzayp giden geni bir yolda gidiyorlard. Drt kilometre filanm bu Elaz Bulvar. Sra sra yeni yaplar diziliydi iki yanl. Yaknna geldike ar ar tantmaya balad yaplan rfan. Merkez Komutanl, 7. Kolordu Komutanl, Kurdolu askeri lojmanlar, MT lojmanlar, Kolordu lojmanlar, MT Blge Bakanl, Galip Deniz Klas, OHAL 422 Blge Valilii, DGM-Terrle Mcadele Lojmanlar, Asker Toplanma Merkezi, Askerlik ubesi Bakanl, Orduevi, OHAL Lojmanlar. Grdnz m Diyarbakr'? Grdm! Kayglanmayn Doktor Abi, dedi, alayc glmsemeyle. Turistik Diyarbakr' da gezdireceim. Onarlan surlar, yenilenen Kei Burcu'nu, lks otele evrilen Deliller Han'nn ahrlarn, gvur mahallesini, camileri, kiliseleri, mzeyi... Gzel eyler de var burada! Kentin, krsal alana alan bitimine gelmilerdi. Gecekondu grnmnde bir yeri gsterdi rfan, Musa Anter'i urada vurdular, dedi. Arabay durdurmutu. nnden getiimiz klann arka yan buras. DGM de burada. kence yerleri filan. Siz de ikenceden getiniz mi? Gemeyen mi kald? Sizi de buraya getirdiler? Nereden bileceiz nereye getirdiklerini? Arabada bana uval geiriyorlar, dndrp duruyorlar yollarda. Bamzda uvallarla topluca soktular bizi de bir yere. Bir arkadamz, Doktor Mustafa da orada. iman bir airet bakann, PKK'ye yataklktan almlar. kenceyle yldrdklan yeenine dvdrt-yorlar. Yan gecede baylm adam. lecek demiler, tutuklular arasndaki Doktor Mustafa gelmi akllarna; onu gtrmler bana. O da, hemen ak havaya kmas gerek, lr yoksa, dep. Masaj filan yaparken, adamn banda Doktor'u da karmlar arka baheye. Doktor Mustafa, u grdnz su deposunu hemen semi karanlkta. Biz de yle rendik nerede tutulduumuzu.

Aalk alanlarn, alak yaplarn tesinde gze arpan, yksek kule gibi su deposuna bakt Doktor. Bir kiiyi lmden kurtarmaya alrken, kendinin de iinde kvrand ikencenin kerteriz 423 noktasn bir rastlantyla yakalam Doktor Mustafa'y dnd. Bu aclara katlananlar arasnda ikence grmemi olmann onur-suzlatran bir ayrcal vard sanki; yakc biimde duyumsuyordu iinde onu. Falakaya yatrlm, cinsel organndan, gvdesinden elektrik geirilmi, yabanlca dvlm, aalanmlar arasnda kardee, eit mutluluk savyla grnmek bile utan verici geliyordu. Evet, sizler burada ortaa kymlarndan geirilirken biz de darlarda, sizin dilinizin, trklerinizin, halaylarnzn kavgasn yrttk! Balayn bizi ocuklar; paymza bu dt! Kurtuldu mu o airet bakan? Braktlar. Krt olmaktan baka suu yokmu ki adamn. Gnn saym yllarca, durumalarn izletmi; salverildii gn cezaevi kapsndan ald Doktor'u. len verdi iftliinde ka kez, onu lmden, ikenceden kurtard diye. Nereye gidiyoruz byle? Silvan'a doru gider bu yol. Anmsad hemen. Hizbullah'n ss dedikleri! Durgun kald rfan, Biz ona Hizb-u Kontra diyoruz Abi, dedi. ss de bu yaplarda. Sra yaplara bakp sessiz kaldlar bir sre. Silvan'a doru gidelim hadi. Diyarbakr Ovas'n grn bir. Alabildiine alp uzanan ekini biilmi topraklar arasnda giderlerken anlatmaya balad rfan. PKK'yi kuranlardan Mahsun Korkmaz, Silvanldr. Silvan'n kysndaki Malabadi Kprs'nden teye geemedi bir ara devlet. Kurtarlm blge dedi PKK oraya. Hizbullah ilk Nusaybin'de balad. Acemice adam ldren ilk Hizbullahy lin etti halk. Nusaybin'de barnamad bunlar. Siirt'ten, kimi ilelerinden gelen Arap kyllerin buradaki sofu esnafla ba kurma424 lan sonucu buraya ge baladlar. Hizbullah'n, Kontrgeril-la'nn para, silah, yetki desteini de buldular burada. Krtleri birbirlerine krdrmak iin iyi bir yoldu. Hizb-u Kontra oldu sonunda yani! Blgede adam ucuz! e bir de dini kartrdn m, tamam! Her gn bir-iki adam vuruldu Silvan'da. Kimse sokaa kamaz oldu. Devlet daireleri bile bombo. Adamn olunu vurdular akam eve dnerken arkasndan gelip. Babas kotu peinden, yaralad vuran iti. elik yelek giymi Hizbullah herif. Yalnz polislerde vardr elik yelek, bilirsiniz. Olunu Hizbul-lah'a ldrttler, babay da polisler vurdu. Tutuklu polis arabasyla gtrdkleri pislik herifi de braktlar sonra. Vuranlar kiiymiler aslnda. Kaan ikisini de ekirdeki grm; tek tank. Ertesi gn evine giderken onu da vurdular. Aslnda hibir siyasal kimlii olmayan ekirdekinin gmlmesinde binlerce insan vard. Bayraklar aslp atlar yakld. Bir sessizliin ardndan, "Hangisini anlatalm Abi?" diye ald gene, Yolda benzin istasyonunda alan bir onanm ustas var, Krt, koyu dinci; kancay atm buna Hizbullah. Toplantya aryorlar, gidiyor. En kkrtc konumalar yapan birkan tanyor hemen! MiT'in arabalan gelip benzin alr, onarm grrm bunun alt Renault istasyonunda; Hizbullah toplantsnn en ateli, kutsal din szcleri, bakm ki, arabalarda sk sk grp bildii MT grevlisi herifler hepsi! Namuslu, Mslman adam usta; gelip her eyi anlatt, HADEP'e girdi. Dinle vurmak istediler blgeyle birlikte btn Trkiye'yi vurdular. yle ok ki anlatacak yk, anlatmaya demez oldu artk! stne bir arlk kmt Doktor'un. Scaktan! Klimal arabada ne sca? Uzayp giden ovaya yerlemi yakc gneli grnm, arabann camlar arkasnda bktrmadan deien devi-nim, usuz bucaksz, san scak bir tablo gibiydi. Koltuk da rahat! Kafas rahat deildi. rfan da dalmt; sessizce sryordu arabay. Bir sr minareden yarrcasna ykselen ezan sesleriyle kente girdiler. Dalalm m Silvan'a? Bilmem, dedi Doktor. Hi de istek duymuyordu aslnda. rfan da sezinlemi olmalyd; kentin ortasndan geen, ufak tefek esnaf iyerlerinin sraland yolda durmadan kentin dna srd arabay,

 Malabadi Kprs'n grn; dnte gireriz Silvan'a, dedi. Kk, ama tarihsel bir kent. Az sonra beton bir kprye vanp da kmak iin kapy anca yalaza gibi scan saldnsna uradlar. apkas da yoktu; kp gne altnda, yanda, imdi ara gerelere kapal Malabadi Kprs'ne doru giderlerken hi de iyi duyumsamyordu kendini Doktor. Korkutucu olmaya balayan ktlk duygusuna, onaracaz diye stne imento, beton dklm, gzel, tarihsel kprde, grd bu sersemliin kzgnl da katlmt. Ar-tukoullar'ndan kalmaym be gzl kpr. Batman ay derlermi bu suya da. ocuklar yzyor, kadnlar amar ykyordu ileride, kyda. Yolun te yannda ykselen duvarlaryla Batman Baraj'na da yle bir bakp arabaya att kendini. Dnelim, dedi. Hi gz kesmemiti Silvan'da inip dolamay. Doktor'daki deiimi sezinlemiti rfan. Siz arkaya gein, uzann isterseniz. Ses karmadan arkaya geip at petten su iti, uzand srtst; gzlerini kapatp hzla giden arabann sarsntlar iinde gevemeye brakt kendini. Biraz sonra yavalayp durdu araba. Birisiyle bir eyler konutu rfan, yeniden srd. Aziz diye biri425 ni sormutu. Yanttaki Aziz szn anlad bir tek; "Eziz" diyordu ona da. Krte olmalyd. Sz arasnda ben pek Krte bilmem dememi miydi rfan? Uykuyla uyanklk arama dald yavaa. Ne kadar getiini bilmedii uzunca bir sre sonra dorulup bakndnda Diyarbakr'a yaklayor olmalydlar. Nasl, toparlandnz m? 426 yiyim. Asmz, biraz da ondan belki. A da deildi pek yle. Silvan'da bizim Aziz'i sordum. Ankara'daym. Orada olayd evine gtrecektim sizi. Dinlenirdiniz. Silvan'n en tepe-sindedir evleri. Doru drst bir eyler de yerdik. Eski ailelerinden burann; bize yakndr. Olmad. Kebaptan baka bir ey yoktur Silvan'da. Aziz deyince konumay anmsad Doktor. Dayanamayp sordu; ne diliydi, nece konumutu yoldaki adam? Trke'ydi, dedi rfan. Krt'n Trkesi! Yalnz biz anlarz o dili. Glyordu. "Satoledr" ne demek Abi? Bir ey anlamamt Doktor. Geende bir eve asmlard; "Bu ev kompile satoledr!" Satlktr diyor. "MR MR atlsi" ne demek Abi? Gld Doktor. Nereden bilecekti? rfan da glyordu. Kayapnar Beldesi var burada. yerinin kapsnda byle yazyor. "Mermer atlyesi" yani. Yasaklar msnz dilini, Krt de cn byle alyor sizden! arpp yamru yumru ediyor, kendi diline dndryor dilinizi! Diyarbakr'a girmilerdi. Dicle niversitesi kampsnde alabalk lokantas varm; orada balk yiyeceklerdi dilerini biraz daha skarlarsa. e geliyordu lokantaya vardklarnda. Kapal, byk, bo salonun yannda, aalar arasnda, ardak alt, serince bir yerdi yazlk lokanta. Tek tk kiiler vard masalarda. iekli bir havuz kysna oturdular. Balk, salata, bir kk ie rak syleyip ardan syleiye koyuldular. meyeceini sylemesine karn bir tek raky yudumlamaya balaynca kendine gelir gibi olmutu Doktor. O tek rakyla oyaland sonuna kadar. Ne gzeldi u prl prl doa! lerde bana neler gelecek bu gzelliklerin kim bilir? Sa-nayilemedi; imdilik temiz kald blge. rfan terse bakyordu. Petrol tekellerinin girdii geri lkede temizlik kalr m? Bir ksa, sessiz baktan sonra ald gene, Kuyulardan, yalandka artarak kirli su kyor petrolle birlikte. Toprak altnn en derinliine atmalar gerek bunlar. Ucuzu, kolay varken yapar m bunu yabanc ortaklklar? Daha yukarlara, ime suyu dzeyindeki, yzeye yakn tabakalara basmlar kirli petrol sularn; tm ime sularn kirletmiler. Labaratuvar-larda incelenen sular yrekler acs tm bu blgelerde bugn.

Dalgn kald Doktor bir an. rme imdiden balam burada da! Balamayacak myd? Eme'ye bir telefon amak geldi iinden. Niye? Siz Marat'a niye karydnz, Abi? nne pat diye den soru karsnda aalad Doktor. TKP bandakilere diyeyim daha dorusu. Dorularak gld. Nereden kardnz imdi bunu? rfan da glmsedi. - imdi karmadm bunu, dedi. Durup bakt bir sre. Sinsi bir kvlcm doland gzlerinde sanki. nanmas biraz g ya, bir rastlant, yllarca nce ardnzdan tandm ben sizi. Moskova'da, Parti Okulu'ndayken, Ukrayna Oteli'nin lokantasnda bir gece, sizin zerinize konutular bizim masada saatler boyu. Kavgaya varyordu neredeyse! Votkalar da ekmiiz! 427 Glyordu rfan. Doktor iyice aalad. lgin, dedi glmseyerek. Kimmi bu benim iin ii kavgaya vardranlar? stanbul'dan birlikte gittiimiz Selim'den baka (Harun'du oradaki ad) hibirini, o gn de tanmyordum, bugn de! 428 Konuma nasl ald, bilmiyorum. Biri kadn, yolda, ben Selim'le bulumak iin lokantaya gittiimde oradaydlar, tartyorlard. Harun'un, Selim'in yani, eski arkadalaryd ikisi. Asl konu, Londra'da Parti'ye kar bayrak aan Nihat Akseymen'di. Sz size kayd nasl olduysa; uzayp durdu sonra. Tatl su teoris-yeni olduunuzdan, pek de gerekli olmayan, bana buyruk sanat etkinliklerinizden, zenti kiiliinizden, kk burjuvalnzdan, bu kafanzla sizin de belki o gidenlere katlacanzdan... Bizim kalp sulamalar bilirsiniz. Aslnda sizi tanyan tek kii kadnd; savunuyor muydu, saldryor muydu belli deildi o da. kili olmaktan belki. aknd sanki. Melahat Yolda m? nann anmsamyorum Abi. Ad geti mi o gn, onu da anmsamyorum. Onlar nasl oldu da bir araya geldiler, onu da bilmiyorum. Tandklarmzla bile konumamz, adyla armamz yasakt. Bizim Selim, pek takmazd byle eyleri aslnda. Bizim odaya kapatt bir kz dzmek iin, derse inmedi bir gn, yalan da bana syletti, hastaym diye; yle bir herifti! dm kopmutu kovacaklar bizi diye. Dedim ya, kafay da iyi etmiiz o gn! Neyse, ben asl baka ey syleyeceim size. Toparlanr gibi duraladktan sonra ald gene, Sonra Bat Almanya'ya getim ben. Berlin'de gizli altm epeyi bir sre. Dou'ya gidip geliyordum sk sk. Marat' da tandm, tekileri de. Sovyet Partisi'nden gelenlerle de sk sk buluuyorduk i gerei. Durdu; gzlerini Doktor'a dikip bakt bir sre, Bakn Abi, dedi. Marat iin sylediklerinizin hepsi doru olabilir. Ancak asl bir doru var ki, siz de gznzden karyorsunuz onu! ken bir sessizlikte bakp kaldlar bir sre. Sovyet Partisi adna ast astk dolanp duran adamlarla iliki kurmaya, Marat gibi biri deil de, diyelim drst, ak kiilikli, teorik donanml, drt drtlk bir devrimci ksayd TKP adna bu adamlarn karsna, ou komnist bile olmayan o korkak brokratlar srs biimine getirip tez elden ban yemekten baka hibir ey yapmazlard kann! Sk ilikimiz oldu; tandm onlar biraz. Diyeceim, sosyalist lkelerin de desteiyle iyi kt bir eyler yapldysa o gnler Trkiye'de, bunu o a-alk Marat'a borluyuz! Aclkla gld Doktor. Bok boku tabakhanede buldu diyorsun yani! Gld rfan, Aynen yle diyorum, dedi, doru sylediniz. Gzden kardm nereden kanyorsun? dedi. yi kt yapld dediin ilerin kt yan o kadar baskn ki, lkeye yarar m oldu, zarar m o iin, onu dnmmdr. Valla bilmem Abi; siz o dediim yan yeteri kadar deerlendirmiyorsunuz gibi geldi bana. Daha dorusu ne yaplrd, nasl yaplrd o gnler, onu ben de bilmiyorum ya! Bizim Selim de byle konuurdu ara sra. Ses karmad Doktor. Neyi tartacaz imdi bu adamla? Baln batan koktuunu ben de biliyorum! TKP dediin ne ki aslnda? Tarihi boyu toprana yerleememi bir rgt! Kmldayp durmu toprak altnda! Nice yiitlikler, ac

zveriler inenip yok edilmi. erde gvde olumam, lkeden kopmu ba da, (nasl bassa!) darda, yaban ellerinde! Gemilerinin bilincine varmak ne sz, ona buna kara alarak o gemii ineyen birilerinin eline dm. Sovyet Partisi'nin koltuu altnda TKP'yiz diye kmlar; oradan alyorlar glerini! Ne beklersin baka? Ama ilgin biri bu rfan. Gerein zn grecek kadar da iliyor kafas. 429 O Selim dediiniz nerede imdi? Bir sveli kadnla evlendi; oraya yerleti. Krt myd? Dersimliydi. Zaza. Niye sordunuz? lgin grnd. Ar ar ban sallad rfan, 430 Evet, yleydi, dedi. Derste bir gn, "Ecinsellik niye yasak Sovyetler Birlii'nde?" diye pat diye sordu Rus kadn profesre! Kadn da ard, biz de ardk. nce bir duralad hoca-anm, ciddileti. "Ahlakszlktr da ondan!" dedi. Kadn aptalca kesip atm; bu tartmaya girecek! Ne demekmi ahlakszlk; niye ahlakszlk olsunmu? Olum ibne sanacaklar seni dedim. "O onlarn eeklii olur," dedi. "Ben ibne deilim ki." "Sama!" diyordu. O ki istiyormu insanlar, isteyen yaparm. Devlete neymi yani? Bu kafa mym yani imdi; byle baklr mym olaya? Glerek bakyordu rfan. ok tarttk sonra bu konuyu Selim'le, dedi. Kavgaya gidiyordu neredeyse. "Kripto ibne!" dedim buna ben! Biliyorsunuz, "kripto komnist" diye bir sz vard, gizli komnist anlamna. "Ben saklamam ki," diyordu. "Sizde olur kripto ibnelik!". Dedim, olan doru belki de! Eskiden herkes gibi ben de aalyordum ahlakszlk diye. imdi ne vyorum, ne de aalyorum. Bir insanlk durumu! Dlamakla yadsmakla bir yere varlamaz, diyorum. Aalamakla hi... Her vakit, her yerde olmu. Bizim bir Krt arkada anlatmt gene. yle bir olan varm mahallelerinde. Evlendii gn, davullar zurnalar alarken alp gtrm bunu iki herif, ilerini bitirip getirmiler; olan gerdee girmi. Kime ne diyeceksiniz imdi? Bu ikiyzl toplumun bak asn deitirmek de o kadar g ki! Kendi yaptn sk sk saklayanlar, bakalarna demediini komuyor! Selim tutturdu bir gn; buna taklp kalyorsa bir devrim, ne biim devrimmi o? nce bunu ykacakm gerekten devrimsel Duralad bir, Peki, siz ne diyorsunuz Abi? Hele bu konuda tek szck etmek de gelmiyordu iinden Doktor'un. Aa yukar ayn eyi diyorum, dedi isteksizce. Bin trl nedene bal karmak bir olay. Doru demi o Selim arkadanz, devlet yasa sama. Konuma gnn siyasal olaylarna kaymt. Bilinen dorula- 431 nn yinelenmesine tek tk szcklerle katlyordu Doktor. Kalktklarnda alty bulmu, gne evrene eilmiti. Serin, glgeli alandan ayrlnca ar scak bastrd gene. Otele gitmek istiyordu Doktor. Kentin te yamacndan dolanan yola girdi araba. Krklar Da'nnn eteklerinde, yapl tarihi bilinmeyecek kadar eskilere dayanyor dedii on gzl kprden geerlerken, aada, uzanp giden Dicle'nin kylarn kuatm, sebzesi, meyve -siyle kentin yaam kayna Hevsel bahelerini gsterdi rfan. Solda, yolun stnde grlen konak da Atatrk'n eviydi. Doktor isterse, buralar da gezerlerdi yarn. Bir an nce odasna gitmekten baka bir ey dnmyordu Doktor. rfan'n elini skp, "Sa ol," dedi otelin nnde, ayrld hemen. Saa sola bakmadan asansre binip odaya att kendini. Uzand karyolaya. Byle yorgun decek ne yapmt ki? Nabzna bakt, doald. Atei filan da yoktu. Doktor Tark' arasa myd? Bytme! Hava deiiminden de olabilir yorgunluk ya, bir tansiyona baklsa iyiyidi. Bir de scaktan. Ne sca; araba klimal, oda klimal. Btn gn dolatk. Dn geceden beri yrede, Krtlere yaplanlar zerine duyup rendikleri de iyice germiti sinirlerini. Bilmiyor muydun bu rezillikleri? Yamyam mutfana girdik! Uzaktan uzaa deil, karabasan gibi ulland stme ac gerek. Eme'yi aramay dnd, vazgeti. Ben iyi deilim mi diyeceim? O da ne durumdadr imdi kim bilir? Dalmt. Baucundaki telefonun almasyla sradnda karanlkt oda. Resepsiyondan aryorlard. Sabahki genlerden biriydi. Doktor'u almaya gelmiti; birlikte akam yemei yiyeceklerdi altklar yerde. Saat sekizi

geiyordu. Kalkt yavaa. Ba dnyordu hafiften. Gitmese miydi? Hi olur muydu; ne yapard Esme? Kzn bana bela m geldin buraya? Lavaboda yzne su vurunca dzeldi gibi. Giyinip indi. Minibsle alma yerine gelip de merdivenleri inerlerken sallanr gibi oldu, toparland hemen. Esme gene koridorda karlad girdiklerinde. Gene yle boyalar, tozlar iindeydi. Eli-432 ni skt sadece. Bala arayamadm seni; telefonu drdm, bozuldu, almyor. Nasl geti gn? Seninle daha iyi olacakt. Yorgun glmsedi Esme, yi ki benimle deilsin; fittrrdn burada! Girdikleri salonda, byk bir masa stne, dilimlenmi ekmekler, domates, salatalk, karpuz, ili kfte, brek benzeri bir eyler konmutu. Alanlar bir keye ekilip gle, konua yiyorlard. Baka trl bir arada olamayacaz; onun iin ardm seni canm. Bir kyda, boyalar iinde bir tabureyle bir tahta sandalyenin arasna koyduklar dikine bir bo sandk stne gazete yayd ocuklar. Getirdii yiyecekleri koydu Esme. Karlkl oturup yemeye koyuldular. Dalgn, ar ar yiyordu Esme. Doktor isteksizdi; azna kk bir eyler atyor, yer grnyordu. Yarn akama kolaylarz gibi. nemli bir ey kmazsa birlikte oluruz sanyorum. ok yorulmusun. Uykusuzluk yoruyor asl. Dn gece drt saat uyuduk gene. Sevecenlikle bakyordu Doktor. Peki, ben neden yorgunum? Seni dnecek durumda m kz? Dnsn m dedim? u kapdan giren kz grdn m? Dnp bakt Doktor; ufaks, esmer, atk kal bir kz, elinde paket gibi bir eylerle girmi, yandaki odaya geiyordu. Nianls, byk abisi dada lm, k Urfa Ceza-evi'nde, idamla yarglanyor. Ar ar ban sallyordu Doktor anladm gibisine. Her ey trajik burada! Anlatlan olaylarla kan donuyor insann. Asl yorgunluun bundan belki de. Dalgn, ar ar yemeini iniyordu Esme, Olabilir, dedi yavaa. Gelmeseydim, diyor musun? Uyanr gibi dikeldi. Ben mi? Ne ilgisi var? yi ki geldim diyorum! Yorgun glmsedi. zntm seninle birlikte olamamak! Sa ol birtanem! ine bak! imdi daha iyi birlikte olacaz belki de! Ben de, iyi ki geldim diyorum. u genleri grmek bile ne kadar doru dndmz kantlyor. ou renci daha, dedi Esme. Faklte bitirmilerin de hemen hepsi isiz. Doktor dalgn gibi sylendi, yok, a yok... yle bir kara bask altndalar ki, zgrce e de yok! Arca ban sallad Esme, Ama dleri var, dedi! Bunu gremiyor batakiler! Son lokmasn ineyip duralaynca kalkt Doktor. Elini skt Eme'nin. yi almalar gzelim. Yolu biliyorum artk, kimse peimden gelmesin. Sen de hibir eye takma kafan, gnlnce al! Yarn akam drt gzle bekliyeceim. Yemek iin sa ol! Esme, "gle gle"den baka bir ey demeden yorgun, glmser bakt sadece. Otele gelip odasna ktnda tedirgin duygularn, dncelerin yeniden saldrsna uram gibiydi Doktor. Yreyi istedii dzeyde incelikleriyle nasl tanyacakt; kapsna kadar gittii Silvan' bile doru drst gezecek, tanyacak gc bulamamt. Ceketini gardroba asarken yorgun yzne bakt aynada. stanbul'da yedi pskll bela bekliyor, 433 sen kayorsun aklnca! Nereye kaacam ki? Dokuzuna kadar dedi herif; be gn var. Biliyorum! Be gn sonra ne yapacam bilmiyorum yalnz. Eme'nin yaknnda olmak buralarda srtmek iin yeterli neden mi? Olmad ortada; o sevdii iini yapyor; ben istediim hibir eyi yapamyorum! stanbul'da olsam ne yapacam. bitecek mi yirmi bin dolan verirsem? 434 Bekiliini

stlendiimiz paray ne yapacaz, asl sorun o. svire'ye gidip Vasken'le mi konusam bir? Sen lkende karar veremiyorsun, Vasken svire'den ne diyecek? Tm olumsuzluklar dnmesine karn ne dlerle gelmiti lkeye? Eme'yle niye konumuyorsun? Ksrdng balad gene! Nasl konuaym, neyi, nasl anlataym kza? Uzun, gergin atmalarla dolu koca bir gemiin kayglar benimki, Vedat Bey'e bile anlatamadk, kz anlar m bundan? Bugn bile tam yanmda deil. Hadi anlad, bir de ona m ykleyeyim sorumluluu; devlet ii, devlet d mafyalar m bana takaym kzn? Baka umar yok diyorsun, beklersin yleyse! Bekliyoruz biz de! Du alp yatt. Sabah dokuza doru uyandnda iyiceydi; gece tuvalete kalkarken duyduu dnme de yoktu banda. Akam bulmakt imdi sorun. Otelin lokantasnda kahvaltsn etmi, aldrd gazeteleri kartryordu ki, Doktor Tark'la, rfan girdiler kapdan. Doktor Tark da bomu bugn bee kadar; kenti birlikte dolaalm diye gelmiler. Pek istek duymuyordu ya, sevinir gibi oldu gene de; gn abuk biterdi. ktlar. Gene r-fan'n arabasyla kentin tm grlecek yerlerini dolaarak gezip yorgun argn le yemei iin, evvelki gece karlatklar lokantaya girdiklerinde drd bulmutu. Surlar, kaplar, yenilenen Kei Burcu'nu, ikaleyi, mzeyi, yazar Esma Ocak'n onartp gezenlere at eski Diyarbakr konan, Cahit Stk'nn i baheli mze-evini, Ulu Cami'yi, ykk bir-iki kiliseyi, gvur mahallesini gezmilerdi. Cahit Stk'nn evini gezerlerken, gazetelerde faili bilinmeze gittiini okuduu yeeni gazeteci Namk Taranc'y anmsad. Soracakt; vazgeti. O kadar ok kiiye kyld ki hangisini soracaksn! Buras gerekten acl kent. yaayanlara sormak gerek, nasl yaadnz diye! Gittike artan yorgunlua direnir gibi, hemen de hi konumadan gezindikleri yerlere bakarak ar ar dolap durmu, yalnz kzl olan-l Krt genlerinin kayna Dicle-Frat Kltr Merkezi'nde, sorular sormutu genlere Doktor. Tpk Eme'lerin orada duyduklaryd syledikleri; kitaplk, sinema, tiyatro, resim, mzik, halk oyunlar, dil almalar, yaynclk... Ayrlk nereden? Genlerdeki, biz daha iyisini yapacaz sav olmal! Gen dediin yaracak! kale'de, Adliye yresindeki surlarda, GD'lile-rin ". BLEN YOLDA BURADA" sznn krmz stne saryla yazl olduu kocaman bezi astklar yeri gstermilerdi. '30'larda filan, nl zmir durumasndan sonra, o gnler kale iinde olan Diyarbakr Cezaevi'nde TKP'li olarak yatmt smail Bilen. Bir-iki szckten te bir ey konumadlar bu konuda da. Gvur Mahallesi'nde, yalnayak ocuklarn, tavuklarn koutuu sokak aralarndan geerlerken bir evin kapsnda dikilmi duran, kadn giyinimli, boynunda beibirlik, kulaklarnda kpe, sakal hafif uzam bir adam grnce ard Doktor. Doktor Tank, "Naslsn Sleyman Abla?" deyince daha da ard. Tanyorlard Sleyman Abla'y! Hal hatr sordular; alaktan yantlar verdi o da. Geince anlattlar. Eski, varsl bir aile-denmi. Tek bana yayormu burada. Bitiiindeki arsalarnn bir ksmn komularna balam. Uyumluymu evreyle. Gene de, avlusunun stn bile kaln demir tellerle kapatm saldrya urama kaygsyla. Korku vard ecinseller iin evrede ya, hogr de vard demek! Evet, demiti rfan. Hogr var. Tatsz bir ey duyulmad. Yalnz, aa sokan ucuna bir levha astlard, "Buraya p dkmemeniz rica olunur!" diye. Altna eklemeyi de unutmadlar: "Dken Slo gibi olsun!" Lokantaya girip kendini sandalyeye braknca ar bir snav baaryla atlatm olmann sevincindeydi Doktor. ok yorul435 mutu, scaa da pes etmemiti gezi boyu! Ba dnmesi yoktu ona da seviniyordu. Balayn Abi, dedi rfan. Biliyoruz, sizi ok yorduk. Yarn sabah Tatvan'a gideceim, bir haftadan nce dnmem. Tark da akama Mardin'e gidiyor, ablasna. Bakalarna brakmayalm dedik sizi! Dnte bulur muyuz bulamaz myz... 436 Bulamazdnz, diye kesti Doktor. Sa olun ocuklar! Byle yrekten ilgi gstemeniz gerekten mutlu etti beni. Artk stanbul'da grrz diyelim. Birka gn iinde dnmem gerek benim de. . Karlkl sevgi, sayg szleri, ilikilerinin srmesi dileiyle koyulduklar yemekte, yorgunluktan m, scaktan m, hi istekli deildi Doktor. Ayran iti. Getirttii salata, sebze, karpuzdan atnd birka atal. Yemek bitince lokantadan birlikte kp otelin nne getirdiler ilk geceki gibi. Kucaklap ayrldlar. Asansre doru yrrken mutluydu, odasna gelip yatana srtst

uzannca daha da mutlu duyumsad kendini. Bir du yapsam. Dalp gitti biraz sonra. Uyandnda dinlenmiti ya, soluna yatt iin olacak sol kolunda uyuma, karncalanma gibi bir ey vard sanki. stanbul'da da olmutu bir gn, anmsad. Dnnce bir baktrsam m? Alt ay sonra bir grnn demiti kardiyolog kadn. Grnrz! Kalkp dua girdi. Esme de aramad; unuttu mu? Gnn iini yetitiremedilerse. Erken daha. Giyinip lokantaya indi. Botu. Yola bakan cam kysndaki bir masaya oturdu. ay syledi. Tezghn yanndaki masada yl duran eski, yeni magazinleri getirtti garsona, kartrmaya balad. Bilmem hangi top modelin cinselliini sergileyen renkli fotoraflarna bakarken Eme'ye- kayd kafas gene. Saklad hibir ey yok muydu bu kzn; grnd gibi doal myd gerekten? Zpkn gibi delikanllar arasnda koturan salkl, gen kadn... Dorulup iteledi nndeki alacal dergileri. Yalln aalk tepisiyle mzmzlanmak bu, biliyordu! Sersemlik! Niye steleyip duruyorsun sersemlikse? Ne bileyim, atamyorum ite. Bir rastlantyla okuduu "Yeni Aka Gazel" adl iirden aklna takl kalan dizeleri anmsad: "Yeniden renmek iin her eyi Bildiklerimi unutarak gelirim sana" diyordu ozan. Ne gzel diyordu! Ben niye unutamyorum bildiklerimi? Esme unutmuyor fo\ Ondan belki de! Glmsedi. karp telefonu evirdi. Hemen at Esme. Ben de seni arayacaktm. Neredesin canm? Otelin lokantasnda bekliyorum. Oteldeyim ben de. Du aldm, giyinip kyorum imdi. Karanlk basmt ardan. Iklar yanm, masalar dolmaya balamt. Telefonu sevinerek kapatp gzn daha imdiden kapya dikmiti Doktor. Rak istiyordu can da, istemesindi! Gece viagra kullanacakt. Nasl olacakt o i de; odaya m karlard yukarya? Resepsiyondakilerin nnden geerek! Baka yol var m? Esme gelsin bakalm. Sabrszl balamt ki, keten pantolonu, pembe bluzu, boynunda heybe gibi asl torba antas, ipitik pabulanyla Esme grnd kapda. Uzunca salarn atkuyruu gibi balamt; ta iinden glen gzleri tm yzn styordu. Kapdan masaya doru yrrken gzlerini takp izleyenler oldu teki masalarda. Gelir gelmez eilip pck kondurdu Doktor'un yanana, sevinli bir yzle karsna oturdu. Demek bu da oluyormu! dedi glerek. Evet, dedi Doktor da, oluyormu demek! Doktor'un deyiindeki inelemeyi hemen alglamt. Bunu bana deil, yaknlarndan birinin dn varm mahallede, ona borluyuz, dedi. Yarsndan ou gitmek istiyordu, ileri de biraz kolayladk gibi; paydos ettim ben de. Alayl ekledi glerek, yi etmi miyim? atm! Bizim dnmzde bile paydos etmezsin gibi gelmiti bana! Hep byle kt dnrsn! Oysa ben... 437 Uzanp yandaki koltua brakt antasn ald, iinden san-' l bir ie kard, tamamlad szn. ...Bordo arabn geciktirdim; ya Nicole'e giderse sevgilim diye kvranp duruyorum. Bu korkum olmasayd g verirdim o paydosu ben. ok umurumdayd unun bunun dn. Ktlarn yrtp masaya koydu krmz arap iesini. Nicole'e gitmezsin artk deil mi canm? Biraz g! Yapay bir sertlikle bakan Doktor'a bir pck gnderdi, Hibir gn kolayn gstermeyeceim sana sevgilim, anla artk! Gevemi gibi mutlu bir glmsemeyle ardan ban sallad Doktor, anladm gibisine. Esme de glmsedi. Alktan da lmek zereyim. u arab atralm nce. arab atrp yemekleri sylediler. Doktor gene pek istekli deildi; bir ey demedi Eme'ye. Kadehine konan arab tam, Nefis, dedi. Nereden buldun bunu?

 Bir mterimiz var Reklam-Ar'da, spanyol konsolosunun dostu; ondan istedim. dm koptu piyasada bulamazsam diye! Mutluluumuza canm! Gryorsun, benden kurtulu yok! Kadehini kaldrm, glerek bakyordu. Doktor da kaldrd; n-n'lattlar kadehlerini. Duyduum en gzel sz ite, dedi Doktor. Yemeye koyuldular. Yaptklar ileri anlatmaya balad. Ucu ucuna da olsa, etkinlikler ncesinin akamna bitirecekler gibi grnyordu. Birlikte altklar Krt genlerine geince sesi biraz deiti sanki. lklerde yaadklar ekingenlii de amlard; blgede yaplan canavarlklar zerine yle eyler anlatyorlard ki imdi... Duralayp Doktor'a bakt ac dolu gzlerle, nanaca gelmiyor insann, dedi. Derince soluklanp yemeine eilirken ekledi, Az birlii edip hepsi mi yalan sylyor bu ocuklarn? Sessizlik kmt. Sevinir gibi oldu Doktor. Evet Esmeci-im, gryorsun ite, dnyamz byle! Hibiri yalan deil duyduklarnn. O bilmiyordu sanki! Sen de biliyordun ama, u iki gndr baka trl biliyorsun. Ac sessizlik iinde yemeklerini srdrdler bir sre. steksiz de olsa bir eyler yiyordu Doktor. kinci kadeh araplarn bitirmilerdi. Esme yeniden arap koyuyordu ki, eliyle kapatt kadehini. Bana yeter! Esme arm gibi bakyordu ki, Bu gece bu kadar, dedi Doktor. Anlamadn grnce, mendil cebine koyduu mavi hap karp gsterdi bir glckle. Aym gibi glmsedi Esme de. Kendi kadehini doldurdu ses karmadan. ie bana kald, demek. Yazk, bu gzel araptan yoksun brakyorsun kendini. arab dnecektim, kavuacamn yannda! Elindeki mavi hap yuttu bir para suyla. Ancak gsterir etkisini. Kadehini glerek Doktor'a kaldrd Esme, dikti sonuna kadar. Doktor'un kafasna takld gene; gzel de, bakalm nasl olacak bu i? Benim odaya kacaz. Resepsiyondakilerin gz, hemen yanlarndaki asansrde. Ne olacak yani? Dikelerek bakyordu Esme, Bilmem, taklrlar m diyorum! Gzbeklerinde o titreimli kzgnlk, daha da dikeldi birden, Anlamadm, dedi. Sikiimize de mi karacaklar. rkilir gibi oldu Doktor. Balad gene bu kz! evre masalara bakt gz ucuyla, kimse ilgilenmi grnmyordu. Duymadlar demek. Duruldu biraz. Toparland, glmsemeye alt, yle konumasan, Esmeciim... Kesti Esme, 439 Ne varm bunda? Kt m dedik? Sen de ok fesatsn! Tutamayp gld Doktor. Esme de glmeye balamt. arab karnca m byle oluyor bu kz? Yeniden doldurduu kadehini kaldrd Esme, Seni seviyorum. Bu gece yatacaz seninle. Hele bir halt etmeye kalksnlar balarna ykarm oteli! 440 Sylediklerinin mutluluunu sindirir gibi kadehini ar ar yudumlayarak boaltt gene. Her eyi yrei ile yapan bu kz, gel de sevme! Prl prl yrei ile. Yemek bitmiti. Garsonun getirdii adisyonu odasna yazp imzalad Doktor, kalktlar. kiden deil, hi de esrik grnmyordu nk, inadna belki, kalkar kalkmaz aslr gibi koluna girdi Doktor'un, ar ar ktlar salondan, iindeki tedirginlie aldrmamaya alan Doktor'la resepsiyonun nnden geerek asansre giderlerken otel ktibi, nndeki kda bir eyler yazyordu. Ban kaldrp bakt yle bir, "yi geceler efendim!" deyip yazsna dnd. Geveyip durulur gibi olmutu Doktor. Esme oral deildi. Asansrde kollarn boynuna dolayp pt Doktor'u. Seni seviyorum, birtanem, dedi. Bu heriflerin de topundan nefret ediyorum! Kimdi bu herifler dedii? ou ezik Krtlerden baka kimi grdn ki Esmeciim evrede? "Topundan nefret ediyorum" dediin erkeklerse, kafana doldurduun

eyleri yerli yerine koyamyorsun demek; yle deil mi canm? yle deil! Kendisini sereserpe brakt yaamn akp giden cvlts iinde ou eyi yerli yerine koymaya oktan balam bu kz. Grmezden gelme de, kendine bak! Kendime bakmadm gn m var? stme ara sra ken u yorgunluktan baka yaknacak bir eyim yok benim. Kafan bulank deil mi? O da yorgunluktan; geer! Anahtar evirip girince tatl bir serinlie daldklar lo odada, klar yakmadan, arap kokusuyla soluk solua, sarma dola pmeye baladlar. Ayrlnca dmeye basp yakt Doktor; gidip perdeleri ekti. Esme tuvalete girmiti. Yadrgad bir tedirginlik vard iinde; sanki ilk kez yapacakt bu ii! ok istekliydi. Korkuyor gibiydi bir yandan da. Olmayacandan deil de, sol kolunda bir-iki duyduu uyumadan. imdi yoktu ya, taslyordu istemese de. u blgede ka gndr kendini kuatan kanamal ortama dmesi ar bir trafik kazasyd sanki. Onun da sarsnts var kukusuz. Asl o var belki de! Tuvaletten km, soyunmaya balayan Eme'yle kafasndaki duman dalr gibi oldu. ll, uzun bacaklar, karn, dimdik memeleri, kuu boynunun uzantsyla deirmileen omuzlan, devinim iindeki kollaryla diri, gen diinin karsnda soyunuu; yataa kendini ylesine brakp glmseyerek bekleyii, yreindeki sy ykseltmi de olsa iinde dmlenmi sallanty durduramamt. Soyunup Eme'nin yanna uzanmasyla birbirlerine kararak sevimeye balamalar da iindeki o leke karalty datamyordu bir trl. Cokulu pleriyle belli etmemeye alyordu bunu, baarmt da; lgnca sevimeleriyle doyuma varmasna mutluluk iinde yzyor gibiydi Esme. Ancak, olmuyordu ite! Uzadka tedirginlii, kaygs artmaya balad Doktor'un; ila etkisini gstermemiti, gsterecei belirtisi de yoktu! rkye kaplacak gibi olunca glmeye balad tutamayp. zlr gibi yavaa brakt sevimeyi, ardan dnp ar-kast uzand. Ayrmna varm olmalyd Esme de. Sessizce sokulup ufack sevecen pckler koyduu, yorgunca inip kalkan gsne yaslamt ban. Evet, dedi Doktor alayl glyle. Olaca buydu! Eski tfek tutukluk yapt! Dnmeden deyiverdii "eski tfek" szcyle alayl glmesi daha da artt Doktor'un. Yenisi de yapar, dedi Esme mrldanr gibi. Doktor'un bir ey demesine brakmadan ekledi ayn sevecen yumuaklkla, Takma kafan ltfen! Byle mutlu deil miyiz? Bir ey demeden dalgn kald Doktor. Srp giderse! Gence441 cik gvdenle nasl dayanrsn bu mutlulua? Yavaa sarld Eme'ye, salarn okamaya balad ardan. ok gemez, bu mutluluk da tutukluk yapar diye korkuyorum canm! Doktor'un gsndeki ban kaldrp serte bakt Esme, Samalyorsun! dedi. Cinsel gcn iin mi seviyorum ben 442 sem? Seninle srtmekle bile doyuma varyorum. Aldklarmla mutluyum, yetiyor bana. Kaplan arparak ardna dayayan gl erkek gdsnden kurtar kendini; benden ne istiyorsun, onu syle! Umarsz suskun kald bir sre Doktor. Ne diyecekti imdi? yle byk konuma m diyecekti? Beni yanl anlamaman isterim nce, dedi. Sonra... Duralad bir, ...bilmiyorum ki! stediim ok eyi verdin. Veriyorsun. Sen yok saysan da gvdenin istekleri, beklentileri var benden; onlar veremezsem... Sz yanm kald aznda. "Bir dakika," diye doruldu Esme. Oturmu, kst gzlerini Doktor'a dikmiti. Sen ok kadnlar tandn deil mi Doktor? dedi. Benim yam yirmi sekiz. Yirmiden ok erkekle yattm ben de. Erkekleri tandm. Senden ayn bir yanm var; kadnlar da tanyorum! Egemen cins olmak krletiriyor sizi! Yatracaksnz altnza, gl erkekliinizle yumuak gvdesine basura bastra dalp karak mutlu edeceksiniz kadn! Beyni o kadarck kadn da vardr. Ben o deilim. Kafanz almyor ama, ou kadn da o deil. Bugne dek yaamadm mutluluu yayorum seninle. Gemiteki hibir eye de en kk bir zlem duymuyorum, bunu bil!

Doktor da doruldu ardan. Karlkl baktlar ksa sre. Gzlerinde beliren smscak bir glmsemeyle, Tadmz karma ltfen sevgilim, dedi Esme. nanmyor musun mutluluumuza? Tanyp balandmz, birlikte yreimize bastrdmz bunca gzellik vard, ne oldu onlara? u kalkacak m, kalkmayacak m, ona m bal her ey? Hadi, sarl bana canm! Kov iindeki u canavar erkei! Ben seni seviyorum, o sersemi deil! Uzanp kollarn boynuna dolad. akn, dilsiz gibi kalmt Doktor. Ne gzel sylyordu kz! Syledikleri niye doru olmasn? Sen de sylesene bildiklerini! Ne diyeyim imdi bu kz yirmiden ok... Yan yana uzanvermeleriyle balayan sevimeleri dakikalar boyu srd en ateli biimiyle. Erkeklii dikelme -miti ya, lgnca srtmelerle soluk solua boalmt sonunda. Yan yana uzandlar. Sen de doyuma vardn m? Yorgun glmseyerek dnp pck koydu yanana Esme. Hem iki kez! Ayrmna varmadn m? Varmamt. Yalnz, daha nce ne byle tanmlayamad bir mutluluk, ne de byle yaadklarm kat katyla sindirmi bir kadn olmutu yaamnda; onun aynmndayd. inde bir yerlerde sinsice gizlenip imdi gene yava yava stne ken, tam tanmlayamad arln da yeni yeni aynmmdayd. Sol kolunda da m vard gene bu arlk? Kendini dinleyip durma, kalk ykan sen de! Esme dua gitmiti. Kalkt o da, gidip gardropdaki boy aynasnn nnde durdu, bakp kald aynadaki adama. Byle biriyle yeni karlamt sanki. plak gvdesine, prsk, sulu gibi asl duran erkekliine bakt! Yalsn, gvden de biliyor bunu, sen de! Kz da biliyor, bilmez olur mu? nzn paylat gizi, u nnde sarkk duran, ba nne eik, utanga sulu, stne vardn iin aklad; kz duymazdan geliyor, sen ne yapacaksn? Bilsem! Esme banyodan havluyla kurulanarak kmt. Ne o sevgilim, Akademi'de modellie mi zendin? Oraya da almazlar artk! Baylrlar bile ama, bir sr gzel kzn iine byle brakr mym seni? 443 Uzanp pck kondurdu yanana glerek, banyoya geeJ Doktor'un. Gerekten brakmayacak m bu kz beni; inanaynS m? Du yapp ktnda yataktayd Esme. Gidip yanna uzand kolunu bann altna koydu. Sessiz, dnceli kaldlar bir sre. stanbul'a dnsem yann, krlr msn bana? Sessizlik sryordu. 444 stiyor musun? stiyor muydu? Senden uzakta olmak ister miyim? Suskundu Esme. Ben de istemem canm. Ama bu scaklarda ille kal, bir haf- ta otellerde ile doldur da diyemem. Dnd bir sre. inden nasl geliyorsa yle yap birtanem. Krlmam sana. \ Seni yalnz brakyorum diye iim iimi yiyor. Birlikte gelir, gnlmzce gezeriz ilerde istersek. Gsne bastrp pckler koydu Eme'nin salarna, alnna. O ll grecein geldi deil mi? Anlamt, akayd da, birden karamamt Doktor. Belliydi byle olaca! Eve ortak getirdin. Gld Doktor. eker'i mi? Nicole belasndan kurtulduk diyordum! Bakas da m var yoksa? Olsa bir de babaannen olur. Onu da sen koydun aklma. Kandnrsam gider onu kandrrm! zgn glmsedi Esme. Bir kez konuabildim babaannemle de. Sal iyi deil sanyorum. Bir eyler geveledi aznda. Pek sylemez bana zlmeyeyim diye. Ben de stelemedim. Buradan ne yapacam? Hafta sonu dnyorlar Nide'den. Benim aklm da stanbul'da canm. 1 Bir sessizlikten sonra, Rohat diye birinden sz ettiler mi sana? dedi. Hayr, kimmi o? Bir duralamadan sonra,

 Polisin canavar gibi arad biri. PKK'den mi? Deilmi diyorlar. Olan retmenlikten atmlar; Krt445 e iir yazyormu. Zino da, kars, Krte trkler sylyormu dnlerde filan. Karakola ekip dvmler birka kez Krte trk yok, diye; o da sokakta, alanda, her yerde bara ara sylemi inadna! Sustu bir an, Bizimle alan bir kz vard, bize yemek getirdi hani. Anmsamamt Doktor. Zino, teyzesinin kzym onun. Tecavz edip ldrmler karakolda. Yataklktan almlar bunlar. Rohat' da korkun ikencelerden sonra brakmlar. On gn sonra karakola baskn yapm, iki polisi ldrm bu. Siverek yanlarnda olmu olay. imdi buraya geldi diye duyum alm polis. Yakalayamazlar diyorlar. Tapar gibi seviyormu halk; namusumuzdur diyorlarm. Susup durgun kald bir sre. Neler anlatyorlar bir bilsen. Trajedi. Biliyordu Doktor, bilmez olur mu? Ate dmt yreine. iirin, trknn kurban gencecik kan koca zerine konumak saygszlk gibi geliyordu. inde patlayan ba kaldrma duygusu zavall klyordu sz! Acl suskunluk uyku sessizliine dnd ardan. Gzleri kapanyordu Eme'nin. Burada kalacak msn? Gitmemi mi istiyordun, dedi Esme mrldanr gibi. Yavaa gsne bastrp Deli, dedi. ster miyim? Yeminli gibi, hi yanmda yatmadn da! Bu gece brakmayacaim seni birtanem. Uykudan da lyorum. Doktor kolunu yavaa ekti bann altndan. ki kiilik, geni karyolann kesine kayp uykuya dald Esme. Doktor uyu-yamad bir sre. Karmak duygular, dnceler iinde sallanp duruyordu. Dilerini karp komodin stnde duran su dolu 445 bardaa da koymad. Bu arlk tansiyonla m ilgiliydi? Bir eczaneye urayp tansiyonuna baktrabilirdi. stanbul'da artk. Baucundaki lambay sndrp dald o da. Gece bir kez tuvalete kalkt. Esme sessiz, tartml bir soluma iinde inip kalkan gsyle derin uykudayd. Yaklap bakt: eilip pmek geldi iinden, pmedi. Uyanacak kz imdi. Uzanp yeniden dald uykuya. Tkrtlarla gzlerini atnda kalkm, banyoya gemiti Esme. Saat sekiz buua geliyordu. Biraz sonra ykanm, taranm Esme kt banyodan. Gnaydn canm. Naslsn? lk kez byle doyasya uyudum gnlerdir. Kalkt Doktor. Gnaydn, dedi. Ben de gnlerdir ilk kez byle seninle yattm ama, doyasya yatmadm! Glerek yaklat Esme. ptler. Banyoya geip abucak tra oldu Doktor. Derlenip toparlanp sarma dola ateli ayrlk pmelerinden sonra salona inmeleri dokuzu bulmutu. Ayrlk sessizlii kmt kahvaltlarn ederlerken. Biletini resepsiyona brakp bugn iin yer ayrtmalarn sylemiti Doktor. Eve gidince telefon aarsn bana, deil mi? Hayr, olmaz dedi Doktor, yz ask gibi. Alayl ekledi, Gitmeden aarm; havaalanna iner inmez. Glmseyerek saatine bakyordu Esme. ocuklar erken gelirlermi de... ayndan son yudumu alnca kalkt hemen, Sana iyi yolculuklar birtanem. ekeri benim iin de p! Eilip yanana pck kondurup koturarak kt salondan. arlk imdi km gibi oldu stne Doktor'un. Ismarla- gazeteleri getirmiti garson; isteksizce kartrmaya balad. Resepsiyondaki olan yine geldi; uakta yeri ayrtlmt, birazdan kmas gerekiyordu. Sevinerek kalkt. Otelle ilikiyi kesip havaalanna doru yola koyulmas yarm' saati bile bulmamt. Takside giderken geirdii u birka gn iinde bu kentte yaayp rendiklerinin aylar, yllar boyu edindiklerini am gibi 447 grndn dnd. Yabanl scak bastrmt, araba da klimal deildi. Alana girdiklerinde o arlk, sknt gene kmeye balamt stne. Serin bekleme salonuna girince duruldu biraz. Uaa binince daha da iyi duyumsad kendini. stanbul'da bir baktrsa iyi olacakt kan durumuna filan. Bir ara kolesterol yksek kmt Avrupa'dayken. Dzelmiti sonra. Tansiyon da yle! Doktoruz, salmz konusunda daha duyarl davranmamz gerekmez mi? Gerekir de; konu kendimiz oldu mu, bu tr aptall en ok biz yaparz! yle deil mi? yle!

Epeyi yllar nce brakm da olsa uzunca bir dnem sigara imi olmas da iyi bir not deildi, biliyordu. Seksenine vardn; yirmi sekizinde sevgilin olduunu da unutmayacaksn! Nasl unuturum? Krtlere yaplan...Uularda genellikle yapt gibi, karmak dnceler iinde ban koltua yaslaynca dalmt. nie geildiinde at gzlerini. Alana karken uaktan darya ilk admn attnda yzne arpan yakc scakla irkilir gibi oldu. gn nce byle miydi buras? Gazetelerde de vard, anmsad, tm Trkiye bilmem ne scann basknna urad diyorlard. Sknt bana zg deil demek! Yolcu salonundan kp da arabaya binince gene balad ile. Ak camdan arparca-sna gelen scak esinti de, kavutuu stanbul'un tadn gnlnce karmasn engelleme abasndayd sanki. Yol boyu koturan arabann tm camlarna yerleivermi stanbul, gene grkemli istanbul'du ite! Eve gelip arabadan karak kapnn anahtarn evirirken yorgundu enikonu. Kap alnca avluda kapya gzlerini dikmi eker'i bulunca unuttu her eyi. Hele miyav diye gelip ayaklarna srtnmeye balaynca ii ald birden. Kabnda mamas, suyu vard. gnde bymsn kz sen! yi bakmlar deil mi canm sana? Kucana ald, "Bu da Esme Tey-zen"den diye pckler kondurarak kk valiziyle yatak odasna kt. Kapy iteleyip ieri girince duralad. Gnlerce kapal kalm oda scakt, havaszd. eker'i, valizini yere brakp cam-448 lan at hemen. Ayaklan dibinde dolanan eker'le yukar knca iyice ard; balkon, camlar gne iindeydi, at alt olduu iin besbelli, dayanlmaz scakt salon, iyice ard havas da. Balkon kapsn anca gnein yalazas saldrd ieri. Niye dnmemiti? Gnein tm gn iinde doland yer buras; klima koydurmak gerekirdi. Belki yatak odasna da. Kim yaptracak? Nerede Avukat Mustafa? Uzanmak istiyordu, nereye yatacakt imdi? Balkona, darlara bakt; acmasz gne her baknda mutlu olduu tabloyu hoyrata yakyordu sanki! Grecei geldii kitaplar, mzik seti, masas da ekici deildi! Bkknlkla ar ar indi merdivenleri, mutfaa girdi. Pek haval olmasa da scak saylmazd buras yukarlara gre. Buzdolabn at, bo gibiydi. Alverie kmak byd gznde birden. Abarttn gene! Yaamayacak msn? Yayoruz ite! Gidip sofadaki divana uzand. eker de kp yanna uzand biraz sonra; onu okuyordu ki, anmsad birden, Eme'yi aramamt. Telefonu karp evirdi numaralan. Ald hemen. "stanbul'a ho geldin!" oldu ilk sz Eme'nin. Ho bulduk canm. Dediin gibi evden atm telefonu. llk ortan da yanma uzand; okayaym diyor! Ah canm. Benim iin de oka! Nasl, yaramaz bir ey yok? Var m diyecekti? Ne olsun? ok scak yalnz; oradan kalr yan yok burann da. Sen iyisin? Urayoruz. Braktn gibi... Ben de yle. ini engellemeyeyim. Aranm gene. yi almalar! ptm. Ben de canm. Telefonu kapatnca, neler yapmas gerektiini, iinde dolanan karalty datmaya alarak dnmeye balad. Scaktand u durumu ya, nce bir salk denetiminden gese iyi olacakt gene de. Kime bavuracakt? Geen k yatt hastanenin, Mu-hittinlerin Taksim'deki kliniinin telefon numaralann bile almamt. Muhittin'i arayabilirdi, o da buradaysa. yle bir toparlanmam gerek nce, yarn bakanz o ie artk. Kalkp yukan kt ar ar: karki odaya urayp penceresini at. Odaya, duvardaki "kediler"e, komodin stndeki "tay, yal adam"a, Eme'nin yatana bakt; lk duygular gezindi iinde. Odasna geip ksa kollu yazlk gmlek, tsz, keten pantolon giydi dolaptan kanp; yazlk pabu geirdi ayana. Diyarbakr'a giderken skca giyindiindendi oradaki sknt biraz da. Yazlk bir apka almalyd bir de. Evden kp yolda ilk karlat arabaya atlad, Kumkapdaki balk lokantasna gitti. Balk, salata yedi pek istekli olmadan. Daha iyi duyumsamaya balamt kendini. kt; iyi bir rastlant, ky boyu iteleyerek srd el arabasnda yazlk gmlekler, apkalar satan birinden gri bez bir apka alp geirdi bana. Ezilmiyordu scak altnda artk. Deniz benzersiz gzeldi; ardan esintiyle, arabalann koutuu devinimli yolla-nyla kent de stne ekilmi skntl rty atma gcne kavuuyor gibiydi. Yrme istei bile gezindi iinde. Iklardan karya geti. Arabaya bindi gene de. Dnte sokan bandaki marketten gerekli teberiyi sardnp girdi eve. Kapy kapatm, koarak gelen eker'e dnyordu ki, iki omuz bana oturan a-nyla duralad birden. Soluk almas da gleiyordu ardan.

Zorla att bir-iki admdan sonra talktaki koltua oturdu yavaa. Ayak dibinde dolanan eker'i de grecek durumu yoktu. Omuz balanndaki an bir yanyla krekkemiine yaylyor gibiydi. Sol avucunda, sol parmaklannda, zellikle ortaparmak ulanna doru kanncalanma, uyuma benzeri bir eyler yaylyordu. Korku dolanmaya balad iinde. Tm gvdesini ince449 den, souk bir ter kaplamt. Tatsz bu! st ste ksrmeye alt. Kmltsz durdu bir sre. Deien bir ey yoktu. Belli belirsiz bir bulants da vard. Balk m dokundu? Balk ii deil bu. Telefonu glkle kard cebinden. Numaralar evirirken umutsuzdu; talya m, spanya m, kim bilir ne cehennemdedir bu herif imdi! Daha iki alta "Ho geldiniz Abi," diye kar450 sndayd Muhittin. Sa ol canm. yi deilim ben. Bana bir cankurtaran ltfen! Talkta oturuyorum. Kalkamazsam kapy omuzlasnlar. Bir eyler demesine brakmad Muhittin. Anladm Abi. Hi kayglanmayn! Kmldamayn da! imdi geliyoruz. Kapatmt telefonu. O da telefonu kapatrken ta iinden borluluk duydu bu cin gibi adama. Kucana km eker'e bo bo bakarak, kafasnda esintiyle dalgalanan anlaml, anlamsz dnce yamuruna dalm gibi, gz, kula kapda bekledi dakikalar boyu. Kapdaki araba seslerinden sonra, bir-iki omuzlamayla ardna dayanan kapdan giren iriyan iki adamn ardndan Muhittin, yannda tanmad genten biriyle -Doktor-mu-,bir hemire daldlar ieri. ou kalplam incelikli, sevecen szcklerle Doktor hemen yaklap elindeki tansiyon aygtn svad koluna takt. Solumada glk ektiini, arlarn grnce azna aspirin verdi inemesi iin. Kolundan ine yapt. Morfindi belki. Getirip oksijen maskesi, serum taktlar. zenle yatrdklar sedyeyle sarsmadan cankurtarana geirilmesi de birka dakika ald. Elektrosunu ektiler arata. Doktor banda (Tayfun'mu ad), eli hastann nabznda yola kld. Payna "Gemi olsun Abiciim"den baka sz dmeyen Muhittin, ev ak kalmasn diye, krlm kilidi onartp kapy kilitlemek iin, Doktor'un cebinden ald anahtarla evde kalmt. amar filan da getirecekti; Doktor'u hastaneye geen yatrmalarndan biliyordu her eyin yerini. ki saat kadar sonra geldiinde, geen k yatt Doktor Bahattin'in kliniinde, penceresinden dallan grnen, klimayla serin youn bakm odasnda, kan alnp ilk incelemeleri yaplm, elektrosu ekilmi, tansiyonu llm, ekokardiyografiyle kalbine baklm, sessiz yatyordu Doktor. O, alt ay sonra kalbinize baktrn bir, diyen minyon, incelikli, tatl dilli kardiyolog Doktor Hanm da (Neide'ydi ad) baucundayd. Havadan sudan szler ediyordu tek tk, Doktor'u pek konuturmadan; arada bir de tansiyonuna bakyordu. Evde scaktan ok bunalmt Doktor; klima konulmasn istiyordu eve. zgn yzle kapda grnen -odaya sokmuyorlard nk- Muhittin'e, bu isteini kalkp iletti Doktor Hanm; dmeye balayan tansiyon ykselmesi dnda kayglanacak ivedi bir durum grlmediini mutulad. Bir eyleri imdilik atlatm grnyordu Doktor. ncelemelerini srdyorlard; yeni sonulara gre daha kesin konuabileceklerdi. Doktor da sevinmiti duyduklarndan; ardan dalyordu kayglar. stndeki arlk kalkmam da olsa omuzlanndaki arlar azalm, bulant gemiti. Sonda takld iin, tuvalete kalkmadan uzunca, kesintisiz bir uykuyla geirdi geceyi. Kendini iyi duyumsa-ynca aklna ilk den Esme oldu. Ondan bekleyecekti telefonu. Hastanede olduunu sylemesine gerek yoktu. O gelinceye kadar da bu i oktan biter grnyordu. Sabah, Doktorlar scak bir ember oluturdular banda gene. Bir sre hastanede konuklar olarak kalacakt Doktor. Bugn anjiyo yapacaklarn Dr. Neide gerekeleriyle anlatyordu ki, "Bana aklamanza gerek yok Doktor Hanm. Bildiiniz gibi yapn!" diye durdurdu. Elinde ieklerle grmeciler skn etti akama doru da. Geen hastalnda gelemediine znt bildirmi olan Suat da ilerinde. Uzun boylu konumaya izin yoktu; kapdan bir "Gemi olsun"la dnyorlard oun. Meer ne ok da arayan, seveni varmt! Sevinmedi deil de, Muhittin'le gelen Suat' grnce kaygland biraz; Eme'den nasl saklayacakt? Kulana giderseydi? Duyurmamalan iin uyarmak da yaknlklann aklamak olacakt. Hemen Eme'ye mi yetitirecekler imdi? Yeti451

tirmilerdi. Akam, grmeciler gidince, yatarken soyunduunda alp kapattklar telefonunu istedi Doktor Hanm'dan. nce bir duralad doktor hanm; ksa olmak kouluyla bir kez konuabilirdi. evirdi numaralan, birinci alta ald hemen. lk sz "Neredesin?" oldu. aalad Doktor, Buradaym, dedi. 452 Oras neresi? Niye kapal telefonun? Saln nasl? Gergin, kayglyd Eme'nin sesi. Duymu gibi bu. iyiyim canm. Sen naslsn? Ben sana soru soruyorum Doktorcuum, ltfen, u anda neredesin? zenli bir sevecenlikle soruyordu. Duralad Doktor. Belli, duymu. Saklamann anlam yok. Evdeyim mi diyecekti? Hastanedeyim canm, nemli bir ey deil. Scaktan, biliyorsun! Doktor'un doal grnen konumasndan biraz durulmu olmalyd. Ayn zenli sevecenlikle ekledi Esme, Niye beni aramadn hemen? lk benim duymam gerekmez miydi? Saklanr m byle ey? Kandrmann yeri var m aramzda? Duygulanmt Doktor, Kandrr mym canm, dedi kekeler gibi. Hemen zmek istemedim seni. Korkulacak bir durum yoktu. Sk telefona izin vermiyorlar, hastanenin kural! Kukulara dme canm; nemli bir ey olursa bildireceim Yatm gibiydi Esme. Sorumlusu olduu bir i konusunda uyar iin ReklamAr'daki, Suat' aram, kalp krizi geiren Dok-tor'u grmeye gittiini sylemiler, hastaneye. "ldrdm birden," diyordu. Uaa atlayp gelecekmi yetiebilseymi. Yann gelsin mi, diye soruyordu. Hi gerekli olmadn syledi Doktor. Ar bir durum olsa byle konuabilir miydi? ini bitirip gelirse daha mutlu olacakt. Yattrc daha bir-iki szden sonra, "Seni ok seviyorum birtanem, zme beni!" diye kapatt telefonu Esme. Gzpnarlar yanar gibi dolup boald ii Doktor'un. Biliyordu, bu gerilim de zararlyd. Ne yapaym ki, ben de seni ok seviyorum birtanem. Borlulukla seviyorum! Bu yata, nereden bela oldun bama benim biricik sevgilim! O gece, ertesi bir-iki gn, kimi mutlulukla dolu, kimi umarsz, zmsz bir sr sorunla ba baa uzanp kald yatanda. Sk sk kan, tansiyon incelemesi yaplyordu. Doktor Neide gn boyu banda gibiydi. Aratrmalarn son verilerine bakp ikinci gn akam, bir baka doktorla birlikte anjiyo da yaptktan sonra u sonuca vardlar ki, ya, hastaln durumu gz nnde tutulunca, ameliyatla ya da balonla amak gibi atak bir nlemle kazanm salamaya kalkmak daha byk bir riski gze almak olacakt. lala yetineceklerdi. Sonular grmek isteyince, "Gvenini yitirdik mi yoksa Doktor Abimizin?" dedi yar aka Dr. Neide. stelemedi. vmesine gerek yoktu; bir sre saklasalar da olan biteni grcekti sonunda. Aclkla glmsedi iinden; altrarak sylemelerine hi de gerek yoktu aslnda. Kalat her ar durumda yapt gibi, en ktsn var sayp batan sineye ekmiti; "Miyokard infarkts"yd diyelim. Damarlar tkal; kalp kaslar da bitikti belki de. Ameliyat edemeyecekler diye zlp de ne olacakt, durum buydu! Seksenini bulmak ka kiinin payna dyor u lkede? Ya ortalamas yetmii g buluyormu. Yllardr konu komunun hakkn yiyoruz demek! Doktorlarmz doktorculuk oyununu oynasnlar bakalm! nc gnn sonunda youn bakmdan, kn yatrld odasna geirdiler. Sondalar, serumlar karld. Gereinde kalkp dolamasna izin vard artk. Yorgunluu tam deilse de anlan gemiti. Daha bir sre hastanede tutmay, gzaltnda bulundurmay uygun grmlerdi. Gazete, dergi kantrd, bol bol uyuduu, akam stleri, serinlik balaynca bir tr sera, limonluk gibi k bahesinde tropikal bitkiler, iekler, akvaryumdaki balklar arasndaki dinlenme gnleriyle birlikte, derinlere sinmi kayg, mafyann Macit'le gelen para isteine ne yant verecei 453 sorunu dikilmiti karsna; urasa da atamyordu kafasndan. Telefona da izin kmt artk. Gece gndz eidi saatlerde arayan Eme'yle ksa konumalar umuda umutsuzluk aras gel-gider dolandnyordu iinde. Bir akamst akvaryumlu blme kmak iin kalkp da kapdan hemirenin yan sra hznl glmsemeyle giren Eme'yi grnce skma duyar oldu yrein-454 de. Gelip boynuna sarlm,

zenli bir yumuaklkla yanaklarndan pmt. Doktor da kucaklayp akaklarna, salarna pck koydu. Yataa oturup duruldu biraz. Bitti mi? dedi. Yandaki sandalyeye oturmu, sessiz, sevecen bakyordu Esme. Saylr, dedi. ocuklar tamamlar artk. Hemirenin izniyle birlikte yrdler k bahesine. Koridorda yrrken koluna girmiti Esme. Hastaneye nasl yattn anlattrd Doktor'a. Scaktan olacak; ktlk, arlk duyumsa-ynca Muhittin'i aramt. Gerisi bildii gibiydi ite. Doktorlarla pek konumamlard daha; onlar da iyi bulmu olmalydlar ki, youn bakmda tutmuyorlard artk! Kocaman yaprakl fil kulann altndaki kanepeye oturdular yan yana. Dnp birbirlerinin gzlerinin iine, sz gereksizmi gibi sessiz, glmser bakp durdular bir sre. Eme'nin o sevecen glmsemesindeki acl duyumsar gibi oldu. Gzbebeklerine oturmu derin zntnn ayrmna vard birden; tedirgin kmldad Doktor. Bir eyler aranyordu sylemek iin ki, Alak doa, diye mrldand Esme. ki sevgilime birden saldrd! Birden alamam, gzlerini Eme'ye dikmiti Doktor, Yann akam babaannemi Berlin'e gtryorum. Gzleri Doktor'da, bir duralamadan sonra ekledi, Kanser kt. Barsak kanseri. Hemen ameliyat gerekiyormu. zntyle ban sallad Doktor. Tek muduluum seni iyi bulmam canm, dedi Esme. yi bulrnasaydm ben gtremem diyecektim; zntden kahrolurdum o zaman da. Benim gtrmemi istedi nk. Bir-iki tmceyle zededi. Nide'de kan gelmi barsandan. teki torunuyla gitmemi Almanya'ya. Evvelsi gece yeniden kanama olunca st kat kiraclar hastaneye yatrmlar. Kanser tans konmu. lerlemi olmasndan korkuyorlarm. Halas arayp hemen getirin, demi. nl bir profesrden gn alp yatan ayrtmlar Berlin'de. O da ilk uakla gelmi bu sabah. Ar bir sessizlik kt gene. Doktor'un elini ellerinin arasna alp okamaya balad Esme. Aklm sende olacak canm, dedi. Kendine iyi bak ltfen! En ksa zamanda dnmeye alacam. Sessizlii nlemek iin alayl takld Doktor, Doaya su bulup yalanmaya kalkma! Gnln yallara kaptran bu sonuca kadanacak! Ban kaldrp zgn bakt Esme, Halt etmi doa, dedi! Sizi yal bulmuyorum ki! ki gen insan var yaammda! Babaannemden baka kimse iin de yapmazdm bunu. Beni anlyorsun deil mi? Kal dersen kalrm gene de! Anlamaz olur muydu, anlyordu da; artk hep benim yanmda olsan daha iyi anlardm sevgilim! Anlamasam mutsuz olurum! teki elini uzatp Eme'nin ellerini okamaya balad o da. Byle gnnde babaanneni yalnz brakmana benim gnlm de katlanmaz canm, dedi. Dorusunu yapyorsun. Ben iyiyim! Doktor'un avucunda tuttuu elini kaldrarak borluluunu anlatr gibi iine minicik bir pck kondurdu, ardan okar gibi yzne srd Esme. Dndmde evimizde bulacam seni! Doktor'unla konumadm daha. Mavi Yolculuumuz var gndemde, unutma! Sevgi dolu glmsemeyle bakt Doktor. Konu bakalm doktorumla sevgilim; sana syleyecek iyi eyler bulurlar belki! Suskunluk basyordu ki, isteksizce kalkt Esme, babaannesi bekliyordu. 455 Yarn sabah buradaym. Urayp bir eker'i greyim diyorum nce; istediin var m evden? Yoktu, ne olacakt ki? Ban snr gibi gsne srd Esme, yanaklarna zenle en lk pcklerini koyarak uzaklat. Ardndan iindeki krk dkk mutlulukla bir sre bakt Doktor. Kayglar, aclar iinde bile gzeldi yaam. Gzeli aclar m arpc klyor yoksa? Kalkp biraz gezindi bitkiler, iekler arasnda; akvaryumda kvl kvl dolanp duran krmz balklara bakt, dnd odasna. Sklmt burada artk, evine dnmek istiyordu. Daha biraz hastanede, gzaltnda kalmasnn doru olacan, doktor olarak bilmesi neyi deitiriyordu

ki? Eme'nin babaannesini gtrmesinin de biliyordu doru olduunu! Kskanyor muydu ne, grmedii, tanmad o kadn! Sama, nesini kskanacam? Esme benden ok mu seviyor onu? Bu aptallk da bencil yanmz ite; sinsi ilkel yanmz. Gln yanmz! Rahat geirdii o gecenin sabahnda ars kalmamt; hibir eyi yok gibiydi artk! Yrttk sonunda! imdilik yle grnyor! Vizitede, Evet, iyisiniz, dedi Doktor Neide de. Enzimler de dzeldi gibi. Bu hafta gesin bakalm! le yemeini istekle yedi. Esme grnmemiti. Uykuya yatt. Drde doru gzlerini atnda karsndaki sandalyede gzlerini dikmi, sessizce bakyordu Esme. Birden karsnda bulduu derin zgn yz, Doktor'un uyandn grmesiyle yapay izlenimi veren glmsemeye dnd bir anda. Oyunlara ne gerek var gzelim? zgnsn! Ben de zgnm. Niye uyandrmadn beni? yle tatl uyuyordun ki... Doruldu Doktor. Bu akam gidiyorsun. 21.45'te uak. eker'i grdn m? Grdm ortam, seni bekliyormu! Seni birlikte bekleyeceiz canm. iekli salona getiler gene, kanepeye oturdular yan yana. Dnknden durgundu Esme. Nasl babaannen? Duymam gibi dalgn bakt bir sre Esme. Derin aclyd bak Babaannem mi? dedi, yeni alglam gibi. Bilmem! Kanama filan yokmu artk. Kim bilebilir ki? Oyalayc szler mi edecekti imdi? Ameliyatla kurtanrlar. zlme canm! Bir armla ekledi dnmeden, Bana da ameliyat yapabilselerdi keke. Suskun kald Esme. Gzleri donuktu. Doktor'un szleri, stnde kt etki yapmt sanki. Ben de ksam iyi olacak artk. Doktor Hanm yeil k yakt gibi. ivmene ne gerek var? Burada olman daha iyi deil mi canm, hi deilse daha bir sre? Kim bakacak sana evde? Kesinlikle birini bulman gerek! Duralayp dalgn kald Doktor. Dnyorum ben de, dedi. Bir yoluna bakacaz. Skldm artk. Bir duralamadan sonra azndan kaverdi sanki istemeden, ok yalnzm burada. Belli belirsiz sallanr gibi oldu Esme. Duygularnn rts, gzlerindeki o arpc metal soukluk, bir syla deiime urad sanki. Kalmam istiyor musun? "Evet" diyecekti tutamasa. Hayr. Babaanneni brakamazsn. Ben evimde mziimle kitaplarmla, iyi kt yazlarmla ba baa oldum mu, teki sevgilim de var imdi biliyorsun, eker de yanmda, zlemle bekli-yeceiz seni! Eve bakan birini de Kahveci Recep Efendi'den soracam. Mahalleden birini bulur sanyorum. 457 Yorgun gibi isteksizce glmsedi Esme. Tembellik etmez de roman almalarn srdrrsen iyi olur, dedi. zgn kalkt biraz sonra da. Yol iin yapmas gerekli bir sr i vard daha. evrede bakanlara aldrmadan kollarn boynuna smsk dolayp ban gsne yaslad, Doktor'un kt kt atan yreini dinler gibi durdu bir an. Kollarn yavaa gevetip uzand, iki scak pck koydu yanaklarna, Seni seviyorum birtanem, dedi fsldar gibi. Salkla kal! yi bak kendine! Aklm sende! nnde durup gzlerinin iine bakt hznl bir glmseyile. steksiz grnen, ardan bir yryle uzaklat. Kapdan karken de, ayakta duran Doktor'un beklentisine karn dnp bakmad bir daha da. Biraz akn, biraz zgn oturdu Doktor. Kanepede Eme'nin oturduu bo yere bakp kald ylece. Kafas, duygulan karmakarkt. Bir dzene sokmaya alyor, be-ceremiyordu. Ne olacaka imdi? Ne olaca var myd? Olan oluyordu ite! Bir sesle kendine gelir gibi oldu. Naslsnz Doktor? Daha iyisiniz gibi. Sabahki kan incelemeleri geldi demin; dnden daha iyi.

Doktor Neide'ydi. liir gibi oturdu Eme'nin brakt yere. Doruldu Doktor. Sa olun Doktor Hanm. Umanm daha iyiyimdir. Bir tansiyonunuza bakalm isterseniz. Kalktlar. Biraz armt Doktor. Pat diye bitiverdi birden; bizi mi gzlyordu nedir bu kadn! Doktor'un koluna girip odasna kadar birlikte geldi Doktor Neide. Yatana oturunca aygt takp iki kolundan da lt tansiyonunu. 13-8. yi, dedi. Bugn dinlenin artk. sordili yannzdan ayrmayacaksnz, biliyorsunuz! Hemen alacaksnz ar duyunca! Olmayacak eylere de takmayn kafanz ltfen! Olmayacak eylere mi takyorum kafam? Bir doktora bunlar anmsatmann gereksiz olduunu biliyor da, taklyor gibi bir glmsemeyle sylemiti. Doktor Hanm gidince yatana M uzand, usuldan kark dncelere batt gene. Esme yoktu bir sre. Babaannesinin ne olaca belli deildi. Macit'in verdii mafya sresi de bitiyordu iki gn sonra. Buradan knca yalnz nasl kalacakt o evde? alabilecek miydi? Roman iin ald notlan srdrmek geliyordu iinden. nemlisi, saklamaya ne gerek var, Eme'yle durumlannn ne olacayd. Yalnz yal deil, sakat bir adam vard artk! Onun da ok zld belli de, 459 znts benden mi, babaannesinden mi kaynaklanyor daha ok, o da biliyor mudur ki? Nasl bir ykn altna dt birden u yanda benim- minik sevgilim? O atlatr; bu yandaki kendi ykne bak sen! Asl ben atlatnm! Yata yorgan tekmelemeden, pat diye gidivermek en gzeli deil mi? Talihliyim! Kaygl dncelerin indi bindisiyle hafta sonuna vardnda bir aldrmazlk iindeydi artk. Dn bitmiti mafyaclann verdii sre, grnrde kimseler yoktu! Buraya m geleceklerdi? Olacana vanrd her ey! Akama doru, elinde kocaman, kpkrmz bakara glleri demetiyle Muhittin girdi kapdan. te byle Abiciim! Hastalk mastalk skmez bize! rendim; aslan gibiymisiniz! Kalabalk azyla, dedesinden -Fikret Abi- getirdii selamdan, gemi olsun dileklerinden, son gnlerde kente gelmi gelecek arkclara, revclere kadar, gerekli gereksiz bir sr yk sralad konumasnda en nemlisi, o evde yalnz kalmasnn doru olmadn anmsatp bir yardmc salamak iin stelemesiydi. "Sa ol! Ben de dnyorum. Telefon ederim gerekirse," dedi. Byle yakn ilgisi duygulandrmt da, onun bulaca kiilere gveni yoktu nedense? Mahalleden, Recep Efen-di'nin yardmyla zmekti en iyisi. Salona, yatak odasna klima konmutu; onu da mutulad Muhittin. demeye kalkmasna kesin kar kt Doktor'un; armaanyd. Yapmcs arkada olduu iin, sz edilecek bir para deildi dedii. Evin anahtarn verdi. Kalkp klk bahe gibi salona getiler; orada ene aldlar bir sre de. Nicole'le ilgili taklmalann yineleyip kadncazm pabucunu dama attran sevgilisini sordu Doktor'un. Sevgilisi kald m artk, dedi Doktor. Canmzn derdine dtk! Gene alaya dkt Muhittin. Kalbi tekliyor dedikleri bir arkadann birinci kans kanserden, ikincisi kalpten gitmi; yeni fstk sevgilisiyle ko gibi dolayormu herif! Ona "leceksin!" 450 diyen doktor da lm! Atyordu ya, tatl atyordu! Kayglar tavsam gibiydi Muhittin gittiinde! Hastanenin kaps aralanmt; pazartesi olmazsa salya evindeydi artk. Gazetelerle, magazinlerle bol bol uyuyarak gn geceyi dolduruyordu. Pazar sabah, hemirenin yannda aml baheye kp yrd biraz, kanepeye oturup derin derin soluklanarak mavilie, gezinen kme kme bulutlara bakt. Ars, szs kalmamt; baya iyi duyumsuyordu kendini. Dnte koridorda yryordu ki, klk bahede bir konuunun beklediini sylediler. Kapdan girip de kanepede oturan Sleyman' grnce ard biraz. Ayaa kalkmt Doktor'un salona girmesiyle. Yaklap el skarak kanepeye oturdular. Hastanedeki ktip Burhan'dan yeni duymular yattn. Anmsad; geende sylemiti buradaki ktibin Bulgaristanl olduunu. Hangisi acaba? Bana hi grnmedi herif! Evet, dedi. Atlattk bir eyler. Hafta ba dneriz eve artk. Benim de uram tkanr baz biraz kotursam. Skntdandr hep. Senin ne skntn var Sleymancm? Taklr gibi glyordu Doktor. leriniz tkrndayd bildiim.

 Yok be yahu Doktor. Yuvarlanp gider ocuklar ya, her-gn bir tatszlk. Bir gn peynirler bozuk diye tuttururlar. Bir gn sandklar kaybolur. Ona rvet, buna rvet... yice glmeye balad Doktor. Bozulur gibi oldu Sleyman. Glersin Doktor, senin tuzun kuru! Bunu sen mi sylyorsun? Doktor da bozulmu gibiydi, dik dik bakyordu Sleyman'a. - Bama mafyay sardrp bela ettiler. arm gibi duralad Sleyman. Ne mafyas be Doktor. Ne mafyas olacak, Edip Mansr mafyas? Sen bilmiyorsun deil mi?! Oynuyor mu bu adam, gerekten mi aalad? Edip Mansr tccarm imdi. O i de bitti benim bildiim. Doktor aalamo bu kez. Hangi imi biten? u senden isterlerdi canm. Parti'nin paras derler. Vermem dedin sen. Ne diyeceini bilemeden kalmt Doktor. Tamam da nasl bitmi o i? Bir-iki szle aklad Sleyman. nce bir parlamlar eskileri topluyoruz diye. Sonu gelmemi. Konferans yapalm demiler Belika'da. Pek kimseyi toplayamamlar. Kavga km gelenler arasnda da. Abe dedim ben onlara, diyordu Sleyman. Devrim yapacaksnz! Koca Sovyetler vard. DDR vard. Sosyalist lkeler vard, yapamadk. Dardan gazel okursunuz, imdi yapacaksnz! Ne olup bittiini bile doru drst bilmezler Trkiye'de! Heyecanlanm, sevinmi, zlm -evet zlmt de!-, en ok da armt Doktor. Toparland. Yk kalkm gibiydi yreinin stnden! Sinsi bir kuku aalardan trmanmaya balad iinde gene. Tez sevinme! Herifin doruyu syledii nereden belli? Bu da oyunsa! Ne biim oyun? Edip Mansr bizden hara istiyor ama! Abe niye istesin anlamadm. Niye anlamyorsun Sleyman? Seninkiler ona brakm bu ii. O da mafya. Haracn istiyor. Dalgn, dnceli bakp suskun kald bir sre, Edip Mansr' yle bir tandm. Ortan iyi bilirim; Hso. Mafyaclk yapmaz. Krt'tr. Hem de bilir misin, "3K" derler! 461 Glmsedi Doktor. Biliyordu "3K"y. En salam devrimci demekti: Krt, Kzlba, Komnist. imdi ne yapyor? imdi, dedi Sleyman. Ortak i yaparlar Edip'le. Fabrika kuracaklar derler. "Drt K" olmu o! 462 Anlamamt. Nasldr yani? Krt, kzlba, komnist, bir de kapitalist! Gld Sleyman, yledir. Fazla mal gz karmaz! Doktor da gld. karmaz deil, kr eder! dedi. Bak sana bir ey anlataym Sleyman. aya "sekili", ayak bileklerinde ak leke olan atlar yani, pek deerli saylr Anadolu'da. Ahrdan koup gel: mi olan, "Baba, bizim at douruyor. Tayn bir aya kt, sekili." "Al sana bir altn olum!" demi adam. Mutuluk veriyor. Biraz sonra gene koup gelmi olan, "ikinci ayak da kt, o da sekili," demi. Bir altn daha alm. "nc ayak da sekili baba!" Bir altn daha! Gene seyirtip gelmi olan, "Drdnc ayak da sekili baba," deyince. "Al imdi anann amna sok!" demi! Doktor gld, Sleyman anlamam gibi hi glmedi. Drdnc ayak da sekili oldu mu en deersiz at saylr o, Sleyman. Anladn m? "Drt K" da yle sanyorum! Anlamadm Doktor, dedi. O kadar incesine ermez aklm. Ferdane Yolda ne yapacak imdi? Brak yav, dedi Sleyman. Zavallnn biridir o! Buradadr, kznn yannda. Klinie yatracaklar; yatmam der! Kz da bkt. akn kalmt Doktor. Ne klinii? Kafas iyicene bozuldu onun.

Duralayp byk alt bir glckle bakt Doktor'a, .__Bilir misin, ne tutturmu? Duralad; glmsemesi yzne yaylnca ekledi, __ldrtecekmisin sen onu! Bir kahkaha att Doktor. Olamaz! dedi. Valla yle der! Sleyman da glyordu. Hay Allah! Ben ondan korkuyorum o benden! Glmesi aclkla donmaya balad iinde. Eme'yi anmsad. Kendini sulayacak gibi oldu. Ne yaptm ki ben? Zavall Ferdanecik! Sleyman kalkacak gibi dorulunca ald hemen, Kahvede biz ayrldktan sonra bir herif sokuldu size Yeni-kap'da. yle bir dnd Sleyman. Rstem'in yanna, dedi. O herif beni izledi bir ara. Ertan derler; odur! Bir Doktor vardr, Zekeriya; badr bunlarn. Hastabakc m neymi onun yannda bu Ertan? Partili yapmlar. Oraya buraya kotururmu Doktor Zekeriya bunu. Ben de o gn grdm. Dr. Zekeriya m? Taksim'de SEV Klinii'nin alndaki o kuduz it, Doktor Zekeriya deil miydi? Doru sylyor olmal bu Bulgar! Rstem, ne dedi bilir misin senin iin? Bir sre bakt Doktor'un yzne, Para mara yemez bu adam, dedi. Bize de zrmk vermez! Yargya sevindi Doktor. Onlara umut vermedii iin sevindi. Bak Doktor. Rstem de namuslu adamdr. Gnnde kimseye kpeklik etmedi, iyi bilirim. Ferdaneleri filan doru yola eken de odur. imdi nerede? yle bir duralad Sleyman, 463 znik'te dededen kalma balan varm; kardeleri bakard. Asl Arnavut'tur bunlarn. Onlann yanndadr imdi. Gz gze aclkla baknp kaldlar bir sre Sleyman'la. Byk savlarla auldklan gemi bir dnemden arta kalm, snk simgeydi sanki imdi aralannda duran Rstem adl kii. Bu S-leymanck da bir garip adam! 454 Sen niye katlrsn bunlara Sleyman? Sinirli bir glle Abe ne halt edeyim Doktor, dedi Sleyman. Admz km bir kez. Bellemiler, gelirler bana. Kramam! Yok desem, bak burjuva oldu deyicekler! Gene bir kahkaha att Doktor. Utan belas, desene! Valla yledir! Yoksa, bilirim byle yrmez bu i! Glmesini tutamyor gibiydi Doktor! Byle yrmez de, nasl yrr, dnyor musun hi? Umurundayd! Sleyman da glyordu. Sen ne anasnn gz, salamc kylsn be Sleyman! En keskin gnnde de utan belas myd neydi senin komnistliin! Sleyman gidince odasna geip yatana uzand. ok ey mt kafasnda. Mafya filan da bitmi olmalyd! Gelmediler de. iinde bir eziklikle Ferdaneyi dnd. En doru tany Esme mi koymutu yoksa! Sulu muydu? Ne yapabilirdi ki? Keke sorup bir eyler daha renseydi Sleyman'dan. Kz neciydi? Nasl yayorlard? Parlak olmayabilir durumlan. Yardm m yapacaktn? Gerekiyorsa yapardm, niye yapmayaym? Vicdann kandracaksn! Kandracak nesi var vicdanmn? imden geliyor. Eme'nin, ouna kar kn yarglanna artk katlmasndan deil miydi iinden gelmesi? Doru yanlann yadsm mydm ki? Aclar iinde bir kadn olduu aklna geldi mi hi? Politika kafas sana ters biriydi sadece; yle deil mi? Gene de yle belki! oktandr zlemini duyduu uykulu, gzel bir gecenin sabahnda uyannca gene Eme'ydi aklna ilk gelen. Almanya'da imdi. Ne zaman arayacak beni bakalm? Her vakit olduu gibi gler yzyle odaya giren Dr. Neide mutulad sonunda; olumsuz bir ey beklemiyorlard ya, son kez bugn de bakacaklard kan verilerine. Yann evine gidebileceini dnyorlard. Daha da geveyerek geirdi o gn. Gelen giden de olmamt- Ertesi sabah uyandnda hibir eyi kalmam gibiydi. jCahvaltdan sonra, nlerinde hastane sahibi, bahekim Doktor Bahattin, Doktor Neide, ara sra urayan baka bir gen dok- 455 tor gelip oturdular karsna. Evine gitmesinde saknca grmyorlard artk. Taburcu oluyordu. Doktor Neide aynnth

biimde hastaln anlatp aklamalara balad. renmesini bugne braktklan bilgilerin hibiri artc deildi Doktor iin. Glmseyerek dinledi. Tanlann onlardan nce syledi ou kez. Miyokard infarkts. Kalbi besleyen sa damann alt yans tkalyd. teki iki damarda da ok sayda darlklar vard. Kalp kas baya hasarlyd. "Digoksin" verdikleri anda aklna gelmiti Doktor'un "kalp yetmezlii" ya, tartm drmek iin de olabilir demiti. Ne yapalm; gkten ne yad da yer kabul etmedi? Damar yaps ameliyata uygun grlmemiti. Tek bana varmamt Dr.Nee bu karara; fakltede hocas profesr bilmem kime (Kendisi doentmi daha) de gstermiti elektrolan-n, anjiyo CD'sini. lalann vaktinde alacak, yediine, itiine, dinlenmesine titizlenecek, sigara dumanl, havas kirli yerlerden kaacakt. Krmz et, kzartmalar diye balayp unlar unlar diye "yok"lan sraladktan sonra Doktor Neide duralamt. Doktor Bahattin akaya getirmi gibi, An yorgunluk da yok, bildiiniz gibi, dedi. "O ite de!" diye ekledi glerek. Bayla onaylad Doktor Neide de, zellikle bunu unutmayacaksnz, dedi glmeden. Kafasnda bir eyler uutu Doktor'un. Seksenine varm, evli olmayan birine Doktor Neide'nin, cinsel konuda bylesine ciddi uyan gerei duymas doal myd? Bu kadn bir eyler mi biliyordu zel yaam ile ilgili? Doktorla konuacan sylemiti Esme. Yoksa...Uyanlar sryordu. Evin merdivenli oluu, ar ar karsa yararlyd bile. Her gn yry yapacakt ak havada kendini pek zorlamadan. Doal yaamn srdrecekti. Gen olan doktor cep telefonunu alp iledi telefonuna Doktor'un- 1 tuuna bast m acil servis karsndayd. Denediler; tamam. Sylei bitip de, iyilik dilekleriyle odadan ayrldklarnda yeni yaam 455 biimi dayatan bu kiilere nleyemedii bir kzgnlk duyuyordu iinde sanki. Sylenenler iyiliimizeymi, kimin umurunda! Aman deimeyelim! Daha ok ekeriz bu aptal direnli kafamzla! Valizini tayan hastabakc ofrn yannda, taksiyle evinin kapsna gelince sevinliydi. Kapy aar amaz karlayan e-ker'i kucana alp sevmeye balaynca tam mutluydu artk. Hastabakc valizi yatak odasna brakp klimalar altrarak kapdan karken, yatt srede evresinde koturan adamn eline yklce para sktrd. Kucanda eker'le syleerek ar ar kt yatak odas serinlemiti. Kz artk birlikteyiz biliyor musun? Her gn kucamda da tayamam seni. Kocaman kz oldun, ayp! Biraz sonra, ayaklarnn dibindeki eker'le kt gne altndaki st salon da serindi klimayla. Oturdu koltuuna; karsndaki, o hastanede yatarken dledii grntye zlemle dalp olaylan geirmeye balad kafasnda. Yadrganacak, alacak hibir ey yoktu aslnda; tm olanlar doald. Kulan ekip uyanda bulunmutu doa! Bu yaa gelmek kolay m? Tepe tepe kullandn, eskidi gvdendeki aygtlar; artk byle yaayacaksn diyordu! yle yaanz, ne yapalm? Sen tamam da, Esme ne yapacak peki? Onu da Esme dnsn! Gld aclkla. Daha aramamt Esme. kanp evirdi numaralann; kapalyd telefonu. Kalkp mzik setine, dizi dizi kasetlere, CD'lere bakt. Beethoven koydu, "Ay Sonat"n, sesi at biraz. Kitaplara bakyordu ki, aadan gelen kap sesiyle merdivenlere koturan eker'in ard sra kt o da. eker'in bakmm sdenen kadnd. Habibe mi, neydi ad? nip konutu kadnla. Her gn sabahlar gelebilir miydi? Yalnz eker'e deil, ona da bakacakt artk. Yemeini yapp, evi toparlayacak. Alverii de o yapacakt bir sre. aramba, pazar gnleri dnda gelebilirmi. Kolayca anlatlar. Yalca, zayf, (jik dik bakp az konuan, iyi bir kadncaza benziyordu. eker'in mamasn, suyunu verirken kendi yemek diyetini, dzenini anlatt kadna. Ona da sylemi doktorlar ya, yapamyormu. Burada yaparsn! Dolapta hastaneye gittii gn ald kahvaltlklardan baka bir ey yoktu; evirme pili bakmaya gitti kadn Aksaray'a. Meyve, sebze, salata, gs i tavuk da alacakt. Pilicin yanna makarna halad hemen dnte, salata yapt. Yukanya, salona dzenledi masasm. Eli de abukmu; kendisi yemeini mutfakta ayakst yerken bir sr, tavuklu, tavuksuz sebzeli yemek piirdi akama, yanna. ok olmutu yemekler. Ne yapalm? Birazn da evine gtrrsn Habibe Hanm. Habibe deil, Nu-riye'ymi ad. yi, Nuriye ol! Derin bir soluk ald Doktor, aradn bulmutu; iler bir dzene

giriyordu. Yemekten sonra uyudu biraz. Kalknca ap Eme'nin odasna bakt kapdan; scack bir su ak iinde! Akam balkona kt gne batarken. eker yanndan aynlmyordu. Kucana alp okayarak bir sre oturdu balkonda. Ne iyi ettin de takldn lokantada peime kz; ne yapardm ben imdi sen olmasan? Akam yemeinden sonra televizyona bakt; bir sinema tartmas yapyordu birka kii, izledi bir sre. Kapatp gndz yanm brakt CD'den Beethoven'in "Ay Sonat"n dinledi uzand kanepede. Kula da telefondayd. Eme'yi arad yatarken, ulalamyordu. On bire doru kapatt klimalan, yatt. Geni karyolann te bana sokulup uzanm eker'e glmseyerek bakarken Eme'yi dnyordu. Ameliyat atlatabilir babaannesi de, ne skntlar, ne zntler iindedir kim bilir u anda? Geer, o da geer! Sabah gzlerini atnda, yerinden hi kmldamam gibi uyuyordu eker. Doktor kalknca at gzlerini; yataktan inerken firlad o da. Gnaydn gzelim! Bugn tembellik yok, alacaz artk. Lavabodan dnnce, peinden aynlmayan eker'le mutfaa inip ay koydu, kahvalty dzenlemeye balad. Masasna geip 467 bir eyler yazmay dnyordu; epeyce birikim olumutu kafasnda. Kahvaltlar yukar tamayacak, mutfaktaki kk masada yapacakt artk. ay koymutu. Bardak, tabak, yiyecekleri masaya tarken ayaklarn dibinde dolanan eker'e bakt, Ne aryorsun kzm? Nuriye Hanm yok; bugn aramba. Maman koymu kabna. Sen bala bakalm! eker'e taklrken Esme yanndaym gibi mutluluk duyuyordu. Bakalm bugn arayacak m bizi Esme Teyzen? Kapnn ziliyle duralad. eker de dikeldi; yan sra komaya balad kapya giderken. Durup kald anca; Macit'ti. Gnaydn Doktor Bey! Tezden toparlanp at irkilmeyi. Buyrun, dedi hafiften. Demesine kalmadan ieri girmiti adam. Gsterdii koltua oturdu. Mutfaktan ald tabureye iliti Doktor karsna geip. Gemi olsun, hastaymsnz? Sa olun! Naslsnz imdi? yiyim. Atlattk bir eyler. Sevindim. Gergin balayan konuma doal yatana girmi gibiydi. Bizim Avukat Mustafa'nn durumu nasl oldu? Phtlar, kemik krklarn tam temizleyememiler deniyor. Yeni bir ameliyat iin bekliyorlarm. eker, yeni gelen kiiye nce gzlerini dikmi, yaltaklanr gibi pantolonunun paasna srtnyordu imdi de. Bir sessizlikte eilip kediyi okayacak gibi uzand Macit. Doktor ekti eker'i, Brak konuumuzu kzm; tedirgin etme! Duymam gibiydi Macit. Doruldu, Ne iin geldiimi biliyorsunuz, dedi. Bize verdikleri sre gn nce bitti. Hastanede olduunuz iin ertelediler. W Evet! Suskun baktlar bir sre. - Bekliyorlar. Dikelir gibi topland Doktor, - Ne bekliyorlar anlamadm, dedi. O i bitmi! Souk, sessiz bakyordu Macit. Bana duyurdular, diye srdrd Doktor. stekte bulunanlar kapatm o dosyay. Bana kimse bir ey duyurmad. Bak gibi souktu sesi adamn. Bakyorlard. Evet, yantnz? Yantm; benim iin de kapand o i, dedi Doktor. lginiz iin sa olun! Bu son sznz m? Evet. Usulca kalkt adam. Doktor da kalkt. Arca kapya yrd Doktor'un n sra. Aarken dnp bakt, Siz bilirsiniz, dedi. Byle bitirmeseydiniz daha iyiydi. Salkla kaln!

Dnp kt, yavaa ekti kapy. Kapal kapnn nnde di-kelip kalmt Doktor. Bitmi miydi bu i? Sisli, dumanl bir koyaa bakyor gibiydi. Toparland. Kahvaltsna dnd. Bitirip salona ktnda iteleyip datm gibiydi iindeki kayglar. lme adayl bildirilmi birine, ne yapacaklard ki daha te? Kafanz olmayacak eylere takmayn, demedi mi bana sevgili doktorlarm? Mzik; en iyisi mzik! Yanndan bir dakika aynlmayan eker'e bakt. Sen de seviyorsun deil mi kzm mzii? Gerekten de, koltua uzanp yle gzel dinliyordu ki, anlyor sanki! Kim bilir, anlyordur belki de! Akama Esme telefon edip de, babaannesinin ameliyat olduunu, iyi grndn, hastanede bandan ayrlmadklar iin aramalan uzarsa kayglanmamasn bildirince, -Eme'nin konumasndaki ses tonunu biraz yadrgam gibi de olsa- yatm gibiydi ii. Ne vard ki ses tonunda k469 zn? Seni seviyorum demedi mi sonunda? dedi. Ne yapsn; nelerle bouup duruyor kz. nmze dikilen byk dalardan baka, yolumuza kan kk tmsekler de var yaamda. Onlar aarken de biribirine benzer gnlerle blnm yaamn ak iine, skld m elinden brakaca kitaplarla -ou daha nce okuduu, Balzac, Dostoyevski romanlan olabilirdi-, kartrd 470 resim albmleriyle, kasetler, CD'ler dolusu her trden mzikle yeni bir mutluluk beklentisinde gibi brakmakt kendini en iyisi. "Mihneti kendye zevk etmedir lemde hner/Gam--adi-i felek byle gelir, byle gider." Ne yapalm, boynumuzu bkp, bu doulu mazoist katlanla yaayacaz biz de artk! lalarn alyor, Nuriye Hanm'n piirdii gzel yemekleri yiyor, saa sola koturup oyunlar yapan eker'le eleniyor, gne ekilince ky boyu yrye kyordu akamlan. Yerli yerine oturmutu her ey. Esme, sesinin o biraz deimi -Bu deimeyi nereden kardn? Bilmem, yle geldi!- rengiyle telefon ap durumunu bildiriyordu ara sra. Onun salk durumunu da soruyordu yle bir! Ne demek "yle bir?" Pek stnde durmuyor yani! Hani, bildii bir konu olur da insann... Bilmedii bir konu mu olacakt? Paranoyan m depreti, nedir? Aclk yok mu kzn sesinde? Olabilir! Duygularn saklamasn iyi bilir o! Sen de gzlerini yumarak bakmasn iyi bilirsin! O kadar da deil! Gelmekten sz ediyor mu Esme? Etmiyor! Bir kez sorunca, "Bilemiyorum," demiti. Babaannesini bir ameliyata daha alacaklarm belki. Buluttan nem kapmana gerek yok! "Romana alyor musun?" diye de soruyordu her telefon atnda. "Dnyorum," demiti. Evet, dnyordu! Neyi, nasl dneceini bulabilse daha da dnecekti! u karmak dnyada yalanlardan alnt yeni bir dzen oluturup yeni bir yalan ats kurmakt roman! ylesine gl, geerliydi ki yalanlar, glgesinde kalan dorular bir trl geliemiyor, clz kalyordu! O iin grnen yan! Grnen yanndan baka neyi grebilir ki insanlar? Onu da doru drst grebilseler! Romann ii de bu grnmeyen yan gstermek deil mi? Yakalamak kolay m glgede kalan dorulan? Bir Ferdane'yi bile gremedin! Ferdane'ye gelinceye kadar! Kmseme! Onunla balyor ou ey! Uzayla ilgili bir belgesel seyrederken bir gece, televizyonu kapatp balkona k. Austos gecesinin byl yldz kaynamasna dalp kald bir sre. Dnyann yeri neydi, biz neydik bu sonsuzluk iinde? Almanya'dayken okuduu bir-iki dergi geldi aklna, uzayn usuz bucakszl zerine. Uzayn bir kesinde belirmi nemsiz bir hastalk myd yoksa insanlar, canllar? Uzayda dnp duran bir minik yuvarlan bitlenmesi gibi bir ey! Bit nereden kt; sorun o deil mi? nsanlara dn; ba sonu belirsiz uzaya kamaya kalkma! Oraya dalan kamam! Kim dalabilmi ki? Bize orada yer yok daha! Kysndan girdik bile. Evet, ama sen gremeyeceksin! Grdklerine baksana sen! Baktklann da doru drst grsene! steksizce glmseyerek dnd ieri. Telefonu alyordu. Muhittin'di. Hastaneden ktndan beri ilk kez anyordu. Salk durumunu sordu nce. Ba ok kalabalkt bugnlerde, arayamamt; zr diledi. Ama durumunu renmiti hastaneden. Dedesi, "Fikret Abi" sorup duruyormu, bizi ne vakit Doktor'la buluturacaksn, diye. Ne dersiniz Abi? Yann sizi Boaz'a gtreyim mi? Bir balk yiyip salnza bir-iki kadeh parlatalm. Unutmayn, bana verilmi sznz var. Sa ol Muhittindim! Niye olmasn! Dorusu o da istiyordu byle bir ey. Tam srasnda bir adm atm olurdu danya, eski yaamna, kt m? Ertesi gn, nce telefon etti; on ikiye doru

arabasyla geldi Muhittin. Mutfan kapsnda, o gn ne yapacan anlatan Nuriye Hanm a kapy. Giyinmi, talktaki koltukta, kucanda eker'le bekleyen Doktor'la el skt. ok iyi, ok salkl bulmutu Doktor'u; gerekten bayramd bugn! "Gzm tuttu seni!" diye bir vg yap Nuriye Hanm'a nce; "Abimize iyi bak!" diye de uyard. Sessiz bakakalm Nuriye Hanm'n aknln nlemek is471 ter gibi glmseyerek, "Hadi salkla kal! Bildiin gibi yap!" dedi kadna Doktor. Okayarak yere brakt eker'i, ktlar. Arabada, arka koltukta oturan Fikret Abi de sevinerek karlad Doktor'u. Yanna geince el sktlar yaknlkla: birbirlerine hal hatr sordular karlkl. Ondan sonra da, btn tatl geveze -liiyle Muhittin ald konumay yol boyu. Evde ilk karlatkla472 nnn tersine ara sra taklmalarna bile yant vermiyor, glmseyerek dinliyordu Fikret Abi. Dinlediini kantlamak ister gibi arada bir glen Doktor da Muhittin'in, artk tandk, bildik sayd anlatlarndan ok, haftalardr ilk kez yz yze geldii stanbul grntlerine kaptrmt kendini. Marmara kylan, Galata Kprs, ardnda srtn tm gzelliklere dayam, yukardan bakan stanbul grnm, Tophane, Beikta, iki yanl kylaryla Boaz, dev orkestrann temel alglar, ite hepsi yerli yerinde; birlikte yarattklar o benzersiz musikiyle ba dnecek kadar salklym ben de. Esme ne yapyordur? u gzellikleri ne vakit paylaacaz seninle birtanem? Ben iyiyim; her eyin bitmesine gnlm raz olmuyor, ne yapaym? Muhittin malar anlatmaya balamt imdi de. Genliinde futbola dknm Fikret Abi de; azl Beiktalym! Geen yln malarndan girdi Muhittin; stanbul'da oynanmlardan ald bir-iki. Danya kaydrd sz. talyan, spanyol takmlarndan, onlarn nl oyunculanndan anlatp duruyordu artk. Bu lkeye srtn m evirmi, nedir bu olan? Sanyer'i, Yenimahalle'yi, Telli Baba'y da getiler. Dedesine verdii sz tutup Karadeniz'i grecekleri bir yere gtryormu. Rumeli Kava'na varmadan, denizin yamacnda bir ky lokantasnda durdular sonunda. Merdivenlerden inip boydan boya denize pencereli, uzun, byk salonda oturunca, karda Boaz'n ald Karadeniz grnyordu uzakta. Balklar sylendi, masa donand mezelerle. Doktor'la Fikret Abi'ye souk ak arap, Muhittin'e buzlu rak dendi. Lokanta alanlan tanyorlard Muhittin'i; aznn iine bakyor gibiydiler. Nicole'leri getiririm buraya ara sra; baylrlar. Geen hafta sizin salnza kadeh kaldrdk gene bu masada. Bugn de onun salna sizinle kaldralm m Abi? Gld Doktor. Balad gene olan! Yeti Esmeciim, arapla birlikte Nicole kn ortaya gene! Kimselere brakamazsn beni, deil mi canm? Kadehler kalkt; ilk yudumlar alnd. Yemek biraz ilerleyip de iki kadeh de arap iince, batan beri suskun duran Fikret Abi'nin, gzlerinin iinde prldayan glckle 'ili de almaya balad. Biliyor musunuz, sizinle hep neyi konumak istedim )oktor Bey, dedi. Bir duralad. Genlerle hi ilikiniz oluyor mu sizin? Sessiz bakyorlard Fikret Abi'yle. Glecek oldu nedense Doktor. Ne diyeyim bu adama imdi? Aklama gerei duymu olmalyd, ekledi hemen, Torunlannz filan var m sizin? Buna ne diyecekti imdi? Torunlarnzla m dertte banz? dedi soruyu savuturan bir glmsemeyle. Baklar iyice aclat Fikret Abi'nin. Hem de byk dertte. Daha da aclat baklar. Utanmasalar ba hain diye duyuracaklar bizi bu pi srs! O yumuak bakl adam gitmiti; ate sayor gibiydi gzleri. Muhittin'e bakt Doktor; dudaklarnn kysnda sinsi bir glckle dinliyordu. Tartm artan bir kzgnlkla anlatmaya balaynca o snk, titrek sesi yksekten, gr kyor gibiydi Fikret Abi'nin. En by kz, evinde bulutuklar Nazire'nin kz. Avusturya'daym; yzn krk ylda bir grrm. Burada olan iki olan, biri resim filan yaparm, -yapt eyler de resme benzese!- tekinin ne yapt belli deil. Bir sr ie girer kar. 473

Otuzuna gelmi bir baltaya sap olamam; olaca da yok. Doru drst okumamlar; kafasz, azgn iki serseri. Gzlerini dikip durdu bir sre. Bunlar byk devrimci imdi! diye ald ayn kzgnlkla Biz bu dzene kpeklik etmiiz. yle diyorlar utanmadan karma geip! Dzenin izniyle, kiminde kkrtmasyla yapmz ne 474 yapmsak. Halklar diye tutturmular bir de! Halklar da satmz biz, emekileri de! Krt halkn yok sayp yok edilmesine alk tutmuuz. Sanki biz bir eyler biliyorduk da bu konuda! Bunlar yeni kt; siz de biliyorsunuz! Neler demiyorlar ki daha! By iki yl yatt, braktlar. Banka m soyacaklarm ne? Paasn days kurtard; avukattr. K abisinden de bok! Peki, anneleri, babalan yok mu bunlarn? Doktor'un, ylesine syledii szleri duymamt. Sa kulana eilip barr gibi yineledi, Anneleri babalan dedim! lgilenmiyorlar m? Ne umurunda onlann! Fikret Abi de bararak yantlamt. Usuldan aklad sonra. Kans da emekli oldu bankadan, kendi de. Gezip tozsunlar; olanlar boka sapland m da alasnlar ancak! Baka ey gelmez ellerinden. Kans varlkldr; martan da o, olanlan. Bir eyler uumaya balamt kafasnda Doktor'un. Keskin solculardan ocuklar; adam ileden kanyorlar demek. Yan gzle bakt, sinsi glc dudaklanndayd Muhittin'in. Tam bir sessizlik bastuyordu ki, gzlerini Doktor'a dikti gene Fikret Abi. Sizinle bunlan konumak istedim hep, dedi. evremde kimse yok baka. Bunaltyor insan. Komnistmi bunlar! Ne biim komnistlik bu? Bana sorarsanz, tartmayn bunlarla! Saldnyorlar! Susaym m? Syleyin ltfen! Komnist mi bu olanlar imdi? Hem de torunum bunlar! Siz de hain diyor musunuz bize? Ne diyeyim bu adama imdi? Nereden bileyim senin ne olduunu? Ne haltlar kanrdn iiler arasnda yllar yl, bilir miyim? Gizli gvenlie yemlik ettin mi, etmedin mi? Sendikac Kukanat diye adn geer dururdu eskilerde. yi diyenin de oldu, kt diyenin de. Tuttuunuz yola baktk, gnnde biz de hain dedik size! Ben demedim ya, bizimkiler dedi! "Fikret Abi" diye yere ge koyamyorlar imdi! Tarih mi yazyorum ben? Niye bu kadar nem veriyorsunuz? Kendinize gven mi-yor musunuz? Kimileri de bize hain diyorlar! Ne yapalm? Muhittin glyordu. Durulmu gibi dnp gemiler geen Boaz'a dalgn bakt bir sre Fikret Abi. Kalkp garsona sorarak tuvalete yrd. Beklenenin tersine suskundu Muhittin. Doktor'la gz gze gelince glmsedi, Gerekten zlyor fukara, dedi. Bo! Bu "bo"luk stne daha bir eyler der diye umdu Doktor, konumad Muhittin; Fikret Abi dnnce ald sz, kendi elenceli yoluna ekti gene masay. O konulara girilmedi bir daha da. Kalktklarnda drd geiyordu. Garsonlar kollanna girdi merdivenlerde Fikret Abi'nin. Doktor kendi kt ar ar. Yolda arabann da, konumalarn da direksiyonu Muhittin'dey-di gene! Bugn Fikret Abiyle hi taklmamlard birbirlerine. kinci kpr ayana doru evre yoluna sapalar. nce Fikret Abi'yi brakacaklard. Konserden boa grelerine, bir sr konu zerine, program sunar gibi konuup duran Muhittin'in naslsa sustuu bir sra, Sizi sktm Doktor Bey, balayn beni, dedi Fikret Abi, zgn bir sesle. Yok, sklmadm da... Duralayp ekledi glmseyerek Doktor, Birileri birilerine hep hain demi bu lkede. Bir gnler siz de demediniz mi? Ne yapalm, katlanacaz demek! Eilip sa kulana epeyi yksekten sylemiti ya, duyup duymadn anlayamad; ileriye doru ylece bakp duruyordu 475 adam. Fikret Abi'yi evine braktklarnda bei geiyordu. Suskundu Muhittin. Halic'e inerlerken kyda, denize bakan bir kahveyi gsterdi, urada bir akam ay ielim mi?

Arabay arkadaki arsaya ekip oturdular kahveye. Ortadaki yayvan adack, Halic'in iki yannda, Silahtar Aa, Eyp, Defter-476 dar, grnyordu. Garsona aylarn syledikten sonra soluunu boaltp glerek bakt Muhittin. Ben hep korkuyorum, biliyor musunuz Abi? dedi. Glmsedi Doktor. Hi de yle grnmyorsun. Evet, grnmyorum. Ardan deiti yz. Olduum gibi grnmekten korkuyorum da ondan! Gzlerini Doktor'a dikmiti. Sanki yeni bir adam, iinde sakl acs gzlerine vurmu bir adam vard karsnda Doktor'un. Ekledi yavaa, akas yok, paralarlar adam! Gz gze kaldklar bir sessizlik anndan sonra srdrd. ok para kazandnz m siz? Durumunuzun iyi olduunu biliyorum, onu demiyorum ben. Byk paralar kazandnz m? Milyon dolar falan? Hem de hi emek vermeden. Bir-iki oyunla... Glmsedi Doktor. Ne diyecekti ki? Demesine kalmadan ald Muhittin, Ben kazandm Abi, dedi. Bir duralamadan sonra ekledi, - Kapitalizm nedir, biliyor musunuz? Bakyorlard. Sessizce glmsedi Doktor gene. Kmsen-diinin ayrmna varm gibi, Kitab brakn da ben syleyeyim size, dedi Muhittin. ok paras olann, olmayanlar sinek gibi grmesidir! Gerisi vr zvr! Sinek gibi grdklerinden de dleri patlar heriflerin, ellerindeki bal kapacaklar diye! Syleyecek bir ey bulamam gibi glmsyordu Doktor? Gelen aylar alp yudumlamaya baladlar. Muhittin de glerek dnd Doktor'a. Bana dnek diyorlar bugn. Siz de diyorsunuz belki! diye ald. Nereden dnmm, bilmiyorum ya, dneim belki de! ok param oldu! Rastlant. Piyango vurdu deyin! ok da peinde komadm inann ki! Aptallk etmedim yalnz. Sz nereye getirecek diye bakyordu Doktor. Ayn alayl bakyla srdrd Muhittin. Torunlar cin gibi olanlard Dede'nin. Muhlis'le Sedat. Doru, bir baltaya sap olamadlar. Acl bir alayla bakyordu. Sevgili Dede'mizin bu iteki payn sylesem kyameti koparr! Olanlar bouna m saldryorlar dedelerine? ocukluklarnda ok dkndler! Dnyay tanmaya baladklarnda i deiti doal ki. Her azn atnda bir sr ak veriyor. Yarm yurum aklyla iyice sapttrd olanlar! Bu genlere sizler yetme-diniz Abi; bizim Dede'yi kim takar? Zddna gidiyor imdi olanlar, inadna! Semtine uramazlar! O doum gn toplantsna da, evrenin stelemesine karn gelmemiler. Glp geiyorum ben de! zlyorum da! Babam da, annemi de srnmekten bu ihtiyarck kurtard nk. Esrarkein tekiydi babam. Okumam da bu adama borluyum biraz. yi adam, biliyorum. Ama salt iyilikle olmuyor ki. Ayrca, siz de biliyorsunuz, yle yksek katlardan oynanyor ki genlerle bu oyunlar, Dede nereden anlayacak, torunlarna anlatamyoruz! Sesi aclam gibi sustu. Bir duralamadan sonra srdrd ardan. Anahtar kayp bu dnyann Abi! Kolay da bulunmaz; nk canavarlarn elinde! Siz kitaptan tanyorsunuz, ben yakn -larndaym! Kimseye sinek gibi bakmyorum. Balmdan da korkum yok! Eski komnisiimin tek yaran bu belki! Beni sinek 477 gibi grmelerini de istemiyorum. Koca Sovyetler Birlii ykld-sulusu ben miyim? Bir bokluk var demek bu iin iinde! Akl derinine gideni grmedim. Dnmek byle mi oluyor? Durup glerek bakt. Hadi siz de bir eyler deyin Abi! Canm hi konumak istemiyor Muhittin. Nasl olsa "bi-473 liyorum" diyeceksin sylediklerime. Kalksak iyi olacak. Gidip bir uzanaym, diyorum. Kalktlar. Yol boyu da konumadlar pek. Yalnz bir ara, Olmasn diyelim ama, bir durum olursa, gene kapy krmayalm, dedi Muhittin. Darda bir anahtar braksanz. O gn baktm, girite bahedeki incirin budak stnde derince, minik kovuu var; oraya bir anahtar brakn isterseniz. Kim bilecek? Doruydu. Sarayburnunu dnp konumadan uar gibi getiler Kumkap'y filan, Yenikap'ya yaklayorlard ki,

 Biraz yrmek iyi gelecek, dedi Doktor. urada brak beni. Gzel bir gn oldu Muhittinciim, sa ol! Siz de sa olun Abi. Skldnz m bir telefon an bana. ekinmeyin sakn! Salkla kaln! Glerek srd arabay. Uzaklaan arabann ardndan yrmeye balad Doktor. Gne batyordu. Hastaland gn de bu yolda yrmt eve doru. Ne scakt ama o gn! yiydi artk havalar. Austosun on bei yaz, on bei k! Ben de iyiyim. Gereksiz koturmalara kalkmadan, dedesine, torununa, Muhit-tin'ine takmadan, ilerin tadn karmadan yrtrse epeyi bir sre daha gidecek gibi grnyordu byle! Esme gelince oturup akllca konuurlard her eyi. Paymza den mutluluk bu kadarm bizim de, ne yapalm? Akll kzsn sen; en doru karar vereceksin, biliyorum ki. Katlanacam; baka yolu var m? Sokan bana gelince dnd keyi. i sevinle kaynayarak evine, baheye girince bodur incir aacna, budakl kovuuna bakt. kard anahtarna bakt. Evde bir tane daha vard. Anahtar evirip anca ylece brakt kapy. Yresine yle bir bakp gizlice soktu anahtan kovua. Dnd mudulukla. eker kacakt imdi nne. teleyip at kapy. Admn atar atmaz da arplm gibi kald birden. Gzleri evinden frlayacak gibi almt- Kalbi, bir arpntyla duracak sand. Kafas kanlar iinde paralanm eker, cansz, upuzun yatyordu talkta. Duvarda asl duran kolyesi de stne uzatlmt. Sallanr gibi oldu bir an; nice kazalarda, yaralamalarda kanl, paralanm gvdeler, 479 kopmu kollar, bacaklar gren Doktor Nahit, dmemek iin yaslanp kald kapya. nceden bir bulant geziniyordu iinde. Toparlanmaya alt. Ne yapmalyd imdi? Kendine gelir gibi olunca da sinsi bir korku basmt yreine. Gsnde ar dolayordu. Cebinden kard sordili dilinin altna koydu glkle. Dorulup merdivenlere yrd. lk basamakta gzlerini kapatp oturdu biraz. Kanlar iindeki eker'e bakmadan dnp ar ar kt merdivenleri. Kula evin sessizliinde, kukulu gzleri evresinde, koridorda, bo duvarlarda, yksek tavanlarda, kapy iteleyip yatak odasna girdi. Tabanca karyolann altndayd. G kazanm duyumsad kendini. Gidip kaldrd yata. Bir kez daha irkilerek kalakald birden; yoktu tabanca! ekip aa indirdi yata, yorgan, yastklar; datt. Altlara, her yana bakt; yoktu. Korku, aknlk kanm bir duyguyla ker gibi oturdu yerde yayl yataa; gz ak duran oda kapsnda, donmu gibi kml tsz bakp duruyordu ylece. Yaz bandan beri kaldm Bodrum, da, aylar geti mi, stanbul'a duyduum zlem kiminde dayanlmaza varr. Bir yolunu bulup ksa sre de olsa stanbul'u grmeye can atarm. O yl da yle olmutu. Londra'dan bir dostum stanbul'dayd birka gnlne. Onu grmemek olur muydu hi?! Atlayp geldim. Kumkap'da balk yiyip rak itik. Havaalanna gtrdm akamst; yola koyup dndm. Sekize doru Taksim'de inince, yle bir Beyolu, iek Pasaj, Nevizade diyordum ki, iek Bar'a ekmeye balad ayaklarm. Bizimkilerin ou dinlencedeydi ya, kimler kalmt buralarda, kalanlar ne yapyordu bakalm? nce oraya urayp kardm kimse yoksa da. salon bo saylrd dndm gibi. Bahe kalabalkayd. Birka tanda selam verip dndm. Tam kyordum ki, kap grevlisinin ekilip 480 y^ verdii bir kzla yz yze geldik. aalar gibi oldum bir an. Kzn beni grmesiyle sevin dolan yz bildikti. Merhaba Vedat Bey! Sesi tantt kendini! Esmeciim merhaba! Scak yantmla heyecanlanm gibi uzand, smsk tutup skt elimi. Nasl sevindim sizi bulduuma biliyor musunuz? Grnce srar gibi tepkisini, yorgun grnen baklarndaki mutlu parlty grp de nasl bilmezdim? Ne iyi oldu benim iin de. Kimse yok diye dnyordum. Oturalm m? Baheye alan salonda, duvar dibindeki bo masalardan birine oturduk. Hep sizi bulmay dnyordum gnlerdir. Bodrum'da dediler. Telefonunuzu istedim yaynevinden, ev telefonunuzu verdiler; yant yoktu. Cebinizi veremezlermi! Gelseniz buraya urarmsnz. Birka kez de buraya sordum telefonla. Bugn geiyordum, yle bir bakaym, dedim. Ne iyi etmiim! artcyd bu ilgisi. Dorusu yadrgamtm da. stemediim bir ey mi dikilecekti neydi karma! Kaamak bir yol arar gibi, Sa ol! dedim. Ben de sevindim. Doktor nasl? Szlnz diyeyim daha dorusu!

Gerginlii nleme isteiyle taklmtm glmseyerek. O da glmser gibi oldu; hznl, yorgundu yz. Viyana'daym. Kalbi iin gitmi. Bugnlerde gelir sanyorum. Onun iin aryorum ben de sizi. Bir sre suskun baktktan sonra ekledi, Grmenizi istiyorum onu. Viyana'daym. Bugnlerde gelir "sanyormu!" Benim de onu grmemi "istiyor"mu! Hibiri yerini bulamadan bir sr olaslk uuup durmaya balamt kafamda. Ben de sevinirim Doktor'u grmekten. Yalnz, Bodrum'a dnyorum ben birka gne. Bilmem nasl olacak? Bir sessizlik kmt. Derin bir ac vard Eme'nin stme diktii gzlerinde. Kararllk vard. Doktor hasta! Duraladm. Baklarndaki arlk beni de etkisi altna alm gibiydi. Toparlanmaya altm. Ne hastal? Gzlerini kaldrp soluunu boaltt ardan. Kalp. Sessiz bir baktan sonra srdrd, Burada ekilmi filmleri, elektrolarn, anjio CD'sini, raporlar nl iki Alman kardioloa gsterdim Berlin'de. Gene bir duralamadan sonra umutsuzca mrldanr gibi ekledi ar ar, Yaplabilecek pek bir ey yok, dediler! Duralayp kalmtm. zldm gerekten, dedim. Ne yapmak gerek? Gene bir i geirdi, Bilmiyorum Vedat Bey, dedi. yle st ste bindi ki her ey, ne yapacam ben de bilmiyorum! Umarszm! Doktor'un yannda ilk grdmdeki, o yukardan bakan, sivri dilli, kendine ar gvenli, souk, yeil gzl kz myd bu? Baklarnda derin bir acyla nasl byle kolu kanad krk konuabiliyordu ke dm gibi? Yaam dourgan Esmeciim. Doktorlarn her dedii 481 de doru kmyor! Umarszlk olmaz! Sen de biliyorsun ki, tp her gn geliiyor, deiiyor! Ne diyecektim ki baka? Ne kadarn biliyordum ki olayn? Esme suskundu. Nasl oldu bu i; biraz anlatr msn? 4g2 Soruyu bekliyormu gibi, acl gzlerini stme dikip ardan balad. Diyarbakr'a gitmiler birlikte. nemli bir salk sorunu olmam Doktor'un o gne dek. Diyarbakr deyince aklm Ahmed Arife taklmt hemen! O, olaylar anlatyordu; benim kafam, birlikte yllarca cezaevinde yattmz, hasta hasta katld alk grevinin on ikinci gnnde, yanmdaki ranzada komaya girdi girecek Diyarbakrl Ahmed Arifteydi! Koca bir tarihin ezilip yok edilerek aclara yazgl klnm insanlarn, tek bir iirle byleyip koca blgeyi borlulukla kendine balayan Ahmet Arif1. Esme Diyarbakr derken, ezim ezim ezilen Krtler derken, cezaevinde kendisinden saysz dinlediim "Otuz Kurun" iiri, bir dramatik filmin fon mzii gibi, ama bir yanyla da bizi sulayarak akp gidiyordu iimde. O yllarda ne Ahmed Arif, ne de biz, "ldrlen otuz yurtta"la bu iirde anlatlan kanlara batrlm Krt halknn balantsn kurmamtk; olayn gerek adn koymuyorduk! Hem de Krtleri ak ak anp onlara verilecek temel haklara, ilk programnda yer veren bir partinin militanlar olarak kavgaya girmemize karn! Kr deildik ama, daha ktsn yaptk demek, kr gibi davrandk! Ta ki, bir kez daha Krt silaha sarlncaya kadar! Bu davranmzn bir sr yerinde nedeni de olsa balanmas kolay deildi. Bir srmz bugn de kavram deil gerei daha! Diyarbakr'dan hemen ayrldm, diyordu Esme. Babaanesinin, Doktor'un hastalklaryla ilgili duyumlar bir gn arayla alm. Melodram sanki! dedi. O kalbine yenildi yenilecek, Babaannem kanser! Yrekten balandm iki insan. Kahrolas dert gelip ayn anda vurdu ikisini; birileri benim sevgimden alyor sanki!

lk gn umutluymu Doktor iin gene de. Ertesi sabah, hastanede, kardiyolog doktor bayanla konuup ac gerei renince arplm. likilerinin niteliini sormu bayan doktor, Saklamadm, ak ak konuup anlattm, dedi Esme. O da bana gerei zlerek syledi; "Seviyorsanz, aranzda onun yaamma degin ok tehlikeli engeller olduunu unutmamalsnz artk," dedi. Ar bir olaym bu. nce bir drt ay, hibir biimde cinsel bir yaam olmamalym onun. Tm belgeleri de verdi bana, istersem baka uzmanlara gstermem iin. Yalnz elim kolum deil, yreim, dilim de bal kaldm daha sonra Doktor'la grp ayrlken. Babaanneniz? Ameliyat oldu Berlin'de. Soru dolu bakm grnce, ekledi krk dkk, Alt ay yaar diyorlar! Bir zntl sessizlikten sonra dorulup bakt. Biliyor musunuz, babaannemden ok hi kimseyi sevemem derdim! Duralayp ekledi yavaa, Doktor'dan baka hibir eyi dnemiyorum imdi! Yaaracandan korkmu gibi gzlerini kard bunu syleyince de! Bu kz o yal adamda ne buldu bylesi sevgi iin? Sorsana? O nereden bilir? Akn tutukluluunu kim sorgulayabilmi ki? Bak, sesinin tonu, boyu pou -dorusu yakkl adam Doktor-, konumas, onurlu gemii, bir yerinden yakalad demek kz! Tutamadm gene de, Nasl bu kadar sevdin? dedim, biraz da taklr gibi glmseyerek. O glmedi. Dimdik bakyordu. Kafasz, bilgici, burun burna yaadm bir sr dip483 lomattan bktm ben! Bu ak yrekli adam kt karma. Kendi kafasyla dnen, sadece dndn syleyen biri. Niye sevmeyecektim? Duralam, acl bir alayla bakyordu. Siz ona sorsanza beni nasl sevmi diye! Sevgisi bana onur veriyor. 484 Kendine gvenli bir vnme vard soruda. Ne diyeyim ben bu kza imdi? Sustuumu grnce yzndeki glmseme dalmaya balad. Viyana'ya gitmi? diyordun. Reklam-Ar'dan rendim onu da buraya gelince. Suat Bey'i aram bizim; o da yokmu, kzlara sylemi. Seni niye aramyor? Kestiniz mi ilikilerinizi? Dnm, dimdik bakmaya balamt. Denedim sadece! Bir sre iin olsun uzak durmaya altm. Ben burada deilken o da yokluuma alsn biraz! Benim de almam gerek! G ey! Kollarmda kalmasndan daha m g? Bir duralamadan sonra ekledi, O kadar zayfm ki ona kar, korkuyorum ya dayana-mazsam diye! Sesi de, baklar da a gibi acyd. arabnn son yudumunu iip masaya brakt kadehini. Dnd gene, Viyana'ya niye gitti, bilmiyorum, dedi yavaa. Bann dertte olduunu biliyorum. Bulatrmak istemedii iin, derdinin nedenini sylemedi bana. Eildi, sesini giz verir gibi alaltarak. Diyelim ki, benim bam da dertte bugn. Benim de onu bulatrmak istememem doal deil mi? Bir sre olsun uzak kalmak en dorusu. Bu artc, gizemli szlere ne yant vereceimi, bunlar neye yoracam bilememitim. Doktor'un derdi, bana atI gizli para sorunuydu ola ki! Buna sylememi olabilir oiydi? Bununki neydi peki? karamamtm! lle de karman m gerek? "Varsayalm ki" anlamna syledi "diyelim ki"yi; bam dertte demedi ki! "Dert" dedii de, Doktor'la olunca kar koyamad, dayanamad cinsel gds belki de! Bylesine rtl szler edilir de kafaya taklmaz m? Doktor'la neyi konuacam ben? arm gibi bakt Esme, Her eyi anlattm size, dedi. Kimsesi yok onun burada. Bylesine yalnz kalmasna gnlm katlanamyor. Salna da iyi deil bu. Size yaknlk, sayg

duyduunu biliyorum. En iyi siz anlayabilirsiniz onu diye dndm; mutsuzlua batmamas iin gerekli en doru eyleri siz bulabilirsiniz! Bu kz beni ne sanyor! Bakp kaldk bir an. Souk, yeil gzleri acl bir yakarla doluydu. Bir ey diyemedim. Saatini bakp kalkt biraz sonra da; bir yerde bekliyorlarm. Smscak skt elimi, "Her ey iin sa olun," deyip ayrld. Ardndan ben de kalktm. Eve geldiimde daha karar verememitim ne yapacama. Ne vard yani; bir sre daha kalabilirdim stanbul'da. Gkte ararken yerde buldun! Biraz da yle oldu. Bir hafta kadar, gnde birka kez evirip durdum telefonunu Doktor'un; alyordu, yant yoktu. 485 V Zrih havaalannda valizini alm, giri ilemlerini bitirmi karken, bekleyenler arasnda, zlemle arand o byk alt gl-ckl baklar gzne arpvermese, iki adm tede duran Vas-ken'i tanyamayacakt neredeyse Doktor. Herif sakal brakm! Kucaklatlar grr grmez. Tam Ermeni papaz oldun ite imdi! Her vakit yapt gibi Vasken glyordu sadece. Ne gloorsun? Papaz dedim ise mzikolog Gomidas sandn? Salt kilisede kanlara sulanan ky papazdr! Kapdaki arabasna binerken valizi arkaya atp o direksiyona, Doktor yanna geince dnp bakmaya balamt glerek. Keyfin yerinde. ki szckle ii karanvermiti Doktor'un gene. Evet yle grnyordu; keyfi yerindeydi! Anayola gemi, hzla gidiyordu araba. Viyana'da ne yaptn? Duralad Doktor. Ne yapmtm; gezip tozmutum on gn boyunca. Belki tek gzeli, baka hibir yerde bulamayacam Brghel resimlerini grmtm Viyana mzesinde. Keyfimin yerine gelmesini bekledim. Burada keyfini mi karrdk? Konuursam keyfimiz gene kaar belki de! Hibir eye uzun boylu nem vermez grnen glyle dnp bakt Vasken; srd arabasna dnd gene sessizce. Yol boyu giderlerken Doktor da suskun kalmt. Interlaken'e gideceiz Bern zerinden. Buralar bilirsin. Bir kava dnp kentler aras, geni yola sapmca ksack tmcelerle anlatt Vasken: Interlaken stnde, Beatenberg'de yazla kmlard bu yl. Ovsanna'yla iki haftadr oradaydlar deiiklik olsun diye. Ovsanna'mn, babadan kalma bir ky evi vard Jura'da; aslnda oraya karlard k hafta sonlan, yazlan. Ovsanna'mn emekli retmen arkadalan konuktular bu yl orada. Geldiine iyi etmiti Doktor; birlikte olacaklard dinlencede. Gzeldi ev, grecekti. Susmutu bunlan dedikten sonra. Gl kysnda giderlerken iki yanl grntlerin akna suskun dalmt Doktor da. Direksiyondaki, gaga burunlu, ahin bakl, kml-tsz kara yaz adama taklyordu gz. Aslnda da gzel de, ksa, krl sakal yakm da dorusu. Elli, altm aras gsteriyor. Oysa yetmii buldu gibi o da. ok sevdii birinci kans Nadire lnce Ovsanna'yla evlenmiti. Babas Gedikpaal Ermeni, annesi Wallis'ten, isvireli Fransz'd Ovsanna'mn. Daha nceki yllarda, Doktor onlarda kald gnler tamm, beenmi, sayg duymutu kadna; kltrl, gzel piyano alan, iyi yrekli, olgun biriydi. Tam Vasken'e greydi de, ilk kans Nadire gibi, devrimci, ilerici kimliine karn eksik, ya da ayn yam, atak, atlmc bir komnist olmayacak kadar incelikli, yumuak yapsyd belki! Nasl olsundu ki, Nadire, sendikac bir Bursal dokumacnn, drd de emeki ocuundan, kendisi de on beinde tezgha oturmu dokuma iisi olan; Ovsanna, durumu iyice bir 487 kimya mhendisinin yksek okullarda okuyup sanat tarihi retmeni olmu biricik kzyd. kisine de yakn yanlar tayordu Vas-ken; bu elikili yapy onlardan aldklaryla oluturmutu belki de. Ovsanna, bir-iki szck dnda Trke bilmiyordu. Bir tek "alaka" sz vard hi unutmad; yar alayl yinelerdi de kiminde kzd m. Varlk vergisi srasnda, her eylerinin ellerinden 488 alnp Akale'ye gnderilmesi olay zerine babas Gedikpaal Sirak Osepyan'n hi deimeyen kzgn tepkiyle syledii szd "alaka". Trkiye'yi grmemiti Ovsanna; zellikle stanbul'u grmek istediini sylerdi hep. lk kocas

eroinman bir svireli eczacym, ayrlm. Bir sre sonra, bir gnler Doktor'un da komuluk ettii, Paris banliylerinde pazarclk yapan Bitlisli Madam Narcyan'larda karlamlar Vasken'le, evlenmiler. ocuk yapmamlard. Nadire'den de olmamt. Ovsanna'nn da yoktu. stememilerdi nedense? Ovsanna'nn evlenmelerinden sonra bir krtaj yaptrdn biliyordu Doktor. ocuk sz edildi mi, biz birbirimize bakabiliyoruz ancak, derlerdi glerek. Hi de bencil deillerdi oysa. Parti'de alt gnlerde Vakkas diyorlard evrede; Adyamanl. Fransz Komnist Partisi'nde de Vakkas diye almt bir ara. lkokulu Mara'ta okumu; Ada-na'da teknik okulu bitirmi, torna tesviye ustasyd. Hemen de krk yl nce geldii Fransa'da fabrikada alm bir sre; bir grev sonras iten atlnca da, geinebilmek iin eitli ilere girip kmt. Zrihte bir kiosku (Gazete, sigara, iecek satan kulbe) vard imdi; bir kafe-rerstoran'a da ortakt bir svireliyle. Ovsanna sanat tarihi retmenliinden emekliydi. Para sorunlar yoktu. Vasken'in, yaam boyu paraya sorun gzyle bakmadn sylemekti dorusu belki de. Hangi koulda olursa olsun, eline a kalmayacak kadar para gemise "yeterli"ydi onun iin. Para oksa, yolunu bulup, evrede g kouldaki bir yaknna, uygun biimde verivermekti iyisi. Ovsanna da bir eiydi onun. Kazada len Doktor kan koca Sacide ile Ramiz tantrmt Dok-tor'a Vakkas' yllar nce. Onlara da bir arkadalar tantrm Fransa'da. Vakkas'n TKP'li olduunu bilmiyorlard onlar. Kendileri de deildi daha o gnler. Sessiz, suskun grnm iinde, konunun can alc noktasna, yle eletirel, yle de insanca, ama szn hi esirgemeyen deinii vard ki Vakkas'n, daha ilk konumalarnda Doktor'un gzne arpm, birbirlerine kolayca alp hemen kaynavermilerdi. TKP'de altklar srece ok snavlardan gemiti sonra bu birliktelik. Teori bakmndan kendini gelitirmek iin, evreyi, kendini srekli sorgular, dinler, okur, temelinden araurp renmeye alrd her konuyu. Aralarndaki on yla yakn ya ayrlnn aynmnda deil gibiydi ikisi de; senli benliydiler. Kimliini deitireceini, artk Vasken olacan ilk Doktor'a amt. Doktor'un duyunca yadrgad bu olay tartmlard biraz. Sonunda "sen bilirsin!"e balanmt i. "Artifisyel Ermeni" diye, Ermeni az konumalarla bol bol taklr, damanna basmaya alrd Doktor. Besbelliydi yapay Ermenilii. Ne kilisenin yolunu bilir, ne Ermeni gelenek greneklerini. Biraz Krte'si, sonradan rendii, srekli gelitirmeye alt Ermenicesi vard. Bata Nzm, Trk edebiyatn bilirdi; Trke'si ok iyiydi. Srekli okuyordu. Yaynlarn izledii Franszca's olduka st dzeydeydi, Almanca'y iyice biliyor denebilirdi. Doktor'un taklmalarna ksk, kara-kahverengi gzleriyle hep gler, ara sra bir-iki szckle yant vermekten baka tepki deil, ilgi bile gstermezdi sanki! Bir tneli gemilerdi ki dnp alayl bakt gene. Anlatsam, neymi keyfimizi karacak ey? Bir an durgun kalp yavaa ald Doktor. Bankadaki para iinden bela esiyor bamzda! Doktor'a yle bir gz atp dnd Vasken. atn m? Yo, hi aar mym! Sen de neye aarsn ki? Bir sre sustuktan sonra, sakladklar parayla ilgili, Trkiye'de karlat olaylar, ardan, ayrntlaryla anlatmaya balad Doktor. Eme'yle olan ilikileri dndaki tm olanlan uzun uzun anlatt. Ferda489 ne'yi, Sleyman', Rstem'i, Avukat Mustafa'y, Doktor Zeke-riya'y, Ferhat Bey'i, Macit'i. Edip Mansr'lar, hastanede yatn anlatrken Bern'i, Thun'u gemilerdi. Sessizce, hi kesmeden dinleyen Vasken, sonunda eker'i avluda paralanm kafasyla l bulmasna, tabancann evden alnm olmasna gelince Doktor'un sesindeki deiimi duyumsam olmalyd. Gerek-490 ten de, o gerilim iindeki gn acl kyle grr gibi olmutu Doktor. Anlat bitip sessizlik balaynca, gl kysndaki bir lokantaya yakn yavalatt arabay Vasken, urada bir ey ielim, dedi. Interlaken West'e yaklatk; sonra daa trmanacaz. Arabay park edip lokanta bahesine girdiklerinde altya geliyordu. Pek az kimse vard. Bira sylediler oturup. lk sz,

 Anlattklarndan en nemlisi salk sorunun, dedi Vasken. yi grnyorsun. yiyim, dedi Doktor. Bir eyler atlattk. Elimden geldiince de titizleniyorum salma. Bo ver onu! i konualm seninle. Ne yapalm istiyorsun? Bilsem. Garsonun getirdii biralarn yudumlamaya baladlar. Polis Macit, bir Ermeni varm deyince, renk vermedim ya, yreim hop etti. Senden baka Ermeni yok ki yaknmda. Sinsice taklmadan edemedi gene de. Seni de Ermeni'den sayarsak! Benden Ermeni'sini g bulursun sen! Kahverengi gzlerinin iinden glyordu her vakit yapt gibi. Doktor da gld. Syle bakalm yleyse Ermeni, ne yapacaz? nce sen syle akll Dacik, Trkiye'de ne yaptn bunca zaman? Gvenecek hi kimseyi bulamadn m? Partisi, sendikas, dernei, bunca rgt var; bavurarak bu ii gnlnce verecein hi mi bir yer yok? l m bu lke? Kst gzlerini stne dikmi bakyordu Vasken. Gnderildii gizemli grevden baarsz dm mutsuz bir ykml gibiydi Doktor. Umarszlk iinde, Ben bulamadm, dedi. Aradn m? aalar gibi oldu. Aram myd? Kap kap dolaacak deildi ya, aramt doal ki! Daha dorusu, izlemiti lkeyi iyi kt. Var olan rgtlerden hangisini gvenilir kalt sayabilirdi ki? 491 Hem de onlarn dledikleri kurumun, "BRARADA"nn kurulmasna nclk edecek nitelikte! "Kalt" diye kanlar anmsatt bir daha; onlara m vercekti? Eski TKP'li olarak kimilerini tand iin, dinlerken alay eder gibi glmsyordu Vasken. Doktor Zekeriya, TKP'ye sonradan gelen goistlerden sanrm, dedi, ardan. Anmsyorum yle bir ad. Sessiz bakyordu Doktor. Sen de izliyorsundur; baka bildiin varsa syle! "Para bizim" diye stne atlana verecek deildin. Onun dnda benim bildiim yasal partiler. Onlar da sen benden iyi bilirsin. Dnceli durdu bir sre Doktor, Ayrca, yalnz bizim gvenmemiz yetmez Vasken, dedi. Onlarn ounun byle bir paraya el srmeye dleri patlar! Durup ekledi, Salt siyasal koullara baladn m yanl yapyorlar da diyemezsin. Sessizlik kmt. Gle, kar kylara bakp duruyordu Doktor. Dnnce gz gze geldiler. Nasl bitirirsen bitir, bir an nce bitir bu ii! Ben de ok istiyorum ama... O her zaman ardan alan Vasken kesti birden. Amay yamay brak Doktor Amca! (Sylei kzt m "Doktor Amca" derdi.) Dnyann dam Tibet, derler; para dnyasnn dam da svire. Bugn lsek ne olur biliyor musun? Burann ekya bankalarna kalr bu para. ncesini brak, bir yolunu bulmaya bak! Sinirli gld Doktor. Bulsam vermem mi? Bulamyorsan al, garibanlara dat! Bu aalk soygunculara brakmaktan iyidir! 492 Gld Doktor. Vasken glmyordu. Hastalk sz etmeye de kalkma! Yreim hop etti demin. Ben lrsem sen varsn. Bu paray yoluna koymak senin iin! Konutuk. Sen istedin diye girdim ben. Bu kadar uzayacan da dnmedim. Senin bulamadn uygun yeri ben nereden bulacam? Az buz deil, koca para. Bu ykn altndan nasl kalkarm sonra? tenlikle kayglyd bak. Doruldu Doktor. Bu ite benim kadar senin de emein var "BRARADA" Ermeni! Gnl baladn, dlerin var. Balarken ilk paray sen koydun Ovsanna'dan alp. Geri almadn da. Ermenice bir kfr sallad Vasken,

 Tram kunem! Sikmiim parann turasn! Ekledi hemen, Alakgnlllk ediyorsun! Dleyip tasarlayan, uygulayan, yrten sensin. Nereden gelirdi benim aklma? Onur Sacide ile Ramiz'in. lk dnenler onlard. Gle bakarken eski arkadalarnn anlarna dalp gitmi gibi durgunlatlar. Biralarn bitirip kalktlar. Ksa bir sre sonra In-terlaken West'e girince yakndaki Migros'un avlusuna park etti arabay Vasken. Ovsanna'nn istekleri vard, alp geleyim. Sen otur arabada. Yalnz kalnca, bir arabann keskin fren sesiyle irkilir gibi, tabancay ararken odasnda yerlere ektii yatanda, karmak duygular iinde sayklayarak dalp kaldnn sabah, aadan gelen bir lkla frlamasn anmsamt birden. Kalkp merdivenlere komutu deli gibi. alan kadn gelmiti eve; lk onundu. Paralanm eker'in nnde bym gzlerle Dok-tor'a bakyordu suluyormu gibi rkek, kukulu. Evet Nuriye Hanm, ne canavarlk deil mi? Toparlanp eker'in lsn, sokan bandaki byk p bidonuna att gtrp Nuriye Hanm; ykad tal. Doktor'un sylemesiyle eker'in, mamas, kaplan, tuvalet kutusu, nesi varsa onlan da att. Bir daha da gnlerce uramad eve! Nasl bir yalnzlk karabasan iinde yaamt o gnler. Ka kez arad Eme'nin telefonu da kapalyd srekli. Onun hi aramam olmas da kanatr gibi olmu, srp giden bir burukluk brakmt iinde. Sindiremiyordu bir trl. Diyelim babaannesine bir ey oldu, acs var; bir aramaz m insan? Bana nasl bu kadar ilgisiz kalabilir bu kz? Bir akamst kydaki yryten yorgun, bezgin eve dnnce birden vermiti Vasken'e gelme karann. zleyenleri yanltmak iin Viyana'ya gidiyorum, diye yaymaya alt; kalbine baktracakt! Nesine baktracakt ki kalbinin; belliydi her ey. nce Viyana'ya uramak dncesi sonradan iyi de gelmiti. Doru buraya gelmek, varsa birileri, izleyenlere yol gstermekti. Viyana'da, otelden telefon etmiti Vasken'e. Nerede kald bu adam diyordu ki, elinde dolu torbalarla Vasken grnd byk kapda. Gelip torbalar arkaya brakt, yola koyuldular. Buralar pek grmedindi sen. Beatenberg'e kacaz imdi; Schmocken'e. Yarm saate kalmaz evdeyiz. Ovsanna bekliyor; telefonla konutuk demin. Telefonun nerede senin? Trkiye'de. Evde bir tane var bizim; onu kullanrsn. stemem. Ses karmad Vasken. Kimseyle konumak istemiyordu Doktor; telefonunu evde brakmt. Asfalt yolu trmanp ykseldike, aada genileyen glle, karda sra dalarla benzersiz gzellie dnyordu grnt. Yama parat ile kendini bolua brakm birinin sallanarak iniine taklp kald. Niye atlar bu aptal; indi mi bu gzellii yitireceini bilmiyor mu! 493 Karki dalar buzul blgesi! Jungfrau joch, Silbernhorn. : Wetterhorn, Schreckhorn, Mrch...Tm buzullarla kapldr Jungfrau joch'un. Dili trenle klr? Gidelim mi bir gn? Buzul mzesi var orada. stemem. Ben seni grmeye geldim. Eskiden olsa evirir miydi byle bir neriyi? 494 Beni grrsn ama, dorusun belki de; sana iyi gelmeyebilir. Drt bin metre filan oralar. Ar ar soyunup dknen gzel bir kadn gibi gittike alan grntye iinde oalan hznl sevinle bakyordu Doktor Byle seyretmek daha gzel. Gzelliklere uzaktan bakmaya yazglyz artk! Beatenberg'e vanp aalar, eitli yaplar arasndaki uzun yolu geerek gle bakan yamataki eve vardklarnda gne batm, koyaklar kararm, inen akam, lekeli klarla boyamt ormanl evreyi. Karda, yakn evrende buzul panltlanyla sradalar diziliydi. Yamataki iki katl, karl blge tipi, yksek klah atl bir villann st katyd Vaskenlerin kaldklan ev; eimli arka avludan girildii iin dzayakt. Park ederlerken arabann sesini alm olmalyd Ov-sanna; kapya kp karlad o her vakit incelikli sevinciyle. pek yumuaklnda aklara bulanm salan, yorgun knkl yz izgileri, ela gzlerinin iyilik dolu

bakyla gzelden te, ermi gibi bir kadn bu! Doktor'la kucaklatlar. Yemek hazrd; arkadaki kapal balkona kurulmu masaya bekliyordu Ovsanna. Gece serinliinde akta oturamyorlard. Gsterdikleri genie yatak odasna, valizini ap yerleti Doktor. abucak bir du yapt yandaki banyoya geip. Kalnca giyindi Ovsanna'nn uyansyla; Viya-na'dan getirdii krmz araplan da alp yanlan evrilmi, ierlek, n yanm ak balkona gitti. ki yanl ormans yamalann indii koyaa, aalardaki gle, buzullu sradalara bakyordu balkon. Vasken, at ieden kadehine krmz arap korken, Eme'nin zlemi, sz gibi geti iinden bir anda Doktor'un. Niye beni byle yalnz braktn? Niye sensiz bu arap? Neredesin birtanem? Ho geldin! Ho bulduk! Votre sante! Kadehleri kaldnp n n yaplar. Vasken'le Ovsanna'nn arada kartrdklar bir-iki Ermenice szck dnda, Franszca-Trke kanm syleiye balamlard. Ovsanna, bir nedenle masadan kalkmsa doal biimde Trke konuuyorlard. On'a doru, yorgunluu nedeniyle izin isteyip odasna ekilince de Trke'ye dnld. O saate kadar, svire'deki kimi gnlk olaylardan, talyan snnndan giren bir kurdun kamuoyunda nasl tartmalara yol atndan, bu ylki turist bolluundan, genel salk sorunlarndan (Daha ok da Ovsanna'nn salk sorunlan konuulmutu. Ar migreni, kurtulamad kanszl vard; tez yoruluyordu. Vasken kaya gibiydi. Doktor'un hastalna da, pek bastrmadan Vasken deindi bir ara; bu yata doald bunlar, daha zenli yaayacakt artk! Doktor konumad) sz edilmiti; genel izgide dnyadaki kt gidie deinilmiti. Masada ikisi kalnca yeni bir ie at Vasken, doldurdu kadehini. Doktor almad. Dnecek misin Trkiye'ye? Ya ne yapacam? Burada kal! akn bakt Doktor. Duydun mu Esmeciim, ne diyor bu adam? Ne yapacam burada? arabn yudumlad Vasken, Ne bileyim? dedi. Orada ne yapyorsun? Bir sr kii gidip geliyor Trkiye'ye. Onlarla daha kolay kurarsn belki de "BRARADA"y! Sessiz, dnceli bakyordu Doktor. Beceriksizliine ta myd? Dardakilerin daha duyarl, atlmc olduunu biliyordu bu konuda ya, byle bir kurum, tam gvenilip braklamazd onlara da; i baa decekti gene. Bir de, ne dlerle gittii l495 496 kesinden yenik mi dnecekti imdi? Eme'yi orada brakp nasl geleceim, desene! Burada seninle birlikte olmak gzel ey Vasken. Seni hep aradm orada. almaya balarsak neler katacan da biliyorum. Trkiye'den kamam ben artk. Bu saatten sonra byle bir grei gzm yemiyor! Salm da el vermez. Biri beni bu ykten kurtarmal. O sinsi glyle bakyordu Vasken. Ayp oluyor Doktor Amca! dedi. Hastalk tutsak m ald seni? "Bu makineyi altracaksn olum!" diyen sen deil misin? steksizce glmsedi Doktor. Salamd o zaman. Makine kaput Vasken! Hastaysan da yakmyor, doktorsan da! Onanp kullanacaksn! Bu i ar i! Mafya m rktt seni? Alayl glyordu Vasken. Bak u herife, kkrtyor beni! yle olsa kalmaya gelirdim buraya, a Ermeni Gvuru! Daha alayl glerek bakt Vasken. Burada mafya yok mu sandn, a Mslman Dacik? Doktor'un duralamasyla yavatan ald Vasken. Glmyordu. Bura dnyann para merkezi. Mafya girmeyecek buraya! Parann virs mafya; para bir yere gitti mi onu da tar yan sra! En ok sosyalist lkelere gvenmitik; orada da kk salm! nsan, az olan aalk yaratk Doktor Amca;

eline olanak gemise yemeyecei bok yok, sen de bilirsin bunu. Yeryznde, nerede, ne kadar kanl mafya varsa tmnn kirli amarlar burada ykanyor. Trkiye n sralarda, biliyor musun? Duyduu eylerdi bunlar Doktor'un da, neyi tam biliyordu ki? Tut ki bildin... Bilmek ne ie yaryor ki Vasken? Duyulmasn istemiyorlar; demek ki bir ie yaryor! atalyla uzanp masadaki karpuzdan bir dilim ald tabana; ekirdeklerini aynp bir kk paray azna att, doruldu ineyerek, FPS "Finanz Platz Schweiz" diye bir kurum var Basel'de, diye ald. Bankalardaki kaak, kirli paralan izler. En byk paralar uyuturucu mafyasnda; en karmak iliki de onlarnki. Irak ordusunun ran'a saldrmas, Sovyetlerin Afganistan'a girmesiyle uyuturucu karl, dolar deil gizli silah ald mafyalar. talyan Cosa Nostra'syla Trkiye mafya babalan ortaklk iinde, bu iin ban ekiyorlar. Abuzer Uurlu'su, Dndar Kl', silah tcca-n Yahya Demirel'i, Yaar Avni Musullu'su, Mehmet Canta'... Silah ii de devletlerin gizli rgtlerinde! ki yanl vurgun! Devletin yksek karlar iin bu alanda kullandklan da bir sr Bozkurtu faist kardeleriniz; Trke'in tayfalar! Abdullah atl, Oral elik, Mehmet ener... ad kan, kmayan; vatan, millet, devlet dedin mi gerisi kolay! Sndklar yer Sofya, Vitoa'daki, ya da Karadeniz kylanndaki lks oteller. Bizim anl Sosyalist Bulgar, Rumen devletlerimiz de biliyor! Byk gelir kapsn kapatrlar m? Narkotik olaylar soruturmada en byk engel devletlerin gizli kurumlarndan geliyor! ou kez bir yerde taklp kalyor gizli soruturmalar. Yarglamalarda ortaya dkld bunlar. CIA'nn Bozkurtu'larmzla srekli ilikisi var; iine uydu mu kullanyor onlan. Fransz gizli haber alma rgt SDECE, talyan askeri gizli servisi SSM olan bitenlerin iindeler aslnda; her yere ajan, kstebek sokmular. Amerikan narkotik brosu, DEA da biliyor her eyi. Daha '72'de, Lbnanl Ermeni Henry Arsan', Ponte Chiasso'da, elinde antasyla sust yakalam, ispiyoncu olarak kullanyor yllardr. Uyuturucunun kt, tand yolu, kimin alp kimin kime sattn, hele bizim, talyan "Cosa Nostra" benzeri kurulmu "ba-ba"l mafyalann tmn, Ksack, Parlak, Musullu, Oflu, ekerci mafya ailelerini, (Gryorsun, ben de ezberledim adlann!) 497 kurumlarn, ortaklklarn, hepsini biliyor. Tonlarca eroinin Avrupa'ya girmesine ses karmyor. nk yz milyonlarca dolarlk silahn, Lbnan, ran, Irak, Afganistan'a sokulmas yolu buna dayal olarak alyor. Henry Arsan'a CIA'nn salad gizli silahlarda neler yok! Bini akn tank, sava gemileri, yzlerce helikopter, roket, makineli tfek, her trden sava ara gereleri. 493 Bir orduyu donatacak her ey! Giderek, 20 megatonluk atom bombasnn da ad geiyor! Bu ilerin bedeli narkotikle karlanyor. tlan kmyor on yl Amerikallarn. DEA, Amerikan Narkotik Polisi, Avrupa polisine her trden yardm durduruyor. Narkotik karl silah alveriinin ortaya karlmasna bin bir ta koyuyor Amerikallar; dnen btn oyunlarda, ran'a gizli silah kaaklnda szgelimi, zellikle Trkiyeli, Suriyeli uyuturucu mafyalarn kullanyorlar nk. CIA'nn gizli su etkinlikleri, "rangate" utanmazlyla ortaya dklnce, yolu atlar DEA'ya; ipular, belgeler vermeye, kimi kstebekleri aklamaya, eitli destekler salamaya baladlar. yle bir durup bakt Vasken. Marks'n Horacius'tan ald nl sz syledi o sinsi alayl bakyla; "Dinlemiyorsun ama, bu senin kendi ykn!" ok iyi dinliyorum Vasken. Kimilerini bizim medya da verdi bunlarn. Bilmek yetmiyor ki! Kalkt masadan Vasken, gidip salondaki raftan bir kitap kard; getirip koydu masann kysna, Bu sylediklerimin ayrntlar burada, dedi. BaseFdeki, dediim Finanz Plaz Schweiz yaynlyor bunlar. Franszca. Al oku! Uyuturucu kaaklnn srt irkin devlet mafyasnda! Eskiden kimseye bilgi vermezdi bankalar. rangate'le takke dp kel grnnce dnyaya baskya balad Amerikallar; "Anti-terr!" savama giritiler aslanlar gibi, biliyorsun! Dnya para trafiinin temiz fotorafn istiyorlar! Yasalar karttrdlar buray da zorlayp. "Korruptionsstrafrechts-Kampf gegen die Bes-techung". Yolsuz paraya, rvete kar sava! Gelen herhangi bir

duyum, ya da duyulan kuku zerine, kiinin banka hesabnda, kontosunda istedii gibi aratrma yapar polis! Savclk sordu mu banka yantlamak zorunda. Bu para nereden geldi; ak m, kara m? Bu elikilerle fokurdayan dnyada yolu yok sanki aklamann! Herifler paray diyelim Karabk'te bir ortakla yatryor. Oradan darda bilmem ne kentindeki ortakla. Oradan da buradaki bankalara. Para tertemiz! "Avc nece al bilse, ad anca yol bilir!" Anlamamt Vasken. Divan- Luga'tit-trk'te, bir eski atasz. Avc ne kadar hile bilirse, ay da o kadar kaacak yol bilir! Hele bu aylarn bilmedii yol mu var? svire'nin derdi, para gelsin! Son yllarda Trkiye'den buraya para akm gze batacak kadar oalnca bir i var bunda deyip aratrmaya kalkm bu dernek. Lozanl bir uzmanlarn grevlendirmiler. "Kesin kurcalamay!" diye bir yerlerden gzda gelmi hemen! Korkup durdurmu onlar da. Al sana "anti-terr" yasas! Kara para'da stanbulMilano-Lugano geni anayollardan biridir; kitap yazld bu konuda. Vereyim polis roman gibi oku: Her trden yasak mallarla dolu trlar, grevlilerin gz nnde, ufack oyunlarla nasl gle oynaya geiyor snrlardan, Trkiye'ye giriyor kyor? Ne tadn ofrler bile bilmiyor. Resmi kt baka, trdaki mal baka! stersen Zrih'te, evde kitap. Benim bu ilerin stne bylesine decek ne vaktim var, ne isteim. Sen biliyorsun; yeter! Ben de byle dnyordum eskiden. Bunlar renmek deitirdi beni! Yeni edindiim baka bilgilerden de sz edeceim sana ilerde. Dalgn bakp kald bir sre Vasken. Kahverengi gzlerinde bir eyler gezinir gibi oldu. Sana bir Ermeni'den sz etmiler dedin. Bir duralamadan sonra ekledi, Belki de benim o Ermeni! 499 Heyecanlanmamaya alt Doktor. Sessiz bakp kaldlar bir sre. Benim ortam Sssbinder, iinde gcnde bir kk burjuva. eitli katlardaki yneticilerden yaknlar var. Duyumu o getirdi bir gn. aalam gibiydi Doktor. Suskun kald. 500 Benim bir bakasyla ortak hesabmdaki parann kukulu bir kaynaktan geldiini fitlemiler. Kimler? Oras karanlk! Bunun szmas da bir tansk aslnda! stedikleri, resmi kurumlan kkrtp ak yakalamak belki de. al dibi talyorlar bir eyler renmek iin! Onlarn da kstebei ynetim iinde belki! Rvet var, seks var, gzda var, kkrtmak var, kara almak var, gizli, ak temizlemek var. Her yerdeki yntemi mafyalarn. Dalgn, alayl mrldand Doktor. Bizimkiler solcu mafyaym! Yalancktan at gzlerini Vasken, arm gibi, Demee! dedi. Komintern de yok; kime bildireceiz imdi? Randevuevinde alan namuslu aile kadn yoldalarmz bunlar demek! Alayl baktan sonra srdrd, Kirli iimiz yok bizim. Paray Alman bankasndan geirdin buraya. Kkeni belli. Vergileri denmi. Sssbinder'i de iyi tanyorlar. Savc yardmcs kuzeni oluyor bizimkinin. Yememi savclar; duyuru yapann stne gideceklermi, yitirmiler izini! yle demiler! Yakn savc, dolayl biimde beni uyarmak iin bilgilendirmek mi istedi Sssbinder'i? Belki de baka bir oyun! Nereden bilirsin? Bu Sssbinder'e gveniyor musun? Bir eyleri rendi demek! Ben sana bile gvenmiyorum Dacik! Hastaym, diye kaytarmaya kalkn! Ykacak adam aryorsun! Glmsyordu. Doktor da glmsedi isteksizce. Gvenmesem ne yapacam? Duralayp mafya azyla ald, alayl, Yamuk yapmad bugne kadar! Ka yllk ortam. Sormad m sana; kim, ne ortakl bu, ne paras? Dnceli bakyordu Vasken. Nasl sorar? Sadece lokantada ortaz. Biliyorsun, seni tanr; grml vardr da, ilikilerimizdeki yaknl, hele bu ii bilmez. yle konumam

mydk? Senin adn imdi de hi gemedi. Ben de varmadm stne! Yalmz, birileri bir eyleri kurcalyor Doktor Amca; bir bit yenii var bu ite! Ge oldu yatalm. Allann son gn deil! Saatine bakarak kalkt Vasken. Odalarna getiler. O gece ge saatlere kadar gz uyku tutmad Doktor'un. Pelerindeydi birileri. Bilmiyor muydun; brakacaklar m sanmtn? Nasl bir yol tutmak gerek imdi? Yolu Vasken'le bulacaksnz! Evet de, sa olsun, baz ar iyimserdir o! Korkulacak bir eyi umursamaz, bakarsn! Deitim, dedii odur belki de. En iyi uyar incelemeyle olur! Olmad, uyaracaksn! yi ki gelmiim. ok ge uyumasna karn iyi duygularla uyanmt sabah. Onu geiyordu kalktnda. Dinlenmiti. Mutlu bir yeniklikle ykanp kt hemen. Balkonda, kahvaltdayd Vaskenler. Ovsanna bizi gezdirecek bugn. yi uyudun mu? yiyim, dedi Doktor. u doktorlar fit koymam olsa daha da iyiyim diyeceim! O sinsi glyle, Siktir et doktorlar, dedi Vasken. Ellerine geeni, unu neresinden vuralm diye kafaya takm bir sr herif! Bir boktan anlamazlar! Bana da kanser diye saldryorlard; tutturamaynca sustular! Doktorlara taklmak, yolunu bulmusa yapmadan duramad akalarndand Vasken'in. O, dediklerini Ovsanna'ya Franszca yinelerken Doktor da glyordu, Ovsanna da. Toparlanp 501 ktklarnda, Ovsanna arabay kyn iindeki uzun yolda srerken bir kk yapy gsterdi Vasken, Korkma, lmek sorun deil burada! Bak bura kyn salk oca. Gnn her saatinde, Azrail'i bekletmeden yetiirler hemen! Yan yan bakyordu gene o byk alt ineli glyle. evre -502 deki birbirine komu iki gln, Briensersee ile Thunersee'nin kylarndaki kylere, ilelere, tannm gazinolara, lokantalara urayarak, armaanlk yerel teberiler satan sergi benzeri renkli iyerlerini gezerek dolap durdular gn boyu arabayla. ay kahve, bira itiler, yemek yediler; ufak tefek bir eyler san aldlar. Ovsanna'ya yeilli krmzl, ky ii, el rgs bir yn atk ald Doktor. Benzerini, -daha beendiini-, bal, ksa boy o-rabyla (Ovsanna istememiti onlar) sardrd. stanbul'a gtrecekti, evde alan kadnn kzna! Eme'ye almt oysa. Dnyayla, Trkiye'yle, svire'yle ilgili daldan dala syleirlerken gezinip ksal uzunlu yryler yapnlar. Hepsi de gzeldi, giderek dinlendiriciydi ya, akama doru dndklerinde eni-konu yorgun duyumsamt kendini. zin istedi uzanmak iin, odasna geti. Eme'ye ald armaanlar valizine yerletirirken paketi aar amaz barp aran yeilli krmzl renkler iindeki ynllere bakt. Kaldrp eline doluyor gibi sarktt atky Eme'nin, o tad gzel bala onurlanarak dikelen yumuack boynunda dnd; elikili duygularla kaynap durdu ii. Bir daha gremeyecek miydi elik ltsndaki yeil gzlerini Eme'nin? Olacak ey miydi bu? Niye? Neler olmuyordu ki bu aalk dnyada! Beklemiyor muydun byle bir kt gnn geleceini? Bekliyordum diyelim... de, beni byle nasl brakr bu kz? Umutsuz hasta bir yalnn ban m beklesindi? Gerek, ac da olsa gerek! Deil! Ac, gerek de olsa ac! En iyisi burada lmek belki de! lsene! Eme'yi grmeden mi? Mafyalar zerine dn gece Vasken'in syledikleri geti kafasndan. Ne irkef bir dnyada yayorduk! Ama yayorduk ite! Kalkp pencereye gitti. Yemyeil evre, aada kararan koyak, ince tl gibi gl, karda ak sra tepelerle benzersiz gzellikteydi her ey. Koynunda ne gzellikleri tadnn ayrmnda olmayan bu duygusuz, kr doada grdklerinin cokusuyla yaamak ayrcalkt! Yahya Kemal'in, Boazii iin syledii o nl dizeleri geirdi iinden: "Benzetmek olmasn sana dnyada bir yeri/Eyll sonunda byledir svire glleri". Nasl benzer Boazii'ne, Esme yok ki! Balkondaki akam yemeinde herkes yorgundu biraz. Biz yarn erkenden Zrih'e ineceiz, dedi Vasken. Gelmek ister misin? i ekmemiti Doktor'un. Bilmem, dedi. Ne vakit dnersiniz? Akama. Ovsanna'nn alacaklar var. Ben de iyerine urayacam. Sen kal istersen. Sklrm dersen, benim arabann anahtarlarn brakaym; k gez evreyi! Biz Ovsanna'nn arabasyla ineceiz.

 oktandr araba kullanmyorum. Vasken armt. Sen kyl olmusun Anadolu'da! Orada da kyde araba var imdi! Mersedesle geziyordun! Gld Doktor. yleydi. Trkiye'ye gelirken Avukat Mustafa'y tantan lokantac Krt'e, ucuza brakmt arabasn. "Sana bir araba alalm," demiti bir gn Eme'ye. Taksi varken ne olacakm araba? Ura-amazm onunla! stese oktan alrm. ekici eylere nasl ilgisiz kalabiliyordu bu kz, gdleriyle cicili tketime baml klnm bir kuakta bu kendine zg kiilii nasl kazanmt; byle bir mutlu aknlkla dnmt o gn de! Yemekten sonra erken ekildiler odalarna. Doktor da erken yatt. Sabah kalktnda, kahvalt dzenini masada brakp kmt Vaskenler. Kaynatp ayn iti. Bir eyler yiyip ilalarn ald; yrye kt uzun 503 ky yolunda. evreleri ak, al, san, gm rengi, lale, zambak karanfil benzeri eitli ieklerle kapl, yolun iki yanna dizilmi baheli yaplara bakarak yrd uzunca bir sre. Arabalar gelip geiyordu. Lekesiz mavi stne ak izgi ekerek uak geiyordu gn derinliklerinden. Bir otobs durdu bo bir durakta; titrek, bastonlu bir yal kadn indirdi ofr, yrtt biraz yaya 504 kaldrmnda, yerine geti, srd arabay. Kadnl, erkekli tek tk birileriyle selamlatlar; "Guten Morgen! Ku cvltlar geliyordu nnden getii koruluk benzeri aalk yerden. Tertemizdi soluduu gnele ykanm hava. Btn bu dinlendirici eylere karn iindeki arlktan kurtulamyordu bir trl. Buraya niin geldiini aka syleyememiti; nasl asam diye aranrken, daha ilk szlerde kaplan arpar gibi kapatmt yzne Vasken. Tam ak yreklilikle konusana! Kendime konuabilmi miydim? Sorun oydu aslnda! Korktuunu dnmekten korkarak, yabanl saldrgan heriflerin elinde istenci dnda bir ey imzalarsam diye korkmutu. eker'in ldrldnn gecesi buydu en ok yreini zonklatan. evreyi kukuyla gzleyerek tek bana dolat gnler boyu saplant gibiydi yreinde bu korku. Tek umar, buraya gelip tm yetkiyi Vasken'e brakmak diye dnmt sonunda. "Mafya m rktt seni?" Diyordu Vasken! Kendini savunma gdsyle syleyememiti doruyu. Evet Vas-kenciim mafya rktt beni! Bu sorumluluu tamaktan korkuyorum. Sonra ne diyecekti? Gel bu belay sen stlen! Gznden kaar m Vasken'in? Ykacak adam aryorsun, dedi hemen! Burann mafyalann, aynntlanyla bouna m dkmt nne? "Burada mafya yok mu a Mslman Dacik?" dedi. Ne desindi baka? Nasl nerebilirdi byle bir eyi? Buraya niye gelmiti yleyse; ne ii vard burada? Esme belki de stanbul'dadr imdi! Eve dnnce salondaki raf stnde duran telefona bakp durdu bir sre. Yaklap kaldrd, evir sesini duyunca yrei kt kt atarak evirdi Eme'nin numaralann; bip sesleri balad kesik kesik. Ayn heyecanla yineledi aramalan. Gergin sessizlikten sonra bir uyan ezgisiyle, "Keine Anschluss unter diese Nummer" "Byle bir numara yok!" diyordu telefondaki kadn sesi. zgn kapatt. Cep telefonunu niye almamt sanki? Her ata yzm duvara arpar gibi olduum kapal telefonla sinirlerim daha da bozulsun diye mi alacaktm? Aram mdr acaba? Bolukta saa sola baknp duruyordu salonda. Vaskenlerin Zrih'teki, byk, dopdolu bir kitaplk, eitli, sekin CD'ler, kasetlerle ykl kocaman mzik setli evlerinin yannda ok yoksuldu bu kira evi. Raftaki mafya ile ilgili kitaba uzand isteksizce. Kantrmaya balaynca, le yemeinden sonra bir saat kadar uzanmas dnda, Vaskenler gelinceye kadar brakamadan, para para okuyup durdu; Trkiye'yle ilgili gerekten ilgin eyler vard kitapta. Kara para savanda ylesine dev saylar geiyordu ki, onlarn banka hesaplan glnt yanlannda. "Sizin ii ururlara vermiler," szn anmsad; "solcu mafya" olmalanndan deil, olsa olsa bu nedenle daha az tehlikede saylrlard belki de! Brak aptall; yavnj engerek engerek deil mi? Akam, gnbatna yakn araba sesiyle kt kapya; Vaskenlerdi. Elleri, kollan paketler, torbalarla dolu dnmlerdi. Ne o Dacik, gzlerin yollar da m kald? yle oldu. Bak, ben de sana ne getirdim!

Uzatt paketi grnce tand hemen: ok gzel elmal pay yapan bir pastane vard Zrih'te; biliyordu sevdiini Vasken, oradan elmal pay almt. Sa ol, dedi. Unutmamsn! O kan seni yllarca elmal payla tuttu elinde; unutur muyum! Hadiye miydi? Hepburun mu diyorlard ne? Glerken hzn doldu iine birden Doktor'un. Elmal pay, Hepburun szleri Eme'yi, Kurueme'deki lokantay, o gece onun annesiyle, Doktor'la ilgili anlatt ocukluk anlann anmsatmt gene. O ldayan gzleriyle Esme dikilmiti karsna! Toparland irkilir gibi. Tad kamt, artk uzak tutsa kafa505 sndan bunlar, iyi olacakt! Gnn yorgunluu yemekte kmt stlerine Vaskenlerin. Tek tk konumalardan sonra odalanna ekilmek iin kalktlar. Ovsanna'nn ky evinde konuk arkadalar Jura'ya anyorlarm yarn. Arkadalarnn doum gn kudamalan m ne varm; birlikte giderler miydi Doktor'-la? Balanmasn istedi Doktor. Kalabala hi gelemiyordu. 506 Akllsn Dacik, dedi Vasken. dm patlad gidelim, diyeceksin diye! Ovsanna gitsin, benim de iim ekmiyor. Bekrln tadn karalm bir-iki gn seninle! Ertesi sabah, kahvaltdan hemen sonra gitti Ovsanna. Gazeteleri kartrp televizyon haberleriyle oyalanarak lene doru kt onlar. Bodrum lokantasnda bir balk yedireyim sana Dacik! Bodrum mu? dedi Doktor uyanr gibi. Evet, Bodrum Trk lokantas. Zrih Gl'nde. Aylar ncesinin mavi yolculuk dlerindeki Bodrum'la sisler arasndaki Esme kvermiti karsna; bir dizi koylarda nasl dalacan, ne balklar tutacan ocuksu bir heyecanla anlatyordu gene! Aclkla glmseyerek dalp kald bir sre! Bodrum'u hi grmedim! dedi. Ne yapalm, ben de grmedim! Burada gr ite! svire'deki Trkiyelilerden sz etmeye balamt Vasken. Biliyor musun, buraya g etmi BRARADA'lann, Trk', Krt', Ermeni'si, Sryani'si, Rum'u, Alevi'si, Snni'si...nin kurduklar; dayanmayd, kltr derneiydi, cami yaptrma, yaatmayd, okul-aile birlii, spor kulbyd filan, iki bini bulmu... Binlercesi de Almanya'da. ou, yerel belediyelerden para szdrma rgt kimi uyanklarn! Paralanmalarndan baka bir boka yaramyor ki. Hkmetler enayi mi para veriyor bunlara! Gzlerini stnde tutuyor, daha kolay denetliyor, biimine getirdi mi, gdyor! Vasken'in dudak kvnmndaki sinsi glc grnce duraladi- "Bana propaganda yapmaya baladn gene," diyecek imdi! Demedi. Glc dalma; gzleri akp giden yollarda, susuyordu Vasken. Ka kez konutuklar eylerdi bunlar. ly kardnn ayrmna varm gibi susmutu Doktor da. Ortak dlerle balanm olduklar bir gemi dnemi iten ie sorgular gibi daldklar suskunluu, gl kysndaki lokantaya yaklarlarken Vasken bozdu mrldanr gibi. Yaplanlar beenmiyoruz. Biz de bir ey yapamyoruz! Varmlard lokantaya. Kalabalk saylrd. Kydan uzaka bir bo masaya otururlarken, Bak Dacik, dedi Vasken. Buraya "Silbere Kste", "Gm Ky" derler. Gne erken ekilir buradan, karya dner. Oras "Goldene Kste." Gnei en ok alan yer. Akam onlara kadar aydnlktr yazlar. Kalsak da, gnein batn grsen burada, aarsn; turuncu klar saan kocaman bir tepsi, dalarn ardna, el sallyormu gibi iner ar ar! Alayl bakyordu. Ne romantik deil mi? Gelen garson isteklerini alp gitmiti. Gerekten gzeldi doa. Kylarda, yemyeil yamalarda, aalarn arasna sokulmu biribi-rinden gzel villalar, mavi glde gezinen tekneler, kyda dolaan arabalar, yemek yiyen, konuan, glen insanlar. Dalmt Doktor. Bodrum'a gidemeyeceiyiz artk deil mi Esmeciim? Nesi gzel btn bunlarn? Uzunca sessizlii Vasken bozdu,

 ok daldn! Tamamlayaym sana bu gzellii! Kar altn yakada, tekstil fabrikatrleri, saat tekelleri patronlar, bizim bu gm kyda, boya fabrikatrleri, ikolata devleri oturur. Soyguncularn kuatmas altndasn yani! Hadi tadn karalm imdi bu gzel doann! Garsonun nne koyduu tabaktaki kzarm balklara bakt Doktor, Bir balk yediriyorsun, onu da zehir zkkm edeceksin, Ermeni gvuru! Bilmediimiz eyler mi bunlar? Byle dndn 507 m, bu ikence, zulm dnyasnda boazndan lokma gemez! atala takt bal azna gtrrken, Altk, dedi. Herkes kendi acsn yayor sonunda. Yemekten sonra kalktlar. Dolaalm, diyordu Vasken. Kahveyi baka yerde ieceklerdi. Btn bu devinim iinde, stlerine km bir durgunluktan kurtulamyorlard sanki. Direksiyon-508 daki Vasken'e bakyordu Doktor. Arada eski alkanlklara uyup taklmalara kalksa da, iinde bir dm var gibi bunun da! Senin var, ona da yaktryorsun! Deil, bir ey var bunda! Sen iine kapandka onu da yle sanacaksn! Grdm, ahin gzlerini, yanllara, irkinliklere pusu kurar gibi dikmi eski Vasken deil bu! Dnyann mafyatik vurguncu yzn nne sermedi mi adam? O, kitaplarn yazd! Baka ne olacakt? Bkknlk benzeri geveme diyorsan, o hangimizde yok? rgt iinde, eylemde mi koturuyoruz ki olmasn? Krdm olmu krgnlklarla, dlerimizi karartan duyumsuzluklarla tk tk iimiz. Tarihin talihsiz bir dnemini yaadk; inandmz koca bir dnya kt, inanmadklarmz en rezil biimde yaayp gidiyor. Ka kii kalabildi ki ayakta? Ayaktaym, yleyse varm! Dimdik ayakta ite bu adam da! Yere de daha iyi basyor belki! Koylarda, gl kylarnda, ormanlk koyaklarda dolatklar, ara sra arabay bir yere brakp yrdkleri, gazinolarda oturup ufaktan ene aldklar, aslnda tam bir dinlence saylacak, benzersiz gzellikler iinde geen btn gn boyu, Vasken'e duyumsatma-maya alt tedirginlikten kurtulamamt Doktor. Sen kendine bak, adamda bir ey yok; cennetin tadna bile yabanclamsn! Akam alacasnda Zrih'e dnerlerken, gece burada kalalm, dedi Vasken. Kentin ky semtinde, be katl yaplardan oluan bir sitenin en st katndayd Vaskenlerin evi. Daha nce de kalmt birka kez. Ovsanna'nn ince zevkiyle denmi, birka yatak odal, rahat, geni bir yerdi. Boydan boya hallar zerinde rahat koltuk, kanepeler, yastkl divan, ayakl lambalar, duvarlar dolu dolu kitaplk, geni bir mzik seti, ou sekin reprodksiyon resimler, bir kede Ovsanna'nn kuyruklu piyanosuy-la geni salon, kimliini bir yanyla aklyor gibiydi evde oturanlarn. Yorgunca kayklarak karlkl braktlar kendilerini koltuklara. Yznde gene o eytans glmsemeyle, Yalandk Dacik, dedi Vasken. Yemee de kamayz artk bu akam. Dolapta ne varsa... Sen deitin mi Vasken? Duralayp kalmt bu yzne arpar gibi dikilen soru karsnda Vasken. Dudaklarnn kvrmna hemen oturdu gene o sinsi glck. ller bile deiiyor Dacik! Bakp kaldlar bir sre. Biliyor musun Vasken, ben korkuyorum! Sylemiti sonunda. Vasken'in stne diktii gzlerinde bir eyler arand; yoktu. O sinsi glck de yoktu imdi. Tepkisiz gibi ylece bakyordu Vasken. Bir ksa sre sonra anlayl bir sessizlie dnm gibiydi bak. Kalko; mzik setine doru yrd. Korkmak iin o kadar neden var ki, sen hangisinden korkuyorsun? Kendimden! Mzik setine eilip CD'lere bakmaya balad Vasken. Biraz sonra tandk bir mzik doldurdu salonu; Mozart'n bir konertosunu koymutu. Sesi kst biraz, gelip koltuuna oturdu, Doktor'a dikti gzlerini. Senin neyin var korkacak? Ne alayl glmseme, ne kmseme vard baklarnda. Gene de bir eziklik duydu iinde Doktor. Doru; korkacak neyim var benim? Bir ekingenlie dyordu ki, toparland. Tabansz kt bu herif diyeceksin belki. Duralad. Hi ses karmadan bakyordu Vasken de.

 Dayanamazsam diye korkuyorum Vasken. Ya mafya bana, istencim dnda bir eyler imzalatrsa bir de! Biraz duralayp srdrd, 509 Byle dndm m de balanamaz biimde klmm gibi geliyor. Sylemesi kolay olmamt ama, utanca filan da dmemiti. Kalkt Vasken, mutfan nndeki buzdolabna doru yrd. Krmz arap ieriz deil mi? Biraz daha durulur gibi olmutu Doktor. Biliyorum, her ey 510 konuulur bu adamla. Biraz sonra, tepside bir ie arap, kadehler, bir kk tabakta erezle gelip masaya brakt elindekileri Vasken. Tribonla at ieyi. Koyup tatt nce, doldurdu kadehleri. Salna! Bir kk yudumdan sonra ardan ald, Kklk duyacak ne var bunda Doktor Amca? ekecein acdan deil, dmana bir ey kaptrmaktan korkuyorsun. Doal! Her devrimcinin yaad ey. Bu sevecen szler biraz daha gevetti gibi Doktor'u. Ama ben ilk kez mi... Evet, byle somut durumla ilk kez yz yze geldin! Yok canm, gemite ben... Olaylar anmsamaya alt, bulanr gibi oldu kafas. Yalandk, dedi bezgince. Unutuyoruz kimi eyleri. Durulmu gibiydi. Bir sre sessizce yudumladlar araplarn. Gene o eytanca sevecen glmsemenin oturduu yzne ardan bir glge iner gibi oldu Vasken'in. Sessiz, donuk bir baktan sonra, Bin bir tatszlkla dolu dnyada takma kafan her eye, dedi ardan bir sesle. Bir yolu bulunur. Mafya kolay dokunmaz. Dnya arapsa. t izi kurt izine karm. Devlet mafyasndan korkacaksn: sen de biliyorsun! Dolapta peynirler var. Brokoli halayacam. Salata. orba da yapaym m? Sen bilirsin. Yalnz kalnca dnyaya kapanm gibi yumdu gzlerini Doktor! Hibir ey dnmeden, uyur uyank kald bir sre. Vasken arp da masaya giderken aylmam gibiydi daha. Bir eyler attrrken ikilerini yudumluyorlard sessizce. Doruldu Vasken, yle bakp durdu bir sre. Kesin dneceksin Trkiye'ye. Evet. Bankadaki hesab, tek imza bana dndrrsek, yk kalkacak m stnden? Evet. Hi duraksamadan yantlamt. Ardan bir-iki ban sallad Vasken. Dert etme Doktor Amca, dedi. Yann bankaya, notere urar bitiririz o ii. Kendini birden yenimi gibi duyumsad Doktor. Borlulukla bakt Vasken'e. Buraya bunun iin geldim demesine gerek var myd? Sa ol Vasken! dedi ezik bir sesle. Bytme gznde Dacik! Korku dediin buysa, hepimiz yaadk onu! Sulamaya kalkma kendini. Trkiye karanlk kutu. Dorusu bu belki de! Yemek bitince masadan kalkp koltuklarna dndler. Ceb'inden Ovsanna'y arad Vasken. yiymiler. Selamlan varm. Telefonu kapatp Doktor'a dnd, Hani kolun kanadn krlr kiminde. Bezginlik duyarsn. Her ey anlamsz kr dv gibi gelir! yle gnlerimde bu kz tutar elimden. Ovsanna pek konumaz biliyorsun. "BRARADA" tasarsna en ok o destek veriyor imdi: nce insanlar birbirine sevdirmek gerek diyor. Bir duraladktan sonra srdrd, Kk burjuva ura deyip kmsediler. Ne dersek diyelim, o halt edenlerin yanndaydk en azndan. Oysa, yle deil. Bu ie yrekten el vermek gerek. Kayglanma Dacik! Trkiye'de rahat ol! Orada, ya da burada; bir biimde olacak bu i! Kahve ier misin? Kafeinsiz. 511 Sana nescafe yapaym kafeinsiz. Gendme de bir Ermeni gaavesi! Az ekerliyi sevmeyenler Ermeni kahvesi derlermi Anadolu da. Hele duyduu deminki szler akn bir mutlulua batrmt Doktor'u. Ne iyi etmiim

geldiime. Elinde kahve tepsisiyle grnen Vasken'e borlulukla bakt. Gld. Taklmak daha da 512 iinden geliyordu imdi. u Ermeniliin de olmasa stne adam bulunmaz! Glyordu Vasken. Bin yobaz Dacik kurban olmu Ermeniliime! nsanlm oradan geliyor! Bin yobaz Ermeni gvuru da kurban olsun sana! Gerginlikten kurtulmu gibiydi Doktor. Kahvelerini yudumlamaya baladlar. Deitin mi dedin bana. Evet, deitim! Yalandk. Yorulduk. O sz gtrmez. Parti adna, ou sendikalarn toplantlarnda, bir lkeden tekine koturduum gnleri anmsyorum. Prag-Budapete-Berlin-Leipzig-Paris... O ba dndrc devi-nimli gnler gitti, bir boluk kald iimde! Kendimi emekli brokrat gibi grmeye baladm m klyorum! Bakp kald bir sre. Pimanlk sanma! Ne yaplmas gerekliyse yaptk. Sonunda koca bir dnya ykldp gitti elimizde. Ne vakit elimizde oldu ki? Aclk vard sesinde Doktor'un. Aym gibi toparland, Kafan biraz karm m senin? Karlkl bakp kaldlar bir sre. Glmsedi Vasken. Olabilir! u son bo yllarn katks ok oldu okumama. Sen hep okurdun. Byle deildi. Eskilerde bir konunun incesine inmeye vakit mi vard? stelik bamlydk. Doruyu enmeye alyorduk, temel koulumuz, aman bellediklerimizin dna klmasn! yle nereye varlr? imdi kimi zincirlerimizden boandk gibi! Ovsanna talihim oldu benim, ou konuda aymam salayan odur. Gene saplantlara kaptrdm m uyarr. ok gerekli bulduunda can alc bir-iki szden te azndan sz kmayan, militan sessizlii iinde dinleyici gibi grmeye alt Vasken'in, eskiden kiminde, yle bir deindii bu konularda uzun, hem de byle kararl biimde talayc konumas artcyd. Trkiyeli bir sr rgt oldu burada biliyorsun, dedi Vasken. DEV-YOL'u, DEV-SOL'u, KOMKAR', T.S.K.P'si, PKK'si, THKO'su...KOMNST partisini 1940'da yasakla-mlar svire'de. Yerine "Pda" kurulmu; svire Emek Partisi. Politik yaama arlk koyacak gtedir; tm kantonlarda da rgtldr. '68 Kua goistler rgt kurdu, kapand. On-onbe yldr da SAP diye Trokist parti var. Olduka gl anaristler var. Been beendiini! Hepsi bulank geliyor bana. Yalnz Pda'nn bir etkinliine katldm. Haydar Saltk Bern'e eli atannca protesto iin 7071 imza topland; onu imzaladk. "KATL SALTIK SVRE'DEN DEFOL" diye pankart tand iin, basn toplants iznini alan parti sekreteri, yabana eliyi aalama savyla yargya verildi. Saltk'n Trkiye'deki idamlarda imzas oldunu kantlaynca akland. Herifi de daha nce ektiler buradan. ok mutlu oldum. Somut bir i yaplmt. Ovsanna ara sra, kadnlarn bir partisi var, ye mye deil ama, etkinliklerine katlr. Dostlar var kurucular arasnda. Dergilerini alr, FRAZ'. Ben uzaktan bakyorum. Ak seik, saydam olsun istiyorum benim el atacam eyler. Hepimiz yle bakyoruz biraz da Vasken. Yalnz, sonu beklenmedik biimde biten koca tarihsel olgudan sonra ylesine kukuyla baklr oldu ki ki her eye, l ml kalmad! Bir sre duymam gibi gzleri Doktor'da kald. ller eskidi Dacik! Gerek ly aryoruz! Kalkp kitapla gitti, ince bir zarfla dnd elinde. Burada bir Bulgar Trk' var, smet; yllardr dostuz. 513 Bulgaristan'da tarih retmeniymi; Zrih'te bir st rnleri fabrikasnn pazarlamasnda alyor. Eski bir komnist. Syleir, tartrz ara sra. Geenlerde bunu getirdi. ki sayfalk bir yaz kard zarftan, yi dinle beni! Ar ar okuyacam. "...Biz Trkleri Asya'ya kovacaz. Nedir u Trkiye? Orada 514 iki milyon Grc. Bir buuk milyon Ermeni, bir milyon Krt v.b. var. Trkler sadece 6-7 milyon." Kd kucana brakp Doktor'a bakt.

 Ne dersin Dacik, kim sylemi olabilir bunlar. 1940 Ka-sm'nda edilmi bu szler. Duralad Doktor, Ne bileyim olum? '40'larda faizm fink ayor Avrupa'da. Bir duralad, glmsedi gene. Bulgar babakan m? Vasken de glmeye balad. Ucuzlattn Dacik! Haddine mi onun? Ne bileyim? Bulgaristan deyince... Hitler mitler mi? Gzlerini dikmi ylece bakyordu Vasken. Kim, peki? Stalin, dedi yavaa. Tepkili bir inanmazlkla gld Doktor. Bu yalan kvran kim? Suskun bakp durdular bir sre. Georgy Dimitrof! Komintern bakan. aalad Doktor. Neyi nereye koyacan kestirememiti daha. Bakp duruyordu. Ktlar uzatt Vasken. Nedir bunlar? Bunlar Dimitrof un Bulgarca el yazlaryla gnlk notlar. Bulgaristan'da baslm. Yunanca's, Almanca's, ngilizce'si de km sanyorum. smet evirmi bu sayfalar benim iin. Al-manca'sn aratyorum. Kda yle bir bakt Doktor. Vasken'in okuduu tmceleri buldu. Biraz ncesinden alp gz atmaya balad satrlara. '40'da SovyetAlman antlamasndan sonra yaplm olmalyd konuma. 25 Kasm gnnn notlaryd."...-Komintern'e henz dnmtm ki, Stalin'in yanna arldm. Molotof (ve Dekanozofu) orada buldum."diye balayan paragrafta, Trkiye'nin, elindeki Boazlar'la Karadeniz'de yaratt, Bulgaristan iin de geerli tehlikeyi belirtiyordu Stalin. Kavala'dan Edirne'ye, Yunanistan, Trkiye topraklar zerindeki Bulgar ovenlerinin toprak isteklerini destekleyip yle srdryordu.(f... Trkiye'ye gelince, biz s isteyeceiz ki, Boazlar bize kar kullanlmasn... Almanlar talyan'larn Boazlar zerinde sz sahibi olmasn istiyorlar, ama onlar bizim bu alandaki ar basan karlarmz tanmamazhk edemezler. Biz Trkleri Asya'ya kovacaz. Nedir u Trkiye?.." Vasken'in demin okuduklarna da yle bir gz atp brakt kd. Stalin'e, Stalincilere eletiriler yapanlardan olmasna karn aknd gene de. Aklnn ucundan geiremezdi byle bir eyi. Tam yerine oturtamasa da kukuyla bakmaktan alamyordu kendini ister istemez. Gld aclkla. Elindeki kda bakt. Sen ne diyorsun? Uyduruk olabilir mi bunlar? Sanmam, dedi Vasken. Benim de aklma hemen o geldi. smet'e syledim. Kukucudur o da. Olmaz, dedi. niversite yaynym. Kalabalk bir aratrmac topluluunca, Dimitrof un el yazlaryla otantik metinler zerine yaplan incelemeleri, be kiilik akademik dzeyde bir bilimsel aratrma kurulunun yksek denetiminde yaynlanyormu. Bir ara, ailesiyle ilgili zel notlan karsak sz dolanca, kimi yeler hemen almay brakmaya kalkmlar; hibir noktasna dokunulamaz, diye. O sayfann altna adlarn da yazd yayna hazrlayanlarn. Donuk bakp duruyordu Doktor. Ne denirdi imdi? Bir ey demek, zorunda msn? Bilgisi de bu kadar kt olabilir mi bu adamn? 515 Elindeki ktlara yle bir bakt. Bir milyon diyor! Trkiye'de Krtler 4-5 milyonun altna ne vakit dtler ki? CD bitip de mzik kesilince birden bastran bunaltc sessizlie kar kar gibi glmseyerk doruldu Vasken, Sen de ona m taktn Dacik, dedi. 516 Sinsice srdrd alayn. Onu Krtler dnsn! Duymam gibiydi Doktor. Kalkp CD'lere bakmaya balad Vasken. Mzik koyalm. stediin bir ey var m? Var. Yatp uyumak. Olur, yatalm. Ona geliyor. Kalktlar. Vasken'in gsterdii yatak odasna girerken, Bize bir gnler kuduz gibi saldran faist itlerin yannda aalanm duyumsuyorum kendimi, dedi.

 yi geceler Dacik! Yarn konuuruz. Pek de iyi geirmedi o geceyi Doktor. Karmak dl, blk prk uykularla sabah ettiinde yorgun gibiydi. Yarm saat kadar yatakta dinlenmeye, kafasndaki takntlardan arnmaya alt. Stalin'in szlerine bu duyarllk niyeydi? Brak tarih yarglasn adam! oktan braktm. Ben Stalin'i deil, kendimi yar-j glyorum. Kalkt. Temizliini yaparak giyinip salona getiinde! mis gibi ay kokusu geliyordu mutfaktan. Vasken oktan kalkp^ kahvalt masasn donatmt. Hemen oturdular. Uykunu kardm deil mi Dacik? Glmsedi Doktor. Kartrdn! Ben de nce bir sallandm. Sonra da sevindim! Gidenler gitsin Dacik, doru drst komnistler kalsn. Borjiyalann dneminde Papal grnce, "Bu rezillie karn batmyorsa sizin din bizimkinden salam demi Yahudi!" Ama bizimki batt. Yetmi yl yaad! Koca da bir deneyim hazinesi brakt tarihe. Srekli douyor komnizm, batar m? Mutluluk duydu Doktor. Neyi deimi bu adamn!Temel-deki ortak yanmz neyse o! Gerginlikten kurtulmu gibiydi. Herkes byle deise! Senin ne umurun Ermeni gvuru! Herif bizi Asya'ya kovalyor; Ermeni'ye, Grc'ye kalyor lke! Krt'e bile brakmyor! Dalgn, dnceli bir andan sonra gzlerini Doktor'a dikti Vasken. Biliyor musun Dacik, dedi. Biz asl neyi yitirdiimizin tam ayrdnda deiliz sanki! Stalin bu konumay yaptnda Ko-mintern ayakta daha. Adam kafasna gre kesip biiyor dnyay; Komintern filan umurunda deil belli ki. nk gerek "inter-nasyonalizm" kitapta kalm! Bana Komintern, tek parti dneminin halk partisi hkmetleri yanndaki bizim Millet Meclislerini anmsatyor. Btn sz Stalin'le evresinde. Ne diyeceini bilemeden aclkla glmsedi Doktor. Vasken bir duraksayp ald, Bugnk dnya emperyalist klhanbeylere kalmsa, benim yanm buuk ii kafama yle geliyor ki, aslnda altnda u imdi ac da olsa glerek konutuumuz olgu yatyor! Sovyet Partisi'nin tarihsel Yirminci Kongresi'nde Stalin'in ipliini pazara kardlar; "Stalinizm"in deil. Sosyalizmin tek temel gc emeki ynlara yabanclam devlet yapsna el atmaya ne gleri yeterdi, ne de yle bir niyetleri vard. Kendileri de o arkn parasydlar. Ayrca Leninizme dnecek kafa yapsnda kimse de yoktu ilerinde. Yklan snflara ka sava yrten demokratik, antibrokratik yapdaki Leninist parti yerine, siyasal kartlarn -ki bunlarn ou eski Bolevikler, gerek komnistlerditemizleme arac olarak kullanlan antidemokratik, brokratik Stalinist partinin ayrlp att noktay bulmak, durgun batakla evrilmi siyasal yapdaki toplumda kolay deil. Gorbaof zaval517 ls peresteroyka, glasnost diye byk savla ktnda i iten gemiti. Kyl Kruof, imdi pek geerli deyimle "light" bir stalinizm uygulad! yle de gitti gittii kadar. in'de de Mao kn Stalin olarak! Talihsizliimiz diyelim, iki yanda, iki kyl, Kruofla Mao (Mao da has kylyd, savan da kyllerle yrtyordu) sosyalist lkeler topluluunun iki yakasn bir araya getirmemek iin ellerinden geleni yaptlar! Aslnda Stalinist yapda kadrolam iki brokrat devletin byk devlet ovenizmi izgisinde atmasyd bu belki de! Anlamazlk kmazna s-rklemeselerdi de, Leninist bir enternasyonalizmde birleseler-di, bugn iki milyarlk sosyalizmi kurup gelitirme yarndaki bir dnyada olacaktk. Deiirdi yazgmz! Stalinist rmeye byle bakmak gerek bana sorarsan! Sen ii byttn Ermeni gvuru; byk retisel yorumlara kalkyorsun! Pek bo da deil dediklerin! Ne yapalm ki, olan oldu; biz bugne bakalm imdi! akn akn bakyoruz hem de Dacik, baka ne yapyoruz ki? Tarihin iler acs melodram! Samala bak! lkel basklarla kstrd insan yaratcln zgrce kullanamayan sosyalizm, teknolojik alanda kapitalist toplumdan geride kalyor! Gler misin, alar msn? Hangi Marksist kitap at diye atlamaz hrsndan! Her zamanki, kendine gvenli sessiz, acl glmseyii dudak kvnmndayd Vasken'in. Susmutu, sessizce bakyordu ylece. Evet, boylu boyunca deimi bu

adam! yi etmi! oun, onun da kafasnda dolanan eylerdi bunlar. Sevgisi ta iine ilemi birine, yerinde de olsa vurmak gibiydi; ac vermekten baka yaran da yoktu stelemenin, yeterince vurmulard! Sustu. Kahvaltdan sonra ktlar. i bitireceklerdi. Kentin merkezine yakn sokakta arabay park edip tramvaya bindiler. Yannda dikelmi duran, gzleri dardaki Vasken'e bakarken bir yerlerden inceden inceye al bir duman dalmaya balamt sanki iine. Notere, bankaya niye gidiyorlard imdi? Nasl bir iti bitirecekleri? Ne gzel dedi ama: gidenler gitsin, doru drst komnistler kalsn! Dorusu o deil mi? Doru drst komnist kime derler? Tramvayn akp gittii bulvarda iki yanl maazalara, kafele-re, koturan insanlara bakt. Burada ineceiz. Vasken'in ard sra inerken kapnn yannda duran esmer, sa-ramk adam takld gzne. Anmsad; ayn durakta binmilerdi. nince dnp bakt, adam da iniyordu. Ne var bunda? Bize bakmamaya zen gsteriyor gibi! Balad m gene paranoya? Alana yryorlard. Paradeplatz'da bankaya urayalm nce. Nasl bir deiiklik yapacamz konualm, Notere sonra gideriz. Talstrasse'nin sonuna dorudur bizim 1. Noter; 15 Numara'da. Alandaki kioska yaklanca gazete almak iin durdu Vasken. Ardan sra inen adam alandaki tuvaletlere doru yryordu. Uzaktan bir kaamak bak att sanki yrrken! Vasken'e sylesene. Alay edecek imdi! Ben paranoyam diyeyim; o da umursamazdr. Gazeteyle dnnce gene ald Vasken, Trk', Krt' tm sol rgtler toplanp burada dkerler kurtlann. Savoy Oteli biliyorsun, dnyann en pahals saylr. Turgut zal da burada kaldyd bir hafta; babakan myd, cumhurbakan myd ne? Bankaya yrrlerken turist rehberi gibi ardan anlatp duruyordu Vasken. Doktor'un gz tuvaletlerin oradayd. te kn herif! Savoy Oteline mi gidiyor? Ardan anlatp duruyordu Vasken. Sol, "Nelson Mandela" adyla anar bu alan. u bankalar, imdi gittiimiz Credit Suisse'le, u beri yandaki, Union Bank de Suisse-UBS, Irk Gney Afrika Cumhuriyeti gnlerinde, altn ticaretiyle gndemdeydi adlan. ok protestolar yapld bu alanda. u Savoy'un altndaki iekiye bakar msn? Duralayp nce Doktor'a, sonra gsterdii yere dnd Vasken. ieki vitrininin nnde, tipsiz bir herif! 519 Ne olmu? Adam onlara bakp da iekiye girdi gibi. Tramvaya bizimle bindi, bizimle indi. Bizden ayrlmyor sanki! Gsterilen yere bakt Vasken; sinsi, alayl glck dudaklarnn kvrmnda dnd Doktor'a. 520 imize bakalm Dacik. Her eye kafay takarsak! Kzacak gibi oldu Doktor. Ana giri kapsna gelmilerdi bankann. eri girerlerken atmaya alt kzgnln. Biliyordum byle diyeceini! Niye syledin yleyse? Ne bileyim, tutamadm. Kendine kz yleyse! Hemen karda lks bir kafe vard girite. Sada lks Pels maazas. Sola sapp bankaya girince ikisi bayan biri bay, banka hostesleri karlad. Doktor duralamt kapda. Vasken yaklap erkek hostesle bir eyler konumaya balad. Saygyla dinleyip bir eyler syledi adam. Dnp geldi Vasken. Biraz beklememiz gerekecekmi. Oturalm surda. Deitirdi birden. Hadi bir burjuvalk yapalm. Dardaki lks kafede bir kahve smarlayaym sana! Kahveleri ok iyidir. Bankadan kp hemen kardaki kafeye girdiler, kapda karlayan garsonun gsterdii yere oturdular. Vasken kahve syledi; Doktor papatya ay. Garson yazp gidince, gzlklerini takp elindeki gazetelere bakmaya balad Vasken. Doktor'un iinde bulank duygular gezinir olmutu gene. Gveniyordu bu adama. Kendine gvenmiyor musun? Gveniyorum da, przl bir yanm m ortaya kt benim, nedir! Przl yan olmayan var m? Esme przl deil mi? Barda oturan kza takld gz; Eme'ye benzetti birden, rperir gibi oldu. Hangi yan benziyor Eme'ye? Hibir yan! Ben paranoyak mym Vasken?

Eilip gzlklerinin zerinden bakt Vasken. Garson getirdii kahveleri masaya brakrken dorulup dikti gzlerini Doktor'a. Nereden kt bu imdi? Ksa, kt parmaklaryla krl sakallarn kartrd ardan, Doru olan yapyorsun. Bana bakma Dacik! Yllar yl, en gergin gnlerde Dou'ya, Bat'ya girip karken srekli uyarrlard bizi. Uyank olmaya alrdk ya, nce ii yapmakt sorun. Yllar oldu. Kanksayp geviyor mu ne buralarda insan. Trkiye'de olsam ben de senin gibi davranrdm belki de, ne bileyim? Kahvemi soutturma bana! ayn yudumlarken duyduklarn yeniden alglyor gibiydi Doktor. Burada byle ey olmaz demiyordu Vasken. Kanksam! Onun asl sorunu, iin yaplmas! Doru. Sen baka trl |m dnyorsun? Hibir ey dnmyorum! Dnmesen I de btn arlyla gelip stne kyor sonunda. Kendi kenedine yenik dyorsun yani. Baka bir ey var demek. Ne? nlem derken kayorsun! Aptalca sz! yle mi diyorsun? Daha bir ey dediim yok! Bir an dald gene. Kafasndaki bulutu bir abayla datmaya altka gerekler de annp ardan maya balamt iinde! Sonunda kayordu ite! Tutunduklarn brakp karanlk bir yamatan kuytulara kaymaya balamt; yaam boyu renip iine sindirerek savunduklar, susuz braklm iekler gibi solmay bekleiyordu iinde! rkildi. Onlar yitirirse ne gc kaldrd ki? Eme'ye anlatabilir miydi bunu? Souk, yeil gzleri, stne dikilmi gibiydi Eme'nin; d! "Kendinle bark olduun iin sevdim seni", diyordu Esme, elik alaml gzbebekleriyle! kanp zordil ald dilinin altna. Yavatan toparlanp durulmaya alt. Son yudumunu ald fincan brakt masaya. Vasken de bitirmiti kahvesini. Doruldu Doktor. Kalkalm! Daha oturabiliriz. Gidiyoruz. Yapmayacaz bu deiiklii! Vasken bir eyler diyecek oldu, dinlemeden yrd Doktor. O da kalkt, garsona paray dedi; nde Doktor ktlar kafeden. Yan yana sessiz yryorlard. Bir ara Savoy'un altndaki ieki521 II ye gz att Doktor, bineri gelip geiyordu. Yannda suskun yryen Vasken'e bakt. Bala beni Vasken, korkak damgas ar bir ey bu yata! Kim vuracak damgay? Kendim! Bir eyler diyecek oldu Vasken, kapatp sustu. Durakta tram-522 vaYa binip arabay park ettikleri sokakta indiler. Sessizlii arabada bozdu Vasken, Bizim kafeye urayalm; Sssbinder'i, orta greyim bir. Sonra bir yerlere gideriz istersen. Ses karmad Doktor. Ksa yolculuktan sonra, bir ara sokaktaki kafenin nnde arabay balayp salona girdiklerinde aylr gibi oldu. Tombalak yzl Sssbinder tezghn arkasndan kp gler yzle karlad. Konumalann uultusu km bycek salon dolu gibiydi. ki garson kz, ou gen kzlarn, olanlarn glp syletikleri masalar arasnda koturup duruyorlard. eitli yata halktan birileri de vard masalarda. Doktor'u tezgha yakn kedeki, stnde gazeteler, dergiler bulunan bir masaya oturttular. Sssbinder, scak bir yaknlkla iecek, yiyecek sordu. Sa olsundu, almayacakt Doktor. Mutfak yanna dalan Vasken dnd bir sre sonra. Vergi ii iin muhasebeciye gideceklerdi ortayla. Kioska da uramas gerekiyordu. Uzarsa sklr myd burada? sterse onu... Sklmazd Doktor, burada bekleyecekti. Vasken gidince gazetelere, dergilere dald. Sklm gibi dorulunca giren kanlarla deiip duran salonu gzlemeye balad. Bir eyin de ayrmna varmaya balad yavatan. Byle devinim iinde akp giden deiken ortamda, evreye kar, bugnk aldrmaz grnmnden baka ne tutum taknabilirdi Vasken? "imize bakalm!" diyor. Yllardr yineledii temel ilkesi o. ini brakp da bu giden gelen insan seline kafay takarak fittrsn myd adam? u pencere dibindeki masada oturanlardan hangisi sabah kafasn takt heriften daha "tipsiz" deildi? eitli diller, Almanca, ngilizce, Franszca, Trke, Krte,

talyanca (Baka ne diller vard kim bilir?), karmak, bask bir uultu tavan oluturmu gibiydi salonda. Kapdan giren birine bakt; sabahki herif diyecekti biraz sksa! Glecek oldu. lene doru geldi Vasken. imdi emret Dacik! Yemee darlara m gidelim, bizim aba Frau Lindenweg, tavuklu, peynirli makarna m yapsn bize? Kendi buluu... Orada yiyeceklerdi. Ortak da oturdu masalarna. Gzlerinin ii mavi mavi glen yalca Madam Lindenweg'in getirip tabaklara, vnr gibi kendi eliyle datt zel soslu makarna gerekten nefisti. Yemekten sonra Doktor'un, sa olun derken vgl szler etmesi sevindirmiti madam. Vasken kahvesini iince kalktlar. karlarken soruyordu Vasken. Biraz uzanmak istersen eve gidelim. Ya da doruca daa karz; yukarda dinlenirsin. Ovsanna bugn de yok. Akama rakl bir len verelim dada kendimize! Ne dersin? Ne desindi Doktor? Orada, ya da burada, Eme'nin yokluu dnda her ey gzeldi, hibir ey gzel deildi! Kentten karlarken, bir ara sokaktaki Trk marketi nnde durdu Vasken. Doktor'u arabada brakt. eri girip dolu torbalarla dnd bir sre sonra. ofr yerinden kp arkaya gemiti Doktor; dinlenmek istiyordu biraz. Kayklp yaylarak uzand arka koltua, kapatt gzlerini. Beatenberg'i geip daa vurunca ara sra gzlerini aralayarak devinim iinde deiip duran gzel evreye dald. Tek tk szcklerden te konumadlar yol boyu. Eve geldiklerinde de yatt hemen. Alty geiyordu uyandnda. Drt drtlk bir uyku karmt dorusu! Gerginlikten kutulup gevemi gibiydi. Banyoya girip gzel bir du yapt; giyinip geti salona. Vasken mutfaktayd. yi uyudun! Yardm ister misin? Ayama dolanma, yeter! k biraz dola istersen; evrenin en gzel saati. \" w 523 1' kt. Uzayp giden yol kysnda, koyaa, gle, evreyi kuatm ormanlara, renk cmbne batm tepesi karl kar dalara bakarak ar ar yrrken cierlerine ektii tertemiz havayla dipdiri duyumsuyordu kendini. Hastalktan bir gn nce de byle olmasaydm, bu sinsi korkunun ne ii vard iinde! Eve dndnde, 524 Tam vaktinde geldin, dedi Vasken. Ge balkona otur bakalm! Balkona kurulmu, peynirler, zeytinler, yeil otlar, salatalarlar-la dolu masa zevkli dzenlenmiti. Vasken'in mutfaktan bir dolu tepsi getirdii, zeytinyal, halanm sebze arlkl yiyeceklerle iyice donanmt masa. Karlkl oturdular. Sulandrdklar rak kadehlerini n diye dokundurup ilk yudunlarn aldlar. Koltuuna yaslanp o sinsi alayl glcyle bakmaya balad Vasken. Beni ASALA iin izlediler bir sre, biliyor musun? Nereden bileyim? Kevork vard burada, bir Ermeni terzi. imdi Amerika'da. O syledi. MiT'ten zel kiiler gelmi buraya beni gzleyip izlemek iin. Kevork nereden biliyor? Babas, dedesi Osmanl'dan Cumhuriyet'e, hep devletle gizli ilikide, stanbullu bir Ermeni aileymi bunlar. Ovsan-na'nn uzaktan akrabas. Biraz da ekinerek sol olduunu sylyordu. O yzden ayrlm Trkiye'den. Okuyan bir adamd. Amerika'ya gideceine yakn, yl filan oluyor, bir gece itik birlike. Masada at korka korka. Yalvard bana, bir yerde azmdan karmayaym diye. Dedii, bir ey karamam, brakmlar! "Bakma yle dediklerine; kendini kolla!" diyordu. Kolladn m? Kolladm! Drt korumac tuttum!.. Alayl glyordu. Bu sr kii evrede Dacik; kim nedir, nasl bileceksin? Herifler izlermi beni; ruhum duymad. Nereden baladlar, anlamadm ki, ne grdm, ne kimseyi tanrm; ASALA'yla ne ilgim olabilir benim? Belki de Kevork uydurdu, ne bileyim? G-venenemezsin ki. nce bir tedirginlik duydum; gzm sada solda! Baktm, olacak ey deil. Kapan evine, kma bir yere! ttim bir yana!

 Ermenilik gdeceksin; bizim aslanlar da uyuyacak! Sen ne sandnd bizi gvurolu? Beni balyorlar m ASALA'ya? Glyordu Vasken. Alayl bir sessizlik iinde ikilerini yu-dumlayp bir eyler attryorlard ardan. Bankadaki deiiklik ileminden vazgemekle iyi ettiini dnd Doktor. Bir sr bela banda adamn, bir de ben yklenecektim! Ne deiti ki? Gene bela var banda! stmdekini ykmadm; mutluyum! Nasl anlayldr; tek bir szck kmad azndan. nc kadehi iiyordu ki, gzleri Doktor'a taklm gibi bakt bir sre, Benim anacm Ermeni'ydi biliyorsun, diye ald. Babam yobaz bir afii Krd'yd. nceki iki karsndan ilki kam. kincisi kuyuya atm kendini. Belki de o itmitir! Krknda filanken, Mslman ettim deyip on drt yanda eve kapatm anam. Anasn, babasn, kardelerini, soyunu sopunu kesmiler kyde. Yapanlarn iinde babam da var! Byk abisi kap dada hay-duk'lara katlm anacmn. Ermeni etelerine yani. Vurmular onu da. Vasken onun ad biliyorsun. Benimki Vakkas't. ocukluumda kk salp yllar iinde byyen bir tiksinti duymuumdur babam denen herife. Azndan Ermenice bir sz ksa acmaszca dverdi anacm. Be yama kadar iimi tutamadm ben. Kz kardeim vard; ld yan doldurmadan. Annem bir gn ninni sylyor rkek, titrek, yank sesiyle ardan. Hi o saatlerde evde olmaz, canavar gibi dald odaya herif, sille, tekme nasl dvyor anam! Korkudan alaynca bir tekmede eie fir-latt beni de. Kudurmu gibi de baryor pezevenk; Ermeni nin-nisiyle mi uyutacan kz kaltak! Ben o gnler Ermeni'sini, Kr-t'n bildiim yok. Ermenice ninniymi anamn syledii! Dalgn, suskun kald bir sre. 525 Biliyor musun Dacik, o Ermenice ninniyi, yllar sonra rendiim anda kulamda anacmn o rkek, yank sesiyle gelip oturdu iime. Hi ama hi kmaz oradan. imden sylerim canm ok skknsa. Suskun bakt bir sre. Mrldanr gibi ardan alp sylemeye balad ninniyi. nce yadrgayacak oldu Doktor. yle iten, y-526 le duygulu sylyordu ki Vasken, biraz sonra ar ar kuatan scak ezgisiyle ninni uzayp gittike, kulana ham, kaba, anlamsz sesler gibi gelen Ermenice'yi anlamaya, bebeini kucanda tutan bir anann yreindeki atei duymaya balamt sanki. ekinerek bakt Doktor. Gzpnarlan nemliydi Vasken'in! Duygulu olduunu biliyordu; ard gene de. Ninni bitince bir sre dalgn kald Vasken, Ermenice'si u ninninin: "Guyr grungneri suk u ivanov Mer sev yergnkov yegan u antsan Akh mer lernerum nrak guratsan Du lats mi linir, yes ad em latser Ulunk em arelgabel orotskit ar apkeri tem mer par dmanin Knir u acir ud ara bali Du lats mi linir, yes fad em ladser" imdi de Trke'sini dinle Dacik! aTasl sirenli kr turnalar Gelip geti kara gklerimizden Ah bizim dalarmzda krelip gittiler Sen alama ben ok alamm. Kem gzlerine kar dmanlarn Boncuk dizip beiine balamm Uyu da by, tezden by yavrum Sen alama ben ok alamm" Gzleri nemlenecek gibi olmutu Doktor'un da. Vasken ald gene. Anamla babamn karyolalarnn stnde, yan duvarda, klf iinde bir Kuran asl dururdu. Annem ldkten sonra, ap bakarlar ki, Kuran deil ncil var iinde. Herif oynatt! Mslman mezarlnda yatrmam bu kalta diye, sancl it gibi dolanp duruyor. karp kurda kua atacakm lsn! Annesinin gizliden att kazkla almas, mutluluk vermi gibiydi Vasken'e; ac da olsa glmsyordu. kardlar m mezardan? Caiz deil demi hocalar; ncil'i annemin koyduunun kantlanmas gerekirmi! Kimse tanklkla yanamam. Kk halam da karyd babama; o da dikildi nne. Beni yanna alp byten de o halam. Cadaloz ama, ok iyi yrekli bir kadnd; ocuklanndan ayrmad beni. Babama kalaydm, yok olup giderdim. Hadi ielim Dacik! Doktor ikinci kadehteydi, Vasken drdncy kaldryordu. Dili iyice almt.

 Ermeni olacam deyince gece boyu tarttk seninle Dacik; anmsyorsundur? ardn! oven daman kt ortaya dedin belki de! Komnistliimden de kuku duymusundur. Komnistliinden kuku duysam armazdm! Gerek nedeni anlatsaydm ondan da kuku duyardn! Bir duralad. imdi dinle de, gl! Kararm baklann Doktor'a dikip ylece bakt bir sre. Paris'te Narcyanlarda kalyorum. Birka gnlne Lyon'a gitti onlar. Yalnzm evde. Bir sendika kongresinden gelmiim ge saatte; ok yorgunum. Yattm. Dte annemi grdm o gece. Ak giysileri iinde melek gibi glerek bana doru 527 geliyordu. Hep poulu olan ba akt. Upuzun kara salar omuzlarndan aa sarkyordu. Gelip durdu karmda. Ta gzlerimin iine glerek bakt bir sre. Bam ellerinin arasna ald, pck koydu iki yanama. Ermenice bir eyler sylyordu. Kulam sonradan ald; ninniydi; demin sylediim ninni! Bir duralad anneciim, yz karard gibi. Krte bir eyler syle -528 meye balad. Sesi o kadar snkt ki, glkle karabiliyordum. "Benim gzel olumsun," diyordu. "Vaskenimsin! Brakma beni! lrm, benim gzel olum, Vaskenim, lrm!" Birden kant her ey. Kapkara dumanl alevler iinde korkun bir yangn. Banyorum, sesim kmyor! Uyandm. Kan tere batmm. Doruldu Vasken. Yznde, gzlerinde bir kara bulut geziniyor gibiydi. O geceyi yayordu sanki. Ne yaptm biliyor musun Dacik? Aladm! nce gzlerimi doldu. Tutmaya altm, yapamadm; braktm kendimi, iimil eke eke aladm! Koskoca adam, utanarak aladm hem de! Hi karmadan Doktor'a diktii gzleri dolmutu. Doldu dolacakt Doktor'un gzleri de. Suskun kaldlar bir sre. Gnlerce kurtaramadm kendimi bu dn etkisinden. Gemiin karanlndan birer ikier kan ocukluk anlarm da peimde gibiydi her an. Babamn, anneciimi ninni sylerken canavarca dvd gn, kafasna keseri frlatnca annemin omuzbandan kan ak; neler neler... Bir de neyi anmsadm biliyor musun? Anacmn beni korka korka "Olum, Vaskenim" diye sevmesini! Byle bir olay gerekten yaam mydm, yoksa dn etkisiyle kurmacaya m kapldm? ok dndm sonralan; annemin bam gsne dayayp salarm okamas, yzm evirip gzlerimin iine, o parltl zeytin karas gzleriyle rkek, glmser bakarak, "Olum, Vaskenim" demesi, gemite yaadm en gerek olayd sanki! Artk iki verme Dacik, korkuyorum iyice esrik olacam! Son yudumunu itii kadehini masaya brakp ald gene. Ben kolay komnist olmadm. Kendimi tam mutlu du-yumsadm olunca da. Uzun yllar, iinden bir trl kamadm elikiler batandan kurtulmu gibiydim komnist olunca! Babama duyduum tiksinti gememiti ama, tm canavarlklara irenerek bakm doru temele dayanyordu artk. Din, mezhep, cins, rk, ulus ayrmclnn nasl aptalca pislik olduunun bilincindeydim. Yreimin btnyle, tm gcmle ezilenlerden yanaydm. ocuk gzlerimin nnde ezim ezim ezilen anacm da "Vaskenim" diyordu, kollarnda grmek istiyordu beni. Vakkas olmasam da Vasken olsam ne yitirecektim inandklarmdan? Din mi deitirecektim! Gene de aylarca zmsz dolap durduktan sonra, karar verdim; babamn Vakkas' deil, anacmn Vasken'i olmak, komnist bana daha ok yakrd. Uzun bir uratan km gibi dorulup ar ar soluunu boaltt Vasken, te byle Dacik, dedi. k snnetli, vaftiz edilmemi, kiliseye gitmez, haa, puta tapmaz, komnist Ermeni gvuru nasl olunur, gr! imdi de alay et benimle istersen! Glmsyordu Vasken. Masaya ken hzn dalm gibiydi. u krl sakall, ahin bakl gzleri alayl yan, zentisiz alakgnll adama Doktor'un iinden duyduu yaknlk da, gemiteki gizemle kararm bir dnemi amann gevemesi iinde serpilip daha derinlere kk salmaya balamt sanki! "Kll ey'n yurceu ila aslihi!" Sen de aslna dndn demek kl art Ermeni gvuru! Kendi den alamaz! Ne mutlu Trk'm diyemeyeceksin artk! Gld Vasken.

 Ne mutlu Ermeni'yim diyeceim! Kt m? Her eyi bizden grdnz. Tiyatroyu biz rettik. Gazetecilii, mzii, batl siyasal dnce akmlarm bizden rendiniz. ou alaturka yaptlarn yitip gitmesini "Hamparsum" notas kurtard. Ermeni mimarl olmasa ne Bizans mimarl olurdu, ne de senin Sinan'n. O da Ermeni ya! Palavranzdan geilmiyor. Bir alfabeniz 529 530 bile olmam. Orhun alfabesi dediin, koyunlara vurulan damga gibi bir ey. O da drt yz yl da sonra bizimkinden. Bizim alfabe bin yedi yz yllk Doktor Amca. Ama azl ktn artifisyel Ermeni! Artifiysel mi! Senin "Has Ermeni!" dediin benden daha m ok Ermeni? Ben ezilenin yanndaym? Krt'n de yanndaBir duralamadan sonra ald, Stalin'in, dn gece Zrih'te okuduumuz '40'lardaki szlerine, okur okumaz ba kaldrmak geldi iimden. Ben Trk mym? Yanlmaz Stalin Yoldamz, "6-7 milyonluk Trkleri Asya'ya kovacaz!" diyor. Bu sylem ar'n ya da herhangi bir oven burjuva devlet bakannn aznda yadrganmaz! Lenin'in azndan byle bir sz kacan dnebilir misin? Moskova'da Kremlin'i gezersen, Lenin'in odasnda bir Kafkasya haritas var duvarda, grrsn. Kafkasya'daki irili ufakl tm halklarn snrlarn, kendi eliyle zenerek izip belirlemeye alm Lenin; hibir halka hakszlk edilmesin diye nasl titizlenmi! Geri kalm Balarlar kendi devlederine katmaya kalkan Tatarlar, "emperyalist ovenizm"le sular, biliyorsun. Sonradan onun adna yaplanlar birer ikier ortaya dkldke, niye ykldmz iyi anlyorum. Trk'sn, Stalin'in Trkiye tarihine ters bakna iinden tepki duymusundur; gene de Krtlere yapldna inandn hakszl dile getirdin hemen. Komnist olmak bu! Her halk doal olarak kendisini dnr; komnist, kendi halkna teki halklar da dnmenin bilincini verir. Baka kurtulu yolumuz mu var? Ya ykmaya altklanmz, en baa geenin kafasnda rmcek a gibi yuva yapmsa! Dndm, Stalin'in bu szleri, 6-7milyonluk(!) Trk halknn Komnist Partisi yneticilerinin nne o gn konsayd, tepkileri ne olurdu acaba? Nzm ne derdi szgelimi? "Trkleri Asya'ya kovayacaz!" diyor herif! Aclkla glmsedi Doktor. Ne derdi! "Drtnala gelip uzak Asya'dan" iirine, "Drtnala dnyoruz!" diye dize eklerdi; ne derdi baka! "Bu memleket bizim" deilmi demek! Kim Sta-n'e tepki gsterebilirdi ki o gnler? Bir ey diyemezdi de, ok ac ekerdi herhalde. Yalnz Vasken; o gnlerin izgisini, gnlk kzgn politikalarn itisiyle Stalin'in gizlice aklad bu arpk pragmatizmi deil, Sovyetlerin dnyaya bildirdikleri ana politikalar belirledi. Doru olan onu almak bence! Stalin'in bile bozamad, sosyalizmin baat yan bu! Alayl glmsedi Vasken. "Boazlardaki hasta adam" diye ngilizlere Osmanly paralayp blme nerdi ar gizlice, biliyorsun; onun da hevesi kursanda kald. arln baat yan hangisiydi peki? Klf uydurmaya kalkma Dacik! O sylem, oportada ki, Marksizme de ters, Leninizme de! En azndan, halklarn dmam dediimiz gizli diplomasi! "Gerekler devrimicidir", devrimciler de gereki! irkinliklerin rtbas edildii, gzbac yan ar basan bir dnemde yaatldmz abuk unutuyoruz! Burjuvazi her pislii yapt; greviydi! Kendimizi bu kafalarla iten ie biz yktk! Bo ver artk bunlan da biz iimize bakalm! u senin "BRARADA" tasarn, dndke ekici geliyor bana. Ama orada, ama burada, biz bunun stesinden geliriz Dacik! ine birden klar dolmutu Doktor'un. Sevincini bildirmesine kalmadan glerek ekledi Vasken. NUH'UN GEMS gibi geliyor bana bu! Ciddileti birden. alar boyu, i ie ezilen, ezdirilen halklarn corafyasn-dayz. Trk', Krt', Ermeni'si, Sryani'si, aslnda hepsi tarihsel varsll lkenin. Her kasrga kopuunda nice kltr-sanat deerleri yitip gitmi! Yitiren lke; hepimiz, insanlk. Tufandan kaan halklar, bizim yapya snsnlar; dayanma iinde, ellerindeki deerleri savunup korumay rensinler; sevgiyi, kardelii bulsunlar burada. NUH'UN GEMS dediim bu benim. 531

Bundan daha doru nasl anlalabilirdi ki? Sessiz bir mutlulukla dinliyordu Doktor. Ermeniliim bir ie yarad hi deilse Dacik; tm bastrmalara, yadsmalara karn, kyma uratlan Ermenilerin bizim toplumda, nasl varsl bir kltrsanat elilii yaptklarnn ayrmna vardm. 532 Baka halklar da var bu topraklarda, yce deerleri unutturulan, inenip yadsnan. Ermeniler biri bunlarn. En talihsizlerinden biri belki. Ac yazglar, hristiyan olarak Bat kapitaliz-miyle gbekba kurmada, Osmanl'daki doulu halklar iinde ncelik tamalarndan! Bir de tm evrelerinin Mslman halklarla kuatlm olmasndan belki. Hah'ya kar "gazaa" yapp "ganimet" yamasna konmak, Mslman Trk, Krt aalan, beyleri iin anl yol! Gzleri gvur Ermeni'nin topranda, ma: lnda nlknde. Abdlhamit yz binlerce Ermeni'yi bunlara kr-drtt. ttihatlar, sava koullarndan yararlanp, en az yanm milyon Ermeni'yi, g yollarnda gizli rgtledikleri etelerine krdrttlar. Krsaldaki Ermeni topran Krt beylerine yamalattlar; d kapitalizme balantl kentlerdeki Ermeni burjuvazisini kovaladlar. Kafkaslar'a, Orta Asya'ya gzn dikmi Alman emperyalizmi de arkalarndayd. Mslman corafyann ortasna skm, uyank burjuvazili Ermeni ynn onlar da bela gryordu. Ticaret bayla bir eli de ingiliz'de nk Ermeni'nin; teki Avrupa'da. Mallan mlkleri yamaland. Osmanl toplumu aa uygun br dnmle sorunlann zemeyince, daha gelimi bir burjuvazinin ncleri olduklanna inanan kimi Ermeni aydnlan ovenizme kaydlar. Danaklar gibi. Gemilerde kalm da unutamadklan tarihsel kaltlanndan da g alarak Ermeni devleti kurma dnn bir ekicilii de vard. Batl emperyalist gler neyi, nasl fitkladlr, onlar da gizli. Dacik Mslman', Ermeni gvuru kimle ne boklar yediini saklar da ngiliz, Fransz, Alaman, canavar kurtlan syler mi? "Ya siz, ya biz!" sava kt. Olan zavall halklara oldu. Talat Paa, Amerielisine, "Ermeniler yok artk, sizin bankalannzdaki parala-nn bize verin!" demi! Ne yz herifteki, deil mi? Bir ar suskunluktan sonra, "Uyuyalm Dacik, dedi Vasken. Bu szler bitmez! Yatnca gnlerin gerginliinden kurtulmu gibiydi Doktor! Byle uzun konutuunu pek anmsamyordu Vasken'in. Bu adam deimemi, gelimi! Her ey saydam kafasnda; olgun! Bizim ie de svanyor! yi ki geldim. svire gzel yer! oktandr zlemini duyduu mutlulukla uykuya dald. Sabah, durgun, suskundular ikisi de. Gazeteleri gzden geirdiler tek tk konuarak. leden sonra odalarna ekildiler. Vasken'in bitirmek istedii bir Fransa sendika tarihi kitab vard elinde. Doktor dinlendi, uyudu. Akama doru Ovsanna'nn gelmesiyle canland ev. Tatl, mutlu syleilerle geti o gece. Doum gn iin iki gn birlikte olduklan arkadalaryla elenmelerinden sz etti Ovsanna. Ertesi, daha ertesi gnler arabayla evre gezilerine kardlar gene. Biribirinden gzel yerler gryordu, ama ii bitmiti burada; akl d stanbul'da, zlemine artk dayanama-d Eme'deydi Doktor'un. Gider gitmez Eme'yi orada bulacakt sanki! Niye olmasn? Mavi Yolculuk'a bile karlard belki! Eme'nin Mavi Yolculuk'ta yaayacaklarn anlatt doa gzellikleri, u gezip grdklerini silik, karanlk resimlere dntrmeye balamt iinde. Gitmek kararna vannca sabn da tkenmi gibiydi. kinci gnn sonunda, eve dnmek iin Z-rih'ten geerlerken ertesi gnk uaa yer ayrtmalann isteyince ard Vaskenler. talya'ya, Fransa'ya gtreceklerdi onu birer, ikier gnlne! Diretip dncesini deitirmeye uratlar, olmad. Bir an nce stanbul'a gitmeliydi artk. steleme -.yi brakt Vasken; Nuh dedi mi peygamber demez bu Dacik! Ertesi gnk uaa okeylenmi biletle dndler eve. Gece, eski gnlerle ilgili tatl syleilere girdiler, mzik dinlediler. Trkiye'den sz ettiler. Ovsanna stanbul'a Vasken'le gitmek istiyordu; zm g sorunlan vard onun da. Vakkas olarak 533 yurttalktan karlmt. Bir sr de davas vard ne durumda olduunu bilmedikleri. Vasken kimliiyle isvire uyruunday-d. Eski kimlik dneminde ceza yemise, yeni uyrukluu kurtarmyordu onu; yakalanrsa ektirirlerdi

cezay. Aratrmay srdryordu avukatlar. Engel kalkmsa hemen Trkiye'ye gelme dleri kuruyorlard zlem iinde. Erken kalktlar ertesi sa-534 bah. Kahvaltdan sonra yola ktlar. Zrih'te, stanbul iin, -Esme iin diyecek deildi ya!- armaanlar alacakt Doktor. lende sevdikleri nl, gzel bir lokantaya gtreceklerdi onu, akama da uaa brakacaklard. Bahnhof Strasse'de, Parade Platzt'daki lks maazalara, Ovsanna ile girip karak (Vasken, bulvardaki bir kahveye oturup gazetelere bakmak istemiti) yeni aldklar irice bir valizi, Mavi Yolculuk'ta, Eme'ye yararl olacana inandklar da iinde -iki de bikini mayo almt-, yazlk giysiler, bir-iki kutu ikolata, eitli armaanlarla doldurdu Doktor. leni buldu Vasken'e dnmeleri. Kafeye yaklarlarken, daha uzaktan gzne arpan, budays yzl, tel gzlkl, inceden bir adama takld Doktor. Vasken'in gerilerindeki masada gazetesini okur gibi grnrken, adam sanki... Atmaya alt kafasndan. Vasken'e mi syleyecekti bunu? Masa'ya yaklanca gzlerini inadna gibi dikip bakt adam, gz gze l mekten kayordu gibi! Kalktlar. Kafeden ayrlrlarken gz ucuyla bakmaya alt Doktor. Paranoyas artar gibi oldu e-i kingen bir sezgiyle; yapay bir aba iinde ilgisizliini gster-1 meye alyordu herif sanki. Uzaklap sokan ucuna vardklarnda dnp yine bir gz att; adam da kalkmt onlardan sonra! Bunlar m diyecekti Vasken'e? Park yerinden arabay alp yola karlarken gzn gene evrede dolandrp durdu Doktor, birilerini aranr gibi. Gittikleri lokanta kentin yoku st yresinde, dar sokaklardan birindeydi. Baka masalardaki tandk birileriyle selamlap karlkl bir-iki sz ettiler dostlukla. Et arlklyd lokanta ama, balklan da gzeldi. Kocaman bir tahta anakta getirdikleri kank salataya da bayld Doktor, sonunda getirdikleri meyveli, ikolatal tatlya da. Kahvelerini iiyorlard ki, saatine bakt Vasken, ki sokak yukars Spielgasse. Lenin'in 916-'17'de, kald ev var; 14 numara, ister misin, urayalm m? Pat diye ayp anmsad Doktor; anlamt bu sokaklar niye biliyor gibi olduunu. Yllar nce gelmilerdi Lenin'in evini grmeye bir-iki arkadayla; bu sokaklarda yrmler, yemek 535 de yemilerdi burada bir yerde. Bu lokantayd belki de! sterim, dedi. stemem mi? Lokantadan kp ar ar yrdler yukardaki anayola. Karya geip dar yokuu trmandlar. Lenin'le ilgili bir eyler anlatp duruyordu Vasken. lk kars Nadire'lerin yakn, bir Kemal Hoca'lan varm Bursa'da. "Lenin komnizmine" ben de tapyordum. Ama bu Stalinciler... Allah!" dermi yaka silker gibi; yz rk, tiksinti dolu. O gnler dalga geip dururlarm bu yal adamla. ldryor evladm, ldryor. Olmaz! diye baryordu ok stne vardk m. Dnd yan sra yryen Doktor'a, Olmazm, demek Dacik! dedi. Olmad da! Sessiz bir-iki admdan sonra srdrd. Stalin'in yapt bir tr politik devrimci soykrm! Kim temizlenmedi ki, eski-yeni Boleviklerden? Lenin, yklmas gerekli snfa zorunlu terr yrtt. Tek bir yoldann burnunu kanatt m? Proletarya diktatrl dediin bu. Tepesine bindiin ii ynlarna at gzl takp sr gibi gtmeye kalkmak deil! Gerek demokrasiyi, zgrl salt Lenin dnemindeki gerek proletarya diktatrlnde tand, yaad iiler, devrimciler. Bu, tarihin saptad gerek! Solda, ileride Lenin'in, kald ev grnnce anmsad Doktor. Vasken de susmutu. Yaklatlar. Yaz vard "Lenin bu evde kald" diye. Alt kat antikac iyeri olmu. Onlarla birlikte kadn, erkek birka kii daha yaklap baktlar. Dillerini pek karamadklan, Dou Avrupa'dan belki, yabanc gezginler olmalydlar. Lenin ne ok girip kmtr u kapdan! ki yl boyunca kimler gelip gitti bu eve, ne ateli konumalar oldu? ki musluundan srekli su akan havuzlu parka bakyordu ev. Bu parkta gezinmi, u akan sulara dalgn bakmam mdr? O skntl gnlerde, ne umutlu dler kurdular Krupskaya ile, ne tartmalara giritiler kim bilir? Kavga etmiler midir? Etmilerdir! Ne olacak? Btn byk olaylar yaamn hi de gze arpmayan sradanlnda yeeriyor. Tarihi sarsan devrimi balatmak iin, 3

Nisan '17'de Pet-rograt'da ynlarn karsna "alevden bir dev gibi" kan Rus siyasal gmen, ilk admn u kapdan, u eikten bu sokaa att! Lenin ka tarihinde kmt bu evden? Ovsanna yantlad hemen, Trente Mars milleneufcentdixsept. Otuz mart bin dokuz yz on yedi. u yollarda Krupskaya ile yrrlerken neler vard kafalarnda, nasl heyecanlydlar kim bilir? Rusya'ya dnebilmek iin Almanlar kandrmlard ya, ne kadar gvenilirdi bu emperyalist canavarlara? Ksa boylu gvdesini grkemli klan evresine egemen, o dimdik bakl kocaman bayla yrrken grr gibi oldu Lenin'i, yannda Krupska-ya'syla. Glmsedi sevgiyle. O gn yolda grenlerden kimin aklndan gemitir bu adamn tarihe damgasn vuraca? Koca adam, tarih ok arar senin gibisini! Evden ayrlp ardan yrmeye baladlar. Aalkl bahemsi bir yere gelmilerdi. nde, aalardaki koyaa bakan bir setin kysnda banklar vard. Serindi, grnt gzel, dinlendiriciydi. Oturuyorlard ki, bahenin yola yakn yannda, aalann orada beliriveren bir adama takld gene Doktor'un baklar. Lokantadan kp anayola girerlerken grmemi miydi bu adam? Duralad. Aaca yakn banka oturup elindeki gazeteye bakmaya balad adam! Hay Allah! Gene mi paranoya? Oturdu. Bala beni Vasken, dedi. Ben iyice kafay tmeye baladm galiba! Trkiye'ye dneceim, kuruntulara m dyorum, nedir? evrede hep birileri dolayor gibi geliyor bana; gzleri bizde! Sylemeyi gereksiz bulmutu aa dibindeki adam. Glmedi Vasken. yle durdu bir, Olabilir Dacik, dedi. Olmaz demiyorum. Ne yapabiliriz ki? Bala, soracam gene de. Gizli, politik ilikin filan... Niye olsun ki? Her ey ak burada Dacik. Biz o dnemi kapatmadk m? Gizlenecek neyim var? Krt', Trk', Sryani'si, Rum'u, Ermeni'si, siyasal rgtlerden de bir sr kii var aralarnda; gelir, konuurlar, danrlar baz. Ayrmam. atma ksa beni arrlar; yardm isterler kiminde. Gizli yanlaryla ilgilenmem, yapabileceimi yaparm. Onlardan bir ey srar m, ne bileyim? Sustu bir sre. Dudandaki sinsi glckle dnd, Sen orada kendini kolla Dacik! Bizi dnme! Kalktlar biraz sonra. Uak saati yaklamt. Giderlerken bakt Doktor; adam oradayd. Anayolda kyya park ettikleri arabalarna indiler ar ar. Yol boyu da pek konumadlar; ayrlk saatlerinin sessizlii kmt. Arabadan inince Vasken'le Ovsanna tad ieriye valizleri; Doktor'a brakmadlar. lemler yaplp uakta yerini ayrttklarnda yolcular arlyordu. Smscak kucaklatlar ayrlrken. "stanbul'da greceiz," diyordu Ovsanna sevin iinde cvltl Franszca'syla. Gle gle BRARADA, dedi Vasken. Dert etme, kvracaz o ii! Gzlerinden sevgi, sevecenlik akan Ovsanna da ipirin yineledi, Gulegule biraradaa! Ayrlp geti kapdan. Tam ieri girerken dnp son kez el sallad Vaskenlerin biraz gerilerinde durmu bakan "tipsiz" adama gz taklacak oldu birden: hemen atmaya alt kafasndan. Ama herifin bir anda arpan sinsi bak sanki doruca... stanbul'da dnrsn artk! Denetimlerden geerek uaa girip 537 de yerine oturduunda biraz yorgun duyumsad kendini. Bam arkaya yaslayp gzlerini kapatt; uzun sre iini seyreder gibi kald ylece. Gelirken tad kayglar, sallantlar, bir lde de olsa, burada brakm dnyordu da, stanbul ne diyecekti bu ilere bakalm! O herifler, svirelinin arasnda batc olmalarndan arpmt gzne belki de pat diye! Burann polisi de mi byle 533 aptalca... Polis olduu nereden belli? Ne olursa olsun; svireliden ok bizimkilere yakn sanki. Dr. Zekeriya'nn iti dolat bir gnler; tpk o deil mi? Yoksa ben mi tayp getirdim bu itleri Vaskenlerin bana? Mafya m yani? Ne bileyim ne boktur? Bozma kafan imdi! Kalkma uak. Yannda belki Danimarkal, kar koca yabanclar vard. Kimseyle ilgilenmeden, Vaskenlerin verdii gazetelere bakarak, ara sra ardna yaslanp uyur gibi yaparak uzunca saatleri geirmeye alt. Bir ara tuvalete giderken yolculara baku yle bir, Trk olmalyd ounluu; kimi ocuklu kadn arlklyd, "tipsiz" biri de yoktu yle gze arpan. stanbul'a indiklerinde akamd, gnn son klar

ekiliyordu. Hamaln tad valizler, kapdaki taksiye konup yola ktnda sevin doluydu ii. Akam klaryla kzaran stanbul gnn gezginleri paral, ak buludara, daha sonra grnen Marmara'ya, kente yaklanca uzaktan imgeleen kubbeli, minareli stanbul grntlerine, gzel bir ikiyi yudumlar gibi doya doya bakmaya balamt. Esme stanbul'da mdr? Bir hafta sonra eyll. Yenikap kavandan evin sokana kvrlp da avludaki inciri, az tesinde ykselen evini uzaktan grnce gever gibi oldu; geldik! Kapnn nnde durdurdu arabay, gidip kapy at; valizleri ieri tad ofr. Eve girip kapatt kapy. Ayaklarna dolanan eker'in acsn duyacak oldu bir an; att kafasndan. Akamn loluundaki tala, merdivenlere, kaps ak duran mutfaa bakp sessizlii dinledi bir sre. Uzanp mutfaa bakt kapdan. Deien bir ey yoktu. Ne olacakt ki? Elektrii yakp elinde valizlerle kt merdivenleri; yatak odasnn kapsna gelmi, giriyordu ki, dnd birden, kar odaya bakt; ierde Esme vardi sanki! Valizleri brakt, gidip at kapy, elektrii yakt. Penceresi kapal odann havas ard. Yatak dzgnd, oda, o odayd. Dnerken ayrmna varnca birden yaklat; duvardaki kedi resmi de yoktu, At-yal adam biblosu da. Saa sola baknd; yoktu! Urayp alm demek! Karmak duygularn saldrsna urad hemen. Her eyi koparp gittii anlamna myd bu? imek gibi bir ac, derinden izik att yreine. Duralad bir; karp bir zordil ald dilinin altna. Karyolaya iliti. Niye hemen en kts? Aclkla glmsedi; hrsz girdi belki de! Yok canm, mafya almtr! Bir daha hi mi grmeyeceim Eme'yi? Olur mu? nanmyordu! yi ki inanmyordu! Kalkp odasna geti. Pencereleri at, valizleri yerletirdi. Yukan salona kp klar y-akarak balkon kapsn at. Akamn tatl serinlii dolmaya balad ieri. Balkona kt. Iltl Marmara'ya bakarak tertemiz havay ekti cierlerine. Eme'nin yokluundan baka ne kararta-bilirdi bu mutlu grnty? Salona dnp kitaplk stnde brakt telefonunu ald. arj bitmiti; fie takt hemen. Televizyonu ap gezindi yle bir, kapatt. "stanbul Trkleri"ni koydu CD alara. A deildi. Uakta yemiti bir eyler. Dolapta iki olmalyd. endi inmeye. ksa dolasa, Beyolu'na filan yle! Nevizade'ye urasayd, birilerine rastlard belki de! Eme'ye mi? Niye olmasnd yani? Telefonu arjdan karp at. Arayanlar olmutu. Esme deil! Muhittin aramt iki kez. Bir de... bu numaray anmsamyordu pek! kez aramt, kim idiyse. Muhittin'e at nce, kapalyd, ulalamyor diyordu. karamad numaraya bakt. Kimmi bu? evirdi. Biraz sonra bildik, ama birden tanyamad bir ses, "Buyrun!" diyordu. Ben Doktor Nahit. Merhaba Doktorcuum, der demez tand. Vedat Trkali'ydi. "Yeni mi geldiniz? Diyordu. Birka kez aramt Doktor'u. stanbul'daym bir sre nce, roman zerinde syleiriz, demi; onun iin aram. Bodrum'daym imdi. Ekim ortalanna doru dnermi. Doktor da atlayp gelse 539 Bodrum'a, ne iyi olurmu! Kim bilir; bakarsn geliriz, deyip kapatnca birden parlayan Mavi Yolculuk dleriyle Eme'nin dayanlmaz zlemi, alev gibi iini sard gene. Kalkp kt evden. Kalsa bunalacakt. Deniz kysndaki yola inip yrd biraz. Taksiye bindi. Taksim'e kncaya kadar kenti yeni gryormu gibi gz iki yanl yollardayd. Taksim'den ar ar girdii Be-540 yolu'nda yrrken gzlerini gelip geenlere dikmiti, sanki her dolatnda birilerine rastlarm gibi hep tandk bir yz aranyordu evrede! Kimseler yok; deimi stanbul! Esme de yok! iek Pasaj'na girdi. li dl doluydu meyhaneler. Balkpaza-r'na kt; iti kak yaran renkleriyle kavun, karpuz, meyve, salata sergilerinin, eitli balk tablalarnn sraland iki yanl yoldan geip Nevizade'ye girdi. Meyhaneler soka, ince yol aralarna kadar ykn tutmutu. Kimiyle arpr gibi yz yze, kimiyle omuz omuza srterek gzleri iki yanl meyhanelerin dolu masalarnda, yrmeye balad. Yiyip ien, glen, elenen kadn erkek kalabalnda ne tandk bir yz vard, ne Esme! Olacak myd? Sokan br ucuna vardnda terlemi, bunalmt iyice. Oturacak bir yer aranyordu ki, bir taksi gemeye balad Beyolu'na giden sokakta, atlad hemen. Kendini gln buluyordu arabada yol boyu giderken. Yitirdii sevgilisi iin sokaklara dmt gelir gelmez koca insan selinde! Buldum bulacam

evecenliiyle hem de! Delikanl klar bile kolay yemezdi bu naneyi! Yandan utan derler! Glmsedi aclkla. Kt m, yreme mafya kukusuyla bakmay unutturdu! Gerekten, havaalanna indiinden bu yana, bilili, bilinsiz ylesine Eme'deydi ki kafas, "tipsiz" aramak iin baknmamt bile evresine. Eve geldiinde yorgundu iyice. Soyundu, dua girdi, yatt. Roman demiti Vedat Trkali; almalara girimekti en iyisi, byle gitmezdi bu! yi bir uykudan sonra kalknca ilk ii, Reklam-Ar'n telefonunu evirmek oldu. kan kza Eme'yi istediini syledi. Bir duralamadan sonra, Esme Hanm burada yok, dedi kz. Ne vakit gelir. Gene bir duralamt. Bilmiyoruz efendim. Uramyor. "kt m?" diyemiyordu. Urarsa kim arad, diyelim? Kurtulur gibi oldu gerginlikten. Doktor Nahit, dersiniz. Suat Bey ltfen? Suat Bey Amerika'da. "Sa olun," deyip kapatt telefonu. imdi kimi arayacakt? likileri gizliydi; kimi tanmt ki, Eme'nin yakn olan? Nevizade'deki ilk gece grd Eczac Kerim miydi; ad pek gemezdi. Avukat Nazan'la akir'le de pek yaknl yoktu Eme'nin, bildii. Telefonlarn bulsayd ne olacakt? Reklam-Ar'n bilmediini onlar m bilecekti? Belki de Almanya'dayd! Bekleyeceksin! Beklemenin en iyi yolu beklediini unutmaktr. Unutmann en iyi yolu da kendini bir ie kaptrmak! Syleyivermek de en kolay! nce evin dzenini kurmak gerekiyordu. Mutfak dolap bombotu. kp kahveci Recep Efendi'ye urad. Her vakitki saygsyla, temizlik, bakm iin bugn birini gndereceini syledi. Denize bakan, yol st bir kafeye gitti kahvalt iin. Yerken dnyordu. diyordu ya, roman dnda da, bir sr ii vard aslnda! Evde kaybolan tabancann ruhsatn yanna almt. Kahvaltdan kalknca ara sra nnden getii semt karakoluna urad. le karakolundaki ruhsat masasna bavurmas gerekirmi. Yakndaki ile karakoluna gidip buldu grevliyi. Dinleyip zabt tuttular. Baka bir sorun var myd? Yoktu. mzalattlar. Bir ykten kurtulmu gibiydi karakoldan knca. Daha kimseleri tanyp doru drst iliki kuramad lkede nasl olacakt "BRARADA"? Salt gazete, dergi izlemekle mi? "Aradn m?" demiti Vasken. Nasl arayacakt? Aklna Mahmutlar geldi. Bir de Diyarbakr'da tand, gemie eletirel bakp yaknlk gsteren eski TKP'liler. Eme'nin yresinde toplanm genler vard bir de ya... Onlar ne541 reden bilecek Eme'yi? Eme'yi mi dnyoruz imdi? BRA-RADA'y diyoruz! yi de, ne ie yarayacak bunlar? Herkes kendi asndan bir eyler diyecek, yakn olduu bir rgte ekmeye alacak. Gizli paray aklayacak msn? Nasl aklarm? Aklasam nasl karlarlar? Paray bilmezlerse niye atlsnlar byle bir kurum iin? Yapacaz demesi kolay; yap da grelim! Bu 542 Yata t>u salkla tek tek kiilerle konuup anlaarak ii rgtle-yeceksin; "NUH'UN GEMS"ni kuracaksn! Bu i senin iin Vaskenciim! Kaytaryorum sanma; elimden geleni yapacam. Bu lke korku lkesi! Sz m bu; korku lkesi olmayan nere var yeryznde? En dorusu, bir sre, gerek sol savndaki rgtlerin yaynlarn izlemek, uygun derse toplantlarna gidip ortada dolaan kiileri gzleyerek tanmaya, uygun biimde iliki kurmaya almakt. Paldr kldr adm atlmaz bu ite. Eve geldiinde, Recep Efendi'nin gnderdii genten adam kapda bekler buldu. Anmsad, daha nce de temizlie gelmiti; kahvede bekleyen, her ii yaparmc isiz tayfasndan olmalyd. Aksaray'a yrdler birlikte. nlerine kan marketten, evin, aklna gelen yiyecek, iecek, temizlik eksiklerini kocaman poetlere doldurup dndler. Boaltp Doktor'un gsterdii gibi yerletirdi her eyi adam. Doktor mutfakta dzenleme yapar, len iin kolayndan bir eyler kotarmaya bakarken kp yukarlar toparlad yle bir. Aalar gzden geirdi. Yarn gelecekti asl temizlie. Eli abuk olmalyd. Doktor istiyorsa yemek yapmak da gelirmi elinden; gezi teknelerinde alm bir sre! Bu iyiydi ite! Her sabah, nce bir telefon atktan sonra, arlrsa onda gelip e kadar kalabilir miydi? Gelirse kahvaltsn yapar, le yemeini burada yerdi. Gelmi, gelmemi, haftalk alacakt parasn. Anlatlar. Yunus'mu ad, Zonguldaklym. Hemen geti mutfaa. Ellerini ykamadan ie koyulmamas gznden kamad Doktor'un; pek grgsz deildi belli

ki. steklerini syledi adama, salona kt. Bir ykten kurtulmann gevemesiyle oturdu masasna, gnlerdir dokunmad bilgisayarn at. Yaad olaylarla ilgili notlar almay srdrmekti gene dorusu. Birikim yeterli dzeye varnca romana geerken kacak sorunlar daha kolay zlebilir olmalyd! Yazmakla deneme kazandn biliyordu. Yepyeni bir yknn imlenmeye baladn duyar gibi olmaya balamt iinde; sevindirici olan oydu! Kula telefonda da olsa ara vermeden kapand almaya. Yunus, elinde tepsiyle geldiinde biri geiyordu. Becerisi de artcyd; tavuu, sebzesi, salatasyla ne gzel eyler yapmt bir tanmlamada! Evdeki dzen, tutacak gibiydi. ndi yemekten sonra, karyolasna uzanp uyudu biraz. Telefonunu hi yanndan ayrmyordu ya, arayan da yoktu. Kalktnda gitmiti Yunus. yiydi de, biraz oka m iyiydi bu adam! Ne idn bilmiyordu! Polisi, mafyas taklacak oldu gene kafasna, atmaya alt. Bir eyleri gze almadan nasl yaayacaksn? Hem olsa, ne yapacaklar bana artk; girmedikleri yer mi kald bu evde? Doru diyor bizim Ermeni gvuru; iimize bakalm! gdleriyle srklenen, clz kiilikli deil, istencine egemen biri olmalyd ilere bakmak iin! Olacaz, baka yolu yok. Arada mzik dinleyerek ge saate kadar bir eyler yazp durdu o gn. Biraz ge uyand ertesi sabah, telefon sesiyle de hop etti yrei. Yunus'tu, geleyim mi diyordu. Gel, Tanr iyiliini versin! Kahvaltdan sonra kt o gn. Yunus evi batan aa temizleyip gibi gidecekti kapy ekerek. Anahtar vermek gelmemiti iinden. Beyazt'a kp naralt kahvesinde ay imi; Kapalar, Nuruosmaniye'den ar ar, evreye baknarak Caalolu'na yrm, Babali'de kalmakta direten eski birka kitapnn vit-rinlerindeki kitaplara bakm, Sirkeci'ye inip Konyal'da yemek yemiti. Evi tertemiz buldu dndnde. Glmsedi: Polisse, mafyaysa da yararl bu herif! Paradan baka ne alacak benden? Lenin'in kurnazca glmseyen yz geldi gzlerinin nne. Dma'daki Bolevik szcsnn, ar'n gizli polisi olduu ortaya knca, "Onlar bizi kandrd; biz de dncelerimizi yaymak iin onlarn azn kullandk Duma'da! "demiti. Ne gzel 543 uydurdun kitabna! Biraz dinlendikten sonra kp masasna oturdu gene; bir eyler karalayp durdu ge saate kadar. svire'yle ilgili notlara geiyordu ki, duralad birden; polisin eline geerse bunlar? Eskiler neyse; sca scana olaylard bu yazacaklar. Evi aramaya gelirler mi? Gelmezler mi? Gelmelerine gerek yok belki de; Yunus var! Can skkn kald. Ne yapaym im-544 di; yazmayaym m yani? Diyarbakr gezisini de ileyim! Bu kayglarla adm atamazsn olum; iine bak! Yazarken zenli ol, yadsmak zorunda kalacan eyi yazma! Olaylar anmsamak iin notlar bunlar. Yasad bir i yapmyorsun! lkede yasann snrn bilen var da sanki! Hi yok da saylmaz; karartma iini! im kararmaz benim. Evin dzeniyle iimin dzeni uyuma varr da kendimi ilere bir kaptrrsam ok ey deiecek, biliyorum. Gsteremeyecek miyiz yani o istenci? Bouna yaamsn yleyse; git at kendini Sarayburnu'ndan! Yeni yolunu o gece izmiti. Ertesi, daha ertesi gnler, dncelerine ters dmeyen, yann da gerektirdii durmu oturmulua kavumu gibi gryordu kendini. Esme, burgu gibi bir anya dnyor gibiydi iinde. Baka nasl olabilirdi ki? Her telefonda yrei hop etse de, daha serinkanl dnebiliyordu artk. Gene dorusunu yapmt kz. Hem yal, hem hasta birine niye balamnd? Birlikte yaadklan o benzersiz gzel gnlerin solmadan kalmas iin en uygunu byle bitmesiydi belki de. Koparak ayrlmann duygusal glnlne drmemiti onu, kesip atmt birden! Gene de bir arayamaz myd? imize bakalm! Asl sorun da oydu; nasl bakacaktk iimize? kmazln bilse de belli bal gazeteleri, dergileri daha inceden ilgiyle izlemeye balad. Sokaklarda dolayor; adlarn saptad Marksistlik savndaki gazeteleri, dergileri, sol rgt yaynlarn, gazete datclarndan, ttnclerden sorup buluyor, serin bir ak hava kahvesinde oturup tek tek gzden geirmeye alyordu. Ne ok tanmad imza vard yazlarda! Duyurulardan ald adresle biri Beyolu'nda, biri Beikta'taki, rgt toplantlarna gitti. Slogan atan genlerle dolu salon havaszd. Be-on dakikadan ok kalamad ikisinde de. ine bir hzn kmt Beyolu'ndaki son toplantdan karken. Niye haddini bilmiyordu? Nereye varrd bu yolla? Akam yorgun argn dnd eve. Balkona kp koltua oturdu; nnde al duran dinlendirici grntye, kendini hibir dnceye

kaptrmadan ylece brakarak, iini karartan kayglardan arnp kurtulmay bekledi uzunca bir sre. Dalgnlktan telefon sesiyle uyand. Muhittin'di. Bir Akdeniz gezisinden dnmt; nasld Doktor Abi? lerini toparlayp ok yaknda arayacakt. Uzun sre buradayd artk. Fikret Abi'yle birlikte, Boaz'a gtrecekti onlar hafta sonu bir gn. Bir yalnzlktan kurtulmann sevincini duymu gibiydi. Gzel eydi aranmak. Erken yatt o gece. Sabah ona doru telefon alnca Yunus diye at, hastane santralyd kan; Dr. Neide Hanm grecekti. Nei-de adn duralayarak anmsamt. Biraz sonra baland telefon. Gnaydn Doktor Bey. Buyrun Neide Hanm! Nasl gidiyoruz? Sa olun Doktor Hanm. nemli bir ey yok imdilik. Yeni geldim ben de. Darlardaydm. Ho geldiniz. zin verirseniz bir salk denetiminden geirelim sizi. Epeyi oldu. Sa olun! Nasl yaparz? Bir gece konuk ederiz sizi burada. Ertesi gn biter. Ne vakit diyorsunuz? sterseniz hemen alp gelin valizinizi; yeriniz hazr. Sa olun! Bir an dnd. Niye olmasn? Akama doru geleyim. Bekliyoruz. Hastanenin, doktorun gsterdikleri bu ilgiye sevindi dorusu. O da dnyordu byle bir eyi. le yemeinden sonra dinlendi bir sre; bee doru, elinde kk valizi, hastanenin 545 kapsndayd arabayla. Karldlar; daha nce yatt odaya aldlar gene. Bildik ilemlere de hemen baland. Yataa uzannca, geen kez karyolada uyuklarken gzlerini aar amaz karsnda oturmu, sessizce kendisine bakan Eme'yi grr gibi oldu; atmaya alt kafasndan. Biraz braksa ar duygulanmaya kaplacan biliyordu. Doktor Neide ertesi sabah geldi. Elektroya 546 gtrd Doktor'u. Rntgen ektiler. Kanlar labaratuvardayd. Odasna gidip aldrd gazeteleri gzden geirdi Doktor. Yemekten sonra uyudu. geiyordu uyandnda. Biraz sonra, tm sonularn dosyasyla Doktor Neide girdi kapdan. Oturdu karsna; kard raporlar Doktor'a da gstererek gzden geirmeye balad. Durum kt deildi. Kendinizi yormadnz ya? svire'de gezip dolatk biraz. Esme Hanmla m? aalad Doktor. Deyii de, sesi de sinsiceydi sanki! Biliyor bu kadn! Hastaneden beri hi grmedim Esme Hanm'. Ban elektro kaytlarndan kaldrp ksa bir gz att Doktor'a doru mu gibi; elindeki kaytlara bakarak yapt aklamalara dnerken, yi etmisiniz, dedi. Bir sre yalnz kalmanzda salnz iin yarar var! Bakn, sonular iyi grnyor. Sorsam m una, nereden biliyorsunuz Esme Hanm'la yaknlmz diye? Byk ilgi gsterdi salk durumuna Esme senin. Grnce yle bir takld sana; sylediine piman etme kadncaz! Son sz syledi Doktor Hanm: lalaryla eskisi gibi srdrecekti yaamn. Gvde snav pek kt deildi. Biraz tedirgin geldi eve. Eme'ye dein bir soru gnlerdir rtbas etmeye alt bir duyguyu gene uyandrmt iinde. Uyutabilmi miydin ki? imize bakalm! Kk telefon defterinden kard Mahmutlann numarasn, evidi telefonu. Bir-iki alta ald; erife'ydi. Doktor'u duyunca ok sevindi. Hemen Mahmut ald telefonu. Siz bir hastalk geirmisiniz Doktor Amca. Biz yeni duyduk. Burada olmadnz sylediler. Artk buradaym, dedi Doktor. Salm da pek kt deil. Bana gelebilir misiniz? sterseniz hemen.

Adresi verdi, tanmlad yeri. Bir saat sonra geldiler. Balkona oturmaya knca karlap ardklar gzellie vglerini aralar gibi, Bakn ocuklar, diye ald Doktor. stanbul'da sizden yakn grdm kimsem yok. ok nemli bir eyi konuacam sizinle. Benim biraz param var. Ben bu paray, devrimci yolda halklara yarayacak biimde kullanmak istiyorum. Bu da gl, temelli bir kurumla olur ancak. Kar kocann soluklarn tutar gibi gzlerini diktikleri Doktor, BRARADA tasarsn ar ar anlatmaya balad. Can kulayla dinliyorlard; heyecandan kml kmldlar, her duyduklafryla gzleri parlyordu. Olay ince ayrntlarna kadar anlattktan psonra, szn balad Doktor. Bu i g ocuklar. Bir arkada NUH'UN GEMS diyor buna. De dayal olduu iin ie hi d kartrmamak, gereki olmak gerekir. Bu gemiyi yapp yzdrmek bir sorun, kaptanndan tayfasna, tekneyi yrteceklerin seilmesi daha byk sorun. Bu yamda, bu salmla ben bu ii srtlanamam. Sizinle bunu konuacaz imdi. nce bir dnn! Bakn yle bir; sanat, kltr donanm uygun, hemen aklnza gelen biri var m evrenizde? Birbirlerine baktlar kar koca, Zeyneller var. Kimmi Zeyneller? Zeynel, iyi, devrimci bir ocuk; saz alar, trk syler, oyun oynar. Kalabalk bir solcu grup bunlar. Ermeni'si, Trk', Krt', epeyi kark. Saz, trk, halk oyunu, asl uralan. Dergi karmak istiyorlar. Beyolu arka sokaklarda byk bir eski yapy tutmaya urayorlard, paralar yetmedi. Balar polisle 547 de dertte. Krt' bol ya, Ermeni de var aralarnda, sosyalist, sosyal demokrat filan; pek bir parti balan yok bildiim. Saz maz umursamyor polis, kukuyla bakyor. Etkinliklere katlmakta kimseden geri kalmazlar nk. Zeynel de gz kara bir olan. Kafas da iyidir. kide bir gzaltna alrlar. MHP'liler saldrr. Demirciyan' hastanelik ettiler. 548 Zeynel Krt m? Trk. Nereden tandnz bunlar? Genten ocuklar. Benim kk yeenim var, Glan; onun faklte arkadalar ou. Tiyatro yapyorlar aralarnda. En yallar Zeynel, Hukuk'u yeni bitirdi; avukatlk staj yapacak. Dnmeye balad Doktor. Kimi sakncalarna karn, art yan ar basyor gibiydi ya, iliki nasl kurulmalyd; para konusunda gvenilirlikleri ne ldeydi? Bir tanmakta yarar var. Zeynel'le grsek mi? ok iyi olur Doktor Amca. Konuacaklard, bir engel yoksa ertesi gn akam balkonda ay imeye buraya getireceklerdi Zeynel'i. Kalktlar. Kaygl da olsa sevin vard iinde Doktor'un. Yakalanm ilmekti en azndan bu ocuklarla iliki. Bir adm atabilmi olmann yarm buuk umudu iinde masasnda bir eyler karalayarak geirdi ertesi gn. Telefon edip geldiler akama doru. Esmer, incesinden orta boylu, sorgular gibi bakan ela gzleriyle yakkl bir gen adamd Zeynel. Kapda karlatklarnda ekingen izlenimi vermiti ya, yukar kp da balkonda konumalar balaynca gereinde dikelmesini bilen kimlii de kmt ortaya. Genel syleinin bir yerinde onlara duyduu yaknlktan girdi Doktor. Mahmut'lardan iittikleri, ilgin bir alma iinde olduklarn gsteriyordu; kendisi de bir gnler bu tr etkinliklerle urat iin gzel gelmiti Doktor'a. Daha yakndan tanmak istemiti topluluklarn. Hemen aklad Zeynel; sanat ekseninde toplanm arkadalardlar. Siyasal bask istemiyorlard stlerinde. steyen gider istedii siyasal partiye girerdi; ilerine bu yanlarn getirmesin diyorlard yalnz. Irk, ulus, din, cins ayrm gibi siyasal ayrm da sokmak istemiyorlard aralarna. Mzik, oyun, saz, trkyd ortak paydalar; ayrmclk olmazd onlarla da. u rgt bu rgt demeden, gzleri tutmusa herhangi bir eyleme trkleri, alglaryla katlyorlard. steyenler gidiyordu ona da, zorlamak yoktu. Daha ne isterdi Doktor; yzde yz uymasa da, dlediklerinin

ekirdeini oluturuyordu genlerin yapt! abuk karar veriyorsun; babozuk taburu bu! Teorik balar filan yok, tutarllklar da olmaz bunlarn. Anarko eilimli kzlar, delikanllar! Sanatsal etkinlikler iinde oluur en gzel teorik ba! Sanatn, mziin, halk oyunlarnn tutarlln niye kmsyorsun? Teorik ba kuracaz diye kkrtmalar iinde birbirlerini vurmaya kalkmalar daha m iyi? O yap kurulabilirse, eksiklerini orada grecekler, en gzele, en doruya oradan gideceklerdir. Salt bir depo, bir ardiye mi olacak dlediin kurum? Banz polisle niye dertte peki? Duralad Zeynel. arm gibi bakt, Genlerin bir arada olmasna dayanamyorlar. Gizli silah iin baskn yaptlar birka kez. kide bir dalp kaak birini ararlar! Sazlar toplayp gtrdler bir gn, g kurtardk savclkta! ifreli yaz saklyormuuz sazlarn iinde! Bezdirip datmak istedikleri. Psikolojik sava! Durgun bakyordu anlatrken. imizde Krtlerin okluu azdryor herifleri belki. Ermeniler de var! stediin kadar saz al sen! Beni iki kez gzaltna aldlar Krt yrynde. PKK'dan paralar kim getiriyor sizin rgte? Sorduklar bu! Ben Trk olamaz mm; ya Krt, ya Ermeni 'apm anam! ok pis herifler! Svg, dayak; baka bildikleri yok! ken sessizlik iinde sze nasl gireceini bilemeden dalgn kald Doktor. stanbul'un gbeinde, Beyolu'nda toplanp saz almak, halay ekmek isteyen genlere dayanamayan birilerinin 549 gz nnde, karanlk, egemen glerce yllar yl lanetlenip yasaklanm kltr sanat rnlerinin koruyucu yuvasn kuracaksn! Evet, dlediin yap byle bir toprakta kurulacak; nasl, gzn yiyor mu? ler yolunda olsayd byle bir yeri kurmaya gerek kalmazd! Gzm yemeyecek de ne yapacaz? Sen hi mi ba kurmadn siyasal bir rgtle, partiyle filan? 550 Doktor'un biraz da taklr gibi glmseyerek sorduu soruya Zeynel de glmseyerek bakyordu. Stten km kak msn yani? Glmeye balamlard. Ben biraz erken baladm Amca. Lisede DEV-LS'tey-dim. Geceleri kp duvarlara yazlar filan yazdk. Yakalanp dayak yedik bir-iki kez. Sonra, aramzda bir rgt kurduk "ZNCRL YUMRUK" diye. ki yl srd bu. Ara sra toplanp birbirimize devrim sylevi ekmekten, barp armaktan baka ey yaptmz da yoktu aslnda. Sonra bir gn silah getirdi arkadalardan biri. Halkn bilmem hangi rgtne girecek misiz! Biz iki kii, Davut vard, tiyatrocu, yokuz bu ite deyip ayrldk. Dokuz yamdan beri saz alarm. Bir de tiyatromuz var; salonu ayarlayabilsek Brecht oynamak istiyoruz. ok iyi edersiniz Zeynelciim! Sizin oray bir gelip grmemizde saknca var m? Sevinmiti Zeynel. Tam da gnyd ertesi akam; toplu saz alacaklard. ocuklar gidince balkonda ortalk kararncaya kadar dnceli oturup kald Doktor. Gz tutmutu Zeynel'i. Uygun bir giri kapsyd bu. Pek ak vermeden, uyank bir tutumla admlar atlabilir grnyordu bu ocuklarla. Belay gze almadan ne yapabilirdin ki? Konutuklarn tek tek dnnce biraz daha snd grnen yeni yola. Sonra ardan, nasl olduunu da bilemeden Eme'yle yan yana buldu kendini. Cvltl denize bakp krmz arap iiyorlard. Uyanr gibi toparland biraz da kzarak. Brak artk yaamn dlerle karartmay. Giden gitti; ardndan koacak gcn yok. Artk vaktin de olmayacak! nip mutfak yanndaki masada yedi akam yemeini. Tam salona kyordu ki telefon ald. "Dacik, ne yapyorsun?" szlerini duyunca sevin doldu iine. Kt bir ey olmasn da. yiydiler. Kt bir ey yoktu. Ovsanna ile kulaklarn nlatp duruyorlard Dacik'in. Balkonda arap ierlerken esmiti yle. Saln sordu nce. Sevindi hastanedeki sonulara. "Doruymusun!" dedi daha yksekten bir sesle. "Kuruntu filan deilmi o dediklerin! Eskisi gibi iliyormu kafan Dacik! Kayglanma, benim Ermeni gvuru kafam da iliyor! Ovsanna'y veriyorum." Heyecanl bir sevinle stanbul'u, Doktor'u grecekleri gnn zlemini yineledi Ovsanna. Ama imdi Doktor'u bekliyorlard gene. Geenkinden pek bir ey anlamamlard dorusu. Ne gezmelere gtreceklerdi Doktor'u, bir kaamak yapp atlar gelirse.

Telefonu kapatp salona ktnda mutluydu. Vasken'in evresinde olan bitenin ayrmna vardn bildirmesine sevinmiti de merakla da dolmutu ii bir anda; rendii neydi, nasl renmiti? Telefonda konuulmazd ki. Salt bunun iin deerdi dorusu svire'ye gitmek! Gene umalara kalkma Doktor! Burada gzmz ap burada iimize bakalm artk! indeki sevinle yer yer katlarak ok sevdii kimi trkleri dinlemekle geirdi o geceyi. Sabah ge kalkp ge yapt kahvaltsn. Yunus'a balk aldrp bulama yaptrd. Erken savd onu da. Gazeteleri daha derinliine bir ilgiyle okuyordu artk. Be gazeteyi didikler gibi kartrmak uzun saatler almt. Ancak e doru tepsiyle yukar karp yedi yemeini; uzand. Akam yedide geleceklerdi ocuklar. Bee doru giyinip kt evden. Tatl bir akam serinlii balamt; para para kabark ak bulutlar, kiminde gnein de yolunu keserek gezinip duruyordu yukarlarda. Kyda yrd biraz. Bankta oturup denize, kar adalara bakt. ok salkl duyumsuyordu kendini. Sevinerek bakyordu sanki her eye! Yokluunu yadsmaya alt bir eksikliin bile hznl, buruk tad vard iinde! Bakarsn kar gelir! Ol551 maz m? Kapat unu artk! Amadm ki; kapal aslnda! ylesine iyimser bir mutluluk gezinip duruyordu iinde yani! Hi bkknllk vermeyen u grnt bile yeter. Alty geiyordu, kalkt banktan. Ar ar yryp soka dnnce evin kar kesinde duran bir polis arabas grd hemen. Birileri vard iinde. Dikelen duygularn bastrmaya alt; neyin nesiydi kim 552 bilir? Yzlerce ev var mahallede! Arabaya bakmadan ar a yryp girdi arka baheye. Kapya yrd. kard anahtarn soktu kilide, evirdi, kapy iteliyordu ki, ardndaki ayak seslerine dnd. ri kym iki adam basamaklar kp baheye girmilerdi. Yaklap durdular. Doktor Nahit KOTAR? Buyrun. Ben. Terrle Mcadele ubesi'ne kadar geleceksiniz. Mdr Bey sizinle konumak istiyor. Aklnn ucundan gemeyen bir eydi Terrle Mcadele ubesi! Ne diyeceini bilemeden duralad bir an; tez toparlanp di-kelir gibi durdu. Konu nedir? Onu biz bilemeyiz. Mdr Bey anlatacaktr size. Gene bir duralar gibi oldu. Dnd bir karara varm gibi, ekti aralk kapy. Buyrun gidelim! Arkada iki yanna oturdu adamlar; ofr soka dnp Aksaray'a doru srd arabay. Evi aramamalarnn sevinci vard iinde. Asl heyecan arabada duymaya balad Doktor. Nereden kmt Terrle Mcadele? Neyi soracaklard; neyi syleyip neyi saklamalyd? Saklayacak neyim var derken, birden bilincine varyordu ki en doal eyleri sylemenin bile akla gelecek gelmeyecek bin bir sakncas veriyordu hemen. Szgelimi, svire'de kimde kaldn sylemeli miydi? Biliyorlarsa kukularn artrm olmayacak myd saklamaya kalkmas? Eski TKP ile ilgili ne sorabilirlerdi? Diyarbakr gezisi geldi aklna. Asl nemlisi oydu belki de. Malabadi yolculuu. Yol arkadalar. Sonra ya Eme'yi sorarlarsa? Sorarlar myd? O konuda ne diyecekti peki? Btn bunlarn ne ilgisi vard Terrle Mcadele'yle? Kafas byle bin bir alkantdayd Vatan Caddesi 'ndeki yapya geldiklerinde. Arabadan indirip C Bloku denen yapya soktular iki yannda iki herif. Bir koridordan sonra merdivenleri karmaya baladlar. Yava kmasna karn soluk solua kalmt bo bir odaya aldklarnda. Terlemiti de. Bir sandalyeye oturttular. Biri banda kald, teki kt odadan. Bir arlk duyar gibiydi gsnde. zor-dil ald dilinin altna. Soluklanp duruldu biraz. Dik durmaya alt. Kendine acndnrmasna hastaln gstermek bu heriflere, arna gidiyordu. Btn yaam boyu karlamay bekledii polis olgusuyla bu yata yzyze geliyordu, Terrle Mcadele ubesi'nde hem de; alayl glmseyecekti neredeyse! Yakaladk sonunda; grmeden ayrlm olmayacaz u dnyadan! Kap alp biri grnd, kapand gene. Banda bekleyen adam da kt odadan. Yalnz kalmt. zerlerinde bilgisayarlar olan masa, tahta sandalyeler vard odada. alanlarn brakp gittii bir broydu belli ki. plak bir pencerenin kirli camlarndan yanlardaki yaplarn kararm

arka duvarlar grnyordu. Korkulu bekleyi iinde rkye kaplmas iin mi tutuyorlard burada, nedir? rklecek bir ey yoktu aslnda ya, gergindi yine de. Akam alacas kmt odaya. Darda derinden, sokaklarda, evler arasndaki ocuk sesleri, bar armalar geliyordu. Mahalle arasndaki bir yapdayd demek. Koridordan uultu gibi gelen sesler de aran ekilmi, sessizlik bastrmt. Saate bakt, sekiz. Bir saati gemiti demek. ii gelmiti. Kalkp gitti, at kapy. Uzand. Sivil biri duruyordu ilerde. Tuvalete gitmesi gerektiini syledi. Ban, olur anlamna sallayp yandaki bir kapy gsterdi adam. kp gitti gsterdii yere. Soluk k altndaki sidik kokulu bir pisuvarda grd iini. Muslukta elini, yzn ykad. kt mendiliyle kurulanarak. Birileri daha dolanyordu koridorda. Tuvaleti gsteren kardaki sivilin gz stndeydi. Dnd odasna. 553 Duvarda demeye baknp yakt. Oturdu iskemlesine. Epeyi bir sre, kafasn bir eye takmama abas iinde, gzlerini kapatp kald ylece. Uyuyacak gibi oldu bir ara. Saat ona geliyordu kap aldnda. Orta yapl, kranta biri girdi ieri, Buyrun Doktor Bey! dedi. ktlar. Bo koridorda adamn ard sra yryp bir kat mer-554 diven daha ktlar ar ar. Daha bakml bir kata gelmilerdi sanki. Kapsnda bir sivilin bekledii odaya doru yrdler. Adam ieri girip kt biraz sonra; ekilip yol verdi. Doktor ieri girince kap rtld arkasndan. Karda, ar perdelerin kapatt pencere yanndaki byke bir yazhanenin ardnda esmer, orta yal bir adam oturuyordu. Doktor'un odaya girip yaklamasyla dorulup kalkacak gibi yapt, Buyrun Doktor Bey, diye yazhane nndeki koltuu gsterdi. Oturdu Doktor. Ho geldiniz! aalar gibi oldu Doktor. Ho bulduk. Buraya kadar yorduk sizi, balayn! Ne diyeceini bilemedi Doktor. Arkadalar size baz sorular soracaklar. Onlar yantlayacaksnz. Toparlanmt Doktor. Siz de beni balayn, dedi. Tank olarak m sorgulanyorum, sank olarak m? Ne tanksnz u anda, ne sank. Yrtlen bir soruturmada ad gemi bir yurttan bilgisine bavuruluyor. "Yrtlen bir soruturma" diyordu adam. Sorsa myd? So-ramamt birden. Bildiklerinizi anlatacaksnz! Hangi konuda? Onu arkadalar aklarlar size. Bana sormak istediiniz baka bir ey var m? Yok. Sa olun! Bir dmeye bast. eri giren adama. Doktor Bey'i sorgudaki arkadalara gtrn, dedi. Buyrun Doktor Bey. Bana iletmek istediiniz bir ey olursa, sylersiniz arkadalara. Dorulmutu gene. Doktor kalkp bayla selamlad, ieri giren adamn ard sra kt odadan. Asl olay balyordu demek. Koridorda adamn arkasnda yrrken arlk duymaya balamt gsnde. Bir zordil ald dilinin altna. Neyin "Yrtlen Soruturma"syd bu? imdi anlarsn! Koridorun sonuna doru kapsnda bir sivilin bekledii odaya aldlar Doktor'u. ierde, masadaki bilgisayar banda bir yazc, yanndaki sandalyede de salar aarm, arpk sivri burunlu, kara kuru biri oturuyordu. Buyrun Doktor Bey, diye masa karsndaki sandalyeye buyur etti hm hma kaan bir sesle. Doktor'un yantlarna gre saptad kimliini bilgisayara geirdi nce. Kara zm kurusu gzlerini dikip bakt bir sre. Rohat Frat' nereden tanrsnz? Sorgulamayla birlikte Doktor'un aknl da balamt! yle bir duralad. O neler beklerken, nereden kmt imdi bu? Ne tanrm, ne de duydum byle birini. Blent diye tanyorsunuz belki! Vesikalk bir fotoraf uzatmt; alp biraz da merakla bakt Doktor. Salar arkaya taral, balk kaza iinde genten, yakkl biriydi. Hibir yakn izgi bulamamt ama, ta derinden bir nlama uyars alr gibi olmaya

balamt. Rohat, u Diyarbakr'daki Krt... Kapat, aklna bile getirme! Sessizce yineleyip kayda geiriyordu adam dediklerini. Bitirince nndeki kttan tek tek yeni adlar okuyup ayn soruyu yinelemeye balad. yice aymt Doktor. Kadnl erkekli Krt adlaryd ou; hepsinin de izleri vard sanki kulanda. Zozan, Berivan, Sddk, Maho, Tahir... Diyarbakr'da Eme'nin alt evreyi anmsatyordu hepsi de. Onlar soruyordu. Tanmyorum 555 dedi. Adam da olas grmyor muydu ne, pek stnde durmadan kayda geirdi. Bir sre duralar gibi yapp Doktor zerine dikti gzlerini. Esme yikara'y nereden tanyorsunuz? Belli etmemeye alt bir heyecan yalazas bir anda akp geti yreinden. Almanya'da doup bym Esme. Doktor olarak orada altm ben de; oradan emekliyim biliyorsunuz! O arada mzik, oyun, sanat etkinlikleriyle uratm uzun yllar. Esme oradan ta-nrm beni. Trkiye'ye geldiim u son yl iinde bir meyhanede tandm onu ben. Politik dnceleri... Soruyu tanmamlamasna brakmadan rahat bir glmseyile kesti Doktor. Amansz bir feministtir bildiim. Hibir politik akma yaknlk duyduunu sanmyorum. Savn glendirmek iin ekledi hemen, Siyasal etkinliklere pek girmem ama dnce olarak komnistim ben. Onun bu tr akmlara yaknlk duyduunu grmedim. Bana buyruktur. yle bir siyasal izgiye bal kalacak yapda deil. Beni kzdrmak iin, tam kart dncelerle damarma bast ok olmutur. Doktor'un bu iten anlatmyla adam biraz sallantya der gibi olmutu. Toparland sanki. Diyarbakr'a gittiniz__Otelinde kaldnz gece... nndeki notlara bakarak konuuyordu adam. Gezi nedeniniz? Aslnda lkeye gelirken dlediim eydi grmediim kentlere gitmek. Diyarbakr batayd. Esme bir sanat etkinliine yardma gidiyordu. Ben de gideyim, dedim. Gezeriz diye kurmutum. ylesine youn bir almadayd ki, birlikte iki kez yemek yiyebildik ancak. Scaklar da bastrmt, dndm. Gene bir duralayp gzlerini Doktor'a dikti adam. ok yakn ilikiniz olduunu biliyoruz. O da saklamyor bunu. Gece de birlikte oldunuz. Benim de sakladm bir ey yok. Peki, bu yaknlk iinde, o gnlerde aranan Krt terrist Rohat Frat'tan sz etmedi mi? Ban iki yana sallad kesinlikle, Hayr, dedi Doktor. lk kez duyuyorum bu ad. Aslnda 557 ylesine yorgundu ki, daha yemekte gzleri kapanyordu. Sabah da frlayp gitti. yle eyleri dnecek ne vakti vard, ne de ilgi duyuyordu byle eylere benim grdm. Ta iinde minicik bir ampul yanvermiti Doktor'un. Kars ldrlen retmendi bu. Kaldnz gnler kimlerle oldunuz Diyarbakr'da? Bakn, beni Almanya'dan tanyan birileri kt lokantada yemek yerken. Masalarna aldlar. Biri tccar, teki ya avukat, ya da doktor. Byk ilgi gsterdiler. Tccar, ya da mteaahit olan arabasyla Malabadi'ye kadar gtrd. Yredeki gelimeyi anlatyordu. Bir ar scakt ki, deil dinleyip anlamak, solumakta glk ekiyordum. Kenti de gezdirdiler ertesi gn ayn havada. Salmn ktye gittiini duyumsamtm. vedi dndm stanbul'a. Gelir gelmez de yrek vurgunuyla hastaneye yattm. lm kalm arasnda gidip geldim gnlerce. Adamlara borluluumu bildiren bir incelik kart yazp sa olun bile diyememitim. Verdikleri kart bulamadm bir trl. nanmayacaksnz ya, adlarn bile anmsamyorum imdi. Olay bu. Bu arada... Duraklayp glmsedi biraz, srdrd, Adlar, adresleri biliniyorsa, ben sizden rica edeyim. Ge kalm bir incelik grevini yerine getirip iki satr bir ey yazabi-lirsem sevineceim.

Adam ne diyeceini bilemeden, biraz da arm gibi kara zm gzleri Doktor'da kald bir sre; ses karmadan nndeki kda eilerek Doktor'un sylediklerini geirtti yazcya. W)'\ Esme yikara'y en son ne vakit grdnz? Ben hastanedeyken geldi. Yaz bayd. Babaannesini Almanya'ya ameliyata gtryordu. Gitti. Bir daha da aramad. Telefonu da kapalyd hep. Bunlar da yazdrd adam. Sylemek istediiniz baka ey var m? 558 Hayr, yok. Bu szleri de ekleyip bastlar konumay. Bir sayfalk metni nne koydular Doktor'un. Okuyup imzalayn! Okumaya gerek yok. Dediim gibi yazdrdnz. Sa olun! mzalad kd. Buyrun! Kalkp odadan karken bir geveme duyumsad Doktor; bitmiti bu i! O gevemeyle birlikte daha kat bir gerginlik usuldan ele geiriyordu yreini; Eme'nin ba dertteydi demek! Kapdaki adam yol gsterip ilerdeki bir odaya gtrd Dok-tor'u. At kapy, duvardaki dmeye basarak yakt tepedeki kk lambayla yar lo grnme brnen bir odaya ald. Masalar, sandayalaryla i saatnda boalm bir alma yeriydi buras. Oturmas iin bir sandalya gsterdi; kapy ekip gitti adam. Demek bitmemiti daha! Ne bitmesi, yeni balyor belki de! Neyi neye balamak istiyor bunlar? Eme'nin Diyarbakr'daki o olayla bir ilikisi olabilir mi? Kafasnda dnenip duran olaylarn ban ne kadar gevetmeye alsa yreini sktran gerginlik onca artyordu sanki. Sandalyeyi ekip eildi, nndaki masaya brakt kollarna ban uyur gibi koyup kapatt gzlerini. Hibir ey dnmemeye alarak bir saata yakn kald ylece. Saat on biri geiyordu kap aldnda. Bir sivildi giren. Peine takt Doktor'u; bir ksa koridorun bandaki asansre ald. Aa iniyorlard. unu karken kullandrtsaydnz ya! Polise geldiin nereden belli olacakt! ktlar asansrden. Ikl bir dar alanda, kapsnda sivil biri bekleyen odaya yrdler. Pek bekletmeden ap hemen buyur ettiler Doktor'u. Kapdan girince aalar gibi oldu. Geni, aydnlk, iyice denmi bir odada, hemen hepsi de orta yan stnde, kar yazhanede bir, yanlardaki dizili koltuklarda kii oturuyordu. Yazhanedeki adam yaknndaki bo koltuu gsterdi. Buyrun Doktor Bey! Otururken bir arpnt balamt. imdi bu heriflerin yannda ila m alacakt, andrr gibi! Ne var heyecanlanacak? Be dangala bir arada hi mi grmedin? Salnz nasl? Yazhanede oturan adamd. Beklemedii soruyla duralayp glmsedi Doktor. Bilmem, dedi, alaya vurur gibi. u anda salm dnecek bir durumum yok! Sevecen bir ilgiyle gvence verir gibi doruldu adam, Durumunuzu biliyoruz biz sizin; bir ktlk duygusu sz konusu olursa hemen syleyin ltfen! Salnza glge dmesini istemeyiz. zin verirseniz yle bir syleelim dedik sizinle. Ne diyeceini bilemeden bir an duralad Doktor. Bu sevecenlik gsterisinin neyi sakladn bilmiyor deildi. Sa olun! dedi. Kayglanacak bir eyim olduunu sanmyorum. Buyrun! Beni anmsadnz m Nahit Bey? Karda, yazhaneye yakn koltukta oturan aln ok alm, gzlkl adamd. Glyor gibiydi bakarken ya, o koulda hi de gven verici bir gl gibi grnmyordu Doktor'a. karamadm birden. Otuz yl at. Kolay deil. Berlin'de konsoloslukta grevliydim. Siz benim yeenimin ameliyatnda anestezisttiniz. Meliha vard, bir kk kz; iki aya birden krk. Araba altnda kalmt. Bacann birini kesmeye bile kalktlard. Sayenizde kurtuldu. "Nadiy Amca" derdi size. 559 Hi anmsamyordu Doktor. Glmsedi. ocuklar doktorlar pek sevmezler.

 Baylyordu; tek sevdii sizdiniz hastanede. ikolata geti-riyordunuz nk. Havay geveten glme oldu odada. stedii de bu olmalyd adamn. Uydurmu olmasnd yapay bir gven salamak iin? Olay hi anmsamyordu nk. Sizi uzun yllar izledim Avrupa'da sonra ben. Saklamyorum; grevimdi de nk. eitli yrelerde dzenlediiniz etkinliklerin, konserlerin ounda bulundum. Aldm raporlarla dolayl bilgiler de edindim srekli biimde. u syleiyi isteyen de benim. Sa olsunlar, krmad arkadalar. Sizi sorumlu klacak hibir yan yok; dertlemek diye aln bu syleiyi! Yaamz boyu yurtsever bir aydn olduunuz konusunda hi kuku tamyorum Doktor. stediimiz tek ey bize ak olmanz. Biz size ak davranacaz nk! nce bir ate der gibi oldu iine Doktor'un. Bu dilin altndan nelerin kabileceini kestirebiliyordu az ok. Ses karmadan beklemeye balad. TKP'de bulundunuz uzun yllar. O dnem kapand; sizi sulayacak bir ey yok bugn. Biz de sevindik aslnda! Hele Sovyetler de ykldktan sonra anlamsz bir yasakt. Siz bugn de komnistsiniz. Saklamyorsunuz; aksnz bu konuda. Tutarlsnz-dr da. lkeleriniz dorultusunda oldunuz hep. Diyarbakr'a gitmenizi terristlere balamann aptallk olacan biliyoruz. Siz, trkler, oyunlar, geleneksel oyun havalan, halk mzii, halkn sanatsal dnyas peindesiniz. Ona da kim ne der? yle mi? Gzlerini Doktor'a dikmi yant bekliyor gibiydi. Kmltsz bakyordu Doktor da. Bir tuzak soru nnde miydi? Ksa bir bekleyiten sonra ekledi adam, Hemen yant veremiyorsunuz Doktor! Gene bir duralad gzleri Doktor'un stnde. Altn izer gibi srdrd, "Halkn" demiyorsunuz siz; "halklarn" diyorsunuz nk. yle deil mi? Sallantl bir kmazdan kurtulmu gibi doruldu Doktor. Bir eyler demek gerekirdi artk bu adama. Dikelir gibi ald ardan, Evet, yle diyorum, dedi. lkemizin tarihten gelen varsll olduuna inanyorum ben o eitliliin. O gzel rnle-rin gerek kimliklerini yadsmamzn neden gerekli olduunu da anlayamyorum. Gzleri Doktor'da uygun szleri aranr gibi ar ar ban sallyordu adam. Bir adan doru sylyor Doktor Bey. Yandaki kara sakall, saz benizli zayftan adamd; gzler ondayd imdi. Doktor'a dnd, Uzun yllar ben de sizin gibi dndm. Meslee sonradan girdim ben. Aslnda Osmanl tarihi aratrmacsym. Tarihte olmu bitmi olaylardan korkmann bir anlam yok diyordum. Kalan gzellikler de bizimdir. Ama yazk ki yle olmuyor Doktor Bey; kimliklerine izin verdiniz mi egemenlik savyla kavgasyla da dikiliyorlar karnza. Yazhanede oturan en yalca grnmlleri ald hemen, Soruturmada duyduunuz Rohat Frat olay. Krte trkler syleyen karsn ldrmler; adam da basm karakolu ldrenleri ldrm! Byle anlatacaklar. Bir de ulusal kahramana yapacaklar o iti! Onlarca kez uyarda bulunuldu o kadna da, kocasna da. Syledii ne ki, masum trkler diyeceksiniz! Dnlerde, enliklerde, her yerde, her toplantda o sizin masum trklerinizle, kzl olanl ka yz genci dalara, gerillaya yollad o kadn, Doktor, biliyor musunuz? Ka masum kiinin kan akt! enelmeye balayan syleiye nasl girmesi gerektiini dnyordu Doktor. Polisle tartmaya kalklmaz' szn anmsad eski bir devrimcinin. Susacak myd imdi? Gzler Doktor'un stndeydi. O trkler, tm o gzellikler, halklar biribirini sevsin diye kullanld m kan durur. , o trklerin bile kan aktt sava gereksiz klan ortama kavuturmak insanlarmz. Ben byle dnyorum. Herif silah alp daa kmsa nasl nleyeceksin sava? Trk syleyerek mi? 552 Yazhanede oturand. Sert bakyordu. Verilecek ok yant vard da hangisini demeliydi? Polisle tartmaya giriyorsun yani! Aranzda uurum var; grmyor musun? Gryorum da; sulu gibi susaym m? Daa nerede ktlar? Biraz akn, biraz kzgn, ne diyor bu, gibisine bakmaya balamt adamlar. Siz hi duymadnz m Doktor? Gneydou'da, en az on ilden binlerce kii kt daa.

Karssndaki, yaknlk gsterisiyle syleiyi aan adamd. Duydum. Duymaz olur muyum? Peki, niye Gneydou Anadolu'da da, sz gelimi, zmir'de, Aydn'da, Yozgat'da, Kastamonu'da, Nide, sparta, Ktahya, say sayabildiin kadar, illerde deil? Gene bir sessizlikle duralamlard. nk oras "Kurdistan" da ondan diyorsunuz! Yazhanedeki sert bakl adamd. Doktor'a dikmiti gzlerini. Doktor aldrmadan srdrd, O korkuyla da, gzleri alr diye yol bile yaplmam yllarca. Acmasz basklarla yoksul, geri, karanlkta yaatlan halkn genleri daa kmayp da ne yapacakt. Su trklerin mi? Tutamad bir heyecanla sralamt bunlan. Sylerken de bir yumru gelip oturmu gibi oldu yreinin bana. Bu heriflerin nnde ila m karacakt imdi? Gstermemeye almt ya, soluklanmasndan, belki yznn renginden bir eyler sezinlemi olmalydlar. ekingen bir sessizlik iinde bakyorlard. Ne yani, herifler grecek diye almayacak mym ilacm? abucak kard kutudan bir izordil alp dilinin altna koydu. Biraz dura-ladktan sonra ald gene. Syleiyle bir yere varlmaz; siz de biliyorsunuz bunu! Devletin grevlilerisiniz. Sorumluluklarnz var. Ben salt inandklarm sylyorum. Bu devleti yaatmak istiyorsanz, biz de ykalm demiyoruz tm bu topraklarda yaayanlarn gerek kimliklerine saygl bir devlet yapn onu. Bu kan baka trl durmaz. O gzelim trklerle bile kan dklr! Aslnda bu dncelerimi de biliyorsunuzdur. lkeye girerken tm dosyalar incelenip belgelendi susuzluum; onu da biliyorsunuzdur. Bir engel yoksa, artk evime gitmek istiyorum. Yorgunum, dinlenmem gerek. Gergin, sallantl bir sessizlikten sonra yazhanedeki adam ald yavaa. Evet, sizi sulayacak bir ey yok bugn. Gideceksiniz evinize. Yalnz nemli bir uyanda bulunmamz gerekiyor. Gzleri Doktor'da sessiz bakt bir sre. Evet suunuz yok; ama ok nemli bir potansiyel su arac var elinizde. Syleyeceklerinin altn izer gibi gene duralayp bakt bir sre. ki milyon yz yetmi iki bin euronuz var bankada; bir Ermeniyle ortak hesabnzda. Belli etmemeye alt ya, baya sarslmt. Say da tasta-mamd, ortaklk da. Ne demesi, nasl karlamas gerektiini bulamyordu bir trl. Azn bile aamyordu. Kekelersem bir de! O souk duruunu nasl yorumladysa, Yadsmaya kalkmayn Doktor, dedi adam. Her eyi biliyoruz biz. Kendinize kullanmayacanz, kimseye kullandrtmaya-canz da biliyoruz bu paray. lle de halka gitsin diyorsanz, sonu tehlikeli srvenlere kalkmayn. Bir dnya hayr kurumu var lkede. Kzlay var, ocuk Esirgeme Kurumu var, ehit Ailelerine Yardm var, Malul Gaziler var. Terristler yzlerce gencimizi 563 sakat brakt, biliyorsunuz. Onlara verin! Yok ille de sanat diyorsanz, onu da anlarz biz. Bakn, Hdai Bey Hocamz, tarih doktorudur. Yllardr ney fler. skdar Musiki Cemiyeti, ulusal en-derun musikimizi yaatmak iin binbir yokluk iinde rpnp duruyor. stanbul Folklor dernei var yllardr kendi abalaryla dnyann drt bir yanna halk oyunlarmz gtrdler.Trk 564 Kltr ve Musikisi Dernei var.. Ben de tanbur aldm bir gnler; bilirim bunlar. Daha neler var! Onlara byle bir destek yaparsanz, bundan daha deerli katk ne olabilir lke sanatna? O sinir gerginliinde kendini tutmasa, ac da olsa glecekti Doktor. Diyecei eyi de bulamyordu bir trl. Arama bouna; ayr dil konuuyorsunuz bu adamlarla. Krdn, Ermenisini, Yezidini, ndm deil nce bunlar dnmek deil midir bize den? Doktor'un sessiz, donuk bakn tam istedii biimde susturucu stnlk saladna yorumlam olmalyd adam. Gidebilirsiniz Doktor, dedi kapy gstererek. Umarm unutmazsnz bu dediklerimi. Hi unutulur mu? Kalkt Doktor. Bayla selamlad oturanlar. Souk bir sessizlik iinde kap ald. eri giren grevli odadan karp gene peine takt Doktor'u. Suskun indiler merdiveni. Kapda bekleyen resmi giysili polis

yanna alp yola kard Doktor'u. Arabaya atlayp eve geldiinde biri geiyordu. Uyuyuyamayacak kadar yorgundu. Bir aclk vard aznda. Tepsiye, bir dilim ekmek, domates, beyaz peynir, bir dilim kavun, kadehe bir parmak sulandrlm rak koyup kt merdivenleri. Balkonun kapsn at. Masaya brakt tepsiyi. Mzik koyacakt, vazgeti; sessizlik istiyordu. Oturup yasland koltua, olan biteni gzden geirirken bir eyler yiyor, raksn yudumluyordu ardan. Parayla ilgili her eyi biliyordu herifler. Btn o zrlt konumalar onun iindi demek. Ney flyormu tarih doktoru dedikleri herif, Hdai Bey mi dediler ne? Beriki de tanbur alar-m. Kurumlara balama nerilerini amnmsad herifin, gld. O benim sramda, hi konumayan elma yanakl herif kimdi? tekileri rendin de o mu kald? Vasken'i de biliyorlar! Biliyorlar da, ne bok yiyecekler? Ellerinden bir ey gelse konumazlard byle. Bankadaki para saysna kadar btn bu bilgileri nereden, nasl aldlar peki? Dlerimiz tasarlarmz bile gizli kalmam! Mafya da kart, polis de, niye renmesinler? Unutma, sk devrimciler de el atmt bu ie; onlarn bildiini polis ne gn renememi bu lkede! Btn bu karmaada Eme'nin belalar iinde oluuydu asl yreine kymk gibi saplanan. Kzcaz iin ne bo eyler kurdum ben oysa! Peki, ne yapacaz imdi? Dnnce durulmaya balad. Diyarbakr'da bulunmasndan kukulandlar, benim gibi bir sorgudan geirdiler onu da belki. Byle bir olayla nasl ilikisi olabilir Eme'nin? Birlikte alt ocuklardan bir ey mi srad? "Karakolda karsn dzp ldrmler adamn," diye sz ederken otelde tiksintiyle gerilimliydi; karakolu basp polisleri ldrmesini anlatrken de olay kutsuyor gibiydi sesi. Ne yapm olabilirdi peki? Esme belki de stanbul'da imdi! Bilmemek ne kt. Son yudum raky da iip brakt kadehi. Polisi de grdk sonunda. Bu i yeni balad da, biraz alayl balad gibi. Yatmal. Yunus'un ziliyle uyand ertesi sabah. Yaadnz anda deil, sonra sonra kavrarsnz geirdiiniz kazann nasl rktc olduunu. Bir gece nce olup bitenlerin kayg verici niteliini, Doktor da uyannca kavramaya balamt sanki. Olaylar ayrntl renmelerine takld gene kafas. Dinleme aygt koymu olmasnlar evremize? Ap Vasken'e bildirse miydi? Dur bakalm! Esme iin ne yapabilirim; onu dnmem gerek nce. Oturup beklersin; baka ne yapabilirsin? Bouna bir umutla Reklam-Ar' arad. Suat Bey, Antalya'ya dinlenceye gitmiti yabanc konuklaryla; Esme Hanm' da bilmiyorlard, uramyordu uzun sredir. Dalgn, umarsz uzanmt ki, birilerinin geldiini bildirdi Yunus. Mahmut'la erife'ydi. Dn akam evde bulamaynca salndan kayglanmlar. Telefonu da kapalym. Polisler gelince kapatt telefonunu biraz 565 nce amt. Yukar, salona ald ocuklar. Para konusunu aklamadan ksaca anlatt olay. armadlar, heyecanlandlar biraz. Dn gece Zeynel'lerde de polis gelmi salona; tartmalar olmu. karmaya altklar derginin yazlarn, prova yaptklar oyunun tekstlerini alp gtrmler aramada alp. Doktor'un akam gitmemesi iyi olmu bir bakma. Olaylar stne konutular biraz. Amerikan emperyalizminin ortadoudaki yabanl soygun, sava politikas, lkeye yeni basklar getirecek grnyordu. Olaylar izleyerek biraz beklemek uygun olacakt. Olaylar durulsun, sizi ararz deyip ktlar. ocuklar gidince hznl bir yalnzlk kt stne. Tuttuu dal elinde mi kalyordu gene, nedir? O gn, ertesi gnleri, poliste karlat olaylarn ayrntlar zerinde dnp yorumlama, Mahmut'lardan duyduklarn lp biip kendince deerlendirme abasnda oldu hep. Balar dertteydi bu ocuklarn ya, namuslu i yapmak iin ba polisle hi dertte olmayan kimi bulacakt bu lkede? Muhittin de iinde, tek tek dnp gzden geirdi evrede karlat, says ok olmayan kiileri. Olur bir yan yoktu hibirinin. evreye baknp bekleyecekti; baka ne yapabilirdi ki? stanbul gezmelerine balamay dnd; Esme'siz gezi hi ekici gelmiyordu. Muhittin arad bir akamst; ertesi sabah Bursa'ya gidiyorlard sanat konuklaryla; gelir miydi? Gelemezdi ya, sevinmiti Muhittin'in aramasna. Ba kalabalkm son gnler, aklnday-m Doktor abisi; Bursa'dan dnte urayacakm. Umarsz bekleyi gnleri karabasan gibi gelip geiyordu ar ar. Mzik dinliyor, masasnda kitaplar kartrp bir eyler karalyor, akamlar kp bir sre kyda geziniyor, kiminde kp Galata'da, T-nel'de, Beyolu'nda ara sokaklara dalarak aylak aylak dolanyor, yreini gittike

karartan bir umutsuzlukla kurtaracak birini arar gibi baknp duruyordu evresine. Her an zlemle dnp varmak iin yollar arand acl bilinmezler iindeki Esme, gittike uzaklaan yakc bir dt artk. Soluklanmasnda glk, ya da gsnde arlk duyar gibi olunca lm korkusu deil, Eme'yi gremeden lecei ayd iine ken. Bou bouna akmaya balayan gnlerin her biri ayr yk bindiriyordu stne. Yaamnn son yllarnda boulacak gibi olduu bu kokumu duraanlktan lm daha m ktyd aceba? Bezgin gemi bir gnn akam saatinde eve gelip kapya anahtar sokarken aralardan szan grnce birbirini tutmayan tm zt olanaklarn saldrsyla aalayarak at kapy; avlunun, merdivenlerin klar yanyordu. "Yunus" diye seslendi eve girip. Yukardaki bir ayak tprtsyla duralad nce; donup kald birden. Ne sanr, ne de dt; ikinci katn bandaki trabzan tutunarak, acl belli bir glmseme abasyla Esme iniyordu yukardan. "Canm... Canm... Canm!" szckleri kendiliinden dklverdi azndan Doktor'un. Ardndaki kapy arparak kapatt iteleyip. Merdivenlere atlyordu ki, yrei deli gibi arpmaya balaynca duralad; yakndaki tahta koltua oturdu bir-iki admda. Tkezler gibi yorgun admlarla Esme de gelip ayaklarnn dibine -melmi, kollaryla sard dizlerine koymutu ban. Fsldyordu bir yandan da, Sakin olun ltfen! Heyecanlanmayn! Sakin olun! Bir izordil ald dilinin altna Doktor. Dizine dayal duran ban okamaya balad Eme'nin. Durulmu gibiydi biraz. Oka-d ba sevecen biimde avularnn arasna alp kaldrd yavaa. Ardan dorulmu gibiydi Esme de. ylece kaldlar gz gze. pmek zlemiyle yanar gibi bakyordu Doktor. Meltem esintisinde kml kml dalgalanan ot yeili gzlerinin yerindeki bu donmu elik grnmn nasl alglayacan bilemeden duralayp kald. stemiyor bu! "Sakin olun! Heyecanlanmayn!" szleri kulanda nlar gibi oldu yeniden! "Siz"li mi konuuyordu gene? Uzaklardan bakyor bu kz! Neredeydin? Bir sre ylece bakp durdu Esme. Dorulup kalkt ardan, yandaki sandalyaya iliti. Doktor'a bakt gene. ki gn nce braktlar, dedi. 567 Bir eyler uutu Doktor'un kafasnda. Tutuklu muydun? dedi heyecanl bir sesle. Ardan ban sallad Esme. Bir aydr. Neden? Daha derken anmsam gibiydi nedenini. Rohat Frat' karp saklamaktan. Tutamam gibiydi, Var myd yle bir ey? Samalamayn ltfen, dedi sert bir tepkiyle Esme. Siz de bunu sorarsanz! Olsa brakrlar myd? "Siz" szc, bu konuda, tam yerinde terslenmekten duyduu mutluluu yakc acya evirmiti. Ne diyeceini bilemeden suskun kald Doktor. Esme bir minik kalem karmt cebinden. Yandaki sepet raftan bir gazete ekti abucak; bo kysna bir eyler karalayp uzatt. "Dinleme aygt olabilir, kalm," yazyordu. Doktora okutunca karalad yazy. Nedenine birden varamad mutlulukla dolmutu ii gene Doktor'un. Kalkt, kalm hadi, dedi yksekten. Asndr, evde yiyecek bir ey yok. Kalktlar. Doktor yaklap birden kollarna ald Eme'yi. Di-retmemiti; biraz eilir gibi yapp yzn gsne dayamt yalnz. indeki sz biraz daha artar gibi oldu Doktor'un. Bakas var demek! "Hi gelmeseydi!" bile geti iinden bir anda. Gevedi kollar. Sessizce ktlar. Sokakta koluna tutunmu, yan sra yrrken ayrmna vard birden; ardan aksyordu Esme! Durdu Doktor. Ne var ayanda senin? ktklarndan beri evreye ikide bir tedirginlikle gz atan Esme, kolunu ekti, Yryn! Konuacaz, dedi. Karya geelim bir! Trafiin yavalad saatti. Pek beklemeden, alacakaranlktaki deniz kysna getiler iki yan kollayarak; bo bir banka oturdu-

lar. Esme dnm, gzlerini dikerek geldikleri yola, evreye bakyordu. Tek tk gelip geenlerden baka pek kimse yoktu grnrde. Oturdu yanna Doktor'un, bekletmeden ald hemen, Bir hafta hi yryemedim, dedi. Kesilecek diye korktum. imdi iyiyim. Duralayp srdrd, Falakaya yatrdlar birka kez. Elektrik, buzlu sular...Her trl pislii yaptlar. Braktlar sonra. Susuzluuma inandlar demek. zliyorlardr. Nerelerden dolatm buraya gelmek iin! Peime birini takmadm sanyorum. Kan donmu gibiydi Doktor'un. Titredi titreyecekti dudaklar bir eyler demek isteyince. Svp saymak geliyordu iinden. Botu, biliyordu. Tutmaya alt kendini. ard bu kez de! Niye, nasl dayanma bu kz bu aclara? Peki, ne istiyorlar senden? Rohat Frat'n yerini? Adam Diyarbakr'da! Bir an sessiz bakt Esme, giz verir gibi yantlad yavaa, Burada olduuna inanyor onlar! Evdeki tersleniten sonra ekingen bir sessizlikle bakp duruyordu Doktor. Rohat'n Polis'te gsterilen o vesikalk fotora-hn da anmsamasyla birbirinin yerini kapan bir sr kurmaca yk tasla uumaya balamt kafasnda. Sevmiyorsun beni artk, deil mi? Hi de dnerek sormamt Doktor. Esme sallanr gibi oldu bir; tez toparlanp dikeldi ardan. Sorun bu mu imdi? Ac, ar bir sulamayla sylemiti hem de. Karanlk baklar Eme'nin stndeydi Doktor'un. "Benim iin sorun bu!" demek ne kadar gt imdi? Evet Esmeciim, dedi titrek bir sesle. Kantladn; sen benden glsn! Eme'nin bir ey demesine brakmadan ekledi. 569 Beni de ardlar polise. Biliyorum. Biliyor muymu? Sizin sylediklerinizin de etkisi olmu beni brakmalarnda. Sevinsene, "siz"in de katknz olmu diyor kurtulmasna! Nereden rendin? 570 Avukat'tan. Babaannemin eski tand mran Atak, aile avukatmz gibidir. Onun arlnn da pay oldu sanyorum braklmamda. Babaannen... Ameliyat oldu. Halamn yannda lm bekliyor imdi. Olanlar biliyor mu? Sylemediler. Sayklayp duruyormu beni. Gidecek misin? Durup bir solukland Esme. lkeden kma yasam var. Pasaportumu da aldlar aramada. Suskun kaldlar bir sre. Iltl deniz, sessizlii delen tek tk motor sesleri, reperten okayyla serin yel, arlar karyordu anlara. imdi Mavi Yolculuk'ta olacaktk! Kar koyamam, gdsel biimde sylemiti sanki Doktor. Duygulu bir sessizlii mrldanr gibi bozdu Esme. eker'i de alacaktk! Birden anmsam olmalyd, dnp bakt Doktor'a, eker nerede? dedi Ne diyeceini bilemeden kalmt Doktor. Bakamayacaktm. Kedi bakm yerine gnderdim. Doal syleyivermiti. nceden, souk bir ter bast srtn. Uyduruverdii "kedi bakm yeri"ni sorarsayd bir de. Sen niye sormuyorsun aklna taklan eyi? ok mu seviyorsun? O ksa sessiz bekleyite bunalacakt Doktor. Evet. Durulmaya alt. Anlayla ar ar sallad ban. Diyarbakr'da m tandn?

Ta gibi kmltsz Esme dnmt birden. Alacakaranlkta yan gzlerini Doktor'a dikti. Ne olursunuz bask yapmayn! Acl sesi yalvarr gibiydi. Hi deilse bir sre bu duygularn stnde olmamz gerek! Sizinle ok nemli eyleri konumaya geldim. Sarsntyla duralayan Doktor'un bir ey demesine kalmadan srdrd, Tek gvendiim kiisiniz. Ban ar ar dndrrken mrldand yavaa, Sizden gl deilim ben. Iltl, yorgun bak, bezgince syledii szler Doktor'u sarsarak yenilemiti sanki. Duygulanm, onurlanm -glecekti!- umutlanmt bile hani neredeyse! Sa ol gzelim, dedi. Gveninle mutlu olurum. Beni sevip sevmemenle bal deilim ben. Seni seviyorum. Bask sayma bunu, yeter! Bir duralayp ekledi hemen, Dinliyorum; syle canm! Gzleri uzaklarda, suskundu Esme. Bir sre sonra ald. Otelde sana, aryorlarm diye szn etmitim Rohat'n. Zino'nun kocas. Kadn ldrmler ikenceyle; o da gidip o itleri temizlemi karakolda, biliyorsunuz. Poliste bunu da sordular. lgiyle dnd, Siz ne dediniz? Hi duymadm, dedim. Esme arm gibi bakt bir an, stnde durmamalar ilgin, dedi. Salk durumunuzu iyi bildiim iin sizin olaya hibir biimde bulamamanza var 571 gcmle aba gsterdim, olmad. Telefonlar, evleri, otelleri, her yan dinlemiler. Bir suskunluktan sonra gene ald Esme. Ben daha oradayken vur emri karmlar dendi Rohat iin. Tm snrlara bildirilmi. Prestij sorunu yapm herifler. Byke bir dl koymular bana. hbarlar balam. Yakaland, yakalanacak derken, bir karpuz kamyonuyla, karpuzlarn altnda, tahta kutu gibi bir yerde adr bezine sarp OHAL blgesinin dna atmlar adam. Bu ileri beceren de, bir Krt ofrle biri Teknik niversite'de, teki burada yksek hemire okulunda, gz kara iki kurt kz. Amatrler aslnda; bir rgtten filan da deiller! ofrn bir arkadann arabasyla Ziverbey'de varsl bir Krt tccarn evine kadar getirmiler bunu. Tccar aile dinlencedeymi; kars, Helin'in, Teknik niversite'deki kzn teyzesi. Arabay sren de Helin. Niye buraya getiriyorlar? Aslnda zmir'e gtrecekler; Yunanistan'a adam karanlarla ilikisi olan Krt akrabalar varm orada. Polis denetimi birka yerde yollarn kesince bu yana dnmler. Yaar, hemire olan, anlatt nasl geldiklerini; soluk kesen, inanlmaz bir serven. Yaar'n abisiyle altkt Diyarbakr'da. Almanya'dan dndm gn geldi buldu beni Reklam-Ar'da. Yardm istiyorlard benden. anp kaldm. Ne yapabilirdim ben? Olmaz da diyemiyordum, bilmiyorum neden. Belki bana bu kadar gven-melerindendi! Kars iin karakol basan adama da yaknlk duyuyordum, biliyorsunuz; onun da etkisi oldu belki. Ziverbey'deki-ler dnyorlarm evlerine, gvenli bir yer istiyorlard nce. Bizim evi dndm ama; mahallelinin gz stmzde. Sonunda buldum bir yer. Haftasna kalmadan tutuklandm. Esme duralaynca dald kurmaca dnyadan aknlk iinde uyanmt sanki Doktor; anlatnn en heyecanl yerinde kesilmesine de bozulur gibi olmutu! Yakaland m? Hayr! Benden baka bilen yoktu yerini. Alakgnllce de olsa olayn altn onurla izer gibiydi aklama. Kzlar? Onlar kayp! Kimse yok evremde. Beni aramyorlar. Doru yapyorlar belki de. Aya da yaral adamn; o var bir de! Dar gitmesinden baka zm yok bu iin. Ne yapacam 573 bilemiyorum.

Basan sessizlikte dnmeye alyordu Doktor. Bu ie karmann doru olup olmadna taklmt kafas nce. Kzn niye bulatn da tam anlam deildi ya, yalnz m brakacakt? Evet, ne yapabiliriz? Benim de aklma pek bir ey gelmiyor. Suat Bey'i bile dndm, asam m diye! ard Doktor. Suat Bey'i mi? Olacandan deil; hani o bile geldi aklma umarszlktan. Geni balantlar vardr daryla. Glecek oldu saflna Doktor. kence grm ama, daha pek ayrmnda deil midir nedir, neye kalktnn! Bu i akaya gelmez Esmeciim. Sakn yle bir ey yapma! Gzleri ileride, prltl denizde sessiz kald Esme. Cyak cyak koturarak bir cankurtaran geti yoldan. Polis nereden renmi seni? Yant vermekte zorlanyor gibi duraksamt Esme. Tam bilmiyorum, dedi. Rohat' sen saklamsn dediler bana. Yrei cz etti Doktor'un. Oyuna m getirdiler canm seni yoksa? Su atan niye saklyor polis? Niye yzletirmiyorlar? Kkrtc ajan olabilir mi? Beikta'n stnde, Boaz'dan gelen yolda, kararlatrdmz ge saatte Yaar'dan aldm Rohat'. Ayam sryerek indi arabadan. ekip gitti onlar.Taksiyle Kuledibi'ne geldik biz. Karanlk sokakta inip yrdk. Grlsek o anda bitmiti. Polis biliyor mu bu buluma olayn? Kprden knca adam sen almsn, dediler. Byle yarm bir ey! Kim verdi onlara bunu, bilmiyorum. Sen ne dedin? Ne diyeceim, yalan, dedim. Bakalar var myd arabada? 574 Sanyorum. Pek bakmadm. Kim bilir kimden bilgi szdrd polis? Kuku zerine yklendiler buna. Kesinliine inansalar brakmazlard. yi ki dayandn da, nasl dayandn sen bu acya Esmeciim? Kolay brakmazlar yakan; izliyorlardr. Gdsel olarak dorulup evreye baknd Doktor; taklcak bir ey yoktu grnrde. Sen tutukluyken orada m kald olan? Evet. O ara atei de km. Atlatm, neyse. Gvenli birine brakmsn demek En gvenli birine, kendine braktm! Bizim Nerim'in atlyesine gtrdmd. Nerim mi? Evet, senin o kekeme ressam. Hollanda'ya gitti alt aylk bursla. Anahtar bendeydi. Daha ilk gnnden para brakmtm epeyice Rohat'a; baskn maskn olur, kasn diye. Haftada bir temizlie gelen bir Moldavyal kadn vard. Ona tanttm; ressam kuzenim Paris'ten geldi, trafik kazas geirmi yolda, dedim. Derinini dnecek bir kadn deil, yal. ine yaram kadn. Glmsedi isteksizce, Bir de ressam kazandk! Kadn inandrmak iin kara kalem desenler izmi. Pek kt de deil. Doktor'un, byk bir merakla Rohat' dnmeye balamas, Eme'nin adama nasl baktn merak etmesindendi aslnda! Nasl biri bu? Suskun duralad Esme. Ben de tam tanmadm daha, diye ald ardan. kez filan grtk. Polisten knca dn gece yars urayabildim ancak. Sessiz, serinkanl, iine dnk biri. Gzel iirleri varm, dediler. Krtlerin akl, dncesi o iirlerin baslp yaynlanmas. Krte bilmediim iin, ilgilenmedim. Durulur gibi olmutu Doktor! Ne doal anlatmt kz! O deilse kim peki? At kafandan; eziyet etme kendine! Bu yata 575 kskanlk senaryolar kurgulamak yakmyor. Saatine bakt Esme. Sizin yatmanz gerek, ge oldu. Konutuk konuacamz. zm bulmak. O da kolay deil. Kk bir ktla kalem kard antasndan.

 Yeni cep telefonumu yazacam size. vedi bir ey olursa bir kez ap kapatrsnz. Konumayn, dinliyorlar. Akama gelirim karardktan sonra. nemli bir ey olmadan da aramayn ltfen! I arayarak eilip numaray yazd kda, uzatt. Ben gidiyorum; birazdan siz de kalkarsnz. Uzatp elini smsk skt Doktor'un. Salkla kaln! Aksak ayayla ardan uzaklap ilk geen taksiye binen Eme'nin ardndan mutlu, acl, krk dkk duygular iinde bir sre bakp kald Doktor. O ar koullarda bklmemi istencini, acya kar gsterdii direnci nasl yorumlayacan, neye balayacan bilemiyordu. Bir inat yan vard da, salt inatla olur mu? Roman kahramanlanmn ikenceye gs germesine dudak bkyordu bu kz; gereksiz zverilerdi btn bunlar artk ona gre! Yapt ie bak! Ne anlalmaz yanlar var insan denen yaratn! Gizemli balantlar kurma hemen; anlalr yan vardr, kar bir gn! Gece yannda kalmasn tutkuyla istiyordu ya, ne diyebilirdi ki, kesindi kalmayaca. O ak yreini kime kaptrd bu kz; bir balants var m olayla? Sylemesi kolay deil Esmeciim; ne yapaym ki, u ektirdiklerinle bile mutluluk veriyorsun bana! Senin azndan ac eyleri duyarken, yaama daha ok balandm duyumsuyordum demin! Niye bu kadar ok sevdim seni ben? Mazoist bir yanm m var? Toprak ektike sana tu tnyordum belki de! Bugn daha ok balandm sana. Yaamm boyu rpererek beklediim acl snav, bir sr kuduz yaratn yabanl saldrlar nnde tek bana dikelip nasl alakgnllce verdin gzelim! Biricik kskandm kahrama-575 nsn yreimin; nasl brakaym seni? u Rohat' gndermenin bir yolunu bulalm, oturup konuacam seninle. Niye sevdin bir bakasn, syle bana; greceksin hi de ba kaldrmayacam yazgma. Doru nedenlerinin olacan biliyorum. Onlar ancak senden duyarsam doru olan yapar, anlamsz aclara dmeden gidebilirim u yeryznden! Eve geldiinde Rohat' darya karma sorununa koullanmt artk kafas. Nasl bulacaz o yolu? Ne bileyim; bulamayp da kurtlara m paralatacaz adam? Srtnda o kamburla Esme ne yapar? O gece kafasna saplanm bu basit ama zm kaps aralanamayan bulmacayla bouup durdu birka gn. Tavanlara, duvarlara, elektrik kablolarna kukuyla, tedirginlikle bakyordu Eme'den dinleme aygt olduunu duyduundan beri. Botu, biliyordu; kolay bulunacak yere koyarlar myd hi? Eme'yi aramamak iin g tutuyordu kendini. Bir neden olmalyd aramas iin. Mahmutlar bir yok-lasa myd acaba rtlce? evreleri geniti; bir biimde ilikileri vardr gibi geliyordu eitli biimde Trkiye'ye girip kanlarla. O gn arad, kapalyd telefonlar. Zeyneller iin de onlar arayacaklard aslnda; ses kmamt. Ertesi sabah yakalad telefonda Mahmut'u. Yal halas lmt erife'nin; onun iin koturuyorlard gnlerdir. Akama urayacakt. Yedi'ye doru yalnz geldi Mahmut. Pek sevdikleri halalarnn lmne zlmlerdi. Zeynellerin oras daha pek durulmad iin aramamlard. Polisin, Krte trkler sylenip blclk yaplyor diye su duyurusunda bulunmasyla soruturma balatmt savclk. Gzaltna alnanlardan bir-iki de tutuklanma vard. Gergin, kaygl konumalarn gidiinde, kafasndaki sorunu, rtl biimde de olsa amas iin, uygun bir durum yakalayamamt Doktor. Erkence kalkt Mahmut: eve, basalna gelecek konuklar vard, erife bekliyordu. Akam karanlnn hznl yalnzlna batmt Doktor. Frlad koltuktan. kacakt. Bir yerlerde bir eyler yer, gezip dolanrd biraz. Merdivenlere yrrken telefon zi-liyle zplad yrei. Sensin deil mi Esmeciim? Deildi. Efendim. Tek bana ne yapyorsun bu akam vakti Abi? Seni bekliyorum Muhittinciim! Tamam! Be dakika iinde oradaym; alacaz seni. Sevinmiti dorusu. Tam vaktini setin klhani! ki talyan konuunu hava alannda karlam, valizlerini Sheraton'a brakp Boaz'a balk yemeye gtryordu Muhittin. Doktor'u da alalm demiti geerken. yi etmiti! Biri ask yzl grnm azn aar amaz bozulan gazeteci yazar, teki, biraz daha ya-lcas, kaln caml gzlklerinin arkasndan yresine alay eder gibi bakan bir karikatristti. Milano'nun nl gazetelerindenmi ikisi de. Bir

talyan bankac dostunun gnderdii adamlar Muhittin de yeni gryordu; bu skc ii dayanlr klmak iin Doktor'u da araya sokma kurnazlna bavurmu olmalyd! yle de olsa uyumlu bir seimdi Doktor'u almas. talyan dostu Geovanni'nin dayatt koula uyup konuklan ilk gece Tarabya'da-ki lokantalardan birine gtryordu Muhittin. Geovanni yle yaparm stanbul'a gelince. Sklmad Doktor. Muhittin'in de aklabanlklanyla hemen yaknlk olumutu konuklarla aralarnda. Yazar, ok rastlanan liberal, karikatrist, komnistlere yakn sol eilimliydi. Franszca konutular daha ok; sk sk birbirlerine taklan, scakkanl kiilerdi ikisi de. Ortak yanlan, srasn yakaladlar m, Amerikan ynetimine verip veritirmeleriydi. Karikatristin annesi, babas dada partizanmlar kinci Cihan Sa-va'nda. "Kurtarc Amerikan ordusu"nun talyan halkna yapt rezilliklerden dman kesilmiler Amerikallara. "Ernesto, Amerikal bir kaltakla evlenmeye kalkarsan, seni vururum," de577 mi bir gn annesi! Bu "Yankee idiolar" dnyaya el koymaya kalkmlar imdi! Gece tatl gemiti. Yemei de sevmilerdi talyanlar, Doktor'u da! gnlne bir toplantya gelmiler. Milano'ya bekliyorlard onu da. Konuklar otele brakp Doktor'u eve getirmek iin Taksim'den Tarlaba yoluna girerlerken durgun grnyordu Muhittin. 573 Ne o tadn kam gibisin; bir ey mi oldu? Gzleri uzayp giden bo yolda, Hibir ey olduu yok Abi, dedi Muhittin. Bktm bu heriflerden ben. Bakma, hepsi ayn! Yaam da yle! Her ey anlamsz geliyor artk. Ivr zvr attn m olan ne? Duraksayp ekledi, Yiyoruz, iiyoruz, syoruz, sikiyoruz. Kyl daynn eei de byle yapyor. Bo! Bir sessizlikten sonra srdrd gene, Evlensem diyorum. ocuk filan olursa deiiklik hani. O da bir bela! Sonra, hangi kar dayanr bana? kisi kat. Evleneceim; almm, balayacam gene orospularla dp kalkmaya. Kan da aptal deil ya... Ak yrekliliine sevgi dolu bir glmsemeyle bakyordu Doktor. Senin derdin dertsizlik. steksizce gld Muhittin. Doru! Ciddi biimde dert edineceim hibir ey yok... Geende, yemekli toplantda Kulp'te, canm sklm, Afganistan'n bombaland gnler, ok da itim; durduk yerde kalktm, ulan hayvan srs, paradan baka ne bok bilirsiniz siz, orospu ocuklar, diye barmaya baladm. Doyuma varyorum sanki barrken! Apar topar dar aldlar. kiliydi deyip rtbas etmiler. Kovalm diyormu kimileri. ok sikimeydi? Komnistliimiz tepiyor demek ara sra! Bam dik dolatm yle birka gn! Gld. Vicdan azabndan m oluyor nedir? Doktor da glyordu. Eskiden okurdum. Hele roman moman, elimden dmezdi. Biraz uzad m sknt basyor imdi! Bir yl var ki, tek satr okumadm. Sinsice alanyoruz demek! Standartlarnn dnda adam istemiyorlar. Diretme gcn de kalmyor! Paran var, daha ne istiyorsun? Dedikleri bu! O paray bulann, basann, kazanann, harcayann, deste edip saklayann anasn, avradn, yedi gemiini, eiktekini, beiktekini... Yumuatmak ister gibi glerek dnd Doktor'a, Anlyorsun, deil mi Abi? Anlamm, ne olacak? ini boaltyorsun! Karnn doyurma kavgasnda krnt koparmak iin srnenlere neyi anlatacaz? Gemiini sikeyim onlarn da; korseler biz ne yapalm? Evin nndeki sokaa girmilerdi. Arabay durdurup dnd. Hep benim aramam beklemeyin ltfen Abi, dedi. Sizinle konutum mu dinleniyorum, inann! Biliyorsunuz, hergn byle kabalk etmem. Kafam ok bozuk, balayn! Akamki konuklan gnderen bankac iin mafya derler! steini yapyoruz! Yapma gel de! Dert yok olur mu? Boktan dert bir sr! yi geceler Abi! elikiler iinde rpnan, zgn kiilikli Muhittin zerinde dnmeye balad eve gelince Doktor. Keli yanlarn iyi biliyordu iinde savrulduu yaamn.

Gvdenin ilevlerindeki hay-vanslk zerine balarda syledikleri nasl itenlikliydi. Tka basa doyumlar iinde mutsuzdu. Tatl duraanln kirli ksr dngsnde ryp gitmeyi belli ki cierinde duymu olan. Kurtaramyor da kendini! Kolay deil, kurtaramaz. Dzen trnakla-nn geirmi bir kez. Kendine gvenemiyor ki! Akl Eme'de, kula telefonda, evde, sokakta tedirgin dolanrken, atmaya almasna karn, dinlence molas verir gibi Muhittin de taklp duruyordu kafasna ikide bir. Esme ne yapmt acaba? kinci 579 gnn akam dayanamama artk; evirdi telefonu, kapatt. Saatler getike hibir ey yapmadan, ne yapacan bilemeden dolanp durdu balkonla salon arasnda. Mzik koymamt; ikide bir merdiven bana gidip sokak kapsn dinliyordu. Yorgun kt koltua. Akam yemei iin masada, gndz aya kard peksimetlerden, krik-kraklardan attrd bir-iki. Dokuzu 580 Sece telefon ald. At deli gibi. Orada bekliyorum. Gelir misiniz? Kapanmt. Eme'ydi. Frlad hemen. Evden kp evresini kollayarak giderken, ne diyecekti Eme'ye, onu dnyordu. Su muydu seni grmek istedim demek? Diyecek baka ey yoktu ki? Anayolu geip kyya yaklanca grd Eme'yi, o geceki banktayd. Ayak sesine dnp uzunca bakt ardnda birileri var m gibi Doktor'un, denize dnd gene. El sktlar yanna otururken. Naslsn? Yeni bir durum var m? Hayr anlamna ar ar ban sallad Esme. Sizde? Yok Esmeciim. Bala, seni merak ettiim iin aradm. Byle uzak durmamza gerek yok diye dndm. Biliyorlar ilikilerimizi nasl olsa. Bir sre suskun kald Esme. Ardan ald. Sorun Rohat bugn. Kime, ne bulaacak bilemiyoruz? Ben bu iin iindeyim. Siz de dnda kalamayacaksanz, grnmemek doru deil mi? Doru sylyordu kz, ne diyecekti ki? Bugn Reklam-Ar'a uradm. e bala dedi Suat. Uraacak gcm kalmam ama, balayacam. Oradaki ilikilerden bir kap alr belki. Kama iini Suat'a amaya m kalkacak gene? Yapmaz yle bir delilik. Peki, ne yapacak? Sen ne yapacaksn? Yllarn devrim-cisiyiz hi kafa yormadk ki byle eylere. Dzmece pasaportla girip ktm; her ey dzenli verildi elime. Siz Muhittin'i tanyorsunuz. aknlkla duralad Doktor Tanyorum. Yaknlnz da var. yle denebilir. Birka akam nce birlikteydik. Sessiz durdu bir sre Esme. u ie bak! Hadi syle Esmeciim! Biliyorum, kar kacaksnz ama; aklma geliyor ite. Onun bir yardm olamaz m? Onun ilikileri Suat'tan geni. Keyfine dkn ama, szne gvenilir derler. Dnp Eme'ye bakt; aklr gibi kald Doktor. Sen de dnmyor muydun bunu? Dnmekten korkuyordum. Ben bu kz niye byle seviyorum ki? Kar kmyorum Esmeciim, dedi. Dnelim istiyorsan. Suat'tan ayr bir yan var gibi geliyor bana da. Bltkleri gizemli umutla ar bir sorumluluu paylama-nnn kanlmaz gergin yaknl iinde ne yaplmas gerektiini konumaya baladlar. Aslnda bir an nce yolunu bulup atlyeden karmak gerekiyordu Rohat'. Eski bir yapnn altndayd atlye; st katlarda oturanlarn gzlerinden uzakta deildi pek. Arada kap alnd oluyormu. Moldavyal kadn ap st kattaki bir yahudi kocakaryla konumu birka kez. eri girip Rohat' da grm kocakar. Ho deildi durum. imdi eve dnnce Muhittin'i arayacam, dedi Doktor. Bu i uzarsa daha kts olabilir. Aynlmak iin el skrlarken sarlp pmemek iin kendini g tutmutu Doktor. Duramad gene de, Seni ok seviyorum Esmeciim, dedi. Sakn bu canavarlara kaptrma gene kendini! Kahrolurum.

Gecenin, denizin alacal ltsyla parldayan gzlerindeki s deimi gibiydi Eme'nin. ocuksu bir scaklkla bakyordu. Ben de sizi ok seviyorum, kukunuz olmasn, dedi. Siz de kt hibir eye kaptrmayn kendinizi. Nasl yorumlayacan bilemeden duralad Doktor. Btn bu scak szlere karn ylesine direnli bir uzaklktan bakyor581 du ki Esme, syleyecek, yapacak hibir ey yoktu. Bu ac mutlulua yazglyz demek! Uzaktan bakmay senin de renmen gerek artk! Yan, hastaln da unutma! Eve geldiinde gsnn sol yannda sinsi arlar dolamaya balamt. Hastalk seni unutuyor mu? Anjina Pektoris arlar. zordil alp kanepeye uzand biraz. Yirmi dakika sonra evirdi telefonu. Epeyi aldk- tan sonra ald. nce bir kadn sesi, "Kimi aradnz?" diyordu Franszca. Muhittin banyodaym, knca ararm. On dakika kadar sonra ald telefon. At. Buyur Abi! En ksa zamanda grebilir miyim seni? Bir sessizlik oldu. En ksa yarn. O bizim konuklan havaalanna gtreceim on'da. On bir iyi mi sizin iin? -yi. Dnte urarm. Arlar da dinince rahat geirdi o geceyi. Sabah kalknca zlemini duyduu yeni bir yola kmann mutluluuyla balamt gne. On bire doru telefon ald. Yedikule'yi gemiti Muhittin; istedii bir ey var myd? Anayola kyordu Doktor; oradan alsnd. Kapda karlat Yunus'la. Yemek istemezdi; ortal toparlayp kabilirdi. Ana yolun karsna getikten bir-iki dakika sonra, yaklap arlat Muhittin'in mersedesi, nnde durdu. Gnaydn Abi. Naslsnz? Salk sorununuz yok ya? Arabay srerken merakl bir gzle de yan yan bakyordu. Glmsedi Doktor, Benim yok! Senin salk sorunun gndemde bugn! Duraksayp ekledi, Son konumamzda sylediklerin pek dokundu bana! Bu senin iyi dertsizlik ktye gitmeden bir yoluna bakalm dedim doktor olarak! Taklmay anlam, glmsemeye balamt Muhittin de. Sa olun Abi. Biliyordum beni dneceinizi! nce syleyin; nereye gidelim? Bizi hi kimsenin duyamayaca bir yere. Ciddileti Muhittin. lgisi artmt. Anlayl biimde ban sallad, gazlad arabay. Yolcu ettii talyan konuklar zerine bir-iki szn dnda konumadlar pek. Baylmlar stanbul'a filan. Birka kez telefonla arand Muhittin. Bir-iki de o arad. Otellerde yer bulunamam bilmem kimler iin. Birilerine kesin emir verir gibi bir eyler syledi. Bu arada karya gemiler koturup duruyorlard Boaz kysnda. Kandilli'yi geince bir koruya daldlar, ormandan yukar trmanp Boazdaki koylara bakan bir kulp-lokantaya girdiler arabadan inerek. Benzersiz gzellikteydi ierdeki Boaz grnts. Lokanta bo gibiydi; uzak kede kadnl erkekli birileri vard sadece. Kouan garsonlar isteklerini yazp gidince ba baa kalmlard. te size, bizi kimsenin duyamayaca yer! Yol boyu konuyu nasl, ne kadar aacan dnp durmutu Doktor. Doru edip etmedikleri bile aklndan gemiti birka kez. Dorusu erisi kalmamt artk. Dikeldi toparlanp, gzlerini Muhittin'e dikti. Konuacaklarmz bana gerekten ar dert aabilecek nitelikte eyler Muhittin, dedi. Olayn zn anlatacam sana. Dn! Benim de katkm olabilir dersen mutluluk, giderek borluluk duyarm. Yok, bu beni aar dersen, balmz yer gideriz buradan. nanrm ki aramzda sr olarak kalacaktr. Unuturuz! Dostluumuz srer. Szler ilgisini kamlamt Muhittin'in. Gvendiiniz iin sa olun Abi, dedi. Sizi dinliyorum. Diyarbakr'a gidiinden alarak olay ar anlatmaya balad Doktor. Eme'den sz etmemiti. Rohat'n karsnn ac yksn anlatt bildii ayrntlaryla. Karsna tecavz edip ikencede ldrenleri vuran adam imdi

buradayd. nce yakalanmamas iin gvenli yer bulmak, sonra, da dar karmak gereki583 yordu. Ne yapabilirlerdi? Anlatrken yzndeki en kk kprty karmamaya almt Muhittin'in; olumlu olumsuz hibir belirti yakalayamamt. Susup da, gzlerini dikerek beklemeye balaynca tam bir gerilim iindeydi Doktor. Yrek vurular da artm myd ne? zordil almak geirdi aklndan, almad; gsteriye kaacakt imdi sanki! Durgun kalmt Muhittin. Sessizce 584 Boaz'a bakt bir sre. atalna takt salatay alp inedi ar ar. G duruma dtn deil mi Muhittinciim? yi dert diyordun, al sana iyi dert! Sylemekle yapmak birbirlerine pek de yakn dmyor deil mi aslan olum? Bu taklmalar biraz da kendini gevetmek iin geiriyordu iinden Doktor. Balklar gelmiti. arap kadehinden bir kk yudum alp brakt Muhittin. Bala balad ayn dalgnlkla. Yine sylyorum Muhittinciim, dedi Doktor, sevecen bir sesle. Uygun grmyorsan bir ey yapmak zorunda deilsin! Kolay deil bu i. Ban arm gibi kaldrd Muhittin. Neler yapabilirim onu dnyorum, dedi. Kolay olsa niye bana geleceksiniz ki? Ardan derin bir soluk ald Doktor; g ksm geilmiti yolun! Balklarn yemeye baladlar sessizce. Cezaevinde Krtlerle yattm ben Abi. Onlara yaplan hibir vicdana smaz. Duygular buydu. Yemei ayn sessizlikte bitirdiler. Kahve bekliyorlard ki, Muhittin ald gene. Benim ev aylardr bo. imdilik o var. Oraya gesin isterseniz. Gzleri evrede olsun yalnz!. Bir duralad, Darya gitmesi hem g, hem kolay! Eer arkadan talihi varsa, bugnlerde stabul'a gelmesini beklediimiz Vasili Nikolaidis, gne kadar burada... yar yoldan dnmezse. Dn Kuadas'ndaydlar. Be gazinosu, kumarhaneleri var Akdeniz'de, eitli lke kentlerinde. Anasnn gz bir herif. Burada baka bir dmeni yoksa o yapar, hem de kolay yapar bu ii! Olmazsa dnrz. Para sorununuz var m? Hayr. Olursa syleyin bana! Sa ol Muhittinciim! Boynuna sarlmak gelmiti iinden Doktor'un. Kim yrtyor bu ileri? 535 aalad Doktor. Ne desindi imdi? Ben! Gld Muhittin. Siz akl verirsiniz Abi. Koturamazsnz. Gizli, uyank militan ii bu! Doru sylyordu da, adn versin miydi Eme'nin? ok az kii bilsin isteniyor. Biraz amatr ii bu Muhittin! Gene gld Muhittin, Orospuluun dnda amatr hibir ii sevmem Abi! yi, hadi bakalm! Peki, eve kim, nasl getirecek adam? Niye saklyacakt imdi? Esme! u bizim Suat'n... Evet. Aym gibiydi. Polis gtrm diyorlard. Braktlar. ok pislik etmiler ama, bir ey alamamlar azndan. Duralamt Muhittin. Dnd bir sre. Yavaa eildi yaklar gibi. Evi bilir o. ekilip bir sre, diyelim sevgilisiyle ban dinlemek iin anahtar ald benden demek! Oyunda kurnazlk etmi ocuk gibi klyd gzleri. Cebinden kard anahtarlar masa stne koydu. Engel karsa an bana! Lokantadan ayrlrlarken Eme'ye gtrecei iyi eylerin sevinciyle esrik gibiydi Doktor! Kimi ayrntlar da konutular yol boyu. Adam eve taksiyle getirmeleri sakncalyd; ara da salanabilirdi gerekirse. Doktor Taksim'de indi arabadan. Beyolu'na yrrken Eme'nin telefonunu ap kapatt

hemen. Skntl bekleme saatlerini nasl geirecekti imdi? Eve gidip yatsa uyku tutmayacakt, biliyordu. Bir sinemaya girdi afilere bakp. Birka ki-586 S* vard kk salonda. Sknt duydu balar balamaz da. Gzlerini kapatp yapacaklar ile ilgili dler kurmaya balad. Dalp gidiyordu ara ara; sonunda uyudu bile! Cebindeki telefonun titreimli sesiyle irkilerek uyandnda karanlk salondayd. Frlayp kncaya kadar susmutu telefon. Eme'nin numarasyd. evirdi hemen. "Ayn saatte" deyip kapatt Esme. Gld. Byle ifreli szler, dinliyorlarsa kkrtmakt polisi. Biz akmz gizliyoruz deil mi Esmeciim; baka ne yapyoruz ki! Ya polis yutmazsa, ben de senin kadar diren gsterebilecek miyim? Gerildi ii. Belki de daha iyisi olur, lrsn! Sinemadan ktnda alty geiyordu. iek Pasaj'nda bira iip bir eyler yedi. Kalkp Balkpa-zan'nda pek sevdii manavlar, balklar dola biraz. ok kalabalkt, Nevizade'ye girmedi. Galatasaray'dan arabaya binip Sa-rayburnu ky yolundan eve yaklarken alacakaranlkt. Evin yaknna birka yz metre kala arabadan inip kyya geti. Denize, karartl sulardaki kl teknelere bakarak Eme'yle bulutuklar yere doru yrmeye balad. Neler dnp duruyordu bu tekne kalabalnda kim bilir? Kim bilecek; Muhittin bilir! Rastlant deil o olann bir yerlere varmas. yi kullanyor kafasn. Nikola-idis'in yat nereye yanar acaba? Akta durur belki de. Eme'yle yapamadklar Mavi Yolculuu dnd, burkulur gibi oldu ii; eker'i anmsamt! Oturduklar bank botu. Esme gelmemiti. Artan sabrszlkla gz yolda, beklemeye balad oturup. Bir saate yakn bekledi. Kt eyler kurmaya balyordu ki, kar yandan yolu getiini grnce duruldu ii. Esme gelinceye kadar taryor gibi gzledi ardn; kuku uyandracak bir ey yoktu. Elini skp oturur oturmaz, kaygl bakn Doktor'a dikti Esme. Var m bir eyler? Var. ok iyi eyler var. zlecek grnyor bu i. Hi gevemeden biraz daha sokuldu. Anlatn ltfen! Onurlu bir mutuyu duyurmann mutluluu iinde ayrntlaryla ar ar anlatt olan biteni. Sevincini lgnca aklamamak iin kendini g tutuyor gibiydi Esme. 587 Ktye gidiyordu hzr gibi yetitiniz! Ktye giden ne Esmeciim; onu syle! Ben bir ey yapmadm! Demiti ya, yaamnn en byk dln alm gibiydi. Eme'nin anlattklar kayg uyandrcyd. Dn, o Moldavyal aptal kadn, kapy ap vergi bilmem nesi iin bilmem kimi arayan sivil memuru Rohat'a gtrm! Ben Fransa'dan yeni geldim, tanmam demi o da! Suyu kt bu iin. Hemen karmak gerek. Dn gece uradm; korku iindeydi adam. Yersiz de deil korkusu. O ayakla bir yere kaamaz. Uzunca konutular. Bu gece yapamazlar myd bu ii? Byle hemen dnmemiti Doktor ya, niye olmasnd? Anahtar elle-rindeydi. Taksiyle mi gtreceklerdi adam? Olmaz demiti Muhittin. Nasl yapacaklard peki? Takld Doktor. Sz dinlesendi de bir araba alsaydk sana, bu dert olmayacakt imdi. Hznl glmsedi Esme. Yaa, arabamz da olacakt imdi! Sesindeki titreimle rperir gibi oldu Doktor. Bir ey demek istemiyor mu bu kz? Yorumla gnlnce! Siz bilmiyor musunuz araba kullanmasn? Uluslararas ehliyeti vard hem de. Numaralan evirdi; Hilton'da yemekte yakalad Muhittin'i. Araba gerekti acele. Dura-lad Muhittin. Neredesin? Bugn beni aldn yerde. Gene bir duralad. Tam on bir'de akhava tiyatrosunun kapsnda? Olur. Dokuz buuktu daha. Kalktlar. Heyecanlyd ikisi de. e balyorlard. Daha vakit var. Gelmez misin? Yapacam iler var. Esme ayn uzakla ekilmiti gene. an Sinemasndan sonraki klarda bekleyecekti arabay on bir buukta. Umarsz kalmadka telefon yoktu.

Eve gidince salondaki kanepeye uzand Doktor. Yarm saat kadar dinlendi. Uzun devrimcilik yllarnda ilk kez, teorik olarak ok su gtrr, byle byk riskli, bireyci yan ar basan bir ie karyordu. yi mi ediyordu, kt m, dnmyordu. Eme'ydi tek kaygs. O olmasa karr myd olaya? Karmazd, niye karsnd? Eme'nin nasl kartn da daha tam anlam deildi ya, teorik yetmezlik denebilirdi sonunda. Onun iin ne denirdi? Enayilik. Gld. Baka ne denir bu yataki aka? Eme'ye ykma her eyi! Adam, dil, drst soruturmadan, yarglamadan kamyor ki. Gz dnm canavarlara braklsn da paralasnlar m? Sen de doktorsun, aclar iinde kstrlm birine el uzatyorsun; yanlsa da insanca. On bire doru kt evden. Bo sokaklara, arada arkasna baknarak anayola yrd. Karya geip araba beklerken gz evredeydi. Trafik azalmt; yollarn kesitii geni alanda her ey doal grnmndeydi. "Divan Otel" dedi taksiye. Pek bir ey dnmemeye alarak yol boyu akp giden gece iindeki kente bakt. Takla'nn nnde indi arabadan. Gene arkasna gz atp evresini kollayarak ar ar yrmeye balad Akhava tiyatrosuna doru. On dakika filan vard bulumalarna. Muhittin'in yapt dzenmi de, karanlk kelerden polisler atlrlarm imdi orada birden! Gld. Enayiydi nk polisler; Rohat'la bulumadan yapacaklar bunu! Hi de byle bir ey gemiyordu akldan. Muhittin'den gelmezdi o, gven vericiydi olan. Bo yol alacakaranlkt. Tiyatro yoktu demek. Tam kapsna gelmiti ki, Muhittin'in arabas gelip durdu karda. Yolu abucak geip ofr yanna atlad. Ho geldin Abi. Siz mi kullanacaksnz? Evet. Yalnz bir geceliine bunu brakabilirim. Garajda bir Reno var... Bu iyi. Mercedes kullandm ben. Gece i bitince getiririm. nip yer deitirdiler. Uzun sreden sonra araba srmeyi yadrgayacan sanyordu Doktor; tersine grecei gelmiti! Divan'dan dnelim, yolda, Hilton'un orda brakn beni. bitince telefon edersiniz; brakacanz yerde buluuruz. Hil-ton'a yakn indi Muhittin. Harbiye'den dnp an Sinemas'na doru srerken gelmemise diye kayglyd; an Sinemas'nn biraz ilerisinde bekliyordu Esme, yaklanca yanna atlad hemen. Kuledibi'nden Yksekkaldrm'n yukan Tnel yaknndaki bir sokaa gideceklerdi. Esme gidecekleri yolu tanmlayp sustu. Eylemin gerilimini dlamak iin kafasn bo eylerle oyalamaya abasndayd Doktor. Vaskenler stanbul'a gelmi de arkada Ovsana'nn dizinde uyuyormu Ermeni gvuru! Kalksana ulan uyumaya m geldin buraya? Bak bu yanmdaki gen kz da sevgilim benim; atla kskanlndan! Samatya'ya gidiyoruz, senin Zaven'in lokantasna; midye dolmas, Ermeni pilakisi yedireceim sana! Zaven'in lokantas nerede? Ne bileyim, onu da uydurdum! Vaskenler burda m da, lokantay soruyorsun! Suskunluu bozmuyorlard. ihane'den kvnlp Galata Kulesi Soka'na girdiler. Alana gelince solda, yukanya doru trmanan dar, karanlk bir soka gsterdi Esme. Kvnlmadan duralayp evreye gz attlar yle bir; bo, sessizdi. Girdiler sokaa, yukan, T-nel'e doru gittiler. Sadaki gene dar, karanlk bir sokaa yaklanca kede durmasn syledi Esme. ndi arabadan. Dinledi yreyi bir sre. Saa sola gz atp sokan derinliine yrd. 589 Iklan sndrp beklemeye balamt Doktor. Baslacaklarsa imdi baslrlard ite! Daha dorusu biraz sonra olan gelince. Ne kadar stne kmaya alsa gerginlie dmemek olmuyordu ite. Kediler kouup duruyordu bo karanlk sokaklarda. Bir kpek sesi, devrilmi bir p tenekesi grlts geldi bir yerlerden. Tek tk camlarda snk klar vard. Byk kentin geceye 590 sinmi uultusunda, uzaktan araba, fren sesleri geliyordu arada bir. Bir adamla bir kadn grnd yukardan; sessizce yryp gittiler Kuledibi'ne doru. Nerede kald bunlar? Karanlk sokan bo derinliklerine bakt bir sre. Evet, grnmlerdi sonunda. Saa sola gz att yeniden; deien bir ey yoktu. Tam baskn an ite! Birden atlsalar ne yaparsn? Ne mi yaparm? Hibir ey yapmam. Arabay karp da kendimi mi kurtaracam? Eme'yi kim kurtaracak? Karanlkta kmldayan glgeler olmaktan kp birbirlerine yaslanm gelen gen bir kadnla gen bir erkek grnm koyulaarak tam belirginlik kazannca yreine trnakla bir izik atlm gibi oldu Doktor'un. aalad. Hasta ayaklarna yavaa,

zenerek basan, kolkola girmi dal gibi ift nasl da uyumlu bir grnm oluturmulard ama! Yakna gelince bakt; polis'te gsterdikleri delikanl fotorafm pek anmsatmyordu olann yz. Kara yaz, olgundu; lacivert tirt iinde daha da yakklyd. karp bir isordil koydu dilinin altna Doktor. Baskn filan da yok ite! Gtreceksin bunlar! Yok gtrmeyecektik! Yaklanca kapy at Esme, kucaklar gibi destek vererek arkaya oturttu adam; tadklar kk valizi koydu. O da m oraya geecekti? Gemedi. Yanna oturdu Doktor'un. Ho geldiniz. Ho bulduk! Kaln, atallyd olann sesi. Ar ar indiler sokaklar; Ku-ledibinden ihane'ye dnp yola ktlar. Mecidiyeky'e kadar-ki duralamalardan sonra yollar botu. Konumuyorlard. Gerginlik iindeydiler belli ki. Polis arabalar geti yanlarndan. Gayrettepe kavanda yan yana durdular birisiyle. Bir polis dnp bakt arabadan bunlara. Yeil yanmt. Srdler. nceden ter basmt srtn Doktor'un. Kpr akt; rahat getiler karya. Tedirginlik yaratacak hibir ey olmad ondan sonra da. Eme'nin yol gstericiliinde evin kapsna geldiklerinde biri geiyordu. Esme indi. Gene ayn zenli yardmla kard arabadan Rohat'. Valizi ald. Koluna girdi adamn. Baheye girip ardan yaklalar kapya. Doktor bo yola, yanlardaki baheli evlere bakyordu. Uykuda gibiydi her ey. Kapy ap ieri koymutu adam Esme. Dnp geldi abucak. Sa olun, dedi. Her eyi size borluyuz. Arayacam sizi. Duralayp kald Doktor. Niye bunu dnmemiti? Sen burada m kalyorsun? Azndan kavermiti szler sanki. Byle mi brakaym? Daha ne biliyor ki adam? Sizin beklemeniz de doru olmaz sanyorum. Hangi eyin dorusunu bilmemiti ki bu kz? Salkla kal! Tam arabann anahtarn eviriyordu ki uzanp eildi Esme, smscak, biraz da uzun sren bir pc dudann kysna koydu Doktor'un. Siz de salkla kaln! yi geceler! ekildi, kararl admlarla yryp girdi eve, kapy kapatt. Kmltsz bakyordu Doktor. Hep akna evirip doru drst dnmesine bile izin vermeyen bu kzla ne yapacakt? Deli bir kzgnla batt batacakken mutluluun ba dndrc tepelerine frlamaya nasl dayansnd yrei. Szl bir mutluluk vard pck konmu dudann kysnda. Yaatmak m istiyorsun beni Esmeciim, ldrmek mi? Karar verdin mi? Srd arabay. Mutlulukla glmsemeye alyordu. Her eyi iyi yanndan ala-caku artk! Olanla yatacaksa yatacak, ne yapaym? Gen ikisi de. Sen olsan yapmazdn sanki! Muhittin'in Esme iin bugn syledii, "ekilip bir sre diyelim sevgilisiyle ban dinlemek 591 iin anahtar ald benden," szlerini anmsad. Glmsedi hznle. En yakann bulmu! Cin gibi herifi Biz de gtrp elimizle yerletirdik evlerine ba baa! Aclamasn nleyemedi alayna glmsemesinin. Kprden geince telefon etti Muhit-tin'e. Bo yollarda koturur gibi gelerek Hilton'daki buluma yerine yaklatnda bekliyordu. nip anahtarlar verdi. Her ey 592 tamamd. Doktor Abi'yi evine brakmak nerisine kar kt. Sa olsundu; yalnz kalmak istiyordu. Bir taksiye atlayacakt hemen. Ayrlyorlard ki, Arkadamzn ilk anszl, dedi Muhittin, Nikolaidis Gi-rit'e gidiyor. Bir baka yol bakacaz! Hibir tepki gstermeden ban sallad Doktor. Ayrldlar. l gibi yorgundu eve geldiinde. Dua filan gz kesmemiti. Yatt hemen. Gece bir kez tuvalete kalkt. Yatar yatmaz uyudu gene. Uyandnda on bire geliyordu. Dili pasl gibiydi, inceden bir ar vard banda. Dua girdi. Giyinip yukar ktnda kahvaltsn balkona kurmutu Yunus. Bir eyler yedi isteksizce. ayn yudumlarken Salacak ynne, Muhittin'in evinin oralara doru bakt. oktan kalkmlardr. Nasl Esmeciim, iyi geti mi geceniz? Telefon alyordu. At. "Merhaba, abi" diyordu derinlerden, biraz da czrtl bir ses. Alamad birden. Ben Mustafa. Avukat Mustafa.

Yrei hop etti birden. aknlk, sevin, mutluluk, aylardan beri, ara sra aklndan geivermekten te ilgisiz kalm olmann ezikliiyle utanp sarslmt sanki. Sesi heyecandan kslmt. Toparland. Merhaba Mustafa'cm; gemi olsun, geldin mi? Yok, daha hastanedeyim Abi. Fizik tedavideyim. ki ay sonra oradaym inallah. Doktor'a da gemi olsun, diyordu. Duymutu hastaln. Bir eyler daha dedi ya, telefon yle czrdyordu ki duyulmuyordu pek. Yine arayacan syleyip kapatt sonunda. indeki utanma tedirginliine dikeldi Doktor. ou beklemediin biimde, de kalka, evrile evrile akp giden yaam byleydi ite! len lyor, lmeyen lmyor; seven seviyor, sevmeyen sevmiyor, her ey kendi mantyla alt st olmu, yuvarlanp giderken doann kat izgisini amak iin didiip duran glnesi insancklar da koturup duruyorlard aknlk iinde! Nasl arard Mustafa'y? Nereden arard? Umarszlk iinde kvranp durduu onca taknt iinde Mustafa'ya ancak sra geliyordu demek; Mustafa yakalamt o sray da! Eme'nin yaamndaki benzer bir sray da Rohat denen adam yakalad demek! zl istersen! Nikolaidis gelmiyor. Bol vaktiniz var Esmeciim; Rohat' karacak birilerini bekleyeceiz! Uyank olursanz kimsenin aklna kolay gelmez oras. Keyfinize bakn! Oturup bir eyler yazmaya alaym; gcm ona yeter benim de yeterse! Gc, tek tk notlar almaktan te ona da yetmiyordu pek, ne o gn, ne de sonraki gnler, saatlerce masada oturmasna karn. Telefonu almyordu. O da kimseyi aramyordu. Mzik, gazeteler, ara sra kp deniz kysnda yrmelerle geiyordu gnler. Niye sak-lasnd; kafasndan bir trl atamad Eme'yleydi bir de! Bir akamst alan telefonu ap da Eme'nin sesini duyunca kzsn m, sevinsin mi bilemedi. "Naslsnz?" diyordu. ki gndr Reklam-Ar'a, iine dnm. Sesi Eme'nin bildii gvenli sesiydi sanki. Bu akam birlikte yemek yiyebilir miyiz? Ne diyordu bu? aalad. Niye olmasnd? Sekiz'de Tak-sim'deki Hacbaba lokantasnda buluabilir miymiiz? Yediydi. Tra oldu; Eme'nin ald ala yeili tirt keten ceketinin altna giyindi, svire'de Esme iin ald hediyeler valizde, almam paketlerdeydi yatak odasnda; toparlayp gtrse miydi onlar? Gelmiyordu iinden. Nasl olsa onundu da, ivecek ne vard imdi? Mavi Yolculuk'a m kyorlard? kt evden. Ky boyu yrd biraz. Arabaya atlad. Sekiz gibi Taksim'deydi. S-raselvilere doru kiliseli sokaktaki merdivenlerden lokantaya gi593 rince avluya kar balkonda, en dipteki masada ap bakt gazeteyi, Doktor'u grnce katlayp yanna koyan Eme'yi grd. Glmseyerek bakarken uzanp elini sk Doktor'un. "Ho geldiniz!" dedi oturunca. Salkl, doal grnmndeydi her ey. Tek salksz olan Doktor'un doal olmayan bakyd. Nesi olduunu daha bir trl kestiremedii bu kzla oturup neyi konu-594 saaklard imdi? Zorunlu deilse olann szn etmek doru olmazd. Kafasndaki her ey onunla ilgiliydi oysa. Nasl oldu ayan? Aksamam geti gibi. Garson isteklerini yazp gidince dnp lokantaya bak Doktor. Pek dolu deildi; turistler vard birka masada. En uygun buras geldi bana. Ekledi Esme, Soluk aldk gibi biraz! Ardan da olsa doal yolunda grnmeli artk ilikilerimiz. Sen doal gryor musun ilikilerimizi? Ksa, souk bir sessizlikten sonra serte yantlad Esme. Doal olmayan ne var, anlamyorum ya, sorun benim grmem deil! Ykn altndayz daha! Duralayp ekledi, Erteledik kimi eyleri. Koullar arlatrmayalm diye duygusallklarn stne kalm dedik! Daha da arlar yoksa! Evet, sen dedin! Ben de katlanacaktm!

Kmltsz-bakyordu Esme. Souk elik yeili mi, meltemde dalgalanan ot yeili miydi gzlerindeki, ayrmak kolay deildi. Gzlerini dikmi sular gibi bakyordu Doktor da. Keke pmeseydin beni, dedi. Kolay dayanacam m sanyordun? Erteleyecek vaktim olmadn anmsattn bana! Garsonun getirdii yemekleri gergin bir sessizlikte, balan nlerine eik isteksizce yemeye baladlar. Yenik dm gibi suskun, durgundu Esme. inden burkulur gibi oldu Doktor. Ne vard imdi saldracak? Saldrmak m bu? Bu yufka yreine de kzyordu ite! Dzeyi de parlak deil dediklerinin; andrr gibi bir ey! Andracak neyim var? Artk yakn deilsek pmesin byle beni, gidip yakn olduunu psn! Bana bor mu dyor? Parmanda oynatacak beni! Kzgnln gz karartan esrikliinden kurtulup gevemesi epeyi bir sre ald Doktor'un. Masalar boalyordu. Uzun sren suskunlua son vermek ister gibi yavaa dorulup bakt Esme. Geti mi? Doktor da doruldu. Anmsad tandk, gizli, sinsi bir glckle bakyordu sanki Esme. Kolay m sanyorsun? dedi Doktor biraz gevemi gibi. Sanmyorum. stersen kolaylatrabilirsin! Sessiz, donuk bakp kalmlard. Doktor bozdu sessizlii. Kim? Ayn kmltsz suskunlukta bakp duruyordu Esme. Kimle yattm duymak istiyorsunuz? Alaylca souk bir bakla ekledi. Dorularn nasl da gznzden kamad kantlanacak; erkek olarak, mutlu olacaksnz, deil mi? Ne diyeceini bilemeden kalmt Doktor. Umutlanmayn, sizi mutlu etmeyeceim! Kafanz da byle eylere takmayn ltfen! Birlikte yapacak bir iimiz var; sorun o bugn. Yardm sznze ballnz sryorsa onu konualm. Vazgetinizse onu da syleyin; bitirelim! Bir ey demeyi nasl gze alsnd Doktor? Bildii Eme'yi karsnda dikilmi grmekten, belli etmemeye alsa da mutluydu, sevinmiti bile! Ksa bir duralamadan sonra, Nikolaidis yolu kapand, dedi. stanbul'a gelme plann deitirmi herif. Baka biri bekleniyor. Sessiz kaldlar gene. 595 Konuk nasl? Yer iyi. O da iyi olmal. Evvelki gn uradm. Sknts yaral ayandan. Ne yapyor? Diyarbakr'da bir doktor'un syledii ilalan kullanyor. Pansuman, merhem filan. Hap alyor ara sra. Ameliyatsz 596 gemezmi. Sinirleri, daman paralam kurun. Temiz tutmaya alyor elinden geldiince. Glmseyerek ekledi, Bol bol da Krte iirler yazyor. Bir gn baslacakm nasl olsa. Niye olmasn? Krte bilmediime zgnm, ne diyeyim? Bir kopya getirebilir misin? Verir herhalde. Ne yapacaksnz? Krte bilen var, okutacam. yle bir bakt boalmaya yz tutmu lokantaya. Birilerinin gz kula stmzde mi, ne dersin? Esme de baknd yle bir, Sanmyorum, dedi. Pek kimse taklmyor gibi bugnlerde. Bu gece uramay dnyorum karya; tam gvenmeden gitmem. ime baladm iin ellerinin altnda sayyorlar belki de! Hi para istemedin! Skntm olmad. Birikmi reklam primlerimi aldm; iyice varslm bugn! Yemei de ben deyeceim.

Kalktlar. knca pek konumadan ar ar yrdler Tak-sim'e doru, el skp aynldlar. Sraselviler'e inen taksilerden birine atlad Doktor. Esme ardndan bakyordu; el etti Doktor'a aynlrken. Gittiinden ayr duyguda gibiydi eve geldiinde. Eme'yle konumadktan eyleri de konuup zme varmlar gibi duyumsuyordu kendini. Balayc tek sz kmamt kzn azndan oysa. Sevdik mi kendimizi byle aldatyorduk demek! lle de gece yans gitmesine artk gerek var myd olann yanna? Dilinin ucuna gelmi, soramamt. Gece onunla m yatyorsun diye sormak aka, daha drstt! Biri varsa, nereden biliyordu ille de bu olan olduunu? Gln olmak istemiyorsan yan unutma da brak kzn yakasn bildiini yapsn! "Sizi seviyorum" dedi, pck koydu; ne istiyorsun daha? Suladn bir de! O da bunalm iinde belki! Cehennemden geti kz. Gelip koynuna girse Viagra alacaksn! e yarayacak m bakalm? Azgnlnla yanp yklacaksn! Hastaln ne olacak? At unlan kafandan, kendine de eziyet etme, kza da! nemli olan adam kazasz belasz dar postalamak imdi. Muhittin'e kald artk. Evet, sinirlerimizi bozmadan beklememiz gerek. Kzn sinirlerini de bozmayacaksn! Durulmutu yatp uyuduunda. O iyimser olgun davranma istenciyle doal geirmeye balamt gnlerini. Bol bol mzik dinliyor, okuyor, arada romana katk bir eyler bile yazyordu. Kula telefondayd. nc gnn sabah, mutfaa inerken sokak kaps alp da Esme girince ard, irkildi de sanki. "Gnaydn!" diye birka adm atp antasndan kard bir kabank zarf uzatt Esme. Elini dudaklanna grr-mt "sus" anlamna. Geiyordum, bir urayaym, dedim. yisiniz. Frndan yeni km scak brek getirdim size! Sa ol! dedi Doktor aknln yenmeye alarak. Eme'nin uzatt zarfi ald. Salona k istersen. ay yapaym. e gitmem gerek. Ge bile kaldm. Sizi bir greyim dedim. Nasl anlannz, geti mi? Glmsedi Doktor; anlamt. yiyim. Daha iyiyim. lalanm alyorum! Sevindim. Bir isteiniz olursa ltfen telefon edin bana. Reklam-Ar'daym. Balayn, bekliyorlar, hemen kmam gerek! Kurnaz bir glmsemeyle 597 Salkla kaln, dedi. kp ekti kapy. Bir sre bakp kald arkasndan Doktor. Duvarlara konumulard! Sevindi. Evin anahtarn kzn sakladn dnnce bir kez daha sevindi. liki kesmek istese anahtar saklar myd? Scak brekler diye uzatt elindeki kalnca zarfa baknca mutlu bir glmseme tm iine yayld sanki. D- np ar ar kt merdivenleri. Ne yaman konspiratrmsn Esmeciim! Masaya oturup at zarfi. Den kk ktta "Yangnda ilk yaklacak ey!" yazyordu. Eme'nin el yazsyd. Yazlan karalayp okunmaz duruma getirip yrtt kd. Krte iirler 53 sayfayd. ri kitap harfleriye okunakl yazlmt. Okumaya alt. Farsa, Trke benzeri tek tk tandk szcklere karn bir ey anlamyordu. Mahmut'un telefonunu evirdi hemen. Alnca takld biraz, beni unuttunuz gibisine. Hadi atlayp kahvaltya gelin, dedi. Bktm yalnzlktan! Bugnlerde arayp uramay dnyorlarm onlar da. iirleri ne diye anlatacakt Mahmut'a? Kimin diyecekti? Gizliliinden sz etmek doru olmazd da... Duvarlara, tavana bakyordu. Dinleme aygt olabilir miydi? Sakl tabancay alp gtrdkleri, eker'i ldrdkleri bir eve dinleme aygt koymak m sorun olacakt! Esme akll kz; bir eyler duyumsamasa... Balkonda oturmak nlem saylr myd? Mahmut'lar geldiinde zememiti daha bunlar. ay, teberiyi tepsilerde balkona tadlar abucak. Kahvalt masasna oturdular. aylar kondu. Ddk, siren sesleri geliyordu. Almaya balam sis vard limanda. Zeynelleri sordu Doktor. Her gn bir dert kyormu. Anlap yeni artrmlar yerin kirasn daha. Onanma da para demiler bir sr. Mal sahibi yeniden dikilmi karlanna, satacam, boaltn diye. Polisin basks diyorlard. Satacaksa alsak m oray? Daha teki i bitmeden, burnunu sokma byle eylere bu kan-klkta! Gidip ierden getirdii zarfi uzatt Mahmut'a.

 Kuzum, nedir bunlar? Diyarbakr'da otelde bir delikanl verdi. Trkclerin yaknymm diye duymu benim iin! Kramadm aldm. Unutup gitmiim. Valizleri kantrrken dn gece geti elime. Evde bir bakar msn? Alp tarar gibi yapt kdara gz att Mahmut, "Olur, bakarm Abi" deyip yanndan ayrmad antasna koyarken Amerikallann Irak Krdistan'ndaki yeni oyunlarndan sz etmeye balad heyecanla. ocuklar gidince, bir trl akla kavuturup zemedii sorunlanyla ba baa kald gene. Vasken-leri dnd. Arasam m, aramasam m sallantsnda kald bir sre. Ortan Ermeni demilerdi poliste. Grnrde bir ey yoktu ya; o soruturmadan sonra peini brakm myd gerekten polis, hi mi izlemiyordu? i rpererek Eme'yi dnd gene. Parman dudaklarna gtrp duvarlan gstererek "sus" diye uyarmas geldi gznn nne, glmsedi. Fnndan yeni km scak brek getirdim size! yle de tatlyd ki syleyii. Kiiliini kapormadan en ac koullara nasl da bir uyma gc vard bu kzn! Ayan srr gibi yrd gnden ne gemiti ki! O ters bulduu her eyin karsna gz kara dikilen canavar kz dt bataklktan annarak km, saa sola atlyor imdi! En ar koullarda koruyup saklad Rohat' kskanmam iin cinsellik koul deil! Genliini kskanyorum senin ben Esmeciim; hibir al nesneden etkilenmeyen yaam dolu genliini! Umarsz biimde kskanyorum Esmeciim; seni senden kskanyorum! zm olmadn bildiim iin kskanyorum. Bana artk uzaktan bakmakla en doruyu yapyorsun belki; ben onu da beceremediim iin kskanyorum. yi deil miyim nedir ben? Nabzna bakt; arpnts vard. kmad o gn. lene doru gelen Yunus'u da gnderdi yemekten sonra. Takntlanndan kurtulmak iin dnmemeye alarak sessizce gezinip doland ev iinde; uzanp uyur gibi yapt ara sra, uyudu biraz, sessiz, mziksiz, durgun geirdi gn. ok ge uyudu on'da yatmasna karn. Sabaha kar gsnde bir any-la uyand. zordil ald. yi duyumsamyordu kendini. Dald. Ge599 ne gs aalaryla uyand dokuz'a doru. nceden bulants vard. zordil ald gene. Tuvalete gidip dnnce giyinip indi merdivenleri ar ar. Avludaki koltua oturup dinlendi biraz. imdi pek kt duyumsamyordu kendini. Telefonuna bal hastane cankurtaran numarasna bas. Yirmi dakika oldu olmad aldlar kapy. Ne sedyeye uzand, ne serum taktrd. Hasta-^00 nede inince, sedyeye yatrmak iin stelemelerine aldrmadan odasna da yryerek gitti. Ne bezginlik, ne yiitlik gsterisi, ne de lm beklemekti yapt; yle yapmak gelmiti iinden. Zorlanmamt da yrrken. Hastabakcnn yardmyla soyunup bir don bir atletle (Pijama, amar almamt yanna) yataa uzandktan biraz sonra, inceden, souk bir ter bast gvdesini. i ekilir gibi oldu. Glmseyen yzle Doktor Neide grnmt oda kapsnda. Sevecen karlama szleriyle birlikte, nabzna, tansiyonuna bakt, cierlerini, yreini dinledi. Bacaklarn, ayak damarlann yoklad. Dnden beri neler yediini sordu. Elektrosu ekildi, kan alnd o ara. Karsna oturmutu Doktor Hanm. ok mu yordunuz kendinizi? Yormu muydu? Bilmem. Gnlk kouturma ite! zldnz m? Bir skntnz filan? ster istemez oluyor bir eyler. Hayr Doktorcuum, sizin iin olmayacak artk! Konutuk bunu; siz de bilirsiniz. Neyi, nasl anlatacaksn bu kadna imdi? Esme Hanm gryor musunuz? Gene kt! Esme Hanm belledi bir kez! Ara sra. Ardan ban sallad Doktor Neide, Kan sonularna bakalm. nemli bir ey yok, umuyorum ki. Yalnz en az iki ay daha her trl yorgunluktan uzak duracaz; hibir eye aldrmayacaz, her eye bo vereceiz Doktor! I Eme'yle yatmayacaksn, o bakasyla yatarsa da aldrmayacaksn, diyorsunuz deil mi Doktor Hanmcm. Kocan baka biriyle yatsa sen ne yapardn cad? Glecekti aclkla, tuttu. Birka gn konuk edeceiz sizi, diyen Doktor Neide gidince telefonu ald. Giysilerini, di frasn, tra takmn getirtecekti evden. Esme geti iinden nce; Yunus'u arad. O gne kadar sylemedii,

bahedeki incirin kovuunda duran anahtarla girip evden getirmesi gerekli eyleri yazdrd. Uzand. Evet, dnmeyecekti; hibir ey dnmeyecekti. Kimseyi de aramayacakt. Durdu sznde. Gazetelerle, parlak resimli magazinlerle, ara sra televizyona bakmakla geirdii gn iinde onu da arayan olmamt. Kan tablosu, snn gemi bir-iki ey dnda iyi grnyordu.Elektrosunda yeni bir deiiklik yoktu. Rntgenlerin, sonografilerin sonucu da kayg verici deildi. Kimi ilalan deitirdi Doktor Hanm; kimilerinin lleri deiti. Yinelenen eski sk uyanlarla hastaneden kt drdnc gn. Uymayp da ne yapacakt Doktor Hanm'n dediklerine? Rohat gitse nemli bir gerginlik nedeni de kalkm olacakt belki ortadan. O gn kp yrd deniz kysnda. le yemei iin kydaki balk lokantasna giderken eker'i anmsad aclkla kapsna yaklanca. Burada taklmt peine. Nasl kymlard canavar herifler. Eme'ye sylemediine iyi etmiti de, yalan sylemi olmann arl vard gene de iinde. Doruyu bilmek Eme'nin de hakkyd! Elinizden bir ey gelmiyorsa olup biteni doal karlamak, katlanmakt yaplacak ey! Akam gnein batn seyretti balkonda. Bir tek rak iti yemein yan sra. Mutlu saylmazsa da gergin de deildi yattnda. yice bir uykudan sonra ayn geveklikte kalkt sabah. nip gazeteleri ald kapdan. Yunus erken gelirdi bugn, o dzenlesindi kahvalty. kt balkona, koltua oturup gazeteleri anca daha ilk bakta donup kald gzleri aklm gibi. Beyolu'nun ara sokanda, gpegndz, drbnl tfekle kafasndan vurulan gen, diyordu iki stun gazete. Oydu. Bir daha bakt inanamadan; resmini de koymulard, 601 Zeynel'di. Neler neler gemedi bir anda kafasndan. Alamak da geti. Canavarlar sevindirmekten baka neydi ki bu alakla alamak? teleyip att gazeteleri. arpnt balamt; izordil ald dilinin altna. Gzlerini kapatp bir sre kald ylece. Durulur gibi olmutu. Mahmut'u arad telefonla. Hemen ald. Evet, dedi Mahmut, duyduunuz gibi Abi. Morg'tayz, 502 l iin. Bana ta derek ld, diye rapor alm polis. Akam uranm. Akl Eme'deydi imdi de. Arad cep telefonundan, kapalyd. Kalkp kk defterden Reklam-Ar'n telefonunu karp evirdi. Esme Hanm gelmedi dedi, santral kz. Kendini tutmasa kt olaslklar gezinmeye balayacakt iinde. Kuruntuya kaptrma; kz da arama zrt prt. e ge gelebilir, gelmeyebilir; yrei karatmak iin neden deil bunlar. Mziine dn sen! Akam ge saatte Mahmutlar gelinceye kadar eitli mzikler dinlemek, sevdii ressamlarn reprodksiyonlanna bakmakla geirdi gn. yi de oldu. Durulmu gibiydi Mahmutlar geldiinde. erife'nin gzleri alamaktan kpkrmzyd. Mahmut acl, arbal grnmn korumaya alyordu. Konser provasndan kmlar arkada. Zeynel ortada. Bir-iki adm atmlar sokakta, t diye bir ses duyulmu sadece. Zeynel yz koyun dm. ocuklar daha ne olduunu anlayamadan sivil polisler m, doktora gtryoruz diye karga tulumba alp gitmiler Zeynel'i. Bir de rapor karmlar bana ta dt diye. Nereden ate edilmi? Yandaki iki bo binann birinin st katlarndan drbnl tfekle. Srecek bu i! ine ar karanlk bir glge dt Doktor'un. Bu ocuklarla yapacaklar ibirlii iin ne dler kurmaya balamt ekinerek de olsa. imdi ne yapacaz Vaskenciim? zlmeyeceim, her eye bo vereceimi hi unutmamam gerek deil mi Doktor Neide Hanm? Olur, unutmam! Suskunluk basnca, antasndan Doktor'dan ald Krte iirler zarfn kard. iirleri bir solukta okudum, dedi. Parlak olanlar var, orta I kararlan var. Kt iir yok burada. Bu adam kimse nemli bir air Abi. Bir kt ekip kard zarftan. Birini Trkeletirmeye altm, siz de bir grn, diye. Sylemeye gerek yok Krtesi evrisinden gzel. Alp okumaya balad Doktor.

"ldrmeyi rettiler mor iekler kanl.Zinom Akan Frat'ta dumanl da balarnda trklerimiz ldremediler Nakl kilimlerimiz sidikli karakollarda stnde kan Ikl naklanndayz biz o kilimlerin gremediler ldrmeyi rettiler bize Zinom mor iekler kanl iki kuduz it lmpeimdeler sen yanmdasn Dnlerimiz newroz halaylarmz yaylada kuzu melemeleri Akan sular avlanda oynaan alabalklar nereye gitsem yanmdasn Dourup emzirdin dalara saldn bebelerini Zinom Sancldr yeilli sarl krmzl ieklerle dnmeleri ldrmeyi rettiler bize Zinom mor iekler kanl" Bitirince masaya brakt iiri, Evet, dedi aclkla, bu rezil soygun dzeni ldrmeyi rettike tm iekler kanl! evreni geni, dleri scakt, insancayd iir. Etkileyici bir duyarl vard. Bastrabilsek! akn bakt Mahmut. nce yazan bulunsun, dedi. Burda olmaz. Belki darda. Mahmutlar kalknca yalnz evde ne yapacana bir sre karar veremedi Doktor. iirleri, mzik rafinn arkasndaki bir bolua koydu. Eme'yi arad sonunda; kapalyd cebi. Reklam-Ar iin 603 geti bu saat. Muhittin'i arad, o da kapalyd. Oturdu, kalkt, uzand, du yapt, mzik dinledi, kitap kartrd, doland ev iinde; ge saatte uyuyabildi ancak. Sabah ona doru kalktnda iyi duyumsamyordu ya kendini brakmak da olmazd. Reklam-Ar' arad. Bugn de gelmemiti Esme Hanm. Hasta filan myd? Duralayp "Bilmiyoruz efendim" dedi santraldaki kz, kapatt. 604 Cebini arad, o da kapalyd. Muhittin'i evirip aldrd uzun uzun; kimse kmyordu telefona. zgn, akn, umarsz beklemekten baka yaplacak baka bir ey yoktu. Uzand le yemeinden sonra; uyumutu. Altya doru kp kyda, denize, gemilere bakarak yrd biraz. Rohat' gtrecek bir tekne bulunamayacak myd? Artk u i bitseydi bari. Beyolu'na kp Zeynel'in vurulduu soka grmek geldi iinden. Galatasaray'da arabadan inince evrede gelip geenlere yadrgar gibi bakt. Aralarnda sevgiyle dolaan yaam dolu bir gen adam kahpece pusuya drlmt; sanki ne ayrtndaydlar, ne de umu-rundayd kimsenin! Bilmem hangi futbol takmnn kazand ma iin barp aran bir kalabalk, ilerdeTaksim'e yryordu. Gz kayd sinema reklamlarn, vitrinleri ar ar geerek sokan bana geldi; durup kald orada. O k saan gen insan burada karartmlard ite. Ykld kap nne, st katndan ate edilen arkadaki eski bo yapya, kanl talan inerse boylu boyunca uzanm bir gen adam inicitecekmi duygusuyla tek adm atamadan kmltsz durup bakt bir sre! Dnp yrd ar ar. Ne yapacaktk biz bu lkede? Yetimi en iyi genlerini dman gren toplumda yaamak ne ar iti! Esme niye ortalarda deildi gene? Yol stndeki bir kafeteryada bir eyler yedi. Yorgun, bezgin Tepeba'na yrd ar ar. Iltl Halic'e, glgeler iindeki Sleymaniye, Fatih srtlanna bakt yreinde bir arlkla. Gzel insanlarn mutsuz yaad kent mi olacakt hep bu gzel stanbul? Bir dalgnlktan uyanr gibi arabaya atlayp eve geldiinde onu geiyordu. Merdivenleri kyordu ki, telefon ald. Heyecanla at, Muhittin'di. I Neredesin Abi? imdi girdim, evdeyim. Yol stnde, kedeyim ben de. Yorgun deilseniz, gezdireyim sizi biraz. ok iyi edersin Muhittinciim! kt evden. Soka yryp yola dndnde kede bekliyordu mersedes. Yaklarken Muhittin uzanp amt kapy, yanna oturdu. 605 Ho geldin! Bunalmtm. Sessizce arabay srd Muhittin. Eme'yi grdnz m? Bir minik ku souk kanat rpm gibi oldu iinde Dok-tor'un. Telefonu kapal. Reklam-Ar'dan da yok, dediler. Bir sessizlikte yreine kayglar saldrd; kt bir ey var! gndr gelmiyormu, dedi Muhittin. Duralayp srdrd,

 Polis gelmi Reklam-Ar'a. Nerede diye sorup durmular? Susukunluk kmt. Samatya'y geiyorlard. Duydu, saklanyor demek. Siz de bilmediinize gre... Dnp bakt Doktor'a, ... bizim evde belki de. Niye olmasnd? Snacak baka yeri yoktu ki, Doktor'un bildii. Ne olacak imdi? nce u kz bulalm. Adam bekletiyoruz orada. Dan yolculuk? Bir-iki gne belli olacak. Bir duraksamadan sonra ald gene Muhittin, Onun iin geldim size. Ne dersiniz, bizim eve bir gidelim mi? Kz oradaysa daha iyi belki de! Hi kmasnlar! Tam bir aklkla dnemiyordu ya, kar kacak nesi vard bunun? Senin ban da iyice derde sokmayalm Muhittin! Glmsedi, Derde sokalm demitik! Bir sessizlikten sonra, vitese uzanrken dalgn mrldanr gibi ekledi. Bir boka yaramann tadn karyorum! Yetti pezevenkliimiz! Yola koyuldular sessizce. evre yoluna girerken bir byk marketin parkna girdi Muhittin. Bir eyler alaym, dedi. kmayn evden diyeceiz, ora-daysalar! Ne yiyip, ne iecekler? Siz bekleyin burada! yi rgt bu olan! Biraz sonra iki kocaman poet yiyecek, iecei getirip arkaya att Muhittin; yola ktlar. Ankara'da kaldm yllar Dev-YoPcularlaydm ben. lk eylemde kullandm arabay almtk! Bir avukatn dklen Ford'u! Doktor glerek bakt. Byle gece yansyd. ktk; molotof kokteyli atacaz bankann camlarn krp. kiiyiz; Sadullah birisi. imdi ba hrsz bankac! teki Fehmi. Kayp; nerede olduu belli deil olann. Otuz yla vard neredeyse. Alayl glmsedi. Epeyi yol almz! Bugn mersedesle ktk eyleme! Serveni seviyorsun. Seviyorum! Serven tutkusu olmasa insanlar dnyay bile gezip renemezlerdi. Kapitalizm bundan kazanyor belki de. Servene kkrtan bir yan var! Gcn varsa atl, soy soyabildiin kadar! Soyulmaya herkes alkn nasl olsa! Kpry geip skdar yoluna saptlar. Susmulard. Eve doru yol aldka artan bir gerilim iinde Eme'yle doluydu Doktor. Ya orada deilse ne olacakt? Rohat oradaysa ne konuacakt adamla? Doanclar'dan kvrlp ara sokaklardan eve yaklayorlard. Cebinden bir anahtar karan Muhittin bozdu suskunluu. Deniz grnd. leride, soldaki sokan sonunda duracam. Bu, evin yedek anahtar; bununla girersin almazsa. nip keyi dndnz m, solda nc kap, bizim evin bahesi. Sa, solu kollayarak girin, paketleri brakp dnn hemen! Ora-daysalar; kimseye amasnlar kapy! Telefon kullanmasnlar! gn sonra arayacaz onlar. Dnte burada deilsem, sokak bana doru yryn, yoldan alacam sizi. Tam gerilime dmemek iin diretme abasnn pek yaran olmuyor gibiydi Doktor'a. zordil ald dilinin altna. Arkadaki poetlere uzanp kucana ekti biraz glkle. Ne de ard! Araba durur durmaz indi hemen. Elinde poetlerle yryp keyi dnd. Pek kimseler yoktu grnrde. Denize kar yan yana dizilmi baheli varsl yaplannn gece yars uykusuna dalm umursamaz sessizliindeydi her ey. nne ardna bir kez daha gz atp girdi baheye. Sessiz, karanlkt ev. Yrei kt kt atyordu. Kapy vursa myd, yoksa asa myd dorudan? Yaklamt ki, ald kap. Girdi hemen. Karsndaki alacakaranlkta Eme'yi bulunca arplm gibiydi mutluluktan! Kapy hemen kapatt Esme. Oturun uraya ltfen, dedi. Ah, sizi niye sokuyoruz bu ilere? Umarsz, aclyd sesi. Giriteki sandalyeye oturmutu Doktor. Korkuttun bizi! Rohat? Arka odada. Gzm, perde arkasndan darda benim. Bahe kapsna gelince grdm sizi. Baka yapacak bir ey yoktu; balayn! O kayp hemire,

Yaar buldu beni sabah, Reklam-Ar'n kapsnda. Nereden rendilerse, Polis gene gelebilir sana, sakn ele geme, dedi. Reklam-Ar'da aram polis seni. Ban sallad Esme, amadm gibisine. nerilerini abucak sralad Doktor. Yiyecek getirmiti. Hi kimseye grnmesinler, kap, telefon amasnlar; beklesinlerdi. zm bulundu mu ge607 lecekti Doktor. Cebindeki tm paralan, yz milyon kadard, karp uzatt, Para ekemezsin bankadan. unlar al! Sessizce dinlemiti Esme; uzatlan paray da ald. ok ksa bir suskunlukta gz gze bakp durdular. Evin alacakaranlnda tek yan Eme'nin gzleriydi sanki. Beni pmeyecek misin Es608 meciim? Gene o ac szleri sralaman iin mi? erde de Rohat var! Birden toparland, Sa olun, dedi Esme. Sizi bu ilere soktuum iin nasl zlyorum bilmezsiniz! Ne olur, iyi bakn kendinize! Eme'nin, gizlenemez biimde ac ykl bir sesle sylediklerinden sonra uzatt elini sessizce skp dnd; at kapy usulca, baheye kt. Kurtulamad bir ary dindirmek iin mutluluk veren bir ezgi dolanyordu sanki derinlerde, iinde. arpnt filan da duymuyordu. Ona, g durumunda el atabilmi olmann onurlu sevinciyle yola kp keye indi. Araba yoktu. Yolun bana doru yrrken arkadan ar ar gelen mersedes durdu yannda; atlad hemen. Orada m? Evet. Sevindim. nemli bir i grdk. Sessiz sokaklardan, boalm ara yollardan syrlp devinimli evre yoluna kp da gazlaynca suskunluu yeterli grm gibi, Bana sorarsanz, o kz da gitsin Abi, dedi Muhittin. Buralarda durmasn! nce bir tepkiyle kzacak oldu Doktor! Ses karmadan dnmeye balad. Muhittin uzanp tua basnca sterio, tatl bir Gney Amerika mzii doldurdu arabay. Devinimli, scak ezgilerin eliinde ilerine ekilmi gibi konumuyorlard artk. Boalm yollarda byk bir hzla koturarak evin kesine geldiklerinde arabay durdurup dnd Muhittin. Birka gn iinde arayacam sizi sanrm. nmzdeki hafta Portekiz'e gitmek zorundaym; tad kamadan bitirmemiz I gerek bu ii. yi geceler Abi. Salkla kaln! yi eyler dnn! Doktor "Sa ol!" deyip inince srd arabay. Yorgun, ister istemez kaygl, ama umut doluydu eve geldiinde. Yarn her eyi daha salkl dnecekti. Dua girip yatt hemen. yi uyand ertesi sabah da. Kahvalty balkona hazrlamt Yunus. Anahtar incirin kovuundan alp giriyor, giderken de oraya brakyordu artk. Kahvaltdan sonra masasna geip inceden dnmeye, sorgulamaya balad her eyi. Her an lebilirdi. in gerei buydu. Vasken'i biliyor herifler. Onu da kaldrrlarsa ortadan, kimlere kalacakt bankadaki para? Ne yapsnd? Muhittin'e mi braksnd? Gld. Olmayacak eydi ya, hani byle bir tasary benimsese, en ustaca o kullanrd bu paray! Mahmutlar vard belki; tm iyi niyetlerine karn, becerilerine, yeteneklerine gvenmiyordu onlarn da. Eziktiler. Atak, yakalayan biri olmak gerekirdi bu i iin. Eme'yi niye dnmyordu? Nasl dn-snd? Doruydu Muhittin, buralarda kalabilir miydi artk o? Buralarda kalanlar ne yapabilirdi ki bu yabanl ortamda. O buna yanar myd, o da ayr sorundu. Sz gemiti nceleri; pek yakn bakmamt. Yaral Krt iin ikenceye yatan Esme miydi ki yakn bakmayan? Bu deiiklik nedendi, nasl olmutu peki ? O gn, o gece, ge saatlere kadar birok kez yineleyerek sorgulayp durdu iinde kvranp durduu btn bu sorunlar. Her eyin merkezinde de kapal kutu Esme vard sonunda! Sevmek de gt, yakalayp anlayabilmek de! Beni ldrecek bu kz! Esme, deyip duruyordu; peki, o hi mi deimemiti o gnden bugne?Tanr m sanyorsun sen kendini? Bir tek o deimez! ou byle zamanlarda olduu gibi bir alaturka ark geldi diline; acl bir alayla gld! "mrm seni sevmekle nihayet bulacaktr/Yalnz senin aknla ruhum solacaktr!" Kimilerimizin ackl glnesi dzeylerini nereden grecektik bu gln arklar da olmasa! indeki tm kukular kovalayp ie

koyuldu ertesi sabah. ki gn boyunca, kentte elenmek iin gezinir gibi dolap tasarlad biimde, dnd tm konularda gerekli ura verdi ar ar. Bankalara girdi kt, notere urad, fotokopiler kartt. Umarsz grnen sorunlar tam doyuma varmadan da olsa, bir biimde zm olmann buruk sevincini tayordu ikinci gnn sonunda. Kalan tek ey en yakn yoldamz sabrla ba baa verip beklemekti artk. nc gn beklerken gerilime decek gibiydi. G tuttu kendini Muhittin'e telefon 520 etmekten. Ne olursa olsun yarn arayacakt. Gece televizyonu kapatm, yatmay dnyordu ki, ald telefon. Muhittin'di; bekliyordu kede. Heyecanla frlarken gergin sinirlerini daha da germemek iin tutmaya alt kendini. Arca indi merdivenleri, evden kp ekti kapy. Bo, sessiz sokaklara gz atarak keyi dnd, bekleyen arabaya yrd. Biner binmez srd arabay Muhittin. Ho geldin Abi! Sa ol! Tamam m? Gibi! Sizi evin yaknnda brakp ayrlacam imdi. Tek mi gidecek? Esme de gitmeli. Konuacam. Anlatmaya balad Muhittin. Yarn sabah tam bete bir kadn gelip evden arabayla alacakt onlar. Valiz filan olmayacakt yanlarnda. Kzkulesi karsndaki bir motora bineceklerdi, eitli yerlerden gelip kyda toplanan kadnl erkekli bakalarna da karp. Elence dn amatas iinde aktaki byk tekneye gideceklerdi birlikte. Tekne hemen kalkyordu. Gerisi, yollar ak olsundu! Sorular dolamaya balad Doktor'un kafasnda. Neyin nesiydi bu tekne, ne lde gvenliydi? Uyduruk bir pasaport filan verilmesi gerekmez miydi? Bunlar sormann ne yarar var imdi? Kayglarn anlam gibi ald Muhittin. Eski bir balina teknesi; yat gibi demiler. Ben grmedim; lksm ii. Norveli varsl bir balknn olunun tekne. Kristina, sabah gelecek kadn, aslnda gazeteci; kaptann oluyla imdi. Bizimkilerin yakn. Bizim bu evde de kalm birka kez. Onlar ayarlad btn bunlar. Olay nasl biliyorlar? Polisin kovalad zavall Krtler yks. Bir duralamadan sonra ekledi, Kaptann olu anarist eilimliymi, dediler. Ne bok olduu belli deil, kanlar, herifler bir sr. Aslna bakarsanz benim iim de pek rahat deil Abi! Narkotik polisin gz stndedir bunlann. Ama, baka yolu yoktu. Ben br gn gitmek zorundaym. ki hafta sonra bizim Stelyo gelecek teknesiyle. O bu iin kurdu. Bekleyebilir miydik? Bir sessizlikten sonra ekledi. gn iinde Atina'dan bir haber alp rahatlarz inallah! skdar'a yaklayorlard, Geen geceki gibi mi yapalm? Hayr. Eme'yi kandrmam uzun srebilir. Ben kar giderim. Doanclar'da sokaa sapnca indi arabadan Doktor. El skrlarken glerek uzand Muhittin. Esme diretirse yer bulsun kendine, dedi alayl bir glckle taklarak. Ev sata kt dersin! Hepimize iyi anslar! steksizce glmsedi Doktor da. Tek tk birilerinin grnd sokaklarda yrmeye balad denize doru. Ne kadar tutmaya alsa gittike artan bir gerginlikten kurtaramyordu kendini. Yaamnn en sorumlu gecesinde, bilinmeze gitmeye kan-drabilmek iin nasl konuacakt, neler diyecekti bu kza imdi? Muhittin'in ii pek rahat deilken o nasl gze alabiliyordu byle bir eyi? Kalp bu canavarlara yem olmak daha m iyiydi peki? evreye baknd yeniden. Soka dnp evin bahe kapsna yaklarken tm tedirginlikleri atmaya alt kafasndan. Doruydu, eriydi; seenei kalmam bir yoldaydlar artk; dnlemezdi. Yreinde arpntyla baheye girip yaklarken bekledii gibi aralanmamt kap. Kzacak oldu! Dnp baheye, yandaki yaplara, pencerelere bakt. Sessizdi her yan. Ardan vurup nklatsa myd bir-iki? Cebinden anahtarlan kanp soktu kilide; 611 I eviriyordu ki arkadan ekilerek ald kap. eri girip kapatt hemen. Alacakaranlk sofada dikilmi, Balayn. Dalmm! diye fsldayan Esme vard karsnda.

 Oturalm, dedi Doktor. Konumamz gerek. El skp yandaki odaya geerek yakn koltuklara yz yze 612 6*ki oturduklarnda heyecan biraz krlm gibi oldu Dok-tor'un. Sokaktaki lambadan gelen kla alacalyd oda. Eme'nin k glge oyunlanyla deien yzne, ara sra yeil parltyla akan gzlerine bakarken karanlkta sevitikleri ilk geceyi, rpertiyle anmsad Doktor. Duygusalla kaplmayacakt. Bir skntnz oldu mu? Bunaltc bekleyi dnda hayr. Yarn sabah be'te gidiyorsunuz? Doruldu Esme. Ben de mi? Evet, sen de. Duraksad, Burada kalabilir misin artk? Sessiz, dnceliydi Esme. Nereye gideceiz? Ayrntlar ben de bilmiyorum. Yarn sabah bir kadn gelip alacak sizi buradan. Atina'ya sanyorum. Benim senden nemle istediim ey, vardnz ilk durakta hemen beni araman! Umarm unutmazsn! Hayr unutmam. Bir duralayp anlat ar ar. Hi kesmeden, sessizce dinlemi, sonunda dalgn, dnceli kalmt Esme.Uzunca bir sre suskun kaldlar. Siz ne yapacaksnz? Ne mi yapacakt? Dnmemiti Doktor. Aclar iinde bekleyecekti; baka ne yapacakt? - Size de gelebilir bunlar? Bana ne diye gelecekler? Bilmiyorum, iimde kt duygular var. Beni soracaklardr en azndan. Geende sordular. Ona benzemeyebilir bu kez! Suskunluk kt gene. Byle bir olaslk aklna gelmemiti Doktor'un. Hem arp sorsalar da, saklad yasad, nemli bir giz mi vard u karma olaynn dnda? oktan gitmi olurlard onlar da. Bu siyasal koullarda, bu salk durumunuzla, yalnz bu olaydan dolay deil, doalnda da, asl sizin kalmamanz gerek bu gvensiz, gerilimli lkede. Sevecen, uyarc szlerle duralad Doktor. Duygulandrdn beni Esmeciim, dedi. Baka bir gerei de unutmamak gerekiyor. Bu saatten sonra gerek duymuyorum bu tr kayglara! Burada kalrsam basklar altnda leceim belki. kp bir yerlere gidersem zlemle kvranarak lrm. O daha ac olacak. Bir gnler ektim, bilirim. Gcm kalmad; dayanacak yata deilim artk. ken sessizlik belirgin acy bytyor gibiydi. nanmyorum bu szlerinize! dedi Esme tepkiyle. Yaamnz devrimcilie adam birisiniz, ben yle biliyorum, yakmyor size her eyi byle lme balamak. Nerede olursa olsun yllarca yaayacaksnz daha. Kendimizi kollamazsak olur mu? Farlan oday yalayarak bir araba geti sokaktan. Karanla ekildiler siper eder gibi. Sizi bylesine soktum bu ilere; yreim kanyor imdi de. Peki, yarn gideceim ben; ama siz de kn, kalmayn burada! Neyin, nereden patlayaca bilinmiyor bu ilerde. Sizin banza bir ey gelirse, ne yaparm sonra ben? Kendime kyarm ancak, baka ne yaparm? Hele son szler ylesine itendi ki aalatt Doktor'u. 613 Sonunu lme balamak asl sana yakmyor Esmeciim, dedi. Gln oluyor biraz da. Niye kyacakmsn? Hep kar kmaya kalktn doruyu artk grdn sanyorum. Sen yaamn basndasn, ben sonlardaym. Bu gerei deitireme-yiz; gerek bizi deitiriyor. Geen yl byle bir karanlk odada baladk seninle. Bugn de bu karanlk odada ayrlyoruz. So- nunda klan yakmtn geen karanlkta dayanamayp anmsyor musun? Bugn yakamayz! Bitti! nce sen deitin! G ama, ben de almaya almak zorundaym. Bunlar bir yana brak da ltfen dinle beni imdi. "BRARADA" tasarsndan birka kez sz etmitim sana' diye alp ar ar anlatmaya balad. lk dnp tasarlayan lm doktor arkadalarn, Ferdaneleri, olaya mafya'nn karmasn, svire'de Vasken'le Ovsanna'y,

Mahmut'lar, Zeynel'i anmsayabildii ayrntlaryla anlatt. Soluklanr gibi duralad bir, Bak Esmeciim, dedi. Sevgimizin dnda bir olay diye de alabilirsin bunu! erde yatan adam kurtarmak iin bylesine aclara katlanmasn bilen biri olarak senin bu ii stlenmeni istiyorum. Cebinden kard kalnca bir zarfi at. Bankada Vasken'le ortak, iki milyon yzyetmi iki bin eu-ro'luk hesabmzdaki tm haklarm sana braktm gsteren belge bu. Seninle ilgili boluklar Vasken'le tamamlarsnz. ken ar sessizlii datmak ister gibi, kard iirler zarfn uzatrken Rohat'n iirleri, dedi. Okudular. Bir de eviri var. Gzel. Orada yaynlarsnz artk. Gene bastran ar sessizlii Eme'nin rkek sesi bozdu uzunca bir sre sonra. Ne diyeceimi bilemiyorum. Beni akna evirdiniz. Duraksayp ekledi, Sa olun, gveniyorsunuz bana, gzel de; byle bir sorumluluu nasl stleneyim ben? Birden ayd Doktor. Kza sormadan, olurunu almadan olup bittiye getirmiti sanki ii! Bala Esmeciim, dedi. Bu bir neri; hibir etki altnda kalmadan karar kendin ver! Olmaz dersen zlrm, ama krlacak deilim sana. Bu i ancak gnll yaplabilir! Gerilimli, souka bir sessizlie dtler gene. Uzunca bir bekleyiten sonra ald Esme. Siz de balayn beni, gze alamayacam! Ar bir parasal yk. Nasl girerim altna, nasl stesinden gelirim? Ama, gerekten krlmayn bana! Kendime krlrm Esmeciim, sana deil! cebinden kard bir tomar paray uzatt. Nedir bu? Yirmi bin dolar. Uzatr gibi olduu elini ekti Esme. Ama bu ok. Hibir sorumluluu yok bunun Esmeciim. Bu benim param, istediin gibi harcayabilirsin! Mafya'dan kurtardm, muduyum. Tam yerinde kullanyorum. Ama... Serte kesti Doktor, Bak buna krlrm! Uzanp Eme'nin ellerine brakt tomar. Taklarak ekledi. Araba istemedindi. Bir geziye k bari! "Sevgilinle" diyecekti, demedi. Don gmlek ayrlyorsun lkeden. Beni sevmek zorunda deilsin Esmeciim ama, byle bir gnde azds oktusu olur mu bunun? Bu kadar m uzaklatn benden? Sen vermez miydin? Bast basacak sessizlii nlatr gibi direnen bir sesle bozdu Esme, Uzaklamadm! Uzaklaacaksn Esmeciim! Saatine bakt Doktor, bir'e geliyordu. Kalkaym! Servenli bir yolculua kacaksnz; siz de uyuyun biraz. Kkrtcyd syledikleri, biliyordu. Aslnda nasl da istemiyordu gitmeyi. - Ne uyumas? uraya, kanepeye uzanp sabah bekliyorum. air ne yapyor? Bilmem! iirler sylyordur odasnda her halde. Ne anlam vereceini bilemedii u bir-iki sz, inanabilse mutlu edecekti sanki Doktor'u! yle miydi gerekten; gnlerdir ayn ev iinde, ayr dnyalarda m yayorlard bu adamla bu kz? Olabilir miydi byle bir ey? Soramyordu ite ak ak! Yemeini gtrnce grdm sadece o nk! inden karsa yakalanp mutsuz olaca kurgusal bir ortamda yayor sanki! D dnyaya almazsa yaad oklardan kurtulmas kolay deil. O canavarlarn eline dmesin bu adam! Bir grsek mi? Biraz daha kalmasna yarayacakt en azndan. Doruldu Esme. Bakalm. Uyumamsa. Odadan kp merdiven yanndaki dar, karanlk bir koridora saptlar. Duvarlara tutunur gibi attklar bir-iki admdan sonra nnde durduu kapy ardan

tklatt Esme. Yineledi. Ses yoktu. "Uyumu" diye fsldad. Tam dnyorlard ki, karanl biimlendiren yapl bir glge belirdi ardan alan kapda. Yardmcmz grmek istedi sizi. Sessizce ekildi glge. O bouk, atall sesiyle, Buyrun! Ho gelmisiniz, deyip uzun, aksak bir-iki admda kar duvar kysndaki divana oturdu. Yakndan grebilmek iin gidip yanna iliti Doktor. Geni omuzlar, kabark gs, uzam, dank salar, pencereden gelen klarn glgeledii kaln izgili yz, kuytulardan bakan koyu renkli gzleriyle yakkl bir adamd bu. Ho bulduk. Ayanz nasl? Szlyor ya almm! Bakmak istiyordu Doktor da, nesine bakacakt bu karanlkta? Yarn gidiyorsunuz. Dikeldi adam. Yzndeki sevin karanlkta bile grlr olmutu sanki. Eme'ye bakt. Essah mdr? Glmsediler. Bir tatszlk olmazsa yarn bitecek bu i. Duralayp ekledi Doktor. iirleriniz gzelmi. Bana bir eviri verdiler, ok sevdim. Hangisidir? "ldrmeyi rettiler bize mor iekler kanl Zinom." Ban arca sallayp Krtesini sylemeye balad Rohat. Em elimandin kutine kullken xemr xwn ne Zna'm Li ber ava derate kilamen me, li sere piyayen me le nikarn bi-kujin Meren me yen nean li qereqolen big li ser neqsan xwtn Em li ser wan neqsen bi ewq in em nedtin. Em elimandin kutine Zna'm kullken xemri bi xwin Du seyen har mirine dane d min tu li ba min i Dawet govenden me, newroz ahiyen me, li zozanan barna, berxan Xumexuma peman, seken masiyan bipme k li ba min tu. Te dergen xwe r dan bere wan hi piyan ve kir Zna'm Zehmet e vegera wan bi kullken kesk sor zern Em elimandin kutine Zna'm kullken xemri bi xwn Anlamadklar dilden de olsa, yrekten sylenen iir, sarsc bir duyarlk esti -misti odada. Sustu Rohat. Baslmas gerek bunlarn, diye Doktor ald hemen. Rohat donuka bakyordu. Baslacaktr bir gn, dedi. O blgede de baslacaktr. Bir an susup ayn bouk, atall sesle ekledi. Zinom trksn syleyemeyecek onlarn! Bizi kana bomulardr. Sarslmaz bir inancn duruluu, derin bir acnn umarsz burukluu vard szlerde de, doulu syleyite de! Ar suskunluk iinde dalgn kaldlar bir sre. Cokusu kalplara dklm Do-618 u rinin Leyla ile Mecnun, Ferhad ile irin benzeri, Dok-tor'un da Krt edebiyatnda duyduu tek yapt olan Mem-u Zin'den szlp km bir kahraman duyarlndaki bu kocaman adamn da iekleri gibi alm yreine yabanc kalam-yordu insan. Kalkt Doktor. Rohat da kalkmt. El sktlar smsk. Pene gibiydi elleri. Yolunuz ak olsun! Sa olasan Emice. Kurtulursam senin iin de yazacaam bir gn! Doktor glmsedi aknlkla; neredendi bu imdi? Nereden olacakt, adamn ezik sevgiler dolu yreinden! Siz de sa olun! Onur olur benim iin. Kurtulacaksnz. ok da gzel eyler yazacaksnz. Geecek bugnler. Eme'yle kp kapattlar kapy. Salona geince karlkl dikilip kaldlar karanlkta. Esme bozdu sessizlii. Sizi, bu saatlere kadar yorgun, uykusuz brakmak kahrediyor beni! Biraz daha kalsan demek istiyorsun deil mi Esmeciim? Bu gece de dnrsek onu! Usulca odaya geip nceki yerlerine oturdular. Gze almana demi! lgin bir adam bu! Naiv! Koruma gerei duymu gibi, Krsal blge itenlii, dedi Doktor. Aptal deil! Sizin iin yazaca iiri merak ediyorum. Senin iin yazacaklarn merak etmiyor musun?

Bir an duralad Esme. Sz daha sivrilmi gibi oldu sessizlikte! Hayr, etmiyorum! ken gerginlikten Doktor da tedirginlik duymutu. Yeri miydi inelemenin? Biraz sonra yok artk bu kz! imdi var m? Bu adam deilse bir bakas oktan ekip alm onu! Peki, kalyorsunuz. Siz burada ne yapacaksnz? Beklemedii bir anda yakalanmt Doktor. Dayanamayacakt, kalkt yavaa; sava bildirisi sunar gibi dimdik durdu. lm bekleyeceim her halde, baka ne yapacam? Kaskat bir saldrganlkla c alr gibi, dnmesine bile gerek kalmadan dklvermiti szler. Kzgnlk patlamasyd sanki! Ar buz gibi bir sessizlik kt birden. Beni byle gnderebileceinizi mi sanyorsunuz? Kopamayacan biri varsa nereden bilirim? Karsnda dikilmi, gitti gidecek duran Doktor'a bir sre bakt Esme; ar ar kalkt gzleri Doktor'da. Bir an durduktan sonra uzatp boynuna dolad kollarn, skt. Ban gsne koydu, kesik hkrklarla i ekerek sessizce alamaya balad. Seni seviyorum ben birtanem, seni seviyorum, diye fsldad inler gibi. Dayanamadn senden kopmak; niye anlamyorsun? Ne yapaym ben, bilemiyorum ki, ne yapaym ben... Sarslmt Doktor. Donup kald bir an. Sessiz hkrklar iindeki Eme'ye sarld, skmaya alt kollarnda. yle aknd ki, yreini bir anda kaplayan duygunun mutluluk olduunu bile ayrt edemiyor gibiydi. Biliyordu aslnda Eme'nin onu sevdiini; bilmiyor muydu sanki! Yoksa hi yadrgamadan nasl doal gelirdi birden ona byle! Ktlk olsun diye deil, gerekleri saklamasn diye sylemiti o da tm o sama szleri! Balarsn beni, deil mi Esmeciim? Gryorsun ite; alamak da hi yakmyor sana! Gerekten de yadrgamt Eme'nin alamasn. pckler kondurdu salarna. Yavaa koltuun kysna iliirken kollarndaki Eme'nin alnn, gz yalarnn slatt yzn scak pcklerle donatmaya balad. Doktor'un boy619 nuna dolad kollarn skp dudaklarn dudaklarna verdi Esme; tkenmeyen bir zlemle uzun uzun ptler. Kprtlar iinde uyanan cinsellikle ellerini gdsel biimde eteinin altndan kalalarna uzatmaya alan Doktor'un kollarn soluk solua tuttu birden, Ne olursun bana yardmc ol birtanem, dedi Esme scak, 620 yalvaran bir sesle. Bu bize yasak imdi ite! Usulca kayp yandaki koltuuna gemiti. Kt kt atan yreini dindirmeye alarak Doktor da oturdu yerine yavaa. Adn koyamad sorunlar bile zlmeye, iindeki para para karanlk kesimlere klar szmaya balamt sanki. Nabzn tuttu; koturuyordu ya dzenliydi yreinin atlar. karp izordil ald dilinin altna. Gznden kamamt Eme'nin. ok mu arpntn ? Dzenli. Geer imdi. Uzanp elini ald Doktor'un, pck koydu avucuna, yzne srd. Doktor Neide'nin dediklerinin aynn Almanya'da da syledi Doktorlar. Seks ac getirirdi bize. Aylar isterdi daha... nan, pek umursamadm. Salt seninle olmann mutlululuu yetiyordu bana. Boy friend'im deilsin ki. Ama sana yetmiyordu; ben de diretemiyordum. Ka kez denedim, beceremedim. Sana ac ektirmek ister miyim? Bulamadm yolunu. Seni saknaym derken bir de polis belas girdi araya. Doktor kollarndan tutup dizine ald Eme'yi. pt. rkekti Esme; ateli pmelere kaymaktan ekindii belliydi. yiyiyim artk, dedi Doktor. imize bakalm canm. imize bakacaz da, senin ok zenli bakma gereksinimin var daha uzun sre birtanem. zliyorum ben. Duralad Doktor. zliyor muydu? Szcn uyarsyla bir anm parlamt iinde. Doktor Neide'den mi? Ban sallad evet anlamna Esme. yi doktor, iyi insan o. Hep bilgilendirdi beni salk durumundan.

Ah canm benim! Nasl da inceden ilgi gsteriyordu Doktor Hanm! Sezgilerini olumlayan duygu selinde tutamad kendini Doktor, kollaryla sanp gsne ekti Eme'yi, lgn gibi pmeye balad. Bir yandan da fsldyordu soluk solua: yiyim birtanem. Seninle hep iyiyim ben. Korkma artk iyiyim. Diretme abas tez yklverdi Eme'nin. Delice bir sevimeye geiyorlard ki, yazgya boyun emi gibi Yukar kalm, diyebildi glkle. Uzanp dinlenirsin! Ar ar, sessizce, Esme nde ktlar merdivenleri. Aralkl perdeli byk pencerelerinde, Sarayburnu'ndan, Beikta srtlarna kentin gece klarnn kaynat kardaki byk odaya girdiler. ki kiilik geni bir karyola vard duvar kysnda. Daha karyolann banda braktklar yerden balamlard. Giysilerden kurtulup uzanverdiler. Viagra takntsn atmaya alyordu kafasndan Doktor. Yoktu, ne yapalm. Hi aklndan geer miydi bunlar? Gerek de yoktu ite! Aylarn tutkulu, yakc zlemi zmt her eyi. Soluk solua bir tmann tepesinden dnp de kendini Eme'nin gsne brakrken u an yaamak iin domu gibi duyumsad kendini. Kaygl evecenlikle kucaklam, dnp srtst uzanmasna btn gcyle ura veren u kza ne ok ey borluydu! Uzan arkast canm! Ban yle koy! Bu yast da vereyim mi? yisin deil mi; bir eyin yok? i titriyordu Eme'nin sanki bunlar sylerken. yiyim, dedi Doktor. Kayglanma! stlerine pikeyi ekip yan yana sessiz uzandlar bir sre. Doktor'un eli Eme'nin ar ar okad salanndayd. Sen de kacaksn deil mi darya? Bir an durup mrldand Doktor. Sensiz nasl kalrm? Tasarn sen gerekletirirsin orada! 621 yi olurdu, dedi Doktor. Duralayp ekledi, Herifler uyanmazlarsa. Ne diye uyanacaklar? Nasl anlatacakt Eme'ye bunlan imdi? Poliste gzda verdiler. Bu parann bir Ermeniyle be-622 nim ortak hesabmda olduunu, saysna kadar biliyorlar, potansiyel su diyorlard. Dmandan sayyorlar yle bir kuruluu. Vasken'le ortadan kalksak para svire bankalarna kalr. karlar dek geliyor! Baka bir lkede yapmak daha doru belki de o ii' Ses karmadan dorulup kt pikenin altndan, giyinmeye balad Esme. Diri, plak gvdenin, zlemini daha tam gideremedii kmldayan incecik izgilerindeydi Doktor'un gzleri. Ykanamadk. Spiral var m? Yok! Gebe kalrsan? Keke! Dnp bak Doktor, ciddiydi Esme. Niye kendisi hi dnmemiti bunu? Bylesine mutlu olur muydun sen dnsen? Buraya m koymutun belgeleri? Esme, Doktor'un sandalyeye brakt ceketinin i cebindeki, banka vekletnamesi zarfn kard, Alyorum bunlar, dedi Bakt bir sre. Beni yalnz brakma! Bekliyorum seni. Syleyecek bir ey bulamyordu Doktor. Seni tehlikeye atyorum Esmeciim. Yatan kysna iliip ellerini tuttu Doktor'un, Kendim setim, dedi Esme. Sen bir ey yapmadn! Hadi uyumaya al canm! Her eyden nce seni dnmemiz gerek! Biraz olsun dinlenmeden kamazsn! Grmeye gelirim ayrlmadan. eker'i sylemedim sana. Kalkyordu ki yatan kysna merakla yeniden iliti Esme. Bir akam eve gelince paralanm buldum! Duvardaki kolyesini de stne koymular. Yakc bir sessizlik dmt ortaya!

 Sylemek istemiyordum sana. Doruldu Esme. aracam pek bir ey yok benim artk! Canavarlklarn kantlamay grev bildiler demek! Eilip sevecen pck koydu akana Doktor'un. Yum gzlerini bakaym! Ben gelmeden amak yok! Birka saat olsun uyu! Gzlerini tatl bir yorgunlukla kapatnca dnemeyecei kadar ksa sre sonra dald uykuya Doktor. Yananda pck duyarak gzlerini atnda da arp kald. Biraz nce grdkleri mi, yoksa bu mu; hangisi dt bunlann? Gecenin gergin karanlndaki Esme gitmi, sabah alacasnda yatakta yanna oturup stne eilmi, yorgun, hznl bir glmseyile bakan Esme gelmiti. Evet canm, vakit doldu. Alrlarsa birazdan kacaz. Birden alglam gibi uzanp kucaklad Eme'yi Doktor. Acy daha da geren ayrlk pmelerinde soluk solua kaldlar bir sre. Esme ekildi bir abayla. Durulmaya alt. Ben imdi gidiyorum birtanem, dedi. Seni bekleyeceim. Ne kukulara d, ne karamsar ol! Aklayaym sana; yaammda en yce deer, sana en kar ktm anlarda da sen oldun benim iin! Paral deildin; itendi, tutarlyd her eyin. Poliste en ok seni dndm. O aclar ben senin adna, senin sevgin iin ekiyordum; buna inanman istiyorum! O direnle dikilmeseydim dayanamazdm! Yenilmediim iin sevecektin beni. O pis heriflere yenilmediim iin seni byle borlulukla seviyorum ben de! Salkla kal! Seni beklediimi bil! Acyla glmseyen yeil gzlerindeki iki damla ya gster623 memek iinmi gibi eildi hemen, pckler kondurdu yanaklarna, dnp abucak kt odadan. Azndan mrldanr gibi dklm "Gle gle"den te sz edemeden yatt yerde kala kalmt Doktor. Merdivenlerdeki ayak sesleri uzaklap bitti. Sessizlik kt gene. Yavaa dorulup pencereye uzand. Saate bakt, alty birka dakika geiyordu. Bir otomobil sesi duyuldu nce. Sabahn sessizliini izerek gelip bir Opel durdu kapda. Uzunca boylu, kumral, geni, kara gzlkl bir kadn indi. Eve, baheye bakt; kapya yaklayordu ki duralad. Alp kapanmt aaki kap. Bahede sokaa yryen Eme'yle Rohat grndler. Kadnla el sktlar yaklanca. Rohat'la Esme arka koltuklarna getiler arabann. Esme girerken ban kaldrp bakt Doktor'un bulunduu st kat pencerelere. Siper ettii perdeyi ekip amamak iin g tuttu kendini Doktor. Araba yrd. lerdeki yan sokaa dnnce, arkada, Rohat'n yannda, gene dnm, gz pencerelerde Eme'yi, uzaktan, son bir kez daha grd; ar ar dolan gzleri kaybolan arabada, bakp kald. Muhittin'in, "Perdeleri amayn, kendinizi kimselere gstermeyin!"szleri vard sadece aklnda. Hi de gvenilir kiiler oturmuyormu evrede! Gitmiti Esme; Rohat'n yannda eilip dnm, pencerelere bakan, o son uzak resim, belleine aklm gibi donup kalmt gzlerinin nnde. Asl tehlikeli yolculuk balyordu imdi. Boaz'da, limanda sis vard. Vapur, ddk sesleri geliyordu derinlerden. Dnp ar-kast uzand yataa. Tam ayrlacaklar sra, hznl glmser solgun yz, dolu dolu, ekingen gzleriyle sralad onurlandrc szler, yinelenmeye balamt iinde; Eme'nin sevecen yreinin arln tayan tek tek her sz mutluluk veriyor, g kazandryordu. Keyi kvrlan arabada dnp bakan Eme'yi bir daha grememe olaslna katlanamazd yrei. Eme'den gelecek ilk duyumun ardndan havaalanna frlayacakt. Aksayan bir ey olmamt. u en tehlikeli snavn baaryla sonulan -masyd asl sorun imdi. gnde biter demiti bu i Muhittin. Pek boa konuan bir olan deildi! Kalkp kt odadan. Yanda bir tuvalet vard. Girdi, ellerini yzn ykad. Merdivenleri indi ar ar. Evden kp kitledi kapy. Sabahn sessizlii yeni yeni bozuluyordu. Tek tk birileri grnmeye balamt sokaklarda. Bir dar sokaktan kydaki anayola indi. Bekledi biraz, gelen bo taksiye atlad. u anda belki de yola km Eme'yle iinde birlikte varolduklar stanbul'un bu son gnnde, her eyi, kylan, tepeleri, Boaz', kprs, kaynamaya balam yollarnda uzakl, yaknl ykseliveren antsal yaplaryla tm kenti doyumsuzca seyre koyuldu arabada yol boyu. Bir daha ne vakit birlikte olacaz bu kentte Esmeciim? Olacak myz? Eve

vardnda sekize geliyordu. At, bitkin denecek kadar yorgundu. Tepsiye bir eyler koydu mutfakta, balkona kt. Yemee koyulmadan, sis tlnn eriyip almaya balad Marmara'ya, uzaklaan teknelere dikti gzlerini. Bunlarn birisinde olabilirler miydi? Yola daha nce kmlard belki de. Teknelerin ne tr, ne yaps stne hibir bilgisi olmamasna kzd. Balina teknesi demiti Muhittin; nasl olurdu onlar? Bu duran, ya da devinim iinde yola koyulmu gemilerden hangisine benzerdi? Eve bir drbn almam olmasna da kzd. Alna karn pek istekli yapmad bir kahvaltdan sonra yatt inip. Sabrla gn saymaktan baka yapabilecei yoktu artk. Oyalanmak iin de yazmaya almakt en iyisi. Dndklerini o gnden uygulamaya balad elinden geldiince. eitli mzikler koyuyor, masaya geip yazmaya alyor, sk sk da balkona kp teknelere bakyordu sanki bir eyler grecekmi gibi! Kula telefondayd daha ikinci gnnden. Gazetelerde, televizyondaki meteoroloji raporlarn, Ege'deki hava, deniz durumunu izliyordu hi karmadan. Yllk doal olgularn dnda bir duyum yoktu. Yalnz, bir akam yaynnda, Yunanistan'a kaak yabanclar gtrmeye alan bir teknenin batt, ok az kiinin kurtarlabildii haberi televizyonda pat diye karsna knca yreinde dayanlmaz bir skma, ardndan da anlar duymaya balad gsnde. zordil 625 ald hemen. Aklannca belli oldu ki, Afganl, Pakistanl yaban-clarm teknedeki. Yalnz ilk azda kt vurmutu haber, g geldi kendine. Akl, kula telefonda beklediinin nc gnn akam sabnn iyice zorlamaya balamt artk. Bu gn iinde bir haber gelmesi gerekirdi Muhittin'in dedii. Ktsn dnmek iin bir neden yoktu daha ama, kolay olmuyordu 626 beklemek de. "Haber yok, iyi haber!" der Franszlar. Biz Fransz myz! Btn gn darlarda geirmek kararyla sabahtan kt ertesi gn. Evde beklemek ar gelmeye balamt artk. Yenikap'dan Aksaray'a yrrken izleniyor kuruntusuna dt birden! Ne oluyorsun; svire mi buras? Gld tutamayp. Vasken'leri zledi birden. Esme bir varsn unlarn yanna; haftasna ben! nce u beladan kurtulduklarn renelim de! Kt bir ey olsa kmaz myd? Kara haber tez yaylr! Taksim'de, The Marmara'nn alana ak yerine oturdu; kahve syleyip evresini kollad; yoktu kimse! Aksaray'da pei sra yrrken grd sinsi, kara, kuru herif polis deilse, yakr grnteydi hani! Kahvesini iip kalkt. kp Alman Konsolosluu'na doru yrd ar ar. Konsolosluun alt kapsnda, vize kuyruundaki kalabala bakt. Nasl ileydi o beklemek, bilirdi. Scak bastrmt. Geen bir taksiyi evirmek iin durunca on metre kadar gerisindeki kahverengi giysili, krmz yanakl adam da gzne iliti birden. O durur durmaz o da ban evirip karya gemeye kalk-masayd ayrmna varmayacakt belki de. Arabaya girince bakt herifin arkasndan; ban yarm evirmi, belli etmeden bakmaya alyordu o da karya yrrken. Bebek, dedi Taksi'ye. Alanda inince bakt yle bir; kimse yoktu. Bir kez taklmt, yemek boyu atamad kafasndan. Eme'ler yakalanmlard da yeni ipular m gemiti polisin eline? Kurtul u kuruntulardan da rezil etme bal! yi, kurtulduk! Yemei iyi kt bitirerek lokantadan kp da, tam kede herifin saklamaya alt krmz yz pat diye gzne arpnca, kuruntusu, taknts kalmamt bu iin. Can sklmt iyice; kayglan pek yersiz deildi demek. Gerginlie dmemek iin tuttu kendini. Dnd eve. Kafasna toplaan kt olaslklar kovalama abasndayd. Bana neler geldi gene Esmeciim? Tam belaya m drdm seni yoksa. Srekli bir arlk duymaya balamt yreinde. Kt geirdii geceden sonra, beinci gnn sabah, bir sivil polis gelip de o gn 15.30'da Savclkta beklendii bildirisini imzalatnca karamsarl, iyimserlii kalmamt bunun; olay belliydi artk! Koltua 27 yaslanp gzleri Marmara'da kmltsz kald dakikalarca. Yunus'un kurduu masadaki yemeklere bile bakmadan inip yatak odasna uzand, saatler boyu. e doru kp bir arabaya bindi, Sultanahmet, Savclk, dedi ofre. Kalabalk merdivenleri kp sorarak savclk odasn bulmas uzad epeyi. Drde yirmi vard savc yardmcsna elindeki bildiriyi uzattnda. akr gzl, uzun sivri burunlu, kumral, genten biriydi. Eline ald kda bir gz atp ban sallad.

 Yargdan "tahdit" kard savclk sizin iin ivedi nlem olarak. Sizin de iinde bulunduunuz bir sorgulamann sonuna kadar, snr dna kmanz nlendi. Soruturmanz yapacaz imdi! Buyrun! Kalp hastasym. Tedaviye gideceim darya. Ban kttan kaldrp tam bir akal bakyla dnd Doktor'a. Dnyann en iyi uzmanlar bizde imdi. Darda ne iiniz var; paranza yazk! Ben Doktor'um, dedi serte, sustu. Yumuar gibi srtt herif. Dileke verirsiniz yargya o zaman. Akam alt'ya doru, tam bir kapana dmlk duygusuyla eve bitkin dndnde olup bitmiti her ey. Polisteki sorularn aynna ayn yantlan vermiti Doktor. Danya tedaviye kmas izni iin, tam kurululu bir hastaneden hey'et raporu gerekirmi. Esme ortalarda yokken nereye kacakt? Neyse ki tutuklamam-lard! Tutuklasalard! Balkonda otururken, bir yerlerden szm czrtl radyo sesinden, Zeki Mren'in nl arks gelmeye balamt. "Hi ayrlamam derken Kavumak hayal oldu" Dolacakt gzleri! Aclkla glmeye alt gln durumuna. Bakalarnn gln duyarlna glmek ne kolayd deil mi? le yemei de yemedii iin ii kaznyordu. Ayakst bir eyler atnd mutfaa inip. kp Bach dinledi uzun saatler boyu. 628 Yatt. Ge olduu halde bir trl uyku tutmuyordu gz. Eme'den baka hibir eyi de dnemiyordu. D olmutu, hem de umutsuz d olmutu artk kavumalar. Saat e geliyordu, kalkt. kp odasna geti Eme'nin; ar ar gidip karyolasna oturdu. Bakp kald bo yataa. "Kediler" tablosunu, "tay, yal adam" biblosunu niye sormamt hi? Yakaladlarsa seni, nasl bir cehennem olacak bu dnya bizim iin benim dik bal sevgilim! lm bana kurtulu olacak! Seni bu aclarla yalnz brk-maya hakkm var m? Eilip yzn koyduu yasta sevecenlikle okar gibi srd yzn. Gz pnarlar yand birden, tutata-mad, sessizce alamaya balad. Ardan iini ekerek alyordu. Biraz sonra bir yorgunlukla ylece brakt kendini. Uykuya dalar dalmaz karmak dlerin saldnsna uramt. Gzlerini rkm gibi atnda tek aklnda kalan Arceza Bakan Hilmi Bey'in, bu eski yatak odalarnda glerek uar gibi gezinmesiydi. Parmaklarn dudaklarna gtrp "Sus!" diyordu Doktor'a: Rana, kz uyuyormu ierde, tarikatlarn vurduu! Banyoya gitti kalkp. Du yapt. Ortalk iiyordu odasna geldiinde. Yatt; uyur uyank birok saatten sonra aadaki seslerle at gzlerini. Yunus gelmi olmalyd. Bir sre daha yatt. Bir'e geliyordu kalktnda. Az a gibiydi; hibir eyi istemiyordu ii. kp kahvalt getirtti balkona. Peynirle galeta yedi biraz. Eme'nin hesabn sorar gibi nnde uzayp giden Marmara'dayd gzleri. Ne ok tekne vard! Esme'lerinki olabilir miydi bunlardan biri? Belki de kmamlard daha! Yreine ateten izgi gibi oturmu dolambal yollarda umutsuz, umarsz dolanmaktan yorgun dmt. Haftas olmutu, bir yaran var myd ki dolanmann artk? Uyuur gibi oluyordu sol yan. Kalkp yatak odasna indi. Uyumak istedi, uyuyamad. Yunus da gitmiti, sszd ev. Bunalm gibi kalkt yataktan. Yukan kp masasna geti. Bilgisayara uzanacakt bir ter bast inceden. Koltua yaslanp kmltsz kald bir sre. Solumakta glk ekiyor gibiydi. zordil ald dilinin altna. Arlar balamt gsnde. Durdu ylece. Yazacak -lann deil, yazdklann dnyordu. Baslm yazlan eilip 529 kard ekmeceden. Gzlerini kapatrsa ne olacakt bunlar? Bo bir kt kard. Bir eyler yazacakken duralad. Telefona uzand. Kk defterine bakarak evirmeye balad numaralan. Akamst, tam evden kacam, telefon almaya balad. Atm. Tandm hemen; Doktor Nahit'ti. Evine hemen gelirse sevineceini; bana bir eyler vereceini sylyordu. Sal pek iyi deildi; bahedeki incirin kovuundayd anahtar, oradan alp aaymd kapy aa inmemesi iin. Frladm hemen. Hibir ey dnemedim yol boyu. Bahedeki incirin kovuuna uzanrken heyecanlydm, ya yoksa diye; oradayd anahtar. Ap girdim eve. "Doktor Bey" diye seslendim, yant yoktu. Merdivenleri karken rk veriyordu evin sessizlii. Yukarya, salona varnca duraladm. Koltuktayd Doktor, arkas dnkt. Bir rperti gezindi iimde. Devinimsiz bu. Yoksa? Tam yaklayordum masadaki telefon almaya balad. Doktor kmltszd. Uzanp aldm alp duran telefonu.

 Buyrun, dedim. Bir tandk kadn sesi, Doktor'u verir misiniz? Diyordu telal bir gerilim iinde. O deil miydi bu? Uyuyor, dedim hi dnmeden. Vedat Bey, siz misiniz? Evet. Uyannca syleyin ltfen! Darlardan kucaklayp pyorum onu. Beni tandnz, deil mi? Adn sylemiyordu. Tandm. ok mutluyum sizi orada bulduuma. ok iyi ol-630 duumu, onu, yalnz onu sevdiimi siz syleyin ona! Hemen gitmemiz gerek. Gene arayacam. Kapand telefon. Duydunuz deil mi Doktor? Darlardan kucaklayp pyor sizi Esme! Duraladm. Doru muydu kzn dedii? "Onu, yalnz onu" szlerine taklmtm sanki! Brak aptall da duyduklarn syle! Syleyeceim! Bir arm olmam doal deil mi? Sizi, yalnz sizi sevdiini sylememi istedi benden. Bir kadnn gizemli derinliklerinden gelmese, yle titreim vermez sesi! Sizin iin sylediklerine yreimden inanyorum Doktorcuum! Kim bilir, kskanyorum belki de! Doktor, arkaya taranm dalgal krl salar, uzaklara dikili mavi gzleriyle robdambr iinde derin bir dnceye dalm gibiydi koltukta. Ah bu saudoa! Ne olurdu sylediklerimi duysayd u adam. Duymadn nereden biliyorsun! O mutulu habere dayanamayaca iin suskun belki de! Masadaki, bilgisayardan baslm kt tomarn alp baktm yle bir. Titrek el yazl bir kt vard stnde. Okumaya altm. "Bitmeyen ne var ki? Dnya da bitecek. Gne bitecek. Yldzlar bitecek. Kpkrmz umudumuz, sevgi ykl tomurcuk, sen bitmedike hipbir ey bitmeyecek! Yolun bandayz. Sen de bitmeyeceksin sevgilim! Ne gzelsin! Yamndagpl erkek de olsa, araba keyi kvrlrken yaptn gibi, dn bak kapal pencereme! Gzlerim senin stnde, perdeyle rtl camn ardmdaym beni gremesen de! nanamayacan kadar seviyorum seni! Yaamm boyu enayiliimle mutlu oldum! Bylesini sen tattrdn bana!" Tomarn stne koydum kd. Salondan km, ar ar inerken, telefondaki haberi sormak iin Doktor'un peimden geldii duygusuyla rpererek dnp yukarya, karanlk merdivenlere baktm. Evin sessizliini geen tren sarst birden. Evden ktm, yavaa ektim kapy. Dndm, gzlerimi yanm sra ykselen kararm, tahta yapya sevgiyle dikip kaldm 53 j bir sre. Elimdeki kt tomarna baktm. Bir eyler arandim sylenmek iin, bulamadm. Dudaklarmn kysna sevecen, acl bir glck gelip oturdu sonunda. Gle gle, derdim, baka ne derdim ki, koca bir yaam u satrlar karalamak iinmi gibi koarcasna srdrp gelmi bu adama? Umarsz gzellikler iinde ne yce enayisin sen Doktor Nahit! Sen de hi bitme! Anahtar bahedeki incirin kovuuna brakp yola indim. Uzaklayordum ki sokan bamdan, farlar yank bir polis arabas dnd birden. Doktorun bahesinin nnde durdu. ki sivil polis inip girdiler ieri. Onlar doktorun kapsn alarken, iriyar bir sivil de kp arabann banda beklemeye balamt. Alacakaranlkta keye ekilip seyre koyuldum. Almaynca kapy serte yumrukladlar. Eilip anahtar deliinden bakt biri. Yukar katlara doru baktlar. Arabaya dndler. Telsizle konutular bir sre. Sonra arabaya girip farlar da sndrerek beklemeye baladlar. Acl glmsedim. Ge kaldnz Tatar aalar! imde yarm yurum c alnm kzgnlm buruk mutluluuyla yrmeye baladm. Bir trk geliyordu yan sokaktaki kahveden. "...Dnyada yarden datl var m'ola..." Eyll bitiminin gece serinlii balamt. 15 Haziran 2004, Cihangir / stanbul Vedat Trkali Doktor Nahit Kotar yllar sren siyasal srgnden, tutkuyla bal olduu stanbul'una dnebildiinde yetmiinin sonlarndadr. Devrimci bir emeklilik yaam izgisi ekmitir kendince. stanbul'uyla zlem giderecek, d lkelerde srekli iinde olduu sanat etkinliklerini lkesinde izleyecek, artk kapal olan eski rgt adma d lkelerde srdrdkleri etkinliklerden stnde kalm yklce paray verecei en uygun rgt arayp bu ar ykten kurtulacaktr. Bir

de roman yazmay dnmektedir bu arada. elikilerle alkalanarak deien, deiemeyen Trkiye'de aknca dolamaya balad daha ilk gnlerinde bir gen kz kar karsna. Aralarnda ya uurumu olan, inandklarnn tam karsnda deerler tablosunu benimsemi grnen bu gen kzla, Eme'yle karlamas yeni bir dnem balatmtr yaamnda. Kzgnlklar, karlkl sulamalar iinde bal olduklar deerleri tartmalar, birbirlerini gizli, ak, kanlmaz biimde de kendilerini sorgulamaya balamalaryla yepyeni bir yola derler. lkenin zgrlk kavgas, tarihten gelen, zm bekleyen Krt, Ermeni sorunlar, tm bu sorunlarla birlikte d-i egemen karanlk glerin, mafyalarn kanl glgesi vardr bu bin bir tehlikeyle dolu yolun zerinde. Cennet, cehennem karm lkemizde, yer yer yazarn da katld kendine zg ac, buruk tadyla bir ak roman kar ortaya bylece. Vedat Trkali'den bir ak roman... ISBN T75-Eacl-L77-2 9 789752"89 777 Vedat Trkali _ Kayp Romanlar Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr. UYARI: www.kitapsevenler.com Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar... Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdeki tm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesine istinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacyla ekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekran vebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc ve OCR (optik karakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdeki e-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllk esasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grme engelli kitap sevenlerin istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veya kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecek tmyasalsorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir. www.kitapsevenler.com web sitesinin amac grme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmek ve kitap okuma alkanln pekitirmektir. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyoruz. Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleri abalardan ve yaptklar katklardan tr teekkr ediyoruz. Bilgi paylamakla oalr. LGL KANUN: 5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir

ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grme engellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevinci paylaabilmek tm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnz tarayp, kitapsevenler@gmail.com Adresine gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz. Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfen bu aklamalar silmeyiniz. Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz... Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara. Tarayan: Yaar Mutlu e-posta kitapsevenler@gmail.com www.yasarmutlu.com www.kitapsevenler.com Vedat Trkali _ Kayp Romanlar