1

EVK BRAH M EFEND D VNI ( nceleme-Transkripsiyonlu Metin) Esma TEZCAN Yksek Lisans Tezi Ktahya - 2007

T.C. DUMLUPINAR N VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TS Trk Dili ve Edebiyat Anabilim Dal

Yksek Lisans Tezi

EVK BRAH M EFEND D VNI ( nceleme-Transkripsiyonlu Metin)

Danman: PROF. DR. AL TORUN

Hazrlayan Esma TEZCAN 200492040122

KTAHYA-2007

ii

Kabul Onay Esma TEZCANn hazrlad, EVK BRAH M EFEND D VNI

( nceleme-Transkripsiyonlu Metin) balkl Yksek Lisans tez almas, jri tarafndan lisansst ynetmeliinin ilgili maddelerine gre deerlendirilip kabul edilmitir. .......//2007

Tez Jrisi Prof. Dr. Ali TORUN

Yrd. Do. Dr. Gkhan Tarman CEN KOLU

Yrd. Do. Dr. Kadir GLER

Prof. Dr. Ahmet KARAASLAN Sosyal Bilimler Enstits Mdr

iii

Yemin Metni:

Yksek lisans tezi olarak sunduun EVK BRAH M EFEND D VNI ( nceleme-Transkripsiyonlu Metin) adl almamn, tarafmdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykr decek bir yardma bavurmakszn yazldn ve yararlandm kaynaklarn kaynakada gsterilenlerden olutuunu, bunlara atf yaplarak yararlanlm olduunu belirtir ve bunu onurumla dorularm. Esma TEZCAN

iv

ZGEM 1980 ylnn Kasm aynda Konyada dodu. lk, orta ve lise renimini Ispartada ve Ktahyada tamamladktan sonra 1999 ylnda Sleyman Demirel niversitesi Trk Dili ve Edebiyat Blmn kazand ve 2003 ylnda mezun oldu. 2004 ylnda Dumlupnar niversitesi Fen Edebiyat Fakltesinin Trk Dili ve Edebiyat Blmnn Yksek Lisans Programn kazand.

ZET evk brahim Efendi, XIX. yzylda yaamtr. Boluda domutur; ancak hayatnn byk ksmn Kastamonu ve evresinde geirmitir. Halveti tarikatna mensuptur ve eyh aban- Velinin 16. halifesidir. Hayat hakknda yeterli bilgiye sahip deiliz. Uzun yllar Halveti tarikatna hizmette bulunmutur. Sanatnn tek eseri imdiye kadar baslmam Divndr. Divnda 230 iir bulunmaktadr. iirler, DinTasavvuf Trk Edebiyat llerine gre deerlendirmek gerekir; nk evk brahim Efendi iirlerinde tasavvuf dnya gr, Halveti tarikatnn zellikleri ve tasavvufun insan zerindeki etkilerini yanstr. almamzda Divnn transkripsiyonlu metnini sunduk. Bununla birlikte Halveti tarikatnn ve tasavvuf dnya grnn Divn zerindeki etkilerini tespit etmeye altk.

vi

ABSTRACT

Hodja evki brahim lived in XIX.th centruy. He was born in Bolu; but spent most of his life in around Kastamonu. He is a member of Halveti tariqat and Sheik aban- Velis 16th caliph. There is not plenty of information about his life. Hadja evki brahim was assigned to sheik position for Halveti dervish convert for years. He has also his disciples educated by himself. The unique master price of the artist is his Divan, which is unprinted until today. There are 230 poems in the Divan. The poems should be evaluated in religious-sufistic Turkish Literature. Because Hodja evki brahim wrote his poems in order to state sufistic philosophy of life, specifications of Halveti tariqat and importance of sufistic philosophy in human life. The artist who is faithful to Divan Literature in respect of formation also used versification forms of Folk Literature in places. In our study, there are study of Divan in respect of formation and topic and also transcription of the poems. Furthermore it has been tried to be evaluated the specifications of Haveti tariqat and sufistic philosopy elements in the Divan.

vii

NDEK LER ZET ............................................................................................................................v ABSTRACT..................................................................................................................vi KISALTMALAR..........................................................................................................xi TRANSKR PS YON ALFABES ................................................................................xii TEZ HAKKINDA.........................................................................................................xiii G R ...........................................................................................................................1 XIX. YZYILDA OSMANLI DEVLET N N SOSYAL, S YAS VE KLTREL DURUMUNA GENEL B R BAKI A) SOSYAL DURUM.................................................................................................1 B) S YAS DURUM.....................................................................................................2 C) KLTREL DURUM.............................................................................................4 B R NC BLM HAYATI, EVK BRAH M EFEND N N HAYATI, MAHLASI, TAR KATI VE D VNI 1.1. EVK BRAH M EFEND N N HAYATI .........................................................8 1.2. EVK BRAH M EFEND N N MAHLASI.......................................................9 1.3. EVK BRAH M EFEND N N TAR KATI......................................................9 1.4. EVK BRAH M EFEND N N D VNI...........................................................13 1.4.1. evk brahim Efendinin Divnnn Nshalar .......................................13 1.4.2. Mill Ktphane Raid Bin Mustafa Nshas erii.................................15 K NC BLM EVK BRAH M D VNININ EK L BAKIMINDAN NCELENMES 2.1.VEZ N.....................................................................................................................17 2.2. KAF YE.................................................................................................................21 2.3. NAZIM EK LLER VE NAZIM TRLER .......................................................23 2.3.1 Nazm ekilleri...........................................................................................23 2.3.1.1. Gazel ..................................................................................................23 2.3.1.2. Kasde ................................................................................................24 2.3.1.3. Mfred ...............................................................................................25 2.3.1.4. Murabba............................................................................................26 2.3.2. Nazm Trleri ............................................................................................26

viii

2.3.2.1. Tevhid ................................................................................................26 2.3.2.2. Mncat .............................................................................................27 2.3.2.3. Nat ....................................................................................................27 2.3.2.4. Mraciye.............................................................................................28 2.3.2.5. Medhiye .............................................................................................28 2.3.2.6. Mersiye ..............................................................................................30 2.3.2.7. Maktel-i Hseyn ................................................................................30 2.3.2.8. lhi ....................................................................................................32 2.3.2.9. Tarikatnme .......................................................................................32 2.3.2.10. Nasihatnme ....................................................................................33 2.4. D L VE SLP.....................................................................................................34 2.4.1. Gramer ekilleri ve Kelime Hazinesi.......................................................34 2.4.1.1. Gramer ekilleri.................................................................................34 2.4.1.2. evk brahim Efendinin Kelime Hazinesine Umm Bak............36 2.4.2. Anlatm ekilleri .......................................................................................36 2.4.2.1. Nasihat ve Hitap Yoluyla Anlatma....................................................36 2.4.2.2. Dorudan Doruya Anlatma..............................................................37 2.4.2.3. Mukaleme ve Soru Yoluyla Anlatma ................................................38 2.4.2.4. Delil ve spat Yoluyla Anlatma .........................................................39 2.4.2.5. Tahkiye ..............................................................................................39 2.4.3. Dier slp zellikleri .............................................................................40 2.4.3.1. Tekrir .................................................................................................40 2.4.3.2. Tebih ................................................................................................41 2.4.3.3. Telmih................................................................................................41 2.4.3.4. stiare .................................................................................................42 2.4.3.5. Ataszleri ve Deyimler, Halk Syleyileri ........................................42

ix

NC BLM EVK BRAH M EFEND D VNINDA D N VE TASAVVUF 3.1. D N ........................................................................................................................45 3.1.1. tikat..........................................................................................................45 3.1.1.1. Allah ..................................................................................................45 3.1.1.2. Peygamberler .....................................................................................47 3.1.1.3. Melekler ve eytan ............................................................................51 3.1.1.4. Kitaplar ..............................................................................................53 3.1.1.5. Ahiret .................................................................................................55 3.1.1.6. Kaza ve Kader, Hayr ve er .............................................................56 3.1.2. bdet .........................................................................................................58 3.1.2.1. Kelime-i ehdet ...............................................................................59 3.1.2.2. Namaz ................................................................................................60 3.1.2.3. Oru, Zekat, Hac................................................................................61 3.1.3. Ahlk .........................................................................................................63 3.1.3.1. Kibir ve Riy Tevzu ve Saflk ......................................................63 3.1.3.2. Edep ...................................................................................................65 3.1.4. Dier Din Unsurlar...................................................................................66 3.1.4.1. Sreler................................................................................................66 3.1.4.2. yetler ...............................................................................................67 3.2. TASAVVUF ..........................................................................................................71 3.2.1. Vahdet-i Vcd .........................................................................................71 3.2.1.1. Ezelde Vahdet-i Vcd......................................................................72 3.2.1.2. Halde Vahdet-i Vcd .......................................................................73 3.2.1.2.1. Gayr- Hak..................................................................................74 3.2.1.2.2. Enel Hak ...................................................................................75 3.2.1.2.3. Kendini Bilmek ..........................................................................77 3.2.1.2.4. Tecell.........................................................................................81 3.2.1.2.5. Vahdet- Kesret ...........................................................................82 3.2.1.2.6. Tevhd ........................................................................................82 3.2.1.2.7. B Nin, L- Mekn ..............................................................84 3.2.1.2.8. Cisim Ten Vcd Can.......................................................85

3.2.1.2.9. Gnl Pinhn...........................................................................86 3.2.1.2.10. Sr Esrr.................................................................................87 3.2.1.3. Ebedde Vahdet-i Vcd.....................................................................88 3.2.2. Elest Meclisi .............................................................................................89 3.2.2.1. Adem Donu ..........................................................................................90 3.2.2.2. Vatan- Asl, Firkat (Hicrn) Vuslat..................................................91 3.2.3. Allahn Ddrn Grme ...........................................................................94 SONU .........................................................................................................................88 EKLER..........................................................................................................................97 EK 1. TRANSKR PS YONLU MET N..............................................................98 EK 2. R NDEKS ..........................................................................................292 EK 3. SZLK ..................................................................................................300 EK 4. OSMANLICA MET NDEN RNEKLER ..............................................310 KAYNAKA...............................................................................................................313 D Z N...........................................................................................................................316

xi

KISALTMALAR a. . .D. a.g.e. a.g.m. Ank. Bkz. Bl. C. Edb. g. Gnl. Hzr. .A. st. Ktp. M. Nu. s. ss. T.D.K. T.T.K. Terc. . Yay. :Ayet : evk brahim Divn : Ad geen eser : Ad geen mecua : Ankara : Baknz : Blm : Cilt : Edebiyat : Gazel : Genel : Hazrlayan : slm Ansiklopedisi : stanbul : Ktphane : Mild :Numara :Sayfa :Saysras : Trk Dil Kurumu :Trk Tarih Kurumu : Tercme : niversite : Yaynlar

xii

TRANSKR PS YON ALFABES a b p t c d r z j s k g l m n v h f y u

xiii

TEZ HAKKINDA

xiv

ARATIRMANIN PROBLEM Aratrmann amac u ilikileri ortaya karmaktadr: evk brahim

Efendinin Divnndaki iirler Din-Tasavvuf edebiyata ait unsurlar iermekte midir? ir, mutasavvuf kimliini iirlerine hangi amala yanstr? Tasavvuf dnya grnn iirlere etkisi ne ldedir? Hangi tasavvuf konular arlkl olarak ele alnmtr? ir, Divn ve Halk edebiyat nazm ekillerinden ne lde faydalanmtr? evk brahim Efendinin iirlerinden konu balyla ilgili beyit ve drtlkler alnarak iirleriyle DinTasavvuf edebiyat ve Divn edebiyat ile ilikisi belirlenmeye alld. ARATIRMANIN AMACI Aratrmada evk brahim Efendinin Divn esas alnmtr. Divnda yer alan iirlerden yola karak tasavvuf dnya gr ve inan sisteminin iirlerdeki etkileri belirlenmeye alld. Bylece XIX. yzylda Din-Tasavvuf edebiyatn durumu ve etkileri ortaya kmtr. Ayrca bn- Velye bal olan irin Halvetiye tarikatnn inan sistemini ne derecede iirlerine yanstt belirlenmitir. XIX. yzylda yaayan mutasavvuf bir irin Divn edebiyat nazm ekillerinden ve trlerinden de faydalanabilecei ve bu konuda Divn irleri kadar baarl olabilecei tesbit edilmitir. ARATIRMANIN NEM evk brahim Efendi Divnnn Din-Tasavvuf Trk Edebiyatna

kazandrlmas asndan aratrma nem tamaktadr. Ankara Milli Ktphanede Elyazmas Eserler blmnde kaytl olan Divn, edebiyat dnyamzda imdiye kadar yer almamtr. almamz eserin transkripsiyonlu metnini ve din-tasavvuf unsurlarn aratrlmasn kapsamaktadr. Bylece eserin bilim dnyasna kazandrlmas ve edebiyat tarihindeki yerinin tespiti salanmtr. Bununla birlikte aratrma, XIX. yzylda giderek etkisi azalan tasavvuf dnya gr ve Divn iiri zelliklerinin geliimini gstermesi bakmndan dikkat ekicidir.

xv

ARATIRMADA H POTEZ evk brahim Efendi Divnnn Din-Tasavvuf Trk Edebiyat llerine gre deerlendirilmesi ve bu edebiyatn rn saylmas gerektiidir. Eserin kaleme aln amacnn tasavvuf dnya gr ve Halveti tarikatnn zelliklerini aklamaktan ibaret olduudur. ARATIRMADA VARSAYIM evk brahim Efendi Divnnn, kendi iirlerinden yaplan alntlar gz nnde tutularak din-tasavvuf edebiyata dahil edilebilecei anlalmtr; ancak ir tasavvuf unsurlar kendine has slbuyla kulland iin taklide dmemi ve orjinallii yakalayabilmitir. Nefis, edep, vahdet-i vcd, Allahn ddrn grme, elest meclisi gibi tasavvuf konular ilerken Halveti tarikatnn grlerinden etkilenir. Bununla birlikte Divn edebiyatnda ait sz ve anlam sanatlarna bavurarak anlatmn glendirmeyi amalar: Telmih, istire, tebih gibi edeb sanatlar ustalkla kullanan sanat, Divn edebiyat mazmunlarndan da faydalanr. Tasavvuf konular ilerken Arapa ve Farsa kelime tamlamalara bavurmu, bunun dnda ise daha sade ve anlalr bir dil kullanmay tercih etmitir. ARATIRMANIN SINIRLILIKLARI Aratrma, evk brahim Efendi Divnnn din-tasavvuf edebiyata ait unsurlarn belirlenmesiyle snrldr. almann birinci blmnde irin hayat, mahlas, tarikat ve Divn hakknda bilgi verilmitir. kinci blmde Divnda kullanlan nazm ekilleri ve trleri incelenmitir. nc blm Din ve Tasavvuf baln tamaktadr. Bu blmde Divnn din-tasavvuf edebiyat iindeki yeri belirlenmeye ve iirlerdeki tasavvuf etkiler tespit edilmeye allmtr. Transkripsiyonlu Metin blmnde ise Divnn gnmz alfabesiyle verilmi, bylece okuyucuya eserle tanma olana sunulmutur.

xvi

ARATIRMANIN YNTEM Aratrmada yntem olarak klsik iir tahlil yntemi uygulanmaya alld. evk brahim Efendinin iirleri fileme yntemiyle din ve tasavvuf alt balklar altnda tasnif edildi. Tasnif edilen unsurlar, Din-Tasavvuf edebiyat lleri iinde deerlendirilerek, iirlerdeki tasavvuf etkileri tespit edilmeye alld. Olduka geni bir alan olan tasavvuftan irin ne lde faydaland aratrld. Eserde kullanlan mazmun ve mefhumlar aklamak amacyla Tasavvuf Terimleri Szl, Divn iiri ve Mazmunlar Szl ile Osmanlca-Trke Ansiklopedik Ltten faydalanld. Bu almalarla anlamlar renilen terim ve mazmunlarn evk brahim Efendinin iirlerine yansma biimi incelendi. Tahlil almasnda yol gstermesi iin dile Sultan Divnnn tahlili incelendi. Metin blmndeki aklamalarla Divndaki iirler arasnda iliki kurulmaya alld. lgili konuya rneklik tekil edecek beyit ve drtlklerin meseleye en iyi aklk getirenleri konuyla beraber verildi. Elde edilen veriler dikkate alnarak Divn n okumaya tbi tutuldu. Bu okumalardan yola klarak irin din-tasavvuf edebiyata ait unsurlar ne derecede ve hangi anlamlarda kulland aklanmaya alld.

xvii

TEZ METN

GR YZYILDA XIX. YZYILDA OSMANLI DELET N N SOSYAL, S YAS VE KLTREL DURUMUNA GENEL BAKI A) SOSYAL DURUM: II. Mahmut dneminde Kyafet Kanunu yaynland. Bununla btn

devlet memurlar (ilmiye snf hari) fes, pantolon ve ceket giyeceklerdi. Bu uygulama ciddi bir hadiseye neden olmad. Bundan baka devlet erknnn evlerine masa, iskemle girdi; sofralarda atal ve bak kullanld. Mehter takmnn yerini Bando ald ve sarayda Avrupa piyesleri oynayan tiyatro kuruldu. Sultan Abdlmecid dneminde,1840 ylnda Ceza Kanunnamesi

kartld. Ksmen Fransz hukukundan esinlenen bu kanunnamede, btn Osmanl uyruklarnn yasa nnde eit olduu vurguland. 28 ubat 1856da iln edilen Islahat Ferman, o zamana kadar millet-i hakime olan Mslmanlardan bu imtiyazl durumu alyor, din fark gzetmeksizin bir Osmanl vatandal mefhumu oluturmaya alyordu. 11 Dnemin en nemli yeniliklerinden biri ise; slam hukukuna bal kalnmak suretiyle Ahmet Cevdet Paann bakanlnda Mecelle Cemiyetinin on yllk bir almas sonucu, 16 kitap halinde hazrlanan Mecelle-i Ahkam- Adliye ilk medeni kanun olmutur. Osmanl mutlkyetine kar hrriyet ve merutiyeti savunan ilk byk hareket olan Jn Trkler hareketi bu dnemde balamtr. Yurt dnda kardklar dergi ve gazeteler ile Osmanl aleyhinde yaynlar yapmlardr. Bunlarn fikirleri II. Abdlhamidin mert bir idare kurma dncesinde etkili olmutur. 12

11

Zeki ARSLANTRK, Naimaya Gre XVIII. Yzylda Osmanl Toplum Yaps Ay Kitaplar, Yaps, Nuri YCE, Nuri, Osmanl Medeniyeti Tarihi C.I, Feza Gazetecilik A.., st., 1999., ss. 1-19 Tarihi,

stanbul, 1997., ss. 95-195

12

Bu dnemde dou-bat giyim tarz karm olan Aziziye denilen giyim kuam arlkl moda tarz balad. Yine bu dnemde Sultan Ahmet Meydannda Sergi-i Ummi-i Osman ald. Bu ilk Trk fuar olarak kabul edilir. Bu fuar grmek iin gelen ziyaretiler ise ilk turist topluluu kabul edilir. Sultan Abdlaziz dneminde nemli mimari eserler yaplmtr: raan Saray, Beylerbeyi Saray vb. II. Abdlhamid,1869da karlan bir anlama ile halka yol yapm inaatnda alma mecburiyeti getirtilmitir. Buna gre 16-60 ya arasnda bulunan erkek nfus be ylda 20 gn yol inaatnda alacak, almak istemeyenler bedel deyeceklerdi. Bu dnemde lkenin birok yerinde karayollar halkn gayreti sayesinde ina edilmitir. B) S YAS DURUM II. Mahmut, 1808 ylnda skntl bir durumda tahtna oturdu. Ordusuyla stanbula gelerek kendisinin tahta oturmasn salayan Rusuk yn Alemder Mustafa Paay sadrazam tayin etmek zorunda kald. Alemdar Mustafa Paa, greve balar balamaz III. Selimin katillerini cezalandrd. Asayii salamaya alt. Eyaletlerdeki otoriteyi eline alan derebeyler ve ayanlarn devlet otoritesi altna almaya alt. lkenin btn valilerini ve ayanlarn payitahtta, Meveret-i Ammeye ard. Bu meveretten, Sened-i ttifak denen mehur vesika dodu. Ancak ksa srede Alemdar Paann ayan hakimiyetini ortadan kaldrmas ile bu vesika unutulup gitmitir. Buna karn baz ilim adamlar, Sened-i ttifak merutiyet sistemine hatta hukuk devletine geiin ilk adm sayarlar. 13 II. Mahmud, saltanatnn 17. ylnda Yenieri Ocan kaldrarak Trkiyenin yenileme ve terakki yollarn am oldu. Artk yeni bir ordunun kurulmas iin hibir sebep yoktu. Nizam- Cedid ve Sekban- Cedid Ocaklarna mensup subay ve askerlerle Asakir-i Mansure-i Muhammediyye adl yeni bir ordu
13

smail Hakk UZUNARILI, Byk Osmanl Tarihi C.VI, XVIII.Yzyl, Trk Tarihi Kurumu Yay., Tarihi,

7.bask, ss. 513-551

kuruldu. Bu ordunun bakumandanln ifa etmek iin Seraskerlik makam kuruldu. Bu ordu ykmlle dayalyd. Milli orduya ynelik ok nemli bir adm atlm oldu. Abdlmecit dneminin en nemli gelimesi Mustafa Reit Paa tarafndan hazrlanan Tanzimat Fermannn, 3 Kasm 1839da Glhane Parknda herkesimin katld byk bir kalabalk nnde okunarak ilan edilmesidir. Bu ferman ile din fark gzetilmeden btn Osmanl tebaasnn can, mal, rz ve namusunun korunaca, vergilerin adaletli toplanaca, askerlik mddetinin belirli mddet srecei, yeni mahkemelerin kurulaca ve mlki idarede slahat yaplaca beyan edilmitir. 14 Islahat Ferman ile, gayrimslim cemaatlerin ynetimi, her bir cemaatin ileri gelen din adamlarndan oluan bir meclise braklmaktadr. Irk, din ve dil farkll yznden tebaadan herhangi bir snfn dier bir snftan aa tutulmasn ifade eden btn deyimler ve szlerin resmi yazmalardan kaldrlaca belirtilmektedir. Kimseye din ve mezhep deitirme konusunda zorlama yaplmayaca da taahht edilmitir. Bblnin nezaretinde olmak zere gayrimslim cemaatlerin zel okullar aabilecekleri ifade edilmitir. Btn davalar karma divanlara braklacak ve mahkemelerde ahitler kendi dinlerine gre yemin edeceklerdi. Hristiyanlar, kendi aralarndaki davalar isterlerse kendi patriklerinde yapabileceklerdi. Islahat Ferman ayrca temsil ilkesini de ifade ediyordu. Sultan Abdlaziz dneminde kabul edilen Kanun- Esasi (1876 Anayasas) toplam 12 blmden ve 119 maddeden olumaktadr. Kanun- Esasinin en bata gelen zellii, halk arasndan gelmi bir kurucu meclisin almalaryla yaplarak tekrar halk iradesine sunulan bir anayasa deil, hkmdar tarafndan verilen bir senet olmasdr.

14

Rifat UAROL, Kk Kaynarca Antlamasndan 1839a Kadar Osmanl mp Doutan mp., Kk

Gnmze Byk slam Tarihi, a Yay., C.XI, st., 1993, ss.246-350.

II. Abdlhamidin batclk anlay; batnn tekniini, idar sistemini ve zellikle askeri tekilatn almak eklinde anlalmtr. 15 C) KLTREL DURUM II. Mahmut,1824 ylnda bir ferman kartarak ilkretimin her yurtta iin zorunlu hale getirildiini, okuma ve yazma renimiyle birlikte dini bilgilerin de retilmesi gerektiini halka ilan etti. Yksek okullara renci yetitirmek amacyla stanbulun baz semtlerinde Rdiye adyla okullar at. Ayrca devlet memuru yetitirmek iin Mekteb-i Ulm- Edebiye ve Mekteb-i Maarif-i Adliye ald. Tabip ve cerrah ihtiyacn karlamak amacyla Hekimba Mustafa Behet Efendinin nderliinde Tphne-i mire ald. Bunu Cerrahne takip etti. 1838 ylnda bu iki mektep birletirildi. Bana Avusturyal Doktor C.Ambroise Bernard getirildi. smi de Mekteb-i Tbbiye-i Adliye-i ahane olarak deitirildi. Askerlerin daha iyi yetimesi iin Mekteb-i Harbiye kuruldu. Mzka- Hmayun kuruldu. lk resmi gazete Takvim-i Vekyi karld. Bab- lide bir tercme odas ald. 16 Islahat Fermannn yaynlanmasndan sonra hkmdarn dier bir emriyle milli eitim ilerinin yrtlmesi ve kontroln takip etmek maksadyla 1845te Meclis-i Maarif-i Ummiye, ilk ve ortaretim ilerini yrtmek zere 1847de Mektib-i Umumiye Nezareti kuruldu. Osmanl Devletinde medreselerin dnda ada ilimleri okutan bir niversite kurulmas fikri 1845 ylnda Sultan Abdlaziz dneminde kararlatrlmtr. 1846 ylnda da Darlfnun binasnn temeli atlmtr. 1851 ylnda Darlfnun alncaya kadar, okutulacak dersler iin eserler hazrlamak zere Encmen-i Dni ad ile ilk Osmanl ilimler akademisi kurulmutur. Hariciye mstear Fuat Efendi ile Cevdet Efendinin mterek olarak yazdklar Kavid-i Trkiye adl kitap bu encmen tarafndan kabul edilen ilk eser olmutur.

15

Bayram KODAMAN, 1876-1912 Aras Osmanl Siyasi Tarihi Doutan Gnmze Byk slam 1876Tarihi, 1876 Mehmet ARSLAN, Osmanl Edebiyat-Tarih-Kltr Makaleleri Kitabevi Yay., st., 2000, ss.431-629. Edebiyat-TarihMakaleleri, ,

Tarihi, a Yay., C.XII, st.,1993, ss.19-62.

16

1868 ylnda Franszlarn sraryla Franszca be yllk eitim yapan Galatasaray Sultnsi kurulmutur. Mslman ve gayr-i mslim rencilerin yer alaca okulun ynetimi Franszlarn elinde olmutur. 1867 ylnda kazalarn doktor ihtiyacn karlamak amacyla, sivil nitelikte tp okullar olan Mekteb-i Mlkiye-i Tbbiye kuruldu. Abdlaziz devrinde teknik ve mesleki okullara da arlk verildi. Mithad Paann gayretleriyle ilk sanat okulu ald. Kimsesiz ve yetim ocuklarn alnd bu okula, daha sonra Islahhne ad verildi. 1864te sanayi mektebi ald. Bunu takiben 1869da kz sanayi mektebi ald.1867 ylnda Tp ve eczacln ayr ekilde tekilatlanmas iin Eczaclk okulu ald. Yabanc okullarn saylar giderek artmtr. 1863te Robert Koleji, Merzifon Amerikan Koleji, 1864te Franszlarn Saint Joseph Kolejleri almtr. Abdlaziz dneminde stanbulda birok gazete ve dergi karlmtr. Bu dnemde Trke ve baka dillerde karlan gazetelerin says 43e kmtr. Eitim sisteminin tm lkeyi kapsamas ynnde de uygulamalara giriilmi, 1881den itibaren Vilayet Marif dareleri kurulmaya balanmtr. 1898 ylna gelindiinde Hicaz hari btn vilayetlerde maarif idaresi kurulmutur. 1863ten itibaren kez alm ve her defasnda kesintiye uram olan Drulfnun, tekrar 1 Eyll 1900 tarihinde alm ve stanbul Drulfnunu adn almtr. Drulfnuna Tbbiye ve Hukuk mekteplerine ek olarak lahiyat, Fen ve Edebiyat ksmlar almtr. 17 Edebiyat dnyasna baktmzda Klsik edebiyat, II. Mahmudla birlikte balayan yeniden yaplanma srecinde zln kendisini daha fazla hissettirdii bir dneme girmitir. Yzyllardr sregelen gelenek bu asrda da birok temsilci yetitirmitir. Sadece stanbul ktphanelerinde divan olan airlerin says 114 gemitir. Ancak bu yzyln airleri genellikle stad airlerin yolunda giden taklit ve tekit seviyesinde kalan nazire airleridir. Enderun Vasf (. 1824), Keecizade zzet Molla (. 1829), eyhlislm Arif Hikmet (17861859), eref Hanm (1809-1861),

17

smet BOZDA, Osmanl Devlet ve Toplum Yaps Boazii Yay., st., 1990, ss.1-40. Yaps,

Leskofal Galib (.1867), Yeniehirli Avn (.1827-1884), Hersekli Arif Hikmet (1839-1903) ve nesir sahasnda Akif Paa bu yzyln belli bal ahsiyetleridir.18 XIX. yzylda Din-Tasavvuf edebiyatta byk ahsiyetler yetiememitir. Bu yzylda da mutasavvf airler eskiyi tekrarlamaktan teye geememitir. Kuddus, Turb, Mihrb, Bitlisli Mtak Baba, dile Sultan, Vasf- Melm, Ayn Baba gibi mutasavvflar bu yzyln belli bal ahsiyetlerini olutururken Dertli, Seyrn gibi klar da verdikleri eserlerle bu zmreye dhil oluyorlard.19 XIX. yzylda birok sahada balayan batllama, edebiyat dnyasnda da etkisini gsterir. Edebiyatta batllamay savunanlar yannda din ve tasavvuf edebiyat geleneini srdrmeye alanlara da rastlamak mmkndr. Bunlarn arasnda Encmen-i uar topluluunu meydana getiren airlerden Leskofal Galibi, Hersekli rif Hikmet Beyi, Mevlev airi Yeniehirli Avn Beyi ve Osman ems Efendiyi sayabiliriz. Yine bu yzyln din-tasavvuf vadide iirler yazan dier ahsiyetleri arasnda Keecizde zzet Molla, Mevlev eyhi Nazif Dede, Kzm Paa, Eref Paa, Kudds gibi sanatlar grrz. Ayrca bat edebiyat tesiri altndaki eserleri yannda din muhteval iirler yazan sanatlar da yetimitir. Divn ile Ziya Paa, eski edebiyat savunucularndan Muallim Naci, Servet-i Fnn airlerinden smail Saf, rind ve kalender air Neyzen Tevfik bunlarn balcalardr. Cumhuriyet dneminde, daha nceki dnemlerde olduu ekilde bir dintasavvuf edebiyat cereyanndan bahsedilemez; ancak mistik tavrda baz air ve yazarlara rastlanr: Rza Tefik (Blkba), Mehmed kif (Ersoy) ve Yahya Kemal (Beyatl).20 Divnn incelediimiz evk brahim Efendi, XIX. yzylda anlatmaya altmz bu ortamda domu, yaam ve Divnn kaleme almtr.

18

19,

Osman HORATA, Eski Trk Edebiyat El Kitab, Grafiker Yaynlar, Ankara, 2003, s.153 Kitab, Abdurrahman GZEL, Ali TORUN, Trk Halk Edebiyat El Kitab, Aka Yaynlar, Ankara, 2004, s. 442. 20 Byk Trk Klsikleri, tken Neriyat, C.IX, st., 1989, ss.195-196

B R NC BLM HAYATI, VNI EVK BRAH M EFEND N N HAYATI, MAHLASI, TAR KATI VE D VNI

1.1. 1.1. EVK BRAH M EFEND N N HAYATI evk brahim Efendinin hayat hakknda yeterli bilgi yazl kaynaklarda mevcut deildir. Doum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. evk brahim Efendi; aban- Veli (Tarikat-i Aliyye-i Nakibendiye) ye mensup idi. Tarikat-i Aliyye-i Halvetiyyede tesis buyurduu ubeden (Kara baiye) ubesi ki bundan da zirde yazlacak dier abat iniab eylemitir. Pir-i mar-u leyhden sonra sitane-i abaniyyede seccade niin olan zivat: 16. El-eyh brahim efendi (Bolulu) niyabeten21 16. eyhi brahim evk Efendi, aslen Bolulu olup Divn sahibi bir eyhtir. 1897 yllnda dnyasn deitirmitir. Trbede medfundur. Kastamonuda abani Veli trbesinde gmlmtr.22 abaniyye Halifeleri konusuna Kastamonu yakn evresi asndan ve merkezin dnda ikinci kademede baktmzda: Bolulu brahim evk Efendinin halifeleri olarak erkeli Mustafa ve Hac Halil Efendileri, Geredeli Seyyid Ahmed Efendiyi, Bolulu Kmil ve Mustafa Efendileri; erkeli eyh Mustafa Efendinin halifeleri olarak Devreknili Mehmed Ltfi Efendiyi, Mudurnulu eyh Mustafa Efendiyi ve Kastamonulu eyh Mehmed gh Efendiyi; eyh Mehmed Ltfi Efendinin halifesi olarak da erkeli Hasan Efendiyi gryoruz. 23

21

Mehmet ARICAN, Sadk Vicdani Hayat, Eserleri zerine Aratrmalar ve Tomar- Tuluk-i Aliyyeden Tomar- TulukTranskripsiyonu, Halvetiyye Silsilenamesinin Transkripsiyonu A, Sosyal Bilimler Enstits (Yksek Lisans Tezi) , Ankara, 1986 , s.94. 22 Abdlkerim ABDULKAD ROLU, Halvetilikin abaniyye Kolu eyh aban- Veli ve Klliyesi Trk abanKlliyesi, Hava Kurumu Basmevi, Ankara, Mart 1991, s.65. 23 ABDULKAD ROLU, a.g.e., s.6.

1.2. 1.2. EVK BRAH M EFEND N N MAHLASI evk brahim Efendi, kendi ismini mahlas olarak kullanmtr. Divnda yer alan btn manzumelerin son beytinde veya drtlnde irin mahlas yer almaktadr. ev y mlk-i vcdundan ferm olal ullu iin el ap suln bekler (43/6) R ol line kr it Mevlya Eriesi sen de srr- alya Mahar ol ev y ilm-i esmya Drr-i leli idegr menr (55/5) 1.3. 1.3. EVK BRAH M EFEND N N TAR KATI evk brahim Efendi, Halveti tarikatnn bniyye koluna mensuptur. Halvet, kelime olarak yalnz, tenha kalma, tenhaya ekilme, tenhalk; tenha yer gibi anlamlara gelmektedir.24 Tasavvuf stlah olarak Ne bir melein ne de herhangi bir kimsenin bulunmad bir halde ve yerde Hak ile srren (manen) konumak, ruhen sohbet etmek; msivdan ilgiyi kesip tamamen Allaha ynelmek ve kendini ibadete vermekanlamndadr.25 Halvet, dier tarikatlarda da vardr ve nefis terbiyesi iin yaplr. Halvette olan kimsenin gayesi halkn iine arzu isteklerden arnm bir ekilde dnmektir. Halvetten sonra halkn iine dnmeye celvet denir. Mutasavvflara gre halktan ayr yaamaktan maksat, insanlarn errinden kurtulmak deil, insanlar kendi errinden kurtarmaktr. Bunun zdd tasavvuf ahlkna aykr olduu gibi ayn zamanda kibirdir. Halvetin faydal olabilmesi iin, iman duygusunu salamlatrmak, ilim tahsil etmek, farzlar eda etmek gerekir. Halvetin belli esaslar dahilinde yaplanna ile denir.
24 25

Halvette ayn manada kullanlr. Belli esaslar olan halvetin ekli,

Ferit DEVELL OLU, Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, Aydn Kitabevi, Ankara, 1999, s.380. OsmanlcaSleyman ULUDA, Tasavvuf Terimleri Sl, Kabalc Yaynevi, st., 2001, s.156.

10

mddeti tarikatlar arasnda deiiklik gsterir. Mesel, Mevlevlikte ile mddeti binbir gn olarak Kabul edilmitir. Halvete ekilmek, tenha bir yerde yalnz bana oturmak manasnda kullanlr. Halvete ekilen veya halvete giren kii vaktini ibadet ile geirir. Halvethne ve halvetgh tabirleri de ayn manada kullanlr.26 Halvetiyye, mer el-Halvetye (.800/1397 98) nisbet edilen slm dnyasnn en yaygn tarikatdr. Hazar denizinin gneybatsnda bulunan Geyln blgesinde Lhcnda doup byyen mer el-Halvet, brhim Zhid-i Geylnnin halifesi olarak Hrizmde irad faaliyetinde bulunan amcas Ah Muhammed Halvetye (. 780/1378-79) intisap etmi, onun lmnden sonra da irad makamna gemitir. mer el- Halvet, daha sonra Tebrize giderek irad faaliyetlerini burada srdrmtr. mer el-Halvetnin vefatndan sonra tarikatn silsilesi Ah Mrem (Emre, . 812/1409), Hac zzettin . 828/ 1425), Sadreddn-i Hivy (. 860/1455) eklinde devam ederek tarikatn ikinci pri, bir bakma gerek kurucusu olan Seyyid Yahy-y irvnye ulamtr. Halvetiyye tarikat Azerbaycanda kurulmu, gelimi ve buradan Anadoluya, Anadoludan da Balkanlar, Suriye, Msr, Kuzey Afrika, Sudan Habeistan ve Gney Asyaya yaylmtr. Halvetiyye tarikat Reniyye (kurucusu Dede mer Ren, . 892/1487), Cemliyye (kurucusu Ceml-i Halvet, . 899/1494), Ahmediyye ( kurucusu Yiitba Ahmed emseddin, . 910/1504) ve emsiyye (kurucusu Sivs, . 1006/1597) eklinde drt ana kola ayrlm, bu kollardan eitli ubeler meydana gelmitir. Halvetiyye tarikatnda mridin her gn tek bana okuduu zikirler, dualar ve virdler vardr. Bunlar haftann gnlerine gre deiir. Yahy-y irvnnin Virdssettrnn okunmasna nem verilir. Ayrca haftann belli gnlerinde tekkelerde cehr olarak topluca icra edilen zikre darb- esm, devrn, hadr gibi isimler verilir. Devranda ilhiler okunur. Oturarak halka oluturan mridler zikre ayakta devam eder, daha sonra da devrana balarlar. Zikir yaplrken msikiye nem verilir ve bata ney, kudm ve def olmak zere eitli msiki aletleri kullanlr.
26

Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi (Devirler/ simler/Eserler/Terimler), Dergh Yaynlar, C.IV, stanbul, 1981, s.77.

11

Halvetiyyede nefsin ktlkten ve gnahlardan arndrlmas esastr. Bunun yolu da dille, kalple, ruhla ve srla yaplan zikirdir. Genellikle tasavvufta nem verilen az yeme, az konuma, az uyuma, inziv, zikir, fikir, eyhe gnlden bal olma ilkelerine Halvetlikte hassasiyetle uyulur. Mhede mertebesine ulamak iin mchede arttr. Halveti tekkelri 1925te Trkiyede tekkelerin kapatlmasyla faaliyetlerine resmen son vermilerse de bazan gizli, bazan aktan zikir ve yinlerini icr etmeye devam etmilerdir. Bu tarikatn birok kolu bugn Trkiye, Suriye, Msr, Balkanlar ve Kuzey Afrika lkelerinde faaliyetlerini srdrmektedir.27 evk brahim Efendi, Halveti tarikatnn bniyye koluna baldr.

Divnda yer alan manzumelerde eyh aban- Veliden prim, eyhim eklinde bahsetmesi bu kanaati oluturmutur. Her kim olursa bendesi olur a n efgendesi ey-i abnn a bendesi eyim azzim efendim (136/6) bniyye, Halveti tarikatnn ubelerinden birisinin addr. Bu ube, banda bulunan eyh ban- Veliye nisbet edildii iin bu ismi almtr. Kendisine Havetiyyenin ikinci Pr diyenler vardr. Kastamonunun Takpr kazasnn Harmanck mahallesinin ifte Haclar sokanda babasnn evinde dnyaya gelen aban- Veli gen yata ilim tahsil ederek Hayreddin Tokad hazretlerinin derghnda on iki sene mddetle hizmet etmitir. Nihyet on iki senelik hizmet mddeti sonunda mridi kendisine hilfet verip, ird hizmetinde bulunmak zere memleketi olan Kastamonuya gndermitir. Bundan sonra devam edecek irad hizmetine burada balam oldu. Baka lemine gnceye kadar buradaki irad hizmetinden bir an bile ayrlmamtr. Derghnda birok gayri mslim imana gelmi ve yz altm kiinin Seyri slkn tamalamtr.

27

Trkiye Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi, C. XV, stanbul, 1997, ss.393-395.

12

Bizzat kendisinin yetitirdii ve sras ile kendi irad postuna oturmalarn salad byk halifeleri drttr. Bunlar: 1. eyh Osman Efendi Hazretleri, 2. eyh Hayreddin Efendi Hazretleri, 3. eyh Abdlbak Efendi Hazretleri, 4. eyh Muhiddin Efendi Hazretleri. Pir hazretlerinin doum tarihi hakknda kesinlik yoktur. Vefatlar 976 (1568-1569) ylna rastlar. Trbeleri derghlarnn bulunduu yerdedir. Halvetiye ierisinde gelitrdii ve pri bulunduu abniye tarikat, halifelerinden Mustafa Bekr vastasyla Fasa ve hatta Hicaza kadar yaylmtr. Halvetiyye-i abaniyye daha sonra u kollara ayrlmtr: 1. Halvetiyye-i abaniyye-i Karabaiyye 2. Halvetiyye-i abaniyye-i Nashiyye 3. Halvetiyye-i abaniyye-i erkeiyye 4. Halvetiyye-i abaniyye-i Bekriyye28

28

Serin Rahmi, slm Tasavvufunda Halvetilik ve Halvetiler, Petek Yaynlar, stanbul, 1984, ss.116-121.

13

1.4. 1.4. EVK BRAH M EFEND N N D VNI evk brahim Efendinin bilinen tek eseri incelemeye altmz

Divndr. Divnda 230 tasavvuf manzume yer almaktadr. Eserin bilinen nshas Ankara Milli Ktphanede Yazmalar Koleksiyonunda kaytldr. 1.4.1. evk brahim Efendi Divnnn Nshalarn Tavsifleri evk brahim Efendi Divnnn Mill Ktphanede 3 nshas vardr. Bu nshalarn tavsifleri u ekildedir: A NSHASI Ba: A rehber lp geldim saa Y Rabben Cmle ma dumdan evvel afv eyle a Sonu: h ne re gitdi elden byle bir - edb ev y atm it kelm kmil-i insn idi Varak numaralar 1b-59a arasndadr. 248x165 195x 96 mm ebadnda, harekeli nesih yaz trndedir. Konu balklar, kenar cetvelleri, mahlaslar krmz mrekkeplidir. Srt vine rengi meinle tamir grm, kapaklar ypranm siyah mein kapl bir cilt ierisindedir. 59b-60b varaklar arasnda reki-zde Ltfi Efendiden ilhler vardr. 203 adet tasavvuf manzume, 27 mfred vardr. Mill Ktphanede Yazmalar Koleksiyonu blmnde A 5690 numarada kaytldr. Mstensihi Mehmed Kamil Kastamondir. stinsah tarihi Hicri 1320, Miladi 1891dir. Kastamonuda istinsah edilmitir. Her yaprak 19 satrdan olumaktadr. Sar cedid kat kullanlmtr.

14

B NSHASI Ba: A rehber lp geldim saa Y Rabben Cmle ma dumdan evvel afv eyle a Sonu: h ne re gitdi elden byle bir - edb ev y atm it kelm kmil-i insn idi 84 yaprak, 220x170 155x120 mm ebadndadr. Harekeli nesih yaz trndedir. Ankara Mill Ktphanede A 5699 ariv numarasnda kaytldr. Mill Ktphane Yazmalar Koleksiyonunda bulunmaktadr. Mstensihi Raid bin Mustafadr. stinsah tarihi Hicri 1340, Miladi 1920dir. Her varak 15 satrdan olumaktadr, cedid kat kullanlmtr. Serlevha ve kenar cetvelleri krmz mrekkeplidir. Srt ve sertab kahverengi mein, kapaklar nohud kt kapl, miklepli bir cilt ierisindedir. 1ada Mehmed Raid b. Mustafa tarafndan Divn yazan hakknda ksa bir biyorafik bilgi vardr. Sonda Hatipolu Mehmed Agh Efendiye ait mhr vardr. 203 tasavvuf manzume, 27 mfred vardr. almamzn esasn tekil etmektedir. C NSHASI Ba: A rehber lp geldim saa Y Rabben Cmle ma dumdan evvel afv eyle a Sonu: h ne re gitdi elden byle bir - edb ev y atm it kelm kmil-i insn idi

15

124 yaprak, 247x157 185x120 mm ebadndadr. Mstensihi Hac Mehmed Rasimdir. Hicri 1350, Miladi 1930 tarihinde istinsah edilmitir. Ankara Mill Ktphanede Yazmalar Koleksiyonununda bulunmaktadr. Her yaprak 20 satrdan olumaktadr ve harekeli nesih yaz tr kullanlmtr. Kat tr ise izgili defterdir. Divnda 224 adet tasavvuf manzume vardr. Fahri Bilge varislerinden satn alnmtr. 1.4.2. Mill Ktphane Raid Bin Mustafa Nshas erii 1. Bismil-lahir-rahmanir-Rahim 1b 2. Mirciyye 2a 3. arfl - B 7b 4. arft - T 9b 5. arf - 10b 6. arfl - Cm 11b 7. arfl - 13b 8. arfd - Dl 14a 9. arf - el 16b 10. arfr R 16b 11. Snt- Dier 23a 12. Dier 23b 13. arfz Z 29b 14. arfs Sn 31a 15. arf n 32b 16. arf d 33b 17. arf d - 34a 18. arf 34b 19. arf 34b 20. arfl Ayn 35b 21. arfl ayn 36a 22. arfl F 36b 23. arfl f 37a 24. arfl Lm 42 25. arfl Mm 47a 26. arfn Nn 57a 27. F Med-i a ret-i seyin Ra yallh Anh 58a 28. arfl Vv 62a 29. arfl H 64b 30. Vel ubl- rifn a ret-i Pr-i abn- uddise Sirruh Efendimizi

Sntdr 68b 31. Med-i erf 69b 32. arfl Y 72b 33. Mfredt 82a 34. Meriye 84

16

K NC BLM EVK BRAH M EFEND D VNININ EK L BAKIMINDAN NCELENMES

17

2.1. 2.1. VEZ N Din Tasavvuf inanlarn akland, telkin edildii eserlerde manzumeler hem aruz hem de hece vezniyle yazlr. nk Din-Tasavvuf edebiyat, hem aydn kitlesine hem de okuma yazma bilmeyen geni halk kitlelerine hitap eder. Ancak Divnda aruz vezniyle kaleme alnan manzumelerin says daha fazladr. evk brahim Efendi; manzumelerini aruz ve hece vezniyle yazmtr. Ancak ir; divan iiri kltryle yetimedii iin aruzu kullanmada hatalara dmtr. Bu durum, bu tr eserlerde tabi bir unsurdur.. Zir, konunun n plna kt bu tr eserlerde ritm unsuru ikinci plna itilebilir.29 evk brahim Efendi, Divnnda yer alan manzumelerinin 33 tanesinde ve 40 gazelinde bahr-i remelden 3 filtn + 1 filn veznini kullanmtr. Dier gazellerinin 20si ve manzumelerinin 13nde ise bahr-i hezecten 4 Mefilnvezniyle yazlmtr evk brahimin en ok kulland bu vezinlerden baka tercih ettii bir dier vezin de 2 filtn + 1 filn dr. 40 manzumesinde bu vezni kullanan evk brahim, 2 Mefiln + 1 Fln veznini de 36 manzumesinde kullanmtr. Kark kalplar daha az tercih eden evk brahim, 2 gazelinde Mefl + mefiln +mefl + mefiln kalbn kullanmtr. evk brahim Efendinin tercih ettii vezinler ve bunlara rnekler unlardr: Filtn/ Filtn/ Filtn /Filn A rehber lp geldim saa Y Rabben Cmle ma dumdan evvel afv eyle a (1/1) Mrid-i mile teslm olanlar ekmez teab Sne-i levinde a fehm iden grmez teab (15/1)

29

GZEL, Din-Tasavvuf Trk Edebiyat Aka Yay., Ank., 2002, s.490. DinEdebiyat,

18

n ezelden va olmutur kermi knna Mekteb-i dilde hveyd fey -i ramndr edep (16/2) ol (se hm Rabbhm) amrn lebinden n iden Mercii drl-emndr grmez anda hi ab (18/5) Duymaz imi mevt acsn meyne-i a a giren Kim ki n itti bu gn pr-i mu ndan bir arb (19/3) Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln Bu eb ar - vil itd abbie o Kibriy Ki mirc oldu dillerde recep ehrindeki yevm (2/1) Meyyed dest-i udretle at ba- ilhdir lat-i ayn-i lfet suln amd na (7/5) Gevher-i yekt-y lem seyn ferd-i mualldr Cevher-i hem-n-y lem seyn merd-i mcelldr (62/1) D-cihnda dest-grim hemn sensin Y af Her nefesde ikr u fikrim hemn sensin Y af (99/1) Biir nr- muabbetle dernu zge kebb eyle Derd-i a a mbtel ol yregie urup bir d (102/3) Filtn/ Filtn/Filn Aldanma dnyya ey fil insn lm kendine yol itd Mevl dny

19

Azdrp o lar yoldan ard Meyl idp kendine ul itd dny (9/1) Teslm ol mrde tevdii or imet it d ile alagr himmet Uyanp afletten tedri i gr ikr eyle Rabbii bulagr urmet (21/1) Mefln/ Mefln/ Fln Afv l isynmz Y y urmetine ol abbi Y y usn le l mbeddel limiz Eyle lufula amz Y y (24/1) ayrszca eser bir bd- semm Srndrr em ulmet-i umm aranl ta alr a lar umm Envr rua viregr revc (26/2) Lht i lmini seyrn iderler avf- Mevly her n iderler ip a meyin cevln iderler Cevlnda Mevly seyrna ba (115/2) arp a odu h zrma Cemli emine pervne geldim (151/2)

20

Nedir sedeki bu add-i b Grmedim na ri ey vech-i al Her grdke sei ey a- Leyl Mecnn- dil olup dvnesiyem (160/2) Mefln/Mefln/Mefln a at mlkn tat- be s h- yo lu tur Sary- - eyvn- afs rh- yo lu tur (42/1) Mefl/ Filtn/ Mefl/ Filtn Derdile benim albimi tmr eyleme A la kerem it beni bmr eyleme Her nda benim evrdm ekr eyleme ev ulu ev ini eyle mzdd (35/3) Mefln Mefl/ Mefln/Mefl/ Mefln Ey zhid-i b- m gel ut szme ula i re eyle ayreti a n olma sen r (34/1) Nefsi dmna uyma z tee ya ma Zhd ta vya ba ma a dersini o u (181/5) Mefl/ Mefl/ Mefl/ Faln geceler a le cnn be ler Feryd ile blb gl iin glenii bekler (43/1)

21

2.2. 2.2. KAFIYE Din-Tasavvuf Trk edebiyatnda kafiye konusunda eitlilik grlr. Halk edebiyatnda oka tercih edilen yarm ve tam kafiye ile Divn edebiyatnda daha ok karlatmz zengin kafiye eitleri bir arada yer alr. evk brahim Efendi Divnnda en ok redif ve zengin kafiye

kullanlmtr. Kafiyeyi oluturan kelimeler isim, edat v.b. kelimelerdir. Redifler ise daha ok tekrar edilen kelimelerle salanmtr. Divnda musammat kafiyeye rastlanmaz; din-tasavvuf iirler yazan evk brahim Efendi iin birinci derecede nemli olan muhtevadr. Bu tr eserlerde ritm unsurlar ikinci plna itilebilir.30 Divnda bir uzun nl, bir nsz ses benzerliine dayal kafiyeler ok kullanlmtr: lim olanlar bulurlar kn meknda rus rif olanlar bulurlar cn u cnnda rus (33/1) Ey zhid-i b- m gel ut szme ula i re eyle ayreti a n olma sen r (34/1) geceler a ile cnn be ler Feryd ile blb gl iin glenii bekler Derd ehli olup derdine bir are iin Oturup ke- am-nede dermnn bekler Mirt- beer al- melek vaf- melek Lufu o ehl-i dili isnn bekler (43/ 1,2,3)

30

GZEL, a.g.e., s.490.

22

Kimi manzumelerde tek uzun nl ses benzerliinden oluan tam kafiyelere de rastlanmaktadr: A - yre dp a layanlar Erenler bezminde eyd didiler A ucundan ci er a layanlara Mecnn- a le Leyl didiler (82/1) iirin devamnda sevd, ill, Mevl, bek kelimeleriyle kafiye yaplmtr. en a meyin bezm-i ezelde Tene olup cm- uby neyler Lednn o uyan mekteb-i dilde Msemmy bulur esmy neyler (84/1) iirin devamnda siv, kimy, man, sahr kelmeleriyle kafiye yaplmtr. Divnda yer alan manzumelerde redife ok sk bavurulmutur. rush, iltizz, gnl, var, edep, dalar, bu, h, ny kelimelerinin yan sra olur, gel, gr, ah ider, ister, yazar, sevdiim, diyelim, bakageldim, eyledim gibi fiillerle de redif yaplmtr. evk brahim Efendi Divnnnda kafiyesi nakarattan oluan blmler de bulunmaktadr: Kerem l fa l o Mevl (3) Y Rabben Y Rabben a bize l in (12) Tevd idelim tevd (40) Manzumelerin byk ksm zengin kafiye ve rediften oluur:

23

- d laru glnde dim yr olur Varl ndan dr olur dost vrl le vr olur Mala- ems amer ven-necm-i esrr dai abe- avseyn srra hem-marem-i esrr olur Dde-i hdan grr hep mekn ellerin ande ba sa gzleri hem nru dil-dr olur (45/1,2,3) 2.3. 2.3. NAZIM EKILLERI VE NAZIMTRLERI: ekilleri: 2.3.1. Nazm ekilleri: evk brahim Efendi btn iirlerinde Divn edebiyatna it nazm

ekillerini kullanmtr. Halk edebiyat nazm ekillerini ise hibir iirinde tercih etmemitir. Divnda arap alfabesinin her harfinden kafiye olacak ekillde gazeller ve kaside, mfred, murabba nazm ekilleri yer almaktadr. 2.3.1.1. 2.3.1.1. Gazel evk brahim Efendinin en ok kulland nazm ekli gazeldir. Divnda 74 gazel vardr. Gazellerdeki beyit says 5-12 arasnda deimektedir. Gazellerin 48i bahr-i remelden 3 filtn+1 filn kalbyla yazlmtr. 20 gazelinde ise 4 Mefln kalb tercih edilmitir. Divndaki gazeller kafiyelerinin son harfine gre sralanmtr. Arap alfabesi esas alnarak yaplan bu tasnif incelendiinde Harfr-R blmnde 44 gazelle en fazla gazelin bulunduu grlr. Gazellerin tamamnn makta beytinde irin mahlas evky ve evk yer almaktadr - d lar glnde dim yr olur Varl ndan dr olur dost vrl le vr olur Mala- ems amer ven-necm-i esrr dai abe- avseyn srra hem-marem-i esrr olur

24

Dde-i hdan grr hep mekn ellerin ande ba sa gzleri hem nru dil-dr olur Gzleri a greni sz dai a olur

ol enel-a naras kendinde kim ihr olur sm-i resmi mav edip dery-y a a cn atar ev y kim olan cnndan b-zr olur (45/1,2,3,4,5) Vcdu kabe-i uly yz mirb- ekberdir Kelm gevher-i yekn hemn kibrt-i amerdir Byu by- a atle eratle muardr Bilenler adr-i al didiler misk-i ezferdir Ki sensi nsa-i kbr ki sensi allemel-esm Ki sensi mescid-i a urcu ayn-i enverdir udm-i ak-i pki eyled tezyn semvt Mkemmel nr- ir leva-i kbrdan ahardr Bu abdimi kemter-i mahar buyurmaz m vilie apda pr- ur ancak ev y abd-i a ardr (56/1,2,3,4,5) 2.3.1.2. 2.3.1.2. Kasde evk brahimin en ok tercih ettii bir dier nazm ekli de kasdedir. evk brahim Efendi, kasdelerinin yazarken tam bir sra gzetmemi, kasdeleri Divnn eitli yerlerine serpitirmitir. Ancak Divnda Allah, Hz. Muhammed, drt byk halife ve dier din bykleri iin yazlan kasdeler birbirini takip eder. Kasdelerin 2 tanesi II. Abdlhamid Han iin; 11 tanesi ise eyhi eyh abn- Vel iin kaleme alnmtr.

25

A rehber lp geldim saa Y Rabben Cmle ma dumdan evvel afv eyle a Crmm bildim o ald el ap geldim saa Bb- hayt a tr bilirim den oa Rameti derysna msta ra it ben mcrimi Rameti derysna yo tur seni hi intih (1/1,2,3)

2.3.1.3. 2.3.1.3. Mfred Mfredler kafiyesiz iirlerdir. Divnda 27 mfred vardr ve Divnn sonunda yer alrlar. Divnn sonunda da Mfredt balnda bir manzume yer almaktadr. Her yaa ba vech-i a hirdirir Sen saa ba sende a bhirdirir Sen seni anma a n bgnesin Sen seni terk it gresn ynesin usnini erf nrunda cel nna ly drr dinse Al ra yallh anh ev fey inden d-lem mbli h- i lm-i be dr pr-i abn- vel uddise-sirruh Sen saa ba iste sen de terkibi Sen seni bulma dilersen ar dilden ayriyi (230/ 1,2,3,4,5)

26

2.3.1.4. Murabba 2.3.1.4. Murabba Edebiyatta da ayn vezinde drder msralk bendlerin birlemesinden oluan nazm eklidir. Murabbalar farkl kafiye rgsne sahip olabilirler. Divnda da aBaB cccB dddB eklinde kafiyelenen murabbalar yer almaktadr. Emr - albide dev ister ise Nefy-i ibtle edegr ilc akm-i zi tan if isterse Nefsi hevsna aldanmayp a A metna olan mter Sermye ediptir mr-i gevher a n yabanlarda gezme serser Sermye-i mre viregr revc (27/1,2) 2.3.2. Nazm Trleri: 2.3.2.1. 2.3.2.1. Tevhd: Tevhd, szlk anlamyla birlemektir. Divn ve Din-Tasavvuf Trk edebiyatnda Allahn varlna ve birliine dair yazlan manzum ve mensur eserlere verilen isimdir.31 Tevhd nazm trne evk almazlar. Ey lib-i a olan tevd idelim tevd Ey ly - a olan tevd idelim tevd Hep icb geelim nr- a seelim a aps aalm tevd idelim tevd brahim Efendi Divnnda da rastlyoruz. Tevhdler, Divnn eitli yerlerinde karmza kar; toplu olarak yer

31GZEL,

a.g.e., s.522.

27

Gir meydna a le sr cevln ev le Allh deyp d le tevd idelim tevd (40/1,2,3) 2.3.2.2.Mncaat 2.3.2.2.Mncaat : 2.Mn Mncaat, Allaha dua etme, yalvarma, Allaha dua mevzulu manzume, iir manalarna gelir.32 evk brahim Efendi Divnnda 18 mnacaat yer almaktadr. Ayrca Mnacaat balkl 15 beyitlik bir manzume Divnn ilk manzumesini oluturmaktadr. A rehber lp geldim saa Y Rabben Cmle ma dumdan evvel afv eyle a (1/1) Beni benden aber-dr it kerem l fa l o Mevl Cemlie sez-vr it kerem l fa l o Mevl (3/1) Afv l isynmz Y y urmetine ol abbi Y y usn le l mbeddel limiz Eyle lufula amz Y y (24/1) 2.3.2.3. Nat:: 2.3.2.3. Nat:: evk brahim Efendi Divnnda 6 nat yer almaktadr. Natlarda

Hz.Muhammede duyulan sevgi ve sayg dile getirilir. evk brahim natlarnda Hz. Muhammedden af edilmek iin efaat ister, Onun lemlere rahmet olarak gnderildiini ve Ona duyduu zlemi dile getirir: Vcdu kabe-i uly yz mirb- ekberdir Kelm gevher-i yekn hemn kibrt-i amerdir (56/1) Pdih- mlk-i lem pertev-i nr- ilh Y Raslallh meded seden meded sesin amn

32

GZEL, a.g.e., s.531.

28

eh-svr- lem-i aybel- uybsun ey penh Y abballh meded seden meded sesin amn (175/1) 2.3.2.4. Mraci raciye: 2.3.2.4. Mraciye: Hz. Muhammedin miracndan bahseden veya bu mnasebetle yazlan manzum ve mensur eserlerdir.33 evk nazmedilmitir: Bu eb ar - vil itd abbie o Kibriy Ki mirc oldu dillerde recep ehrindeki yevm Tecell-mine davet idp ol nr- ekvn Ki akl cevheri ferdn idp kendine Cibrl Behit-i a Mevldan alp bir ceru a des dip albi tenvr-i pkie ol cebe il Anr esbine rkib olup ol mebde-i lem Ki emr-i davete itd icbet lutfla esr Mu addes beyti albide grp ervh- -n Ki merc-i meb budur deyp itdiler i tid (2/1,2,3,4,5) 2.3.2.5. 2.3.2.5. Medhiye: evk kar. II.Abdlhamd Hn iin yazlan 2 medhiye bulunmaktadr: brahim Efendi Divnnda medhiyelere geni yer verilmitir. brahim Efendi Divnnda yer alan Miraciye balkl manzume 20 beyitten oluur ve kaside nazm ekliyle

Divnda 16 medhiye yer alr ve bu manzumeler Divnn eitli yerlerinde karmza

33

GZEL, a.g.e., s.554.

29

Dudr bezl-i efkrm zi Suln Abdlamd n ura ahdide emnet pdihm o yaa (6/10) Pdih heft-i kiver phesiz evld- aydar Eyler h miskin ezfer ev Abdlamd na (7/7) Divnda srasyla Hz. Ebubekir, Hz. mer, Hz. Osman ve Hz.Ali iin yazlan birer mehdiye de yer almaktadr. Menba- b - bahr mazen-i dd - aamdr Mazen-i esrr- a menba- dd - aamdr (57/1) Adlet barini dr-dnesi fr - ekberdir Vilyet kenzini yek-dnesi frk- ekberdir (58/1) ehdet cndn ser-askeri Omn- ekremdir Sevet mlkn ser-cevheri Omn- ekremdir (59/1) a at pehlivn Al aydr- enverdir Marifet merd-i meydn Ali aydr- enverdir (60/1) evk brahim Efendi, eyhi eyh abn- Veli iin de medhiyeler

yazmtr. Divnda eyhi iin yazlan 8 medhiye yer almaktadr: On iki al ess pr-i abn- veldir Hep prlerin mctebs pr-i abn- veldir (63/1) Her kim olursa bendesi olur a n efgendesi ey-i abnn a bendesi eyim azzim efendim (136/6) Divnda mm Keml ve eyh Mustafa iin de birer medhiye bulunmaktadr: Ar- Ha dem-be-dem cevln iden mm keml le seyrn iden mm keml (123/1) a a tan a

30

ub-i lem av-i aam ey-i Muaf hreti h olup mlk-i ademe dvn idendir er kei (208/9) 2.3.2.6. 2.3.2.6. Mersiye: Mersiye, Divn edebiyat nazm trlerinden biridir ve len din ve devlet bykleri adna yazlan iirlerin genel addr. evk brahim Efendi Divnnda da mersiye trne yer verilmitir. evk brahim Efendi, Rahm mahlasl bir irin ve eyhi eyh abn- Velinin lm zerine mersiyeler yazmtr: Sl-i seksen drt muarrem yigirmi bir yevm-i sebt Eyledi devletl suln irtil-i drl-emn av-i aam rh- aam Rami idi mala ev edn bedesidir apsnda b-gmn (165/ 7,8) al a-i ikre virirdi neeyi leyl nehr Bezm-i ehl-i a da o ru merd-i bir meydn h ne re gitdi elden byle bir - edb ev y atm it kelm kmil-i insn idi (231/ 6,7) 2.3.2.7. Maktel-i Hseyn: 2.3.2. Maktel- Hseyn: Maktel, kelime manas itibariyle; katledilen, ldrlen yer demektir. Istlah manada ise; Hz. Muhammedin torunlarndan Hz. Hseyinin Kerbelda ehit edilmesiyle ilgili olarak yazlan manzum veya mensur eserler anlalmaktadr.34

34

GZEL, TORUN, a.g.e., s. 349.

31

Divndaki manzumelerden 2si Hz. Hseyinin Kerbelda ehit edilmesiyle ilgilidir: MEDHANH F MEDH- A RET SEY N RA IYALLH ANH Nr- met cevher-i pk-i seyn-i Kerbel Va a-i dehet-fez ar-i muarremdir bu gn D - minet d - derdile olanlar mbtel Mtem-i yevm-i fez ar-i muarremdir bu gn urratl-ayn-i rasl-i h- eh-bz- ud Nub-i ayn-i ha ret-i h- veliyyl-murta Eyledi crit bu gn mam- pke e y Ehl-i mna cez ar-i muarremdir bu gn (164/1,2) Medh-i erf balkl manzumede Kerbel olay ikinci kez dile getirilir: Lere-dr oldu y ld beyt-i mamr- felek Allh Allh narasn urd semdan her melek Kerbel i lmi geydi ser- dbdan yelek Cn u dilden a lama a d ile mmin gerek n gelmez d-emim rz u eb anl bk etse Amn Y Rab nedir bu l muarrem geldi mi yo sa Bu gn dre-i lem grr opolu semdir Bu gn ervh- aln aralar giydigi demdir (198/ 7,8,9)

32

2.3.2.8 2.3.2.8. lhi: lhiler Allha duyulan sevgi ve zlemin bir eit ifadesidir ve tekkelerde makamla okunan manzumelerdir. Aruz ve hece vezniyle yazlabilirler.35 evk brahim Efendi Divnnnda 20 ilhi yer almaktadr. Var derdii yr eyle Dermna eriince t mirt eyle Brhna eriince (197/1) aralm erenlere a cemli grenlere Bu erkn srenlere H diyelim dost diyelim (147/2) 2.3.2.9 2.3.2.9.Tarikatnme: evk brahim Efendi, Divnnnda Halveti tarikatnn zelliklerinden bahseden manzumelere yer vermitir. Bu manzumelerde Halveti dervilerinin zellikleri, nasl ibdet etmek gerektii ve mride balln nemi zerinde durulmutur: ev yandragr ev cn Mirt- albide bul cnn Men-araf srrndan gr sbnn Cm- muabbetle o-alvet yazar (72/3) alvet dervi ismim ev yem te prim ey-i abna geldim (151/9)

35

Faruk Kadri T MURTA, Tarih inde Trk Edebiyat, Boazii Yay., stanbul, 1999, s.158.

33

llere cn virir Erenleri alveti Dirilere n virir Erenleri alveti (221/1) a a pervz iderler alvet dervleri Srr hem zr iderler alvet dervleri alvetlerde ururlar Ders-i a dan o urlar t- a bulurlar alvet dervleri (225/1,2) 2.3.2.10. 2.3.2.10. Nasihatnme: 10 slm ahlkn telkin maksadyla yazlm nasihatlar iine alan eserlere nasihatnme denir.36 Divnda 40 manzume bu amala nazmedilmitir. evk brahim Efendi manzumelerinde ibdetin nemi, mride uymann gereklilii, tasavvufun etkileri, zikr, nefs, edep v.b. konular zerinde durmutur: Men-arafden n idp bir kse-i ayn-i hayt Kim Enel-a dan bu gn irfn bulmazsa ne g (28/6)

Mridi dmeni ele al evvel T bulas anda o fevz felh nyet r as giyip yola gel Himmetle a n bir l cen (32/1)

36

T MURTA, a.g.e., s.159.

34

ikr eyle Mevly albii a la Mrid-i kmile elii ba la Fikr it gnh derdie a la Urmasn yolunu hev-y heves (91/2) R lp nefsi r olagr Kll menden fn olup legr Dery-y vadetten cevher bulagr lmezden mu addem lsene gl (124/4) 2.4. SLP 2.4. D L VE SLP 2.4.1. Gramer ekilleri ve Kelime Hazinesi 2.4.1.1. 2.4.1.1. Gramer ekilleri evk brahim Efendi, XIX. Yzyda yaam bir ahsiyettir. evk brahim Efendide Yenileme Devri Osmanl Trkesinin balang zelliklerine rastlamak mmkndr. Bat Trkesi, Bat Ouzca olarak da bilinir. Temeli Gktrkeye dayanr. Bat Trkesi kendi iinde Eski Anadolu Trkesi, Osmanl Trkesi ve Trkiye Trkesi (Modern Trke) eklinde devrelere ayrlr. Osmanl Trkesi, XV-XX. yzyllar arasnda grlen yaz dilidir. Bu devrede Arapa ve Farsa kelimeler ile gramer ekillerine sk rastlanr. Trkiye Trkesi XX. yzyln bandan gnmze dek devam eden ve bugn de kullandmz yaz dilidir. Osmanl Trkesi devrede incelenir. XV.-XVI. Yzyllardaki I. devrede Arapa ve Farsa kelime ve gramer ekilleri dilimize girmeye balad dnemdir. II. Devre yabanc unsurlarn younlat dnemdir ve Klasik Devre olarak adlandrlr. Yenileme Devre Osmanl Trkesi ise, Tanzimattan II.Merutiyete kadar devam

35

eder. Bu dnem, 1839 Tanzimat hareketinden sonra ortaya kan Trk yenileme edebiyatnn dilidir.37 evk brahim Efendinin yaad dnemin Trkesini u rneklerle

gstermek mmkndr: ak (1/1) an iin (37/3) iregr (45/4) itme (46/1) olagr (47/1) olasn (34/6) iden (47/7) gey (8/5) in (10/1) glenle (10/1) blblve (11/1) viregr (11/3) eyleyp (12/5) uragr (12/1) rh (13/2) ider (13/5) rh (14/1) eylegil (14/1) idp (15/5) virgil (36/2)

37

Daha geni bilgi iin bkz. Mustafa ZKAN, Trk Dilinin Gelime Alanlar ve Eski Anadolu Trkesi, Filiz Kitabevi, st.,1995, ss. 36-39.

36

2.4.1.2. Efendinin Kelime Umm 2.4.1.2. evk brahim Efendinin Kelime Hazinesine Umm Bak evk brahim Efendinin kelime hazinesinin byk ksmn din ve

tasavvuf kaynakl kelimeler oluturmaktadr. Gnlk yaam ve tabiatla ilgili kelimeler ise daha ok tebih unsuru olarak kullanlmaktadr. Allh, Ya Rb, Mevl, Hlk, Hak, vahdet, nbvvet, tevhd, ak, tecell, reg, hicrn, gnl, sr, esrr, ceml, ird, mrid, derd, dev, zikr, zhid, erenler, halvet dervileri, ayar, gayr, edep v.b. Meyhne-i dil, merdn- tarikat, cm u cem, kalb-i rif, kne-i kalp, kaz-y hayret, sah-i uk, dery-y ak, vech-i al v.b. tasavvuf remizler ieren tamlamalar da ska kullanlmtr. 2.4.2. Anlatm ekilleri: evk brahim Efendi, din ve tasavvuf duygularn, dncelerini

anlatrken btn anlatm tekniklerini kullanm; yer yer benzetmelerden, tasavvuf kavramlardan, peygamber kssalar ve evliy menkbelerinden faydalanmtr. O, duygularn dile getirirken ve telkinde bulunurken ili bir k edsyla davranr. Anlatm tekniklerinden nasihat ve hitp yoluyla anlatmlarn daha ok tercih edildiini grrz. Manzumelerde kullanlan anlatm ekillerini ve bunlarla ilgili rnekleri u ekilde sralayabiliriz: 2.4.2.1. 2.4.2.1. Nasihat ve Hitap Yoluyla Anlatma: Din ve tasavvuf eserlerde nasihat verme usulne ska bavurulur; nk asl ama dinin emir ve yasaklarndan okuyucular haberdar etmektir. evk brahim Efendinin de din ve tarikat adbyla ilgili mevzularda bu anlatm tarzn tercih ettiini grmekteyiz. Nasihat ve hitap yoluyla anlatmda emir kipinden faydalanlmaktadr:

37

Teslm ol mrde tevdii or imet it d ile alagr himmet Uyanp afletten tedri i gr ikr eyle Rabbii bulagr urmet (21/1) Devam it Mevln almetine Terk it m-sivy muabbeti kes ar erenleri cemiyyetine Gitmekte file alnd ceres (91/1) Sz uts nola ey yr bu ev gibi ednn Eli a urma ey cnm bu dem isna gelmektir (48/8) 2.4.2.2. 2.4.2.2. Dorudan Doruya Anlatma: Tasavvuf terimlerin, tasavvuf mertebelerinin ve din meselelerin, tarikat yaamnn, klarn zelliklerinin anlatld manzumelerde dorudan doruya anlatma teknii tercih edilir. evk kulland grlr. arb- aby n iden Mest olur ezelden mestne gelir a at kelmn n iden d Merd-i meydn olur meydne gelir (71/1) o mest oldu bu muabbetle Naar l eyya ba baretle Ba anlar leme ayn-i vadetle ne-i albide bir vadet yazar (72/2) brahim Efendi de baz manzumelerinde bu teknii

38

ikr-i a tan fil olma bir nefes a a ul ol ayrye itme heves Aldanma dnyn kem zbsna M-siv aydndan teallu u kes (90/1) 2.4.2.3. Mukaleme 2.4.2.3. Mukaleme ve Soru Yoluyla Anlatma: Din-Tasavvuf Trk Edebiyat mensubu irler; tasavvuf bilgi ve motifleri zaman zaman karlkl soru-cevap eklinde de anlatmaktadrlar.38 evk brahim Efendi de tasavvuf unsurlar ve nefsiyle hesaplamasn anlatrken sorular sorar: Nefse uyma afil olma Dimedim mi ey derd-i oyu Gnh derysna alma Dimedim mi ey derd-i oyu Vcduu benim anrs Ba p aa aldanrs Sora urbette alrs Dimedim mi ey derd-i koyu (113/1,2) Nedir sedeki bu add-i b Grmedim na ri ey vech-i al Her grdke sei ey a- Leyl Mecnn- dil olup dvnesiyem (160/2) Niin batm siyh oldu geri aldm viliden arb oldm ardm rhm zge aylimden (168/1)

38

GZEL, a.g.e., s.661.

39

2.4.2.4. Delil 2.4.2.4. Delil ve spat Yoluyla Anlatma: evk brahim Efendi din ve tasavvuf fikirlerinin inandrcln artrmak amacyla yetlerden, hadislerden veya peygamber kssalarndan, evliy menkbelerinden delil getirir. zellikle elest meclisinden ska sz edilir: Nar-i inn enel-a tr uhr- rifi eyd olup mt a itd irtib (98/4) urbn oldum bir zamn smle virdm cn brhmle tete Berd-i selma geldim (138/8) sya rum virip ftm bildirip lleri diri grp tm hevya geldim(138/10) 2.4.2.5.Tahkiye: 2.4.2.5.Tahkiye: Tekke airleri bilhassa dnyann yaratl ve peygamberlere ait kssalarn anlatnda veya din ulular etrafnda teekkl eden mistik, tasavvuf hikyeleri de manzum ve mensur ekillerde anlatrlar.39 Bu gice seyrimde bir ehre vardm oladm erfn o seyrn var Lle snbl ba eside glleri Menefe a y o reyn var (51/1)

39

GZEL, a.g.e., s. 666.

40

Yaz gelince yeil aftnn giyer ular tr glistanl a lar ular laf a ar insn inler Bahr yetiir bostanl a lar (77/1) N ile uya girdim Gemiye dzn virdm Srp bir a a erdim tm ala geldim (141/7) urbn oldum bir zamn smle virdm cn brhmle tete Berd-i selma geldim (141/8) 2.4.3. Dier slp zellikleri: 2.4.3.1.Tekrir: 2.4.3.1.Tekrir: evk brahim Efendi, zerinde srarla durmak istedii meseleleri

vurgulamak iin tekrir sanatndan faydalanmtr. zellikle nakarat eklinde tekrir kullanlmtr. Bununla birlikte baz kelimeler tekrarlanarak baz din terimlere dikkat ekilmitir. n gelmez d emim rz u eb anl bk etse Aman Y Rab nedir bu l muarrem geldi mi yo sa(198/1) ut emrini Mevln tevde gel tevde Et ikrini sbn tevde gel tevde ster ise vili grmek iin cemli Budur ikri ef li tevde gel tevde lar seyrn dertlileri dermn Esmlar suln tevde gel tevde (199/1,2,3)

41

2.4.3.2.Tebih: 2.4.3.2.Tebih: Divnda anlatma ekicilik kazandrmak iin kimi benzetmelerden faydanlmtr. yararlanmtr. .. Blbl-ve teli ceml-i glde ayra yo tur b- glistna minnet (23/1) . Vcd i lmine ermeden kesd Bzr- albe viregr revc (26/1) .. Her seer va tinde u gibi a la Ekr- fikrie viregr revc (26/3) 2.4.3.3. Telmih: 2.4.3.3. Sz arasnda herkese bilinen gemiteki bir olaya, nl bir kiiye ya da bir inanca iaret etmk, onu hatrlatmaktr.40 Divnda peygamberlerin mucizelerinden ve evliya kssalarndan telmihen bahsedilmitir. Bununla birlikte Leyl ile Mecnn, Ferhd ile irin gibi nl ak kahramanlarna da deinilmitir. Mecnn gibi aldm gh- ayrette A l u fikrim ald bir sa- Leyl (11/1) . Varl a n delip Ferhd olanlar derler mi rn-zebna minnet (23/2) evk brahim Efendi, daha ok tasavvuf benzetmelerden

40

Cem D L N, rneklerle Trk iir Bilgisi, Ank., 2000, s.461.

42

ev y beytl-uznde a larm Ya p gibi Her vcdum era era yredir Eyyb gibi (86/10)

Sleymna mr olur srfle r olurlar Her biri Manr olur alvet dervleri (225/4) 2.4.3.4. 2.4.3.4. stiare: Tebihin deiik bir ekli olan istiare sanat; benzeyen veya kendisine benzetilen unsurlardan yalnzca birinin bulunmasndan oluur. Divnda gnl ve can kavramlarnn kua benzetildii dikkat ekmektedir: a at pehlivn Al aydr- enverdir Marifet merd-i meydn Ali aydr- enverdir (60/1) Cn afesden uunca l-mekn geince

atre bare anca ummn andedir bilmez (87/2) Gl uu pervz idp ual ordum bir arya u ram gelmi (94/1) 2.4.3.5. 2.4.3.5. Ataszleri Ve Deyimler; Halk Syleyileri: evk brahim Efendi, duygu ve dncelerini ortaya koyarken halkn szl geleneinde nemli bir yere sahip olan ataszleri ve deyimlerden de faydalanmtr. Deyimler genellikle tasavvuf anlamlar ierir; h etmek, el almak, mridin eteini tutmak, ders almak gibi. Bununla ilgili rnekler u ekilde sralayabiliriz: Mridi dmeni ele al evvel T bulas anda o fevz felh nyet r as giyip yola gel Himmetle a n bir l cen (32/1)

43

Ey zhid-i b- m gel ut szme ula i re eyle ayreti a n olma sen r (34/1) telere yanp sne-k eyler Dostu cemline olanlar Na d-i cn virip terk-i terk eyler Dostu cemline olanlar (54/1)

44

NC BLM VNINDA EVK BRAH M EFEND D VNINDA D N VE TASAVVUF

45

3.1. 3.1. D N brhim evk Efendi mutasavvuf bir air olduu iin Divnndaki iirlerin hemen hepsi tasavvufla ilgilidir. Din dnce ve inan sistemi, ibadet merkezli deil de, tasavvufta olduu gibi ilh k merkezli deerlendirilmitir. nsana, Allah inancnn vermi olduu kul bilinciyle yaklalmtr. Hz. Mevlannn Ne olursan ol gel. diyerek yapm olduu evrensel ar, iirlerin hepsinde hissettirilmitir. Ubdiyet konusunda Allahn rzasn kazanmak gayesi gze arpmaktadr. Bu gaye, bir mrid-i kmile balanmak gerektii dncesiyle de pekitirilmitir. Bu eserin nemi de ite bu noktada ortaya kmaktadr. brhim evk efendi, din yaantnn tasavvuf dnce sistemiyle gerekleecei grndedir. Kuranda yer alan baz peygamberlerin kssalarna yaplan telmihler, itikad konular ve drt halifenin insanlara rneklik tekl eden ynleri, bu eserdeki din dncenin baz delilleridir. Dinin insanlara ahlk anlamda ngrd baz hasletler ise yine tasavvuf terbiyeden gemi bir insan tipi izilerek ifade edilmitir. Bu insan tipi, genellikle evk Efendi olarak karmza kar. Bazen de tasavvuf terbiyeden yoksun bir insann halleri evk Efendinin z eletirisiyle okura sunulmaktadr. Bu iirlerde tasavvufun insann olgunlamasnda en nemli kaynak olduu vurgulanm, tasavvuf d bir yaant ise tenkit edilmitir. Eserde, din kavramlar iine alan iirleri u ekilde tasnif edebiliriz: 3.1.1. tikat 3.1.1.1. 3.1.1.1. Allah brahim evk Efendi, Allah kavramn; Allah, Hak, lh, Mevl, Huda, Rab kelimeleriyle ifade etmitir. Allahn Rahmn, Kahhr, Rahm, Kayym, Hakm, Kdir, Hlk gibi isimleri ile Hayy, L-yezl, Bk, Alm, Sem, Basr, Kudret sfatlar da kullanlmtr. Mh, Mak, Sultan, ah, Padiah, Yar, Dost, Cnn kelimeleri de meczen Allah iin kullanlan kelimelerdir.

46

A rehber lp geldim saa Y Rabben Cmle ma dumdan evvel afv eyle a(1/1) Sad hezr nimetleri grdm ilh b- ara cizim amd enda idemem kre vef (1/7) udret uvvet senidir t ezelden t ebed Bulmadlar seni iin intih v ibtid(1/8) Ma - lufudan a oldu bize i bu niam Ey Cenb- dir ayym t- Kibriy(1/25) alli Y Rab ve sellim ol abbe b- aded l aba dahi viresin ayn- r (1/26) Behit-i Mevldan alp bir ceru a des dip albi tenvr-i pkie ol cebe il (2/3) uhr itd enellh vadet-i vafiyyesi bunda Vcd- nr- ma bu vadet eyled i n (2/11) Tecell tn itmm idp ol cami-i mula Gelip cemul-cem-i ilbsn rtnd b-hemt (2/22) Fikr eyleyip gnh affra yalvarmaldr ikr eyleyip penh tekrra yalvarmaldr (80/1) D-cihnda dest-grim hemn sensin Y af Her nefesde ikr u fikrim hemn sensin Y af (99/1)

47

telere yanp sne-k eyler Dostu cemline olanlar Na d-i cn virip terk-i terk eyler Dostu cemline olanlar (54/1) 3.1.1. 2. Peygamberler Bu Divnda peygamber kavram neb, enbiy, peygamber, rasl kelimeleriyle ifade edilmitir. Ad geen ve kendisi ile ilgili yetlerle telmih yaplan peygamberler dem, Nuh, brahim, smail,Yakup, Yusuf, sa, lyas, uayb, Eyyup, Musa, Sleyman ve Hz. Muhammeddir. Divnda kendisinden en ok sz edilen peygamber, Hz.Muhammeddir. Ahmed, Mustafa ve Muhammed isimleriyle bahsedilen Hz.Muhammed iin u sfatlar da kullanlmtr: imml enbiy, mcteb, habb-i kibriy, fahrer-rasl Cmleden a dem yaratt nr- t- Amedi Nr- t Muafdr Muaf(1/10) alli Y Rab ve sellim ol abbe b- aded l aba dahi viresn ayn- r (1/14) Rz- maer l efat Y Raslallh baa Cmleden a ar kemne mmetiden ev y (1/15) Nedir ma at imml-enbiy olma o mev de Ulatrma iin a a bu malab malab-i al (2/6) sm-i a tr her umrda ibtid amd kr ile olur a a en altle selm ol mctebya Ki oldur bizlere dim reh-nm (14/1)

48

Nr- vech-i Muafy grdg anda hemn Kfr-i mna mbeddel ld n madi kereb (15/3) er - emced-i nr- Muammeddir bu eh-bzlar ev y nr- ilh seyn hem nezd-i mevldr (62/5) Pdih- mlk-i lem pertev-i nr- ilh Y Raslallh meded seden meded sesin amn eh-svr- lem-i aybel- uybsun ey penh Y abballh meded seden meded sesin amn (175/1) lk insan ve ilk peygamber olan Hz. Ademden sz eden manzumeler unlardr: dem oldum cennette avv oldum ayrette Bu day yedim kerette Vadetten ageldim (141/5) Seni nrula ba oldu vcd- deme lat Virildi nr- tdan meziyet Y Raslallh (202/9) ret-i demde ald ap Cennet-i vadetde virildi apu Cem oldu demde her ervh amu Mahar-i mcell insna geldi (210/9) Hz.Nuhtan bahsedilen ve tufan vakasna telmih yaplan manzumeler unlardr: N ile uya girdim Gemiye dzn virdm Srp bir a a irdim tm ala geldim (141/7)

49

Ek-i emimle bu gn meydne geldim der isen Flk-i cd-i N ile ufn olan alar bizi (221/5) Hz. Yakupun olu Hz. Yusuf iin dkt gz ya, brahim evkye ilhi k yolunda hznn ve ilenin sembol olmu ve bu konuyla ilgili mlm kssaya telmihler yaplmtr: Dkp gz yan ceyn mili fir at-i yre Bu gn Ya b olup Ysf iin Kenna gelmektir (48/4) ev y beytl-uznde a larm Ya p gibi Her vcdum era era yredir Eyyb gibi (86/10) Derd-i asret cna erdi yand a le cihn A layp Ya p mili beytl-azn eyledi (118/2) A layp Kenan elinde Yakb- ve un dkp Mr- Ysuftan bu gn bir ttiy ister gl (121/2) Divnda Hz.Musann Allah ile Tr danda konumas ve Allahn cemlinin bu daa tecelli etmesi sk sk konu edilmitir. Hz.Musann Firavunu imna getirmek iin yapt mcadeleye de telmihler yaplmtr: Seerde tecell olundu Ms udretten virildi eline a (142/6) Vd-i eymen-fattr nr- tndan udr Kbil-i srr- tecell dkke-ikmetlikten r (120/2) Hz. brahimin olu smaili grd bir rya neticesinde Allaha kurban etme teebbs ve Hz. smailin teslimiyetinden bahseden beyitler unlardr: Bir zamn dtm visli derdine Eyyb gibi Bir zamn sml oldum cn urbn eyledim (150/6) Erenlerden seba aldm girdim cnm virdm R -y seyf-i brhm yatrd beni urbna (194/3)

50

Hz. brahimin insanlar slamiyyette daveti neticesinde Nemrud tarafndan atee atlmasna telmihen sylenmi drtlk ise udur: urbn oldum bir zamn smle virdm cn brhmle tete Berd-i selma geldim (141/8) Kurn- Kermde birok yette bahsedilen ve bir sreye ismiyle konu olan Hz.Meryem, brahim evk Efendinin baz beyitlerinde de yer almtr. Bununla birlikte Hz. Meryemin peygamber olan olu Hz. sadan ve onun baz mucizelerinden de bahsedilmitir: Gir esenler mecliside bir ade i cm-u-Cem R- a fl- mes nef ide ban- Meryem(68/5)

Grnd albimde zge almet Mes mili fl-i Meryem var( 68/4) sya rum virip ftm bildirip lleri diri grp tm hevya geldim(141/10) Hz.uayb, peygamberlerdir: Ol ehre lys varmad r alar hi grmedi Msya talm itdirir Ahlsi her n amu (178/5) Hz. lyas ve Hz.Sleyman da Divnda ad geen

51

Bu pegamberler dnda, Kurnda kendisine Allah tarafndan hikmet verildii

41

ifade edilen ve oluna yapt nasihatleri yine ayn ayetlere konu olan

Lokman isimli yce zt, eserde baz beyitlerde yer almtr: Derdimi Lo mn- yo tur bir dev bilmem nedir al - lemden cdym illetde bekler glmz (86/3) r anrla mualsemdir vcd- kint Olmad srrna v f ayret-i Lo mna ba (108/4)

Dertliyim dermna geldim Amn Y Rabbi Y Rabbi astaym Lo mna geldim Meded Y Rabbi Y Rabbi (224/1) 3.1.1. 3. Melekler ve eytan brahim evk Efendinin Divnnda drt byk melekten Cebril ve srafile yer verilmitir. Bu iirlerde Cebril, bazen Cibril eklinde karmza kar. Bunlar kimi iirlerde akide ilikin konular ierisinde, kimi iirlerde ise ilhi akn okulu ifadelerinde karmza kar: Nef olup Cibrlden bir dem-i ayt Vcdumdan hir oldu beyyint (69/2) Hem-dem olup a bezmine her dem Nefa-i Cibrle olmlar Meryem tikleri kever b-arb- Cem Mamr olup albi knelerdir (75/4)

41

Sre-i Lokman, a.12, Dorusu Lokmana Allaha kret. diye ilim ve anlay verdik.

52

ev y ieli bu cm-u-Cemden oldurdu zn Cibrl deminden L-mekna gitti bar-i ademden Cem oldu fenda be didiler (82/5) Cebrili fikrine oysun ma mnda hemn L-maAllh meclisine yle cevln eylesn (161/4) Cebrlem refrefim olmu idi bir zamn U rayp aybel- uyba almad kevn mekn (163/5) C-be-c eyler ziyret hep melik ins cn Muf- cnd-i alya udsiyndr bu ma m (137/2) Lere-dr oldu y ld beyt-i mamr- felek Allh Allh narasn urd semdan her melek (198/7) Sleymna mr olur srfle r olurlar Her biri Manr olur alvet dervleri (226/4) Divnda eytan, insan hev ve heveslerine gre hareket ettiren nefsn bir varlk olarak yer almtr. eytann varlndan ziyde, ona ait zelliklerden ve bu zellikleri tayan insanlardan sz edilmitir: Musalla olmasn eyn- gmrh Hidyet ibi sesin Y y (24/4) Hev-y nefs-i eyndan bulma isterse ilc Nefy-i ibt cevherinden a nasu o-cenh (30/1)

53

urbetten urbete kendii ald aflet derysna nice bir aldn a at yolunda geriye ald Uyma eynlara gel Allha gel (126/2) 3.1.1. 4. Kitaplar brahim evk Efendi, Allah tarafndan Hz. Musa, Hz. Davud, Hz. sa ve Hz. Muhammede indirilen Tevrat, Zebur, ncil ve Kurn- Kerm iin drt kitap ifadesini kullanmtr: O u ebced sresin drt kitbn aldr Vech-i insnda yazlmtr amu-y irtibb (18/6) Drt kitb cevheri lar rehberi Budur a keveri Tede gel tevde (187/6) Kurn- Kermin yer ald iirlerde ise brahim evknin Allahn zikri eklindeki ifadesi ile tasavvufta bahsi geen zikir hakknda bilgi verdii grlmektedir. brahim evk, herkesi Kurn okumaya ve Kurn bir hayat rehberi olarak grmeye davet etmektedir. Baz iirlerinde ise Hz.Osmann Kurna bak as ve kendi hilfet dneminde Kurnn sahifelerini toplatp bir araya getirmesine telmih vardr: Aldanma dnyya bu dny fn Dile urndaki emr fermn Tevd ile andr r- suln d vir rua a n oyma a (27/3)

54

a ikr ideni sevdi urnda beyn itd Bizlere talim itd Tevd idelim tevd (36/2) Naar bir d- ar anda mkemmel cmiul- urn Cellet fn serzri Omn- ekremdir (59/4) t- a dan ba olundu kmil-i insna a Vaf- a dan tevem oldu muaf- urn- (109/1) altile selm idp em-i hviyyetden Bu esrr btini aber vird bize urn (166/2) Budur ser-no a-i urn budur ser-eme-i prn Budur ol fti-i vicdn kemlde ulu sulndr bu (177/9) Vahdeti rz alr Envr- ikrullh ile sm-i msemm alr kr- ikrullh ile (189/1) Seni adrdr ardan mrr a Teln Beyn eyled Kurnda istiv Y Raslallh (202/3) ftde olal usnin b na arm oldu baa cennet-i Firdevs Sne-dr olal t da na Kesildi atim almad nefes (89/1)

55

3.1.1.5. 3.1.1.5. Ahiret brahim evknin Divnnda hiret gnnden sz edilmitir. Daha ok hiret hayatna yaplacak manev hazrlklar zerinde durulmutur. hiret gn rz- maher, har, kyamet kelimeleriyle ifade edilmitir. Divnda ahiretle ilgili olarak ukb, cennet, cehnnem, hesap, behit, har, nr- cahm kavramlar da kullanlmtr: Rz- maer l efat Y Raslallh baa Cmleden a ar kemne mmetiden ev y (1/15) Mrid-i kmili ide gr rehber Men-araf srrn eyleyip ezber Esfelden alya eyleyip ger Yazlsn albde bir fal- itb (20/6) Cennet-i Firdevse eyleme ra bet - d gldr cennet ekme dza iin beyhde zamet rif-i d gldr cennet (22/1) afs ehl-i vicdn bulunmaz zge insnda Eds ehl-i irfn bulunmaz r-i lmnda Byle bir zengn fekhe bulunmaz belki r vnda Rav a-i cennette yo tur byle bir l tff (31/3) abul nr- came ger inyet eylemez ise Penhm dest-girm var benim gzel Allhm var (50/6) Rh- a ta k kr mdm feryd olur T ymet-are dek dillerde nm yd olur (68/1) Fedulh srr- ftitir amu isn Hem behit val u r- dvn (149/5)

56

Nedir ey ev y bu medh-i zb Cennetde bulunmaz byle bir b urur lar yle bir ser--p Gezerler erfn seyrna ar (182/5) brahim evk, ilhi kn ateiyle yandn ve bu atein cehennem ateinden daha kuvvetli olduunu u drtlkte ifade etmitir: Cehennem grmemi byle atei Bulunmaz ben gibi yanan bir kii ldrip mav itd hep bel kii resiz bir derd-i nihna ddm (158/6) 3.1.1. 6. Kaza ve Kader, Hayr ve er brahim evk Divnnda kaza ve kadere yer verilmitir. Kader; tali, levha-i tali, baht, gibi kelimelerle ilikili olarak kullanlmtr. Eserde daha ok kadere rza gsterilmesi gerektii vurgulanmtr. Kaderin levha-i mahfuzda42 yazl olduu Kuranda gemektedir. brahim evk leha-i dil ve levha-i tli ifadeleri ile ad geen yete telmih yapmaktadr. Kudret eli ifadesi ile de kaderin Allahn elinde olduuna ve takdir edilen her eyin Allah tarafndan geldiine dikkat ekmektedir. Bu durumda da insann haline kretmesi, tevekkl ederek kaderine raz olmas gerektiini nasihat etmektedir: Meyyed dest-i udretle at ba- ilhdir lat-i ayn-i lfet suln amd na (7/5) ev y gir rh- a a giy tevekkl r as d ile bit-i adem ol grne nimel-meb (19/5)

42

Sre-i Burc, a.22, (O Kurn) levh-i mahfzdadr.

57

Zhid b-idrke fet olmaz bu bb Bilmez anlar nedir merci-i meb Nefsi imnn olandr tb R ol l saa virile md (37/4) R ol line kr it Mevlya Eriesi sen de srr- alya Mahar ol ev y ilm-i esmya Drr-i leli idegr menr (55/5) abr eyle liden itme itik Leva-i lii olsun mcell Nm olsun lem ire muall abr eyleyip kmil olan ferd olur (79/2) Bulmadm dnyda derdime re liim yr degil batm da ara Ar u lim virdm b-vef yre Virmedi reme fermn sevdiim (157/3) Fey -i cennet ba - r vn isteyenler d-cihn Burc-i eflki vcd- semda cevln eylesn (167/1) Nin batm siyh oldu geri aldm viliden arb oldm ardm rhm zge aylimden Bra ma ey kerem-kn beni eyym- mtemde Uyandr em-i vicdnm mnevver l cemliden (168/1) Kaderin hayata aksetmesi ve bil-fil hlde yaanmas eklinde tanmlanan kaza ise brahim evknin beyitlerinde kaz-y hayret, kaz-y rahmet ve kaz oku gibi zgn ifadelerle yer almtr. Kaz oku ifadesi ayn zamanda Allahn ikaz anlamna da gelmektedir:

58

Dmeyen bilmez a -y ayrete Mecnn nedir Sa-i u a girmektir o Leyldan ara (97/4) Yzm ara gnhm o d-lemde hi yerim yo Mel-i melceim dim hemn sesin Y af (99/6) Atlan r-i a y anma a yrden a n Seni senden mav bulursu dile cndan bu szm (227/10) 3.1.2. bdet brahim evk, ibadet kavram iin ibdet, ubdiyyet, tat ve zhd kelimelerini kullanmtr. iirlerinde Ben insanlar ve cinleri ancak kulluk etsinler diye yarattm.43 eklindeki yet-i kermenin yansmalar gze arpmaktadr.Yaratln gayesi kulluktur. Kuluk; kelime-i ehdet, namaz, oru, zekt ve hac gibi ibdetleri de iermektedir. Divnda oru ve zekat dnda bu ibadetlere deinilmitir. Tat kelimesi baz iirlerde ibdet, baz iirlerde ise namaz iin kullanlmtr: obet-i ehl-i afdan ola gl inir degr Allha ullu bil-fedti ver-riy aly itilndan a n uzlette l nefsi lem-i vadetde bekle t ki ru bula r (31/1) Gel gl kabesi l o ziyret bdetdir ibdetten ibdet Enel-a srrna eyle ehdet uru davy terk it eyle ibd (37/3) Gel ey ev skt eyle bu esrr- a y dan Murdm bir ubdiyyet o fl ceddine el- (166/10)

43

Sre-i Zriyat, a.56.

59

bdetin, efl-i mkellefn ksmlarndan sadece farz ve snnetten sz edilmitir. bdet itmedim ala abatden geydim ab Hi itmedim saa vef Yazk oldu saa mrm (146/3) 3.1.2.1. Kelime- ehdet: 3.1.2.1. Kelime-i ehdet: Allahtan baka ilh olmadna, Hz.Muhammedin de Onun kulu ve elisi olduuna ahitlik etmek, din terminolojide kelime-i ehdet olarak adlandrlr. slmn be artndan biri olan kelime-i tevhd ise yine ayn muhteviyyata sahip olmakla birlikte, kelime-i ehdetten biraz daha ksa ve zl bir ifadedir. brahim evk, Divnnda tevhd idelim eklindeki arlarnda kelimei tevhde telmihte bulunur. Zikrulh ifadesiyle de bazen Kurnn tamam, bazen de imann z olan kelime-i tevhd kastedilmitir. Kelime-i tevhdin ilk blmnde geen l ve ill szckleri, brahim evknin baz iirlerinde tasavvuf anlam kazanr: Zhidi ilmine maz bu man rr mn bilmedi l L deyp deme demedi ill tmedi mrde insndan bai (25/4) Gel ev den o u ibu many ret-i demde bul bu muammy redeyim saa ly illy arede olup eyle ummndan bai (25/5) Kfr-i mn baini terk eylemiim bilmi ol Sery- l ve illy y an arf- inrbmdr (52/2)

60

Pervz ider a t hevsna Mlik olur kf her an sna Ba maz olur a l illsna Mahar- t olup many neyler (84/4) Nakarat msras Tevhd idelim tevhd olan iirde kelime-i tevhd akla gelmektedir. Gel ey derv-i d tevd idelim tevd Gel ey Allha tevd idelim tevd a ikr edeni sevdi urnda beyn itd Bizlere talim itd tevd idelim tevd Gl gz alr a tan ramet alr Yz bi cb geilir tevhd idelim tevd (36/1,2,3) 3.1.2.2. Namaz 3.1.2.2. Namaz slmn artlarndan biri olan namaz, brahim evk Divnnda tat, zhd ve namaz gibi kelimelerle yer almtr. iirlerde namazla ilgili olarak;tekbir, cemat, kble-nm, secde-gh, kble, kble-gh, kyam, secde kelimeleri de kullanlmtr: Secde-gh rifndr ble-gh n yle bir menzildir ol kim li olmu inficc (29/4) Geri at de gzeldir l a her ub u m ikr-i a ta bulunur ey ev y zge al (30/5) demiyyet no asdr ble-gh ins cn ev yn ev i buldu alb-i insnda rus (33/7)

61

u ur- Mevlda eylemi ym o erenler sede umular ma am Gemekdedir mr h ile mdm z a lar gz girynl a lar (77/14) ar tan arbe fey a ar em-i a atle ba ar lar ble-nms pr-i abn- veldir (63/5) Gh nice dery-y a a azm idp eyler ym Mav olup bar-i ademde b-mekndr bu gl (129/4) a a yarar olup at lmad Ak derysna girp almad Ey ev y sen de ceddi bilmedi Meftn oldu add-i blya gl (130/7) Mey-i a ien mest olup ald ar olup bu a barine ald Mirb- cemle tekbrin ald Bu ev ni ble-ghna gl (135/6) Medfen-i mu ted olmu yar nr- vilyetle aan beyt-i al secde-gh- ins cndr (177/6) Olursu srra rif bu ev ye muabbetle Budur kmiller namz hemn urma ed eyle (187/4) 3.1.2.3. 3.1.2.3. Oru, Zekat, Hac brahim evk Efendi Divnnda oru ve zekatla ilgili bir konuya rastlanmamtr. Fakat hac ibadeti, hac kavramlar ve baz tasavvufi dnce sistemi ierisinde ele alnmtr. Kbe, tavaf, hacc-i man, hacc-i mebrr, umre, mina bu kavramlardan bazlardr.

62

brahim evk, kimi msralarnda tavaf etmek istediinden sz eder. Bu istein znde gnln Allahn evi olmas hkm vardr. Ayn inan tasavvuf adan da ele alan brahim evk, gnl de tavaf etmek gerektiini vurgulamtr. Mridi tavaf, gnl kbesini tavaf, dostu tavaf eklindeki meczi ifadelerinde de hac ile ilgili kavramlarn tasavvuf boyutunu grmekteyiz: Kabe-i ehli avf edip ziyret isteyen ev yn ev ine yandr z rz u eb(15/7) Gel gl kabesi l o ziyret bditdir ibdetten ibdet Enel-a srrna eyle ehdet uru davy terk it eyle ibd (37/3) Kabe-i vulatda giyerler irm Araft- a da iderler ym Mest olurlar ndel-mearil-arm Dostu cemline a olanlar (54/3) Vcdu kabe-i uly yz mirb- ekberdir Kelm gevher-i yekn hemn kibrt-i amerdir (56/1) Lht i lmini seyrn iderler avf- Mevly her n iderler ip a meyin cevln iderler Cevlnda Mevly seyrna ba (115/2) Gl gzn f idp Cn u dilden avf idp Kabe gibi avf idp H diyelim dost diyelim (147/6)

63

avf it kabe-i dilde dil-r-y ad atle Alagr fey -i isn lefetle sadetle (184/4) brahim evk, haccn en makbl olan hacc-i mebrra bir beyitinde yer vermitir: acc-i man umre-i ddr ider a Kabe-i bnyd- mre ind acc-i mebrr olmadan (169/6) 3.1.3. Ahlk brahim evk nin Divnnda ahlk, zel bir mevz olarak yer almamtr. Ancak ahlk bal altnda incelenebilecek baz hususlar vardr ki; brahim evk bunlar kendi gnlne seslenerek u ekilde aktarmtr: Gel bu dertten yre ikyet itme Bu dertler derdie dermndr gl Syleyip leme kyet itme A yre sylemek destndr gl (134/1) brahim evk, dnyann fitne- fesat karan, sz ve fiili birbirine uymayan insanlarla dolu olduunu ifade eder: Cevr odle ya d beni ngehn Biirdi atede ciger de bryn Kirpii kfirdir sz mslmn Cevri o fitne-i cihna ddm (155/4) 3.1.3.1. Riy3.1.3.1. Kibir ve Riy- Tevzu ve Saflk brahim evk, kibir ve riy konusuna yer verdii beyitlerinde zhidin zhdn, vizin vaazn eletirmitir. Ona gre zhid, ibadeti gsteri iin yapmaktadr ve onun ibdeti takvadan uzaktr. Viz de ayn ekilde riy ehlidir ve onu dinlemek byk hatadr. Ki onlar, namazlarnda yanlgdadrlar. Onlar gsteri

64

yapmaktadrlar. anarlar.
45

44

yeti ve Mnafklar, insanlara gsteri yapar. Allah da ok az

yeti riy konusuna aklk getirmektedir. brahim evk de riynn

dinimizde ho grlmeyen, irkin bir davran olduundan sz eder. Zhidi zhd-i riys a a mudil olmad l lden gelmez imi kne-i mekna a (109/4) Meclis-i vaa varp dinleme viz-i bed-h ohbet-i ehl-i riydan ekilip uzlet bul (125/4) renme zhitten tesb-i riy Olursu bir cy- irke mbtel Dinleme pendini varma ol yaa Dmeyesi varl chna gl (135/2) brahim evk, kalbin msivdan temizlenmesi gerektiini ve tarikat iin safln nemli olduunu sylemektedir. An kalbinin saf olduundan sz etmekte ve bu safl suya benzetmektedir. Tevzu konusunda ise; canna ulamak iin yzn yere srlmesi gerektiini ifade eder. Bu ifade, kulun Allaha en yakn olduu an; yani secdeyi hatrlatmaktadr. Vcudun kendine ait olduunu sanmak da tevzuya uyan bir davran deildir: Yere ur k it yz ger ma ad cnn ise Rh- a a t ezelden byle girdiler selef (104/4)

Vcduu benim anrs Ba p aa aldanrs Sora urbette alrs Demedim mi ey derd-i koyu (113/2)

44 45

Sre-i Mn, a. 56. Sre-i Nis, a. 142.

65

alvetde albii f eyle Mridii avf eyle u ruda avf eyle Geli mride gidelim (142/4) Gl gzn f idp Cn u dilden avf idp Kabe gibi avf idp H diyelim dost diyelim (147/6) u gibi f ol ummna u ra A anerle cigerin o ra fil olma ndim olursu sora Gel ey cn blbl dosta gidelim (148/2) 3.1.3.2. 3.1.3.2. Edep brahim evk, Divnnda edep kavramna geni yer vermi ve bu melekenin Allah tarafndan verilen bir feyz olduunu sylemitir. Beyitlerde kalbi ktlklerden arndran, Hakk btldan ayran ve yce bir irfn olarak deerlendirilen edep, bir baka iirde Hz.Osman ile btnletirilmitir. Ayrca konu ile ilgili edep redifli bir gazel de Divnda mevcuttur: at- izzetden virilmi bir ulu ndr edep Mala ems-i a at l sulndr edep n ezelden va olmutur kermi knna Mekteb-i dilde hveyd fey -i ramndr edep (16/1,2) ay i lmini slr olmutur bil-bhe Arfat cengini ser-gevheri Omn- ekremdir (59/3) Tasavvufta da ok nemli bir yere sahip olan edep, bir beyitte u ekilde yer almtr:

66

Teeddb eyle ey ev u r- a reti prde atn afvn yed isn edendir er kei (208/10) Unsurlar 3.1.4. Dier Din Unsurlar 3.1.4.1. 3.1.4.1. Sreler brahim evk Divnnda sr, Th, Al, Ysin, Kf srelerinin adlar gemektedir. Ftih sresinden mml-kitb ve sebul-mesni isimleriyle de bahsedildii grlmektedir.mml-kitb; kitabn anas anlamna gelmektedir. Fatiha sresi baz mfessirlere gre Kurnn zeti konumundadr. Allme Kurtubye gre Fatiha sresinin on iki ismi vardr. Bu isimleri tefsirine almtr. Andolsun ki, biz sana tekrarlanan yedi (yeti) ve bu yce Kurn verdik.46 melindeki yette tekrarlanan yedi ifadesiyle Fatiha sresi kasdedilmitir. brahim evk Divnnda sre isimlerinin getii beyit ve drtlkler unlardr: ekip glpenin hviyyet o unsun sre-i esr ap evrengi a at bilsn allemel-esm (7/1) Na olunmu cebhesinde hel-et Cemlide yazlm sre-i -h O unur vechide allemel-esm Remz eder many sre-i Al (11/2) Gir avrif mektebinde o u a dersini adr-i ta mna a muaf- mml-kitb (19/2) Cemli nruna olal eyd Virildi anlara bu a - sevd O undu zlfde sre-i esr tmediler r- irfndan bai (25/2)
46

Sre-i Hicr , a.87.

67

Ayn-i vadetdir vcdu vadeti eyler beyn Pertev-i nr-i cemli oldu yerde ayn Muaf- sebul-mendir vcdu b-gmn Y Raslallh meded seden meded sesin amn (175/4) Sre balarnda baz harflerin zikr edilmesi, Kurnn iczn aklamak ve insanlarn kendi konumalarnda kulandklar harf ve kelimelerden meydana geldii halde onun bir benzerini getirmekten ciz olduklarn gstermek iindir. brahim evk, hurf- mukattaa denen bu hallerin Kurnda bir hikmet zre getiini dnmektedir. Sre balarnda yer alan bu harflere iirlerinde yer verilmitir: Eger rif ise cn aber vir l-i Y-snden Ne kmet eyledi ihr beyn itilm-i T-snden Elif-lm-mmin esrrn alp u maz-i urndan Elif-lm-r h-mmle dai nn kf ile sinden Elif ibt eder t alan hep ftdr Veli ef lini syler amu ey asndan a at maz-i urndr urft remzini syler Yz on drt sreni nm virilmidir be sndan (168/1,2,3,4) 3.1.4.2. 3.1.4.2. yetler brahim evk Efendi Divnnda yetler ve yetlerin Trke melleri yer almtr. Bu yetlerden bazlar tasavvufta remiz olarak ska kullanlmaktadr. iirlerin iinde yer alan yetler iareti konularak u ekilde sralanabilir: Rameten lil-lemn47 ba eyledi bildim a An iin a retie ldm andan iltic (1/5)

47

Sre-i Enbiy, a.107, Seni de (Ey Reslm), ancak lemlere rahmet olarak gnderdik.

68

Gn-be-gn narun minallh48 ule-efzn olmadan Celsi olsun beret pdihm o yaa (6/8) Na olunmu cebhesinde hel-et 49 Cemlide yazlm sre-i -h O unur vechide allemel-esm 50 Remz eder many sre-i Al (11/2) emme vechllh 51 gzleri A le olmu zleri Cnn olmu hep szleri areleri ummnda hep (17/4) ol (se hm Rabbhm) 52 amrn lebinden n iden Mercii drl-emndr grmez anda hi ab (18/5) ev y gir rh- a a giy tevekkl r as d ile bit-i adem 53 ol grne nimel-meb (19/5) Grnsn i lm-i mula fen l nefsii slik Erienler bu i lme didiler kll eyin Hlik54 Gel ey ev be andan be ya olasn mlik Bu bir uccitdir saa bua da uralar bir sa (31/6)
Sre-i Saf, a.13, Baka bir kazan daha ki, onu seveceksiniz: Allahtan bir zaferdir ve yakn bir fetihtir. (Ey Reslm), mminleri dnyada zaferle, ahirette cennetle mjdele. 49 Sre-i nsn, a.1, Gerekten insan zerine dehirden yle bir zaman geti ki, o vakit insan anlr bir ey deildi. 50 Sre-i Bakara, a.31, Allah, Hz. dem aleyhisselma isimleri retti. Sonra eyay meleklere gsterip: Eer sadklardansanz bunlarn isimlerini bana haber verin. buyurdu. 51 Sre-i Bakara, a.115, Dou ve bat, her yer Cenab Allahndr, hangi tarafa ynelirseniz oras Allaha ibadet yndr. phesiz ki Allahn marifeti genitir, O her eyi bilir. 52 Sre-i nsn, a. 21, Ve ahreti brakyorsunuz. 53 Sre-i Bakara, a.250, Ey Rabbimiz, zerimize bol bol sabr dk, ayaklarmza kuvvet ve sebat ver ve bizi kfirler kavmi zerine muzaffer kl. 54 Sre-i Kasas, a.88, Allah ile beraber baka bir lha ibadet etme. Ondan baka hibir lh yoktur. Onun zatndan baka her ey yoklua mahkmdur. Hkm ancak Onundur; ve (ldkten sonra) hep Ona dndrleceksiniz.
48

69

Vafa kim dir olup nda evvel levlk iken Nu - urn- ud a da erselnk 55 iken Mea- ems amer devrinde ger eflk iken udret ihr eyleyenler mrn imrr itdiler (44/2) Mala- ems amer ven-necm-i 56 esrr dai abe- avseyn srra hem-marem-i esrr olur (45/2) b- len-ternden 57 bu vd-i mu addesde Vcdu vl atup ayn mna gelmektir (48/5) tb- irci 58 gelse nola srra ey slik Ki r ol bu mandan hemn cnna gelmektir (48/6) Mumeinneden r yyeye 59 R yyeden mer yyeye Ey ev y fiyeye arn der ummn olur (53/8) Kabe-i vulatda giyerler irm Araft- a da ederler ym Mest olurlar ndel-mearil-arm 60 Dostu cemline a olanlar (54/3)

Sre- Enbiy, a.107, Seni de (Ey Reslm), ancak lemlere rahmet olarak gnderdik. Sre-i Necm, a.1, Yldza (Sreyyaya), bakt zaman kasem olsun ki 57 Sre-i rf, a.143, Msa, kendisiyle konuacamz vaat ettiimiz vakitte gelince, Rabbi ona kelmn syledi. yle dedi: Rabbim! Cemlini bana gster, sana bakaym. Allah: Beni hibir zaman gremezsin; fakat u daa bak. Eer o yerinde durursa sen de beni grrsn. buyurdu. Nihayet Rabbi, o daa tecelli edince, onu yer ile bir etti. Msa da baylarak yere dt. Sonra aylarak yle dedi: Allahm! Seni tenzih ederim, tevbe ettim ve ben, mminlerin ilkiyim. 58 Sre-i Fecr, a.28, Dn Rabbine.. 59 Sre-i Fecr, a.28, ..O da senden raz olarak. 60 Sre-i Bakara, a.198, Hac mevsiminde Rabbinizin fazlndan ticaret istemeniz (al-veri etmeniz) size gnah deildir. Arafattan dnnzde Meari Haram namndaki yerde Allah zikredin. O, size nasl hidayet etti ise, siz de onu ylece ann. Dorusu siz bundan nce cidden sapklardandnz.
55 56

70

Kl m-z al-baardan 61 asan suln- aamdr Mihr-i m-dmen-naardan asan burhn- aamdr (61/1) Ma m- sidre al be-kavseyni ev-edn 62 Nub-i ayn-i a reti Zehr seyn rd-i mevldr (62/4) Asen-i ta vm 63 ile terkm idp n dem-i Vaf- t- kibriydr anat-i yezdna ba (108/2) L-mekn- b-nindan dem urur hem demlenir amd-lillh 64 ev yya a dan isn oldu a (110/6) On iki bare meracel-bareyn 65 diye nm vird a Berza- n ll-i mercn 66 iden mm keml (123/5) R lp nefsi r olagr Kll men 67 den fn olup legr (124/4) . Pertev-i nra mirt eylemidir lemi l ise l tefekkr bilegr ilmel-ya n 68 (162/2) Nara-i inn enellh cmlede belli beyn Se de g it ol ady sededir aynel-ya n 69 (162/4)

61 Sre-i Necm, a.17, (Hz. Peygamber Aleyhisselm grd ahvali tam grd de) gz ne kayd ne at. 62 Sre-i Necm, a.9, (Bylece peygambere olan mesafesi) iki yay aral kadar, yahud daha az oldu. 63 Sre-i Tn, a.4, Biz, gerekten insan en gzel bir biimde yarattk. 64 Sre-i Ftiha, a.1, (Ezelden ebede kadar) btn olmu ve olacak hamd ve sena, tam ve kemaliyle (vg) lemlerin yaratcs, besleyip kemale erdiricisi olan Allahtr. 65 Sre-i Rahmn, a.19, (Sular ac ve tatl olan) iki denizi salvermi, birbirlerine kavuuyorlar. 66 Sre-i Rahmn, a.22, O (tuzlu) denizlerden inci ve mercan kar. 67 Sre-i Rahmn, a.26, Yer yznda olan her canl fnidir. 68 Sre-i Teksr, a.5, Saknn; eer ( kyamet gn size ne yaplacan ) kesin bir bilgiyle bilseydiniz, (dnyada np durmazdnz). 69 Sre-i Teksr, a.7, Yine and olsun, onu, muhakkak kesin bir grle greceksiniz.

71

aratle buyurmudur ud urnda ela n 70 Bu tebr l evlda olupdur na lile brhn (166/4) Nimet-i afal-ceml 71 i o bilip kr itdiler Nat-i Mevl bir lisnda henz mekr olmadan (166/4) Virdi Hvallh 72 olursam glde Virdi ara olur her dim gnde (195/1) Seni syededir elbet amu eyn idrki Liv-i rfati inn-fetan 73 Y Raslallh (202/2) tn ar itd hep ftna Elest bi Rabbikm 74 beyyintna ftdr bel diyen tna Birligin vafn brhna geldi (210/14) ekdigi dim bel sevdsdr imdi an itme gzm l bel 75 sevdsdr (2230/19) 3.2. TASAV 3.2. TASAVVUF Vahdet3.2.1. Vahdet- Vcd brahim evk Divnnda tasavvuf grn temeli niteliinde olan vahdeti vcd nazariyesinin tesirini grmek mmkndr. Vahdet-i vcd; bir bilme, Allahtan baka varlk olmadnn idrak ve uuruna sahip olmaktr. Slik, Hak ve Onun
70 Sre-i Tr, a.21, (Dnyada ) iman edenlere ve zrriyetleri de iman edip kendilerine uyanlara (ahirette ) zrriyetlerini kavutururuz. Bununla beraber (baba ve dedelerinin) amellerinden hibir ey eksiltmeyiz. Herkes kazancna baldr. 71 Sre-i Hicr, a.85, Biz gklerle arz ve aralarndaki eyleri ancak hak ve hikmetle yarattk, (bouna deil) Elbetteki kyamet gelecektir. imdi sen onlardan yz evir veya gzel muamelede bulun. 72 Sre-i hls, a.1, De ki: O, Allahtr, birdir. 73 Sre-i Fetih, a.1, Biz sana gerekten ak bir zafer verdik. 74 Sure-i rf, a. 172, Hatrla ki, Rabbin, dem Oullarnn sulblerinden zrriyetlerini karp da onlar nefislerine kar hid tutarak: Ben sizin Rabbiniz deil miyim ? diye buyurduu vakit 75 Sure-i rf, a. 172, .. onlar da Evet, Rabbimizsin, hid olduk. demilerdi. Bu hid tutuumuzun sebebi, kyamet gn, bizim bundan haberimiz yoktu, dersiniz diyedir.

72

tecellilerinden baka hibir eyin hakikik bir varl olmadn bilir.76 Her eyin Allahn deiik tecellleri, zuhrlar, teayynleri ve grnleri olduu kanaatinde olan tasavvuf meslek de ayn ismi tar. Tek ve mutlak varlk olan Allahtan gayr bir ey yoktur. Divnda vahdet-i vcd konusuyla ilgili iirleri ezelde, halde ve ebedde olmak zere ksmda deerlendirebiliriz: 3.2.1.1. Vahdet3.2.1.1. Ezelde Vahdet-i Vcd Ezelde, mutlak varlk olan Allahtan baka hibir ey yoktu. Allahn zatnda gizli olan kinat, lemler, cennet-cehennem, dnya-ahiret, yer-gk, gecegndz, hayr-er, sfatlar ve sreler henz halk edilmemiti. Allah, kendi varln bilmek, nrunu tem etmek, ubdiyet ve tate muhtap olmak gibi sebeplerle btn bunlar yaratmay dilemitir. nsann yaratlmasnda ise birok ilh maksat bulunmaktadr. Allahn hilkat, sanat ve gzelliine dell olabilecek bir zirve vcda getirmek istemesi, mrifetullh ve kulluk dilemesi bu gayelerden bazlardr. te Cenb- Hak, bu esrarl ve idrk tesi gzelliin gizli kalmasn arzu etmedi ve kinat yaratt. Btn mahlktn yaratlna ak ve muhabbet vesle oldu. Bu akn kmil bir tezhr de, Allahn sanat ve kemline dell olan insan oldu. Bu seeple insann mkerremlii, yaratl gayesini koruyabildii nisbettedir. Kurn- Kermde de bu gaye Ben insanlar ve cinleri ancak bana kulluk etsinler diye yarattm. 77 eklinde de ifade edilmitir. Sz konusu yaratl temylnde, Hz. Muhammedin nru kinatn yaratlmasna bir baka sebeptir. Levlke levlk lem halaktl-eflk hads-i kudssi bunun bir delilidir. brahim evk, konuyu u ekilde ilemitir: Kabn bilmez kimse ol t- vl adri n levlk ile tekrm edip itdi en (1/11)
76 77

ULUDA, a.g.e., s.364. S re-i Zriyt, a. 56.

73

Vafa kim dir olup nda evvel levlk iken Nu - urn- ud a da erselnk iken Mea- ems amer devrinde ger eflk iken udret ihr eyleyenler mrn imrr itdiler (44/2) Zhidi zhdine maz bu man Bu kenzi mift olmaz zr Bu remzii zhid bilse ev y Terk iderinkr mna gelir (71/5) Knt kenzi srrdr bu al - eydan ara Men-arafden inl dr o mandan ara (97/1) Ayn itdi cemlii yaradp cmle eyy Ba upsu usnie her n drdn al av aya (184/7) Gelip ol kenz-i afdan mud ismine rkiben Teayyn gh l-teayyn her n edendir er kei (208/7) 3.2.1. Vahdet3.2.1.2. Halde Vahdet-i Vcd Cenb- Hak, ztnda gizli olan btn mevcdt yarattktan sonra kendisi sr olmutur. Yaratlan her ey bir kesret meydana getirmitir. Bu kesret, Cenb- Kibriynn bir tecellsidir. Her ey o ilh nrun bir tezhrdr: Ge bu keret leminden ir sary- vadete areler bu a yznden buldu ummnda rus (33/4) Ceml-i sne lma a mirt Cdula lemi eyledi cd Elest tbn buyurdu bi-t Bel i rrle eyled hep d ( 39/1)

74

Vech-i insnda hveyd alat-i Ramna ba Al- mirt- uddr ret-i insna ba (108/1)

Geh vadet geh keret elini eyleyp seyrn Uurur mur - srrn yine gelir iyna (188/6) Birlik lisnndan elest didi Keret ile bel i rrn vird Yaradp eyy kemle irdi Her biri bu yzden cihna geldi (209/15) ev y olmudur hep mahar-i t tnda fndir cmle mmkint Cemline ld insn- mirt Cemlin grmege seyrna geldi (209/17) Efl evfn ya maya vird L-mekna gitdi tna irdi Perde-i izzetden ieri girdi be- avseyn yud ednya ondu (227/2) Lisn- vadetle elest didi Keret ile bel i rrn vird Yaradp eyy kemle irdi Mcell mirt bizlerden ald (228/5) Gayr3.2.1.2.1. Gayr- Hak Kainattaki btn unsurlar, tek ve mutlak varlk olan Cenb- Hakn ztna perde olmutur. brahim evk bu unsurlar gayr, ayar, gayr- Hak olarak iirlerinde ele almtr. Gayriye balanmak ve Allahtan baka dost edinmek, Ondan uzaklamak anlamna gelir. Tasavvuf hayattan bgane olmak, o manev iklime ina olmamak da gayriye balanmaktr. brahim evk, bu konudaki dncelerini yle dile getirir:

75

Men-arafe esrrn bilmek dilerse ey gzm ta ba ayra ba ma ayrden eyle hereb (15/6)

ikr-i a tan fil olma bir nefes a a ul ol ayrye itme heves (90/1)

Bezm-i vala sez l ibu ev bendei Var iken apda ayra itme isn telef (105/7) Dr ol m-sivdan a tevd it Kes lfeti nefs-i limden gl Sr ar a yr a tefrd it a it nsiyeti childen gl (128/1) f it vcduda ilm-i esmy Allemel-esmy uyagr gl Men araf dersinden o u many Enel-a narasn uragr gl (129/1) Terk it m-sivy bra a yr Gl a a ul ol a dem ol A arbn n it bir ade ar erenlere yr hem-dem ol (130/1) Enel3.2.1.2.2. Enel-Hak Allah, kinattaki her eyin vcdudur. Btn mahlkt, Vahdet-i Vcdun nak ve sreti gibidir. nsan da Haktan gayr deildir. Bu inancn bir neticesi olarak enel-Hak kavram ortaya kmaktadr. nsan, vahdet-i vcd dncesine binen enel-Hak kavramyla nitelenir. brahim evk bu konuyu ilerken Hallc- Mansurdan da sz eder. Baz iirlerde de onun dara ekilmesine telmih vardr. Hallc- Mansurun da syledii enel-Hak lafz mecz bir idraktir. Kulun kendi fiil ve

76

daranlarn gremez olup, kendisinde olan fiillerin Allaha ait olduunu idrk etmesidir. te bu dikkatle iirlerde yer alan enel-Hak ifadesini inceleyelim: No a-i vadeti cnda bulan Enel a srrndan nab alan arb- a le z olan Snesi pr-nrdr cigeri kebb (20/3)

a ile a olup a ismini sr Enel-a arbn iip a gr V f ol srra msivy sr Bulas srrda dost ile alvet (21/5)

Gel gl kabesi l o ziyret bditdir ibdetten ibdet Enel-a srrna eyle ehdet uru davy terk it eyle ibd (37/3) Gel ey zhid abl itmez seni a l bu esrr Kfr-i mndan geip kesmedi destr znnr Enel-a srrn cndan uyan bildi bu evr Fenya u rayan andan fenda buldu ilti (41/2) Gzleri a greni sz dai a olur

ol enel-a naras kendinde kim ihr olur (45/4) Dev-y u Efltna or Ne a- ukem ne ikmet yazar Nara-i a ile olanlar manr Dr- enel-a ta o ibret yazar (72/1)

77

Bo eyle dmenin bir pr-i rh Yandrsan vcdu enn-i h Allemel-esmya olagr h Enel-a narasn uysana gl (124/2) Cn vir cnna se aradan Manr- ve vcdu geir dreden h- Ethem gibi urtul aradan Ehl-i tecrd olup ursana gl (121/3) eyimi nrna pervne dndm Cn atp ceml-i emine yandm Enel-a lalini meyine andm Manr oldum imdi dre eritim (140/2) Dem-be-dem yr ile hem-yr olanlar ip a meyin mestne geldi lfn teline berdr olanlar Manr olup dr- meydna geldi (211/1) Virdigi dem ald dem demdirir demlendirir Nice Manur bu demden u radr berdra ny (224/3) 3.2.1.2.3. Kendini Bilmek evk brahim Efendi Divnnda. Nefsini tanyan insan Rabbini de bilir. Nefse ve ona birtakm kabiliyetler verip de iyilik ve ktlklerini ilhm edene yemin ederim ki, nefsini ktlklerden arndran kurtulua ermi, onu gnah ve isyanlarla kirleten de elbette ziyan etmitir.78 Bu yetten yola karak, insann nefis tezkiyesi ve terbiyesinde tekmle ulamasnn ne kadar nemli olduunu anlamak mmkndr. Nefis engelini amak, kendini bilmek demektir. Kendini bilen insan, kmil insan vasfna eriir.

78

Sre-i ems, a. 8,9,10.

78

Nefsin manev ykselite baz mertebeleri bulunmaktadr: emmre, levvme, mlheme, mutmeinne, rzye, merzyye ve kmile gibi. NefsNefs-i Emmre: Gnaha tevik eden nefistir. Kurnda nk nefis, ktl iddetle emreder.79 yet-i kermesi nefsin bu makmna iaret eder. NefsNefs-i Levvme: Yapt ktlkten zaman zaman pimanlk duyan ve tevbeye temyl gstern nefistir. Adn Kurndaki Levvme nefse andolsun.80 yetinden alr. NefsNefs-i Mlheme: lhm ve kefe mazhar olmaya balayan, hayr ve erri idrk edebilen, ehev isteklere direnebilen nefistir. Adn Andolsun nefse isynn ve itaatini ilhm edene.81 yetinden alr. NefsNefs-i Mutmeinne: Ktlklerden kurtulup, gzel ahlk ile hemhl olan nefistir. Bu makmdaki nefis, ilh hitba mazhar olur: Ey itminna ermi itaatkr nefis!82 Nefs- Rzye:Kendisi hakknda hkmolunan kaza tecelllerine raz olan Nefs-i Rzye: nefistir. Kurandaki Dn Rabbine, sen ondan raz olarak.83 yeti bu makama iaret eder. NefsNefs-i Merzyye: Allah ile kulun mterek rzasndan sz edilen nefistir. Kul Allahtan, Allah da kulundan razdr. Rabbin de senden rz olarak eklinde yukardaki yetin devm nefsin bu makmna iaret etmektedir. NefsNefs-i Kmile: Bu makmda kii, btn marifet makmlarn kazanm ve ird mevkiine ykselmitir. brahim evk, kendini bilmekten, nefsin ktlklerinden saknmaktan ve nefsin mertebelerinden u ekilde sz eder:

Sre-i Ysuf, a.53. Sre-i Kyme, a.2. 81 Sre-i ems, a.8. 82 Sre-i Fecr , a.27. 83 Sre-iems, a.28.
79 80

79

Men-arafe esrrn bilmek dilerse ey gzm ta ba ayra ba ma ayrden eyle hereb (15/6)

Mrid-i kmili ide gr rehber Men-araf srrn eyleyip ezber Esfelden alya eyleyip ger Yazlsn albde bir fal- itb (20/6) Men-arafden n edip bir kse-i ayn-i hayt Kim Enel-a dan bu gn irfn bulmazsa ne g (28/6)

Mumeinneden r yyeye R yyeden mer yyeye Ey ev y fiyeye arn der ummn olur (53/8) Sregr tevdi t ru ansu Emmreni evi kyi hep yansu Gep levvme albi uyansu Vicdna iresi ey derd-i oyu (111/3)

Ba t bu a araya Esr oldu emreye asret ald dil-dreye Demedim mi derd-i oyu (113/5) A a uyup nefsii bil Yansn a a bu cn u dil M-sivy glden sil Demedim mi derd-i oyu (113/6)

80

Nefsini mav edip birlige u rar T -i tecrd ile zn o rar ev ni a le mest olup a lar Ulu ulu aly seyrna ba (115/3) Ey ev y derdim derde bezemez Hicrn- dernum lisna gelmez Nefsi bilmeyen a hi bilmez Nefsim niin a a rif olmazs (117/5) Men-arafdan be- avseyni idrk eylemi Pene-i mtde kendin mav-i ihlk eylemi Hep uyd- mmkint dmenin k eylemi h- ev-edn ma m ahramndr gl (120/3) Bir mridi ut elinden Al fey i nefs-i deminden urtul nefsi eleminden t- al izzetde bul (122/3) R lp nefsi r olagr Kll menden fn olup legr Dery-y vadetten cevher bulagr lmezden mu addem lsene gl (124/4) Dr ol m-sivdan a tevd it Kes lfeti nefs-i limden gl Sr ar a yr a tefrd it a it nsiyeti childen gl (128/1)

81

Yeter nefsim baa eyledi ok al Rh- msta me girmedi nefsim Bra t urbette eyledi i fl Malab-i alya ermedi nefsim(139/1) 3.2.1.2.4. Tecell Allah, btn mevcdt iinde sr olduktan sonra, her nesnede tecell eder. Cenb- Hak, Kurn- Kermde len tern ifadesiyle Hz.Msnn ahsnda btn leme kendisinin grlemeyeceini ifade etmektedir. Allahn zatn grmek mmkn deildir. Ancak Onun tecellsine mazhar olunabilir. Hz. Ms Tr- Snda Cenb- Hakn ezeldeki kelm sfatna muhtab olmutur. Rabbiyle beer idrkinin tesinde harfsiz, kelimesiz, deiik bir hl ile konumasnn mnev cezbesi iinde byk bir ak ve muhabbetle kendini kaybetmitir. Mutlak gzellik, Allahn gzelliidir. Byk bir hayranlkla seyrettiimiz btn gzellikler de ancak ceml-i ilhden akseden zerrelerdir. brahim evk, ite bu zerreleri tecellye de yer vermitir: Cmle eyya tecell eyleyen Mevl-y a Allemel-esm ihr eyleyen iml-y a (106/1)

ne-i albimde c a tecell eyled Her nere ba dm ise cmle enel-a syledi Varl m ya ma olup fet oldu vadet elleri Mur - srrm ayb-i mula lemini boylad (214/1) Her yaa ba vech-i a hirdirir Sen saa ba sende a bhirdirir (229/1) Nr- tdr cmle ey nr- tdr nr- t Nr- tdan fey alupdur cmle efl ft (229/27)

82

Vahdet3.2.1.2.5. Vahdet-Kesret Bir olan Hakkn isim ve sfatlaryla tecelli edip okluk halinde grnmesi kesret, bu okluun hakiki bir varl olmadn kavrayp var olarak yalnzca Hakk grmeye vahdet denir.84 Btn mevcudt, ayr ayr unsurlardan olumu intib veren bir kesret lemidir. Kesret; vahdetin paralardr. Divnda kesret ve vahdet kavramndan sk sk sz edilir: Bar- vadette vcd- kmiln oldu ubb No a ender no ada ol bari l diger lbb (19/1) No a-i vadeti cnda bulan Enel a srrndan nab alan arb- a le z olan Snesi pr-nrdr cigeri kebb (20/3) B - vadetdir begim dil ehrini seyrn-geh Ol sarya l-maAllh srr virmidir revc (29/3) Ge bu keret leminden ir sary- vadete areler bu a yznden buldu ummnda rus (33/4) Mlke b den geldim ise bu leme t- vadetle libsm nmnm adadr (64/1) em-i keretle ba p an itme bu avlime Bar-i vaditdir ensim b-meknm adadr (64/2) 3.2.1.2.6. Tevhd Allahn varln ve birliini ifade etme anlamna gelen tevhd, brahim evkde bazen zikir ile ayn anlamnda kullanlmtr. Aslnda zikir kavram da,

84ULUDA,

a.g.e., s.210.

83

hatrlatmak ve anmak anlamnda kullanlan Kurn- Kerm kaynakl bir tasavvuf kavramdr. Zikir, eitli trevleriyle Kurn- Kermde iki yzden fazla yerde gemektedir. Sfler zikri, elest bezmini ve orada verilen sz hatrlamak eklinde anlamaktadr. Kurnn kendisi ve emirleri de bu ilhi mukveleyi hatrlatan birer zikirdir. Tasavvufta da sliin durumuna gre mrid tarafndan tayin edilen zikir eitleri vardr. Bunlardan tevhid zikri, kalbi msvdan temizlemede ayr bir nem tamaktadr. Divnda tevhd kavram; hem zikir, hem de imann art olarak ele alnmtr: Dr ol m-sivdan a tevd it Kes lfeti nefs-i limden gl Sr ar a yr a tefrd it a it nsiyeti childen gl (128/1) ar edip tevd-i bare yo l le vr iden on deminde getirip bu i lme mihmn iden (172/5) ut emrini Mevln tevde gel tevde Et ikrini sbn tevde gel tevde ster ise vili grmek iin cemli Budur ikri ef li tevde gel tevde lar seyrn dertlileri dermn Esmlar suln tevde gel tevde (199/1,2,3) Tevdii bizlere isn eyle Y lh ikrile albimizi dn eyle Y lh (201/1)

84

BL3.2.1.2.7. B-Nin, L-mekn Vcd- Mutlak olan Cenb- Hak, leme btn varn satktan sonra sr olmutur. Bir baka deyile Vahdetin nian ve mekn sr haline gelmitir. Bu sebeple Onun kutsal ve btn noksanlklardan mnezzeh zt, b-nin ve l-mekandr. Tecell hadisesinin bir neticesi olarak da insan b-ninn nian durumundadr. brahim evk, b-nin ve l-mekn kavramlarn u ekilde iler: d le gir a a ul ol Cndan ge cnna bul yol Se seden ge a le ol Benli iden uzletde bul (122/2) Gh a n neesle avrulup pinhn olur ev y gelmi ademden b-nindr bu gl (132/5) Ge bu keret leminden ir ferd-i vadete Mav idp nm u nin gir sery- alvete (162/5) .. ev y nm u nin vird oldu b-nin andedir far - maiyyet ey azzim andesin (160/5) Adem arsna urmu a at aymesin yle Nin yo hvviyyetde vallhi b-nindr bu (177/12) Cmle al mirt o dur bir kemlt Hep vcdu lt gel abn- Velye (196/2) Varp i lm-i amya ninn b-nin itd Am ender amsn b-n edendir er kei (207/6)

85

Cisim-Ten-Vcd3.2.1.2.8. Cisim-Ten-Vcd-Can nsan, dier mahlklardan farkl olarak iki rhtan ibrettir. Biri, btn mahlktta mevcd olan cndr ki, cesetle beraber son bulur. Dieri ise: Ona ruhumdan frdm.85 yet-i kermesinde buyrulduu zere Cenb- Haktan gnderilen keyfiyetli ruhtur. mam- Gazl hazretleri, rh ve beden mnsebetindeki ly u ekilde belirler: Rh bir svr, beden bir at gibidir. Svrnin mhir; atn da zinde ve shhatli olmas gerekir. Eer svr mhirse, at yuvarlar.86 nsann yaratlyla ilgili olan vcd kavram, tasavvufta da fen makmlarnn ilki olan varolu iin kullanlmaktadr. Divnda vcd, cn, cisim ve ten kavramlar u ekilde yer almaktadr: Bu derdi rengine boyand p a meyin derdle yand Cism cn derdi oduna yand lar yeri kl-ndr gl (134/3) Yandrp asret oduna cierim bryn iden Nr- a a da layp bu cismimi suzn iden (172/1) Vcdum lereler aplar nedn ismi yd olsa Bu deli eylemez ter semdan uleler ya sa Gzlerime almazem billhi bu dny ser-te-ser yansa Synmez te-i hicrn btn dery baa a sa (198/1) istedii tarafa ynlendirir. yet ciz ve bilgisiz ise, an gelir skin gibi gzken at, onu kendisiyle beraber uurumdan aaya

85 86

Sre-i Tn, a.4. mm Gazl, hyu Ulmid-Dn Tercmesi C.I, Bedir Yaynevi, st., ?, s.25. UlmidTercmesi, ,

86

Vcdu ar-i aamdr muall Y Raslallh Ceml-i sret-i akdan mcell Y Rasallh (201/1) Gnl3.2.1.2.9. Gnl- Pinhn Tasavvufta gnl, Allahn tecell-gh olarak grlmektedir. Ayn zamanda Allahn evi ve Onun imreti hkmndedir. Hatr ykan Kbeyi ykm gibi olur. Bu sebeple gnl, kuds bir zellie sahiptir. Konuyla ilgili olarak u rnekleri verebiliriz: Gittike ey gl arbe gitti h- imreti bulsana gl Bu benlik aydndan ald resiz zd olup als olsana gl (124/1) Ey gl say eyle vadet elinde Gezme yabanlarda gel Alla gel mr yi itme keret elinde alma eyvnlarda gel Allha gel (126/1) Dr ol m-sivdan a tevd it Kes lfeti nefs-i limden gl Sr ar a yr a tefrd it a it nsiyeti childen gl (128/1) Fn yolu uttu fenya uydu Y t gl mlkn arb buldu Dost eline beni asrette odu Varp ol elleri grmedi nefsim (139/2) Gnl soyut bir mekn olduundan , gizlilik onun en nemli zellii olmutur. Ak, muhabbet ve tasavvufta sz edilen bir ok sr gnlde gizlidir. brahim evk bu gizlilii pinhn kavramyla ifade eder:

87

Filini evfn tnda pinhn itmege Bar-i a cebesinden ev y ister gl (121/5) Derd ucundan yandr glede r Geer ulmet va ti gelir ub- a rkleri ola dert iinde a Derd iinde dermn pinhndr gl (134/2) Bir zamn pervne oldum ema-i cemlie Bir zamn sevd-y a cnda pinhn eyledim (150/4) Refref-i a a binip gelsn enellh bezmine Kereti terk eyleyip vadetde pinhn eylesn (161/3) Sr3.2.1.2.10. Sr- Esrr Akl latfeden biridir. Abdlkdir Geyln hazretlerinin Hak katndan mnen iittii Ben insann srrym. ifdesi, ilhi haznelerin ve srlarn insanda toplandna iaret eden bir beyndr. yet bu ulv mjde, mmini k ve muhabbetle kemle eritirirse o zaman kalp, ilh esrr lemine doru yol almaya balar. lh lemin esrr, eynn hakkati, insan ve kinat denen sr ortaya kar. Bir baka deyile kul, kalbindeki tecelllere mazhar olur: Srr- vadetten bir ap Ap geldik bu i lme h olduk Msr- vcda Biz tat-i gh neyleriz (85/2) ve idrkin kavrama sahas dnda kalan hikmetli eyler,

mutasavvflara gre sr bir mhade mahalli olup tasavvuf stlhnda yedi rhni

88

mil-i esrr- a ol ge sivdan ey gzm a da al mav iden all a itd irtib (98/3)

Srmda greli eyi cemli Yanp ei ine mihmna geldim (151/5) Srr a a eriir rh ala arr are bare ular a dersini o u (181/2) Srr- ta marem-i esrr olan gelsn bize ti tda mav edip b-cn olan alar bizi (220/3) Ebed Vahdet3.2.1.3. Ebedde Vahdet-i Vcd Ezelde Cenb- Hak ve mahlkt arasnda oluan sr perdesi, ebede kmk mnsebeti neticesinde almaya balar. Kesret vahdete erer; k mka kavuur. Bu vuslat hlini brahim evk u ekilde anlatr: Bu abdimi kemter-i mahar buyurmaz m vilie apda pr- ur ancak ev y abd-i a ardr (56/5)

Yr elinden iip olu piyle Yandr vcduu em- cemle Erersi ev y bezm-i vile arede bulursu ummnl a lar (77/9) a a vulat pek olaydr ey zhid b-aber Dp mridi rhna re yalvarmaldr (80/4)

oyma bizi urbete fir la minetde Vilile cennetde andn eyle Y lh (202/2)

89

Muabbet bezm-i u gl glistn eyled Visl-i yr ile tenh ba bostn eyled (208/1) 3.2.2. Elest Meclisi Allah, ezelde insanolunu kendi nefsine kar ahit tutarak: Elest bi Rabbikm? ( Ben sizin Rabbiniz deil miyim?) diye sorduunda onlar da: Kl bel ehidn (Evet, Rabbimizsin, ahit olduk.) olarak yer almtr: Ceml-i sne lma a mirt Cdula lemi eyledi cd Elest tbn buyurdu bi-t Bel i rrle eyled hep d (39/1) Bunda a olundu hep ahd m Kimlere kef oldu bu vech-i mula ftndan t grnd el-a ftnda tn beyna geldi (209/13) tn ar itd hep ftna Elest bi Rabbikm beyyintna ftdr bel diyen tna Birligin vafn brhna geldi (209/14) ekdigi dim bel sevdsdr imdi an itme gzm l bel sevdsdr (229/19) Cem oldu da erv mili zenbr Elest b eyled uhr Lisn- kmetle virildi destr Bel i rrn kimlerden ald (228/4)
87

87

demilerdir.

brahim evknin

beyitlerinde bu olay elest, elest bezmi, elest meclisi, ahd ve misk

Sre-i rf, a.172.

90

Lisn- vadetle elest didi Keret ile bel i rrn vird Yaradp eyy kemle irdi Mcell mirt bizlerden ald (228/5) 3.2.2.1. 3.2.2.1. Adem Donu Ey insanlar! Sizi tek bir neftsen (demden) yaratan, ondan da eini (Havvay) yaratarak (yeryznde) ikisinden birok erkek ve kadn var eden Rabbinizden saknn! 88 Hz. Ademin Cennetten yeryzne gnderilii ile balayan kulluk srecini ve insanolunun Hz. demin zrriyetinden geliini anlatan baz rnekler unlardr: Seni nrula ba oldu vcd- deme lat Virildi nr- tdan meziyet Y Raslallh (201/9) ret-i demde ald ap Cennet-i vadetde virildi apu Cem oldu demde her ervh amu Mahar-i mcell insna geldi (210/ 9)

A ucundan atd dem cenneti abbeye degidi buld lfeti af ile geydi l lati an itd bilmeyen iyna geldi (210/10) hir oldu erv ahr-i demden Geldiler meydne cilve-i demden Aldlar nabin ol cm--cemden Cmlesi u ur- Ramna geldi (209/12)

88

Sre-i Nis, a.1.

91

3.2.2.2. Vatan3.2.2.2. Vatan- Asl, Firkat (Hicrn) - Vuslat Elest meclisinden sonra vcut elbisesi giydirilen ruhlar, asl yurtlarndan ayrlmlar; gurbete dmlerdir. Bu sebeple hasret ekmektedirler. Gnlleri hicrn ateiyle yanp tutumaktadr. Artk tek gayeleri vuslattr. brahim evk vuslata duyulan bu zlemi hicrn, firk gibi kelimelerle u ekilde dile getirmektedir: te-i hicrna yand bet almad cismide errece rat Almad gitdi bb- selmet Yand a yanas szna glm (155/3) Fir la ayli zamndr yrim Geyindim ekmine ara sevdigim Sitemleri t - hicrndr yrim era era cismim yara sevdigim (156/1) Cef urtlarna Eyyb olup hicrn yata nda Dimeyip derdle bir h uran gelsn bu meydne (192/4) Allhn 3.2.3. Allhn Ddrn Grme (Ruyetullh) Varln bir olduunu bilmek ve Ondan baka varlk olmadna itikad etmek ilmel-yakn mertebesidir. Aynel-yakn makmnn gerei de vahdet-i hd ifadesiyle aklanr. Bu mertebe fenfillh ile gerekleir. Allh grr gibi kulluk ise hakkal-yakn denen son mertebedir. Burada grmekten kast basar gzyle Allhn ztn grmek deildir. Bu grme, basretle Allhn kudretini, yceliini, sfat ve isimlerinin tecelllerini grmektir. Sfattan mevsfa geip, Hakk idrk etmektedir. Elest meclisinde ruhlarn Allhn ddrn grmesinde yine ayn basret ve idrk vardr. nsan kisvetini giymi olsa da ruh, Cemlullha zlem duyar: telere yanp sne-k eyler Dostu cemline olanlar Na d-i cn virip terk-i terk eyler Dostu cemline olanlar (53/1)

92

Adem arsna ur sen de aymen-i ev uyd- msivdan ge bulup ol bezm-i ilk icb olmaz saa ayri grrs al tan ayri Bu bir ayret ma mdr budur bir baka ilti (41/5) Ezelden ceml-i a grenler

Srp a atn a a irenler Birligine a i rr virenler aldrp icb ayna gelir (71/2) lfn teline berdr olal ayl-i yr ile gl sersemdir Ceml-I b na gl-zr olal Ciger- d oldu iti im semdir (81/1) Edeli cemli an ezber Mecnn oldu gnl Leyly gzler tigim arb orars dilber Erenler virdler bir cm-u-Cemdir (81/4) Vec-i a her yakadan grmei cn arzular Kl-i m-z al-baardan rin ister gl (121/3) ule-i cemli cna utal ema-i cemle pervne geldim (144/1) A le ab at mevzn olal Bir sa- Leyly Mecnn olal Ceml-i Mevlya meftn olal Ya maz oldu ayri Leylmz bizim (159/2)

93

Nara-i inn enellh cmlede belli beyn Se de g it ol ady sededir aynel-ya n (162/4) Gel adem ummnna irgr hdu celvete ev y cemul-cem srr ola a al-ya n (162/6) Cenneti seyrimde cemli grdm h ider andelb ef na ar Sery- cemli anna girdim tr bbller glene ar (182/1)

94

SONU XIX. yzylda yaayan evk brahim Efendinin doum tarihi

bilinmemektedir; Divnnda 1897de vefat etdii kaytldr. Aslen Bolulu olan evk brahim Efendi, mrnn byk ksmn Kastamonu ve evresinde geirmitir. Mezar da Kastamonuda, eyhi eyh abn- Velnin trbesinin yanndadr. eyh abn- Vel, Halveti tarikatnn bniyye kolunun kurucusudur ve evk brahim Efendi onun 16. halifesidir. Halvetiyye, mer el-Halvetye (.800/1397 98) nisbet edilen slm dnyasnn en yaygn tarikatdr. Hazar denizinin gneybatsnda bulunan Geyln blgesinde Lhcnda doup byyen mer el-Halvet, brhim Zhid-i Geylnnin halifesi olarak Hrizmde irad faaliyetinde bulunan amcas Ah Muhammed Halvetye (. 780/1378-79) intisap etmi, onun lmnden sonra da irad makamna gemitir. mer el- Halvet, daha sonra Tebrize giderek irad faaliyetlerini burada srdrmtr. mer el-Halvetnin vefatndan sonra tarikatn silsilesi Ah Mrem (Emre, . 812/1409), Hac zzettin . 828/ 1425), Sadreddn-i Hivy (. 860/1455) eklinde devam ederek tarikatn ikinci pri, bir bakma gerek kurucusu olan Seyyid Yahy-y irvnye ulamtr. Halvetiyye tarikat Azerbaycanda kurulmu, gelimi ve buradan Anadoluya, Anadoludan da Balkanlar, Suriye, Msr, Kuzey Afrika, Sudan Habeistan ve Gney Asyaya yaylmtr. bniyye, Halveti tarikatnn ubelerinden birisinin addr. Bu ube, banda bulunan eyh ban- Veliye nisbet edildii iin bu ismi almtr. Kendisine Havetiyyenin ikinci Pr diyenler vardr. Kastamonunun Takpr kazasnn Harmanck mahallesinin ifte Haclar sokanda babasnn evinde dnyaya gelen aban- Veli gen yata ilim tahsil ederek Hayreddin Tokad hazretlerinin derghnda on iki sene mddetle hizmet etmitir. Nihyet on iki senelik hizmet mddeti sonunda mridi kendisine hilfet verip, ird hizmetinde bulunmak zere memleketi olan Kastamonuya gndermitir. Bundan sonra devam edecek irad hizmetine burada balam oldu. Baka lemine gnceye kadar buradaki irad hizmetinden bir an bile ayrlmamtr.

95

Sanatnn tek eseri Divndr. Divnda mnacaat, medh-i erif, mersiye balkl ksmlarda klsik gelenee uygun olarak Allaha, Hz. Peygambere ve srasyla drt byk halifeye hitap grlr. Daha sonra eyh abn- Velye ve dier mutasavvuflara ithaf edilen manzumeler yer alr. Divn, mretteb divn kabul edilebilir; nk eserde Arap alfabesine gre sralanm 230 manzume vardr. almamzn ikinci blmnde iirleri ekil bakmndan inceledik. iirlerin tamam aruz vezniyle yazlmtr; aruz vezninde en ok 3 filatn + 1 filn ile 4 mefiln ve 2 Mefln + 1 Filn kalb tercih edilmitir. Bununla birlikte Divnn sonunda yer alan manzumelerde aruzun ksa kalplarn grmek mmkndr. Divnda yer yer kark vezinler bulunmasna ramen bunlarn saylar azdr; ancak imle ve zihaf oktur. Gazel, kaside, mfred ve murabba nazm ekillerini kullanan evk brahim Efendi, halk edbiyat nazm ekillerini tercih etmemitir. Divnda arlkl olarak mfred ve murabba nazm ekilleri bulunmaktadr. Murabbalarn bir ksm bendlerinin yalnzca son msralar yalnz kafiye ile baland iin murabba- mzdevic, bir ksm ise bendlerininsonlarndaki msralar aynen tekrar edildii iin murabba- mtekerrir Kafiye ve redif konusunda da vezinde olduu gibi ihmalkrlk grlmektedir. Tam ve zengin kafiyeleri tercih eden sanatnn redifleri ise tekrarlanan kelime ve msralardan oluur. Divnda gazel nazm ekli arlktadr. Bununla birlikte kaside, mfred ve murabba gibi ekiller de kullanlmtr. evk brahim Efendinin slbu hareketli ve eitlidir. Divnnnda btn anlatm tarzlarn ustalkla kullanmtr. Manzumelerde yet ve hadislerden yararlanarak grlerine delil ve ispat getirmeye almtr. Nasihat yoluyla analatmla ise tarikat yoluna giren dervilerin zelliklerini aklar. Divnda yer alan iirlerin din ve tasavvuf unsurlarnn tahliline almamzn nc blmnde yer verdik. Din ve Tasavvuf balklarlaryla evk brahim Efendinin iirlerinin temelini oluturan meseleleri aklamaya altk. Din bahsinde aratrdmz itikad, ibadet ve ahlk unurlarnn eserde ileni biimini tesbit

96

ettik. Tasavvuf, Divnda ok nemli bir yere sahiptir. Kendisi de bir mutasavvuf olan evk brahim Efendinin tasavvuf grleri ve tasavvufun insan hayat zerindeki etkileri Divnn temelini oluturur. Vahdet-i Vcd meselesi tasavvuf blmnde zerinde arlkla durulan konudur. evk brahim Efendi, iirlerini XIX. Yzylda, Osmanl Devletinin

ynn batya evirdii bir dnemde Divn edebiyat kalplar iinde kaleme almtr. Ancak iirlerdeki din-tasavvuf muhteva onu Din-Tasavvuf Trk Edebiyat iinde deerlendirmemiz gerektiini ortaya koymaktadr.

97

EKLER

98

EK 1. TRANSKR PS YONLU MET N bu Eser Mellifi ve telfi asamonu alvetiyyeden uddise sirruh vilyet-i celleside defn-k-i tr-nk olan ar at-i

ubl-rifn avsil-vln a reti Mevln pri-ey abn Veli asamonu ar da Vekl Yolu sanca dan merm e-eyus-

seyyid brahim ev Efendi a retlerini sntdr. Memed Rid bin Muafa 1220 9 Mrid-i ar at-i alvetiyye uleftndan radetli Mevln e-eyusseyyid brahim ev Efendi a retlerini dvndr.

99

LR-RAMN R-RAM M) (B SM L-LH R-RAMN R-RAM) 1 Filtn/ Filtn/ Filtn /Filn 1b 1 A rehber lp geldim saa Y Rabben Cmle ma dumdan evvel afv eyle a Crmm bildim o ald el ap geldim saa Bb- hayt a tr bilirim den oa Rameti derysna msta ra it ben mcrimi Rameti derysna yo tur seni hi intih ltims itdm racm ol gzdeden seni Evvel ir odur dn ve hem mn- bek 5 Rameten lil-lemn ba eyledi bildim a An iin a retie ldm andan iltic Besmeleyle ismii yd eyleyip girdim yola Zr ismidir seni ibnis seble reh-nm ad hezr nimetleri grdm ilh b- ara cizim amd enda edemem kre vef 2a udret uvvet senidir t ezelden t ebed Bulmadlar seni iin intih v ibtid Kimseler bilmez iken t ft filii Ol abbi syesinde oldu herkes in

100

10

Cmleden a dem yaratt nr- t- Amedi Nr- t Muafdr Muaf Kabn bilmez kimse ol t- vl adri n levlk ile tekrm edip itdi en Cmle eslf- mem yalvardlar dergha stediler mmet olma ol abbe dim Ma - lufudan a oldu bize i bu niam Ey Cenb- dir ayym t- Kibriy alli Y Rab ve sellim ol abbe b- aded l aba dahi viresn ayn- r

15

Rz- maer l efat Y Raslallh baa Cmleden a ar kemne mmetiden ev y 2 M RC YYE Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln

2a

Bu eb ar - vil itd abbie o Kibriy Ki mirc oldu dillerde recep ehrindeki yevm Tecell-mine davet edip ol nr- ekvn Ki akl cevheri ferdn edip kendine Cibrl Behit-i a Mevldan alp bir ceru a des Edip albi tenvr-i pkie ol cebe il Anr esbine rkib olup ol mebde-i lem Ki emr-i davete itd icbet lutfla esr

101

Mu addes beyti albide grp ervh- -n Ki merc-i meb budur deyp itdiler i tid

2b

Nedir ma at imml-enbiy olma o mev de Ulatrma iin a a bu malab malab-i al Bile adan urc itd semvt vcdua Birer srr- nbvvetle edip eflki tezyn udmi pkile terif edip ib-i semvt Edip her birisin ird- temmet itd tekml Ki efl tecellsin edip seyrn bu menzile Ma m- be avseyne eriip buldu imn 10 Bulup bunda nihyet cibrli derk-i nrn Ki nezd-i ehl-i vulatta bu sidre oldu mnteh uhr itd enellh vadet-i vafiyyesi bunda Vcd- nr- ma bu vadet eyled i n Ki srr- refrefi tedrc ile gitti o menzilden Eriti lem-i urba tem itd menzl Eriti lem-i ayba grnd vadet-i mula Bu lht lemi ire makm- t ev-edn afya adan afaya erip vsl- bht oldu Ki cemi srr- cmiden ala esrr la-yu

102

15

Bu i lmi mecmidir altn asl- mans Bu pzr- muabbetten geliptir birlere ihd Bu alvet oldu ma a reti suln- kevnine Ki s maz buna bir mrsel vel al vel edn Tecell tn itmm edip ol cami-i mula Gelip cemul-cem-i ilbsn rtnd b-hemt ehdine a olmaz bu al lfeti il Bu srr- daveti tad dd u dd Bu srr eyled isn- veda mmete a Ki sen de em-i cn a bu srra olasn ehl

20 3a

Ne addidir seni ev bu esrra dhn ama Hemn bir ydigr olma mdin eyledim iml 3 Mefiln/ Mefiln/Mefiln/ Mefiln

3a

Beni benden aber-dr it kerem l fa l o Mevl Cemlie sez-vr it kerem l fa l o Mevl Esr itd beni nefsim hev ile heves Y Rab Nola olsan dest-grim kerem l fa l o Mevl Cemliden ni b a tecell l vilii oma birini bu asrette kerem l fa l o Mevl Uyandr cn gz cndan seni grsn bu lar Grp vala yeste kerem l fa l o Mevl

103

Geir benlik cbndan koma gitsn bu a yrl ir vadet arbndan kerem l fa l o Mevl Cemlie bu lar ezelden oldular Ulasn saa lar kerem l fa l o Mevl

ulun ev seni ister her nefes urmayp Y Rab 4 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn

3b

amden leke Y Rabben Amedke amdel-ul Brik len f lin va fir len Y Rabben alli Y Rab dimen alen-nebiyyi ayral-ver Ve lih ayrir-r va fir len Y Rabben ad eteyn lht bi-nril-a nrn Rn krb va fir bih nben Titi f baril-adem mevldi f beytil-arm Skin f mehdil-kerem va fir bih nben

Erselten lufen rameten lil-lemn f len y Mevln va fir bihi nben Hen-nebiyyi l-kerem barun amn fil-kem Cez zriyyn fil-memi va fir bih nben dd uh Eb Bekri raf uh mme Umar (mer) mme Umn (Osman) mme Al va fir bih nben

104

Abdhm ev nil h-l-i len vekl Ehl-i beyti afal-ceml va fir bihim nben 5 Mstef iln/ Mstef iln/Mstef iln/ Mstef iln

3b

abbe - y min cnibin fhin-nebiyyil-Muaf Kenzn a min cnibin fhin-nebiyyil-Muaf ad cen min berrin ehlen ve sehlen merab ad menn ve ada an hen-nebiyyil-Muaf M yen u anil-hev lem yemli alen fi-iv ad sem nrul-ver nrun-nebiyyil-Muaf

4a

ad incil min nrih adrul-u f uhrih Drus-semi min devrih a un-nebiyyil-Muaf 5 Bi uhri ilel-memi intebih barel- ademi Fe behet aal- alem vfun-nebiyyil-Muaf ad nevvera klles-semi fi mirci fev al-ul ehral-medneti menzilen fhir-ruslil-Muaf 7 Kle levlke levlke lem ala tl-efl ev ari fdeke haen-nebiyyil-Muaf 6 Filtn/ Filtn/Filtn/Filn

4a

Clis tat-i lfet lis evrat geh r-i eh-bz ecat pdihm o yaa iz tat-i rislet ir devrat geh Mehr-i mihrn u mehbet pdihm o yaa

105

Savet-i seyf-i cell ld a yr all Ayn- ar tu adlet pdihm o yaa mili esrr- mula me-i dn-i mbn rif ayn-i inyet pdihm o yaa 5 Devr-i dim eyle devr itdike eflk nev-be-nev Bula cdula inyet pdihm o yaa Bahr- fey -i vicdn mezd olsun ey hm Ref i olsun metnet pdihm o yaa 4b ar- irfn ret bat-i eflkinle hep a ra vird cellet pdihm o yaa Gn-be-gn narun minallh ule-efzn olmadan Celsi olsun beret pdihm o yaa Nm- nm ahramn o undu a menbirde en-n olsun cemat pdihm o yaa 10 Dudr bezl-i efkrm zi Suln Abdlamd n ura ahdide emnet pdihm o yaa 11 ev bir pr-i geddr du-gylu a setdr tsi olsun hidyet pdihm o yaa

106

7 Mefln/ Mefln/ Mefln/Mefln 4b 1 ekip glpenin hviyyet o unsun sre-i esr ap evrengi a at bilsn allemel-esm Cenb- ufr-i aldan getir s dolu ub Yetitir n ide yh a reti Abdlamd na Bu peym-y a attir bu eyv-y hviyyitdir Muvf grd ehlllh rn Abdlamd na Bu tesnm-i muabbitdir buna uru mevedditdir Bu tekevvr-i Muammedtir a Abdlamd na 5 Meyyed dest-i udretle at ba- ilhdir lat-i ayn-i lfet suln amd na Civn- merdn- h-zrn- vezrn hep mrn Nedmn- ramtdr zi Suln amd na 7 Pdih heft-i kiver phesiz evld- aydar Eyler h miskin ezfer ev Abdlamd na 8 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 4b 1 a bilr lini dim d d bilr d afs dim 5a Ey gzm ba ma cihn tertb-i zbsna Sr yz dergh- dosta bul r s dim

107

Cn terk itmek gerektir dost yolunda ey gzm ne a ula dile cnm bu szm h didike te-i fen ile yand zm h u vhla yola iste vili dim A le yandr regi a a hem-rh ola gz ems-i a tan trii al cnda bir cn bula gz Bezm-i u a gelip srrdan gh ola gz Atma frtn yabana a a uyas dim 4 Cn cnna add it ut bu ev ni sz Sr gzm meydn- a a akle atr gzm alsn urbette yh a a v f l regin Blbl srr adsn srdan utas dim 9 Filtn/ Filtn/Filn 5a 1 Aldanma dnyya ey fil insn lm kendine yol itd Mevl dny Azdrp o lar yoldan ard Meyl edip kendine ul itd dny Znet-i na na ba p aldanma Al yo tur be sna ayanma Her li yalandr a n inanma o alas- dby l itd dny arr egnden nice onlar l esb itmez mis bunlar Hicrnda bra t o tunlar Ald aylini dul itd dny

108

Grmez itd ir ba an gzleri Fermnn ald kesti dizleri 5b Ald nice o ullar zlar Ananu ba rn kl itd dny 5 ev ba ma dny line Meyl eyleme a an malna bretle naar l ba p line Nice sm zeri pul itd dny 10 Filtn/ Filtn/Filn 5b 1 Dp nr- a a ola eyd Virmedi abb bir ran baa Bu a ucundan ekeli sevd Dny ve m-fh hep zindn baa Hi gelir mi a tarfi dile Mav edip adam avurur yele A ile mde olursam bile Hep teler olur glistn baa Bineli bu a sefnesine Ba maz oldu nazlm dil tenesine Naar lsam ceml ynesine icb olur gl pern baa eli bu a meyini ben de Kll vrm gitti mav oldu tende ok ftt oldu burc- bedende Grnd srrmda bir seyrn baa

109

Minetile ev ezelden yan Gzlerini ya anar boyan Allh seversen ey derdi oyu Eyleme bu cevri her zamn baa 11 Mefln/ Mefln/ Faln

6a

Mecnn gibi aldm gh- ayrette A l u fikrim ald bir sa- Leyl ayrn olup aldm dest-i minette Beni Mecnn itd bra t bl Na olunmu cebhesinde hel-et Cemlide yazlm sre-i -h O unur vechide allemel-esm Remz eder many sre-i Al Ezelden ienler a arbn Ferd olup deldi varl icbn atm eyled dilde a kitbn Olal bu yolda a a mbtel Cemlini grp den ayrete Naar lmaz olur b - cennete Blbl olur l-meknda ayrete a- teminde na olur iml

Olma isteyenler - eyd Mridi dmenin utar evvel Ererse ma da ev y Ger olursa saa tevf - Mevl

110

12 Mstefiln/Mstefiln 6a 1 Y Rabben Y Rabben a bize l in d it bizi den oa Y Rabben Y Rabben a bize l in Derde dev senden ola Derdi dile virse dev Eyle bizi vala sez Y Rabben Y Rabben a bize l in 6b Seni bulan lar Vala eren d lar oyma arb an lar Y Rabben Y Rabben a bize l in Hicrn odu ya t beni Glm urmaz ister seni A ya t cn u teni Y Rabben Y Rabben a bize l in 5 ev benim adm Ezelden oldu bnydm A la eyle irdm Y Rabben Y Rabben a n bize l in 13 Filtn/ Filtn/ Filn 6b 1 Ara-i ecat pehlivnm Vireli bu a l ayder baa Maari-i mr ki kenm l-fi r virildi hem teber baa

111

Heft dery ek-i brmdan ar hm gh- f- an y ya ar Ne ra-i dil-szm dnyy y ar Dd- hm t - mcevher baa Sevd- aamu nmnm E lm-i seb ehrmnm f- a at ahramnm Hep dvler perler musaar baa Ezelde ikr itdm ism-i ayderi Alm yanma gzm amberi Fet itdm ite gzm bb ayberi Mbriz olamaz bir anter baa 7a 5 arbma ayanmaz ad-hezr Rstem N eder elimden bir imr-i sem Gelsn meydnma pehlivn- Behrem Er ise gstersn bir hner baa Gelirse meydna am- arfim T yerlere geer bir arb- seyfim Uryn arb ederim hi yo tur avfim Gerekmez bir al an bir mi fer baa 7 Lf gf itme ey zhid as A atna bindim cevb kes Erenler virdler bu himmeti pes ev nmm heft-i sircdr baa

112

14 Filtn/ Filtn/ Filn 7a 1 sm-i a tr her umrda ibtid amd kr ile olur a a en altle selm ol mctebya Ki oldur bizlere dim reh-nm Vezr-i aam dd - eram Birisi de Umar (mer) Frk aam ay bbnda Umn (Osman)- Nr- Ekrem Aliyyl-murta ol r-i Mevl Cenb- Fma ol bint-i Rasl Kul-i ayn-i Muaf zevcl Betl On iki alu ess pr-ul Ol Hseyn ile asandr b-mer 4 Sellim all aleyhim dim l-i evld kirm o-r Andelb-i glen-i b - ud By- vaditdir bular ey ev y 15 ARFLARFL-B Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 7b 1 Mrid-i mile teslm olanlar ekmez teab Sne-i levinde a fehm iden grmez teab Zhidi att zhde aldanp virme gl A le kesb-i af it bulas anda aceb

113

Nr- vech-i Muafy grdg anda hemn Kfr-i mna mbeddel ld n madi kereb Tarf etsem ehl-i a adrini bilmek iin

Sz budur dinle kelm bin nsa bir eheb 5 arf- enfs it bu yolda ikr ile ayreti Sr ar a yr dilden Rabbii eyle aleb Men-arafe esrrn bilmek dilerse ey gzm ta ba 7 16 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 7b 1 at- izzetden virilmi bir ulu ndr edep Mala ems-i a at l sulndr edep n ezelden va olmutur kermi knna Mekteb-i dilde hveyd fey -i ramndr edep Ahde m le lar a ald ele Hem bel i rrna hem bezme yndr edep Bil Cenb- Kibriydan bir emnitdir bu l Defter-i u a yazm a- fermndr edep 5 areler bare ular bu edeple ey gzm A gz ba ibretne bar-i ummndr edep ayra ba ma ayrden eyle hereb

Kabe-i ehli avf edip ziyret isteyen ev yn ev ine yandr z rz u eb

114

Her kiinin orma al ba ul-i tna Far eder btl a tan nice mzndr edep 8a Cevdet-i a l- firset geri otur le Bir acep kenz-i marif ayn-i irfndr edep Meslek-i db ren gir erenler bezmine Hep erenler netinde yle mihmndr edep 9 ev y mav it bu yolda cmle vrn tamm Gel ar kmillere ba gr ne insndr edep 17 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 8a 1 Bu gn ben bir ehre vardm binlar glende hep Tem eyledim urdum ahlsi seyrnda hep ars pzr o tur ikilikden nin yo tur Her birinin li otur cmle li yeksnda hep ocu lar irfn o ur hep ular urn o ur Bu esrr her n o ur malablar burhnda hep emme vechllh gzleri a le olmu zleri Cnn olmu hep szleri areleri ummnda hep 5 Bu didiim a ehridir a atnda hretlidir

Giren aa rmetlidir ulnlar mihmnda hep Gel gir albii anna ir l-mekn arsna 8b al vadeti derysna alsn siv aynda hep

115

7 18

Rm ol a fermnna a elini isnna Gel ev ni er nna bil a yz meydnda hep Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

8b

rifi adrda yle cem olundu drr-i kitb Muaf albimde mesr nice fal nice yb Leva-i dilde yazlm cmle yt- mukemt Hem lednn hem a y tan olunmu fet-i bb lm-i evvel ilm-i ir mekteb-i dilde olur Sen de gir ol mektebe eyle keml-i iktisb Cmle sz cmle kelm cmle avt cmle merm ut ula e cihetten rifedir bu itb

ol (se hm Rabbhm) amrn lebinden n iden Mercii drl-emndr grmez anda hi ab O u ebced sresin drt kitbn aldr Vech-i insnda yazlmtr amu-y irtibb emme vechllha nrdr a lar n iin defter-i u a yazlmaz evb alb-i rif bil naar-gh uddr ey gzm Bu sebepten def olundu em-i riften ni b

Cmle eyda mua a gel ceml-i yre ba ev y n gitti a yr almad ala icb

116

19 Filtn/ Filtn/Filtn/Filn 8b 1 Bar- vadette vcd- kmiln oldu ubb No a ender no ada ol bari l diger lbb 9a Gir avrif mektebinde o u a dersini adr-i ta mna a muaf- mml-kitb

Duymaz imi mevt acsn meyne-i a a giren Kim ki n itd bu gn pr-i mu ndan bir arb Khne-i endir bu dny itme ra bet malna ar- addr elinden nice dner si-yb 5 20 Filtn/ Filtn/Filn 9a 1 Gencne-i a a marem olanlar Maf- a olup grmez itb Vcdunda b- ayt bulanlar N eylemez olur bir zge arb nr- a a ezelden yanm Uryn olup reng-i a a boyanm N eylemi a meyine anm em-i na grnmez serb No a-i vadeti cnda bulan Enel a srrndan nab alan arb- a le z olan Snesi pr-nrdr cigeri kebb ev y gir rh- a a giy tevekkl r as d ile bit-i adem ol grne nimel-meb

117

Gir mekteb-i dile o u many alem-i ikmetle yaz muammy Na eyle snede ilm-i esmy Saa da bir yzden fet ola ebvb 5 Sahfe-i amlii al ele Fi r eyleyip avlii sen hele Virmeyesi mr-i cevheri yele Yazlmaz deftere aseb ensb 9b Mrid-i kmili ede gr rehber Men-araf srrn eyleyip ezber Esfelden alya eyleyip ger Yazlsn albde bir fal- itb 7 Erenler bezminde bap bir adem N eyle alardan bir o cm-u-cem Geirme mr ite dem bu dem ev ni ev le ref olur icb 21 ARFTARFT-T Filtn/ Filtn/ Filn 9b 1 Teslm ol mrde tevdii or imet it d ile alagr himmet Uyanp afletten tedri i gr ikr eyle Rabbii bulagr urmet Tevd ile a a edegr firr Nefs-i emmreyi eyle tr-u-mr arb- tevd ile cn uyar Silinsn albiden icb- aflet

118

kinci esmya mahar olas Uyarp albii a buls Levvmeden mlhimeye varas Devm it ikre eyleyip uzlet Geceyi gndz it uyuma yh aflansn ru urup arb- h icblar al aca bir ma amdr bu Ayn olsun saa vech-i hviyyet 5 10a a ile a olup a ismini sr Enel-a arbn iip a gr V f ol srra msivy sr Bulas srrda dost ile alvet Alp ayy ismini a ile ayy ol ar evliyya vilyeti bul L-mekn ehrine bulup zge yol afdan afya eyleyip hicret Acep afldr ma m- ayym o ikmet gsterir devm- ayym Bir mecr-i aamdr tm- ayym Bunda cem olupdur far la snnet Yedinci ma mdr ma m- ahhr Ne yr vardr bunda ve ne de ayr Bundan te vardr nice bi esrr Her biri bir yzden gsterir ikmet

119

Cemul-cem lemde olas R -y Mevly anda bulas Gh cema gh far a gelesi ev y ite byledir vadet 22 Filtn/ Filtn/ Filn

10a

Cennet-i Firdevse eyleme ra bet - d gldr cennet ekme dza iin beyhde zamet rif-i d gldr cennet Ehl-i olanlar cenneti neyler r lmnler lfeti neyler Kerette eylenip uzleti neyler - d gldr cennet

3 10b

rif ol nefs a bul sen de Bulagr cenneti burc- bedende steyen Mevly bulsun bende Bu arb ev ni gldr cennet 23 Filtn/ Filtn/ Filn

10b

ema-i Mevly ya al dilde Lzm deil ems-i tbna minnet Blbl-ve teli ceml-i glde ayra yo tur b- glistna minnet a rhna girp ird olanlar A neesle bd olanlar Varl a n delip Ferhd olanlar Ederler mi rn-zebna minnet

120

o al bu a ulesi dile Mav itd vcdu dndrd kle A le mde olsalar bile Eylemezler b - r vna minnet lib-i a olan a a ul oldu Yanp nr- a a Mevly buldu ip a meyin dernu oldu Eylemezler mey-i mestne minnet 5 A le uruldu bir ulu pzr lara ezelden virildi bu kr Olal bu derd-i a a giriftr Eylemez ev iy dermna minnet 24 ARFARF- Mefln/ Mefln/ Fln 10b 11a 1 Afv l isynmz Y y urmetine ol abbi Y y usn le l mbeddel limiz Eyle lufula amz Y y Celli iddetinden eyle maf Cemli glenle eyle maf Ki sensi dim dillerde melf Ey ats o Kerm Y y Cenbdan budur malb- al A le ev ii eyle reh-nm Budur her bendeki ma d- a a Ey ram-i ramet ismi Y y

121

mrler intih buldu ta ey h Envr- tla eyle intibh Musalla olmasn eyn- gmrh Hidyet ibi sesin Y y 5 a atle bekm it limizi Tevidile tm it limizi Ulatr ta hem tmz ev nru urmetine Y y 25 Filtn/ Filtn/ Filatn/Filn 11a 1 A la lar yanal nra tmediler nr- szndan bai Blbl-ve deli glende zra tmediler b - r vndan bai Cemli nruna olal eyd Virildi anlara bu a - sevd O undu zlfde sre-i esr tmediler r- irfndan bai Refref-i a le birlige dp Pervne-ve ceml-i nrna piip 11b Mav ibtle a a yetiip tmediler ayri mndan bai Zhidi ilmine maz bu man rr mn bilmedi l L deyp deme demedi ill tmedi mrde insndan bai

122

Gel ev den o u ibu many ret-i demde bul bu muammy redeyim saa ly illy arede olup eyle ummndan bai 26 ARFLARFL-CM Mefln/ Mefln/ Fln

11b

Vcd i lmine ermeden kesd Bzr- albe viregr revc Mevti rzigr itmeden berbd Glzr snee viregr revc ayrszca eser bir bd- semm Srndrr em ulmet-i umm aranl ta alr a lar umm Envr rua viregr revc Teslm ol mride z ba la Crm-i isynua urmayp a la Her seer va tinde u gibi a la Ekr- fikrie viregr revc Ulatr ruu lem-i ala Blbl-i srrla nlna bala f eyle zr a yra a la Esrr- rhua viregr revc

12a

Kar erenlere yr hem-dem ol A ile c edip gel aynim ol ev ni ev le yr hem-dem ol Tekrr- ev ie viregr revc

123

27 Filtn/ Filtn/Filn 12a 1 Emr - albide dev ister ise Nefy-i ibtle edegr ilc akm-i zi tan if isterse Nefsi hevsna aldanmayp a A metna olan mter Sermye ediptir mr-i gevher a n yabanlarda gezme serser Sermye-i mre viregr revc Aldanma dnyya bu dny fn Dile urndaki emr fermn Tevd ile andr r- suln d vir rua a n oyma a Naar eyle albdeki eflke Nara-i Enel-a maz idrke Sefer uza tr ba tedrike mayasu yola a b-ilc 5 afe-i kalbi o u it ezber Ara-i tevdde o hner gster ut el ev ni eyleyip rehber Gerekmez a bunda tat tc

124

28 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 12a 1 Sevdii ile yr olup yrn bulmazsa ne g Derd-i a a d olup dermn bulmazsa ne g 12b Fakr- fari srrn gel or fa r dervie Alayp ol kenzini pyn bulmazsa ne g Ba e-i reyn- a a girmeyen insn degil Blbl gl glde kim r vn bulmazsa ne g sitn- yre girp akine yz srmeyen Tat-i gh- lde sultn bulmazsa ne g 5 Evc-i i lmi be da dost ile b i olup aresi mav eyleyip ummn bulmazsa ne g Men-arafden n edip bir kse-i ayn-i hayt Kim Enel-a 7 dan bu gn irfn bulmazsa ne g

Nr- t- kibriydan mu tebestir mmkint ev y bu remz-i bilmi insna bulmazsa ne g 29 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

12b

alb-i rif vech-i vadetde bulurmu ibtihc emme vechl-a le eyler amudan ihticc an- b - l-meknde olur o andelb Genc-i i lm-i be da grmez imi ivicc

125

B - vadetdir begim dil ehrini seyrn-gehi Ol sarya l-maAllh srr virmidir revc Secde-gh rifndr ble-gh n yle bir menzildir ol kim li olmu inficc 5 ev y drl-emndr ne-i dil dim Terk-i terk eyle bu yolda eyle anda indimc 30 Filtn/ Filtn/Filtn/ Filn 12b 1 Hev-y nefs-i eyndan bulma isterse ilc Nefy-i ibt cevherinden a nasu o-cenh Mu bil olma isterse dem-dem dmna ey yr arb- ikrle uragr albie zge silh 13a A dem-i mlii arf it bu ikre ey gzm Mnevver ola albide a katten bir ab Gzet a emrii her n edegr era i tid ell-i ayyibe it i dm ne cet iste mbh 5 Geri at de gzeldir l a her ub u m ikr-i a ta bulunur ey ev y zge al

126

31 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Fln 13a 1 obet-i ehl-i afdan ola gl inir Edegr Allha ullu bil-fedti ver-riy aly itilndan a n uzlette l nefsi lem-i vadetde bekle t ki ru bula r eratten eline al bir as-y muvf a at rhna slik ola gr avl-i d Marifet nrle yandr ema-i albii Her eyym- slkde ar at ola rh-rh afs ehl-i vicdn bulunmaz zge insnda Eds ehl-i irfn bulunmaz r-i lmnda Byle bir zengn fekhe bulunmaz belki r vnda Rav a-i cennette yo tur byle bir l tff ikr ile tevdi arbe eyle gr ayreti Cmle eyya naar l alas o ibreti Ehl-i tevdi bu yolda byledir hep deti emme vechllh uhr edip ola gl fer 5 Gel erenler mektebine alas andan seb ulmet-i tende fir ol t tecell ede a a kat gnei o sun ub- d tan af Alsn l-mekn ili bulup her yzden mer 6 13b Grnsn i lm-i mula fen l nefsii slik Erienler bu i lme didiler kll eyin Hlik Gel ey ev be andan be ya olasn mlik Bu bir uccitdir saa bua da uralar bir sa

127

32 Filtn/ Filtn/ Filn 13b 1 Mridi dmeni ele al evvel T bulas anda o fevz felh nyet r as giyip yola gel Himmetle a n bir l cen Ceml-i mrde dikip gz Nr- tevd ile oldur z ikre mar eyle her dem sz Bulursu glde bir ulu ra-r af ile orup erkn- ikri Edegr albide cilve-i fikri Devm ile olur bu srr kr ikr ile rua viregr mer Ezelden ienler a meyini telere ya ar varl demini A ile olduran cmu cemini a at mlkne bulur zge r 5 Erenleri meclisine girenler O meclisi esrrna erenler Men-araf dersini bulup bilenler ev yardm eder anlara erv

128

33 ARFLARFL- Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 13b 1 lim olanlar bulurlar kn meknda rus rif olanlar bulurlar cn u cnnda rus 14a arf navi al feri ive-otur vel Lebk-i esrr erenler bulmu irfnda rus A le gel nr- a a ya z rz u eb Bula gr pervne mili nr- sznda rus Ge bu keret leminden ir sary- vadete areler bu a yznden buldu ummnda rus 5 l devm ikr-i udya vir aflar rhua Top edip ba yle eyle cevgnda rus Bilmedi sen zhid bu let-i meger n iin bulmad sen ayn- mnda rus 7 demiyyet no asdr ble-gh ins cn ev yn ev i buldu alb-i insnda rus 34 Mef l/ Mef ln/Mef l/ Mef ln 14a 1 Ey zhid-i b- m gel ut szme ula i re eyle ayreti a n olma sen r Gel bu a meyinden bir ade n edegr Seni de em-i dili bula dim irtis

129

Gel mtn emrine ahdi gelsi yerine Her giz ermeye seni sretie infis Sen de esr ol a a ular z a a

Vadet bulup a ile gelir saa insil 5 ev ni ev ine yan a rengine boyan Olur derdine dermn her kim iderse ar 35 ARFDARFD-DL Mefl/ Filtn/ Mefl/ Filtn 14a 14b 1 Y Rab beni it ta ird A la bu vrn glm eyle bd Bir laa beni ya ma a yrl hicrnna Luf it beni benden eylegil zd Nefsim ile eyleme beni terbiye Y Rabb Dr eyleme valda hicrna ya ma ilh Dest-gr itdm efendim her lime sen h te-i hicrnla eyleme ben uluu berbd 3 Derdile benim albimi tmr eyleme A la kerem it beni bmr eyleme Her nda benim evrdm ekr eyleme ev ulu ev ini eyle mzdd

130

36 Mefl/ Mefln/ Mefl/ Mefln 14b 1 Gel ey derv-i d tevd idelim tevd Gel ey Allha tevd idelim tevd a ikr edeni sevdi urnda beyn itd Bizlere talim itd tevd idelim tevd Gl gz alr a tan ramet alr Yz bi cb geilir tevhd idelim tevd Seerlerde al alm nefsi evi y alm Tevd ile ya alm tevd idelim tevd 5 15a eyimizi grelim tevdimizi srelim a -a rete irelim tevhd idelim tevd Hep ardalar derviler tevd srr bilmiler a cemli grmler tevd idelim tevd 7 Gel ey ev fikr eyle tevd ile ikr eyle Gece gndz kr eyle tevd idelim tevd 37 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 15a 1 Gel orar ise nedir evel ir Cevb budur var ise sende istidd Gir gl mlkne eyleyp hir Ne esrr bilesi mebde-i med

131

Mesfe olmad i lm-i vicdn Grnptr o yzde vech-i Ramn Hep a at erleri itd seyrn Bu nimet alara oldu uddan Gel gl kabesi l o ziyret bditdir ibdetten ibdet Enel-a srrna eyle ehdet uru davy terk it eyle ibd Zhid b-idrke fet olmaz bu bb Bilmez anlar nedir merci-i meb Nefsi imnn olandr tb R ol l saa virile md 5 15b Edip a derdini derdie merhem a elinden n edip bir cm--Cem Eli ut ev ni her dem be-her-dem Sei de eyleye bu yolda ird 38 Filtn/ Filtn/ Filn 15b 1 Vech-i b olma isterse gl Bir pr-i kmilden eyle istird Gl ba esinde alsn bir gl Blbller uyanp eylesn feryd Gir gl ehrine ne seyrndr Tem eyleyip gren ayrndr Cenb- kibriyn kendi mihmndr as- brigh iin eylemi bnyd

132

Tevd ile ula gl b n aldrp aradan vrl a n Urup sne zre asret a n rn a le olagr Ferhd Gl ilmin o u eyleyip devm Bur sen de be iinde bir nm Gecelerde ikr edegr ym albii edegr ikr ile bd 5 ev ulu pendin dile mua a Saa da grnsn eme vechl-a uhra irdikte lem-i mula Msiv aydndan olursu zd 39 Filtn/ Filtn/ Filn 15b 1 Ceml-i sne lma a mirt Cdula lemi eyledi cd Elest tbn buyurdu bi-t Bel i rrle eyled hep d 16a Ba anat- a a ne iler urdu Erva anr gmlegi hep d n evvelki fda enbiy urdu kinci fdadr ebrr evtd 3 Ol gnde far oldu mmin mnf Ahd-i m le itdiler li ev asretile ol gnden yan sm-i pki eder dim dilde yd

133

40 Mefl/ Mefln/ Mefl/ Mefln 16a 1 Ey lib-i a olan tevd idelim tevd Ey ly - a olan tevd idelim tevd Hep icb geelim nr- a seelim a aps aalm tevd idelim tevd

Gir meydna a le sr cevln ev le Allh deyp d le tevd idelim tevd Cn u ba virelim dost rhna girelim T menzile irelim tevd idelim tevd 5 Terk idelim a yar t bulalm ol yr ev yn ef r tevd idelim tevd 41 ARF ARF-EL Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 16b 1 Tecelli a le buldum bu gn baka bir iltiz af-y rhuma al oldu bir zge ilti Hm-y vulatm perz edip ar stne ngh Blbl-i srrmda l oldu ba a ilti Gel ey zhid abl itmez seni a l bu esrr Kfr-i mndan geip kesmedi destr znnr Enel-a srrn cndan uyan bildi bu evr Fenya u rayan andan fenda buldu ilti

134

Slk it menzil-i a a bulup bir hib-i vicdn iyfet eyle albide edegr Rabbii mihmn Bu bir lemdir anca olur bir nada bin seyrn Fed l baile cn bulup ba a bir ilti Bra bir areyi elden alagr bar-i ummna Fen-ender-fendan ge be -y vech-i Ramna Bi-kll mav edip nm u nin ir b-nina Yetegr menzil-i ala bulup bir baka ilti 5 Adem arsna ur sen de aymen-i ev uyd- msivdan ge bulup ol bezm-i ilk icb olmaz saa ayri grrs al tan ayri Bu bir ayret ma mdr budur bir baka ilti 42 ARFR-R ARFRMefln/Mefln/Mefln/ Mefln 16b 1 a at mlkn tat- be s h- yo lu tur Sary- - eyvn- afs rh- yo lu tur O ems-i marifet n iys mh- yo lu tur Gerektir ehl-i irfna gh varl gh yo lu tur Sary- maAllha yetitir nefsii rif Vcdu mav- fen it o mev ayri yo lu tur 17a oyun varl libsndan grnsn l-mekn ehri Ki nefsi anda ar eyle budur ol yo lu un bari 5 Vcdu eyleyip uryn olagr ev y teslm fil olma bu mandan bu man belki yo lu tur

135

43 Mefl/ Mefl/ Mefl/ Faln 17a 1 geceler a le cnn be ler Feryd ile blb gl iin glenii bekler Derd ehli olup derdine bir are iin Oturup ke- am-nede dermnn bekler Mirt- beer al- melek vaf- melek Lufu o ehl-i dili isnn bekler Dben val- mde geceler t be-seher Bir akm-i i u dkknn bekler 5 oldurup enver cemlin fir at-i cn ile Hemn urbn- cn itmek iin bayrmn bekler 6 ev y mlk-i vcdundan ferm olal ullu iin el ap suln bekler 44 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 17a 1 ciz oldu vaf- snden nice vaf senin tirf- acz edip hem acze rr itdiler n tefhm iin teft eder vaf senin a ati fehm edip cmle i rr itdiler Vafa kim dir olup nda evvel levlk iken Nu - urn- ud a da erselnk iken Mea- ems amer devrinde ger eflk iken udret ihr eyleyenler mrn imrr itdiler

136

Nr- vechden ar - envr oldu d-cihn Fey -i snden aluptur irtif- sumn 17b Kabe-kavseyn eriip oldu ev-edn mekn Bu esrr fehm edenler bir yol imr itdiler 4 Ley-i Mevl srryla itd ar a ibtid d-hezr erbb- diller eylediler i tid ub- lem mridim ol rame cnlar fed ev bu ilm-i lednn cmle esrr itdiler 45 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 17b 1 - d laru glnde dim yr olur Varl ndan dr olur dost vrl le vr olur Mala- ems amer ven-necm-i esrr dai abe- avseyn srra hem-marem-i esrr olur Dde-i hdan grr hep mekn ellerin ande ba sa gzleri hem nru dil-dr olur Gzleri a greni sz dai a olur

ol enel-a naras kendinde kim ihr olur 5 sm-i resmi mav edip dery-y a a cn atar ev y kim olan cnndan b-zr olur 46 Mstef Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln 17b 1 Seni a ile yanma a arma andr A le ikr ile dnmek d lara isndr

137

un bize a cras t ielim ana ana A la mest eyle bizi her ne lsa cenndr Kerem-i fa l- lufudan a la bizi ayy eyle 18a A la iy eylemek seni ndr A bize mrid eyle a la varalm saa A ile saa varma lara beyndr 5 Tecell yellerin estir lara d lara Tecellne bu lar dim silndr A la lar geer nice yz bi icbt Her nefesde sen a a sye-bndr ev usn cemline sez eyle bizi hm Luf eylemek lara derghdan fermndr 47 Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln 18a 1 ikr ile gir bu meydna bu meydnda o l olur Fikrii eyle sermye srr zge nihl olur Bb- sery- vadeti fet eylemek ister ise Hep ilmii cehle ergr bildikleri vebl olur 3 18b ev y o u dersii dim eyle ikrii L-meknda kl nefsii a a cndan vil olur

138

48 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 18b 1 Murd bu silk-i tevdi srp zne gelmektir Bu ayvn vcdu mav edip insna gelmektir Vcdudan u deli srr- esm hir oldse uyup srr men-arafdan gzm irfna gelmektir Ezel ems-i vcdudan uhr eyler seer-s Mnevver eyler f - hner vicdna gelmektir Dkp gz yan ceyn mili fir at-i yre Bu gn Ya b olup Ysf iin Kenna gelmektir 5 b- len-ternden bu vd-i mu addesde Vcdu vl atup ayn mna gelmektir tb- irci gelse nola srra ey slik Ki r ol bu mandan hemn cnna gelmektir utup bir mridi destin umagr himmet-i feyn Yuyup himmet purndan yz meydna gelmektir 8 Sz uts nola ey yr bu ev gibi ednn Eli a urma ey cnm bu dem isna gelmektir 49 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 18b 1 Muabbet bezm-i u a begim merdne gelmektir Virip cn t -i mjgne gzm kurbna gelmektir Girip mey-ne-i dilden iip vadet arbn Esr-i a olup y h hemn mestne gelmektir

139

Ba ur bel alara y h sular s artrma iin bu atrei ummna gelmektir Bu cevgn- muabbette ba op edip yle Amn cnm dime arde boyan al ana gelmektir 19a 5 Bu vrl kisvesinden fen-fillh olup sen de olap em-i dil-dre yanp pervne gelmektir Eritir cn a a bu pzr- muabbette oyunup r a-i ri bu dem uryne gelmektir 7 Eger sen de diler ise bu srr alna irmek utup bu ev ni destin pr-i abna gelmektir 50 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 19a 1 uum afv itmege anca benim dir ilhm var alar afv eder dir kemlle penhm var Alar ibi anca adm-i pdihm var Penhm dest-grim var benim gzel Allhm var a itdm amn Y Rab ata eylegil mahar Cell-i ahra virme celli eylegil ihr Elim ap saa geldim bir ismidir senin affr Penhm dest-grim var benim gzel Allhm var 3 arb bu ev ni li nolur afv eylemez ise abl-i tevbeyle Y Rab muvaffa eylemez ise alr nr- came ger inyet eylemez ise Penhm dest-girm var benim gzel Allhm var

140

51 Filtn/ Filtn/ Filn 19a 1 Bu gice seyrimde bir ehre vardm oladm erfn o seyrn var Lle snbl ba eside glleri Menefe a y o reyn var o tem itdim o afs var Blbller a rur ub ads var n ma a ins var ufte l olmu o insn var 19b udretten ekilmi ehri dvr ikmet derysnda a ar pnr udretle kendi olm mi mr Na - ret an at- b nin var ehirde kendini b-nin itmi Bulma a kendini n fermn itmi Herkesi a ln pern itmi Ol ehirde l l-mekn var 5 D olursa seni ol ehre gzi Bul a kendide ehirde zi Meger kimse bilmez ev bu szi Erenler bezminde o meydn var 52 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 19b 1 Mufaal devr dertler bamda intibmdr A virmem saa zhid ki dest-i iktisbmdr Kfr-i mn baini terk eylemiim bilmi ol Sery- l ve illy y an arf- inrbmdr

141

Beni sen bilmedi zhid benem ol l-mekn mur u Nin ibret gzyle ba mayp far itmedi Bu gn krsde urdu ehl-i diller albine d Saa bildirmeyen anca benim zge ni bmdr 3 Bu ev ni ys itme ev ni ayri eva a olandrma z cehd edip her bir esv a Leb-i deryda urma zhidne u ra am a Bu isn viren baa mua a a celymdr 53 Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln 19b 20a 1 H ismini sren derv a a ya n insn olur h edip a layan derv eylencesi cnn olur A le perdeler eker siyhdan a lar seer a dan yaa ap aar cmle cihet seyrn olur H ismini hep afs olur albi itifs Grnr nr- Muafs hep hib-i vicdn olur Grnr i lm-i l-mekn dostu vechi olur ayn Szm a dr ah inan a 5 albie mihmn olur

yet edddir arb- h hep icb aandr bu Bundan te a yr amu hep yr olur yrn olur Cennet olur cmle cihn envr olur kevn mekn Far olunmaz ins ile cn a st hep bostn olur Keret gider vadet olur hem dost ile alvet olur alvetde o ayret olur tnda bir suln olur

142

Mumeinneden r yyeye yyeden mer yyeye Ey ev y fiyeye arn der ummn olur 54 Filtn/ Filatn/Filn

20b

telere yanp sne-k eyler Dostu cemline olanlar Na d-i cn virip terk-i terk eyler Dostu cemline olanlar Ferhd olup vrl larn deler

Bir h ile bi bir cibli geer a elinden a arbn ier Dostu cemline olanlar Kabe-i vulatda giyerler irm Araft- a da ederler ym Mest olurlar ndel-mearil-arm Dostu cemline a olanlar Minada ederler nefsini urbn Bra mazlar ala hi nm u nin areyi mav edip bulurlar ummn Dostu cemline olanlar 5 avf iderler dil-ry gh-gh Her nefesde alur bir zge nigh ev y a le olurlar seyyh Dostu cemline olanlar 55 Mef ln/ Mefln/ Faln 20b 1 Esmeden baa bir bd- fen Medne-i albi edegr mamr Devm it ikrie her ub u me Dil-i maznuu edegr mesrr

143

ulmet-i bedende olagr zd afe-i albi edegr bd Mevly edegr her nefesde yd af-y l ile olagr mecr 21a Varl terk eyle ulap a a z eridir keml-i a a Ayn-i basretle ba agr al a Enel-a drna olagr menfr Mevly sevenler a a ul oldu Srp a atn Mevly buldu Cevher-i a le dern oldu a kati meyi olmadan eng 5 R ol line kr it Mevlya Eriesi sen de srr- alya Mahar ol ev y ilm-i esmya Drr-i leli idegr menr 56 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 21a 1 Vcdu kabe-i uly yz mirb- ekberdir Kelm gevher-i yekn hemn kibrt-i amerdir Byu by- a atle eratle muardr Bilenler adr-i al didiler misk-i ezferdir Ki sensi nsa-i kbr ki sensi allemel-esm Ki sensi mescid-i a urcu ayn-i enverdir

144

udm-i ak-i pki eyled tezyn semvt Mkemmel nr- ir leva-i kbrdan ahardr 5 Bu abdimi kemter-i mahar buyurmaz m vilie apda pr- ur ancak ev y abd-i a ardr 57 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 21a 1 Menba- b - bahr mazen-i dd - aamdr Mazen-i esrr- a menba- dd - aamdr Br-i r- hem-demi farar-rusldr bil ayn Hicreti esrr- fey i maden-i dd - aamdr 21b No ta-i a dem oluptur r-yreyi nar Bb- d ftii hem men-i dd - aamdr Bel-i l-i cnile imet eder pey ambere andn- b-medn- merkeri dd - aamdr 5 Zmre -i u a ser-defterdir afal-ceml bu kemter ev yn melcei dd - aamdr 58 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 21b 1 Adlet barini dr-dnesi fr - ekberdir Vilyet kenzini yek-dnesi frk- ekberdir ad-y seyf-i slm eriti ar le arbe ecat mlkn her dnesi fr - ekberdir Seyf-i a tr a ile n oluptur dim Cellet arn merdnesi fr - ekberdir

145

Cell-i cevdeti tavf edemez ne-i cevdet Mehbet arzn ferdnesi fr - ekberdir 5 ubr- pyn a saa kfdir ey ev ehdet bezmini bir dnesi fr - ekberdir 59 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 21b 1 ehdet cndn ser-askeri Omn- ekremdir Sevet mlkn ser-cevheri Omn- ekremdir a at levh-i udretden virildi nm- in-nreyn Kemlet bezmini ser-defteri Omn- ekremdir ay i lmini slr olmtur bil-bhe Arfat cengini ser-gevheri Omn- ekremdir Naar bir d- ar anda mkemmel cmiul- urn Cellet fn serzri Omn- ekremdir 5 Bunu nr- ysndan i tibs eyle ey ev Meknet knhn ser- envr Omn- ekremdir 60 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 22a 1 a at pehlivn Al aydr- enverdir Marifet merd-i meydn Ali aydr- enverdir Ens-i vadet-i mula ar at tatn h er at drrn kn Al aydr- enverdir Nice ilm kemle vri- suln- lemdir Vilyet bar-i ummn Al aydr- enverdir

146

Lednn ilmini bb avrif srrn mh ecat srr- sbn Al aydr- enverdir 5 Ummna sk-i kever vel dmd- pey amberdir Nihyet ev vicdn Al aydr- enverdir 61 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 22a 1 Kl m-z al-baardan asan suln- aamdr Mihr-i m-dmen-naardan asan burhn- aamdr Knz-i srr- esmdan virilmi gevher-i mula fl- m-zlel-eerden asan an-i aamdr asan h- a kattir asan mh- hviyyetdir asan ems-i vilyitdir asan irfn- aamdr Tat- i lm-i be da ehin-h- mualldr Marif kenz-i lhtta asan ummn- aamdr 5 L-mekn- b-ninda kulbedir l mlk stind eyle ey ev asan insn- aamdr 62 Mefln Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 22a 1 Gevher-i yekt-y lem seyn ferd-i mualldr Cevher-i hem-n-y lem seyn merd-i mcelldr Fed-y cn edip mmet yoluna ey ol kerem-kn Edip gerdnn ihd seyn derd-i Kerbeldr seyn mur - l-mekndr by- b-nindr seyn an -y Rahmndr seyn va d-i mbteldr

147

22b

Ma m- sidre al be-kavseyni ev-edn Nub-i ayn-i a reti Zehr seyn rd-i mevldr 5 er - emced-i nr- Muammeddir bu eh-bzlar ev y nr- ilh seyn hem nezd-i mevldr 63 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn

22b

On iki al ess pr-i abn- veldir Hep prlerin mctebs pr-i abn- veldir ub-i a b-i cihndr cn u cihn sermyesi Hep veller reh-nms pr-i abn- veldir be- avseyn-i ev-edn o sultn menzil-gehi Kn mekn temenns pr-i abn- veldir Her cihet fey -i crdir teallu tan hep rdir Kmildir dervnesi pr-i abn- veldir

ar tan arbe fey a ar em-i a atle ba ar lar ble-nms pr-i abn- veldir

ev y bendesi olma fey -i a la olmak Her vefn anas pr-i abn- veldir 64 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

22b

Mlke b den geldim ise bu leme t- vadetle libsm nmnm adadr em-i keretle ba p an itme bu avlime Bar-i vaditdir ensim b-meknm adadr

148

l a vadet bra t geri beni urbete Yine ol dery iinde b-ninm adadr uret insn iinde nse hem-dem olmsam Mande man yznde cn- cnm adadr 23a 5 ne-i dil dima vadetlenir keretlenir Srr- sernm bilen ol tercmnm adadr L-maAllhtr ensim rehberim seyrn-gehim me-i udret beyn eyler zebnm adadr 7 Bunda ev nm ile sylediler nmm Ehl-i a bildi i ol dsnm adadr 65 SNTSNT-I D ER T Mefln/ Mefln/ Faln 23a 1 Ens ol ens ol srr- a a Bu azl lar bu o lu lar nedendir Cels ol gel cels ol bezm-i a a Bu vrl lar bu yo lu lar nedendir Nedir bu grnen ol ll- seyrn Nedir bu syleyen ecretile tb aber vir gel nedir mercile meb Tem l bu yo lu lar nedendir 3 af- vadeti hengmisidir Cel-i kereti knesidir a at barini dr-dnesidir Syle ev bu ufu lar nedendir

149

66 Filatn/Filn Filtn/ Filatn/Filn 23a 1 Uryn olmu a t - cevheri o cnlar t dan geirip gider ke dkt nice n srlar l ol anlar iirip gider o lar snesine ba td Ciger an seyeln idp a tt 23b Hicrn kendini cna a nd te-i szna drp gider 3 Grdm lar nev-destesini oldurmu knile cn destsini Yeksn etmi ke ser-petesini ev anlar ire drp gider 67 D ER Mefln/ Mefln/ Faln 23b 1 Uand bu glm ulmet-i amdan als olup ayri selmet ister o minetler ekildi ol cm-u-Cemden Anp o uby fer at ister Dr eyled glm lfet-i al Bulal kendimde af-y a Vid istersem yzim a tdii anatte bulagr af 3 N-merde itiy gtr dim Genc-i anatte bulagr saf Syle murd e y Tccre va t-i l-i ticret ister

150

68 Filtn/ Filtn/ Filtn/Filn 23b 1 Rh- a ta k kr mdm feryd olur T ymet-are dek dillerde nm yd olur Glen-i rn-i Mevlya bap bir kez adem Kim ki vrl a larn deldi ad Ferhd olur

Gel lednn dersine al sen de ol a dan sebk Mav edip evf gel emme-vechllha ba Allemel-esm vcdu ola a tan bir vara Mekteb-i irfn iinde o uyan std olur 24a 5 Gir esenler mecliside bir ade i cm-u-Cem R- a fl- mes nef ede ban- Meryem

Rh- a a vrl n ifn edip mmtz olan Ehl-i diller mecliside srrna hem-rz olan Ol adem i lmine pervz edip eh-bz olan Ol a da l-mekn mur na ayyd olur Mrid-i kmilleri nefesinden alsan himmeti Gece gndz bezm-i ehl-i a a eyle ra beti 9 Ge bu lem keretinden itiyr it alveti ev ni destin utulanlar bet-ird olur 69 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Fe iln 24a 1 um-ne-i gle girp a bul Gel gr o lemde ne cm- Cem var ip a meyi mest-i mdm ol b- engr olmu zge bir dem var

151

Nef olup Cibrlden bir dem-i ayt Vcdumdan hir oldu beyyint Grnd albimde zge almet Mes mili fl-i Meryem var 3 ahramn olanlar bu rh- a ta Bel-i cn ederler ar - a ta Ararsan ev y vech-i mula ta imr-i a le nice Rstem var 70 Mefln/ Mefln/ Faln 24a 1 um-hne-i dili mestnesiyem Zhid idigim zge arbdr arb- lalini mey-nesiyem Cme-i engrim ba a ubndr 24b Pervne oldu ceml-i yre Blbl-ve dmem glende zre Fir - yrile deli nre te-i a le ciger kebbdr 3 ev y ikr eder a dilide

siyblar dner em-i selinde Hicrn oca nda urbet elinde Fir - yr ile gnl arbdr 71 Filtn/ Filtn/ Filn 24b 1 arb- aby n iden Mest olur ezelden mestne gelir a at kelmn n iden d Merd-i meydn olur meydne gelir

152

Ezelden ceml-i a

grenler

Srp a atn a a erenler Birligine a i rr virenler aldrp icb ayna gelir Alni elinden olu alanlar Srr- Muafya nil olanlar Vcduda a bilip bulanlar atresin mav edip ummna gelir Marem-i a olur ayrden aar a elinden birlik arab ier Keretden urtulup vadete geer Yine bu i lme ne gelir 5 Zhidi zhdine maz bu man Bu kenzi mift olmaz zr Bu remzii zhid bilse ev y Terk eder inkr mna gelir 72 Filtn/ Filtn/ Filn 25a 1 Dev-y u Efltna or Ne a- ukem ne ikmet yazar Nara-i a ile olanlar manr Dr- enel-a ta o ibret yazar o mest oldu bu muabbetle Naar l eyya ba baretle Ba anlar leme ayn-i vadetle ne-i albide bir vadet yazar

153

ev yandragr ev cn Mirt- albide bul cnn Men-araf srrndan gr sbnn Cm- muabbetle o-alvet yazar 73 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln

25a

Bulunca dilde sevdy hep n h eder Grnce cm- uby hep ayevn h eder z ayriden a la yetitir srrn a a Yannca te-i a a nr- szn h eder o unca marifet mh grnr areti rh Gelince albini h dilde mihmn eder Budur lar srr aresinde bulur bar Grnse l-mekn ehri srda suln h eder

25b

Rlar af bulmazsa a barna almazsa Srda a bulmazsa cmle insn h eder 74

25b

liim nd iden a almetidir Glm berbd iden cevri melletidir limi mehcr iden avlimi evr iden Beni almdan dr iden nefsi abatidir A a olan mter virir cn- cevheri Beni iden serser dostu iretidir

154

A gelmez beyna acet yo tur burhna ikmet olar vicdna albi ehdetidir 5 ev ye ev n viren ev le dosta eren Hep bu grlen gren a lefetidir 75 Filtn/ Filtn/ Filn 25b 26a 1 lar bu a a yanaldan ber Dp dilden dile efnelerdir Muabbet cmn ieliden ber Ayrlmayp l mestnelerdir Fir - yrile z a layp Minet kemendini bele ba layp A odle cigerlerini a layp fn edip kendin vrnelerdir Bd- ab gibi a a yr olup Szi-i a le glleri olup arb- lalile dern olup en gelsn isn mey-nelerdir Hem-dem olup a bezmine her dem Nefa-i Cibrle olmlar Meryem tikleri kever b-arb- Cem Mamr olup albi knelerdir 5 Yapp mridi k-i pyine Girerler bu a i saryna Ey ev y arl a yayna alveti dervi hnelerdir

155

76 Mefln/ Mefln/ Faln 26a 1 Mecnn olup dtm ar-y a a ular gelip bama onar oldular Vicdnmda yanan ema-i a a Pervneler gelip yanar oldular lar ezelden ald sevdy Mecnn olup gitti buldu Leyly Yanan nr- a a bulur Mevly ip ciger ann anar oldular Mey-ne-i dilde a metin ien Vrl 26b a lar mav edip geen Urup arb- hy icblar aan Ceml-i Mevlya ba ar oldular olup bu i lme gelenler Vcdunda a bulup bilenler A le bir kez Allh diyenler Yetmi bi cb geer oldular 5 Ey ev y marem olan esrra Manr-ve ekildi a le dra Pervne olanlar ceml-i yre Vcdun mav edip ya ar oldular

156

77 Mefln/ Mefln/ Faln 26b 1 Yaz gelince yeil aftnn giyer ular tr glistanl a lar ular laf a ar insn inler Bahr yetiir bostanl a lar afa virir gle b u havs udretten yaplm t- bins Feryd eder ular ubdur ads Cennet-i firdevse o anl a lar Trl iekle olur afs Eyym- bahrda gelir h-s Nicesi mabbe var ins Hep py gedya mihmnl a lar Otlarn otlar o oyun uzu

oban aval ter h eder z Sen de far edersi ile yaz Almeti vardr umanl a lar 5 27a gelince ar ol yeil onu Felek-i gerdnu o tur oyunu o kimse and sede byuu Km elimden ald boranl a lar a dan byk albdir dile szm albe it ihtimm ey iki gzm Vl olsun dirse Mevlya zm Kendinde bulursu irfnl a lar

157

Binip a atna a a firr it Girip kne-i albe arr it Ref it cblar adan gr it Grrs albide seyrnl a lar Erenler bezminde ym it sen de Olaym derse Mevlya bende Vr iken frt rh bedende A le geersi snl a lar Yr elinden iip olu piyle Yandr vcduu em- cemle Erersi ev y bezm-i vile arede bulursu ummnl a lar 10 Gel sor brhmden bu srr aln Erenler eylesn davn faln demden gsterdi mirt-i valn Didiler kmildir snl a lar Derdi oyu urma derdie a la

d le mride gl ba la te-ia le cigeri da la Bulursu derdine dermn a lar 27b A arbn isem anlmaz Merdne-i a atsam atlmaz Bir are n iden al aylmaz um-ne-i dilde mismnl a lar

158

Seyyh olup gerdim arh- dnyy Mecnn gibi grdm nice Leyly Bra tm sivy buldm Mevly Grdm sen gibi bnl a lar u ur- Mevlda eylemi ym o erenler sede umular ma am Gemekdedir mr h ile mdm z a lar gz girynl a lar 15 Tekrr itdi ev sz bunda atm eyle kelm nihyet unda o ayret grnr ba nca sende 78 Filtn/ Filtn/ Filtn/Filn 27b 1 Lle-i vadette mur - dil hemn yek-dnedir Rh- a ire aa lib vel yek-dnedir uvve-i f- aderdir yver-i tevf iden Yver-i tef iden bi dnede bir dnedir No a adan no ada ummn olursa bir kii Shil-i ar-y a a att dr-dnedir Belki i lm-i vcdda h olup km eyleyen Ol a a-y ferdnde hemn bir dnedir 5 ev y arrf olanlar drr-i cevher knna Cnu urbn t - a a virdgi gerdnedir Birligine a burhnl a lar

159

79 Filtn/ Filtn/ Filn 28a 1 A a dp derde dermn arama Arad dermn saa derd olur Rz ama a insn arama Srr a layan insn- merd olur abr eyle liden itme itik Leva-i lii olsun mcell Nm olsun lem ire muall abr eyleyip kmil olan ferd olur 3 ev pervnedir ceml-i yre Yananlar nrna ba maz a yre Dil tene olmutur vech-i dil-dre Bu davya nice brhn merd olur 80 Filtn/ Filtn/ Filtn/Filn 28a 1 Fikr eyleyip gnh affra yalvarmaldr ikr eyleyip penh tekrra yalvarmaldr Ge bu varl latinden a a eyle azm-i rh Manr olup dost yolunda dra yalvarmaldr Cnb it ef a ile her gece t be-seer Blbl olup her seerde zre yalvarmaldr a a vulat pek olaydr ey zhid b-aber Dp mridi rhna re yalvarmaldr 5 Yr bil a yre el ama a n ey ev y Ar u-li ar edip nkra yalvarmaldr

160

81 Mefln/ Mefln/ Faln 28a 1 lfn teline berdr olal ayl-i yr ile gl sersemdir Ceml-I b na gl-zr olal Ciger- d oldu iti im semdir 28b te-i minetle ci erim piti Mecnn- dil vard arya dt Dery-y hicrnm boynumdan at zm giryn oldu gzlerim nemdir Teneyim u virmez bize s miz Pene-i minetle ald ya amz al a-i ibtil srd ar amz arbdr sefne derys yemdir Edeli cemli an ezber Mecnn oldu gnl Leyly gzler tigim arb orars dilber Erenler virdler bir cm-u-Cemdir 5 ev hicrnla odlara yand Gl sefnesi engine ald Derd-i oyu ir urbetde ald A lama ilemek derdime emdir

161

82 Filtn/ Filtn/ Filn 28b 1 A - yre dp a layanlar Erenler bezminde eyd didiler A ucundan ci er a layanlara Mecnn- a le Leyl didiler Sermye a a cevheri Ezelden oldular a a mter lar neylesn sm ile eri Alara sermye sevd didiler Ahd-i mk ile itdiler mn Elest bezminde hem ahd peymn Birligine a virdler brhn L diyen mnkire ill didiler 29a Bir h deyp bu i lme geldiler Gzleyip eyda a Bu a le varl bildiler a n deldiler

aldrp Leyly Mevl didiler 5 ev y ieli bu cm-u-Cemden oldurdu zn Cibrl deminden L-mekna gitti bar-i ademden Cem oldu fenda be didiler

162

83 Filtn/ Filtn/ Filn 29a 1 Mell olma glm bu derd-i amdan lar bu dertten dermna gelir Alagr nabi bu cm-u-Cemden Devr edip s y peymna gelir Bir are n iden a arbn aldrr aradan varl ni bn D-cihnda grmez belik abn atresin mav edip mna gelir Mridi dmenin bra ma elden lm-i esm o u mekteb-i dilden Blbl srr ayrma glden Naar l sevdigi mihmna gelir Bilmedi zhidler bu muammy O uyup yazmad byle many Far itmedi Mecnn ile Leyly Bilse zhid bunu mna gelir 5 ev syler a melini Sylemez ndne a avlini Bir edn dervi desem lini Dny ve-m-fh mzna gelir

163

84 Mefln/ Mefln/ Faln 29b 1 en a meyin bezm-i ezelde Tene olup cm- uby neyler Lednn o uyan mekteb-i dilde Msemmy bulur esmy neyler Mrid-i a olup a a ular L-mekn yaylasna eriir Adem ummnna girer arr Terk-i tecrd eder sivy neyler Yanar em-i usne pervne gibi Vcdun mav eder hep yne gibi U rayp fenya vrne gibi ula er olup kimyy neyler Pervz eder a t hevsna Mlik olur kf her an sna Ba maz olur a l illsna Mahar- t olup many neyler 5 Nr- ta varup tn bulur atresiden up ummn bulur lm-i ademde zge l olur L-mekna ba up ary neyler 6 Bek ni ble gelr bu mlke Bare girer binp vcd- flke Slik ol evky sen de bu silke Far - cem i bilen esrr neyler

164

85 ARFZARFZ-Z Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln 29b 30a 1 Mlk-i adem meskenimiz biz m-sivy neyleriz Vech-i mula manararmz ayri ddr neyleriz Srr- vadetten bir ap ap geldik bu i lme h olduk Msr- vcda biz tat-i gh neyleriz be-kavseyn-i muall Hnkr- tat-i ev-edn ne-i dilde istiv ar-i aly neyleriz tmz pnhn vafmz eflimiz b-nin Adem i lminde her n kevn-i ekvn neyleriz 5 lem-i kevni versa cnn elidir ayn Cn gzn at cnndan em-i ayn neyleriz Marem-i genc-i a olup ser-be-ser seyrndayz ar - bar-i tevhdiz cmu uby neyleriz 7 Srr- vadet meydnmz ayb-i mula unvnmz ev siyh tbnmz mh- yay neyleriz 86 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 30a 1 Dem-be-dem am-ne-i fir atle bekler glmz h zr yrile asretde bekler glmz 30b r araftan aplad erfm ad benim re yok zrma minetde bekler glmz

165

Derdimi Lo mn- yo tur bir dev bilmem nedir al - lemden cdym illetde bekler glmz Esmedi bb- cemliden letif rzgeri Gitmedi semt-i zevle burc- i bl rzgeri 5 o mad ub u seerde liimi peykeri Yanmad andl-i batm ulmetde bekler glmz Bulmadm bir yr- d bir tesell alma a almad ala meclim semt-i yre varma a Virmedi merhem abb yrelere urma a Y ld ne-i albim keretde bekler glmz Ol Rasl-i pr-keml-i nr- vadet a n n a - a srr- vulat a n Amn Allh sen bilirsi t- pki a n Vir devlar derdime minnetde bekler glmz 10 ev y beytl-uznde a larm Ya p gibi Her vcdum era era yredir Eyyb gibi 11 Dest-i cevrinle bkld metim mektb gibi Ysuf-i batim yitirdim urbetde bekler glmz 87 Filtn/ Filtn/ Filtn/Filn 30b 1 Derd ehline ordular dermn andedir bilmez A ehline ordular cnn andedir bilmez

166

Cn

afesden uunca l-mekn geince

atre bare anca ummn andedir bilmez a a uyal cn cnna oyal Dost adas duyal mn andedir bilmez 31a ule viren cnna gevher olan knna op olan cevgnna meydn andedir bilmez 5 ol ey ev y a le bulup af A a olan in irfn andedir bilmez 88 Filtn/ Filtn/ Filtn/Filn 31a 1 Fir at-i yr ile eb u rz hicrndadr glmz siy-y ar- s devrndadr glmz Syle imdi men-arafe srrn bilen lar Davet-i dosta bu gn bil mihmn andedir bilmez ems-i mula n uhr itd bu gn cnmz Nr- vadet ile dim tbndadr glmz ar edip nm u nin n adem derysna atre-i bare virip gr ummn andedir bilmez 5 Gh sil gh dery n bezm-i seyrnmz ev nmle bu gn bil seyrndadr glmz

167

89 ARFSN Filtn/ Filtn/ Filn 31a 1 ftde olal usnin b na arm oldu baa cennet-i Firdevs Sne-dr olal t da na Kesildi atim almad nefes Andelip olal ceml-i yre U de-i anr old ad-pre Hicrnm ziyde glmez yre Feryd olmad aa al dr- res Nefsim olup eyled u yn Bamdan amtr dery-y isyn 31b Sermye-i mri eyledim usrn fn itd gitti hev-y heves Gnhmla oldu aml defteri bdet yo al gezdim seser te t elden mr cevheri tmedim ma bl-i aml dest-i res 5 M-siv old a glde ey cn abul itmez ibdeti sumn ev y bulagr af-y vicdn Bilegr Allh pes bk heves

168

90 Filtn/ Filtn/ Filn 31b 1 ikr-i a tan fil olma bir nefes a a ul ol ayrye itme heves Aldanma dnyn kem zbsna M-siv aydndan teallu u kes Bu dny andr ba ma eline ama itme znetine malna Naar l ibretle ba an aline Kamn almad zev nden bir kes em-i a i atle ba p eyya Her biri mu fdr t- Mevlya Her ey mahar dm birer esmya Olupturur nr- a tan mu tebes

ikr ile uyandr cn blbln Tem eylesn visl gln Cnda bulas cnn elini ad-y blbl ile mamrdur afes 5 32a uymad zhidler bu yzden aber Yo drr albinde a tan bir eer nince rh- a a terk-i ser Nice olur irfn- a mltemes Feryd- a alp ele el stn Varl a lar eyle ser-nign Leyln a le olagr Mecnn Visl ile Mevl ede dr- res

169

Gelip bu ev den alagr seb Lednn ilminden o u bir vara Mav it vcduu ayn olur a Desinler saa da hep erenler pes 91 Mefln/ Mefln/ Faln

32a

Devam it Mevln almetine Terk it m-sivy muabbeti kes ar erenleri cemiyyetine Gitmekte file alnd ceres ikr eyle Mevly albii a la Mrid-i kmile elii ba la Fikr it gnh derdie a la Urmasn yolunu hev-y heves Derya gibi ayna a le c it Ap ula a sz g it A arbn oldurup n it Bir ey-i kmilden alagr nefes a at rhna gir sen de ey cn A meydnnda olup pehlivn aybel- uyb lemine ol revn Ba p erfa virmeyesi ses

5 32b 10

Derd-i derna bulagr dermn Tat-i dilde olup bir ulu suln L-mekn ehrini edersi seyrn Saa da desnler ey ev y pes

170

92 ARF ARF-N Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 32b 1 Gel ey slik a at crasn n it afsle o dil-dr olagr medh enler bezm-i elesti erbetini aylmaz Aylmaz ave gelmez dem-dem ola sero oyup bu lem-i mlki yr var vech-i il Eri ervh- alya ar dery-y ev a a at incisn bulma dilerse gel gir am a Fen l varl mav it mcerred olas menb 5 Gel ar at poasnda l olup ayn-i zer ol Fed-y ba u cn ile fenda terk-i ser ol 6 lib-i vech-i Ramna gel ey ev y rehber ol a atte ula zer olup olma ma 93 Filtn/ Filtn/ Filtn/Filn 32b 1 Gel naar l vech-i dem ret-i Mevl imi Cepheside na olunan allemel-esm imi Al mirt uddr bu vcd- kint Lebk-i insn vcdu nsa-i kbr imi Muaf-i Mevldr ey o u adan bir vara Grnr mirt- m-z al-baardan vech-i a

171

Birligle bir oluptur cmle hep ya n ra leme vadet gzle ba mayan am imi 5 (Mt en temt) srr eylerse uhur Fehm edersi sen seni beni eylersi mrr 33a kilikten urtulanlar birligle bir olur Bu ikilikten geenler merdm-i bin imi No adr hep ilmi al ba ma zhid kerete Dedirsi z elbette cy- fir ate Ba eyip bir dem gel gir vil-i ayrete Bilmediler demiyyet ba a bir man imi Dest-i kmilden inyet eyle a bulas Her nefesde bir naar-gh- udda olas 10 Ny gibi zden ad vir h demle olas Destii her kim utarsa ev y kimy imi 94 Filtn/ Filtn/ Filn 33a 1 Gl uu pervz edip ual ordum bir arya u ram gelmi Belik cbn delip geeli Allemel-esmya u ram gelmi Fir at-i tele aynam am Sze-i h ile cigeri bimi Mecnn gibi varm a lara dm te-i Leylya u ram gelmi

172

Tem eyleyip b u bostn Gezmi blbl gibi gl glistn Pervne-ve ya m nm u nin Ceml-i Mevlya u ram gelmi Ef l-i evsfn ya maya virmi L-mekn ehrine azm-i rh etmi ubbe-i izzetden ieri girmi ur- alya u ram gelmi 5 33b Lhta u ram alm bir zamn Celle enke srrnda pinhn Gelmi cemul-cem olup l-mekn Fenda be ya u ram gelmi 6 Kerem de kimyy seyrn eylemi Drr lel-i ayrn eylemi Mevls uluna isn eylemi Bu evk ednya u ram gelmi 95 ARF ARF-D Mefln/ Mefln/ Faln 33b 1 enler bir ade a arb Alrlar cm- vadetden iti Aanlar kisve-i varl cbn Bulurlar dr- vadetden iti Hviyyet mahardr cmle lem a at mur - bzdr dem-dem enler n enel-a dan cm-u-Cem Alrlar ev -i vadetden iti

173

Bu anr ulmetinden urc it Mk- ehl-i irfna urc it af vir rua her dem flc it Alagr ev -i vadetden iti afsna ererse l-mekn ehin-h olur d-cihn Taarrufnesidir cmle an Alr ddr- vadetden iti 5 p Ms gibi dery-y yemden Alagr fey ii bar-i ademden ersen ev y ol cm-u-Cemden Bulursu ev -i vadetden iti 96 ARF - D Filtn/Filn Filtn/ Filtn/ Filtn/Filn 34a 1 Ol vilyet ehrini bb Aldendir fey ol vilyet merkez-i h Aldendir fey Nesl-i pak-i Muafya no a-i a dem olup On iki al ess hem Aldendir fey Mazen-i esrr- a olmu vcdu ser-te-ser Bar-i vadet menba t- Aldendir fey an- dr- be-kaseyndir an menzil-gehi Va f- esrr- ev-edn Aldendir fey 5 atresinde cem ediptir vadeti ummnn Bil enen-no a san-dr Aldendir fey

174

Mahar- srr- hviyyet vri-i pey amberi Madar- cevdi sevetle Aldendir fey 7 Ol cenb- Fme evldyem ben ev y Cedd-i lem-i h- merdn Aldendir fey 97 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 34a 1 Knt kenzi srrdr bu al - eydan ara Men-arafden inl dr o mandan ara Girip mey-ne-i dilde n iden bir cm-u-Cem M-siv aydndan teberrdr o ubdan ara Seyr edip kne-i albi tem eyleyen lem-i lht- vadetdir bu esrrdan ara Dmeyen bilmez a -y ayrete Mecnn nedir Sa-i u a girmektir o Leyldan ara 5 sm-i resmin mav edip dery-y a a girmege ev y vadetdir anca vech-i a ldan ara 98 ARFARF- Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 34b 1 T ezelden alb-i rif a a itd irtib L mekn vadet-i il a itd irtib Bir zamn vadetlenir vadet elinde yr ile Bir zamn keret iinde f a irtib mil-i esrr- a ol ge sivdan ey gzm a da al mav iden all a itd irtib

175

Nar-i inn enel-a tr uhr- rifi eyd olup mt a itd irtib 5 lm-i esm srr- esrrmz m fehm eyleyen Hep semvt geip ne a itd irtib Ya d a ile hep m-sivn perdesi Kevn mekn titreyip u a itd irtib 7 al a a davete memr olal ev y Cmle merdn- ar a ev e itd irtib 99 ARF ARF- Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 34b 1 D-cihnda dest-grim hemn sensin Y af Her nefesde ikr u fikrim hemn sensin Y af m- isynda aldm re yo halsma Nect fevz felm hemn sensin Y af Gl ise sei zler temenn-y vil eyler Heme fikr u aylim hemn sesin Y af Lisnm ikrii syler glde fikrii eyler Skt u abr u arrm hemn sesin Y af 5 a -y rameti evsa olupdur ar-i krsden Budur evrd- ezkrm hemn sesin Y af 35a Yzm ara gnhm o d-lemde hi yerim yo Mel-i melceim dim hemn sesin Y af

176

Vezr-i r- yrdr o mabb- gher-t O sulndr niyz-ghm hemn sesin Y af Biri dd - Aamdr biri Fr - ekberdir ayda bar-i Omnm hemn sesin Y af 9 Maden-i ilm irfn ecatde biri aydar ev evld- Alyem hemn sesin Y af 100 Mefln Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 35a 1 Bu gn bir mescide vardm didim bir ders aar vi Man kmet-i man idim bir bir geer vi Hemn-dem krsye d aatden dihn ad em-ve uleler aar te gibi yanar vi O udu bir sar yt itd tefsrin temmet Bir elinde bb- cennet bir elinde se ar vi ki buldu cmle ns dervler en edns Didi bunlardr deyip byle keser vi 5 Cell ahr- sevds far eyled m s Temm oldu temenns km idp se-te-ser vi 35b utdu cmle dervleri nr- a a yanmlar

Girip nra mlar hep yeniden atar vi Derv a dan fri olmaz cehennem nrna yanmaz Allh diyen marum olmaz bilmez bunu meger vi

177

a rameti o durur abdan evsadrr ullarna eramdrr acep kelm syler vi 9 Ey ev y derv olan dim a a dil-r olan beti end olan alr bunda gider vi 101 ARFLARFL-AYIN Filtn/ Filtn/ Filn 35b 1 Cn blbli a a pervz iderse afes-i nste eyler el-ved Pervne-ve a oduna yanarsa iyn- dile eyler el-ved H ismle srr bbn aar af ile ilhm elleri geer a eliden vadet arab ier Vadetde kerete eyler el-ved a ismle b u ayta erer Varr erenleri srrna girer 36a L-meknda ayym ismle gezer Knh-i teayyde eyler el-ved ahhr yandrr nm nin Budur ircini emr u fermn atresinde bulur bar-i ummn Be da fenya eyler el-ved 5 Yine gelir bu i lme ferdne Olur al iinde merd merdne Ey ev y bar iinde dr-dne Gh cema gh far a el-ved

178

102 ARFLARFL- AYIN Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 36a 1 a at ehrine gel gir ada yo dur hi yasa O ehrin mektebine gir o uyup seb aradan a Cesmetde grse cmle eyy vel amm Tefekkr eylerse yo dur glden zge li a Biir nr- muabbetle dernu zge kebb eyle Derd-i a a mbtel ol yregie urup bir d Gl i lmini teslm idp ra aflar vir Taarruf itmesn ayri vcdua nefs-i 5 Ba p ayn-i a atle amu eyya ey slik Grp cnn her yzden olur her a st ba Erenler bezmine girp fed-y ba u cn eyle O bezm-i aa dhil ol a np olma ra 7 Tmr it albii ehl-i ar a eyleyip imet Elin ut ev ni se de ya agr a dan r 103 Filtn/ Filtn/ Filn 36b 1 Muabbetle yandr albide oca rkleri yanp ola cmle a alibii uyandr devm it ikre ikr ile muaar olur her dim

179

Dery-y vadete uladr zi L-mekn ehrine d olsun gzi ikr-i cnn olsun dem-be-dem szi M-siv aydndan eyleyp fer Zhd ta vdan geip a a ula Mrid-i kmile imet it arda Erenler deminde uyanp cn u ba Vcdu alna idegr ifr Olmazsa glde erre marifet usrna alupdur ir- bet Dileyene cndan budur naat G idenler didi u h bel 5 A gz afletden b-re ev Bulagr kendide cenb- a Dell it kendie suln- a a atde saa alsn o a 104 ARFLARFL-F Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 36b 1 A gzi cn uyandr mr itme telef Sen seni bil ayn-i a la se sei itme telef Din l cn gzi a dan uyansn ey gzm a a dndr bu vcdu runa virgil eref rif ol l nefsii pes m-sivdan meyli kes rifi indinde birdir sm zer tn azef

180

37a

Yere ur k it yz ger ma ad cnn ise Rh- a a t ezelden byle girdiler selef 5 ev y yandr vcd nr- a a dem-be-dem Olagr sdt- a a se de bir edn alef 105 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

37a

Na d-i cn arf idp gel itme in telef Bama k zre adem gel itme bn telef Pertev-i usn-i cemli sye alm leme ek ni b olmasn gel mh- tbn telef Bezm-i a a ema-i vechi yanar fns gibi Ya ma pervne mili itme mihmn telef te-i akla yanma da cihn batan baa Yandrp h odle itme cyn telef

Gzleri ba l u ra geldi hep lar Virme ayr t na gel itme urbn telef eme-i b u aytdan iir lara Yandrp lal-i lebiden lma mestn telef

Bezm-i vala sez l ibu ev bendei Var iken apda ayra itme isn telef 106 ARFLARFL- F Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

37a

Cmle eyya tecell eyleyen Mevl-y a Allemel-esm ihr eyleyen iml-y a

181

Kenz-i maf leminden anma a kevn mekn Fey -i lht crasndan idiler ub-y a Nice zincr-i kemendi rdrp Mecnn- ve ad-hezr Manrlar ber-dr iden Leyl-y a 37b Vech-i a da cmle ey mav-i ifns iin fl- m-z al-baardan aldlar fetv-y a 5 n ikr val- dil-dr itmek iin ev y L-mekn arsn seyrn ider an -y a 107 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 37b 1 ule-i envr- vadetdir ceml-i cna ev ema-i andl-i ikmetdir gz vicdna ev

e-cihet aydn teberr eylemi cnn iin B-cihet kef-i ceml itmi bu gn eydna ev ad-hezr pervneler ayrn olurlar nruna Yanma iin cn atanlar her biri mestne ev o Feln- feylesof dm bu ev izine erh-i remzin far idp n geldi ayna ev 5 Nice yz bi errei alm derna bil-mu ltift itmez ann ol mh- tbna ev ad-hezr drr-i el urmayp tevld ider lib gelmi ademden benziyor ummna ev

182

ev y bu ev bilmekdir heme ma adm Nr- tdan ba olupdr kmil-i insna ev 108 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

37b

Vech-i insnda hveyd alat-i Ramna ba Al- mirt- uddr ret-i insna ba Asen-i ta vm ile terkm idp n dem-i Vaf- t- kibriydr anat-i yezdna ba A l fehm ile bulunmaz zhid bu marifet Mekteb-i irfna girmi afvet-i vicdna ba r anrla mualsemdir vcd- kint Olmad srrna v f ayret-i Lo mna ba

38a

Say ile tal-i fen itmekde vardr fide Lebk-i idrk-i marif cevdet-i ena ba T ezel bezminde iyndr tna Ns-i kbrya onmu frat-i mna ba

Bar-i vadetden birer are olupdur mmkint ev y selb-i vcd it udret-i ummna ba 109 Filtn/Filtn/ Filtn/ Filn

38a

t- a dan ba olundu kmil-i insna a Vaf- a dan tevem oldu muaf- urn- a Deyme kimse fehm idp a dan aber-dr olmad Mahar- srr- ezelden gelmedi ayna a

183

areler bu a ucundan yle aldlar arb Her biri bir kr- zrla ceb ider ummna a Zhidi zhd-i riys a a mudil olmad l lden gelmez imi kne-i mekna a 5 Blbl nln glden blbl eyler cd Gelmedi t ad-y tene-i nlna a Dem-be-dem mest-i mdm ol cm- a n idp Gr bu letle dem-dem yanmada pervne a Bir kere h itse gh- f mav ider Sne-i adrnda ald yledir pinn- a netinde her kimi onsa bu a erresi Mye-i fey -i ilhden virilmi cna a Bilse zhid cennet-i firdesi hep ya ma ider Deiilmez o rusu bir i rr ile mna a 10 Zmre-i u en edn biridir ev y E-al var ise gelsn kim bu gn meydn- a 110 Filtn/Filtn/ Filtn/Filtn/ Filtn/ Filn 38b 1 Bar-i ikmet menba bir l suln oldu a Melce-i cmhr-i ehl-i a a eyvn oldu a Tene-i bd- tecellden temevvc eylese Hep ider mmkint- yle ummn oldu a

184

Bir arb devr-i fa re or an ymetin - d lar adrnda pinhn oldu a Neelendi arar- ubb-i cilsndan an ul ule ald cihna merd-i meydn oldu a 5 mayp menzil-geh-i dny ve u b arna Ehl-i a yle kim glnde mihmn oldu a 6 L-mekn- b-nindan dem urur hem demlenir amd-lillh ev yya a dan isn oldu a 111 Mefln/ Mefln/ Faln 38b 1 amdan zd olup al olas sna iresi ey derd-i oyu a le a olup kmil olas rfna iresn ey derd-i oyu als ol vcdu aranl ndan urtulup nefsini bu varl ndan Nasbi al a pazarl ndan Meydna giresi ey derd-i oyu Sregr tevdi t ru ansn Emmreni evi kyi hep yansun Gep levvme albi uyansn Vicdna iresi ey derd-i oyu

185

lhmile ibleri bulagr Uyarp albii a bilegr 39a Urup arb- hy nab alagr Mihmna iresi ey derd-i oyu 5 a ile a olup iri rata Alsn bir ap ar vadete Eyce ba ceml-i vech-i a rete Ramna iresi ey derd-i oyu ar evliyya bulup ayat Srrda bulas zge lt Yz gsterir ayri tevd-i t Seyrna iresi ey derd-i oyu Ref ider evf- esm-i ayym Gsterir ikmeti her yzden ayym Cem ider far ile snneti ayym Ummna iresi ey derd-i oyu Mav it cn u dili ahhara irip Gir ar-y vala settre irip Yo lu ile t- envre irip Cnna iresi ey derd-i oyu Ref olsun sna cebe-i mula Gh far gh cemile el-a

186

Kemli artrsn ol cenb- a sna iresi ey derd-i oyu 10 o ikmet gresi nr- a la sti metde kim ol d le arb ev yn a - ev le nsna iresi ey derd-i oyu 112 Mefln/ Mefln/ Faln 39a 39b 1 Vcd didikleri bir ulu ehirdir andedir aps ey derd-i oyu Yaplm bins mimr vardr Naldr yaps ey derd-i oyu yz altm adar mtersi var r sekiz dkkn alm ey yr On iki met iki an var Kimlerdir aps ey derd-i oyu 3 Otuz iki arslan iki de aplan Her birisi eh-bzl ta ahramn Alar da bulmad ecelden amn Gitmekte hepsi ey derd-i oyu 113 Mstef iln/ Mstef iln 39b 1 Nefse uyma afil olma Dimedim mi ey derd-i oyu Gnh derysna alma Dimedim mi ey derd-i oyu

187

Vcduu benim anrs Ba p aa aldanrs Sora urbette alrs Dimedim mi ey derd-i koyu Niin frsad ard oludan bz uurdu Meyi a yre iirdi Demedim mi ey derd-i oyu Hev ile geti mr Tkenmedi menzili Glden cddr blbl Demedim mi derd-i oyu 5 40a Ba t bu a araya Esr oldu emmreye asret ald dil-dreye Demedim mi derd-i oyu A a uyup nefsii bil Yansn a a bu cn u dil M-sivy glden sil Demedim mi derd-i oyu 7 Bu ev den al dersii Dilde tekrr it virdii Dermn eyle hem derdii Demedim mi derd-i oyu

188

114 ARFLARFL- F Mef l/ Mef ln/ Mef l/ Mef ln 40a 1 Ya d gl ehrini virneye dndrd Fir at nrna ya d urbet ele bra t Adm Mecnn a t divneye dndrd A u itdin balm yay eyledi dalm Ns iinde limi bgneye dndrd A oduna piirdi vadet meyi iirdi 40b zge hevya urdu kayd- svy urdu ret na nda oydu put-neye dndrdn 5 Dil-dr itdi fikrimi tekrr itdi ikrimi arb olmu albimi kaneye dndrd 6 Lal-i lebi aldrp erbetile andrp brhmi oldurup um-neye dndrd 115 Mefln/ Mefln/ Faln 40b 1 L-mekna gider cmle lar Gidp yaylay seyrna ba arlara der Mecnn olanlar arda Leyly seyrna ba Lht i lmini seyrn iderler avf- Mevly her n iderler ip a meyin cevln iderler Cevlnda Mevly seyrna ba

189

Nefsini mav idp birlige u rar T -i tecrd ile zn o rar ev ni a le mest olup a lar Ulu ulu aly seyrna ba 116 Mefln/ Mefln/ Faln

40b 41a

ule-i cemli cihn ya ar Ger cb olmasa zlf-i siyh Btn dny vem-fhy y ar Tecell iderse ol yz-i mh Cigerleri a oduna biirdi Tenelikten ciger an iirdi Btn lar ke drd Postalarn kesdi un-rz-i hn te-i a la yand hep cihn Ne imret ald ne de nmn A la zard vech-i sumn Yandrd eflki bir nm nigh Gelmemi cihna byle emr Nice lar eylemi esr Emrie fermn bir olmu nicemiz Sen bir pdihsn yo tur penh

Savet-i cellin seyf-i helhil Cemlidir al a fevz-i delil Eyle bu kemteri vala nil ev bendesidir sen pdih

190

117 Filtn/ Filtn/ Filn 41a 1 Bunca dem aflette yatrs ey dil Gl niin a a gh olmazs Bend eylemi sei nefsi ayd bil zm niin a a mil olmazs Bir dem l olup a bulmad hin olup dost ba na onmad Cnn ellerine o ru varmad Ey dil niin a a zim olmazs Be ya ba mayp feny uttu Nefse esr olup a unuttu 41b M-siv cmn zehrini yuttu Glm niin a a v f olmazs Dersii almad mekteb-i dilden hin-i eh-bz uurdu elden a at na n sildi glden Srrm niin a a gh olmazs 5 Ey ev y derdim derde bezemez Hicrn- dernum lisna gelmez Nefsi bilmeyen a hi bilmez Nefsim niin a a rif olmazs

191

118 Filtn/ Filtn/ Failtn/ Filn 41b 1 asretile sevdiim a lm pern eyledi Fir atile bu dili ya t a szn eyledi Derd-i asret cna erdi yand a le cihn A layp Ya p mili beytl-azn eyledi Sne-sf olma recs valdr lar Blbl glde bahr- faldr lar A le yanma ya lma aldr lar h odle snemi ya t a kl-n eyledi 5 Cna minnet bildim ise a ben ey gzel A le yanma yazlm leva-i dilde ezel an uyle na olunmu k da ibu azel Ten kebb lim arb emim al an eyledi Vadie d ise eyle ad at dim Hem-dem ol d le a a a ile rh-nm 8 te-i a le yand ite nm ev y Rahm idp h u gzle yine isn eyledi 119 Mef l/ Mef ln/ Mef l/ Mef ln 42a 1 Vadet elinden mi udu blbl niin ilersi urbet eline mi dt blbl niin ilersi

192

Bezm-i. aa girmedi mi dostu yzn grmedi mi Vulat gln dermedi mi blbl niin ilersi hla bei yandrd Ya p cndan uandrd Yo sa yavru mu aldrd blbl niin ilersi olu anad bktler an yere mi dktler Eiden mi ayrdlar blbl niin ilersi 5 ev blbl cn blbl cnda ara her blbl te grnd dost eli blbl niin ilersi 120 ARFLARFL-LM Filtn/ Filtn/ Filtn/Filn 42a 1 Bar-i imkn- vcdu drr-i knidir gl l at-i nr- bedeni bir nindr gl or t i lm-i nstden almet gsterir Kevkeb-i nr- a at sumndr gl Vd-i eymen-fattr nr- tndan udr Kbil-i srr- tecell dkke-ikmetlikten r 42b Nare-i inn enellh srr itmekte uhr Mazhar-i mirt-i aks-i len-ternden gl Men-arafdan be- avseyni idrk eylemi Pene-i mtde kendin mav-i ihlk eylemi Hep uyd- mmkint dmenin k eylemi h- ev-edn ma m ahramndr gl

193

ar olup bar-i ademde ir-i uk-mil le-i l-mevcde ill-hda olmu o l Tat-i i lm- amda cmiul-cem-i ceml Ol arem s- uddan bir mandir gl 5 Ol fy - bezm-i a tan iti cmle kint Mye-i fey -i Muammed birle buldular ayt Mur - vadet ev y olsa acep mi bu ft Ol uyr- l-mekn insdr gl 121 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 42b 1 Her nefesde bir tecell dim ister gl Bezm-i u - obet yre lik ister gl A layp Kenan elinde Yakb- ve un dkp Mr- Ysuftan bu gn bir ttiy ister gl Vec-i a her yakadan grmei cn arzular Kl-i m-z al-baardan rin ister gl Semt-i dil-drden tecell estirir bd- ab An iin bu nihli dim ister gl 5 Filini evfn tnda pinhn itmege Bar-i a cebesinden ev y ister gl 122 Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln/ Mstef iln 42b 43a 1 Ey lib-i t- ud gel a sen vadette bul ster ise kenz-i af semt-i a a ra bette bul d le gir a a ul ol cndan ge cnna bul yol Sen senden ge a le ol benli iden uzletde bul

194

Bir mridi ut elinden al fey i nefs-i deminden urtul nefsi eleminden t- al izzetde bul 4 ev ul pendi dile seden saa sefer eyle a ol dim a tan syle bu gftr alvette bul 123 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 43a 1 Ar- Ha dem-be-dem cevln iden mm Keml le seyrn iden mm keml a a tan a a iin a

a virip yol ak le a tan gelip

Tene-kn fey -i b u isn iden mm Keml uds-i hir oluben girmi fen arsna t- a tna burhn iden mm Keml A ile avv olup alm adem derysna On sekiz bi lemi yeksn iden mm Keml 5 On iki bare mevcl-bareyn diye nm vird a Berza- n ll-i mercn iden mm Keml Dest-i fey ine dp i rr viren lar Bir naarda ib-i irfn iden mm Keml ub-i lem pr-i abn- Vel avsindedir Hep ricli fyine meydn iden mm Keml 43b Hep rk-i ehl-i kemlin sede tekml etmi ud ntisb a ret-i abn iden mm eml

195

L-teayyen knhine derc eylemi hep lemi Cmle an bir nefes ummn iden mm Keml 10 Gel bu sret leminde olma sen de ev y a al ta dim ayn iden mm Keml 124 Mefln/ Mefln/ Faln 43b 1 Gittike ey gl arbe gitti h- imreti bulsana gl Bu benlik aydndan ald resiz zd olup als olsana gl Bo eyle dmenin bir pr-i rh Yandrsan vcdu enn-i h Allemel-esmya olagr h Enel-a narasn uysana gl Cn vir cnna se aradan Manr- ve vcdu geir dreden h- Ethem gibi urtul aradan Ehl-i tecrd olup ursana gl R lp nefsi r olagr Kll menden fn olup legr Dery-y vadetten cevher bulagr lmezden mu addem lsene gl 5 ev dkkn am pzr- a ta Ar etmi metn dzr- a ta Derd-i oyu gibi nar- a ta Bu pzr- a a girsene gl

196

125 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 44a 1 Gezme sde cihnda yr var bir dert bul Terk-i ratla gr eyle biraz minet bul M-siv aydn at bir arafa yr zhid lem-i ulv yetitir z izzet bul Yr mey-ne-i a meyini n eyle Ehl-i a ire artr srr urmet bul Meclis-i vaa varp dinleme viz-i bed-h ohbet-i ehl-i riydan ekilip uzlet bul 5 a a teslm idegr vr varl yo tur lem-i tecrde girp bir ulu devlet bul emme vechllh gr gr dinle mirt idp in ol srra srrda bir alvet bul 7 ev y avv olup gir bar-i a a se hemn lem-i kerette urma var yr vadet bul 126 Filtn/ Filtn/ Filn 44a 1 Ey gl say eyle vadet elinde Gezme yabanlarda gel Alla gel mr yi itme keret elinde alma eyvnlarda gel Allha gel

197

urbetten urbete kendii ald aflet derysna nice bir aldn a at yolunda geriye ald Uyma eynlara gel Allha gel Nefs-i m-sivy silmedi dilden Vakt-i frat ard elden Blbl ruu ayrd glden urma ol knlara gel Allha gel 4 44b ev cemlle cn yandr arb- vadetten nefsii andr Vadeti aps alem-i fndr Eylenme fnlarda gel Allha gel 127 Mstef iln/ Mstef iln 44b 1 lib-i vadet olmad Kerette ald ey gl R b-i vulat olmad Fir atte ald ey gl Marem olmad esrra Naar lmad dil-dra Gezdi dem-dem vre urette ald ey gl ayd-i eh-bz uurdu Frad elden ard Cevher-i mr geirdi Minette ald ey gl

198

Vcdu yaya dndrd Semt-i hicrna gnderdi A nrn syndrd ulmette ald ey gl 5 Cmle lem a buldu ev ye bu hicrn oldu Ne oldse saa oldu asrette ald ey gl 128 Filtn/ Filtn/ Filn 44b 1 Dr ol m-sivdan a tevd it Kes lfeti nefs-i limden gl Sr ar a yr a tefrd it a it nsiyeti childen gl 45a lm-i li o u mekteb-i dilden Blbl srr ayrma glden ikr u tesb ren arb blblden Alagr dersii limden gl ema-i vcdu ya agr a tan Bir are n idp arb- a tan lii ikr eyle ahd m tan Olagr pendimle milden gl 4 Vaktii arf eyle ikr-i Mevlya ayd olma dmen-i bend-i Leylya Eriirsn ey ev y alya Ayrlma mrid-i kmilden gl

199

129 Filtn/ Filtn/ Filn 45a 1 f it vcduda ilm-i esmy Allemel-esmy uyagr gl Men araf dersinden o u many Enel-a narasn uragr gl Bu esrr fikr it ayra ba ma Kemend-i fikrii a yra a ma Vcduu varl oduna ya ma Pendimi kene oyagr gl 3 d le binegr a atna Srp menzilii nihyetine Ey ev y a n cematine Tekbr idp hemn uyagr gl 130 Filtn/ Filtn/ Filn 45a 45 b 1 Terk it m-sivy bra a yr Gl a a ul ol a dem ol A arbn n it bir ade ar erenlere yr hem-dem Bezm-i marifden dr olup ama Cevher-i kelm a yre ama N-merd apsna elii ama Yedullha yap bit- adem ol Ey ev y ba p vech-i deme Ms olup ar dery-y yeme Nefa ile girp ban- Meryeme R olup sya a ile dem ol

200

Fikr it ey gl gnha a la Yalvaragr ulu Mevlya gl Seer va ti al p u gibi a la regr menzil-i alya gl 5 Geceli gndzl ikr eyleyigr Her nefesde a fikr eyleyigr Grp nimetlerin kr eyleyigr Bend eyle kedini imlya gl A ile abn idegr mevzn eyd blbl gibi gllere meftn lm-i ayrette olursu Mecnn Ulars ir Leyl ya gl 7 a a yarar olup at lmad Ak derysna girp almad Ey ev y sen de ceddi bilmedi Meftn oldu add-i blya gl 131 Filtn/ Filtn/ Filn 45b 46a 1 al ol varl tan gir rh- a a regr menzil-i ma uda gl Ulatr z dery-y a a T varas bezm-i mesda gl Mridi dmenin pek ut elide Nara-i enel-a syle dilide Blbl ruu opla glde Ur a nesin vcda gl

201

O u ev ydan sen bu many Srrda bulagr srr- aly Hel-et dersinden bul muammy Hep ademden geldi mevcda gl 132 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

46a

Derd-i amdan l olmaz o zamndr bu gl te-i a ile yand ayli demdir bu gl Gh bu i lm iinde km ider afdan fa ukme rm eyler cihn l-ndr bu gl Gh pervz eyleyip seyrn ider hep l Gh mur - l-mekna iyndr bu gl Gh nice dery-y a a azm idp eyler ym Mav olup bar-i ademde b-mekndr bu gl

Gh a n neesle avrulup pinhn olur ev y gelmi ademden b-nindr bu gl 133 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

46a

Gece gndz a lama ta emim al an oldu gel almad ala taamml lim pern oldu gel T - hicrnile era era itdiler beni Minetile geti mrm iim ef n oldu gel Ala inf itmeyip ydlar ir cnma Yregim a almayp boyand zl anma

46b

El-ved imdengr abbma yrnma Yana yana cism-i cnm snem szn oldu gel

202

em-i batm yanmad ulmette aldm ben bu gn Yregimde yrelerim szlad at dn M-cery hi ne mmkn deftere itmek yekn ucre-i vadet-ninim beytl-azn oldu gel 4 ev y kesdim mdi na d-i mrmden hele Yk-i dem cnibe dimeyik yet gele Dileyip derd-i dernum alas teslm ele Burc- akreb aliimden aks-i devrn oldu gel 134 Filtn/ Filtn/ Filn 46b 1 Gel bu dertten yre ikyet itme Bu dertler derdie dermndr gl Syleyip leme kyet itme A yre sylemek destndr gl Derd ucundan yandr glede r Geer ulmet va ti gelir ub- a rkleri ola dert iinde a Derd iinde dermn pinhndr gl Bu derdi rengine boyand p a meyin derdle yand Cism cn derdi oduna yand lar yeri kl-ndr gl Ezelden ektiler a yayn Bu a ile bend itdiler pyn Dert ile yaptlar alp seryn alplerinde Mevl mihmndr gl

203

5 47a

Dertli ev oldu derde in Grnmez gzne cennet-i mev Derdle dzata olursam l te-i cehennem glendir gl 135 Faln Mefln/ Mefln/ Faln

47a

arbt ehline hem-rh olagr Ger gir erenler rhna gl lar line gh olagr Gel erenler naar-ghna gl renme zhitten tesb-i riy Olursu bir cy- irke mbtel Dinleme pendini varma ol yaa Dmeyesi varl chna gl Girip mey-neye olu bde i Far eyleyip a tan bln seb Neelensn albi varl ndan ge ule vir albiin mhna gl Erenler srrna sen de ol marem Derd-i derna uragr merhem Ni b aldr olma n-marem Yanp lar hna gl

Derd-i oyu iti ibu keverden Mest olup da geti bu cn serden O uyup lednnik ilmin ezberden ul olas a hna gl

204

Mey-i a ien mest olup ald ar olup bu a barine ald Mirb- cemle tekbrin ald Bu ev ni ble-ghna gl 136 ARFLARFL-MM Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn

47b

Mazen-i fey -i ilh eyim azzim efendim Fakrleri niyz-gh eyim azzim efendim Gzm glm cilsdr genc-i vadet hmsdr a arem-i adr eyim azzim efendim Dil derdimi dermndr fey -i kerem kndr Mritleri sulndr eyim azzim efendim Cn u dili bd iden dmleri zd iden Dim a a ird iden eyim azzim efendim

Destin utan olmaz a r dervlere luf- ker a tan bize ol dest-gr eym azzim efendim Her kim olursa bendesi olur a n efgendesi ey-i abnn a bendesi eyim azzim efendim Vadet el seyrn iden derd-i dile dermn iden Fey u af isn iden eyim azzim efendim Dost ba n ba -bnesi seyr-i ft knesi Mdrn-i sitnesi eyim azzim efendim

205

Olmu marem srr- t- envr olmu cmle ciht Eyler a b u ayt eyhim azzim efendim 10 Var ev y dermn sulna ar it lii yet orar avlii eyim azzim efendim 137 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 47b 1 utb- a b- cihna sitndr bu ma m Pr-i bn- velye iyndr bu ma m C-be-c eyler ziyret hep melik ins cn Muf- cnd-i alya udsiyndr bu ma m ayd-i gh- mur - an -i a attir ezel Andelb-i by- a a glistndr bu ma m Fey -i fns- ilh yanar bunda are dek Ol sebepten arr-gh dervndr bu ma m 48a 5 Bb- ct a tr a ile gelsn gelen ev y ct- rev drl-emndr bu ma m 138 Mef l/ Mef ln/ Mef l/ Mef ln 48a 1 ikri bize yr eyle luf it meded Allhm Fikrile tmr eyle luf it meded Allhm Slik ikr ile seni bulmasn m ba n Lufu ile erzn luf it meded Allhm ikri dilde kim srer vile l-yed erer eksiz cemli grr luf it meded Allhm

206

A la bizi dirgr vulat eline ergr Luf eyle bizi gldr luf it meded Allhm 5 ikri syleyen dilde a la olan ande Aman bu urbet elde luf it meded Allhm Emrile mil eyle irfnda kmil eyle Srra vsl eyle luf it meded Allhm 7 48b Lufula bizi d it vrn dili bd it ev ulu irt it luf it meded Allhm 139 Mefln/ Mefln/ Faln 48b 1 Yeter nefsim baa eyledi ok al Rh- msta me girmedi nefsim Bra t urbette eyledi i fl Malab-i alya ermedi nefsim Fn yolu uttu fenya uydu Y t gl mlkn arb buldu Dost eline beni asrette odu Varp ol elleri grmedi nefsim 3 ev y derdini kimlere orsun Fir - yr ile ararsn olsun Ararsa yrini kendide bulsun Arayp arayp ormad nefsim

207

140 Mefln/ Mefln/ Faln 48b 1 Yr ile yr olup yre eritim Blbl olup glde zre eritim Derd ehline ordum derdime dermn Derdimi ucundan re eritim eyimi nrna pervne dndm Cn atp ceml-i emine yandm Enel-a lalini meyine andm Manr oldum imdi dre eritim 3 Pervz idp utum buldum hevy Terk eyledim ayr t ady Fen ire buldum mlk-i be y ev y amd olsun kra eritim 141 Mef l/ Mef ln/ Mef l/ Mef ln 49a 1 Dersim ezelden aldm a a in geldim Ebced dersini bildim Hvvezden ba ageldim udretten yaz yazdm Kelmm gevher dizdim lmi safaa virdm O uyup molla geldim aruet stmdr eade mmtmdr li de tmmdr al a reh-nm geldim

208

Hep o unan ilimdir Syleyen dilimdir Bilseler ben kimimdir Cnndan cna geldim 5 dem oldum cennette avv oldum ayrette Bu day yedim kerette Vadetten ageldim Anrdan bir r a Giydim grndm al a Rzn virdm bu ara Kurup devrna geldim N ile uya girdim Gemiye dzn virdm Srp bir a a erdim tm ala geldim urbn oldum bir zamn smle virdm cn 49b brhmle tete Berd-i selma geldim uaybden aldm asy Neb itdm Msy Bir ba ta Sny a tp ya ageldim

209

10

sya rum virip ftm bildirip lleri diri grp tm hevya geldim Muammettir abbim Her dertlere abbim lere efim Deyip mna geldim Srr virdm Alye Gereklikte velye Mr oldum lye Ser-te-ser byle geldim Manr oldum a didim Deyn kimdir ba didim Ba p kendimi grdm rayp dra geldim lere rametim Mminlere ma rifet Bili byle a at Size beyna geldim

15

Bulut oldum grledim Ya mur oldum frladm Deiz oldum aynadm Mevc urup ca geldim

210

50a

Ot oldum yerde bitdm Herkesi rz n virdm Sflden ulve yitdim Kmil insna geldim 17 lar a yem ad lar d yem Sorarlarsa ev yem zge bir le geldim 142 Mfteiln/ Mfteiln/ Filn

50a

Seerde h ider a lar Va t-i seer oldu uyan gzlerim Seherde zr ider a d Va t-i seer oldu uyan gzlerim Seer va ti eyle derdine tmr Seer va ti albi emas yanar Seer va ti ma un arar Va t-i seer oldu uyan gzlerim Seer va ti olur a l-d Seerde uyuma ey mmin karde Seer va ti olur a yolda Seer va ti oldu uyan gzlerim Seerde giz ider a esrr

Seerde srlr a ekr Seerde alr a envr Va t-i seer oldu uyan gzlerim

211

Seerde mnever olur her ey Tesb ider a a t batan baa Seerde olunur her ey tem Va t-i seer oldu uyan gzlerim

50b

Seerde tecell olundu Ms udretten virildi eline a Seerde semya gitti hem s Va t-i seer oldu uyan gzlerim 7 Seerde virgr ikrie ev Seerde arayan bulur a Seerde virilir a Va t-i seer oldu uyan gzlerim 143 Filtn/ Filtn/ F iltn/ Filn

50b

lem-i ayb lisn- tercmndr kalem Allemel-esm rumzunu merdimndr alem a- aly kede eyledike nev-be-nev Sa-i kll a at ehrimndr alem ne sa-i u a girse an dker Savet-i seyf-i celli ahramndr alem evket-i drn a emrine fermn ider Kiver-i i lm-i a nmndr alem

Gfte ikmet iin gelmi ademden b-neyler ev y esrr- v f maremndr alem

212

144 Mefln/ Mefln/ Faln 50b 1 ule-i cemli cna utal ema-i cemle pervne geldim Hicrnla gnm gne atal Blbl-ve glde nlna geldim e-i rimi a a attm oyunup r a-i uryna geldim ev cemli nruna yandm Vili arb cmna andm 51a 5 Bu gn y h d-i visli andm Ba layp gzm urbna geldim 145 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn 51a 1 Cnm fed idp geli mride gidelim Her abba nid idelim geli mride gidelim aylar a larda yetiir menzil alma a alr Varr ummna arr geli mride gidelim Btn vcdu nr olur a lar mesrr olur Derv dim dil-cr olur geli mride gidelim alvetde albii f eyle mridii avf eyle u ruda avf eyle geli mride gidelim 5 Mridi gldr ummn ummna girelim amn Yalvarp diyelim emn geli mride gidelim

213

ev ni pendini dile derdi ile hm dile a la al gidelim seni ile geli mride gidelim 146 Mefln/ Mefln /Mefln/ Mefln/ Mefln

51b

Geirdim aflette seni yaz oldu saa mrm Bra tm urbette seni ayf oldu saa mrm Erfm isyn ald atm a lm fikre ald Ara-i maerde ald yaz oldu saa mrm bdet itmedim ala abatden geydim ab Hi itmedim saa vef yazk oldu saa mrm ayra dir bir amel yo gnh derys adden o Hi demedim ca o u yaz oldu saa mrm

a a yol virmedim saa oyuvirmedim a tan yana Hicrn oldu ir saa ayf oldu saa mrm Ayrlnca rhum tenden ved idp saa senden ikyet eyleme benden yaz oldu saa mrm

ev der ki lim yamn olmuum kile yeksn Bulunmad derde dermn yaz oldu saa mrm 147 Mfteiln/ Mfteiln

52a

ip a arbn H diyelim dost diyelim Atp varl cbn H diyelim dost diyelim

214

aralm erenlere a cemli grenlere Bu erkn srenlere H diyelim dost diyelim Seer va ti uyanalm Reng-i a a boyanalm a derdine yanalm H diyelim dost diyelim Eger eker ise zamet a tan olur bize ramet yet ider a ma firet H diyelim dost diyelim 5 Esm ile seyrn idp ymile cevln idp H ismle devrn idp H diyelim dost diyelim Gl gzn f idp Cn u dilden avf idp Kabe gibi avf idp H diyelim dost diyelim 7 ey brhm-i alvet Terk eyle ayri afleti Fet it sery- vadeti H diyelim dost diyelim

215

148 Mefln/ Mefln/ Faln 52b 1 Bu fen ba nda eyleme nln Gel ey cn blbl a a gidelim Yeter bu asretle eyleme ef n Gel ey cn blbli a a gidelim u gibi f ol ummna u ra A anerle cigerin o ra fil olma ndim olursu sora Gel ey cn blbl dosta gidelim A arbn bir dem n eyle aynayp a ile bir dem c eyle rci emrini a tan g eyle Gel ey cn blbl a a gidelim

M-siv na n glden yuyup Gir meclis-i a varl oyup Gel gidelim a a mride uyup Gel ey cn blbl dosta gidelim 5 f-i dil ol sen de u gibi a la Fikr it gnh derdie a la ev ni ev ine z ba la Gel ey cn blbl a a gidelim

216

149 Mefln /Mefln/ Mefln /Mefln 52b 1 udya der ki lufuda b-ad o ur itdm Ki rh olmadm semt-i temme h ksr itdm Btn eyym- mrm ki ulme mrr itdm Ve lkin bb- afv ilticsle srr itdm Gd- destile dergh- fey ine uyr itdm A tr bb- isn deyp azm-i afr itdm Heme lufua erzn idpsi bende-knn Ki tebr eyledi l-te nat emrle n 53a 5 Fedulh srr- ftitir amu isn Hem behit val u r- dvn Dil ter-i ayretle azm-i semt-i uyr itdm Aks-i mirt- tecell snle uhr itdm Bu gn z bam op eyledim meydn- u a Ki cegn- muabbetle srndm yle f da uhrum enfsdir bulunmaz ar- ne da Veda srrm oydum dem-dem nezd-i all da Dellim nu uu y h hemn a - udr itdm Kalem lki a atle yazp ebt-i udr itdm 10 Teassr dde-i sevd beni dr itd rametten oyup genc-i melmetde cd lma efatten

217

Gnhkr mcrimim ev dilim kesmem ehdetten Vel hib-kerem a e-dr eyle rametten 12 Bu i lm-i vcdmda bu esrr str itdm Ki varl m mav idp bu yolda cn mr itdm 150 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 53a 1 Bir zamn glen-i val ire nln eyledim Bir zamn asret odle sne-szn eyledim Bir zamn usn sery- tatna Ysuf olup Bir zamn Ya b mili yerm-i Kenn eyledim Bir zamn glen-sery- vadete suln olup Bir zamn suln elinde kendim derbn eyledim Bir zamn pervne oldum ema-i cemlie Bir zamn sevd-y a cnda pinhn eyledim 5 Bir zamn Mecnn olup dtm cnn- ayrete Bir zamn derd-i oyu -ve a lm pern eyledim Bir zamn dtm visli derdine Eyyb gibi Bir zamn sml oldum cn urbn eyledim 53b 7 Bir zamn ev cemli bezmine batm adem Bir zamn bu varl mdan kendim uryn eyledim

218

151 Mefln/ Mefln/ Faln 53b 1 o beni yanaym kendi lime Ezelden bu a a ben yana geldim arp a od h zrma Cemli emine pervne geldim Alp tevdimi eyim dilinden An ullu na merdne geldim r a-i tevde girp ev ile ip a meyin mestne geldim 5 Srmda greli eyi cemli Yanp ei ine mihmna geldim eyimi vili gln dereli Virip bu cnm urbna geldim Yitirdim Ysuf Ya b elinde Arayu arayu Kenna geldim A pzrna girp gezeli Bir cevhir olu dkkna geldim 9 alvet dervi ismim ev yem te prim ey-i abna geldim

219

152 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 53b 1 Greli vechii yri synmez dilde sznm Fir - yrile eyvh y ld beytl-aznm Giriftr olal a a abvetden ber hm Yanar fns gibi dim synmez em-i vicdnm Seyat va tidir y h cnn i lmine imdi ret eyle tarre elide a- fermnm 54a Derbn- sery-I usnie yeste l afv eyleyp crmim Yeter gel meramet eyle benim devletl sulnm 5 Sez-vr eyle vala begim u luf it Bra ma ke-i amda kesilsn ayri hicrnm Murd bir cn ise anca getirdim ite urbnm Sregr t -i mjgn a dr ite gerdnm 7 Bulundm mekteb-i dilde erenlerden seba aldm Girip erh-i l-mekna ev y k-i yeksnm 153 Filtn/ Filn 54a 1 Bu dergha denildi um-ne- cm-u-cem A le gelsn gelen Bunda grmez hi elem

220

Cn u ba terk eyle Zhd-i ta vya ba ma A le t olas Sen de bir ib- kerem ade olunca esm S olursa Mevl Bu enel-a erbeti en grmez erre am Dost rhna girenler A atna binenler A le urmaz gezer Nice dery nice yem 5 a a vl olur z Hep a lar olur gz Bundan te o dur sz ev ayri deyemem 6 a a vl olur z Hep azlar olur gz Bundan te o dur sz ev ayri deyemem 154 Mefln/ Mefln/ Faln 54b 1 Ey mridler h eyim efendim abl eyle beni isnna geldim Ey iklmi mh ey mstemendim abl eyle apda mihmna geldim

221

Fa rim b-vye dermna mutc Vcdudur benim derdime ilc Luf eyle efendim sr bbm a Merhem vir derdime Lo mna geldim Gnhm o yzm ziyde ara -i pye geldim seden bir are Lufula Mar- ve eksnler dre op idp bam cevgna geldim Esr itme nefse ey dil- pesendim Ruma af vir cnm efendim te a dm gerdnma kemendim Cnm virmege meydna geldim 5 araym arna a le alaym derghda ev le Himetide a olaym a ile Yetirip nefsime irfna geldim u gibi a layp a p gideyim Ceml-i pkie ba p gideyim Pervne-ve kendim ya p gideyim areyi bra p ummna geldim Derd-i oyu uldur apda ey h

Sesin baa anca melcei penh Lufula azzim eylegil gh Se gibi bir ulu sulna geldim

222

8 55a

Refi eyle baa sun- a Bulaym albimde cenb- a Cnm urbn saa ey eyim ev Vadeti elini seyrna geldim 155 Mefln/ Mefln/ Faln

55a

Gezdi yabanlarda byle serser arb oldu ite bgne glm srf itdi ir-girn gevher Mutc oldu imdi isna glm Her drl dertlere oldu mbtel Bulunmad gitti derde in Yaz oldu saa t den oa Bir re bulmad dermna glm te-i hicrna yand bet almad cismide errece rat Almad gitdi bb- selmet Yand a yanas szna glm Derdii ormad yr- abbe Ulamad dost- abbe Virme frand dest-i ra be Yanp nr- a a pervne glm

Bu ev y ald urbetde arb tme oldu afeside andelb Bend olup mride alagr nab Yalvar bir kmil insna glm

223

156 15 /Feiln Filtn/ Filtn /Feiln 55a 1 Fir la ayli zamndr yrim Geyindim ekmine ara sevdigim Sitemleri t - hicrndr yrim era era cismim yara sevdigim 55b an ol itdigi ahdile peymn Bulunmad vef eyym el-n ul oldum apda ey l suln Virmedi derdime re sevdigim 3 ev l olmaz ciger yan dr Hi grmedim cemline an dr Didi vef yo dur derd-i oyu dan Var derdie dermn ara sevdigim 157 15 Filtn/ Filtn /Filn 55b 1 Bu derde deli ayli zamndr Bulmad derdime dermn sevdigim Yanal bu a a yerim kl-ndr Virmedi bir nefes emn sevdigim A ile dd cnma sevd lar iinde eyledi eyd Luf idp virmedi derdime dev Yrelerim szlar el-n sevdigim Bulmadm dnyda derdime re liim yr degil batm da ara Ar u lim virdm b-vef yre Virmedi reme fermn sevdiim

224

A la akl tr-u-mr itdin Hicrnla mrm h u zr itdin Uandrd cndan hep bzr itdin Bulmad bu derde imkn sevdiim 5 ev yi yandrd asret-i nre Drd bet mnet drna Bra ma ey nazlm bu gn yrna Keremiden eyle isan sevdiim 158 Filtn/ Filtn /Filn 56a 1 Minet kl-nnda yandm ya ldm te-i a la hicrna ddm Bend olup dmen-i zlfe a ldm Ar itdm limi emna ddm ayd itd zlfie bir lim sayyd Mmkn olmaz dest-i cevriden zd Preledim a lar olal Ferhd Merametsiz rn-zebna ddm Geldike bi naz iyem yanma Mjgn o larn urur cnma Girmek ister merametsiz anma Byle bir lim-zebna ddm Cevr odle ya d beni ngehn Biirdi atede ciger de bryn Kirpii kfirdir sz mslmn Cevri o fitne-i cihna ddm

225

Btn ya d dny vem-f hy arb itd nice add bly Unutdurdu Mecnn ile Leyly Btn gn te-i szna ddm Cehennem grmemi byle atei Bulunmaz ben gibi yanan bir kii ldirp mav itd hep bel kii resiz bir derd-i nihna ddm

ud var eyled cmleyi yo dan Giriftr olmem bu derde o dan Didi vef yo dur derd-i oyu dan ev y amd olsun dermna ddm 159 15 Filtn/ Filtn /Filn

56b

Gireli bu a pazarl na Yazmaz oldu alem sevdmz bizim Deli ezelden a varl na Gelmez oldu na a imlmz bizim A le ab at mevzn olal Bir sa- Leyly Mecnn olal Ceml-i Mevlya meftn olal Ya maz oldu ayri Leylmz bizim A ua n uan olagr chid

Derdle Mevlya olagr bid O udu um ilmi orarsa zhid lm-i ikmet o ur monlmz bizim

226

Lal-i lebi idim bezm-i ezelden Eylemeyiz ayri biz l-yezelden O uru ceml-i a gzelden Vireli bu ev Mevlmz bizim 160 Mefln/ Mefln/ Faln

56b

eli arb- a dilber Aylmadm l mestnesiyem Cemli emine ey vech-i enver Gece gndz yanan pervnesiyem Nedir sedeki bu add-i b Grmedim na ri ey vech-i al Her grdke sei ey a- Leyl Mecnn- dil olup dvnesiyem miem destiden bir arb- cem Ya ma itd a l u fikrimi her dem Dem-i s olup olal Meryem arb- lalini mey-nesiyem

57a

Ezelden dernuma dd bu sevd a ile oldum lemde iy Olal cemli emi hveyd Yanp nr- a a sznesiyem 5 Mil olmaz saa cennetde r ev bunu syler arr Ya d arb itd cemli nru Tamr abl itmez vrnesiyem

227

161 ARFNARFN-NN Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 57a 1 Kisve-i nr- ilh Muafy isteyen anedn a a cnn urbn eylesn Len-tern srrn srrda b isteyen r a-i r- vcddan kendini uryn eylesn Refref-i a a binip gelsn enellh bezmine Kereti terk eyleyip vadetde pinhn eylesn Cebrili fikrine oysun ma mnda hemn L-maAllh meclisine yle cevln eylesn 5 Hem sery- aa gelsn olup lar ile N idp vadet arbn srrn nln eylesn 6 Gh- vadet gh- keret gh yo lu gh var ev y i lm-i a da nefsini sultn eylesn 162 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 57a 1 Ayn-i ibretle naar ls egeri leme Hep hviyet mahardr ut kelmm bil-ya n Pertev-i nra mirt eylemidir lemi l ise l tefekkr bilegr ilmel-ya n Bu grnen cmle ey vech-i Ha dr bil ayn

Nr- vaf- kibriydr cmle malk- cihn

228

57b

Nara-i inn enellh cmlede belli beyn Se de g it ol ady sededir aynel-ya n 5 Ge bu keret leminden ir ferd-i vadete Mav idp nm u nin gir sery- alvete 6 Gel adem ummnna irgr hdu celvete ev y cemul-cem srr ola a 163 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn al-ya n

57b

V f- kenz-i hviyet ey azzim kandesin Vri-i ilm-i nbvvet ey azzim andesin Heykel-i cism-i mu addes ta olmu rehn Cmi-i-i r- celiyyet ey azzim andesin Bunca dem mesken idindim urbet-i hicrn ile Fir atile h idp ya dm dil-i szn ile te geldim k-i pye ad-hezr isyn ile Geldi hengm- mrvvet ey azzim andesin Afva yeste eyle ya ma crmm nrna Lufuu erzn ile alma bu gn yrna l kerem eyle sez fey ini envrna Maden-i srr- sevhet ey azzim andesin Ddm bir let derna aldlar beden bei fitb erresi mav eyled cn u dili Marem etmi l- maAllh srrna t seni Himmet-i fey -i raiyyet ey azzim andesin

229

Cebrlem refrefim olmu idi bir zamn U rayp aybel- uyba almad kevn mekn ev y nm u nin vird oldu b-nin andedir far - maiyyet ey azzim andesin 164

MEDHF MEDH- A RET SEY N RA IYALLH ANH Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 58a 1 Nr- met cevher-i pk-i seyn-i Kerbel Va a-i dehet-fez ar-i muarremdir bu gn D - minet d - derdile olanlar mbtel Mtem-i yevm-i fez ar-i muarremdir bu gn urratl-ayn-i rasl-i h- eh-bz- ud Nub-i ayn-i ha ret-i h- veliyyl-murta Eyledi crit bu gn mam- pke e y Ehl-i mna cez ar-i muarremdir bu gn Yana yana idelim sebb-i Yezde laneti Y d n tk- eyvn- sem-y knbeti T be maer byledir kim e yn deti Ehl-i derde nev-fez ar-i muarremdir bu gn Hep Necef vdileri dd bu gn bir dehete Cmle ehl-i minet irdiler hep ayrete Y nin irmez alel edvr- ar- knbete Yanma a oldu sez ar-i muarremdir bu gn 5 Hep vcd- nda almad al mecl nedn asreti vird derna zge l Dem-be-dem geldike Szn ile muarrem sl-be-sl A la ey ev ke ar-i muarremdir bu gn

230

165 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 58a 1 o aflar kesb iderdi slikn Fey -i vechin grdg dem n Bendesin mesrr iderdi rz u eb Himmetinde b- fey i n iderdi bede-gn yle pr-envr idi srr- udya yr idi Syesinde ol enel-a srr olmazd nihn 58b B bildi slikn bu devleti fn imi Vaka-i dehet-fezdr almaz bir zamn 5 Mrid-i lem olup emli yo bir cn idi rci emrine gerdn vird ol ub-i cihn Mteminden ey gne ekdi yzne o ni b Dkd are are nemler bu fezya sumn Sl-i seksen drt muarrem yigirmi bir yevm-i sebt Eyledi devletl suln irtil-i drl-emn 8 av-i aam rh- aam Rami idi mala ev edn bedesidir apsnda b-gmn 166 Mefln Mef ln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 58b 1 udya amd ile ea saa madur her n Bil-vech idpsn fey ii lemlere erzn

231

altile selm idp em-i hviyyetden Bu esrr btini aber vird bize urn Dem-dem a a dr olma iin nr- Muammedden Teallu eyled bize ki all emrle fermn aratle buyurmudur ud urnda ela n Bu tebr l evlda olupdur na lile brhn 5 a at madeni birdir hviyyetden naar eyle Tensl ayd hep fey -i Muammedden olur ayn Mbht eyled o l una bu mmeti her hl Bu mmetle zeyn olupdur bu eflk kevn mekn Bi-amdillh Ferdd-dehri olan bir aam- ar Cevher-i ferzend-i cmendi olup bu nimete yn O cevher cevher-i Nevzd viripdir srr- Ysinden ul- lem-i hdan o fln baile isn Nezketle naar lsa der tri bu Nevzda Nect mala dd tevelld sline ey cn 59a 10 Gel ey ev skt eyle bu esrr- a y dan Murdm bir ubdiyyet o fl ceddine el- 167 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 59a 1 Fey -i cennet ba - r vn isteyenler d-cihn Burc-i eflki vcd- semda cevln eylesn

232

Dmen-i fey -i azze yapp teslm olan Rab- alb etsn dernda ikri her n eylesn Feh-i bb olsun o yzden grnr i lm-i h Blbl-i ru o dem ar zre ayrn eylesn Cmle eyda ba p grsn ceml-i Mevly Mur - srr ol glistn ire nln eylesn 5 Srr- vadet gsterip yz erreden almaz eer are mav eylesn srrn ummn eylesn Vl olsun t- a a tn mav eylesn aldrp nm u ninn cmleyi n eylesn 7 Yana gelsn bu glene be billh olup ev Ki far - cemi far eylesn cmle seyrn eylesn 168 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 59a 1 Niin batm siyh oldu geri aldm viliden arb oldm ardm rhm zge aylimden Bra ma ey kerem-kn beni eyym- mtemde Uyandr em-i vicdnm mnevver l cemliden ar - bar-i isynm gnhm o cb oldu Ki rhmdan ger aldm amn dostlar baa noldu abvetden ber bildim emekler hep heb oldu Esr-geh l kerem Y Rab beni zge celliden

233

asbnallh ve ni mel-vekl zebnm eyled evrd Amn didim saa geldim eyle Mevl baa imdd 59b Beligim mav l Y Rab eylegil ta ird Ne olur nebzecik virse ulua zge kemliden a ndm minet kemendin fir la seni dilber O udum usni an cz-be-cz eyledim ezber arrm yo gece gndz cnm cemlii zler Yanaym o nola Y Rab teraum l nevliden 5 zm a lar gzm a lar bu asret yregim a lar Kimi gler bu lime kimi eyvh deyp a lar Dernm a le oldu ayanmaz hma a lar Amn ey ev y abr it teekk itme liden 169 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 59b 1 Dil olmaz bezm-i a a kii ma fr olmadan Feth-i bb olmaz glde alb-i mesrr olmadan Pdih- mlk-i Mra olmaz tez elden bir kii A d-i devlet d- b at bir am sr olmadan lem-i manda a ikrine gh olan

tdiler ikrin udn ud mekr olmadan Nimet-i afal-cemli o bilip kr itdiler Nat-i Mevl bir lisnda henz mekr olmadan 5 Len-tern perdesini yetirdi lar ezel a reti Ms kelme-cilve-i r olmadan

234

acc-i man umre-i ddr ider a Kabe-i bnyd- mre ind acc-i mebrr olmadan 7 ev y ayd- sivdan kll teber lmayan a a vl olma ister al a mehcr olmadan 170 Mstefiln/ Mstefiln 59b 60a 1 Vl- cnn olmad Bre glm neylesn Derdine dermn bulmad vre glm neylesn Yand te-i minetde Ya ld nr- asretde ayflar ald urbetde Bgne glm neylesn syn barine aldm Nefsi kmna aldandm resiz urbetde ald ftde glm neylesn te-i asretle yand Cn u dilden hep uand rrn d and Hep yne glm neylesn 5 Ferydna dd olmad Hicrndan zd olmad Kimseden imdd olmad B-vye glm neylesn

235

Yand nrna fir ati Dd dmna zameti Olmazsa ger inyeti ad-pre glm neylesn Yre itd asret Merhem olmaz mkildir dert lmekdir re bet Hep yre glm neylesn 8 Bulunmad derde dev Bri idem cn fed Esr oldu ey ev y Dil-dre glm neylesn 171 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 60b 1 Eger rif ise cn aber vir l-i Y-snden Ne kmet eyledi ihr beyn itilm-i T-snden Elif-lm-mmin esrrn alp u maz-i urndan Elif-lm-r h-mmle dai nn kf ile sinden Elif ibt ider t alan hep ftdr Veli ef lini syler amu ey asndan a at maz-i urndr urft remzini syler Yz on drt sreni nm virilmidir be sndan 5 Ba p vadet gzle leme ge bu aml dan Bu ev mest-i meddur o dostu o afsndan

236

172 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 60b 1 Yandrp asret oduna cierim bryn iden Nr- a a da layp bu cismimi suzn iden A layp Ya b mili beytl-azndr yerim Ysuf- srrm yetirdim menzilim Ken iden ule-i ems-i cemli bezm-i cna o al Eyleyip albim glistn blblm nln iden Nare-i inn enel-a uyup r- vcd Mav idp nm u ninm kendinde pinhn iden 5 ar idp tevd-i bare yo l le vr iden on deminde getirip bu i lme mihmn iden Gh varl gh yo lu kisvesin lp a Bu fatla ghce ul ghce suln iden 7 R ol l derd-i a a gel ikyet eyleme Vr iken a ev yn derdine dermn iden 173 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 60b 1 Naar-gh- rislt mualldr mcelldan Mnevver-gh- yt mcelldr mualldan 61a adr-i pkide Ram istivs beyn itd Genidir adr- ytn ad-hezr ar-i aldan

237

Cem -i enbiylardan vel terfin irdir Nbvvet tcn geydi a at bezm-i ldan Teayyn bulma a khn-i l-teayynden sebeb sesin Bilindi mahar- t adi-i uds-i Mevldan 5 Ne yazsn o be-dem seni vafnda ey suln alem ciz iken her gh nu - sar- imldan Gd oldu da n maer nebler deyeler nefs Senidir tc- efat virilmi t- Mevldan 7 Vcdu menbai fey -i ilh ayn-i vaditdir Sei far eylemez ev Cenb- a teldan 174 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 61a 1 em-i girdb- elemden ek-i br-mdan a n alb-i mazn- sitemdir am-kisrmdan a n te-i a le yanm yle bir pervneyim ule yanm teim urb- civrmdan a n Dd- hmdan utudu ne felek t ara dek Rub- meskn te-i i lm-i drmdan a n Cmle dnya hep vem-fhy eyler zr u zeber Nara-i radle her n seyf-i rmdan a n 5 arf- efkr eyledim cn- cihndan bilmi ol Eylemem glzra minnet h u zrmdan a n

238

Poa-i minetde yanm l olan bir m Alma hm srr u nzm inkisrmdan a n 7 Cn u dilden ben mubb-i nednm ev y Murta n bendesiyem l-fi rmdan a n 175 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 61b 1 Pdih- mlk-i lem pertev-i nr- ilh Y Raslallh meded seden meded sesin amn eh-svr- lem-i aybel- uybsun ey penh Y abballh meded seden meded sesin amn Nr- vechinden uhra erdi ey l-cerem Bar-i ilmiden muavver oldu n lev u alem Sede atm oldu keml-i cd- isn kerem Y Raslallh meded seden meded sesin amn Bar-i ikmet madeni hem nr- andl-i ud Nr- vechiden virildi cmle fta cil L-maAllh srrdr bu sedeki usn ed Y Raslallh meded seden meded sesin amn Ayn-i vadetdir vcdu vadeti eyler beyn Pertev-i nr-i cemli oldu yerde ayn Muaf- sebul-mendir vcdu b-gmn Y Raslallh meded seden meded sesin amn 5 Hem vezr-i aam dd - ekberdir vel Mur - an -y a atdir mer Omn Al ev y mav it bu yolda ba u cn ile dili Y abballh meded seden meded sesin amn

239

176 Mefln/ Mefln/ Faln 61b 1 Cemli ni bn aldr ey gzel lar n idp mest olup ansn arb- laliden ey em-i azel lar n idp mest olup ansn Bir pr-i mu na olagr bende Tze ayt bulsun ru bedende Mey-ne-i a a devm it sen de N eyle bir ade gl uyansn 62a Viler krsde te aarlar al birbirine urup seerler Hep cenneti aplar aarlar Mey-ne aps niin apansn Dinlemez lar vii sz Ba lamlar m gl-fma zn Mey-ne-i dilde ap kalp gzn Hep vcd reng-i a a boyansn 5 Nik it zn pr-i mu an ekip gun yansn fign Olsun lara o arma an Dertli ev deyp lem inansn

240

177 ARFLARFL-VV Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 62a 1 Ma m- mu addes-i l efendim ey abndr bu Penh- melcei y h grh- ndr bu avf eyler mbrek rav a-i pk-i mcellsn Cnd- ins cin ayr u melik sumndr bu Rasd-i t be ar olmu bins - eyvn Vilyet nemcile tezyn burc- gh- glendir bu Gzine tiy in ubr- fey -i kinden Ziyret-gh- lemdir kabe-i dervndr bu 5 Vcd- kmilnle mnevver an- firdevsi uyr- l-mekniyye a at iyndr bu Medfen-i mu ted olmu yar nr- vilyetle aan beyt-i al secde-gh- ins cndr bu Libs- temiyyetle o unsa yet-i m-kn Sezdr tna anca Cenb- pr-i abndr bu Vilyetde hviyetle temmet burc- eflkdir Avlim srrna mahar mlk-i l-mekndr bu 62b Budur ser-no a-i urn budur ser-eme-i prn Budur ol fti-i vicdn kemlde ulu sulndr bu

241

10

Nari gelmemi gelmez bu mmetde a n zinhr Libs- av ile yekt ub-i a b-i cihndr bu Bar-i imkn- vcdu ferd-i pr-cilsdr ems-i i lm-i a at ncm- sumndr bu Adem arsna urmu a at aymesin yle Nin yo hvviyyetde vallhi b-nindr bu Veretde nice kmil ubr- ak-i pyidir Devm itmektedir bu vri-i mri kmilndr bu Vekl-i post-nindir cenb- ey-i Sad suln Cenb- Rfat elbet umma sye-bndr bu

15

Var ey ev u runa atn afvn iste Elin a iste malbu mua ak bb- isndr bu 178 Mstefiln/ Mstefiln

62a

Bu gn ben bir ehre vardm Ahlsi suln amu Selm virdm selm ald A lar suln amu Hep llerin seyr eyledim Cn u dili mhr eyledim Bie dem urup abr eyledim dp davet her cn amu

242

Davetleri d - avf Leyl Nehr dostu avf Her ileri a a mu f yetleri urn amu Mirc olur esrrlar Esrr olur esmlar 63a a arzusu davlar obetleri brhn amu 5 Ol ehre lys varmad r alar hi grmedi Msya talm itdirir Ahlsi her n amu Ol ehri bilmez hem melek ns cin hem felek Alarda yo se ben dilek Her lleri yeksn amu 7 Ol ehre ev varma a Envr- t bilmek gerek Cn u vcdu mav l are ola ummn amu 179 Filtn/ Filtn 63a 1 Evveli yo dur bilinmez Yaradan h vr iden h ikmet o dur orulmaz Yaradan h vr iden h

243

abbi nru alenderde Devri der a n elinde Yr derd-i l-i dilinde Yaradan h vr iden h Peyk-i dem geldi dnyya Ba dlar cmle eyya Tesb itdiler Mevlya Yaradan h vr iden h al eyled kint cd eyled tebynt 63b Enbiyda mucizt Yaradan h vr iden h 5 erki yo dur b-nar Evfda ayy u adr Kn emrle derdi ta dr Yaradan h vr iden h ems amer devrn ider Semvt seyrn ider Byle deyp cevln ider Yaradan h vr iden h 7 ev ikri ider ev le Ezelden ahd itti a le Se de ikr it gel d le Yaradan h vr iden h

244

180 63b 1 Gel bu a demine gir derynn yemine r a cevherine gel h deyelim y h Secde eyle deme ula bir ulu deme rd yabanda gezme gel h deyelim y h 3 ev le tecellye ir bb- tesellye gir Gel mrid-i liye gel h diyelim y h 181 Mefl/ Mefln/ Mefl/ Mefln 63b 1 Gir mektb-i irfna a dersii o u Ba la z insna a dersini o u Srr a a eriir rh ala arr are bare ular a dersini o u Lednnden bir vara o u al a seb oa akbide af a dersii o u 64a Uyanr a dan z hir olur a yz Dile cndan bu sz a dersini o u 5 Nefsi dmna uyma z tee ya ma Zhd ta vya ba ma a dersini o u Mride imet eyle rz ada syle a r sn gzle a dersini o u 7 ut pendimi ey o ul a a gider budur yol Gel ev ye bend ol a dersini o u

245

182 Mefln/ Mefln/ Faln 64a 1 Cenneti seyrimde cemli grdm h ider andelb ef na ar Sery- cemli anna girdim tr bbller glene ar Her yanna ba dm ba ile bostn Alm iekler hep gl glistn Am bkrlar erfa revn A p gider varr ummna ar tr ular bin ad ile alnr dilberi o ed ile Girilir ol ile cn fed ile Mu m olur ada mihmna ar yfete gelir n Her birisi olur bir yerde mihmn Olurlar her yzden isna yn Kef-i ceml olur isna ar 5 Nedir ey ev y bu medh-i zb Cennetde bulunmaz byle bir b urur lar yle bir ser--p Gezerler erfn seyrna ar

246

183 Filtn/ Filtn/ Filtn 64b 1 lem-i ala irersi l-cerem Gel diyelim her seer va tinde h Fet-i bb eyler saa ol l-kerem Gel diyelim her seer va tinde h arei ummna ergr her eer Seyr-i mirca bulup zge sefer Gel bu belik perdesinden it ger Gel diyelim her seer va tinde h Cm- a oldur a le n it aynayup cigerden a le c it A ula a kelmn g it Gel diyelim her seer va tinde h z a a br a a azm eyle

rci emrini a dan cezm eyle Davet it Mevly hem-dem bezm eyle Gel diyelim her seer va tinde h 5 ev y uyandr nr- vicdn Her cihetde bulup vech-i nrn a le bulagr kmil insn Gel diyelim her seer va tinde h

247

184 ARFLARFL-H Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 64b 1 Ni b ref idp gster tecell vechii Y Rab Cemli ar it uka muhir l mcellya Geir benlik icbndan iir vadet arbndan Girip vadet saryna ereler dr lleye Sei sesi gren anca sei sensi bilen anca Arada kimse yo el-a naar l gel bu manya

65a

Se hm rabbhm amrn ien bildi bu esrr O uyup vechini an iret ld ur ya 5 Yananlar nrna anca olur emie pervne Saa Mecnn olan ba ar m ayri Leylya Gren anca bilen anca seni vafdr el-a Erienler bu manya ulat ulu alya Ayn itdin cemlii yaradp cmle eyy Ba upsu usnie her n drdn al av aya 8 Bu ev ni hdini eridir be- avseyne Fen l beligim mav it oladr srr- ednya

248

185 Filtn/ Filtn/ Filtn 65a 1 Bunda se derdie dermn arars Derdini iinde dermn ara rfan ba esine girdise eger iekler iinde reyn ara amudan s ol tevdi gzle Ps eyle dmenin mridi izle M-siv kaydndan oyun hem tezle Tecerrd iinde sbn ara Blbl gibi ara dim gl are iinde ummn ara 4 ev yandr pervnei nrna Taamlden ber olsun zra b- irci gelsn srra Bu esrr iinde meydn ara 186 Filtn/ Filtn/ Filtn 65a 65b 1 Ne eylersi fen ba na nln Yr cn blbl dost ellerine Nice urbet nice bu zr- giryn Yr cn blbl dost ellerine itdise aber bd- abdan adm-i yre v f indan Seher eyle bu glzr- fendan Yr cn blbl dost ellerine

249

Yr vadet ba na eyle nln O glzr- be y eyle seyrn Minet gllerle eyle seyrn Yr cn blbl dost ellerine afsna o glzr esr ol O glzr gllerine emr ol Varp ol ba - vadetde mr ol Yr cn blbl dost ellerine 5 uru av asn terk it burn Tedrikin a rla var oran A dr yolu ili oran Yr cn blbl dost ellerine Bu ba - b-vefya mil olma Ki se saa ba uben il olma Ki aldanma gle hi sil olma Yr cn blbl dost ellerine 7 Yr ev vil-i yre azm it Sery- vulat- yr ile bezm it Vcduda a at li cezm it Yr cn blbl dost ellerine 187 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 65b 66a 1 Gel gel bu yolda cn fed eyle Bu ayvn- vcdundan geip azm-i ud eyle Ml ol o Mevln tecellle viline Ergr lem-i ala seden cd eyle

250

Girip bezm-i erenlere alda ba u cn vir dip urbn cn ayt- cvidna ir Bu urbiyyet ma mdr bulagr kendie bir yere Bu i lm-i mu addesden her erva nid eyle O uyup ders-i Mevldan bu lt ire ey dd Erip esrr- dd a iderler sei de tad uyd- m-sivdan ge eresi ala ta Dernu a le oldur bu dem nydan ad eyle 4 avf it kabe-i dilde dil-r-y ad atle Alagr fey -i isn lefetle sadetle Olursu srra rif bu ev ye muabbetle Budur kmiller namz hemn urma ed eyle 188 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln Mefln/ 66a 1 enler bir ade a arbn bezm-i evvelde Olurlar v f- esrr gelirler buda mestne alanlar bar-i irfna bulurlar drr-i meknnu Vcdu mav idp vl olurlar ulu sbne Atar varl libsn giyer a varl n a Ular t tna girer meydn- irfna a at emsini nru ul eyler vcdundan Gecesi gndz birdir ba lmaz ada bir na 5 ip vadet arbn gelir bu lem-i mlke Beya u rayp srr alr anda ar ne dan

251

Geh vadet geh keret elini eyleyp seyrn Uurur mur - srrn yine gelir iyna 7 Ninn b-nin etse aceb mi ev y miskn Bra p cmle evrn varr bar-i b-nina 189 Mstefiln/ Mstefiln 66b 1 Vahdeti rz alr Envr- ikrullh ile sm-i msemm alr kr- ikrullh ile Dr- a da Manr olur kir-i hem mekr olur Hep vrne mamr olur Mimr- ikrullh ile lmezden evvel lnr Men-araf srr bilinr a olup a da sylenr Tekrr- ikrullh ile Teayynden eer almaz Fn olur nefsin bilmez Cz kll idrk olmaz Esrr- ikrullh ile 5 Lht- lemi geer aybel- uyb srrn aar Mlk-i adem t- nr Ebr-i ikrullh ile

252

ev nr- kevne gelir Far - cem anda bilr Cemul-cem bunda grr Evr- ikrulh ile 190

66b

a bulalm rifncasna Emrin utalm Mslimncasna

67a

eye varalm Yzn grelim Tevd srelim Dervncasna im olalm im olalm Nefsi ralm ahramncasna A a uyalm a bulalm Cn virelim ncasna 5 ev ev le a ol a le Ourup d le Kmilncasna

253

191 Mefln/ Mefln/ Faln 67a 1 Gel gl kerem l olma mestne Serser olursu pzr- a da Bir atre n iden olur dvne Sneler k ider ddr- a da Esr olur h u vh- dil-dre Blbl olur glistnda glzra Vl olma iin nigh- yre Dem-be-dem gezinir nar- a da Cndan fri olur cnn yolunda Sne-szn ider dostu yolunda Yri ismin tekrr ider dilinde bit olur alr i rr- a da 67b 4 ev y bir derde oldu giriftr Bu pzr- a a u rad nr aplad erfn cmle a yr Ann bekliyor hnkr- a da 192 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 67b 1 Dev-y derd-i u - vrn gelsn bu meydne a at ellerin bir bir oran gelsn bu meydne Ban op idp yle muabbet bezm-i u da Ki cevgn- a atle uran gelsn bu meydne utup nefsin idp urbn bu meydn- a atde Bel-y t - boyuna sren gelsn bu meydne

254

Cef urtlarna Eyyb olup hicrn yata nda Dimeyip derdle bir h uran gelsn bu meydne 5 ul olsun Ysuf- s atlsn snini n Bu gn Ya b- Kenn gren gelsn bu meydne p Ferhd- ve ursun gl a le cna Ki varl 7 a larn bir bir ran gelsn bu meydne

Nedir ey ev y derdi deyp oranlara syle Vcdu t - minetle dilen gelsn bu meydne 193 Mefln /Mefln

67b

Be -y devlete slik Olanlar gelsn bu meydne Tkenmez ervete mlik Olanlar gelsn bu meydne Feny b iye virsn ayt- cvide irsn af-y dimi bulsun Bulan gelsn bu meydne

68a

L-mekn ellerii Grmegi arzu ide arb- h ile vcdu Dilen gelsn bu meydne Nefsie uyma ey gzm A gz dile szm V f olsun a a zm Duyan gelsn bu meydne

255

Teslm olsun bir mride a sren a al-ya n Mridile ara d n Bulan gelsn bu meydne

Mriddir a a ergren Mriddir nefsi dirgren Her eyda a gren Bilen gelsn bu meydne 194 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln

68a

Ezel asmsna virdm boyun bu mev ii a da Hemn bir h deyp geldim gzm adm bu eyvna Ba ndm a u oluma grnmez ayri dil-dre Enel-a naras maz ey zhid bu keyvne Erenlerden seba aldm girdim cnm virdm R -y seyf-i brhm yatrd beni urbna Ap gerdnm teslm olup ol dem dil-rya Kesen de ben kesilen de gz a ba bu seyrna

uhr itd Cebrlem elinde o gelip ngh Blend vzle tekbr idp urdu o meydne Bu varl urbn kesdim o vd-i mu addesde

Yanp em-i cemline oplanp mil-i pervne Grnp vadet-i mula eridim be- avseyne Srp refref atn atn gitdim o ednya ne

256

68b

alp dery-y tevde vil-i drlerin derdim R ldm dil-ry girp meydn- irfna Yine geldim bu i lme r oldum dil-rdan Mub dr szm cmle oras kavl-i urna 10 Gel ey ev bu afletde geirme mr zinhr z eylegil teslm varp bir kmil insna 195 Mefln/ Mefln/ Faln

68b

Virdi Hvallh olursam glde Virdi ara olur her dim gnde llerde hmlar gl olurlar Melekler dem-dem gl olurlar Mermm gl deildir Hvallh Ademdir hem demem ardr Allh Derd-i sevd devr-i hm olur Allh Ehl-i diller kim grrler mlke mide

Melekdir al ol dil-rda Elimde valm dilimde hem seddre

ev dim her l eyle duda ukm-i adli grenler mukem-i adilde

257

196 68b UBLPR- ABNUBL-R FN A RET PR- ABN-I VEL UDD SE SNTIDIR S RRUH EFEND M Z SNTIDIR Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn/ Faln 68b 1 Ey muibb b af gel abn- Velye Ey mabb- af gel abn- Velye Cmle al mirt o dur bir kemlt Hep vcdu lt gel abn- Velye 69a Her kim intisb ider a rhna o ru gider a ati seyrn ider gel abn- Velye ar at esrrn a at evrn Al cevheri ddn gel abn- Velye 5 Bu grnen a yz uyar srrda z Diler ise bu sz gel abn- Velye fil olma ek h bulagr dilde mh Cmle sulnlar h gel aban- velye 7 Gel ey kemter ev y olma u urdan cd ster ise reh-nm gel abn- Velye 197 69a 1 Var derdii yr eyle dermna eriince t mirt eyle brhna eriince Terk it a yre ba ma her bir erreye a ma Gel atrei mav eyle ummna eriince

258

Hep grd a yz ndna virme sz L-mekn grrs seyrna eriince Seden saa ba as zi a a ya as Srr ze l olur mihmna eriince 5 69b ut ev ini elinden al fey ii dilinden Ala eriirsi insna eriince 198 MED ERF MED- ERF Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 69b 1 Vcdum lereler aplar nedn ismi yd olsa Bu deli eylemez ter semdan uleler ya sa Gzlerime almazem billhi bu dny ser-te-ser yansa Synmez te-i hicrn btn dery baa a sa n gelmez d-emim rz u eb anl bk etse Amn Y Rab nedir bu l muarrem geldi mi yo sa Ne kmetdir bu gn tee dd amu lem aralar p idp oldu mkedder n ben-dem Bu dny hep vem-fh giyindi r a-i mtem alupdur by- ayretde acib zge bir lim n gelmez d-emim rz u eb anl bk etse Amn Y Rab nedir bu l muarrem geldi mi yo sa 5 Lere-dr oldu y ld beyt-i mamr- felek Allh Allh narasn urd semdan her melek Kerbel i lmi geydi ser- dbdan yelek Cn u dilden a lama a d ile mmin gerek

259

n gelmez d-emim rz u eb anl bk etse Amn Y Rab nedir bu l muarrem geldi mi yo sa 70a Bu gn dre-i lem grr opolu semdir Bu gn ervh- aln aralar giydigi demdir Cnd- ehl-i mn ulbi uznile amdr Bu gn derd ehline y h a lama ilemek emdir n gelmez d-emim rz u eb anl bk etse Amn Y Rab nedir bu l muarrem geldi mi yo sa Nice yd o maluma be hey meln Yezd ndn orulmaz m bu l senden yr kfir yr Mervn Saa kfir desem azdr seni Mervn seni eyn Bulunmaz nev-i insnda seni bu itdii aln 10 n gelmez d-emim rz u eb anl bk etse Amn Y Rab nedir bu l muarrem geldi mi yo sa al olmaz seni cn u r- peyk-i aldan Ne mmkndr al olma l-fi r- h- Mevldan aer itmez misi bir kez Cenb- vech-i ehrdan Saa am oldu hep mmet durulmaz hi bu davdan n gelmez d emim rz u eb anl bk etse Aman Y Rab nedir bu l muarrem geldi mi yo sa Btn gn a lasam ev bu hicrna devdr hep Gz ya dkldke dernua devdr hep Da layp ca u cigerler h u vha sezdr hep Do unma ara-i kbrya almasn m-cerdr hep

260

14

n gelmez d emim rz u eb anl bk etse Aman Y Rab nedir bu l muarrem geldi mi yo sa 199 Mef l/ Mef ln /Mef l/ Mef ln

70b

ut emrini Mevln tevde gel tevde Et ikrini sbn tevde gel tevde ster ise vili grmek iin cemli Budur ikri ef li tevde gel tevde lar seyrn dertlileri dermn Esmlar suln tevde gel tevde Gel sen de gir meydne ba oy cevgne Ulars Ramna tevde gel tevde

Budur a fermn mminleri isn lar mn tevde gel tevde Drt kitb cevheri lar rehberi Budur a keveri tevde gel tevde

Bilmek iin esrr girmek iin ddr Bu ev ni ekr tevde gel tevde 200 Mef ln/ Mef ln

71a

Ald a aps Uyan y h seerlerde Girdi erenler amusu Uyan y h seerlerde

261

af eyle srp erkn degr albii seyrn Olursu vl- sbn Uyan y h seerlerde Seerde ondu blbler Seerde ad o gller Seerlerde ikr ider diller Uyan y h seerlerde Seerlerde gzlerii a degr derdie ilc Seerdir dervie mirc Uyan y h seerlerde 5 Cmle erv uyan dr Reng-i a a boyan dr Her biri a a yan dr Uyan y h seerlerde Seerde uyumaz Eger ise d Uyan sen de albi yan Uyan y h seerlerde 7 Gel ey ev sen de uyan Uyanp Allha ayan Bulur a uyumayan Uyan y h seerlerde

262

201 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 71a 1 Vcdu ar-i aamdr muall Y Raslallh Ceml-i sret-i akdan mcell Y Rasallh 71b Seni syededir elbet amu eyn idrki Liv-i rfati inn-fetan Y Raslallh Seni adrdr ardan mrr a Teln Beyn eyled Kurnda istiv Y Raslallh Cenb- devleti cmi olupdur cmle esmy Muaf-i usnide olmu hveyd Y Raslallh 5 Bir edn bende kim ey h beni lufula d eyle apda pr- ur kemter ev y Y Raslallh Vcdu mye-i mlk-i a at Y Raslallh Cemli pertev-i nr- hviyet Y Raslallh Cemliden ul itd amu eyya Fey ullh Ki sensi lem-i mlke hidyet Y Raslallh alr idi adem ire amu ecrm- kevniyyt Seni syededir cmle bu znet Ya Raslallh Seni nrula ba oldu vcd- deme lat Virildi nr- tdan meziyet Y Raslallh 10 efat eyler iken ara-i kbrda ey suln Bu ev bendei eyle inyet Y Raslallh

263

202 Mefl/ Mefln/ Mefl/ Mefln 71b 1 Tevdii bizlere isn eyle Y lh ikrile albimizi dn eyle Y lh oyma bizi urbete fir la minetde Vilile cennetde andn eyle Y lh Mrid dmeni utup tevdi ele alp M-sivy bra p glen eyle Y lh Varl a n oparp aflet cb oyup

albimizi uyarp irfn eyle Y lh 72a 5 Akla olam kendimde a bulam Her n senile olan ummn eyle Y lh A ile dirgrp her grdgm bir grp L-mekna irgrp suln eyle Y lh 7 A vir ev yya irgrp Muafya amber it mura ya isn eyle Y lh 203 Mefl/ Mefln 72a 1 a artar Sulna iriince Vcdun a a ya ar Sbna iriince

264

lar vildedir hd-i cemldidir zge bir avldedir rfna iriince 3 ev cemle ba ar zn a a ya ar atreler bare a ar Ummna iriince 204 Filn Filtn/ Filtn/ Filn 72a 1 Gl ne yatrs bu bar-i amda Varp iriegr kalb-i gha d le imet it hem de-be-demde R olup bekle bir nm nigha Nr- a a Ya up ema-i dili Ruu aflansn tsn blbli Grnsn gzie l-mekn ili y vir ey gzm kalbide mha 72b 3 Bd- sab gibi beret eyle Avlimi bir bir kyet eyle Bb- isndan inyet eyle Bu ev y geldi sen pdiha 205 Mefln/ Mefln/ Faln 72b 1 Gel ey mmin arde a aalm a bizleri ad Kurn iinde ikr idelim gnhlar yuyalm ulsa olalm ivn iinde

265

kirleri ikri semya ar Felekler ra s idp semya al ar Yldzlar nru ikr ile yanar ule virir dner devrn iinde Gl mektebide ikrii o u M-siv efkrn bir arafa o Uyansn vcdu ikrle amu Blblleri tsn glen iinde 4 Gnh derys addini am lib olup nefis bizleri ya m Aceb bulunur mu yolunu am Bu ev y gibi insn iinde 206 ARFL- Y ARFLMefln/ Mefln/ Faln 72b 1 ayt- albile olanlar iy Deimez glne bet-i mamr net-i a le olanlar bin Bir pula almazlar in-i fa fr 73a Vcdunda a bilip bulanlar Bu a le mest-i mdm olanlar Enel-a narasn cnda uyanlar Far eylemez olur drda Manr rifi myesi ezelden gelmi a Tel an yaratm sevmi Keml-i usnini rife virmi Ezelden imiler b- engr

266

A a uyup a

a z ba la

ip a meyin urmayp a la A zi ile ba r da la Bulunsun albide ev ni nr 207 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 73a 1 an- lht- feny seyrn idendir er kei Genc-i i lm-i be y cevln idendir er kei Ol sery- l-maallha bap bir kez adem Bu hdla aresn ummn idendir er kei Refref-i a le avseynden ger eyledigi Cebril-i fikrini nln idendir er kei Srr- ev-ednda nefsin mav ifn eyleyip Bar-i vadetde vcdun pnhn idendir er kei 5 Per urup aybel- uyba zge lt kesb idp Manar-i menirtasn Mennn idendir er kei Varp i lm-i amya ninn b-nin itd Am ender amsn b-n idendir er kei Gelip ol kenz-i afdan mud ismine rkiben Teayyn gh l-teayyn her n idendir er kei uhr- nr- kevneye bu al a a ekmekdir Bu davete vcdn brhn idendir er kei 73b ub-i lem av-i aam ey-i Muaf hreti h olup mlk-i ademe dvn idendir er kei

267

10

Teeddb eyle ey ev u r- a reti prde atn afvn yed isn idendir er kei 208 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln

73a

Muabbet bezm-i u gl glistn eyled Visl-i yr ile tenh ba bostn eyled Hm-y liim bad adem ol bezm-i u a And e-al avtin azm-i meydn eyled olanp ule-i usni avf itd dil-ry Yanp ol em -i dil-dre sne-szn eyled Girip ol ara-i a a a np seyf-i merdn Srp at gezdi hna yle cevln eyled

T - mjgnn ekip uk itd ru-mr Drd balarn bir bir cmle al an eyled Oa eyled l imm- dest-i a yre Ki b-hemt vcdunu anda pinhn eyled

ayt- cvidnndan virip bir atre ev ye at it deyp emre byle fermn eyled 209 Mefln/ Mefln/ Faln

73b

aber virdm saa ahd m Bunca ey nal meydna geldi oa fikr it gzm cilve-i a Nice bu mmkint ayna geldi

268

Ezel bn idi cie-i Ramn lmullhda idi allemel-esm fatn ld tda pinhn Hep esm-i usn ummna geldi 74a Ummnda cem oldu esm-i uns Her biri birine - eyd tnda virildi cilve-i sevd o itd muabbet bir na geldi lim-i ismi bildi bu muammy Semya bildirdi ibu many Allh ismi fa l itd davy Teayyn bula a fermna geldi 5 Nr- Muammed eyled uhr Teayyn bulma a virildi destr Cmle esmlarla olundu cumhr Kn emr-i tb yna geldi Temevvc eyled dery-y am hir oldu esmlardan msemm Nr- Amed hir oldu ibtid kmet andlinde merdna geldi Muhir esm oldu hep o ey Mirt oldu her erva msemm Nr- Mevl her biribirne hveyd andldeki nra in geldi

269

Tem itdiler nr- andli Anda far olundu nebiyy vel Duydular ad-y ikr-i telli lar bu yzden mestne geldi 74a ret-i demde ald ap Cennet-i vadetde virildi apu Cem oldu demde her ervh amu Mahar-i mcell insna geldi 10 74b A ucundan atd dem cenneti abbeye degidi buld lfeti af ile geydi l lati an itd bilmeyen iyna geldi Ceb itd teayyn ald vadetden N itd bir atre cm- keretden O udu many bar-i ikmetden p o derydan drdne geldi hir oldu erv ahr-i demden Geldiler meydne cilve-i demden Aldlar nabin ol cm--cemden Cmlesi u ur- Ramna geldi Bunda a olundu hep ahd m Kimlere kef oldu bu vech-i mula ftndan t grnd el-a ftnda tn beyna geldi

270

tn ar itd hep ftna Elest bi Rabbikm beyyintna ftdr bel diyen tna Birligin vafn brhna geldi 15 Birlik lisnndan elest didi Keret ile bel i rrn vird Yaradp eyy kemle irdi Her biri bu yzden cihna geldi Her biri bu yzden aldlar nab Kimi dertli oldu kimisi abb Kimini derdi oyu kimisi abb Kimi blbl gibi nlna geldi 17 ev y olmudur hep mahar-i t tnda fndir cmle mmkint Cemline ld insn- mirt Cemlin grmege seyrna geldi 210 Mefln/ Mefln/ Faln 75a 1 ol cm- arb ien lar Geml-i Mevlya pervne oldu ol te-i a a yanan d lar Ya ma idp a ln dvne oldu Ezelden oldular a le eyd Virildi anlara bu a - sevd Sylenen dillerde l o dav Her biri bir yzde efsne oldu

271

Kimi Leyl oldu kimisi Mecnn Kimi rn olmu Ferhd- mevzn Kimi derd-i oyu cigeri pr-n ip a meyin mestne oldu Bu a arbn imeyen bilmez Bu bir muammdr tarfe gelmez alem yazmaz bunu kitba girmez lar beyninde pinhne oldu 5 Bu bir emnetdir ondu meydna Ar oldu eyya hem ins cna Boyun vird ol dem emr u fermna ev bu inyet insna oldu 211 Mefln/ Mefln/ Faln 75a 1 Dem-be-dem yr ile hem-yr olanlar ip a meyin mestne geldi lfn teline berdr olanlar Manr olup dr- meydna geldi Varl ndan geip a a ulap Srp a atn a a yanap ema-i ceml-i dolap Ya p vcdunu pervne geldi 75b ar oldu tevd-i arf- lhta Ulad a reti srr- mebhte ard cebe-i t- bhte Mav idp areyi ummna geldi

272

Cnnda cn idi hep cmle ey Birligle a olupdu eyd Yaradp eyy oldu hveyd Degiip retin insna geldi 5 Ne kmet gsterdi ol kerem-kn ev birligle dnd cihn Mirt itd cemline insn Keml-i usnini seyrna geldi 212 Mefln/ Mefln/ Faln 75b 1 Dil-tene olal bir dil-rubya Ddelerim iki ana dd Giriftr olal a - Leylya Mecnn- dil a lar bana dd Hicrn eyled dnyy arb utuldu ulmetde ald fitb A la c itd aynad girdb Yedi dery gzm yana dd 3 Gitdike o ald bu br- minet Gnh itd mrm virmedi rat Derd ucundan ekdi o zamet Bu ev ni mezr ana dd 213 Mstefiltn /Mstefiltn 75b 76a 1 Bu eb vile efendim geldi Ba p cemle efendim geldi

273

Derdime dermn yara Lo mn Cnma cnn efendim geldi A yr bir yana oldum in Bu gece tenh efendim geldi Ddra ba dm cismimi ya dm A a bra dm efendim geldi 5 Dilde destnm cnda cnnm Tende pinhnm efendim geldi Pyine ddm a na bidim Vala iridim efendim geldi Didim ey sulnm didi a a yan Didim el-amn efendim geldi l beni vala ly Sznde d efendim geldi 76b 9 Ey ev yan derde ayan 214 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 76b 1 ne-i albimde c a tecell eyled Her nere ba dm ise cmle enel-a syledi Varl m ya ma olup fet oldu vadet elleri Mur - srrm ayb-i mula lemini boylad

Ey derd-i oyu efendim geldi

274

rip vulat saryna yetirdim kendimi fil-l Fen ender fen buldum eyledim limi hem-l Be i lmine geldim adm oldum be sle Be -y izz isn mur - rhm oylad 3 Gelip bu nr- ekvna tem eyledim al Btn vadet hmsdr grrm cmleden a Yr ev nihn eyle bu esrr- t- a en vadet arbn hep bu li neyledi 215 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 76b 1 L-ma allh srrn suln abn- vel eme vechi gevher-i brhn abn- vel L-mekn- b-nin rhn hem rehberi Bar-i lhta bek ummn abn- vel Leva-i dilde mcell nr- ird bu gn Mekteb-i kenz-i marif irfn abn- vel lem-i uds-i a kat rhn seyrn-gehi Ar fer-i krsni seyrn abn- vel 5 Menba- nr- hviyyet mazen-i esrr h Melce-i erbb- a cn abn- vel 77a Mehed-i nr- vilyet medh-i a dr bil-ya n Bar-i imkn- vcdu devrn abn- vel 7 ev y vadet-nin ba ma hir kerete Evliy-i kemlik insn abn- vel

275

216 Mefln/ Mefln/ Faln 77a 1 Bu a hna olal esr Fermn itd yerim zindn eyled A lm am ire olal esr Yakp telere hicrn eyled Dil derdine dermn buldu ir Vcdumda derdi olal hir Dertliler iinde olmam mhir Derd-i a a Ya up biryn eyled Nedir tema nedir bu sevd A ucundan oldum eyd Mecnn itd beni bir a- Leyl Bamda ular mihmn eyled Mkildir ekilmez bu a yay Far eylemez herkes bu isli pyi arb oldu gitdi gl sery Ya p y p beni arb eyled 5 ev asretile dim yan Gzlerimi ya ana boyan arb- a la dim yan Virip derdime baa isn eyle

276

217 Mefln/ Mefln/ Faln 77a 77b 1 rimek iin erh-i visle R- a ider c- uru Bir ade n idp olu piyle nn seyr-ider l-mekn uu utulup ar da dest-i kermet sn olur a dan cebe-i kermet Prler ydigr olmudur himmet Seyr eyle dervde zev -i cnb 3 ev vicdnnda ba arsa slik Olur l-mekn anna mlik Grmekde dim klli eyin hlik Eyle bu kelm- g- mengu 218 Mefln/ Mefln/ Faln 77b 1 Ne-i a ural cn Cnn elinden cna o undu ule-i cemli o du vicdna Ya d beni nmna o undu Szlyor yaralar asret da ndan Al anlar a yor ciger ya ndan Yidrgi d-y cevri ba ndan Urd ciger cma ana o undu an iiyordu u yerine cm-be-cm Virmedi glme srr-i fercm Virilmez bu derde tm-i encm Ecel peymnesi kna do undu

277

Cna d oldu asreti odu ne-i kalbime nine oydu Muabbet ba n glleri oldu Blblleri nlna o undu 5 78a Bu a a olal ens-i hem-dem Ad yaraya urulmaz merhem A lad lime hep ben-dem Ar u sem far a dne o undu Hicrn- asretle yand d-cihn zl gmlek geydi cism-i sumn Taamml itmege almad imkn h odu sumna o undu 7 an ile yazaym ar u limi unkrma ar ideyim limi ev asretile pr-mellimi Ram eyled o sulna o undu 219 Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln/ Mefln 78a 1 Beni cndan uandrd cefdan yr uanmaz m Felekler yand hdan murdm emi yanmaz m Ap bam dkp yam dem-dem eylesem giryn Bu Szn ire hm uyup yrim inanmaz m Srr eyledim teslm bu celld- ferdna frsem anm ara elekler hep boyanmz m ubr- batm tahr iin bu heft-i deryy Dknsem bama bir bir ara batm y anmaz m

278

urup meydn- u da dern eylesem feryd Ki burc- liim y h o feryttan uynmaz m utudurdu gh- f- dernum te-i yle Btn dny vem-fh ki badan aa yanmaz m

utup snem bel yrnna durdum ad atle Demesnler bu hicrna aceb ev dayanmaz m 220 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

78a

are ender arede ummn olan alar bizi Mecmaul-n bar-yi pyn olan alar bizi

78b

reta dav-y irfn eyleyenler alamaz ne-i vadetde t mihmn olan alar bizi Srr- ta marem-i esrr olan gelsn bize ti tda mav idp b-cn olan alar bizi Hem sadya lib olma blbln nln- ve Glde blbl rav ada rabbn olan alar bizi 5 Ek-i emimle bu gn meydne geldim der isen Flk-i cd-i N ile ufn olan alar bizi 6 ev y anma bu yolda ehl-i a sensin hemn Ar-i a a a dikip insn olan alar bizi

279

221 Filtn/ Filn 78b 1 llere cn virir Erenleri alveti Dirilere n virir Erenleri alveti meftn ider li Mecnn ider ab mevzn ider Erenleri alveti Cn el seyrn ider Srr irfn ider Vl- sbn ider Erenleri alveti Va tii ekr ider Dertliye tmr ider Yr ile hem-yr ider Erenleri alveti 5 79b 5 Va t-i seer cilvesi Ne o olur girmesi a ati alvesi Erenleri alveti d le girenlere f-i dil olanlara afdr erenlere Erenleri alveti

280

Gel ev y cnn Teslm it sulna Ararsan dermn Erenleri alveti 222 Filtn/ Filn

79a

Bei ya d yandrd Yeter ey cn blbl ev den uandrd Yeter ey cn blbl Ya d beni minetde Bra d hem urbetde Rat almad tende Yeter ey cn blbl Minet kemendin a nd Nr- szna atdn Mkil derde bra d Yeter ey cn blbl n drd kerete asret aldm vadete R oldum hicrete Yeter ey cn blbl

5 79b

A a d ey ev y A itme heb imden ora el-ved Yeter ey cn blbl

281

adm o ru rhm Alma benim hm Ya d bu brhmi Yeter ey cn blbl 223 Mefln/ Mefln 79b 1 Dertliyim dermna geldim Amn Y Rabbi Y Rabbi astaym Lo mna geldim Meded Y Rabbi Y Rabb Hep mrm heb itdim aflet ile fen itdim Bildim ki o a itdim Amn Y Rabbi Y Rabb yn barine aldm Elim bo ayretde aldm Seni affr bilip geldim Amn Y Rabbi Y Rabbi Hep u r- enbiyda Rsvy itme beni ada U radm bir mkil derde Amn Y Rabbi Y Rabbi 5 Cibie ekitirme retimi degidirme Kfirlere ardrma Amn Y Rabbi Y Rabbi

282

Yzm arasna ba ma Cehennem nrna ya ma 80a Boynuma lleler a ma Amn Y Rabbi Y Rabbi abbi urmeti Y a Beni l afvine ely Ki sensin dir-i mula Amn Y Rabbi Y Rabbi a amlii mav it A l luf-I isn it brhm ul afv it Amn Y Rabbi Y Rabbi 9 adr ullar li Adr Rabbimin n ev ulu ister a Amn Y Rabbi YRabbi 224 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn 80a Yandrp a a vcdu a rr ol yre ny ltift irmez nn bir nefes a yre ny Her nefesde ay rp esrr- a nu ider M-siv na n bra m u ram esrra ny Virdigi dem ald dem demdirir demlendirir Nice Manur bu demden u radr berdra ny o enel-a sylemi gemi ma m- vadete aresn mav eylemi girmi ulu ebra ny

283

Bir almetdir vcdu kinata bilseler Srr pk-i Muafy ekdirir fkra ny Gh cemi ayretle terk-i ady t ider Gh far fir atle cn atar envra ny

ev y bilmek dilerse bu keml-i ny sen ntisb etmi ezelden ol an settra ny 225 Filtn/ Filn

80b

a a pervz iderler alvet dervleri Srr hem zr iderler alvet dervleri alvetlerde ururlar Ders-i a dan o urlar t- a bulurlar alvet dervleri kilikden geerler Vadet meyin ierler Dost eline derler alvet dervleri Sleymna mr olur srfle r olurlar Her biri Manr olur alvet dervleri

284

Dim ekr iderler arf-i efkr iderler Dilde tekrr iderler alvet dervleri rif olur edns Ednsdr als lar intihs alvet dervleri

Seerlerde al arlar ev ikre atarlar Blbl olup terler alvet dervleri 226 Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

81a

R- alya heme sitndr mdrini Ncm- marifet-bae sumndr mdrini Muaa evresi ehl-i fen ve ehl-i kmetdir Mu arrerdir bu l zre o zamndr mdrini Fen fa r ile her dem ahl iftir eyler Sll-i sret-i ala rh- revdr mdrini Acib vdi-i ibret-nmdr ehl-i lta L-ceram un- udya bir nindr mdrini

Nice ems amer gelmi o vdde arr etmi Nicesi ner-i fey etmi syebndr mdrini

285

Mecma- cnd-i erv- inyetdir bhesiz arn a rete ekmi krubndr mdrini 7 Varan u teh almaz varr malbuna elbet ev y cet-rev drl-emndr mdrini 227 Mefln/ Mefln/ Faln 81a 1 Udu afesiden glm uu Vard l-meknda arya ondu Seyr eyle esmda olan cnb Mahar-i msemm esmya ondu Efl evfn ya maya vird L-mekna gitdi tna irdi Perde-i izzetden ieri girdi be- avseyn yud ednya ondu ltift itmedi ba - r vna Ba d cennetde ri lmna Vl oldu gitdi ulu yezdna lib u ur- Mevlya ondu Teayynden gedi l-teayyne Pervne-ve yand ceml nruna 81b Lhtda u rad tevd arfna Menzil-i lem-i amya ondu 5 Adem ummnna ar oldu gitdi R yye mer yye line yetdi Cemul-cem far - nde bitdi Geldi bu ev ye b-vye ond

286

228 Mefln/ Mefln/ Faln 81b Seyr eyle cile-i srr- ezeli Muabbet cmn cemlerden ald Esm msemmn olmu gzeli By- muabbeti emlerden ald Am derysna urdu her esm Her biri tnda a le eyd Teayyn bulma a oldu in Bu ilm-i kmeti demlerden ald Nr- Muammed nrun al nr Unur-i bey ya vird destr Kn emrle ey eyled uhr Bu ayn-i vadeti yemlerden ald Cem oldu da erv mili zenbr Elest b eyled uhr Lisn- kmetle virildi destr Bel i rrn kimlerden ald 5 Lisn- vadetle elest didi Keret ile bel i rrn vird Yaradp eyy kemle irdi Mcell mirt bizlerden ald Eyda eyleyip kendine naar un- tesrine eyleyip eer Her birin bir isme eyleyip mahar Birlige brhn anlardan ald

287

82a

Seyr eyle ev y udret-i a Gregr nefside an at-i a Syleme ndna kmet-i a Bilen bu esrr cnlardan ald 229 MFREDT Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

82a

Her yaa ba vech-i a hirdirir Sen saa ba sende a bhirdirir Sen seni anma a n bgnesin Sen seni terk it gresn ynesin usnini erf nrunda cel nna ly drr dinse Al ra yallh anh ev fey inden d-lem mbli h- i lm-i be dr pr-i abn- vel uddise-sirruh

Sen saa ba iste sen de terkibi Sen seni bulma dilersen ar dilden ayriyi Sen murd etse bu yolda t- a bulma a murd eyler dai kendin saa buldurma

82b

A gz penceresin ba hemn a dan yaa Yr-i r her nefesde dim a olsun saa Keret ire vadeti lyi-i hengm o rmek iin vadete ur kendie temrenli o

288

Syleyen oldur amu dillerde syleyen dai A ula dile pendim bunda al bhe yo 10 Atlan r-i a y anma a yrden a n Seni senden mav iin a dan gelir ala hemn Cn telm iderse celld- a a ey gzm phesiz a bulursu dile cndan bu szm Sz seni anma a n senden gelen yo b-gmn Gz seni anma a n senden gren oldu cnn ek eli ayd-i svdan ll-i ayldir al yo Hep grnen a yzdr dile ey derd-i oyu h- a a ol esr vir ba urbn amn Gsterir her erreden gr eme-vechllh saa 83a 15 arb-i h ile vcdu era era idegr oy alsn mekn ellerini penceresi ikrile eyle mnevver cn tbn dili Dest-gr olsun bu yolda pr-i abn- vel uddise sirruh Terk-i dny terk-i u b l hemn Terk-i terkde bul af cn cn Vech-i dildre den pervnedir Derd-i yre d olan dvnedir

289

ekdigi dim bel sevdsdr imdi an itme gzm l bel sevdsdr 20 am yk sermye oldu na rz- ezel Nice an uar bu ak ucundan ey gzm

A - irn ile deldi anma Ferhd a lar A - cnn ile urdu snesine a lar A durur rehber bu yolda a derd-i oyu derdine a dan ayri al re yo 83b Geip far leminden ayn-i cem ol Ki kendi kendie dermn- em ol Uyup bu ev ye dim hem-dem ol Mav idp errei tbn ola a 25 Muammedden grd al - lem Aad vafn beyn itd gerek yle gerek byle Ayndr ta anca rabb-afa rabbl-fela oa ba ey gzm grdgdr vallhi a Nr- tdr cmle ey nr- tdr nr- t Nr- tdan fey alupdur cmle efl ft Gmnsz l-mekn mur - olupdur cmle ey uhrta naar eyle l-meknda olur peyd

290

29

G- o it dile nu um sz budur budur kelm A gz ba ibretne cmle a dr ves-selm Temett temm bi avnillh El-melikil- allm 230 MER MER YYE Filtn/ Filtn/ Filtn/ Filn

84a

Slik-i rh- udya avu bir brhn idi - d olan derdine Lo mn idi lib-i vulat idi merd-I udya yr idi Virmi i rr ezelden - yezdn idi o zamn a yoluda ikre itd ayreti

Cebe-i a - ilhden vel ayrn idi Her seer va tinde h itdike ol merd-i ar A ile olmu z kim ny gibi nln idi 5 ne-i albide na olmu dvn- evliy h didike te-i a dan dil-i szn idi al a-i ikre virirdi neeyi leyl nehr Bezm-i ehl-i a da o ru merd-i bir meydn 7 h ne re gitdi elden byle bir - idb ev y atm it kelm kmil-i insn idi Temettl-kitbd-dvn ceman Yekn

291

84a

280 Bi amdillhi tel ad atemt tarri hd-dvnl- msemm

ketebeh es-seyyid Muammed Rid ibn-i Muafa ibn-i Omnil-marf baden de aferallh leh velevd-dn ve asenl-musin vez-ziydeh

1902 Sene Temmuz 14

1218 Sene Temmuz

Rabul-ir 8

1320 Sene ameriyye

292

EK 2. R NDEKS Gnmz Trk alfabesini gz nnde bulundurarak yaplan bu sralamada iirlerin ilk beyitlerinin veya ilk drtlklerinin son msralarnn son harfleri esas alnmtr. iirlere Divndaki iir srasna gre numara verilmitir; ayrca her bir iirin sayfa numaras belirtilmitir. R NO Sayfa (101) iyn- dile eyler el-ved ..............................................................................177 (191) Sneler k ider ddr- a da..........................................................................253 (5) Fhin-nebiyyil-Muaf..................................................................................104 (204) R olup bekle bir nm nigha .........................................................................264 (11) Beni Mecnn itd bra t bl............................................................................109 (3) Kerem l fa l o Mevl.....................................................................................102 (8) Sr yz dergh- dosta bul r s dim ............................................................106 (7) ap evrengi a at bilsn allemel-esm .......................................................106 (14) Ki oldur bizlere dim reh-nm ...........................................................................112 (2) Ki mirc oldu dillerde recep ehrindeki yevm ..................................................100 (10) Dny ve m-fh hep zindn baa ......................................................................108 (13) l-fi r virildi hem teber baa..........................................................................110 (194) Hemn bir h deyp geldim gzm adm bu eyvna .......................................255 (4) Brik len f lin va fir len Y Rabben ........................................................103 (190) Mslimncasna..................................................................................................252 (12) Y Rabben Y Rabben a bize l in....................................................110 (185) iekler iinde reyn ara..............................................................................258 (198) Synmez te-i hicrn btn dery baa a sa.................................................258 (6) r-i eh-bz ecat pdihm o yaa .............................................................104 (1) Cmle ma dumdan evvel afv eyle a........................................................99 (184) Cemli ar it uka muhir l mcellya .................................................247 (9) Meyl idp kendine ul itd dny.........................................................................107 (19) No a ender no ada ol bari l diger lbb.......................................................116 (15) Sne-i levinde a fehm iden grmez teab ..................................................112 (20) N eylemez olur bir zge arb ..........................................................................116

293

(18) Muaf albimde mesr nice fal nice yb.......................................................115 (29) emme vechl-a le eyler amudan ihticc .................................................124 (26) Glzr snee viregr revc ................................................................................122 (27) Nefsi hevsna aldanmayp a ..........................................................................123 (28) Derd-i a a d olup dermn bulmazsa ne g ............................................124 (37) Ne esrr bilesi mebde-i med ..........................................................................130 (39) Bel i rrle eyled hep d ...............................................................................132 (38) Blbller uyanp eylesn feryd .........................................................................131 (35) Luf it beni benden eylegil zd ..........................................................................129 (36) Gel ey Allha tevd idelim tevd ............................................................130 ( 40)Ey ly - a olan tevd idelim tevd .............................................................133 (203) Sbna iriince ...............................................................................................263 (197) Brhna iriince.................................................................................................257 (199) Et ikrini sbn tevde gel tevde ..............................................................260 (205) ulsa olalm ivn iinde...............................................................................264 (195) Virdi ara olur her dim gnde........................................................................256 (200) Uyan y h seerlerde ........................................................................................260 (189) kr- ikrullh ile ............................................................................................251 (187) rgr lem-i ala seden cd eyle...................................................................249 (192) a at ellerin bir bir oran gelsn bu meydne...............................................253 (193) Olanlar gelsn bu meydne ...............................................................................254 (188) Olurlar v f- esrr gelirler buda mestne .....................................................250 (186) Yr cn blbl dost ellerine ..........................................................................248 (104) Sen seni bil ayn-i a la se sei itme telef....................................................179 (105) Bama k zre adem gel itme bn telef...................................................180 (103) ikr ile muaar olur her dim .......................................................................178 (102) O ehrin mektebine gir o uyup seb aradan a ...............................................178 (202) ikrile albimizi dn eyle Y lh ...............................................................263 (201) Ceml-i sret-i akdan mcell Y Rasallh................................................262 (32) Himmetle a n bir l cenh..............................................................................127 (30) Nefy-i ibt cevherinden a nasu o-cenh....................................................125 (31) lem-i vadetde bekle t ki ru bula r.......................................................126

294

(34) i re eyle ayreti a n olma sen r ................................................................128 (33) rif olanlar bulurlar cn u cnnda rus..........................................................128 (214) Mur - srrm ayb-i mula lemini boylad ..................................................273 (228) By- muabbeti emlerden ald ........................................................................286 (219) Felekler yand hdan murdm emi yanmaz m ............................................277 (206) Bir pula almazlar in-i fa fr ..........................................................................265 (182) tr bbller glene ar.............................................................................245 (223) Meded Y Rabbi Y Rabb ...............................................................................281 (230) - d olan derdine Lo mn idi...........................................................290 (211) Manr olup dr- meydna geldi......................................................................271 (209) Nice bu mmkint ayna geldi ........................................................................267 (213) Efendim geldi ....................................................................................................272 (215) eme vechi gevher-i brhn abn- vel .....................................................274 (226) Ncm- marifet-bae sumndr mdrini ......................................................284 (225) alvet dervleri ...............................................................................................283 (207) Genc-i i lm-i be y cevln idendir er kei ...................................................266 (221) Erenleri alveti ................................................................................................279 (220) Mecmaul-n bar-yi pyn olan alar bizi....................................................278 (108) Al- mirt- uddr ret-i insna ba .........................................................182 (109) Vaf- a dan tevem oldu muaf- urn- a ..........................................182 (106) Allemel-esm ihr eyleyen iml-y a ......................................................180 (110) Melce-i cmhr-i ehl-i a a eyvn oldu a ..............................................183 (112) Naldr yaps ey derd-i oyu .........................................................................186 (113) Dimedim mi ey derd-i oyu ............................................................................186 (111) rfna iresn ey derd-i oyu ...........................................................................184 (107) ema-i andl-i ikmetdir gz vicdna ev ................................................181 (123) a (126) a tan a le seyrn iden mm keml ..........................................194 alma eyvnlarda gel Allha gel .....................................................................196

(133) Minetile geti mrm iim ef n oldu gel.....................................................201 (130) ar erenlere yr hem-dem ol.........................................................................199 (122) Semt-i a a ra bette bul ...............................................................................193 (125) Terk-i ratla gr eyle biraz minet bul ........................................................196

295

(131) T varas bezm-i mesda gl .....................................................................200 (124) zd olup als olsana gl............................................................................195 (135) Gel erenler naar-ghna gl .........................................................................203 (132) te-i a le yand ayli demdir bu gl .......................................................201 (128) a it nsiyeti childen gl ..........................................................................198 (121) Bezm-i u - obet yre lik ister gl .....................................................193 (120) Kevkeb-i nr- a at sumndr gl..........................................................192 (129) Enel-a narasn uragr gl.......................................................................199 (127) Fir atte ald ey gl.....................................................................................197 (137) Pr-i bn- velye iyndr bu ma m ..........................................................205 (143) Allemel-esm rumzunu merdimndr alem.............................................211 (153) Bunda grmez hi elem......................................................................................219 (160) Gece gndz yanan pervnesiyem .....................................................................226 (138) Luf it meded Allhm.......................................................................................205 (152) Fir - yrile eyvh y ld beytl-aznm......................................................219 (150) Bir zamn asret odle sne-szn eyledim ........................................................217 (141) Hvvezden ba ageldim .....................................................................................207 (144)Blbl-ve glde nlna geldim....................................................................212 (154) abl eyle apda mihmna geldim.................................................................220 (136) Fakrleri niyz-gh eyim azzim efendim...................................................204 (148) Gel ey cn blbli a a gidelim ....................................................................215 (145) Geli mride gidelim........................................................................................212 (156) era era cismim yara sevdigim .....................................................................223 (157) Virmedi bir nefes emn sevdigim ....................................................................223 (147) H diyelim dost diyelim.....................................................................................213 (142) Va t-i seer oldu uyan gzlerim ........................................................................210 (140) Derdimi ucundan re iritim...........................................................................207 (149) Ki rh olmadm semt-i temme h ksr ittim...................................................216 (139) Malab-i alya irmedi nefsim ..........................................................................206 (159) Gelmez oldu na a imlmz bizim .....................................................................225 (158) Ar itdm limi emna ddm......................................................................224 (155) Mutc oldu imdi isna glm ...................................................................222

296

(146) ayf oldu saa mrm......................................................................................213 (173) Mnevver-gh- yt mcelldr mualldan ..................................................236 (169) Feth-i bb olmaz glde alb-i mesrr olmadan..............................................233 (165) Fey -i vechin grdg dem n ...................................................................230 (175) Y abballh meded seden meded sesin amn.............................................238 (166) Bil-vech idpsn fey ii lemlere erzn.........................................................230 (172) Nr- a a da layp bu cismimi suzn iden ......................................................236 (168) Uyandr em-i vicdnm mnevver l cemliden ..........................................232 (171) Ne kmet eyledi ihr beyn itilm-i T-snden ............................................235 (116) Tecell iderse ol yz-i mh.............................................................................189 (115) arda Leyly seyrna ba .........................................................................115 (174) alb-i mazn- sitemdir am-kisrmdan a n ...............................................237 (162) Hep hviyet mahardr ut kelmm bil-ya n.................................................227 (176) lar n idp mest olup ansn ....................................................................239 (117) zm niin a a mil olmazs ...................................................................190 (118) Fir atile bu dili ya t a szn eyledi............................................................191 (163) Cmi-i-i r- celiyyet ey azzim andesin ......................................................228 (119) Blbl niin ilersi ...........................................................................................191 (164) Mtem-i yevm-i fez ar-i muarremdir bu gn..............................................229 (161) anedn a a cnn urbn eylesn.........................................................227 (167) Burc-i eflki vcd- semda cevln eylesn....................................................231 (170) vre glm neylesn......................................................................................234 (16) Mala ems-i a at l sulndr edep ............................................................113 (17) Ahlsi seyrnda hep ............................................................................................114 (77) Bahr yetiir bostanl a lar................................................................................156 (54) Dostu cemline olanlar ..............................................................................142 (76) Pervneler gelip yanar oldular..............................................................................155 (51)Menefe a y o reyn var ..........................................................................140 (69) b- engr olmu zge bir dem var......................................................................150 (50) alar afv ider dir kemlle penhm var.......................................................139 (72) Dr- enel-a ta o ibret yazar ....................................................................152 (73) Hep ayevn h ider.............................................................................................153

297

(66) l ol anlar iirip gider ...................................................................................149 (82) Mecnn- a le Leyl didiler .............................................................................161 (44) a ati fehm idp cmle i rr itdiler...............................................................135 (43) Feryd ile blb gl iin glenii bekler...........................................................135 (84) Msemmy bulur esmy neyler .........................................................................163 (67) Anp o uby fer at ister .................................................................................149 (64) t- vadetle libsm nmnm adadr ..........................................................147 (62) Cevher-i hem-n-y lem seyn merd-i mcelldr .........................................146 (80) ikr eyleyip penh tekrra yalvarmaldr.........................................................159 (57) Mazen-i esrr- a menba- dd - aamdr.............................................144 (61) Mihr-i m-dmen-naardan asan burhn- aamdr........................................146 (52) Sery- l ve illy y an arf- inrbmdr ........................................................140 (70) Cme-i engrim ba a ubndr .........................................................................151 (46) d lara isndr..............................................................................................136 (78) Rh- a ire aa lib vel yek-dnedir............................................................158 (63) Hep prlerin mctebs pr-i abn- veldir ......................................................147 (74) Glm berbd iden cevri melletidir..............................................................153 (48) Bu ayvn vcdu mav idp insna gelmektir ..............................................138 (59) Sevet mlkn ser-cevheri Omn- ekremdir..............................................145 (81) Ciger- d oldu iti im semdir ............................................................................160 (65) Bu vrl lar bu yo lu lar nedendir ......................................................................148 (58) Vilyet kenzini yek-dnesi frk- ekberdir.......................................................144 (75) Ayrlmayp l mestnelerdir .............................................................................154 (56) Kelm gevher-i yekn hemn kibrt-i amerdir ................................................143 (60) Marifet merd-i meydn Ali aydr- enverdir .................................................60 (83) Devr idp s y peymna gelir...........................................................................162 (71) Merd-i meydn olur meydne gelir......................................................................151 (229) Sen saa ba sende a bhirdirir .....................................................................287 (68) T ymet-are dek dillerde nm yd olur.......................................................150 (47) Srr zge nihl olur............................................................................................137 (53) Eylencesi cnn olur.............................................................................................141 (79) Srr a layan insn- merd olur ........................................................................159

298

(55) Dil-i maznuu idegr mesrr ..........................................................................142 (42) Sary- - eyvn- afs rh- yo lu tur..........................................................134 (95) Bulurlar dr- vadetden iti ...........................................................................172 (24) Eyle lufula amz Y y ............................................................................120 (89) Kesildi atim almad nefes ..............................................................................167 (90) M-siv aydndan teallu u kes..........................................................................168 (91) Gitmekte file alnd ceres................................................................................169 (25) tmediler b - r vndan bai............................................................................121 (93) Cepheside na olunan allemel-esm imi ......................................................170 (94) Allemel-esmya u ram gelmi ......................................................................171 (92) afsle o dil-dr olagr medh......................................................................170 (98) L mekn vadet-i il a itd irtibt .................................................................174 (21) ikr eyle Rabbii bulagr urmet ........................................................................117 (22) rif-i d gldr cennet ............................................................................119 (23) ayra yo tur b- glistna minnet...................................................................119 (177) Penh- melcei y h grh- ndr bu ......................................................240 (227) Mahar-i msemm esmya ondu...................................................................285 (180) r a cevherine gel h deyelim y h ...........................................................244 (183) Gel diyelim her seer va tinde h......................................................................246 (179) Yaradan h vr iden h ......................................................................................242 (181) Ba la z insna a dersini o u.................................................................244 (178) A lar suln amu ..........................................................................................241 (217) nn seyr-ider l-mekn uu ......................................................................276 (216) Yakp telere hicrn eyled .............................................................................275 (208) Visl-i yr ile tenh ba bostn eyled ............................................................267 (212) Mecnn- dil a lar bana dd .......................................................................272 (222) Yeter ey cn blbl .........................................................................................280 (224) ltift irmez nn bir nefes a yre ny ...........................................................282 (97) Men-arafden inl dr o mandan ara .........................................................174 (41 )Blbl-i srrmda l oldu ba a ilti.............................................................133 (87) a ehline ordular cnn andedir bilmez .........................................................165 (100) Man kmet-i man idim bir bir geer vi.................................................176

299

(99) Her nefesde ikr u fikrim hemn sensin Y af .............................................175 (85) ayri ddr neyleriz............................................................................................164 (86) h zr yrile asretde bekler glmz............................................................164 (88) siy-y ar- s devrndadr glmz...........................................................166 (96) ol vilyet merkez-i h Aldendir fey ...........................................................173

300

EK 3. SZLK A bb- Hayt (hayat suyu) : iene ebed hayat balayan efsnev su. gh, geh (f.s.c.: ghn): bilgili, haberli, uyank. Agyr (a.i. gayrin c.): gayrlar, bakalar, yabanclar hir (a.s.): en son, en sondaki kil (a.s eklden c.: ekale): yiyen Aktb (kutbun c.): sahipler, efendiler; azizler, ulular, tarikat kurucular Al (a.s) (da, en, pek ): yksek Amel (a.i.): i mil (a.s): emeli olan, isteyen. Ansr Ansr (a.i unsurun c.): unsur, eleman Andelip (a.i.): blbl Anka (a.i): smi olan cismi olmayan bir ku, zmrdanka kuu rif (a.s. irfandan c.: urefa): bilen, bilgi sahibi Ar (a.i): dokuzuncu kat gk siyb (f.b.i.) : su deirmeni. yne (f.): ayna. Ayn-elAyn-el-yakn: gzyle grm gibi kati B Bb (a.i.c. : ebvb): kap. Bah (a.i.): gzellik, zariflik Bahr (a.i.): deniz Bk (a.i.): 1. Tanr, 2. daimi, kalc. Bed (f.s): fena, yaramaz, irkin Bek (a.i): baki, devam eden Bende (f.i.): kul, kle, bal Berr (a.i.): kara toprak Berzh (a.i.): lmle balayp kyamete kadar sren zaman, bu zaman iinde ruhlarn bulunduu mekn ve lem. Beyt (a.i.c): mesken, hane

301

BezmBezm-i elest: Hakkn Ben sizin Rabbiniz deil miyim, diye sorduu, ruhlarn da Evet yledir, eklinde cevap verdikleri meclis. Buy (i.f.): koku, nefha. Bk (i.): alama, gzya dkme, girye. C Cnn (f.s.): sevgili, gnl verilmi, mauka Cnib (a.i. cenbden c.: cevanib): taraf, cihet, yan Cavidan (f.s): daimi kalacak olan, sonras, ebedi, bengi Cedid (a.s.): 1. yeni kullanma 2. pek az zamandan beri bilinen veya mevcut olan Cehl (a.i.):bilmezlik Cell (a.i.): byklk, ululuk Cem Cem : toplama. Ceml (a.i.)yz gzellii Cevr (a.i.): hakszlk, ez, cef, eziyet, gadir, zulm; sitem. Cezbe (a.i.c. : cezebt): 1.ruhun hayret ve sevince kaplarak sanki cesetten ayr bulunuyormu gibi olmas, heyecana gelmesi 2.tarkat ehlinin kendinden geme hli Cihet (a.i.): yan, yn, taraf Cibrl (a.i.): Cebrl, Cebrel. Cd (f.s.): ayr, ayr dm, ayrlm Crm (a.i.c.: crum, cerim): su. r (f.s): drt ehar (f.s.): drt erg (f.i.): fitil, mum D Dmen (f.i.): etek Dr ( a.i.): ev,yer, yurt Def (a.i.): savma, teye itme gnderme Dehn (f.i.): az Dem (a.i.c.: dima): kan Dern (f.i.): i, ieri, dahil Ddr (f.i.): yz, ehre

302

Duh (a.i.): kaba kuluk vakti Drr (a.i.): inci E Ebvb (a.i. babn c.): kaplar. Edn (a.s): pek aa, ok alak Efgan (f.i.): zdrap ile haykrma, barp arma Ehad (a.s.): tek, bir, Allahn ismi Ehl (a.s): 1.sahip, malik 2.maharetli 3.bir yerde oturan Elest (a.i.): Allahn, ruhlar yarattktan sonra: elest bi-rabbikm ben sizin Rabbiniz deil miyim? dedii zaman, insanlarn Elfz (a.i. lafzn c.): kelime, sz Elvn (a.i.): renkler, eitler, rengarenk, alacal Emmre ( a.s. emrden): emreden, emredici. Enbiy Enbiy (a.i.): mstakil eriat sahibi olan peygamberler, yalvalar Ens (a.i.): dort, arkada, yar, sevgili Envr (a.i.): ziyalar, aydnlklar, klar, parlaklklar Enver (a.i. nevrden): daha gzel, daha nurlu Erbb (a.s. rabbin c.): sahipler, malikler Erbain (a.s): krk Erkn (a.i. rknn c.): esaslar, destekler, reisler Ervah (a.i. ruhun c.): ruhlar Esm (a.i. ismin c.): adlar Eslf (a.i. selefin c.): bir memurluk vey hizmette birinden nce bulunmu olanlar, yerlerine geirilen kimseler. Ebh (a.s.): nazireler, misiller, benzeyenler Ecr (a.i.): aalar Ek (f.i.): gzya Etvr (a.i.): hal ve hareketler Evsf (a.i.): sfatlar, kaliteler Eyym (a.i. yevmin c.): gnler Ezel (a.i.): balangc olmayan gemi zaman, ncesizlik Ezkr (a.i. zikrin c.): anmalar, hatrlamalar, bildirmeler

303

F Fakr (a.i.).fakirlik, yoksulluk, muhtalk Farz (a.i.): Allahn ilenmesi kati olarak lzumlu terki gnah olan emirleri Fen (a.i.): yok olma, yokluk Ferg (f.i.): vazgeme, brakp terk etme Fergt (a.i.): vazgeme Fer (a.i.): deme, yayma Feyz (a.i.c.: fyuz): bolluk Frka (a.i.): insan kalabal, grubu Firz (f.i.): yoku, k Firdevs (a.i.): cennet, umak Firdevs-i al: Cennetteki altnc bahe G Gafil (a.s.): gaflette bulunan, ihmal eden, dikkatsiz Gaflet: Gaflet (a.i.) gafillik, bo bulunma Gavs: Gavs (a.i.) yardmc, imdada yetien (Allahn velileri, ulular hakknda kullanlr) Gayb: (a.s.c.: guyb) gizli olan, gze grnmeyen ey, kayp. Gayb Ged (f.s.c. .gedyn): dilenci, yoksul. Glmn: Glmn (a.i.) ty, by kmam genler, kleler Gufrn: Gufrn (a.i.) affetme, merhamet etme, yarglama Gulgule: Gulgule (a.i.) grlt, amata, barp, arma G: (f.i.) kulak Gftr: Gftr (f.i.) sz Glen: Glen (f.b.i.) gl bahesi Glzr: Glzr (f.b.i.) gl bahesi Gmn: Gmn (f.i.)zan, sanma, sezme H Hb (f.i.) : uyku, ry. Habb: Habb (a.s.) sevgili, seven, dost Hce: Hce (f.i.) hoca, efendi Hads: Hads (a.i.) Peygamberimizin kutsal sz Hakir: Hakir (itibarsz, deersiz Hlvet: (a.i.)yalnz, tenha kalma, tenhaya ekilme Hlvet

304

Har: Har (a.i.) 1.toplama, cemetme 2. lleri diriltip mahere karma,kyamet Htim: Htim (a.s.) hitama erdiren, bitiren, mhrleyen Havf: Havf (a.i.) korku, korkma Hayr: Hayr (a.s.) iyi, faydal, hayrl Hzk: Hzk ( a.s.) iinin ehli, usta HemHem-rh (f.b.i.c. :hem-rhan): yolda, yol arkada. Hezr: Hezr (f.i.) blbl Hicb: Hicb (a.i.c.: hcub)sklma, utanma (perde) Hidyet: Hidyet (a.i.) hak yoluna, doru klavuzlama Himmet: Himmet (a.i.c.: himem)1.gayret, emek, alma 2.yksek hlet 3.ermi kimsenin tesiri Hn: Hn (f.i.) kan, ldrme Hr: Hr (f.i.) cennet kz, sevgili Hrd: Hrd ( f.i.) gne Hnkr: Hnkr (f.i.9 padiah, sultan, hkmdar Hveyda: Hveyda (f.s.)ak, apak, besbelli hsn: hsn (a.i.) iyilik etme, ba, balama krr: krr (a.i.) saklamayp syleme, dil ile syleme, bildirme ktid: ktid (a.i.) tabi olma, uyma nyet: nyet (a.i.) 1.dikkat, gayret, zenme, 2.iyilik ntiha: ntiha (a.i. nihayetden) son, sona erme ntisb: ntisb (a.i.) bir kimseye mensub olma, bir yere balanma rb: rb (a.i.) dzgn konuma ve hakikati belirtme rtibb (a.i.) :bir ocuu bla erinceye kadar beslame. rfn (a.i.) : bilme, anlama. rad: rad ( a.i. ridden c: irdt) doru yolu gsterme stigrk: stigrk (a.i.) dalma, iine gmlme, kendinden geip dnyay unutma stimdt: stimdt (a.i.) meded, yardm isteme zhr: zhr (a.i.) 1.gsterme, meydana karma 2. yalandan gsteri K Kadm: Kadm (a.s.) eski dost Kadr: (a.s.) tkenmez kudret sahibi olan Allah Kadr

305

Kaim: Kaim (a.s.) ayakta duran, ayakta bulunan Kal: Kal (a.i.) sz, laf Kanat: Kanat (a.i.) ksmete raz olma, bir eyi yeter grp fazlasn istememe Katre: Katre (a.i.) damla, damlayan ey Kaz: Kaz (olaca ezelden Cenab- Hak tarafndan takdir olunan eylerin vukua gelmesi Kelb: Kelb (a.i.) kpek Keml: Keml (a.i.) olgunluk, yetkinlik, tamlk Kenz: Kenz (a.i.) hazine, define, yeraltnda sakl deerli eya Kermet: Kermet (a.i.) kerem, ba, ikram, arlama, Kerbel: Kerbel (a.h.i.)Irakta mam Hseyinin ehit edildii ve trbesinin bulunduu yer Kerem: Kerem (a.i.) asalet, asillik, soyluluk, cmertlik Kesb (a.i.) : alp kazanma. Kesret: Kesret (a.i.) okluk, bolluk, ziyadelik Kevn: Kevn (a.i.c: ekvan)var olma, varlk, vcut Kibriy: Kibriy (a.s.) byklk, ululuk Kiver (f.i.): iklim; memleket, vilyet, lke. Kudret: Kudret (a.i.) 1.kuvvet, takat, g 2. Allahn ezeli gc L Lhut: Lhut (a.i.): ulhiyet lemi. Ln: Ln (a.s.) kovulmu, nefret kazanm Lednn: Lednn (a.s.)Allah bilgisine ve srlarna ait onunla ilgili Letfet: Letfet (a.i.) latiflik, holuk, gzellik Leyl: Leyl (a.i.) gece Ltf: Ltf (a.i.) holuk, gzellik Ll: Ll (a.i.) inci M Magzb: Magzb (a.s.) kendisine kzlm olan Mamm: Mamm (a.s.) gaml, kederli Mh: Mh (f.i.) ay MM-fh (a.i.): teki dnya, hiret. Mahbb: Mahbb (a.s.) muhabbet olunmu, sevilmi, sevilen, sevgili Mahrem: (a.s.) haram, eriatn yasak ettii ey Mahrem

306

Masiv: Masiv (a.i.) bir eyden baka olan eyleri hepsi, Allahtan maada btn varlklar Mark: Mark (a.i.) Gnein doduu taraf, dou Matlub: Matlub (a.i.) talep edilen, istenilen, aranlan ey Mazhar: Mazhar (a.i. zuhurdan, c.: mazhir)bir eyin grnd kt yer, nil olma Mel: Mel (a.i.) cemaat Melmet: Melmet (a.i.) ayplama, knama, azarlama, kma Melun: Melun (a.s.) lanetlenmi, kovulmu Mihmn: Mihmn (f.i.) misafir, konuk Mihr: Mihr (f.i.) gne Mirc: Mirc (a.i.) ge kma, Hz Muhammedin ge kt gece ki Receb aynn yirmi yedisine rastlayan kandil gecesidir. Mirat: Mirat (a.i.) 1.ayna 2. mehur bir eit lale Mizan: Mizan (a.i. veznden c.: mevazin) terazi l aleti, lek Mcerred: Mcerred (a.s.) tecrid edilmi, tek, yalnz Mmin: Mmin (a.s.) iman etmi, slam dinine inanm, Mslman Mnakka (a.s. nakdan) : nakedilmi, nakl, resimi, ilemeli. Mnezzeh: Mnezzeh (a.s.) tenzih edilmi, temiz, ar Mnker: Mnker (a.s.) inkar edilmi, reddedilen Mrid (a.s. rdden. c. :mridn): irdedn, doru yolu gsteren, klavuz. Mstarak: Mstarak (a.s. garktan): batm. Mstehabb: Mstehabb (a.s.) sevilen, beenilen Myesser: Myesser (a.s. ysrden)kolay bulunup yaplan, kolay gelen N Nedmet: Nedmet (a.i.) pimanlk Ner: Ner (a.i.) yayma, datma, sama Nevm: Nevm (a.i.) uyku, rya Nihn : ( f.s.) gizli, sakl Nikb: Nikb (f.i.) kuu eldiveni Nush: Nush (a.i.) nasihat verme, t Nbvvet: Nbvvet (a.i.) nebilik, peygamberlik Nm: Nm (f.s.) gsteren, bildiren manalaryla kelimelere katlr.

307

P Pertev: Pertev (f.i.) k, parlaklk Peym (f.s.): len, lc mnlaryla birleik kelimeler yapar. Pinhn: Pinhn (f.s.) gizli Pv: Pv ( f.i.)reis, bakan R Rh: Rh (f.i.) yol, tutulan yol Rahm: Rahm (a.i.) acma, esirgeme, koruma Rahmn: Rahmn (a.i.) dnyada her canlya, mmin, kafir ayrt etmeksizin herkese merhamet eden Allah Refk: Refk (a.i.) arkada, yolda Rz: Rz (a.i.) honutluk, memnunluk Ricat: Ricat (a.i.) geri dnme, ekilme Rislet: Rislet (a.i.) elilik, peygamberlik Ren: Ren ( f.s.) aydn, parlak Rz: (f.i.) gn, gndz Rz S SbitSbit- kadem (a.b.s.) : deimez, devaml. Sad: Sad (f.s.) yz(say) Sadkat: Sadkat (a.i.) dostluk, vefallk, iten ballk Sadr: Sadr (a.i.) 1.yrek 2. her eyin n, ba, ilerisi Sdk: Sdk ( a.i.)doruluk gereklik, temizlik Saf: Saf (a.i.) saflk, berraklk, gnl enlii, kedersizlik Sahih: Sahih (a.s. sihhatden c: sihah) doru, gerek, kusursuz Slih: Slih (a.s.) yarar, elverili, iyi, uygun Salik: Salik (a.s. sulukden c: salikan, salikin)bir yola giren, tarkata giren Semvt: Semvt (a.i.) gkler Serb (a.i.) lgm. zer: Sm u zer gm ve altn. Siv: Siv (a.i.) baka, gayri S: S (a.i.) ktlk, fenalk Sf: (a.i.) tasavvuf ehli Sf

308

Sbhn: Sbhn (a.h.i.) Allah Snnet: Snnet (a.i.) 1.iyi ahlak, 2. Hz. Muhammedin szleri, ileri ve tasvibleri hn: hn (f.i.) ahlar eb: eb (f.i.) gece ecat: ecat (a.i.) yiitlik, yreklilik efat: efat (a.i.) birinin suundan geilmesi veya dileinin yerine getirilmesi iin edilen araclk ehdet: ehdet (a.i.) ahitlik em: em (a.i.) mum ems: ems (a.i.) gne eriat: eriat (a.i.) 1. doru yol 2. Allahn emri 3. ayet, hadis ve icma-i mmet esaslarna dayanan din kaideleri erk: erk (a.s.) ortak, medrese arkada ir: ir (f.i.) arslan T Thir: Thir (a.s.) temiz Takv: Takv ( a.i. vikayeden) Allahdan korkma, Allahn korkusuyla dinin yasak ettii eylerden kanma Tarkat: Tarkat (a.i.) Allaha ulamak arzusuyla tutulan yol, tasavvufi meslek Tecell: Tecell (a.i. cela ve celudan c: tecellyat)grnme, belirme, Allahn lutfuna nil olma Tecrd: Tecrd ( a.i.) ayrma, bir tarafta tutma, her eyden el ayak ekip Allaha ynelme Tem : bakp seyretme. Tene (f.s.c. : tene-gn): susam. Tevecch: Tevecch (a.i. vechden c: tevecchat) ynelme Tevfik: Tevfik (a.i. vekfden c: tevfikat) uydurma, uygunlatrma Tevhd: Tevhd (a.i.) bir klma, Allahn birliine inanma Tl: Tl (a.s.) daha uzun U Ukb: Ukb (a.i.) 1.ceza, 2.ahiret, br dnya Ummn: Ummn (a.i.) ulu, byk ,engin deniz Umr (a.i. emrin c.) : iler, hususlar, maddeler, eyler.

309

Uryn (a.i.) : plak. Uzlet: Uzlet (a.i.)bir yana ekilip kendi kendine tenhada yaama, yalnzlk kesine ekilme ftde: ftde (f.s.) dm, dkn, biare lfet: lfet (a.i.) alma, kaynama, grme mmet: mmet (a.i.c.: mem)bir peygambere inanp balanan cemaat, ayn dilde konuanlar V Vhid: Vhid (a.s. vahdetten) tek, bir Vahdn: Vahdn (a.s.) Allahn birliine ait, Allahla ilgili Vahdet: Vahdet (a.i.) yalnzlk, teklik, birlik, Allaha yaknlk, Allaha ulama Viz: Viz (a.s.) dini tlerde bulunan Vris: Vris (a.i.) 1. kendine miras den 2. Allahn adlarndan biri Vsl: Vsl (a.s.) erien, ulaan, kavuan Vech: Vech (a.i.) yz, surat, ehre Vef: Vef (a.i.) sznde durma, szn yerini getirme Velev: (a.e.) olsa da, bile, hatta Velev Vuslat: Vuslat (a.i.) bir eye ulama, sevgiliye kavuma Y Yekt: Yekt (f.b.s) tek, esiz, benzersiz Yevm: Yevm (a.i.c.: eyym) gn Z Zhid: Zhid (a.s.) ok ar sofu Zhir: Zhir (a.s. zuhurdan)grnen, ak, belli Znn: Znn ( a.s.) zannedici). Zarb (a.i.c. : durb) darb. : Zevl: Zevl (a.i.) yerinden ayrlp gitme,sona erme Zikir: Zikir (a.i.c.: ezkar) anma, anlma Ziy: Ziy (a.i.) k, aydnlk Zhd: Zhd (a.i.) her trl zevke kar koyarak kendini ibadete verme

310

EK 4. OSMANLICA MET NDEN RNEKLER

311

312

313

KAYNAKA ABDULKAD ROLU, Abdlkerim , Halvetilikin abaniyye Kolu eyh aban- Veli abanKlliyesi, ve Klliyesi Trk Hava Kurumu Basmevi, Ankara, Mart 1991. ARICAN,Mehmet, Sadk Vicdani Hayat, Eserleri zerine Aratrmalar ve Tomar- TomarTulukSilsilenamesinin Tuluk-i Aliyyeden Halvetiyye Silsilenamesinin Transkripsiyonu, Ankara niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits (Yksek Lisans Tezi) , Ankara, 1986. ARSLAN, Mehmet, Osmanl Edebiyat-Tarih-Kltr Makaleleri Kitabevi Yaynlar., Edebiyat-TarihMakaleleri, , stanbul, 2000. ARSLANTRK, Zeki, Naimaya Gre XVIII. Yzylda Osmanl Toplum Yaps Yzylda Yaps, Ay Kitaplar, stanbul, 1997. ATE, Sleyman, Cneyd-i Badd (Hayat,Eserleri ve Mektuplar Snmez Neriyat, CneydMektuplar), stanbul, 1970. Byk Trk Klsikleri, tken Neriyat, C.IX, st., 1989. BOZDA, smet, Osmanl Devlet ve Toplum Yaps, Boazii Yaynlar, stanbul, , Yaps 1990. UBUKU, . Ah, slmda Ahlk ve Manev Vazifeler, Diyanet leri Bakanl Yaynlar, Ankara. DEVELL OLU, Ferit, Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lugat Ankara, 1999. OsmanlcaLugat, D L N, Cem, rneklerle Trk iir Bilgisi, Trk Dil Kurumu, Ankara, 2000. DOAN, Mehmet, Byk Trke Szlk, z Yaynclk, 1996. GZEL, Abdurrahman, Din-Tasavvuf Trk Edebiyat Aka Yaynlar, Ankara, DinEdebiyat, 2002.

314

GZEL, Abdurrahman - TORUN, Ali, Trk Halk Edebiyat El Kitab, Aka Yaynlar, Ankara, 2004. HORATA, Osman, Eski Trk Edebiyat El Kitab, Grafiker Yaynlar, Ankara, 2003. HSANOLU,Ekmeleddin, Osmanl Medeniyeti Tarihi stanbul, 1999. Tarihi ihi, GAZAL , hyu Ulmid-Dn Tercmesi C.I, Bedir Yaynevi, stanbul. UlmidTercmesi, PEKTEN, Haluk, Eski Trk Edebiyat Nazm ekilleri ve Aruz Dergh Yaynlar, Aruz, stanbul, 2005. KODAMAN, Bayram, 1876-1912 Aras Osmanl Siyasi Tarihi Doutan Gnmze 1876Tarihi, 1876 Byk slam Tarihi, a Yaynlar, C.XII, stanbul, 1993. ZKAN, Mustafa, Trk Dilinin Gelime Alanlar ve Eski Anadolu Trkesi Filiz Trkesi, Kitabevi, stanbul, 1995. RAHM , Serin, slm Tasavvufunda Halvetilik ve Halvetiler, Petek Yaynlar, stanbul, 1984. EMSEDD N Sami, Kamus- Trk, ar Yaynlar, stanbul, 1999. KamusT MURTA, Faruk Kadri, Tarih inde Trk Edebiyat, stanbul, 1999 Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi (Devirler/ simler/Eserler/Terimler), Dergh Yaynlar, C.IV, stanbul, 1981. Ansiklopedisi, slm Ansiklopedisi Trkiye Diyanet Vakf, C. XV, stanbul, 1997. UAROL, Rifat, Kk Kaynarca Antlamasndan 1839a Kadar Osmanl Kk mparatorluu, mparatorluu Doutan Gnmze Byk slam Tarihi, a Yaynlar, C.XI, stanbul, 1993. ULUDA, Sleyman, Tasavvuf Terimleri Sl, Kabalc Yaynevi, stanbul, 2001.

315

UZUNARILI, smail Hakk, Byk Osmanl Tarihi C.VI, XVIII.Yzyl, Trk Tarihi Tarihi, Kurumu Yaynlar, 7.bask. YAVUZ, A. Fikri, Kurn- Kerim ve Mel-i lisi, TCD Y, Ankara, 1980. KurnMelYCE, Nuri, Osmanl Medeniyeti Tarihi C.I, st., 1999. Tarihi,

316

DZN

A
Ahmed...........................................................8, 10, 47 Ali ii, 6, 29, 42, 145, 297, 2 Allah ... ix, x, xv, 9, 24, 26, 27, 45, 49, 51, 53, 56, 57, 59, 62, 64, 65, 68, 69, 70, 71, 72, 74, 75, 78, 81, 82, 86, 89, 95, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309 Allh .... 27, 31, 32, 36, 52, 53, 55, 58, 60, 82, 86, 91, 109, 125, 126, 130, 133, 134, 139, 148, 155, 165, 167, 176, 196, 197, 205, 206, 227, 228, 238, 256, 258, 261, 268, 294, 295 Anadolu.............................................10, 34, 35, 94, 2 Ankara......................... xi, xiv, 6, 8, 9, 13, 14, 15, 2, 3 Arapa...............................................................xv, 34 Azerbaycan .......................................................10, 94

Havva ..................................................................... 90 Hayreddin Tokad............................................. 11, 94 Hseyn..................................................... viii, 30, 112 Hz. dem ......................................................... 68, 90 Hz. Ebubekir........................................................... 29 Hz. Hseyin...................................................... 30, 31 Hz. Muhammed .................24, 27, 28, 30, 47, 72, 308 Hz. mer ................................................................ 29

K
Karabaiyye............................................................ 12 Kastamonu..................................... v, vi, 8, 11, 13, 94 Kerbel ..............................30, 31, 146, 229, 258, 305

L
Lokman .................................................................. 51

B
Bekriyye..................................................................12 Bolu .....................................................................v, vi

M
Mansur.................................................................... 75 Mecnn..... 20, 22, 38, 41, 58, 92, 109, 155, 158, 160, 161, 162, 168, 171, 174, 181, 188, 200, 217, 225, 226, 247, 271, 272, 275, 279, 292, 297, 298 Mevl 9, 18, 19, 22, 27, 28, 34, 36, 37, 40, 45, 46, 57, 61, 62, 71, 81, 83, 92, 100, 102, 103, 107, 109, 112, 119, 120, 136, 143, 150, 155, 156, 157, 158, 161, 168, 169, 170, 172, 180, 188, 198, 200, 202, 220, 225, 226, 232, 233, 237, 243, 246, 249, 250, 259, 260, 268, 270, 285, 292, 296

C
Cebril...............................................51, 52, 227, 266 Cem.....41, 48, 50, 51, 52, 89, 90, 119, 131, 149, 150, 154, 161, 162, 172, 173, 174, 185, 252, 269, 285, 286, 301, 2 Ceml-i Halvet.......................................................10 Cemliyye ...............................................................10 Cibril.......................................................................51 Cibrl................................. 51, 52, 151, 154, 161, 301

N
Nashiyye............................................................... 12 Nemrud................................................................... 50

erkeiyye ..............................................................12

D
Divn.... v, xiv, xv, xvi, 6, 8, 9, 11, 13, 14, 15, 17, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 33, 41, 42, 47, 49, 50, 52, 55, 58, 65, 72, 82, 83, 85, 95, 96, 292

mer el- Halvet ............................................... 10, 94

R
Rahm ..................................................................... 30

F
Ferhd ..... 41, 119, 132, 142, 150, 224, 254, 271, 289 Firavun....................................................................49

S
Su...........................................................................iii Sleymn.................................................. 42, 52, 283

G
Gazl......................................................................85 Geyln.........................................................10, 87, 94

evk brahim Efendi.. v, vii, viii, xiv, xv, xvi, 6, 8, 9, 11, 13, 17, 21, 22, 23, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 77, 94, 95, 96 rn.........................................41, 119, 132, 224, 271

H
Halvet........................................................................9 Halvet...............................................................10, 94

317 2

T
Tebriz................................................................10, 94

Y
Ysf .............................................................. 49, 138

mm Keml...........................................29, 194, 195