41 01 Monoray-Kiris

41_01_monoray-kiris.
doc
2012Haziran
www.guven-kutay.ch
VNTE ELK
KONSTRKSYON
MONORAY KR
41_01
M. GvenKUTAY
Semboller ve Kaynaklar iin "41_00_CelikKonstruksiyonaGiris.doc" a baknz.
Koordinat eksenleri "GENEL GR" de belirtildii gibi DIN 18800 T1 e gre alnmtr.
DKKAT:
Bu alma iyi niyetle ve bugnn teknik imkanlarna gre yaplmtr. Bu almadaki bilgilerin yanl
kullanlmasndan doacak her trl maddi ve manevi zarar iin sorumluluk kullanana aittir. Bu almadaki
bilgileri kullananlara, kullandklar yerdeki artlar iyi deerlendirip buradaki verilerin yeterli olup
olmadna karar vermeleri ve gerekirse daha detayl hesap yapmalar nerilir. Eer herhangi bir dzeltme,
tamamlamaveyabir arzunuz olursa, hiekinmedenbizimletemasageebilirsiniz.
www.guven-kutay.ch
N D E K L E R
0 Monoray Kiriler ....................................................................................................................................... 1
1 Standart Hazr Profiller ve Kutu Kiriler................................................................................................... 1
1.1 Kiri profilinin seimi........................................................................................................................ 2
1.1.1 Gerekeneylemsizlikmomenti ..................................................................................................... 2
1.1.2 Tekerlekleri etkileyendikkuvvet................................................................................................ 2
1.1.3 Hesaplanan sehim deeri ............................................................................................................. 3
1.2 Kirite normal gerilimler "o
x
; o
y
" .................................................................................................... 3
1.2.1 Kiriteki normal eilme gerilimi.................................................................................................. 3
1.2.1.1 Ykleme grubu katsays " k
B
"........................................................................................... 3
1.2.1.2 Normal gerilimlerin dalm .............................................................................................. 4
1.2.1.3 Kiriin z arlndan oluan gerilim "o
1
"......................................................................... 5
1.2.1.4 Ceraskal ve arabasnn z arlklarndan oluan gerilim "o
2
" ........................................... 5
1.2.1.5 Ykn z arlndan oluan gerilim "o
3
"......................................................................... 6
1.2.1.6 Atalet kuvvetlerinden oluan gerilim "o
4
".......................................................................... 6
1.2.1.7 Araba kaslmasndan oluan gerilim "o
5
"........................................................................... 7
1.2.2 Ekgerilimler................................................................................................................................ 8
1.2.2.1 Kabahesap.......................................................................................................................... 8
1.2.2.2 Ek gerilimlerin hassas hesaplanmas................................................................................... 9
1.2.2.2.1 Kiriin x-ynndeki (boyuna) ek gerilimi "o
Ekx
" ......................................................... 11
1.2.2.2.2 Kiriin y-ynndeki ek gerilimleri "o
Eky
"..................................................................... 11
1.2.3 Kaymagerilimleri ...................................................................................................................... 11
1.2.3.1 Kesmegerilimi "t
Or
"......................................................................................................... 12
1.2.3.2 Torsiyongerilimi "t
t
"........................................................................................................ 12
1.2.3.3 Toplammaksimumkaymagerilimi .................................................................................. 13
1.3 Kiri ekilleri ................................................................................................................................... 13
1.3.1 Standart hazr profiller ile konstrksiyon .................................................................................. 13
1.3.2 Kutu kiri ile konstrksiyon....................................................................................................... 13
1.3.2.1 Kiriin toplam alan........................................................................................................... 16
1.3.2.2 Kiriin arl ................................................................................................................... 16
1.3.2.3 Kiriin eylemsizlik momenti ............................................................................................. 17
1.4 Kiriin mukavemet hesab ............................................................................................................... 19
1.4.1 Kiriteki karlatrma gerilimi .................................................................................................. 19
1.4.2 Statikmukavemet kontrol........................................................................................................ 19
1.4.3 Dinamikmukavemet kontrol................................................................................................... 20
1.5 Terssehim....................................................................................................................................... 20
1.5.1 Kiriin z arlk sehimi ............................................................................................................ 20
1.5.2 Ceraskal ve arabann z arlk sehimi ...................................................................................... 20
1.5.3 Ykn arlk sehimi ................................................................................................................. 21
1.5.4 Toplamsehim............................................................................................................................ 21
1.5.5 Terssehim.................................................................................................................................. 21
1.5.6 Kirie ters sehim verilmesi ........................................................................................................ 21
2 rnekler................................................................................................................................................... 23
2.1 rnek1- 3,2tx6,3m, NPI profilli monorayvin............................................................................. 23
2.2 rnek2- 6,3tx11m, IPB =HEB profilli monorayvin.................................................................. 28
2.3 rnek 3 - 2tx20m, Kutu kiri monoray vin.................................................................................... 33
2.4 rnek 4 - 3,2tx20m, Kutu kiri monoray vin................................................................................. 40
2.5 rnek 5 - 3,2tx20m, Kutu kiri monoray vin, hafif konstrksiyon ............................................... 47
2.6 rnek 6 - 3,2tx20m, Kutu kiri monoray vin, Yan plaka takviyeli ............................................... 54
3 Konu ndeksi ........................................................................................................................................... 60
41_01 M o n o r a y K i r i l e r
www. guven.kutay.ch
1
0 Monoray Kiriler
Monoray kiriler genelde iki ksmda toplanr.
1. "Standart Profiller ve Kutu Kiriler."
2. "zel konstrksiyonlar, Kark ve Kafes konstrksiyonlar, v.b."
Burada yalnz "Standart Profiller ve Kutu Kiriler" i ele alacaz. " zel konstrksiyonlar, Kark ve
Kafes kiri konstrksiyonlar" baka belgede inceleyeceiz.
1 Standart Hazr Profiller ve Kutu Kiriler
Dolu kesitli tek kirileri u ekilde sralayabiliriz;
- Standart Hazr Profiller; NP, IPE, IPB v.b.
- zel konstrksiyon kutu kiriler.
ekil 1, NPI-Kiri ekil 2, IPB-Kiri ekil 3, Kutu Kiri ekil 4, Kark Kiri
Aada ekil 5 ile NP li tek kirili vin gsterilmitir. Genel olarak btn tek kirili vinlerin hesaplarnda
gidilen yol yledir; tek kiri profili seilir ve kontrol hesab yaplr.
H
Y
X
TA L
Y
C
h
L
TV
L K
ekil 5, Monoray vin
Kiriin seimi giri fasiklnde verilen "Temel bilgiler" formuna gre yaplr. lk nce gerekli eylemsizlik
momenti hesaplanr ve bu deere gre kiri iin gereken kesit ekli seilir ve sonra mukavemet hesab
yaplr. Eer kiri piyasada bulunabilinecek hazr profillerle yaplabilinecekse piyasadaki profil seilir. Eer
bu profiller yeterli deilse zel profil veya kutu kiri konstrksiyonu yaplr.
M o n o r a y K i r i l e r 41_01
www.guven-kutay.ch
2
1.1 Kiri profilinin seimi
F
A
A
K
L
B
F
B
F
L
F
TD2 TD2
TA
ekil 6, Tek Kiri ematik
1.1.1 Gerekeneylemsizlik momenti
( )
( ) | |
2
TA K
2
K
ger
TA K 2 TD
yger
L L L 3
f E 48
L L F
I

~
F ( 1)
I
yger
cm
4
Kiri profilinin y-y iin gerekli atalet momenti
F
TD2
kg ki tekerlei etkileyen dik kuvvet
L
K
cm Vin ray akl, hesapsal kiri boyu
L
AT
cm Arabann tekerlek akl
E
kg/cmm
2
Kiri malzemesinin elastiklik modl
f
ger
cm Kabul edilengerekli sehim
Bunun yannda kiri kuann kalnl iin tecrbelere dayanan u art dikkate alnmaldr:
EM
TD
ger
F 5
t
o
~ F ( 2)
t
ger
cm Profil kuann gerekli ortalama kalnl
F
TD
kg Bir tekerlei etkileyen dik kuvvet, bak F ( 4 )
o
EM
kg/cm
2
Emniyetli mukavemet deeri, genelde 1.Hal
Seilecek profilin kesit atalet momenti ve ortalama kuak (flan) kalnl burada bulunan deerden daha
byk olmaldr. Yaplan mukavemet kontrol hesabnda sonu yeterli bulunmazsa daha byk atalet
momentli profil seilerek kontrol hesab yeterli sonu alnana kadar srdrlr.
1.1.2 Tekerlekleri etkileyendik kuvvet
ki tekerlei etkileyen dik kuvvet ( )
A C K Y K 2 TD
F F 5 , 0 F
+
+ = F ( 3)
Bir tekerlei etkileyen dik kuvvet ( )
2 TD A C K Y K TD
F 5 , 0 F F 25 , 0 F = + =
+
F ( 4)
K
1 Kaldrma yk katsays
K
1 z arlk katsays
F
Y
kg Ykkuvveti
F
C+A
kg Ceraskal ile arabann z arlk kuvveti
www. guven.kutay.ch
3
1.1.3 Hesaplanan sehim deeri
( )
( ) | |
2
TA K
2
K
y
TA K 2 TD
hes
L L L 3
I E 48
L L F
f

=
F ( 5)
F
TD2
kg ki tekerlei etkileyen dik kuvvet
L
K
cm Kpr ray akl, hesapsal kiri boyu,
L
TA
E
kg/cm
2
I
y
cm
4
Kiri profilinin y-y ekseni atalet momenti
1.2 Kirite normal gerilimler "o
x
; o
y
"
Kirite normal gerilimler "o
x
veo
y
"
Ekx alt x
o + o = o F ( 6)
Eky y
o = o
F ( 7)
o
x
kg/cm
2
Kirite x-ynnde (boyuna) gerilim
o
alt
kg/cm
2
Kiriin alt kuandaki normal eilme gerilimi
o
Ekx
kg/cm
2
Kirite x-ynndeki ek gerilim
o
Eky
kg/cm2 Kirite y-ynndeki ek gerilim
1.2.1 Kiriteki normal eilme gerilimi
Kiriteki normal eilme gerilimi, kiriin st kuan etkileyen genel kuvvetlerden oluan gerilimdir ve
F ( 8 ) ile verilmi olan deerlerle hesaplanr.
( )
5 4 3 K 2 1 B st
k o + o + o + o + o = o F ( 8)
st max
o = o F ( 9)
2 1 st alt
e / e o = o F ( 10)
2 1 min
o + o = o F ( 11)
o
st
kg/cm
2
Kiriin st kuandaki normal eilme gerilimi
k
B
[] Ykleme grubu katsays
o
1
kg/cm
2
Kiriin z arlndan oluan gerilim
o
2
kg/cm
2
Ceraskal ve arabasnn arlklarndan oluan gerilim
K
[]
Kaldrma yk katsays
o
3
kg/cm
2
Ykn arlndan oluan gerilim
o
4
kg/cm
2
Atalet kuvvetlerinden oluan gerilim
o
5
kg/cm
2
Araba kaslmasndan oluan gerilim
1.2.1.1 Ykleme grubu katsays " k
B
"
Tablo 1, Ykleme grubu katsays "k
B
"
Yklenmegrubu
B1 B2 B3 B4 B5 B6
k
B
-katsays 1,00 1,02 1,05 1,08 1,11... 1,14 1,17 ... 1,20
www.guven-kutay.ch
4
1.2.1.2 Normal gerilimlerin dalm
NPI veya IPB ile benzeri standart profillerin yaps simetrik olduundan ntr eksenleri sistemin tam
ortasndan geer. Buda kiriteki normal eilme geriliminin "o
alt
" alt ve "o
st
" st kuakta eit olmas
demektir.
o
st
alt
o
ekil 7, Standart profillerde normal eilme gerilimi
Ek gerilimler alt kuakta oluacandan hesaplanan kiriteki normal eilme gerilimi ile ek gerilimler
aritmetik olarak toplanp, x veya y ynndeki gerilimler bulunur. Buruma kontrolnde ise bas gerilimi
olarak yalnz normal eilme gerilimi "o
st
" kullanlmaldr.
Bunun yannda kutu kirite alt kuakla st kuak ekonomik adan eit seilmediindan z-z eksenine gre
sistem simetrik olduundan ntr ekseni tam ortada, fakat y-y eksenine gre alt kuaa daha yakn olacaktr.
Buda hesaplanan kiriteki normal eilme geriliminin st kuaktaki normal eilme gerilimi olmasn salar.
o
st
alt
o
ekil 8, Kutu kirite normal eilme gerilimi
Hesaplarda x veya y ynndeki gerilimler hesaplanrken bu durum dikkate alnmaldr. Alt kuakta tekerlek
basncndan oluan ek gerilimler alt kuak normal eilme gerilimi ile toplanp elde edinilen gerilim "o
alt
"
kiriin ekiye zorlanan ksm olarak mukavemet hesabnda kullanlmaldr.
2
1 st
alt
e
e o
= o
F ( 12)
o
egI
kg/cm
2
Kiriteki hesaplanan normal eilme gerilimi
e
1
cm Ntr ekseni kkmesafesi
e
2
cm Ntr ekseni bykmesafesi
www. guven.kutay.ch
5
1.2.1.3 Kiriin z arlndan oluan gerilim "o
1
"
Kiriin z arlndan oluan gerilim F ( 13 ) ve ekil 9 ile hesaplanr.
y
2
K K K
1
W 8
L q

= o
F ( 13)
K
[] z arlk katsays
q
K
kg/cm Kiriin birim kuvveti
L
K
cm Kiriin boyu
W
y
cm
3
Kiriin mukavement momenti
1.2.1.4 Ceraskal ve arabasnn z arlklarndan oluan gerilim "o
2
"
Ceraskal ve arabasnn arlklarndan oluan gerilim forml F ( 14 ) ve ekil 9 gre hesaplanr.
A
F
x
F
K
L
b
m
a
x
M
TD2
F
L TA
TD2
F
B
ekil 9, Yk, ceraskal ve arabasnn z arlk momentinin kirite dalm
Ceraskal ve arabann arlklarndan oluan gerilim genel olarak u ekilde bulunur;
y
2
2
W
M
= o
Burada oluan maksimum moment "M
2
" nin hesab, arabann yerinin bulunmas ile balar. Burada ekil 9 e
gre "B" tarfndaki moment denklemini yazarsak"A" dayanak kuvvetini buluruz:
( ) ( ) 0 L x L F 5 , 0 x L F 5 , 0 L F
TA K A C K A C K A
=
+ +
( )
TA K
K
A C
A
L x 2 L 2
L 2
F
F
=
+
Burada"x" kesitindeki moment:
( ) x L x 2 x L 2
L 2
F
x F M
TA
2
K
K
A C
A Fx

= =
+
Maksimum moment deerini bulmak iin denklemin trevini alp sfra eitlememiz gerekir:
( )
TA K
K
A C Fx
L x 4 L 2
L 2
F
0
dx
dM

= =
+
Burada yalnz parantez ii sfr olabilir:
0 L x 4 L 2
TA K
=
Bylece:
4
L
2
L
x
TA K
=
Bu x deerini trevini aldmz formlde yerletirirsek aranlan maksimum momenti buluruz :
( )
2
TA K
K
A C
2
L 5 , 0 L
L 16
F
M
=
+
www.guven-kutay.ch
6
Ceraskal ve arabasnn z arlklarndan oluan gerilim F ( 14 ) ile bulunur:
( )
2
TA K
y K
A C
2
L L 2
W L 16
F

= o
+
F ( 14)
F
C+A
kg Ceraskal ve arabann arlk kuvveti
L
K
cm Kiriin boyu
W
x
cm
3
Kiriin mukavement momenti
L
TA
1.2.1.5 Ykn z arlndan oluan gerilim "o
3
"
Ykn z arlndan oluan gerilim ceraskal ve arabasnn z arlklarndan oluan gerilim gibi
hesaplanr. Burada ykn kuvveti F
Y
devreyegirer.
( )
2
TA K
x K
Y
3
L L 2
W L 16
F

= o
F ( 15)
F
Y
kg Yknkuvveti
L
K
cm Kiriin boyu
W
y
cm
3
Kiriin y-y ekseni mukavement momenti
L
TA
1.2.1.6 Atalet kuvvetlerinden oluan gerilim "o
4
"
Atalet kuvvetlerinden oluan gerilim F ( 16 ) ve ekil 10 ile hesaplanr. Vin kirii ve arabann ktlesinin
dourduu atalet kuvvetinden oluan gerilim, DIN 15 018 e gre bulunan yatay kuvvetler ile hesaplanr. DIN
15 018 e gre ivme veya frenlemeden doan ktle kuvvetlerinin sonucu olarak yatay tekerlek kuvvetleri
aada gsterildii gibi bulunur. Bu hesaplarda vin tekerleklerinin ikisinin karlkl ayr ayr tahrik edildii
kabul edilir. Vincin atalet kuvvetlerinden ileri gelen gerilim demek, frenlenen tekerleklerdeki srtnme
kuvvetinden oluan momentin dourduu gerilim demektir. Tekerleklerdeki dik kuvvet hesaplamasnda yk
dikkate alnmaz. nki yk halatla arabaya bal olduundan halat snmleme ii grr ve ykn tekerlei
etkilemedii kabul edilir.
Vincin ktlesel arlk merkezi
minR
Kr1
K
r1
+
L
r1
K K
r2
S
L
K
r2
K
L
Kr2
minR
V
T
ekil 10, Monoray vinte atalet kuvvetinin analizi
Ktlelerden oluan gerilim genel olarak u ekilde bulunur;
z
4
4
W
M
= o
Atalet kuvvetlerindenileri gelenmoment "M
4
" u ekilde hesaplanr:
1 r K 4
K L 5 , 0 M =
Vin tekerleindeki ivme ve frenlemeden ileri gelen hareket ynndeki yatay srtnme kuvveti "K
r1
" :
www. guven.kutay.ch
7
( )
2 Kr 1 Kr 1 r
R min R min 5 , 1 K + =
Burada kullanlan 1,5 katsays bilinmiyen etkenleri gz nne almak ve hesab gereksiz yere detayl
yapmamak iin seilmitir. Srtnme katsays , ray ve vin yry tekerlekleri arasndaki kuvvet bantsn
kurar. Ray ve tekerlek elik olduundan burada = 0,2 alnr. Bu hesaplarda kritik durum, arabann kiriin tam
ortasnda olmasdr. Bylece kiri ve arabann z arlnn vin yry tekerleklerindeki minimum dik
kuvveti minR
Kr1
=minR
Kr2
veK
r1
=K
r2
kabul edilirse, vin yry tekerleindeki ivme ile frenlemeden ileri
gelenhareket ynndeki yataykuvvet K
r1
u formlle bulunur:
1 Kr 1 Kr 1 r
R min 3 , 0 R min 2 , 0 5 , 1 K = =
Kiri ve arabann z arlnn vin tekerleklerindeki minimum dik kuvvetinin (minR
Kr1
) hesab:
| |
A C K K K 1 Kr
F 5 , 0 L q 5 , 0 R min
+
+ =
Bu deeri K
r1
denklemine yerletirirsek:
| |
A C K K K 1 r
F 5 , 0 L q 15 , 0 K
+
+ =
Bylece atalet kuvvetlerinin dourduu eilme momenti " M
3
" u ekilde hesaplanr:
| |
A C K K K K 4
F 5 , 0 L q 15 , 0 L 5 , 0 M
+
+ =
| |
A C K K K K 4
F 5 , 0 L q L 075 , 0 M
+
+ =
Atalet kuvvetlerinden oluan gerilim "
3
" bilinen ana byklklerle u ekilde hesaplanr:
( )
A C K K K
z
K
4
F 5 , 0 L q
W
L
075 , 0
+
+ = o
F ( 16)
L
K
m Kiriin boyu
W
z
cm
3
Kiriin z-z ekseni mukavement momenti
K
[] z arlk katsays
q
K
kg/cm Kiriin birim kuvveti
F
C+A
kg Ceraskal ve arabasnn z arl
1.2.1.7 Araba kaslmasndan oluan gerilim "o
5
"
Araba kaslmasndan oluan gerilim genel olarak u ekilde bulunur;
F
Ty
L
Ty
TA
L
F
K
y
4
5
W
M
= o
TA Ty 5
L F M =
TD Ty
F F =
TA TD 5
L F M =
Srtnme deerini = 0,2
olarakformlekoyarsak:
5
L F
M
TA TD
5

=
ekil 11, Araba kaslmasnn analizi
Araba kaslmasndan oluan gerilim:
z
TA TD
5
W 5
L F
= o
F ( 17)
F
TD
kg Bir tekerlein dik kuvveti
L
TA
W
z
cm
3
Kiriin z-z ekseni mukavement momenti
www.guven-kutay.ch
8
1.2.2 Ek gerilimler
Hesaplar uzun zaman 1970 li yllara kadar genelde "Ernst" egreveender olarakta"Ernst veGregor" a
gre yaplmtr. 80 li yllarda mukavemet hesaplar hassas olarak "FEM 9.341: rtliche
Trgerbeanspruchung, 10/83" ve "Hannover, H.O., Reichwald, R." gre yaplmaya baland ve
karlatrma mukavemet deeride "Huber-Mieses-Hencky" hipotezine gre kabul edildi. Fakat ou yerde
hesaplar pratik olarak "Ernst veGregor" agrekabaca, vebu yeterli grlmessehassas olarak "FEM" e
gre yaplr. ou zaman pratikte kaba hesap yeterli grlerek konstrksiyona geilir.
1.2.2.1 Kabahesap
Mukavemet hesaplar 1970 li yllara kadar hesaplar kabaca "Ernst" e gre tecrbeler sonucu elde edilen u
formllerle yaplrd.
EM egIII egII egI max
o s o + o + o = o
F ( 18)
o
egI
kg/cm
2
Kiriteki normal eilme gerilimi
o
egII
kg/cm
2
Kiriteki enine gerilim
o
egIII
kg/cm
2
Kiriteki boyuna gerilim
o
EM
kg/cm
2
Kiri malzemesinin emniyetli mukavemet deeri
egII
o
t
or
F
TD
ekil 12, Kiriteki enine gerilim
- Kirite enine gerilimler "o
egI I
"
Kirite enine gerilim kabaca F ( 19 ) ile hesaplanr.
2
or
TD
egII
t
F
8 , 2 = o
F ( 19)
o
egII
kg/cm
2
Kiriteki enine gerilim
F
TD
kg Tekerlekdikkuvveti
t
or
cm Ortalama kuak kalnl
- Kirite boyuna gerilimler "o
egI I I
"
Kiriteki boyuna gerilim kabaca F ( 20 ) ile hesaplanr.
2
or
TD
egIII
t
F
6 , 1 = o
F ( 20)
F
TD
kg Bir tekerlee gelen dik kuvvet
t
or
egIII
o
F
TD
t
or
cm Ortalama kuak kalnl
ekil 13, Kiriteki boyuna gerilim
www. guven.kutay.ch
9
1.2.2.2 Ek gerilimlerin hassas hesaplanmas
Kiriteki normal eilme geriliminin yansra alt kuakta tekerlek basncndan dolay yerel gerilimler oluur.
y
x
z
h
1
t
t
2
t
0
b
K
s
F
L
F
max max
F
h
z
x
y
F
L
t
1
max
F F
max
b
K
s
y
x
z
h
s
K
b
max
F F
max
1
t
L
F
ekil 14, Standart NPI-Profil ekil 15, Paralel kuakl Profil ekil 16, Kutu Kiri
Alt kuak eik konstrksiyon Alt kuak paralel profil konstrksiyon
Dzeltmefaktr"c
D
" "FEM 9.341: rtlicheTrgerbeanspruchung, 10/83" gre c
D
=0,75 alnr. FEM
in bu faktrle dzeltme yaplmasnn sebebi tekerlek basncndan oluan gerilimler blgesel olup hesaplanan
gerilimin birka santimetre sonra ok abuk azalmasdr. Bu durumu dengelemek iin bu dzeltme faktr
kullanlr.
nce "ller oran katsays
P
" yi belirlenir. Bu ller oran katsays eik ve paralel alt kuak
konstrksiyonlar iin ayndr.
K
F
P
s b
L 2
=
F ( 21)
L
F
cm Kuvvetin kuak kenarna olan mesafesi
b cm Alt kuak genilii
s
K
cm Dikmenin kalnl
Paralel kuakl profilde (IPB ve Kutu kiri) x ve y ynndeki ek gerilim katsaylar;
) 015 , 3 (
0 x
e 148 , 0 58 , 0 05 , 0 c

+ = F ( 22)
) 33 , 18 (
1 x
e 390 , 1 49 , 1 23 , 2 c

+ =
F ( 23)
) 0 , 6 (
2 x
e 910 , 2 58 , 1 73 , 0 c

+ =
F ( 24)
) 53 , 6 (
0 y
e 0076 , 0 977 , 1 11 , 2 c

+ + = F ( 25)
) 364 , 1 (
1 y
e 108 , 10 408 , 7 108 , 10 c

= F ( 26)
max
F F
max
1 1 2 2 0
0 c
2 y
=
F ( 27)
ekil 17, Alt kuak paralel profil
www.guven-kutay.ch
10
Eik kuakl profilde x ve y ynndeki ek gerilim katsaylar;
) 322 , 1 (
0 x
e 120 , 1 479 , 1 981 , 0 c

+ = F ( 28)
) 700 , 7 (
1 x
e 060 , 1 150 , 1 810 , 1 c

+ =
F ( 29)
) 690 , 4 (
2 x
e 840 , 0 810 , 2 990 , 1 c

+ =
F ( 30)
) 0 , 6 (
0 y
e 192 , 0 095 , 1 096 , 1 c

+ + = F ( 31)
) 675 , 2 (
1 y
e 965 , 3 835 , 4 965 , 3 c

= F ( 32)
F
max max
F
0 1 2
0 c
2 y
=
F ( 33)
ekil 18, Alt kuak eik profil
- Kiri alt kuandaki ek gerilimler
e
k
i
b
a
s
F
x
1
o
o
F
x
0
F
x
2
K
u
n
a
lt ta
ra
f
F L
F
max
z
y
x
o
0 1 2
x
y
z
2 1 0
max
F
L F
K
u
n
a
lt ta
ra
f
o
F
y
2
F
y
0
o
oF
y
1
b
a
s
ek
i
ekil 19, Profilde x-ynndeki gerilimler ekil 20, Profilde y-ynndeki gerilimler
Kiriin x-ynndeki ek gerilimleri Kiriin y-ynndeki ek gerilimleri
2
0
max
0 x 0 Fx
t
F
c = o
F ( 34)
2
0
max
0 y 0 Fy
t
F
c = o
F ( 35)
0 Fx D 0 x
o c = o F ( 36)
0 Fy D 0 y
o c = o
F ( 37)
2
1
max
1 x 1 Fx
t
F
c = o
F ( 38)
2
1
max
1 y 1 Fy
t
F
c = o
F ( 39)
1 Fx D 1 x
o c = o F ( 40)
1 Fy D 1 y
o c = o
F ( 41)
2
2
max
2 x 2 Fx
t
F
c = o
F ( 42)
0
t
F
c
2
2
max
2 y 2 Fy
= = o
F ( 43)
2 Fx D 2 x
o c = o F ( 44)
0
2 Fy D 2 y
= o c = o
F ( 45)
www. guven.kutay.ch
11
1.2.2.2.1 Kiriin x-ynndeki (boyuna) ek gerilimi "o
Ekx
"
Kiriin alt kuanda tekerlek basnc ile oluan yerel gerilimlerden kiriin x-ynndeki (boyuna) maksimum
ek gerilimi, yukarda verilen formllere gre bulunan maksimum deerle F ( 46 ) ile hesaplanr.
xi D Ekx
o c = o F ( 46)
c
D
[] Dzeltmefaktr
o
xi
kg/cm
3
Kiriin x-ynndeki (boyuna) maksimum ek gerilimi
1.2.2.2.2 Kiriin y-ynndeki ek gerilimleri "o
Eky
"
Kiriin alt kuanda tekerlek basnc ile oluan yerel gerilimlerden kiriin y-ynndeki (enine) maksimum
ek gerilimi, yukarda verilen formllere gre bulunan maksimum deerle F ( 47 ) ile hesaplanr.
yi D Eky
o c = o
F ( 47)
c
D
[] Dzeltmefaktr
o
yi
kg/cm
3
Kiriin y-ynndeki (enine) maksimum ek gerilimi
Kirite y-ynnde (enine) gerilim "o
y
" yalnz ek gerilimden oluur ve kiriin y-ynndeki (enine) maksimum
ek gerilimi ile hesaplanan deer kabul edilir.
Eky y
o = o
F ( 48)
1.2.3 Kaymagerilimleri
Kayma gerilimi olarak ortalama kesme gerilimi kullanlr. ekil 21 ve ekil 22 ile kayma gerilimlerinin
dalm gsterilmitir.
t
Or
max
t
s s K K
h
O
r
O
r
h
Dik
A
A
Dik
y
z
x
t
y
z
ekil 21, Standart profillerde kayma gerilimleri
z
y
Dik
A
O
r
h
t
2 4
t
t
Or
t
O
r
h
t
max
x y
ekil 22, Kutu Kirite kayma gerilimleri
www.guven-kutay.ch
12
1.2.3.1 Kesmegerilimi "t
Or
"
Ortalama"Kesmegerilimi t
Or
" F ( 49 ) ile hesaplanr:
Dik
TD
Dik
2 TD
Or
A
F 2
A
F
= = t
F ( 49)
t
Or
kg/ cm
2
Ortalamakesmegerilimi
F
TD2
kg Kesitedikkuvvet
A
Dik
cm
2
Dik kuvveti tayan kesit alan
Kesiteki dik kuvveti tayan kesit alan
Profil kesitinde
K Or Dik
s h A = F ( 50)
Kutu kiri kesitinde ( )
4 2 Or Dik
t t h A + = F ( 51)
h
Or
cm Ortalama dikme ykseklii
s
K
cm Dikme kalnl
t
2
, t
4
cm Yan plaka kalnlklar
Ortalama dikme ykseklii;
1 Or
t h h = F ( 52)
h cm Kiri veya profil ykseklii
t
1
cm Kuak (ortalama) kalnl
1.2.3.2 Torsiyongerilimi "t
t
"
m
1
s
K
1
m
t
h
O
r
b
Tek
TD
F F
TD
F
F
x
K
s
b
t
m
1
K
s
1
m
b
O
r
h
b/4
Tek
b
x x
TD
F F
TD
F
F
ekil 23, Kutu + IPB kirite torsiyon gerilimleri ekil 24, NPI kirite torsiyon gerilimleri
ekil 23 ile verilen paralel kuakl profil ile kutu kiri arasnda fark yoktur. Monoray kirite torsiyon
momenti;
2 TD 1 2 TD 1 t
F ) m x ( F ) m x ( M + =
2 TD 1 t
F m 2 M =
1 DT t
m F 4 M = F ( 53)
F
DT
kg Bir tekerlein dik kuvveti
m
1
cm Tekerlek kuak aras mesafesi
www. guven.kutay.ch
13
Tekerlek kuak aras mesafesi ekil 23 ile grlen boyutlarla F ( 54 ) ile hesaplanr.
( ) b b 5 , 0 m
Tek 1
= F ( 54)
b
Tek
cm Tekerlekler flan mesafesi
b cm Alt kuak genilii
Torsiyongerilimi "t
t
"
Or t
h / M F =
( )
Ku Or
Tek DT
t
A h
b b F 2

= t
F ( 55)
F kg Kua etkileyen kesit kuvveti
M
t
kg.cm Monoray kirite torsiyon momenti
h
Or
cm Ortalama kuak mesafesi
A
Ku
cm
2
Kuak alan
1.2.3.3 Toplammaksimumkaymagerilimi
Kiriteki maksimum kayma gerilimi "t
max
" F ( 56 ) ile hesaplanr:
t Or top
t + t = t
F ( 56)
|
|
.
|
\
|

+ = t
Ku Or
Tek
Dik
TD max
A h
b b
A
1
F 2 F ( 57)
t
Or
kg/cm
2
Ortalamakesmegerilimi
t
t
kg/cm
2
Torsiyongerilimi
1.3 Kiri ekilleri
1.3.1 Standart hazr profiller ile konstrksiyon
Standart hazr profil olarak genelde "normal I profil"i NPI veya "geni paralel kuakl" IPB profilleri
kullanlr. Profillerin deerleri u tablolarla verilmitir.
NPI profillerinin hesaplar ve konstrksiyon iin gereken btn deerleri, "Vinte elik Konstrksiyon,
Genel Giri" te verilmitir.
IPB profillerinin hesaplar ve konstrksiyon iin gereken btn deerleri, "Vinte elik Konstrksiyon,
Genel Giri" te verilmitir.
1.3.2 Kutu kiri ile konstrksiyon
Kutu kiriin hesaplar ve konstrksiyon iin gereken deerleri ya her hal iin zel hesaplanr veya daha
nceden firma standart olarak kutu kiri konstrksiyonu yaplr. Kutu kiri kesiti 4 paradan oluur (bak
ekil 25). Poz 1 "Alt kuak" plakas, Poz 2 ve Poz 4 "Yan plakalar" , Poz 3 "st kuak" plakas ve bu
paralarn yan sra, genelde her iki metrede bir, Poz 5 perde kullanlr. lk Poz 4 ile kiriin eylemsizlik
(atalet), kar koyma momentleri hesaplanr. Arlkta ek paralar dikkate alnr Poz 5 perdeler ve benzeri
paralar gibi. Burada yaplan hesaplarn pratikte geerli olmas iin ilk nce kutu kiriin kaynak ve balant
konstrksiyonunun bu hesaplarn geerli olabilecei ekilde yaplm olmas gerekir. Monoray araba yry
tekerleinin konstrksiyonu kiri profiline gre yaplmaldr.
Normal konstrksiyon iin u orantlar kullanldnda takviyesiz kutu kiri konstrksiyonu yaplabilir;
- Yan plaka ykseklii ile kalnl oran; t
2
~ h
2
/ 125
- Yan plaka st kuak kalnl oran; t
3
~ (1...2) t
2
- Yanplakalar aramesafesi b
Per
~ 0,5. h
2
www.guven-kutay.ch
14
t
3
t
1
b
B
b
1
b
3
b
P
h
2
t
2
t
4
z
y
S
z
u 1
2
1 2
h
K
u
e
z
y
S
Z
S
1
Z
S
3
Z
S
2
Y
S2
Y
S4
Z
S
4
3
1
4
2
x
z z
y y
y
S
S
=
e
x
5
ekil 25, Takviyesiz Kutu kiriin boyutlar
Yan plakalar ile alt kuak kayna iin yan plakalara o =30 ile 45 aras kaynak az amal ve yan
plakalarn kaynak esnasnda kaymamas iinde, 1m de bir 6-8 cm boyunda veya boydan boya drtke
ubukla arkadan desteklenmelidir. Kaynak sanki kkl kaynak gibi, en az yan plaka kalnln verecek
kadar olmaldr. Bak ekil 26 . Yaplabilirse ift tarafl kaynak yapmak fonksiyon iin ok daha iyi olur.
Profil eklemelerinde gerekirse alt kuak ve dikmeye takviye plakalar kaynatlmaldr. Bak ekil 27.
t
t
t
t
t
1
2
ekil 26, Yan plakann alt kuaa kayna ekil 27, Alt kaynak takviyesi
Tekerlek konstrksiyonundadadikkat edilecek l "L
F
", kuvvetin alt kuak kenarna olan mesafesidir. Bu
lenuygunbyklkteseilmelidir. "L
F
" eer ok kk olursa elde edilen boyuna gerilmeler ok byk
olur ve kiriin alt kuaktan balayan yrtlmalarla fonksiyonunu yapamaz hale gelmesi an meselesi olur.
Tekerlek profili yryecei profile uygun olmaldr. Paralel kuakl profillerde silindirik, eik kuakl
profilde konik olmas avantajdr.
Kiri plakalarnn kaynak balantlar en az 100 mm kayk alnmal ve bir kesitte bir kaynak balantsndan
fazla kaynak bulunmamasna dikkat edilmelidir.
P 3
2
t
P 2
P 1
P 4
1
t
h
2
Pe L
b
st kuak kayna
Sol yan plaka kayna
Sa yan plaka kayna
Alt kuak kayna
ekil 28, Kutu kirite balant kayna
www. guven.kutay.ch
15
ekil 29, Monoray profil kirite balant kayna
Kiriteki normal eilim gerilimlerini hesaplarken kiriin arl, eylemsizlik ve mukavemet momentlerinin
bilinmesi gerekir. Profillerde bu deerler tablolardan alnr. Fakat zel profiller ve kutu kirite bu deerlerin
hesaplanmas gerekir. ekil 25 ile takviyesiz basit monoray kutu kiriin ekli ve koordinatlar verilmitir.
Kiri kesiti 4 paradan oluur. nce ekil 25 ile verilen paralarn boyutlar, eldeki tecrbe deerlerine gre
seilir. Bugn hesaplar programlarla yapldndan, boyut seimleri hibir dnce ve tecrbe olmadanda
yaplabilir. Duruma gre boyutlar her zaman kolaylkla deitirilir.
Genel olarak monoray kutu kirite yan plakalarda en fazla iki takviye kullanlr. st kuakta takviye
kullanlmaz. Yan plakas takviyeli monoray kutu kiriin boyutlarn vermek aada ekil 30 ile kutu kiri
konstrksiyonu gsterilmitir.
Z
S
1
Z
S
3
Z
L
1
Z
S
2
YL1 YL2
Y
S2
Y
S4
Z
S
4
h
1
T
3
1
4
2
x
z
z
x
y
y
t
3
t
1
b
B
b
1
b
3
b
P
a
1
T
a
2
T
h
2
z
L
1
y
L1
y
L2
t
2 t
4
z
y
S
z
u
1
2
1 2
h
K
u
e
z
y
S
TD
F
TD
F
2 0 1 0 1 2
LF m
1
y
S
S
=
e
ekil 30, Takviyeli monoray kutu kiriin boyutlar
Monoray kutu kiriin arln bulmak iin kesit alanlarn bulmamz yeterlidir. Kesit alanlar ayn zamanda
kiriin eylemsizlik ve mukavemet momentlerinin hesaplanmas iinde gereklidir.
s
s
K
B
b
KB
b
e
e
ekil 31, Takviye L-Profili boyutlar
Takviye iin rnek olarak L50x50x5 kebentini ele
alalm:
b
KB
= 50mm
s = 5mm
e = 14mm
A
KB
=480mm
2
G
KB
=3,77kg/m
I
x
=11,0cm
4
W
x
=3,05cm
3
www.guven-kutay.ch
16
1.3.2.1 Kiriin toplam alan
ekil 25 ve ekil 30 ile verilen kutu kiriin paralarnn ve kiriin kesit alan u ekilde hesaplanr.
Anapozisyonlar
Pozisyon 1 in alan
1 1 1
t b A = Pozisyon 2 in alan
2 2 2
t h A =
Pozisyon 3 n alan
3 3 3
t b A = Pozisyon 4 n alan
4 4 4
t h A =
Ek paralar. Yan plaka ve st kuak plakasnn takviyesi ekonomik adan ayn alnr.
Takviye alan / Sra adedi
KB
A /
S
n Takviyeler toplam alan
st kuak takviyesi/ Sra adedi
KB
A / 1
KB KB S KBtop
A A n 2 A + =
Kesitin toplam alan
KBtop 4 3 2 1 top
A A A A A A + + + + =
F ( 58)
1.3.2.2 Kiriin arl
Burada kiriin arln bulmak iin nce "kiriin birim arl"n bulmamz gerekir. Birim arl
bulunduktan sonra kabaca kiriin hesapsal boyu, ayn zamanda kpr ray aklda denilen "L
K
" deeri ile
arparak kiriin toplam arl bulunur.
Kiriin birim arln bulmak iin perde arlnda "G
Per
" bilmemiz gerekir.
St Per Per Per Per
t b h G = F ( 59)
G
Per
kg Perde arl
h
Per
cm Perde ykseklii
b
Per
cm Perde genilii
t
Per
cm Perde kalnl
St
kg/cm
3
eliin zgl arl (0,00785 kg/cm
3
)
1cm cm Hesapiingerekenboy1cm
Perdesiz kiriin birim arl
St top 1 K
A q =
F ( 60)
A
top
cm
2
Kesitin toplam alan
St
kg/cm
3
eliin zgl arl (0,00785 kg/cm
3
)
Kiriin birim arl
Per
Per
1 K K
L
G
q q + =
F ( 61)
q
K1
kg/cm Perdesiz kiriin birim arl
G
Per
kg Perde arl
L
Per
cm Perde aral
Kiriin toplam arl "G
Ki
"
Kiriin toplam arln "G
Ki
" bulmak vede hesaplarda dahada emin olmak iin malzeme ve retim
toleranslar ile kaynak arlnda dikkate almak iin toleranslar faktr "k
Tol
" kabul edilir. Geneldebu
faktr %2 ile %5 aras seilir. Benim nerim "k
Tol
= 1,03" dr. Bylece kiriin toplam arl u formlle
bulunur.
www. guven.kutay.ch
17
Tol K K Ki
k L q G = F ( 62)
G
Ki
kg Kiriin toplam arl
q
K
kg/cm Kiriin birim arl
L
K
cm Kiriin hesapsal boyu
k
Tol
1 Malzeme toleranslar faktr
1.3.2.3 Kiriin eylemsizlik momenti
Kiriin eylemsizlik momentini bulmak iin konstrksiyonun arlk merkezini bulmak gerekir. Monoray kutu
kiri konstrksiyonu %95 simetrik yaplr. Her ne kadar ekil 25 ile gsterilen monoray kutu kirite
takviyeler verilmemitir. Fakat ekil 30 ile verilen takviyelerde simetrik olarak konstrksiyona konulur.
Bunun iinde monoray kutu kiriin arlk merkezi y-eksenine gre kiriin ortasndadr. Ksaca;
1 S
b 5 , 0 y = F ( 63)
b
1
cm Kiriin alt kuak genilii
Paralarn arlk merkezlerinin koordinatlar hesaplanr.
1. Parann y-koordinat
1 1
b 5 , 0 y = 1. Parann z-koordinat
1 1
t 5 , 0 z =
2 B 2
t 5 , 0 b y + = 2. Parann z-koordinat
2 1 2
h 5 , 0 t z + =
1 3
b 5 , 0 y = 3. Parann z-koordinat
2 3 1 3
h t 5 , 0 t z + + =
2 B 1 4
t 5 , 0 b b y =
4. Parann z-koordinat
4 1 4
h 5 , 0 t z + =
1.sra takviye y-koordi.
x KB 2 B 1 L
e b t b y + + = 1.sra takviye z-koordi.
x T 1 S 1 L
e a h z + =
2.sra takviye y-koordi.
x KB 4 B 1 2 L
e b t b b y + =
Arlk merkezinin koordinatlar.
Arlk merkezinin y-koordinat
top
2 L 1 L KB z 4 4 3 3 2 2 1 1
S
A
) y y ( A n A y A y A y A y
y
+ + + + +
=
Arlk merkezinin z-koordinat
top
1 L KB x 4 4 3 3 2 2 1 1
S
A
z A n A z A z A z A z
z
+ + + +
=
Paralarn arlk merkezi mesafesi.
1. Parann y
S
-koordinat
1 S 1 S
y y y = 1. Parann z
S
-koordinat
1 S 1 S
z z z =
2. Parann y
S
-koordinat
2 S 2 S
y y y = 2. Parann z
S
-koordinat
2 S 2 S
z z z =
3. Parann y
S
-koordinat
3 S 3 S
y y y = 3. Parann z
S
-koordinat
3 S 3 S
z z z =
4. Parann y
S
-koordinat
4 S 4 S
y y y = 4. Parann z
S
-koordinat
2 S 4 S 4 S
z z z z = =
1.sra takviye y
S
-koordi.
1 L S 1 SL
y y y = 1.sra takviye z
S
-koordinat
1 L S 1 SL
z z z =
2.sra takviye y
S
-koordi.
2 L S 2 SL
y y y =
www.guven-kutay.ch
18
Paralarn kendi eylemsizlik momentleri hesaplanr.
y-yekseninegre z-z ekseninegre
1. Para
12
t b
I
3
1 1
y 1

=
1. Para
12
b t
I
3
1 1
z 1

=
2. Para
12
h t
I
3
2 2
y 2

=
2. Para
12
t h
I
3
2 2
z 2

=
3. Para
12
t b
I
3
3 3
y 3

=
3. Para
12
b t
I
3
3 3
z 3

=
4. Para
12
h t
I
3
4 4
y 1

=
4. Para
12
t h
I
3
4 4
z 4

=
Kebent I
KBy
Kebent I
KBz
Paralarn toplam kendi eylemsizlik momentleri
KBy z x y 4 y 3 y 2 y 1 1 y
I n n I I I I I + + + + =
KBz z x z 4 z 3 z 2 z 1 1 z
I n n I I I I I + + + + =
Paralarn sistemde eylemsizlik momentleri hesaplanr.
+ + + + =
KB x 4
2
4 S 3
2
3 S 2
2
2 S 1
2
1 S 2 y
A n A z A z A z A z I
4
2
4 S 3
2
3 S 2
2
2 S 1
2
1 S 2 z
A y A y A y A y I + + + =
Kiriin y-y eksenine gre eylemsizlik momenti.
2 y 1 y y
I I I + =
F ( 64)
Kiriin z-z eksenine gre eylemsizlik momenti.
2 z 1 z z
I I I + = F ( 65)
Kiriin y-y eksenine gre mukavemet momenti.
Kiriin y-y eksenine gre mukavemet momentini bulmak iin kiriin y-y eksenine gre eylemsizlik
momentini eylemsizlik dairesi yarapna blmek gerekir. Kiriin y-y eksenine gre eylemsizlik dairesi
yarap arlk merkezi ekseninden en uzak mesafedir. Buda ekil 25 ile gsterilen kirite:
S 1
z e =
S K 2
z h e =
Bu deerlerden hangisi daha bykse "e
max
" olarak kabul edilir ve kiriin y-y eksenine gre mukavemet
momenti bulunur.
max
y
y
e
I
W = F ( 66)
I
y
cm
4
Kiriin y-y eksenine gre eylemsizlik momenti
e
max
cm y-y eksenine gre eylemsizlik dairesi yar ap
www. guven.kutay.ch
19
Kiriin z-z eksenine gre mukavemet momenti.
Kiriin z-z eksenine gre mukavemet momentini bulmak iin kiriin z-z eksenine gre eylemsizlik
momentini, eylemsizlik dairesi yarapna blmek gerekir. Kiriin z-z eksenine gre eylemsizlik dairesi
yarap arlk merkezi ekseninden en uzak mesafedir. Buda ekil 25 ile gsterilen kirite:
S 1
y u =
1 S 1 2
u y b u = =
Bu deerlerden hangisi daha bykse "u
max
" olarak kabul edilir ve kiriin y-y eksenine gre mukavemet
momenti bulunur. Genelde monoray kutu kirite y
S
simetri ekseninde olduundan "u
1
=u
2
" dir.
max
z
z
u
I
W =
F ( 67)
I
z
cm
4
Kiriin z-z eksenine gre eylemsizlik momenti
u
max
cm z-z eksenine gre eylemsizlik dairesi yarap
Bu deerler bulunduktan sonra kiriin sehim ve mukavemet kontrol kolaylkla yaplr. Sonular yeterli ise
konstrksiyon yaplr. Yoksa yeni boyutlarla yeterli sonular bulana kadar hesaplar yaplr.
1.4 Kiriin mukavemet hesab
1.4.1 Kiriteki karlatrma gerilimi
Alt kuakta karlatrma gerilimi F ( 68 ) ile bulunur.
2
max y x
2
y
2
x karAlt
3 t + o o o + o = o F ( 68)
st kuakta karlatrma gerilimi F ( 69 ) ile bulunur.
2
max
2
st karst
3 t + o = o
F ( 69)
o
x
kg/cm
2
Kirite x-ynnde (boyuna) normal gerilimler
o
y
kg/cm
2
Kirite y-ynnde (enine) normal gerilimler
o
st
kg/cm
2
Kirite st kuak normal gerilimler
t
max
kg/cm
2
Kirite maksimum kayma gerilimleri
Bulunan bu deerlerden hangisi bykse statik ve dinamik kontrollerde o deer kullanlr. Buruma iin st
kuaktaki karlatrma gerilimi kullanlr.
elik konstrksiyon hesaplarnda standartlarla belirlenmi statik ve dinamik emniyetli mukavemet deerleri
alnr ve gereken karlatrma gerilimi ile karlatrlr.
1.4.2 Statik mukavemet kontrol
Kiriin mukavemet hesab iin nce kiriin karlatrma gerilimi hesaplanr. Bu hesaplanan deer nce
malzemenin emniyetli statik mukavemet deeri ile karlatrlr. Karlatrma F ( 70 ) ile verilen art yerine
getirmelidir. Hesaplanan emniyet katsays bire eit veya byk olmaldr.
1 S
kar
sEM
Hes
>
o
o
=
F ( 70)
o
sEM
kg/cm
2
Malzemenin statik emniyetli mukavemet deeri
o
kar
kg/cm
2
Konstrksiyonun karlatrma gerilimi
F ( 70 ) ile yaplan kontrol olumlu sonu vermise konstrksiyonun dinamik kontrolne geilir.
www.guven-kutay.ch
20
1.4.3 Dinamik mukavemet kontrol
Dinamik mukavemet kontrol karlatrma geriliminin malzemenin dinamik emniyetli mukavemet deeri ile
karlatrlarak yaplr. Karlatrma F ( 71 ) ile verilen art yerine getirmelidir. Hesaplanan emniyet
katsays bire eit veya byk olmaldr.
1 S
kar
dEM
Hes
>
o
o
=
F ( 71)
o
dEM
kg/cm
2
Malzemenin dinamik emniyetli mukavemet deeri
o
kar
kg/cm
2
Konstrksiyonun karlatrma gerilimi
F ( 71 ) ile yaplan kontrolda olumlu sonu verirse konstrksiyon fonksiyonunu kolaylkla yapacak demektir.
1.5 Terssehim
Arabann ykle ortadan kenara hareketinde yoku yukar kmamas iin ters sehim hesab yaplr. Kiriin
konstrksiyonu yaplrken ve retilirken bu deerler dikkate alnp konstrksiyon ve retim ona gre
yaplmaldr. Bunun iinde arabann ykle kiriin ortasnda olmas dnlr ve kiriin zati arlk deeride
dikkate alnr.
Yardmc deer olarak araba tam kiri ortasndayken kiriin sehimini bulmak iin araba tekerlekleriyle kiri
ular arasndaki mesafe bilinmelidir. Bu deere " Yan boluk deeri " denir ve F ( 72 ) ile hesaplanr.
) L L ( 5 , 0 L
TA K CA
= F ( 72)
1.5.1 Kiriin z arlk sehimi
Kiriin z arlk sehimi tam yayl yk altnda klasik kiri sehimi olarak literatrden alnan formlle
hesaplanr.
y dyn
K
4
K
Ki
I E 384
q L 5
f

= F ( 73)
L
K
q
K
kg/cm Kiriin birim arl
E
kg/cm
2
I
y
cm
4
1.5.2 Ceraskal ve arabann z arlk sehimi
Ceraskal ve arabann z arlk sehimi iki eit ykn klasik kiri sehimi olarak literatrden alnan formlle
hesaplanr.
y dyn
2
CA
2
K CA A C
A
I E 48
) L 4 L 3 ( L F
f

=
+
F ( 74)
F
C+A
kg Ceraskal ve arabann z arl
L
K
L
CA
cm Yan boluk deeri
E
kg/cm
2
I
y
cm
4
www. guven.kutay.ch
21
1.5.3 Ykn arlk sehimi
Ykn arlk sehimi iki eit ykn klasik kiri sehimi olarak literatrden alnan formlle hesaplanr.
y dyn
2
CA
2
K CA Y
Y
I E 48
) L 4 L 3 ( L F
f

=
F ( 75)
F
Y
kg Ykn arl
L
K
L
CA
cm Yan boluk deeri
E
kg/cm
2
I
y
cm
4
1.5.4 Toplamsehim
Y A Ki top
f f f f + + =
F ( 76)
f
Ki
cm Kiriin z arlk sehimi
f
A
cm Ceraskal ve arabann z arlk sehimi
f
Y
cm Ykn arlk sehimi
1.5.5 Terssehim
Y A Ki Ters
f 5 , 0 f f f + + = F ( 77)
f
Ki
cm Kiriin z arlk sehimi
f
A
cm Ceraskal ve arabann z arlk sehimi
f
Y
cm Ykn arlk sehimi
1.5.6 Kirie ters sehim verilmesi
Kirie ters sehim verilmesi ekil 32 ile gsterilmitir. Genelde kiri ters olarak dz bir sahaya yatrlr.
Hesaplanm ters sehim lsndeki takozlar kiriin iki ucuna yerletirilir.
L L
L1 L1
Alt kuak
f
f T
e
r
s
1
T
e
r
s
f
f
1
ekil 32, Monoray kirite ters sehim
Kiriin boyuna ve konstrksiyonuna gre kiri ortas dz sahaya deecek ekilde sehim verilir. Eer kiri
boyu arada destek istiyorsa ara takozlarn kalnl forml F ( 78 ) ile hesaplanr.
L / f L f
Ters i i
= F ( 78)
f
i
cm Ara takozlarn kalnl
Li cm Ara takozlarn mesafesi
f
Ters
cm Kiri ucunda verilecek ters sehim
L cm Kiri boyunun yars
www.guven-kutay.ch
22
zel notlar:
www. guven.kutay.ch
23
2 rnekler
2.1 rnek 1- 3,2tx6,3m, NPI profilli monorayvin
NPI profilli monoray vincin bilinen deerleri ve kabuller aada verilmitir.
LK
H
TA
X
Y Y
h
L
C
TV
L
ekil 33, NPI profilli monorayvin
1. Vincin alt yer ve saat *)1
2. Vincin kaldrma kapasitesi F
Y
= 3,2 t
3. Kaldrma hz v
K
= 5 m/dak
4. Kaldrma ykseklii H = 10 m
5. Vincin ray akl, kiri boyu L
K
= 6,3 m
6. Kpr yrme hz v
V
= 20 m/dak
7. Arabann arl G
A
= 300 kg
8. Araba yrme hz v
A
= 20 m/dak
9. Araba tekerlek aks akl L
TA
= 0,6 m
10. Araba tekerlek grubu says n
Tek
= 2 1
11.
Sehim oran katsays k
f
= 1'000 1
12. Vincinyklemehali
*)2
Y
Ha
= H
13. Vincin kaldrma snf DIN 15018
*)1
Ka
S
= H2
14. VincinyklemegrubuDIN15018
*)1, *)3
Y
Gr
= B3
15. VincintahrikgrubuDIN15020
*)4
Ta
Gr
= 1Am
16. Kiriin entik grubu DIN 15020 *)5 e
Gr
= K1
*)1 Kapal atlyede alacak vin. Seyrek kullanmal, uzun molal iletme. Bak "elik
Konstrksiyona Genel Giri" Sayfa5, Tablo6,
*)2 Kapal binada rzgar etkisi olmadan alan iletme. Bak "elik Konstrksiyona Genel Giri"
Sayfa3, Paragraf 1.3,
*)3 Devaml fakat molal iletme. Hafif derecede yklenme, max yk seyrek . Bak "elik
*)4 Devaml kk ykler. Nadiren orta ve max ykler. Ortalama gnlk alma saati 2 ile 4 saat.
Bak"elik Konstrksiyona Genel Giri" Sayfa6, Tablo9.
*)5 Kiriin entik grubu kaynaksz profil olduundan "K1" kabul edip hesabmz yapalm. Bak "elik
Konstrksiyona Genel Giri" Sayfa7, Tablo10.
zel artlar: imento tozu, tuzlu rutubet, asit ve yanc madde ierikli hava, ve benzeri kt etki edecek
evredurumuyok.
Burada bulunan bilgilere gre vincin genel gruplar kabul edilmitir. nformasyonlar daha baka olursa
tabiiki tanmlamalarda daha baka olacaktr.
www.guven-kutay.ch
24
rnek1, NPI profilli monorayvincinhesab
Gerekli sehim
f
ger
1
1000
L
K
:=
f
ger
6.3mm =
Dinamik katsays

K
1.2 0.0044 min m
1
v
H
+ :=

K
1.222 =
z arlk katsays
K
1.1 :=
Malzemenin mukavemet deerleri
Malzeme Malzeme "St 37" :=
Kopmamukavemeti
R
m
3400 kg cm
2
:=
Akmamukavemeti
R
e
2350 kg cm
2
:=
Elastiklik modl
E
dyn
2.1 10
6
kg cm
2
:=
Poisson says v
St
0.3 :=
zgl arl

St
7850 kg m
3
:=
Statik deerler, I. Hal
iin:
eki
o
StEM
1600 kg cm
2
:=
bas
o
StbEM
1400 kg cm
2
:=
kayma
t
StEM
920 kg cm
2
:=
Hesapiingerekli tekerlekkuvveti
F
TD2

K
F
Y

K
F
A
+
n
Tek
:= F
TD2
2120kg =
Gerekli atalet momenti
J
yger
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
f
ger
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:=
J
yger
16477 cm
4
=
Bir tekerlein kuvveti
F
TD
0.5 F
TD2
:= F
TD
1060kg =
Gerekli kuak kalnl t
ger
5
F
TD
o
StEM
:=
t
ger
18.2 mm =
Bu deere gre NPI 380 seelim.
F
max max
F
L
F
s
K
b
0
t
2
t
t
1
x
y
z
L
F
b
0
t
1
0
2
m
1
s
K
ekil 34, NPI Profilinin lleri ekil 35, NPI Profilinde tekerlek ve gerilim noktalar
NPI "NPI380" :=
h
I
380 mm := b
1
149 mm := s
K
13.7 mm :=
t
1
20.5 mm :=
J
y
24010 cm
4
:= W
y
1260 cm
3
:=
q
k
84 kg m
1
:= J
z
975 cm
4
:= W
z
131 cm
3
:=
Konstrksiyondan
L
F
35 mm := h
dik
h
I
2 t
1
:= h
dik
339 mm =
www. guven.kutay.ch
25
Profilde dikme alan
A
dik
h
dik
s
K
:=
A
dik
46.4 cm
2
=
Profilde kuak alan
A
kus
b
1
t
1
:=
A
kus
30.5 cm
2
=
o
0
atan 0.14 ( ) := o
0
7.9696 deg =
Kuak kenar ykseklik
t
2
t
1
0.25tan o
0
( ) b
1
:= t
2
15.3 mm =
Kuak-Dikme gei kalnl
t
0
t
1
tan o
0
( ) 0.25 b
1
0.5 s
K
( ) + := t
0
24.8 mm =
Sehimkontrol:
letmede hesaplanan hakiki sehim
f
Hes
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
J
y
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:= f
Hes
4.3 mm =
Gerekli sehim
f
ger
6.3 mm =
Hakiki sehim oran
S
fL
L
K
f
Hes
1
:=
S
fL
1457 =
stenilen sehim oran k
f
=1'000
Hesaplanan sehim gerekli sehimden kk olduundan fonksiyon iin yeterlidir.
Mukavemet kontrol:
Kirisinin z arlndan oluan gerilim "o
1
"
Kirisinin z arlk momenti
M
max

K
q
k
L
K
2
8
:=
M
max
458kg m =
z arlk gerilimi o
1
M
max
W
y
:=
o
1
36.4 kg cm
2
=
Ceraskal ve Arabann arlndan oluan gerilim "o
2
"
Ceraskal ve Arabann
arlk momenti
M
2
F
A
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
2
42857 kg cm =
Ceraskal ve Arabann
arlk gerilimi
o
2
M
2
W
y
:=
o
2
34 kg cm
2
=
Ykn arlndan oluan gerilim "o
3
"
Yk arlk momenti M
3
F
Y
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
3
457143 kg cm =
Yk arlk gerilimi o
3
M
3
W
y
:=
o
3
362.8 kg cm
2
=
Atalet kuvvetlerinden oluan gerilim"o
4
"
Atalet momenti
M
4
0.075 L
K

K
q
k
L
K
0.5 F
A
+ ( ) := M
4
34593 kg cm =
Atalet gerilimi o
4
M
4
W
z
:=
o
4
264.1 kg cm
2
=
Araba kaslmasndan oluan gerilim "o
5
"
Araba kaslmas momenti
M
5
0.2 L
TA
F
TD
:= M
5
12721.2 kg cm =
Araba kaslmas gerilimi o
5
F
TD
L
TA
5 W
z
:=
o
5
97.1 kg cm
2
=
www.guven-kutay.ch
26
H - Hali iin vin kiriindeki normal gerilmeler o
max
veo
min
Ykleme grubu katsays "k
B
" YklemegrubuB3iin
k
B
1.05 :=
maxnormal gerilmeo
egI
o
egI
k
B
o
1
o
2
+
K
o
3
+ o
4
+ o
5
+ ( ) :=
o
egI
919 kg cm
2
=
Minnormal gerilme
o
min
o
1
o
2
+ :=
o
min
70 kg cm
2
=
Genel snr deerler oran k
2hes
o
min
o
egI
:= k
2hes
0.08 =
Kiriteki kayma gerilmesi "t
max
"
Tekerlek alt kuak kenar mesafesi, konstrksiyondan
m
1
5.5 mm :=
Kirite torsiyon momenti
M
t1
4F
TD
m
1
:= M
t1
23.3m kg =
Kesmegerilimi t
a
F
TD2
A
dik
:=
t
a
45.7 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi t
t
M
t1
h
I
t
1
( ) A
kus
:=
t
t
2.1 kg cm
2
=
t
max
t
a
t
t
+ :=
t
max
47.8 kg cm
2
=
Kiriteki ek gerilimler
NPI profilli kirite
ller oran katsays
K
2L
F
b
1
s
K
:=
K
0.517 =
Gerilimdzeltmefaktr
c
D
0.75 :=
x- yn, boyuna gerilim katsaylar
0-Altkuak ile yan plaka geii
c
x0
0.981 1.479
K
1.120 e
1.322
K
( )
+ :=
c
x0
0.47333 =
1-Tekerlein etkiledii nokta
c
x1
1.810 1.150
K
1.060 e
7.700
K
( )
+ :=
c
x1
1.234759 =
2-Alt kuak kenar
c
x2
1.990 2.810
K
0.840 e
4.690
K
( )
+ :=
c
x2
0.610407 =
y- yn, enine gerilim katsaylar
c
y0
1.096 1.095
K
+ 0.192 e
6.0
K
( )
+ :=
c
y0
0.520868 =
c
y1
3.965 4.835
K
3.965 e
2.675
K
( )
:=
c
y1
0.469957 =
2-Alt kuak kenar
c
y2
0 :=
x- ynnde, boyunagerilimler
o
Fx0
c
x0
F
TD
t
0
2
:= o
Fx0
82 kg cm
2
=
o
Fx1
c
x1
F
TD
t
1
2
:= o
Fx1
311 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fx2
c
x2
F
TD
t
2
2
:= o
Fx2
277 kg cm
2
=
y- ynnde, eninegerilimler
o
Fy0
c
y0
F
TD
t
0
2
:=
Kuak alt taraf bas
o
Fy0
90 kg cm
2
=
o
Fy1
c
y1
F
TD
t
1
2
:= o
Fy1
119 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fy2
c
y2
F
TD
t
2
2
:=
o
Fy2
0 =
Burada bulunan maksimum gerilimler hesaplar iin gerekli ek gerilimler olarak alnr.
www. guven.kutay.ch
27
x- yngerilimi
o
x
o
egI
c
D
o
Fx1
+ :=
o
x
1152.3 kg cm
2
=
y- yngerilimi
o
y
c
D
o
Fy1
:=
o
y
88.9 kg cm
2
=
Karlatrma gerilimi
o
kar
o
x
2
o
y
2
+ o
x
o
y
3 t
max
2
+ :=
o
kar
1114 kg cm
2
=
Kiriin statik kontrol
o
StEM
1600 kg cm
2
=
o
SEM
o
kar
1.437 = 1 >
Kiriin dinamik kontrol
Y
Gr
"B3" = e
Gr
"K1" = iin
o
W
1800 kg cm
2
:=
o
DEM0
5 o
W
3
:= o
DEM0
3000 kg cm
2
=
o
DEMk2
o
DEM0
1 1
o
DEM0
R
m
\
|
|
.
k
2hes

:=
o
DEMk2
3027 kg cm
2
=
o
DEMk2
o
kar
2.719 = 1 >
Emniyet katsaylar 1 den byk olduundan kiri fonksiyonunu yapar.
Terssehim
Yan boluk deeri
L
CA
0.5 L
K
L
TA
( ) := L
CA
2.9m =
Kiriin z arlk sehimi
f
Ki
5 L
K
4
q
k
384 E
dyn
J
y
:=
f
Ki
0.34 mm =
Arabann arlk sehimi
f
A
F
A
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
48 E
dyn
J
y
:=
f
A
0.31 mm =
Yknsehimi
f
Y
F
Y
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
48 E
dyn
J
y
:=
f
Y
3.3 mm =
ToplamSehim
f
Top
f
Ki
f
A
+ f
Y
+ := f
Top
3.9 mm =
Terssehim
f
Ters
f
Ki
f
A
+ 0.5f
Y
+ := f
Ters
2.28 mm =
Bu kadar kk deer pratikte yaplmaz ve kiri olduu gibi kullanlr.
www.guven-kutay.ch
28
2.2 rnek 2- 6,3tx11m, IPB =HEB profilli monorayvin
IPB = HEB profilli monoray vincin bilinen deerleri ve kabuller aada verilmitir.
LK
H
TA
X
Y Y
h
L
C
TV
L
ekil 36, IPB =HEB profilli monorayvin
Y
= 6,3 t
3. Kaldrma hz v
K
= 5 m/dak
K
= 11 m
6. Kpr yrme hz v
V
= 20 m/dak
7. Arabann arl G
A
= 500 kg
8. Araba yrme hz v
A
= 15 m/dak
AT
= 0,6 m
Tek
= 2 1
11.
f
= 1000
*)2
Y
Ha
=
H
*)1
Ka
S
=
H2
*)1, *)3
Y
Gr
=
B3
*)4
Ta
Gr
=
2m
Gr
=
K1
Eldeki informasyonlaragre;
*)5 Kiriin entik grubu kaynaksz profil olduundan "K1" kabul edip hesabmz yapalm. Bak "elik
Konstrksiyona Genel Giri" Sayfa7, Tablo10.
evredurumuyok.
www. guven.kutay.ch
29
rnek1, I PB =HEB profilli monorayvincinhesab
Gerekli sehim
f
ger
1
1000
L
K
:= f
ger
11 mm =
Dinamik katsays

K
1.2 0.0044 min m
1
v
H
+ :=

K
1.222 =
z arlk katsays
K
1.1 :=
Kopmamukavemeti
R
m
3400 kg cm
2
:=
Akmamukavemeti
R
e
2350 kg cm
2
:=
Elastiklik modl
E
dyn
2.1 10
6
kg cm
2
:=
Poisson says v
St
0.3 :=
zgl arl

St
7850 kg m
3
:=
Statik deerler, I. Hal iin : eki
o
StEM
1600 kg cm
2
:=
bas
o
StbEM
1400 kg cm
2
:=
kayma
t
StEM
920 kg cm
2
:=
F
TD2

K
F
Y

K
F
A
+
n
Tek
:= F
TD2
4124kg =
J
yger
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
f
ger
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:=
J
yger
98582 cm
4
=
F
TD
0.5 F
TD2
:= F
TD
2062kg =
ger
5
F
TD
o
StEM
:=
t
ger
25.4 mm =
Bu deere gre IPB = HEB 500 profilini seelim.
F
max max
F
L
F
s
K
b
t
1
x
y
z
L
F
b
1
t
1
0 2
m
1
s
K
ekil 37, IPB =HEB 500 Profilininlleri
ekil 38, IPB =HEB 500Profilindetekerlek vegerilim
noktalar
IPB "IPB500" :=
h
I
500 mm := b
1
300 mm := s
K
14.5 mm :=
t
1
28 mm :=
J
y
107180 cm
4
:= W
y
4287 cm
3
:=
q
k
187.3 kg m
1
:= J
z
12624 cm
4
:= W
z
1260 cm
3
:=
Konstrksiyondan
L
F
50 mm := h
dik
h
I
t
1
:= h
dik
472 mm =
www.guven-kutay.ch
30
Profilde dikme alan
A
dik
h
dik
s
K
:=
A
dik
68.4 cm
2
=
Profilde kuak alan
A
kus
b
1
t
1
:=
A
kus
84 cm
2
=
Sehimkontrol:
f
Hes
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
J
y
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:= f
Hes
10.1 mm =
Gerekli sehim
f
ger
11 mm =
Hakiki sehim oran
S
fL
L
K
f
Hes
1
:=
S
fL
1087 =
f
=1'000
Mukavemet kontrol:
1
"
M
max

K
q
k
L
K
2
8
:=
M
max
3116m kg =
z arlk gerilimi o
1
M
max
W
y
:=
o
1
72.7 kg cm
2
=
2
"
Ceraskal ve Arabann
arlk momenti
M
2
F
A
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
2
130102 kg cm =
Ceraskal ve Arabann
arlk gerilimi
o
2
M
2
W
y
:=
o
2
30.3 kg cm
2
=
3
"
Yk arlk momenti M
3
F
Y
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
3
1639289kg cm =
Yk arlk gerilimi o
3
M
3
W
y
:=
o
3
382 kg cm
2
=
4
"
Atalet momenti
M
4
0.075 L
K

K
q
k
L
K
0.5 F
A
+ ( ) := M
4
207597 kg cm =
Atalet gerilimi o
4
M
4
W
z
:=
o
4
164.8 kg cm
2
=
5
"
M
5
0.2 L
TA
F
TD
:= M
5
24746 kg cm =
5
M
5
W
z
:=
o
5
20 kg cm
2
=
www. guven.kutay.ch
31
max
veo
min
B
" YklemegrubuB3iin
k
B
1.05 :=
maxnormal gerilmeo
egI
o
egI
k
B
o
1
o
2
+
K
o
3
+ o
4
+ o
5
+ ( ) :=
o
egI
792 kg cm
2
=
Minnormal gerilme
o
min
o
1
o
2
+ :=
o
min
103 kg cm
2
=
2hes
o
min
o
egI
:= k
2hes
0.13 =
max
"
m
1
5.5 mm :=
M
t1
4F
TD
m
1
:= M
t1
45.4m kg =
Kesmegerilimi t
a
F
TD2
A
dik
:=
t
a
60.3 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi t
t
M
t1
h
I
t
1
( ) A
kus
:=
t
t
1.1 kg cm
2
=
t
max
t
a
t
t
+ :=
t
max
61.4 kg cm
2
=
NPI profilli kirite
ller oran katsays
K
2L
F
b
1
s
K
:=
K
0.35 =
Gerilimdzeltmefaktr
c
D
0.75 :=
c
x0
0.05 0.58
K
0.148 e
3.015
K
( )
+ :=
c
x0
0.272343 =
c
x1
2.23 1.49
K
1.39 e
18.33
K
( )
+ :=
c
x1
1.710372 =
2-Alt kuak kenar
c
x2
0.73 1.58
K
2.91 e
6
K
( )
+ :=
c
x2
0.532372 =
c
y0
2.11 1.977
K
+ 0.0076 e
6.53
K
( )
+ :=
c
y0
1.342690 =
c
y1
10.108 7.408
K
10.108 e
1.364
K
( )
:=
c
y1
1.244555 =
2-Alt kuak kenar
c
y2
0 :=
o
Fx0
c
x0
F
TD
t
1
2
:= o
Fx0
72 kg cm
2
=
o
Fx1
c
x1
F
TD
t
1
2
:= o
Fx1
450 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fx2
c
x2
F
TD
t
1
2
:= o
Fx2
140 kg cm
2
=
o
Fy0
c
y0
F
TD
t
1
2
:=
Kuak alt taraf bas
o
Fy0
353 kg cm
2
=
o
Fy1
c
y1
F
TD
t
1
2
:= o
Fy1
327 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fy2
c
y2
F
TD
t
1
2
:=
o
Fy2
0 =
www.guven-kutay.ch
32
x- ynndeekgerilim
o
Fx
c
D
o
Fx1
:=
o
Fx
337 kg cm
2
=
y- ynndeekgerilim
o
Fy
c
D
o
Fy1
:=
o
Fy
246 kg cm
2
=
x- ynndegerilim
o
x
o
egI
c
D
o
Fx1
+ :=
o
x
1130 kg cm
2
=
y- ynndegerilim
o
y
o
Fy
:=
o
y
246 kg cm
2
=
Karlatrma gerilimi
o
kar
o
x
2
o
y
2
+ o
x
o
y
3t
max
2
+ :=
o
kar
1035 kg cm
2
=
Kiriin statik kontrol
o
StEM
1600 kg cm
2
=
o
SEM
o
kar
1.546 = 1 >
Kiriin dinamik kontrol
Y
Gr
"B3" = e
Gr
"K1" = iin
o
W
1800 kg cm
2
:=
o
DEM0
5 o
W
3
:= o
DEM0
3000 kg cm
2
=
o
DEMk2
o
DEM0
1 1
o
DEM0
R
m
\
|
|
.
k
2hes

:=
o
DEMk2
3047 kg cm
2
=
o
DEMk2
o
kar
2.944 = 1 >
Terssehim
Yan boluk deeri
L
CA
0.5 L
K
L
TA
( ) := L
CA
5.2m =
f
Ki
5 L
K
4
q
k
384 E
dyn
J
y
:=
f
Ki
1.59 mm =
Arabann arlk sehimi
f
A
F
A
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
48 E
dyn
J
y
:=
f
A
0.61 mm =
Yknsehimi
f
Y
F
Y
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
48 E
dyn
J
y
:=
f
Y
7.7 mm =
ToplamSehim
f
Top
f
Ki
f
A
+ f
Y
+ := f
Top
9.9 mm =
Terssehim
f
Ters
f
Ki
f
A
+ 0.5f
Y
+ := f
Ters
6.06 mm =
Kiri ortasna f
Ters
kadar ters sehim verilir. Konstrksiyona gre ters sehim ulara doru orantl verilir.
www. guven.kutay.ch
33
2.3 rnek 3 - 2tx20m, Kutu kiri monoray vin
Kutu kiri monoray vincin bilinen deerleri ve kabuller aada verilmitir.
H
Y
X
TA L
Y
C
h
L
TV
LK
ekil 39, Tek kirili kprl vin
Y
= 2 t
3. Kaldrma hz v
K
= 5 m/dak
K
= 20 m
6. Kpr yrme hz v
V
= 20 m/dak
7. Arabann arl G
A
= 400 kg
8. Araba yrme hz v
A
= 15 m/dak
AT
= 0,6 m
Tek
= 2 1
11.
f
= 1000 1
*)2
Y
Ha
=
H
*)1
Ka
S
=
H2
*)1, *)3
Y
Gr
=
B3
*)4
e
Gr
=
K3
16. Kiriin entik grubu DIN 15020 *)5 Ta
Gr
=
2m
*)5 Kiriin entik grubunu "K3" kabul edip hesabmz yapalm. Bak "elik Konstrksiyona Genel
Giri" Sayfa7, Tablo10.
evredurumuyok.
www.guven-kutay.ch
34
2tx20m, Kutu kiri monoray vinin hesab
Gerekli sehim
f
ger
1
1000
L
K
:= f
ger
20 mm =
Dinamik katsays

K
1.2 0.0044 min m
1
v
H
+ :=

K
1.222 =
z arlk katsays
K
1.1 :=
Kopmamukavemeti
R
m
3400 kg cm
2
:=
Akmamukavemeti
R
e
2350 kg cm
2
:=
Elastiklik modl
E
dyn
2.1 10
6
kg cm
2
:=
Poisson says v
St
0.3 :=
zgl arl

St
7850 kg m
3
:=
o
StEM
1600 kg cm
2
:=
bas
o
StbEM
1400 kg cm
2
:=
kayma
t
StEM
920 kg cm
2
:=
F
TD2

K
F
Y

K
F
A
+
n
Tek
:= F
TD2
1442kg =
J
yger
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
f
ger
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:=
J
yger
114291 cm
4
=
F
TD
0.5 F
TD2
:= F
TD
721kg =
ger
5
F
TD
o
StEM
:=
t
1ger
15 mm =
Bu deere gre kutu kiri boyutlarn konstrksiyon nerilerine gre seelim
t
3
t
1
b
B
b
1
b
3
b
P
h
2
t
2 t
4
z
y
S
e
u 1
2
1 2
h
K
u
e
z
y
S
Z
S
1
Z
S
3
Y
S2
Y
S4
Z
S
4
3
1
4
2
YS3
Z
S
2
YS1
ekil 40, Kutu kiri lleri
Yan plaka ykseklii 1,5 m
den2adet almakiin;
h
2
=h
4
=740mm
t
2
~ h
2
/125=740/125=5,92
t
2
=t
4
=5mm
t
3
=1,2. t
2
=1,2. 5=6mm
b
B
=50mm
1,5mden3adet almakiin;
b
1
=490mm
b
3
=b
1
2. b
B
+20mm
b
3
=410mm
2
b
1
490 mm :=
:=
h
2
740 mm := b
3
410 mm = h
4
740 mm := b
B
50 mm :=
t
1
15mm := t
2
5 mm := t
3
6 mm := t
4
5 mm :=
Perde ykseklii
h
Per
h
2
50 mm := h
Per
690 mm =
Perdeeni
b
Per
b
1
2 b
B
t
2
t
4
:= b
Per
380 mm =
Perde aral ve kalnl
L
Pe
2 m := t
Per
5 mm :=
www. guven.kutay.ch
35
X ekseni st kuak alt kenar
h
S
h
2
t
1
+ := h
S
75.5 cm =
Kiriin tam ykseklii
h
K
t
1
t
3
+ h
2
+ := h
K
761 mm =
Paralarn ve sistemin alan:
A
1
b
1
t
1
:=
A
1
74 cm
2
=
A
2
h
2
t
2
:=
A
2
37 cm
2
=
A
3
b
3
t
3
:=
A
3
25 cm
2
=
A
4
h
4
t
4
:=
A
4
37 cm
2
=
A
top
A
1
A
2
+ A
3
+ A
4
+ :=
A
top
172.1 cm
2
=
Paralarn arlk merkezlerinin koordinatlar:
y
1
0.5 b
1
:= y
1
24.50 cm = z
1
0.5 t
1
:= z
1
0.75 cm =
y
2
b
B
0.5 t
2
+ := y
2
5.3 cm = z
2
t
1
0.5 h
2
+ := z
2
38.5 cm =
y
3
0.5 b
1
:= y
3
24.5 cm = z
3
t
1
0.5 t
3
+ h
2
+ := z
3
75.8 cm =
y
4
b
1
b
B
0.5 t
2
:= y
4
39.75 cm = z
4
t
1
0.5h
2
+ := z
4
38.5 cm =
Arlk merkezi koordinatlar Y
S
veZ
S
y
S
y
1
A
1
y
2
A
2
+ y
3
A
3
+ y
4
A
4
+
A
top
:= y
S
24.50 cm =
z
S
z
1
A
1
z
2
A
2
+ z
3
A
3
+ z
4
A
4
+
A
top
:= z
S
27.71 cm =
Paralarn arlk merkezine uzaklklar
y
S1
y
S
y
1
:= y
S1
0 cm = z
S1
z
S
z
1
:= z
S1
27 cm =
y
S2
y
S
y
2
:= y
S2
19.25 cm = z
S2
z
2
z
S
:= z
S2
10.79 cm =
y
S3
y
S
y
3
:= y
S3
0 cm = z
S3
z
3
z
S
:= z
S3
48.1 cm =
y
S4
y
4
y
S
:= y
S4
19.25 cm = z
S4
z
S2
:= z
S4
10.79 cm =
Paralarn kendi atalet momentleri
I
1y
b
1
t
1
3
12
:=
I
1y
13.78 cm
4
=
I
2y
t
2
h
2
3
12
:=
I
2y
16884 cm
4
=
I
3y
b
3
t
3
3
12
:=
I
3y
0.74 cm
4
=
I
4y
t
4
h
4
3
12
:=
I
4y
16884 cm
4
=
I
1z
t
1
b
1
3
12
:=
I
1z
14706 cm
4
=
I
2z
h
2
t
2
3
12
:=
I
2z
0.77 cm
4
=
I
3z
t
3
b
3
3
12
:=
I
3z
3446 cm
4
=
I
4z
h
4
t
4
3
12
:=
I
4z
0.77 cm
4
=
Kiriin atalet momentleri
I
y1
I
1y
I
2y
+ I
3y
+ I
4y
+ :=
I
y1
33783 cm
4
=
I
y2
z
S1
2
A
1
z
S2
2
A
2
+ z
S3
2
A
3
+ z
S4
2
A
4
+ := I
y2
118929 cm
4
=
Kiriin y-y ekseni atalet momenti I
y
I
y1
I
y2
+ :=
I
y
152713 cm
4
=
Kiriin y-y ekseninde gerekli atalet momenti
J
yger
114291cm
4
=
I
z1
I
1z
I
2z
+ I
3z
+ I
4z
+ :=
I
z1
18154 cm
4
=
I
z2
y
S1
2
A
1
y
S2
2
A
2
+ y
S3
2
A
3
+ y
S4
2
A
4
+ := I
z2
27422 cm
4
=
Kiriin z-z ekseni atalet momenti I
z
I
z1
I
z2
+ :=
I
z
45575 cm
4
=
www.guven-kutay.ch
36
Atalet dairesi yar ap
u
1
y
S
:= u
1
245 mm = e
1
z
S
:= e
1
27.7 cm =
u
2
b
3
y
S
:= u
2
165 mm = e
2
h
K
e
1
:= e
2
48.4 cm =
Kiriin y-y ekseni kar koyma momenti W
y
I
y
e
max
:=
W
y
3156 cm
3
=
Kiriin z-z ekseni kar koyma momenti W
z
I
z
u
max
:=
W
z
1860 cm
3
=
Sehimkontrol:
f
Hes
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
J
y
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:= f
Hes
15 mm =
Gerekli sehim
f
ger
20 mm =
Hakiki sehim oran
S
fL
L
K
f
Hes
1
:=
S
fL
1336 =
f
=1'000
Kiriin birim arl "q
K
"
Toleranslardan doan farkllk oran k
KrTol
1.03 :=
G
Per
h
Per
b
Per
t
Per

St
m
1
:= G
Per
10.29 kg m
1
=
q
K1
A
top

St
:=
q
K1
135.1m
1
kg =
Kiriin birim arl " q
K
":
q
K
q
K1
m G
Per
L
Pe
1
+ := q
K
140.24m
1
kg =
K1top
" G
K1top
q
K
L
K
k
KrTol
:= G
K1top
2889kg =
Mukavemet kontrol:
1
"
M
1

K
q
K
L
K
2
8
:=
M
1
771343 kg cm =
z arlk gerilimi o
1
M
1
W
y
:=
o
1
244 kg cm
2
=
2
"
Ceraskal ve Arabann
arlk momenti
M
2
F
A
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
2
194045 kg cm =
Ceraskal ve Arabann
arlk gerilimi
o
2
M
2
W
y
:=
o
2
61 kg cm
2
=
3
"
Yk arlk momenti M
3
F
Y
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
3
970225 kg cm =
Yk arlk gerilimi o
3
M
3
W
y
:=
o
3
307 kg cm
2
=
www. guven.kutay.ch
37
4
"
Atalet momenti
M
4
0.075 L
K

K
q
k
L
K
0.5 F
A
+ ( ) := M
4
450733 kg cm =
Atalet gerilimi o
4
M
4
W
z
:=
o
4
264.9 kg cm
2
=
5
"
M
5
0.2 L
TA
F
TD
:= M
5
8652.0 kg cm =
5
M
5
W
z
:=
o
5
4.7 kg cm
2
=
st
veo
min
B
" YklemegrubuB3iin
k
B
1.05 :=
st kuakta normal gerilim o
st
o
st
k
B
o
1
o
2
+
K
o
3
+ o
4
+ o
5
+ ( ) :=
o
st
999 kg cm
2
=
Minnormal gerilim
o
min
o
1
o
2
+ :=
o
min
306 kg cm
2
=
2hes
o
min
o
st
:= k
2hes
0.31 =
Alt kuakta normal gerilim o
alt
o
alt
o
st
e
2
e
1
:=
o
alt
572 kg cm
2
=
max
"
m
1
5.5 mm :=
M
t1
4F
TD
m
1
:= M
t1
15.9m kg =
Bret'e gre ortalama torsiyon alan
A
or
b
1
2 b
B

t
2
2
t
4
2
\
|
|
.
h
2
t
1
2
+
t
3
2
+
|
\
|
|
.
:= A
or
2889.4cm
2
=
Torsiyon kar koyma momenti W
t1
2 A
or
t
2
:=
W
t1
2889.4 cm
3
=
Yan plakalar alan A
Dik
2 h
2
t
2
:=
A
Dik
74 cm
2
=
Kesmegerilimi t
a1
F
TD2
A
Dik
:=
t
t1
0.5 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi t
t1
M
t1
W
t1
:=
t
a1
19.5 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi
t
max
t
a
t
t
+ :=
t
max
20 kg cm
2
=
F
L
t
1
max
F F
max
b
K
s
h
z
x
y
F
L
t
b
m B
1
1
0 12
ekil 41, Alt kuak ekil 42, Alt kuakta tekerlek
www.guven-kutay.ch
38
Alt kuakta F
Te
kuvvetinin etkiledii yerdeki kalnl.
Malzeme kalnlk tolerans ve olacak anmalar dikkate alnmadan.
t
1
15 mm =
Alt kuak kenarndan kuvvetin etkileme mesafesi, ortalama L
For
11.9 mm :=
Alt kuak kenarndan kuvvetin etkileme mesafesi, minimum L
F
L
For
m
1
:= L
F
6.4 mm =
Kutu kirite
ller oran katsays
K
L
F
b
B
:=
K
0.128 =
Gerilimdzeltmefaktr
c
D
0.75 :=
c
x0
0.05 0.58
K
0.148 e
3.015
K
( )
+ :=
c
x0
0.193463 =
c
x1
2.23 1.49
K
1.39 e
18.33
K
( )
+ :=
c
x1
2.172343 =
2-Alt kuak kenar
c
x2
0.73 1.58
K
2.91 e
6
K
( )
+ :=
c
x2
1.877825 =
c
y0
2.11 1.977
K
+ 0.0076 e
6.53
K
( )
+ :=
c
y0
1.839413 =
c
y1
10.108 7.408
K
10.108 e
1.364
K
( )
:=
c
y1
0.671082 =
2-Alt kuak kenar
c
y2
0 :=
o
Fx0
c
x0
F
TD
t
1
2
:= o
Fx0
62 kg cm
2
=
o
Fx1
c
x1
F
TD
t
1
2
:= o
Fx1
696 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fx2
c
x2
F
TD
t
1
2
:= o
Fx2
602 kg cm
2
=
o
Fy0
c
y0
F
TD
t
1
2
:= o
Fy0
589 kg cm
2
=
o
Fy1
c
y1
F
TD
t
1
2
:= o
Fy1
215 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fy2
c
y2
F
TD
t
1
2
:=
o
Fy2
0 =
Kiriin kontrol
x- ynndetoplamgerilim
o
x
o
alt
c
D
o
Fx1
+ :=
o
x
1094 kg cm
2
=
y- ynndetoplamgerilim
o
y
c
D
o
Fy1
:=
o
y
161 kg cm
2
=
Alt kuakta hesapsal karlatrma
gerilimleri
o
karAlt
o
x
2
o
y
2
+ o
x
o
y
3 t
max
2
+ :=
o
karAlt
1024 kg cm
2
=
st kuakta hesapsal karlatrma
gerilimleri
o
karst
o
st
2
3 t
max
2
+ :=
o
karst
999 kg cm
2
=
Karlatrma gerilimleri
o
kar
o
karst
:=
o
kar
1024 kg cm
2
=
www. guven.kutay.ch
39
Statikkontrol:
o
StEM
1600 kg cm
2
=
o
StEM
o
kar
1.56 = 1 >
Dinamikkontrol:
Yklemegrubu Y
Gr
"B3" = veentikgrubu e
Gr
"K3" = iin
o
W
1273 kg cm
2
:=
k
0
0 := iin deiken mukavemet deeri
o
DEM0
5
3
o
W
:=
o
DEM0
2122 kg cm
2
=
k
2hes
0.31 = iin
o
DEM2
o
DEM0
1 1
o
DEM0
0.75 R
m
\
|
|
.
k
2hes

:=
o
DEM2
2237 kg cm
2
=
o
DEM2
o
kar
2.185 = 1 >
Kati karara varmak iin plakalardaki buruma kontrol edilmelidir.
DIN 18800 ve DIN4114 e gre yaplan hesapta buruma tehlikesi yoktur ve
konstrksiyon seilen deerlerle yaplr.
entik grubu K4 olarak seilsede kiri fonksiyonunu yapar
Terssehim
Yan boluk deeri
L
CA
0.5 L
K
L
TA
( ) := L
CA
9.7m =
f
Ki
5 L
K
4
q
k
384 E
dyn
J
y
:=
f
Ki
9.1 mm =
Arabann arlndan oluan tekerlek
yk
F
ATek
0.5 F
A
:= F
ATek
200kg =
Arabann arlk sehimi
f
A
F
ATek
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
24 E
dyn
I
y
:=
f
A
0.21 cm =
Ykten oluan tekerlek yk
F
YTek
0.5 F
Y
:= F
YTek
1030kg =
Yknsehimi
f
Y
F
YTek
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
24 E
dyn
I
y
:=
f
Y
10.4 mm =
ToplamSehim
f
Top
f
Ki
f
A
+ f
Y
+ := f
Top
2.2 cm =
Terssehim
f
Ters
f
Ki
f
A
+ 0.5f
Y
+ := f
Ters
16 mm =
Kiri ortasna f
Ters
www.guven-kutay.ch
40
2.4 rnek 4 - 3,2tx20m, Kutu kiri monoray vin
Kutu kiri monoray vincin bilinen deerleri ve kabuller aada verilmitir.
H
Y
X
TA L
Y
C
h
L
TV
LK
ekil 43, 3,2t Kutu kiri monorayvin
2. Vincin kaldrma kapasitesi G
Y
= 3,2 t
3. Kaldrma hz v
K
= 5 m/dak
K
= 20 m
6. Kpr yrme hz v
V
= 20 m/dak
7. Arabann arl G
A
= 400 kg
8. Araba yrme hz v
A
= 15 m/dak
AT
= 0,6 m
Tek
= 2 1
11.
f
= 1000 1
*)2
Y
Ha
=
H
*)1
Ka
S
=
H2
*)1, *)3
Y
Gr
=
B3
*)4
Ta
Gr
=
2m
Gr
=
K3
evredurumuyok.
www. guven.kutay.ch
41
rnek 4 - 3,2tx20m, Kutu kiri monoray vinin hesab.
Gerekli sehim
f
ger
1
1000
L
K
:= f
ger
20 mm =
Dinamik katsays

K
1.2 0.0044 min m
1
v
H
+ :=

K
1.222 =
z arlk katsays
K
1.1 :=
Kopmamukavemeti
R
m
3400 kg cm
2
:=
Akmamukavemeti
R
e
2350 kg cm
2
:=
Elastiklik modl
E
dyn
2.1 10
6
kg cm
2
:=
Poisson says v
St
0.3 :=
zgl arl

St
7850 kg m
3
:=
o
StEM
1600 kg cm
2
:=
bas
o
StbEM
1400 kg cm
2
:=
kayma
t
StEM
920 kg cm
2
:=
F
TD2

K
F
Y

K
F
A
+
n
Tek
:= F
TD2
2175kg =
J
yger
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
f
ger
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:=
J
yger
172404 cm
4
=
F
TD
0.5 F
TD2
:= F
TD
1088kg =
ger
5
F
TD
o
StEM
:=
t
ger
18.4 mm =
t
3
t
1
b
B
b
1
b
3
b
P
h
2
t
2 t
4
z
y
S
e
u 1
2
1 2
h
K
u
e
z
y
S
Z
S
1
Z
S
3
Y S2 Y
S4
Z
S
4
3
1
4
2
YS3
Z
S
2
YS1
Yan plaka ykseklii 1,5 m
den2adet almakiin;
h
2
=h
4
=740mm
t
2
~ h
2
/125=740/125=5,92
t
2
=t
4
=6mm
t
3
=1,2. t
2
=1,2. 6=7,2mm
t
3
=8mm
b
B
=50mm
1,5mden3adet, 1mden2
adet almakiin;
b
1
=490mm
b
3
=b
1
2. b
B
+20mm
b
3
=410mm
2
b
1
490 mm :=
:=
h
2
740 mm := b
3
410 mm = h
4
740 mm := b
B
50 mm :=
t
1
20mm := t
2
6 mm := t
3
8 mm := t
4
6 mm := L
Pe
2 m :=
Perde ykseklii
h
Per
h
2
50 mm := h
Per
690 mm =
Perdeeni
b
Per
b
1
2 b
B
t
2
t
4
:= b
Per
378 mm =
www.guven-kutay.ch
42
h
S
h
2
t
1
+ := h
S
76 cm =
Kiriin tam ykseklii
h
K
t
1
t
3
+ h
2
+ := h
K
768 mm =
A
1
b
1
t
1
:=
A
1
98 cm
2
=
A
2
h
2
t
2
:=
A
2
44 cm
2
=
A
3
b
3
t
3
:=
A
3
33 cm
2
=
A
4
h
4
t
4
:=
A
4
44 cm
2
=
A
top
A
1
A
2
+ A
3
+ A
4
+ :=
A
top
219.6 cm
2
=
y
1
0.5 b
1
:= y
1
24.50 cm = z
1
0.5 t
1
:= z
1
1 cm =
y
2
b
B
0.5 t
2
+ := y
2
5.3 cm = z
2
t
1
0.5 h
2
+ := z
2
39 cm =
y
3
0.5 b
1
:= y
3
24.5 cm = z
3
t
1
0.5 t
3
+ h
2
+ := z
3
76.4 cm =
y
4
b
1
b
B
0.5 t
2
:= y
4
43.7 cm = z
4
t
1
0.5h
2
+ := z
4
39 cm =
S
veZ
S
y
S
y
1
A
1
y
2
A
2
+ y
3
A
3
+ y
4
A
4
+
A
top
:= y
S
24.50 cm =
z
S
z
1
A
1
z
2
A
2
+ z
3
A
3
+ z
4
A
4
+
A
top
:= z
S
27.63 cm =
y
S1
y
S
y
1
:= y
S1
0m = z
S1
z
S
z
1
:= z
S1
26.6 cm =
y
S2
y
S
y
2
:= y
S2
19.2 cm = z
S2
z
2
z
S
:= z
S2
11.37 cm =
y
S3
y
S
y
3
:= y
S3
0 m = z
S3
z
3
z
S
:= z
S3
48.8 cm =
y
S4
y
4
y
S
:= y
S4
19.2 cm = z
S4
z
S2
:= z
S4
11.37 cm =
I
1y
b
1
t
1
3
12
:=
I
1y
32.67 cm
4
=
I
2y
t
2
h
2
3
12
:=
I
2y
20261 cm
4
=
I
3y
b
3
t
3
3
12
:=
I
3y
1.75 cm
4
=
I
4y
t
4
h
4
3
12
:=
I
4y
20261 cm
4
=
I
1z
t
1
b
1
3
12
:=
I
1z
19608 cm
4
=
I
2z
h
2
t
2
3
12
:=
I
2z
1.33 cm
4
=
I
3z
t
3
b
3
3
12
:=
I
3z
4595 cm
4
=
I
4z
h
4
t
4
3
12
:=
I
4z
1.33 cm
4
=
I
y1
I
1y
I
2y
+ I
3y
+ I
4y
+ :=
I
y1
40557 cm
4
=
I
y2
z
S1
2
A
1
z
S2
2
A
2
+ z
S3
2
A
3
+ z
S4
2
A
4
+ := I
y2
158992 cm
4
=
y
I
y1
I
y2
+ :=
I
y
199549 cm
4
=
J
yger
172404 cm
4
=
I
z1
I
1z
I
2z
+ I
3z
+ I
4z
+ :=
I
z1
24206 cm
4
=
I
z2
y
S1
2
A
1
y
S2
2
A
2
+ y
S3
2
A
3
+ y
S4
2
A
4
+ := I
z2
32735 cm
4
=
z
I
z1
I
z2
+ :=
I
z
56941 cm
4
=
www. guven.kutay.ch
43
u
1
y
S
:= u
1
245 mm = e
1
z
S
:= e
1
27.6 cm =
u
2
b
3
y
S
:= u
2
165 mm = e
2
h
K
e
1
:= e
2
49.2 cm =
u
max
24.5 cm = e
max
49.2 cm =
y
I
y
e
max
:=
W
y
4058 cm
3
=
z
I
z
u
max
:=
W
z
2324 cm
3
=
Sehimkontrol:
f
Hes
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
J
y
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:= f
Hes
17.3 mm =
Gerekli sehim
f
ger
20 mm =
Hakiki sehim oran
S
fL
L
K
f
Hes
1
:=
S
fL
1157 =
f
=1'000
Kiriin birim arl "q
K
"
KrTol
1.03 :=
G
Per
h
Per
b
Per
t
Per

St
m
1
:= G
Per
12.3m
1
kg =
q
K1
A
top

St
:=
q
K1
172.39m
1
kg =
K
":
q
K
q
K1
m G
Per
L
Pe
1
+ := q
K
178.53m
1
kg =
K1top
" G
K1top
q
K
L
K
k
KrTol
:= G
K1top
3677.7kg =
Mukavemet kontrol:
1
"
M
1

K
q
K
L
K
2
8
:=
M
1
981906 kg cm =
z arlk gerilimi o
1
M
1
W
y
:=
o
1
242 kg cm
2
=
2
"
Ceraskal ve Arabann
arlk momenti
M
2
F
A
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
2
194045 kg cm =
Ceraskal ve Arabann
arlk gerilimi
o
2
M
2
W
y
:=
o
2
48 kg cm
2
=
3
"
Yk arlk momenti M
3
F
Y
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
3
1896984kg cm =
Yk arlk gerilimi o
3
M
3
W
y
:=
o
3
467 kg cm
2
=
www.guven-kutay.ch
44
4
"
Atalet momenti
M
4
0.075 L
K

K
q
k
L
K
0.5 F
A
+ ( ) := M
4
565585 kg cm =
Atalet gerilimi o
4
M
4
W
z
:=
o
4
266.4 kg cm
2
=
5
"
M
5
0.2 L
TA
F
TD
:= M
5
13051 kg cm =
5
M
5
W
z
:=
o
5
5.6 kg cm
2
=
st
veo
min
B
" YklemegrubuB3iin
k
B
1.05 :=
st
o
st
k
B
o
1
o
2
+
K
o
3
+ o
4
+ o
5
+ ( ) :=
o
st
1081 kg cm
2
=
Minnormal gerilim
o
min
o
1
o
2
+ :=
o
min
290 kg cm
2
=
2hes
o
min
o
st
:= k
2hes
0.27 =
alt
o
alt
o
st
e
2
e
1
:=
o
alt
607 kg cm
2
=
max
"
m
1
5.5 mm :=
M
t1
4F
TD
m
1
:= M
t1
23.9m kg =
A
or
b
1
2 b
B

t
2
2
t
4
2
\
|
|
.
h
2
t
1
2
+
t
3
2
+
|
\
|
|
.
:= A
or
2895.4 cm
2
=
t1
2 A
or
t
2
:=
W
t1
3474.4 cm
3
=
Yan plakalar alan A
Dik
2 h
2
t
2
:=
A
Dik
88.8 cm
2
=
Kesmegerilimi t
a1
F
TD2
A
Dik
:=
t
t1
0.7 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi t
t1
M
t1
W
t1
:=
t
a1
24.5 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi
t
max
t
a
t
t
+ :=
t
max
25.2 kg cm
2
=
F
L
t
1
max
F F
max
b
K
s
h
z
x
y
F
L
t
b
m B
1
1
0 12
www. guven.kutay.ch
45
Alt kuakta F
Te
t
1
20 mm =
For
11.9 mm :=
F
L
For
m
1
:= L
F
6.4 mm =
Kutu kirite
ller oran katsays
K
L
F
b
B
:=
K
0.128 =
Gerilimdzeltmefaktr
c
D
0.75 :=
c
x0
0.05 0.58
K
0.148 e
3.015
K
( )
+ :=
c
x0
0.193463 =
c
x1
2.23 1.49
K
1.39 e
18.33
K
( )
+ :=
c
x1
2.172343 =
2-Alt kuak kenar
c
x2
0.73 1.58
K
2.91 e
6
K
( )
+ :=
c
x2
1.877825 =
c
y0
2.11 1.977
K
+ 0.0076 e
6.53
K
( )
+ :=
c
y0
1.839413 =
c
y1
10.108 7.408
K
10.108 e
1.364
K
( )
:=
c
y1
0.671082 =
2-Alt kuak kenar
c
y2
0 :=
o
Fx0
c
x0
F
TD
t
1
2
:= o
Fx0
53 kg cm
2
=
o
Fx1
c
x1
F
TD
t
1
2
:= o
Fx1
591 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fx2
c
x2
F
TD
t
1
2
:= o
Fx2
511 kg cm
2
=
o
Fy0
c
y0
F
TD
t
1
2
:= o
Fy0
500 kg cm
2
=
o
Fy1
c
y1
F
TD
t
1
2
:= o
Fy1
182 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fy2
c
y2
F
TD
t
1
2
:=
o
Fy2
0 =
Kiriin kontrol
o
x
o
alt
c
D
o
Fx1
+ :=
o
x
1050.2 kg cm
2
=
o
y
c
D
o
Fy1
:=
o
y
136.9 kg cm
2
=
gerilimleri
o
karAlt
o
x
2
o
y
2
+ o
x
o
y
3 t
max
2
+ :=
o
karAlt
990 kg cm
2
=
gerilimleri
o
karst
o
st
2
3 t
max
2
+ :=
o
karst
1082 kg cm
2
=
o
kar
o
karst
:=
o
kar
1082 kg cm
2
=
www.guven-kutay.ch
46
Statikkontrol:
o
StEM
1600 kg cm
2
=
o
StEM
o
kar
1.479 = 1 >
Dinamikkontrol:
Yklemegrubu Y
Gr
Gr
"K3" = iin
o
W
1273 kg cm
2
:=
k
0
o
DEM0
5
3
o
W
:=
o
DEM0
2122 kg cm
2
=
k
2hes
0.27 = iin
o
DEM2
o
DEM0
1 1
o
DEM0
0.75 R
m
\
|
|
.
k
2hes

:=
o
DEM2
2222 kg cm
2
=
o
DEM2
o
kar
2.054 = 1 >
Emniyet katsaylar 1 den byk olduundan kiri fonksiyonunu yapar. Fakat yan ve st kuak
plakalarnn buruma kontrolnn yaplmas gerekir.
DIN 18800 ve DIN4114 e gre yaplan hesapta buruma tehlikesi yoktur ve
konstrksiyon seilen deerlerle yaplr.
entik grubu K4 olarak seilsede kiri fonksiyonunu yapar
Terssehim
Yan boluk deeri
L
CA
0.5 L
K
L
TA
( ) := L
CA
9.7m =
f
Ki
5 L
K
4
q
k
384 E
dyn
J
y
:=
f
Ki
8.9 mm =
yk
F
ATek
0.5 F
A
:= F
ATek
200kg =
Arabann arlk sehimi
f
A
F
ATek
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
24 E
dyn
I
y
:=
f
A
0.16 cm =
F
YTek
0.5 F
Y
:= F
YTek
1600kg =
Yknsehimi
f
Y
F
YTek
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
24 E
dyn
I
y
:=
f
Y
12.7 mm =
ToplamSehim
f
Top
f
Ki
f
A
+ f
Y
+ := f
Top
2.3 cm =
Terssehim
f
Ters
f
Ki
f
A
+ 0.5f
Y
+ := f
Ters
17 mm =
Kiri ortasna f
Ters
www. guven.kutay.ch
47
2.5 rnek 5 - 3,2tx20m, Kutu kiri monoray vin, hafif konstrksiyon
rnek 4 de yaplan kiriin ar olduunu diinerek hafifletmeye bakalm. rnek 4 deki verileri aynen alp
daha hafif konstrksiyon yapalm.
H
Y
X
TA L
Y
C
h
L
TV
LK
ekil 47, 3,2t Kutu kiri monorayvin
2. Vincin kaldrma kapasitesi G
Y
= 3,2 t
3. Kaldrma hz v
K
= 5 m/dak
K
= 20 m
6. Kpr yrme hz v
V
= 20 m/dak
7. Arabann arl G
A
= 400 kg
8. Araba yrme hz v
A
= 15 m/dak
AT
= 0,6 m
Tek
= 2 1
11.
f
= 1000 1
*)2
Y
Ha
=
H
*)1
Ka
S
=
H2
*)1, *)3
Y
Gr
=
B3
*)4
Ta
Gr
=
2m
Gr
=
K3
rnek 4 deki btn bilgiler aynen geerli ve kiriin ar olduunu kabul edip daha hafif konstrksiyon
yapmay deneyelim.
evredurumuyok.
www.guven-kutay.ch
48
rnek 5 - 3,2tx20m, Kutu kiri monoray vin, hafif konstrksiyon hesab
Gerekli sehim
f
ger
1
1000
L
K
:= f
ger
20 mm =
Dinamik katsays

K
1.2 0.0044 min m
1
v
H
+ :=

K
1.222 =
z arlk katsays
K
1.1 :=
Kopmamukavemeti
R
m
3400 kg cm
2
:=
Akmamukavemeti
R
e
2350 kg cm
2
:=
Elastiklik modl
E
dyn
2.1 10
6
kg cm
2
:=
Poisson says v
St
0.3 :=
zgl arl

St
7850 kg m
3
:=
o
StEM
1600 kg cm
2
:=
bas
o
StbEM
1400 kg cm
2
:=
kayma
t
StEM
920 kg cm
2
:=
F
TD2

K
F
Y

K
F
A
+
n
Tek
:= F
TD2
2175kg =
J
yger
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
f
ger
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:=
J
yger
172404cm
4
=
F
TD
0.5 F
TD2
:= F
TD
1088kg =
ger
5
F
TD
o
StEM
:=
t
ger
18.4 mm =
t
3
t
1
b
B
b
1
b
3
b
P
h
2
t
2 t
4
z
y
S
e
u 1
2
1 2
h
K
u
e
z
y
S
Z
S
1
Z
S
3
Y
S2
Y
S4
Z
S
4
3
1
4
2
YS3
Z
S
2
YS1
Deerleri hafif olsun diye
seelimvekontrol edelim;
h
2
=h
4
=990mm
t
2
=t
4
=3mm
t
3
=6mm
b
B
=50mm
b
1
=420mm
b
3
=b
1
2. b
B
+20mm
b
1
450 mm := h
2
990 mm := b
3
370 mm = h
4
h
2
:= b
B
50 mm :=
t
1
18mm := t
2
3 mm := t
3
6 mm := t
4
t
2
:= L
Pe
2 m :=
Perde ykseklii
h
Per
h
2
50 mm := h
Per
940 mm =
Perdeeni
b
Per
b
1
2 b
B
t
2
t
4
:= b
Per
344 mm =
Perde kalnl
t
Per
t
2
:= t
Per
3mm =
www. guven.kutay.ch
49
h
S
h
2
t
1
+ := h
S
100.8 cm =
Kiriin tam ykseklii
h
K
t
1
t
3
+ h
2
+ := h
K
1014 mm =
A
1
b
1
t
1
:=
A
1
81 cm
2
=
A
2
h
2
t
2
:=
A
2
30 cm
2
=
A
3
b
3
t
3
:=
A
3
22 cm
2
=
A
4
h
4
t
4
:=
A
4
30 cm
2
=
A
top
A
1
A
2
+ A
3
+ A
4
+ :=
A
top
162.6 cm
2
=
y
1
0.5 b
1
:= y
1
22.50 cm = z
1
0.5 t
1
:= z
1
0.9 cm =
y
2
b
B
0.5 t
2
+ := y
2
5.2 cm = z
2
t
1
0.5 h
2
+ := z
2
51.3 cm =
y
3
0.5 b
1
:= y
3
22.5 cm = z
3
t
1
0.5 t
3
+ h
2
+ := z
3
101.1 cm =
y
4
b
1
b
B
0.5 t
2
:= y
4
39.85 cm = z
4
t
1
0.5h
2
+ := z
4
51.3 cm =
S
veZ
S
y
S
y
1
A
1
y
2
A
2
+ y
3
A
3
+ y
4
A
4
+
A
top
:= y
S
22.50 cm =
z
S
z
1
A
1
z
2
A
2
+ z
3
A
3
+ z
4
A
4
+
A
top
:= z
S
32.99 cm =
y
S1
y
S
y
1
:= y
S1
0m = z
S1
z
S
z
1
:= z
S1
32.1 cm =
y
S2
y
S
y
2
:= y
S2
17.3 cm = z
S2
z
2
z
S
:= z
S2
18.31 cm =
y
S3
y
S
y
3
:= y
S3
0 m = z
S3
z
3
z
S
:= z
S3
68.1 cm =
y
S4
y
4
y
S
:= y
S4
17.35 cm = z
S4
z
S2
:= z
S4
18.31 cm =
I
1y
b
1
t
1
3
12
:=
I
1y
21.87 cm
4
=
I
2y
t
2
h
2
3
12
:=
I
2y
24257 cm
4
=
I
3y
b
3
t
3
3
12
:=
I
3y
0.67 cm
4
=
I
4y
t
4
h
4
3
12
:=
I
4y
24257 cm
4
=
I
1z
t
1
b
1
3
12
:=
I
1z
13669 cm
4
=
I
2z
h
2
t
2
3
12
:=
I
2z
0.22 cm
4
=
I
3z
t
3
b
3
3
12
:=
I
3z
2533 cm
4
=
I
4z
h
4
t
4
3
12
:=
I
4z
0.22 cm
4
=
I
y1
I
1y
I
2y
+ I
3y
+ I
4y
+ :=
I
y1
48537 cm
4
=
I
y2
z
S1
2
A
1
z
S2
2
A
2
+ z
S3
2
A
3
+ z
S4
2
A
4
+ := I
y2
206311 cm
4
=
y
I
y1
I
y2
+ :=
I
y
254848 cm
4
=
J
yger
172404 cm
4
=
I
z1
I
1z
I
2z
+ I
3z
+ I
4z
+ :=
I
z1
16202 cm
4
=
I
z2
y
S1
2
A
1
y
S2
2
A
2
+ y
S3
2
A
3
+ y
S4
2
A
4
+ := I
z2
17881 cm
4
=
z
I
z1
I
z2
+ :=
I
z
34083 cm
4
=
www.guven-kutay.ch
50
u
1
y
S
:= u
1
225 mm = e
1
z
S
:= e
1
33 cm =
u
2
b
3
y
S
:= u
2
145 mm = e
2
h
K
e
1
:= e
2
68.4 cm =
u
max
22.5 cm = e
max
68.4 cm =
y
I
y
e
max
:=
W
y
3725 cm
3
=
z
I
z
u
max
:=
W
z
1515 cm
3
=
Sehimkontrol:
f
Hes
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
J
y
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:= f
Hes
13.5 mm =
Gerekli sehim
f
ger
20 mm =
Hakiki sehim oran
S
fL
L
K
f
Hes
1
:=
S
fL
1478 =
f
=1'000
Kiriin birim arl "q
K
"
KrTol
1.03 :=
G
Per
h
Per
b
Per
t
Per

St
m
1
:= G
Per
7.6m
1
kg =
q
K1
A
top

St
:=
q
K1
127.64m
1
kg =
K
":
q
K
q
K1
m G
Per
L
Pe
1
+ := q
K
131.45m
1
kg =
K1top
" G
K1top
q
K
L
K
k
KrTol
:= G
K1top
2708kg =
Mukavemet kontrol:
1
"
M
1

K
q
K
L
K
2
8
:=
M
1
722967 kg cm =
z arlk gerilimi o
1
M
1
W
y
:=
o
1
194 kg cm
2
=
2
"
Ceraskal ve Arabann
arlk momenti
M
2
F
A
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
2
194045 kg cm =
Ceraskal ve Arabann
arlk gerilimi
o
2
M
2
W
y
:=
o
2
52 kg cm
2
=
3
"
Yk arlk momenti M
3
F
Y
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
3
1896984kg cm =
Yk arlk gerilimi o
3
M
3
W
y
:=
o
3
509 kg cm
2
=
4
"
Atalet momenti
M
4
0.075 L
K

K
q
k
L
K
0.5 F
A
+ ( ) := M
4
424346 kg cm =
Atalet gerilimi o
4
M
4
W
z
:=
o
4
306.2 kg cm
2
=
www. guven.kutay.ch
51
5
"
M
5
0.2 L
TA
F
TD
:= M
5
13051.2 kg cm =
5
M
5
W
z
:=
o
5
8.6 kg cm
2
=
st
veo
min
B
" YklemegrubuB3iin
k
B
1.05 :=
st
o
st
k
B
o
1
o
2
+
K
o
3
+ o
4
+ o
5
+ ( ) :=
o
st
1124 kg cm
2
=
Minnormal gerilim
o
min
o
1
o
2
+ :=
o
min
246 kg cm
2
=
2hes
o
min
o
st
:= k
2hes
0.22 =
alt
o
alt
o
st
e
2
e
1
:=
o
alt
542 kg cm
2
=
max
"
m
1
5.5 mm :=
M
t1
4F
TD
m
1
:= M
t1
23.9m kg =
A
or
b
1
2 b
B

t
2
2
t
4
2
\
|
|
.
h
2
t
1
2
+
t
3
2
+
|
\
|
|
.
:= A
or
3476.9 cm
2
=
t1
2 A
or
t
2
:=
W
t1
2086.2 cm
3
=
Yan plakalar alan A
Dik
2 h
2
t
2
:=
A
Dik
59.4 cm
2
=
Kesmegerilimi t
a1
F
TD2
A
Dik
:=
t
t1
1.1 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi t
t1
M
t1
W
t1
:=
t
a1
36.6 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi
t
max
t
a
t
t
+ :=
t
max
37.8 kg cm
2
=
F
L
t
1
max
F F
max
b
K
s
h
z
x
y
F
L
t
b
m B
1
1
0 12
www.guven-kutay.ch
52
Alt kuakta F
Te
t
1
18 mm =
For
11.9 mm :=
F
L
For
m
1
:= L
F
6.4 mm =
Kutu kirite
ller oran katsays
K
L
F
b
B
:=
K
0.128 =
Gerilimdzeltmefaktr
c
D
0.75 :=
c
x0
0.05 0.58
K
0.148 e
3.015
K
( )
+ :=
c
x0
0.193463 =
c
x1
2.23 1.49
K
1.39 e
18.33
K
( )
+ :=
c
x1
2.172343 =
2-Alt kuak kenar
c
x2
0.73 1.58
K
2.91 e
6
K
( )
+ :=
c
x2
1.877825 =
c
y0
2.11 1.977
K
+ 0.0076 e
6.53
K
( )
+ :=
c
y0
1.839413 =
c
y1
10.108 7.408
K
10.108 e
1.364
K
( )
:=
c
y1
0.671082 =
2-Alt kuak kenar
c
y2
0 :=
o
Fx0
c
x0
F
TD
t
1
2
:= o
Fx0
65 kg cm
2
=
o
Fx1
c
x1
F
TD
t
1
2
:= o
Fx1
729 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fx2
c
x2
F
TD
t
1
2
:= o
Fx2
630 kg cm
2
=
o
Fy0
c
y0
F
TD
t
1
2
:= o
Fy0
617 kg cm
2
=
o
Fy1
c
y1
F
TD
t
1
2
:= o
Fy1
225 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fy2
c
y2
F
TD
t
1
2
:=
o
Fy2
0 =
Kiriin kontrol
o
x
o
alt
c
D
o
Fx1
+ :=
o
x
1089 kg cm
2
=
o
y
c
D
o
Fy1
:=
o
y
169 kg cm
2
=
gerilimleri
o
karAlt
o
x
2
o
y
2
+ o
x
o
y
3 t
max
2
+ :=
o
karAlt
1017 kg cm
2
=
gerilimleri
o
karst
o
st
2
3 t
max
2
+ :=
o
karst
1126 kg cm
2
=
o
kar
o
karst
:=
o
kar
1126 kg cm
2
=
www. guven.kutay.ch
53
Statikkontrol:
o
StEM
1600 kg cm
2
=
o
StEM
o
kar
1.422 = 1 >
Dinamikkontrol:
Yklemegrubu Y
Gr
Gr
"K3" = iin
o
W
1273 kg cm
2
:=
k
0
o
DEM0
5
3
o
W
:=
o
DEM0
2122 kg cm
2
=
k
2hes
0.22 = iin
o
DEM2
o
DEM0
1 1
o
DEM0
0.75 R
m
\
|
|
.
k
2hes

:=
o
DEM2
2203 kg cm
2
=
o
DEM2
o
kar
1.957 = 1 >
Sonu: Kiriin DIN18800'e gre yaplan hesaplarnda st plakada buruma tehlikesi yoktur. Fakat yan
plakalarda buruma tehlikesi olduundan takviye kullanlmaldr.
Kiri 3678 kg d. Hafif konstrksiyon 2549 kg, fakat yan plakalarda buruma var. Takviyeli
konstrksiyon yaplmal.
Terssehim
Yan boluk deeri
L
CA
0.5 L
K
L
TA
( ) := L
CA
9.7m =
f
Ki
5 L
K
4
q
k
384 E
dyn
J
y
:=
f
Ki
5.1 mm =
yk
F
ATek
0.5 F
A
:= F
ATek
200kg =
Arabann arlk sehimi
f
A
F
ATek
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
24 E
dyn
I
y
:=
f
A
0.12 cm =
F
YTek
0.5 F
Y
:= F
YTek
1600kg =
Yknsehimi
f
Y
F
YTek
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
24 E
dyn
I
y
:=
f
Y
10.0 mm =
ToplamSehim
f
Top
f
Ki
f
A
+ f
Y
+ := f
Top
1.6 cm =
Terssehim
f
Ters
f
Ki
f
A
+ 0.5f
Y
+ := f
Ters
11 mm =
Kiri ortasna f
Ters
www.guven-kutay.ch
54
2.6 rnek 6 - 3,2tx20m, Kutu kiri monoray vin, Yan plaka takviyeli
rnek 5 deki 3,2tx20m, Kutu kiri monoray vin, Yan plaka takviyeli konstrksiyonunun hesab
t
3
t
1
b
B
b
1
b
3
b
P
a
1
T
a
2
T
h
2
z
L
1
y
L1
y
L2
t
2 t
4
z
y
S
z
u
1
2
1 2
h
K
u
e
z
y
S
Z
S
1
Z
S
3
Z
L
1
Z
S
2
YL1 YL2
Y
S2
Y
S4
Z
S
4
h
1
T
3
1
4
2
x
z
z
x
y
y
TD
F
TD
F
2 0 1 0 1 2
LF m
1
y
S
S
=
e
b
1
420 mm := h
2
990 mm := h
4
h
2
:= b
B
50 mm := t
3
6 mm := L
Pe
2 m :=
t
1
18mm := t
2
3 mm := t
4
t
2
:= b
3
b
1
2 b
B
2 cm + := b
3
340 mm = t
Per
3 mm :=
Takviye kebenti KB "30x30x3" := Kebent kenar b
KB
3 cm :=
Kebent Alan
A
KB
174 mm
2
:=
Kebent birim arl
G
KB
1.36 kg m
1
:=
Kebent e ls e
x
0.84 cm := Kebent sra says n
z
1 := n
x
2 :=
e
y
e
x
:=
I
KBY
1.41 cm
4
:= I
KBZ
1.41 cm
4
:=
Birinci takviye aral ve mesafesi
a
1Tx
0.333 h
2
:= a
1Tx
329.7 mm = a
1T
330 mm :=
Gerikalan yan plaka blgesi
a
2T
h
2
a
1T
:= a
2T
660 mm =
A
1
b
1
t
1
:=
A
1
75.6 cm
2
=
A
2
h
2
t
2
:=
A
2
29.7 cm
2
=
A
3
b
3
t
3
:=
A
3
20.4 cm
2
=
A
4
h
4
t
4
:=
A
4
29.7 cm
2
=
A
topKB
n
x
n
z
A
KB
:=
A
topKB
3.5 cm
2
=
A
top
A
1
A
2
+ A
3
+ A
4
+ A
topKB
+ :=
A
top
158.88 cm
2
=
y
1
0.5 b
1
:= Y
1
21 cm = z
1
0.5 t
1
:= Z
1
0.9 cm =
y
2
b
B
0.5 t
2
+ := Y
2
5.2 cm = z
2
t
1
0.5 h
2
+ := Z
2
51.3 cm =
y
3
0.5 b
1
:= Y
3
21 cm = z
3
t
1
0.5 t
3
+ h
2
+ := Z
3
101.1 cm =
y
4
b
1
b
B
0.5 t
2
:= Y
4
36.85 cm = z
4
t
1
0.5h
2
+ := Z
4
51.3 cm =
Y
L1
b
B
t
2
+ b
KB
+ e
x
:= Y
L1
7.46 cm = Z
L1
h
S
a
1T
e
x
:= Z
L1
669.6 mm =
Y
L2
b
1
b
B
t
4
b
KB
e
x
+ := Y
L2
34.54 cm =
www. guven.kutay.ch
55
S
veZ
S
Y
S
Y
1
A
1
Y
2
A
2
+ Y
3
A
3
+ Y
4
A
4
+ n
z
A
KB
Y
L1
Y
L2
+ ( ) +
A
top
:= Y
S
21.000 cm =
Z
S
Z
1
A
1
Z
2
A
2
+ Z
3
A
3
+ Z
4
A
4
+ n
x
A
KB
Z
L1
+
A
top
:= Z
S
34.055 cm =
y
S1
y
S
y
1
:= Y
S1
0m = z
S1
z
S
z
1
:= Z
S1
33.2 cm =
y
S2
y
S
y
2
:= Y
S2
15.8 cm = z
S2
z
2
z
S
:= Z
S2
17.2 cm =
y
S3
y
S
y
3
:= Y
S3
0m = z
S3
z
3
z
S
:= Z
S3
67 cm =
y
S4
y
4
y
S
:= Y
S4
15.85 cm = z
S4
z
S2
:= Z
S4
17.24 cm =
Y
SL1
Y
S
Y
L1
:= Y
SL1
13.54 cm = Z
SL1
Z
S
Z
L1
:= Z
SL1
32.9 cm =
Y
SL2
Y
L2
Y
S
:= Y
SL2
13.54 cm =
I
1y
b
1
t
1
3
12
:=
I
1Y
20.41 cm
4
=
I
1z
t
1
b
1
3
12
:=
I
1Z
11113 cm
4
=
I
2y
t
2
h
2
3
12
:=
I
2Y
24257 cm
4
=
I
2z
h
2
t
2
3
12
:=
I
2Z
0.22 cm
4
=
I
3y
b
3
t
3
3
12
:=
I
3Y
0.61 cm
4
=
I
3z
t
3
b
3
3
12
:=
I
3Z
1965 cm
4
=
I
4y
t
4
h
4
3
12
:=
I
4Y
24257 cm
4
=
I
4z
h
4
t
4
3
12
:=
I
4Z
0.22 cm
4
=
I
KBY
1.4 cm
4
= I
KBZ
1.4 cm
4
=
I
Y1
I
1Y
I
2Y
+ I
3Y
+ I
4Y
+ n
x
n
z
I
KBY
+ :=
I
Y1
48539 cm
4
=
I
Y2
Z
S1
2
A
1
Z
S2
2
A
2
+ Z
S3
2
A
3
+ Z
S4
2
A
4
+ n
x
A
KB
Z
SL1
2
+ := I
Y2
196235 cm
4
=
Y
I
Y1
I
Y2
+ :=
I
Y
244774 cm
4
=
J
yger
172404 cm
4
=
I
Z1
I
1Z
I
2Z
+ I
3Z
+ I
4Z
+ n
x
n
z
I
KBZ
+ :=
I
Z1
13082 cm
4
=
I
Z2
Y
S1
2
A
1
Y
S2
2
A
2
+ Y
S3
2
A
3
+ Y
S4
2
A
4
+ n
z
A
KB
Y
SL1
2
Y
SL2
2
+
|
\
|
.
+ := I
Z2
15561 cm
4
=
z
I
z1
I
z2
+ :=
I
Z
28642 cm
4
=
u
1
y
S
:= u
1
210 mm = e
1
z
S
:= e
1
34.1 cm =
u
2
b
1
Y
S
:= u
2
210 mm = e
2
h
K
e
1
:= e
2
67.3 cm =
u
max
21 cm = e
max
67.3 cm =
y
I
y
e
max
:=
W
Y
3635 cm
3
=
z
I
z
u
max
:=
W
Z
1364 cm
3
=
www.guven-kutay.ch
56
Sehimkontrol:
f
Hes
F
TD2
L
K
L
TA
( )
48 E
dyn
J
y
3 L
K
2
L
K
L
TA
( )
2
:= f
Hes
14.1 mm =
Gerekli sehim
f
ger
20 mm =
Hakiki sehim oran
S
fL
L
K
f
Hes
1
:=
S
fL
1420 =
f
=1'000
Kiriin birim arl "q
K
"
Toleranslardan doan farkllk oran
k
KrTol
1.03 :=
G
Per
h
Per
b
Per
t
Per

St
m
1
:= G
Per
7kg m
1
=
q
K1
A
top

St
:=
q
K1
125kg m
1
=
K
":
q
K
q
K1
m G
Per
L
Pe
1
+ := q
K
1.32 kg cm
1
=
K1top
" G
K1top
q
K
L
K
k
KrTol
:= G
K1top
2712kg =
Mukavemet kontrol:
1
"
M
1

K
q
K
L
K
2
8
:=
M
max
724195 kg cm =
z arlk gerilimi o
1
M
1
W
y
:=
o
1
199 kg cm
2
=
2
"
Ceraskal ve Arabann
arlk momenti
M
2
F
A
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
2
194045 kg cm =
Ceraskal ve Arabann
arlk gerilimi
o
2
M
2
W
y
:=
o
2
53 kg cm
2
=
3
"
Yk arlk momenti M
3
F
Y
16 L
K
2 L
K
L
TA
( )
2
:= M
3
1896984kg cm =
Yk arlk gerilimi o
3
M
3
W
y
:=
o
3
522 kg cm
2
=
4
"
Atalet momenti
M
4
0.075 L
K

K
q
k
L
K
0.5 F
A
+ ( ) := M
4
425015 kg cm =
Atalet gerilimi o
4
M
4
W
z
:=
o
4
341 kg cm
2
=
5
"
M
5
0.2 L
TA
F
TD
:= M
5
13051 kg cm =
5
M
5
W
z
:=
o
5
9.6 kg cm
2
=
www. guven.kutay.ch
57
st
veo
min
B
" YklemegrubuB3iin
k
B
1.05 :=
st
o
st
k
B
o
1
o
2
+
K
o
3
+ o
4
+ o
5
+ ( ) :=
o
st
1181 kg cm
2
=
Minnormal gerilim
o
min
o
1
o
2
+ :=
o
min
253 kg cm
2
=
2hes
o
min
o
st
:= k
2hes
0.21 =
alt
o
alt
o
st
e
2
e
1
:=
o
alt
597 kg cm
2
=
max
"
m
1
5.5 mm :=
M
t1
4F
TD
m
1
:= M
t1
2393kg cm =
A
or
b
1
2 b
B

t
2
2
t
4
2
\
|
|
.
h
2
t
1
2
+
t
3
2
+
|
\
|
|
.
:= A
or
3176.3 cm
2
=
t1
2 A
or
t
2
:=
W
t1
1906 cm
3
=
Yan plakalar alan A
Dik
2 h
2
t
2
:=
A
Dik
59.4 cm
2
=
Kesmegerilimi t
a1
F
TD2
A
Dik
:=
t
a
36.6 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi t
t1
M
t1
W
t1
:=
t
t1
1.26 kg cm
2
=
Torsiyongerilimi
t
max
t
a
t
t
+ :=
t
max
37.9 kg cm
2
=
F
L
t
1
max
F F
max
b
K
s
h
z
x
y
F
L
t
b
m B
1
1
0 12
Alt kuakta F
Te
t
1
18 mm =
For
11.9 mm :=
F
L
For
m
1
:= L
F
6.4 mm =
Kutu kirite
ller oran katsays
K
L
F
b
B
:=
K
0.128 =
Gerilimdzeltmefaktr
c
D
0.75 :=
www.guven-kutay.ch
58
c
x0
0.05 0.58
K
0.148 e
3.015
K
( )
+ :=
c
x0
0.193463 =
c
x1
2.23 1.49
K
1.39 e
18.33
K
( )
+ :=
c
x1
2.172343 =
2-Alt kuak kenar
c
x2
0.73 1.58
K
2.91 e
6
K
( )
+ :=
c
x2
1.877825 =
c
y0
2.11 1.977
K
+ 0.0076 e
6.53
K
( )
+ :=
c
y0
1.839413 =
c
y1
10.108 7.408
K
10.108 e
1.364
K
( )
:=
c
y1
0.671082 =
2-Alt kuak kenar
c
y2
0 :=
o
Fx0
c
x0
F
TD
t
1
2
:= o
Fx0
65 kg cm
2
=
o
Fx1
c
x1
F
TD
t
1
2
:= o
Fx1
729 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fx2
c
x2
F
TD
t
1
2
:= o
Fx2
630 kg cm
2
=
o
Fy0
c
y0
F
TD
t
1
2
:= o
Fy0
617 kg cm
2
=
o
Fy1
c
y1
F
TD
t
1
2
:= o
Fy1
225 kg cm
2
=
2-Alt kuak kenar
o
Fy2
c
y2
F
TD
t
1
2
:=
o
Fy2
0 =
Kiriin kontrol
o
x
o
alt
c
D
o
Fx1
+ :=
o
x
1144 kg cm
2
=
o
y
c
D
o
Fy1
:=
o
y
169 kg cm
2
=
gerilimleri
o
karAlt
o
x
2
o
y
2
+ o
x
o
y
3 t
max
2
+ :=
o
karAlt
1072 kg cm
2
=
gerilimleri
o
karst
o
st
2
3 t
max
2
+ :=
o
karst
1183 kg cm
2
=
o
kar
o
karst
:=
o
kar
1183 kg cm
2
=
Statikkontrol:
o
StEM
1600 kg cm
2
=
o
StEM
o
kar
1.353 = 1 >
www. guven.kutay.ch
59
Dinamikkontrol:
Yklemegrubu Y
Gr
Gr
"K3" = iin
o
W
1277 kg cm
2
:=
k
0
o
DEM0
5
3
o
W
:=
o
DEM0
2128 kg cm
2
=
k
2hes
0.21 = iin
o
DEM2
o
DEM0
1 1
o
DEM0
0.75 R
m
\
|
|
.
k
2hes

:=
o
DEM2
2206 kg cm
2
=
o
DEM2
o
kar
1.865 = 1 >
DIN18800 e gre plakalarda buruma tehlikesi yoktur. DIN4114 e gre yan levhada 1. ve 2.
Blgede buruma tehlikesi vardr. Konstrksiyon takviyeli olarak yaplacaktr.
Kiri 3678 kg d. Hafif konstrksiyon 2549 kg, fakat yan plakalarda buruma var. Takviyeli konstrksiyon
yaplmal. Takviyeli konstrksiyon 2712 kg dr. Arada 952 kg fark bulunur.
Budurumiyiceanalizedilip, karar verilmelidir!...
Terssehim
Yan boluk deeri
L
CA
0.5 L
K
L
TA
( ) := L
CA
9.7m =
f
Ki
5 L
K
4
q
k
384 E
dyn
J
y
:=
f
Ki
5.3 mm =
yk
F
ATek
0.5 F
A
:= F
ATek
200kg =
Arabann arlk sehimi
f
A
F
ATek
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
24 E
dyn
I
y
:=
f
A
0.13 cm =
F
YTek
0.5 F
Y
:= F
YTek
1600kg =
Yknsehimi
f
Y
F
YTek
L
CA
3 L
K
2
4 L
CA
2

|
\
|
.
24 E
dyn
I
y
:=
f
Y
10.4 mm =
ToplamSehim
f
Top
f
Ki
f
A
+ f
Y
+ := f
Top
1.7 cm =
Terssehim
f
Ters
f
Ki
f
A
+ 0.5f
Y
+ := f
Ters
12 mm =
Kiri ortasna f
Ters
www.guven-kutay.ch
60
3 Konu ndeksi
A
5
".................... 7
Arabann z arlndan oluan gerilim "o
2
".......... 5, 6
Atalet kuvvetlerinden oluan gerilim "
4
"................. 6
B
Bir tekerlei etkileyen dik kuvvet................................ 2
Boyunagerilim"o
x
" .................................................... 3
C
Ceraskal ve arabann z arlk sehimi ...................... 20
D
Dolu kesitli tek kiriler ................................................ 3
Dzeltmefaktr"c
D
"................................................ 9
E
Eik kuakl profilde x ve y ynndeki ek gerilim
katsaylar .............................................................. 10
Ekgerilimler................................................................ 8
Ek gerilimlerin hassas hesaplanmas ........................... 9
Eninegerilim"o
y
" ....................................................... 3
G
Gerekeneylemsizlik momenti ..................................... 2
H
Hesaplanansehim........................................................ 3
I
ki tekerlei etkileyen dik kuvvet ................................ 2
K
Kaymagerilimleri ...................................................... 11
Kesmegerilimi t
Or
..................................................... 12
Kiri alt kuandaki ek gerilimler............................. 10
Kiri profilinin seimi.................................................. 2
Kirie ters sehim verilmesi ........................................ 21
Kiriin z arlndan oluan gerilim "o
1
" ................. 5
Kiriin z arlk sehimi ............................................ 20
Kirite boyuna gerilim o
egIII
..................................... 8
Kirite enine gerilim o
egII
......................................... 8
Kiriteki enine gerilim o
egII
...................................... 2
Kiriteki normal eilme gerilimi "o
st
"........................ 3
Kuann gerekli ortalama kalnl............................ 2
Kutu kiriin arl.................................................... 16
Kutu kiriin alan........................................................ 15
Kutu kiriin birim arl .......................................... 16
Kutu kiriin boyutlar ................................................. 13
Kutu kiriin eylemsizlik momenti .............................. 17
Kutu kiriin konstrksiyonu....................................... 13
Kutu kiriin toplam arl........................................ 17
Kutu kirite yan plaka kayna................................... 14
M
Maksimumkaymagerilimi "t
max
"..............................13
Monoray kirite alt kaynak takviyesi ......................... 14
Monoray kutu kirite balant kayna ...................... 14
Monoray profil kirite balant kayna..................... 15
O
ller oran katsays
P
.............................................9
Ortalama dikme alan ................................................. 12
Ortalama dikme ykseklii ........................................ 12
P
Paralel kuakl profilde x ve y ynndeki ek gerilim
katsaylar ................................................................ 9
Profildex-ynndeki ek gerilimler......................10, 11
Profildey-ynndeki ek gerilimler......................10, 11
S
Srtnme katsays ....................................................7
T
Terssehim............................................................20, 21
toleranslar faktr"k
Tol
" ............................................16
Toplamkaymagerilimi "t
top
".....................................13
Toplamsehim............................................................21
Torsiyongerilimi "t
t
".................................................12
Torsiyonmomenti"M
t
" ..............................................13
X
X-ynndegerilim"o
x
"...............................................3
Y
B
"......................................3
Ykn arlk sehimi.................................................. 21
Ykn z arlndan oluan gerilim "o
3
"..................6
Y-ynndegerilim"o
y
"...............................................3

41 01 Monoray-Kiris

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

41 01 Monoray-Kiris

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

41_01_monoray-kiris.

You might also like