Eski

Yunan Tarihine Giri: 1. Dersin Metni 6 Eyll 2007 1. Blm : Bat Uygarlnn Kurucusu Antik Yunan Uygarl Profesr Donald Kagan: Size sormak istiyorum: Niye buradasnz? Daha dorusu, siz, biz, neden hepimiz eski Yunanllar aratrmak istiyoruz? niversitede belirli bir konuyu inceleyip renmek isteyenlerin, bunun nedenini sorgulamalarnn ben akla uygun olduunu dnyorum. Konu nedir? Size szn ettiim tarihler arasnda yaam olan Yunanllar, yaamlarn 21. yzylda srdrenlerin neden dikkatini ekmekte? Bunun yant yahut yantlardan bir tanesi birden fazla yant olduu iin Yunanllarn ok ilgin olmalar. Ama bu benim dncem... aradm szck nesnelin kart anlamls, yani znel -ok znel bir gzlem. Dolaysyla daha az znel olarak nedenin Yunanllarn durumlarndan, yani sadece Baty deil, btn dnyay ekillendiren kltr olan, Bat Uygarlnn en dikkate deer balang noktasnda bulunmalarndan kaynaklanmaktadr. Bana gre dier zellikleri ne olursa olsun, Bat, halklar iin daha nce grlmemi derecede zgrlk salayan devlet ve adalet kurumlar meydana getirmitir. Ayn zamanda bir doal bilim ve teknoloji btn yaratarak daha nce hayal edilemeyecek derece salk dzeyi ve maddi refah salamtr ki, bu durum Bat'nn dnda kalanlarda ve Bat'dan etkilenmi yerlerde grlmemektedir. Trinidad'da Hint'li ana babadan doma, Nobel dl sahibi V. S. Naipul'un modern dnyadan sz ederken, evrensel uygarl Bat'nn ekillendirdiini sylediinde hakl olduunu dnyorum. Dnyada herkes, eer Bat'dan haberi varsa, Bat bilim ve teknolojisinin baardklarndan faydalanmak ister. Bir ou da Bat'nn politik zgrlne katlmak ister. Ek olarak, deneyimler gstermitir ki, mantk ve nesnellik balants olmadan bir toplum Bat'nn bilim ve teknolojisinden tmyle yarar salayamaz, nk bunlar bilgi ve politik zgrln gereksinimi olduu gibi devamn ve ilerlemeyi salar. Dolaysyla Bat deneyiminin zellii olan akla ncelik vermek ve nesnel olmak dnyann hemen her yerinde arzulanan gayelere eriimin gerekleridir. Fakat Bat uygarl dier kltrlerin de otomatik olarak geirecei kanlmaz bir srecin sonucu deildi. ounlukla ans ve kazann nemli rol oynad esiz bir tarih sonucu ortaya kmtr. zgrlk ve maddi yaam koullarnda gelime salayan kurum ve fikirlerin kk salmas ve gelimesi iin, bunlarn nasl olutuklarn ve neleri galebe aldklarn anlamak gerekir. Bat'l olmayanlarn modernlii karakterize eden eyleri paylamak ve istediklerini elde etmeleri iin Bat uygarlnn fikir ve tarihini incelemeleri gerekmektedir. Bat'llar da bunlar korumak istiyorlarsa ayn eyi yapmaldrlar. nsan soyunun eitli uygarlklar temel nitelikler paylar. ou ekinsel tekdzelik ve stabiliteye ynelmitir. Bu kltrlerin ounda us, her trl pratik ve bilgisel gayelerle kullanld halde, hala dinden zgr olamam ve baz temel fikirlere kar gelebilecek 1

stnl elde edememitir. Standart devlet ekli monaridir. Bat dnda, cumhuriyetler grlmez. Hkmdarlar kutsal saylrlar veya tanrnn seilmi szcs olarak kabul edilirler. Dinsel ve politik kurumlar ve inanlar birbirlerini destekleyen birleik bir yap erevesinde i ie geirilmilerdir. Temel, dinsel otorite, gelenek ve iktidardr. nsanlk tarihinde ekinlerin byk bir ounluunda kiisel zgrlk kavramnn hi bir nemi yoktur. nsanlarn paylat bu deneyimin ilk ve en kesin krlma noktas eski Yunan'da gerekleir. Poleis olarak adlandrlan kent devletler birer cumhuriyet idi. Zenginlik ynnden kentliler arasnda nispeten az fark vard. Paral asker tutacak kadar zenginlii olan kral yoktu. Dolaysyla kentliler kendileri savamak zorundaydlar ve ne zaman savaacaklarna kendileri karar veriyorlard. Ortak gvenliin ve ortak karlarn bamsz savunucular olarak hemen btn nemli kararlarda rol alma isteminde bulundular. Bylece, ilk kez, politik yaam gerekten yaratld. Politik szcnn Yunanca polis szcnden geldiine dikkat edin. Bundan nce gerek olmad iin byle bir szck yoktu. Bu politik yaam nispeten geni bir kitle tarafndan paylalyordu ve politik yaama katlmak Yunanllar iin ok nemli idi. Bu gibi devletler, doal olarak brokrasiye gerek duymuyorlard, nk ynetilmesi gereken geni krallk veya devlet varl bulunmuyordu ve brokrat bir snf destekleyecek/besleyecek ekonomi tam olarak olumamt. Ayr bir papazlar snf bulunmamaktayd ve evrensel olarak dier uygarlklarda ok nemli olan lmden sonra sonraki yaama ilgi de ok azd. Bu deiik, dinamik, laik ve ok zgr balamda, ilk kez, ilahiyat zgrce irdeleyen veya hi nem vermeyen modern doal bilim ve felsefenin kkn oluturan gzlem ve akl temeli zerine kurulu doal bir felsefe olutu. Yunanllar deiik klan dnya grleridir. Dierlerinin tekdzelik ve devamllk grmeleri kart olarak, Yunanllar ve onlar gibi dnenler, ayrlmalar (disjunction) fark etmiler ve ayrmlar (distinctions) yapmlardr. Yunan dnce ekli, Yunanllardan nce gelenlerin karakteristii olan, rnein inan, iir ve sezgi kullanarak bilgiye ulama eklinin deiimini gerektirir. Bunlarn yerine, Yunanllar gittike artarak akla gvenmee odaklanmlardr. Akl, gerein doasnn devaml akla dayal bir eklide incelenmesini olas klar. Mistik anlay kart olarak bilimsel teorilere sadece meditasyon ile eriilemez. Dnyann doru ekilde gzlemlenmesi ve dier insanlar tarafndan eletirilebilen, analiz edilebilen, deitirilebilen ve dzeltilebilen bir uslamlama gerekir. Bu ekil dnce akln zgrlemesinin ve talanmasnn balangc olmutur. Bundan byle Yunanllar gzlemledikleri, doal, insansal ve tanrsal her eyi akln aratrc incelemesine baml klmlardr. Zaman zaman cumhuriyetlerini kurmular ve yabanc imparatorluklar tarafndan ele geirilene kadar, Yunanllar monarinin btn ekillerini reddetmilerdir. Her ynyle kiinin, bir insan veya tanrnn keyfi emri olmayan, politik bir toplumun meydana getirdii kanunlarn hkm srd bamsz bir polis'te zgr olarak yaamas gerektiini dnmlerdir. Kanun ve adalet ile ilgili bu fikirler Bat tarafndan etkilenmeden nce, Bat gelenei dnda kalan hi bir yerde gelimemitir. Bununla beraber, Yunanllar insanolunu doal dzenle yksek zel bir yerle 2

birletirmilerdir. Ders ilerledike size anlatacam gibi, Yunanllar benim bildiim uluslararasnda tanrlarla olan ilikilerinde en kibirli olanlardr. Bylece bir anlamda insanolunu ok ykseklere yerletirmilerdi, ama bu resimde insanolunun byklnn ve olanaklarnn snrlarnn acl anlay da bulunmakta idi. nsanolunun gerek ve olas byklndeki ykselii beraber dnldnde, snrlamada olan lmllk ve dier eylerin Klasik Yunan uygarlnca nitelenen, trajik insanlk durumunu meydana getirdii grlr. Bununla ba edebilmek iin, Yunanllar insanlarn ar hrslarna gem vurulmasnda srarl olmulardr. Delphi Apollon Tapna Yunanllar bu tapnaa evrenin gbei demiler ve buras da Yunan dnyasnn kesin merkezi olmutur snrlar dnda yaayan, Yunan olmayan halklar tarafndan da nemli bir merkez olarak grlmtr. Delphi'deki bu tapnan zerinde Kendini Bil ve Arla Kama yazmaktadr. Kanmca ikisi beraberce u anlama gelir: Yanlabilen bir insan olarak snrlarn bil ve sonra da lml ol, nk tanrsal deilsin, lmlsn. Bu tlerin yan sra, insanlarn doasnn bir paras olan yeteneklerini gelitirmeleri, erdemli olmay reterek ktlklerden geri durmalarn salamak iin iyi bir politik rejime gerek grmlerdir. Aristoteles'den yaptm alnt bu noktay akla yle kavuturur: Yetkinletirildii zaman insan nasl en iyi hayvansa, kanun ve adaletten uzaklatnda da en kts olur. nk silahland zaman adalet iin ok tehlikelidir ve doal olarak saduyu ve erdemle silahl olan insanolu, bunlar tam ters amalar iin de kullanabilir. Dolaysyla, erdemsiz insan hayvanlarn en acmasz ve vahidir. Aristoteles devaml olarak insanolunun bu karanlk ynn kontrol altnda tutacak adaletin sadece kendi kendilerini yneten zgr kiilerinden meydana gelen dzenli toplumlarda bulunabileceini ve byle bildii tek toplumun Yunan polisi olduunu syler. 2. Blm: Yahudi-Hristiyan Gelenei imdi, Bat tarihinin ikinci byk dalgas, bu ana kadar anlattmdan ok deiik olan Yahudi-Hristiyan geleneidir. Hristiyanln asl kkleri, insanlardan kesin olarak ayr, onlardan byk ahlaki istemleri olan, krallar ve imparatorlar bile yarglayan tek, kudretli bir tanrya tapan din olan Yahudiliktedir. Hristiyanlk mazlum bir din olarak balad ve asrlar boyu Roma mparatorluuna, Roma'ya ve genelde laik devlete kar dman olduktan sonra, sonunda Roma'y ele geirdi. Hristiyanlk, her zaman devletten bamsz ve devlete kar oldu. Laik otoriteye meydan okuyan iddialarla, balangtaki asi niteliklerini hi bir zaman tamamen kaybetmedi. te bu da Bat'ya zgdr, aynen Yunan deneyimlerinin zgnl gibi Bu eit dini rgt baka hi bir insan toplumunda yoktur. Bylece evrenselci bir din ile Roma imparatorluu gibi byk bir imparatorluun birlemesi, dier medeniyetlerde olduu gibi zgrlk beklentileri ve olaslklarna son verebilirdi. Ama Hristiyanln Yunan felsefesinin miras olan ussal tartmalarn devralmas Tanrnn doas ve dier teolojik sorularla ile ilgili blc kavgalarn kmasna 3

neden oldu. Bu durum Yunan felsefi tartma geleneine uygun dmekte idi. ne srdm sav udur; Yahudi-Hristiyan gelenei, Yunanllardan ne kadar ayr ve bazen tamamen buna kart olsa da, Yunan kltrnn bir yn Hristiyanln doasnda vardr ve Hristiyanlk iin nemlidir. Bir Yunan kaynana dayanmaktadr. Romallarn barbar olarak adlandrdklar kiiler Bat Roma mparatorluunu ykt ve bylece imparatorluk kontrol altnda dini ve politik birliktelik basks uygulamaya alan imparatorlarn kuvvet ve gayretlerini de sona erdirdi. Douda imparator bunlar yapabildi nk barbarlar tarafndan fethedilmemilerdi, ama Batda kimsenin egemen olmad bir durum vard. Bylece insanolunun genel deneyimindeki ikinci kesin krlma noktasna gelinmi oldu. Romay ba aa eden Bat Germen kavimleri gsz ve blnm durumdaydlar. Avrupa corafyas ve ok kstl teknolojiden kaynaklanan engeller, herhangi bir komutann rakiplerini alt edip geni blgelere kendi iradesini benimseterek byk bir imparatorluk kurmasna engel olmakta idi. Bu koullar zgrlk iin gerekli olan kurum ve alkanlklar oluturdu, ama ayn zamanda Avrupa'nn istilalara uramasna ve neredeyse ortadan kalkmasna neden oldu. Tarihinin ok erken dnemlerinde Avrupa daha tam olumamken az daha yok olacakt. Hristiyan Kilisesi bunu nleyip herkese boyun edirebilir ve birlik salayabilirdi, nk tm Bat ksa zamanda Hristiyan olmutu. Ama, aslnda kilise hi bir zaman devleti denetleyebilecek gce sahip olamad. mparatorlarn ve krallarn ihtiras ve hrslarna mdahale edecek gc olan kilise, baz Papa'larn gayretlerine ramen hi bir zaman kendi egemenliini kuramad. Hi kimse zgrlk iin araya girip planlar kurmad, fakat hkmdarlarn kendi aralarndaki bitmek tkenmek bilmeyen atmalarnn brakt boluklar ve bunlarla kilise arasndaki atmalar zgrlklerin filizlendii zemini yaratm oldu. zgrlk, baz eyleri normal yoldan yapmak mmkn olmad iin meydana gelen bir eit kaza gibi olutu. Oluan bolukta kentler kasabalar tekrar meydana ktlar ve onlarla beraber de zgrlk iin gerekli destekler olutu. Daha nce szn ettiim rekabetlerden yararlanarak, kentler, yerel glerden bildirgeler fermanlar alarak kendilerini ynetme ve ilerini yrtme haklarna kavutular. talya'da bu kentlerden bazlar evrelerindeki blgeleri denetim altna almay baararak, eski Yunan kentlerine benzer kent devletler haline geldiler. Bu kentlerin zerkliklerinin destei Papa'lar ile mparatorlar arasndaki, yani kilise ile devlet arasndaki bitmeyen atma idi. Bu atma da tamamen Bat'ya zg bir deneyimdir. Modern dnya bu kent devletlerde ekillenmeye balad. Halk genelde Hrstiyand ama yaamlar ve bak alar gittike din d olmaya balad. Sadece talya'da deil, Alp Dalarnn kuzeyindeki dier kentlerde de insanlk onuru ve saygnl nem kazand. Bu durum Tanry ve teki dnyay her eyin merkezi yapan Ortaa Bat geleneinden kesin bir sapma idi. Bu yeni gr Floransal bir dnr olan Pico della Mirandola tarafndan ok gsterili bir zgven ile yle aklanr: Tanr, insanoluna dedi ki ben, yani Tanr, seni ne Gklerden ne de Dnyadan yarattm, ne lml ne de lmszsn. Bylece zgr seim ve eref ile sanki kendi kendini yaratyormusun gibi, kendini yelediin herhangi bir 4

ekle sokabilirsin. Ey babamz Tanrnn sonsuz cmertlii, insanln en yce ve byk mutluluu, kim ne isterse o olabilir. te imdi burada ok dikkat ekici olan ey, dev bir admdr, hatta Yunan hmanizmasnn da ilerisinde dnyada yepyeni bir eydir bu. M.. 5. yzylda Yunanl sofist Pythagoras'n ileri srd gibi, insann her eyin lt olan radikal fikrinden de ileri bir grtr bu. Pico'ya gre insan lmszlkten de tedir. Doas gerei snrszdr. Kendi formasyonuna karar vermekte ve her ne istiyorsa elde etmekte tamamen zgrdr. nsanlarn davranlarn, uslarnn lml denetiminden uzak olarak, uslar deil sadece istenleri belirler. Dier bir Floransal, Machiavelli ayn ynde daha da ileri gitmitir. Onun szn tekrarlyorum: Kader bir kadndr ve onu bask altnda tutmak, dvmek ve onunla mcadele etmek gerekir. Yunanllar bu kavram felakete neden olacak ok tehlikeli bir kstahlk olarak grrlerdi ve bu ders boyunca hakknda ok konuacamz, onlarn ok kullandklar bir szce rnek olduunu dnrlerdi. Hybris, kendilerini insanst grp sanki ilahi varlklarm gibi davranan insanlarn stne ken iddetli bir kibirdir. Francis Bacon, Machiavelli'nin etkisi altnda, insanolundan uslarn kullanarak doann srlarn renmeye almalarn, doaya bir kadnm gibi davranmalarn ve maddi gnen elde etmek iin doaya egemen olmalarn ister. Byle davranmann ilerleme salayacan ve insanlarn durumlarnn iyiletireceini savunur. Bu eit dnce, bilimsel devrimin merkezinde yatan dncedir ve modern bilim ve teknolojinin temelindeki inan olarak devam etmektedir. Hobbes, Locke gibi baz ngiliz filozoflar, politika alanna da benzer yeni modernlikler uygulamlardr. Tm insanlarn ortak tutkusu olan z savunmay temel alan anlaylar ile Yunanllarn hi aklna gelmeyen bir ey kefettilerdi. nsanlarn, doann bir paras olan veya hayrsever ve makul bir tanrnn ltufu olan doal haklara sahip olduklarna karar verdiler. nsan, doutan toplumun bir paras olarak deil, yalnz bir yaratk olarak grlmekte idi. Bu tamamen Yunan grnn tersidir. Ayn zamanda insanolunun temel haklar mutlak idi ve her kiinin yaam, zgrlk ve mal sahibi olma hakkn savunmasna hi bir ey mdahale etmemeliydi. zgrlkleri modern zamanlarn erken dnemlerinde meydana kan monarileri tehdit etmilerdir. Monariler zgrlkleri bastrabilirlerdi; ama Protestan Reformasyon kiisel zgrlk davasnda gelitirici rol oynad. Kiisel kurtulua odaklanmann ve derinlere inen bir us geleneinin sonucu Hrstiyanlk iinde meydana gelen dier bir deiim, inan meselelerine ve kilise ile devlet arasnda devam eden atmaya bile mdahale etti. ngiliz htilali, daha ok Kral Charles'n yabanc bir inanc benimsetme uralar nedeni ile olduu kadar, krall iinde daha sk politik denetim oluturmaya almas sonucu kmtr. Ama ngiltere'deki zgrlk ve kanuna bal devlet gelenei etkin direni meydana getirecek kadar salamdr. Oluan ayaklanma sonucu kstl temsili anayasal hkmet domutur ki, bu da sonunda bizim modern demokrasi eklimizi dourmutur. Bu rnek ve rettii dnceler Fransz ve Amerikan ihtilallerinin ve tm modern anayasal gelenein destei ve yol gstericisi olmutur. Bu dnceler ve kurumlar, kii ve toplum ile ilgili modern liberal politik dncenin temelini tekil eder. Dier yandan 5

bilim ve teknolojinin insan kaderini gelitiren ve evreni daha iyi anlayp denetim altna almasna neden olan gc de Batda akla verilen deeri en yksek noktaya ulatrmtr. 3. Blm : Bat Uygarl Tarafndan Yaratlan Sorunlar Son iki yzyldr Bat uygarlnn bu en nitelikli iki esi giderek daha ok saldrya uramtr. Deiik zamanlarda, bilim ve teknoloji insan toplumunu harap etmekle ve insanlar doaya ve birbirlerine yabanclatrmakla, zengin ile fakirin arasndaki uurumu geniletmekte ve toplu imha silahlar reterek veya evreyi bozarak insanlarn varlklarn tehdit etmekle sulanmtr. Ayn zamanda zgrlklerin temeli de sorgulanmaktadr. Jefferson ve arkadalar politik haklarnn aikr olduunu ve Yaradann ltfu olduunu kabul ederler. Ama gnmzde dinin gc azalm ve ou kii iin modern politik ve ahlaki dzenin temeli olmaktan kmtr. Nietzsche Tanr'nn ldn ortaya koymu ve Dostoyevski de Byk Sorgulaycda Tanr ld zaman her eyin serbest olduunu ne srmtr. Nihilizm toplum ve toplum ahlak iin btn nesnel temelleri reddeder. Nesnellik kavramnn kendisini reddeder. Hatta iletiim olasln bile reddeder ve bugn kaba bir nihilizm kavramnn zellikle bata niversiteler olmak zere ilkokullara kadar btn eitim sistemimizi etkilediine inanmaktaym. Bu gibi fikirlerin zafere ulamalarnn sonular muazzam olur. Hem din hem de us kaldrlrsa elde irade ve g kalr ki, burada geerli olan tek kanun orman kanunu olur. Zayf kiiler veya en kuvvetli otoriteyi sorgulayanlar iin korunma yoktur. Dini veya ussal bir temel yoksa, kiisel zgrlkler iin de bir temel bulunmaz ve var olan fikir ve kurumlarn eletirisi mmkn olmaz. Bat'l entelektellerinin Batnn elde ettii byk baarlara bu ekilde hcum etmeleri tamamen Bat geleneine uygundur. Tarihte ilk kez byle davranan topluluk, M.. 5. yzylda Yunan'da gerekleen Sofist'lerdir. imdi benim meslektalarmn urat ou soru, bu Sofistler tarafndan oktan sorulmu bulunmaktadr. Bat dncesinin bilimde elde ettii baarlarn yan sra, politik zgrlk kavramnn Bat uygarlnn iinde ve dndaki kiilerce en popler ve arzulanan ey olduu bir devirde bu sorularn bu kadar geerlik kazanmasnn ironik olduunu dnyorum. Evet, Bat uygarl ile ilgi vc eyler syledim ama Bat deneyiminin ve yaam eklinin karanlk bir yan olduuna da yadsyamam. Uygarln odak noktasna zgr us ve kiisel zgrl koymak, bunlarn yarataca atma, kargaa, dengesizlik ve belirsizlik ile yaamak demektir. zgrlk, uluslarn ve dinlerin aralarnda ve kendi ilerinde blnmeleri ve atmalarnn yaratt boluklarda domu ve gelimitir. Modern silahlarn gcnn buna msaade edip etmeyeceini ve dnyann her ne pahasna olursa olsun devamlln srdreceini dnmeliyiz. Kiisel zgrlk, hr toplumlarda yaayan insanlarn durumlarn ykseklere tar, ama ayn zamanda da kanlmaz eitsizliklere izin verdii iin zayf noktalar bulunmaktadr. nk her kii kendi 6

durumunu iyiletirmekte serbest ve kacak sonutan da sorumludur. zgrlk, toplumdan soyutlanmaya izin vermez ve kiinin yabanclamas hem kendine hem de topluma ok pahalya mal olur. inde yaadmz Bat geleneinin modern eklinin ortaya koyduu sorunlar bunlarla bitmez. Pico della Mirandolann gem vurulmam iddialar ile veya kendi doasn deitirmek ve ekil vermek iin stn kiinin gcn ngren Nietzsche sav ile veya insann doasn topik toplumsal projelerle deitirmeye ynelik modern totaliter yaklam ile olsun, modern Batnn fikirlerinin ve dnyevi baarsnn yol at kstahlk eilimleri, Batnn kendi byk geleneklerini ve baarlarn tehdit etmektedir. Bat uygarl rnek bir uygarlk olarak ortaya ktndan, btn dnya iin sorunlar yaratr. zgrlk ve usun stnlnn ortaya koyduu zorluklar gz ard edilemedii gibi, bu zelliklerin baskn olmad dier kltrlerin deneyimlerinden de yararlanmak mmkn olmamaktadr. Dier bir deyile, hepimizin kar karya olduu sorunlar anlamak ve ba etmek iin, herkesin Bat deneyimini renmesi ve kavramas gerekmektedir. Kanmca, zellikle modern zamanlardan nceki eski Bat geleneklerini incelememiz gerekir ve ciddi bir ekilde iimize yarayacak akl burada, zellikle her eyi balatan Yunanllarda bulacamza inanmalyz. Onlar insanolunda sakl olanaklar, kstlayc snrlar ve iinde yaadklar durumu anlamlardr. nsan muktedir ve nemlidir ama yanlabilir ve lmldr; byk eyler baarabildii gibi en kt sular da ileyebilir. Demek ki trajiktir, kuvvetlidir, ama, snrlar vardr. Seim ve hareket zgrl vardr ama kendi doas ile snrldr nk bilir ki hibir zaman kusursuz bilgi ve anlay, adalet ve mutlulua eriemeyecektir. Fakat ne olursa olsun arayn devam ettirmeye kararldr. Bunlar, anlaml olan insanlk durumunun doru bir tanm diye alglyorum ben, sadece Yunanllar ve onlarn Batdaki ardllar iin deil, btn insanlar iin bu byle. Bu yaklam ancak Bat deneyiminin ciddi bir ekilde incelenmesi ile elde edilebilir. Byle bir almay terk etmek veya gnlk politik amalarla yozlatrmak btn insanlk iin byk kayp olur. Temelde, bu uygarln kknde Yunanllar vardr. Onlarn deneyimini ben bu amala inceledim ve eminim ki siz de bu nedenle renmek istiyorsunuzdur. Teekkr ederim. Gelecek Sal, derse katlacaklarla yine grmek zere [Metin sonu]