SNEMA KTAPLII

Elie Faure, Godard ve lgn Pierrot

Metin Gnen

Bu eser http://genclikcephesi.blogspot.com tarafndan yaynlanmaktadr.

http://genclikcephesi.blogspot.com

Elie Faure, Godard ve lgn Pierrot

Sonuta, sinema, derinden deimi bir toplumsal ortamda, kendi tarihselliini Elie Faure gerekletirmeyi bekliyor.

Pierrot le fou (lgn Pierrot, 1965), iki gen sevgilinin trajik firarn anlatan bir polisiye filmdir. Ama Godard, ba sonu belli olmayan bir hikaye rgs ve absrd-ayrks imajlarla Aristotelesi mantksal anlat ardkln paralayarak, bu filmi tam bir kaotik g manifestosu haline getirir. eylerin saf duyulur (sensible) mevcudiyetleri ve anlamlar arasndaki bu ayrkslk durumu; gerek stcln ya da dadaizmin bir diki makinesini ve bir emsiyeyi, bir otopsi masasnda yan yana getirmesiyle bir uygunsuz birliktelik oku yaratmasna benzer. Zira dnem, sanattaki Situationniste ve Pop Art tarz provokasyonlarn, tarihin bir atma alan olduu fikrine dorudan gnderme yapt bir diyalektik iddet yaratma yllardr. Martha Roslerin, fotomontajla, Vietnam vahetinin Amerikan konforuyla bir araya getirmesi gibi ayrks (heterojen) olanlarn beklenmedik birlikteliinden doan bu diyalektik ok; reklam uygarlnn ticari grntlerinin dolamn durdurmay amalar. Godard da, ayrks ikon-imajlarn anarik ardklnn okuyla, sinematografik anlat (narration) ve ieriksel anlam arasndaki mantksal ilikilendirmeyi askya alarak, toplumdaki medyatik grntlerin iletiimsel akn engellemeyi hedefler. Bu anlamda, Godard, Arent ve Adornonun kltr/sanat ayrm yapan izgisindedir: Kltr ticaretine kar, sekin sanatn yaratc provokasyonlaryla sava verir. Nitekim Pierrot le fou filmini ilk kez Venedik Festivalinde gsterime ktnda, basnn ve sinema eletirmenlerinin bu yapt nasl ele alacaklarn bilememelerinin yan sra; filmin, entelektel ve ahlaki anarizm (anarchisme intellectuelle et morale) gibi kukulu bir gerekeyle on sekiz yandan kklere yasaklanmas bir rastlant deildir. Ama filmin bu sabkal akbetinden te, burada asl nemli olan, Godardn Pierrot le fou adl bu anlatsal adan anarik, ierik olarak mulak olan filme, Elie Faureun o nl Sanat tarihinden alnm lirik bir metniyle balamasdr. Film, Parisin nl Luxemburg parknda tenis oynayan bir gen kzn rzgardan salnmakta olan salarnn ve eteklerinin grntleriyle alr. Ama kamera, gen kzn tenis kortundaki zarif devinimlerinin

http://genclikcephesi.blogspot.com

ve bir sonbahar rzgarnn hafif esintisinde uuan eteklerinin grntleri zerinde itinayla gezinirken; ayn anda, ses bandndaki bir d ses (voice over)1, Faureun Vlasquez zerine yazd o nl metnini okumaktadr.
Vlasquez, elli yandan sonra, belirli (defini) bir eyi resimlemiyordu. O, objelerin etrafnda, sabahn alacalyla ve esintilerle uuuyor; glgelerin ve saydamln derinliinde, renklerin can atlarn (palpitation) yakalayarak, onlar sessiz bir senfoninin grnmez merkezi yapyordu. 2

Faureun bu nl metniyle, anonim bir gen kzn ekici grntleri beklenmedik bir karlamadr: Anlatsal filmlerin allagelmi mantksal dnyasnda rastlanmayan bir ayrks birliktelik yaratr. Jilles Deleuze, Godardn, iki farkl elemann ilgisiz birlikteliiyle, bir ok yaratan bu yntemini bir entre les deux (ikisi arasnda) olarak adlandrlr.3 nk Godardn bu ara ynteminde nemli olan bir imajn bir baka imajla ya da bir sesin her hangi bir imajla anlatsal birliktelii deildir. Deleuzee gre Godardn ara sinemas, bir birletirme (association) olmaktan ok, matematikilerin ya da fizikilerin deyimiyle bir ayrtrmadr (dissociation).4 Yani Godardn yntemi iki ayrks elaman (ses, imaj, vs.) yan yana getirip mantksal bir anlat ardkl oluturmak yerine; bir araya getirildiinde, bunlarn arasnda (entre) ne olup bitiini gstermektir. Bu anlamda, Faureun Vlasquez zerine yazd nl metni, filmin al sekansndaki rolnden baka hibir dramatik nemi olmayan bu anonim gen kzn rzgarda salnan eteklerinin anlamsz grntsyle birlikte okunmaktadr filmde. nk Vlasquez, bir afak sk ressam olarak, belirli anlam olan bir eyi resmetmemektedir. Vlasquez, daha ok, eylerin arasndaki (entre) havay, rzgarn titreimini boyayarak farkl bir duygulanm, zgn bir resim-fikir yaratmaktadr. Bu nedenledir ki, Godardn bu al sekansnda yapmak istedii, Faureun bir yksek kltr metniyle, isimsiz bir gen kzn zarif devinimlerine belli bir dramatik anlam kazandrmak deil; tersine, bunlarn ayrks birlikteliklerinin diyalektik okuyla, aralarnda ne tr bir sinema-fikir ve estetik duygu olutuunu gstermektir. Bu arada olan biten udur : Bir d ses olarak okunan Elie Faure gibi bir air-dnrn evrenin kozmik hareketiyle kucaklaan bu lirik cmleleri; grnt bandndaki gzel bir gen kzn salnan salarnn ve eteklerinin alml imajlaryla ayn evrensel devinime bir ayrks-birliktelik olarak katlmaktadr. Bu demektir ki, Godardn grnt ve d sesin diyalektik okuyla yaratt sinema-fikir ve duygulanm, daha sonra Pierrotnun adlandraca baldr-bacak uygarlnn piyasada dolaan anonim reklam grntlerinden radikal olarak farkl olacaktr.
1 2

Diyalog veya anlatmn, konuan kiinin imajlarda bulunmadan yaplmas. Elie Faure, Histoire de lart, lart modern I, Livre de Poche, Paris, 1976, s. 167. 3 Jilles Deleuze, Cinma 2, Image-Temps, Les Editions de Minuit, 1985, Paris, s. 234. 4 a.g.e., s. 234. http://genclikcephesi.blogspot.com

Godard, bu farll seyirciye hemen vurgulamadan nce, ara yntemiyle diyalektik oklar yaratmaya devam eder. nk Perrot le fou, ne ynetmen tarafndan yapm ne de seyirci tarafndan izlenimi belli kuralar iinde gerekleen bir Hollywood tr filmidir. Bu nedenle, film, kendi zgn sanatsal ncllerini ve bunlarn grnebilirlik koullarn seyircinin duyumsama, dnme yetisine sunmaldr. Yani bir araya getirilen ayrks ve ilgisiz imajlarn diyalektik oku, tketim toplumunun anonim grnmlerinin ticari dolamn durdurmakla yetinmemeli; ayn zamanda, bu okun yaratt beklentilerin ve anlamalarn farkl ardkln da yeni bir kompozisyonla kavranr klmaldr. Bu balamda, ses bandndaki ayn d ses, Faureun metnini kesintisiz okumaya devam ederken, yeniden grntler ve mekan deiir. A bout de souffle (1959) filminden o anarik edasyla tandmz Michel (Jean-Paul Belmondo), bu kez Ferdinant-Pierrot olarak bir kitapnn nnde yeniden karmza kar.
O, sadece bu dnyadaki, hibir arpmann, sramann yryn engelleyemedii, bu srekli ve gizli bir geliimle ii ii geen formlarn ve tonlarn gizemli deiimlerini yakalyordu.5

Aslnda burada, bir d ses olarak, Faureun Vlasquezi anlatan metnini okumaya davam eden de, Dnyann en iyileri (les Meileurs du Monde) adl bu ilgin kitapnn nnde kitap semekte olan da Ferdinant-Pierrotnun kendisidir. Ama bu lgn Pierrot-Belmondo (Faureun, insan znelliini kendisinin dndaki yolculuklara davet eden o cokun cmlelerine uygun olarak) A bout de souffle filminden Pierrot le fou filmine doru bir znel geliim gstermitir. Kara filmlerin yldz aktr Humphrey Bogart tarz tavrlarn korumakla birlikte; hilii (nant) tercih eden Michel rolnden kp, eylerin ilikilerini yeniden yaplandrma rolyle bir lgnlk (Pierrot) ilevi stlenmitir. Somut olarak, bu ilev, filmin anarik grselliine bir sreklilik kazandran Faureun yazl metnini okumak; isimsiz bir gen kzn salnan eteklerini dnyann tannan en iyi kitaplarna dorudan balayarak, ayrks-birlikteliklerle diyalektik oklar yaratmaktr. Bu balamda, Ferdinat-Pierrot, ses bandnn srekliliinde Faureu Vlasquezini okuyarak ilevini yerine getirirken, grnt bandndaki imajlar deiir. Bu kez, alaca karanlkta, bir deniz kanarnda, evlerin zorlukla seildii bir gece ekimi mekannda, denize den yakamozlar prldamaktadr. Uzaklarda, gkyznde olumu kzl bir halkann denize nfuz eden gizemli varl, sabit kamerann ekimleriyle Vlasquezin imgesel bir tablosu gibi nmzdedir. Ferdinant-Pierrotnun hala bir d ses olarak okumakta olduu Faureun metni de, bu gece-mekan ekiminin bilmecesine edeer bir tabloyu szcklerin melodisiyle izmektedir.
5

Elie Faure, Histoire de lart, lart modern I, s. 167 http://genclikcephesi.blogspot.com

Mekan, saltanatn srer. Bu, havai dalgalarn yzeylere nfuz etmesi, onlarn grnr mevcudiyetlerine ileyerek yeniden belirlemek, ekillendirmek ve bir parfm olarak her yere gtrmek, alglanamayan tozlar gibi bir eko olarak her tarafa yaymak iindir. 6

Tenis oynayan bir gen kz, kitap semekte olan bir Pierrot ve bir gece-mekan tablosu gibi filmsel evrende hibir dramatik iliki iermeyen ayrks imajlar, yine dorudan bir iliki iermeyen Faurein bir d ses olarak okunan metninin yaznsal srekliliinde bir tr paralar (fragmanlar) ardkl olarak bir araya gelir. Ve filmin bu bir paral-blok oluturan ilk sekansndan sonra, nihayet grnt ve ses bandnda beklenilen ezamanllk (synchronization) gerekleir. Ferdinant-Pierrot (Belmondo) imdi karmzdadr: Bogart gibi azndan hi drmedii sigarasyla, bir banyo kvetinin iine oturmu, Elie Faureun Vlasquez zerine yazd o nl metnini ciddiyetle okumaktadr. Oysa nce salt bir d ses olan Pierrotnun, bu ekilde, birden filmin bir i mekannda karmza kmas, iki farkl anlam birden iermektedir. ncelikle, aktr Ferdinant-Pierrotnun, bir vcut ve bir ses olarak ezamanl (synchronic) tarzda filmsel evrende lokalize olmasyla birlikte, Faureun metninin de tonu deimitir. Vurgu bu kez mekana kaymtr : Faure, imdi, zamann sanatyla aan Vlasquezin, aslnda nasl da dejenere olmu bir sosyal ortam iinde skp kaldn anlatmaktadr.
inde yaad dnya zcyd. Dejenere olmu bir kral, hasta ocuklar, salaklar, cceler, sakatlar, yaayan yasalarn dndaki etiketlere skm varlklar elendirme ve kendi kendisine glme ilevi olan prens klnda birka gulyabani soytar, itiraflara ve vicdan azabna bal komplo, yalan. Kaplarda, Atete yakma cezas (lAutodaf), sessizlik7

Ama burada, mekann tesinde ikinci bir vurgu daha vardr. Birinci vurguyu kompleks bir hale getiren ikinci vurgu, bu kez zaman zerinedir. Faureun metninin, Belmondo tarafndan bir banyo kveti iinde ve bir Godard filminde seyirciye okunmasnn bir ikinci anlam da udur : Ayn mekanlar, her zaman farkl tarihsellikler (historicity, historicit) ierir. Faureun, bu XV. y.y. Avrupasnda yaayan Vlasquez iin yazdklar, ayn zamanda onlar, XX. yy. da bir Godard filminde, kk kzna okuyan bu lgn Pierrot iin de geerlidir. Godardn bu anarik sinemasal yntemiyle, Faureun iirsel tasvirlerinin karlamas sonucu bir baka sinemasal ezamanllk olumutur. Yzyllarn uzaklna ramen, Vlasquezin ve lgn Pierrotnun yaadklar sosyal mekanlar, havai dalgalarn yzeylere nfuz etmesi, onlarn grnr mevcudiyetlerine ileyerek yeniden belirlemesi gibi beklenmedik bir grsel-iitsel ezamanllk (senkron) oluturmakta ve imgesel olarak i ie gemektedir. Nitekim Pierrot, filmin kurgusal mekannda dinle kk kz diyerek Faureu
6 7

a.g.e., s. 167-168. a.g.e., s. 168. http://genclikcephesi.blogspot.com

okumaya devam ederken, gerekte, salondaki koltuunda usluca oturan seyirciye seslenmektedir ve onu bu farkl tarihselliklerin ayn filmsel mekandaki imgesel zdelemesini sezinlemeye davet etmektedir.
Bir nostaljik tinsellik uumaktadr, ama ocukluun acmasz ve hznl anlamn grmekteyiz.
8

ne irkinlii ne znty ne de bu ezilmi

Vlasquez uzam, geceleri ve sessizlii boyamaktadr : Kapal bir odada boyasa bile, gnn aydnlnda alsa da, etrafnda sava ve av lklar att zaman bile. Scan yakc olduu, gnesin her eyi sndrd saatlerde pek dar kmadklarndan, spanyol ressamlar geceyle btnlemekteydiler.9

Ne var ki Pierrot, Faureun metnini okumay bitirip gzel deil mi, kk kz? diye kendisini dikkatle dinleyen kzna (ve seyirciye) sorduunda, bir baka film kiisi ortaya kar ve bu ayn mekanda bulunan farkl tarihselliklerin ok zamanllna son verir. Bu kii, Pierrotnun eidir. Gen kadn hmla gelmi, bu tr eyleri ona (ocua ve seyirciye, bir filmde) okumak iin lgn olmak gerekli! demitir. Bir baka zaman anlatan Faureun kitabn fkeyle Pierrotnun elinden ekip almakla yetinmeyip; kk kzn bir haftada kez sinemaya (baka tarihselliklere!) gtrd iin de ayrca bu isiz gsz, lgn babayla alay etmitir. lgn Pierrot, filmin, Nicholas Rayin Johnny Guitar (1954) adl retici bir yapt! olduunu, kznn bu aptal dnyada bu tr eylere ihtiyac olduunu sylemeye alsa da, ei onu dinlemeyecektir.10 nk bu kez sz konusu olan, ayn mekanda farkl tarihselliklerin bulunuu deil, fakat ayn filmsel zamanda, radikal olarak iki farkl dnyann (mekann) birlikte var oluudur. Kzna, anarist bir tavrla Faureu okuyan, Johnny Guitar seyrettiren bu farkl tarihselliklerin lgn Pierrotsu, aslnda, Vlasquez gibi, farkl zamanlar Atete yakma cezasyla yadsyan nihilist bir sosyal gereklik iinde skp kalmtr. Bu gereklik, Vlasquez iin kaplarda atete yakma cezasnn bekledii bir sessizlik; Pierrot iinse, geveze bir reklam kltrnn Skandal uygarlndan baka bir ey deildir. Nitekim Pierrotun kendisi, bu saptamann altn filmsel evrende szl olarak izmekte gecikmeyecektir. Kocasn lgnlkla sulayp, onunla alay ettikten sonra, gen kadn imdi Skandal adl yeni klotlu orabn sevinle gsterip, reklam spotlarnn szleriyle konumaktadr. Skandaln reklam afiinin yar plak kadn grnts ekran kaplarken, lgn Pierrot, eine verdii cevapla, iinde bulunduu mekann adn ak bir
8 9

a.g.e., s. 171. a.g.e., s. 173. 10 Nicholas Rayin Johnny Guitar adl filmi bir westerndir ve Hollywood tr sinemasnn ba yaptlarndan biridir. Ama Amerikann Vahi Batsnda geen, yumruk dvlerinden, silahl atmalardan ve byk aklardan oluan bu kompleks filmin 4-5 yalarnda bir kz ocuu iin retici bir yapt olduunu iddia ederek filme vgde bulunmak, allm bir ey deildir. Bu, ancak Godardn diyalektik oklar yaratan provokasyon yntemiyle anlalabilecek bir durumdur. http://genclikcephesi.blogspot.com

biimde koyar: nceleri Grek uygarl vard, sonra Rnesans oldu, imdilerdeyse bir baldr-bacak uygarlna (civilisation du cul) gemekteyiz. Ne var ki, bu baldr-bacak uygarlnn reklam skandal, hi de rastlantsal bir durum deildir filmin kurgusal evreninde. nk onun toplumdaki konumu yapsaldr. Bu durum, II. Blm olarak adlandrlan bir sonraki sekanstaki gece partisi boyunca vurgulanacaktr. Partiye davetli uygar insanlar, metalik renkler iindeki bir atmosferde, komiklik snrna varan mekanik jestlerle davranp, sadece reklam spotlarn tekrar ederek karlkl konuabilmektedir. nsanlar birbirinden kopuk kmeler halindedir: nk modern toplum bir paralamlk dnyasdr. Uzmanlama, blnmeyi gerektirir; insanln orijinindeki nayif btnl kaybetmektir. Pierrot bir guruptan dierine geerken, kamera, onu takip eder ve guruplar birbirine balar. Kadnlarn belden yukars plaktr : Reklam uygarlndaki varolular bir seks objesi olmakla snrldr. Her gurup ayr bir metalik renk iindedir: nk ilerlemenin mekanik rasyonellii, doann organik dinamiinden melankolik bir koputur; duyarln lgn ateinin, akln biimselliince dondurulmasdr. Pierrot, sonunda dayanamayp kendimi paral ve mekanik hissediyorum diyerek bu yabanclam metalik dnyay eski sevgilisiyle birlikte terk eder. Gneye, Akdenize gideceklerdir. Ama bu sadece gnee, denize, yani doaya geri dnmek deildir. Akdeniz ayn zamanda, antik Grek uygarldr. Yan Batnn, doa/kltr, duygu/akl ayrm ncesi nayif btnl ifade eden kaybedilmi bir orijin mitosudur. Zira bu antik Grek uygarl, tarihi bir gereklik olmaktan te, bir felsefe fikridir. Winkelmanndan sonra Schiller, Hlderlin, Schelling ve Hegelin bir plastik btnlk fikri olarak gncelletirdii bu Grek uygarl, Kantn bir balta darbesiyle insan doasn ikiye blmesinden sonra gelir. Kantla akl/duyarllk, zgrlk/zorunluluk olarak ikiye blnen insanin btnl bu orijin mitosta aranr. Hlderlin, kendini Etnann kraterinden atarak bu orijin masum btnle geri dnme figrn ifade eden Empodokles tragedyasnda, Gerek ruhunu bulmaya alr. Ama Schillerin belirttii gibi bu orijin nayif ayrmszla geri dnmek mmkn deildir. Masumluk kaybedilmitir bir kere. Nitekim Hlderlini, kendisinin ifade ettii gibi, bu cretinden dolay Apollonun arpacaktr! lgn Pierrot bir kurmaca film kiisi olarak bunun bilincindedir: Akdenizin mavi gkyz ve yakc gnei altnda infilak edecektir. Bir sanat-filozof olan Godard, filmin bu sekansnda alman romantizminin Kant blnmeye kar, kaybolan btnlk nostaljisinin dile getirmekten te, blnmeler iindeki paralardan ayrks btnlkler yaratmay dener. nk bu yaratc aba olmakszn, kaybedilen bir cennet olan antik Yunan Uygarlnn nostaljisinden geriye kalan, sadece baldr bacak-uygarlnn reklam gevezelikleridir.

http://genclikcephesi.blogspot.com

Nitekim Godard, filmin I. Blmndeki Elie Faure gibi bir air-drn, bir gen kzn salnan eteklerinde evrenin kozmik devinimiyle kucaklaan lirik cmleleriyle bir araya getirerek ayrks paralardan bir dnya yaratmakla yetinmez. Ayn zamanda filmin II. Blmdeki bu baldr-bacak kltrnn anonim reklam spotlarnn ayrks-birlikteliinin diyalektik okuyla, filmin politik konumunu amlar ve eletiriyi hikayenin anarik olan dramatik geliimine indeksler. te bu Pop Art ann bilinen provokasyon grameridir : Bir araya getirilen elemanlarn arasndaki ilikisizlik, meta uygarlnn belirleyici ticari mantnn politik bir eletirisidir. Bu gramer, Pierrot le fou filmini de, Godardn ikon-imaj ve montaj sinemasn da anlalr klar. Bylece Ferdinant-Pierrotnun yeniden karlat sevgilisiyle birlikte bu yabanclam yaamdan darya (dehors), Akdenize doru firar edilerinin trajik hikayesi balar. Nitekim lgn Pierrotnun, filmin bundan sonraki blmn Karamsarlk, zgrlk, Hafza, Ac, Umut, Kayp Zamann zinde (Proust) ve Renoirein Marianne olarak adlandrmas bir rastlant deildir. Ama bu, bir zgrlk aray olan firar hikayesinin dramatik adan kaotik bir plastik ikon-imaj ve bir duyulur (sensible) montaj gc olarak geliimi, sadece anonim reklam kltrnn skandal uygarlnn eletirisi deildir. Godardn, mantksal anlat ardkln paralayarak, bu filmi tam bir kaotik g manifestosu haline getirmesi, ayn zamana Hollywoodun Aristotelesi klasik anlatya dnerek sinema sanatna ve yeni toplum ideallerine ihanet ediinin de radikal bir eletirisidir. Zira Faureun, resim sanatnn bireyselliinden sonra, sinemann yeni bir kolektif uygarln yaratcs olacana ve dnyay dntreceine inanmas gibi11; Godard iin de, sinema, yeni bir toplum yaratma potansiyeliyle domutur. Ama Hollywood, sinemann bu radikal gcn gasp ederek, onu senaryonun ve rya sanayinin ipotei altna sokmutur. Nitekim Godard, bu paradoksal durumu, kendine zg olan o absrd karm sitiliyle Made in USA (1966) filminde Anna Karinann azndan yle zetler : u anda kurgu gereklii kaplyor. Gizem ve kan Sanki simdi, bir Walt Disney filminde, Hemphrey Bogart oynuyorum. Yani, politik bir filmdeyim.12 Sonu olarak, Godardn, Pierrot le fou filminde, Faureun Vlasquez zerine yazd byk kltr metnini lgn Pierrot-Belmandoya okutup, yaam estetize ederek metalatran reklam kltrn bir diyalektik ok olarak kar karya getirdii sylenebilir. Yani Godardn, Pierrot le fou filminde, Adornonun yapt ayrm dorultusunda bir sekin sanat/popler elence sanayi diyalektiinin iddetini grntlemek istedii ne srlebilir.
11

Elie Faure, Dfense et illustration de la machine, in Regarde sur la Terre promise, 1936 (ilk yaymlan), in Fonction du cinma, 1953, s. 119-137. 12 Dj la fiction remporte sur le rel. Dj du sang et du mystre. Dj jai limpressionne que je naviguais dans un film de Walt Disney, mais jou par Hemphrey Bogart. Donc dans un film politique. http://genclikcephesi.blogspot.com

Ne var ki, Godardn, Elie Faurela olan ilikisi bu yzeysel ikilemden daha kompleks bir anlam ifade etmektedir. Ama bu ilikinin derinlii, ne sadece Godardn, Faurea yaklaarak, sinemay resim sanatnn izgisinde plastik bir ikon-imaj gc olarak grmesinden gelir; ne de Faureun, sinemay, Godard gibi, dnyay deitirecek yeni bir kolektif sanat olarak deerlendirip militanca savunan yazlar yazmasndan gelir. Faureun Godardn sinemasndaki ayrcalkl yeri, her eyden nce, Faureun resim sanat zerine yazd yazlarn znde Godard sinemann dncesini oluturmasndan kaynaklanr. Bu nedenledir ki, Godard, XX. yy.l sinema sanatyla sorgulad Histoire(s) du cinma (Sinema Tarih(ler)i, 1989-1999) adl devasa yaptnda, Faureun Rembrantn resimleri zerine yazd duyulur metinlerle, grsel bir sinema senfonisi besteler. nk Faureun Sanat Tarihi adl destannn henz yazlmam olan son cildinin, sinema sanat tarafndan yazmasnn anlam, tarihi, ampirik olaylar ardkl olarak ela almak deildir. Tersine, Godardn Sinema Tarih(ler)i filminde yapt gibi, Chaplin, Rembrandt ve Goya gibi ayrks imajlar beklenmedik bir kozmik kardelik iinde ilikilendirerek, farkl tarihsellikler yaratmaktr. nk Paul Valerynin unutmak tarihi rten bir iyiliktir sznde belirttii biimiyle genel anlamda bir Tarihin varl mevcut deildir. Belirli bir znelliin belli bir sylem ve eylem dizgesi iersinde yaratt tarihsellikler (historicit, historicity) olmadan, genel bir Tarihten sz etmek mmkn deildir. Farkl tarihsellikler yaratmak ise, tekil bir sz ve eylemlilikle dzenlenen otonom sekanslar oluturarak, doal yaam dzenleyen anonim retim/tketim zamannn dna kmaktr. Bu anlamda Faure, yaamn sradan retim zaman iinde unutulmu olabilir, ama eserleriyle yaratt tekil bir tarihsellik sekansyla, genel anlamda Tarihten sz edilmesine ve onun hafzalara yerletirilmesine izin vermektedir. te bu nedenledir ki, Godard, Sinema Tarih(ler)i filminde, sanat biimlerin esprisi, Tanrlarn metamorfozu olarak gren Faureun Sanat Tarihi eserinden metinler okumaktadr. nk Faurela birlikte, Godardn Sinema Tarih(ler)inde insanla sorduu soru zde udur: XX. yy.n sanat olarak sinema, anonim tketim zamannn dnda, ne tr bir tarihsellik yaratma gcne sahiptir?
r. Gr. Metin Gnen

nsan Eitimi (Formation Humaine) Blm Institut Catholique dArts et Mtiers de Lille, France

http://genclikcephesi.blogspot.com