DNLE KK ADAM

WILHELM REICH

Resimleyen: William Steig

ngilizceden eviren: EMSA YEN

Sevgi, alma ve bilgi yaammzn tkenmez kaynaklandr. Dolaysyla, yaam onlarn ynetmesi gerekir. Wilhelm Reich.

Siz, beni horgren byk adamlar! Nerden beslendi politikanz, Dnyay ynettiiniz srece? Haner yaralarndan ve cinayetlerden! Charles de Coster, Ulenspiegel

DNLE KK ADAM, bilimsel bir belge deil, konusu insan olan bir almadr. 1954 yl yaznda, yaymlanma amac gdlmeden, Acun-sal Yaam Enerjisi Kurumu Belgelikleri iin yazlmtr. Bu kitap, birka onyl boyunca, sokaktaki Kk Adamn kendine neler yaptn nce ocuksu bir saflkla, daha sonra byk bir aknlkla ve nihayet dehet iinde izleyen bir doabilimci ve tp doktorunun iindeki frtnalarn ve atklarn rndr: Sokaktaki Kk Adam, nelere katlanmak durumunda kalmakta, nasl isyan etmektedir? Dmanlarn el stnde tutmasnn, dostlarnysa ldrmesinin sebepleri nelerdir? Bu Kk Adam, halkn bir temsilcisi olarak, belli bir gc ele geirdii durumlarda bu yetkisini nasl boa harcamakta, ziyan etmekte, yanl kullanmaktadr? Neden, ayn gc daha nce elinde bulunduran ve onu, Kk Adam ezmek iin kullanan st tabakalarn sadist bireyleri gibi davranmakta, eline geirdii o ynetme gcn nasl olup da acmasz bir bask arac haline getirmektedir?
o

byklkte ve eldememi hazineler vardr; bu deerler, insanolunun umutlarnn gerekletirilmesi yolunda kullanlmak zere hazr beklemektedirler. te bu konuma ayrca--- bu hazinelere olan byk gveni dile getirmektedir. nsanlarn iinde bulunan yaam temsil eden ey, toplumsal ve insansal karlkl ilikiler iinde son derece doal ve saftr; bu yzden, koullarn insana egemen olduu durumlarda tehlikeye der, nsann iindeki yaayan ey, kendi trnden olan bir insann da, yaamn yasalarna kendisi gibi uyduunu, doal, yardmsever ve zverili olduunu varsayar. Salkl ocuklara ya da ilkel insanlara zg olan bu doal temel davran, cokusal veba varolduu srece, insann aklc bir yaam dzeni salama savamnda en byk tehlike olarak boygsterecektir. nk vebal birey de kendi trnden olan canllarn, kendi dnme ve davran biiminin zelliklerini tadn varsayacaktr. Doal ve bozulmam birey, btn insanlarn doal olduuna inanr ve ona gre davranr. Vebal bireyse, btn insanlarn yalan sylediine, alp rptna, bakalarn dolandrdna ve stnl ele geirme abas iinde rpndna inanr. Aka grlyor ki, insann iindeki yaayan ey zayftr; tehlikelere kar dayanksz durumdadr. Vebal bireye elini uzatsa, kolunu kaptracak, var-yo-u alnacak, sonra da kendisiyle alay edilecek ya da ihanete urayacaktr; gvendii herkes onu aldatacaktr. 12

Bu byle gelmitir; ancak byle gitmemelidir. nsann iindeki yaam temsil eden eyin korunma ve gelimesi savamnda, katlk gerektii durumlarda kat olunmasnn zaman gelmitir; insan, hakikatlere korkmadan tutunduu srece kat davranmakla doalln yitirecek deildir. Kitle iinde yaayan bireyin zrhlarla kapl yapsnda bulunan karanlk ve tehlikeli drtleri harekete geirip, onlar rgtl siyasal cinayetler ilemeye gtrerek ldrc ktlklere neden olan lmcl vebal bireyler, verimli, alkan, aklbanda milyonlarca insan arasnda her zaman iin ok kk bir aznl oluturmaktadr; bu olgu umut vericidir. Kitlenin bir paras haline gelen bireyde bulunan cokusal vebann mikroplarna kar yalnzca tek bir panzehir vardr: bireyin, kendi iinde bulunan yaam temsil eden ey in canlln duymas. Bu yaam temsil eden ey, g elde etmeyi deil, gcn insan yaamnda oynamas gereken rol stlenmesini ister. nsan yaam, sevgi, alma ve bilgiden oluan temel direk zerine kurulmutur. indeki yaam temsil eden eyi cokusal vebaya kar korumak durumunda olan insan cokusal veba tarafndan yanl biimde ve ktye kullanld gibi iyiye de kullanlan konuma zgrlnden yararlanmasn renmelidir. Grleri aklamada eit hak tannd srece aklc grlerin en sonunda her eyi yenmesi gerekir. Bu, byk ve nemli bir umuttur. 13

DNLE, KK ADAM!

Sana Kk Adam, Sradan nsan diyorlar; yeni bir a, Sradan nsan a balad diyorlar. Bunu syleyen sen deilsin Kk Adam. Onlar sylyor bunu, byk uluslarn Babakanlar, koltuklanm ii liderleri, kentsoylu ailelerin tvbekar evltlar, devlet adamlar sylyor, filozoflar sylyor sana bunu. Geleceini eline veriyor, gemiinden hi sual etmiyorlar. Korkun bir gemiin mirasssn sen Kk Adam. Mirasn, avucunun iinde alev alev yanan bir elmastr. Bunu sana syleyen, benim; beni dinle. Her doktor, her ayakkabc, teknisyen ya da eitimci, iini doru drst yapmak ve yaamn kazanmak iin, eksikliklerini bilmek zorundadr. Birka onyldr, u yeryznde ynetici rol oynamaya balam bulunuyorsun. nsanln gelecei, senin dncelerine ve senin yapacan eylere baldr. Ama retmenlerin ve efendilerin, aslnda nasl dnd14

n ve gerekte ne olduunu sylemiyorlar sana; seni kendi geleceine egemen olma yetisi verebilecek ynde eletiren ve bu eletiriyi dile getirme yrekliliini gsteren tek kii yok. Yalnz bir anlamda zgrle sahip sin sen: kendi yaamn ynetmeyi renmeme, kendini bu ynde eitmeme ve kendini eletirmeme zgrlne sahipsin. yle bir yaknmay hi duymadm senin azndan: Gelecekte kendimin ve dnyamn efendisi olmak yolunda yrtyorsunuz beni, peki ama, insann nasl kendi kendisinin efendisi olacan anlatmyorsunuz hi, dnce ve davranlarmdaki yanllar bana sylemiyorsunuz. Ynetimi elinde tutan kiilerin, Kk Adam ynetmelerine izin veriyorsun. Ama sen, hi sesini karmyorsun. Ynetimi elinde tutan gllere, ya da ktniyetli gsz adamlara seni temsil etme yetkisini veriyorsun. Her seferinde aldatldn anlyorsun, ancak bunu anladnda, i iten gemi oluyor. Seni ok iyi anlyorum. nk seni binlerce kez plak grdm; hem ruhsal, hem bedensel plakln iinde, maskesiz, etiketsiz, elinde bir partinin yelik kart bile olmakszn bir tannmtk klfna brnmemi halinle grdm seni. Yeni domu bir bebek gibi, anadan doma plak, don gmlekle kalm bir mareal kadar plak halini grdm. Benim karmda hi yaknmadn, alamadn, zlemlerini hi dile getirmedin, sevgini ve aclarn bir kez olsun amadn bana. Seni iyi tanyorum ve an15

lyorum. Sana nasl olduunu anlatacam Kk Adam, nk byk bir gelecein olduuna itenlikle inanyorum. Gelecek, senindir, buna hi kuku yoktur. yleyse gel, her eyden nce kendine bak bir. Gerekte olduu gibi gr kendini. Fhrer'lerinin sana utanmadan syledii u szlere aldrma:

Sen "kk, sradan bir insansn

Sen, kk, sradan bir insan"sn. Bu szcklerin ifte anlamn kavryorsun, deil mi: kk ve sradan. Kama. Kendine bakma yrekliliini gster! Bana bunlar sylemeye ne hakkn var? Kukulu ve kavrayl baklarnda bu soruyu okuyorum. Saygsz azndan bu szcklerin dkldn duyuyorum, Kk Adam. Kendine bakmaktan korkuyorsun, eletiriden 16

korkuyorsun Kk Adam; sana vereceklerini vaat ettikleri yetkiden korktuun gibi korkuyorsun. Bu yetkiyi nasl kullanacan bilemezsin. Baka bir biimde yaayabileceini dnmeye cesaret edemiyorsun: Koyun gibi gdlmek yerine zgr yaamak, taktikler uygulamak yerine ak davranmak, bir hrsz gibi gecenin karanlnda sevmek yerine ak ak sevebilmek dncelerine yer vermiyorsun kafanda. Kendini kmsyorsun, Kk Adam. Ben kim oluyorum da kendi grm olacakm, kendi yaamm kendim saptayacak ve dnyann benim olduunu aklayacakmm, diyorsun. Haklsn; sen kim oluyorsun da kendi yaamn zerinde hak sahibi olmak isteyeceksin? Kim olduunu imdi syleyeceim sana: Gerekten byk olan insandan seni ayran tek bir nokta var: Byk adam da bir zamanlar ok kk bir adamd; ama bir tek nemli yetenek gelitirdi: Dnce ve davranlarnda kk olduu noktalar grmeyi rendi. Kendisi iin ok deerli olan baz eyleri yitirmeyi gze alarak kendi kklnn ve nemsizliinin tad tehlikeyi giderek daha iyi sezmeyi rendi. Demek ki, byk adam, ne zaman ve hangi alanda kk adam olduunu bilir. Kk Adam, kk olduunu bilmez ve bunu bilmekten korkar. Kendi kkln ve yetersizliini, bakalarnn gc ve byklnn kendisinde uyandrd g ve byklk grntleriyle rter, Byk generalleriyle vnmektedir, ama kendisiyle vnmez. Kendisinde 17

varolan dnceye deil, kendi aklna gelmeyen dnceye hayrandr. En az anlad eylere en ok inanr ve kolayca anlad fikirlerin doru olduunu kabul etmez. Sana kendi iimdeki Kk Adam anlatmakla ie balayacam: Tam tamna yirmi be yl boyunca, senin bu dnyada mutlu olmay hakettiini savundum; kendine ait olan eye sahip kma yetisinden yoksun olmakla suladm seni; sonra Paris ve Viyana barikatlarndaki kanl arpmalarda, Amerika'daki kleliin kaldrlmas savanda ya da Rus Devrimi'nde elde ettiklerine sahip kmamakla suladm. Paris'teki savann sonu Ptain ve Laval'e, Viyana Sava'nn sonu Hitler'e, Rusya'daki savann sonuysa Sta-lin'e vard; Amerika'daki savann sonu da Ku-Klux-Klan ynetimine varabilirdi. zgrl, kendin ve bakalar adna korumak, ona bekilik etmektense kazanmak gerektiini ve de bunu salamann yolunu pekl bilirdin sen. Ben, bu gerei epeydir biliyordum. Ancak, her seferinde alp didinip bir bataklktan kmay baardktan sonra hemen bir baka batakla saplanmann nedenini anlayamyordum. Sonra yava yava ve el yordamyla, seni kle yapan eyin ne olduunu buldum: SEN KEND KENDN KLELE MAHKUM EDYORSUN. Kleliinin tek sorumlusu, yalnz ve yalnz sensin baka hi kimse, ama hi kimse deil. Tek sorumlu sensin. Bunu bilmiyordun, deil mi? Kurtarclarn, seni bask altnda tutanlarn, Wilhelm, Nikolaus, 18

Yrmisekizinci Papa Gregory, Morgan, Krupp ya da Ford olduunu sylyorlar. Kurtarclarn n adna da, Mussolini, Napolyn, Hitler, Stalin deniyor. Bak ben ne diyorum: Senden baka hi kimse senin kurtarcn olamaz! Bu tmceyi sylemeye ekindim biraz. Katkszln ve hakikatin savas olduumu savunuyorum. Oysa imdi, sana, seninle ilgili hakikati sylemeye gelince ekiniyorum, nk
Sen kendi kendini klelie mahkm ediyorsun

senden ve senin hakikate kar olan tutumundan korkuyorum. Seninle ilgili hakikati sylemek yaam tehlikeye sokmak demektir. Hakikat, ayn zamanda yaam-kurtancdr, ne var 19

ki, hakikatler yamalanmakta, etelerin ganimeti haline gelmektedir. Bu byle olmasayd, sen, sen olmayacak, bu durumda ve bu yerde bulunmayacaktn. Aklm bana unu sylyor.- Her ne pahasna olursa olsun hakikati syle. imdeki Kk Adamsa yle diyor: Kk Adama gerek yzn gstermek, ona almak ve acmasna bavurmak aptallktr. Kk Adam kendisiyle ilgili hakikati duymak istemiyor ki! Kendisinin olan byk sorumluluu stlenmek istemiyor ki! O, bir Kk Adam olarak kalmak,

derneinin sekreteri olmak istiyor Kk Adam. inin sorumluluklarn yerine getirmek, yiyecek salamak, konut yapm, trafik, eitim, aratrma, ynetim ya da herhangi bir baka alanda stne den sorumluluu stlenmek istemiyor. imdeki Kk Adam diyor ki: Sen, Almanya, Avusturya, skandinav lkeleri, ngiltere, Amerika, Filistin ve dier yerlerde tannm bir byk adam oldun. Komnistler sana sava at. 'Kltrel deerlerin kurtarclar' senden nefret ediyor. rencilerin se- . ni ok seviyor. Eski hastalarn sana hayranlk duyuyor. Ama cokusal vebaya tutulanlar peindeler. Yaamn sefaleti, Kk Adam'n perianl zerine 150 makale ve on iki kitap yazdn. Bulgularn ve kuramlarn niversitelerde okutuluyor. teki byk ve yalnz adamlar, senin ok byk bir adam olduunu sylyor. Bilim tarihinin entellektel devlerinden biri saylyorsun. Yzyllardr yaplan bulgularn en byn yaptn, nk Acunsal Yaam Enerjisini ve yaamn ileyi yasalarn! kefettin. Kanseri anlalr hale getirdin. O lke senin, bu lke benim dolatn, nk hakikati syledin. imdi yle bir arkana yaslan. abalarnn meyvalarn topla, yaptn nn zevkini kar. Birka yla kalmaz, adn dnyann her yannda duyulacaktr. Yaptklarn yeter de artar bile. imdi ii gc brak, kendini incelemelerine ver, doann ileyi yasalar zerinde al! te, Kk Adam, benim iimde bulunan

Senden baka hi kimse senin kurtarcn olamaz!

ya da kk, bir byk adam olmak istiyor. Zengin olmak, ya da bir parti lideri, bir blk kumandan ya da ktlkleri ortadan kaldrma
20

21

ve senden korkan Kk Adam bunlar sylyor bana. ok uzun bir sredir seninle yakn bir iliki iindeyim, nk senin yaamn kendi deneylerimden biliyorum ve nk, sana yardm etmek istiyorum. Seninle olan ilikimi srdrdm, nk sana gerekten yardm edebildiimi ve genellikle gzlerin yaararak benden yardm istediini grdm. Ve yava yava, benim yardmm almaya hazr, ama verdiklerimi savunma yetisinden yoksun olduunu grdm. Ben, senin yerine savundum onlar, senin adna savatm. Derken senin Fhrer'lerin kagel-di ve almalarm yerle-bir etti. Bu durum karsnda hi sesini karmadn, onlar izledin. Bu kez, senin Fhrer'in ya da kurbann olarak ortadan yitmeden sana nasl yardm edebileceimi renmek iin srdrdm seninle olan ilikimi. imdeki Kk Adam, seni kazanmak, seni kurtarmak istedi; kendisine sayg gstermeni ne olduu konusunda u ka-darck fikrin olmamas nedeniyle nnde eildiin yksek matematike gsterdiin saygy bekledi iimdeki Kk Adam. Bir eyi ne denli az anlarsan, o denli ok sayg gsteriyor, onun karsnda boyun eiyorsun. Hitler'i Nietzsche'-den, Napolyon'u da Pestalozzi'den daha iyi tanyorsun. Sana gre bir kral, Sigmund Freud'-dan daha nemlidir. imdeki Kk Adam seni herkesin yntemiyle, Fhrer'in aralaryla kazanmak isterdi. Seni zgrle gtrecek ey iimdeki Kk Adam olacaksa, senden korkarm o zaman. Bendeki kendini ve kendin-

deki beni kefedebilir, sonra da korkup benim iimdeki kendini ldrebilirdin. Bu nedenle senin, herhangi birinin ya da herkesin klesi olma zgrln uruna lme gnlllnden vazgetim.
Herkesin klesi

Ben sylediimi anlayamayacan biliyorum: Herhangi bir kimsenin klesi olma zgrl yle kolay anlalr bir ey deil. Artk tefe bir efendinin klesi olmaktan kurtulmak, herhangi bir kimsenin klesi olmak iin, insan nce tek bir smrcy, diyelim, arl ortadan kaldrmak zorundadr. Bu durumda kii, gerekten byk bir adamn nderliinde bir parti kurar. Gerekten byk olan adam, senin zgrln son derece ciddiye alr. lerini kolaylatrmak iin evresinde kk adamlar, yardmclar, getir-gtrcler toplamak zorundadr, nk bu byk ii tek ba23

22

na yrtemez. stelik, evresine kk byk adamlar toplamasa, sen onu anlamaz, bir kenara iter, adam yerine koymazsn. Bir sr kk byk adamla evrilmi olarak, senin adna gler ve yetkiler ele geirir, ya da bir damla hakikat, ya da yeni, daha iyi bir inan bulur sana. Sayfalar dolusu sylevler yazar, zgrlk yasalar, vb. eyler yazar; kendisini ayakta tutacak olan senin yardmn ve ciddiliindir. inde bulunduun toplumsal bataklktan karr seni. Birok kk byk adam bir arada tutabilmek, senin gvenini yitirmemek iin gerekten byk olan bir adam, derin bir aydn yalnzl iinde, senden ve grlt patrtdan uzak ama ayn zamanda senin yaamnla yakn bir iliki iinde, elde edebildii byklnden her gn bir para vermek, zveride bulunmak zorundadr. Sana nclk edebilmek iin, senin onu eriilmez bir Tanr'ya dntrmene gzyummak zorundadr. Olduu gibi, sade bir insan olarak kalsa, diyelim, elinde evlenme czdan olmad halde bir kadn sevebilen bir adam olsa, ona gvenmezsin nk; onu olaand bir insan olarak grmek istersin. Bylece, sen, kendi ellerinle, yeni efendini ortaya karm olursun. Kendisine yeni efendi rol verilmi olan byk adam bykln yitirir, nk bu byklk, onun szn saknmazlndan, sadeliinden, yrekliliinden ve yaamla arasndaki gerek ilikiden gelmekteydi. Byklklerini byk adamdan salam olan kk byk adamlar, maliye, dileri, hkmet, bilim ve sanat alanlarnda byk g24

revlere atanrken sen olduun yerde, yani bataklkta kalrsn. Bir mutlu gelecek ya da bir Unc Reich uruna pl prt iinde dola may srdrrsn. Damlar samanla rtl, duvarlar tezekle sval pis evlerde yaamay srdrrsn. Ama kltr saraynla vnmektesin. Dllediince ekip evirdiin, dilediin biime soktuun yanlsamadan honutsun imdilik ancak, senin bu egemenliin, bir dahaki savaa ve yeni efendilerinin koltuklarn yitirmesine dek srecektir. Eski uluslarn kk adamlar, sendeki bu herhangi bir kimsenin klesi olma itkisini byk abalarla inceledi ve bylece, insann, kafasn birazck kullanarak nasl kk bir byk adam olabileceini saptad. Bu kk byk adamlar, saraylardan, maliknelerden deil, senin saflarndan gelmektedirler. Onlar da senin gibi alk ve ac ektiler. Efendi deitirme srelerini ksaltt bu adamlar. Senin zgrln nasl salayacan yolunda yzyl kafa yormann, senin mutluluun iin zveride bulunmann, hatt yaamlarn feda etmenin, zahmete demeyeceini, bu bedelin, senin yeni kleliini satn almak iin ok yksek olduunu rendiler. zgrlk elde etme yolunda almalar yapan ve gerekten byk adamlar olan dnrlerin yz yl iinde ortaya koyduklar eyler ve ektikleri aclar, be yldan az bir zaman iinde ortadan kaldrlabilirdi. Bunun zerine, senin saflarndan gelen kk adamlar, bu sreci ksalttlar: Bunu ak ak ve daha byk bir acmaszlk iinde yaptlar.
25

Kk byk adam

stelik, sana bir yn sz syleyerek, senin ve yaamnn, ailenin ve ocuklarnn birer hi olduunu anlatyorlar; aptal, klelie elverili ve bakalarnn kullanaca birer insan olduunuzu sylyorlar, insann size diledii ilemi uygulayacan haykryorlar. Size kiisel zgrlk deil ulusal zgrlk vaat ediyorlar. Size
26

zgven deil, devlete sayg, kiisel byklk deil, ulusal byklk vaat ediyorlar. Sana gre, kiisel zgrlk ve kiisel byklk, soyut birer kavramdan baka bir ey deildir; -ulusal zgrlk ve devletin karlar sz-ckluriyse, seni zevkten drt ke etmekte; bu yzden hemen bu szcklere sarlyorsun. Bu Kk Adamlardan hibiri gerek zgrln fiyatn demez. Onlar seni sevmiyor, sen kendini horgrdn iin, horgryorlar seni, Kk Adam. Bir Rockefeller ya da Torilerin tandndan ok daha iyi tanyorlar seni. Senin en kt yanlarn, en byk zayflklarn, senin bilmen gerektii gibi, ama senden ok daha iyi biliyorlar. Kk byk adamlar, seni bir simgeye feda ettiler, sense onlar seni ynetecek yerlere getirip koydun. Efendileri, sen kendin getirdin bulunduklar yere'; btn maskelerini-indirmi olmalarna karn ya da daha- dorusu maskelerini indirmeleri nedeniyle onlar besleyen sensin. Yalan m, sana ka kez sylediler: Hibir sorumluluu olmayan nemsiz, aalk bir varlksn sen ve byle kalacaksn, demediler mi? Sense onlara Kurtarclar diyorsun, Yeni Kurtarclar ve baryorsun: *Heil! Heil! Viva! Viva! te bu yzden senden korkuyorum, Kk Adam, ok korkuyorum. nk insanln gelecei senin elinde. Senden korkuyorum, nk kendinden katn gibi dnyada hibir eyden kamyorsun. Evet, sen, kendinden kayorsun Kk Adam. Hastasn sen, ok hastasn Kk Adam. Bu senin suun deil. Ama paan bu
27

hastalktan kurtarmak senin grevin, senin sorumluluun. Baskya gzyummasaydn ve bir-

Yeni Kurtarclar

ka kez de etkin bir biimde basky destekle-meseydin seni ezenleri oktan silkip atardn. Senin u kadarck zsaygn olsayd, gnlk yaamnda kendine azck saygl davransaydn, yaamn sensiz bir saatk bile srmeyeceini azck sezseydin, dnyadaki hibir g seni ezecek kadar gl olamazd. Kurtarcn sana bunu syledi mi? Hayr. Sana Dnya Proleteri dedi, ama (anayurdun onurundan sorumlu olmak yerine) kendi yaamndan senin, yalnzca senin sorumlu olduunu sylemedi hi. Kendi Kk Adamlarn seni smrenler ha28

line getirdiini anlamalsn artk; a gzn ve gerekten byk olan adamlarn kurban ettiini gr; onlar armha gerdiini, canlarn aldn, alktan ldrdn anla artk; onlar bir an bile dnmediini, senin iin altklarn aklndan geirmediini kabul et; yaamn boyunca yaptklarn kime borlu olduun konusunda hibir fikrin yok, bunu anla artk. Diyeceksin ki, Sana inanmaya kalkmadan nce yaam felsefeni bilmek isterim. Yaam felsefemin ne olduunu duysan, tabanlarn yalayp Savcya koacaksn, ya da Amerika' ya Kar Etkinliklerle Sava Komitesi ne, ne bileyim, FBI'a, GPU'ya ya da Sar Basna, Ku-Klux-Klan'a ya da Dnya Proleterlerinin Liderleri ne koacaksn; ya da belki yalnzca koacaksn. Oysa: Ben bir Kzl ya da Kara deilim, Beyaz ya da Sar deilim. Bir Hristiyan deilim ben, bir Yahudi, ya da Mslman deilim. Ne Mormon'um ne de okelilik savunucusuyum; ecinsel, anarist ya da boksr de deilim ben. Karm elimde bir evlenme czdan olduu iin ya da cinsel alktan kvrandm iin deil, onu sevdiim ve istedin iin kucaklarm. ocuklar dvmem, balk avlamam, bir ceylan ya da tavan vurmam. Ama iyi bir nian-cymdr, on ikiden vurmay severim. Bri oynamam, kuramlarm yaymak iin kokteyl partileri de vermem. retilerim doruysa kendi kendilerine yaylacaklardr. almalarm herhangi bir salk bakanl-

29

 yetkilisine sunmam, bunu yapmam iin bu yetkilinin konuyu benden daha iyi bilmesi gerekir. Ve bulgularmn ierdii bilgi ve karmaklklar kimin daha iyi bildiini, kimin bu konularda usta olduunu da ben saptarm. Akla uygun olduu srece btn yasalara uyarm, ama kat ya da anlamsz kural ve yasalarla savarm. (Savcya koma hemen Kk Adam, nk kendini bilen biriyse o da ayn eyi yapyordur.) ocuklarn ve genlerin sevgiden doan bedensel mutluluu yaamalarn ve bunu yaptklar iin hibir tehlikeyle karlamamalarn istiyorum ben. Szcn gerek ve doru anlamyla dindar olabilmek iin, insann sevgi yaamn yoket-mesi, bedensel ve ruhsal bir yoksullua gmlmesi, bedenini srekli olarak kasl ve gergin tutmas gerektiine inanmyorum. Senin Tanr dediin eyin gerekten varolduunu biliyorum, ama senin dndn gibi deil: Tanry, evrendeki ilk acunsal enerji olarak, senin gvdendek sevgi, yreindeki itenlik olarak, iindeki ve evrendeki doay benliinde duyabilmek olarak gryorum ben. Hangi sudan bahaneyle olursa olsun, tbbi ve eitsel almalarma burnunu sokmaya kalkana, bir hasta ya da ocukla arama girmeye alana annda kapy gsteririm. Kamuya ak her mahkemede, utanmadan yant veremeyecei yaln ve ak sorular sorarm ona. Yant verse de, lnceye dek sylediklerinin utancyla yaayacaktr. nk ben, insann cierini oku30

yabilen ve alan bir kimseyim. nk ben, bir hi olmadn, bu dnyada bir anlam tadn bilen bir kimseyim. alma konusundaki grlerin deil, almann dnyay ynetmesini stiyorum ben. Kendime gre grlerim var benim, yalanla hakikati birbirinden ayrmasn bilirim; hakikati, gnn her saatinde bir alet gibi kullanr, kullandktan sonra da ayn bir alet gibi temizler, korurum. Senden ok korkuyorum, Kk Adam. Eskiden byle deildi, bylesine korkmazdm nceleri. Milyonlarca Kk Adam arasna karm bir Kk Adamdm ben de nk. Sonra doabilimci ve bir tp doktoru oldum, senin ne kadar ar bir hasta olduunu ve hastalkl halinle ne kadar tehlikeli olduunu grmeyi rendim. Bunun, senin kendi z cokusal hastaln olduunu, bir dsal gten kaynaklanmadn biliyorum; herhangi bir dsal bask sz konusu olmakszn gnn her saatinde ve de saatlerin her dakikasnda bu hastaln seni ezdiini biliyorum. znde canl ve salkl olsaydn, seni ezen eyleri oktan yenerdin. Seni ezenler, gemite nasl toplumun st katmanlarndan geldiyse imdi de senin z saflarndan gelmektedir. Onlar, senden bile kktr, Kk Adam. nk senin perianln deneylerle renmek, sonra da bu bilgiyi seni daha iyi, daha ok ezmek iin kullanmak bir hayli kklk gerektirir. Gerekten byk bir adam alglayacak duyu organ yok sende. Byk adamn nasl olduu, nasl ac ektii, ne zlemler duyduu, 31

fkeden nasl kudurduu ve senin iin yapt sava, sana yabanc. Bu dnyada seni ezmek ya da smrmek yetisinden yoksun, senin zgr olman gerekten isteyen, yani iinde gerek ve itenlikli bir istek duyan kadnlarn ve erkeklerin de yaadn anlayamazsn. Bu kadn ve erkeklerden holanmazsn, nk onlar sana yabancdr. Onlar yaln ve dolaysz insanlardr; sana gre taktik neyse, onlara gre hakikat odur. Sana kmsemeyle deil, insanlarn yazgs karsnda duyduklar acyla bakarlar; bakar, ve iini grrler. inin grldn sezer, bir tehlikenin geldiini anlarsn. Sen onlara ancak yle sahip karsn. Kk Adam: teki Kk Adamlar, bu byk adamlarn gerekten byk olduunu sana syledii zaman. Byk adamdan korkarsn, onun yaama olan yaknlndan, yaama kar duyduu sevgiden korkarsn sen. Byk adam seni, dpedz bir yaayan hayvan olarak, yaayan bir canl olarak sever. Binlerce yl ac ektiin yetmiyormu gibi durmadan ac iinde kvranmam istemez. Binlerce yl drdr ettiin yetmiyormu gibi durmadan drdr etmeni istemez. Seni bir yk hayvan olarak grmek istemez, nk yaam sevmektedir byk adam, senin aclardan, alaklk ve rezilliklerden arnman ister. Gerekten byk olan adamlar, seni kcmseyecek hale getiriyorsun, iinde bulunduun durumun ve be para etmezliinin verdii acyla bir kenara ekiliyorlar, senden uzaklayor ve en kts, sana acmaya balyorlar.

Sen, Kk Adam bir ruhbilimci, diyelim bir Lombroso olsaydn, byk adama, bir eit sulu damgas vururdun; ya ilemek istedii sucu gerekletirememi bir suiu, ya da sinirceli derdin ona. nk byk adam, sana benze-mez; yaamnn amac yn yn para biriktirmek, ya da kzlarn toplumsal konumu iyi birileriyle doru drst evlendirmek, ya da bir siyasal greve atanmak, adnn bana bir yn byk szckler eklemek ya da Nobel dl almak deildir. Bu nedenle, byk adam sa-

Senin bombok, gevezeliklerle dolu partilerin

na benzemediinden ona bir dhi ya da garip dersin. Oysa o, bir dhi olmadn, yalnzca bir yaayan .canl olduunu syleyecek33

32

tir. Ona toplumd, insandan kaan biri gzyle bakarsn, nk byk adam, senin bombo, gevezeliklerle dolu parti lerine gitmektense alma odasna kapanp dnceleriyle ba-baa kalmay, ya da deney odasna kapanp almay yelemitir. Parasn senin gibi hisse senedine yatrmayp bilimsel aratrmalarna harcad iin deli dersin ona. Sen, o karanlk ve dipsiz yozlamln iinde, Kk Adam, yaln, dolaysz bir insan, normalliin bir basamak aasnda bulunan kendinle, "homo nor-malis"le kyaslayarak anormal sayyorsun. Onu kendi be para etmez terazine koyuyorsun, senin normallik llerine uymadn gryorsun. Sana kar byk bir sevgi besleyen, sana yardm etmeye hazr olan byk adam toplumsal yaamdan karann kendin olduunu gremiyorsun Kk Adam. ster bir han odasnda, ister sarayda olsun yaad hayat ekilmez klan sensin. Onu, onlarca yl gcendirdikten, ac ektirdikten sonra bu duruma sokan kim? Sensin Kk Adam. ster sorumsuzluun, ister dargrlln nedeniyle olsun, ister yapay dncelerin, ister onyllk bir toplumsal gelime boyunca bile yaayamayan sarslmaz aksiyomlarn yznden olsun, onu bu hale koyan sensin. Yalnzca Birinci ve kinci Dnya Savalar arasmda geen birka yllk sre iinde doru olduuna ant itiin eyleri dn. Bunlarn ka tanesinin yanl olduunu itenlikle kabul ettin, ka szn geri aldn? Hibirini, Kk Adam. Gerekten byk olan bir adam, dik34

katle, sakna sakna dnr, ama nemli bir fikir elde etti mi de, uzun vadeli dnr. Ken di dncelerin nemsiz ve geici olduu hal de, dnceleri doru ve uzun mrl olan b yk adam bir parya yapan sensin, Kk Adam. Onu parya yapmakla, iine o korkun yalnz lk tohumunu dikmi oluyorsun. Byk iler reten bir yalnzlk tohumu deil, senin tara fndan yanl anlalmaktan ve kt ilem gr mekten korkma tohumudur bu. nk sen halk, kamuoyu ve toplumsal bilinsin. Bun larn sana ykledii dev sorumluluun ne ol duunu itenlikle, drst olarak dndn m hi Kk Adam? yle bir an olsun durup da, uzun vadeli toplumsal olgular zerine, doa ya da insanln yapt byk iler, diyelim sa'nn yaptklar zerine doru dnp d nmediini itenlikle sordun mu kendine? Hayr, dncelerinin yanl olup olmadn sormadn kendine hi. Bunu yapmak yerine, komunun dncelerin hakknda ne' syleye ceini, ya da drstln sana ok .paraya pat layp patlamayacan sordun. te Kk Adam, sen kendine yalnzca bunu sordun, baka hi bir eyi deil, yalnzca bunu. Bylece byk adam yalnzla ittikten sonra, ona yaptklarn unuttun gitti. Kalktn, bir baka samalk yumurtladn, bir baka kk bayalk yaptn, bir baka derin yara atn. Sen, unutursun Kk Adam. Ama byk adam, doas gerei unutmaz. Sanma ki, kin besler byk adam,, sanma ki, alr, yalnzca NEDEN BYLESNE BAYAI DAVRANILARDA
35

BULUNDUUNU ANLAMAYA alr. Bu sylediklerim senin duygu ve dncelerine yabancdr, biliyorum. Ama inan ki: Yz kez, bin kez, milyon kez ac versen, yaptn bir an sonra unutsan da kapanamayacak yaralar bile asan, byk adam, yaptn yanllardan tr senin yerine ac eker; bu yanllarn byk olmasndan deil, kk ve deersiz olmalarndan dolay ac eker. Seni bu gibi eyleri yapmaya iten nedenleri bilmek ister. Seni dkrk-

lna uratt diye eini neden suluyorsun; be para etmez bir komunu honut etmedi diye neden ocuuna ikence ediyorsun; doalln yaayan bir insana neden ters bakyor ve onu smryorsun; sona verileni alyor, senden isteneni veriyorsun da neden sana sevgiyle verilen eye karlk vermiyorsun; neden, dmek zere olan birine bir elme de sen takyorsun, ya da dm tekmeliyorsun; hakikati sylemenin gerekli olduu durumlarda yalan sylyorsun ve neden yalana kar olacana hakikate kar koyuyorsun. Byk Adam bunlar bilmek ister. Biliyor musun, sen, her zaman ha-

Komunun dncelerin hakknda ne syleyeceini ya da drstln sana ok paraya patlayp patlamayacan sordun

Deerli, onurlu olduunu gsteren eylerle bbrlenirken bile kk gryorsun kendini

36

37

kikate kar olandan yanasndr, Kk Adam. Byk Adam, senin houna gitmek iin, senin o be para etmez dostluunu kazanmak iin, kendini senin dzeyine indirmek, senin gibi konumak zorundadr. Kk Adam; senin zelliklerine brnmek zorundadr. Ama senin zelliklerine sahip olsa, senin dilini kullansa, dostluunu kazansa, artk byk, gerek ve sade olmayacaktr. Kant m istersin; senin dilediin gibi konuan dostlarn asla birer byk adam olmadlar. Senin bir dostunun byk bir baar salayacan sanmaz, buna inanmazsn. Aslnda iin-

Havadaki mikroplar 38

den kendini kk gryorsun; hatt ya- da zellikle deerli, onurlu olduunu gsteren eylerle bbrlenirken bile kk gryorsun kendini; kendini kk grdn iindir ki senin dostun olan birine sayg duyamazsn. Seninle ayn masaya oturan ya da seninle ayn. evde yaayan birinin herhangi bir byk i baaracana inanamazsn. Senin yalan evrende, Kk Adam, dnmek ok gtr, insan ancak sana degin dnr, seninle birlikte deil. nk byk dnceleri, geni kapsaml dnceleri grtlaklarsn sen. Dnyasn kefetmekte olan ocuuna bir ana olarak unu sylersin: O, ocuklara gre bir ey deil. Bir biyoloji profesr olarak unu sylersin.Akl banda bir renciye yakr m bu, havadaki mikroplarn varlna inanmamak olur mu? Ve bir retmen olarak, ocuklara gzle baklr ama sylediklerine kulak verilmez, dersin. Evli bir kadn olarak yle sylersin.- Hh! Bulguy-mu! Bktm senin bulgularndan! Herkes gibi gidip bir yerde alsan da doru drst para kazansan olmaz m! Kendi grn bylece dile getirmekten saknmazsn, kocana inanmazsn, ama gazetelerde yazanlara, anlasan da anlama-san da olduu gibi inanrsn. Bak, beni dinle, Kk Adam: inde bulunan iyi ve deerli eyleri duyamaz oldun artk. Bodun bu iyi duygular, grtlakladn. Bakalarnda ocuklarnda, karnda, kocanda, babanda -ve ananda bulunduunu sezinlediin an kalkp onlardaki iyi eyleri de ldryorsun. Kksn sen ve kk kalmak istiyorsun.
39

Ama gazetelerde yazanlara anlasan da anlamasan da olduu gibi inanrsn

Bunlar nerder biliyorsun diye soruyorsun ha? Anlataym: Seni denedim, seninle deney yaptm, senin iinde bulunan kendimle deney yaptm, bir ruh doktoru ve saaltma olarak, seni kklnden kurtardm, bir eitimci olarak ou kez seni drstle, iinden geldii gibi davranmaya, akla ittim. inden geldii gibi davranmaya kar kendini nasl savunduunu biliyorum, gerek varlnn sesini dinlemen istendiinde nasl byk bir korkuya kapldn biliyorum. Yalnz ve yalnz kk deilsin sen, Kk Adam. Byk anlar da var yaamnda, sevinten utuun anlar, mutluluktan bann dnd anlar da var. Ama daha ykseklere uacak, mutluluunu artracak diren yok sende. Umaktan korkuyorsun, ykseklerden ve derinliklerden korkuyorsun sen. Nietzsche yllar nce ok daha gzel syledi bunu sana. indeki insan amak iin seni bir bermensch, bir stn insan yapmaya abalad. Onun ber40

mensch dedii senin Hitler in oldu. Sense *Untermensch* (aa insan) olarak kaldn. Artk bir Untermensch olmay brakman ve kendin olman istiyorum. Okuduun gazetelere ya da kt yrekli komudan duyduun geersiz grlere deil de kendine inanman istiyorum. Aslnda yreinin derinliklerinde nelerin bulunduunu, kendinin gerekte nasl olduunu bilmiyorsun, biliyorum. O derinliklerde, bir ceylan ya da senin Tanrn, sevdiin ozan ya da inandn filozof ya da akl hocan neyse, sen de osun. Ne var ki, koca bir orduda bir er, bovling kulbnn ya da Ku-Klux-Klan rUmaktan korkuyorsun, ykseklerden ve

derinliklerden korkuyorsun

41

gutunun bir yesi sanyorsun kendini. Byle sanyorsun ve bu yzden byle davranyorsun. Bu da sana bakalar tarafndan sylenmitir: Ta yirmi be yl nce, Almanya'da Heinrich Mann syledi sana bunu, Amerika'da Upton Sinclair syledi, Dos Passos ve daha baka kimseler de syledi. Ama sen ne Mann' ne de Sinc-lair'i tanyordun. Haydutlar ampiyonunu ve Al Capone'u bilirsin sen yalnzca. Kitapla gitmekle kavga izleme arasnda seme yapmak durumunda kalsan, hi kukusuz kavgay seersin. Yaamdan mutluluk istiyorsun, ama gvenlik ok daha nemli sana gre. Gvenliin uruna belini krmaya, cann vermeye hazrsn-dr. Mutluluk yaratmay, onun tadn karmay ve korumay hibir zaman renmemi olduundan, ba dik bir bireyin yreklilii nedir, bilemezsin. Sen, Kk Adam, nasl olduunu renmek mi istiyorsun. Radyoda mshil ilac, di macunu ve ter kokusu giderici reklamlar dinlersin. Ama onlarn uyutucu yanlarn duymazsn hi naslsa. Senin kulana alnmak iin yaplm olan bu eylerin sonsuz aptalln ve iren ktln dinlememisindir. Gece kulplerinde sahnelere kan gldrclerin anlatt sana degin fkralara dikkat ettin mi hi? Sana degin, kendisine, ve btn bu kk sefil dnyaya degin akalarn iyice dinledin mi? Sen git mshil ilac reklamlarn dinle, kim olduunu, nasl bir varlk olduunu renirsin. Dinle, Kk Adam: nsan varlnn sefaleti, bu ufak tefek eylerin her biriyle biraz daha aydnlanyor, gn na kyor. Senin yap42

Yafamdan mutluluk istiyorsun ama gvenlik ok daha nemli sana gre

tn btn bu ufak tefek nemsiz eyler, senin gibilerin durumunun dzelmesi umudunu biraz daha uzaklara itiyor. Bu, alanacak bir durumdur, Kk Adam, zc, ok zc bir eydir bu. Bu znty duymamak iin, kk kt akalar yapyor ve bunlara halk gldrs
43

adn veriyorsun. Kendine degin akalar duyuyor ve bakalaryla birlikte bunlara kahkahalarla glyorsun. Kendinle alay ettiinden glyor deilsin. Kk Adama glyorsun sen; ama kendine gldn, glnecek halde olduunu bilmiyorsun. Milyonlarca Kk Adam, insanlarn kendilerine gldn, glnecek halde olduklarn bilmiyorlar. nsanlar sana neden byle ak ak, yrekten ve bylesine byk, kurnaz ve iren bir zevkle glyor yzyllardr, ha, Kk Adam? nsanlarn, filmlerde ne denli gln ve sama tipler olarak gsterildii dikkatini ekti mi hi? nsanlarn sana neden gldn syleyeceim imdi Kk Adam, nk seni ok ama ok ciddiye alyorum ben.Dalgac bir keskin nianc nasl hep on ikinin az dndan vurursa senin dncelerin de her seferinde hakikati kl pay karyor. nanmadn m bu sylediime? Bak, gstereyim szlerimin doru olduunu. Dnme biimin, hakikatin dorultusunda olsayd, oktan kendi kendinin efendisi olurdun. Ama sen, u biimde dnyorsun: Btn su Yahudilerde, diyorsun. Yahudi nedir? diye soruyorum. Damarnda Yahudi kan bulunan kimse, diye yantlyorsun sorumu. Yahudi kanyla baka kan arasnda ne ayrm var peki? Bu soru karsnda afallyorsun; kafan karyor, saknml bir tavrla u yant veriyorsun.

Kendine degin akalar duyuyor ve bakalaryla birlikte bunlara kahkahalarla glyorsun

Yani Yahudi rk demek istemitim. Peki, rk nedir? Irk m? Bunu bilmeyecek ne var, nasl ki Alman rk varsa, bir de Yahudi rk vardr. Yahudi rknn zellikleri nelerdir? Canm ite, Yahudi'nin salar siyahtr, uzun, kvrk bir burnu ve keskin gzleri vardr. Yahudiler ok hrsl ve anamalcdrlar. Sen hibir Fransz ya da talyan' bir Yahudi'yle bir arada grdn m? n bir birinden ayrabilir misin? Yani... Pek ayramam... Peki yleyse Yahudi nedir? Kann gr nmnde bir ayrlk yok; Fransz ya da talyan' dan deiik bir grnm yok... Sen hi Alman Yahudilerini grdn m? Elbette. Almanlara benziyorlar. Peki ya Alman nedir? Alman, Nordik Ari rkndandr. 45

44

 Amerikan Yerlileri de Ari rkndan m? Elbette. Onlar da Nordik mi? Hayr. Sarn m? Hayr. Bak grdn m, Alman nedir, Yahudi nedir bilmiyorsun. Yahudi diye bir ey var ama. Elbette Yahudi var, nasl ki, Hristiyan ve Mslman varsa, Yahudi de var. Tamam, Yahudilerin dini demek istemi tim. Roosevelt Hollandal* myd peki? Hayr. Roosevelt'e Hollandal demiyorsun da Davut'un soyundan gelenlere neden Yahudi di yorsun? Yahudiler baka. Baka olan nedir? Bilmiyorum. te sen byle samalyorsun, Kk Adam. Samalarndan silhl kurulular oluturuyor ve bir Yahudi'nin ne olduunu bile syleyemeyen sen, on milyon insan, on milyon Yahudi yi doruyorsun. nsan bu yzden sana glyor, bu yzden ciddi bir ii olduunda sana bulamamaya abalyor ve bu yzden sen, bataa saplanyorsun. Yahudi szcn sylerken kendini stn insan sanyorsun, bu szc sylemek
* A.B.D. Bakanlarndan Roosevelt'in atalar Hollandaldr. .Y. 46

sana stnlk duygusu veriyor. Buna gereksinmen var, nk gerekten de duygularn acnacak durumda. Duygularn perian, nk Yahudi'yle birlikte katlettiin eyin ta kendisisin. Bu sana degin hakikatin yalnzca kck bir paras, Kk Adam. Bu Yahudi szcn, grkemli ve aalayc bir tavrla sylediinde kendi kkln biraz daha az duyuyorsun. Bu olguyu yaknlarda ortaya kardm. Sende yeterinden az ya da ok sayg uyandran bir kimseye Yahudi diyorsun. Kimin Yahudi olduu senden so-rulurmu gibi, gvenli bir tavrla bu Yahudidir, diyorsun. Ama ister bir Kk Ari ol ister bir kk Yahudi, sana bu hakk tanmyorum ben. Benim kim olduumu saptama hakkna bu dnyada yalnz ve yalnz ben sahibim, baka hi kimse deil. Ben, hem biyolojik, hem de kltrel adan bir melezim ve tm snflarn, rklarn ve uluslarn zihinsel ve fiziksel rn olmaktan gurur duyuyorum; senin gibi safkan olmadm, ya da senin gibi katksz bir snf in yesi olmadm iin gurur duyuyorum; senin gibi btn uluslarn, rklarn, ve snflarn kk buyurgan, tutkulu bir yurtseveri, milliyetisi olmadm iin gurur duyuyorum. Filistin'de, snnetli olmad gerekesiyle bir Yahudi teknisyeni snrdan evirdiinizi duydum. Hibir buyurganla ortak yanm olmad gibi, Yahudi buyurganlarla da hibir duygu ve dnce birliim yok. Ama, ey Kk Yahudi, neden atalarna dnyorsun da protoplazmaya dnmyorsun? Bana gre yaam, plazmann ka-

47

slmalaryla balar, bir hahamn odasnda deil. Seni denizanas durumundan karada yaayan iki ayakl bir yaratk durumuna sokmak, seni gelitirmek milyonlarca yl ald. Biyolojik yapn, iki ayakl hale geldiin andan sonra tam alt bin ylda eksikliklerini ancak giderdi. indeki doay yeniden kefetmen, iindeki deniz-anasn bir kez daha bulman iin yz, be yz belki de be bin yl gerekecek. Sendeki deniz-

bir dhi dedin. Hani anmsarsn, skandinavya' da, yeni bir nder aradn gnlerde oldu bu. Ama benim yapacak daha nemli ilerim vard ve yeni dhilik roln geri evirdim. Benim yeni bir Darwin, ya da Marx, Pasteur ya da Freud olduumu da syledin. Yllar nce unu da syledim sana.sa! sa! diye barmay brakrsan sen de benim gibi konuabilir ve yazabilirsin! nk bu utkulu haykr akln kreltmekte

Seni denizanas durumundan karada yaayan iki ayakl bir yaratk durumuna sokmak, seni gelitirmek milyonlarca yl ald

anasn kefettim ben ve ak bir dille bunu sana anlattm. Bunu ilk duyduunda bana yeni
48

ve yaratcln felce uratmaktadr. Yasal olmayan bir anay ahlksz bir varlk olarak mahkm eden sen deil misin, Kk Adam? Nikh bayla domu yasal ocuklarla ni-khszlardan domu yasal olmayan ocuklar arasnda kat bir ayrm gzeten sen deil misin? Ah zavall yaratk, sen kendi azndan kan szlerin anlamn bilmiyorsun: sa'ya tapyor, ona byk sayg gsteriyorsun. sa, elinde evlilik czdan olmayan bir anadan domadr. Aslnda, hi farknda olmadan, ocuk-sa' ya verdiin deerle, cinsel zgrle kar duyduun zleme tapyorsun sen ey Kk Klbk Adam. Yasal olmayan bir ocuk olarak dnyaya gelmi olan sa'y, yasal olmayan ocuk tanmayan Tanrnn Olu yaptn. Ama daha sonra, Aziz Paul gibi gerek sevgiden doan ocuklar mahkm etmeye ve gerek kinden doan ocuklara dinsel yasalarnn korumasn sunmaya baladn. Sen .sefil bir Kk Adamsn! Otomobillerini ve trenlerini byk Galileo' nun bulduu kprler zerinde iletiyorsun. Byk Galileo'nun ocuk babas olduunu ve elinde bir evlilik czdan bulunmadn biliyor muydun Kk Adam? Bunu okullardaki ocuklarna anlatmazsn. Galileo'ya bu nedenle de ikence eden sen deil miydin? Btn bunlardan haberin yok senin. nk sana gre hakikat nedir ki, tarih ya da kendi zgrln iin savamak nedir ki! Ayrca, sen bir gr sahibi olacak adam msn ki! Seni, o senin evlilik yasalarnn zincirlerine

Proleter General

vuran eyin kendi cinsel sorumsuzluun ve cinsel aln olduundan haberin bile yok. Kendini sefil, kk, miskin, gsz, duygusuz, cansz ve bombo hissediyorsun. Kadnn yok, ya da eer varsa, iindeki insan kantlamak iin yalnzca stne kmak istiyorsun. Sevgi nedir bilmiyorsun. Kabzsn, boyuna ms51

50

hil ilac alyorsun. Kt kokuyorsun, cildin yap yap; ocuunu kucana aldnda onun varln duyamyorsun, bu yzden itilip kaklacak bir enik gibi davranyorsun ona. Cinsel gszln yaamn boyunca yakan brakmad, seni hep rahatsz etti bu eksikliin. Btn dncelerin bu rahatszlnn denetimi altndayd. inde de grlyordu bu gszln getirdii eksiklik. Kendisine sevgi verme yeteneinden yoksun olduun iin karn seni brakt. Yersiz kuruntularla dolusun, sinirlisin, skntdan boulur gibisin. Dncelerin hep cinsellik evresinde dnyor. Seni anlayan ve sana yardm etmek isteyen biri cinsel dzenlilikten sz ediyor. Gndzleri cinsel dncelerden arnk olabilmen ve bylece iini yapabilmen iin geceleri cinselliini yaaman salamak istiyor bu kimse. Karn kollarnda aresizlik iinde kvranr grmek yerine mutlu grmek istiyor. ocuklarnn benzi soluk olmasn, tersine yanaklar al al olsun, davranlar acmasz deil sevgi dolu olsun istiyor. Ama sen, cinsel dzenlilik sznn edildiini duyunca, Cinsellik her ey deil, diyorsun. Yaamda daha nemli eyler vardr, diyorsun. Sen bylesin ite, Kk Adam. Ya da bir profesyonel devrimcisin; dnya proleterlerinin Fhreri olabilecek birisin. Dnyay ektii aclardan kurtarmak istiyorsun. Aldatlm kitleler senden kayor, sense Durun, durun! diye bararak pelerinden kouyorsun. Durun ey kitleler! Sizin kurtarcnz olduumu gremiyorsunuz! Senin kitlelerinle
52

konuuyorum ben, Kk Devrimci; onlara kk yaamlarnn sefaletini gsteriyorum. Byk bir heves ve umutla dinliyorlar beni. Senin rgtlerinde toplayorlar, nk orada beni bulmay umuyor onlar. Ama sen ne yapyorsun? Cinsellik bir kk-kentsoylu uydurmacasdr, diyorsun. nemli olan iktisadi etkenlerdir. Ama kalkp Van de Velde'nin Cinsel Teknik kitabn okuyorsun. Bir bilge adam, senin iktisad kurtuluunu bilimsel temeller zerine oturtmay kendine grev edindi; sen, onu lm alna braktn. Bylece karna kan ilk hakikat yolunu tkayarak yaamn yasalarndan koptun, baka yola saptan. Bu hakikat yolunu gsterenin ilk giriimi baarl oldu, sen, kalkp ondan ynetimi devraldn ve bylece onu ikinci kez ldrdn. lkin, bilge adam senin rgtn datt. kincisindey-se hakikat yolunu gsteren bilge adam artk lmt, bu yzden sana kar koyacak durumda deildi. Bu adam, deerler yaratan yaama gcnn senin almanda bulunduunu gzler nne serdi; ama senin gzn, bunu gremedi. Onun toplumbilimi senin toplumunu, senin devlerinden korumak amacn gdyordu; sen bunu da anlamadn. Hi, ama hibir ey anlamadn sen! Senin o szn ettiin iktisadi etkenlerinle bile bir ey beceremiyorsun. Yaamdan zevk almak iin iktisad koullar iyiletirmen gerektiini sana anlatabilmek iin bilge bir insan canla bala alt, bu yolda cann verdi. Karn a bireylerin kltr gelitiremeyeceini anlat-

53

maya abalad; btn yaam koullarnn iktisad duruma bal olduunu, kendini ve toplumunu her trl bask ynetimlerinden bamsz klman, kurtarman gerektiini anlatt sana. Evet, bu bilge adam, seni aydnlatmaya abalarken yalnzca bir tek yanl yapt; senin, kendini kurtarma yeteneine sahip olduuna inand. zgrln, bir kez ele geirdikten sonra brakmayacana, onu koruyabileceine inand. Bir yanl daha yapt bu adam: Senin diktatr olmana izin verdi. Bu bilge adamn bir kk ihmalinden dev bir yalanlar dizgesi oluturdun. Yalanlardan, sulamalardan, ikencelerden, copulardan, celltlardan, gizli polislerden, ispiyonculuk ve ihbarclktan, niformalardan, mareallardan ve madalyalardan oluan bir yalanlar dzeni kurdun bunlarn dndaki her eyi frlatp attn. imdi, nasl olduunu biraz daha iyi anlamaya balyor musun, Kk Adam? Pek deil, mi diyorsun? Peki, gel batan alalm: Yaamda ve sevgide mutlu olmann iktisad koullar n makinalarla kartryorsun; insanlarn kurtuluu, devletin byklyle salanr sanyorsun; milyonlarn ayaklanmas demek, top arabalarnn geit treni yapmad demek diye dnyorsun; sevginin bamszla kavumasn, Almanya'ya geldiinde elini uzatabilecein her kadnn rzna gemekle kartryorsun; yoksulluu nlemek iin yoksul, zayf ve aresizleri ortadan kaldrmak gerektiine inanyorsun-, ocuk bakmyla yurtseverler soyu yetitirme yi bir tutuyorsun; doum denetimiyle
54

on ocuklu analara madalya vermeyi birbirine kartryorsun. Senin kafandan kan, bu on ocuklu ana fikrinin kurban deil misin sen sanki? Baka lkelerde de, u talihsiz kk szck, diktatrlk szc kulaklarnda yankland. Oralarda bu szce atafatt niformalar giydirdin ve kendi iinden, seni nc Reich'a ve senin trnden altm milyon insan mezara gtren kk, gsz, gizemli ve sadist subay yarattn. Sonra da kalkm, durmadan Heil! Heil! Heil! diye baryorsun. te sen bylesin, Kk Adam. Ama kimse sana neye benzediini sylemeye cesaret edemiyor. nk senden korkuyorlar Kk Adam, ve senin kk olman istiyorlar. Kendi mutluluunu yiyip bitiren sensin. Tam bir zgrlk iinde mutluluun tadn kardn olmad hi. Bu yzden byk bir oburluk iinde kendi mutluluunu yiyorsun ve mutluluk salama, onu koruma sorumluluunu hi stlenmiyorsun. Mutluluunu korumay, onu, bir bahvann ieklerini, bir iftinin rnlerini yetitirdii, onlara gereken besini verdii gibi beslemeyi renmekten yoksun braktlar seni. Byk aratrmaclar, ozan ve bilgeler kendi mutluluklarn korumak iin senden katlar. Senin evrende, senin yrende mutluluu yiyip bitirmek kolay ama onu korumak ok gtr Kk Adam. Neden sz ettiimi bilmiyorsun, deil mi Kk Adam? Bak dinle: Bir aratrmac kendi bilim dal ya da makinas ya da toplumsal
55

Kendi mutluluunu yiyip bitiren sensin

fikri zerinde on yl, yirmi ya da otuz yl, hi durmadan alr. Yeni bulgularn ar ykn tek bana tamak zorundadr. Senin aptallklarnn, yanllarla dolu kk fikir ve ideallerinin dourduu sonulara katlanmak, bu yanllar anlayp zmlemek ve sonunda, onlarn yerine kendi yarg ve bulgularn koymak zorundadr. O bunlar yaparken sen ona hi yardmc olmazsn Kk Adam. Hi, ama hi ii56

ni kolaylatrmaz, tersine "gletirirsin. rnein unlar syleyemezsin: Bak dostum, durumlar dzeltmek iin ne kadar ok altn gryorum. Benim makinam, benim ocuum, benim karm, benim dostum, benim evim, benim tarlalarm konusunda altn da anlyorum. Uzun yllardr undan undan yaknyorum, ama bu dertlerden kurtulmay baaramadm. Bana yardmc olmana bir katkda bulunabilir miyim? Hayr, Kk Adam, yardmcna yardm etmeye kalkmadn hibir zaman. skambil oynarsn sen ancak, ya da bir horoz dvnde avazn ktnca barrsn, ya da bir bro ya da maden ocanda aptal aptal kleliini srdrrsn. Ama yardmcna yardma komazsn hibir zaman. Neden biliyor musun? nk, her eyden nce, bir aratrmacnn sana dncelerinden baka verecek hibir. eyi yoktur. Kr datmaz, cret ykseltmez, toplu szleme yapmaz, ylba ikramiyesi vermez ve bir elin yada bir elin balda yaaman salayamaz. Yalnzca kayg verebilir bir aratrmac, sense kayg istemiyorsun, yeterinden ok kayg, ve tasa duyuyorsun nk. Ne var ki, yalnzca uzak durmakla, yardm elini uzatmamak ya da yardm etmemekle kalsan, aratrmac senin bu tavrndan dolay mutsuz olmayacaktr. Ne de olsa o senin iin dnyor, tasalanyor ve aratrmalarn senin iin yapyor deildir. Onun yaamsal ilevleri onu bunu yapmaya ittii iin bu yolda almaktadr. Senin iin tasalanmay ve sana acmay parti nderlerine ve din adamlarna brakm-

57

tr. Onun istedii tek ey, senin sonunda kendi kendine bakabilme, kendini dnebilme, kendin iin tasalanma yetisini gelitirdiini grmektir. Ama sen yardm etmemekle kalmyorsun; balon gibi patlyor, evreye tkrkler sayorsun. Aratrmac uzun ve zorlu bir almadan sonra karna neden mutluluk veremediini, onu neden yrekten sevemediini ortaya kardnda, kalkp bu aratrmacnn kendisinin bir eh-vet dkn olduunu ne sryorsun. Kendi iindeki ehvet dknn gzden rak tutmak iin bunu sylediini ve sevme yeteneinden yoksun olmann nedeninin bu olduunu aklndan geirmiyorsun. Ya da bir aratrmac insanlarn neden kitleler halinde kanserden ldklerini kefetmi de, bu bulgusunu aklamsa ve sen, Kk Adam, bir Kanser Patolojisi Profe-srysen, hele gzelce bir ayln da varsa, aratrmacnn bir sahtekr olduunu ya da havadaki mikroplar konusunda hibir ey bilmediini; aratrmalar iin ok para harcadn ya da aldn syleyeceksin; ya da onun bir Yahudi mi, yoksa bir yabanc m olduunu soracaksn; ya da senin kanser sorunun, senin zemediin sorun zerinde alma yetkinlii olup olmadn saptamak iin onu muayene etmeye kalkacaksn; ya da hastalarnn yaamn kurtarmak iin senin byk bir gereksinme duyduun eyi onun bulduunu kabul etmektense, ok, ama pek ok kanserli hastann ldn grmeyi yeleyeceksin. Sana gre meslek onurun ya da bankada58

ki hesabn ya da radyum sanayisi ile olan ilikin, hakikatten ve renmekten ok daha nemlidir. te bu yzden ok kk ve sefilsin, Kk Adam. . Yani demek istiyorum ki, yardm etmemekle kalmyorsun, senin adna ya da senin yerine yaplan ii irkince bozuyorsun. imdi anlyor musun mutluluk neden senden kayor? Mutluluk, urunda allmasn gerektirir; mutluluk gkten yamaz, kazanlr. Oysa sen mutluluu yalnzca yalayp yutmak istiyorsun; bu yzden senden kayor o da; senin kendisini kemirmeni, yutman istemiyor. Aratrmac, zamanla, bulgularnn kullanm deeri olduuna, diyelim belli hastalklarn iyiletirilmesini, ya da bir arln kaldrlmasn, kayalarn paralanmasn, ya da nlarn maddenin iine gemesini salayarak maddenin iinin grlebilmesini olas kldna birok insan inandrmay baarr. Sen, gazetede okumadan bunlara inanmazsn Kk Adam, nk kendi z duygularna gvenmiyorsun. Seni kk gren kimseye sayg duyuyor, kendini kk gryorsun; bu yzden kendi z duygularna gvenemezsin ite. Ama aratrmacnn bulgusu gazetelere getiinde, yryerek deil, koarak gelir yardm istersin. Daha dn sahtekr dediin, ehvet dkn, arlatan ya da kamu ahlkn hie sayan tehlikeli bir adam diye andn aratrmacnn bir deh olduunu ilan edersin. Artk ona bir dhi diyorsundur. Yahudi nedir bilmediin gibi, hakikat ya da mutluluk nedir bilmediin gibi, bir dhi ne59

dir bilmiyorsun, yle mi Kk Adam? Jack London'n Martin Eden adl kitabnda sana syledii szlerle aklayaym bunu da: "Dhi", insann sata kard rnlerinin zerine yaptrd bir markadr. Eer (daha dn bir eh-vet dkn ya da deli olan) aratrmac bir dhiyse, onun ortaya koyduu mutluluu yiyip bitirmek senin iin daha kolaydr. nk artk pek ok kk adam kar ve seninle birlikte, Dhi, dhi diye barmaya balar. nsanlar artk akn akn gelmekte, rnlerini avucu-nun iinden yemektedirler. Bir doktorsan eer, hastalarn oalacaktr; daha nce olduundan ok daha kolay iyiletirebilirsin onlar ve ok daha fazla para kazanabilirsin. Bunda ne ktlk var sanki, diyeceksin Kk Adam. Doru, haklsn, drst ve iyi alarak para kazanmakta hibir ktlk yok kukusuz. Ama, o bulua hibir ey vermemek, onu korumamak, yalnzca smrmek ok ktdr. Senin yaptn budur ite. Buluun gelimesine katkda bulunacak hibir ey yapmyorsun. Mekanik bir biimde oburca, aptalca kabulleniyorsun bulguyu. Onun getirdii yeni olaslklar ya da kstlamalar grmyorsun. Olaslklar grmyorsun nk grn yok, kstlamalarysa gryor ama kabullenmiyor, iniyorsun. Eer bir doktor ya da bakteriyolog olarak tifo ya da kolerann bulac hastalklar olduunu biliyorsan, kanser hastalnda mikroorganizma arar ve bylece onlarca yllk aratrmay yok sayarsn. Bir keresinde bir byk adam, makinalarn belli yasalarla altn gsterdi sana; kalktn l60

drmede kullanlan makinalar yaptn,- canllar da makina yerine koydun. Bu yanl onyl deil, yzyl srdrdn; yanl kavramlar, yz binlerce bilim iisinin kafasnda kk sald; dahas, yaamn kendisi ar hasar grd; nk canllar makina yerine koyduun andan sonra onurunu ya da profesrln, dinini, bankadaki hesabn ya da kiilik zrhn korumak iin yaama ilevleri gstermeye balayan herkesi suladn, katlettin, u ya da bu biimde onlara zarar verdin. Anlyorum, dhillerin olsun istiyorsun, onlara gereken saygy gstermeye de razsn. Ama iyi bir dhi istiyorsun sen. Uysal, terbiyeli bir dhi, lgnlklar olmayan, ksacas halim selim, ll ve uyarlanm bir dhi istiyorsun; btn engel ve kstlamalar ineyen, kural tanmaz, ehlilememi bir dhi deil. Kstl, kanatlan krplm ve sslenip pslenmi bir dhi istiyorsun sen; kasabalarnn sokaklarnda utkulu tavrlarla dolatrabilecein, insan iine karmaktan utanmayacan bir dhi istiyorsun. te sen bylesin, Kk Adam. Kak atmay, kepe daldrmay iyi beceriyorsun ama yaratma yetisinden yoksunsun. Zaten bu yzden bylesin, bu yzdendir ki, yaamn boyunca skc bir broya ya da bir resim masasnn bana kapanyorsun, srtna deli gmlei geirir gibi parmana evlilik yz geiliyorsun. Ve bu yzdendir ki ocuklardan nefret eden bir retmensin. Gelime yok sende, yeni bir dnce gelitirmene olanak yok, nk sen yalnzca 61

aldn bugne dek, bir bakasnn gm tepside sunduu eyi kakladn yalnzca. Bunun neden byle olduunu anlayamyorum diyorsun yle mi? Ama baka trl olamaz ki? Bunun nedenlerini ben syleyebilirim sana. Kk Adam, nk sen, bir hayvan gibi huysuz bir halde bana geldiinde tandm seni; seni o halinle grdm. Byk bir boluk ya da gszlk duyduun, ya da ruhsal-aklsal salnn en bozuk olduu anda geldin bana. Bylece, seni tandm. Sen yalnzca orbaya kepe daldrmasn bilirsin, yalnz almasn bilirsin sen. Bir ey yaratamaz, veremezsin. nk temel bedensel davrann srekli olarak kendini tutman ve kin gtmeni gerektiriyor; nk iin-

Kanatlar krplm, sokaklarda utkulu tavrlarla dolatrabilecein, insan iine karmaktan utanmayacan bir dhi istiyorsun 62

de gerek ve doal sevgi ve verme duygusu uyandnda birden panie kaplyorsun. Sendeki alma eyleminin temelde yalnzca bir anlam var: Kendini byk bir oburluk iinde parayla, mutlulukla, bilgiyle doldurmak istiyorsun, nk kendini bo, a, mutsuz hissediyorsun Kk Adam; gerekten bilgili saymyorsun kendini, ya da gerekten renmek istediine inanmyorsun. Gene ayn nedenle hakikatten kayorsun. Kk Adam: inde bulunan sevgi, tepkesini salverir diye kayorsun ondan. Hakikat, kanlmaz olarak, burada sana benim gstermek istediim, anlatmakta yetersiz kaldm eyleri gsterecektir nk. Sense bunu istemiyorsun Kk Adam. Yalnzca bir tketici ve yurtsever gibi grnmek istiyorsun, o kadar. una da bak! Yurtseverlii yadsyor bu adam! Devletin, ve onun z olan ailenin koruyucusu yurtseverlii yadsyor! Bu adam susturmak gerek! Sendeki ruhsal kabzlktan szedildiini duyunca byle bir yaygara koparyorsun ite. Bu szleri dinlemek, anlamak istemiyorsun. Barmak istiyorsun yalnzca. Haydaa! yi gzel ama, mutlu olma yetisinden yoksun olmann nedenlerini sakin sakin anlatmama neden izin vermiyorsun? Gzlerinde korku gryorum-, bu soru seni ok ilgilendirmie benziyor. Dinsel hogr den yanasn deil mi. Dilediin dine, kendi dinine inanmak istiyorsun. Buna bir diyeceim yok. yi ediyorsun. Ama bu kadarla kalmyorsun ki? Kendi dininden baka din olmasn istiyorsun. Kendi dinine kar hogrlsn, ama ba63

kalarnnkine kar hi de hogrl deilsin. Biri kalkp da bir kiisel Tanr yerine doaya hayranlk duysa, ve doay anlamaya alsa, fkeden kuduruyorsun. Evli iftler artk bir arada yaayamayacaklarn anladnda, elerden birinin tekini dava etmesini, karsn ya da kocasn ahlkszlkla, kabalkla sulamasn istiyorsun. Karlkl verilmi uygar bir ayrlma kararn, boanmak iin geerli neden saymyorsun sen, ey byk isyanclarn kk torunu. Sen de bir ehvet dknsn nk ve bundan korkuyorsun. Hakikati, bir aynada, elle tutamayacan bir yerde grmek istiyorsun. Sendeki tutucu yurtseverlik, bedensel katlndan, kaslmalarndan, ruhsal kabzlndan kaynaklanyor Kk Adam. Hakikati syleyen dostlarn kltan geiriyorsun ama gene de, dostun olduum iin sylyorum bunlar, seni aalamak iin deil. u senin yurtsever dediklerine bir gz atalm: Onlar yrmez, asker gibi uygun adm giderler. Dmandan nefret etmezler, her on ylda bir falan deitirdikleri geleneksel dman lar vardr onlann. Geleneksel dman bir on yl sonra geleneksel dost olur, sonra gene geleneksel dman. Trk sylemezler; asker havalar barrlar. Kadnlarn kucaklamazlar; onlarn stne kar gecede u kadar sefer unu, unu yaparlar. Benim hakikatim karsnda yapabilecein hibir ey yok, Kk Adam. Olsa olsa, gemite pek ok gerek dostuna yaptn gibi gebertirsin beni. sa gibi, Rat-henau, Karl Liebknecht, Lincoln ve daha birok-, lar gibi ldrebilirsin beni. Almanya'da buna
64

alaa etmek diyordunuz. Uzun vadede, bu yaptklarn seni alaa etti. Ama gene de kendine gre bir yurtsever olmaktan vazgemedin. Sevgiye hasretsin, iini seviyor ve ekmek paran ondan kazanyorsun; senin iin, benim bilgimle, ve bakalarnn bilgisiyle beslenmektedir. Sevginin, almann ve bilginin anayurdu yoktur, gmrk denetiminden gemez bunlar, niforma tanmaz. Onlar, evrenseldir ve btn insanl kapsar. Ne var ki, sen kk bir yurtsever olmak istiyorsun, gerek sevgiden korkuyorsun nk, iine kar olan sorumluluundan, bilgiden korkuyorsun. Bu yzdendir ki sen yalnzca bakalarnn sevgisini, alma ve bilgisini smrmekten baka bir ey yapamazsn, bunlan kendin asla yaratamazsn. Bu yzdendir ki, kendi mutluluunu aydnlktan rken bir gece hrsz gibi alyorsun; ve bu yzdendir ki, ba-kalannn mutlu olduunu grdnde kskanlktan atlarsn.

Kendi mutluluunu aydnlktan rken bir gece hrsz gibi alyorsun 65

Susturun u adam! Yabanc uyruklu o! Bir gmen! Oysa ben bir Almanm, Amerikal, Danimarkalym, Norveliyim! Brak bu szleri Kk Adam! Sen hem bir Amerikan gmeni hem de bir dnya gmenisin. Anadan doma bir gmensin sen. Bu dnyaya bir rastlant sonucu gelmisin, ve geldiin gibi, sessizce gideceksin. Neden baryorsun byle, biliyor musun? Korkuyorsun da ondan. Bedeninin kaskat kesildiini, giderek kuruduunu hissediyorsun. te bu yzden korkuyor ve yardm aryorsun. Ama sana yardma gelenlerde de benim hakikatimi bastracak g yok ki? Senin yardmclarn bile bana gelip karsndan, hasta ocuundan yaknyor. Gsterili giysilerini kuandnda iindeki insan gizliyor O; ama benden hibir eyini gizleyemez; onu da rlplak grdm ben.

Polise kaydn yaptrm m? Evraklar tamam m? Vergilerini dzenli demi mi? Aratrn, soruturun. Bu adam devlet iin bir tehlikedir, ulusun onurunu lekelemektedir! Evet, Kk Adam, polise kaydm yaptrdm, gerekli tm ilemleri yaptrdm, evraklarm tamam ve vergimi tmyle dedim. Aslnda ne devlet senin umurunda ne de ulusun onuru. Senin doal yapn, hasta bakm odamda grdm haliyle kamuya aklayacam diye dn kopuyor, korkudan tir tir titriyorsun. Bu yzden bana bir siyasal su yklemenin, beni yllarca parmaklklar ardna kapatmann yollarn aryorsun. Seni iyi tanrm, Kk Adam. Diyelim bir Savc Yardmcssn, yurtta ya da yasalar korumak umurunda bile deil; seni ilgilendiren tek ey,' okkal bir dava yakalayp, bir an nce Basavcla atanmaktr. Kk Savc Yardmclarnn istedii tek ey budur ite. Sokrat zamannda da byleydi, ona da ayn eyi yaptlar. Ama tarihten ders almazsn ki sen. Sokrat' sen ldrdn, bugn bile bu yaptnn farknda deilsin ve bu yzden hl bataklktasn. Sokrat' senin iyi ahlkn hie saymakla suladn. O bugn de senin o kurallarn hie sayyor, ey zavall Kk Adam. Onun bedenini ldrdn ama akln ldreme-din. Dzenin karlar uruna ldrmeyi srdryorsun; ama korkaka, sinsi sinsi ldryorsun. Beni herkesin nnde ahlkszlkla sularken dorudan gzlerimin iine bakamazsn. nk hangimizin daha ahlksz, hangimizin ehvet dkn, hangimizin ak sak yaynla-

Neden baryorsun byle, biliyor musun? Korkuyorsun da ondan 66

67

nn hayran olduunu ok iyi biliyorsun. Biri saylar kabark olan tanlar arasnda ak sak fkra anlatmayan tek bir kii olduunu sylemiti; o bir kii bendim. Hangi nemli, ya da nemsiz konumda olursan ol, ak sak fkralardan pek holanyorsun Kk Adam, bunu adm gibi biliyorum, bunlarn hangi kaynaktan geldiini de biliyorum. yisi mi sesini karma sen. Kimin sulu kaca belli olmaz. Ama bak, gelir vergimi yz dolar eksik tuttuumu kantlamay baarabilirsin; ya da bir kadnla eyalet snrn gemekle ya da sokaktaki bir ocukla tatl tatl konumakla sulayabilirsin beni. Bu

yukardaki tmce, ancak senin aznda bir sulama niteliine brnebilir; zel bir ses tonuyla, yap yap ve hain, kt bir sesle syleyebilirsin bu szckleri. Bunu ancak sen becerebilirsin. Ve baka hibir ey bilmediinden, benim de sana benzediimi sanrsn. Yok, Kk Adam, ben sana benzemem ve bu konularda hibir zaman sana benzemedim. Bu szlerime inanp inanmayacan umurumda deil. Sende makinah tfek, bendeyse bilgi var evet, biliyorum. Rol blm yaplm. Bak, Kk Adam, sen kendi varln yle ykyorsun: 1924 ylnda insan kiiliinin bilimsel bir incelemesinin yaplmasn nerdim. Hevesli grndn. 1928'de almalarmz ilk somut sonularn vermeye balad. Gene byk bir heves ve isteklilik gsterdin, bana onursal rektrlk san bile verdin. 1933 ylnda, aldm bu sonular senin yaynevlerinden birinde kitap haline getirmek istedim. Hitler iktidara yeni gelmiti. Hitler'in, senin kiiliinin kabuk balam olmas nedeniyle iktidara geldiini grdm. Kitab kendi yaynevinde basmay kabul etmedin, nk kitap, senin, bir Hitler'i nasl rettiini gsteriyordu. Kitap gene de yaymland, sen de istekliliini srdrdn. Ama bu kez susarak, kitab yokumsayarak ldrmeye kalktn, nk Bakan n kitaba kar olduunu aklamt. Bakann,
69

Uzayan hasret

68

ayrca analara, ocuklarnn, cinsel organlarnda duyduklar heyecanlarn bastrlmas gerektiini ve bunun iin de onlar soluklarn tutmaya altrmalar iin zorlamalarn sylyordu. Tam on iki yl sustun. Bir zamanlar ilgini eken, vgn kazanan kitabmdan hi sz etmedin. 1946'da kitap ikinci basmn yapt. Onun bir klasik olduunu ilan ettin. Bugn bile hl tutuyorsun kitabm, beeniyorsun. Bireysel saaltmn deil, zihinsel bozukluklarn (akl hastalklarnn) nlenmesinin nemli olduunu sana retmeye baladm gnden bugne tam' yirmi iki uzun, skntl ve olaylarla dolu yl geti. Yirmi iki yl boyunca, insanlarn u ya da bu lgnla dmelerinin, u ya da bu belalara dolanmalarnn zihin ve bedenlerinin kaskat kesilmesinden, sevgi duyma, sevme ve bunun tadn karma yetisinden yoksun olmalarndan kaynaklandn rettim sana. nsanlarn gvdesinin, sevme edimi srasnda baka hayvanlarnki gibi kaslp geveyememe-si nedeniyle bunun byle olduunu anlatmaya altm. Bunu ilk sylediim gnden yirmi iki yl sonra, bugn, kalkm dostlarna, bireysel saaltmn deil, zihinsel bozukluklarn nlenmesinin nemli olduunu sylyorsun. Ve binlerce yl nasl davrandnsa, gene yle davranyorsun: Varlacak hedefin ne olduunu sylyor ama ona nasl eriileceini aklamyorsun. nsan kitlelerinin sevisel yaamndan sz edemiyorsun. Akl hastalklarn nlemek istiyorsun. Bunu
70

sylemekte saknca grmyorsun; zararsz ve arbal szckler bunlar sana gre. Ama ii, boy gsteren cinsel yoksullua dokunmadan yapmak istiyorsun. Cinsel yoksulluk szcklerini azna bile almyorsun; nk yasak. Ve bir tp doktoru olarak iinde bulunduun bataklktan kamyorsun. Bir teknisyen kalksa, uma tekniklerini aklasa, ama motorla pervanenin gizlerinden hi sz etmese, nasl olur? te, ruhsal-saaltmn teknisyeni olan sen byle davranyorsun. Korkaksn sen. Tasmdaki hoafn tanelerini ayklayp yemeye varsn ama gllerimin dikenine katlanamazsn. Beni pis fkralarna konu eden sen deil misin, ha? Bana bedensel boalma peygamberi diyen sen deil misin? Ha, Kk ruh doktoru? Bedenleri gsz kocalar tarafndan hrpalanan gen gelinlerin yaknmalarn duymadn m hi? Duyduklar sevginin gereini yerine getirememekten atlayan ergin ocuklarn ektii acya tank olmadn m hi? Gene de gvenliinin hastalarndan daha nemli olduunu sylyorsun, ha? Daha ne kadar arballk dediin o eyi tbbi ykmllklerine ye tutacaksn? Kullandn taktiklerin, milyonlarn yaamna malolduu gerekliini daha ne kadar grmezlikten geleceksin? Gvenliini, hakikate ye tutuyorsun. Acun-sal Yaam Enerjisi'ni bulduumu duyduunda, Bu ne ie yarar? Hastalar nasl iyiletirir? diye sormadn. Yok, buna benzer bir soru duymadm senden. Ancak, Maine eyaletinde doktor71

luk yapma ruhsat var mym diye sordun. Senin o kk ruhsatlarnn benim almalarm bozmaktan ama azck bozmaktan baka ie yaramayacan, almalarm engelleyemeyeceini bilmiyorsun. Cokusal vebann ve yaam enerjisinin bulgucusu olarak bu dnyann her yannda bir anlam ifade ettiimi, benden fazla bilgisi olmayan hi kimsenin beni snayamayacan, denetleyemeyeceini bilmiyorsun. imdi, gelelim senin u zgrlk sarholuuna. Bugne dek hi kimse, neden kendine zgrlk salayamadn, ya da saladnsa neden hemen bir yeni efendiye teslim ettiini sormad. una da bakn! Dnya proleterlerinin devrimci dalgasna dil uzatyor! Demokrasiye dil uzatyor! Gebertin u kar-devrimciyi! Kahrolsun kar-devrimciler! Dur, dur, heyecanlanma birden, sen ey demokratlarn ve btn dnya proleterlerinin kk Fhrer'i. Bana kalrsa, gelecekte sahip olacan gerek zgrlk, senin Parti Kongrelerinde alacan on binlerce karardan ok u bir sorunun yantlanmasna baldr. Gebertin unu! Ulusun ve devrimci proletaryann onurunu lekeliyor! Kuruna dizin! Haydi duvar dibine! Ne "Viva!" diye haykrman, ne de "Gebertin!" diye barman seni amacna bir adm bile yaklatracak deildir, Kk Adam. nsanlar duvar dibine dikmekle zgrlne kavutuunu sanyordun, deil mi. Bir kerecik olsun kendini ayna karsna diksene!

ldrn, gebertin! Dur bir dakika, Kk Adam. Seni aalamak, kltmek deil amacm, yalnzca, neden bugne dek zgrln elde edemediini ya da elinde tutamadn gstermek istiyorum, o kadar. Bunu renmek istemez misin, ha? ldrn, gebertin, ldrn! Pekl, ksa keseceim: Bir rastlant sonucu zgr bir durum iinde bulunduunda, iindeki Kk Adamn nasl davrandn anlatacam sana. Diyelim ocuk ve erginlerde cinsel saln salanma ve korunmas zerine almalar yapan bir Enstitde rencisin. Bu harikulade fikir ok houna gitti, savaa katlmak istedin. Benim enstitmde yle bir olay oldu:

ldrn,: gebertin!

rencilerim mikroskoplarnn bana km, yaam zerreciklerini inceliyorlard. Sense

73

72

Acunsal Yaam Enerjisi toplayan aygtta oturu-yordun, plaktn. Gelip senin de incelemelere katlman nerdim. Bunun zerine, toplama aygtndan rlplak kalktn, kzlarn ve kadnlarn arasnda tm plakln sergiledin. Seni hemen azarladm, ama neden azarlamakta hakl olduumu anlayamyordun. Bense kendi payma, senin bunu anlamamann nedenini kavrayamamtm. Daha sonra, seninle yaptm ayrntl bir tartma sonunda, cinsel sal savunan bir Enstitde, bu trden bir zgrlk olmasn beklediini itiraf ettin. ok gemeden, Enstitye ve onun temel fikrine kar byk bir kin ve aalama duyduunu ve bu yzden yle uygunsuz davrandn anladn. zgrln poker fii gibi harcadna bir baka rnek vereyim. Yaamnn her annda byk bir cinsel alk iinde bulunduunu, kar cinsten olan herkese byk bir doymakbilmez-likle baktn artk u kadarck ocuklar bile biliyor; dostlarnla sevgi konusunda konutuunda, azndan yalnzca ak-sak fkralarn ktn, ksacas, aklnn yalnzca iren ve ak-sak eylere altn herkes gibi, benim gibi, sen de biliyorsun. Bir gece, arkadalarnla sokakta yryordunuz, hep bir azdan yle bardnz duydum: Kadn istiyoruz! Kadn istiyoruz! Geleceinden kayg duyduum iin, mutsuzluunun nedenini anlamay ve bunu ortadan kaldrmay renmeni salayabilecek rgtler kurdum. Sen ve dostlarn, bu toplantlara oluk oluk akn ettiniz. Bunun sebebi neydi acaba K74

k Adam? Balangta bunun itenlikli bir davran olduunu sandm, yaantn iyiletirmek iin byk bir istek duyduunu, toplantlara bu yzden geldiini sandm. Seni harekete geiren drtnn ne olduunu ancak bir hayli zaman sonra anladm. Burann deiik trden yeni bir genelev olduunu sandn, kendine kolay yoldan bir kz bulacan, stelik be para bile vermeden gnn gn edeceini umdun. Bunu anlaynca aslnda senin yaantn iyiletirmene yardmc olmak iin kurulmu olan bu rgtleri dattm. Byle bir rgtn toplantsnda bir kzla tanmakta bir ktlk grdmden deil, bu rgtlere bylesi iren dncelerle yaklatn iin dattm hepsini. te bu yzden kalkt bu rgtler ve sen, bir kez daha batakln iindeki yerini korudun... Ne o, bir ey mi dedin? Proletaryay bozan kentsoylulardr. Proletaryann Fhrer'leri bu bozukluu giderecek. Bu pislii askeri gle, yumruklaryla temizleyecekler. Hem ayrca, proletaryann cinsel sorunlar kendiliinden zmlenecek. Bu szleri ok duyduk, Kk Adam. Proleterlerin anayurdunda da byle yapmlard: cinsel sorunlarn kendiliinden zmlenmesini beklemilerdi. Bunun sonucu Berlin'de grld: Proletaryann askerleri gece sabahlara dek kadnlarn rzna getiler. Bunu sen de biliyorsun.. Senin o devrimci onur ampiyonlar, dnya proleterlerinin askerleri seni yle bir lekelediler ki, daha yzyllarca tayacaksn alnndaki bu karay. Bu gibi olaylar yalnzca savata 75

olur diyorsun, ha? yleyse gel bir baka yk anlataym sana: Proletaryann diktatrlne byk bir cokuyla inanan, Fhrer niteliklerine sahip biri, cinsel dzenlilik konusunda da inanl grnyordu. Bana geldi ve unlar syledi: Harikasn sen. Karl Marx nasl insanlara ekonomik bamszla kavumann yolunu gsterdiyse, sen de insanla cinsel bamszla kavumay rettin: 'Gidin, nnze geleni becerin, dedin onlara.' Ben, byle, demiim. Sen, her eyi ters anlarsn, Kk Adam. Benim sevgiyle sarlma de-

diim ey, senin yaamnda iren bir yatak serveni haline gelir. Neden sz ettiimin bile farknda deilsin, Kk Adam. te bu yzdendir ki tekrar tekrar ve de gidip gidip bataa saplanyorsun. Eer sen, Kk Kadn, hibir zel nitelik ve yetenein olmad halde, yalnzca kendi ocuun yok diye retmenlik ediyorsan, bu ura semenin tek nedeni buysa eer, verdiin zararlarn haddi hesab yok demektir. Senin grevin ocuklar eitmektir. Eitimi ciddiye alacak olursak, ocuklar eitmek demek, ocuklarn cinselliini doru bir biimde ynlendirmek demektir. ocuklarn cinselliini doru bir biimde ynlendirebilmek iin, insanin kendisinin sevgi denen eyin ne olduunu bilmesi ve sevgiyi yaamas gerekmektedir. Oysa sen imansm, biimsiz bir grnmn var, ekicilikten yoksunsun. Yaam dolu, ekici bedenlerden derin, ac bir kinle nefret etmen iin yalnz bu durumun yeter. Seni iman ya da ekicilikten yoksun olmakla suluyor deilim! Sevginin tadn karamamakla da suluyor deilim seni (bunu sana verecek salkl bir erkek grmedin); ocuklarda bulunan sevme yetisini anlamadn nedeniyle de sulamyorum. Neyle suluyorum, biliyor musun, ekicilikten ve sevme yetisinden yoksun oluunu bir erdem saymak ve eer bir ilerici okul da alyorsan iindeki ac kinle ocuklarda bulunan sevgi'yi ldrmekle suluyorum seni. Bu bir cinayettir ite irkin Kk Kadn. Salkl ocuklarn iinde bulunan sevgiyi, salkl babalarna yabanclatrd77

76

n iin zararl senin varln; bir ocukta bulunan salkl sevgiyi hastalk belirtisi olarak grdn iin zararl. F gibi olduun iin, bir f gibi sada solda yuvarlandn, bir f gibi dndn, bir f gibi eittiin iin zararlsn sen. Alakgnlllk gsterip bir keye ekilmek yerine o f grnmn ve yapayln sahte glmsemenin ardna gizlediin ac kinini bu yaama zorla kabul ettirmeye, btn bunlar yaatmaya abaladn iin zararlsn.

Ve sen Kk Adam, salkl ocuklar bylesi kadnlarn eline teslim ettiin, ilerinde bulunan acl ve zehirlerini salkl ruhlara dkmesine gzyumduun iindir ki, kksn. Bu yzden byle dnyor, bu yzden byle yayorsun; ve dnya, bu yzden byledir. Bak sen naslsn, Kk Adam: Byk abalarla durmadan alarak vardm sonularn ne olduunu ve ne uruna savatm renmek iin bana geliyorsun. Ben olmasam, kk bir kasaba ya da kyde, tannmam bir pratisyen doktor olarak kalacaktn. Sana bilgimi vererek, iyiletirme yntemlerimi reterek byk bir doktor olman saladm. zgrln, gnn her dakikasnda nasl engellendiini, zgrlkten yoksun olma durumunun nerelerden beslendiini rettim sana. Gittin, bir baka lkede, benim almalarm anlatan, bulgularm bilimin hizmetine sunan bir kii oldun; sorumlu bir konuma getirildin. Dilediini yapmakta, sana verdiim bilgiyi dilediin yerde kullanmakta zgrsn. Buna hibir diyeceim yok. Drstlne, itenliine gvenim var. Ama sen iin iin kendini bana baml hissediyorsun, nk kendi bana ve kendi olanaklarnla gelime yetisinden yoksunsun. Benden bilgi almak, bylece kendine zgven salamak, gelecei grebilmek ve her eyden de nemlisi gelimek iin bana gereksinmen var. Btn bunlar sevinerek veririm sana Kk Adam. Karlnda hibir ey istemem. Ama sen kalkp, benim rzna getiimi sylyorsun. zgrlk konusunda terbiyesizlik ediyorsun, Kk Adam. Ama zgrl-

F gibi olduun, bir f gibi dndn, bir f gibi eittiin iin, yapayln sahte glmsemenin ardna gizliyorsun 78 79

Kartaln altndan kan civcivler

kstahlkla kartrmak kleliin zgn zelliklerindendir. zgr olduunu ne srerek ve buna snarak, almalarn konusunda rapor yazmaktan kamyorsun. zgrsn nk, bamszsn ibirlii etmekten ve sorumluluktan bamsz. te bu yzden kksn sen Kk Adam ve dnya, ite bu yzden byle. Bir kartal, tavuk yumurtalar zerine kulu80

kaya yatsa ne olur, biliyor musun Kk Adam? Balangta kartal, yumurtalardan kartal yavrular kacan, bunlar bytp byk kartallar yetitireceini sanr. Bir de bakar ki, yumurtalardan civciv kyor. aresizlik iinde bulunan kartal, civcivlerin byyp kartal olacan umar gene de. Bir kez daha kulukaya yatar, sonu ayn. Kartal bu durumda, gdaklayan tavuklarla civcivleri yeme itkisini bastrmak iin ok uramtr. Onu yemekten alkoyan tek ey kk bir umuttur. Yani bu civcivlerden birinin, bir gn kk bir kartal olabilecei, byyp kendisi gibi yetenekli, kendisi gibi ook ok ykseklerdeki yuvasndan bakp uzaklklar grebilecek, bylece yeni dnyalar, yeni dnceler ve yeni yaama biimleri bulunduunu anlayp bunlar arayabilecek byk bir kartal olabilecei umudu. zgn ve yalnz kartal yumurtalardan kan tavuk ve civcivleri yemekten alkoyan ey yalnzca bu kck umuttur. Tavuklara ve yavrulara gelince, onlar bir kartaln kulukaya yatmas sonucu dnyaya geldiklerinden habersizdirler. Nemli, karanlk vadilerde ook ok ykseklerde sarp kayalarn zerinde yaadklarndan habersizdirler. Tek bana kalm kartal gibi uzaklara bakmazlar. Kartaln kendilerine getirdii yiyecekleri tknp durmaktadrlar boyuna, durmadan gagalamakta ve karnlarn doyurmaktadrlar. Yamur yadnda ya da frtna koptuunda onun gl kanatlan altnda snmakta, korunmaktadrlar. Kartalsa kendi gvdesini frtnaya siper etmekte, herhangi bir korumadan yoksun bulunmaktadr.
81

Daha da kts, bu tavuklar ona tuzaklar kurmakta, siperler ardna gizlenerek ona ucu sivri kaya paralar, talar atmaktadrlar. Onlarn kendisine ktlk yaptn anlayan kartal ilkin bu tavuklar paralama istei duyar. Ama dnr, onlara acmaya balar. Belki, diye umar, gn gelir, bu yalnz nn gren ve gdaklamaktan, yalayp yutmaktan baka bir ey bilmeyen civcivler arasndan kartal gibi olma yetisine sahip bir yaratk kar. Yalnz kartal, bugn bile umudunu yitirmi deildir. Bu yzden kulukaya yatmay, civcivler karmay srdrmektedir, Sen bir kartal olmak istemiyorsun, Kk Adam, bu yzden de akbabalara yem oluyorsun. Kartallardan korkuyorsun, bu yzden srler halinde yayor, senden kalabalk olan srler tarafndan da yutuluyorsun. nk senin tavuklarndan bazlar da akbaba yumurtalar zerine kulukaya yatt. Ve akbabalar, kartallara, seni daha ileriye, daha iyi geleceklere gtrmek isteyen kartallara kar olan Fhrrler haline geldi. Akbabalar sana le yemeyi ve birka buday tanesiyle yetinmeyi retti. Sana bir de Heil, Heil, Byk Akbaba! diye haykrmay rettiler. imdi byk kitleler halinde alktan kvranyor ve lyorsun, ama gene de senin yumurtalarna kulukaya yatan kartallardan korkuyorsun. Yaptn her ey ereti, Kk Adam: Evini bir kum tepeciinin zerine kurmusun, yaamn, kltrn ve uygarln, bilimin ve tekniin, sevgin ve ocuklarna verdiin eitim, hep e82

reti. Bunu bilmiyorsun, bilmek de istemiyorsun; sana bunu syleyen byk adam da ldryorsun. Byk bir bunalm iinde, gelip gelip ayn sorular soruyorsun-. ocuum ok inat, her eyi krp dkyor, geceleri karabasanlarla uyanyor, akimi derslerine veremiyor, kabzlk ekiyor, benzi soluk, yrei kat. Ne yapmalym? Bana yardm et! Ya da: Karm bana kar cinsel istek duymuyor, beni hi sevmiyor. Bana ikence ediyor, sinir nbetlerine tutuluyor, bir yn erkekle geziyor. Ne yapmalym? Syle! Ya da: Yeni ve ok daha ldrgen, korkun bir sava patlad; oysa biz tm savalar nlemek iin yapmtk son sava. imdi ne yapacaz? Ya da: Varlyla vndm uygarlk, enflasyon nedeniyle kyor. Milyonlarca insan yiyecekten yoksun, lm al iindeler, birbirlerini ldryor, alp rpyor, insanlktan kyorlar. Umutlarn yitirdiler. Ne yapmalyz? Ne yapmalym? Ne yapabilirim? Sonsuz gemiten beri, yzyllardr ayn soruyu soruyorsun. Hakikati gvenlie ye tutan bir yaam biimi iinde elde edilen byk baar ve bulgunun yazgs udur: Senin tarafndan byk bir agzllkle yalanp yutulmak ve sonra gene senin tarafndan dk olarak atlmak. Byk, yrekli ve yalnz olan birok adam, ne yapman gerektiini oktan syledi sana. On83

larn retilerini arpttn, krp dktn ve onlar ortadan kaldrdn. Her seferinde, onlar ters tarafndan yakaladn; byk hakikati deil de kck yanl yaamnn yolgstericisi olarak grdn; Hristiyanlkta, toplumbilim retisinde, Halkn egemenlii konusunda, yani ksacas, elini dedirdiin her konuda byk doruyu deil, kk yanl setin. Bunu neden yaptn soruyorsun, ha? Bu sorunun ciddi olduunu sanmyorum. Sorunu yantlarsam, hakikati iittiinde nne geleni ldrecek denli fkeleneceksin: Evini derme-atma kurdun ve btn bunlar byle yaptn, nk iinde yaam duyma yetisinden yoksunsun; nk ocuklarndaki sevgiyi daha domadan ldryorsun; hibir canl ifadeye, hibir zgr, doal davrana kar hogrl davranamazsn, doalla dayanamazsn nk. Dayanamadm iin de, korkuyor ve unu soruyorsun: Bay Jones ne der? Yarg Smith ne der acaba? Dnrken de korkak davranyorsun, Kk Adam, nk gerek dnme eylemi, bedensel duygularla birarada gerekleir, sense bedeninden korkarsn. Pek ok byk adam syledi sana: Aslna dn iinden gelen sesi dinle gerek duygularnn buyruuna uy sevgiyi yeert, sev. Ama onlarn szlerine kulaklarn tkadn; sardn sen, nk kulaklarn bu szlerden sar olmutu. Sylenenler usuz bucaksz llerde yitti; hakikati syleyen yalnzlarn sesiyse, senin korkun boluun iinde, senin llerinde yokoluyor Kk Adam.
84

Hibir canl ifadeye, hibir zgr, doal davrana

kar hogrl davranamazsn

Nietzsche'nin seni bermensch'lie (stninsan'la) ykseltmesiyle Hitler'in Untermensch' lie (Aainsan'la) alaltmas arasnda bir seme yapman gerekti. Heil! diye haykrdn ve Untermensch'i setin sen. Demokratik bir anayasayla Stalin'in diktatrl arasnda bir seme yapman gerekti. Stalin'in diktatrln setin. Freud'un, cokusal hastalklarn ekirdeinin cinsellik olduu yolundaki aklamasyla, gene onun, kltrel uyarlama kuram arasnda bir seme yapman gerekti. Sana hibir dayanak noktas tanmayan kltr felsefesini setin, cinsellik kuramn bir kenara attn.
85

sa'nn grkemli sadelii ile Paul'n, papazlarn mrboyu bekar, seninse mrboyu ve de zorunlu olarak evli kalman konusundaki yasas arasnda bir seme yapman gerekti. Papazlarn bekarln ve zorunlu evlilii setin. sa'nn, ocuk sa'y salt sevgisiyle douran yaln anasn bir kenara attn. Marx'n, nesnelerin deerini reten tek ey olan sendeki yaayan igcnn retkenliini salama fikri ile devlet fikri arasnda bir seme yapmak durumunda kaldn; kendi iindeki yaayan eyi tmyle bir kenara, atarak devlet fikrini setin. Fransz Devrimi srasnda acmasz Robes-pierre ile byk Danton arasnda bir seme yapman gerekti. Acmaszl setin, bykl ve incelii daraacna gnderdin. Almanya'da, bir yanda Goering ve Himmler, bir yanda Liebknecht, Landau ve Mlsham vard, yanlardan birini semek durumunda kaldn. Himmler'i emniyet mdr yaptn ve gerek dostlarn ldrdn. Julius Streicher ve Walter Rathenau arasnda bir seme yaptn: Rathenau' yu katlettin. Lodge ile Wilson arasnda bir seme yaptn: "Wilson'u ldrdn. Acmasz Engizisyonla Galileo'nun hakikati arasnda seme yaptn. Bulgularndan yararlanmakta olduun byk Galileo'yu, onur krc szler sylemeye zorlayarak ikence iinde ldrdn. u yirminci yzylda, Engizisyon yntemlerini bir kez daha dirilttin. Akl hastalklarnn belli bir adan deer86

lendirilmesiyle ok uygulamal saaltm arasnda seme yaptn. Kendi z sefaletinin dev boyutlara vardn anlamak zorunda kalmayasn diye, gzlerini drt amak, baklarn bulandr-mamak gerekliyken kr kalabilmek iin ok yntemini setin. Kanser hcresi konusundaki bilgisizliini, benim, onun gizleri konusunda yaptm ve milyonlarca insann yaamn kurtaracak olan aklamalarm dinlemeye ye tuttun. Kanser konusundaki samalklarn gazete ve dergilerde durmadan yineliyorsun, ocuunu, karn ya da anan kurtarabilecek bilgi konusunda suskun kalyorsun. Sen, Hindistanl Kk Adam, yurdunda milyonlarca insan alk eker, lrken, ineklerin kutsall konusunda Mslmanlarla ekiiyorsun. Sen, Kk talyan ve sen Kk Tries-teli Slav, pl prt iinde dolayorsun ama Tri-este'nin talyan m, yoksa Slav m olduunu akla kavuturmaktan baka derdin yok. Ben de u Trieste'yi, dnyann her yanndan gelen gemilerin bir liman sanrdm! Hitler'cilerin milyonlarca insan ldrmelerinden sonra, kalkm onlar asyorsun. Milyonlar ldrmelerinden nce nerdeydin peki, o vakit ne dnyordun? Dzinelerle ceset oturup dnmen iin yeterli neden deil miydi? nsanlnn kprdanmas iin milyonlarca ceset mi gerekliydi? Bu kklklerin, nemsiz eylerin her biri, insan adl hayvann dev yoksulluunu aydnlatyor. Diyeceksin ki, Neden btn bunlar
87

ciddiye alyorsun? Btn ktlklerin sorumlusu sen misin bu dnyada? Bunu sylemekle kendini mahkm ediyorsun. Eer sen, milyonlarca insandan biri olan sen, Kk Adam, sorumluluklarnn u kadarcn yerine getirsey-din, dnya ok daha baka olurdu ve senin byk dostlarn, yaptn ufak tefek kklklerden dolay yaamlarn yitirmezlerdi. Hibir sorumluluk yklenmediin iindir ki, evin derme-atma ve sanki bir kum tepecii zerinde duruyor. Tavan bana kyor ama sen, proleterlik onurum ya da ulusal onurum saolsun, diyorsun. Altndaki deme kyor ama sen derken bile, Heil, byk Fuhrer, Yaasn Alman, Rus ve Yahudi onurlar! diye baryorsun. Su borular patlam, ocuun bouluyor, ama sen, ona dayak zoruyla rettiin disiplin ve dzen nutuklar ekmeyi srdryorsun. Karn zatrreden yatyor ve sen Kk Adam, zerine yaamn kuracan kayalardan oluan salam bir temeli, Yahudi samas sayyorsun. Koa koa bana geliyor, Benim iyi, deerli, byk Doktorum! diyorsun, Ne yapmalym imdi? Evim kyor, rzgr ieri doluyor, ocuum ve karm hasta, ben de hastaym, ne yapacam? Yantm u: Evini kayalarn zerine oturt. Kaya dediim udur: Senin iinde bulunan ama ldrdn doal yapndr kaya, ocuunun bedensel sevgisi, karnn dledii sevgi, on alt yandayken kurduun yaam dleridir. Yanlsamalarn kaldr at, yerine hakikatin bir parasn koy. Komu88

na bover, iinden gelen eyi dinle; komun da bundan honut olacaktr. Btn dnyadaki alanlara, btn meslekdalarna, yalnzca yaam iin almaya kararl olduunu, artk lm iin almayacan bildir. Cellatlarnn ipine koup idam edileceine, insan yaamnn ve iyi eylerin korunmas iin bir yasa yarat. Byle bir yasa, evinin altndaki kayann bir paras olacaktr. Kk ocuklarnn sevgisini, ehvet-dkn, doyumsuz kadn ve erkeklere kar koru. Dedikodu kumkumalarn eletir; onu herkese gster, tant ya da sevgiye hasret yetikinler okuluna deil de bir slahaneye gnder. alma konusunda yol gsterici durumuna geldin-se, artk seni smreni, ondan daha fazla smrme yarn brak. Srtndaki smokini, kafandaki silindiri frlat bir kenara; karn kucaklamak iin kimseden izin belgesi isteme. Baka lkelerdeki insanlarla iliki kur, nk onlar da, iyi ve kt yanlaryla sana benziyorlar. Brak ocuun doa (ya da tanr) nn yaratt gibi bysn. Doay dzeltmeye kalkma. Bunun yerine, onu anlamaya ve korumaya abala. Boks ma yerine kitapla, elenceler merkezi Coney Island'a gideceine yabanc lkelere git. Ve en nemlisi, DORU DN, iinden gelen ve seni tatl tatl okayan sesi dinle. Yaamn kendi ellerinde tutuyorsun, kimseye gvenip de bir bakasnn, hele setiin Fhrerlerin eline sakn verme onu. DOALLIINI YAA! Olduun gibi grn. Pek ok byk adam syledi sana byle davranman gerektiini.

89

Elenceler merkezi Coney Island

Dinle, Kk Adam, imdi sana birka ciddi ve nemli kehanette bulunacam: Btn dnyann ynetimini eline geirmektesin ve bu yzden korkudan tir tir titremektesin. nk nmzdeki yzyllar boyunca dostlarn ldrecek, btn halklarn, proleterlerin ve tm lkelerin Fhrerlerini, efendilerin olarak selmlayacaksn. Her geen gn. her geen hafta, her geen onyl, bir efendiyi brakp, teki efendiyi gklere karacaksn; bu arada kendi bebelerinin yakarlarn, delikanllarnn perianln, kadn ve erkeklerinin zlemlerini iit90

meyeceksin, ya da iitsen bile, kentsoylu bireycilii deyip geeceksin. Yzyllar boyunca, ya amn korunmas gereken durumlarda kan dkeceksin ve zgrl, cellatlarn yardmyla salayacana inanacaksn; bylece kendini tekrar tekrar ayn batakln iinde bulacaksn. Yzyllar boyunca, kendilerini bir ey sanan lf ebelerinin dediklerini yapacaksn ve YAAM, SENN YAAMIN seni ardnda sar kesilecek, duymayacaksn. nk yaamdan korkuyorsun, Kk Adam, ok korkuyorsun. Yaam ldreceksin, bunu yaparken de, bilmem ne uruna, ya da devlet, ulusal onur uruna, ya da Tanrnn bykl uruna yaptna inanacaksn. Bilmediin ve de bilmek istemediin tek bir ey var: Kendi zavallln saatten saate, gnden gne yaratmakta olan kendinsin; ocuklarn anlamyorsun, yrekliliklerinin, zgvenlerinin, istemlerinin gelimesine frsat vermeden ldryorsun onlar, kreltiyorsun; sevgiyi alyorsun; hrslsn, bakalarna stn olmak, onlar ynetmek, gl olmak iin can atyorsun, iktidar delisisin sen; efendi olabilmek iin kapnda kpek besliyorsun. te btn bunlar bilmiyorsun sen Kk Adam. Yzyllar boyunca yolunu saptacaksn, sonunda sen ve senin gibiler, genel bir toplumsal sefalet sonucu kitle halinde leceksiniz, sonunda, ilk kez kendi iine baktnda, varlnn korkunluu ve irkinlii, ince, zayf bir kvlcm halinde belirecek. Bu senin iinde yanan ilk kvlcm olacak. Sonra, yava yava giderek ve karanlkta el yordamyla yolunu bulan biri gibi, dostunu

91

Yaamdan korkuyorsun

yaamn sevgi, alma ve bilgi zerine kurulduuna inanan adam aramay reneceksin, onu anlamay ye ona sayg duymay reneceksin. Bundan sonra yaamn iin kitapln boks mandan daha nemli olduunu anlamaya balayacaksn; ormanda dne dne yrmenin,
92

sokaklarda tren yry yapmaktan daha nemli olduunu, iyiletirmenin ldrmekten, salkl bir zgvenin ulusal bilinten daha nemli olduunu, Ve alakgnllln, birtakm bo naralardan daha iyi olduunu anlamaya balayacaksn. Belli bir eree varmak iin her trl aracn, aalk ve alaklklarn, irkin yntemlerin bile geerli olduunu sanyorsun. Yanlyorsun: Ama, ona varmak iin yrdn yoldadr. Bugn attn her adm, senin yarnki yaamndr. Hibir byk eree, kt ve aalk yntemlerle varlmaz. Yaptn her toplumsal devrim bunun doruluunu gsterdi. Eree giden yolun ktl, irenlii ya da insancllktan uzak oluu, seni de kt ya da insanlkd yapmakta ve bylece eree varman da olanaksz klmaktadr. Peki. ama, Hristiyan sevgisini yeertme, Amerikan Anayasas'n uygulama, vb. ereklerime nasl varacam? Senin o Hristiyan sevgin, Amerikan Anayasan, her gn ne yaptna, her saat ne dndne, eini nasl kucakladna, ve ocuuna nasl davrandna, TOPLUMSAL SORUMLULUUN olan iine ne gzle baktna, senin yaamn bask altnda tutan, seni smren kii gibi olmamak yolunda ne gibi abalar harcadna baldr. Ama sen, Kk Adam, sana anayasayla verilen zgrlkleri yanl kullanyor, anayasann gnlk yaamda kklemesini salayacak biimde davranmak yerine, onu ortadan kaldrma yolu'nda aba harcyorsun.

93

Bir Alman gmeni olarak, sve konukseverliini nasl ktye kullandn grdm. O gnlerde yeryzndeki tm ezilen halklarn Fh-rer'i olma yolundaydn. svelilerin, smrgas-bord dedikleri gelenei anmsyorsun, deil mi? Birok yiyecek ve nefis yemekler ortaya konuluyor, konuklar ne isterse diledii kadar alyorlar. Sana gre bu yeni ve deiik bir eydi; nasl oluyor da insanlarn drstlne bunca inanlyor, bir trl anlamyordun. irkin bir sevin iinde, akam bedava yemekten bol bol tknabilmek iin btn gn yemek yemediini syledin bana. Bir ocuk gibi alk iinde kvrandm, dedin. Biliyorum, Kk Adam, nk seni lm al ekerken grdm ve ben de aln ne olduunu bilirim. Ama smrgasbord'u aldn zaman tm alar doyuracan syleyen sen, kendi ocuklarnn aln milyon kez artrdn bilmiyorsun. Konuksever bir evde insann yapmamas gereken eyler vardr: rnein sofrasndaki gm kak alnmaz, evin kadn alnmaz, ya da konukseverlik, yani smrgas-bord hi alnmaz. Alman felaketinden sonra alktan lmek zere bir parkta yatarken grdm seni. Partinin Kzl Yardm nn sana el uzatmadn, bir kitabnn arasnda bulunan parti yelik kartn kitapla birlikte yitirdiin, ve yardmclara kartn gsteremediin iin byle yaptklarn syledin bana. Senin Fhrer' lerin, btn alar arasndan, kzl, beyaz ve kara olan alar ayrdedebiliyor demek. Oysa biz biliyoruz ki insan denen tm memeli hayvanla94

rn alk eken tek bir organizmas vardr... Kk meselelerde sen bylesin ite. Byfe meselelerde de bylesin: Sanayileme ann getirdii smrler karsnda kollan svayp bu smrlere son vermek, insan yaamnn hrgrlmesini, insann aalanmasn nlemek ve haklarn savunmak iin kavgaya durdun. Yzyl nce smr vard evet, insan yaamna deer verilmez, insanlar horgrlrd; iyilikbilmezlik vard, evet; ama ayn zamanda, elde edilen byk baarlara sayg gsterilir, byk eyler veren, byk eyler ortaya koyan kimseye sahip klr, byk yetenekler kabul edilirdi. Savaa durdun da ne oldu, Kk Adam? Kendi kk Fhrer'lerini nerede baa ge-tirdinse, orada senin gcn yzyl ncekinden daha ar bir biimde smrld, kendi yaamn daha da acmaszca horgrmeye baladn, haklarnsa hi mi hi tannmyor. Kendi Fhrer'lerini i bana getirmeye hl abaladn durumlarda, baarya sayg denen ey tmyle ortadan kalkt, bunun yerine, byk dostlarnn yapt yorucu almalarn meyvalarn alma olgusu bagsterdi. Bir yetenein tannmas ne demek, bilmezsin sen, nk bu gibi eylere sayg gstermen, onlar tanman halinde, artk zgr bir Amerikal, ya da Rus ya da inli olamayacan sanyorsun. Ortadan kaldrmak amacyla urunda kavgaya durduun ey, her zamankinden daha hrsl bir biimde yeermekte; buna karlk, kendi zyaamn gibi korumak ve savunmak durumunda olduun eyi ortadan
95

kaldrdn. Ball duygusallk ya da kk-kentsoylu alkanl olarak nitelendiriyorsun; baarlara kar saygl olmayysa klece bir el-etek pme sayyorsun. Saygszlk gstermen gereken yerde el-etek ptnden, ballk gstermen gereken yerde nankrlk ettiinden haberin bile yok. Tepetaklak duruyorsun, byle durmakla, zgrlk trksnn eliinde danset-tiini sanyorsun. Grdn bu karabasandan uyanacaksn Kk Adam ve greceksin ki, yatandan yuvarlanm, aresizlik iinde yerde yatmaktasn. nk sana bir ey verenden a-lyor, seni soyana bir eyler veriyorsun. Konuma ve eletirme zgrlyle sorumsuz gevezelik ve adi akalar birbirine kartryorsun. Eletirmeye her an hazrsn, ama eletirilmek istemiyorsun ve bu nedenle de bakalarndan kopu-yorsun. Bakalarna saldrmaya baylyorsun, ama saldr karsnda kalmaya dayanamazsn. Bu yzdendir ki, her zaman gizli bir siperden saldryorsun. Koun! Yetiin! Bunun pasaportunda bir eksiklik yok mu? Gerekten bir Tp Doktoru mu? Ad KM KMDR kitabnda yok, Hekimler Birlii ona kar sava am. Dostlarnn sana bir yaran olmaz, Kk Adam. Onlar sana yol gsterebilirler, ama zgrlk salayamazlar. nk sen zgrln kendi ellerinle yokettin, ve hzn alm gidiyor, byk bir hrsla ykmay srdryorsun. Birinci Dnya Sava ndan nce, uluslararas gezmelerde pasaport aranmyordu; dilediin yere gidebilirdin. zgrlk ve Bar salamak iin 96

yaplan sava, pasaport denen eyi kard; bu eyi bit gibi sardlar bana. Avrupa'da yz kilometre kadar dolamak m istiyorsun, on ayr ulusun konsolosluundan izin almak zorundasn. Btn savalara son vermek zere yap-

Pasaport

lan ikinci savan bitiminden yllar sonra, bugn bile bu byle. Ve tm-savalara-son-vermek-iin yaplacak olan nc savatan ve bilmem kanc savatan sonra da bu byle kalacaktr. una da bakn! Yurtseverliime dil uzatyor, ulusun onur ve saygnln lekeliyor. Eeh, kes artk Kk Adam. ki tr ses tonu vardr: Dalarn doruklarndan esen frtnalarn uultusu ve bir de senin yellenmen. Seninki, yellenme sesi, yelleniyorsun ve meneke kokusu saldn sanyorsun. Senin sinirsel perianln iyiletiriyorum, sen kalkm KM KMDR adl kitapta admn geip gemediini soruyorsun. Kanserinin nedenlerini buluyorum, senin kk Salk Bakann farelerle deney yapmam yasaklyor. Doktorlarna, seni hekimsel
97

adan anlamay rettim, senin Hekimler Bir-lii'n kalkt beni polise ihbar etti. Akl hastas-sn, hastaln bilimin ellerine teslim etmisin, oysa onlar tpk Ortaalarda insanlar zincir ya da kamyla adam ettikleri gibi elektrik oku veriyorlar sana. Byle iyiletirecekler seni. Kes sesini Sevgili Kk Adam. Yaamn ok sefil, ok perian, sesini karacak halin yok. Seni kurtarmak istiyor deilim, ama srtnda beyaz bir gecelik, suratnda maske, acmasz, kanl elinde bir iple beni asmaya bile gelsen, sana syleyeceklerimi, bu konumam tamamlayacam. Kendi boynunu ipe dolamadan beni asamazsn sen Kk Adam. nk ben, senin yaamn, dnyay iinde duyman, senin insanln, sevgini ve yaama sevincini temsil ediyorum. Yok, hayr, beni ldremezsin, Kk Adam. Bir zamanlar sana gereinden ok inanyordum ya hani, o vakit senden korkuyordum da. imdi seni atm, nk binlerce yln bak asndan grebiliyorum seni, binlerce yl gemiten ve binlerce yl gelecekten bakyorum sana. Kendinden korkma duygundan kurtulman istiyorum. Daha mutlu ve daha insana yarar bir yaam srmeni istiyorum. Kaslm bir beden yerine, canl, yaayan bir bedenin olsun istiyorum, ocuklarndan nefret etmek yerine onlar sevmeni, karna, evlilik gerei ikence yapmak yerine onu mutlu etmeni istiyorum. Ben, senin doktorunum; sen bu gezegende yaadna gre, ben bu gezegene ait bir doktorum; Alman deilim, Yahudi, Hristiyan, ya da talyan deilim, dnya'nn yurttaym ben. Oysa sana
98

gre yeryznde melek Amerikallar ve canavar Japonlardan baka kimse yok, deil mi! , Tutun! Yakalayn unu! Muayene edin! Akl hastas m? Doktorluk ruhsat var m? zgr lkemizin kralnn izni olmadan doktorluk yapamayaca yolunda bir Krallk Yasas karn! Benim zevk ilevlerim konusunda deneyler yapyor! Hapse tkn! lkeden atn! Dilediim etkinlii gstermek iin gerekli izni ben kendimden aldm. Onu bana kimse veremez. Sonunda senin yaamn aklayan yeni bir bilim dal' kurdum. Gemite, ban sknca, elindeki ip kendi boynuna dolandnda baka retiler karsnda nasl hindi gibi kabarp ttnse, bu bilim daln da on, yz ya da bin yl iinde kendi ellerinle ortaya karp ondan yararlanacaksn. Senin Salk Bakannn benim zerimde hibir yetkisi yoktur, Kk Adam. Benim bulduum hakikati bilmek yrekliliini gsterebilseydi bir etkisi olurdu. Ama bu yreklilik yok onda. Amerika'da bir akl hastanesine konuldum, Salk Bakan, Hastaneler Genel Denetimcisi denen ama aslnda kendi halinde bir zavall olan birini beni denetlemeye atad; bu denetleyici, zevk duymann ilevini yadsmaya kalkarak, deneylerimin doru olmadn aklad. Bense, sana bu konumay yazyorum Kk Adam. Senin gcn bana yetmez. Bana koyduun yetkililerin, gllerin nice gsz olduunun baka kantlarn da ister misin? Senin yetkili kiilerin, Salk Bakanlarn ve Profesrlerin, senin kanserinin anlalmasn engellemek iin koyduklar yasaklamalar yrte99

mediler. Onlarn yasaklamalarna karn almalarm srdrdm, mikroskopla incelemelerimi, zmleme deneylerimi kesmedim. Benim iimi nemsemeyip ngiltere ve Fransa'lara gitmeleri fayda etmedi. Daima bulunduklar yerde, patoloji'de saplanp kaldlar. te yandan ben, birok kez senin yaamn kurtardm, Kk Adam. Hele ben, btn proleterlerin Fhrerini Almanya'da iktidara getireyim, grsn o, duvarn dibine dikeceiz bunu! Proleter genliimizi zehirliyor! Proletaryann da tpk kentsoylu gibi sevme yetisinden yoksun olduunu sylyor! Genlik rgtlerini geneleve eviriyor. nsann bir hayvan olduunu sylyor! Snf bilincimi ykyor! Evet, kafan ve iyiyi alglama yetini alp gtren ideallerini ykyorum Kk Adam. Sen, sonsuz umudu yalnzca aynada, elinle tutamayacan bir yerde grmek istiyorsun. Seni bu dnyann efendisi yapacak olan tek hakikat, sktn yumruun iindedir. Snrd edin unu! Dirlik ve dzeni umursamyor. Deimez dmanmn lkesinden gelme bir casus bu. Moskova'dan (ya da belki Berlin'den?) gelen parayla kendine ev ald! Anlamyorsun Kk Adam. Bak anlataym bu i nasl oldu: Kk yal bir kadn farelerden korkuyordu. Kendisi komumdu ve evimin bodrumunda deney fareleri beslediimi biliyordu. Fare etekliinin altna ve ayaklarnn arasna girecek diye d kopuyrdu. Sevginin tadn karmay bilseydi byle bir korku beslemeye-

Sevimek yasak!

ekti yreinde. Sendeki kanserli rmenin nedenlerini anlamay bu fareler sayesinde rendim ben Kk Adam. Benim ev sahibim de senin gibi biri, bir Kk Adamd; zavall korkak kadn sana geldi, beni evinden karman istedi. Sen, btn o yrekliliin, btn o sonsuz ideallerin ve ahlklarnla geldin, beni evden 101

100

kardn. Senin iyiliin iin fareleri inceleyebilmek, senin ve korkakln tarafndan rahatsz edilmeden alabilmek iin bir ev satn almak zorunda kaldm. Bundan sonra ne yaptn, Kk Adam? Grevsever ve hrsl bir Basavc olarak, mesleinde ilerlemek iin nl bir tehlikeli adam kullanmak istedin. Alman olduumu, ya da dnp, bir Rus casusu olduumu syledin. Beni hapse koydun. Ama durumalarmda oturup tepeden trnaa kzarmana demezdi bu yaptn dorusu. Sana, devletin bir kk memuru olan sana acdm, ylesine sefil ve perian bir grnmn vard ki... Gizli ajanlarn da gelip evimde casusluk kantlar aramas yaptktan sonra senin hakknda pek iyi eyler sylemediler. Daha sonra, seninle gene karlatk. Bu kez

Bronx ilesinin kk bir Yargc klndaydn Daha yksek bir krsde oturma istein doyurulmam bulunuyordu. Kitaplmda Lenin ve Troki'nin kitaplarn bulundurmakla suladn beni. nk sen, bir kitapln ne ie yaradn bilmezsin Kk Adam. Kitaplmda Hitler'in, Buda'nm ve sa'nn, Goethe ve Napolyon'un ve de Casanova'nn kitaplarnn da bulunduunu syledim sana. nsann cokusal veba denen eyi anlamas iin onu btn yanlaryla ve ok yakndan tanmas gereklidir; bu yzden btn bu kitaplar var bende, diye akladm. Hibir ey anlamadn szlerimden, Kk Yarg. Daha nce hi duymamtn byle bir aklama. Bunu hapse tkn! Bu bir Faisttir! Halk horgryor! Sen halk deilsin ki, Kk Yarg. Halk horgren asl sensin, nk onlarn haklarn korumak yerine, kendi mesleinde ilerlemeyi amalyorsun. Bunu da sana birok byk adam syledi; ama onlarn kitaplarn hi okumazsn ki sen? Onlara hakikati sylemek gibi byk bir tehlikeyle kar karya olduum zaman, insanlara sayg duyuyorum. Seninle bri oynayabilir, akalaabilirim. Ama seninle ayn masaya oturmam. nk sen, bir zavall nsan Haklar savunucususun. Trokist bu! Hapse tkn! Halk kkrtyor. Kzl Kpek! Ben halk deil, senin zgvenini, insanln kkrtyorum; sen de buna dayanamyorsun. nk istediin tek ey, oy toplamak, daha b103

Kanser Aratrmalar

102

yk bir koltua oturmaktr; sen Temyiz Mahkemeleri Yargc, ya da tm proleterlerin Fh-reri olmak sevdasndasn yalnzca. Senin adalet ve Fhrerlik anlayn, dnyann boynuna geirilmi bir ilmiktir. Wilson'a, bu byk, iyi yrekli insana ne yaptn? Sen Bronx'lu Yargca gre Wilson bir dyd; btn proleterlerin Fhrer'i olacak nitelikteki bir Kk Adama, yani sana greyse, halkn smrcs yd. Onu ldrdn Kk Adam, aldrmazln yznden, bo szlerinle, kendi umutlarndan korkmakla ldrdn onu. Az daha beni de ldryordun, Kk Adam. On yl nce benim bir deneyodam vard, anmsyorsun, deil mi? Sen bir deneyodas yardmcsydn. siz kalmtn, biri seni esiz bir toplumcu ve iktidardaki partinin bir yesi diye bana tantm, ie almam nermiti. yi bir aylk alyordun, her alanda ve de tmyle zgrdn. Btn grme ve tartmalara katlman saladm, nk sana ve grevine inanyordum. Bana geleni unutmadn umarm: zgrlkten deli oldun. Aznda pipon, gnlerce ortalkta dolatn, hibir i yapmadn gzlemledim. Sabahleyin deneyodasna geldiinde, nce benim seni selmlamam bekliyordun. nsanlar selmlamaktan holanrm, Kk Adam! Ama biri benim selm vermemi beklerse fkelenirim, nk ben, senin kafana gre, byn ve patronun um. zgrln ktye kullanmana birka gn gz yumdum, sonra seninle bir konuma yaptm. Gzlerinde yalarla 104

bu yeni dzen iinde ne yapacan bilemediini itiraf ettin. zgrle alk deildin. Daha nceki iinde sana, btn proleterlerin Fhrer'i olacak adama, nderinin karsnda sigara ime izni verilmiyordu, sorulmadan bir ey sylemen yasaklanmt. Ama imdi, sana gerek zgrlk verildiinde kstahlk ettin, kkrtc bir tavr takndn. Anlay gsterdim, iinden karmadm. Sonra gittin, Adli Tpta grevli, dnyadan elini eteini ekmi bir ruh doktoruna benim deneylerimden sz ettin. spiyonluk eden Sen'din, gazetelerin bana kar sava amalarn salayan ve onlar kkrtan ikiyzllerden biri sendin. Eline zgrlk verildi mi, byle biri olup kyorsun ite. Kk Adam. Senin tasarlarnn tersine bu savamlar, beni susturmak iin gsterilen abalar, almalarm on yl ileriye gtrd. Bu yzden, senden bir sre iin ayrlyorum, Kk Adam. Artk sana hizmet etmeyeceim, seni dnyorum, seninle ilgileniyorum diye yava yava ikence edilerek ldrlmek istemiyorum. Gittiim uzak yerlere dek izleyemezsin beni. Seni gelecekte neyin beklediini azck bilsen, korkudan dn patlard. Dnyann ynetimini devralyorsun nk. Bulgularm, almalarm, senin geleceinin bir parasdr. Ancak u anda seni bir yol arkada olarak gremiyorum. Bir arkada olarak, yalnzca meyhanede senden zarar gelmez; benim gittiim yer-deye bama ne gibi oraplar recein hi belli olmaz. Gebertin unu! Benim, ben Sokaktaki Ada105

mm kurduu uygarl kmsyor! Ben, demokrasiyle ynetilen zgr bir lkenin zgr bir insanym. Yaasn! Sen hibir ey deilsin, Kk Adam, hem de hibir ey. Bu uygarl kuran sen deilsin. Akl banda efendilerinden yalnzca birka kurdu bu uygarl. Bir kurma iinin iine girdiinde, neyi kurmakta olduun konusunda hibir fikrin yoktur. Biri sana kurduun eyin sorumluluunu alman sylediinde, onu proletaryaya ihanet etmek 1e suluyor ve sana sorumluluk almaman syleyen tm Proleterlerin Babas na kouyorsun. Ayrca, zgr de deilsin Kk Adam. zgrln ne olduu konusunda hibir fikrin yok. zgrlk iinde yaamasn bilemezsin bile. Avrupa'da, cokusal vebay utkuya gtren kimdi? Sen, Kk Adam. Ya Amerika'da? Wil-son'a oynadn oyunu dn! una bakn, beni yani Kk Adam suluyor! Ben kim oluyorum, ne yetkim, ne gcm var da, Birleik Devletler Bakanln etkileyeceim? Ben, grevimi yaparm, patronumun dediini yaparm, byk siyaset meselelerine burnumu sokmam. Binlerce erkek, kadn ve ocuu gaz odalarna gtrrken de sana sylenenleri yapyordun yalnzca, yle mi Kk Adam? ylesine zararszsn ki, neler olup bittiini bile bilmiyorsun. Syleyecek sz, kendi gr olmayan zavall bir eytansn sen, politikaya burnunu sokacak adam deilsin ki? Biliyorum, yzlerce kez duydun bu sz. Ama soruma kulak ver: Biri 106

sana yaptn iten sorumlu olduunu, ya da ocuklarna dayak atmaman, ya da diktatrlerin izinde gitmemeni syledii zaman neden grevini yapmyorsun? Nerde kald senin grev-severliin, zararsz boyunemiliin yleyse? Yok, Kk Adam, gerekler ses verdiinde dinlemiyorsun, yalnzca grltlere kulak vermeyi yeliyorsun. Sonra, Heil! diye baryorsun. Sen, korkak, hain ve zalimsin, gerek grev duygusundan, insan olmak ve insanl korumak sorumluluklarn duyma yetisinden yoksunsun. Bilgili kimseye yknmeyi beceremiyorsun ama soyguncuya yknmeyi ok iyi beceriyorsun. Filmlerin, radyo programlarn, gldr kitaplarn hep cinayetlerle dolu.

107
Byklerine sayg gsterebilmek iin, onlar bir kaide zerine, yerden yksee koyuyorsun

Kendi kendinin efendisi olabilmen iin, kendini ve deersizliini yzyllar boyunca eke eke srklemen gerekecek. Senin geleceine daha iyi hizmet edebilmek iin kendimi senden ayryorum. nk uzanda olursam, beni ld-remezsin ve uzanda olursam benim almalarma daha ok sayg gsterirsin. Sana yakn olan eyi aalyorsun. Byklerine ya da stlerine sayg gsterebilmek iin, onlar bir kaide zerine, yerden yksee koyuyorsun. Dnya, tarihini yazmaya balayal beri, byk adamlarn senden uzak durmasnn nedeni budur. Megaloman bu! Delirdi, iyice akimi yitirdi! Biliyorum, Kk Adam, holanmadn bir gerekle karlatnda, delilik tansn koymak-

ta ne usta olduunu biliyorum. Kendini bir "ho-mo normalis" olarak gryorsun. Delileri kilit altna koydun, normal insanlar bu dnyay ynetiyorlar. Peki yleyse, bu sefaletin sulusu kim? Sen deilsin elbet, sen yalnzca grevini yaparsn, hem, sen kim oluyorsun ki kendine ait bir grn olacak? Biliyorum, yinelemene gerek yok. Asl nemli olan sen deilsin, Kk Adam. Ama yeni domu ocuklarn dndmde, hepsini kendi imgendeki normal insanoluna benzetebilmek iin onlara nasl ikence ettiini gzmn nne getirince; bu cinayeti ilemeni nlemek iin yaknna gelmeye kalkyorum. Ayn zamanda unu da iyi biliyorum ki, Eitim Bakanl dediin kurumla kendini ok iyi korumu bulunuyorsun, yanna yaklamak kolay deil. Seni u dnyada bir yrye karmak, gemite ve imdi, Viyana'da, Londra ve Berlin' de, halkn iradesinin temsilcisi kimliine brndnde, bir din rgtnn yesi kimliine brndnde neye benzediini, gerekte ne olduunu sana gstermek istiyorum. Kendine bakma yrekliliine sahipsen ister Fransz, Alman ya da ister Gney Afrikal bir yerli ol, kendini her yerde kolayca bulabilir, tanyabilirsin. Hey! una da balon! Onurumu zedeliyor! Grevimi lekeliyor! Byle bir ey yaptm yok, Kk Adam. Benim hakl olduumu, kendine bakabilme ve kendini tanyabilme yetisine sahip olduunu kantlarsan, ok sevineceim. Ancak, ev yapan bir yapmc ii bitirdiini belirtmek iin nasl 109

tHomo normalis

108

Ama yeni domu ocuklarn dndmde, hepsini kendi imgendeki normal insanoluna benzetebilmek iin onlara nasl ikence ettiini gzmn nne getirince

somut bir kant yani yapy gstermek zorun-daysa, sen de yle, somut bir kant gstermelisin. Evi gzmle grmeliyim, iinde oturulabilir bir ev olmal. Kalkp da somut evler yapmak yerine, yalnzca ev yapma iinden sz ettii-ni kendisine akladnda, Onurumu zedeliyor! diye barmaz bir yapmc. Ayn biimde, sen de insanln geleceinin senin ellerinde olduunu kantlamak zorundasn, Ulusal onuru-na ya da proletaryaya snm bir hain olarak gizlenemezsin artk. nk kendini ok fazla aa vurdun, Kk Adam. Dediim gibi, seni brakyorum. Bunu ya110

pabilmek, yllarm ald, saysz uykusuz ve acl gece yaadm. Senin tm proleterlerin Fhreri olacak nitelikteki adamlarn bylesine karmak deillerdir. Bugn Fhrerlerin olanlar, yarn, para iin, be para etmez gazetelere yaz yazarlar. Gmlek deitirir gibi karar deitirirler. Ben byle deilim. Senin geleceini dnmeyi srdreceim eskisi gibi. Ama sen, kendine yakn olan birine sayg gsterme yetisinden yoksun olduundan aramza belli bir uzaklk koydum. Senin torunlarnn torunlar benim almalarmn mirass olacak. almalarmn meyvasn-dan yararlanasn diye seni otuz yl beklediim gibi torununu da bekleyeceim. Ben, anlattklarm dinlemeni beklerken, sen Kahrolsun Anamalclk! ya da Kahrolsun Amerikan Anayasas! diye barp duruyordun. Peimden gel imdi, Kk Adam, sana birka resmini gstereceim. Kama. irkin bu re-'simler, ama son derece yararl; yle byk bir tehlike de yok bunlara bakmakta. Yzyl kadar nce, makinalar kuran ve ruhlarn varln yadsyan fizikilere yknmeyi rendin. Sonra bir byk adam kt, sana senin ruhunu gsterdi, ancak ruhunla bedenin arasndaki balanty bilememiti. Sama! dedin sen. 'Ruhzmlemesi' de ne oluyormu! arlatanlk! drar zmlemesi yaplabilir ama ruhun neresini zmleyeceksin. Tpla ilgili olarak idrar tahlilinden baka bir ey bilmediin iindir ki bu szleri sylyordun. Senin bu dncenle savamak krk yl kadar srd. Bunu biliyorum, nk ben de savatm. Gn gelin

di, hasta insan zihninin bir doktora ok para kazandrabileceini kefettin. Bunun iin bir hastann birka yl sresince her gn bir saatliine sana gelmesini salamak ve her saat iin ondan belli bir cret istemek yetiyordu. Bu durumu kefettiin an ve yalnz ve yalnz o an, zihin denen eyin varlna inanmaya baladn. Bu arada bilim, bedeninle ilgili bilgilerini sessizce gelitirmiti. Zihninin almasnn, senin yaam enerjinin bir ilevi olduunu, baka bir deyile bedenle zihin arasnda bir birlik bulunduunu saptadm. Bu noktadan hareketle, kendini iyi hissettiin, yaam sevdiin zamanlarda yaam enerjinin sana gelime, ilerleme olana saladn saptadm. Korktuun zamansa, bu enerjiyi bedeninin merkezine ekiyor, onu orada tutuyordun. Bu olgular buldum ve akladm. Tam on be yl, bulularmdan sz etmedin hi, sustun. Ama ben ayn yolu izlemeyi srdrdm ve Acunsal Yaam Enerjisi diye adlandrdm bu yaam enerjisinin, senin bedeninin dnda, havada da bulunduunu saptadm. Bu enerjiyi karanlkta grebilmeyi ve onu bytp stan bir gere yapmay baardm. Sen iskambil oynar, ya da karna ikence eder, ocuunun canna okurken ben, senin yaam enerjini bulduumu tekrar tekrar kantlayabilmek iin, iki uzun yl boyunca her gn, saatlerce karanlk bir odada oturdum. Yaam enerjisini bulmutum. Giderek, bunu bakalarna gstermeyi de rendim ve bu deneyimin sonunda, enerjiyi gsterdiim kiilerin de benim grdm grdklerini saptadm. 112

Zihnin, i salg bezlerinin salgsndan olutuunu kabul eden bir doktorsan, iyiletirdiim hastalardan birine, bakmmn baarl olmasnn nedeni olarak telkin yntemini kullandm syleyeceksin. Yreinde saplantlarndan doan kukularn karanlk korkusu varsa, az nce izlediin grngnn (yaam enerjisinin gzle grnmesinin) telkin sonucu olduunu ve kendini bir ruh arma seansnda sandn syleyeceksin. Sen bylesin ite, Kk Adam. Ruhun varln, 1920 ylnda nasl umutsuzlukla yadsdnsa, 1945 ylnda da ondan gene ayn umutsuzlukla sz ediyorsun. Hi deimedin, Kk Adam. 1984 ylnda, gene ayn biimde, hi oral olmadan, Acunsal Yaam Enerjisi sayesinde bir yn para kazanacak ve gene ayn umursamazlk iinde, zihnin ve Acunsal Yaam Enerjisinin bulunmas karsnda yaptn gibi bir baka hakikati lekeleyecek, aalayacak, ona inanszlk gsterecek ve onu susmakla ldreceksin. Ve onca yl sonra, sen gene, orda burda Heil! Heil! diye baran ve hibir eyi beenmeyen bir Kk Adam olarak kalacaksn. Yerkrenin belli bir yerde kmltsz durmad ve uzayda dnp hareket ettii olgusu bulunduunda ne sylediini anmsyorsun, deil mi? Demek artk garsonlarn tepsilerindeki bardaklar decek? diye pis pis alay ettin. Aradan birka yzyl geti, unutmusundur elbet, Kk Adam. Newton konusunda btn bildiin, bir elmann aatan dtn grd, Rousseau'ya degin bildiin tek eyse, doaya dnmek istediidir. Darwin'den, yalnz ve yal113

nz koullara uyarlanan ve gl olan canlnn yaamn srdrebildiini, rendin, kendi kkeninin maymundan geldiini deil. Bir kedi matematikten ne anlarsa, Goethe' nin, rahat rahat alntlar yaptn Faust'undan da sen onu anladn ancak. ylesine aptal, yararsz, bo ve hayvans bir yaratksn sen ite Kk Adam. Temel olan eyden syrlmay ve yanllar benimsemeyi ok iyi beceriyorsun. Senin o ardnda zorunlu askerlik eitiminden baka bir ey brakmadan yitip giden Napolyon'un, u altn kstekli kk adam, kitabevlerinde altn harflerle sergileniyor, ama senin kkeninin acun-sal olduunu ngren Kepler'imi hibir kitabe-vinde grmeye olanak yoktur. te bu yzden bataklktan kmyorsun, Kk Adam. Bu yzdendir ki, Acunsal Yaam Enerjisinin varln sana nerebilmek iin yirmi yl sresince durup dinlenmeden altm, bu yolda didindiimi ve koca bir serveti bu yolda feda ettiimi sana aklamak durumunda kalyorum. 'Yaptm bu byk zveri hi de boa gitmedi; nk senin bedenindeki vebay iyiletirmeyi gerekten rendim, Kk Adam. Oysa sen buna inanmyorsun. nk duyduuma gre, Nor-ve'de, benim iin yle demisin: Bir kimsenin deneyler yapma yolunda bunca para harcamas iin, szcn tam anlamyla deli olmas gerekir. Bunu anlyorum: kiiyi kendin gibi biliyorsun. Yalnzca alrsn sen, vermezsin. Bu nedenle kar cinsten biriyle bir arada olup da, onu hemen becermek istei duymamak kavram sana nasl yabancysa, bir kimsenin ya
114

amdan, vermekle tat alabilecei kavram da ylece yabancdr; bunlar'anlamana olanak yoktur. Kendi mutluluunu alma konusunda byk olmay becerebilseydin, sana sayg duyardm. Ama kk, korkak bir hrszsn sen. Zekisin, ama ruhsal kabzlk ektiinden, yaratma yetisinden yoksunsun, Bu yzden Freud'un da sana bir kez syledii zere, bir kemii alyor, gizlice, yerde srnerek bir delie tklyor, onu orada kemiriyorsun. Vermeye gnll, eliak birinin peini hi brakmyor, onun iliini kemiini kurutuyorsun. Kann emen sensin, sonra da te yanda, tersine sen onun kan-emici olduunu sylyorsun. Onun bilgisi, mutluluu, byklyle kabasa tkmyorsun ama yuttuklarn sindiremiyorsun. Hemencecik, olduu gibi karyorsun bunlar, dayanlmaz bir koku salyorlar. Ya da, hrszlk yaptktan sonra onurunu korumak iin sana veren i lekeliyor, ona deli ya da arlatan diyorsun, kk ocuklar batan karmakla suluyorsun onu. imdi, u ocuklar batan karma szn etmiken, bu konuda aldn karaya da deinelim. Hani, anmsyor musun, (bilimsel dernein bakanyken) kendi ocuklarma, cinsel edimi izlettiim sylentisini yaymtn? Kk ocuklarn, reme organlaryla oynamasnn yasaklanmamas gerektii konusunda bir yaz yazmam zerine karmtn bu sylentiyi. Bir baka seferinde (o vakitler de Berlin'de bilmem hangi kltrel rgtn bakanydn) yeniyetme kzlar otomobillerle gezdirdiim, onlar ormana
115

gtrp batan kardm sylentisini yaydn, anmsyor musun? Ben, yeniyetme kzlar yaa-mmn hibir annda batan karmadm Kk Adam. Bunu ancak sen yaparsn, ben deil. Ben, sevgilimi ya da karm severim; karn sevme yetisinden yoksun olan, bu yzden de kk kzlar ormanda batan karmaktan holanan ve bunu dileyip isteyen sensin, ben deilPeki ya sen, yeniyetme gen kz, bir film yldzn dlemiyor musun sanki? Onun resmini koynuna alp yatmyor musun? On sekiz yana bastn yalann uydurarak onu batan karmyor musun? Sonra? Sonra yarg organlarna bavurup onu rzna saldrmakla sulamyor musun? Film yldz, sulu ya da susuz bulunabilir, ninelerin her iki durumda da gidip yldzn ellerini peceklerdir. Film yldzyla yatmak istedin ama yatmann getirecei sorumluluu yklenecek kadar yrekli deildin. Bu yzden onu suladn, za-vall ve hakk yenmi kzcaz! Ya da sen, ofrnden, kocasndan aldndan daha ok cinsel haz duyan zavall rzna saldrlm kadn. Cinselliini daha salkl yaayan Zenci ofrn batan karan sen deil misin, kk Beyaz kadn? Sonra da, o zavall, aresiz yarat, aa bir rkn kurbann rzna saldrmakla sulayan sen deil misin? Ah, evet, sen, katksz bir yaratksn. Beyazsn, atalarn, Mayflower gemisiyle geldiler bu lkeye, Falan ya da Filan Devrimin Kzsn sen, dedesi Afrika Zencilerini zincirlere vurup Amerika'ya srklemekle zengin olan bir Kuzeyli ya da Gneylisin 116

u ya da bu devrimin kz

sen. Sen ne denli zararsz, ne denli katksz ve de bembeyaz bir kadnsn; bir Zenci karsnda hibir cinsel istek duymuyorsun, zavall kk kadn. Sefil, perian bir korkaksn sen, kle avclarndan oluan hasta bir rkn binlerce g-venli Aztek'i tuzaa drp, gizlendii siperinden skt kurunlarla ldren acmasz ve kalle bir Cortes'in soyundansn sen. Siz, falan ya da filan devrimin zavall kzlar. Kleliin kaldrlmas konusunda ne biliyorsunuz? Ne anladnz bu iten? Amerikan devrimcilerinin abalarndan ne anlarsnz? Sonradan serbest rekabet piyasasna devrettiiniz kleleri sizin adnza zgr brakan Lincoln' den ne anlarsnz siz? Aynaya bakn ey devrimin kzlar, orada, 'Rus devriminin Kzlarn hemen tanyacaksnz. Yaamn boyunca yalnzca bir kez, bir erkee sevgi verme yetisi gsterseydin, birok Zenci, Yahudi ya da iinin yaam kurtarlm 117

olacakt. Nasl ki kendi yaamn ocuklarnda ldryorsan, sevme yetilerini de anlamsz ve de ak sak ehvetseverliini de bylece Zencilerde ldryorsun. Gergin ve kaslm duran reme organlarnda ne byk, ne usuz bucaksz bir irenlik, ne byk bir rezalet besliyorsun, bilsen! Yook, falan ya da filan devrimin kz, karnda bir hukuku ya da polis kesilecek deilim. Bu ii, kravatl, ceketli ve de niformalar kuanm olan gergin ve kaslm bedenli yaratklarna brakyorum. Zencilere ok yakn olan kular, ceylanlar, sincaplar ok severim. Szn ettiim Zenciler kolal gmlekler ve bobstil giysiler kuanan Harlem Zencileri deil, yabanl ormanlarda yaayan Zencilerdir. Atalarndan kalma haz duyma yetilerini, kalalarnda lop lop sallanan yaa dntren iko Zenci kadndan sz etmiyorum. Falan ya da filan lkeden cinsel alk eken birinin dzd Gney Denizi Adalarnn kvrak, yumuak bedenlerinden sz ediyorum; katksz, tertemiz sevgilerini, Denver'de bir genelevde sana verilenle bir tuttuunu bilmeyen kzlardan sz ediyorum. Evet, devrimin kz, smrldn ve horgrldn imdilik daha anlamam olan o canllarn yerinde olmak isterdin, biliyorum. Gel gr ki, senin bir ayan ukurda. Saf Alman Irknn bakiresi olarak grdn ilev, ilerliini yitirdi. Rusya'nn gzde bakiresi ya da Devrimin Evrensel kz olarak yaamn srdryorsun. Beyz ya da bin yla kalmaz, salkl kz ve olanlar sevginin tadn karmaya ve onu 118

korumaya balaynca, sama bir andan baka bir ey kalmayacak senden geriye. Marian Anderson'a, insanlarn iindeki yaayan ey in sesi olan bu kadna konser salonlarn kapatan sen deil miydin, Kk, Kanserli Kadn? Senden geriye tek bir iz kalmayacak, ama onun ad, yzyllar boyunca kulaklarda nlayacak; Anderson, sesini yzyllara evirmitir nk. Acaba, Marian Anderson, dncelerini de yzyllara evirmi midir, ya da, ocuuna o da sevgiyi yasaklyor mudur, diye soruyorum kendi kendime. Bilmiyorum; nk insandaki yaayan ey, byk admlarla da ilerliyor, kk admlarla da. Yaam, yetiyor ona, yaamn kendisiyle doyuyor yaayan ey. Ancak o, (yaayan ey) senin iinde yaamyor, Kk ve Kanserli Kadn. Ben TOPLUMun kendisiyim diye bir masal uydurdun, bunu yaydn Kk Kadn; senin Kk Adam'n da, ipiyle, kancas ve kurunuyla yuttu bu saldn oltay. Ama sen toplum deilsin ki, Kk Kadn. Yahudi ve Hristiyan gazetelerinde her gn aklyorsun toplum olduunu, doru; gerek bunu, gerek kznn bir erkee ne vakit sarlacan iln edip duruyorsun; ama bu, akl banda olan hi kimseyi ilgilendirmez. Toplum benim, toplum marangozdur, bahvan, retmen, doktor ve de fabrika iisi'dir. Toplum budur ite; yoksa, kk, kanserli, gergin kasl, surat maskelemi kadn deildir. Sen yaam deil, onun arpk grntssn. Lks bir kalenin iine kapanp dnyadan elini eteini ekmenin nedenini anl119

yorum elbet. Marangozlarn, bahvanlarn, doktorlarn, retmen ve fabrika iilerinin kkl, nemsizlii karsnda baka ne yapabilirdin ki? Byle bir veba karsnda yaplabilecek en akll ii yaptn. Servetler iinde yzyorsun, lks bir kalenin iinde yayorsun, ama kksn, Kk Kadn. Kkln ve deersizliin kemiklerine ilemi bulunuyor. Kabzlk ektiinden, romatizmadan kvrandndan, yzne tonlarla boyadan oluan bir maske koyduundan, yaam yokumsadndan kk ve deersizsin. Oullarn serseri, kzlarn da orospu olduu iin, kocalarnn ii bittii, yaamn ve onunla birlikte bedenindeki dokularn da ryp kokutuu iin mutsuzsun zavall Kk Kadn. Bana hibir masal uyduramazsn, Devrimin Kk Kz; ben, seni plak grdm nk, yutmam. Korkaksn, her zaman da byleydin. nsanln mutluluu senin ellerindeydi, poker fii gibi harcadn onu. Bakanlar dourdun ama onlara ancak kk ve deersiz olma yetenei verebildin. nsanlar gslerine madalyalar taklrken fotoraflar ektiriyorlar, sonsuza dek yle kalacakm gibi glmsyorlar, ama karaya kara beyaza beyaz diyebilmeye yrekleri yok, ne haber, Amerikan Devrimi'nin Kk Kz! Dnya senin ellerindeydi, ne yaptn, sonunda Hiroima'ya, Nagazaki'ye atom bombalarn attn; yani, senin olun att bu bombalar yeryzne demek istiyorum, Devrim'in Kz. Sen de kendi mezar tan yeryzne attn, Kk Kanserli Kadn. Bu bir tek bombayla, tm snfn, 120

tm rkn bombalayarak, sessiz bir mezara gmdn, bir daha dirilmemecesine gmdn stelik. nk Hiroima ve Nagazaki'deki kadn, erkek ve ocuklar uyaracak insanlk yoktu sende. nsan olmak bykln gsteremedin. Bu nedenle, denize atlan kk bir ta gibi sessizce ortadan kalkacaksn sen. u anda ne dndn ya da ne sylediin hi nemli deil. Bundan beyz yl sonra, bu yaptklarna aacak, haline glecekler. u anda byle yapmyorlarsa, bunun nedenini, ylnz ve yalnz dnyann iinde bulunduu sefil ve perian durumda aramak gerekir. Ne syleyeceini biliyorum Kk Kadn. Her ey senden yana, seni hakl karacak birok neden var; lkeyi savunman gerekiyordu falan, filan. Bu szleri ok eskiden, Eski Avusturya'da duydum. Hi, Viyanal bir arabacnn, Hurrah, mein Kaiser! diye bardn duydun mu? Duymadn ha? Tasalanma ama, onu duymak iin kendini dinlemen yeterli; ikiniz de ayn havay alyorsunuz. Yok Kk Kadn, senden korkmuyorum; bana hibir ey yapamazsn. Biliyorum, damadn Basavc yardmcs, ya da yeenin, Vergi Denetleme memurunun yardmcs. Onu aya arp kulan bkmen, bana degin bir iki sz sylemen yeterli. O da zaten Basavc ya da Ba Denetleyici olmak istiyordur, ve bir yasa ve dzen kurban aramaktadr. Bu ilerin nasl yrdn biliyorum. Ancak bu trden eylerle kendini kurtaramazsn, Kk Kadn. Benim hakikatim, senden ok daha gldr. 121

ite sana tek-yanl bir banazlk! Benim bu toplumda hibir ilevim yok mu yani? Sana yalnzca hangi alanlarda kk ve be para etmez olduunu gsterdim Kk Adam ve de Kk Kadn. Yararlln ve nemini anlatmadm henz. nemsiz biri olsaydn, bunu yaam-lm sorunu yapp, seninle byle konuur muydum sanyorsun? nemli olduun ve ok byk sorumluluklar tadn iindir ki, kkln ve anlamszln son derece tehlikeli ve korkun. Sana aptal olduunu sylyorlar. Bense akll ama korkak olduunu sylyorum. Sana insan toplumunun sprnts diyorlar. Bense onun tohumu olduunu sylyorum. Uygarln klelere gereksinmesi olduunu sylyorlar. Ben, hibir uygarln klelerle kurulamayacan sylyorum. Bu korkun yirminci yzyl, Platon'dan bu yana ortaya kan her kltrel kuram anlamsz hale getirdi. nsan kltr henz varlk gstermi bile deil, Kk Adam! nsan denen hayvann korkun sapmasn ve hastalkl yozlamasn daha yeni yeni anlamaya, zmeye balyoruz. Binlerce yl ncesi bulunan ilk tekerlek, bugnn Dizel lokomotifine gre neyse, yaptmz bu Kk Adamla Konuma ya da gnmzn herhangi bir doru drst kitap da bin ya da bebin yllk kltre gre odur. ok ksa dnemler snr iinde kahvaltyla yemek saati arasnda geen zamanda dnrsn sen her zaman Kk Adam. Geriye doru yzyllar ve ileriye doru da binlerce yl erevesi iinde dnmeyi renmelisin. Yaa-

yan canl asndan, ilk canl hcreden, iki aya zerinde yryebilen ama gene de doru drst dnemeyen insan adl memeli hayvan haline gelmene dein geen sre asndan, sendeki bu gelime asndan dnmeyi renmek zorundasn. On ya da yirmi yl nce olan eyleri anmsayacak bir bellekten yoksunsun, bu yzden iki bin yl nce sylediin aptallklar yineleyip duruyorsun. Bu yetmiyormu gibi rk, snf, ulus gibi, bir dine bal olma zorunluluu ve sevginin yasaklanmas gibi aptallklarna bir bitin hayvan postuna yapmas gibi yapyorsun. Zavalllnn bataklnda ne denli derinlere battn grme yrekliliini gs-teremiyorsun. Arada bir bataklktan ban karp, Heil! diye baryorsun. Bataklktaki bir kurbaann guaklamas bile yaama senin barmandan daha yakndr.

122

Arada bir bataklktan basn karp, Heil! diye baryorsun

123

Neden beni bataklktan karmyorsun? Neden benim parti toplantlarma, parlamentolarma, diplomatik konferanslarma katlmyorsun peki? Sen bir hainsin! Benim iin savatn, ac ektin, varn younu verdin. imdi de bana hakaret ediyorsun! Ben seni iinde bulunduun bataklktan karamam. Bunu yapabilecek tek kii sensin. Senin toplant ve konferanslarna hi katlmadm, nk orada her zaman Temel sorunlar brakn! Temel-olmayan konular, ayrntlar tartalm! diye baryorlar. Doru, yirmi be yldr senin iin savayorum, mesleksel gvenliimi ve ailemin, yuvamn scaklm senin urunda feda ettim, doru; senin rgtlerine olduka fazla para verdim, gsteri yrylerine, alk grevlerine katldm. Hibir karlk almadan binlerce saat doktorluk ettim sana, doru; senin iin o lke senin bu lke benim dolatm, ou kez sen, ah, vah diye barr, cierlerini patlatrken ben ordan oraya kotum. Siyasal vebaya kar verilen savata, lm cezas bamda Demoklesin klc gibi asl dururken seni otomobilime aldmda, senin uruna dpedz lmeye hazrdm; gsteri yry yapan ocuklarn eitli saldrlardan korumaya yardm ettiimde de lm gze almtm; sana yardm etmek, seni iyiletirmek iin btn param akl sal klinikleri kurmaya yatrdmda da lm gze almtm. Sense, benden yalnzca aldn, aldn hibir eyi de geri vermedin. Yalnzca kurtarlmak istiyordun, ama cokusal vebann kol gezdii 124

otuz korkun yl boyunca tek bir yararl dnce gemedi aklndan, ikinci byk sava sona erdiinde, sen, sava balamazdan nce bulunduun yerdeydin. Belki sa dan ok, azck sol a gitmitin, ama tek bir milimetre LER kmldamadn! Franszlarn kurtuluuyla kumar oynadn, devrimi poker fii gibi harcadn; ondan daha sonra gelen Ruslarn yaptklarn da dnyann en byk korkusu haline getirdin. Yalnzca byk ve yalnz yreklerin sana fkelenmeden, seni aalamadan anlayabilecei bu korkun baarszln, btn dnyay, senin urunda her eyini feda etmeye hazr olan dnyay byk bir umutsuzlua drd. Btn bu korkun yllar boyunca, lmlerle dolu bir yarm yzyl boyunca yalnzca yavan szler kt azndan, tek bir akl banda, iyiletirici sz etmedin. Ben, umudumu yitirmedim, yeniklik duygusuna kaplmadm, nk bu arada, senin hastaln daha da iyi ve derinlemesine anlamay renmi bulunuyordum. imdi, daha doru dnmene ve o zaman yaptndan daha doru davranmana olanak bulunmadn ok iyi anlyorum. Kendi iindeki yaayan eyden lesiye korktuunu rendim nk; bu korku senin, her seferinde bir ie doru balamana ve onu yanl sonulandrmana neden oluyor. Bilginin umut'a, yolatn anlamyorsun. Umudu yalnzca kendi iine pompalyorsun, iinden darya deil. Bu yzden de, kendi dnyan tmyle ykld iindir ki, bana iyimser diyorsun, Kk Adam. Evet, iyimserim ben ve 125

yreim, her eyim gelecekle dolu. Neden mi? Anlataym: Yukarda anlattm halinle ki imdi de ylesin sana tutunduum srece, senin dar-grlln tekrar tekrar yzme bir amar gibi iniyordu. Sana yardm ettiimde bana yaptklarn binlerce kez unuttum ve sen hasta olduunu bana binlerce kez anmsattn. Sonunda gzlerimi ap dorudan yzne baktm. Balangta bir aalama ve kin duygusu sard her yanm. Ama giderek, senin hastalna kar duyduum anlay'n, kin ve aalama duygularm bastrmasn salamay rendim. Dnyaya egemen olma yolunda yaptn ilk gi-

riimde uradn zavall baarszlktan tr sana kzmyordum artk. Yaam olduu gibi yaamana binlerce yl engel olunduu nedeniyle, bunun kanlmaz olarak byle olmas gerektiini anlamaya baladm. Sen, benim iin orda burda Delidir diye barrken, ben yaayan canlnn ileyi yasalarn buldum, Kk Adam. O zamanlar, bir kk ruh doktoruydun sen; vaktiyle genlik hareketlerine katlm ve iktidarsz olman nedeniyle yaknda kalp hastalndan kvranacak olan bir ruh doktoru. Daha sonra kederden ldn, nk insanda azck bir kendine kar drst olma erdemi krnts varsa, yaamn tehlikeye sokmadan bakasna karaalamaz; hrszlk yapan bir kimse, elini kolunu sallayarak sokaklarda dolaamaz. Ruhunun bir kesinde byle bir drstlk krnts vard, Kk Adam. Dostunu tepip dmana yamandnda, benim sonumun geldiini sandn, son bir tekme daha indirdin bana; doru yolda olduumu, ancak peimden gelemeyeceini biliyordun nk. Sonra, yllar sonra, bir hacyatmaz gibi ve de daha gl, her zamankinden daha kararl ve kesin bir tavrla karna dikildiimde korkudan lecektin nerdeyse. lmeden nce de, beni yoketmek iin kazdn derin ukurlarn zerinden atladm gibi, ok derin ve geni uurumlardan, da yarklarndan atladm da anladn. Kendi nlemli rgtlerinde, benim retilerimin sana ait olduunu syleyen sen deil misin? Bak, rgtteki drst kiiler bunu biliyordu; bana da sylediler, ordan bili127

Sonunda gzlerimi ap dorudan yzne baktm 126

yorum. Yok, Kk Adam, taktikler insan ancak ve ancak vakitsiz kazlm bir mezara gtrr. Yaam iin tehlikeli olman nedeniyle, senin evrende, srtndan baklanmadan ve alnna karaalnmadan hakikati savunmak olanaksz olduundan kendimi senden uzaklatr-dm. Gene sylyorum: senin geleceinden deil, senin varlndan, iinde bulunduun durumdan uzaklatrdm kendimi. nsanlndan deil, insanlkdlndan ve be para etmez-liinden kopardm kendimi. Yalnzca yaayan yaam uruna her trl zveriye gene hazrm, ama artk senin iin zveride bulunmayacam, Kk Adam. Yirmi be yldr yapmakta olduum dev yanl daha dn ortaya kardm: sen'in yaam temsil ettiine, drst olduuna, gelecein ve umudun sen olduuna inandm iin kendi yaamm sana ve senin yaamna adamtm. Benim gibi daha birok drst, dolambasz ve iten-likli insan yaayan eyi senin iinde bulmay umdu. Hepsi de ortadan yitti. Bunu grdkten sonra senin dargrlln ve kkln iinde yokolmamaya karar verdim. Yaplacak nemli ilerim var nk. Yaayan eyi buldum ben, Kk Adam. imdi artk, iimde duyduum ve senin iinde aradm yaayan eyie senin arandaki ayrm ok iyi biliyor, bu ikisini birbirine kartrmyorum. Yaayan eyi, ilevlerini ve zelliklerini, senin yaam biiminden aka ve kesinlikle ay128

rrsam, yalnz ve yalnz o zaman, yaayan ey in ve senin geleceinin iyice ve derinlemesine incelenmesine nemli bir katkda bulunabilirim. Seni yadsmaya yrek ister, biliyorum. Ama sana acmadm iin ve senin zavall Fh-rerlerin gibi kk bir byk adam olma istei duymadm iindir ki, gelecee ynelik almalarm srdrebilirim. Ksa bir sredir, yaayan ey, kendisine uygulanan yanl ilem karsnda, bakaldrmaya balad. Bu, senin byk geleceinin yce balangc ve btn kk adamlarn tm kklk ye yararszlklarnn korkun sonudur. nk bu arada, cokusal vebann nasl ilediini kavram bulunuyoruz. Polonya'ya saldrmaya karar verildii anda, Polonya'y, askeri saldr hazrlklar iinde bulunmakla suluyor cokusal veba. Birisini ldrmeye karar verdii anda, o kiide ldrme eiliminin bags-terdiini ne sryor hemen. Ne vakit ak sak yaynlar yaplsa, salkl yaam, cinsel hayvanlk olmakla suluyor cokusal veba. Senin ne mal olduun artk anlald, Kk Adam; sefil ve acnas yznn ardnda ne olduu iyice grld. Senden, iin ve baarlarnla, dnyann gidiini saptaman isteniyor; bir buyurgan yneticiyi indirip yerine daha ktsn baa geirmen istenmiyor. Bakalarndan yaamn yasalarna uymasn istediin gibi, artk senin de her zamankinden daha sk bir biimde yaamn yasalarna uyman istemeye balyorlar; bakalarnda eletirdiin eyleri yapmaman, kendini bu eletirilere gre geli129

tirmen bekleniyor. Ne byk dedikoducu olduunu, doymakbilmezliini, sorumluluktan katn (bamsz olduunu), ksacas, bu gzel dnyay pis pis kokutan genel hastaln herkes tanyor, biliyor artk. Biliyorum, sen, proletaryann ya da Drdnc Reich'n geleceini ellerinde tutan sen, bunu duymaktansa, Heill diye barmay yelersin. Ama inancm odur ki, bu ite, gemite olduundan daha az baar gstereceksin. Senin binlerce yllk gizinin kapsn aacak anahtar bulduk. Dostsever, sohbetsever maskenin ardnda son derece kaba bir yaratk var, Kk Adam. Yarm gn yanmda kalp da, gerek yzn ortaya karmaman olanaksz. nanmyor musun bu dediime? Gel, anlarn tazeliyeyim: Gzel bir le sonras, bu kez bir oduncu

Dostsever, sohbetsever maskenin ardnda son derece kaba bir yaratk var 130

klnda, i aramaya bana geldiydin. Kpeim seni koklad, neeyle zplad. yi cins bir kpek olduunu hemen anladn ve yle dedin: Onu zincire vursana, huysuzlasn, havlasn? Bu kpek gereinden ok dostluk gsteriyor insana. Zincire vurulmu bir huysuz kpek istemiyorum ben. dedim. Huysuz kpekleri sevmem. Ey zavall kk oduncu, bu dnyada senden ok daha fazla dmanm var ama gene de, herkese dosta davranan, doalln yaayan bir kpei yeliyorum; dmanlardan korunmak iin bile olsa, bir kpee ac ektirmek, onu bozmak istemiyorum. Hani yamurlu bir pazar gn, senin bedensel katln canm skmt da alma yerimden kalkp bir bara gitmitim, anmsadn m? Hani, bir masaya oturup viski imitim (yo, Kk Adam, arada bir iki imeyi severim ama ikici deilimdir). Neyse, buzlu ve sodal viski iiyordum. Sense, bir yabanc lkeden yeni gelmitin, birazck da sarhotun. Japonlardan, irkin maymunlar diye sz ettiini duydum. Sonra, hasta iyiletirme odamda ok sk grdm ve iyi tandm bir yz anlatmyla unlar syledin: u bat kylarndaki Japonlara ne yapmak gerek, biliyor musun? Hepsini birer birer ipe ekeceksin, ama hemen abucak deil, yava yava, ok yava, ilmii her be dakikada bir biraz daha klterek... yava yava... bak, byle... Elinle de nasl yapacan gsteriyordun, Kk Adam. Garson szlerini onayladn belirten bir tavrla ban sallad ve bu kahramans erkekli131

ine hayran kald. Yeni domu bir Japon bebeini kollarna aldn m hi Kk Yurtsever? Hayr, deil mi? Daha yzyllarca srecek sendeki bu istek, daha yzyllarca Japon casuslarn ipe ekecek, Amerikal kaaklar kuruna dizecek, Rus kyl kadnlarn, Alman subaylarn, ngiliz Monaristlerini ve Yunan Direniilerini geberteceksin; onlar vuracak, elektrikli sandalyeye oturtacak ya da gaz odalarna tkacaksn; ama bunlarn hibiri, ne barsaklarndaki kabzl ne de kafandaki kabzl ge-irmeyecek Kk Adam; bunlarn hibiri sevme yeteneinden yoksun olduun olgusunu deitirmeyecek; romatizmalarna, ya da akl hastalna iyi gelmeyecek. Ne kurun skma ne de daraacna ekme seni iinde bulunduun bataklktan ekip karamaz. yle bir kendine bak, Kk Adam. Kurtuluunun tek yolu, tek umudun budur, kendine bak! Senden ayrlan erkee kar duyduun kin ve fkeyle iyiletirme odamda ate pskrd-n gn anmsarsn, deil mi Kk Kadn? Annen, teyzelerin, kuzen ve yeenlerinle bir-likte yllar yl kan kusturmutunuz adama, sesini karmyor diye yllarca smrmtnz. Btn akrabalarna o bakyordu. Sonunda canna tak etti, iinde kalan son yaama istei krntsnn verdii gle ipini kopard, yaama sevgisine tutundu,- yreini senden bamsz klacak kadar gl olmadndan, bana geldi. zgrlk sevgisi duymasnn bedeli olarak, yasalarn ngrd nafakay, aylnn te birini sana vermeye razyd. Byk bir sa132

natyd o nk, zgrl seviyordu; gerek bilim gibi sanat da zincirlere kar hogrl deildir. Oysa senin istediin tek ey, birinin, yani bu durumda, senden kyasya nefret eden bu adamn sana bakmasydi; aslnda senin meslein vard, alyordun, buna gereksinmen yoktu. Onu haketmedii ykmllklerden kurtarmada kendisine yardm edeceimi biliyordun. fkelendin. Polis armaya kalktn, ya da bana bylece gzda verdin; gereken uydu: Onun aresizliinden, yardma gereksinme duymasndan yararlanp, btn parasn almak istiyormuum. Bunu sylemekle, kendi kt niyetlerini sergilemi, bunlar bana yklemi oluyordun, zavall Kk Kadn. Kafanda byle kt tasarmlara yer vereceine kendini mesleinde gelitirmenin yollarn araan, bu konuda kafa yorsan olmaz m? Olmaz, nk bu bamsz olmak anlamna gelirdi: yllar yl yalnzca nefret ettiin adamdan bamsz olamazdn. Byle davranmakla yeni bir dnya kurabileceini mi .sanyorsun? Benim her eyimi bilen, beni yakndan tanyan toplumcularla tanmsn, yle dediler. Sen bir tip'sin, anlamyor musun, bu dnyay ykma srkleyen milyonlarca benzerin var. Biliyorum, zayfsn, yalnzsn, anacnn dizinin dibinden ayn-lamazsn ve de aresizsin, iinde duyduun nefretten nefret ediyorsun, kendi varlna bile dayanamyorsun; ne yapacan bilmez haldesin, biliyorum. te bu yzden kocann yaamn da ykyorsun ya, Kk Kadn. Gnmzde herkesin genellikle yapt gibi yaamn se133

line kaplm gidiyorsun. Elbet, unu da biliyorum ki. Yarglar da Savclar da senden yana kacaktr, nk iinde bulunduun sefil durumdan nasl syrlacan onlar da bilmemektedirler. Federal Mahkemenin tutanak yazman Kk Kadm, hl gzmn nndesin: gemiimi, halimi, mal-mlk konusundaki grlerimi, Rusya ve demokrasiye degin dncelerimi kda geiriyorsun. Toplumsal konumumun ne olduu soruluyor, bilimsel ve yaznsal birliin onur yesi olduumu, bunlar arasnda, Uluslararas Plasmogeny Dernei'nin de bulunduunu sylyorum. yi. Yantm etkileyici buluyor herkes. Bir sonraki durumada, bir grevli u soruyu yneltiyor bana: Bur-da garip bir durum gze arpyor. Dosyada, Uluslararas Poligamy Dernei'nin Onur yesi olduunuz yazl. Doru mu? Yaptn bu kk yanl, ikimizi de gldryor, ey Dsever Kk Kadn! imdi, neden herkesin benim iin kt eyler sylediini anlyor musun? Benim yaama biimimden tr deil, senin dse-verliin yznden, senin gereklikd dncelerin, yzeyselliin yznden yle diyorlar bana. Eh, Rousseau konusunda da bildiin tek ey, doaya dnmek istedii, ocuklarna bo-verip onlar yetimler yurduna gnderdiidir, deil mi? Sen, ktsn, nk gze eyleri deil yalnzca irkin eyleri gryor ve duyuyorsun. Bak ne diyeceim! Gecenin birinde perdelerini indirdiini grdm bu adamn. Neden 134

durup durup da o saatte indirdi perdesini? erde ne yapyor sanyorsunuz? Biliyorum, o hi kapamaz perdelerini. Bu ite bir i var! Hakikate byle yntemlerle kar koymak skmez artk. Artk hepsini biliyoruz. Aslnda seni ilgilendiren benim perdelerim deil, hakikatimin yeermesini engellemek asl derdin. spiyonculuk etme ve karaalna grevlerini srdrmek istiyorsun; salt yaama biimini beenmediin, ya da nazik olduu nedeniyle, ya da zgr davrand, yalnzca alt ve seni bi umursamad gerekesiyle masum komunu hapse attrmak iin fitnelik etmek istiyorsun. ok da meraklsn, Kk Adam; kap dinleyip duyduun yarm yamalak szleri insanlara karaalmada kullanyorsun. Polis, senin gibi ispiyoncularn adn aklamad iin kendini gvenlikte sayyorsun, deil mi? Ey, drst yurttalar! Bu adam bir Felsefe Profesrdr. Kentimizdeki byk bir niversite, genlerimize hocalk etmesi iin ona bir krs verecektir. Buna izin vermeyin! Doru-drst ev kadnlarnz ve sadk yurttalarnz bu hakikat retmenine kar bir dileke yazyor ve profesr ie alnmyor. Sen namuslu ev kadn, yurtseverler douran saygdeer kadm, drt bin yllk doa felsefesinden daha glsn ha? Ama artk ne mal olduunu anlamaya balyor insanlar; er-ge susturulacaksn, dur hele. Duyduk duymadk demeyin! Ahlk denen ey sizi ilgilendiriyorsa dinleyin: Ke bandaki evde bir ana-kz oturur. Kz, akamlar 135

eve erkek arkadan alyor! Kadn ev iletmekten mahkemeye verin! Fuhu yapyorlar! Polis, ahlkmzn korunmasn istiyoruz, yetiin! Sen, Kk Adam, bakalarnn karyola gcrtsna kulak kabarttn iin bu ana cezalandrlyor. Ne mal olduunu yle ak bir biimde ortaya koydun ki, ahlk ve dzen anlayn ok iyi biliyoruz artk. Garson kzlarn poposuna imdik atan sen deil misin, ahlkl Kk Adam? KIZLARIMIZLA OULLARIMIZIN, SEVGLERN BRBRLERNE MERDVEN ARALARINDA, KARANLIK IKMAZ SOKAKLARDA ANLATMALARINI DEL, SEVMENN MUTLULUUNU AIK AIK, RAHAT RAHAT YAAMALARINI STYORUZ. Yeni yetien kz ve erkek evltlarnn sevgisine kar anlay gsteren ve onu koruyan akl banda ve yrekli ana-babalara sayg gstermek istiyoruz. Bu babalarla analar, gelecein bedenleri salkl, duyumlar salkl, sen yirminci yzyln Gsz Kk Adamnn pis uydurmacalarndan hibirini aklndan geirmeyen, pisliklerden arnk kuann ekirdeidirler. N'olmu, duydunuz mu! Delikanlnn biri rahatszln geirmek iin buna gitmi, ukurunu toplaya toplaya kamak zorunda kalm; neden biliyor musunuz, bu, delikanlya saldrm, onunla cinsel ilikide bulunmak istemi! Bu olmu olay anlatrken ehvetsever aznn sular akyor, deil mi Kk Adam? Biliyor musun ki, bu olay senin dknn iinden kmtr, senin gibi ecinsel zlemler bes136

lemedim hibir zaman; senin gibi, kk kzlar ayartma istei duymadm; mrmde bir kadnn rzna gemedim senin gibi ve tek bir gn bile senin gibi kabzlk ekmedim; senin gibi sevgi hrszl yapmadm mrmde. Bir kadn yalnzca beni istedii ve ben de onu istediim iin sarldm ona; kendimi, senin yaptn gibi sergilemedim; senin kafandaki pis dncelerden hibiri yok bende Kk Adam. Ya buna ne dersiniz: bu adam sekreterine saldrd. Yoksa kz neden evden koarak ksn ve gitsin? Kzla ayn evde oturuyordu, perdeler de hep ekikti, sabahn ne dek k yanard evde! De La Mettrie iin de, mthi bir pisboazd, brek yerken bouldu, diyen sen deil miydin; Prens Rudolf'un, halktan biriyle evlendiini syleyen sen deil miydin; Mrs. Eleanor Roosevelt iin vidalar gevek; falan niversitenin Rektr iin karsn baka bir adamla yakalam diyen sen deil miydin; u, u kydeki retmenin bir var diyen sen deil misin? Bunlar syleyen sen deil misin, Kk Adam? Sen, bu dnyann perian yurtta, zavall kk adam, yaamn binlerce yl poker fii gibi harcamsn ve bunca yldr batakla saplanm duruyorsun! Yakalayn unu! Bir Alman casusu bu, ya da belki Rus casusu! Belki de zlanda casusudur! Bir gn saat tam te, New York'da, 86. Caddede grdm onu, hem de yannda bir kadn vard! Sen, evren klarnn etkisiyle doan o gz137

Solcu ahlk uzman Acunsal Yaam Enerjisini denetliyor

kamatrc Kuzey Inda bir tahtakurusunu inceledin mi hi, Kk Adam? Hayr m dedin? Evet yantn beklemiyordum senden zaten. Gn gelecek, tahtakurusuna benzeyen insanlar olunmasn nleyecek gl yasalar, hakikat ve sevginin korunmas iin ok sk yasalar konacak. Nasl ki, sen bugn seven de138

likanllar slahanelere tkyorsan, gn gelecek, akl banda, drst insanlarm yzne pislik attnda seni tmarhaneye tkacaklar. Szm-ona, gstermelik bir adalet deil, gerek adalet ve incelik anlay iinde alacak deiik trden yarglar ve savclar olacak bu dnyada, yaamn korunmas iin ok kat yasalar konacak ve sen, onlara kar ne denli kin duyarsan duy, bu yasalara uymak zorunda kalacaksn. Biliyorum, daha , be ya da on yzyl, co-kusal vebadan kvranacaksn, insanlarn yzne karaalacak, gizli sakl seviecek, eit eit dalavereler evirecek, onun bunun yzne glp ardndan haner saplayacak, engizisyonlarn yaatacaksn. Ama sonunda, u anda kendi yapnn derinliklerinde, eriilemeyecek denli derinliklerinde bulunan kendi z temizlik, arlk duyguna yenileceksin. Bak, beni iyi dinle, seni elde etmeyi ne bir Kaiser, ne bir ar ya da ne bir tm proleterlerin babas baarm deildir. Onlar seni ancak kleletirdiler, ama hibiri seni o kklnden, bir vr-zvr olmaktan kurtaramad. Seni elde edecek olan tek ey, iinde bulunan temizlik, arlk duygusudur, yaama kar duyduun zlemdir sana gerekten egemen olabilecek tek ey. Bunu adm gibi biliyorum Kk Adam. Senin de kck bir kukun olmasn. Kklnden ve deersizlik duygusundan arndnda, dnmeye balayacaksn. Szn, ettiim bu dnme, balangta ok ackl olacak, yanllarla dolu, amasz bir dnme olacak; ama ciddi ciddi dnmeye balayacaksn.

139

Bakalar sana degin dnrken duyduklar acya nasl yllarca dayandlar, sessiz sessiz dilerini skp durdularsa, sen de, kendini dnmenin getirdii aclara dayanmay ister istemez reneceksin. Bizim duyduumuz bu ac, seni dndrecek. Bir kez dnmeye baladn m, son drt bin yllk kendi uygarlk m da lp bimeye balayacaksn, ite o vakit, aknlktan azn bir kar ak kalacak. Kendi gazetelerinin, tren yryleri, allanp pullanma, madalyalar, kurun skmalar, ipe ekmeler, yze glp ardndan svmeler, ustalkl hileler, seferberlikler, atekesler, sonra gene seferberlikler, anlamalar, sava talimleri ve bombalamalardan baka bir ey yazmadklarn grecek, bunun nasl olduunu, bana gelecek felketleri nasl da sezinlemediini bir trl anlayamayacaksn. nne srlen btn bu hileleri, o yalanc dolmalar koyunsu bir sabrla yemekten baka bir ie yarasaydn, anlayacaktn btn bunlar. Bu durumlar yzyllar boyunca bir maymun gibi benimsediin, bir papaan gibi davrandn gereini grecek ve ite bu gerei kabullenmeyi uzun sre onuruna yediremeyeceksin. O durumlar zerine dndn eylerin tmden yanl olduunu grmek, doru sandn o dncelerinin ve tm o yanl fikirlerinin yalnzca bir yurtseverlik olduunu grmek seni lgna evirecek. Gemiinden utan duyacaksn; torunlarnn torunlar senin gemiini okuyup renme felaketinden korunabilir umuduyla avunacaksn belki. Bizim umudumuz da bu140

dur. Umarz artk, herhangi bir Koca Petroya dnmekten baka sonu vermeyen bir byk devrimi sahneye koyma olanaklarn ortadan kalkm olur. GELECEE BR BAKI. Geleceinin nasl olacan syleyemem sana, bilmiyorum. Bulduum Acunsal Yaam Enerjisiyle Ay'a m karsn, Mars'a m, bilemem. Uzay gemilerinin nasl uacan ya da nasl konacan da bilemem; geceleri evini aydnlatmak iin gne kullanp kullanmayacan da bilemem. Ama nmzdeki beyz, bin ya da be bin yl iinde neleri ARTIK YAPMAYACAINI bilebilirim. Adama da bakn! Amma da dsever! Neleri yapmayacam biliyor! Diktatr mdr nedir! Hi de diktatr deilim, Kk Adam. Geri senin bu kkln, gszln karsnda diktatr olmam iten bile deildi, ama ben diktatr olacak adam deilim. Senin diktatrlerin, imdiki zaman iinde, gaz odasna gnderilmemek iin neleri yapamayacan syler sana yalnzca. Ama nasl ki, bir aacn bymesini abuklatramazlarsa, senin uzak gelecekte neler yapacan da syleyemezler. Peki ya senin bu akllln nerden geliyor? Senin insan mantnn derinliklerinden geliyor benim aklllm, nerden olacak! una da bakn! Akln benim derinliklerimden alyormu! Lf! Benim derinliim yok

141

ki? Hem, bu 'derinlik' dedii ey ne mene bir bireyci szck!

bu konumay kaleme almazdm, Kk Adam. Seninle oturup bunlar konumazdm. Senin iindeki bu derinlii biliyorum, bir doktor olarak tadn kayglan anlatmak zere bana geldiinde kefettim o derinlii. indeki bu derinlik, senin byk geleceindir. Bu yzdendir ki, gelecekte artk neleri kesinlikle yapmayacan syleyebilirim sana. Drt bin yllk kltrszlk anda olanlar nasl yaptn bir trl anlayamayacan, yaptklarna inanamayacan iin belli eyleri yapmayacaksn, yanllarn grecek, onlar yinelemeyeceksin. imdi biraz anladn m sradan bir d olmadm? Dinleyecek misin beni imdi? Eh, pekl. Gzel dleri dinlemekten za-

Bedensel boalma gc? Herhalde

Sende derinlik olmaz m hi! Var, var ama sen bilmiyorsun, Kk Adam. Kendi derinliklerinden lesiye korkuyorsun, bu yzden onu duymuyor, grmyorsun. Bu yzden derinlie baktnda ban dnyor ve bir uurumun ke-narndaymsn gibi dilerin birbirine vuruyor. Dp bireyselliini yitirmekten korkuyorsun; oysa kendini brakmalsn. Kendine varmak iin elinden geleni yaptnda bile, gidip gidip ayn yere, kk, acmasz, kskan, obur ve hrsz ruhlu adama tosluyorsun. Eer iinde, yani derinliklerinde bir derinlik olmasayd, 142

Ben kim oluyorum ki kendi grm olacakm?

143

rar gelmez ya! Ama bil ki, deiecek hibir ey yok, benim gzel doktorum. Ben, sokaklarda srnen, kendine zg grleri olmayan, zavall bir Kk Adamm ve byle kalacam. Ben kim oluyorum da... Bak, beni dinle: Kk Adam efsanesinin ardna gizleniyorsun, nk yaamn seline kaplmaktan ve her ey bir yana ocuklarn ve onlarn ocuklar uruna yzmek zorunda kal-mak'tan korkuyorsun. Artk yapmayacan eylerden en birincisi, kendini, kendine zg gr olmayan ve Ben kim oluyorum da... szlerini dilinden drmeyen bir Kk Adam olarak grmemektir. Senin grlerin var ve gelecekte bunlarn varln bilmemeyi, onlar savunmamay ve aklamamay byk bir ayp sayacak, bundan utanacaksn. Ama benim grlerim konusunda kamuoyu ne der? Kendi fikrimi syleyecek olsam bir meyva kurdu gibi ezerler beni! Bak, Kk Adam, senin kamuoyu dediin ey, btn Kk Adam ve Kk Kadnlarn grlerinin toplamdr. Her Kk Adam ve Kk Kadnn doru ve yanl grleri vardr. Yanl grleri vardr, nk baka Kk Adam ve Kk Kadnlarn yanl grlerinden korkmaktadrlar. Bu korku yznden doru grler dile getirilmez. rnein sen artk Adamdan saylmadna inanmayacaksn. nsan toplumunu douran ve gelitiren kiinin sen olduunu renecek ve bu bilgini 144

savunacaksn. Kama, kama. Korkma be Kk Adam. nsan toplumunun doumundan sorumlu olmak ylesine korkulacak bir ey deil. nsan toplumunun dourucusu olmak iin ne yapmalym? Hibir ey. zel, ya da deiik bir ey yapacak deilsin. imdiye dek yaptklarn srdr, yeter; tarlalarn sr, ekicini indir, hastalarna bak, ocuklarn okula ya da oyun bahelerine gtr, gnn olaylarn gazetene yaz, doann gizlerine her zamankinden daha youn bir biimde eil, onlar giz olmaktan karmaya al. Btn bunlar yapyorsun aslnda. Ama bunlarn nemsiz olduunu, asl, Kral Bezeni-kus ya da prl prl zrh kuanm valye Prens iinikus'un yaptklar nemlidir sanyorsun. Amma da dseversin be doktor! Kral Bezenikus'un, Prens iinikus'un sava yapmak ve beni askere almak, tarlalarm mayn tarlasna evirmek, deneyodam ya da altm yeri delik deik etmek iin yetitirilmi askerleri ve de silhlan bulunduunu bilmiyormu gibi konuuyorsun! Askere alndnda ve fabrikalarn delik deik edildiinde Heil diye bardn iindir ki, askere alnyorsun ve byle bardn iindir ki, fabrikalarn kurun yamuruna tutuluyor. Sen, bildiini savunsaydm, yani tarlalann buday vermeye, fabrikalarn, silh deil eya ya da pabu retmeye yaradn, tarlalarla fabri-kalann yaklp yklmak iin o hale getirilme145

diini syleseydin, prltl zrhlar kuanm bir valye olan Prens iinikus'un askerleri de olmazd, silhlar da. Senin Kral Bezenikus'un ya da iinikus'un bu gibi eyleri bilmezler, nk tek bir gn bile tarlada, fabrikada ya da laboratuarda alm deillerdir; senin bu ii ocuklarnn karnn doyurmak, srtn giydirmek iin deil, Alman ya da proletarya ana-yurdunun onuru iin yaptn sanmaktadrlar. Peki ben ne yapaym? Savatan nefret ediyorum, askere alnp cepheye gnderildiimde karm hngr hngr alyor, proleter ordular topraklarm kuattnda ocuklarm lm al ekiyor, milyonlarca ceset ylyor sokaklarda. Topram ilemekten baka dileim yok benim, iim bittikten sonra ocuklarmla oynamak, karm sevmek istiyorum. Pazar gnleri ezgiler sylemek, alp oynamak istiyorum. Bunu gerekletirmek iin ne yapmalym? Her zaman yaptn ve yapmak istediin eyi, iini yap, al, ocuklarnn mutluluk iinde bymesini engelleme, karn sev. TE BUNLARI BTN TENLNLE, GSN GERE GERE YAPTIIN AN, karn, tm proleterlerin anayurdunun cinsel alktan kvranan askerlerinin acmasna brakan, ksz ocuklarnn sokaklarda alktan lmesine neden olan, senin, ook uzaklardaki bir zafer meydannda dolu dolu gzlerle gkyzne bakmana, yle dalp dalp gitmene neden olan SAVA OLMAYACAKTIR. yi gzel ama, ben iim iin, karm ve o146

cuklarm iin yaamak isterken, Barbarlar ya da Almanlar, Japonlar, Ruslar ya da bilmem-kimler zorla zerime saldrr, bana sava aarsa ne yapacam? Evimi, yuvam savunacak deil miyim? Haklsn Kk Adam. u ya da bu ulusun Barbar sana saldrdnda tfeine yapacaksn. Ama bak sen unu anlamyorsun bir trl: Tm uluslarn Barbarlar mrnde hi almam olan Prens iinikus'un sava ars zerine Heil! diye barp duran milyonlarca Kk Adamdan baka bir ey deildir; onlar da tpk senin gibi adamdan saylmadkla-nna inanmakta ve Ben kim oluyorum ki kendi grm olacakm? demektedirler. Ben kim oluyorum, diye sormadn, bir kimse olduunu bildiin, buna inandn an, kendi grnn doru, tarla ya da fabrikann lme deil, yaama hizmet etmek durumunda olduunu anladn, bu bilince vardn an, kendi soruna kendin yant vereceksin. Bu sorulara yant vermek iin diplomatlara gereksinmen olmayacak artk. Heil! diye barmak ve Mehul Asker antlarna iekler koymak yerine, Prens iinikus, ya da tm proleterlerin Marealinin sendeki ulusal bilinci ayann altnda ezmesine izin vermek yerine, onlara zgveninle ve alma bilinciyle kar koymalsn. (Senin o Mehul Askerini de ok iyi tanrm, Kk Adam. talya dalarnda savarken tandm onu. O da senin gibi, kendi gr olduunu kabul etmeyen ve Hem ben kim oluyorum da... diyen bir Kk Adamdr.) 147

Kardeini, yani Japonya, in, ya da herhangi bir Barbarlar lkesindeki Kk Adam tanyabilir, bir ii, doktor, ifti, baba ya da koca olarak yapman gereken i konusundaki doru grn ona anlatabilir, savalarn kmasn nlemek iin yaplacak tek eyin, kiinin iini doru drst yapmas ve doru drst sevmesi olduuna inandrabilirsin onu. yi, ho, ama imdi bunlar bir de atom bombas kardlar, bir tek atom bombas yz binlerce insan bir anda ldrebilir! Daha hl doru dnmyorsun Kk Adam. Sen sanyor musun ki, prl prl zrhlar kuanm bir valye olan Prens iinikus* un yapyor o senin atom bombalarn? Hayr, o bu iten anlamaz, atom bombas yapmay brakmak yerine Heil! diye baran Kk Adamlarn elinden kyor onlar. Yani, anlyor musun, dnp dolap ayn eye, sana dayanyor i, Kk Adam; sana ve senin doru ya da yapay dnmene bal her ey. Eer sen, yirminci yzyln en byk bilim adam olan sen, bylesine kk, ancak mikroskopla seilebilen bir cisim kadar kk bir adam olmasaydn, bir ykma bilinci yerine yapma bilinci gelitirir ve atom bombasnn bu dnyay parampara etmesini nleyecek yollan bulurdun; ya da, bunu yapamamsan, etkini kullanr, ak seik, kesin bir dille ona kar koyar, bombay, ilemez hale getirirdin. Kendi yarattn labirentin iinde dnp duruyor, k yolunu bir trl bulamyorsun, nk yolun bulunduu yne bakmyorsun, doru dnmyorsun. te 148

yanda, bulduun eyin ldrc bir silhtan baka bir ey olmadn ok iyi bildiin halde, o uursuz atom enerjisinin kanserlerini ve romatizmalarn iyiletireceini vaat ediyorsun Kk Adamlara. Bunu yapmakla, senin o fizik biliminin vard kmaz sokaa girmi oluyorsun. Benim Acunsal Enerjimin eitli hastalklar iyiletirebileceini syledim sana, bunu biliyorsun Kk Adam. Ama duymazlktan, bilmezlikten geliyor, sylediklerimi yapmyor, suskunluunla bouyor ve kanserden lmeye devam ediyorsun; krk bir yrekle, skntdan lmeye devam ediyorsun, ama lrken bile, son nefesinde, Heil diye baryorsun, Yaasn kltr ve teknik! Ama bak, unu uraya yazyorum, Kk Adam: Gz gre gre kendi mezarn kendin kazdn. Yeni bir a, atom enerjisi a balad sanyorsun. Balad evet, ama senin dndn gibi deil. Senin cehenneminde deil. Amerika'nn bir ucunda bulunan son derece verimli, deneyodamda balad yeni bir a. Savaa gidip gitmemek, tmyle senin elinde, Kk Adam. Bunun iin yalnzca, lm iin deil, yaam iin altn bilmen gerek. Bunun iin yalnzca, bu yeryzndeki tm Kk Adamlarn iyi ve kt ynleriyle, yaptklar iyi ve kt ilerle, tpatp sana benzediini bilmen gerek. Er ya da ge bu da sana bal gn gelecek, artk Heil! diye barmayacaksn; gn gelecek, tarlalarn, budayn talan etmeleri iin

149

srmeyecek, fabrikalarnn kurunlarla delik deik edilmesi iin almayacaksn. Er ya da ge, gn gelecek, lm iin deil, yalnzca yaam iin alacaksn. Genel greve gideyim mi, ha? Orasn ben bilmem. Onu mu yaparsn, baka bir ey mi yaparsn, bilemem. Genel grev dediin ey kt bir savama arac olsa gerek, nk bunun sonucu olarak kendi ocuklarnn ve karnn alktan lmesine yolaabi-lirsin. Grev yapmakla, toplumunun iyiliinden ve ktlnden kendinin sorumlu olduunu, bu sorumluluun nice byk olduunu gsteremezsin. Grevdeyken, almyorsun, oysa biz almaktan sz ediyoruz. Gn gelecek, grev yapmayacaksn, yalnzca kendi yaamn iin ALIACAKSIN. lle de bir grev yapmak istiyorsan, alma grevi yap. Kendin, ocuun, karn ya da sevgilin, toplumun, rnlerin ya da iftliin iin alarak grev yap. Onlarn savalarna ayracak vaktin olmadn, ok daha nemli iler yapmakta olduunu syle onlara. Dnya denen bu kentin dna, byk bir alann evresine dikenli tel ek, sava isteyenleri iine koy, brak orda teketek dvsn, birbirlerini ldrsnler. te Kk Adam, eer artk Heil! diye haykrmasan, eer bir hi olduunu ve kendi grnn bulunamayacan sanmaktan vazgesen, bu dediklerimi yapabilirsin. Her ey yaamn, ocuklarnn yaam, ekicin ve stetoskobun senin elinde. Gryo150

rum, olmaz anlamnda ban iki yana sallyorsun, bir dsever, ya da belki bir Kzl bu, diyorsun iinden. Ne zaman doru drst bir yaam sreceini, ne zaman gvenlik iinde olacan soruyorsun, Kk Adam. Bunun yant, iinde bulunduun duruma hi uymaz. Canllk, senin gznde, gvenlikten daha byk anlam tad vakit yaamn gzel ve gvenlikli olacak; sevgi, paradan nemli, zgnln, parti izgisinden ya da kamuoyundan daha nemli, Beethoven ya da Bach'n ruhsal durumu, senin varlnn tmnn ruhsal durumu olduu an (bu, senin iinde var, Kk Adam, varlnn bir kesinde, derinlere gml olarak duruyor) gzel olacak yaamn-, dncelerin uyumlu, duygularn tutarl olduunda, zel yeteneklerini zamannda grdn ve artk yalandn zamannda kabul ettiin vakit, byk savalarn yapt ktlkleri deil de, byk adamlarn dncelerini iinde duyabildiin an, ocuklarnn retmenlerine politikaclardan ok daha fazla cret verildii an, kadnla erkek arasndaki sevgiye, bir evlenme czdanna gsterdiinden daha byk bir sayg duyduun zaman gzel olacak yaamn. Hangi konularda yanl dndn bugn olduu gibi yaptn yanl ona-rlmaz hale gelmeden vaktinde yakalarsan, hakikatleri duyduunda yreinde bir canllk, iinde bir aydnlk duyar, biimsel ve yapmack kurallardan kaarsan, i arkadalarnla diplomatlar araclyla deil de dorudan doruya iliki kurduun an, yeni yetimi kznn 151

sevgiden duyduu mutluluk seni fkelendirmek yerine sevindirirse, insanlarn, sevme organlaryla oynayan ocuklar cezalandrdklar gnler ok gerilerde kalm ve sen "hey gidi gnler diyerek ban sallyorsan, sokaktaki tm insanlarn yznden zgrlk pkunduu, znt ve sefalet yerine canllk ve nee f-krd gn, insanlar, bu dnya zerinde artk ieri ekilmi, kaslm karnlan ve l cinsel organlaryla yrmedii gn yaamn mutlu olacak. Akl istiyorsun, ne yapaym diyorsun, Kk Adam. Binlerce yl boyunca, iyi kt akl veren, sana yol gsteren oldu. inde bulunduun zavallln nedeni sana gsterilen yollarn iyi olmamasndan deil, senin kk, be para etmez bir adam olmandan geliyor. Sana nerilerde bulunabilirim, yol gsteririm, ama sen sen olduun ve belli bir dnme biimine sahip olduun iin duyduklarn, herkesin karna olacak biimde uygulayacak yetenekten yoksunsun. Diyelim, u diplomatl artk kesmeni, bunun yerine, btn lkelerin ayakkabclar, marangoz, makinist, teknisyen, doktor, eitimci, yazar, ynetici, madenci ya da iftileriyle mesleksel ve kiisel bir kardelik kurman nersem, tm inli ocuklarn ayana en rahat uyacak pabucun nasl olmas gerektii konusunda tm dnyann ayakkabclar ortak karar verse, insanlarn donmaktan nasl korunacan dnme iini dnyann madencilerine braksan, ye152

ni domu ocuklarn olas gszlk, akl hastal gibi eylere kar nasl korunmas gerektii konusunda btn lkelerin ve uluslarn eitimcileri karar verse, ne dersin? nsan yaamnda ok doal ve gerekli olan bu tr eylerle karlasan, ne yaparsn, Kk Adam? (Bunlar syledim diye beni hemen Kzl damgasyla hapse tkmamsan), bana, ya dorudan doruya, ya da parti, kilise, hkmet ya da sendikann bir szcs araclyla unu syleyeceksin kukusuz: Ben kim oluyorum ki? Uluslararas diplomatik ilikilerin yerine uluslararas alma, i ve toplumsal gelime ilikileri kuracak adam mym ben? Ya da: Uluslarn iktisad ve kltrel gelime alanlarndaki ayrlklarn ortadan kaldramayz. Ya da: Faist Alman ya da Japonlarla, Komnist Ruslar ve anamalc Amerikallarla mal dei tokuu mu yapacaktk yani? Bunu mu istiyorsun? Ya da: Beni her eyden nce, kendi Rus, Alman, Amerikan, ngiliz, Yahudi ya da Arap anavatanm ilgilendirir. Ya da: Benim iim bamdan am, yaamm bir dzene sokmak, kendi terziler sendikamla aram bozmamak iin yapmam gereken bir yn i var. Dier uluslarn terzileriyle bakalar urasn. Ya da: u Anamalcnn, Bolevik, Faist, Trokist, Entemasyonalist, Seksalist, Yahudi, 153

Yabanc, Aydn, Dsever, D Demagog, lgn, Bireyci ya da Anaristin szlerine kulak asma. Sende hi Amerikan, Rus, Alman, ngiliz, Yahudi, vb. bilinci yok mu? Safsatadan bktk!. nsan ilikilerinin dzenlenmesinde stne den sorumluluktan kamak iin bu sloganlardan birini kullanacana kalbm basarm. Kk Adam. Ben adam deil miyim peki? Sylediim hibir eye inanmyor, yaptm her eyin yanl olduunu sylyorsun! Vargcmle alyorum, karma ve ocuklarma bakyorum, doru drst bir yaam sryor, lkeme hizmet ediyorum. Bu kadar da kt mym ben yani! Drst, akl banda, alkan, verimli bir varlk rnein bir ar ya da karnca gibi olduunu biliyorum. Ben yalnzca senin yaamn zehir eden, onu yzyllardr ykan ve ykmakta olan Kk Adam gnna karmak istemitim. Kk ve be para etmez olmadn zamanlar BYKSN sen Kk Adam. te bu byklk, senin tek umudundur, kurtuluun yalnz ve yalnz bu byklnle gerekleecektir, Kk Adam. Bir ticaret adam olarak iini severek yaptnda, tahta oymaktan, binalar kurmaktan, boya yapmak, vitrin dzenlemek, tarlan srmekten holandnda, bu ileri severek yaptnda, ok byksn; mavi gkyzne, bir ceylana, yeil imenleri rten kra taneciklerine sevgiyle, honutlukla baktnda byksn; mzikten, danstan holanr-

ken, ocuklarnn gelimesini tatl tatl izler, kadnnn ya da erkeinin gzel bedeninden zevk alrken byksn; gne ve gezegenler dizgesinin yapt hareketleri gsteren aracn bana geip, tependeki gkyznde olup bitenleri renmek istediinde, ya da kitaplna gidip,

Ben adam deil miyim?

baka kadn ve erkeklerin yaam zerine neler dndn okumak istediinde byksn. 155

Bir bykbaba olarak torununu dizine oturtup, ook eski gnlerde olanlar ona anlattnda, bilinmez bir gelecee, onun ocuksu merak ve inancyla baktnda byksn. Bir ana olarak, bebeine ninni sylediinde, gzlerin dolu dolu, yreinin tm itenliiyle onun gelecekte mutlu olmasn dilediinde, onu byttn yllar boyunca, her saat onun geleceini kurduun, o mutlu gelecei yavrunun iinde her an yarattn, yeerttiin zaman byksn. Eski halk trklerini sylediinde byksn, Kk Adam, bir akordeonun ezgilerine uyarak hoplaya zplaya dansederken byksn, halk trkleri scaktr, insann yreini okar nk ve onlar, btn dnyada ayndr; evrenseldir halk ezgileri. Ve dostuna unlar sylediinde byksn: yi bir yazgm olduu, pisliklerden ve oburluktan uzak bir yaam srebildiim iin sevinliyim, ocuklarmn bymesini ve gelimesini, ilk agularndan, emekleme, yrme ve oynamalarna dek yakndan izleyebildiim, onlarn sorularn ilgiyle dinleyebildiim, kahkahalarn duyduum, sevgilerine tank olduum iin sevinliyim. Bahar ve onun tatl rzgrlarn, evin az ilerisindeki rman trklerini yreimde duyabildiim, ktniyetli komularn dedikodularna katlmadm, eimi kucaklarken derin bir mutluluk duyduum, bedenimden akp giden yaamn sesini, cokusunu, canlln duyabildiim iin sevinliyim; glklerle karlatmda, hangi yolu seeceimi bilebildiim, yn duygumu yitirmediim iin, yaammn bir 156

anlam olduu iin sevinliyim. Bylesine mutlu bir yaam srebildim, nk, her zaman, ama her zaman, iimdeki u sesi dinledim: 'nemli olan tek bir ey vardr: Sakngan ve korkak kimselerin yrd yoldan baka bir yn gsterse, seni srden ayrsa bile, yreinden gelen sesi dinle.' Yaam, zaman zaman sana dayanlmaz aclar verse de, ksme, kaba davranma ona kar. Gnlk iimi yaptktan sonra, akamn sessizliinde evimin nndeki imenler zerine karm ve ocuumla oturduumda, doann solumasn iimde duyduumda, bir ezgi alnyor kulama, gelecein ezgisi: 'Eyy, siz milyonlarca insan, sizi kucaklyorum, btn dnyann pcyle kucaklyorum sizi!' te o an, bu yaamn, bu yaamn iinde olan her eyin haklarna sahip kmasn, dnyay top sesleriyle dolduran korkak ve kat ruhlar deitirmesini istiyorum; dayanlmaz bir istek bu. Durdurun u top seslerini. Bu insanlar, yaam karsnda kendilerini aresiz grdkleri iin geiyorlar top tfek bana. Oysa aresiz deiller... 'Baba, gne batt. Nereye gitti? Gene gelecek mi?' diye soruyor olum; onu kucaklyorum ve yantlyorum: 'Evet olum, gelecek, az sonra gelip bizi stacak.'
***

Seninle yaptm konumann sonuna geldim, Kk Adam. Daha sana syleyeceim yle ok ey var ki. Ama bu konumay dikkatle ve itenlikle okudunsa, benim iaret etmediim 157

yerlerde bile bir Kk Adam gibi davrandn greceksin. nk senin be para etmez davran ve dncelerini douran ey, ayndr. Sende o nitelik olduu srece, her ne yapsan, kk olacaksn. Bugne dek bana yaptklarn, ya da gelecekte yapacaklarn hibir eyi deitirmez. Beni ister bir dhi olarak gklere kar, ister akl hastanesine tk, ister kurtarcn olarak sarl bana, ister casus diye daraacnda sallandr, zorunluluklar erge canllarn yaama yasalarn bulduumu, bugne dek yalnzca makinala-r ynetmeyi beceren insanoluna, bilinli bir erekle, yaamn ynetebilecei bir alet sunduumu anlamaya, bu gerei kabul etmeye gtrecek seni. Senin organizmann sadk bir mhendisiyim ben. Bu ballmdan bir an bile ayrlmadm. ocuklarnn ocuklar, benim izimde yryecek ve insan doasnn iyi birer mhendisi olacaklardr. inde bulunan yaayan eyin, senin acunsal doann usuz bucaksz alanlarn gzler nne serdim. Benim en byk dlm budur. Buyurganlar, akgzler, kurnazlar, zehir saanlar, plklerde treyen kurtlar, a koca kurtlar, bir bilgenin bir zamanlar ngrd u yazgdan kurtulamayacaklardr: Kutsal szcklerin tohumunu ektim yeryzne. ok gemeden ktlkler silinecek Savalar lecek Talar toprak olacak; 158

ok gemeden anl anl krallar Kuru gz yapraklar gibi savrulacak: Her tufanda, binlerce Nuh gemisi u szlerimi yanklatacak: Ekilen tohumlar rn verecek.

PAYEL YAYINEV Caalolu Yokuu Evren Han Kat 3, No: 51 Caalolu - stanbul P.K. 889 Sirkeci/stanbul Tel. : 528 44 09 511 82 33