Dizgi Askeri Tarih Kitap

1908 YILINA AT BR OSMANLI ASKER TERHS BELGES
Torbal kyleri ile ilgili yaptmz aratrmalar srasnda orijinal ve ilgin belgelere ulamaktayz. Bu hafta, 13 Aralk 2003 gn Demircikyde kahvecilik yaparak geimini salayan Sayn Muhsin KA, dedesi Kara brahime ait olan bir terhis belgesini getirdi. Yayn izni verdii iin bu belgeyi kltr aratrmas erevesinde yaynlyoruz
Belge sahibi ve ailesiyle ilgili birka not: Asln verdiimiz terhis belgesinin sahibi olan brahim KA, Torbal Demircikyde Kara brahim olarak tannmtr. 1321 (1905 miladi )tarihli Demirciky nfus tahrir defterine gre, aile hane reisliini( Hane 4) Karasakalolu Mehmet adl kiinin yapt ailedendir. Aileye nceleri Karasakallar denirmi. Karasakalolu Mehmet, Hac Hseyin olu olup Demirci 1249 (1833) doumludur. Aileye bugn Demircikyde Savranlar denmekte olup KA soyadn kullanmaktadrlar. Terhis belgesine gre aileye Hac Hasanlar denmektedir. Bu yanl olsa gerektir. nk aile nfus ktnde Hasan deil Hseyindir. Belge sahibi olan Mehmet olu brahim her ne kadar 1298 doumlu yazlsa da 1321 (1905) ktk defterinde 1297 (1881) doumludur. Kyllerinin deyimi ile Kara brahim , 31 Mays 1321 (1905) ylnda ilk yazm defterinde ailenin 4 kardeinden biridir. Ayn tarihte kyde 67 hane vardr ve toplam nfus 338dir. Aile yazmda toplam 6 kiidir. Babas Hseyin olu Mehmet olup 1249 (1833) doumludur. Babas Mehmet 15.02.1325 (1809) ylnda vefat etmi. Annesi Mustafa kz Arzu olup Doanclar ky 1261 (1845) doumludur. 13.04.1340 (1924) ylnda vefat etmitir. Kardelerine baktmzda; abisi Hseyin 1296(1880) doumludur. 25.04.1332 tarihinde bekarken lm. Dier kardei Halil 1300 (1884) doumludur. Bekar olarak 21.02.1335 tarihinde vefat etmi. nc kardei Fatma 1308 (1892) doumlu olup bekarken 01.04.1930 tarihinde vefat etmi. lk ei Hasan kz Zehra 1295 (1879) Demirci doumludur. 14.04.1330 (1914) tarihinde vefat eder. Bu evlilikten 1330 (1914) Demirci doumlu olu Mehmet doar. brahim olu Mehmet 28.03.1935 tarihinde evlenir. 08.12.1962 tarihinde vefat eder. Yani babasndan iki yl sonra. Zehra Hanm vefat ettikten sonra ayn kyden Mehmet kz Aye Hanm ile evlenir. kinci ei Aye Hanm 03.02.1978 ylnda vefat eder. Bu evlilikten 5 ocuu olur. nce 1335 (1919)doumlu Makbule olur. Makbule hanm 1937 ylnda ayn kyden Topal krler lakapl TUNAY-KSE ailesine gelin gider.Dier kz, 1338 (1922) doumlu kbal Hanmdr. kbal Hanm da 1946 ylnda zmire gelin gider. nc kz olan Nuriye 1926 doumludur. Nuriye Hanm da 1949 ylnda ablas gibi zmire gelin gider. Ailenin ikinci olu Halil ise 1341(1925) doumludur. Halil 1949 ylnda evlenir. 03.02.2002 ylnda vefat eder. Ailenin en kk ferdi ise Raziye Hanmdr. Raziye Hanm 1932 doumludur. 1951 ylnda ablalar gibi zmire gelin gider. Asl konumuz olan Kara brahim ise askerden gelip vefatna kadar Demircikyde iftilik yapar. 09.01.1960 tarihinde vefat eder. brahim Ka yaptmz aratrmaya gre Yunan igaline kar direnen blge insanlarndan biridir. Kendisini rahmet ve sayg ile anyoruz. lgin ve orijinal olduu iin yaymlanmasnda Torbal kltr tarihi bakmndan yarar gryoruz.
BELGENN N YZ (Grlecei zere en stte Osmanl devletinin devlet armas verilmitir.
Sol st kedeki dlen not:Cedid hane 4/3 Say:1184 Tiryanda nahiyesi Timrci Karyesi Cedidi nfusa kayd itdi. . Sene 15 Kanunsani 324 HTYAT EFRADINA MAHSUS TEZKREDR
Sancak ve Kaza ve Karyesi smi ve Pederinin smi:zmir sancann Tiryanda nahiyesinin Teymrci karyesinde Hac Hasan olu brahim bin Mehmed Sevk-i askeriyeye duhul (Askere sevk edilip katld tarih): 13 Nisan 1320(1904) Tevelld: 98 (1298) (Miladi:1882) Tertib numarosu: 64 Hane numarosu: Hane 228/5 Ktasna tertib ve ksmnda olduu : Tertib-i evvel:319 Tertib-i sani: Ksm sani: gali Boyu: .. ehresinin rengi: Gzlerinin rengi: Bedeninin rengi: Alamet-i ferikas(Belirgin iareti): Darende-i Kbdidkz (?) 18 Kanun-u Sani 1321 tezkere 1/ kinci ordu-yu Hmayun Svari Onbirinci alay Birinci bl Onuncu hayme neferi olub balada kendisi 2/ ve eali muharrer brahim bin Mehmed mddet-i nizamiyesi olan ..seneyi mahduhen ikmal itmi olduundan devletce taburunda tevfik 3/ ve istihdamna lzum olmad halde merkum bundan byle.....sene dahi kendi kar ve kesbiyle megul olmain doruca memleketine 4/ azimet itmek ve memleketine vard gibi yani nizamiye selkinden saluverildiinden itibaren birbuuk mah muden iinde memleketinde 5/ redif yzbasna isbat- vcut iderek ibu tezkeresini kayd ve tasdik itdirmek ve bu suretle memleketinde bulunduu mddete 6/ kendi mteallik olduu redif taburu dairesi dahilinde kain mahallerde ket ve gzarna ve kar ve ticaretine ve emr-i teehhlne 7/ kimse tarafndan mmenaat olunmayub fakat merkumun tabur dairesinin haricinde sair mahallere gidebilmesi bil-icab onbe 8/ gnde nihayet bir ay iinde tabur merkezinde bulunaca hakknda mcerret bulunduu mahallin redif zabitini ve hkmet-i mahalleye-yi temin 9/ itmee mtevakkuf olub temin itmedike tabur dairesinden harice kmak veya bil-icab bir mahale sevk olunmak zere 10/ ihtiyat efrad silah altna davet olunduu halde heman tabur merkezine gidb zabitan- askeriye tarafndan virlen 11/ emir mucibince hareket itmek zere ihtiyat snfna idhal olunmala ve merkum olvechile tezkeresini redif yzbasna 12/ kayd ve tasdiini u birbuuk mah zarfnda icra itdrmeybde aradan vakit gedikden sonra icra itdirir ise bu suretle 13/ kayd tasdiksiz geen zamann mdn- merciyesi olan birbuuk mahdan ziyadesi mddet-i ihtiyatiyesinden mahsub olacan 14/ misll devlete istenilen mahalle arkadalaryla beraber gelmedii halde dahi hakknda firar- cezas icras musammem bulunmakla buralarn 15/ bilb ana gre hareket itmek zere ibu tezkere ita klnd. Sene/ 27 Temmuz 324 (Mhr:kinci ordu-yu hmayun serkumandanl 1290) BELGENN ARKA YZ Merkumda hibir eya-y askeriye yokdur. zerindeki elbise-i askeriye efrad- dairesiyle yapdrlmtr. 30 Temmuz 324 Kema kumandan ( Mhr: Esseyid Ali bin brahim) Kaymakam ( Mhr: Okunamad) (Mhr: kinci ordu-yu hmayun erkan- harbiyesi Yenice....1290 ) ( Mhr: kinci Ordu-yu hmayun erkan- harbiye riyaseti) KISACA BELGENN BUGNK DLDE ANLAMI kinci ordu svari alay birinci blk onuncu hayvandan sorumlu askeri olan yukarda knyesi ve egali yazl olan Mehmet olu brahim, askerlik sresini doldurmu olduundan kendisine devlete silah altnda tutmaya artk ihtiya kalmamtr. Ad geen kii bundan sonra da geimi iin megul olmasna, doruca memleketine gitmesine engel yoktur. Asker birliinden ayrld zamandan en ge bir buuk ay iinde memleketine vardnda memleketindeki askerlik ubesi bakanlndaki ihtiyat askerlerine bakan yzbaya bizzat gidecek ve bu tezkereyi kayt ve tasdik edip onaylatacak. Bylece kendi memleketinde bulunduu srece kendisinin bal olduu askerlik dairesi snrlar iindeki yerlerde ticari kazan iin i yapabilir ve bu srede evlenebilir ve kendisine hi kimse tarafndan engel olunmayacak. Fakat ad geen kii kendi askerlik ubesi dnda dier yerlere gidip gelmesi on be gn aacak olursa veya bir ay iinde geri dnp kendi ube snrlar iinde olaca zorunlu olarak bu durumu bal olduu ubenin yzbasna ve hkmet yetkililerine haber vermesi gerekecektir.
Askerlik ube snrlar dna kt bir dnemde ihtiyat askerleri silah altna arldnda hemen ube bakanlna gidip subaylarca verilen emir gereince hareket edecek. Kendisi ihtiyat snfna ayrlm olmasndan dolay bu tezkereyi yedeklik yzbasna bir buuk ay iinde kayt ve tasdik ettirecek. Eer bunlar zamannda yapmazsa zaman getikten sonra yaptrrsa ihtiyatlndan decei yani tekrar silah altna alnaca, bu gecikmeden ve yukardaki emirlere uymazsa silah altna arldnda bulunduu yerdeki arkadalar ile beraber gelmezse kendisi iin firar cezas ile cezalandrlaca bunlar kendisinin bildii ona gre hareket etmesi gerektiinden bu tezkere kendisine verildi. 27 Temmuz 1908 (BELGENN EVRSNDEN KAYNAKLANAN OLUABLECEK TM HATALAR TARAFIMA ATTR) BELGENN KISACA YORUMU: Bu askeri tezkere 1298 (miladi: 1882) doumlu zmir sanca Tiryanda nahiyesine bal Demirci kynden Hac Hasan oullarndan Mehmet olu brahime aittir. O tarihte daha Torbal nahiye deildir. Nahiye merkezi ise Tiryandadr.(Bugnk Ayranclar). Kendisi 13 Nisan 1904 gn silah altna alnmtr. Be yl askerlikten sonra yedeklik snfna ayrlmtr. Bu belge yedeklik snfna ayrldna dair olup, yazda blnden ayrldndan itibaren neler yapmas gerektii ayrntl olarak belirtilmitir. .
BABA BEN LMEDM
Seferberlik dneminde pek ok yaknmz esir oldu. Babamn dedesi Torbal engeleden (Ormanky) tam 14 yl askerlik yapm. 7 sene Yemen, 4 sene Msr, 3 sene Batum. Dile kolay. Tam 14 yl. imdiki baz nesebi bozuklar 14 aya dahi tahamml edemiyorlar. Vatan iin o cephe senin bu cephe benim. Dier dedem yani dedemin babas seferberlikte askerde kalanlardan. Sarlar airetinden Bekir. Bu yazy yazarken dahi duygulanyorum. Duygulanmamak mmkn deil. Hani Harbiye Marn bilirsiniz. Yldrmlar yaratan bir rkn ahfadyz. Byle bir rkn evlad olmak hele hele bu bilgileri bilerek tamak insan duygusallatryor. Ne ana kuzular kald seferberlikte. Kimisi kald kimisi dnd. Analar hep bekledi evlatlarn, Kadnlar ise kocalarn. Ya evlatlar? Bir nesil babasz byd. Kimisi ld denildi, kimisi ise kayp. Bazs l bilindi. Yllar sonra tannmayacak halde kt geldi ocaklarna. Bunlardan birisi de 1930 ylna kadar Torbalya bal iken u an Kemalpaa ilesine balanan Gkyaka Teke kyden Halil Bey idi. Fotoraftaki Halil Beyin ailesi ile ilgili ksa bilgi: Kydeki lakaplar Hac Ahmetler. 7 Temmuz 1905 saymnda ky toplam 227 kii. 39 nfus hanesi var. Hac Ahmetler 19. hane. Aile reisi mamolu hafidi Abdullah renper imi. Gkyaka 1276( 1860) doumlu. Abdullah Beyin 3 olu, 1 kz var. lk olu 1307 doumlu Mehmet. Elimdeki kayda gre 10 ubat 1335 tarihinde lm. Seferberlikte kalm. Dier olu 1308 doumlu Hakk. Fotoraftaki Halil Bey 1311(1895) doumlu. Dier kz Kamile, 1315 doumlu ve daha sonra Armutluya gelin gitmi. Halil Bey seferberlikte askere alndktan sonra Mondros Mtarekesi ile birlikte Msrda esir alnm. Tam be yl. Babas l bilmi. Kyne dndkten sonra evlenmi. 1926 ylnda Fatma, 1927 ylnda Abdullah, 1929 da Saliha, 1932 de Mehmet, 1935 te ise Mehmet Fahri domu. 1939 da ise son ocuu Hseyin. Bana fotoraflar olu Abdullahn olu, u an Kula ilesinde polis memuru olan sayn Cokun Grcan gnderdi. Yayna izin verdi. Kendisine teekkr ediyorum. Cokun Beyin kardei Halil Bey de Mersinde hakim. Her zaman yardmc oldular sa olsunlar. Halil Bey 1895te domu. 26/08/1963 tarihinde vefat etmi. Allah rahmet eylesin.Sert, disiplinli biriymi. ocuklarnn yannda hi konumazm. Bu yzden fazla bilgi alamadk. nce fotoraflarn ekildii bu esir kamp hakknda birka bilgi: Seydibeir Usare Kamp: Birinci Dnya Sava'nda 150 bin askerimiz ngilizlere esir dt. Bu askerlerden bir ksm da Msr'n skenderiye ehri yaknlarnda bulunan Seydibeir Usare Kamp'na hapsedildi. Kampn tam ad, "Seydibeir Kuveysna Osmanl Useray-i Harbiye Kamp" idi. Bu kampta, 1918'de Filistin cephesinde esir den 16.Tmen'in 48. Alay'na bal Osmanl askerleri esir tutuluyordu.12 Haziran 1920'ye kadar iki yl boyunca her trl ikence, eziyet, ar hakaret ve aalamaya maruz kaldlar. Bu insanlk d muamelenin nedeni ise Ermeniler idi... Kamptaki Trke bilen Ermeni tercmanlarn yalan yanl evirileri ve kkrtmalar nedeniyle, kampn ngiliz komutanlar,azl Trk dman kesilmilerdi. Sava bitmiti. Ancak, kamptaki ar koullar nedeniyle lenler dndaki askerleri teslim etmek, ngilizler'in iine gelmiyordu. nk olas yeni bir savata, bu askerlerin yeniden karlarna kabilecekleri, Ermeniler tarafndan, ngilizlerin beyinlerine ilenmiti. zm toplu katliamd... Askerlerimiz, mikrop krma bahanesiyle, sng zoruyla dezenfekte havuzlarna sokuldu. Ancak suya normalin ok zerinde krizol maddesi katlmt. Mehmetik, daha ayan soktuunda, ar krizol maddesi nedeniyle halanyordu . Ancak ngiliz askerleri dipik darbeleri ile askerlerimizin havuzdan kmalarna izin vermiyorlard. Mehmetikler, bele kadar gelen suya balarn sokmak istemedi. Ancak bu kez ngilizler havaya ate etmeye balad. Askerlerimiz, lmemek iin melerek balarn suya soktular. Ancak balarn sudan kaldran artk gremiyordu. nk gzleri yanmt... Dar kanlarn halini gren sradaki askerlerimizin direnileri de fayda etmedi ve 15 bin askerimiz kr oldu. Bu vahet, 25 Mays 1921 tarihinde TBMM'de grld. Milletvekilleri Faik ve eref beyler bir nerge vererek, Msr'da esirlerin krizol banyosuna sokularak 15 bin vatan evladnn gzlerinin kr edildiini, bunun faili olan ngiliz tabip, garnizon komutan ve askerlerinin cezalandrlmas iin TBMM'nin teebbse gemesini istediler. Tabi ki yeni kurulan devletin bin trl sorunu vard. Bu hesap sorma ii de unutuldu gitti. Ama onlar UNUTMUYORLAR.
10
15 Temmuz 335 (1919) kinci takmn esaret hatras (soldan ikinci srann bandaki diz stnde)
Hatr-i esaretde takm arkadalaryla beraber esaretin Yadigar hatrasdr. Sene 15 Temmuz 335
11
Hatra-i esaret Sene 1334
12
Hatra-i Esaret sene 1335. Birinci zmirli Halil 2.Ktahyal Rza Efendi 3. Kbrsi (Kbrsl) Mehmet Ali Efendi 4. all Latif
13
1945-46 yl (oullar Cavit ve Mehmet ile)
n sradaki sadan veya soldan nc kii (ba sarkl ve sakall olan)
14
Halil Grcan
Halil Grcan
15
ANNE, BENM BABAM KM ?

Eski insanlarn azndan drmedii iki kelime vardr: Seferbirlik ve anakkale. Nasl drsnler ki ? Ya babasn vermi, ya olunu, ya dedesini, ya kardeini ya da kocasn. Hangimizin bir yakn ya anakkalede ya da seferberlikte askerde kalmam ? Benim kym eski adyla engele yeni adyla Ormankyde tam tespit edebildiim 18 kii askerde kalm. Kimi Yemen de kimisi Kafkas, kimisi anakkale harbinde. Babamn dedesi Sarlar airetinden Bekirde anakkalede kalm. Mehmet dedem babasn hi grmemi. anakkale deil mi ki o evlatlar babasz, kadnlar kocasz brakan insan deirmeni. Cepheye gidenlerin ou ya ehit olmu ya da gazi. Kimileri kymde cephede blk komutanl bile yapm. Aln size bir rnek: Kydeki slalelerden birisine Halil Onbalar denir. Soyadlar bugn BAYKURT. ehit avu Haydar Arda O. Mdr brahim Baykurtun dedesi. Neden Halil Onbalar diye aratrmtm. Halil Onba kardei Mehmet Ali ile birlikte askere alnr. ki karde ayn blkte anakkalede arprlar. Mehmet Ali bir ngiliz taarruzu srasnda makineli tfek ateine kaplr. Vcudu ikiye blnr. Kardei Halil ayn blkte onbadr. O kadar iddetli arpmalar yaanr ki blkte ehit olmadk ne subay ne de astsubay (gedikli) kalr. Hatta blk komutanl avulara kadar iner. avular da ehit olunca blk komutanl Halil Onbaya kalr. Halil Onba bl o blgede sevk ve idare eder. Bir sre sonra atekes olduunda cephe komutan Esat Paa bl teftie gelir. Karsna bir avu askerle Halil Onba kar ve tekmil verir. Esat Paa sorar: - Blk komutan nerde? Halil Onba cevap verir: - ehit. -Ya gedikliler ? Cevap yine ayndr: - ehit. -Peki bl burada sevk ve idare eden kim? Halil Onba: - Benim kumandanm. Esat Paa bir sre daha komutanl Halil Onbadan almaz. Bunu bana Dirmilden sevgili abim Ali Mollann Osman Abi anlatmt. Cephe dn Halil Onbann blnde asker olarak yer alan ve dnebilenlerden birisi de Dirmilden Ali Molladr. Osman abi kkken dedesi Ali Molla kendisini alr, bir bayram veya seyranda doru engele kyne gidermi. Halil Onbann karsnda esas duruta tekmil verir,onun elini permi. Ayn ekilde Helvac kyden cepheden dnen gazi askerler de bayramn ilk gn gelir, blk komutanlarn ziyaret ederlermi. Torbal Nfus Mdrl arivinde Osmanl nfus defterlerini incelerken kendi kymle ilgili bir kiinin kayd dikkatimi ekmiti. Kayt, tm erkek evlatlarn anakkale cephesinde yitiren erifeler adl slaleye aitti. Aynen yle not dml: anakkale Conkbayr Kerevizdere de kayp olduu erh verildi. Ltfen bir dnn. Gnde 6- 7 bin kiinin ehit dt yer. Metrekareye 6 bin merminin dt, brakn insanlar , merminin mermiyle havada arpt yer. Vatan savunmasnn en iddetli yaand yarmada. Derelerin kan akt kutsal vatan topra. Trkler yaklm genlie anakkale iin. Rahmetli amcamn hanm vard. Rahmetli oldu. Iraz yengem. Kydeki evimize gelir anama derdi ki: - Mukaddes sana bir trk syleyim mi? Anam, - Olur yenge, derdi. Balard anakkale trksn sylemeye. anakkale iinde vurdular beni lmeden mezara koydular beni. Bir yandan syler bir yandan alar, hepimizi alatrd. u an dahi bu satrlar yazarken halimi grmenizi istemem Gzlerim dolu, yreim yank. Ruhum isyan ediyor. O ko yiitlere iin iin alyor, o knal kuzulara Tanrdan rahmet diliyorum. Iraz yengemin kardeleri anakkalede kalm. Bir mr boyu hasret ekmi. Srf Iraz yengem mi ? Bu topraklarda hemen hemen her hane ehit verdi. lke iin, vatan iin, bayrak iin can vermeyi bir onur ve gurur sayd. Hep Vatan Saolsun dedi. Yldrmlar yaratan bir rkn ahvad deil miyiz ki ? Mehmet Akif , anakkale de arpan askerlerimizi Peygamberimizle beraber Bedir de savaan aslanlara benzetiyor. Daha neye benzetsin
16
ki? Benim yaptm aratrmalarda Torbal merkez ve kylerinden yaklak 650 kii seferberlikte kaybolmu. Yani askerde kalm. Resmi tespitli anakkale ehidi ise yaklak 40 kii . Tabii bu rakam ok komik. Gnde 6000 kiinin kayp verildii yerde hem de sava ortamnda kann kayd tutulsun . Bugn sizinle paylamak istediim asl konu, bir fotoraf ve onun yks. Diyeceksiniz ki son zamanlarda fotoraflara fazla taktn. Ben yerel tarihiyim. Elime ne geerse onu yazar izerim. Her neyse Hikayeyi Tepekyn ilk hanelerinden olan Adal ailesinden Asri Adal anlatt. Asri amca bu gn 80 yanda . 1928 doumlu. Babasnn hikayesini anlatacam size. Asri amcann babas aslen Kuaadasndan. Zaten soyad kanunu ktktan sonra ADALI soyadn ondan alm.Tepeky 3 nolu haneye kaytl. Kuadas 1889 ( 1305) doumlu. Babas Hsn, annesi ise Cemile. Tepekye gelip Kseoullarndan Hseyinin kz Aye Hanmla evlenir. Aye Hanm fakir ve kszdr. O gnn askeri kanunlarna gre bir fakir, yetim ve kszle evlenene askerlikten muafiyet vardr.Aye Hanm 1893 Tepeky doumludur. Babas Hseyin Bey, annesi ise Emine Hanm. Bu evlilikten ilk nce iki ocuk olur. 1911 ylnda doan abisi Hseyin ile 1913 doumlu Zeliha. Ancak lke 1. Dnya Savana girer. Askerlik kanunlar deiir. Tm eli silah tutanlar silahaltna alnr. Adal Hasan da askere alnr. Shhiye eri olarak doru anakkale cephesine gider. Geride hanm ve iki ocuu kalr. Olu Hseyin daha babasn tanmamaktadr. Kz da ayn. Adal Hasan torunu Asri Beyin anlatmna gre anakkale cephesi kapannca alay Hindistan blgesine ( bence Irak cephesi olmal. nk Hindistana benim bildim kadar asker gnderilmedi ve cephe almad.Ancak zel bir birlik olabilir.) gnderilir. Alayn mevcudu o kadar azalmtr ki, asker says 12 kiiye kadar der. Orada ngilizlere esir der.Esir kampnn bulunduu Hindistann Bellara kasabasna gtrlr. Orada hastane shhiye esiri olarak grev yapar. Aile, Hasan Beyden 3,5 yl hi haber alamaz. Olu Hseyin artk babasn aramaktadr. Adal Hasan orada Belevi kynden Giritlilerden Tabaki Mustafa ve Kazmpaa ilkokul baretmenlerinden , okulun mdrln de yapacak olan Mehmet Sadk Atabek ile beraber olur. Mehmet Sadk Bey ayn zamanda daysdr. Yani day yeen bir yerde esir. Kuadasnda balayan Tabaki Mustafa ile arkadal mr boyu devam eder. Adal Hasann olu Hseyin ikide bir annesi Aye Hanma soru sormaktadr: Anne benim babam kim, kime benziyor? Annesi Aye Hanm una benziyor buna benziyor diye oluna cevap vermektedir. Annesi bir gn askerlik ubesine gider . ube bakan Binba, Aye Hanma kocasnn esir olduu syler. Yaklak 3,5 yl sonra aileye bir mektup gelir. Mektup Hindistan Bellaradan gelmektedir. Hasan Bey mektupta esir olduunu yazmakta ve arkada Tabaki Mustafa ile beraber ekilmi fotorafn gndermektedir. Fotoraf bugn Adal ailesinde. Fotorafta sa tarafta olan Tabaki Mustafa. Sol tarafta olan ise Adal Hasan. Hasan Beyin kolunda Kzlay iareti var. Tabakiye gre boyu daha ksa. kisi de burma bykl. Balarnda fes var. Fotorafn arkasnda ise Adal Hasan Efendiye takdim, Kuadal Tabaki, Muhterem Karndam ibaresi vardr. Aye Hanm mektubu alnca kocasnn esir olduu Hindistana bir mektup yazdrr. Tabii olu Hseyinin bir fotorafn ektirip zarfn iine koymay ihmal etmez. Ancak buradaki postane ya yoktur, ya da kapaldr. Doru zmire gider. Kadn bana Alsancak Postanesine gider. Memur ngilizdir. Adresi grnce arr. ngiliz memur sorar: Bu adam oraya nasl gitti? Aye Hanm esir olduunu syler. Mondoros Mtarekesi ile esirler salnr. Hasan Bey ve Tabaki Mustafa bir ay sren bir gemi yolculuundan sonra stanbula varrlar. zerlerinde sadece esir fistan vardr. Tekrar bir gemi ile Mudanyaya giderler. Bu arada Yunan igali vardr.Trenle zmire hareket ederler. Adal Hasan, Kuadas doumlu olduu iin Rumca bilmektedir. Bu arada esirlikte ngilizceyi de renir. Trendeki Yunan devriye askeri Rumca Canm Trk kan istiyor der. Tabii bunu Adal Hasan anlamtr. zmire varldnda zmir Yunan igali altnda inlemektedir. Bir gemi ile nce Kuadasna , oradan yayan Torbalya gelir. Torbalda daha nce yaptrd han iletmeye balar. Tepeky Yunan karakolu o gnn oteli olan hanndadr. Esirlikten sonra bir de Yunan igalini yaar. 1925 ylnda kz Cemile, 1928 ylnda Asri doar. Adal Hasan 28/12/1951de vefat eder. Aye Hanm ise 29/05/1981de vefat eder. Olu Hseyin ise 15/07/1985te vefat eder. Adal Hasann hikayesini anlatan ve fotoraflarnn yaymlanmasna izin veren Adal Hasann olu Asri Adalya , fotoraftan haberdar eden Hasan Adalya buradan teekkr ediyorum. Vatan uruna ehit den ehitlerimizi rahmet ve sevgi ile anyorum. Unutulmadlar. Unutturamazlar.
17
18
19
Trablusgarp Savanda Kalanlarn Kaytlar

Ky Tepe Dirmil 32 Hane No Ad Necmettin Alamanolu yrk Nebi Baba ad eyh Mehmet Gaylani Alamanolu Halil Doum yeri Tepe Emirali 1298 Doum Tarihi Kayt Trablusgarp talyan Harbi lm Tarihi 10. KE. 1328 1326 Aile soyad Aklama Piyade Binba Kapal kayt 1934 tarama cevel no
1852
Balkan Sava Dneminde Askerde Kalanlarn Kayt rnekleri (1328 yl)

Ky Ahmetli1 Bozky2 akrbeyli Sepetiler
3
Hane No 5 12 6 23
5
Ad Ali biolu Yusuf Kabaca olu Osman Zurnac Hseyin olu Hseyin Hasan Mehmet Ali Krklarlolu Mehmet Bekir Mustafa Ahmet Mustafa smail kiz oullarndan brahim olu brahim Ali Mustafa Mustafa Hseyin Ahmet Mustafa Hulusi Aydnlolu Cemali Ktahyal Mehmet Ali mer
Baba ad mer Yusuf Yusuf Hseyin Hasan Hseyin brahim Esat Hseyin Osman Osman Osman Osman Halil brahim Mahmut Hac Ali Abti Mustafa brahim Arnavut Halil Ali Mehmet Ali
Doum yeri Ahmetli Bozky akrbeyli Bayndr rp Dakzlca Dakzlca Dakzlca Demirci Derlik Derlik Derlik Helvac Helvac Ahmetli Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakuyu Karakuyu Karaot Karaot Dirmil
Doum Tarihi 1311 1303 1299 1300 1296 1307 1307 1307 1297 1308 1303 1301 1299 1311 1310 1284 1305 1299 1308 1304 1309 1304 1306
Kayt Askerde Balkan Harbinde Balkan Harbinde Askerde Askerde Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbinde Balkan Harbinde Askerde Umumi Harpte Balkan Harbinde Balkan Harbinde Balkan Harbinde Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi
lm Tarihi 1328 1328 1328 22.06.1328 30.06.1328 1328 1328 14.02.1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328 16.09.1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328
Aile soyad
Aklama Kapal kayt
1934 tarama cevel no
YT-SAK-YTER NAL-ETN NANCI-YANIK Kapal kayt KARAKU-AKAY DNMEZ ENGL AYDIN AYDIN SARIBA-BRCAN AYDIN-AKTA-BAYER SENEL ZCAN BOZKURT-TOPRAK AYDEMR ETN LMEZ ZEYBEK SVRKAYA AYDIN UAR GLERCAN Kapal kayt Naime kynden aktarld
2734 2073 356
Dakzlca
41 70 87
3743 3764 3351 434 437 469 1456 1492
Demirci
15 11 11 23
Derlik
Helvac
26 43
Karakzlar
3 10 12 18 62
2620 2655 2578 2588 2856 2861 2254 2259 1834
Karakuyu
10
61 70
Karaot11
13 16
Dirmil
12
18
1 2
dari birimde askerde kalan kii says: 18. dari birimde askerde kalan kii says:16. 3 dari birimde askerde kalan kii says:32. 4 dari birimde askerde kalan kii says:17. 5 dari birimde askerde kalan kii says:31. 6 dari birimde askerde kalan kii says:11. 7 dari birimde askerde kalan kii says:15. 8 dari birimde askerde kalan kii says:20. 9 dari birimde askerde kalan kii says:34. 10 dari birimde askerde kalan kii says:37. 11 dari birimde askerde kalan kii says:15. 12 dari birimde askerde kalan kii says:19.
20
Kuuburun 13 engele14
11 13 37
skender Mehmet Ali Hasan Ali brahim Hac mer olu Osman olu Mehmet Hac mer olu Osman olu Hseyin Deveci Ahmet Ziyaettin brahim Danaolu Mehmet Hasan Mehmet Abdullah Mustafa
Sleyman Hseyin Salih Mahmut Sleyman Osman Hac Mehmet smail Koca Hseyin Danaolu Bekir Kel smail Solak Mehmet Mehmet Ali
Kuuburun engele engele zbey Saibler Saibler Saibler atalca Bozky Yeniky Arta Cumal Cumal
1306 1305 1292 1307 1299 1301 1261 1300 1303 1290 1308 1293 1308
Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Balkan Harbi Askerde Askerde
1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328 1328
DURSUN BAYKURT KARAGZ Z-SRC EVK-TEKN-GLEZYURT EVK-TEKN-GLEZYURT AKGN-SEZER
Kapal kayt
1262 1929 1941 1557 1507 1508 1529
Hamidiye Saibler16
15
15 9 9 11
Hortuna
17
28 10 18
Yeniky
18
KURTLU DANACI
Arta19 Cumal20
13 32 34
Kapal kayt Kapal kayt Kapal kayt Kapal kayt
3109 713 726 2813
BAI-NEYIR ZETN-ORHAN
Balkan Sava Dneminde Askerde Kalanlarn Kayt rnekleri (1329 yl)

Arslanlar21 54 78 akallar
22
Deli Halil Recep Abdullah Ahmet Mehmet Mehmet Hasan Ali Mehmet Ali olu Cemal Mehmet Hseyin Tuzlu Osman smail
Deli Salih Latif Kara Hseyin olu Durmu iek Mehmet Molla Ahmet olu Ali Putu olu Halil Gk Mehmet Bucaolu Hseyin Ali Ahmet Koca Tahir Salih aban
Kardia Kardia akallar akallar apak Sepetiler Derlik Derlik Karakuyu Karakuyu Yenipazar Deliorman Kuuburun
1293 1297 1309 1297 1296 1309 1304 1302 1306 1309 1300 1297 1304
Askerde Askerde Harbiye Hastanesi Seferberlik Askerde Askerde Balkan Harbi Askerde Balkan Harbi Balkan Harbi Umumi harpte Umumi harpte Harb-i Umumi
1329 1329 25.09.1329 30.10.1329 20.02.1329 03.06.1329 07.10.1329 05.05.1329 1329 1329 1329 1329 1329 YASEMEN BOSTAN GL GL GLCAN-ENBOY TALIOLU INAR DUMAN BABA MADRAN GK
Kapal kayt
2985 3013
26 27
Kapal kayt
1349
apak23 Sepetiler Derlik
14 16 7 22
Kapal kayt 2883 Kapal kayt Kapal kayt Kapal kayt 1272 Kapal kayt 2892
Karakuyu
98 110
Kuuburnu
14 14 15
engele
44
Sleyman
Mustafa
engele
1307
ehiden
02.02.1329
45
Ali Osman
Msrl Mustafa olu Mehmet Hamit nam dieri Kara Hseyin
engele
1309
Askerde
11.10.1329
Kapal kayt
1959
Hamidiye
17
Ali
silce
1305
Balkan Harbi
1329
DEMR
Kapal kayt
1559
13 14
dari birimde askerde kalan kii says:15. dari birimde askerde kalan kii says:18. 15 dari birimde askerde kalan kii says:21. 16 dari birimde askerde kalan kii says:7. 17 dari birimde askerde kalan kii says:40. 18 dari birimde askerde kalan kii says:8. 19 dari birimde askerde kalan kii says:6. 20 dari birimde askerde kalan kii says:10. 21 dari birimde askerde kalan kii says:31. 22 dari birimde askerde kalan kii says:9. 23 dari birimde askerde kalan kii says:32.
21
17
Ali
Mehmet
silce Torbal Mersinli zbey Saibler Hortuna Yeniehir Yeniky Nibolu Arta Cumal Fetrek
1306
Balkan Harbi
1329
DEMR
Kapal kayt
1560
20
Hseyin
zeyir olu Gani
1306
Balkan Harbi
1329 Kapal kayt
1565
39 Saibler Hortuna 1 68 83 Yeniky Tepe Erturul Mah24 Arta Cumal Fetrek

25
Salih Hamid brahim Ahmet Aycaolu brahim Mehmet Ali Mehmet Mehmet Kseliolu Hasan
Kara Recep Dlll Mehmet Mehmet Veli Aycaolu Ali Ahmet Mehmet Mehmet Ali Deli Veli
1308 1306 1306 1296 1293 1300 1295 1296 1292
Balkan Harbi Askeri hastahanede Balkan Harbi Balkan Harbi Bursa askeri hastanede Askerde Balkan Harbi Askerde skenderun Hastanesinde
1329 04.03.1329 1329 1329 11.03.1329 1329 1329 1329 30.05.1329
FESC LBEK AKIRCA EKREN
1586
Kapal kayt
3171 3188
12 25 1 34 20
TAKAN TEKCAN ZETN-ORHAN
Kapal kayt Kapal kayt Kapal kayt
2465
ACI GEREK ( GAVLAK MEHMET )
ANLATAN: Ben 1933 doumlu Rza TUNEL. ok yaknm olan Hatice halam ve eiyle ocuklarnn yaad ac gerei anlatyorum: Sene 1915. Halamn kocasnn byk kayn Aptili askere alp anakkaleye savaa gndeririler. Gidi o gidi. Yakn zamanda ehit olduunu haber alrlar ve bu ehit 5 olan kardeten biridir. kinci karde halamn kocas Mehmeti de askere alp anakkaleye savaa gndeririler. Bu Mehmetin bir kz ocuu vardr. Onun da ehit olduunu haber alrlar. Aile bu iki acy yaarken halam ok gen yata dul kalmtr. Halam yrk beyinin (Tekeli ) torunudur. Bu yrk beyi ok zengindir. O zamanlarda zenginlik canl malla oluyor. Arazi falan neredeyse bedava. te bu nedenle halam gelin ederlerken kocasnn ailesi de ok fakir olduundan halama sr ile koyun, kei, inek verirler. Halamn kocas da artk zengin saylr. Fakat kocas ehit olunca dul olarak baba evine dnmesi gerekir. Bu sefer tm mal alp gtrmesi gerekecektir. Kaynbabas ve kaynvalidesi hem kendinden ok memnun, hem ok mal olduundan ehit olan kocasnn k Osmana yani kaynna vermeyi dnrler. Bylece hem mal gitmeyecek, hem de gelin... Hem halam hem de Osman raz ederler. Evlendirirler. Yukarda sylediim gibi o devirde mal geerli ake. Gebe yrkler her yl yaylaya giderler. Nisan ay iinde yayla dedikleri Ktahyaya bal Gediz, aphane, avdarhisar, rencik Ovas, Yokuba, Altnta, Murat Da, Dumlupnar, Balmahmut, Banaz hatta nn. Bu yaylalara gidip Eyll sonlar zmir civarna gerler. Btn yaz yaylada rettikleri st, tulum peynirini, tereyan atlara, develere ykleyip dnerler ve Salihliye gelince tccarlara satarlar. Ykleri hafifler. Bu dng hep byle srp gider. Arazileri de vardr. Fakat birka kiiden fazla ziraat yapan yoktur. Karnca srs gibi bu yayla yollarna, yrklerin canl mallar smazd. Mesela bu gebelerin yolculuunu biraz anlataym.: Yaylaya gitme zaman geldi mi eer zdere Gmldrde klamlarsa oradan gp bir gnde Tahtal Barajnn yapld yere, Bulgurca civarna, konarlar. Ertesi gn oradan gp Tekeli ky civarna, nc gn Pnarba yaknlarna , drdnc gn Manisa Spil Da dibindeki kylerin civarna, beinci gn Turgutlu Armutlu civarna , altnc gn Sart civarna ,yedinci gn Salihliye
24 25
dari birimde askerde kalan kii says:18. dari birimde askerde kalan kii says:17.
22
geince Kovukdere civarna, sekizinci gn Kulaya yaklarlar. Dokuzuncu gn Kulay geerler ve birka gn sonra Gre civarna varrlar. Gre civarnda dalmaya balarlar. Bir ksm Gediz yoluna, bir ksm da Uak yoluna devamla Afyon yaknlarna giderlerdi. Eyll de dn balard. Bu yolculuu u sebepten anlatyorum. ehit sanlan halamn kocasn iyi anlatabilmek iin. Halam kayn ile evlendikten ok sonra- yl olarak kesin bilinmiyor- Salihlide bir adam ortaya kyor. Neden Salihli? nk Salihliyi getin mi hem yaylaya hem de klaa giderken Salihliden sonra hepsi ayr ayr ynlere dalrlar. O nedenle Salihlide meydana kan bu adam, bunu bildii iin Salihlide yrklerin yolunu keser ve yrklerin hepsi Salihliden geecei iin oray bekler. Yrkler de hep birbirlerini tand iin bu adam, her gelene Gavlak Slnn oradan ne zaman geeceini sorar. Tahminen ne gn geeceklerini renir. Bunun dnda baka eyleri de renmeye alr. Her geen yre : -Gavlak Sl ve hanm sa m? diye sorar. Ayrca: -Bu adamn olu Mehmet vard. ok zaman oldu hi grmyorum, der. Ald cevap: -O anakkalede ehit oldu. -Peki , o evliydi; kars ve kz ocuu vard. Onlara ne oldu? -Karsn kardeine verdiler, kz ocuu da byd. Byk daysnn oluna yeni gelin ettiler. Yani kzn verdikleri daysnn olu benim byk amcamn olu idi. Ortaya kan bu adam, bu soruyu Salihliye gelen her yre soruyor. yice kanaat getiriyor. Sen kimsin? diye soranlara: -Mehmet benim anakkaleden asker arkadamd, der. Bylece her eyi reniyor zaten. Bu kii olacaklar bildii iin baba evine dnmeyi dnmyor. rendikleri ile temelli yklyor. Baba evine dnmemeye kesin karar veriyor. Yalnz anne ve babasn ok zlyor. Hi olmazsa babam, yayla dn tm mallar Salihlide nasl olsa tccara satacak; orada grrm midi ile babasnn gelecei gn bekliyor. Bir gn bir kuluk vakti babasnn bir at ve bir de merkeple srtlarnda ykleri olduu halde hayvanlarla geldiini gryor. Fakat babas stma hastas olduundan ok perian durumdadr. Kendisini bildirmeden yanna koup: -Baba yardm edeyim, ok hastasn. Babasnn maln indirip, maln satar. Tccarlardan da parasn alarak babasnn cebine koyuyor. Babasn ata bindirip uurluyor. O kii ehit sanlan Mehmettir. Esaretten kurtulup Salihliye gelmitir. Orada kalmtr. Birka ay ierisinde tm yrkler o dedeyi yani Gavlak Sl (Sleyman) y- Mehmetin babasn- grp: - Salihlide bir adam seni arayp soruyordu, diyorlar. Dede de: Salihlide bana birisi evlat gibi yardm etmiti diye dnerek pheleniyor.Kendisini tanyan yrklerden bu adamn kendisini tahkikat ettiini reniyor ve o kiilere:
- - Sizin grdnz adamn ekali nasld? diye tipini soruyor. Her gren n dilerini anlatyor. Onlarn tm kardelerinin n dileri ok kk, apayr bir tipti. phesi kalmyor artk. Yzde yz olum, diyor. Aratrsa da netice alamyor. Aradan 3-5 yl daha geiyor.
Dumlupnarda teyzem vard. Onlarn da birka sr koyunu vard. Bu ehit Mehmet celeplie yani kasapla balyor. Bir gn yolu Dumlupnara dyor. Teyzemlerden mal almak istiyor. Teyzem kendisini tanyor. -Sen Gavlakn olu Mehmet deil misin?
23
Teyzemden kendini saklamyor. Bandan geenleri anlatyor. Evlendiini, Salihlide oturduunu, Salihlide bir baka isimle tanndn sylyor. Eskiden babas ile karlatnda, babacnn ok hasta olduunu, babas giderken arkasndan ok aladn anlatyor. Aradan birka yl daha geiyor. Teyzemlere birka defa daha misafir oluyor. Mehmet, bir gn misafir kalp kayboluyor. Bu haberler babas ve kardelerine ulayor. Fakat aradan zaman getiinden kendisini bulamyorlar. O zamann olanaklar ok kstl, o tarihlerde de btn yrkler kylere yerleiyor. Bu ehidin babas ve anas 1949 ve 1951 yllarnda lmlerdi. Hatta iki ihtiyar ok kavga ederlerdi. Bir gn okuldan geldim. le idi, Sl Dede bizim eve gelip: -Mustafa ! Elif ! diye sesleniyordu. Evde yalnzdm ve kendisini ben karladm. -Ne istiyorsun Sl Dede? dedim. -Anan baban yok mu ? dedi. Ben de: -Yalnz ben varm, dedim. Bana: - Olum, ate yak; snaym. Hem karnm a hem kocakar ile kavga ettik. Onu ldreceim ama hayrl bir gnde olsun diye dnyorum, dedi. Ben, atei yakp nne sofray serdim. Annem bir tencere kuru fasulye piirmi, onu kattm. Ac biberi ok severdi. Bir avu dvlm ac biber, bir tas turu, bir tas taze kelek, biraz zeytin , biraz da kuru soan. nk biliyordum ki bunlar ok severdi. Gzelce karnn doyurdu. Bir de kaak sigara sarp, yasta yan gelip yatarak bana bakyordu. Biliyordum ki kahve istiyordu. O an bende bir fincan kahve yapp eline verdim. Bir yandan sigarasn, bir yandan da kahvesini iiyordu. O devirde evlerde kahve dolu; fakat ay pek bilinmezdi. Ben: -Dede neden kavga yaptnz , diye sordum. -Olum biliyorsun. gveylii byle kavga ile geer, diyordu. Sl Dede hizmetimden memnun olduu iin bana: -Meymenetsizler, siz adam olmazsnz, dedi. nk ok sevdiine yle derdi. Ayanda, stnde eski zeybek elbisesi vard. mrnde baka giysi ile gezdiine ahit deilim. Bacaklarnda efe tozluklar vard. Topan don derlerdi pantolona. 1960l yllar girmiti. Sl Dede ve kars leli 10 yl gemiti. imdiki Yeilkyn olduu yerde sadece bir kahve vard. Tahtal Kahve. O da ok zaman kn kapal olurdu. Bir gn oraya iki delikanl geliyor. -Olananas kyne buradan m gidilir? diye soruyorlar. Sorduu kii de ehitin hanm ile evlenen amcalar Osman. Osman o delikanllara: -Olum bu kta kyamette ne yapacaksnz kyde? diye soruyor. -Biz Salihliden geldik. Bu kyde amcalarmz varm. Onlar bulacaz. Dedemiz lm, amcalarmzdan babamzn hakk olan mal alacaz, diyorlar. -Kim sizin amcalarnz, diye o delikanllara bir bir amcalarn soruyor Osman. Halbuki aradklarnn birisi o kii. Onlar da zaten mallarn blmler. Onun iin: -Olum sizin aradnz adamlardan hibiri kyde kalmad. Onlarn tm Ske tarafna gt, diyor. Genler de bu yal adamn dediklerine inanp hemen Salihliye dnyorlar. Birka yl geince ehit sanlan Mehmetin kz da lyor. ehitin kz ile evli olan amcaolunun ocuu yetim kalyor. Benim amcaolu da ayn kiilerden hak istediinde,bu sefer: -Git kaynbabandan iste.
24
diyerek bir metelik vermediler. Hatta amcaolu hakkn alabilmek iin dava at. Kar taraf yalanc ahitler bularak: -Bizim yle bir kardeimiz yoktu, dediler. Hakim, amcaoluma: -Git , ailenin nfus kaytlarn getir, diyor. Fakat o tarihlerde bir yere yerleik olmadklarndan, ailenin nfus kaytlarn getiremiyor. Ben biliyorum, bazlar Salihlinin bir kyne, bazlar da Menderes - amky gibi deiik kylere kaytlar. Amcaolum biraz daha aratryor ama bir sonu elde edemiyor. br dnyada helalleiriz. diyerek, bu ocuun yetim hakkn yemeleri iin onlara brakyor. O yetimlerin en az 50-60 dekar arazisini satp yediler. Bu yetimden ikisi ld. Biri u an Yazba beldesinde, hasta ve yardma muhta bir durumda yaamn srdrmeye alyor. SR- LSAN OLDU SE AFFOLA. Not: ehit sanlan Gavlak Mehmet hakknda yaptmz tm aratrmalardan ne yazk ki u ana kadar sonu alnamamtr. Anlatm anakkale Savann toplumsal sonular bakmndan nemli grld iin anlatld ekilde 12.12.2002 tarihinde Torbal ilesi Erturul Mahallesinde A. Rza TUNEL'in evinde derlenmitir.
Bir anakkale ehidinin Hikyesi: Koca Alilerin Mustafa
Bayndr ilesinin yksek dalk kesiminde yrklerin kurduu bir ky vardr. Ad halk arasnda "Marmara"26. dari bakmdan daha nceleri ayr iken sonralar Dernekli kyne balanm. Resmi ad da "Mersinli Mahallesi". Ky yllar nce susuzluktan ve geim darlndan dolay dalm. nsanlar ovada yeni yaam alanlar aramlar.Aradklar yeni yaam alann Canl kynde27 bulmular. Bizim anlatacamz olay ite orada, yani eski ad Kavakalan, yeni ad nardibi olan kye giden yolun stnde kurulu bu Marmara Ky'nde olmu.Ky dz bir arazi stnde etraf ormanlarla evrili bir yerde. Ama hznl ve yalnz. Yunan igali zamannda etraftaki eteleri saklam koynunda. Kuvvaclara ekmek vermi, su vermi. Yunann ba belas Hortunal Hamit Efe28yi de barndrm bu ky. Bugn dalarn tepesinde kn yaan kar ve yamurun, yazn ise lgt lgt esen rzgrlarn barnda ylece tekrar canlanmay bekler. Bugn ise yklm evleri; penceresi, kaps sklm damlar; akmayan emesi, hep hzn veriyor insana. Kimler gelmi kimler gemi bu kyden.
2 26
Mersinli Mahallesi Dernekli Ky Bayndr Canl ky ileriki yllarda Belde olmutur. Byksehir yasas ile Bayndra bal semt haline gelmitir. 28 Hortunal Hamit ile ilgili yerel tarih aratrmas iin baknz: Necat etin, Szl Anlatmlara Gre Torbalda Yunan gali ve Bilinmeyen Bir Kuva-y Milliyeci: Hortunal Hamit,Uluslararas Kuva-y Milliyenin 90. Yl Sempozyumu, Eyll 2009, zmir (Sunulan bildiriler).
27
25
Ky canl iken hayat sabah 6da balar. Hele bir avu topran altn olduu yerde, yaamak iin yapacan tek ey vardr: Sr hayvancl. Baka bir alemdir keicilik. obann kendindense bir topan ekmek yersin. Eer aylkl oban ise ite bak orada biraz duracaksn. Eer helal ekmek yemise obann, keilerin bayram eder dalarda. nk oban, hangi havada hangi tarafa gideceini, hangi zaman hangi yerde srsnn doyacan bilir. Kei ve oban ayrlmaz ikilidir dalarda. Benim anlatacam olay 1915 ylnda anakkale Savalar srasnda geer. Bu ky pek yle kalabalk bir ky deildi. 15, bilemediniz 16 hane kadard29. Kyde en geni aile Klemenler30, Araplar31 ve elbeikler32 idi. Onlar da dald imdi eitli kylere. Kimisi Kemalpaann Cumal kyne, kimisi Torbalnn Karakzlar kyne, kimisi Datekke kyne, kimisi ise ovadaki Kzlcaova ve Canlya. Ben ocukluumda 33 birka sefer bu kye gitme ansna sahip oldum. nk uzaktan da olsa orada akrabalarmz vard. Akrabalmz byk ninemden, dedemin anasndan geliyormu. Sonradan renmitim. Her neyse biz sizlere olaymz anlatalm. Bu Marmara kynde bir aile varm. Koca Aliler34. Hanede ocuk, bir dede35 ve anne36- baba vardr. Yani sizin anlayacanz toplam 6 kiidir. En byk ocuk kzdr. Ad Aye. Dieri de kzdr Iraz37. Iraz ile ablas Aye arasnda baya bir ya fark vardr. nc karde ise Mustafa38. Mustafa ile ablas Irazn aras bir yatr. Abla Aye engele39 kynden Sarlar airetinden Bekir40 ile evlenir. Bu evlilikten 2 kz, 3 erkek ocuk olur nce. erife, mm, Nazl, Kazm, Halil, Ali, Mehmet. Kocas zaman zaman askere arlmaktadr. Ayn kayn Hamza Ali41 gibi. Yemen senin Balkan benim. Her geliinde bir ocuk. Doru drst grememi kocas karsn, izne geldii veya kap geldii askerlikten baka. Iraz bir sre sonra byr. Geliip gzelleir. Etraftan istemeler balar. Bu arada anas dayanamaz bu dnyann kahrna vefat eder. Artk evde be kii kalmtr. Evin yk yrk kz Iraz'n stndedir. Kardei Mustafa da geliir, delikanl olur. Kyden yat Emine ile gizliden gizliye grmeler balar. nce kagler, derken vurulurlar birbirlerine. Mustafa ablas Aye gibi dier ablasnn hemen evlenmesini beklemektedir. Iraz ablasna, Kemalpaann Gkyaka Tekekyden birisi42 ile sz kesilir. Hemen babasna Emineyi istemelerini syler. Babas Ali olunu kramaz. Aslnda oluna Emineyi gelin olarak almay
29
27/07/1320 tarihli son Osmanl nfus saymnda kyde 16 nfus hanesinde toplam 119 kiinin saym yaplmtr. Hane nfus ortalamas 7.43 kiidir. Bu rakam genel ortalamann ok stndedir. Saym yaplan 119 kiiden 59 kii erkek (% 49.57), 60 kiisi (%50. 43) ise bayandr. 119 kiiden 49 kii (% 41.18) evli, 63 kii (% 52.94) bekar ve 7 kiisi (% 5.88) duldur. Baknz; Dernekli Ky Nfus Esas Defteri Mersinli Mahallesi kaytlar, Dernekli Ky Muhtarlk Arivi. 1891 yl saymnda ky nfusu 117 kiidir. Baknz: Aydn Vilayeti Salnamesi 1317. 30 1320 saymnda hanede (Hane numaras: 5) toplam 14 kii kaytldr. Ailenin soyad: KLEMEN. Baknz; Dernekli Ky Nfus Esas Defteri Mersinli Mahallesi kaytlar, Dernekli Ky Muhtarlk arivi. 31 1320 saymnda hanede(Hane numaras: 2) toplam 16 kii kaytldr. Ailenin soyad: ZMERSNLK. Baknz; Dernekli Ky Nfus Esas Defteri Mersinli Mahallesi kaytlar, Dernekli Ky Muhtarlk arivi 32 1320 saymnda hanede(Hane numaras: 6) toplam 14 kii kaytldr. Ailenin soyad: VARTRK. Baknz; Dernekli Ky Nfus Esas Defteri Mersinli Mahallesi kaytlar, Dernekli Ky Muhtarlk arivi. 33 1976 yl. 34 Nfus hane no:1 1320 tarihli nfus saymnda hane reisi olarak Bayndr 1260 doumlu Koca Ali bulunmaktadr. Hane nfus says 6 kiidir. 3 Erkek 3 kadn. Ailenin dier lakab "Osman Aliler". 35 Osman 36 Fatma. 37 Yrkler Raziye ismini "Iraz" olarak sylerler. sa: Ese, Aye: Ee gibi. 38 1311 doumlu. 39 Torbal Ormanky 40 Dedemin babas. Halil olu 1292 doumlu. Torbal engele ky 19 hane reisi.Sarlar airetinden Bekir Seferberlikte askerde kalm. lm tarihine 1333(1917) notu deftere dlm. Soyad: ETN. Baknz: engele nfus esas defteri, Ormanky Muhtarlk Arivi. 41 Torbal engele ky Hane no: 20 Sarlar airetinden Ali Soyad: G. ( 1885-1965) Kapal Kayt. Baknz: engele nfus esas defteri, Torbal Ormanky Muhtarlk Arivi.
26
o da istemektedir. Mustafa da bir sre sonra Emine ile szlenir Bylece ayn evde nianl iki karde olur. Gkyaka Tekekyl dnrler ile dn gn kararlatrlr. Dn yazn yaplacaktr. Baba Ali hemen olunun nianlsnn ailesi ile de anlar. Bir hafta nce Iraz gelin gidecek, bir hafta sonra da evine gelin gelecektir. Ayn ev birer hafta ile iki dn birden yaayacaktr. Olunun urbalar43 kesilir. Evinin duvarlarna geleneklere uygun aslr. Eh bir hafta sonra olu da evlenecektir. Belirlenen gn gelir atar. Bir gn ncesinden etraf kylerde ne kadar hsm akraba varsa toplanr Marmara kyne. Kna gecesi yaplr. Heyamullar44 dzenlenir. Kekekler pier, erkeler kesilir. Her ey iyi gitmektedir. Ya Gkyaka Tekekyden davullarla yola kanlara ne demeli? Sabaha kar kyden klr. Yollar baya uzundur. Davullar zurnalar dalar inletmektedir. nce Cumalkye, oradan Sinekkye; hadi doruca Cumalky dana trmanacaksn, Zeybek mezarln geeceksin. Oradan Marmara kyne doru sarkacaksn. Ancak ikindi vakti varlabilir. Bir de bu iin geri dn var. Kim bilir ertesi gn m sabah m varacaksn kendi kyne. Allah bilir ! lenden sonra davullarn sesi yeri g inletmektedir. Artk kye 500-600 m. kallmtr. Herkesin keyfi yerinde. O da ne? Davullarn karsna Marmaratan iki kii gelmez mi? Yoksa dn bozuldu mu? Dn idarecileri bir iaret eder. Davullar susar, zurnalar tmez. Herkesi bir merak sarar. Acaba ne oldu? Konu hemen anlalr. Gelinin evdeki yal dedesi45 vefat etmitir. Elence durur. Sessizce kye varlr. Eline bir apa alan, bir krek bulan mezarla gider. nce cenaze topraa verilecektir. Ancak hi umulmayan bir olay daha yaanr. Kye rp nahiye karakolundan iki jandarma gelir. anakkale Harbi patlamtr. Btn eli silah tutanlar askere alnmaktadr. Jandarmalara durum anlatlr. Anlayla karlanr. nce dede topraa verilir. Mustafa nce ablasn rak yani gelin karmak ister. Iraz kar kar ve der ki : -nce evden sen kacaksn. Ben ablaym. nce seni uurlayacam, Vatan seni bekliyor, der. Kyn insanlar toplanr. Mustafa ile beraber 16 kii daha kyn alt ksmnda imamn dualaryla, kyl tarafndan askere uurlanr. Ardndan Iraz sessiz sedasz gelin gider. Koskoca evde baba tek bana kalakalr. Misafirler de yava yava kylerine, evlerine dnmeye balar. Olunun nianls Emine o evin gelini olarak her gn kendi evinden sonra kaynbabasnn evinin ilerini grr. Yemek yapar, evi siler, sprr. Bir sre sonra kye, Mustafann anakkaleden knyesi gelir46. Mustafa bir ngiliz saldrsnda ehit dmtr. Emine inanmaz. Mustafa's vurulamaz. Ya kaybolmutur ya da esir dmtr. Bir gn mutlaka gelecektir. Koca Alilerin Ali ise olunun ehit haberini aldnda beyninden vurulmua dner. Dnyaya kser. Yemez imez. nk tek erkek evladdr Mustafa. Ya doruysa? Soyunu kim devam ettirecektir? Kim kucana torun verecektir? Bir sre sonra kahrndan o da lr. Evinin kaps kapanr. Olunu kyde nianls, evinin duvarnda urbalar ylece beklemektedir.
42
Aa Mehmetler/ Krt Ahmetler. Gkyaka Teke ky hane:32. A ilenin soyad: BULUT.Baknz: Ky Nfus Esas Defteri,Kemalpaa Gkyaka Ky Muhtarlk Arivi. 43 Yrede damatlk elbiseye eskiden urba denirdi. 44 Dn evi yakn genlerin gece evlenecek gen kzla birlikte mealeler eliinde akrabalarn trk ve uzunhavalar syleyerek ziyaret etmesi ve hediyeler toplamas. Yresel bir gelenektir.u an kalkm durumda. 45 Osman. 46 Nfus Vukuat Defterinde, Mustafann lm kayd vardr. Kayda gre Mustafa 1331 ylnda Harb-i Umumide askerde kalmtr. Bayndr Nfus Vukuat lm Defteri Cilt:2 sayfa:198. Kayttan da anlalaca zere Mustafann vefat yl 1915 yldr.anakkale Sava dnemi. anakkale ehitlerimizin listesinde 1.Kolordu 4. Alay 2.Tabur, 5. Blk piyade er Ali olu Mustafa, doum yl bilinmiyor, ile ve ky bilinmeyen, 23/06/1915 tarihinde Sebdlbahir muharebesinde ehit memleketi zmir olan kii olduunu ( kayt no:24,346 ) dnyorum. (http://www.geltag.com/sehitler.asp? il_id=36&ilce_id=1&harf_id=0&sayfa_no=4. ET: 11/01/2010)
27
Ayn ac haber bir sre sonra engeleye Gacarlar47a ular. Bekir de harpte vurulmutur. Daha ksa bir sre nce izne gelmitir. Ancak hastadr. Doktor yok, ila yok. Sirke ile yaplan ilalar da fayda vermez. Jandarmalar dinlememitir bu sefer. Giderken de hanm Aye iki aylk hamiledir48. Bekir, jandarma tarafndan zorla gtrlr. Bir sre sonra lm haberi gelir baba ocana. Aye geride 7 ocuu ile kala kalmtr. Zaten tm mr 49 bu ocuklarn yetitirmeye ancak yetecektir. Biz yine dnelim Marmara kyne. Kyden Mustafa ile birlikte askere alnanlarn teker teker knyeleri gelmeye balar50. Ocaklar snmektedir. Ne anakkaledir bu? Evlatlar yiyen;kadnlar kocasz, evlatlar babasz brakan anakkale. Harp biter. Etraf kylere sa kalabilen, askerler tek tk dnmeye balar. Ancak ne Mustafa ne de dierleri dner. Emineyi babasndan etraftan istemeye (evlilik teklifi) gelirler. Emine gelenlere: - Benim nianl olduumu bilmez misiniz? der. Umutludur. Bir sre sonra Yunan kar. Her taraf cavurdur. Mustafas gelmez. sene durur, Mustafa yine gelmez. eteler bir yandan, Yunan bir yandan ky basar. Yunan kovalanr Mustafas yine gelmez. Cumhuriyet ilan edilir. Artk 10 yldr sren seferberlik bitmi, sa kalan btn askerler evlere dnmtr. Mustafas yine gelmez. Mustafa ile nianlanal tam 8 yl olmutur. Artk midini keser. Varr istemeye istemeye Osmanlar 51dan bir adama. Nice hikyeler vardr byle yaanan. Hepsi gerek, hepsi ac dolu. ok az mutlu sonla biter52. Bayndr Nfus Vukuat lm Defterine Gre (Cilt 2) Dernekli ve Marmara ( Mersinli) Kylerinden I.Dnya Sava Srasnda Askerde Kalanlarn Listesi.
dare Hane Baba Ad Birimi No ad Dernekli 1 Abdullah brahim
47 48
Anne ad Aye
Doum Doum Vefat lm lm Yeri Yeri Tarihi Tarihi Kayd Bayndr 1307 Harp-i Umumi 1331 Askerde
ETN ailesinin Torbal Ormankydeki lakab. Benim ailem. Doum 7 ay sonra olur. Doan ocuk erkektir. Babas Bekirin ad verilir. 49 Aye 1969 ylnda vefat etmitir. 50 Nfus Vukuat lm Defterinde dierlerinin de bazlarnn lm kaytlar vardr; Hane:4 Ad: Halil, Babas: Mehmet, Annesi: Dudu, Doum yl:1312, Askerde kald yer: Harb-i Umumi, Yl:1332, Askerde,. Baknz: Bayndr Nfus Vukuat lm Defteri, Cilt:2, sayfa:198. Ailenin bugnk soyad: KKSOLAK. Aile Bayndr Canl semtindedir. Hane:11 Ad: Hasan, Babas: smail, Annesi: Glsm, Doum yl:1305, Askerde kald yer:Umumi Harp, Yl:1331, Askerde,. Baknz: Bayndr Nfus Vukuat lm Defteri, Cilt:2, sayfa:199. Ailenin bugnk soyad:DUVA. Aile Bayndr Yeilova (plak) Kyne nakil gitmitir. Hane:16, Ad: Halil, Babas: brahim, Annesi: mm, Doum yl: 1311, Askerde kald yer: Harb-i Umumi, Yl:1331, Askerde, Ailenin bugnk soyad: NCEDAYI, . Baknz: Bayndr Nfus Vukuat lm Defteri, Cilt:2, sayfa:199. Aile Dernekli Kyndedir. Aileden bazlar Kemalpaa ilesi Armutluya ve Bayndr ilesi Kzlcaova Kyne nakil gitmitir. Hane: 16, Ad:,Osman, Babas:brahim, Annesi: mm, Doum yl: 1314, Askerde kald yer: Harb-i Umumi, Yl:1331, Askerde, Ailenin bugnk soyad:NCEDAYI, . Baknz: Bayndr Nfus Vukuat lm Defteri, Cilt:2, sayfa:199. Aileden bazlar Kemalpaa ilesi Armutluya ve Bayndr ilesi Kzlcaova Kyne nakil gitmitir. Kayttan da anlalaca zere Halil ve Osman kardetir. 51 Bayndr ilesinin bir da ky. 52 Not: engele (Ormankyden) Sarlar airetinden Bekir benim dedem Mehmet ETNin babasdr. Yani byk dedem. Bu hikaye Ormankyden sevgili halam Ftnat ETN tarafndan tarafma anlatlmtr. Aye nenem halama hitaben : -Kzm siz ne grdnz? Ben bir gnde acy yaadm, szn gzleri yal ifadelerle anlatlmtr. Kendisine buradan teekkr ediyorum.
28
Dernekli Dernekli Dernekli Dernekli Mersinli Mersinli Mersinli Mersinli Mersinli
4 6 9 15 1 4 11 16 16
Mehmet Abdullah Mustafa Mehmet Mustafa Halil Hasan Halil Osman
Abdullah Mehmet Ahmet Sleyman Ali Mehmet smail brahim brahim
Aye Aye Fatma Emine Fatma Dudu Glsm mm mm
Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr
1304 1302 1303 1311 1311 1312 1305 1311 1314
Harp-i Umumi Harp-i Umumi Harp-i Umumi Harp-i Umumi Harp-i Umumi Harp-i Umumi Umumi Harpte Harp-i Umumi Harp-i Umumi
1332 1333 1332 1331 1331 1332 1331 1331 1333
Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde
Mustafann lm kayd: Bayndr Nfus Vukuat lm Defteri-2 sayfa 198.
29
Osman Alinin Marmara kyndeki evinin u anki grnm. [2010 yl (Necat etin arivi)]
Marmara (Mersinli Mahallesi Dernekli Ky) grnm [2010 yl(Necat ETN arivi)]
30
TORBALIDAN BALKAN SAVAI, 1.DNYA SAVAI , ANAKKALE SAVALARI VE KURTULU SAVAINA KATILANLARIN ASKERLK KAYITLARI ZERNE YAPILAN BR NCELEME
Bugn Torbal Askerlik ubesi arivinde saklanan orijinal kaytlar eski yaz (Osmanlca) olan Balkan Harbi, 1. Dnya Sava, anakkale Savalar ve stiklal Harbine katlan askerlerin kaytlarn dikkatlice incelediimizde baz sonulara varmaktayz. Geri bu kaytlar sadece Torbal merkezdeki askerleri deil, ileye bal bucak ve kyleri de kapsamaktadr.Bu kaytlar bugn dahi zaman zaman kullanlmaktadr.imdi askeri kaytlar inceleyelim.
Yllar(Rumi) (Miladi) 1304 (1888) 1305 (1889) 1306 (1890) 1307 (1891) 1309 (1893) 1310 (1894) 1311 (1895) 1312 (1896) 1313 (1897) 1314 (1898) 1315 (1899) Toplam
As.adedi. % dilimi
23 5.88
33 8.43
17 4.34
34 8.69
29 7.41
40 10.24
19 4.86
37 9.47
54 13.82
57 14.58
48 12.28
391 %100
Kaytlar rumi takvime gre 1304 (Miladi: 1888) ylndan balamakta ve 1308(M.1892) yl hari olmak zere 1305(M.1889), 1306 (M.1890), 1307 (M.1891), 1309 (M.1893), 1310 (M.1894), 1311(M.1895), 1312 (M. 1896), 1313 (M.1897), 1314 (M.1898) ve 1315 (M.1899) ylnda son bulmaktadr.1308 (M. 1892) kaytlarnn olmamasna da bir anlam veremedik. Toplam 11 kaytl yln dkmn yaptmzda kaytl toplam asker bakmndan u tablo karmza kmaktadr: Burada toplam kaytl asker adetinin 391 olduunu grmekteyiz. 1313 ve 1314 tertiplilerin sayca ok olduu grlmektedir. Askeri kaytlar yllara gre tutulmu ve her askere bir ktk ve sayfa numaras verilmitir.rnek: 1304 doumlu zmir-Torbal-Karakuyu kyne kaytl Ktk no: 3 , Sayfa no: 1 Muhacir Hafz Mehmet olu Ali, Piyade er. 24. Kolordu 58.Alay karargah, Duhul tarihi: 1331 (silah altna alnd tarih Miladi.1915) , Terhis tarihi: 1335 ( Miladi.1919) Silah altna alnma tarihlerinde genellikle sadece yl yazl iken birka kaytta duhul ve terhis ilemleri gn ,ay, ve yl olarak yazlmtr.Duhul tarihi iin rnek:1305 apak doumlu Halil olu Abdullah,Piyade er, 12 Alay 2.Tabur 4. Blk Duhul tarihi: 15 Temmuz 1325 Terhis tarihi iin rnek: 1310 Bozky doumlu Dervi olu Mehmet,Piyade er, 131. Alay 2. Tabur 5. Blk Terhis tarihi: 01 Mays 1339 Kimi kaytlarn kenarna nemli notlar dlmtr. Birka rnek: 1306 Demirci doumlu Trkmen olu Trkmen in olu Hasan , Harb-i Umumide yaralanarak askerlikten ihra edildi , 1306 Maat (Bugnk ehitler) doumlu Arap Sleyman olu Durmu,Piyade er, 15. Frka 45 Alay 1. Tabur 3.Blk 5. dereceden malldr Kimilerinin kaytlarnn sonunda savata veya savatan sonra aldklar madalyalarla ilgili bilgi bulunmaktadr. Birka rnek: 1307 apak doumlu Deli Hasan olu Sleyman olu Ahmet Efendi, Piyade avu,8 Kolordu 1. Alay 1. Tabur 3. Blk, ki harp madalyas vardr 1309 Dirmil doumlu Hseyin olu Ahmet, Piyade baavu, 168. Alay 1.Tabur 1. Blk ALMANAVUSTURYA VE OSMANLI Harp madalyas vardr Kimi kaytlar askerin bedeni durumlar ile ilgilidir.Bir rnek: 1312 apak doumlu Mteveffa brahim olu Osman, Piyade onbas, zmir 5. Depo Alay Snf sakat, silahszdr Kimi kaytlarda esir denler ile ilgili bilgiye rastlamaktayz.Bir rnek:1309 Tepeky doumlu Mustafa avu olu Ahmet, Piyade avu,110. Alay 1. Tabur Esir dmtr
31
Kaytlara baktmzda askerlerin kaytl olduu kylerden bazlarnn bugn Torbalya bal olmadklarn,idari ynden ayrldklarn gryoruz. rnek: Cumal, Dereky,Fetrek,Sinekky,Tekeky ( Bugnk Gkyaka ky) Kemalpaa; Krklar,Karacaaa, Belenba Buca ; Gere,Avandere, Karapnar Menderes ilelerine baldr. dari yaplanma da karmza kmaktadr: Torbal merkeze bal olan kyler ve mahaleler unlardr:Karakuyu, apak, Arslanlar, ayba,Maat(ehitler),Ayranclar,Takesii,Yukar Mahalle , Yeniky, Hamidiye (zbey), Bozky, akallar, Tepeky, Eerci, Ayranclar, Karacaaa (Bugn Bucaya bal), Hortuna (Yazba)Merkez,Erturul Mahallesi, Sepetiler ,Dirmil (Korucuk),Derlik, engele (Ormanky), Saipler, Demirci, Karakzlar, Datekke, Helvac, Kuuburnu, Yourtular,Arap (Pamukyaz), imenler Ahmetli, Kayas (Bu gnk Pancar), akrbeyli, Doanclar, Fetrek (Bu gnk Vineli ky Kemalpaaya bal) . Kimi idari ky birimleri baz yllarda Dakzlcaya bal grnmektedir. rnek: Fetrek, Karaot, Karakzlarvb. Dakzlcann etrafnda olan kylerdir. Sanrz bu yllarda Dakzlca ky bugn geerliliini yitirmi olan nahiye birimi olmutur. Bugn Torbal ilesine bal baz kylerin adndan hi bahsedilmemektedir. rnek olarak Naime, Suba, Tulum, Atalan, Blblderesi, Gllce, Kaplanck gibi. Buradan u anlalmaktadr:Bu kyler , bu kaytlarn tutulduu yllarda daha kurulmam veya baka idari birim iindedir. Baz kylerin adlarnn deitiini grmekteyiz. rnek olarak engele (Ormanky), Dirmil (Korucuk) Hamidiye (zbey)Arap (Pamukyaz), Hortuna (Yazba)Kayas (Pancar),Maat (ehitler) ..gibi Baz kylerin adlarn aynen koruduklar grlmektedir. Birka rnek: ayba, apak, akrbeyli , Karakuyu, Arslanlar,Yeniky, Ahmetli,Karakzlar, Karaot..vb sayabiliriz. Baz mahalle isimleri bugn kullanlmamaktadr. rnek,Torbal Yukar Mahalle , Sepetiler,imenler gibi. Baz mahalle adlar deiiklie uramtr. rnek: Sepetiler (ayba Beldesi ) Atatrk Mahallesine, imenler (ayba Beldesi) ise Yeni Mahalleye dnm. Bugn idare merkez birimi Erturul Mahallesindeki binaya tanm, Torbal Yukar Mahalle ise kaldrlarak Torbal Mahallesine dntrlmtr. Baz mahalle isimleri aynen korunmutur. rnek: Tepeky, Erturul gibi. Baz kylerin isimlerinde ok az deiiklik vardr. rnek, Kuuburnu iken Kuuburuna evrilmitir.Takesii Takesik olmutur. ahslarn daha iyi tannmalar iin baba adlar ve namlar da ilgintir: Birka rnek: Yozgatl Mustafa olu, Kse Ali olu..,Pehlivan olu, Hac Hseyin olu..,Yava olu Sleyman olu,Kacar Salih olu Mehmet olu.. Hatip Halil olu.. , Krl Hasan olu..,Deveci Ahmet olu..,Bak Hseyin olu..,Avrethisar muhacirlerinden Halil olu..,Ayvaz Kr Ahmet olu..,oban smail Hafidi smail olu..,Garip Mustafa olu..Kara Hseyin olu..,Karaca Mustafa olu..,alk Krt Hseyin olu..,Eki Mehmet olu.. gibi daha bu lakap ve nvanlar oaltabiliriz. Bu lakaplarn ou Soyad Kanunundan sonra soyad olarak alnmtr. rnek: Kanl Mehmet olu (ayba) Bugn bu aile Kanl soyadn kullanmaktadr. Bazlar ise soyad olarak almalarna ramen aile ayn nvan ile tannmaktadr. rnek olatrak. Gacarlar (Ormanky), Yrkler (Korucuk).. vb. lgin olan bir dier kayt ise Kayas (Bugnk Pancar) kynden 11 ylda sadece bir askerin kaytl olduudur. Yaptmz aratrmada bu kyn nerede ise tamamnn Rum kkenli olduu, bu dnemde kyde sadece birka Trk ailenin yaadnn ortaya kmasdr. Bu yerli Rumlar daha sonra mbadele ile gnderilecek yerlerine mbedele ile gelenler yerletirilecektir.
32
STATSTK BLGLER SAVALARA ASKER GNDEREN YERLEMLERN SIRALAMASI VE TABLOSU U EKLDEDR: (TABLO -1 )
Yl (Rumi) 1304 1305 1306 1307 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 Toplam Yl (Miladi) (1888) (1889) (1890) (1891) (1893) (1894) (1895) (1896) (1897) (1898) (1899) Yerleim Yeri (KyMah.) Ahmetli 2 1 3 Arap (Pamukyaz) 1 1 2 Arslanlar 1 1 1 3 4 10 Avandere 1 1 Belenba 1 1 3 5 Bozky 1 2 1 1 3 1 9 Cumal 2 2 1 5 akallar (amlca) 1 1 1 2 5 akrbeyli 2 1 2 2 5 4 1 17 apak 2 2 4 2 1 2 6 6 8 33 ayba 2 3 1 4 4 2 2 18 engele (Ormanky) 1 1 1 1 3 7 Dakzlca 1 1 1 5 6 3 2 19 Datekke 1 1 2 Demirci 3 3 1 1 1 5 3 17 Dereky 1 1 Dirmil(Korucuk) 3 1 6 3 1 3 2 1 20 Doanclar 2 1 1 3 2 9 Derlik 2 2 Eerci 1 3 1 1 6 Erturul Mahallesi 2 2 2 1 3 10 Fetrek 2 1 3 Gere 1 1 Hamidiye(zbey) 1 2 1 1 1 1 7 Helvac 2 1 2 5 Hortuna (Yazba) 3 1 2 2 4 4 2 1 7 26 Karacaaa 1 1 1 1 1 1 4 10 Karakzlar 2 1 1 4 1 9 Karakuyu 4 1 1 1 2 1 3 5 7 25 Karaot 1 1 1 1 1 5 Karapnar 1 1 Kayas (Pancar) 1 1 Krklar 1 1 Kuuburnu(Kuuburun) 1 1 1 3 Maat (ehitler) 2 3 Saipler 1 1 2 1 2 2 2 11 Sepetiler 2 1 1 4 Sinek 1 1 Takesii(Takesik) 1 2 1 4 Tekeky (Gkyaka) 1 1 Tepeky Mah. 2 2 1 2 3 2 2 3 3 3 23 Tiryanda (Ayranclar) 1 2 1 2 1 1 8 Torbal Merkez 1 1 1 1 1 5 Torbal Yukar Mah. 4 1 2 2 9 imenler 1 1 Yeniky 1 1 1 1 2 1 2 9 Yourtular 1 2 1 3 1 2 3 13 Belirsiz olan 1 1 Toplam - 47 23 33 17 34 29 40 19 37 54 57 48 391
33
ASKERLERN RTBELERNE GRE TASNF: (TABLO 2 )

Yl-Rtbe Nefer (Er) % Rumi/Milad i 1304 (1888) 16 7 0 1305 (1889) 27 8 2 1306 (1890) 11 6 4 1307 (1891) 17 5 0 1309 (1893 21 7 3 1310 (1894) 30 7 5 1311 (1895) 18 9 5 1312 (1896) 30 8 1 1313 (1897) 47 8 7 1314 (1898) 53 9 3 1315 (1899) 47 9 8 Toplam 317 8 1 Onba % 3 3 1 5 3 7 1 3 2 3 31 1 3 9 6 1 5 1 0 1 7 5 8 4 5 0 8 avu 3 3 1 9 3 3 2 5 1 30 % Baavu % 1 3 9 6 2 6 1 0 8 0 5 9 0 2 8 1 2 2 2 1 1 9 4 0 1 2 6 7 0 0 3 0 2 0 3 Suba y % Belirsiz % Toplam 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1 1 4 0 0 1 2 3 0 0 0 3 0 0 0 23 33 17 34 29 40 19 37 54 57 48 391
Kayd olan 391 askerin 317 tanesi grlecei zere nefer yani er olarak grlmektedir. Bu da % 81 orandr.61 kii de (% 16) askerliini erba ( Onba-avu) rtbesinde yapmtr. Baavu olarak grev yapanlar ise ( 9 kii ) %3 kesime karlk gelmektedir. Er olarak en fazla say 1313 ylnda (m.1897) kaytllar tutmakta ( 53 kii) yzdelik dilimi: %93 , say bakmndan en az 1306 doumlular ( 11 kii) olmazna ramen kendi dnemlerinde yzdelik dilim olarak en azlk kesimi
ASKERLERN SINIFLARINA GRE TASNF: (TABLO 3 )

Rumi Yl Miladi yl Snf Piyade Jandarma Topu Svari Muhabere Bahriyeli stihkam Nakliye Tren Eri Mak.Tfek i Shhye Bilinmeyen Toplam 130 4 188 8 17 1 3 1 1 23 130 5 188 9 22 4 3 1 1 2 33 130 6 189 0 4 1 3 4 2 1 2 17 130 7 189 1 23 2 1 1 1 1 4 1 34 130 9 189 3 23 3 3 29 131 0 189 4 27 4 4 1 1 2 1 40 131 1 189 5 11 2 4 2 19 131 2 189 6 18 7 5 1 2 2 1 1 37 131 3 189 7 39 10 3 1 1 54 131 4 189 8 45 3 2 1 1 2 2 1 57 131 5 189 9 38 2 3 1 2 2 48 Toplam -----267 33 30 12 3 6 3 6 6 17 4 4 391 68,2 8,4 7,6 3 1 1,5 1 1,5 1,5 4,3 1 1 %100 %
34
KAYITLARIN DUHUL (SLAH ALTINA ALINMA) TARHNE GRE TASNF: (TABLO 4 )

Yllar 1304 1305 1306 1307 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 Toplam 1324 (1908) 1 1 2 1325 (1909) 8 1 9 1326 (1910) 7 2 9 1327 (1911) 11 11 1328 (1912) 1 2 2 4 9 1329 (1913) 1 1 1 6 11 1 1 22 1330 (1914) 12 13 2 7 8 13 3 2 1 1 1 63 1331 (1915) 3 4 4 2 19 15 23 5 4 79 1332 (1916) 2 1 1 1 1 1 9 42 34 2 96 1333 (1917) 2 1 4 13 36 56 1334 (1918) 2 3 1 1 3 7 17 1335 (1919) 1 1 2 4 1336 (1920) 1 1 2 1337 (1921) 1 1 2 1 5 Tarihsi z 2 1 1 2 1 1 8 Toplam 23 33 17 34 29 40 19 37 54 57 48 391
TERHS TARHLERNE GRE TASNF. (TABLO 5 )

Miladi Rumi 1304 1305 1306 1307 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 Toplam 190 9 132 5 2 2 191 0 132 6 1 1 2 191 1 132 7 191 2 132 8 191 3 132 9 4 2 6 191 4 133 0 2 2 191 5 133 1 1 1 191 6 133 2 2 1 2 1 6 191 7 133 3 1 1 1 1 1 5 191 8 133 4 5 7 7 10 5 5 2 3 4 9 4 61 191 9 133 5 12 12 5 15 14 24 15 25 41 41 42 246 192 0 133 6 2 1 4 6 2 2 5 5 3 1 31 192 1 133 7 2 1 3 192 2 133 8 1 1 2 3 7 192 3 133 9 1 1 3 1 3 1 1 11 192 4 134 0 1 2 3 Tarihsi z 2 1 1 1 5 Toplam 23 33 17 34 29 40 19 37 54 57 48 391
Tabloda grlecei zere 1327 ylnda (m.1911) ve 1328 ylnda (m. 1912) ylnda hi terhis ileminin olmamasdr. Bilindii zere 1912 yl Balkan savalarnn yaand yllardr. Tabloda da grlecei zere en az terhis ilemi 1 bir kii ile 1331 ylnda ( Miladi.1915) 1312 ( m.1896 ) doumlu 1329 ylnda askere alnan Dakzlca kynden Kk Mehmet olu piyade er snfndan Kean 5. menzil amele taburu 1. blkten 2 yl askerlik yaptktan sonra terhis edilmitir.Terhis gerekesi veya neye istinaden terhis edildii belirtilmemitir. Halbuki 1915 yl 1.Dnya savann en youn arpmalarnn yapld anakkale savalarnn en iddetli dneminde terhis edilmesi bize ilgin gelmektedir. Tabloda da net bir ekilde grlecei zere en youn terhis ilemi 246 kii ile dier yllarda yaplan ilemlere bakldnda rekor diyebileceimiz oranla 1335 (m.1919 ) ylnda yaanmtr. Bilindii zere 30 ekim 1918 tarihinde Mondros Mtarekesi gerei Osmanl ordusu terhis edilmitir. Burada da grlecei zere ordu adeta klalar boaltm ve askerler evlerine dnmtr. Ancak unutulmamas gereken bir dier olgu bu terhis ilemlerinin hemen arkasndan Anadolunun tilaf devletleri tarafndan igal edilmi olmasdr. Terhis ilemlerinin 1920 ylnda da 31 kii ile srdn gryoruz. Dier yllarda yaplan ilemlerin muhtemelen evlerine ancak dnebilen kiilerin kaydn yaptrddr.1339 ylnda terhis olanlarn ise Milli Mcadele sonrasnda Mondros Mtarekesine aykr olarak birliklerini terhis etmeyen kuvvetlerden olduunu sandmz ancak Kurtulu Sava bitince evlerine dnen askerlerdir. DOUM TARHLER TBARI LE YILLARA GRE ASKERLK SRESN GSTERR TABLO: (TABLO 6 )
(Yl-Rumi) (Miladi) Sre:0-1 1304 1305 (M.1888) (M.1889) 3 1306 1307 (M.1890) (M.1891) 1 1 1309 1310 (M.1893) (M.1894) 1 1311 1312 (M.1895) (M.1896) 1 1313 1314 (M.1897) (M.1898) 1 1 1315 (M.1899) 2 Toplam 11
35
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Bilinmeyen Toplam
3 1 3 9 3 4 23
3 1 12 7 4 1 1 1 33
1 3 4 2 3 21 17
1 2 2 2 8 4 8 3 1 2 34
1 3 1 7 7 7 2 29
3 2 4 14 11 1 1 1 1 2 40
3 12 3 1 19
4 7 19 4 1 1 37
1 6 37 4 3 1 1 54
5 18 23 7 3 57
6 34 2 1 1 1 1 48
20 71 85 78 58 21 17 10 5 3 12 391
Mevcut kaytlara gre en ksa sreli askerlik yapan :1312 apak doumlu Arnavut Mehmet olu merdir. Askerliini Piyade er olarak 23 Eyll 1336 ile 26 Eyll 1336 tarihleri arasnda ( 3 gn ) Kran grubu 64. Alay 1. Tabur 3. Blkte askerlik yapmtr. En uzun sreli askerlik yapan 1305 ylnda 1 ve 1307 ylnda 2 olmak zere toplam 3 kii 10 yl askerlik yapmtr. Bu kiiler unlardr: 1- 1307 Erturul Mahallesi doumlu Durmu Ali olu Mehmet. Piyade snfnda er olarak 1328 ile 1338 tarihleri arasnda Redif Taburunda , 2- 1307 doumlu Dirmil kynden Eki Mehmet olu smail. Piyade avu olarak 1327 ile 1337 tarihleri arasnda 35. Frka 35. Alay 2. Tabur 2. Blkte , 3- 1305 doumlu Tepeky Mahallesinden Murtaza olu Abdllatif. Svari er olarak 1325 ile 1335 tarihleri 10 Kolordu 12. Alay da olmak zere toplam 3 kii 10 yl askerlik yapmtr. Tabloyu incelediimizde en ok 85 kiinin 3 yl , arkasndan 78 kiinin 4 yl askerlik yapt grlmektedir. En az sreli olarak 0-1 yl arasnda 11 kiinin askerlik yapt grlmektedir.
36
1304 / 1888 DOUMLULAR

Duhul Tarihi Terhis tarihi HANE NO: zmir Sanca Nahiyesi Vefat tarihi 1950 Eski Hane Ktk No Sayfa No Rtbesi Sra No Ky veya Mahalle Baba ad ve hreti Ailenin bugnk Soyad Notlar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 AKGN ACAR ZURNACI SERT EL 1964 1333 1964 1338 17 18 19 20 21
Ad
Doum Yeri
Snf
Terhis edildii birlik
1 2
2 2
1 2
Torbal Torbal
Erturul Tepeky
22 34
19 34
Mteveffa Mehmet Ali zmir'li Mustafa
Abdlkadir brahim
Tire Urla Tepecik
Piyade Piyade
1331 1330
172.Al..Tb. 2.Kol.42.Frk.62.Al.1.Tb.
1334 1335
YILMAZER KAHRAMAN
Torbal
Tepeky
nceoullarndan Hasan Hilmi
Mehmet Ali Mustafa Sabri Ahmet Ali Fahri Osman Mustafa Hseyin brahim Ahmet Cemali smail Emin Musa Ali Ahmet kr Mehmet Abdlkerim Ahmet
Tepeky
Piyade
1330
10.Frk. Kalemi Riyaseti
1335
NCE
1965
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
2 2 3 3 3 3 3 5 5 5 6 6 6 7 8 11 17 17
6 7 1 3 4 5 6 2 3 4 3 5 6 3 1 1 1 2
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal Torbal Torbal
Karakuyu Karakuyu Karakuyu Hamidiye Sepetiler Sepetiler (Mecidiye) Erturul Hortuna Hortuna Hortuna Doanclar Fetrek Fetrek Bozky Karakuyu Ayranclar Dirmil Karakuyu
21 43 38 12 28 1 73 11 7 12 62 5 29
20 41 36 12 28 8 27 0 69 11 7 12 62 5 28
Alioullarndan Mustafa Ali elliolu Ali Muhacir Hafz Mehmet Hafz Recep Kanl Mehmet Halil Mteveffa Arif skp muhacirlerinden mteveffa Osman Molla Ahmet Yetim Sleyman Mustafa Mehmet mer
Karakuyu Karakuyu Karakuyu Hamidiye Karakuyu Kasye Tepeky skp Hortuna atalca Doanclar
Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade
v.
1332 1330 1331 1328
17.Depo Al. 3.Tb.7.Bl. 8.Al.2.Tb.3.Bl. 24.Kol.58.Al. Krh. 8.Al. 1.Tb. 2. Bl. 2.Kol.20.Al.
1334 1335 1335 1334 1336
TAN YARDIMCI CMERT TUNAY KANLI AYTEKN
1954 1945 1964 1976 1934 1939 1966 1956 1955 1946 1335
B.v
1332 1329 1330 1330 1330 1330
Menemen Amele Tb. 42.Kol.43.Al. 1.Tb.1.Bl. 48.Frk.Demirhane 10.Kol.29.Al.1.Tb.3.Bl. 21.Kol. Krh. 33.Al.Depo Efradndan 39.Al.2.Tb.7.Bl. 47.Frk.12.Al.1.Tb.2.Bl. 20.Frk.62.Al.3.Tb.1.Bl. 14.Al. 8.Kol.135.Al.3.Tb.12.Bl. 14.Kol.14.Frk.1.Bl. 1335 1335 1335 1335 1335 1326 1335 1336 1335 1339 1334
ZKUL ENCAN KARAKU SLN YILMAZ GZTEPE
Onb.
1324 1330 1330
2 17 19 28 21
2 16 19 28 21
Mehmet Mteveffa brahim Kavukoullarndan Ali Mteveffa Sert Hasan Hseyin
Hamidiye Karakuyu orlu Dirmil Dirmil
Piyade Svari Mak.Tfk. Sah.Top. Topu Onb. v.
1330 1337
1330
55.Al.
37
22 23
23 31
1 1
Torbal Dakzlca
Dirmil Doanclar
30 25
30 25
Halil Hafz Ali
Mustafa Ali Rza
Dirmil Doanclar
Cebel Top. Jandar.
Onb. v.
1331 1330
42.Al.1.Tb.2.Bl. zmir Jan. Harici Bl.
1335 1334
DURAAN AKBA 1946
22 23

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 8 8 8 8 8 8 9 9 2 3 4 6 1 2 3 4 6 7 1 2 3 5 6 1 2 3 4 5 6 1 2 Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal Karakuyu akrbeyli Hamidiye Sepetiler Erturul Erturul Arslanlar Yeniky Derlik Derlik Dirmil Hortuna apak Karakzlar Karakzlar Demirci Demirci akrbeyli Bozky Bozky Demirci ayba Merkez 88 87 15 26 8 14 13 65 15 33 3 8 70 74 5 9 7 4 97 13 84 83 22 77 48 8 10 9 10 5 29 4 Mehmet Mteveffa Mehmet Abdullah Zurnac Hseyin Mteveffa Cemali Bekli Hasan Haliloullarndan Hasan Salih Mehmet Gk Mehmet Yrk Recep Burhan Halil Halil Adem Mteveffa Eskici brahim Abdullah Recep Veli Yava Ali Mehmet Mteveffa Koca Ali Hac Kulaoullarndan Mustafa Abdlkelam Mehmet Ahmet Veli Sadk Ali Mustafa smail Cemali Mustafa smail Mehmet Mehmet Ahmet Abdl Necib Mehmet Osman Yakup Hseyin Ahmet Mustafa Osman brahim Haim Karakuyu Mersinli Hasky Sepetiler Girit Dikili Arslanlar Yeniky Derlik Derlik Dirmil Hortuna apak Kovaye Karakzlar Demirci Kozalar Hamidiye Bozky Bozky Demirci Terani Kstence Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Topu Piyade Piyade Nefer Nefer Nefer Onb. v. Onb. Nefer Nefer Nefer v. Nefer 1334 1330 1330 1325 1330 1330 1330 1331 1328 1328 1332 1329 15 Tm 1325 1334 1331 1330 1331 1330 1333 1330 1325 1325 1333 15.Kol.44.Frk.147.Al. 2.Tb.7.Bl. 4.Frk.12.Al.4.Tb.16.Bl. 170.Al.3.Tb.10.Bl. 49.Al.2.Tb.2.Bl. Aydn nzibat Bl 132.Ordu tfaiye Al.2.Tb.2.Bl. 61.Frk.188.Al.2.Tb.2.Bl. 20.Frk.63.Al.2.Tb.3.Bl. 20.Frk.63.Al.2.Tb.5.Bl. Edirne Amele Taburu 13.Al.47.Tb.269.Bl. 13.Al.2.Tb.4.Bl. 1.Kol.Hizmet Tb. 2.Kol.4.Frk.11.Al. 2.Tb.8.Bl. 7.Frk.n.Bl. 1.Al.1.Tb.2.Bl. Ordu Dairesi Muallim Efradndan 10.Frk.Ahz- Asker Levazm 2.Kol. 10.Sah.Top.Al. Cebel Tb. 2.Kol.57.Frk.175.Al. 2.Tb.5.Bl. 80.Frk.88.Al.2.Tb.1.Bl. 1335 1335 1334 1329 1334 1335 12Hz 1336 1335 1332 1334 Tm 1332 1335 15 TE 1325 1335 1333 1334 1337 1335 1334 1335 1329 1329 1337 ZCAN SEVM ALTINTA KARABUDAK ZL AHN KO YILDIZER TOKTAN 1965 1953 1974 1965 1929 1977 1974 1936 1975 KARAKU BAYSAL Z KARADANA SEVN GL KARACA DNMEZ KANDEMR GK ERSOY TOY GL 1958 1950 1958 1936 1948 1969 1966 1930 1961 1970 1935 1963 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46
38
24 25 26 27 28 29
10 10 10 16 16 19
1 2 3 1 2 1
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal
Erturul engele Takesii ayba Ayranclar Saibler 8
64 32 3 11 8 2
Murtaza Mustafa Yakupoullarndan Osman Rstem Hasan nceoullarndan brahim
Abdllatif Veysel Eyyp Cemali Nebi Mehmet Selim
Kstence
Svari Svari
1325 1325 Nefer 1325 1330 1330 Onb. 1330
10.Kol.12.Al. 26.Al. st.Kh. Umumi Mhfz. Svari Bl 17.Kol.20.Frk.62.Al. 2.Tb.7.Bl. 21.Kol.Nakliye Tb. 55.Al.1.Tb.1.Bl.
1335 1329 1325 1335 1335 1335
STGL MUMCU AVCI RN OK NCEOLU
1961 1958 1949 1932
47 48 49 50 51 52
Kafkas Akhisar Ayranclar Saibler
Svari Nakliye Nakliye Sahra Top.
30
19
Torbal
Tepeky
50
Mustafa
brahim
Girit
Topu
Nefer
10 Tm 1335
Ar Top 8.Al. 63.Tb.250.Bl.
15 KE 1334
GENAY
1934
53
31 32 33
19 22 25
4 1 1
Dakzlca Torbal Torbal
akrbeyli apak Ayranclar
65 40
Mehmet Ali Hac Abdiloullarndan brahim brahim
Veli Ahmet Mustafa
Mersinli apak
Sahra Top. Bahriye stihkam v.
1330 1325 1331
55.Al.1.Tb.2.Bl. Der-Saadet Tersanesi zmir Mstahkem Mevki n.3.Bl.
1334
BAYSAL GEZER
1961
54 55 56
1339

1 2 3 4 5 7 7 7 7 8 2 3 4 5 2 Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Karaot Demirci Bozky Demirci Demirci 14 14 8 12 21 Yetim Ali Trkmenoullarndan Mehmet Sar Ali Koca Ahmet Mahmut Abdl Hasan Mustafa kr Osman Karaot Denizli Karaaa Bozky Demirci Demirci Piyade Piyade Piyade Piyade Jandar. B.v. 1331 1330 T.S 1326 20 A 1325 65.Al.2.Tb.1.Bl. 17.Kol.Nakliye Katar Kolu zmir Jandar. Mektebi 1335 1334 Mr 1326 1330 16.Al.1.Tb.3.Bl. 1335 ZATA TRKMEN ZL KONCA KAYA 1926 1946 1931 1970 1963 57 58 59 60 61
Torbal
Tepeky
17 4
Mehmet
Mustafa
Milas
Piyade
16.Frk.16.Nianc Tb.
25 TS 1329
YAKIN
1972
62
Torbal
Dakzlca
64
Halil
Ali
Girit Kandiya Karakzlar Mak.Tfk.
1336
Ankara Mhfz Tb.2.Bl.
27 Ek 1338 1334
ENOUL
1938
63
11
Dakzlca
Karakzlar
51
58
Mehmet
Mustafa
1331
38.Al.1.Tb.Mk.Tfk.
KAPLAN
1970
64
39
9 10
11 14
2 1
Dakzlca Dakzlca
Saibler Helvac
9 39
8 36 27 4
Osman Ali
Ali Abdl Kazm Mehmet Ali Gani Hasan Hseyin smail Ali Sleyman
Saibler Helvac Girit Kandiya akrbeyli apak apak Helvac
Mak.Tfk. Sah.Top.
1331 1331
55.Frk.168.Al.3.Tb. Topu Endaht Mektebi Efradndan zmir Mstahkem Mevki 7.Top Al. 58.Tb.296.Bt. 23.Al.1.Tb. Der-Saadet Hat Reisi Der-Saadet Sergverte Mrettebat Der-Saadet Tersanesi Urla Vapuru Mrettebatndan Gelibolu Grubu Shhye Mdrl
1335 1335
EVK AYDEMR
1975 1950
65 66
11 12 13 14 15 16 17
17 17 20 20 20 20 20
1 4 2 3 4 6 1
Torbal Torbal Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca Torbal
Merkez akrbeyli apak apak Helvac Karacaaa Yeniky 18 45 84 68 28
Hasan Kazmoullarndan Ali Derelioullarndan Mustafa Ali Mehmet Mteveffa Osman
Topu Topu Bahriye Bahriye Bahriye Bahriye
B.v. Nefer
1326 1326 1326 1326 1326
1335 1329 1335 1334 1334 1334 1334
ARSLAN GKSEL TULUN ADAK EN
1945 1978 1950 1948 1943
67 68 69 70 71 72
45 81 67 27
Onb. v
1326 1329
18
Danacollarndan smail
Yeniky
Shhye
1930
73

1 2 3 4 5 2 2 3 3 3 3 7 1 3 4 Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Karakuyu ayba ayba Erturul Sepetiler 58 51 33 60 32 9 Abdullah Kara Hasan oullarndan Cemal Yusuf avu Dervi Ali Durmu Bekir Salih slam Mehmet smail Karakuyu ayba ayba zmir Sepetiler Piyade Piyade Muhrb. Piyade Piyade Onb. Nefer v. 1328 1330 1331 1328 20 TE 1334 1.Levazm Tb. 21.Kol.Seyyar Hastane 1.Ordu Krh. Tlgrf. Bl. Redif Tb. 1.Kol.hizmet Tb. 1335 1335 1335 1338 1334 YILDIRAN KARABULUT KABAKI ENZLHAN KARAKU 1960 1967 1948 1939 74 75 76 77 78
6 7 8 9 10 11 12
3 4 4 4 4 4 5
7 1 2 3 4 7 1
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal
Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Eerci Hortuna Hortuna
9 30 43 22 51 16 24
Deli Mehmet oullarndan Hseyin Ahmet Eki Mehmet el'li Hseyin Mteveffa Hac Bayram Gdkoullarndan Hamza Abdl
kr Mehmet Ali smail Mehmet Muharrem Mustafa Mehmet
Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Eerci Hortuna Hortuna
Piyade Piyade Piyade Piyade v. v.
1330 1327 1327 1327 1329
46.Al.2.Tb.2.Bl. Cephane Frkas 28.Al.3.Tb.1.Bl. 45.Frk.35.Al.2.Tb.2.Bl. 8.Al.1.Tb.1.Bl. 126.Al.1.Tb.1.Bl. 4.Kol. 42.Frk.123.Al.2.Tb.4.Bl.
1335 1330 1337 1334 1335 1335 1335
AK AY VAROL ZKAN MERT GDC KARADANA
1954 1969 1953 1970 1968 1963 1968
79 80 81 82 83 84 85
Piyade Piyade
1330 1329
40
13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
5 5 5 5 5 7 8 8 9 10 10 10 10 10 10 11
2 3 5 6 7 7 6 7 7 1 2 3 4 5 6 2
Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca Torbal
apak apak engele Saibler Saibler Merkez Krklar akrbeyli Yourtular Tepeky ayba Hamidiye Dirmil Belenba akrbeyli Erturul 41 1
10 0 28 1 2 12 10 2
Deli Hasanoullarndan Sleyman Yozgat'l Mustafa Mehmet nceoullarndan brahim Kanbur Hasan oullarndan Kadri Mteveffa Recep Mteveffa Topaloul- larndan Abdullah
Ahmet Efendi Ahmet Mehmet Osman Mustafa Mustafa Ali Ahmet Ali Veli Hakk brahim Hseyin Ali Mehmet Mustafa Efendi
Tire apak engele Saibler Saibler Akseki Krklar akrbeyli Yemen Tepeky Katerin Hamidiye Dirmil
Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Mak.Tfk. Piyade Piyade Mak.Tfk. Mak.Tfk.
v. Onb. Onb. v.
1329 1327 1327 1327 1330 1329 1330 1334
8.Kol.1.Al.1.Tb.3.Bl. 7.Al. 6.Tb.62.Bl. 16.Al. 54.Tb.66.Bl. 23.Frk.122.Al.2.Tb. 5.Frk.10.Al.3.Tb. 9.Al.3.Tb.12.Bl. 10.Kol.Ar Erzak Kolu 8.Al.63.Tb.78.Bl. 25.Frk.59.Al.2.Tb.2.Bl. 23.Frk.68.Al.1.Tb. 12.Al. 5.Frk.10.Al.29.Tb. 12.Frk.36.Al.3.Tb. 1.Kol.68.Al.68.Bl. 70.Al. 4.Ordu
1336 1334 1334 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1336 1332 1334 1334 1334 1336 KE 1330 10 KS 1336
ERTURUL UYSAL ACAR NCEOLU AKDEMR EN AKAY CANSEVER ERSOY MANARGA MERT TUNCAY BALCI ALTIPARMAK ETN ZTRK
1973 1967 1948 1963 1964 1968
86 87 88 89 90 91 92
24 31 90 10 7 12 54
Mehmet Abdullah Cemaloullarndan Mehmet Mustafa Hafz Recep Mehmet Mteveffa Altparmak oullarndan Hseyin
1937 1967 1951 1959 1972 1962
93 94 95 96 97 98 99
Onb.
1329 1334
v. B.v. v.
1326 1327 1329 1330 1327
25 17 7 13 8
Durmu Ali Hac smail oullarndan Hseyin
akrbeyli
Mak.Tfk. B.v.
1933 1961
100 101
KE 1327
29
11
Torbal
Tepeky
Siroz muhacirlerinden Mustafa
brahim
Siroz
Piyade
Nefer
1331
14.Al.4.Tb.9.Bl.
KINI
1970
102
30
12
Torbal
apak
99
Nazroullarndan Berber Osman Skelioullarndan Ahmet Abdurrahman Hseyin Kara Hseyin
Ali
al
Sah.Top.
1326
6.Frk.2.Tb.
1334
YILDIZ
1955
103
31 32 33 34
16 19 22 24
1 3 1 1
Torbal Dakzlca Torbal Dakzlca
apak Datekke Dirmil Demirci
48 11 28 55
Mehmet Ahmet Hseyin Hasan
apak Datekke Dirmil Demirci
Top. Bahriye Nakliye stihkam
v.
1330 1327 1332
Edirne Ar Topu Posta Mecidiye mera Veziri Mrettebatndan 2.Kol.Ahz- Askeri Heyeti 6.n.ubesi Merbut 15.Anbar
1335 1334 1334 1335
SKER ENTRK AKER ENOL
1964
104 105
1970 1939
106 107
Onb.
1327
41

1 2 2 2 1 4 Torbal Torbal Hamidiye ayba 30 32 8 10 5 10 14 30 16 11 97 28 13 Mehmet Hasan Hseyin Hseyin Hamidiye ayba Piyade Piyade Onb. 1329 Adana Kzl Hastanesi Fransz ordusu amele taburunda hizmet etmiti 1330 v. v. 1328 1329 1328 B.v. 1328 1330 1330 1329 1332 41.Frk.37.Al.2.Tb.1.Bl. 25.Kol.57.Al.1.Tb.2.Bl. 39.Frk.116.Al. 68.Al.2.Tb. 168.Al.1.Tb.1.Bl. 39.Frk . 11.Frk.33.Al.1.Tb.1.Bl. 11.Frk.33.Al.3.Tb.1.Bl. zmir Hilal malathanesi 1335 1335 1334 1335 1334 1335 1336 1336 1335 1334 ZBEK HOVAT 1965 1965 109 110
3 4 5 6 7 8 9 10 11
3 3 3 4 4 4 4 5 5
3 4 7 2 3 6 7 1 2
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal
Arslanlar Kuuburnu Yeniky Dirmil Dirmil Hortuna Hortuna apak apak Gkyaka Teke Sinek Saibler Tepeky Tepeky Tepeky Fetrek
Mteveffa brahim Veli Kse Ali Ahmet Hasan Hasan Burhan Halil Yozgatl Mustafa Pehlivanoullarndan Hac Hseyin Hasan Himmet
Bayram Hamdi Mustafa Osman Ahmet Abdil brahim Mehmet Halil
zmir Kuuburnu Yeniky Dirmil Dirmil Hortuna Hortuna apak apak Gkyaka Teke Sinek Saibler Tepeky Tepeky Demirhisar
Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade
YARDAKI DNDAR BRER DURAGAN METN KOZAN TOY TOPAL GL
1339 1960 1947 1968 1954 1958 1950 1966
111 112 113 114 115 116 117 118 119
12 13 14 15 16 17 18
5 5 6 9 9 9 10
5 7 3 4 5 6 4
Torbal Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal Torbal Dakzlca
Hasan Veli Ali Mehmet Ahmet Ahmet Hseyin
Piyade
v. Onb.
1329 1329 1330
3.Kol.11.Frk.1.Tb.33.Bl. 23.Kol.122.Al.2.Tb.2.Bl. 8.Al.8.Tb.338.Bl. 22.Piy. Mstakil Cepha- nesi 129.Al.2.Tb.7.Bl
1336 1335 1333 1336 1336 1338 1334
AKIN GNGR YAVA AKEREN UAKLIOLU TOPTOP TEZCAN 1946 1960 1937 1935
120 121 122 123 124 125 126
3 18 4 11 4
Mehmet eyh Ali Mustafa avu mer Salihoullarndan Abdullah
Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade B.v. v. Nefer
1329 1335 1330
110.Al.1.Tb. stanbul Bakrky naat Fabrikas 12.Frk.36.Al.3.Tb.11.Bl.
19 20 21 22 23
10 11 11 11 11
7 1 5 6 7
Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca
Belenba Doanclar Bozky Yourtular Yourtular 8 5 6 7 10
brahim Ali Yavaoullarndan Sleyman Molla Abdurrahman smail aa
Mehmet brahim brahim Tahir Ethem Doanclar Bozky Tire Yourtular
Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade
14 Tm 1334 1329 1329 1329 1330
14.Depo Al.1.Tb.3.Bl. 11.Kol. 47.Frk. 147.Al.3.Tb. 118.Frk.1.Al.1.Tb.1.Bl. 31.Al. 49.Frk.
22 KS 1334 1335 1335 1335 1335 ZDEMR NCEL GLER EVRAN 1971 1337 1955
127 128 129 130 131
42
24
12
Dakzlca
engele
37
Kacar Salih olu Mehmet
Hasan Seyid Hseyin Halil brahim Ahmet Halil brahim
engele
Jandar.
1330
zmir Jan.Al. Harici Bl. Adana Jandar. Al. Osmaniye Tb. Kars Jandar. Merkz Bl. 41.Frk.38.Al.12.Piyade Tb.1.Bl. Seyyar Ester Svari Al.
1335
KARAGZ
1981
132
25
12
Torbal
Karakuyu
11
brahim
Karakuyu
Jandar.
Onb.
1329
1335
GNDODU
1959
133
26 27 28
12 13 15
3 3 2
Torbal Torbal Dakzlca
Dirmil Ayranclar Karcaaa
41 8
Hatip Halil Mehmet mamolu smail
Dirmil Ayranclar
Jandar. Piyade Svari Nefer
1328 1330 1329
1335 1335 1336
ENTRK OK GRGEN
1954 1946
134 135 136

1 2 3 4 5 6 7 8 9 2 2 2 2 3 3 3 3 6 2 3 5 6 1 2 3 7 2 Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Karakuyu ayba Arslanlar ehitler Kuuburnu Yukar Mahalle Ayranclar Dirmil Yukar Mahalle Takesii 66 89 59 84 16 26 18 5 21 Mteveffa Hac brahim Mteveffa Arnavut Recep Ali Mteveffa brahim Hamid Krt Mustafa Mehmet Sleyman Mteveffa Muhacir Mehmet ekes Mehmet oullarndan Salih Gzel Yusuf Osman Sadk smail Ahmet Arif Hasan Veli Hasan Halil Karakuyu ayba Arslanlar tip Kuuburnu Torbal Ayranclar Dirmil Torbal Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Nefer Nefer Onb. Nefer Nefer Nefer Nefer Onb. 1331 1330 1331 1330 1330 1330 1330 1331 1331 11.Kol.126.Al. 1.Tb.1.Bl. 20.Frk.62.Al.8.Bl. 5.Kol.5.n.Bl. 15.Kol.20.Frk.61.Al.Ar Mak.Tfk.Bl. 2.Kol.66.Frk.3.Tb.10.Bl. 20.Kol.61.Al.4.Tb.3.Bl. 42.Kol.64.Al.3.Tb.2.Bl. 6.Kol.125.Al.2.Tb.6.Bl. 48.Frk.52.Al.4.Tb.4.Bl. 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1334 1336 IRMAK KARAKO TEPEDELEN BULUT ATLI ZEYBEK EN ZEL GKE 1957 1954 1969 1943 1951 1968 1960 1978 1938 138 139 140 141 142 143 144 145 146
10
Torbal
20
Rza Bayram Rasim erif Mehmet Seyfettin Ali Hasan
Kafkas
Piyade
Nefer
1330
42.Frk.123.Al.3.Tb.3.Bl.
1333
BAYRAM
1957
147
11
Torbal
Takesii
35
Nif
Piyade
v.
1330
1.Kol.8.Al.1.Svari Bl.
1338
GZELOLU
1978
148
12
Dakzlca
Merkez
83
Karaburun'lu Hseyin
Dakzlca
Piyade
Onb.
1330
42.Frk.65.Al.2.Tb.8.Bl.
1335
PALA
1980
149
13 14 15
7 8 9
5 6 3
Torbal Dakzlca Dakzlca
ehitler Demirci Bozky
63 48 25
Hseyin oullarndan Yaar Kostak brahim Yava smail
tip Demirci Bozky
Piyade Piyade Piyade
Onb. Nefer Nefer
1330 1331 1331
zmir 5.depo Al.9.Bl. 26.Frk.59.Al.2.Tb.4.Bl. 4.Kol42.Frk.66.Al.3.Tb. 1.Bl.
1335 1336 1335
EROLU KOSTAK NAL
1986 1981 1970
150 151 152
43
16 17 18 19 20
9 9 9 10 10
4 4 5 2 4
Dakzlca Dakzlca Torbal Dakzlca Torbal
Bozky Yourtular Yukar Mahalle Ayranclar Yukar Mahalle Bozky
32
31 2 8 36 89
Serez muhacirlerinden Mustafa Hseyin Kasap Mehmet Manav Mehmet Dervioullarndan Mehmet
Salih Ali brahim Ali Hseyin
Serez Yourtular Torbal Ayranclar Torbal
Piyade Jandar. Jandar. Jandar. Jandar.
Nefer v. Onb. Nefer 1331 1329 2 Hz 1337 1331 1330
4.Kol.42.Frk.66.Al.3.Tb. 3.Tb.1.Bl. Seydiky Harici Bl. Olananas Karakolu Mustakil Jan.Al.Karasi Tb. Bandrma Bl. zmir Harici Jandarma Efradndan zmir Jandarma Alay
1335 1335 1334 1335 1335 1 My 1339 1335
UYSAL ZDAMAR AYTEKN YAMA KUNDUZ
1973 1935 1956
153 154 155 156
1974
157
21
12
Torbal
32
Dervi Kara Hasan oullarndan Cemal Kseoullarndan Mehmet Ali Hac brahim oullarndan Mehmet Hasan
Mehmet
Hudula
Piyade
Nefer
131.Al.2.Tb.5.Bl.
AK
1977
158
22
13
Torbal
ayba
51
Ahmet Halil brahim Mehmet Nebi Recep Osman Durmu Durmu Abdullah Nafil Rauf Hamza brahim Ethem Ali
ayba
Mak.Tfk.
28.Kol.Krh.
KARABULUT
159
23
13
Dakzlca
Karacaaa
Mak.Tfk.
Nefer
1331
11.Frk.126.Al.
1335
160
24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34
14 16 19 19 28 31 34 4 4 4 4
2 1 1 2 1 1 1 1 2 3 4
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal
Karakuyu Yeniky ayba akallar ayba Tepeky Hamidiye Eerci Eerci Eerci apak 50
93
Karakuyu Svari ayba akallar Tire Gktepe Tepeky Hamidiye Eerci Antalya Eerci apak Top. Top. Top. Nakliye Shhye Piyade Piyade Piyade Piyade
Nefer Nefer
1331 1337 1333
20.Frk.61.Al.2.Bl. 2.Kol.28.Al.2.Bl. Depo Tb.141.Bl. 18.Al.48.Tb.9.Bl. 15.Frk.Top.Al. 15.Tb.1.Bl. Der-Saadet amlca Shhye Deposu ayrlbahe Hizmet Taburu 42.Al.3.Tb.9.Bl. 47.Frk.148.Al.1.Tb.4.Bl. 65.Al.1.Tb.3.Bl.
1335 1339 1334 1335 1339 1338 1335 1334 1338 1332 1335
GNAY
1333(?)
161 162
27 29 23 2 24 50 26 31 78 46
Pehlivan Halil Mehmet Ali Derelioullarndan Himmet Krl Hasan Day Mteveffa Ali mer Yozgat'l Mustafa Fehmi efik Ali
DKER CAN SARI KEVZENOLU ZL YENER YILDIZ TEK CN
1341 1979
163 164 165
Nefer Nefer v.
1332 1330 1331 1331
1963 1953 1964 1942 1970 1968
166 167 168 169 170 171
Nefer Onb. Nefer Nefer
1331 1334 1331 1331
35
Torbal
Ayranclar
20
Sar Alioullarndan Hasan Molla brahim oullarndan Ali
Ayranclar
Piyade
Nefer
1331
7.Frk.19.Al.3.Tb.12.Bl.
1332
ASLANBOA
1947
172
36
Dakzlca
Cumal
brahim
Cumal
Piyade
1331
42.Kol.66.Al.2.Tb.5.Bl.
1335
AKSEL
173
44
37
Dakzlca
Cumal
23
21
Mehmet Ali
brahim
Cumal
Piyade
1331
10.Kol.29.Al.1.Tb.2.Bl.
1335
KO
174

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3 3 3 10 11 11 11 11 11 12 5 6 7 1 2 3 5 6 7 1 Torbal Torbal Torbal Torbal Dakzlca Torbal Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Hortuna Hortuna Hortuna akallar Karaot Karacaaa Belenba Belenba Belenba Yourtular 26 27 4 30 17 18 60 94 56 30 14 18 60 94 56 33 43 13 13 33 43 13 6 Reis Ahmet Ali Sinan Ali Karaca Ahmet Mustafa oban Ali Molla Musa oullarndan Mehmet Musa Cabarolu Mustafa Mteveffa Arnavut oullarndan Mehmet Numanoullarndan Hseyin Kabasakal Ali Deveci Kara Mehmet eyh Ali Mustafa Mehmet Tatar Hseyin Kuru Mustafa oullarndan Seyid Ali evlad hafidi Mustafa Ahmet Salih Sami Mestan brahim Ethem brahim Mehmet Eyyb Mehmet smail Yourtular Hortuna Hortuna Hortuna akallar Karaot Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade 1331 1330 1331 1331 1331 1332 1331 1331 1331 1331 zmir malathanesi 16 Frk.152.Al. 17.Kol.Mekkare Bl. Balkesir 3.Depo Al. 2.Tb. Soma Amele Bl. 64.Al.3.Tb. 16.Kol.48.Al.2.Tb.6.Bl. 4.Kol.zmir Ahz- Askeriye heyeti zmir Mrkz.nzibat Bl. 1335 1336 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 GL TURAN EN GRBZ ZKAN ZDOAN GLCAN TORUN LHAN GLTEN 1953 1929 1975 1961 1972 1958 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185
11 12 13 14 15 16 17
12 13 13 16 16 19 19
2 1 5 1 2 1 2
Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal Torbal Torbal
Hortuna engele Yourtular Tepeky Tepeky Hortuna apak
Sleyman Hamid Ahmet Abbas Bedri Sleyman Ahmet
orlu engele Yourtular Tepeky Girit Hortuna apak
Piyade Jandar. Jandar. Mak.Tfk. Mak.Tfk. Ar Top. Ar Top. Onb.
1331 1331 1331 1330 1331 1331 1331
17.Frk.174.Al.3.Tb.11.Bl. zmir Harici Bl. zmir Jan.Al. 174.Al.1.Tb.1.Bl.Ske 20.Al. Bahr-i Sefit Boaz Mevkii Mstahkem Krh. 14.Tb.4.Bl.
1335 1334 1335 1335 1335 1335 1336
OKUN ZCAN GENTRK AKEREN PARK BOZDA KOCABIYIK 1963 1976 1971 1967 1928
186 187 188 189 190 191 192
18
19
Torbal
apak
74
73
Ali
apak
Ar Top.
1330
2.Al.2.Tb.2.Bl.
1335
AN
1968
193
19
23
Torbal
Karakuyu
57
Hseyin
Karakuyu
Cebel Bt.
1331
56.Al.1.Tb.2.Bl.
1334
UZUNEL
1332
194

1 2 1 2 3 3 Torbal Torbal Demirci Karakuyu 14 44 Akaoullarndan Yusuf Krl brahim Mehmet Hasan Ali Demirci Karakuyu Piyade Shhye Nefer Onb. 1331 1331 15.Frk.38.Al.1.Tb.1.Bl. 60.Frk.72.Al.1.Tb.4.Bl. 1335 1335 ERASLAN DNMEZ 1954 1965 195 196
45
3 4 5 6
3 3 3 3
1 2 3 4
Torbal Torbal Torbal Torbal
Arslanlar Arslanlar Arslanlar Hortuna
82 81 42 15 9
Cemali Mustafa Mteveffa brahim Bozolan oullarndan smail
Yaar Kamil Selahattin Mehmet
Arslanlar Arslanlar Arslanlar Belenba
Piyade Top. Piyade Piyade
Onb. Emir eri v. Nefer
1331 1332 1332 1331
17.Kol.56.Frk.172.Al. 1.Tb.4.Bl. 8.Al. 179.Al.1.Tb. 175.Al.2.Tb.12.Bl.
1336 1335 1336 1335
GL KURT YILMAZ KOR
1967 1963 1963 1977
197 198 199 200
Torbal
apak
77
Arnavut Mehmet
mer
apak
Piyade
Nefer
23 Ey. 1336 1331 1331 1331 1331 1330 1332 1329 1331 1331
Kran grubu 64.Al.1.Tb.3.Bl.
26 Ey 1336 1335 1335 1335 1339 1332 1334 1331 1336 1335
SERT
1964
201
8 9 10 11 12 13 14 15 16
3 4 4 5 7 8 8 8 8
7 1 2 1 7 2 3 5 6
Torbal Torbal Torbal Dakzlca Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca Dakzlca
apak apak apak Saibler Mehet Takesii Merkez Doanclar Doanclar 32 31 3
69 7 35 3 5 37 35 32 31
Osman Mustafa Ali Mteveffa brahim Yunus Mehmet Arap Sleyman Beratl Abdullah Kk Mehmet Koyucuollarndan Halil Avcolu Ali Ahmet avu oullarndan brahim Emirolu Mehmet olak Abidin Mehmet Karakse Ali Manav oullarndan Mehmet Kk Hseyin oullarndan Mehmet Veli Sleyman Hseyin
Mustafa Sadk Osman Hasan Durmu Hseyin Ahmet Halil Mehmet Arif
apak apak apak Saibler Arap Dirizar Dakzlca Doanclar Doanclar
Nefer Nefer Onb. Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer
5.Depo Al. 47.Kol.n.Bl. 5.depo Al. zmir st.K.l Krh.Piyade Muhafz Bl. 15.Frk.45.Al.1.Tb.3.Bl. stanbul malathanesi Kean 5.menzil Amale Tb.1.Bl. 5.Frk. 47.Frk.12.Al.3.Tb.10.Bl. Torbal Dakzlca Nahiyesi Jan.Karakolu
AKBABA ARDA ORHAN MUTLU /ZSEZER ETN KUTLU MEK ACAR ANDA
1987
202 203
1970 1929 1969 1978 1976 1927 1971
204 205 206 207 208 209 210
17 18 19 20 21 22
8 9 10 10 10 10
7 1 1 2 3 4
Dakzlca Dakzlca Torbal Dakzlca Torbal Dakzlca
Karaot Bozky Hortuna Saibler Ayranclar Doanclar
5 24 69 4 3 36
Ahmet Mustafa Cafer Abdl Mehmet Hseyin
Karaot Bozky Hortuna Saibler Ayranclar Ayranclar
Jandar. Piyade Jandar. Jandar. Jandar. Jandar.
Nefer v. Nefer Nefer Nefer Nefer 1331 1332 1332 1331 1331
1340 1335 1335 1335 1335 1335
ZER AVCI DN NCEL YENGNER YAMA 1334 1982 1968 1928 1943
211 212 213 214 215 216
7.Al.9.Tb.161.Bl. zmir Harici Bl. zmir Harici Bl. zmir Harici Bl. zmir Harici Bl.
23 24 25 26
10 10 11 11
5 6 6 7
Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal
akrbeyli Bozky Karakzlar Hortuna
42
42 22
Hseyin sa Halil Mehmet Numan
akrbeyli Bozky Ceceler orlu
Jandar. Jandar. Piyade Piyade
Nefer Nefer Nefer Nefer
1331 1331 1332 1332
zmir Harici Bl. zmir Harici Bl. 10.Frk.46.Al.1.Tb.2.Bl. 5.Depo Al.
1335 1335 1335 1335
TA AYDIN BAER TDAN 1988 1956 1961
217 218 219 220
88
88 13 1
46
27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
13 13 14 16 16 16 16 25 31 31 31
1 3 2 1 3 7 5 1 3 4 5
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal
apak Dakzlca Yourtular apak Dakzlca Dakzlca Dakzlca Eerci Hortuna Merkez Kayas 47 39
9 21 8 35 8 47 42 49 33 56 15 8 28 5
Buldan'l Ahmet Ethem Mteveffa smail Dirmil'li Abdullah Kulakoullarndan Mehmet Ahmet Mustafa Kocabaoullarndan Mustafa Kuru Cemal Halil Mustafa Hseyin Balaban
Ali Ali Ahmet Mustafa Mehmet Bekir Mehmet erif Salih smail Hakk Nesimi
apak
Mak.Tfk. Ar Mak.Tfk.
Nefer
1332 1330 1331
55.Frk.170.Al. 172.Al.1.Tb.4.Bl. 10.Frk.Askeri Kalemi 63.Al. Ar Top Talim Tb. st.Saryer 17.Kol.2.Tb.1.Bt. st.Saryer 17.Kol.2.Tb.1.Bt. Saryer 17.Kol. Nianc Tb.1.Bt zmir Ar Erzak Kolu Kean imendfer Hatt n.Tb.1.Bl. 5.imendfer Bl.zmir 3.Depo Al.1.Tb.
1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1334 1335 1334 1334
GNAY ETNKAYA EVRAN ZCAN GNDZ TOPUZ AKBA BOZKURT CAN TOK BALABAN
1960 1973 1971 1965 1940 1969 1950 1945 1972
221 222 223 224 225 226 227 228 229 230
Yourtular apak Dakzlca Dakzlca Dakzlca Eerci Hortuna Krotaba Darende Ar Top. Top. Top. Top. Nakliye imen dfer imen dfer B.v. Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer
1331 1331 1331 1331 1331 1331 1331 1332
1957
231

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 5 5 5 5 5 6 6 6 6 6 7 1 2 4 5 7 1 2 3 4 6 4 Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Dakzlca Torbal Yeniky akallar Dirmil Dirmil apak apak apak apak apak engele Yukar Mahalle 23 27 16 2 49 56 10 4 2 43 37 28 Ali Mteveffa Karaca Halil brahim Krl Hasan Deveci Ahmet Veli Mteveffa Hac Ahmet Avrethisar muhacirlerinden Halil Bak Hasan Mustafa Mehmet Ayvaz Kr Ahmet mer Ali Sabri Hamid Ali Zekeriya Davut brahim Halil Mustafa Ali Mustafa Yeniky Keler Dirmil Dirmil apak apak Avrethisar apak apak engele Torbal Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Onb. 1332 1332 1332 1332 1332 1332 1333 1335 1337 1331 1332 st. 9.Depo Al.4.Tb.24.Bl. 1.Kol.126.Al.3.Tb.5.Bl. 57.Frk.135.Al.4.Bl. 4.Kol.malathanesi Hilal zmir 46.Frk.144.Al.4.Tb.3.Bl. 21.Kol.Krh. 17.Kol.Tuna Talim Tb. Der - Saadet Zeytinburnu Fab. 4.Frk.58.Al.2.Tb.6.Bl. 55.Frk.170.Al.3.Tb.11.Bl. 4.Kol.Beygir Deposu 1335 1335 1335 1335 1334 1335 1335 1335 1339 1336 1335 KAYA DUMAN SAPMAZ DOAN AYDIN KARABIYIK AKCAN MLYARDER ALAR KARAGZ NER 1964 1970 1958 1977 1958 1933 1965 1973 1964 1983 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243
47
12 13 14 15
8 8 12 12
3 4 1 2
Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal
Saibler Helvac Arap Erturul 4 48
10 44 8 4 22 2 21 59 80 21 59 80 11 1 13 11 15 78 29 10 0 4 15 78 29 10 10 0 4
Durmu oban smail hafidi smail Antalya'l Mehmet Topal Selimoulla- rndan Selim Zumaki Cadoullarndan Mahmut Ali Rza Korukoullarndan akir Ali Hacollarndan Osman Halil Aydnoullarndan Ali alkoullarndan brahim Bardakoullarndan Hasan Cemali Babacan Hasan Garip Mustafa Abdlvahit akaloullarndan Sleyman Mteveffa Fevzi oullarndan Mehmet Veli Yrk Mehmet Koca Ahmet oullarndan Hseyin Hac mer oullarndan Osman mer Muhacir Hseyin oullarndan Mehmet Cemal Kerim
Osman Hseyin Hasan Ali brahim
Saibler Helvac Arap Kandiye
Piyade Piyade Piyade Jandar.
Nefer v. Nefer Nefer
1332 1331 1332 1333
46.Frk.17.Al.3.Tb.12.Bl. 7.Yldrm Ordusu 3.Kol. 24.Frk.2.Al.2.Tb.6.Bl. 17.Kol.174.Al.1.Tb.3.Bl. zmir Seyyar Jan. 1.Tb.Seydiky Jan. Bl. st. Bab- Ali Bl. 19.Kol.8.Frk. 25.Frk.75.Al.2.Tb.8.Bl. 25.Frk.75.Al.2.Tb.5.Bl. st.Jan.Zabit Mektebi Mhfz.Bl 85.Frk.45.Al.31.Tb.10.Bl. zmir malathanesi 15.Frk.38.Al.3.Tb.11.Bl. zmir Jan.Harici Bl. zmir Jan.Harici Bl. zmir Jan.Harici Bl. zmir Jan.Harici Bl. zmir Jan.Harici Bl.
1336 1336 1335 1335
AKGN KURT ANTALYALI ERGN
1975
244 245
1973 1960
246 247
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
12 13 13 13 13 14 14 14 15 15 15 15 16
6 3 5 6 7 5 6 7 1 2 6 6 1
Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal Dakzlca Torbal Dakzlca
Dakzlca Dereky Merkez Merkez Merkez Karaot Karacaaa akrbeyli Hortuna Hortuna engele Dakzlca akrbeyli
Hseyin Hseyin Mehmet Mehmet Hamid Yusuf Ali Kadri kr Ahmet Nazif Mustafa Osman
Dakzlca
Piyade Piyade
Nefer
1332 1332
1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335
CANSEVER AYBEY KORKMAN GVEN GENER AYDIN GNLGR EN AK EGE KARAYEL KAYNAK KABACA
1971
248 249
Dakzlca
Piyade Piyade
Nefer Nefer Nefer
1332 1332 1332 1332
1967 1955 1971 1946
250 251 252 253 254
Dakzlca Karaot
Jandar. Piyade Piyade
Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer
1332 1332 1332 1332 1332 1332 1332
akrbeyli Hortuna Hortuna engele Dakzlca akrbeyli
Piyade Jandar. Jandar. Jandar. Jandar. Jandar.
1978 1965 1950 1971 1977 1981
255 256 257 258 259 260
29 30 31
16 16 16
2 3 5
Dakzlca Dakzlca Torbal
akrbeyli Yourtular engele
55 27 21
Ali Hamid brahim
Avandere Yourtular Gkyaka / Teke Saibler Dakzlca
Jandar. Jandar. Jandar.
Nefer Nefer Nefer
1332 1332 1332
zmir Jan.Harici Bl. zmir Jan.Harici Bl. zmir Jan.Harici Bl.
1335 1335 1335
ZER AKIN KARAKAN
1964 1984 1971
261 262 263
32 33
18 21
1 3
Dakzlca Torbal
Saibler Dakzlca imenler (Mecidiye) akrbeyli
8 2 35 1 26
brahim Kadir
Svari Piyade
Nefer Nefer
1332 1332
14.Al.2.Bl. 25.Frk.75.Al.1.Tb.1.Bl.
1335 1335
TEKN KARGIN
1970 1966
264 265
34
21
Torbal
47
Hasan
Tire
Piyade
v.
1331
14.Frk.9.Al.1.Tb.1.Bl.
1335
ERDAL
1979
266
35
21
Torbal
Mehmet
akrbeyli
Piyade
Nefer
1332
17.Kol.Krh.
1335
DOAN
1959
267
48
36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
24 27 30 2 2 2 2 3 3 3 3 1 1 1 4
1 1 1 4 5 6 7 3 5 6 7 1 3 4 1
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal
apak Dirmil Tepeky Tepeky Tepeky Karakuyu Karakuyu Karakuyu Ahmetli Ahmetli Hamidiye akrbeyli Yourtular ayba akrbeyli 65 35 40 4 10 3 24 19 51 12 6 37
16 2 30 19 51 12 5 35 74 33 40 4 10 3 20 10 1 61
Bekir Mehmet oullarndan Osman Ahmet Ahmet akr Mehmet Ali Durmu Mehmet Abdullah Hseyin Mteveffa Abdil Nasuhoullarndan Hac Mehmet Salihoullarndan brahim Veli Hac Osman Salih Mteveffa Sar Kadir oullarndan Mahmut Kirli'li Ahmet oullarndan Hasan Velioullarndan Sleyman Veli Mehmet Kara Hseyin
Mehmet Hseyin Ahmet Hasan Kasm Ali Ahmet Osman Mustafa Mustafa Salih Osman Ramazan Muharrem bi
Nadire Dirmil Tepeky Tepeky Tepeky Karakuyu Karakuyu Karakuyu Arap Ahmetli Hamidiye akrbeyli Yourtular Katerin Hamidiye
Sah.Top. Ar Top. stihkam Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Top. Piyade Piyade Piyade Piyade Onb. Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer v. v. Nefer Nefer Nefer Nefer
1332 1332 1332 1332 1332 1332 1333 1331 1332 1332 1333 1332 1332 1332 1330
56.Al.3.Tb. 4.Al.4.Tb.515.Bl. 47.Kol.3.Bl. 26.Frk.76.Al.3.Tb.11.Bl. 5.Depo Al.10.Bl. st.Mdafa-i Milliye Tahrirat ve Melbusat 6.Kol.25.Frk.75.Al. 1.Tb.3.Bl. 25.Frk.75.Al.2.Tb.6.Bl. 21.Kol.57.Frk.175.Al. Ar Mak.Tfk. Ske 174.Al.2.Tb.2.Bl. 53.Frk.39.Al.4.Tb. Der- Saadet Kk Zabit Mektebi 46.Frk.144.Al.1.Tb.3.Bl. 14.Kol.Muhfz.Tk. 5.Ordu Krh.Muhfz.Bl.
1335 1335 1335 1334 1335 1339 1334 1333 1335 1335 1339 1335 1335 1335 1335
ELK DURAGAN AKIROLU ARICI ONAN ATE ENOUL KSE KO TOPU EREZ ETNKAYA BALCI ZCAN ZBEK
1979 1956 1929 1968 1974 1970 1937 1960 1973 1954 1936 1968 1940 1965 1976
268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282
51
Torbal
ayba
88
76
Hseyin
ayba
Piyade
Nefer
1332
6.Kol.5.Frk.14.Al.2.Tb.
1336
KARATOKLU
1957
283
52 53 54
4 4 4
5 6 7
Torbal Torbal Torbal
ayba ayba Yeniky
39 23 10
34 21 10
Mahmut mer Mehmet
ayba ayba Yeniky
Piyade Piyade Piyade
Nefer Nefer
1332 1331 1332
17.Kol.Mstakil Tb.3.Bl. zmir Depo Al. 29.Frk.76.Al.3.Tb.11.Bl.
1336 1334 1335
TRK VEL KURTLU
1972 1953
284 285 286

1 2 3 4 1 1 1 2 3 5 6 3 Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Karacaaa Demirci Demirci Erturul 23 61 69 Halil Emin Efendi oullarndan Osman Hseyin Mteveffa Arif Sabri Kadir Hseyin Mehmet Demirci Demirci Tepeky Piyade Piyade Piyade Piyade Nefer Nefer Nefer Nefer 1332 1332 1333 1333 zmir Hilal malathanesi 9.Kol.28.Al.83.Tb. 9.Kol.38.Al.2.Tb.4.Bl. 166.Al.1.Tb.3.Bl. 1335 1335 1335 1335 MUMCU KAYALI TURGUT SZER/ZKUL 1932 1975 287 288 289 290
49
5 6 7 8 9 10
2 3 3 3 3 3
4 1 2 3 4 5
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal
Tepeky Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu 10 3 6 4
17 89 5 5 57 96
Eri Ali oullarndan Hseyin Durmu Ali Krl Ahmet oullarndan Mehmet Ali avu Hasan Mustafa Kara Veli oullarndan Abdullah Kara Hasan oullarndan Cemali Haim avu Cihan Yusuf oullarndan Haim Kadri Halil Veli Mteveffa Hac Giritli Abdullah Bedel Mehmet oullarndan Mehmet Emin evval Musa
Hasan Osman kr Mehmet Kadir Durmu Ali
Tepeky Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu
Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade
1332 1332 1332 1332 1332
5.Depo Al.10.Bl. 17.Kol.Araba Kolunda 42.Frk.65.Al.2.Tb.5.Bl. Kean Cephane Deposu 17.Kol.Hayvan Deposu 5.Depo.Al.5.Bl.
1335 1335 1335 1335 1335 1335
R TOY SOYKAN YILDIRIM UZUNEL GNBAY
1971 1963 1968 1983
291 292 293 294 295
Nefer
1333
1967
296
11 12 13 14 15 16 17
3 4 4 4 4 5 5
7 2 4 5 7 1 2
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal
ayba ayba Arslanlar Ayranclar Arslanlar Kuuburun Yukar Mahalle Yeniky 14 6
51 99 83 8 50 10 27
Hasan Ahmet Sefer brahim Bayram sa Eyyp Mehmet
ayba Karaferya Arslanlar Ayranclar Arslanlar Kuuburun Torbal
Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade
Nefer Onb. Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer
1332 1334 1332 1332 1332 1332 1333
51.Frk.161.Al.1.Tb.4.Bl. 4.Al.n.Bl. Balkesir 5.Al.1.Bl. 28.Al.3.Tb. 17.Kol.47.Frk.1.Tb.3.Bl. zmir 5.Depo Al. 5.Bl. 54.Al.2.Tb.1.Bl.
1336 1335 1335 1335 1335 1335 1335
KARABULUT DMEKE ASLAN SEVER NAL DNDAR AKTA
1978
297 298
1960 1966 1974 1965 1955
299 300 301 302 303
18
Torbal
Tahir
Yeniky
Piyade
1333
Bandrma n.Tb.
1335
GNEY
1340
304
19
Torbal
akallar
14
Osman
akallar
Piyade
Nefer
8A.1335 8 A 1335 1332
17.Kol.56.Frk.51.Al. 1.Tb.1.Bl.
8.N.1340 8 Ns 1340 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335
KARACA
1940
305
20 21 22 23 24 25 26 27 28
5 6 6 6 6 7 7 7 7
5 2 4 6 7 1 3 4 6
Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal
akallar Dirmil Dirmil Eerci apak apak apak apak apak 5 53
14 48 23 31 5 53 11 6 91 84
Karaca Mustafa Ahmet Molla Hasan Arif Molla Mehmet oullarndan Halil Yank Mehmet Mteveffa Ahmet Tatar Hseyin Ali
Ali brahim Hamid Ali Mustafa Hseyin Osman Mehmet Ahmet
akallar Dirmil Dirmil Eerci apak apak apak apak apak
Nefer
50.Frk.165.Al.2.Tb.6.Bl. 5.Depo Tb.zmir 7.Kol.Mrfezesi Bandrma Ziraat Bl. 170.Al.2.Tb.3.Bl. 5.Depo Al. 2.Ord.Krh.Tlgrf.Bl. 46.Frk.146.Al.2.Tb.3.Bl. 17.Kol.Erzak Kolunda
KARACA GZELAYDIN EN KARACA EFE DAL PALA TAN GAN
1980 1978 1962 1946 1969 1968 1962 1970 1974
306 307 308 309 310 311 312 313 314
Nefer Nefer B.v. Nefer Nefer Nefer Nefer
1332 1333 1332 1332 1333 1332 1332
50
29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45
7 8 8 8 8 9 9 13 13 13 14 14 15 15 15 16 16
7 1 3 4 6 2 3 1 3 5 5 6 2 3 4 5 6
Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Torbal Dakzlca Dakzlca
Cumal Cumal Karakzlar Karakzlar Karakzlar Helvac Helvac Merkez Dakzlca Dakzlca Doanclar Doanclar akrbeyli Karakzlar Arslanlar akrbeyli akrbeyli 23 14 9 14 9 68 21 25 75 80 84 5 32 59 23 14 7 22 40
Gmeli Ali Hasan Hafz Ali Sabanc Mustafa alk Krt Mehmet Hac brahim oullarndan Ali brahim Kad brahim Mteveffa Ali Mustafa Ali Halil Koca Alioullarndan Mustafa Karasu Mustafa Murat Hac Osman Galip paaoullarndan Ahmet
Mustafa Ali Nuri smail Ali kr Halil Ahmet Mehmet Ali Osman Mustafa Ahmet Ahmet Hseyin Mustafa mer Ali Ahmet kr Mustafa Hasan Hseyin Salih Karakzlar Karakzlar Karakzlar Helvac Helvac Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Doanclar akrbeyli Karakzlar Koana akrbeyli akrbeyli
Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Jandar. Jandar. Piyade Jandar. Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Onb. Nefer Nefer Nefer Nefer Onb. Nefer Piyade Nefer
1332 1331 1334 1333 1333 1332 1331 1332 1332 1332 1332 1332 1332 1333 11 Ey 1332 1332 1332 Ey 1333 1332 1332 1333 4 Ns 1334 131 1333 1332 1331
Der-Saadet Batarya Bl. Amele Tb. 16.Frk.48.Al.3.Tb.3.Bl. zmir 5.Depo Al. 15.Frk.45.Al.4.Bl. 4.Kol.10.Frk. 1.Kol.1.Tlf.Bl. 54.Frk.1.Al.2.Bl. 5.Depo Al.2.Bl. 17.Kol.Krh.Muhfz.Bl. zmir 5.Depo Al. 1.Tb.2.Bl. zmir-Hilal Bl. Dakzlca Karakolu Jandarma Harici Bl. 5.Depo Al. 3.Bl. zmir Jandarma Al. Odun-Kmr mali 17.Kol.56.Frk.174.Al. 3.Tb.9.Bl. 2.Kol.1.Frk.70.Al. 1.Tb.1.Bl. 63.Frk.1.Tb.3.Bl. 123.Piyd.Al.2.Tb.5.Bl. 6.Sah.Top.1.Tb.1.Bl. 56.Al.1.Tb.1.Bl.
1335 1335 1339 1334 1334 1335 1335 1336 1336 1335 1335 1335 1335 1334 1 Ns 1334 1335 1334 KS 1335 1334 1334 1334 4 My 1334 1335 1335 1335 1335 DUMAN GRGN ASLAN ZKAN NAL AYDIN ENYT GVEN DEMRTA ZDEMR ACAR TOSUN KARASU ZMC EKC ZTRK 1972 1962 1980 1979 1969 1977 1986 1969 1950 1987 1984 1983 1971 1983 1973
315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331
46 47 48 49 50
16 17 18 21 21
7 7 1 1 2
Dakzlca Torbal Torbal Torbal Torbal
akrbeyli Tepeky Demirci apak apak Yukar Mahalle Hortuna Demirci Merkez 75
14 14 7 75 53 77
Yusuf Mahmut avu Kutlu Yusuf Hac Ahmet Mehmet
akrbeyli Osmaniye Byk Karapnar apak apak
Piyade Piyade Piyade Sah.Top. Sah.Top. imendfer Shhye Mak.Tfk. Piyade
Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer
KARAYEL TEZCAN KUTLU DAL UAR
1983 1958 1994 1986 1958
332 333 334 335 336
51 52 53 54
27 30 32 32
2 1 1 2
Torbal Torbal Torbal Torbal
77 1 75
Samanczade mer Halil avu Yusuf Ahmet
Hasan Ramazan Hasan Ali Rza
Torbal Hortuna Demirci zmir
zmir imendfer Mektebi 5.Depo Al.Shh.Bl. 3.Kafkas Frk.8.Al. 16.Frk.
SAMANCI FLZ KUTLU ZENC
1960 1971 1994 1974
337 338 339 340
51
55 56 57
32 34 36
4 1 1
Torbal Torbal Torbal
Karaot Demirci apak 27 31
27 27 31
skp Muhacirlerinden Mustafa Hseyin Hac Ali
Mehmet Ali Veli
Koana Demirci apak
Mak.Tfk. Muhbr. Nakliye
Nefer Nefer Nefer
1330 1332 1332
21.Kol.57.Frk.175.Al. Mak.Tfk. zmir Muhabere Bl. 17.Kol.Krh.
1333 1335 1335
ZAY NL AKGN
1940 1963 1973
341 342 343

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 2 2 3 3 3 3 3 3 4 4 6 6 6 6 6 6 7 7 8 8 8 8 9 1 6 1 2 4 5 6 7 2 4 1 1 2 4 5 7 5 6 1 4 5 6 1 Torbal Torbal Dakzlca Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Ayranclar Tepeky Yourtular Erturul Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu ayba Erturul Erturul Yeniky Yukar Mahalle Yeniky Hortuna Dirmil akrbeyli Hortuna Hortuna Hortuna Hortuna 28 24 24 21 22 31 59 39 70 27 10 6 65 93 1 92 40 15 21 50 28 37 69 47 66 68 Abdullah smail erif Ali Mteveffa Recep Kocaklah brahim Halil Yrk Mestan Zor Ali hafidi Mustafa Muhacir Abdullah Deli Mehmet olu Mehmet Mteveffa Hasan Refik Hasanaki Mteveffa Selim Yrk Osman Nasuh Mteveffa Mehmet Abdil Fettah Krl Hasan avu Ahmet Abidin Ali Yusuf Hac Hseyin oullarndan Mehmet Mehmet Cemal Ahmet Salih Hseyin Mehmet Hakk Zor Mehmet Mustafa Hasan Tahsin Hseyin Mehmet Sabri Mehmet Ahmet Ahmet Cemali Veli Mustafa Arif Yusuf Rait Rfat Ayranclar Tepeky Yourtular Tepeky Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Alasonya Kandiye Katerin Yeniky Torbal Yeniky Hortuna Dirmil Avandere Hortuna Hortuna Hortuna Hortuna Piyade Piyade Muhbr. Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Piyade Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer 1333 1333 1333 1334 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1333 1334 1333 1333 1333 zmir 1. Muhbr. Tb. 5.Depo Al. 17.Kol.Krh. zmir 5.Depo Al. zmir 5.Depo Al. zmir 5.Depo Al. 47.Frk. 12.Al. 5.Depo Al.12.Bl. zmir 5.Depo Al. 10.Bl. 5.Depo Al. 5.Depo Al.2.Tb.5.Bl. Konya ube Muhafz zmir 5.Depo Al. 47.Frk.12.Al.4.Tb.2.Bl. 42.Frk.12.Al.3.Tb.2.Bl. 5.Depo.Al. zmir 18.Al.Jan.Tb.11.Bl. 57.Frk.39.Al.1.Tb.4.Bl. 161.Al.1.Tb.2.Bl. Hizmet Tb. htiyat Kk Zabit Al. 17.Kol.66.Al.2.Tb.5.Bl. 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1335 1339 1335 1335 1335 1335 1335 1334 1335 1335 1335 ALIKAN GSAV ZEYBEK UYGUN TEKN ZOR GLER SUBAKAN DUYMAZ GNAY AKKIN HASER ENBA TA ZKAYA SOYKAN SONKAN DN TAKAYA Z SELT AKA 1937 1926 1332 1969 1965 1971 1985 1969 351 1961 1967 353 1980 1970 1984 356 1948 1945 358 1978 1947 1979 1975 1982 1975 1974 1969 366 359 360 361 362 363 364 365 357 354 355 352 344 345 346 347 348 349 350
52
24
Torbal
Ayranclar
45
Deveci Bekir
Hseyin
Belenba
Piyade
Nefer
1 A 1334
Sevk Tb.2.Bl.
15 Ey 1334
BAYHAN
1942 367
25 26
9 9
5 7
Dakzlca Dakzlca
Cumal Yourtular 1
Mehmet Mteveffa Mustafa
Ali Muhittin Ahmet Tevfik zzet Mehmet smail Hakk Ahmet Ahmet Yourtular
Piyade Piyade Nefer
1333 1334
2.Kol.47.Frk.12.Al. 1.Tb.2.Bl. zmir 5.Depo Al.1.Tb.2.Bl. 17.Kol.56.Frk.174.Al. 2.Tb.9.Bl. 48.Frk.148.Al.3.Tb. 17.Kol.5.Depo Al. Kstenada 5.Depo Al.3.Tb.10.Bl. zmir Harici Jan. Bl. zmir Harici Jan. Bl.
1335 1955
TAKIN 368 YAAR 1955 369
27 28 29 30 31 32
10 11 17 18 19 19
3 2 6 2 1 4
Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Torbal Dakzlca
Karakzlar Saibler Merkez Merkez Karakuyu Yourtular
40
40 4 38 23 71
Mustafa oullarndan smail Mehmet Mustafa Osman Urfal Mehmet Tekelioullarndan Mehmet Ali
Karakzlar Saibler Dakzlca Dakzlca Karakuyu Yourtular
Piyade Piyade Piyade Piyade Jandar. Jandar.
Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer Nefer
1332 1334 1333 1333 1334 1333
1335 1335 1335 1335 1335 1335
TUNEL NCEL KESKN KARDA ZOUL OKUN
1977 370 1970 1976 1968 373 1954 374 371 372
10
53
MLL SAVUNMA BAKANLII ARVNE GRE TORBALI'DAN EHT LSTES
54
No 123456789-
Ad BAYRAM AL BRAHM VEL MEHMET HSEYN AL CEMAL HSEYN HASAN
Baba Ad DEMR SEYT CAFER HASAN HALL MUSTAFA SMAL AL ABDULLAH HALL MEHMET MEHMET MER HASAN MUSTAFA MEHMET MUSTAFA VEL NAZF MEHMET HSEYN OSMAN HALL MUSTAFA MEHMET AL HACI HSEYN MEHMET AL ABDULLAH KR MEHMET MEHMET OSMAN AKR AHMET MOLLA ABDURRAHMAN MUSTAFA MEHMET B SMAL HACIAHMETIGVANI HACI HALL BRAHM HALL MEHMET AL ABDULLAH RECEP MEHMET
Lakab DEMROULLARI GRTL KADIOULLARI HAFIZOULLARI
Doum Yl 1879 1887 1875 1892 1890 1889 1895 1891 1880
10 - HSEYN 11 - AL 12 - AL 13 - RECEP 14 - KR 15 - MEHMET 16 - SLEYMAN 17 - OSMAN 18 - MEHMET 19 - AHMET HSEYN 20 - HASAN 21 - MEHMET AL 22 - MEHMET 23 - AL 24 - MEHMET 25 - BRAHM 26 - MEHMET 27 - VEL 28 - AL 29 - MEHMET 30 - HALL 31 - HASAN 32 - MUSTAFA 33 - BAYRAM AL 34 - HAMT 35 - BRAHM 36 - AHMET 37 - SLEYMAN 38 - AL 39 - MEHMET AL 40 - AHMET 41 - OSMAN 42 - MUSTAFA 43 - BRAHM 44 - BRAHM 45 - YUSUF 46 - AHMET 47 - MUSTAFA
KARA VELOULLARI
1894 1889 1891
LAZOULLARI KRTOULLARI HATPOULLARI
1888 1881 1894 1879 1889 1877 1881 1879
SROZ MUHACRLERNDEN LAZOULLARI
1879 1888 1883 1882 1883 1893
VEKEMOULLARI
1891 1892
SARI OLAKOULLARI
1892
1876 ATEOULLARI 1892 1897 1889 1877 1893 1895 1877 1892 HACI HOCAOULLARI 1876 1872 55
Nfus Kaytlarna Gre Torbal ve Kylerinden I.Dnya Savanda eitli Cephelerde Askerde Kalanlar,Askerden Dnmeyenler
I.Dnya Savanda eitli cephelerde kalan asker says bugne kadar kesin rakamlarla tespit edilememi, yaklak olarak ifade edilmitir. Torbal ilesinin merkez ve kylerinin toplam idari birim says 42dir. 2003 ylndan beri gerek Torbal Nfus Mdrl arivi ve gerekse alan aratrmas ile Torbal ilesinin merkez ve kylerinde askerde kalan 614 kii tespit edilmi, kaytlar mmkn olduunca ailelerle yaplan grmelerle de desteklenmeye allmtr. Nfus Mdrl arivinde bulunan 17 nfus esas defterde yaklak 12.000 kii incelenmi, kii bilgilerinin lm kaytlarnda dlen kaytlar (406 kii) ve 1934 yl nfus tarama bilgileri (208 kii) birletirilerek 614 kiinin askerde kald tespit edilmitir. almada 614 kiinin kimlik bilgileri ve idari birimleri verilmitir. Kaytlardaki kiilerin knyelerinin geldii tarihlerden 212sinin sadece yl, dier 43nn ay, gn ve yl yazldr. En ok Hortuna Kynden 36 kiinin askerde kald tespit edilmitir. Kiilerin doum yllar 1269 ile 1317 yllar arasnda deimektedir. Doum yerlerine baktmzda bazlarnn bugnk snrlarmz dnda olduu grlmektedir. 61 hanede birden fazla kii askerde kalmtr. Ayn hanede askerde kalan en fazla kii says 4 ile engele kyndedir. Kaytlar: ehiden, Askerde, Askeri hastane, Seferberlik, Badatta harpte, Umumi Harp, Harb-i Umumi, anakkale Harbi, 4.Ordu, Rus Harbi, Harbiye Hastanede, kitelli Hastanesinde, Bornova Askeri Hastanede, Sebdlbahir, Anafartalar, Topu Hastanesi, Kafkas cephesi, Esarette, Askerde ehit, Harpte, orlu Hastanesi, Arburrnu ehiden, Arabistan, anakkale ehiden, Kafkasya, Mekke-i Mkerremede vurulmutur eklindedir. Knyelerin geli kaydna bakarsak 1330 ylnda 17, 1331 ylnda 91,
56
1332 ylnda 200, 1333 ylnda 167, 1334 ylnda 80 ve 1335 ylnda 33 kii bulunmaktadr. lm kaytlarnn ortalama ya 30.64dr Kaytlardaki hanelerden 199unun nfus kaytlarnn kapal kayt konumunda olduu , 25 hanenin ise savatan sonra baka idari birimlere nakil gittii grlmektedir. Nfus kaytlar esas alnarak ile boyutunda yaplan ilk aratrmadr. Anahtar kelimeler: Torbal, Askerde, Nfus kayd, ehit, engele Yntem: Torbal Nfus Mdrl arivinde bulunan 1321 yl son Osmanl tahrir defterleri 2003 ylnda alnan izin ve onayla 1334 ylna kadar yaklak 12.000 kiinin kaytlar incelenmi, erkek kaytlarnn lm kaytlarnda dlen askerde veya ehiden gibi kaytlar tek tek not edilmi, 2003 ylndan 2005 ylna kadar 42 idari birimdeki askerde kalanlarn ulalabilen aileleriyle grme yaplm, kaytlar anekdotlarla teyit edilmeye allmtr. Ayrca klasrde tutulan 1934 yl nfus tarama cetvelleri , lm kaytlar taranarak, defter kaytlarna eklenmitir. le olduu 1926 ylna kadar idari birim olarak zmir merkezine bal nahiye olarak grnen Torbalnn 4 mahalle olmak zere toplam 42 idari birimi bulunmaktadr. 1321 son Osmanl nfus tahririnde bu idari birimlere ait Torbal Nfus Mdrl arivinde bulunan nfus esas defterlerinin dkm u ekildedir53:
ATK NFUS ESAS DEFTERLERNN ARV TASNF Cilt No Yazl idari birim/birimler 1 Tepeky, Torbal nahiye merkezi 2 Arslanlar, Tepe Erturul Mahallesi54 3 apak55, orlu56, Tiryanda57, Yourtular 4 Hortuna58, Helvac59 5 ayba60, Sepetiler61, Sepetiler Mecidiye Mahallesi62 6 Mehet63, Mehet Bulgar Mahallesi64 7 Ahmetli, Arap65, Eerci66, Hamidiye67 8 akrbeyli, Karakuyu68, Yeni 9 Ayranclar69, Belenba70, Kayas71, Kuuburnu72 11 Arta73, Bozky, Dirmil74, Derlik, Saibler
5 53
1321yl son Osmanl nfus tahririnde Torbal merkez ve kylerinde 2.455 nfus hanesinde toplam 11.197 kii tespit edilmitir. Bugnk nfus belgelerimize dayanak belgeleridir. 54 1335 ylndan itibaren ayr mahalledir. 55 Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 56 Yunan igalinde dalan kylerdendir. Bkz. Necat etin, "Torbal blgesinde Yunan igali(1919-1922)". Torbal Hilal Gazetesi, 14 Austos 2002. , Anlatmlara Gre Torbal Blgesinde Yunan gali ve Bilinmeyen Bir Kuva-y Milliyeci: Hortunal Hamit Efe , Kuva-y Milliyenin 90. Ylnda zmir ve Bat Anadolu Uluslararas Sempozyum, zmir, Eyll 2009. 57 Rum kydr. Bir Osmanl tabiiyetinde hane vardr. Yunan igali sonras ky dalmtr. 58 Bugn ad Yazbadr. Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 59 Helvac Ky ile ilgili bir aratrma iin baknz: Necat etin, Tarihi Demokrasi ve Kitabeleri le Helvac Ky Aratrmas, Byk Torbal Gazetesi, 16 Eyll 2006. 60 Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 61 Bugn ad Atatrk Mahallesidir. Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 62 Bugn ad yeni mahalledir. Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 63 Bugn ad ehitler Mahallesidir. Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. Cumhuriyet sonras Tire ilesinden Torbalya balanmtr. Aratrmaya dahil edilmemitir. 64 I. Dnya sava sonunda burada bulunan Bulgarlar Bulgaristana dnmtr. Bak. Necat etin." Maatta (ehitler Ky) Bir Bulgar Mahallesi", Byk Torbal Gazetesi, 30 Ocak 2006. 65 Bugn ad Pamukyaz Mahallesidir. Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 66 Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. Eerci Ky ile ilgili bir aratrma iin baknz: Necat etin, Tarihi Demokrasi ve Kitabeleri le Eerci Ky Aratrmas, Torbal Yank Gazetesi. 67 Bugn ad zbey Mahallesidir. Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 68 Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 69 Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir.
57
12 13 14 15 16 17
Dakzlca, Dere75, Fetrek76, Gkyaka Teke77, Sinek78 Bozky, Doanclar79, Krklar80 Datekke81 Karaot82 Cumal83, akallar84, Karakzlar85, engele86 Demirci, Karacaaa87
Arivde bulunan nfus esas defterleri 50 X 70 cm. boyutundadr. Defterler yenilemenin yapld 1976 ylna kadar kullanlmtr. Baz defterler ar ypranma nedeni ile dalm durumdadr. 13 kiinin kayd yenileme srasnda kayda alnmamtr. Kayda alnmayan haneler88 nedeniyle hane numaralarnda baz deiiklikler olmutur. Askerde kalanlarn tespitinde yararlanlan dier kaynak 1934 ylnda tm idari birimlerde yaplan nfus tarama cetvelleridir. Mevcut durumunu tespit etmek amacyla 1934 ylnda doup ta kayda gemeyen, l ve kayp olduu halde lm dmleri yaplmayan ve evlenmesine ramen kayda gemeyenler iin 30 X 50 cm boyutunda hazrlanan cetvellere idari birimdeki muhtar ve ihtiyar heyetince listeler oluturulmu, lm ve kayp olanlar iin hazrlanan listelerin incelenmesi ile deftere kayd olmayan askerde kalanlarn knye yl ve askerde kaldklar yerler her kii iin ayr numara verilerek yazlmtr89. Nfus defterleri ve tarama cetvelleri esas alnarak ne yazk ki asker kayplar hakknda bugne kadar hibir alma yaplmamtr. Hlbuki dnemdeki savalarda en nemli unsur insan kaynadr. nsan unsurunun en nemli dayanak belgeleri nfus kaytlardr. Torbal blgesinde en son nfus tahriri 1321 yani 1905 ylnda yaplmtr. Bu tahrirde kayd yaplan idari birimlerdeki silhaltna alnan kiilerin zlk bilgileri bu nedenle ok nemlidir.
70
1937 ylnda idari birim olarak Buca ilesine balanmtr. Baknz: Babakanlk Cumhuriyet Arivi (bundan sonra sadece BCA), Tarih: 05.05.1937, Say:12976, Fon Kodu: 30.11.1.0, Yer No: 112.11.7. 71 Rum kydr. Yunan igali sonras ky terk edilmi, 1924 ylnda mbadiller yerletirilmitir. Bugn ad Pancardr. Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 72 Bykehir yasas ile Torbalya bal mahalledir. 73 1926 ylnda dalm, idari stats ortadan kalmtr. Necat etin," Torbalnn Dalan Ky:Arta Ky", Byk Torbal Gazetesi, 11 Austos 2006. 74 Bugnk ad Korucuktur. Necat etin, "Tarihi Demografisi ve Kitabeleri le Korucuk(Dirmil) Ky Aratrmas", Byk Torbal Gazetesi, 14 Temmuz 2006. 75 1933 ylnda idari birim olarak Kemalpaa ilesine balanmtr. Baknz: BCA, Tarih: 30/5/1933 Say: 9603 Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 78.16.17. 76 1933 ylnda idari birim olarak Kemalpaa ilesine balanmtr. Baknz: BCA, Tarih: 30/5/1933 Say: 9603 Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 78.16.17. 77 1933 ylnda idari birim olarak Kemalpaa ilesine balanmtr. Baknz: BCA, Tarih: 30/5/1933 Say: 9603 Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 78.16.17. 78 1933 ylnda idari birim olarak Kemalpaa ilesine balanmtr. Baknz: BCA, Tarih: 30/5/1933 Say: 9603 Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 78.16.17. 79 2003 ylnda Buca ilesine balanmtr. 80 1937 ylnda idari birim olarak Buca ilesine balanmtr. Baknz: BCA, Tarih: 05.05.1937, Say:12976, Fon Kodu: 30.11.1.0, Yer No: 112.11.7. 81 Datekke Ky ile ilgili bir aratrma iin baknz: Necat etin, "Tarihi Demokrasi ve Kitabeleri le Datekke Ky Aratrmas", Byk Torbal Gazetesi. 12 Eyll 2006. 82 Karaot Ky ile ilgili bir aratrma iin baknz: Necat etin, Tarihi Demokrasi ve Kitabeleri le Karaot Ky Aratrmas, Byk Torbal Gazetesi. 25 Ocak 2004.. 83 1933 ylnda idari birim olarak Kemalpaa ilesine balanmtr. Baknz: BCA, Tarih: 30/5/1933 Say: 9603 Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 78.16.17. 84 Bugnk ad amlcadr. 85 Karakzlar Ky ile ilgili bir aratrma iin baknz: Necat etin, Tarihi Demokrasi ve Kitabeleri le Karakzlar Ky Aratrmas, Byk Torbal Gazetesi. 11 Austos 2006.. 86 Bugnk ad Ormankydr. 87 1954 ylnda idari birim olarak Buca ilesine balanmtr. Baknz. BCA, Tarih: 28/12/1954 Say: 27394 Dosya: Fon Kodu: 30.11.1.0 Yer No: 248.42.1. 88 Hane deyimi hakknda baknz: Nejat Gyn, Hane deyimi hakknda, ..E.F. Tarih Dergisi 32, (1979), s.331348. 89 Ekteki askerde kalanlarn kaytlar olduu nfus tarama cetveli ilgili kiinin kaydnda verilmitir. Ancak 2006 ylnda karlan nfus kanununda nfus defterleri bilimsel aratrma ve incelemelere kapatlmtr. Nfus ve Vatandalk Genel Mdrl uan 1976 ncesi tm defterleri merkeze toplamaktadr.
58
len kiiler ilgili hanenin defterdeki kaydna ilenmektedir. Knyesi gelen kiilerin lm kaytlarnda genellikle "Askerde, ehiden, Sebdlbahir Kerevizdere'de kaybolduu erh verildi" gibi erh dlmtr. Bu kaytlar ilgili idari birimdeki asker kayplarn net biimde ortaya karmaktadr. Bu nedenle bu aratrma nem arz etmektedir. Yaplan alan aratrmas srasnda knyesi gelen askerlerin ulalan ve grlen hanelerinde yaayan kiilerden alnan anekdotlar da ailelerin seferberlik dneminde askerde kalanlarn unutmadklar, en azndan doan ocuklarna isimlerini verdikleri gzlemlenmitir. Osmanl Devleti dhil olduu I. Dnya Savanda ana ve yardmc cephelerde savamtr. I.Dnya Savanda eitli cephelerde kalan asker says bugne kadar kesin rakamlarla tespit edilememi, yaklak olarak ifade edilmitir. Tm lkelerden 65.038.810 askerin katld sava, arkasnda resmi rakamlara gre toplam 8.556.315 l, 21.219.452 yaral ve 7.750.945 kayp veya esir brakmtr90. Osmanl mparatorluunun askeri kayplar konusunda baz aratrmalar yaplmtr91. Toplam asker kaybnn 1.600.000 kii olduu tahmin edilmektedir. Yaplan dier bir aratrma ise daha net rakamlar ifade etmektedir92. (l, yaradan veya hastalktan lenler) 501 .091 Yara veya hastalktan tr hastanede tedavi edilenler 3 .059 .205 Hastaneden taburcu edilmi 2.167.841 Malller 891 .364 Toplam Muhtelif cephelerdeki ller says Kafkas cephesinde anakkalede Filistine cephesinde Irak'ta. zmir ve Antalya'da (amele taburlar ou stmadan) Galiya'da Romanya ve Dobruca'da Hicaz'da (Mekke, Medine, Yemen) Makedonya'da Trl cephelerde (Kafkaslar, Bak, Dastan v.b) Toplam Sadece cephelerdeki len asker says 2.167.841 218.878 101 .147 80.764 44.721 9.211 4 .272 4.166 4.166 878 74.852 392.915 383.704
Torbal ilesinin merkez ve kylerinin toplam idari birim says 42dir. dari, birimlere ait nfus defterleri ve tarama cetvellerine gre byk savan balad 1330 yani 1914 yl esas alnarak Torbal ilesinin merkez ve kylerinde askerde kalan 614 kii tespit edilmi, kaytlar mmkn olduunca ailelerle yaplan grmelerle de kaytlar desteklenmeye allmtr. Nfus mdrl arivinde bulunan 17 nfus esas defter incelenmi, kii bilgilerinin lm kaytlarnda dlen kaytlar (406 kii) ve 1934 yl nfus tarama bilgileri (208 kii) birletirilerek 553 hanede toplam 614 kiinin askerde kald tespit edilmitir. almada 614 kiinin kimlik bilgileri ve idari birimleri verilmitir. Kaytlardaki kiilerin knyelerinin geldii tarihlerden 212sinin sadece yl ( %34) dier 402 snn ay, gn ve yl yazldr. Askerde en ok Hortuna Kynden 36 kiinin kald tespit edilmitir. 59 hanede birden fazla kii askerde kalmtr. Ayn hanede askerde kalan en fazla kii says 4 ile engele Kyndedir. Knyelerin geldii yllara bakarsak karmza yle bir tablo kmaktadr: LM YILLARINA GRE K SAYISI Yl 1330
90
Say 17
Yl 1337
Say 5
http://tr.wikipedia.org/wiki/I._D%C3%BCnya_Sava%C5%9F%C4%B1, NTV Tarih dergisi - ubat 2009, Say 1, Sayfa 21. 91 Osmanl mparatorluu toplam kayp asker says: 1.600.000. anakkale: 101.000 [Hasta, Kayp ve Yarallarla 253.896], Kafkasya: 270.000, Krfez: 220.000, Arabistan-Yemen: 280.000, Kanal: 280.000, Acem: 20.000, Galiya-Bulgaristan: 60.000. Kaynak: http://www.trmilitary.com/forum/viewtopic.php? f=31&t=16427 92 http://www.tarihimiz.net/v3/Haberler/OsmanliTarihi2/1.DUNYA-SAVASI-OSMANLI-BILANCOSU.html.
59
1331 1332 1333 1334 1335 1336 Toplam
91 200 167 80 33 9 597
1338 1339 1340 1341 Toplam Bilinmeyen Genel Toplam
2 3 1 1 12 5 614 kii
Knyelerin geli ve deftere kaydna bakarsak 1330 ylnda: 17, 1331 ylnda 91, 1332 ylnda 200, 1333 ylnda 167, 1334 ylnda 80 ve 1335 ylnda ise 33 kiinin kayd bulunmaktadr. Grlecei zere en ok 1332 yani 1916 ylnda (%33) knye lm kayd vardr. 59 hanede birden fazla kii askerde kalmtr. Ayn haneden iki kii askerde kalan hane says:54, ayn haneden kii askerde kalan hane says:4, ayn haneden drt kii askerde kalan hane says:1'dir Ayn haneden iki ve daha fazla kii saysn gsteren tablo dari birim HS93 dari birim HS Kii says 2 3 4 Kii says 2 3 4 Ahmetli 1 Arslanlar 1 akrbeyli 4 Tepeky Mah. 1 Helvac 2 1 S.Mecidiye Mah. 1 Dirmil 4 Doanclar 1 Karakuyu 2 Karakzlar 3 engele 1 Hortuna 6 1 Takesik 1 Saibler 1 Torbal Mah. orlu Sinek zbey Cumal Krklar apak Dakzlca Karacaaa Toplam 1 2 1 1 1 2 2 4 29 1 1 Yourtular Arta Dere Fetrek Bozky Sepetiler Datekke Eyerci Karaot Toplam 1 1 2 2 1 1 1 1 2 25
Defter ve tarama cetvel kaytlarna baktmzda; ehiden, Askerde, Askeri hastane, Seferberlik, Badatta harpte, Umumi harp, Harb-i Umumi, anakkale Harbi, 4.Ordu, Rus Harbi, Harbiye Hastanede, kitelli Hastanesinde, Bornova Askeri Hastanede, Sebdlbahir, Anafartalar, Topu Hastanesi, Kafkas Cephesi, Esarette, Askerde ehit, Harpte, orlu Hastanesi, Arburnu ehiden, Arabistan, anakkale ehiden, Kafkasya, Mekke-i Mkerremede eklinde kayt dlmtr. KNYE KAYITLARI 4. ordu 3 Harb-i Umumi 70 Anafartalar 1 Harbiye Hastanesi 2 Arabistan 1 Irak 1 Arburnu ehiden 1 kitelli Hastanesinde 1 Askerde 367 Kafkasya Cephesi 2 Askerde ehiden 53 Mekke-i erife'de vurulmutur 1 Askeri Hastane 2 Rus Harbi 1 Badatta Harpte 2 Sebdlbahir 1 Badat Hastanesi 1 Seferberlik 68 Bornova Askeri Hastane 1 Tedbil havada 1 anakkale Harbi 12 Topu Hastanesi 1
93
Hane says.
60
anakkale Harbi ehiden orlu Hastanesinde Esarette Harbde
4 Umumi Harb 1 Yemen 1 Belirsiz 1 TOPLAM TOPLAM 614
11 2 1 614
Tabloda da grlecei zere 367 kiinin kaydnda "Askerde" ibaresi vardr. 58 kiinin "ehit" kayd bulunmaktadr. Doum tarihi gruplamasna baktmzda ise tablo u ekildedir. DOUM YILLARINA GRE K SAYISI Yl 1269 1271 1280 1281 1282 1283 1285 1286 1287 1288 Say Yl 1 1 1 1 1 1 6 10 8 4 34 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 Say 18 17 17 8 24 22 16 26 18 31 197 Yl 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 Say Yl 31 20 22 6 15 22 28 12 27 28 211 Toplam 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 Say 26 18 41 24 26 12 19 4 2 172 614 kii
Grlecei zere 1311 doumlular 41 kii ile en kalabalk grubu tekil etmektedir. Knye lm kaytlarnda ya ve kii says u ekildedir. LM YALARINA GRE K SAYISI Ya Grubu 13 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Kii Says 1 2 4 12 16 27 36 33 28 21 29 Ya Grubu 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Kii Says 25 20 14 20 19 11 16 34 27 20 Ya Grubu 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 Kii Says 16 14 27 21 13 21 10 11 9 7 5 Ya Grubu 48 49 50 51 52 53 60 61 Toplam Kii Says 6 2 1 1 1 1 1 1 614
26 47 lm Ya Ortalamas 30,64
Bu tabloya gre en kk ya 13 yanda 1317 doumlu olan ve 1330 ylnda len Kuuburun Ky 8. hanede kayd bulunan aban olu Eyp'e aittir94. lm kaydna gre en yal kii ise 61 ya ile 1269 doumlu ve 1330 ylnda len akrbeyli Ky 44. hanede kaytl Kara Ali olu brahim'e aittir. Bu tablodan u anlalmaktadr: Vatan savunmas iin her ya grubundan kiiler cephelere komutur.
94
Dnemde silah altna alnmalardaki anlatmlara gre ortalama 45 kg. gelen ve omzuna ast tfei yere demeyenler dahi silah altna alnmtr.
61
Kaytlardaki hanelerden 199 nun nfus kaytlarnn kapal kayt konumunda olduu, 25 hanenin ise savatan sonra baka idari birimlere nakli gittii grlmektedir. Knyesi gelen askerlerden bazlarnn doum yerleri bugnk snrlarmz dndandr: Bunlar genellikle Balkan ve Girit arlkl olup doum yerleri yledir: Nrekop, Kardia, Baltalar, Dmeke, Avlonya, Katerin, Yeniehir, Uhisar, Serez, Siroz, Girit, Feretor, Tuna, Trnova, Edirne Hasky, Selanik, Kafkasya, Radovita, Koana, Karabina, Debre-i bala, Kayalar, Dobruca, Nibolu, Babada, Varna, Yanya, Demirhisar. Deftere kayt tarihilerine baktmzda kimilerinin muhacir olarak geldikleri gibi silahaltna alndklar grlmektedir. Knyesi gelen askerlerin kaytl olduklar idari birime naklen geldikleri, 1321 saymndan sonra nfus esas defterine kaytl olduklar tespit edilmitir.
dari birim Ahmetli S.Mecidiye Mah. engele Torbal Mah. Belenba Toplam
95
96
1 7 1 8 1 18
dari birimlere nakil gelenler Y N Y dari birim dari birim 1 Arslanlar 1 Sepetiler 6 Datekke 1 Eyerci 1 zbey 2 2 Arap 7 Tepeky Mah. 9 3 Erturul Krklar 1 Fetrek 15 Toplam 14 5 Toplam
97
N 2 3 1 5 1 11
3 3 6
dari birim ayba Karakuyu Hortuna Dere Toplam
N 6 1 2 1 10
Y 4 2 1 7
Nakil gelen toplam hane says: 53 hane olup bunun 33 tanesi bu gnk snrlarmz dndaki idari birimlerden gelmitir. dari birim Ahmetli Arslanlar Ayranclar Bozky akrbeyli akallar apak Sepetiler ayba S.Mecidiye Mah. Dakzlca Datekke Demirci Derlik Doanclar Eerci Helvac Karakzlar Karakuyu Karaot
95 96
H98 16 25 6 11 26 7 24 13 17 11 20 5 10 10 3 16 13 24 28 11
KS99 D100 T101 K102 N103 17 26 6 13 30 7 26 14 17 12 24 6 10 10 6 17 16 27 30 13 17 11 12 12 2 26 4 17 6 13 4 6 7 6 3 14 22 4 15 6 1 18 5 10 6 11 2 4 3 6 11 13 13 8 9 10 10 2 1 2 1 8 6 10 3 8 2 4 10 2 4 8 2 3 1 1 1 1
2 1
3 1 2
dari birim Dirmil Kuuburun engele zbey Arap Saibler Takesik Hortuna Yeniky Yourtular Torbal Mah. Tepeky Mah. Erturul Mah. Arta orlu Gkyaka Teke Sinek Dere Cumal Belenba
H 13 9 12 15 9 2 5 29 5 5 25 18 18 3 4 8 10 19 6 4
KS 17 9 13 16 9 3 6 36 5 6 26 19 18 4 6 8 11 21 7 4
D 13 3 8 9 8
T 4 6 5 7 1 3 6 15 1 6 4 7 2
K 5 8 2 8 7 5 14 3 9 6 5 4 1 4 3 6 1 1
21 4 6 20 15 11 2 6 8 11 21 7 4
3 1 3
dari birim Nakil gelen hane says 97 Nakil gelen hanelerden bu gn snrlarmz dndan gelen hane says. 98 dari birimde askerde hane says. 99 dari birimde askerde kalan kii says. 100 Defter kayd. 101 Tarama cetvel kayd. 102 Kapal kayt hane says. 103 Nakil giden hane says.
62
Fetrek Karacaaa
14 13
16 14
16 14
4 7
Krklar Genel Toplam
11 553
13 614
13 406 208
3 199 25
Sonu ve deerlendirme: 1914 ile 1918 yllar arasnda sren I. Dnya Savanda nfus kaytlarna gre Torbalnn 42 idari biriminden toplam 566 hanede 625 kiinin silhaltndayken ehit olduu veya askerde kald tespit edilmitir. Bu aratrma nfus kaytlarna gre bir ileden byk harpte kalanlarn tespiti ynnden ilk almadr. Bu tr almalar dier il ve ileler baznda da yaplmaldr. Sava yllarnda ile toplam nfusunun yaklak 12.000 kii olduunu kabul edersek, bunun yaklak % 20si askerden gelmemitir. Bu ok byk bir nfus kaybdr. lm kaytlarna gre en fazla knye, savan en iddetli olduu 1915-1916-1917 yllarnda gelmitir. Alan aratrmas srasnda askerde kalanlarn aileleri tarafndan unutulmad grlmektedir.
63
Sra
Hane Ad
Babas
Doum Yeri ve yl
Kayt ve tarihi
AHMETL 104
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
10454 105
8 7 10 13 15 16 18 19 20 26 27 28 28 33 39 45 47120 2 5 8 12 16 18 26 28 31 33 39 40
Hasan Ali Nasuh107 Nasuh
105
Mahmut Hac Mustafa Ali Uzun Mehmet Hac Hasan Karabacak lyas Ahmet smail Mahmut Kazkrk Bekir Hamza Ali Mustafa lyas Dal Osman Abac olu Ali Zeynel Dede Mustafa Ramazan Abdi Seyfettin Ahmet avu Bykl Hseyin Zekeriya Haim Paalarl zzet Vehbi Resul Habib Hac Hamit
Yaylayaka106 Ahmetli Ahmetli Kuyumcu Ahmetli Ahmetli Belevi Ahmetli Yeniky Ahmetli Ahmetli Mersinli Mersinli Yaylayaka Yeniky Zeytun Nrekop122 ARSLANLAR123 Arslanlar Arslanlar Arslanlar Kardia
128 116
1297 1297 1301 1296 1296 1313 1285 1287 1313 1313 1313 1310 1311 1312 1298 1293 1315 1305 1312 1308 1299 1311 1308 1308 1304 1300 1296 1302 1289
ehiden Askerde Askeri hastane Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde
28
Ahmet108 Hac Hasan olu Hasan109 Ahmet110 Hasan Hseyin'in vey olu Hseyin111 Etcilerolu Hac brahim Sleyman Mustafa
112 113
1 0 30
02
Mehmet114 Sleyman Mehmet

115 117
brahim Abac Ali olu Osman Hasan Ali119 Nrekop muhacirlerinden Abdullah121 Bekir
124 125 126
118
2 1
Kadir Ali
127
Necip
Salih129 Halil
130 131
Arslanlar Arslanlar Arslanlar Arslanlar Arslanlar Arslanlar Arslanlar Kardia
Tahsin Ahmet
Hasan132 Bayram133 Aziz brahim
1321 yl nfus tahriri: Hane:37, nfus:159. Hanenin konumu: Kapal kayt. 106 Torbalnn 19. yzylda dalan kylerindendir. 107 Naime Ky nfus defteri hane no: 7den aktarld. 108 Hanenin konumu: Kapal kayt. 109 Hanenin konumu: Kapal kayt. 110 Hanenin konumu: Kapal kayt 111 Aile Seluk'a nakil gitti. 112 Aile Tire Doyranl Ky'ne nakil gitti. 113 Aile Tire Doyranl Ky'ne nakil gitti. 114 Hanenin konumu: Kapal kayt. 115 Hanenin konumu: Kapal kayt. 116 Torbalnn 19. yzylda dalan kylerindendir. 117 Hanenin konumu: Kapal kayt. 118 Hanenin konumu: Kapal kayt. 119 Hanenin konumu: Kapal kayt 120 Deftere kayt tarihi:1332. 121 Hanenin konumu: Kapal kayt.
64
13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 1 2 3 4
122
43 45 46 48 49 49 60 67 75 85 96 99 107
Seyfeddin Mustafa Hsrev smail

134
Veli Salih Cemali Bahaddin Talib Talip Mahmut

140
Kardia Arslanlar Akhisar Arslanlar Kardia Arslanlar Arslanlar Arslanlar Arslanlar Arslanlar Kardia Kardia Arslanlar
1291 1308 1308 1309 1300 1309 1316 1309 1308 1308 1287 1288 1308
Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden Askerde Seferberlik Seferberlik Seferberlik Seferberlik
Recep135
136 137
Mehmet Necip139
138
Bayram Ali akir

141
Abdullah olu akir Nafil

142
10
Elmas'n olu Ali Hayrettin143 Gen Osman olu Abdlfettah Yusuf
Elmas Abdi Gen Osman Abdi akir Mehmet Mehmet Mustafa
1 0 21
117144 uayip145 9 10 13 14 Hasan147 brahim

148 149 150
Gnen 1308 AYRANCILAR146 Ayranc 1315 Belenba Ayranc Ayranc 1300 1294 1301
Mehmet
Durmu Ali
Hasan
(Bulgarca: / Gotse Delev; Eski ad: Bulgarca: / Nevrokop; Nevrkop, Yunanca: / Nevrokpi; Roma mparatorluu dneminde Nestrum), Gneybat Bulgaristan'n Pirin Makedonyasnda bulunan bir ehir. 123 1321 yl nfus tahriri: Hane:110, nfus:404. 124 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2817. Hanenin konumu: Kapal kayt. 125 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2903. Hanenin konumu: Kapal kayt. 126 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2910. Hanenin konumu: Kapal kayt. 127 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2913. Anekdot: Ali dedem olur. Babam ufakm. Dedem hasta olmu. Jandarmalar gelmi. Hasta hasta jandarmalar geri gtrm. En son mektubu Yemenden gelmi. Bir daha haber alnmam. Babam Ben babasz bydm derdi. Alard. (Ahmet Ali Gngr-Ya:55, 2004 ylnda Arslanlar Kynde yaplan grme). 128 Karditsa (Yunanca: / Karditsa), Yunanistan'da, Bat Tesalya'da bir kent. 129 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2920. 130 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2923. 131 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2935. Hanenin konumu: Kapal kayt. 132 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2944. Hanenin konumu: Kapal kayt. 133 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2946. 134 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2963. 135 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2964. Hanenin konumu: Kapal kayt. 136 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2971. 137 Anekdot: H.49. Mehmet amcam olur. Babam sylerdi. Yemende askerde kalm. smail amcam anakkalede askerde kalm. Babam kardeinin adn bana vermi. Babam da 17 sene askerlik yapm. (smail Dalar-Ya:72), 2004 ylnda Arslanlar kynde yaplan grme. 138 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2974. 2004 ylnda Arslanlar kynde yaplan grme.). 139 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2972. H.60 Mehmet olu Necip. 1316 doumlu. Kaynpederim sylerdi. Baba oul askere alnm. stanbulda Topkap Saray nnde karlamlar. Babasna kaacam demi. Babas kama, vur emri var diyor. Vurarlar diyor. Babas kam. Kaynpederim ile ayn blkte kalm. Torball Necip 4. Ordu diye ayrmlar. Gidiyor. O gidi. Necip benim annemin kardei. Yani daym olurmu. (Muhittin zkan- Ya:78), 2004 ylnda Arslanlar kynde yaplan grme. 140 Hanenin konumu: Kapal kayt. 141 Hanenin konumu: Kapal kayt. 142 Hanenin konumu: Kapal kayt. 143 Hanenin konumu: Kapal kayt. 144 Deftere kayt tarihi:1327. 145 Arslanlar Ky nfus tarama cetveli:1934/3039. 146 1321 yl nfus tahriri: Hane:19, nfus:121. Bugn Torbal ilesinin mahallesidir. 147 Ayranclar Ky nfus tarama cetveli:1934/873. Aile Ahmetli kyne nakil gitti. 148 Ayranclar Ky nfus tarama cetveli:1934/881. Hanenin konumu: Kapal kayt. 149 Ayranclar Ky nfus tarama cetveli:1934/887. 150 Ayranclar Ky nfus tarama cetveli:1934/889. Hanenin konumu: Kapal kayt.
65
5 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
151 152
18 19 5 5 5 7 9 11 12
157
Mehmet151 Hseyin
152
Hseyin Hasan Kll brahim Kll brahim Kll brahim Mustafa brahim Ali olu Durmu Ali bi olu Yusuf Mustafa
159
Ayranc Gebe BOZKY153 Bozky Bozky Bozky Bozky Bozky Bozky Bozky Bozky Bozky Bozky
1298 1314 1311 1313 1315 1305 1312 1312 1299 1304 1287 1293
Seferberlik Seferberlik Askerde Askerde Badad'da harbte Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden Umumi Harp Askerde Askerde ehiden Askerde Askerde Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi ehiden Harb-i Umumi Harb-i Umumi
Sleyman154 Osman Halil Mehmet155 Ali Mehmet Mehmet Hasan

158 156
08
16
16 18 19 21 24 24161 1 3 3 4 5 5 6
167
16
olak Mustafa Kara Veli Veli160 Hseyin Mustafa smail
bi Mercan Hac Veli olu Gani Emirolu Mehmet Emirolu Mehmet Topal smail Veli Bou olu Veli Sleyman Ali Kabaca olu Ali
168
Bozky 1288 Bozky 1308 Bozky 1312 AKIRBEYL162 Tiryanda 1305 akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli 1309 1295 1309 1296 1299 1306 1291 1317 1311
Veliolu Mehmet163 brahim164 Kabaca olu Ali165 Halil

166
Hseyin Kabaca olu smail Mehmet Hac Alian olu Ahmet169 Hac Alian olu Hasan
170
Yusuf Kabaca olu Yusuf Mehmet Halim
6 7 7
Ayranclar Ky nfus tarama cetveli:1934/894. Ayranclar Ky nfus tarama cetveli:1934/899. Anekdot: Bir ilkindi vakti Jandarma geldi. O zamanlar adrlarda Kaplanck'ta idik. Seferberlie 10-12 kii gitti. 1 kii geri geldi. Seferberlikte kalanlar: 1310 lu Ddnn Mehmet. Biz Yldrm- Oklardan 3 kii. Hasan, Hasan'n olu Mehmet ve Ali. de askerde kald. Hasan, babamn enitesi, yani kz kardei Zeynep'in kocas idi. Mehmet Yldrm (1326 doumlu), 2004 ylnda Ayranclarda yaplan grme. 153 1321 yl nfus tahriri: Hane:30, nfus:168.Bu kaytl olanlardan baka kr Aydnn ifadesine gre u kiilerde askerden gelmemitir.: H.10 Hoppalnn smail. Glleoullarndan. 1308 Mehmet olu H.21 Gani olu Ahmet 1296 doumlu, H.16 Mehmet olu Mustafa 1282 do.lu, bili'nin Halil, H.13 Efe Hseyin olu Halil 1313 do.lu. 1912 doumlu kr Aydn ile 2004 ylnda Bozky Ky'nde yaplan grme. 154 Anekdot: Babam anlatrd. 4 kardei seferberlikte kalm. Sleyman, Osman, Halil, ve Hakk (1315). Dedem Kll brahim de kalm. Hibir haber alnamam. Nenem geride 3 olan 1 kz ocuu ile kalm. Babam askerde kalan kardei Hakknn adn bana vermi.( Hakk nal, Ya 64), 2004 ylnda Bozkyde yaplan grme. 155 Hanenin konumu: Kapal kayt. 156 Anekdot: Mehmet, amcam olur. amda kalm. Seferberlikte kalm. Babam anlatrd. (Durmu z -76 yanda), 2004 ylnda Bozkyde yaplan grme. 157 Aileden 1303 doumlu Yusuf olu bi olu Yusuf. Balkan Harbinde (1328) askerde kalmtr. 158 Anekdot: Dedem olur. am Hasan oullarndan . Ahmetliden gelmiler. Amcam Hasan askerde seferberlikte kalm. (Sami Akar, Ya:65), 2004 ylnda Bozkyde yaplan grme. 159 Bozky nfus tarama cetveli:1934/2732. Anekdot: bi olu olak Mustafa. Amcaolum olur. Seferberlikte kalnca benim adm koymular. anakkale de kalm. (Mustafa ETN, Ya-63), 2004 ylnda Bozkyde yaplan grme. 160 Anekdot: Dedemin kardei. Byk amcam. Dedem Ahmet de anakkalede kalm.(Adil zkan, ya-52), 2004 ylnda Bozkyde yaplan grme. 161 Aileden 1315 doumlu Yusuf olu Emir olu Hamit. Balkan Harbinde (1333) askerde kalmtr. 162 1321 yl nfus tahriri: Hane:63, nfus:346.
66
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
9 15 16 17 18 25 26 27 33 35 37 39 42 44 45 48
Ahmet Bardakolu Mustafa171 Ahmet Memi olu Mehmet172 Memi olu Hasan Ali mahdumu Hseyin173 Genolu Ahmet Hilmi174 Kerim kardei Ali175 Darcolu Yusuf176 Halim
177 178
akalolu Mehmet olu Hasan Hasan Sar Osman olu Mehmet smail Hasan Ali Durmu Ali Hasan brahim Ahmet Ali Hasan Abddullah Mehmet Hamza Hac Kerim olu Ali Karabudak Veli
akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli akrbeyli zbey Avandere179 akrbeyli zbey akrbeyli akrbeyli Hamidiye
1299 1311 1310 1315 1294 1314 1299 1299 1296 1309 1310 1299 1302 1269 1303 1298
Askerde Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Askerde Askerde
20
16
Ali olu Ahmet
28
Avcolu evlad manevisi Hseyin Bauolu Ali180 Kk Hseyin olu Mahmut181 Kara Ali olu brahim182 Hac Kerim olu Ali mahdumu Kerim brahim
183
163
akrbeyli ky nfus tarama cetveli:1934/2018. Anekdot: Mehmet ve brahim. ki amcam da anakkale Harbinde kalm. Mehmet ve bi. Mehmetin ad bana verilmi. Gidi o gidi. Mehmet bekarm. biin 4-5 tane ocuu varm. zne hi gelmemi. (Mehmet BaarrYa:78), akrbeyli kynde 2004 ylnda yaplan grme. 164 Anekdot: Ayn evden iki karde askerde kalm. brahim anakkalede kalm diye duyardm. Mehmet ise mehul. brahimin knyesi gelmi. (Mecit imek-Ya:72), akrbeyli kynde 2004 ylnda yaplan grme. 165 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2051. Anekdot: Babamn kk kardei imi. Kafkas cephesinde esir dtn duymu. Bir daha haber gelmemi. (Hidayet Kabaca-Ya:77) , akrbeyli kynde 2004 ylnda yaplan grme. 166 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2037. 167 Aileden 1299 doumlu Yusuf olu Kabaca olu Osman Balkan harbinde (1328) askerde kalmtr. akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2073. 168 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2074.Anekdot: Osman, smail, Mehmet. Bu kiiler babamn kardeleri imi. Amcamlarm olur. Babam da Balkan savanda, Arabistan da , Yemende , anakkalede ve stiklal Harbinde savam. Toplam 20 yl o cephe senin, bu cephe benim. 12 kardelermi. Geriye 2 karde kalmlar. Nerede kaldklarn bilmiyorum. Mehmet evli imi. Geriye 2 olu kalm. (Yusuf etin-Ya:68) , akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 169 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2084. Anekdot: ehit olan kii amcamm. Babamdan duyardm. Babam Kardeim askerden gelse de malmn yarsn veririm derdi. anakkale harbine bir gitmi, bir daha gelmemi. Nerede olduu belirsiz kalm. (Ahmet ZeytinciYa:72) , akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 170 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2085. Kayd bulunamad. 171 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2114. Anekdot: Babam Balkan savanda savam. Mustafa amcam ise seferberlikte kalm. Babam adn bana vermi. (Mustafa en-Ya:66), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 172 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2061. Anekdot: Memiolu Mehmet Amcam olurmu. Amcam Yemende kalm. O zaman kargaalk varm. Dier amcam Ali tekvilhavada lm. Bekarm. Dedem Mehmetim lmedi diye laf edermi. Mehmet amcam gelmemi. 5 olu 1 kz varm. 2 olu harp zaman lm. (Ali Kurt Ya:81), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 173 Anekdot: Babamlar 6 kardelermi. Birisi Rusya da esir kalm. 1 tanesi hava deiiminde, dier amcam da askerde kalm. Babam Tire medresesinde okurken askere alnm. (Halil nver- Ya:79), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 174 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2096. Aile Yeniky Ky'ne nakil gitti. 175 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2057. 176 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2109. Anekdot: Darcolu Yusuf amcam olur. Askerde Yemende kalm. Babam anlatrd. Yusuf babamn k imi. 3 olu varm. Birisi bilmez, dierleri bilir. Babam da be yl askerlik yapm. (brahim Gken-Ya:80), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme 177 Anekdot: Halim byk amcamm. anakkale harbinde kalm. Dedem de Yemen ehit olmu. (Veli zdal -Ya: 60), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. Halim Benim babam olur. Babam ben daha hamile iken seferberlikte kalm. Badattan ld haberi gelmi. (Veli Karabudak Ya: 82), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 178 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2068. 179 Menderes ileme ky yaknlarnda 19. yzylda dalan ky. 180 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2056. Hanenin konumu: Kapal kayt. 181 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/1988. 182 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2032. Hanenin konumu: Kapal kayt.
67
27 28 29 30 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
52 52 58 60 1 4 7 11 24 26 36 4 9 14 15 17 24 27 38 41 41 43 45 57
Solak Mehmet184 Solak brahim Ahmet

186 185
Celil Celil Hac Kerim olu Hasan Kadri Deli Ali Kk Mehmet Sar Hseyin Ahmet Hseyin Durmu akalolu Bekir akr Hasan Buldanl Ahmet Ali Eriolu Mehmet Hac Ali Hasan
198
akrbeyli akrbeyli Palamutaras akrbeyli

188
1307 1310 1302 1299
Harb-i Umumi Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Askerde Askerde Askerde anakkale Harbi ehiden ehiden 4 Ordu Seferberlik 4. Ordu ehiden ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde 31 06
Vezirolu ibrahim187 Deli Ali oullarn dan H brahim189 Osman190 brahim191 Durmu Ali Halil Mehmet Ali Mehmet Ahmet smail Ali Osman Mustafa Mustafa Aydnlolu Hseyin197 Deveci Hseyin olu Mehmet Mehmet brahim199 Mehmet200 Mehmet Abdurrahman201 Halil
194 193 192
AKALLAR akallar 1307 akallar 1311 akallar akallar akallar akallar Bayndr-Ulad apak apak apak apak apak apak apak apak apak apak apak apak apak
195 196
1314 1289 1287 1296 1309 1304 1312 1313 1312 1310 1288 1311 1295 1308 1311 1300 1308 1298
14
APAK
Deveci Hseyin Koca Veli Ali Ali Abid olu Mustafa Hamza Ali olu Mehmet Koca Hasar olu Mehmet
16
183
Anekdot: brahim, amcam olur. Babam Yemende savam. Amcam ise anakkalede kalm. Hi gelmemi. (Veli Karabudak Ya: 82), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 184 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2030. Anekdot: Babam anlatrd. Hepsi Yemen'de birlemi. Su doldurmaya gitmiler. Bir daha gelmemi.(Amcaolusu Yusuf etin), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 185 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2031. 186 Anekdot: Ahmet, dedemin kardei olurmu. Seferberlikte kalm. (Vehbi t-Ya:55), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 187 akrbeyli Ky nfus tarama cetveli:1934/2013. Anekdot: Vezirolu brahim kaynbabam olur. O da harp de kalm. (Emine Akkan Ya: 92), akrbeyli Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 188 1321 yl nfus tahriri: Hane:36, nfus:183. Ad amlca olarak deitirilmitir. 189 akallar Ky nfus tarama cetveli:1934/1292. Hanenin konumu: Kapal kayt. 190 akallar Ky nfus tarama cetveli:1934/1295. 191 akallar Ky nfus tarama cetveli:1934/1302. 192 akallar Ky nfus tarama cetveli:1934/1311. 193 akallar Ky nfus tarama cetveli:1934/1346. 194 Aile Takesik Ky'ne nakil gitti. 195 Bugnk Yakapnar Ky. 196 1321 yl nfus tahriri: Hane:106, nfus:603. Bugn Torbal ilesinin mahallesidir. 197 Hanenin konumu: Kapal kayt. 198 Hanenin konumu: Kapal kayt. 199 Hanenin konumu: Kapal kayt. 200 Hanenin konumu: Kapal kayt. 201 Hanenin konumu: Kapal kayt.
68
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
61 62 66 68 70 72 76 87 89 92 92 100 101 1 2 10 13 16211 16 18 19 20 22 25 27
Mehmet Emin mer Ahmet nam dier Mehmet Yaar akr Mustafa Ali Mustafa Bekir202 Mehmet smail203 Demirci hafidi Mehmet204 Mustafa205 Halil rak Ali Hseyin Ali208 Arnavut209 Ali
210 207
Hseyin Krd Mehmet Molla Sleyman Ali Krl Osman Kse Hasan olu Mehmet Deli Ahmet Gani'nin olu Ali Mehmet Koca Demirciolu Hasan Koca Demirciolu Hasan Koca Kelle olu Hasan Koca rakolu Ali Adal Hasan Koca Mehmet olu Ali Koca Ali Ali Putu olu Halil Putu olu Mehmet
213
apak apak apak apak apak apak apak apak apak apak apak apak apak SEPETLER Sepetiler Sepetiler Sepetiler Sepetiler Sepetiler Sepetiler Sepetiler Sepetiler Sepetiler Sepetiler Tire-Gktepe216 Sepetiler
1301 1305 1305 1300 1310 1298 1301 1293 1311 1299 1305 1311 1294
206
Rus Harbi Askerde Askerde anakkale Harbi Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Harbiye hastanede Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde kitelli hastanesinde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde 09 01
1 00
0 17
1294 1309 1315 1315 1309 1303 1285 1299 1289 1292 1303 1316
15
30
30
Halil212 Hseyin Cabu olu Veli brahim

214 215
15
Mustafa brahim Mustafa Bayram Yusuf Hseyin Ali
22
Cabu olu Ali
Bayram olu Durmu htiyar Hseyin olu Yusuf mahdumu Durmu htiyar Hseyin olu Ali217
20
202 203
Aile Arap Ky'ne nakil gitti. Hanenin konumu: Kapal kayt. 204 Hanenin konumu: Kapal kayt. 205 Hanenin konumu: Kapal kayt. 206 1321 yl nfus tahriri: Hane:27, nfus:146.Bugn ayba Mahallesidir. (Atatrk Mahallesi) 207 Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/286. Anekdot: . Birisi dedemin babas. Yani byk dedem Buradaki lakab Olan Hseyin. Byk dedem seferberlikte kalm. Dedem anlatrd. Dedem babas askerde kaldnda kundakta kalm. Dedemden duyardm. (Mehmet Adal-Ya: 42), 2004 ylnda ayba Atatrk Mahallesinde yaplan grme. 208 Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/289. Hanenin konumu: Kapal kayt. 209 Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/312. 210 Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/323. Hanenin konumu: Kapal kayt. 211 Aileden 1309 doumlu Putu olu Halil olu Mehmet askerde (06 Mart 1329) kalmtr. 212 Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/333. 213 Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/341. Hanenin konumu: Kapal kayt. 214 Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/345. Hanenin konumu: Kapal kayt. 215 Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/349. Hanenin konumu: Kapal kayt. 216 Bugnk Torbal Gllce Ky. 217 Hanenin konumu: Kapal kayt.
69
13 14 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
218 219
34218 42220 10 12 16 41 49 53 64 65 78 87 102 110

229
Eleki Hseyin olu Hseyin219 Kekik olu Mehmet221 Hasan

223
Hseyin Mehmet Ahmet Rstem Osman mer avu Halil Mustafa Baltalarl Abdi olu Hseyin brahim arka Salih Hseyin
Tire Gktepe Sepetiler AYBAI ayba ayba ayba ayba ayba Dmeke226 ayba Baltalar Antalya Kardia Kardia Koana Koana Pertek skilip Alasonya237 Alasonya Katerin imenler Yeniehir Yeniehir Yeniehir Alaehir Uhisar Kardia Baltalar Serez
251 231 222
1292 1295 1305 1305 1307 1305 1306 1295 1304 1294 1308 1289 1287 1296 1312 1296 1301 1293 1303 1310 1315 1297 1299 1300 1306 1305 1296 1292 1280
Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden Askerde Tedbilhavada Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden askerde Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden Askerde Harbiye Hastanesi Askerde Askerde Askerde
12
12
0 09
Cemali Sleyman224 Recep225 Ali Hasan Recep Baltalarl Salih olu Mehmet Veli
227
21
Kara Hseyin olu Behll Muhacir Ziver'in olu Mustafa Beir olu Hseyin Kadri
232 233 234 230 228
Ziver Beir Mehmet Kazm Hafz Osman Mustafa Hseyin Kadir Apdullah Bekir
113 121 122 140 1 4 6 7 19 32243 33

245
Mehmetah
Hafz Hseyin mahdumu Osman Muharrem Abidin239 Osman Hasan

240 241 242
138235 brahim Efendi236
SEPETLER MENLER-MECDYE MAHALLES238
0 27
10
Kantarc olu Fethi Ahmet244 Talib Hasan247 Hasan Aa248 Serezli Osman
250
Yusuf Hseyin Mehmet Mustafa Salih Hseyin Mehmet
Keirli Kk Hasan
14
38246 40 45
249
Deftere kayt tarihi:1328. Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/383. 220 Deftere kayt tarihi:1329. 221 Sepetiler Ky nfus tarama cetveli:1934/418. 222 1321 yl nfus tahriri: Hane:103, nfus:431.Bugn Torbal ilesinin mahallesidir. 223 Hanenin konumu: Kapal kayt. 224 Hanenin konumu: Kapal kayt. 225 Hanenin konumu: Kapal kayt. 226 Yunanistan Teselya blgesinde Yeniehir yaknlarnda bir yerleim. 227 Hanenin konumu: Kapal kayt. 228 Hanenin konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr. 229 Deftere kayt tarihi:1329. 230 Hanenin konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr. 231 (Makedonca: ) Makedonya'nn dou kesiminde bir kasaba. 232 Hanenin konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr. 233 Hanenin konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr. 234 Hanenin konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr.
70
11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
235 236
45 48 4 6 12 12 14 16 25 31 33 36 36 38 39 41266 49 53
Siroz muhacirlerinden Ali Serezli Demir olu Bayram Kulolu smail Kazm kr Yusuf
256 257 258 254 252
Halil Demir Ahmet Hasan Abdullah Mustafa olakolu Mustafa Ahmet
Siroz Serez DAKIZILCA Ein255 Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca Akehir Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca
1295 1295
253
Askerde Askerde Seferberlik Askerde Seferberlik Askerde Askerde Askerde Seferberlik Seferberlik Seferberlik Seferberlik Seferberlik Seferberlik Askerde Seferberlik Askerde Askerde
1 22
1298 1313 1315 1303 1286 1304 1313 1296 1307 1286 1293 1291 1289 1307 1305 1305
mezolu Abdullah Dakzlca
Mahmut Hseyin259 Hseyin260 Sarolu Ahmet Mehmet Karakulak oullarndan Hseyin262 Kocakulak oullarndan Eyp263 Ali
264 265 261
25
Mustafa Gen Osman oullarndan Hasan brahim brahim Hseyin brahim Hasan Hseyin Mustafa Gani bey olu Halil
27
Kara Veli oullarndan Mehmet Mehmet267 Kocaba oullarndan kr Kamil

268
19
28
Deftere kayt tarihi:1330. Hanenin konumu: Kapal kayt. 237 Yunanistan'da Mora Yeniehir'e bal idari birim. 238 1321 yl nfus tahriri: Hane:26, nfus:101.ayba Mahallesindedir. (Yeni Mahalle). 239 ayba Ky Mecidiye Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/122. 240 ayba Ky Mecidiye Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/127. 241 Hanenin konumu: Kapal kayt. 242 Hanenin konumu: Kapal kayt. 243 Deftere kayt tarihi:1327. 244 ayba Ky Mecidiye Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/159. 245 Deftere kayt tarihi:1329. 246 Deftere kayt tarihi:1330. 247 ayba Ky Mecidiye Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/166. Yenilemede kayada alnmamtr. 248 Hanenin konumu: Kapal kayt. 249 Deftere kayt tarihi:1330. 250 ayba Ky Mecidiye Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/186. Hanenin konumu: Kapal kayt. 251 (Yunanca'da - Serres), Yunanistan 'n Orta Makedonya blgesinde idari birim. 252 ayba Ky Mecidiye Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/195. 253 1321 yl nfus tahriri: Hane:102, nfus:550.Cumhuriyet ncesi nahiye merkezidir. 254 Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3655. Hanenin konumu: Kapal kayt. 255 Sivas Kemaliye. 256 Hanenin konumu: Kapal kayt. 257 Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3665. Hanenin konumu: Kapal kayt. 258 Hanenin konumu: Kapal kayt. 259 Hanenin konumu: Kapal kayt. 260 Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3781. 261 Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3687. 262 Hane konumu: Kapal kayt. 263 Aile stanbul'a nakil gitti. 264 Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3810. Hane konumu: Kapal kayt. 265 Aile stanbul'a nakil gitti. 266 Aileden 1296 doumlu Hasan Hseyin olu Hasan askerde (30 Haziran 1328) kalmtr. 267 Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3699. Hane konumu: Kapal kayt.
71
17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1
268 269
53 66 66 71 75 76 87272 90 4
276
Hamit Mestan
269
Gani bey olu Halil Veli avu Veli avu

271
Dakzlca Dakzlca Dakzlca Hadim Dakzlca Dakzlca Dakzlca Dakzlca DATEKKE

275
1308 1290 1296 1287 1293 1294 1293 1312 1307 1305 1307 1293 1307 1303
282
Seferberlik Seferberlik Seferberlik Seferberlik Seferberlik Seferberlik Seferberlik Seferberlik ehiden Harb-i Umumi ehiden Askerde ehiden Seferberlikte Askerde Seferberlik ehiden Seferberlik Seferberlik ehiden Seferberlik Askerde Askerde Askerde Harb-i Umumi 27 07
Musa270 Cezayirli olu Mehmet Dane Halil brahim Halil273 Osman Veli
277 278 274
Koca Ali Dane Halil Mehmet Esat Mehmet Mehmet Ali Mehmet Ali Ali Halil Aa
Datekke Datekke Datekke Datekke Datekke Datekke DEMRC Demirci Demirci Demirci Demirci Demirci Demirci Demirci Grdes Demirci zmir DOANCILAR Doanclar
4 8 14 18 24 12 17 22 29 36 46 62 63 65 66 12
Sleyman Ahmet279 brahim
19
Hasan Ali Ahmet

281
280
Abdullah Hac brahim Ahmet

283 284
18
Hseyin Zeybek Arif Hseyin

285 286
1295 1313 1298 1295 1292 1292 1313 1298 1306 1293
288
Zeybek Ali Abdullah Mehmet brahim Halil

287
Krl Abdullah olu Ali Tosyal Hasan
04
Halil olu Hasan Tahir Mustafa olu Mehmet Mustafa Hasan Mehmet alkolu Hseyin289
Mustafa Grdesli Ali Necip mer Efendi brahim
12
1307
Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3713. Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3728. Hane konumu: Kapal kayt. 270 Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3732. Hane konumu: Kapal kayt. 271 Hane konumu: Kapal kayt. 272 Aileden 1307 doumlu Esat olu Ali Balkan harbinde (1328) kalmtr. Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3764. 273 Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3763. 274 Dakzlca Ky nfus tarama cetveli:1934/3767. 275 1321 yl nfus tahriri: Hane:26, nfus:161. 276 Aileden 1307 doumlu Mehmet Ali olu Mustafa Yemende (09 TE 1326) kalmtr. Datekke Ky nfus tarama cetveli:1934/921. 277 ehit kayd vardr. Piyade er. 4.Kol. 33. Alay 1.Tabur 4. Blk anakkele cephesi. 23 ubat 1331. Aile Takesik Ky'ne nakil gitti. 278 Datekke Ky nfus tarama cetveli:1934/ 922. Aile Takesik Ky'ne nakil gitti. Anekdot: Daylarm akalolu Veli, Mustafa, Sleyman seferberlikte kalmm. Byklerimden duyardm. (Fatma Bircan-Ya:80), 2004 ylnda Dgerlik Ky'nde yaplan grme. 279 Anekdot: Ahmet, dedemin kardei imi. Babamdan duyardm. anakkalede harpte kalm. Dedem babama adn vermi. (Enver ahinYa:50), 2004 ylnda Datekke Ky'nde yaplan grme. 280 Aile Bayndr Kzlcaova Ky'ne nakil gitti. 281 Datekke Ky nfus tarama cetveli:1934/ 982. Aile Dgerlik Ky'ne nakil gitti. 282 1321 yl nfus tahriri: Hane:67, nfus:338. 283 Demirci Ky nfus tarama cetveli:1934/3355. 284 ehit kayd vardr. Er. 3.Kol. 24. Alay 1 Tabur 1. Blk Kafkas cephesi. 02 Nisan 1332. 285 Demirci Ky nfus tarama cetveli:1934/3406. 286 Demirci Ky nfus tarama cetveli:1934/3416. Hane konumu: Kapal kayt. 287 Demirci Ky nfus tarama cetveli:1934/3449. Hane konumu: Kapal kayt. 288 1321 yl nfus tahriri: Hane:36, nfus:189.uan Buca ilesine idari olarak balanmtr.
72
2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7
289
16 20 20 20 25 2 3 4 5 9 13 15 17 18 25
302
Ali olu brahim290 Kara Ahmet olu Hasan

291
Ali Ahmet Ahmet Ahmet Ali Ama Mehmet Temel Hsn Veli Gkmen Mehmet Mehmet Hasan Gkolu Ali Halil Cabbarolu Hseyin Ali Efendi Talib Abdlkadir
Doanclar Doanclar Doanclar Doanclar Doanclar DERLK295 Derlik Derlik Derlik Derlik Derlik Derlik Derlik Derlik Derlik Akseki EERC
304
1297 1309 1311 1312 1297 1299 1288 1299 1299 1299 1298 1295 1303 1298 1315 1298 1300 1307 1301 1290 1311 1310
Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Askerde Askerde Askerde Askerde Seferberlik Askerde Askerde Askerde Askerde Seferberlik Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde 02 17
Kara Ahmet olu Mehmet292 Kara Ahmet olu Mahmut Eskiciolu Hseyin Hac Osman296 Molla Yusuf Halil Durmu298 Sleyman Hseyin Halil Mustafa Ahmet Ali306 Yusuf olu Aziz Ramazan
308 309 307 303 299 300 297 294 293
11
06 05
Altparmak brahim
23
31
Ahmet301
12
9 13 15 17 19 21 34
305
Eerci Eerci Eerci Eerci Yeniehir Yeniehir Eerci
01 08
Yusuf Koruk Salih Recep Hasan Tahsin
30
Kurd Recep olu Azmi Ali311
Hasan veyolu Kadir310
18
06
Doanclar Ky nfus tarama cetveli:1934/755. Anekdot: Babam 1328'li idi. Babam anlatrd. Babamn babas Hseyin seferberlikte silah altna alndnda 2,5 yanda kalm. Dedesi Denizli ardak'a eitim alm. Balkesir'e hastalanm. 6 ay hava deiimi alm. anakkale harbi knca ktas harbe gitmi. Bir daha dnmemi. (Cemalettin zcan-Ya 60), 2004 ylnda Doanclar Ky'nde yaplan grme. 290 Doanclar Ky nfus tarama cetveli:1934/751. 291 Doanclar Ky nfus tarama cetveli:1934/752. 292 Doanclar Ky nfus tarama cetveli:1934/753. 293 Doanclar Ky nfus tarama cetveli:1934/754. 294 Doanclar Ky nfus tarama cetveli:1934/756. 295 1321 yl nfus tahriri: Hane:23, nfus:119. 296 Anekdot: Nenem rahmetli alayarak anlatrd. 4 kardeim anakkale harbinde kald derdi. Celilolu Ahmet, Kerim. Dier ikisini hatrma gelmedi. Bunlar anlattnda biz kktk. Bunlar aklmda kalm. (Mehmet Kken. Ya:55), 2004 ylnda Derlik Ky'nde yaplan grme. 297 Hane konumu: Kapal kayt. 298 Anekdot: Dedem Kosti smail anlatrd. Durmu Ali seferberlikte askerde kalm. (Ali Kandemir), 2004 ylnda Derlik Ky'nde yaplan grme. 299 Derlik Ky nfus tarama cetveli:1934/441. Hane konumu: Kapal kayt. 300 Derlik Ky nfus tarama cetveli:1934/442. Hane konumu: Kapal kayt. 301 Hane konumu: Kapal kayt. 302 Deftere kayt tarihi:1332. 303 Derlik Ky nfus tarama cetveli:1934/476. 304 1321 yl nfus tahriri: Hane:54, nfus:242.Bugn Torbal ilesinin mahallesidir. 305 Hane konumu: Kapal kayt. 306 Anekdot: Abdlkadir olu Ali. Benim babamn babas. Yani dedem olur. "akr Ali" derlermi. Seferberlikte kalm. Babadan duyardm. anakkale'de kalm. ( Hsamettin Cmert- Ya: 49), 2004 ylnda Eerci Ky'nde yaplan grme. 307 Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1701. Hane konumu: Kapal kayt. 308 Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1703. Hane konumu: Kapal kayt. 309 Hane konumu: Kapal kayt. 310 Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1710.
73
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
44 45 47 49 51 52 52 56
318
Veli avu312 Koca Ali olu Ahmet Kadri314 Meco Ali Haim brahim Ali
317 319 316 315
Halil brahim smail Mehmet Veli olu Salih Hseyin Hseyin Banu Abdullah Abbas
Yeniehir313 Dmeke Yeniehir Dmeke Dmeke Girit Girit Diriza

320 322
1293 1290 1290 1299 1294 1306 1314 1296 1299 1299
324
Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde
20 T
16
30
04
06
1 26
Arnavut Abbas Sadk

321
16
59 66
Avlonya Feretor
Adem323
06
HELVACI 1 2 3 4 5 6 7 8 4 9 9 10 17 20 22 22 Topu olu Ahmet325 Hac brahim olu Halil326 Mustafa Necip
328 329 330 327
Mehmet Ahmet Ahmet Mehmet Molla Ahmet Osman Hac brahim olu Ali Hac brahim olu Ali
Helvac Helvac Helvac Helvac Helvac Helvac Helvac Helvac
1293 1293 1295 1297 1297 1297 1296 1312
Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Seferberlikte Seferberlikte Harb-i Umumi Harb-i Umumi
Molla Ahmet
Molla olu Hac Osman
Hac brahim olu Mehmet331 Hac brahim olu brahim332
311 312
Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1733. Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1751. 313 Yunanca: - Thessala. Yunanistan'da bir idari birim. 314 Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1756. 315 Hane konumu: Kapal kayt. 316 Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1767. Hane konumu: Kapal kayt. 317 Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1768. Hane konumu: Kapal kayt. 318 Deftere kayt tarihi:1329. 319 Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1780. Hane konumu: Kapal kayt. 320 Arnavutluk'ta Ergeri'ye bal idari birim. 321 Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1783. Hane konumu: Kapal kayt. 322 (Arnavuta: Vlor), Arnavutluk'ta bir ehir. 323 Eerci Ky nfus tarama cetveli:1934/1786. Hane konumu: Kapal kayt. 324 1321 yl nfus tahriri: Hane:46, nfus:270. 325 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1392. Anekdot: Topu dedem olur. Seferberlikte Arabistanda kalm. (Metin Tetik Ky Muhtar), 2004 ylnda Helvac Ky'nde yaplan grme. 326 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/140. 327 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1411. 328 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1416. Hane konumu: Kapal kayt. Anekdot: Necip dedemin kardei. anakkale de kalm. Babam anlatrd.3 aylk evliymi. 3 gn 3 gece dn olmu. Askere almlar. 7 sene sonra knyesi gelmi. (zel Gne-Ya:65), 2004 ylnda Helvac Ky'nde yaplan grme. 329 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1377. 330 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1281. Anekdot: Babamn babas. Yani dedem. Dedem eve gelmi. O zamanlar ete zaman. Bunun ayana petamal taklyor. etelr vurmu. Annem Kerimenin ilk kocas Mustafa askerde seferberlik zaman namaz klarken vurulmu. Geriye iki ocuu kalm. Ahmet ve Saiplerden nceolanlardaki Fatma (Safiye Ceyhan(kzlk soyad Sezgin) Ya: 76), 2004 ylnda Helvac Ky'nde yaplan grme. 331 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1442. 332 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1443.
74
9 10 11 12 13 14 15 16 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
26333 27 32 38 38 38 40 44
340
Mehmet Sadk334 Pala Hasan Hseyin336 Mustafa337 Hseyin338 Mehmet smail

339 335
Osman Pala Mehmet Edremitli olu Molla Mehmet Mahmut Mahmut Mahmut Mehmet Ali Bey Yrk Osman Mustafa Mehmet Mustafa Hasan Faydaolu Hasan Ahmet Mehmet Efendi Mustafa Hseyin smail Musa beslemesi Mehmet Sleyman
Helvac Helvac Helvac Helvac Helvac Helvac Helvac Helvac KARAKIZLAR Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar
1309 1305 1293 1296 1303 1314 1307 1303

342
ehiden Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde Umumi Harpte Umumi Harpte Askerde Umumi Harpte Askerde Askerde Umumi Harpte Askerde Askerde Askerde
06 A
Hasan Hseyin
341
07 T
3 6 10 12
343 345
Yrk Osman olu Ali Osman Mustafa Halil

347 344 346
1289 1294 1309 1291 1309 1301 1304 1313 1307 1286 1293 1313 1306
22 T
11 T
24
Sleyman Abdullah Mehmet Mehmet Nasuh
12 13 16 21 23 26 30 30 37
348
Osman349
350 351
Mehmet352 smail Aa Hamid
333 336
Aileden 1301 doumlu Osman olu Mustafa Balkan harbinde (1328) kalmtr. Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1456. Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1471. 335 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1461. Anekdot: Amcam. Baba ve dedem sylerdi. Kendisi seferberlikte askerde kalm. Kardei Mustafada askerde kalm.(Mehmet Kemal Pala- Ya:65), 2004 ylnda Helvac Ky'nde yaplan grme. 334 Anekdot: Dedemin kardei. Byk amcam. kisi de askere alnm. Mehmet Sadk askerde kalm. Geri dnmemi. Dedem dnm. Onun ismini bana vermiler. (Mehmet Sadk Alta-Ya:77), 2004 ylnda Helvac Ky'nde yaplan grme. 337 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1485. Aile Kemalpaa Yukar Kzlca Ky'ne nakil gitti. 338 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1486. Aile Kemalpaa Yukar Kzlca Ky'ne nakil gitti. 339 Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1487. Aile Kemalpaa Yukar Kzlca Ky'ne nakil gitti. 340 Aileden 1299 doumlu Ali Bey olu Mehmet Yemende (26 TE 1322) kalmtr. Helvac Ky nfus tarama cetveli:1934/1495. 341 Hane konumu: Kapal kayt. 342 1321 yl nfus tahriri: Hane:84, nfus:431. 343 Aileden 1309 doumlu Mahmut olu Ali Umumi harpte (16 Eyll 1328) kalmtr. Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2620. 344 Anekdot: Halil ve Hamit . Askerde kalmlar. simleri geride kalanlarn ocuklarna verilmi. Mustafa, dedemin babas. Yani byk dedem. Annem sylerdi. Amcalarm harpte kalm. Mustafa adn bana vermiler. (Mustafa Aydemir-Ya:65), 2004 ylnda Karakzlar Ky'nde yaplan grme. 2. anekdot: Babamgiller 5 karde yetim kalm. Kendisi dedem olur. Rahmetli nenem anlatrd. Askerde kalm. Seferberlik ilan ile tarladan gtrmler. Jandarmalar gtrm. Gidi o gidi. (Ali stn Toprak-Ya:68), 2004 ylnda Karakzlar Ky'nde yaplan grme. 345 Aileden 1284 doumlu Hac Ali olu Mustafa Balkan harbinde (1328) kalmtr. Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2655. 346 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2656. 347 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2659. 348 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2585. 349 Hane konumu: Kapal kayt. 350 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2559. 351 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2660. 352 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2561.
75
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 1 2 3 4 5 6 7 8
41 44 51 53 53 55 55 56 59 61 62
361
Mehmet353 Osman Tevfik

354 355
Krl Ali avu Sabanc olu smail Emin Kasapolu Mehmet Kasapolu Mehmet Abdurrahman olu Mustafa Abdurrahman olu Mustafa Osman
Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar Karakzlar akrbeyli Karakzlar
1314 1305 1314 1297 1305 1305 1304 1313 1289 1308 1291 1315 1298 1286
365
Umumi Harpte ehiden Umumi Harpte ehiden Askerde Askerde Askerde Umumi Harpte Umumi Harpte Umumi Harpte Askerde Askerde Askerde Askerde Seferberlik Askerde Seferberlik Askerde Seferberlik ehiden Seferberlik Bornova askeri hastanesinde
Mustafa356 Hamid Abdurrahman Murad357 Yusuf358 Mehmet Hasan

359 360 362
14 T
19
Ali brahim Ali
16
Mehmet Ali Tahir363 Hseyin
64 69 83 9 19 20 21 22 24 33 36
Mehmet Efendi Aadaki364 Ali

366 367
Mehmet Karakzlar Hac Mehmet olu Derlik Veli Salih Efendi Aadaki Kandiye KARAKUYU Osman Abdurrahman brahim Efendi Hac smail Hseyin Aydn'l Ahmet Kel Hasan Kse Osman Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu
01
1307 1298 1311 1313 1293 1304 1290 1282
Eskici Abdurrahman olu Mustafa Ahmet Sabri Mehmet Ali Mehmet Hasan Hseyin Halil Kse Osman olu Ali
368
12 A
17
25 H
04
353 356
Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2700. Hane konumu: Kapal kayt. Anekdot: Amcalarm Mustafa ve Hamit askerde kalmlar. (Mehmet Kasapolu-Ya:64), 2004 ylnda Karakzlar Ky'nde yaplan grme. 355 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2729. 354 Anekdot: Osman Sabanc olu Osman. Askerde kalm. En son Yunanistan tarafndan mektup gelmi. Bir daha haber alnamam. Osman ismi amcaoluma verildi. (Sami Ksten-Ya:72), 2004 ylnda Karakzlar Ky'nde yaplan grme. 357 Anekdot: Murat. Amcamm. anakkalede seferberlikte kalm. Dier amcam Mustafa da seferberlikte kalm. (Mustafa Avc-Ya:77), 2004 ylnda Karakzlar Ky'nde yaplan grme. 358 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2627. 359 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2648. 360 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2712. Hane konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayada alnmamtr. 361 Aileden 1299 doumlu Mustafa olu Hseyin Balkan harbinde (1328) kalmtr. Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2588. 362 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2556. Hane konumu: Kapal kayt. 363 Karakzlar Ky nfus tarama cetveli:1934/2546. 364 Aile Torbalya nakil gitti. 365 1321 yl nfus tahriri: Hane:103, nfus:614.Bugn Torbal ilesinin mahallesidir. 366 Karakuyu Ky nfus tarama cetveli:1934/2822. 367 Hane konumu: Kapal kayt. 368 Anekdot: Mehmet Ali: Dedemin kardei olur. Yani Byk amcam. Ahmet Sabri de kardei. Byklerimden duyardm. anakkalede vurulmu. 4 kardelermi. (Erdoan Korkmaz-Karakuyu- Ya.65), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme.
76
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
39 42 43 45 45 46 47 48 51 53 54 59 63 72 72 80 86 90 94 95
brahim brahim369 Salih

370 371
Muhacir Hac Ahmet Karakuyu akr brahim olu Karakuyu Veli Ali Karakuyu Molla Abidin Molla Abidin brahim Karakuyulu Halil Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu Karakuyu
1307 1307 1305 1289 1285 1301 1298 1312 1297 1297 1307 1311 1299 1311 1308 1314 1313 1304 1309 1290
Askerde Askerde Seferberlik Seferberlik Askerde Askerde Askerde Seferberlik Askerde ehiden Askerde Askerde Askerde anakkale Harbi ehiden Seferberlik Seferberlik ehiden Seferberlik Askerde
25 H
26 T
Hasan
Molla Abidin olu Sleyman Bekir brahim Mahmut

372 373
30
21 T
Ahmet Veli avuolu Hseyin avuolu Hseyin Mustafa Kocakulak brahim Dal Ahmet Sancaktar olu Mustafa Ali Mehmet Ali Sleyman Karasulu olu Hasan Halil
383
Hatip Veli olu Mehmet avuolu Hseyin hafidi Mustafa Ali374 Mehmet Hasan375 Hseyin376 Kocakulak brahim olu Mehmet Ali377 Hseyin378 Ali379 Kamil380 Mustafa381 Mehmet Tevfik Sleyman
382
08 H
27
21 T
15
Glcolu Durmu Ali
Glcolu Mehmet
11
369
Anekdot: brahim benim amcamd. Seferberlikte kalm. anakkalede kalm. Babamgillerin en bykleri imi. Askerden hayvan inedi diye knyesi gelmi. yle sylerdi babam. (Niyazi akr- Karakuyu- Ya.77), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme. 2. anekdot: brahim. Amcan olur. Babamdan annemden duyardm. 5-6 kardemi. Geriye sadece babam kalm. anakkalede kalm. Babamlar Bulgaritandan Trnovadan muhacir olarak gelmiler. Burada babuculuk (Ayakkabclk) yapyorlarm. Sadece babam kalm. Kardeim brahim amcamn ad konmu. Nenem hibir ocuum geri gelmedi diye alaya alaya gzleri kr olmu. (Mehmet Veysel zYa: 64), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme. 370 Anekdot: Ali olu Salih. 3 olan kardelermi. Salih,Mehmet, Ahmet. Duyuuma gre Salih amcam silahla aka yaparken kardei Mehmeti ldrm. Dedem hkmete haber vermemi. Ama kendisini de ret etmi. Fakat aka ile lme sebebiyet verdii iin az bir hapis cezas alm. Hapse giriyor. Hapisten ktktan sonra askere alnm. Bir daha haber alnmam. Babam Ahmet anlatrd. Kendisi askere alnyor. nce Yemen, sonra Kafkasya cephesine gidiyor. 12 bayram (6 yl) askerde geiyor. Geri gelmi. Kardei Salihten hi haber alnmyor. Bunlar rahmetli annem anlatrd. ( Ahmet Yardmc- Karakuyu- Ya.65), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme. 371 Karakuyu Ky nfus tarama cetveli:1934//2849. 372 Karakuyu Ky nfus tarama cetveli:1934/2851. 373 Anekdot: Hatipolu Mehmet: Dedem olur. Byklerimden duyardm. Seferberlikte silhaltna alnyor. Bir gidiyor. Bir daha geri dnmyor. anakkalede kalm. Babamn babas olur. Babam anlatrd. (Mestan engn Karakuyu- Ya:48), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme. 374 Anekdot: Mustafa Ali: Dedem olur. Seferberlikte askere alnm. Bir daha geri gelmemi. (smet etinay- Ya:62), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme. 375 Anekdot: Dedem Mustafa Ali ve dier erkek kardeleri Hasan avu, Mehmet, Sleyman ve Mehmet Ali toplam 5 karde seferberlik ilan edildiinde hepsini askere almlar. anakkalede kalmlar. Babam ve nenem ben kkken ldler. Daym Ahmet avu anlatrd. Kendisi Yemen de 8 sene kalm. O geri dnebilenlerden. Daym dedem ve byk amcamlarn harpten dnmediini anlatrd. Ben anakkaleye mezarlarn aramaya gittim. Bulamadm. Nerden bulacan?(Enver etinay Ya.76), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme. 376 Hane konumu: Kapal kayt. 377 Anekdot: Mehmet Ali: Deden olur. Nenem anlatrd. Askerde kalm. (Sleyman Acar- Ya:46), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme. 378 Karakuyu Ky nfus tarama cetveli:1934/2864. 379 Hane konumu: Kapal kayt. 380 Karakuyu Ky nfus tarama cetveli:1934/2867. Anekdot: Kamil. Benim amcam olur. Seferberlikte askerde kalm. Babam kardeim dounca adm vermi. Kamil . (Sleyman Aydn-Ya:70), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme. 381 Karakuyu Ky nfus tarama cetveli:1934/2845. 382 Karakuyu Ky nfus tarama cetveli:1934/2881.Hane konumu: Kapal kayt. 383 Hane konumu: Kapal kayt.
77
29 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1 2 3 4 5 6 7 8
384
99
Mehmet384
Abdlmuttalib Karakuyu oullarndan Mehmet Abdullah Hac brahim

388
1310 1311
387
Askerde Seferberlik Askerde Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Seferberlik Seferberlik Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Seferberlik Seferberlik Askerde Askerde ehiden Askerde Askerde Askerde
20 T
115385 Sleyman386 1 11 12 12 13391 13 14 15 17 22 23 37 38 4 5 5 20 20 21 22 31 Ali Krlolu Hseyin Mustafa

389 390
Karakuyu KARAOT Karaot Karaot Karaot Karaot Karaot Karaot Karaot Karaot Karaot Karaot Karaot Karaot Karaot DRML
399
1313 1286 1294 1296 1309 1311 1311 1296 1286 1313 1301 1299 1310 1300 1298 1304 1297 1301 1286 1308 1291
Krl Ahmet Hseyin Hseyin Ali Ali Ali Maviolu Ahmet olu Halil Ali Deli Mustafa Halil Yrk Ali Hseyin Yrk Recep Sleyman Kara Mehmet mahdumu Sleyman elli Ahmet elli Ahmet nce Mehmet elli olu Hseyin Abdl
Ahmet Aydnlolu Mehmet392 Aydnlolu Hseyin393 Yetim olu Arif brahim

395 394
Hasan Ali olu brahim396 Ali brahim olu Hamit397 Yrk Ali olu Mustafa Menemenli Yaar Mustafa400 Mehmet Halil elli Ahmet olu Osman Mehmet Mustafa Osman Hac Osman olu Yrk Sleyman
403 404 402 401 398
12
12
Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil akallar
04 A
06
03
01 H
Anekdot: Mehmet: Babamn babas yani dedem olur. Kyn kurucularndanm. ki karde seferberlikte kalm. Ali ve Mustafa. Babam ben dounca benim adm askerde kalan iki kardeinin adn birden koymu. Mustafa Ali. Emmiler yrklerinden. Hac Ali oullar. Hacallar. (Mustafa Ali Gnay Ya:70), 2004 ylnda Karakuyu Beldesinde yaplan grme. 385 Deftere kayt tarihi:1330. 386 Karakuyu Ky nfus tarama cetveli:1934/2895. Hane konumu: Kapal kayt. 387 1321 yl nfus tahriri: Hane:39, nfus:210. 388 Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2247. 389 Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2249. Aile Dakzlca Kyne nakil gitti. 390 Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2250. Aile Dakzlca Kyne nakil gitti. 391 Aileden 1309 doumlu Ali olu Aydnl olu Mehmet Balkan harbinde (1328) kalmtr. Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2254. 392 Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2255. Anekdot: Cemali. Mehmet,Hseyin de benim amcam olur. Kaanlar kurtulmu. Kalanlar dnmemi. Bunlar kalm. (Hseyin Aydn-79), 2004 ylnda Karaot Ky'nde yaplan grme. 393 Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2256. 394 Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2288. Anekdot: Amcamz. asker gitmi. Babam anlatrd. Seferberlikten gelmemi. Kardeim dounca biraderime Arif adn vermi babam. (Ali zatar-80), 2004 ylnda Karaot Ky'nde yaplan grme. 395 Hane konumu: Kapal kayt. 396 Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2266. 397 Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2304. Anekdot: Amcam. Seferberlikte kalm. Yaral olduunu buraya bildirmi. Bir daha haber alnamam. Ben dounca adn bana vermiler. (Hamit Bolsoy-Ya:80), 2004 ylnda Karaot Ky'nde yaplan grme. 398 Karaot Ky nfus tarama cetveli:1934/2281. Kayd bulunamad. 399 1321 yl nfus tahriri: Hane:65, nfus:349.Ad Korucuk olarak deitirilmitir. 400 Dirmil Ky nfus tarama cetveli:1934/1805. 401 Dirmil Ky nfus tarama cetveli:1934/1807. 402 Hane konumu: Kapal kayt. 403 Hane konumu: Kapal kayt. 404 Hane konumu: Kapal kayt.
78
9 10 11 12 13 14 15 16 17 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3
34 34 38 41 43 46 46 60 62 1 2 3 6 7 8 13 14
416
Halil405 Ahmet Hasan

406
Krd olu Hseyin Hseyin Ramazan Hatipolu Halil smail Hseyin ekerci Mehmet Hseyin Hasan Ali Mehmet Ali Durmu Ali Paa Abdullah Kk Mehmet
413
Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Dirmil Yeniehir atalca Bayrakl atalca atalca Kuuburun Kuuburun atalca Tuna atalca ENGELE
419
1311 1307 1305 1313 1291 1300 1293 1299 1308 1300 1286 1298 1299 1301 1317 1301 1297 1294 1298 1305 1290
Askerde Seferberlik Askerde Seferberlik Askerde Seferberlik Askerde Askerde ehiden Askerde Harb-i Umumi Askeri Hastane Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi Harb-i Umumi Askerde anakkale Harbi Askerde
16
Mehmet
407
14
Arap Selim'in hafidi Mehmet ekerci Hseyin408 elli eker Mehmet Mehmet Mehmet Hseyin410 Ensari Halid
411
09 A
26
08
KUUBURUN409
16
412
03
Sleyman Hayri
414 415
Uzun smail Kara Ali aban Hacolu Hayrettin

417
Eyyp
Osman Tunal Osman Bahattin

418
16
Salih Paa Eyyp Mehmet Hseyin

422
17 4 13 19
Mehmet Ali420 Mehmet Ali

421
engele engele engele
Sarlar airetinden Bekir
Halil
16
405 406
Hane konumu: Kapal kayt. Hane konumu: Kapal kayt. 407 Dirmil Ky nfus tarama cetveli:1934/1863. 408 Dirmil Ky nfus tarama cetveli:1934/1867. 409 1321 yl nfus tahriri: Hane:17, nfus:88.Bugn Torbal ilesinin mahallesidir. 410 Hane konumu: Kapal kayt. 411 Kuuburun Ky nfus tarama cetveli:1934/1245. Hane konumu: Kapal kayt. 412 Hane konumu: Kapal kayt. 413 Kuuburun Ky nfus tarama cetveli:1934/1251. Hane konumu: Kapal kayt. 414 Kuuburun Ky nfus tarama cetveli:1934/1255. Hane konumu: Kapal kayt. 415 Kuuburun Ky nfus tarama cetveli:1934/1256. Hane konumu: Kapal kayt. 416 Aileden 1300 Yenipazar doumlu Koca Tahir olu Hseyin Umumi harpta (1329) ve 1297 Deliorman doumlu Salih olu Tuzlu Osman Umumi harpte (1329) kalmtr. 417 Kuuburun Ky nfus tarama cetveli:1934/1271. Hane konumu: Kapal kayt. 418 Kuuburun Ky nfus tarama cetveli:1934/1284. Hane konumu: Kapal kayt. 419 1321 yl nfus tahriri: Hane:44, nfus:236.Ad Ormanky olarak deitirilmitir. 420 Anekdot: Mehmet Ali Amcam olur. Balkan harbinde kalm. Ben dounca babam kardeinin adn bana vermi. Anlatrlard. Eskicilerin ocuklar, erifelerin ocuklar, Msrllarn ocuklar hep harpte kalm. (Mehmet Ali Alkan -Ya: 82),2004 ylnda Ormanky Ky'nde yaplan grme. 421 engele Ky nfus tarama cetveli:1934/1929. Anekdot: Mehmet Ali Benim amcam olur. Ben 24-25 yalarnda idim. Bir Perembe gn eekle Tepeky pazarndan gelirken iftetepeler de arkamdan Cumalkyden olduunu syleyen sakall ve yal birisi eekle bana yetiti. Nerdensin? Diye sordu. engeleden Halil onbalardan diye cevap verdim. Amcamn anakkale cephesinden silah arkada imi. Bir ngiliz saldrsnda makineli tfek ateine kaplm. Vcudu ikiye blm, glerken lm. Elinden silahn alamamlar.(Niyazi BaykurtYa:78), 2004 ylnda Korucuk Ky'nde yaplan grme. 422 Bu aratrmayan yapan kii olarak byk dedemdir. Anekdot: Dedem olur. Aye ninem sylerdi. Dedem Bekir orta yata olmasna ramen askere alnm. Hastalanm. Kye dnm. anakkale harbi knca Jandarmalar hasta halinde zorla tekrar geri gtrmler. Cephede bir ngiliz saldrsnda ayandan arapnel alm. Hastaneye gtrlesiye kadar kan kaybndan vefat etmi. Babam dedem ldnde nenemin gvdesinde aylk hamileymi. Babam dounca babasnn adn vermiler. (Kudret etin-Ya:55),2004 ylnda Torbal'da evimde yaplan grme.
79
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
24 25 25 25 25 32 36 40 44428 45
430
Hamit slam Halil423 Ahmet424 Hamit

425
brahim Mustafa Mustafa Mustafa Mustafa Mustafa Mehmet Abdullah
engele engele engele engele engele engele engele engele
1313 1300 1300 1303 1305 1298 1303 1311
ehit Sebdlbahir anakkale Harbi anakkale Harbi anakkale Harbi anakkale harbinde Anafartalar anakkale Harbi
29 H
Osman Necip426 Osman427
15
Hasan429
Mustafa
431
Mustafa
Msrl Mustafa olu Mehmet Sleyman Memi olu smail Mehmet
436
engele
engele ZBEY432
1311
1314
Askerde
ehiden
06 A
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
423 424
3 8 11 20
435
Satc Mehmet433 Ethem Hseyin Mustafa

434
Kasaba Fetrek zbey Arap zbey Hamidiye Trnova zbey zbey Edirne Hasky445
440
1291 1309 1314 1301 1308 1287 1303 1310 1310 1290
Askerde Askerde Askerde Askerde Seferberlik Askerde Seferberlik anakkale Harbi anakkale Harbi Askerde
06
Vezirolu Hasan
437
Vezirolu Gani Nizamolu Hseyin

438
23 30 35 36 39
442
Koca Veli olu hafidi Mehmet Mehmet smail

439 441 443
Kara Ahmet Hasan Sleyman Kara Recep Mustafa Hoca
25
Mahmut
40
Mustafa hoca olu Ahmet444
engele Ky nfus tarama cetveli:1934/1902. Aile zmire nakil gitti. engele Ky nfus tarama cetveli:1934/1903. Aile zmire nakil gitti. 425 engele Ky nfus tarama cetveli:1934/1904. Aile zmire nakil gitti. 426 engele Ky nfus tarama cetveli:1934/1919. Anekdot: Tosun Necip Byk amcam olur. Dirmilden asker arkada anlatrd. anakkalede cephede hep beraberler imi. ok iyi, yardm sever biri imi. anakkale cephesinde kalm.(Mehmet zer Tosun- Ya: 65), 2004 ylnda Ormanky Ky'nde yaplan grme. 427 engele Ky nfus tarama cetveli:1934/1922. Hane konumu: Kapal kayt. 428 Aileden 1307 doumlu Mustafa olu Sleyman ehiden (02 ubat 1329), ve 1305 doumlu Mustafa olu Mehmet Yemende (1327) kalmtr. 429 Hane konumu: Kapal kayt. 430 Deftere kayt tarihi:1329. Aileden 1287 Lofa doumlu Ahmet olu Msrl Ahmet olu Mehmet :anakkale Sebdlbahir (29 KS 1329) ve 1309 doumlu Msrl Ahmet olu Ali Osman Askerde (11 TE 1329)kalmtr. engele Ky nfus tarama cetveli:1934/1959. 431 Hane konumu: Kapal kayt. 432 1321 yl nfus tahriri: Hane:52, nfus:214.Cumhuriyet ncesi ad Hamidiyedir. 433 Hane konumu: Kapal kayt. 434 zbey Ky nfus tarama cetveli:1934/1550. Hane konumu: Kapal kayt. 435 Aileden 1306 Torbal Mersinli doumlu zeyir olu Gani olu Hseyin Balkan harbinde (1329) kalmtr. zbey Ky nfus tarama cetveli:1934/1565. 436 Aile Bozky Kyne nakil gitti. 437 zbey Ky nfus tarama cetveli:1934/1567. Hane konumu: Kapal kayt. 438 Anekdot: Koca Velioullarndan Mehmet. Dedemin babas Hseyin ile birlikte seferberlikte askere alnm. Babam anlatrd. Dedem Tarsusta Franszlarla orada arprken orada kalm. Babam 1918 de silah brakldnda Yunan igalinde Hortunal Hamit ile birlikte hareket etmi. (Musa zbek - Ya:71), 2004 ylnda zbey Ky'nde yaplan grme. 439 zbey Ky nfus tarama cetveli:1934/1581. 440 (Bulgarca: , trl: Veliko Tarnovo), Bulgaristan'n bir ehridir. 441 zbey Ky nfus tarama cetveli:1934/1584. 442 Aileden 1308 doumlu Kara Recep olu Mahmut Balkan harbinde (1329) kalmtr. zbey Ky nfus tarama cetveli:1934/1586. 443 zbey Ky nfus tarama cetveli:1934/1587. Hane konumu: Kapal kayt. 444 Hane konumu: Kapal kayt. 445 (Bulgarca: / Oblast Khaskovo), Bulgaristan'n gneyindeki bir ildir.
80
11 12 13 14 15 16 1 2 3 4 5 6 7 8 9
40 41 47 52 53
450
Mehmet446 Bou olu Mehmet Yusuf

448 449 447
Mustafa Hoca olu Mehmet Salih Mehmet Mehmet kahya Mehmet Salih Tra Mehmet Koca Durmu Ali Mehmet Hseyin Sll Khya Sleyman Sll Khya Sleyman Ayranc smail Kadayf Mehmet Ak Mehmet
Hamidiye Edirne Hasky Hamidiye Edirne Hasky Edirne Hasky Selanik ARAPI453 Arap Arap Arap Arap Arap Arap Tulum Arap Arap SABLER
463
1311 1290 1313 1298 1293 1300 1296 1307 1316 1307 1296 1300 1294 1313 1311
Askerde Askerde Harb-i Umumi Askerde Askerde Seferberlik Umumi Harb Askerde Askerde Topu hastanesi Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde
29
08
Mehmet Khya olu Halil Hasky'l Hac smail Hseyin452 Trae Ali454 Mustafa Ali Halil455 Sleyman456
03
59451 1 4 7 11 14 15 24 27 45461
21
20
23 T 06
Sll Kahya olu Durmu457 Sll Khya olu Hasan458 Ayranc olu Mehmet459 Ahmet
460
16 A
kr462
08
1 2 3
8 8 9466
Hac mer olu mer464 Hac mer olu Mehmet465 Hseyin467
Nebi Nebi Mehmet Ali
Saibler Saibler Saibler
1312 1313 1312
Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi
446 447
Hane konumu: Kapal kayt. Hane konumu: Kapal kayt. 448 Anekdot: Nenem Rabia sylerdi. ki olumun knyesi gelmedi derdi. Gece bir tkrt (ses) oldu mu acaba geri geldi mi ? dermi. Birisi 16, dieri 18 yanda seferberlikte silah altna alnm. Bir daha geri gelmemiler. (Yaar Suhan. Ya:64), 2004 ylnda zbey Ky'nde yaplan grme. 449 zbey Ky nfus tarama cetveli:1934/1595. Hane konumu: Kapal kayt. 450 Deftere kayt tarihi:1323. 451 Deftere kayt tarihi:1330. 452 zbey Ky nfus tarama cetveli:1934/1603. Hane konumu: Kapal kayt. 453 1321 yl nfus tahriri: Hane:39, nfus:160.Bugn Torbal ilesinin mahallesidir. Ad Pamukyaz olarak deitirilmitir. 454 Arap Ky nfus tarama cetveli:1934/1. 455 Hane konumu: Kapal kayt. 456 Hane konumu: Kapal kayt. 457 Hane konumu: Kapal kayt. 458 Hane konumu: Kapal kayt. 459 Hane konumu: Kapal kayt. 460 Hane konumu: Kapal kayt. 461 Deftere kayt tarihi:1330. 462 Hane konumu: Kapal kayt. 463 1321 yl nfus tahriri: Hane:14, nfus:117. 464 Saibler Ky nfus tarama cetveli:1934/1520. Anekdot: mer-Mehmet. kisi de amcalarm olur. Babamn kardeleri. Dedem anlatrd. ocuklar seferberlie bir gitti, dirisinden de lsnden de bir haber kmad derdi. (Kemal elik, Ya:70), 2004 ylnda Saipler Ky'nde yaplan grme. 465 Saibler Ky nfus tarama cetveli:1934/1521. 466 Aileden 1299 doumlu Sleyman olu Hac mer olu Osman olu Mehmet Balkan harbinde (1328) Saibler Ky nfus tarama cetveli:1934/1507, ve 1301 doumlu Osman olu Hac mer olu Osman olu Hseyin Balkan harbinde (1328) kalmtr.. Saibler Ky nfus tarama cetveli:1934/1508. 467 Saibler Ky nfus tarama cetveli:1934/1509. Anekdot: Amcam olur. Duydum Seferberlikte kalm. (Kazm evik, Ya:63) , 2004 ylnda Saipler Ky'nde yaplan grme.
81
TAKESK 1 2 3 4 5 6 1 2 9 10 28 28 aban Yusuf

468 469
Hasan Musa Hac Yakup Mehmet Sait Salih

471 472
Kafkasya Kafkasya Kafkasya Kafkasya Havuzba Havuzba HORTUNA

474
1315 1286 1290 1289 1297 1311
Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi
Osman470 Hseyin Mehmet Kadir

473
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
1 3 4 7 7 18 19 21 24 24 28
483
Molla Halil olu Halil brahim475 Tat Osman476 Molla Mehmet olu Durmu477 Hseyin Osman
478 479
Halil Hac Halil Mehmet Hasan Hasan Mustafa Hac Osman Hseyin Abdullah Abdl smail Sersem smail Alekoolu Halil Abdullah Mecu Mehmet Mehmet Hac Ali Efendi olu Recep
Hortuna Hortuna Hortuna Arta Arta Hortuna Hortuna Hortuna Hortuna Hortuna Hortuna atalca Kulakloba Kulakloba Hortuna atalca Hortuna Hortuna
1315 1294 1305 1308 1304 1307 1291 1290 1296 1298 1315 1298 1298 1294 1294 1292 1300
Seferberlik ehiden Kafkasya Cephesi Seferberlik Seferberlik Askerde Seferberlik Askerde Seferberlik Seferberlik Seferberlik Askerde Askerde Seferberlik Askerde ehiden Askerde
02 A
Mehmet nam dieri Ali Kara Sleyman smail Apdl Aziz

481 480
06
Sleyman482
484
28 32 33 34 36 36
Salih485 Salih486 Hsrev Cemali Ahmet Mehmet488

487
14
14
20 A
25
468 470
Takesik Ky nfus tarama cetveli:1934/250. Hane konumu: Kapal kayt. Takesik Ky nfus tarama cetveli:1934/256. Aile zmir'e nakil gitti. 469 Takesik Ky nfus tarama cetveli:1934/252. Hane konumu: Kapal kayt. 471 Takesik Ky nfus tarama cetveli:1934/257. Hane konumu: Kapal kayt. 472 Takesik Ky nfus tarama cetveli:1934/269. Hane konumu: Kapal kayt. 473 Takesik Ky nfus tarama cetveli:1934/270. Hane konumu: Kapal kayt. 474 1321 yl nfus tahriri: Hane:102, nfus:517.Bugn Torbal ilesinin mahallesidir. Ad Yazba olarak deitirilmitir. 475 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3083. Anekdot: Askerde anakkale'de savata kalm. Amcaolum olur. (Mehmet Filiz, Ya:84), 2004 ylnda Yazba Beldesinde yaplan grme. 476 Hane konumu: Kapal kayt. 477 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3087. 478 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3091. Hane konumu: Kapal kayt. 479 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3092. Hane konumu: Kapal kayt. 480 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3100. 481 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3101. Anekdot: Hasan onba olu Abdl ile Topkap saray nnde karlamlar. Olu dnyor. Babam geri dnmyor. Abdl enitemden duyardm. Mustafa Doa (82), 2004 ylnda Yazba Beldesinde yaplan grme. 482 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3102. 483 Aileden 1300 atalca doumlu smail olu Aziz Balkan harbinde (1328) kalmtr. 484 Hane konumu: Kapal kayt. 485 Hane konumu: Kapal kayt. 486 Hane konumu: Kapal kayt. 487 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3118. 488 Hane konumu: Kapal kayt. ehit kayd vardr. Piyade er. 5.Kol. 42. Alay 4. Tabur 2. Blk. anakkale cephesi Soanldere. 30 Haziran 1331.
82
18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 1 2 3 4 5
38 40 50 51 52 54 54 55 55 55 59 61 74 90 90 91 92 103
502
Yaar489 Mustafa Fettah490 Osman491 Mehmet

492 493
lyas Hac Ali Kara Osman Fettah Kurt Hseyin Kse Salih Kse Salih Kara Veli Kara Veli Kara Veli Seyit Ali Sleyman Krml Mustafa Kadir Kadir
500 499
Hortuna Hortuna atalca atalca Hortuna Hortuna Hortuna Hortuna Hortuna Hortuna Hortuna atalca Hortuna Hortuna Hortuna atalca Hortuna Kasaba Radovitina505 YENKY
506
1291 1291 1289 1311 1302 1306 1312 1314 1307 1309 1309 1289 1309 1298 1306 1281 1311 1302 1309 1294 1304 1293 1293 1296
509
anakkale Harbi Askerde Drdnc Ordu Esarette Seferberlik Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Seferberlik Seferberlik Seferberlik ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde
21
Kse Salih olu akir Ramazan494 Salih

495 496
04
Yaar
21
Sleyman Halil497 Halil Onba498 Mehmet Salih Hseyin Efendi atalcal Ahmet Bayram Ali
501 503
01 A
11
12
smail Sleyman Hseyin Hseyin Ahmet Mehmet Efendi Mustafa nam olu Mehmet Kara Mehmet mamolu Mustafa
27
Narinceli airetinden Ahmet
09 T
110504 Ali 6 8 16 17 19 Mustafa brahim Koca Mahmut olu Ali507 Kara Mehmet olu Ahmet508 mamolu Mustafa mahdumu Abdurrahman
08 T
Yeniky Yeniky Yaylayaka Yeniky Seydiehir
09
10 A
08
12
YOURTULAR
489 490
Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3131. Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3147. 491 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3148. 492 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3153. Hane konumu: Kapal kayt. 493 Hane konumu: Kapal kayt. 494 Hane konumu: Kapal kayt. 495 Hane konumu: Kapal kayt. 496 Hane konumu: Kapal kayt. 497 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3159. Anekdot: Halil Onba. Dedem olur. Babam askere normal dedem ihtiyat olarak alnm. Deden geri dnmemi. (Hasan Kar, Ya:73), 2004 ylnda Yazba Beldesinde yaplan grme. 498 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3164. 499 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3180. 500 Hortuna Ky nfus tarama cetveli:1934/3188. Hane konumu: Kapal kayt. 501 Hane konumu: Kapal kayt. 502 Deftere kayt tarihi:1324. 503 Hane konumu: Kapal kayt. 504 Deftere kayt tarihi:1329. 505 (Makedonca: ) Makedonyann gneydousunda yer alan bir idari birim. 506 1321 yl nfus tahriri: Hane:28, nfus:130. 507 Hane konumu: Kapal kayt. 508 Hane konumu: Kapal kayt. 509 1321 yl nfus tahriri: Hane:29, nfus:144.
83
1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
8 8 17 21 25 27 4 16 17 19 23 31 38 55 59 70 73 77 79 82 82 85 98 98
Sleyman Mahmut Halil511 Hafzolu Mehmet Ahmet Dedeolu Halil Mehmet515 Hseyin Hamdi Hasan Topal Mehmet olu Ahmet Abdullah Yusuf brahim519 Karabacak Ahmet520 Yusuf
521 522 516 517 513 512
Molla Abdurrahman Molla Abdurrahman Deveci Mehmet eker Mehmet Balcolu Mehmet Koca Abdullah Lazolu Mustafa Nasuh brahim Halil avu Deli brahim olu smail Topal Mehmet brahim Osman Krt Ali Mehmet Eskici Salih Mustafa Sldaki Faydal olu Ahmet Mustafa Mustafa Halil Topal Hasan Memi olu Hasan mer Ahmet
Hamidabat510 Hamidabat Yourtular Yourtular Yourtular Hortuna Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Torbal Uhisar Torbal Torbal Torbal Torbal Girit Torbal Torbal Torbal Torbal Tire-Gktepe ayba Torbal Edirne-Kocanl
1291 1312 1309 1294 1312 1294

514
Askerde Askerde ehiden ehiden Askerde Badat'ta harpte Askerde ehit Askerde ehit Askerde ehit Askerde ehit Askerde Askerde ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden Askerde Harbde Askerde Askerde Askerde orlu hastanesinde Askerde Askerde Askerde
02 H
22 T
21 A
TORBALI MAHALLES
1303 1311 1296 1305 1311 1285 1310 1295 1300 1291 1313 1313 1310 1315 1312 1295 1309 1305 1311 1290
04 04 07
Deveci olu Hseyin

518
03 H
14
27 12
26
02
Salih Sldaki Ahmet523 Halil

524
13 07
Mehmet Emin Yrk Halil olu Sleyman Sleyman Mustafa
01 A
29
23 21
107525 Kocakulak Bekir'in vey olu smail 120526 Hasan Vasfi Efendi527
26
510 512
Bugnk Kemalpaa Bepnar Ky. Aile Tepeky Mahallesine nakil gitti. 511 ehit kayd vardr. Piyade onba. 4.Kol. 11. Frka 33. Alay 2. Tabur 5. Blk. anakkale cephesi Arburnu Kanldere. 15 ubat 1331. Aile Ayranclar Kyne nakil gitti. 513 Yenilemede kayda alnmamtr. 514 1321 yl nfus tahriri: Hane:105, nfus:444.lenin merkez mahallelerindendir. 515 Torbal Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/1011. 516 Torbal Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/1012. 517 Torbal Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/1013. 518 Hane konumu: Kapal kayt. 519 Torbal Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/1083. 520 Hane konumu: Kapal kayt. 521 Hane konumu: Kapal kayt. 522 Torbal Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/1097. 523 Hane konumu: Kapal kayt. 524 Torbal Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/1106. 525 Deftere kayt tarihi:1325. 526 Deftere kayt tarihi:1327. 527 Hane konumu: Kapal kayt.
84
21 22 23 24 25 26
142528 lyas529 154 155 175

532
Hasan Mehmet Mehmet Mustafa Damalaki Bayram Hutbi
Koana Siroz Garabin Girit
1301 1292 1304 1301
Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde
Yusuf
530
09
Hakk531 Hasan
533
28
28
177 181
Selanik muhaciri Yaar Behzat
Selanik 1305 Kretepe 1314 -Karabina TEPEKY MAHALLES534 Tepeky Uak Tepeky Arap Tepeky Tepeky Tepeky Aydos Girit-Hanya Tepeky Dersadet Tepeky Tepeky Torbal Mehet Erzincan Debre-i bala Drama 1304 1304 1301 1300 1309 1304 1308 1293 1293 1304 1295 1295 1306 1298 1291 1299 1299 1304
30 A
10
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
3 4 4 5 13 30 44 49 50 51 65541 73 78 84 96
542
Durmu brahim535 Mehmet Salih Ali

536 537 538
akalolu Hasan Hseyin Mehmet Mustafa Ali Seyit olu Halil Eskici Ali zmirli Mustafa
540
Arburnu ehiden Askerde Askerde Askerde ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde
20
06 02 07
smail
brahim539 Muhacir Mehmet Mustafa Arap Halid Kadri Osman Recep Musa olu Musa545 Arif
547 549 551 543
30
Ali Nazif Ali Zenci Kamil Hasan Mustafa Hseyin Hsn brahim Yusuf Bayram Hasan
Hseyin Nazifaki
28 T 22 17 14 09 12
12
75
544
79
546 548 550
Adem
22
104
Drama muhacirlerinden Ahmet
18
528 531
Deftere kayt tarihi:1330. Hane konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr. 530 Hane konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr. 529 Hane konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr. 532 Deftere kayt tarihi:1332. 533 Hane konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr. 534 1321 yl nfus tahriri: Hane:63, nfus:208.lenin merkez mahallelerindendir. 535 Tepeky Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2313. 536 Tepeky Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2314. 537 Aile Seluka nakil gitti. 538 Tepeky Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2361. 539 Hane konumu: Kapal kayt. Yenilemede kayda alnmamtr. 540 Hane konumu: Kapal kayt. 541 Deftere kayt tarihi:1322. 542 Deftere kayt tarihi:1323. 543 Aile Krba Kyne nakil gitti. 544 Deftere kayt tarihi:1324. 545 Aile Cumaovas Karakuyu Kyne nakil gitti. 546 Deftere kayt tarihi:1326. 547 Tepeky Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2448. Hane konumu: Kapal kayt. 548 Deftere kayt tarihi:1329. 549 Hane konumu: Kapal kayt. 550 Deftere kayt tarihi:1330. 551 Hane konumu: Kapal kayt.
85
19
105
Kayalar muhacirlerinden Rfat552
Tayyip
Kayalar
1310
Askerde
10
ERTURUL MAHALLES553 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 1 2 3 4 1
552 553
2 5 6 8 12 15 31 34 37 42 43 56 59 61 76
558
Arif Ademaki Selim Mehmet Mustafa brahim smail

556 554
brahim Halil Yenieraki Hasan Serdaraki Cemali Maksut Hasan Osman Kandiyeli Mehmet Aa Bilal mer Tatar slam Selim Mehmet erkez Ali smail Hseyin Salih smail Hac smail Molla Hseyin Mazak Hasan Mazak Hasan Alian olu Numan
Kandiye Kandiye Kandiye Girit Dobruca Girit Bursa Girit Girit Nibolu Babada Girit Torbal zmir Varna Kean
1285 1307 1315 1298 1293 1306 1295 1291 1292 1283 1295 1311 1311 1304 1307 1298
Askerde ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Seferberlik Askerde Askerde Askerde 04 11 23
28
Hsn Kerimaki
555
Karatobaski Musa Mustafa Bilalaki Hac Geldi biraderi Emin avu Haim Cafer Ahmet557 Recep smail Ali
562 559 560
25 T 01
23 27
71
561
12
82 Salih mahdumu Mehmet563 100564 Demirhisar muhacirlerinden Osman565 1568 2 12 12 2 Hseyin569 Osman
570
Yanya 1313 566 Demirhisar 1310 ARITA567 Arta Arta Arta Arta ORLU
573
04
1316 1315 1299 1308 1311
25
Abdullah571 brahim Ali

574 572
24 H
orlu
02
Hane konumu: Kapal kayt. 1321 yl nfus tahriri: Hane:59, nfus:250.lenin merkez mahallelerindendir. 554 Erturul Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2451. Aile Aydn Skeye nakil gitti. 555 Erturul Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2455. 556 Erturul Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2470. Hane konumu: Kapal kayt. 557 Erturul Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2500. Hane konumu: Kapal kayt. 558 Deftere kayt tarihi:1324. 559 Erturul Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2501. Hane konumu: Kapal kayt. 560 Hane konumu: Kapal kayt. 561 Deftere kayt tarihi:1327. 562 Erturul Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2514. 563 Hane konumu: Kapal kayt. 564 Deftere kayt tarihi:1331. 565 Erturul Mahallesi nfus tarama cetveli:1934/2529. 566 (Makedonca: ) Makedonyann gneyinde yer alan bir idari birim. 567 1321 yl nfus tahriri: Hane:14, nfus:73.Dalan kylerdendir. Nfus defteri akallar Kyne eklenmitir. 568 Aileden 1295 doumlu Mehmet olu Mehmet Balkan harbinde (1329) kalmtr. 569 Arta Ky nfus tarama cetveli:1934/2779. Hane konumu: Kapal kayt. 570 Hane konumu: Kapal kayt. 571 Arta Ky nfus tarama cetveli:1934/2782. Hane konumu: Kapal kayt. 572 Hane konumu: Kapal kayt. 573 1321 yl nfus tahriri: Hane:14, nfus:114.Dalan kylerdendir. Nfus defteri Hortuna Kyne eklenmitir.
86
2 3 4 5 6
6 6 9 14 14
Ali575 Ali
576
Hocaolu Ali Mustafa Hac Ali Koca Kse Bekir olu Musa Koca Kse Bekir olu Musa Mehmet avu Bekir Koca Ahmet olu Abdullah Dvenci Sleyman Mehmet Ali Mehmet Ahmet Bekir avu Mehmet Ali Mustafa Bekir
588
orlu orlu orlu orlu orlu
1301 1301 1312 1310 1311
Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde
29 29
Hseyin577 Musa578 Mehmet579
01 T
21 24
GKYAKA TEKEKY580 1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 2 3
574 575
1 10 12 13 16 30 34 37 4 8 10 11 14 14 16 18 31 38 39 10 11 12
Osman581 Ekizolu Mehmet582 Mehmet Hasan Molla Mustafa hafidi Hafz brahim583 Ahmet584 Hseyin smail
585
Gkyaka Teke Gkyaka Teke Gkyaka Teke Gkyaka Teke Gkyaka Teke Gkyaka Teke Gkyaka Teke Gkyaka Teke SNEK586 Sinek Sinek Sinek Sinek Sinek Sinek Sinek Sinek Sinek Sinek Sinek DERE590 Dereky Dereky Dereky
1291 1285 1290 1296 1293 1305 1289 1308 1294 1296 1308 1305 1300 1305 1297 1309 1300 1298 1311 1306 1307 1290
Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden ehiden Askerde ehiden Askerde Askerde Badat Hastanesi ehiden ehiden Askerde
10
19 10
21 25
21
12
20
Klemenolu Osman587 Mustafa Ali kr Hasan Hamit Hseyin Mehmet Ali Mustafa Ahmet589 Hseyin Himmet Mehmet591 Ali Aydnl Halil olu Abdullah
29 08
05
Nasuh olu Osman Nasuh olu Ahmet Nasuh olu Ahmet Hseyin brahim Koca Bekir hafidi Bekir Kocabaolu Yusuf Hasan Halil olu Halil Ak Hseyin Halil
10
09
24 T
15
14 H
04
25
13
14 H 17
Hane konumu: Kapal kayt. Aile Buca Kaynaklar Kyne nakil gitti. 576 Aile Buca Kaynaklar Kyne nakil gitti. 577 Aile Ahmetli Kyne nakil gitti. 578 Aile Cumaovas Karakuyu Kyne nakil gitti. 579 Aile Cumaovas Karakuyu Kyne nakil gitti. 580 1321 yl nfus tahriri: Hane:39, nfus:227.uan Kemalpaa ilesinin kylerindendir. 581 Hane konumu: Kapal kayt. 582 Hane konumu: Kapal kayt. 583 ehitlik kayd vardr. Piyade er. 5.Kol. 42. Alay 4. Tabur 2. Blk. anakkale cephesi Gmsuyu hastanesi. 25 Temmuz 1331. 584 Hane konumu: Kapal kayt. 585 Hane konumu: Kapal kayt. 586 1321 yl nfus tahriri: Hane:68, nfus:362.uan Kemalpaa ilesinin kylerindendir. Ad Yeilky olarak deitirilmitir. 587 Hane konumu: Kapal kayt. 588 Hane konumu: Kapal kayt. 589 Hane konumu: Kapal kayt. 590 uan Kemalpaa ilesinin kylerindendir. 591 Hane konumu: Kapal kayt.
87
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4
14 15 21 24 27 31 34 36 39 40 40 52 54 55 58 58 68 70596 27 29 32
599
Mehmet592 smail Ahmet Osman Deli Uzunolu Abdullah Mehmet Halil594 brahim Halil Arap Musa olu Ahmet Hseyin Ahmet Hacolanolu Nebi Balcolu Hac smail Mehmet Ali Mustafa Domuzcuolu Durmu Osman597 Trkmenolu Emirzade mahdumu Mehmet Celal smail Halil Rait smail Hakk Yrk Halil brahim Veli
600 595 593
Kafa Mehmet Mahmut Mustafa Sarbaolu mer Deli Uzun Mehmet Hekimolu Halil Kocakelleolu Ali Koca Ali Halil Amcaolu smail Musa Musa Sleyman Mahmut Hseyin Ali avu Ali avu Hseyin Osman Trkmenolu Mehmet efendi brahim Solak Mehmet Solak Mehmet Hseyin Efendi Halil brahim Alaiyeli Hseyin
Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Dereky Ermenek Selanik CUMALI Cumal Cumal Cumal Cumal Cumal Cumal Cumal BELENBAI
601 598
1294 1301 1307 1311 1294 1290 1290 1297 1296 1298 1300 1294 1289 1291 1299 1307 1299 1290 1303 1308 1299 1302 1299 1289 1308 1297 1311 1312 1289
605
Askerde Seferberlik Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde
05 H
29 H
12
14
06
03
25
26
18
04
09
21
24
07
01
06 A
02
26 30
Askerde Askerde Askerde Askerde ehiden Askerde Askerde Askerde Askerde 27 20
32 36 37 48 15 27 28 47603
21
07 T
Hseyin Mehmet Mustafa
602
Osman il Mehmet Hac Mustafann olu Musa Eskici Mehmet
Belenba Yaylayaka Yaylayaka Belenba KIRIKLAR
11 T
09 T
17
Cabbarolu Hasan604
12
592 593
Hane konumu: Kapal kayt. Hane konumu: Kapal kayt. 594 Hane konumu: Kapal kayt. 595 Hane konumu: Kapal kayt. 596 Deftere kayt tarihi:1328. 597 Hane konumu: Kapal kayt. 598 1321 yl nfus tahriri: Hane:49, nfus:268.uan Kemalpaa ilesinin kylerindendir. 599 Aileden 1293 doumlu Solak Mehmet olu Abdullah Askerde (1328) kalmtr. 600 Hane konumu: Kapal kayt. 601 1321 yl nfus tahriri: Hane:30, nfus:312.uan Buca ilesinin kylerindendir. Anekdot: Seferberlikte kyden 30-40 kii gitti. Ky hocas ve kyl olarak kuran okuya okuya onlar seferberlie uurladk. Gelmediler. Hseyin etin (1329 doumlu), Belenba Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 602 Anekdot: Daym olur. Daym Demirci Hseyin anakkale harbinde kald. Mehmet Glcan (1320 doumlu), Menderes Karakuyu Ky'nde 2004 ylnda yaplan grme. 603 Deftere kayt tarihi:1325. 604 Hane konumu: Kapal kayt. 605 uan Buca ilesinin kylerindendir.
88
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 1 2 3 4 5 6
606 607
3 3 6 9 10 11 11 16 27 31 41 46 48
609
Hasan Hseyin brahim Osman Kurt Mustafa olu Mahmut Hafzolu Hasan Hafzolu Ahmet Osman Halil olu Hasan Halil607 Topalolu Ali kr smail
608 606
Ali Ali brahim olu Mustafa Hseyin Mustafa Mehmet Mehmet Mustafa Halil Mustafa Abdullah Krt Mehmet Abdullah Said olu Mahmut Sar smail olu Mehmet Ali nce Mehmet Sleyman Mehmet Ali Osman smail smail Halil Ali Ali Eyp olu Mehmet Ali Kara Hacolu Sleyman Sleyman Salih olu Osman Hac Ahmet Deli ktakke Mustafa Kseliolu Hasan
615
Krklar Krklar Krklar Hortuna Krklar Krklar Krklar Krklar Krklar Krklar Krklar Krklar
1312 1313 1287 1289 1301 1298 1308 1310 1298 1311 1299 1297
Askerde Askerde Askerde Askerde Harb-i Umumi Harb-i Umumi Harb-i Umumi ehiden Harb-i Umumi Askerde Harb-i Umumi ehiden Harb-i Umumi anakkale ehiden Askerde anakkale ehiden Askerde ehiden Arabistan Irak anakkale ehiden Yemen Askerde anakkale Yemen Kafkasya Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde
24
09 M
09 A
12 T
29
12 T
29
Zenci Ahmet Hasan Osman Hseyin Halil brahim611 Ovalolu Ahmet612 Hseyin Ali
613
1 2 6 10 16 22 34 31 38 34 43 43 36 37 2 3 3 10 11 20
620
zmir 1299 KARACAAA610 Ermenek 1298 Karacaaa Karacaaa Karacaaa Karacaaa Karacaaa Karacaaa Karacaaa Karacaaa Karacaaa Karacaaa Karacaaa Karacaaa 1289 1271 1307 1289 1294 1312 1315 1308 1293 1312 1315 1312
17 A
05 H
21 21
27
13
12 13
Alaaddin614 Mehmet Ali616 Hseyin617 Ali Osman Koca Mustafa olu Mustafa Mustafa Mehmet Salih Hac Ahmet olu Mustafa Ahmet Veli
619
19
Deveciolu Mehmet
27
09 M 20
08 M
Karacaaa 1286 FETREK618 Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek 1304 1303 1306 1296 1311 1309
09
23
30 09
20
20
24
Hane konumu: Kapal kayt. Hane konumu: Kapal kayt. 608 Hane konumu: Kapal kayt. 609 Deftere kayt tarihi:1324. 610 1321 yl nfus tahriri: Hane:48, nfus:216.uan Buca ilesinin kylerindendir. 611 Hane konumu: Kapal kayt. 612 Hane konumu: Kapal kayt. 613 Hane konumu: Kapal kayt. 614 Hane konumu: Kapal kayt. 615 Hane konumu: Kapal kayt. 616 Hane konumu: Kapal kayt. 617 Hane konumu: Kapal kayt. 618 1321 yl nfus tahriri: Hane:93, nfus:461.uan Kemalpaa ilesinin kylerindendir. 619 Hane konumu: Kapal kayt.
89
7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
21 24 24 26 48 58 64 80 92 96624
Halil621 Hamit Hakk Arif Mz Mehmet Ali Halil Osman622 Arif Mehmet Mehmet zmirli Mehmet hafidi Mehmet
623
Kseliolu Mustafa Tavaslolu Ahmet Tavaslolu Ahmet Salih Muhacir Ali Day Nalbantolu Hasan Hac Ahmet Bedel Hasan olu Ahmet Kara Hacolu Hasan Abdullah
Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek Fetrek
1311 1309 1315 1304 1304 1301 1311 1311 1301 1296
Askerde Askerde Askerde Mekke-i erife'de vurulmutur. Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde
30 25 14
19
27
07
29
31 A
26 28
620 621
Aileden 1292 doumlu Deli Veli olu Kseolu Hasan skenderun hastanesinde (30 Mays 1329) kalmtr. Hane konumu: Kapal kayt. 622 Hane konumu: Kapal kayt. 623 Hane konumu: Kapal kayt. 624 Deftere kayt tarihi:1331.
90
Mustafa Kemali 19 Mays 1919 da Samsun Reji skelesinde Karlayan Tek Kadn: Sakine Hanm
19 Mays 1919, "te Benim Doum Tarihim" K.Atatrk
Trkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Ulu nder Mustafa Kemal Atatrk'n 19 Mays 1919 gn Samsuna k Trk stiklal Harbinin balamas ve kendisinin de doum gn kabul ettii gndr. Atatrk'n Samsuna gidi nedeni ve yanndaki kii says devaml aratrma konusu olmutur. Ancak biz bu konuya girmeden asl konumuz olan Atatrk' Samsun iskelesinde karlayan tek kadn olan Sakine Hanm anlatacaz. Giri: 16 Mays 1919 Cumartesi gn, stanbul'dan Samsuna hareket eden kaptan smail Hakk (Durusu) idaresindeki Bandrma Vapuru625, Dokuzuncu Ordu Kta'lar Mfettiliine atanan Mustafa Kemal Paa (Atatrk) ile maiyetini Samsun'a gtryordu. Atatrk, Samsun ve evresinde asayii dzenlemekle grevli idi. Heyet iki gn sonra 18 Mays 1919'da Sinop'a geldi. Atatrk, iskeleye karak, karadan Samsun'a yol olup olmadn sordu, olmadn renince de tekrar vapura binerek Samsun'a hareket etti. 19 Mays 1919 Sal gn sabah saat 6.00 'da Samsun limanndayd. Savalardan yenik km blnm, umutsuz yorgun, ileli bir milleti yeniden diriltmek, ayaa kaldrmak zere, Atatrk'n Samsun'a ve Anadolu'ya ilk ayak bas o gn, o saatti. Samsun'a Mfettilik Kararghnn 18 subay ile birlikte kyorlard. Bu subaylar, o gnk rtbeleri ile unlard : 1- nc Kolordu Komutan Kur. Alb. Refet (Bele) 2- Mfettilik Kur. Bk. Alb. Kazm (Dirik) 3- Mfettilik Salk D. Bakan. Dr. Alb. brahim Tali (ngren) 4- Kurmay Bk. yardmcs Yarbay Arif (Ayc) 5- Mfettilik Karargah stihbarat Mdr Binba Hsrev (Gerede) 6- Topu Binba Kemal (Doan) 7- Dr. Binba Refik (Saydam) 8- Bayaver Yzb. Cevat Abbas (Grer) 9Yzb. Mmtaz (Tunay) 10- Yzb. smail Hakki (Ede) 11- Yzb. Ali evket (ndersav) 12- Yzb. Mustafa Vasfi (Ssoy) 13- stemen Hayati 14- stemen Arif Hikmet (Gereki) 15- stemen Abdullah 16- Temen Muzaffer (Kl) 17- ifre Ktibi Faik (Aybars) 18- ifre Ktibi yardmcs (Atasev) 626 Atatrk, doruca kendisi ve arkadalar iin hazrlanan Mntka Palas'a yerleti. Buras iki katli ta bir yapyd. Atatrk'n Samsun'a gelecei, stanbul'dan telgrafla mutasarrfa duyurulunca bu bina hazrlanmt. Atatrk o gn ve sonraki gnler hep bu otelde kald, almalarn burada srdrd. Samsun'a geldiinin ilk gn emrindeki valilikler ve kolordu komutanlarndan blgenin asayi durumunu sordu, ertesi gn Sadrazam Damad Ferid'e "zmir`in igalini milletin asla kabul etmeyeceini..." telle bildirirken Erzurum'daki 15. Kolordu Komutan Kazm (Karabekir) Paa ile de balant kurdu. Samsun'a geliinin drdnc ve beinci gnleri, stanbul Hkmetinin ve hele itilaf Devletlerinin kuku duyaca davranlar ile dikkatleri zerinde toplam bulunuyordu. 25 Mays 1919'da da "...baz ikyetleri yerinde tetkik ve tedbir almak zere Karargh Havza'ya nakleddii " gerekesiyle Havza'ya geldi.627 Samsunda karlama: Frtnal bir pazartesi gn Samsun sahiline demir atan ve bilinen adyla Bandrma Gemisi'ndeki Mustafa Kemal ve arkadalarn ilk olarak Havuzlu smail'in kulland sandalla Kurmay Binba Mahmut Ekrem Bey karlar. Gvertede bulunan Mustafa Kemal'in yanna giden Mahmut Ekrem Bey selam verir ve Ho geldiniz Paam diyerek Mustafa Kemal'i Samsun'da ilk karlayan kii olur. Kurtulu Mcadelesi'ni balatacak olan Mustafa Kemal'i karada ise Karaka Mustafa lakapl kayk karr. Uzun yllar Mustafa Kemal'i karaya Havuzlu smail'in mi, yoksa Karaka Mustafa'nn m kard tartlsa da daha sonra resmi olarak Karaka Mustafa'nn kard kabul edilerek Karaka'a
625
19 Mays denilince ilk akla gelen isim olan Bandrma Vapuru'nun orijinal planlar kullanlarak ina edilen birebir kopyas ise bugn Samsun sahilinde mze gemi olarak ziyarete ak tutuluyor. 626 http://www.sams55.8m.com/ataturk.htm . 627 http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx? F6E10F8892433CFFD52DD97CAAFACAC8BFC39FECE206F9A6
91
lmnde resmi tren yaplr. Bugn, Asri Mezarlk'ta yatan Havuzlu smail'in (Yurtsever) de Mustafa Karaka'n da mezar talarnda Atatrk' Samsun'da karaya karan kii olduklar yazs yer alyor. Paay karlayan Samsunlularn arasnda ise tek bir kadn vardr: Sakine Hanm. Birazdan yazacaz. 19 Maystan Gnmze Ayakta Kalan Tek skele(Reji skelesi): Mustafa Kemal ve arkadalar Samsun'a ilk admlarn Reji skelesi'nden atarlar. Birinci Dnya Sava'nda Ruslar tarafndan kentin btn iskeleleri bombalanm, ancak bir tek Franszlara ait Reji skelesi salam kalmtr. Franszlar o dnemde Samsunda kurulu bir fabrikada (Reji) sigara retmektedirler. skele'nin ad bu nedenle Ttn skelesi olarak da gemektedir. Mustafa Kemal ve arkadalarn Samsun'da kk bir grup karlar. Karlamada Samsun Mutasarrf brahim Ethem Bey bulunmamaktadr. Mutasarrf rahatsz olduunu belirterek yerine muhasebe mdr Osman Bey'den heyeti karlamasn ve arlama ileriyle ilgilenmesini istemitir.628 Mustafa Kemal'in Samsun'a kna ait canlandrma dnda fotorafnn bulunmad belirtiliyor. Ancak emekli pilot binba Sayn Celal Uzar629 bana 19 Mays 1919da ekilen, bu konuda stanbul'da yaayan bir ailede baz fotoraflar olduunu, ailenin bu fotoraflar Samsun Belediyesine gnderdiini, ancak bu fotoraflarn kayp olduunu syledi. Belki bir gn bir yerden kar. Grubun Konaklamas: Mustafa Kemal ve arkadalar kalabalk olduklar iin tek otele yerletirilemezler. Atatrk ve bir maiyetindeki bir grup Jean onnis Mantika'ya ait olan Mantika Palasa yerletirilirler. Dierleri ise bugnk Samsun Ticaret ve Sanayi Odas'nn yerinde bulunan o zamanki Karadeniz Oteli'nde kalrlar. Mantika Palas, uzun yllar Mntka Palas olarak adlandrlm ve gnmzde Gazi Mzesi olarak kullanlmaktadr. Atatrk'n Samsun'a gelii ngilizler tarafndan tedirginlik yaratrken, halk tarafndan henz nemi anlalamamtr. Be yl sonra (20 Eyll 1924) byk cokuyla karlanacak olan Mustafa Kemal'in Samsun'a ilk gelii ise o gnk gazetelerde yeterince yer bulmaz. 25 Mays'ta Havza'ya giden Mustafa Kemal, baz kaynaklara gre Mantika Palas'ta ksa sre konaklam, Samsun'dan ayrldktan sonra 'eski Ankara yolu' olarak bilinen gzergh zerindeki Avdan Ky'nde karargh kurup bir sre de burada kaldktan sonra Havza'ya getii belirtiliyor630. imdi asl konumuza dnelim. 29 Haziran 2008 gn Torbal parknda Sayn Orhan Baturay ve bir ok yal kimse ile sohbet ediyorduk. Torbal ilesi ile ilgili bu tr sohbetlerden bir aratrma konusu kar dncesindeydim. kt da. Orhan Bey bir ara sohbet srasnda annesi Sakine Hanmn kendilerine hayat boyunca Ben Mustafa Kemal Paay Samsunda 19 Mays 1919 gn iskelede karlayan tek kadndm. diye gurur duyduunu anlatnca bu konuyu aratraym dedim. Sakine Hanm, Orhan Beyin dediine gre Erzurum spir ilesi Baksr-Kndz ky doumlu. Babas Hasan Reis. Samsunda eraftan merzadelerin yannda takada alyor. Romanya-Kstenceden Samsuna petrol tayorlarm. Yani her ne kadar Hasan Reis, Erzurumlu ise de gurbeti. Sakine Hanm 1896 doumlu. Nfus kadna gre Samsun doumlu. Ancak o kaytta bir tutarszlk var631. Her ne kadar olu Erzurum doumlu dese de nfus kaydna gre Samsun doumlu. Sakine Hanmn annesi Mnire Hanm. Babas Hasan Bey. Sakine Hanm 1911 veya 1912 de Muhsin Bey ile evlenmi. Bu evlilikten 1913 ylnda Ltf adnda bir olu olmu632. Ancak ocuun ayaklar ie doru 90 derece dnk.. Yani sakat. Bu arada kocas Muhsin Bey Yemen Harbinde askerde kalm.Sakine Hanmn yaad kyde bulunan Trkler Ermenilerin katliamna uram. Sakine Hanm tek sakat ocukla kadn bana kn 2,5 ay sren bir yolculuktan sonra Samsuna, babasna snm. Orhan Bey annesinin spirden Samsuna sren yolculuk srasnda getikleri kylerdeki Ermeni mezalimini anlatrken zellikle kaza oturtulmu Mslmanlar anlatrken aladn belirtti. Samsuna varnca nce olunu dzgn yryebilmesi iin Samsunun nde gelen eraflarndan merzadeler aracl ile devlet hastanesine yatrr. Hastanede ortopedist Amerikal doktorlar almaktadr. Amerikal doktorlar olunu tedavi ederken Sakine Hanm dier hastalarla yakndan ilgilenir. Yani bir bakma gnll hastabakcdr. Bu durum Amerikal doktorlarn dikkatini eker. Olu Ltf ameliyatla tedavi olur. Sakine Hanm hastaneye hastabakc olarak ie alnr. Bu arada Amerikal doktorlardan ngilizce ve Latin alfabesini
628 629
http://www.kadinlarkulubu.com/mustafa-kemal-ataturk/38971-19-mayis-1919-a.html Emekli hava pilot binbas, zel bir havayolu irketinde pilot olarak almaktadr. Grme Austos 2008 de olmutur. 630 http://www.webhatti.com/milli-bayramlar/6591-19-mayis-1919-mustafa-kemal-samsun-da.html 631 Ekteki nfus kayt belgelerine baknz. 632 Ekteki Ltf ahinerin nfus kayt belgelerine baknz
92
renir. Sakine Hanm giriken, aktif ve zeki biridir.Konumu hastabakc da olsa ehirde ne olup bittiini saati saatine renmektedir. ehre Mustafa Kemalin geleceini renince eraftaki kiilerle beraber tek kadn olarak iskelede onu karlar. Sakine Hanm tm hayat boyunca bu ana tanklk eden tek kadn olmann gururunu ocuklarna hep anlatr. Srf ocuklarna deil etraftaki kiilere de. Ben bu aratrma srasnda, yaknnda bulunmu kiilerden ayn ynde bilgiyi teyit ettim. rnein Torbalda yaayan eski ev sahibi ve komusunun olu Sayn Hasan Varlk Beye konuyu atmda, bana ayn bilgiyi kendisinden duyduunu syledi. Yine komularnn olu olan bugn Torbalda yaayan 76 yandaki Sayn etin orapolu da ayn ynde bilgi verdi. Her ne kadar bu kk ayrnt o gn iin nemsiz de olsa bugn iin bilinmesi asndan bence nemli.. Bu da bana nasip oldu. Bu bilgiyi yazl olarak teyit etme ans u an iin ne yazk ki yok. Ama ileride ortaya kabilecek bir belge veya an defteri veya gnlk veya bir fotoraf bu bilginin glenmesini salayacaktr. Sakine Hanm stiklal Harbi boyunca Samsunlu kadnlar rgtler. merzadeler de kendini destekler. Onlardan yn toplatr. Bunlar kadnlar tarafndan kirmanlarda erilir., Cephedeki askeri scak tutmas iin amar olarak dokunur ve denkler halinde cepheye gnderilir. Denizlinin al ilesinin Sller kynden olan Abdullah Bey rdiye (ortaokul) mezunudur. Askere shhiye eri olarak alnr. 11 yl dou cephesinde grev yapar. Sahra hastanesinde shhiye avuu olur. Bugnn deyimi ile o gnn adeta doktoru. Seferberlik (Mondros Mtarekesi )sonras terhis olur. Memleketine gemi ile dnmek iin Samsuna varr. Hastaneye hastabakc arandna dair iln grnce imtihana alnr ve ie balar. Bir sre sonra Sakine Hanmla tanrlar ve evlenirler. Ancak Samsunun havas Abdullah Beyin saln bozar. Doktorlar rutubetli havann olmad yerde yaamas gerektiini bildirir. Abdullah Bey Samsuna geliinden -drt yl sonra ailesi ile birlikte memleketine dnmek zorunda kalr. alda hal ticaretine atlr. Abdullah Bey ticarette baarl olamaz. flas eder. Devletten tekrar shhiye memuru olarak atama ister. Bu dnemde devlet toplum sal konusunda stmaya sava amtr. Bakanlka stma sava memuru olarak 1929 ylnda Torbalya atanr. Stma o dnemde en korkulu hastalktr. At srtnda yllarca Torbal ve Menderes kylerinde stma ile mcadele eder. Evden atla bir kt m ancak 20 gn sonra evine dnmekte, ald kan rneklerini zmire gndermekte ve kinin tedavisini bizzat yrtmektedir. Kylerde deta stma doktoru olur. Sakine Hanm ile evliliinden 2 ocuu olur. 1930 doumlu Orhan ve 1931 doumlu Mehmet. Abdullah Bey soyadn Atatrk dneminin nl denizalts Baturay olarak alr. nk bu denizaltlara isimleri bizzat Atatrk tarafndan verilmitir (Saldray Baturay - Yldray). Ancak ailenin esas nfus kaydnda ilk kayt Poturay iken sonraki kaytlar Baturay olarak dzeltilmitir. 633 Sakine Hanm okumaya ok dkndr, zellikle de tarih aratrma kitaplarna. Abdullah Bey stma ile savata adeta saln feda eder. Gzleri gremez ve 1954 ylnda mallen emekli olur. 1973 ylnda vefat eder. Sakine Hanm mahallenin salksdr. Kendisi de 1974 ylnda vefat eder. lk olu Ltf ahiner yatl olarak endstri meslek lisesini okur. Ardndan II. Dnya Sava srasnda devlet tarafndan svereye niversiteye eitime gnderilir. Makine Mhendisi olur. zmit Seka da alr. Dier olu Orhan Bey sanat enstits elektrik blmn bitirir. Torbalnn ilk sokak elektrik tesisatn eker. Dier olu Mehmet emekli olur . Geride tek yaayan Orhan Bey kalmtr. Sakine Hanmn ad daha sonralar bilemediimiz nedenle Sekine olarak deiir634. Sonu: Bugn elimizde sadece Sakine Hanm ile ilgili nfus kaytlar bulunmaktadr. O gnn artlarnda Mustafa Kemali karlama cesaretini gsteren bu aydn Trk kadnn sayg ve rahmetle anyoruz. Bu almada benimle bilgi ve zel fotoraf arivini paylaan Sayn Orhan Baturaya , Sayn Hasan Varlk635a, Sayn Celal Uzara , kongreye katlmam salayan Torbal Belediye Bakanlna buradan teekkrlerimi sunuyorum. . Tm hatalar tarafma aittir. Hibir iddiam yoktur. Amacmz bu ayrntnn kayt altna alnmasdr. Bu aratrmann ileride yaplacak akademik almalara k tutmas dilei ile. ORHAN BATURAY LE YAPILAN GRMENN METN Grme tarihi: 29 Haziran 2008
633 634
Ekteki nfus kayt bilgilerine baknz. Ltf ahinere ait kaytta annesinin ad Sakine olarak gemektedir. al Nfus Mdrlnn talebi ile lmnden 28 yl sonra 05/12/2001 tarihinde ad Sekine olarak deitirilmi. 635 Halen Torbal mahallesinde yaamaktadr.
93
Yer: Torbal Belediye Park Grlen kii: Orhan Baturay.(Sakine Baturayn olu) -Ka doumlusunuz Orhan Bey? -Nfus kad 1931. Ben 1930 doumluyum. 636 -Torbal doumlu musunuz? -Esasen Torbal doumluyum. Yalnz bizde karklk olmu.1941 43 Harp yllarnda her ey karnelerle veriliyor. Karnelerde nfus kd kullanmak gerekiyor. Kim geldiini veya kim olduunu bilmiyorum. Eve ine yapmaya bir kadn gelmi. Rahmetli anneme ineyi yapm. Herhalde dar km.Annemin antas bir kenarda duruyormu. Nfus katlar iinde, anta ieride kalyor ve anta kayboluyor.Tabii sonradan fark ediyor.O ald da diyemiyor.Bunun zerine rahmetli babam hemen kt olan Denizli ala mracaatn yapyor.Oradan nfus kad bilgileri geliyor.Tabi o zamanlar 11-12 yalarnda bir ocuktum.O ikinci ey de oluyor.Daha sonra ,1945 yllarnda olmas gerekiyor . nk benim ilkokul ve ortaokul diplomalarmda doum yeri Torbal yazyor.Endstri meslek lisesinde yazlan kte gre al doumlu. Oradaki kte gre doum yerim al kalm. -Geenlerde ,sanrm iki hafta nce, burada sohbet ederken annenizin Mustafa Kemali Samsunda iskelede karlayan kadn olduunu sylemitiniz. -Evet ,Samsunda 19 Mays 1919da.Onun da tarihesi olarak yle diyelim: Olay yle geliiyor. Rahmetli annem Erzurumun spir ilesinin Baks- Kndz ky doumlu.637 Bunlar hep Ermeni isimleri. Orada evleniyor -Yani Erzurum spir Baks ky doumlu. 1946 senesinde gittik oraya. Kndz kardeinin ky. - Peki anneniz ka doumlu? -1311 aa yukar 1895 86 doumlu olmas gerekiyor. -Dedenizin ismi? -Dedemin ismi Hasan Reis. Anne ismini bilemiyorum. nk orada evleniyor ve o kyde bir ocuu oluyor. -Ka yllarnda bu? -Yana bakarsak 19 Mays 1919 da orada olduuna gre demek ki 1915 16 -17 senelerinde olmas gerekir. 1915 olabilir.638 Bilemem nk yle diyelim. Alard anlatrken olum yollarda yle insanlar grdk ki kadn, ocuk, ihtiyar, gen kazklar sivriltilmi ve zerine oturtulmu insanlar grdk biz.K ayyd. Aa yukar iki buuk ay falan bulunduklar kyden Samsuna gidiyorlar.Gidi sebebi de rahmetli dedemiz Samsun -Kstence arasnda akaryakt ekiyormu. Takasyla.O nedenle gidiyor Samsuna. -Bu katliam yapanlar Ermeniler mi? -Tabii ki Ermeniler. Ona geleceim de imdi giderken yanndaki grup arkadalar diyorlar ki ; Ya herkes salam ocuunu att. Sen bu topal ocuu neden atmadn? ayak yani u taban 90 derece ie bakyor. -Peki kocas? -Kocas Yemende askerdeymi. Yemen Harbindeymi. Yemen Harbinde lm. Ayakta bata hibir ey kalmam. -Ermeni katliamndan kayorlar yani. -Tabii, Ermeni katliamndan. Camilere olum camilere insanlar doldurup yaktlar. Ne oldu diyorum . lk nce. u soruyu soruyorum. 700 ksur yl Ermenilerle Trkler i ie yaam. - Ben tekrar annenize dnmek istiyorum. Babas Kstence -Tampnar arasnda akaryakt ekiyor -Tabii, akaryakt ekiyor. - Anneniz aslen Samsun doumlu mu ? -Hayr. Erzurum doumlu spir doumlu. -Babas orada yani Samsunda? -imdi Doudaki erkekler almaya karlar darya. - Peki annenizin ka kardei varm ?
636 637
Ekteki nfus kayt bilgileri Sakine hanmn nfus kaytlarnda baz tutarszlk bulunmaktadr. Bir kaytta doum yeri Samsun, dierinde ise al yazldr. Orhan beyin anlatmna gre ise Erzurum lspir ilesi Kndz doumlu. Son Osmanl kaytlarnda Samsun kayd bulunmaktadr. Ekteki nfus kayd bilgilerine baknz. 638 Olu Ltf bey 1913 doumlu. Orhan bey yanlyor olabilir. Baknz Ltf ahinere ait nfus kayt rnei
94
-Annem imdi benim teyzem var grdm. Teyzem hatta buraya gelmiti.639 Bir onu biliyorum ben. Baka kardei olup olmadn bilmiyorum. -Peki oradan ne kadarlk srede varyor Samsuna? -ki buuk ayda Samsuna varyor. -Babasnn yanna geliyor. -Babasn Samsunda buluyor. Annem bana derdi ki: Kendi takas deildi. Oralarda merzadeler varm. Samsunun eraflarndan. Onlarn adna petrol ekiyor. Tahminim. merzadelerin yannda devaml alyor. Hatta annem derdi ki rahmetli dedemi sevmezdi. Bizi brakt gitti, derdi rahmetli -Kyde brakt , terk etti. mer Beye sylemiler. mer Bey de ocuun ayan tedavi ettirmek amacyla onu Samsun Devlet Hastanesine yatrm. -Erkek mi kz m ? -Erkek. -Tanyorsunuz yani. -Tanyorum tabii. -Karndanz? -Evet Karnda. Hastaneye yatrlyor. Hastanede Amerikal ortopedi doktorlar bakyor. Anlatrd annem. Abime ameliyat yapyorlar . Annem anlatrd: Olum abine doktorlar ayakkab yaparlard. Yanlar demirli. ki ayda demir erilirdi derdi. Devaml deitire deitire onlarn(doktorlarn) nezaretinde aya normal hale gelmi. Bu Ermeni davas olmasa orada yok olup gidecek. Bu, devlet tarafndan iki defa okudu. Lisede okudu. Makine mhendislii tahsili yapt. ktisat teekkll yapt.Devlete ok yararl iler yapm. nk yle anlatabilirim ki devlet iktisadi teekklleri Trkiyede bir niversiteydi. Mthi eleman yetitiriyorlard. Seka znik Kt Fabrikas kurulmutu. Meslei ktlk zerine. -Selloz Mhendisi mi idi ? -Selloz deil. Makine mhendisi idi. Ama biliyorsunuz. Selloz mekanik bir fabrikadr.Mekanie dayal olarak alr.Ayan dzeltmiler bu arada rahmetli ( annem )ok ak gz bir kadnd. Her eyi grebilen,dalan bir kadnd.Abim hastanede yatarken demek ki o da yannda kald.Kendi ocuundan baka eylerle de ilgilenmeye balam. Sonra annemi hastanede altrmaya balamlar. Orada Amerikal doktorlardan ngilizce ve Latin alfabesini o zaman renmi. Rahmetli birader Latin alfabesini ben annemden rendim. derdi. Bu byle giderken rahmetli babam da on bir yl askerlik yapm. -Babanzla annenizin tanmas Samsunda m? -Evet Samsun da tesadfen oluyor. - Babanzla annenizin tanmas Mustafa Kemalin Samsuna gelmesinden nce mi sonra m? -Daha nce. -Yani o zaman evliymi. Tam bilmiyorum. imdi orada Latin alfabesini reniyor. -reniyor. ngilizce de reniyor.Mesela ben orta okulda okuduum zaman ngilizceyle ilgili telaffuz yle deil byle derdi.Tabi yazmak yok. -O zaman Samsunda Amerikan hastanesi mi varm? -Amerikan deil . Trk hastanesi , ama Amerikal uzman doktorlar varm. Hatta anlatacam. Onun da bir hikayesi var. -Peki Orhan Bey anneniz hastanede alyor, babasnn yannda kalyor. merzadelerin evinde mi kalyor? -Yok, yok. Babasyla beraber mstakil bir evde kalyor. Onlarla (merzadeler) bir ilikisi yok. -Peki Mustafa Kemalin geleceini nereden duymu? -imdi,19 Mays 1919da Mustafa Kemal Paann gelecei Samsunda duyulmu. O zaman Samsun byk bir il deil. Ne de olsa be on binlik bir ile byklnde. Tahmin etmiyorum yirmi bin de nfusu yoktur.Mustafa Kemalin Samsuna geleceini duyuyor ve kadn olarak o grubun (Mustafa Kemali karlayan) ierisine katlyor.Bu olay gururla anlatrd Ben 19 Mays 1919da bir kadn olarak Samsunda iskelede Atatrk karlamaya gittim. derdi. Evet, Mustafa Kemali o gn iin -Ne anlatrd mesela, ne duygularla anlatrd? -imdi geminin yanamas byk bir olay oluyor da. Bunlar ilk iaret ilk kvlcmlar Trkiyede.
639
Teyzesinin nfus kayt bilgileri ektedir. Bugn Kndz ky Pazaryolu ilesine balanm ve Laleli adn almtr.
95
-lk mealenin yand yer. -Anons ok mhim burada(Samsunda).Anons yaplamad iin her yerde iletiim bugnk kadar bu kadar ileri deil ki. Ordu dahi iletiimi olmayan bir ada muharebeye girmi. Ne kadar kalabalk olduunu ben pek bilmiyorum. Ama o demek ki hastanede, hastanenin askeri erkanndan bilgi ald. Ve ok merakl bir kadnd zaten kendisi .Atlm yapmak isteyen bir kadnd.Kabuuna smayan bir kadnd. yle bir ey ki mesela merzadelere: Siz erafsnz.Herkes yastndan, yatandan bir miktar pamuk karsn, dokuyalm, askere gnderelim diyen bir kadn.Ve bir grup yapmlar.Ne kadar gnderdiklerini bilmiyorum tabi. Onlar drt yl kalm veya kalmam.Rahmetli babamla evlendikten sonra babamn sal msaade etmemi orada . Doktor da babama senin mutlaka bu rutubetli yerden gitmen lazm deyince terk ediyorlar Samsunu. Belki Samsunda kalacaklard. Rahmetli babamla. Onlarn evlenmesi bir tesadf oluyor. -Mustafa Kemalle konumu mu hi? Ona bir ey sormu mu ? -Onu hi bilemiyorum. Bir ey sylersem yalan olur. Sadece karlyorlar. -Mustafa Kemalin yanndaki toplam kii says on dokuz. -Annem Onlar Samsuna geldiinde karlayanlarn arasndaym derdi. Onun ifadesiyle benim aklmda kalan Mustafa Kemali iskelede karlayan tek kadndm derdi. -Peki Orhan Bey Mustafa Kemali karlyor ve ayrlyor. Zaten Mustafa Kemal birka gn kalyor orada. Peki babanz aslen nereli? -Denizli ilinin al ilesi Sller ky(nden). -Sizin kaydnz hala orada o zaman. -al olarak kaytl. Nfus kadmda doum yeri al diye yazar. -Hali hazrda nfusunuz hala ala bal m? -Tabi benim nfusum al olarak bal. -ocuklarnki? -Torbal. -Onlarn kaytlar buraya geldi mi ki? -Yo onlarn burada karld. Sonra geldi zaten nfus kt buraya. Orayla bir iimiz kalmad. -imdi ktnz burada m ? -Burada imdi. ey olarak geldi zaten ktk geliinde al olarak geldi. Bir daha rahmetli uramam . Yani o zaman ktk. Daha sonra nfus katlar yrtlm olarak bulundu. Evimiz o zaman bada idi. Bakmlar ki iinde para yok. Aalarn altna atmlar. -Peki annenizin Erzurum spir deki kynzde lakaplar neymi? -imdi benim orda doma byme teyze kzm var. -Burada m oturuyor? -Burada oturuyor da imdi ben ondan evvelsi gn gece geldim. Oturalm da senden alacam eyler var, kylerin isimleri falan var deimi. Rahmetli annem Baksda evlenmi. Danzuta gelin olarak gitmi.spirin kyleri bunlar.Ben hepsini grdm onlarn.Mesela Kndzdan annemin k kardeinin ky Kndz dan Danzut arasnda Modloso.Hep ermeni isimleri bunlar.Modloso ky hatta sert akan bir suyun ierisinden getik oradan.Orada kaldk birka gn.Annemin gelin gittii yer.Danzut. -Peki babanzn lakaplar neymi aldaki? -Karakzlar.Karakzlardan Abdullah babamn lakab. Soyad ktktan sonra rahmetli birader devlet hesabna okuduu iin onun ismini ahin olarak koymular. Sonra bizim ismimizi Baturay olarak alm.Baturay, Yldray, Saldray denizaltlarn isimlerinden esinlenmiler.Babamn slalesinin hepsi Baturaydr.640 -Babanz kyde douyor byyor. -Orada rtiyede . Rtiyeye kayt yaptlar onu. Gen. 19 yalarnda falan askere gidiyor.Askerlii douya kyor -4. Ordu? -4. Ordu , Kars, Erzurum, Ardahan dolaylarnda yapm askerliini. yle iki yz kilometrelik bir emberin ierisinde. Sahra hastanesinde. Shhiye avuu olmu. Sahra hastanesi deimi.11 yl. Sahra hastanesine ne gelir yzde 80 yaral gelir. Ve bu orada bir operatr gibi olmu. Salk olmu yani
640
Abdullah Baturay ve ailesine ait kayt bilgileri ekte verilmitir.
96
-Salkl olmu. imdi yle syleyeyim. Ben be yalarndaydm. Hasan Varlkn babas var. Rahmetli Kazm abi. Ben motordan dyorum. Ayam krlyor. Beni eve gtryor. Babam da bereket kylere kmam. Salk eyinde istasyondaki tarihi bina. Salk binas oras. Hemen geliyor babama haber veriyor ite . Geldi babam.5 yanda vardm ite.Ayama uzun uzun tahtalar koydu.Sard bir eyler yapt.20 gnde ayaa kalktm. nce ekti acd bir canm. 20- 30 gndr bu tip yani. Bilinli yapt yani. imdi oradan Samsuna geliyor. Terhis oluyor.Geerken salk eleman aranyor diye yaz grm eski Trke. -Nerede? -Samsun Devlet Hastanesinde. Demek ki oradan tesadfen geerken. Hemen dalyor ieriye.te ben u blgelerde askeri sahra hastanesinde u kadar yldr efendim yarallara gerekli mdahaleyi yapan askeri ekibin iinde askerliimi tamamladm.Buna n bir imtihan yapyorlar ki bakyorlar profesyonel birisi iyi bu ite.Hemen ie alyorlar bunu. -Annenizle yle mi tanyor? -yle tanyor. -Orada evleniyorlar. -Orada evleniyorlar. Hatta yle annem yle bir ey anlatr.Sert mizal birisiymi rahmetli babam.ark msras aklnda kalm. Abdullah Efendi hastanenin ba,/Hastalara syle cehennem ta byle bir ey etmi.Yazmlar. imdi Amerikal doktor. Byk bir hastala yakalanm yani orada. Tedavisi Samsunda mmkn deil . Muhakkak stanbula gitmesi lazm .Bunu deniz yoluyla stanbula gnderiyorlar Amerikal doktoru. .2. katta zenginlerden birisi bayan. Cam silerken pencereden dyor.Ayaklar krlyor.Hurda hu oluyor.O da (Amerikal doktor) giderken bakyor babama, Abdullah Efendi, Sen bu aya diz altndan kes.Bunun tamir olma imkan yok. Babam, Tamam doktor bey. diyor.Doktor binip gidiyor. Babam krk aya uzunlamasna- kaval kemiinin olduu yer paralanm- orasn iyice yaryor.Cmbzla ince kemiklerin tamamn temizliyor.2-3-4 saat srm temizleme ameliyat. ri kemikleri de yanatrm birbirine. Ona gre sargsn balyor.20-25 gn sonra Amerikal doktor gelmi. Babama sormu: -Abdullah Bey ne yaptn o hastann ayan? Nasl oldu kesilen yer? -Buyrun beraber bakalm. Bakyor ayak yerinde . Diyor ne yaptn sen?Kangren olur bu.Bir ayor bakyor .O yara devresinde pembeleme meydana geliyor.yileme devresinde Sana bir ey tarif etmeye gerek yok. .Annem derdi ah olum zengin bir aileye dtn. Btn ev yiyecek doldu diyor aklna ne gelirseo kadar soukta kta benimde ufak piyanom var. Onu tadm diyor rahmetli. -Anneniz? -Hayr hayr babam derdi. -Babanz piyano alyor? -Onu diyor tardm giderken alardm diyor piyanoyu. Ufak bir piyano nerden gemise eline Bu arada babamn sal bozulmu. O zaman kalkyorlar. Geliyorlar denizyoluyla stanbula. Oradan zmir, zmirden Denizli. -Memleketine mi? -Memleketine , hali vakti iyiymi rahmetli dedemin. -Kurtulu Savan orda m geirmiler? -Bitmi artk babam terhis olmu. O tabii, Kurtulu Savanda Samsunda. -Evet. -Seferberlikten mi terhis olmu ? Kurtulu Savanda Samsunda m? -imdi kardan gelmiyor. nk onlar 1928de Torbalya gelmiler.1928de olmayabilir onlar ben tam olarak detayl bilmiyorum. -Annenler pamuk toplayp pamuk alp da elbise dokuyup. -Pamuk deil yn. -Yn. -Denklerle tabii, orduya yollamlar. -Don? -Don deil.Daha ok orap ve kazak. Yn kazak. Nerede atlet nerde tutacak askeri scak. Askeri scak tutacak yn kazak orap. -Samsunda bunun nderliini mi yapm? -Evet nderlerden bir tanesi . merzadelerin de ok byk katks olmutur bu ite. nsan ilerisini
97
dnemez ki imdi hatralar olur ya gnlk insanlar yle bir ey olsa belki. nk bana derdi. Ankaraya gittiinde illa bana oradan bir tarih kitab bak. Annemin btn mr kitap okumakla geerdi. -Peki istifa m ediyor oradan (Samsun Devlet Hastanesi)? -Oradan ayrlyor. Gidiyor memleketine. Memlekette babas tamam olum diyor ticaretle ura. Tamam diyor.Halclk.Alyor 3-5 yz tane hal.nk beii oras.Ky ok byk bir ky.Ben 1945 senesinde gittim . Belediyeydi oras.Okumu kltrl insanlar.Bugn Denizlinin yzde 80 nakliyesini yapan bir beldedir. -aln -Sller ky -Her evin nnde iki tane araba grdm ben.1946 senesinde gelin almaya gittiimizde.70-75 senesinde gittik.Her evin nnde araba grdm.Siz ofrsnz, patronsunuz diye.Ben ehliyet alyorum.Kn arabay karyorsunuz ortak.Ben alyorum.Dayanma olan bir yer. Babam ticaretle urarken.Ticareti beceremiyor.O ayr bir sanat. -Tekrar bakanla m ba vuruyor? -Aydna mracaat ediyor. O zaman ynetim Aydndaym. Hemen cevap veriyorlar .Torbalya salk memuru olarak tayini kyor. -Sonra stmaya sava ilan edildii dnem. -Evet stma sava .Bir mr feda etti .1954 senesinde gzlerini kaybetti.Malulen emekli oldu. -Buraya ka ylnda geliyor? -1929 senesinde. -Depremde burada mym? -Hayr.Depremden 1 sene sonras dediler.Depremden bir sene sonras derdi rahmetli birader.Depremden 2 sene sonra o kylere uzun mddet gitmitir. Buraya ( Torbal) tayini kyor.Burada orta mahallede Salikonun evi varm. 4 sene onun evinde oturmular. Sra evler derler, memur evleri derler.Biz sokan kesinde oturuyorduk.Bu arada dedemden babama 90 m 120 tane mi koyun dm. Onlar da aldan getirmi buraya. obanlarn elinde yok olmu gitmi hep.Sryle.Kurt kapt bilemem ne oldu ld.ite elde kalan satyorlar.Buradan bir arazi aryorlar. Ba. Yunanllardan kalma.Bu evimizde o seneki haslat 40 uval ekirdeksiz zm.Ben eyleri ok iyi biliyorum.nk yangn olduu zaman 1937 de . -Ne yangn oldu? -Bir denk hal vard burada .Sarl. Rahmetli Hasan dedemiz Samsundan bize geliyor.Bir muhta halde geliyor buraya.Torbalya geliyor.Yal tabi.Yangn bizim evde .Annem Perembe gn pazara gidiyor.Al veri yapmaya. -Eviniz mi yand? -Kiralk ev kendi evimiz de deil. Sigaradan ev yanyor -Dedeniz mi yapyor? -Evet, baka kimse yok evde. Bu gnk gibi btan gaz veya doalgaz yok.Annem tasarruflu bir kadnd.ok tasarrufluydu yani.Altnlar falan erimi.ok byk bir yknt oldu bize.Kazm aabeylerin evi vard.Macr mahallesinde. Demir yolu boyunda. Onlarda bir ev kiraladk. Oraya gittik.Kimisi bir yatak getirdi.Kimisi bir yorgan getirdi.Onlarla bir ev tamamladk.Hibir ey kalmad. Mutfak takm haricinde. O da darda ayr bir yerde olduu iin. En ufak bir ey kurtulmad..Ayam orada krlmt benim. O evi alm, 600 ksur metrekare. Kerpi bina yapmaya balamlar.Orada ne kadar kaldk. Yalnz bu imdiki oluan bina 1948 ylnda yapld. -Peki anneniz Sakine hanm? -Annem okumaya ok meraklyd. Mesela siz tarihisiniz. Keke o zaman da tarihi olan bir kiiyle ben tanabilseydim. Onu tantrabilseydim.nk ben Ankaraya gittiim zaman Dil Tarih Corafya Fakltesine gittim. Cumartesi gnyd.Mezuniyet eylerini de grdm.Askerken Erbil soy isminde bir tabur komutan vard.Dedim byle byle, benim annem tarihe ok merakl.Tamam dedi.leye kadar piyade subay girdi.Bize piyade eitimi veriyor.leden sonra o zamanlar btn okullar leye kadard.Btn okullar. Komutana: - Bana izin verirseniz anneme kitap alacam. Nereden kaynak alabilirim. O dnya oluumundan bu tarafa tarih kitab istiyor.ok byk bir ey o. Temin etmek.O zaman kltr birikimi yok tu ki kiilerin.Kimden referans alacaksn? Gittim ,tamam dedi.ok memnun oldum ya. Bu kadar tarihe merakl bir kadn.ardm ben bu ie dedi.Abime mektup gelmi 1937 de zmitte,Seka da. Ltf mektubun var demiler. Abim:- Aaaa !!! Annemin mektubuymu.Amma
98
gzel yaz demiler.Annemin yazsn.Hadi be demiler.nanmamlar. O devirde okuma yazma bilen kii bile yok. Parmakla gsteremezsin. -Ltf abiniz ka doumluydu? -Valla annem 15 yalarnda gen evlenmi.15 ya vard derdi annem. -Sizin yannzda m yetiti? -Tabi okudu. Burada bir ey yok 3e kadarm. Kazmpaada da okudu641. -Ortaokulu nereye gidiyor. -Yo o zaman yle yok bunlar direk devlet hesabna.Mithatpaaya gidiyor.Mithatpaa (Meslek Lisesi _ zmir) orta ve lise blm bir arada.Oradan mezun oluyor. Devlet hesabna.lk nce Alpulluya tayini kyor.Sonra orada Sekada atlyede ef olarak ykselmi.1943 senesinde, harbin ierisinde.O imkanlar ben de kardm.Askeriye memuriyet.Endstri meslek lisesi mezunlar parmakla gsterilecek bir durumda o zaman.Herhangi bir imtihana gerek duymadan hemen bir eitimden geirip setiler .Bir de onun mfetti balar var.Bu gitti yurtdna gtryor bunu da.Bir yn orada Franszca ders almak zorunda. -svirede mi okumu? -O zaman onu bir mfetti okula alm. Abim anlatrd: O kadar zorluk ektim ki ilk sene. Dil yok.Teknik okulda okuyor adam.Eski Trke yaz yazyor.Eve geliyorum tercme ediyorum . Byle bir yl atlattm diyor.lk sene getim demiti hi unutmuyorum. -Hangi lkede? -svirede canm. -Snflara gre deiik.Onlar Frasanszca konuulan kantonda falan okuyor. -Komutanlara gre deiiyor -Evet bunlar talyanlar talyanca,Almanlar Almanca.O Franszca okudu. -4 sene mi okuyor orada. -imdi 47 de geliyor 4 sene okuyor. -4 sene mhendis olarak -4 sene mhendis olarak okuyor.Tekrar ayn Sekaya geliyor.Sonra emekli oldu kendisi. -ocuklar orada. -2 tane. Bir olu, bir kz var.Kz zmitte 1939 doumlu.Aa yukar.Olu Alanyada. -Hatta siz zmite gitmisiniz galiba. -zmite gittim. Okul hayatm olmaynca.Dndm eve geldim.Belki bir yardmm dokunur diye. -Peki Orhan Bey anneniz ka yanda ld? -Annem 1974 ylnda vefat etti. Merakl yle merakl bir kadnd.zmir'e giderdik bayramlarda.Kemeraltna falan girerdik.ki buuk saatinin yarm saatini orada bize harcar. Dier 2 saatlik zamann askeri kitaba ayrr.Bakar, evire evire okur.Aar aar bakar. -Ka kardesiniz? -Biraderle beraber 3 karde oluyoruz. kisi de ld. -Dier kardeinizin ismi neydi? -Mehmet. -Burada m o da? -ocuklar burada oturuyor.Kardaki evde oturuyor. -Babanz Shhiyeci Abdullah Bey. - Shhiyeci Abdullah. -Buradan kyormu atla. _O bir macera imdi.Ben yle balayaym ona.Ben ilkokul son senelerimde1943-1944 senelerinde 4 ile 5 arasnda. Yazn ok gittim ben 20 gn 5 gn dolardk atn srtnda Kylere tarama(yapar),ila datrdk.642 -Tarama. Stma taramas. -Tarama yaplr.Gelir imdi o. Geldii zaman hafta sonuna denk gelir. Ben sabaha kadar ald kan numunelerini hastalarn isimlerini, kylerini... Snflama yaplr kyller.3-5- 10 ky dolamtr.15 ky .
641
Torbal Kazmpaa lkretim okulu 1926 ylnda eitim retime balam. Hala ayn binada eitime devam ediyor. 642 Bu konuda baknz. Necat ETN, Torbalda Saln Tarihesi ve Bir Kinin Belgesi, Byk Torbal Gazetesi,
99
-Yani en salgn hastalk stma. -Veremden daha ok salgnd.Ona yardm ederdim ben.Ondan sonra bu tarafa gider. Menderese giderdi.Cumaovasna.Cumaovas buraya balyd salk ynnden.ok byk bir bakm var.Atn stnde gitmek.27 km atn srtnda gideceksin ,kyden kye geeceksin 20 -25 gn oluuna ocuuna hasret..Tam bir fedakarlk rnei idi o.imdi her ey ayaklarnda arabalar falan.ok da byk yetkiler verilmiti onlara. Jandarmalar falan . Jandarmaya sylerdi. Tarlasndaki suyu kesik aacak suyu aktacak. Stma sinei olumayacak. Benim ortaokul dier kitaplarm bitmitir. Hikmet Orhan isminde bir okul mdrmz vard.Onla grrdk.Ailecek grrdk. -Burada m ? -Evet.Bir gn bana dedi ki rahmetli babam "Hikmet Beye sor bakalm akam msait mi? Akam kylere gidiyor falan akam gelmek istiyoruz. " diye. Hikmet Beyin alamasn grdm ben. Okul mdrmzn."Niye alyorsunuz retmenim" Bak dedi bana.Baktm Atatrkn resimleri.Onun tepkisiydi. -Paralar pullar hepsini kaldrd.Ben her zaman sylerim Atatrk sevgisi bambaka bir ey diye.Atatrk sevgisi yle lafla olmaz.Atatrk ok byk bir eydi kumandand.ok ender gelmi kiilerden birisiydi. -Peki Atatrk' grdnz m? -Hayr cenazesini grdm. Ondan sonra Atatrk ok byk bir siyaseti idi. -Evet. -Atatrk ok byk bir inklapyd. -Evet. -Orhan Bey! -ok byk komutan.ok byk siyaseti ok byk inklap. -Atatrk'n cenazesini ... -Cenazesi kalkt eye Yavuz da bizimle geldi.Biz ordaydk.Rahmetli abimin dn ileri vard.O eyle okulla gitti oraya.Tabii yakalar karld.Biz yle cenazesi elimi srtt geti.Oradan trene bindik.Dolmabaheden geldik.eye gtrdk.Etnografya Mzesine gtrdk.imdi byk komutan.Yoktan var etmi.Varken olmad.eyin olmad ... -Orhan Bey peki anneniz Atatrk geldiinde burada mym? 1929 olduuna gre burada olmas lazm. -Neye geldiinde? -Atatrk buraya Bozkurt Kraathanesine, Ali avuun yanna gelmi.643 -Ka ylnda gelmi acaba? -36 -Yok. -34'lerde falan? -Yok. -O zaman tabii, 34 ,tabii ya buradadr. -Hi anneniz sz etti mi? -Yok duymadm byle bir ey -Peki babanz kalyd? -1308-09 yllar arasndayd.1973 ylnda vefat etti644. 1955'te gzlerini tamamen kaybetti. Ve malulen emekli oldu.ok sabrl bir insand.Her eyin Allah'tan geldiini kabul ederdi.Annemin de gzleri grmemeye balad.Gzlk kullanyordu.imdi onun okuma hrs var ya.1939 senesinde harp kt (kinci Dnya Sava) zaman.Bizim imdiki okulun olduu yerde kulp kahvesi vard. Kulp kahvesi.Bizi alrd orada bir radyo vard. Haber saatinde haber bitinceye kadar her gn biz oraya giderdik.Her gn.O haber mutlaka bitecekti.Bulduu her eyi okurdu. Artk o gzlk kafi gelmedi.Geenlerde onun bir gzlk sap vard.Beyler sokandan ben ey aldm.Byte aldm. Hah olum iyi yapmsn. derdi. Aa yukar 10cm apnn zerinde byte aldm.Byle alr okurdu.Ama neyi okur? Magazin asla ve asla.Siyaset, memleketin i ve d sorunlar, bunlar okurdu.Byle bir eydi.Okumaktan o kadar ok zevk alrd ki.Ben ona gen olduum,atlgan olduum
643 644
Baknz Necat ETN, Atatrkn Torbal Ziyareti ve Bozkurt Kraathanesi, Gazetem Torbal. Nfus kayt bilgilerine gre , Abdullah Bey 1973, Sakine Hanm 1976 ylnda vefat etmi. Baknz ekteki nfus kayt bilgileri.
100
zamanda fazla yardmm olmad.Mesela imdi ben size desem ben de meraklymdr yani.Dnyann kuruluuyla ilgili bu kitaplar bulma ihtimali var.Siz % 80 bu bilgileri verebilirsiniz bana.Bu kitaplar tarih kitab.imdi o (annem) Orta Asyadan Trklerin Hazarn kuzeyinden, gneyinden getiini.Efendim nereye yerletiklerini.. Ne zaman bunlar yok oldu.Ne zaman bunlar kuruldu.Ezberinde.Mesela yle ey ki anlayacan.Kerem ile Aslnn hikayesini ezberlemi. Aknn eyini bilir.Bandan sonuna kadar.Onlar ey byle arkyla karlk verirler. -Ak geleneini mi? -Ak geleneini okur. O kadar gzel sesi vardr.ark syleme,trk syleme. Yeri geldii zaman noktay koyar ondan sonra balar ey yapmaya. Sayn Orhan Bey ok teekkr ederim.
Sakine (Sekine) Baturay
101
Abdullah Baturay (Ei)
Orhan Baturay (olu) (29 Haziran 2008 Torbal Park)
102
Sakine ve Abdullah Baturay, oullar Orhan Baturayn ocuklarnn snnetinde
ALENN NFUS KAYITLARI RNEKLER

(Kaytlar Orhan Baturayn izni ile yaynlanmtr)
SAKNE HANIMIN POTURAY SOYADI LE KAYIT RNE(DENZL AL SLLER KY)
103
SAKNE (SEKNE) HANIMIN BATURAY SOYADI LE KAYIT RNE (ZMR TORBALI TORBALI MAHALLES KAYDI)
MUHSN BEYDEN OLAN LK OLU LTF AHNER N KAYIT RNENDE ANNE ADI SAKNE
104
SAKNE HANIMIN KARDE VE YEENNE AT KAYIT RNE ( BUGN PAZARYOLU LESNE ANCAK ESKDEN SPR LESNE BALI (KINDIZ) LALEL KY KAYDI)
SAKNE HANIMIN ABDULLAH BEYDLE EVLLNDEN OLAN OLU ORHAN BATURAYA AT KAYIT RNE
105
SZL ANLATIMLARA GRE TORBALI YRESNDE YUNAN GAL VE BLNMEYEN BR KUVA-YI MLLYEC: HORTUNALI HAMT EFE
zet Bu aratrma Torbal ilesinin merkez ve kylerinde Yunan igal dnemini yaam tanklarn anlatmlar ile yaayanlarn yaknlarna anlatt anlatmlara dayal bir alan aratrmasdr.Torbal blgesi 20 Mays 1919 gn Yunan igaline uramtr. Dnemi yaan ve yaayanlarn yaknlarna aktardklar szl anlatmlar kayt altna alnmaya allmtr. gale kar bugnk ad Yazba olan yerde Hamit adl bir gen igal kuvvetlerine kar yanna ald az saydaki kii ile ete halinde direni gstermitir. Hamit etesi Yrk Ali grubuna bal faaliyette bulunmaktadr. Farkl taktiklerle Yunan karakollarna basknlar dzenler. Torbal blgesinde halkn saygs ve sevgini kazanr. 1922 ylnda Yunanlar tarafndan satn alnan kendi adamlar tarafndan ldrlr. Hortunal Hamit hakknda u ana kadar bir belge bulunamamtr. Anahtar kelimeler Hortunal Hamit, Yunan igali, Torbal, Kuva-y Milliye Yntem: Bu aratrma Torbal ilesinin merkez ve kylerinde Yunan igal dnemini yaam tanklarn anlatmlar ile yaayanlarn yaknlarna anlatt anlatmlara dayal bir alan aratrmasdr. Ne yazk ki dnemle ilgili u an iin aratrma sahasnda sadece Hamit Efeye ait bir fotorafn dnda belge bulunamamtr. Torbal ilesinin Yunan igali dnemindeki tm kyleri 2000 ile 2009 yllar arasnda dolalmtr. Anlatmlarn bir ksm not olarak tutulmu, bir ksm ise grntl ekilde kayda alnmtr645. Grnt kaytlar zel arivimde saklanmaktadr. Kaynak kiilerin byk bir ounluu u an yaamamaktadr. Giri Osmanl devletinin I. Dnya Savandan yenik kmas ile 30 Ekim 1918 tarihinde imzalad Mondros Mtarekesi (Atekes) ile daha sava devam ederken imzalanan gizli anlamalar ile zmir bata olmak zere Ege Blgesi talyanlara taraf deitirmenin dl olarak verilmiti. Ancak dnya siyasetine o gn iin politikas ile nl ngiltere karlarna ters grd bu paylama aykr olarak bu blgeyi Yunanistana igal ettirmiti. Bu durum talyanlarn her frsatta Yunanllara kar baskn yapan eteci gruplara646 yani Kuva-y Milliye birliklerine kendi igal topraklarnda saklama ve destek vermesine neden olacaktr. zmir ve Torbal blgesi aslnda Yunanlara yabanc deildir. nk blgede belli bal yerlerde yabanc uyruklu yerli Rumlar bulunmaktadrlar647. Yerli Rumlar bulunduklar yerlerde genellikle ticaretle uramakta, iftilikle geinmekte648 zellikle Trk halknn bilmedii ancak ileriki tarihlerde ustas olaca ttnclk yapmaktadrlar. Baz aileler ise byk toprak sahiplerinin arazilerinde ve kendi arazilerinde baclk, araplk649 ve domuz yetitiricilii ile geimlerini salamaktadrlar. Torbal merkezi bugnk Torbal orta mahallededir. Aa mahalle (stasyon) ise Rumlarn oturduu mahalledir. Demiryolunun bulunduu blge Rumlarn youn olarak yaad yerdir650. Rumlarn igal ncesi Trklerle hibir problemi bulunmamaktadr. rnein Karakuyu gibi yerlerde ttn ekimi ve baclk yapmakta, baz Rumlar kyde meyhane iletmekte, hatta kyde Rum doktor dahi bulunmaktadr.651 zmire Yunan askerlerinin kmas halk arasnda nce bir panik havasna neden olur. Mesela dn yaplyorsa gelinler ata bindirilme yerine hemen
645 646
2007 yl grntleri retmen Grkan Adam tarafndan ekilmitir. Kendisine teekkr ederim. zellikle Ske blgesinde Skeli (Halezar) Cafer Efeye Baknz, Sabahattin Burhan, Skeli Cafer Efe, stanbul,2006 (3.bask) 647 erife Yavuz aktarm 648 Mustafa Yoldan anlatm 649 Mehmet Tagn anlatm. 650 Mustafa Yoldan anlatm 651 Mehmet Tagnn anlatm
106
arabaya bindirilmekte, dn ksa kesilmektedir652. Kylerde ise kyller evlerini terk ederek dalara snyorlard653. Bir endie vardr. galin Balamas ve Geliimi: 15 Mays 1919da Yunan zmire km, Konakta (Osman Nevres)Hasan Tahsin ilk kurunu skmtr. Halkta panik ve korku balam, zmirin igalinden bir sre sonra (20 Mays 1919654) Torbal ve kyleri dman igaline uramtr655. gal zmirden demiryolu boyunca olmutur656. Yunan askerleri Torbal istasyonun yaknndaki merkezde bir yerli Rumun evi bata olmak zere Dakzlca , Ayranclar657, Karakuyu658, ayba659 , Celat (Salk) demiryolu kenarnda, Takesik660, Suba661, Atalan, Ahmetli662, Dereky663, Datekke, Karacaaa664, orlu665, Helvac ve Yazba666 kylerinde karakol kurarlar. Baz yerli Rumlarn Yunanlar ile ibirlii sonucu evler baslr ve yerli halka zulmler yaplr667. Ancak ticaretle uraan yerli Rumlar tedirgindir. nk ileri bozulmaya balamtr668. gal edilen kylerde halk nce kuzeydeki Nif Dana , Tire tarafnda olanlar Tireye, Torbal tarafnda olanlar Ormanky, Helvac tarafndaki dalk yreye, akrbeyli kylleri Ormanky ile Karakzlar arasndaki Eme Deresi mevkiine, orlu kylleri Datekke dalarndaki yksek yerlere (Zeybek mezarl mevkii) kaarlar669. Bazlar bir sre sonra aresizce evlerine dnerler. Bazlar ise igal boyunca adrda yaarlar. Datekke kynde ikamet edenlerin ise ova kylerine doru (Ovakzlca-Takesik- plak..gibi) kamas670 dikkat ekicidir671. Gebe yaam srdrenler ise nce Afyon yresine672, Afyon da igal edilince talyan igal blgesi olan Antalya blgesine snrlar. O gnleri ok iyi hatrlayanlar talyanlar iin yi cavurdu ibaresini kullanmaktadr673. Yunan igal kuvvetleri ilk balarda yumuak bir igal politikas uygularlar674, ancak bu zamanla bask ve iddete dnr. O gnleri yaayan Sabri Fidan igal gnlerini yle anlatmaktadr: Dakzlca Yunan kumandan etrafna yallar toplad. Benim babal burada Yunan pehlivanlar ile gretirirlerdi. Ben ocuum. Kyllere konuurlard. Bir eyler anlatrlard. Biz burada devaml kalacaz. Buralara yerleeceiz. Buralar bizim olacak., diye sylyordu. Kumandan sandalyede bacak bacak stne atm, halk yerde oturuyor. Knn stnde ddk sallank duru. ocuum. Dd grdm. Banda da nbeti duruyor. Ben arkadan yanatm. Ufak diye dikkate almadlar. Seslenmediler. Ddn bir ttrdm. Yunan subay bana bir tokat att. amurun iine yuvarlandm gitti. Yunan tokatn da yedik. Ben alayarak kalktm. Halk da brakn o daha ocuk demiler.
652 653
Mehmet Tagnn anlatm ve Hulisi Demirtan aktarm Mustafa Yolda ve Hseyin Baykurtun anlatm 654 Torbal muhabere memurunun bildirdiine atfen 20/5/1335 gn Yunan askerleri tarafndan mezkur mevkinin igal edilmi olduu arz olunur Baknz: BUTULLUOLU,Hamdi Milli Mcadele Balyor, Belgelerle Trk Tarihi Dergisi, Say 12 Cilt 3( Eyll 1968) Belge , s.:9 655 Baz aratrmalar Torbalnn igal gnn 21 Mays 1919 olarak vermektedir. Baknz. GNE,Gnver, zmirin igali ve Aydndaki yanklar, Askeri Tarih Aratrmalar Dergisi, Say 9, ubat 2007,s.53 656 Salih Tnaydnn anlatm 657 Mehmet Yldrmn anlatm 658 Karakol kurulan ev Langrdak kr olarak bilinen ahsn evidir. 659 Enver Aydnn anlatm 660 Hakk Talolu aktarm 661 tipli Hseyinden aktaran Hakk Talolu 662 Musa zbekin aktarm 663 Aye Yayn anlatm 664 Hasan Uysaln anlatm 665 Hseyin etinin anlatm 666 Yazbandaki karakol Hortunal Hamitin baba einin yanndaki evdir. 667 Sami Kstenin annesinden aktarm 668 Ayn tedirginlik ve tepki bakla tanklarn ifadelerinde de yer almaktadr. Baknz: Pelin Bke.. Pelin Bke, zmir 19191922 Tanklar, stanbul, 2006.s.136 vd. 669 Yunan ky basnca yemek haransn ocan stnde braktk, katk olum Keziban Barut. anlatm 670 Saniye Uarn anlatm, Mustafa Klnn annesinden aktarm 671 Bu konuda yaplan bir aratrma iin baknz , SARISIR, Dr. Serdar, Demorafik Oyun Srgn (1919-1922, stanbul, 2006 672 Bu ailelere halenTorbal AyranclardaAfyonlu denmektedir. galden sonra geri dnmlerdir. 673 Mehmet Yldrmn ifadesi 674 Sabri Fidan anlatm
107
galin balamasyla ibirlikiler de ortaya kmaya balamtr675. Yunan igaline kar halkta pek tepki grlmez. Giritliler ve Mora muhacirleri ise daha nceden Yunanlar tandklar iin endielidirler. Bu arada baz kiiler gizlice ve yava yava rgtlemelere balarlar. Bu kiiler zaman zaman gizlice blgeden Kuvay- Milliye iin para ve silah toplarlar. Bu olaya ahit olan Mustafa Yolda, grd dayanma manzarasn yle aktarmaktadr: Koyu milliyeye (Kuva-y Milliye) para toplamaya kydeyken676 ahit oldum. Kydeydim. ki kii gelmiler. Bir kar koca da vard. Onlar geldiler. Kar kocadan para istediler. Birisi kard alayarak paray verdi. tane sar lira. Gzmle grdm. Alan adam sordu: -Siz bu paray nereye veriyorsunuz biliyor musunuz ? diye sordu. Dedi ki gizli bir ordu kuruldu. Gizli ordudaki adamlar doyurmak iin bu paralar topluyoruz. Baka paran var m? Diye sordu. Adam: -Yok, dedi. Adam ald sar lirann bir tanesini geri verdi. Adam hem alyor, hem geri verdi. Toplayan da alyor, veren de. Parann nereye gideceini renince alyordu. Ben bu olaya tank oldum. Benim de iim alad. Baka birisi be sar liras varm. Beini de verdi. Toplayan n ald. kisini geri verdi. -Siz de oluk ocuk sahibisiniz, dedi. Bu para orduya gidiyor dedi. Vatan ve sizi kurtarmak iin alanlara veriyorsunuz bu paray, dedi. Orada bulunan herkes alyordu. Ayn tarihlerde Celal Bayar da Galip Hoca takma ad ve imam kyafetiyle yredeki rgtlemeyi salamaya almaktadr. Celal Bayar, Erturul Mahallesinde ileride belediye bakan olacak olan Molla brahim (TR) ve Giritli Aslan Mehmet ile grr. Molla brahimin evinde kalr. Ayrca kadn kyafetinde zbey kyne Hafz Alinin yanna gider. demi blgesine gei byle olur.677 Yrede asayisizlik kol gezmektedir. Baz kiiler iki- kii birleerek ekyalk yapmaya balarlar. Evleri ve Yrk adrlarn soymaya, halka zulmetmeye balar. rnein Perembe gn Tepeky pazarna gidenler yolda soyulur. Halk bu kiilere al Kakc adn takmtr678. Ancak eli silahl, ast astk kestii kestik bu kiilerin iinde bir kii vardr ki bu farkldr. Bu kii Hortunal Hamit Efedir. Bilinmeyen Bir Kuva-y Milliyeci: Bugn Yazba olan beldenin eski ad Hortuna kydr. Hamit Efenin ailesi de kyn yerlilerindendir. Ailenin asl Akkeili yrklerine dayanp Antalyann Murtuna kynden zamannda kye g edip yerlemilerdir679. Hatta aile eski kylerinin unutulmamas iin soyad kanunundan sonra MURTUNA / ORAL soyadn kullanmtr680. Hamit Efe; Rumi 1309 (M.1893) ylnda o gnk adyla Hortuna bugnk adyla Yazbanda domutur. Annesi Havva, Babas Kara Hseyindir681. Ailenin ekonomik olarak gnn koullarna gre durumlar olduka iyidir. Kara Hseyinin Hortunada iftilikle zellikle hayvanclk, at yetitiricilii yapmakta ve zmir-kiemelikte i han bulunmaktadr. Efenin iki erkek bir de kz kardei vardr. Bunlar Halil Aa (Murtuna) (1880-1965) ,Tahir Aa (Murtuna)(1883-1946) ve kz kardei Makbule(Vasviye)(1887-?)dir. Yeenleri Rza ise i han iletmektedir. Rza igalde Yunanlar tarafndan zmirden kye gelirken Seydikyde (Bugnk Gaziemir) yolda at srtnda vurularak ldrlmtr682. Hamit 26 yanda gz pek, atik, ok evik, ok iyi, ata merakl ve cesaret sahibi, boylu, kara yaz gen bir delikanldr. Kyden Aye isimli bir kzla gizlice grmektedir. Daha sonra nianlanrlar.
675
Aye Yay, Derekyde Srtmaolunun Yunan ibirlikisi olduunu belirtmektedir. akallar[amlca] Ky 677 Hafz Aliden aktaran olu Hseyin Trkmen 678 Mustafa Yoldan anlatm 679 Hortunal Hamit Efe aratrmasn 2001 ylnda ilk defa dev olarak yapan Yazbal rencim Didem zn aratrma notlar. 680 Bu gn Murtuna soyad kapal kayttr. Yani erkek olarak soy devam etmemektedir. Amcaoullar ORAL soyadn kullanmaktadr. 681 20 Mays 1321 tarihli Hortuna son Osmanl nfus saym defterinde aile hane no: 70 dir. Hane reisi Kara Hseyin Aa dr. ( 1851-1921) hanede kii says 9dur. Hamit ( TC.44008491460) 2. ocuudur. lm kayd 1 Mart 1920 yazmaktadr. Halbuki kz Hamdiye 1922 doumludur. Mezartanda da lm tarihi 1338 yani 1922 yl yazldr. 682 Rzay vuran Seydiky Yunan kumandan Yzbann evini Hamit gece basm. Yzbay karsnn yannda yatakta vurmu. Yazba eski belediye bakan Nihat Gnlal anlatm.
676
108
Ne var ki ift evlenemez. nk Aye hastalk sonucu (verem) vefat eder. Ayeye o kadar baldr ki haftalarca mezarnn banda geceleri yatar683. Aile, Hamiti ayn kyden Ferda adl kzla nianlar. Ferday Karaot kyne karr684. Ancak ailesi sana vereceiz diye kandrrlar. Ama vermezler. Ferda da daha sonralar bir subayla evlenecektir685. Hamitin Daa kmas: gal gnlerinde Hortunal Hamitin ok iyi koan, gsterili beyaz bir at vardr. Bir gn Tepekye atyla gelir. Atn o gnn usul gereince bugnk Esenler arsnn bulunduu yerdeki hana balar. arda ii bitince hana atn almaya gelir .Ancak at yoktur. Hancya sorar. Hanc atn Yunan askerlerinin beenip aldn, kendisinin de bir ey diyemediini, askerlerin iki kii olduunu ve zbey kyne doru gittiklerini syler. Hamit genliin verdii heyecanla akalolu hanndan ald bir atla arkalarndan koar. zbey tarafnda bulunan Uyuzdere mevkiinde iki Yunan askerine yetiir. Onlar orada ldrr. Atn geri alr686. Ama ad duyulur. Kendisi artk Yunanlarn arad ve ldrecekleri biridir. O da Yunan igaline tepkili birka ocukluk arkada ile birlikte daa kar687. Hamit Efe daa karken ilgin bir yola bavurur. Ttn tccarl yapan yerli bir Rum vardr. Rum, alm yapt ttn parasn yannda tamaz. Paras Hamitin babas Kara Hseyinde emanet olarak durmaktadr. Ayn gnlerde Hamitin babas da satt ttnn parasn evinde tutmaktadr. Hamit, ilk nce arkada Ethem ile babasnn evini basar. Tccar Rumun parasn ald gibi babasnn parasn da alr. Bu paralarla silah ve mermi alr. lk efelik parasn byle oluturmutur. Yanna da evre kylerden baz kiiler katlr. Ancak bu say srekli olarak 3-5 kiiyi gemez. te Hamit Efe efsanesi byle balar ve Efe dadan inmez. Hamit Efe devaml olarak Karakuyu, Helvac ve Dakzlca kylerinde kurulan Yunan karakollarna basknlar dzenler ve Yunanlarn belas haline gelir688. Hamit Efe yeeni Rzann da Yunan askeri tarafndan vurulmasndan sonra gerek baskn yapt Yunan karakollarndaki Yunan askerlerini ve gerekse grd, ibirliki yerli Rumlar acmaszca vurmutur689. gal srasnda Hamitin ailesi evlerine Fransz bayra ekerek Fransz tebaasna gemilerdir. Bu nedenle Yunan igal kuvvetlerinin bask ve zulmnden kurtulurlar690. Hamit Efenin bir kiiyi ldrmesi iin Yunan veya yerli ibirliki Rum olmas yeterlidir. Tabii Yunanla ibirlii iinde olanlar da Efenin hncndan nasibini alr. lgin olan taraf ise yakaladklar her Rumu ve Yunan askerini hemen orada mahkeme etmesidir. Mahkeme bakan Hamit Efe, yardmcs ise apaktan Ethem Aa (Cin), infazc ise Kk Mehmettir. lk sorusu len size Yunan topraklar dar m geldi? Burada topraklarmzda ne iiniz var?dr. Tabi her mahkeme idam cezas ile sonulanr ve hemen infaz edilir. Bu konudaki infazlarn yzlerce olduu sylenmektedir. Hamit geliyor! sz Yunan askerleri ve yerli Rumlarn artk korkmas iin yetmektedir. Hatta baz Trk aileler direniin sembol olarak yeni doan ocuklarna Hamit adn verir. Hamit Efe etesinin balca elemanlar Hortunadan Kk Mehmet (Kk ), Kara Yusuf olu kr bekisi Rait(z), apak kynden Ethem Aa (Cin), akrbeyliden Pi Ali, Kemalpaa Sinekky'den (Bugnk ad Yeilky) Yrk Hasan, Karakuyudan Abdurrahman'n Mecit (Buruncuk), Bozkyden Kara Ahmet (Yiit)691, Karakzlardan ete Osmand692. Bu adamlarndan en ok Kk Mehmet ile Ethem Aaya gvenmektedir. nk bunlar hem uzaktan akraba ve hem de ocukluk arkadalardr. Ayn dnemde yrede daa efelie kan baka kiiler de vardr. Ancak yaptmz aratrmalarda bu kiilerin halka kt davrandklarn, ortamdan yararlanarak kendi karlarna gre hareket ettiklerini
683 684
Nihat Gnlal anlatm evket nderin aktarm 685 Yazba eski belediye bakan brahim Cinkln halas.Hamit Ylmaz Oral anlatm 686 Aktaran: Salih Tnaydn 687 Hamitin maiyeti vard. Hamit gece basknlar yapard. Yunan Jandarmas gece dar kamazd. allklarda gece yatarlard. Hseyin etin 688 Mehmet Takn, Aye Yay ve Saiplerden smail Baykaln anlatm 689 . Babam Ethem bana Olum Hamit ile beraber belki 100 Yunan askerini vurduk. Eer birden fazla ise ard ardna dizer tek mavzer kurunu ile vururduk. Eer cavur ldrmek gnah ise Allah bizi affetsin derdi. . Anlatan Ali Cin. 690 Hamit Ylmaz Oral aktarm 691 Gani zkann anlatm 692 Saniye Uarn anlatm
109
reniyoruz. Halk arasnda al Kakc olarak adlandrlan ve nefretle anlan bu kiiler, o gnlerde kendi balarna buyruk hareket etmekte, ceplerini doldurmaktadrlar693. Hamit ilk nceleri bu etelerle beraber hareket etmektedir694. Ancak bir sre sonra, al Kakclarn halka yapt ikence ve zulm Hamit Efenin tepkisine neden olur. Barda taran son olay ise Ormankyde (engele) Gkolan isimli kiinin evinin baslmas ve Gkolann parasn almak iin dayak, kzgn zeytin ya ile vcudu dalama gibi eitli ikencelerin uygulanmasdr695. Hamit Efe, bu olaydan sonra al Kakclarla yolunu ayrr, kendi etesini kurar. Bu arada Hamit, Yunan ibirlikisi (Hortunadan) Arif Kahya tarafndan takip edilmekte ve devaml Yunan karakoluna bilgi verilmektedir696. Ky zaman zaman Yunan askeri tarafndan kuatlmakta, sokaa kma yasa konularak sk aramadan geirilmekte, bak ve aklar da dahil olmak zere tm kesici ve delici aletler toplanmaktadr. Hamit Efe; Nif Da, Mahmut Da ve en ok Karakzlar ky snrlar iinde bulunan Kurupnar mevkiinde konaklam; bu arada Datekke kynde grd Nazl (Nazife) kadn ile evlenmitir. Anlatmlara gre Nazl, Hamitin kavuamad yavuklusu Ayeye ok benzediinden Hamit bir grte Nazlya ak olmu, nianl olmasna ramen Nazly karm ve onunla evlenmitir. Bu evliliin ardndan ift Datekke kyne yerlemitir697. Hamit Efe o kyden evli olduu iin zaman zaman Datekke de kalmaktadr. Efe zellikle Cuma gnleri deiik kylerde Cuma namazn klmakta, hali vakti iyi olanlardan zoraki de olsa para toplamakta ve bu paralarla hem adamlarna bakmakta hem de durumu iyi olmayanlara ayn demili akc Efe gibi datmaktadr. Bu durum halk arasnda daha da ok sevilmesine neden olmaktadr698. Hamit Efenin Nazl'nn oturduu Datekke kyndeki eve geldii bir gn, ky Yunan askerleri tarafndan baslm, atma km; Efe evden atla karak kamaya alm, ancak sa srtndan mavzer kurunu almtr. Yaral vaziyette Torbalya kaarak daha nce aile ahbab olduu sanlan sarn bir kadnn evinde (Burunsuz Esma lakapl) iyileinceye kadar snm ve iyileince tekrar grubunu toplayarak dalara dnmtr. Dikkatimizi eken bir konu da Hamit Efenin otantik Efe elbiselerini giymedii, ceket pantolon giydiidir. zellikle giydii ngiliz klot pantolonun i ve d ksmnda ayn subaylar gibi krmz eritler olmas dikkat ekicidir699. Szl Anlatmlarda Hamit Efe Hamit Efe hakknda ancak anlatlanlardan derleyebildiimiz birka olay aktaralm: Hamit Efe, bir gn aabeyi Halil Aann Hortunadaki kahvesinde otururken, atl bir Yunan askeri gelir ve Hamit Efeyi tanmaz. At terlidir. Atn teri souyuncaya kadar gezdirilmesi lazmdr. Efe hemen at ben gezdireyim deyip askerin atn alr ve onu kahveye gnderir. Kahveye giren asker orada bulunanlara Hamit Efeyi sorunca yant atn alan adam olur. Efe ok evik ve akll bir adamdr. Bu yzden halk arasnda lakab Yldrmdr700. Yine bir gn apakta Ethem Aann kahvesinde otururken etraf Yunan askeri sarar. Kahvenin normal k kapsndan kanlar hemen yakalanacaktr. Hemen ortada bulunan masa zerine zplar. Oradan da yaklak olarak metre ykseklikteki atya kan tavan deliine kar. Oradan da kamas kolay olmutur. Yunan askerlerinin eli yine bo kalmtr. Yeeni Rzann intikamn Rzann vurulduu yerdeki Seydiky Yunan karakol komutan yzbann gece evini basarak, yeenini ldrteni karsnn yannda ldrerek alr. Tabi bu durum nnn iyicene artmasna neden olur.
693
Bu al Kakclara rnek olarak Bayndr Keiky'den (Bugnk Balclar Ky) Kabakdelen, Bayndr Karaveliler kynden Karadi; Bayndr Arkba kynden(Eski ad erkezler) lyas, Uladdan yaman Veli, Canldan olak Ali, Kzalcaky (Kzlcaova) Kadir iftigediinden Abdl, Bekir avu, smail Klemen, Osmanlardan Ate brahim, Kavakalandan (nardibi) Korucu Ali (barhim olu), Topunun Sleman (Sleymanige Macr Sleyman), Tire Blbldere kynden Uakl smaili verebiliriz: Muammer ahin, kr Aydn, Hamit Akarsunun anlatmlar 694 Ali zzeybekin anlatm 695 Anlatan: Gkolann torunu Kemal Dadeviren 696 Anlatan: Salih Tnaydn. 697 Nazl(Nazife) Hanmn yeeni zzet Bulutun anlatm; Hamit Efenin bu evlilikten Hamdiye isimli bir kz ocuu dnyaya gelmitir. 698 Gani Zafer ncel ve smail Acarn anlatmlar. 699 brahim zkann aktarmas. Babam Hamit iin yzba veya binba olduunu sylerdi. Anlatan Kemal Kurucu 700 Mehmet Yldrmn anlatm ve Cevat enin aktarm
110
O yllarda ocuk olan 1331 doumlu Zehra Akn anlatmnda Hamit Efe ve etesinin adil, namuslu, iyilikten yana, gzkara tavrlar n plana kmaktadr: Ben Yourtulardanm.Ayranc Ahmet benim kardeim. Hamit ile birlikti. ok Yunan ldrdler. Anamgil Rumlara ttn krmaya gelirdi. Ben ocuum. Ttn krdran Rum kadnn kzn daa kaldrmlar. Bu Rum kadn Hamitten yardm istedi. Hamit namussuzlar sevmezdi. Hamit bu kadna yardm etti. Kzlarn buldu. etiman tepesi deriz. Orada Yunanlar gelirken nlerine gemiler. yilie ok iyiydiler. oluun ocuun a m? Yardm ederlerdi. yle dvelim ,arpalm, para alalm demezlerdi. Sen fakirsin, sana yardm ederlerdi. Fakirleri kollarlard. Hem abim hem Hamit kabaday idi. Bunlar hi kimseden korkmazd. Hi kimseden ylmazd. Zenginden alp fakire verirlerdi. Burada biri vard. Adam tarlada ilettirmiler. altrmlar. Parasn vermiyorlar. Yakasn bir tuttular. Sen bu adamn parasn verecek misin yoksa vermeyecek misin? Aman aman vereceim. Hemen gitmi getirip gelmi. Hamiti bizzat gren ve onunla alan Gani zkan onunla yaadklarn ve o gnleri duygulanarak anlatmaktadr: Yunan geldiinde iki tokadn yedim. ki asker gelmiti. Yumurta ( avra) istedi. Yok deyince dvd. Baba anakkalede kalm. Fakirdik. Hamit gece alrd. Bilirim. Ben Hamit Efeye yemek gtrrdm. Kavan yanna. Kuyulu tarlaya. Yannda be alt kii vard.Halamzn kocas Ahmet day adam idi. Basacaklar Yunan karakollarn Ahmet dayya sylerdi. Hamitle drt sefer grtm. yi bir adamd. Laf doru biriydi. al kakc deildi. al kakc olsa belli olur. Bir gn iki gnde belli olur. Dedii sz yerine getiren bir adamd. ok evik, atik , gz karayd. Hamit vuruldu diye zaman zaman yaygara karrlard. Yunan taraf mahsus yapard.Biz tedbir aldk. Akam, gece gece bulumak, gece gece konumak gibi. Helal ho olsun. Ekmek gtrrdm. Onun ii Yunanlayd. Kavan olduu yere, Fetrek aynn olduu yere gelirdi. Biz hangi gn, hangi saatte geleceini bilirdik. Bize falan yere ekmek getirin diye haber yollard. Atla gelirdi. Beyaz bir at. Ben o zamanlar 14-15 yalarndaydm. Yunanla arpmas el altndan duyulurdu. Akamlar kongre olduunda duyulurdu. Gndz Yunan gelirdi. Akam evlerde toplanrdk. Toplantlarda Yunan yeneceimizi konuurduk. Toplantlarda 5-10 kii olurduk. Her toplanty farkl evlerde yapardk. Her gn ayn evde olursa te yandan yolu bekler. Yunan taraf seni kvrr. (Vurma anlamnda) Yunana bilgi verenler de vard. Hamitle olanlar da bilinirdi. Hamit, Kuvvacyd. Bana birka sefer talimat verdi. unu u kiiye gtr. unu una syle derdi. Grmeye genellikle yalnz giderdim. Silahsz, bo gitmezdik. Benim nfusum ge alnd. Ben nfusumun ktn biliyorum. Kyde 2-3 kii Hamitten talimat alrd. Kalabalk olmazd. Gece yanna giden ben, byk kardeim brahim, Kara Ahmet, Has Ahmet. nce Kara Ahmetten aldmz talimatla giderdik. Aldmz talimat verirdik. Bugn dahi bu yamda lke o gnleri yaasa ayn ekilde talimat alsak giderim. Hamit Efeye Yataklk Edenler: Yukardaki anlatmdan da anlalaca gibi Hamit Efenin eitli kylerde zaman zaman snd yatak tabir edilen adamlar vardr. Bu yataklardan tespit edebildiklerimiz: Buca Karacaaa kynden Deli Hseyin (Uysal), Demirci Kyden Hac Fettah, Yourtular kynden Ayranc Mehmet701, Doanclardan Avcolu, Dirmil kynden Karaolanlarn Ali Molla702, engele kynden Gacarlardan Hamza Ali Aa703, Helvac kyden Srsalan Cemali704. ete dada bulunduu srada yiyecek ve para ynnden en byk destei yrk adrlarndan grmektedirler. Anladmz kadar ile Hamit Efe, bir dnem demi havalisinde efelik yapan 1911 ylnda Osmanl tarafndan vurularak ldrlen akc Mehmet Efenin izledii yolu izlemitir. Taktikleri ve yaptklar bunu gstermektedir. Adeta blgede yeni bir akc olmutur. Tabii tek farkla. akc, Osmanlya kar direnmi; Hamit Efe ise igalci Yunana kar. Kendi kyne geldii zamanlarda arkadalar Beki Rait (z) ve Kk Mehmet705 , Fevzinin brahim , Katil Cemalden ve Gk Mehmet (Ekeren) ten yardm grr; ekmek, yemek ve haber alr. Datekke kynden ahl lakabyla tannan Mustafa (ahin) etenin parasn teslim ettii kiidir706. Yine ayn kyden kayn Krl brahim (Bulut) de yataklardan biridir.
701
Zehra Akn anlatm Osman Szenin n aktarmas 703 Benim babaannemin babas 704 Peker Srsalann anlatm 705 Fevzi Kkn aktarm 706 Nihat Gnlaln aktarm
702
111
O yllarda Yazbanda Oluk emesinde bulunan ii oyuk byk bir dut aac vardr. (Bugn ne yazk ki bu dut aac ortadan kaldrlmtr) Ekmek, yemek ve mermiler bir kn iinde burada dutun iine iple sarktlr. Efe bu kn buradan adamlarna aldrr. Yataklardan bir ksm Yunan istihbaratna yakalannca apaktan Ethem Aa, Beki Rait ve Kr bekisi Mehmet hakknda Atinadaki esir kampna srgn karar kar. Bu srgn Karakzlar'dan hem Efelerle hem de Yunanla ibirlii halinde olan Derelilerden Ali Bey olarak adlandrlan kiinin araya girmesi ile nlenir. Ancak Ali Bey daha sonralar Hamit Efenin vurulmasnda rol oynayacaktr. Bunun bedelini de can ile demitir. Efenin Yenikydeki yataklar da Mustafa Ali Filiz ve Ali Kutludur. Kendisini Yeniky'n altnda bulunan deirmen tarafndaki tarlasnn kenarndaki kr (Ahdudu) ormanlarnda ok gizlemi , yemek ve dier ihtiyalarn karlamlardr707. Hamitin yataklar istihbarat konusunda da Efeye yardmc olmular, onun basknlarnda rol almlar ve bedelini de demek zorunda kalmlardr. 1328 doumlu Sabri Fidan ahit olduklarn yle anlatmaktadr: Ben ocuktum. Pehlivan Mustafa domuz ldrr, Yunanlara verirdi. Kovayla st getirir, verirdi. Onlarla birlik grnrd. Ama Hamitin adamyd. Bizim babalk Hamite bilgi toplard. stihbarat toplard. elik brahim ile Pehlivan Mustafa ve Hamit Yunan karakolunu arkadalar ile beraber gece bast. Kapdaki Yunan jandarmasn ldrdler. Msademeyi biz duyuyorduk708. Pehlivan Mustafa benim babalk olur. Babal tanmlar. Ama emin deiller. Cenazeyi aya ile kaktrm. Bunu grnce babal yakaladlar. Babalk Atinaya srgn edildi. Esir deiiminde geldi709. Efelerin gerek igalci Yunana ve gerekse ibirliki Rum ve Trklere kar acmasz tutumu blgede sevilmelerine ve saklanmalarnda yardmc olunmasn salar. Efenin dmana kar bu direnileri blgede de Kuvay- Milliyenin domasna neden olmutur. Aydnl Yrk Ali Efe bir gn Hortunaya gelerek beki Rait ve cetuman710 Hseyini bulur, Kuvva-y Milliyeyi anlatr. Efelere yardm edilmesi gerektiini ve ete savalar yaplmasn anlatr. Halkn ounluu Kuvva-y Milliyeye ve Efelere yardmc olmutur. Efeler kimi zaman birbirlerine dmler kimi zaman da direnie katlmayan halka eziyet etmilerdir. Yrk Ali, Hamit Efeye bann sktnda kendisine snmas iin ak kap brakr. Nitekim 1921-2(?) ylnda Hamit Efe, bir ara bu dalarda barnamayacan anlaynca, Yrk Alinin yanna gider711. Birka ay orada kalr. Hatta Yrk Ali grubunda yer alan Skeli Cafer ve adamlar ile birlikte Seluk amlktaki Yunan karakolunu basarlar. atma gn boyu srer. Skeli Cafer burada yaralanr. Ama grup talyan igal blgesine ekilerek, yardma gelen Yunan askerleri tarafndan yok edilmekten kurtulur. Yrk Ali bu blgedeki baz operasyonlar Hamite havale etmektedir.712 Para iin kandrlan adamlarndan Pi Ali ve Yrk Hasan, Dirmilli Ahmet avu ,Aydn blgesine snan Efenin yanna gider. Yrk Ali gelen adamlardan huylanr ve durumdan phelenir. Gelen adamlar vurdurmak ister. Ama Hamit Efe arkadalarna kanar. Kendi mntkasna dnmek ister. Yrk Ali yanna salam adamlarndan birka kii vermek ister. Efe bunu korkaklk olarak deerlendirip kabul etmez. Tekrar Akkayaya dner. Fakat Efe ar cesaret ve tedbirsizliini hayat ile deyecektir713. Hamit Efe bir gn ky Hortunaya arkadalar ile geldiinde Oluk (Koca eme) nnde Yunan jandarmalaryla karlar. Jandarmalarla ete arasnda atma kar. Efenin kendisine yeni katlan bir arkada (Sezai) lr714. Hamit Efe Yunan jandarmalarndan alt tanesini ldrr ve kafalarn kesip Hortunadaki Yunan karakolunun bahesine atar. Karakol derhal kapatlr. Hamit Efeye mermi temin eden kii kendi kyls brahim zcandr. Efe, brahime para verir, mermi aldrr.
707 708
Mustafa Ali Filizin olunun anlatm Ayn olay baka bir tank tarafndan da anlatlmtr.Baknz BKE Pelin, zmir 1919-1922 Tanklar, stanbul, 2006, s. 121, brahim Kozan anlatm 709 Yunanllarn Trkleri Atinaya srgn iin baknz, , SARISIR Dr. Serdar, Demorafik Oyun Srgn (1919-1922, stanbul, 2006, s.275,276,277,297 710 Eskiden ky bekilerine cetuman denirdi. 711 Abdurrahman entrk , Rza Oral aktarm
712 713
Abdullah Frat aktarm
Hamit Ylmaz Oral anlatm 714 Mustafa Filizin anlatm
112
Efe yine bir gn kye geldiinde Yunanlar tarafndan sktrlr, ama kadn kyafeti giyerek buradan da kurtulur. Efenin en ok ehir merkezine geldiinde yapt gizleme kadn kyafetine girmedir715. Bu arada Yunan igal komutanl Hamit Efenin kellesini getirene bir torba (300) altn dl verileceini ilan eder. Hamitin bana dl konulmutur, ama iddia zerine Karakuyu ve Helvac Yunan karakolunu basarak 12 adet jandarma mavzerini kye getirmitir. Efelerin dada barnmalarnn bir yolu da kendilerini gizleyen ve yardm edenlerle beraber halkn elini ekonomik ynden tutmalardr. Hatta bir gece Erturul kahvesini adamlar ile basarlar. Halktan para toplarlar. Toplanan kiilerin iinde Yunan kuvvetleri ile ibirlii iinde olan Giritlilerden Svari Hasan716 adl kiiyi Yunanllarla dp kalkt iin herkesin ortasnda dver. Onurunu krar. Ama gz korkutmadr717. Grup ekilirken havaya el ate eder. Bir sre sonra Yunan devriyesi gelir. Erturul mahalle muhtar Kara Mustafa718 adl kiidir. Devriyelere hitaben Aradnz adam Hamit Efe u tarafa gitti. te o tarafta. Gidin yakalayn. Yarn bizi sktrmayn der. Hamit Efe ismi Yunan askeri iin korkulu ryadr. Devriyeler tekrar geri dnerler. Efe toplad paralardan bir ksmn da Kuva-y Milliyeye gndermektedir. Bu konuda da Aydn Kuva-y Milliye Komutanlna kendine topluyor diye ikayet yaplr. Skede bulunan Aydn Kuva-y Milliye Komutanlna bal 12. Kol olarak adlandrlan gruptan birisi gizlice teftie gnderilir. ikayet doru deildir. Toplanan paralarn bir ksm Aydn Kuva-y Milliye Komutanlna gitmektedir. Parann artan ise Datekkeden ahlda (Mustafa ahin) kalmaktadr. ldkten sonrada parasnn onda kald ve bu para ile ahlnn Torbalda bugnk Alpkentin kurulduu yer olan yerde 73 dekar arazi ve Tepeky merkezde ev ve dkkanlar ald yallar tarafndan aktarlmtr719. zellikle Yazba eski belediye bakan Nihat Gnlal bu konuyu bizzat ahl ile grtn, ahlnn ,Hamit Efenin parasnn kendinde kaldn sylediini aktarmaktadr. Efe zaman zaman Alyanak lakab ile bilinen Burunsuzlardan bir kadnla (Burunsuz Esma) grmektedir. Bu gen kzla grt Yunan tarafnca renilir. Kzn evi gizlice takibe alnr. Bir gece kzn evine geldiinde, ev Yunan askerleri tarafndan baslr. Hamit Efe burada yaralanr. Ama ok sevdii atn brakarak kaar. At gzel olduu iin Yunan igal komutan yzba at beenir ve kendisi binmeye balar. Yunan merkez komutan yzbaya haber gnderir. Atma iyi baksn. Yoksa onu temizlerim. Falan gn, falan yerde kendisini namlumdan geirdim. Ancak atm zarar grecei iin dokunmadm. Hayvann hatrna kendisini baladm der. Yunan yzbas kendisine iletilen yeri ve zaman hatrlar. Olay dorudur. Hemen istavroz kartr. Ucuz kurtulmutur. Bu yzba ileride Efeye olan saygsndan dolay Efenin cesedine kt muamele edilmesini engelleyen kii olacaktr. nk Hamit Efe kahraman dmandr. Hamit Efenin Vurulmas: 1922 yl balarnda Efenin ba iin para dl (300 altn )konur. kili oynayan Karakzlar'dan Ali Bey, Hamit Efenin yannda bulunan adamlarn para ile kandrr720. nk Ali Bey Yunan askerleri tarafndan da iki tarafl olduu renilmi ve sktrlmaktadr. Bu arada Efenin adamlarndan olan Pi Ali ve Yrk Hasan, Efenin en sevmedii i olan vurgun ve talancla balamlardr. Hatta Efe adna oradan, buradan para almaya almlar, kendilerinin de ortamdan yararlanarak ceplerini doldurmaya baladklar grlmeye balamtr. Hamit Efe nin en ok zt gittii durumlardan biri de bu tr olaylardr ve bu konuyu hi affetmemektedir. Bu arada Yunan askerleri akrbeylideki Pi Alinin evini basarak babasn ve kardeini hapse atarlar,onlara eziyet ederler. Pi Aliye de gizliden haber gnderirler. Eer babas ve kardeini kurtarmak istiyorsa Efeyi namludan geirmesi yani kancklamas gerekmektedir. Zaten para dl de konmutur. Eer Pi Ali, Hamit Efeyi vurursa hem yaknlar kurtulacak hem para dl sahibi olacak hem de Efeyi vurduu iin ucuz kahraman olacaktr. Sinekkyl Yrk Hasan ise Cumalkyden ve etraf kylerden Hamit Efenin haberi olmadan para toplamaktadr. Bu olay duyulunca kendisi korkuya kaplyor. Eer kendisi Hamit Efeyi ldrmese Efe bu tip adamlar affetmemektedir.. Ondan dolay Pi Ali ile birlikte hareket ediyor. Karakzlardan Ali Bey asndan ise durum malum. Epey sktrlm. Rahatlamak istiyor.
715 716
Enver Aydnn anlatm Aile soyadlar CAMBAZLAR 717 Salih Tnaydnn anlatm 718 Aile soyadlar AICI 719 Babam derdi ki ahl Day drt aa zeytin, sekiz kei ile bu yerleri alamaz. Ali Cin 720 Osman Szenin aktarmas
113
Hortunal Hamit Efe; 1922 yl ilkbaharnda ( 1 Mart1338 (1922) Karakzlar kyndeki Akkaya mevkiindeki bir snakta pantolonunun skn yamarken adamlar Sinekkyl Yrk Hasan ve Pi Ali tarafndan ldrlr. Yrk Hasan ve Pi Ali, dier adamlarnn bulunmad bir srada mavzerle at talimi yapar grnerek, szde kaza kurunu ile Efeyi vurmulardr.. lk ate edenin Pi Ali olduu sylenmektedir. Efe hemen lmez. Ar yaraldr. Kendisini vuranlara son sz ise Erkekseniz beni ldrn, Yunana teslim etmeyin olur721. lmcl kurunu kafasndan yemitir.722 Efe son nefesinde, oyuna getirildiini daha dorusu satldn anlamtr. Efenin cesedi Pi Ali ve Yunan askerleri tarafndan nce katr srtnda Sinekkye getirilir. Orada bulunan eski bir kz arabasyla da nce Dakzlcaya oradan da Karakuyu kyne gezdirilerek ardndan Torbalya getirilir723. Ama halkn maneviyatn krmaktr. 300 altnlk dl Pi Ali alr. Yrk Hasan ise kaar. zmire yerleir. Kyafet ve ad deiiklii yapar. Pi Ali ise ucuz kahramanlk ve Yunana yalakalk peindedir. Tabii babas ve kardei de hapisten salnr. Yunan askerleri Trklerin maneviyatn krmak iin Hamit Efenin cesedini btn Torbalda dolatrdktan sonra Yunan karakolunun nne getirirler724. Burada Kuyucu erif (Koyuncu lakapl) ve Hortunadan Arif Kahya tarafndan Hamitin cesedine eziyet yaplr, tekme tokat vurulur ve kfredilir. Hatta Kuyucu erif ,Hamit Efenin saatini ve tabancasn ganimet gibi zerinden almak ister. Bunu gren Yunan yzba (Kendisini daha nce atndan dolay balad kii) tepki gstererek :ok ayp ettiniz,o, vatan iin savat.Vatan iin savaanlar kahraman insanlardr. lye herkes vurur ,diriyken neredeydiniz?der ve Kuyucu erifi orada dver725. Hamit Efenin vurulduu etrafta hemen duyulur. Hamit Efe iin atlar ve trkler yaklr. Halk, binlerce yllk geleneklere uyarak Efenin yasn tutmaktadr. Necati Akkotan derlediimiz bir atta unlar denmektedir: Zeytinin dalnda tabakam kald. Hamitimin byklar kana boyand.. Torbal Camisinde ezanlar okunur. Suyumu koyun726 Annesinin unutman diye tembihleyerek syledii trk ise uzun yllar gemesine ramen Saniye Uarn hafzasndan silinmemi: Kabrimi derin kazn bol olsun. Etraf lale, smbl bol olsun. Kabrimi yol iine koysunlar. Gelen geen Hamit Zeybek lm desinler Cenaze namaznn Torbal Camiinde klndn ve hatta cenazesine gelir diye dier zeybek arkadalar iin mezarlk ve evresinde Yunan askerlerinin pusu kurduunu , bunu duyan yakn arkadalar ve adamlarnn cenazeye gelemediklerini yaknlarndan renmi bulunmaktayz. Cenazesi Seyit Kahya (zen), Seferihisarl Ahmet (Dnmez) ve Fevzi avu (Tekin) tarafndan topraa verilir727.. Arkadalar ancak 1939 ylndaki kyne nakil trenine katlabilmilerdir 728.Hamit Efenin vurulmasndan sonra blge dier alkakc etelerin talanna maruz kalr. Kyler baslr, insanlar srf para iin ldrlr729. galin Sona Ermesi ve Ac Olaylar: Afyon cephesinin bozulduu ve geri ekilme olay Torbalda abuk duyulur730. Yerli Rumlar balarna gelecekleri bildiinden bulunduklar yerleri Yunanistana kamak iin terk ederler731. Aydn blgesinden geri ekilen 18.Yunan Svari Alay getii kyleri atee vermektedir. Bu yangndan Ahmetli gibi yol zerinde bulunan kyler de nasibini alr. Civar kylerden de bu tr haberler
721 722
Osman Szenin aktarmas Mezar ald.Kafatasnda kurun delii vard. Hamit Akarsu anlatm 723 Sabri Fidann anlatm 724 Osman Szenin anlatm 725 Mehmet Tagnn anlatm, Seyit Kahyann yeeni slam zenin aktarmas 726 Necati Akko tan derlenmitir. 727 slam zen , Mehmet Tekin anlatm 728 Hamit Akarsunun anlatm
729 730
Durmu Dayan aktarm
Mustafa Yoldan anlatm 731 Mehmet Tagnn anlatm
114
gelmektedir. Kylerde akl almaz vahet ve katliam yaanr732. Mesela Arkba733, rpky, Ormanky734 gibi kylerde ahali camilere doldurulmu ve camiler atee verilmitir. Resmen katliam balar. Dakzlca yaklr735. Yangn sndrmek isteyenlerden birisi gen biri kadn olmak zere ldrmeler balar. Halk tekrar dalara snr. Yangn iki gn srer. Albay olak brahim Bey komutasndaki 3.Svari Tmeni Bayndr tarafndan ve 27.Svari Alay ise Salk ynnden Yrk Ali Efe grubu ile takip harekatnda grevlidir. 7 Eyll 1922 gn ayba'nda kalr736. Albay olak brahimin alay ise Arslanlar tarafna gelir. Erturul'dan Deveci Salih (Tnaydn) bu alaya asker olarak burada katlr. Bu arada Seluk ve civarndaki kylerde yerleen Rumlar eyalar ile birlikte trenle zmire doru kamaktadr. Torbal ve kylerinde bulunan Rumlar da kamaya balarlar. Kaanlarn evleri, hayvanlar yamalanr737. Yunanlarla ibirlii iine girenler yani ibirliki Trkler ve Rum askerleri ile dp kalkan kadnlar da yakalandklar yerde ldrlr738. Bu kiilerden rnek vermek gerekirse Karakuyu kynden Kahveci kz739 Helvac danda yakalanr. Salarndan ama aslarak ldrlr. Hamit Efeyi para dl iin vuran akrbeyli'den Pi Ali740 ve Karakuyu'da Yunan askerlerine kadnlk yapan Devecilerden Glizar741 silahla vurulur. Bu kiilerin cesetleri yol kylarnda gnlerce bekletilir. Bu arada ortam iyice bozulmutur. Kimden ibirliki diye pheleniliyorsa vurulur. 8 Eyll 1922 gn irince Rumlarn ve Yunan askerlerini tayan katar gelir. Trendekiler getikleri yerleri atee verirler. Tepeky ve Torbal yaklr. Bayndr Tren yolu eteler tarafndan havaya uurulur. irince treni ise Gurgur dandan Ahmet Mfit742 Beyin at top atei ile havaya uurulur. Treni terk edenler Arapkahve ve Kaplanck tarafndan zmire doru kamaya balar743. Trendeki eyalar 10 gn boyunca yamalanacaktr. Yunan igal komutanlnn u an Alpkent sitesi yaknndaki malzeme ve silah deposu Rumca bildii iin Giritli Deli Hseyine teslim edilir744. Buras da yamadan payn alr. Halen baz evlerde bu yama eyalar ganimet olarak vardr. Artk bozgun yaanmaktadr. Geri ekilen Yunan kuvvetleri girebildikleri kyleri yamalamakta, daha dorusu katliam yaparak yakmaktadr745. Geride kalan ve esir edilen Yunan askerleri ise belirli merkezlerde toplanmaktadr. Bu arada 8 Eyll 1922 gn Torbal ve evresi tam olarak igalden temizlenmitir. Bize anlatlanlara gre Yunan kuvvetleri her frsatta bulunduu noktay tutmaya alm, arpa arpa geri ekilmitir. ki gn Yazba ovasnda arpma yaanr. olak brahim Bey kuvvetleri geri kalan Yunan kuvvetlerini temizleye temizleye Ayranclar ,Demirci Ky, Karacaaa zerinden Buca blgesine girerler. imdi artk hesaplama zamandr. zellikle blge halk igal olduundan askere alnm genler yetimitir. Bu genler kede bucakta saklanan silahlarla milis kuvvetlere katlacaktr. Kylerden akn akn igalden zarar grenler ellerinde palalarla intikam alma peindedirler. Anlatlanlara gre bazlarnn intikam iin 100 paraya (2,5 kuru) esir Yunan askeri satn aldklar ve boazladklar olmutur. Nitekim zellikle Giritten aileleri Rumlarn katliamna uram ve bir yolunu bulup Anadoluya mlteci olarak snm kiilerden bazlar (Aslan Mehmet, Eek Ali, Kazk Ali gibi) yakaladklar Yunan askerlerini bugn devlet hastanesinin bulunduu yerde adeta kasaplar gibi krmz petamal takarak intikam ateini sndrmeye alrlar. Hatta yukarda anlattk, gebe kadn zerinde bahis oynayan askerin biri yakalanr. Bu asker ayba yolu zerinde bir st aacna canl olarak ayaklarndan engelle aslr. Gelene geene para para kesilerek kasaplk hayvan gibi datlr. Artk sava hukuku ve merhamet sadece szlkte kalmtr. nk ac tohum ekilmi, kan ve gzya biilecektir. zellikle bu blgede acmaszca davrananlar kendilerini tanyan kiilerce acmaszca katledilecektir. rnein Karakuyu kyne getirilen
732 733
Salih Tnaydnn anlatm Arkba istasyonunda katledilen 18 kii iin abide dikilmitir. 734 Kemal Dadevirenin anlatm 735 Sabri Fidan ve Mehmet Tagnn anlatmlar 736 Enver Aydnn anlatm 737 Abdurrahman entrk anlatm 738 Mustafa Yoldan anlatm 739 Mehmet Taknn anlatm 740 Mustafa Yoldan anlatm 741 Mustafa Yoldan anlatm 742 Ahmet Mfit bey topu subaydr. Mi,lli mcadele sonras Torbalya yerlemitir. Aile soyad ZAKIR. smet Ac aktarm 743 Ahmet Aktan aktarm 744 hsan Sevin aktarm 745 Ahmet Aktan aktarm
115
askerlerden iki tanesi Dakzlca yangn ve vahetini yapanlardr. Bu askerler hemen orada ba testeresi ile kendilerini tanyan ve bu vahette yaknlarn kaybedenlerce boazlanr. Hele hele Yunan kuvvetlerinin Salihli ve Manisa blgesinde yaptklar vahet anlatlacak gibi deildir. Bu durum edebiyatmza da yansmtr. Bu dnem iin Halide Edip Advar'n Bursadan zmire ve Trkn Atele mtihan adl anlarnn okunmas gerekir. Yine Yakup Kadri Karaosmanolunun Yaban adl romann rnek verebiliriz. Biz tekrar konumuza dnelim. Geri kalan esirlerin en byk derdi ise bu kiilere yeme ,ime, barnma ve gvenlik salanmasdr. Bu problemler zaten Trk askerinin en byk derdidir. Korunabilenler korunur. Korunamayanlar ise intikam atei ile ldrlr. Bu esirler era komutanlklarna teslim edilir746. Bir iki yl sonra da esir deiimi ile dnebilenler lkesine dner. Rumlarn terk ettii evlere ise mbadele ile gelenler yerletirilecektir. Yaklan yklan yerleimler tekrar yaralarn sarmaya balar. Ancak bu ok uzun bir zaman alacaktr. Ordu bir sre sonra normale getiinde yllardr askerlik yapanlar evlerine dnebilecektir. Hamit Efenin Katillerinin Sonu: Torbal, 7 Eyll 1922de Aydndan gelen askeri kuvvetler ve Efeler tarafndan dman igalinden kurtarlr. Kurtarclar Torbalya girdiklerinde Hamitin katili Pi Ali de ekilen Yunan kuvvetleri ile kamak iin Torbalya gelmitir. Fakat ge kalmtr. Kamaya alrken etraftan tannr ve Torbal Camii karsnda Koca Mehmetin (akalolu) babas tarafndan Aydndan gelen Ske grubuna bal 12. Kol adl gruptan Kayserili birisine gsterilir. Bu kii Hamit Efenin arkadadr. Pi Ali hemen vurularak ldrlr ve cesedi yaklr. Anlatlanlara gre izmesi Yunanllardan ald altnla doludur747. Bir ka gn sonra Pi Alinin akrbeylideki evi de yaklr, babas ve kardei vurularak ldrlr. Yrk Hasan ise izini kaybettirir. Ancak bu olayla ilgili olarak daha sonra yakalanr ve yarglanr. 3 yl cezaevinde yatar. Cezaevinden knca Hamit Efenin kardeleri tarafndan zmir Baoturakta ldrlmek istenir. Yaral kurtulur. Hemen Konya taraflarna kaar748. 15 yl saklanr. zmir Karyaka Gmpalada zenci bir kadn Driye Hanm ile evlenir. Hayat boyunca her an Hamitin etraf ve adamlar tarafndan vurulma korkusu ile yaar. Kyne dahi gizlice klk deitirerek geldii ve en ufak bir sesten rkt sylenmektedir. Bu evlilikten ocuu olmaz veya olmasn istememitir. nk Pi Alinin bana gelenleri unutmamaktadr749. Zaman zaman kyne geldiinde Kurupnarda daha nce gizlice toplad paralar saklad yeri arar. Paray saklad amn beline unutmamas iin bir kama saplamtr. Bu kamada Datekke kynden sr gden bir kadn eline geer . Ama o da kamay ald am unutmutur. Ksacas Yrk Hasann paras dada kalr. Kendisi de 1970lerde zmirde lr. 8 Eyll 1922 gn Yrk Ali Hortunada Hamit Efenin en yakn adam Kk Mehmetin evinde geceler. Yrk Ali Efenin intikamn da kendi alacaktr. Kylerdeki zellikle Yunan taraf olanlar vurdurmak ister. Fakat kydeki akrabalk balar ne geerek Yunan taraf olarak bilinen Arif Kahyann,Muhtarn ve Ramazan daynn adlar verilmez. Ayrca bir sre sonra vurulmasnda etken rol oynayan Karakzlar'dan Ali Beyin evi Hamit Efenin arkadalar tarafndan baslmak istenir. Ancak Ali Beyin etraf kalabalk ve evi kale gibidir. Ethem Aa, Ali Beyi dar arr. Ali Bey daha nce srgnden kurtararak iyilik yapt Ethemi grnce kendisine dokunulmayacan sanarak evin dna kar. Darda grup beklemektedir. Ali Bey de akrbeyli ky altnda Buruncuk mevkiinde Karakuyu'dan Abdurrahmann Mecit tarafndan ilk ate edilerek grupa vurularak, paralanarak ldrlr. Ancak Ethem Aa her zaman kendisinin silahn atelemediini anlatr. Ali Bey ile Mecit arasnda kz isteme yznden de husumeti vardr. Mecit, Ali Beyi vurmakla hem efesinin intikamn alm hem de oluna vermedii kzn intikamn almtr. Hatta Mecit, Ali Beyi vurduu yerin mevki ad olan Buruncuk ismini de soyad olarak alr. Hamit Efenin Mezarnn Nakledilmesi Hamitin cenazesi ilk olarak, bugn Torbal 1 Nolu Salk Oca (o zamanlarki adyla Yukar Mahalle) olan yerdeki mezarla defnedilmitir. Yllar sonra Torbaldaki mezarlk ehir iinde kaldndan mezarlar baka yerlere nakledilir. Hamitin mezar da 1939 ylnda kyne, Talolu
746 747
Torbaldan etin orapolunun dedesi miralay Osman era komutandr.etin orapolu anlatm Ahmet Aktan aktarm 748 Mehmet Takn (Cumal ky) anlatm 749 Yrk Hasann yannda yllarca alm olan Kudret etin gzlem, anlatm ve aktarmalar.
116
Mezarlna getirilmitir. Nakilden nce, ocukluk yllarnda Torbal Mahallesindeki mezar ziyaret eden 1929 doumlu Sezai etinel, izlenimlerini yle aktarmaktadr: Mezar salk ocann bulunduu yerde nc am aacnn dibindeydi. Oras mezarlkt. lkokulda 3. snfta retmenimiz Nedim Turul etinel bizi 1939 ylnda snfa hepimizi yola dizdi. Hamit Efeyi anlatt.Yunan ordusuna direni gsteren vatanperver birisiymi. retmenimiz mezartan okudu. Defterinizi, kaleminizi kartn dedi. retmenimiz eski yazy okudu. Biz defterimize yazdk. retmenimiz, Bu ezberlenecek. dedi. Biz de ezberledik. Hala hatrmda. retmenimiz tarih okumu Hamit 1939 ylnda ebedi istirahatna ekilir. Bana iki tane byk mezar ta dikilir. Eski yaz harflerle mezar tana unlar yazlr: Hvel baki Sene 1338 Ben bir Hamit idim da kahraman Yldrmtm her dem kafir Yunan Vatan her yandan sarmt dman Ayaklar altnda ehl-i iman Allaha snp ktm dalara Feda ettim vatan uruna can Titrerdi ismimi iiten dman Duramaz kaard hcum zaman Kancklk eyleyip bir refik Gafletle ehit eyledi beni Henz 22 yanda iken750 ete halinde Yunan ordusu ile cenk iden Kara Hseyin Olu Hamit. Ruhuna El- Fatiha Yazba belediye binasnda bulunan kede ise kitabe ksaltlm haldedir. Ben bir Hamit idim da kahraman Yldrmtm her dem kafir Yunan Allaha snp ktm dalara Feda ettim vatan uruna can Kancklk eyleyip bir refik gafletle ehit eyledi beni henz 22 yanda ken dman ordusu ile savaan Kara Hseyin Olu Hamit. Sonu Yanna ald Kk Mehmet(Yazba), Ethem Aa (apak), ete Osman (Karakzlar), Pi Ali (akrbeyli) gibi arkadalar vardr. Hamit ve adamlar zaman zaman etraf kylerdeki Yunan karakollarn basar. Yakalad Rum ve askerleri hemen orada ayak st mahkemede Size Yunanistan dar m geldi? ile balayan sorgu ile cezalandrr. Tabii karar her zaman lm olacaktr. Bu durum Hamit Efenin civarda nlenmesine neden olur. Yeni doan ocuklara Hamit ad verilir. Kyler ise gndz Yunan gece ise ete kontrol altndadr. Gndzleri Yunan askeri gelir eteleri sorar, silah toplarlar. Gece olur eteler Neden bilgi verdin? Para ver, silah ver, Yunanla ne konutun? diye kyly bunaltrlar. Baz aileler bu baskdan bunalr. Kimi aileler Torbalya , ova kylerine yakn kylere mesela Takesi, gibi kylere, bazlar ise zmire ger. rendiimiz kadar ile Datekke ky adeta boalmtr. Sadece kyde bir aile ile boaltlan bir evde Yunan askerleri kalr. Bu blgede belli bal ete grubu Karadi, Kabakdelen ve Hamit Efe'dir. Rum ocuklar Trk ocuklarna Rumca Kopsi kefala yani kafanz koparacaz diye barmakta, onurlarn krmaktadrlar751. Trkler ise suskundur. Bu suskunluk baz yerli Rumlar rpertmektedir. nk bir gn Trkler bunlarn hesabn soracaktr ve sorulmutur da. Hatta baz olaylarda araya yerli Rumlar
750
Mezartanda 22 yanda olduu bilgisi yanltr. nk Hamit 1309 yani 1893 doumludur. 1922 ylnda ldrldne gre ya 29 olmaldr. 751 Mustafa Yoldan anlatm
117
girerek Yunan askerlerinin elinden Trkleri almtr. Baz Giritliler de Rumca bildiinden arabuluculuk yaparlar. Eer sava biterse her ey eskisi gibi olmayacan onlar da bilmektedir. Bu yzden baz Rum aileler grup grup Rodos, Girit, Yunanistana g ederler. Ama akllar hep buradadr. Hamit Efenin bana dl konur. Arkadalarnn evlerine sk sk basknlar dzenlenir. Yaknlar hapse atlr. Hamit yapt basknlarla ldrd Rum ve Yunan askerleri ile temiz ahlak ile soyguncu olmamas ile efsanedir. Bu arada baz yerlerde zellikle da kylerinde Yunan devriyeleri ve askerleri ile atmalar kar. Bu atmalarda her iki taraftan da zaiyat verilir. rnein Hamit ve adamlarn, Dakzlca Yunan karakolu basknnda bir Yunan askeri ve Kemalpaa Derekyden arpmada lr. Skan gruplar ya sarp dalara ekilir ya da talyan igal blgesine snrlar. Zaman zaman uygulanan bir taktik de igal komutanlnn emirnamelerini yaymnlamaktr. Blgede Yunan askerlerinin gizlice uygulamaya koyduu bir dier olay irentir. Yapl, gsterili, salkl gen kzlar ve erkekler zorla Yunanistana insan haralarna gtrlr. Burada Trk kzlar Yunan erkeklerinden ocuk dourmaya zorlanrlar. Tabi Trk erkeklerine de Yunan kzlar verilir. Burada ama rk seleksiyonu yapmaktr. Bu kiilerden kimi 1923 ylnda lkeye dnebilirler. Kimisi ise lm seecektir. zellikle bu tip kiilerin yaknlarnn intikam daha da korkun olur. 1 Mays 1922 gn Hamit Efe para karl arkada tarafndan vurulur. Cenazesi bir at arabasnda ky ky gezdirilir752. Artk Hamit geliyor kelimesi ile kaan Rumlar rahatlamtr. Torbal iinde de gezdirilir. Ama halkn maneviyatn krmaktr. Yunan kuvvetleri bir bozgunu geri ekilmeyi dnmemektedir. ayba Mahallesinden mzisyen Ali Hasrc bu yiit Kuva-y Milliyeci iin bir trk yazmtr.753 Bu konu ile ilgili anlarn benimle paylaan Milli Mcadelenin SON TANIKLARI, bizzat o dnemi yaayan Deveci Salih Tnaydna (Erturul Mahallesi), Mustafa Yoldaa (amlca Ky), Enver Aydna (ayba), Hseyin Filize (Yazba), Leblebici Mehmet Dedeye (Ayranclar), Sabri Fidana(Sabri avu) (Dakzlca), Hasan Uysala (Karacaaa)Deveci Mehmet Takna(Karakuyu) Hseyin Baykurta (Ormanky), daha adn sayamadm babalarndan veya yaknlarndan dnemle ilgili duyduklarn bana aktaranlara (bunlardan sadece bir ka yaamaktadr) sonsuz teekkr ediyor ve rahmetli olanlar sayg ile anyorum.
752 753
Mustafa Yoldan anlatm Ekte verilmitir.
118
Hamit Efenin bilinen tek fotoraf
Hamit Efenin mezar (Yazba Mahallesi Talolu Mezarl )
119
Mezartann ba ksm
120
Grme yaplan kiiler Doum Yl 1335 1327 1329 1333 1322 1935 1327 1932 1326 1936 1327 1335 1330 1325 1925 1329 1329 1328 1955 1334 1936 1936 1926 1948 1939 1935 1331 1936 1927 1929 1949 1928 1946 1947 1934 Grme yaplan yer Ayranclar amlca (akallar) Karakuyu Ormanky Erturul Mahallesi Arslanlar ayba zbey Ayranclar Karakzlar Karakzlar Datekke Dakzlca Dereky Yazba Belenba Saipler Bozky Datekke Bozky Ormanky Datekke akrbeyli akrbeyli nardibi Yeniky Ayranclar Helvac Yazba Torbal Mahallesi Ormanky Datekke Torbal Mahallesi Bozky Torbal Mahallesi
Ad-Soyad erife Yavuz Mustafa Yolda Mehmet Tagn Hseyin Baykurt Salih Tnaydn Hakk Talolu Enver Aydn Musa zbek Mehmet Yldrm Sami Ksten Saniye Uar Mustafa Kln Sabri Fidan Aye Yay Nihal Gnlal Hseyin etin smail Baykal Gani zkan Muammer ahin kr Aydn Kemal Dadeviren zzet Bulut smail Acar Gani Zafer ncel Kemal Kurucu Cevat en Zehra Ak Peker Srsalan Fevzi Kk Sezayi etinel Kudret etin Abdurrahman entrk Ahmet Akta brahim zkan etin orapolu
Grme tarihi 2002 2002 2007 2001 2002 2002 2002 2007 2002 2007 2007-2009 2002 2007 2000 2002 2000 2000 2007 2007 2000 2007 2002-2007 2009 2002-2007 2007 2007 2007 2007 2002 2007 2009 2007 2009 2007 200-2007 121
Mehmet Takn Ali Cin Necati Karako Hasan Uysal Mustafa Filiz evket nder Hulisi Demirta slam zen Hamit Ylmaz Oral Halil Trkmen Osman Szen Hseyin Trkmen Keziban Barut Ali zzeybek hsan Sevin smet Ac Durmu Dayan Abdullah Frat
1939 1937 1938 1329 1966 1932 1335 1924 1935 1341 1936 1340 1331 1945 1928 1933 1337 1934
Cumal apak ayba Karacaaa Yeniky Karaot Dakzlca Torbal Mahallesi Yazba Ahmetli Korucuk Tepeky Mahallesi Yazba Karaveliler Erturul Mahallesi Erturul Mahallesi Sinekky (Yeilky) Dernekli
2004-2007 2007 2002-2007 2007-2009 2007 2007 2009 2009 2007 2007 2007 2007 2001 2007 2007 2009 2007 2007
122
HORTUNALI HAMT TRKS

123
HORTUNALI HAMT LE LGL ANLATIMLAR Yunan geldiinde iki tokadn yedim. ki asker gelmiti. Yumurta ( avra) istedi. Yok deyince dvd. Baba anakkalede kalm. Fakirdik. Hamit gece alrd. Bilirim. Ben Hamit Efeye yemek gtrrdm. Kavan yanna. Kuyulu tarlaya. Yannda be alt kii vard. Adam.Halamzn kocas Ahmet day adam idi. Basacaklar Yunan karakollarn Ahmet dayya sylerdi. Hamitle drt sefer grtm. yi bir adamd. Laf doru biriydi. al kakc deildi. al kakc olsa belli olur. Bir gn iki gnde belli olur. Dedii sz yerine getiren bir adamd. ok evik, atik , gz karayd. Hamit vuruldu! diye zaman zaman yaygara karrlard. Yunan taraf mahsus yaparlard.Biz tedbir aldk. Akam, gece gece bulumak. Gece gece konumak gibi. Helal ho olsun. Ekmek gtrrdm. Onun ii Yunan layd.Kavan olduu yere, Fetrek aynn olduu yere gelirdi. Biz hangi gn, hangi saatte geleceini bilirdik.Bize falan yere ekmek getirin diye haber yollard. Atla gelirdi. Beyaz bir at.Ben o zamanlar 14-15 yalarndaydm. Yunanla arpmas el altnda duyulurdu. Akamlar kongre olduunda duyulurdu.Gndz Yunan gelirdi. Akam evlerde toplanrdk. Toplantlarda Yunan yeneceimiz konuurduk. Toplantlarda 5-10 olurduk. Her toplanty farkl evlerde yapardk. Her gn ayn evde olursa te yandan yolu bekler. Yunan taraf seni kvrr. (Vurma anlamnda) Yunana bilgi verenler de vard. Hamitle olanlar da bilinirdi. Hamit ,Kuvvacyd.Bana birka sefer talimat verdi. unu u kiiye gtr. unu una syle.derdi. Grmeye genellikle yalnz giderdim. Silahsz, bo gitmezdik.Benim nfusum ge alnd. Ben nfusumun ktn biliyorum. Kyde 2-3 kii Hamitten talimat alrd. Kalabalk olmazd.Gece yanna giden ben, byk kardeim brahim, Kara Ahmet, Has Ahmet. nce Kara Ahmetten aldmz talimatla giderdik. Aldmz talimat verirdik. Bugn dahi bu yamda lke o gnleri yaasa ayn ekilde talimat alsak giderim. ( Gani zkan: Bozky.1332 doumlu)
Ayanda izme, klot pantolonunun ii kadife olduunu babam sylerdi. Babam, Hamitten duyduklarn zaman zaman bize aktarrd. Babam Kara Ahmet (Yiit) yannda bedelmi.Babam Kara Ahmet tarafndan hazrlanan yemei Hamite gtrdn sylerdi. Babam ormana seslenip brakrm. Hamitin be alt kii ile dolatn sylerdi. Hamit asker elbisesi giyermi. Babam kara kalpan banda olduunu sylerdi.Yarm ngiliz klot pantolonun arasnda ayn subay gibi krmz eritli kadife olduunu sylerdi. Ayanda izmeyle at zerinde gelirlermi. Bazen babama basacaklar karakollar haber verirlermi. (brahim zkan ,1947 doumlu) Savran dedeme gelirmi. Para bittiinde para istermi. Dede: Ne yapcan paray ? dermi. Mermi alcam. dermi. Dedem o zaman verirmi. 50 lira- 100 lira. Anadan Deliye gidermi. Anadan Deli aada ardakta dururmu. Ondan alrm. Dedem rahmetli , 20 sar lira verdik. derdi. Dedem o vakit 7000 dnm buday ekmi. Sar lira bir lira. Budayn ayar (bo gaz tenekesi ls) bir lira. Paras var. Kalbur st zenginlerden para toplarm.Bir Kabadelen, bir Karadi etesi gibi deilmi.Dedem, Hamitten ok iyilik grdklerini sylerdi.Esas ktl akrbeyliden Pi Ali yapm. ki trl alm. (Kemal Akgn, 1953 doumlu) Eskiden buralarda Rum oktu. Yunan kaarken hepsi kat gitti.Babam deveciydi. Nakliye yapard. Daha nceden Hamitle babam tanmlar. Yunandan evvel tanyorlarm. Burada Yunanla ok harp etti. ok itilleti. Onlar basmak istiyor, ldrmek istiyor. Dakzlcada iki Yunan ldrd. Dakzlca nn bir mahallesini cavur bu yzden yakt.ki defa bize geldi. Kpeklerimiz vard. Hayvan haat ok. Hi bir kpek havlamadan ieri girdi. Selamn aleykm! dedi. Hepimiz ardk. Ne kadar atik ne kadar evikti anla. kinci geliiydi. Burada baka ev var m ?dedi.Babam,Biraderlerin ocuklar var. dedi. Amca git Yunanlara haber ver. Buraya Hamit geldi. ksn meydana! dedi. zerinde apraz fiekliler, darda oturdu.Amcam karakola gidiyor. Biraderin oraya ete gelmi. Onlardan kendinizi muhafaza edin. diyor. Karakol darda yatyor. Hamit, Karakayada pantolonun skn dikerken vurulmu. akrbeyliden Pi Ali vurmu. Biz okula gidiyoruz. Beygir arabasnn stnde getirdiler. Ky meydannda arabadan aaya attlar. Hafz Hoca, Bre melun!Nedir senden ektiimiz? dedi. Kimse bir ey diyemedi. Yunana yaltaklk yapyor. Yunan kanda drt
124
jandarmann nnde bir sr insan. Meydanlar almad. Posta posta getirdiler. Torbalya gtrdler. Tren hatlarn eteler bozmutu. Tren de almyordu. Hamitin mutfa yok. Bu kyl ona bakt. Yemeini ald, yapt; gtrd, gitti, bir kyda yidirdi. Hamiti herkes seviyordu. Bir ktl yoktu. Silah deposu yoktu. Millet cephanesini verdi. Hibir namussuzluu duyulmad. O zamann behrinde kuvva iin para toplamlar Karadi, Kabakdelenler. Ama Hamit onlar gibi deildi. Hamit ,Yunana kar efelik yapt. Kydeki dier bir yata Hac Velilerden Hac Veli Mustafayd. ( Mehmet Tagn, 1329 doumlu) Hamitin abisi babamn enitesiydi. Ahbaplk dedelerimizden. Hamit ile babam ocukluk arkada. Hamitin abisi Tahir Aaya kzn vermi dedem. Hamit zenginden alp fakire veriyormu. Babam Hamitin parasnn ahlda olduunu syledi. ahl daynn Alpkentin olduu yere biz iki sene buday ektik. 72 dekardr oras. ahl day oray 15000 liraya alm. 70 sene nce ahl day nerden bulacak? Babam pheleniyordu zaten. arda bir sr evleri var. Nerden alacan oray? Babam derdi ki ahl day orada (datekke) drt tane kei, sekiz aa zeytinle bunlar alamazd. Yerli Rumlarla derdimiz yok arkadatk derdi. Yerli Rumlarn bakkal dkkanlar varm mandralar varm.Yunann buraya igalini onlar sevmemiler, istememiler. Derlermi ki, Bu Trk Milleti bunu ekemez. Biz burada doduk, bydk. Bir gn ekemez, dayanamaz, patlar. Ama ok byk bir dvle lr gider, ama kaar gider, bir ey olur. Babamn yannda bu laflar ediyorlarm. Nitekim onlarn dedii oldu. Kongreleri Atatrk balatnca yerli Rumlar anlamlar. Baz ileri grenler oluunu ocuunu Yunanistana gndermeye balam. Yunan igalinde pazara gidenlere ok eziyet ederlermi. Kye bir gn eekle daha nceden ay, eker, sama barut satan bir Rum gelirmi. Mahalle aralarnda satclk yaparm. Bir gn kydeki avclar sama barut istemi. Satc Rum, imdi sama, barut mu satarz? Bizim kendimize lazm. demi. Onlarda yava yava ufak ufak hareketin baladn fark ediyorlarm.Kahvedeki ihtiyarlar Rumun dediine bak, sama barut bize lazm diyor demiler. Bunlar babam duymu. ok zoruna gitmi. Satc akam eve dnerken urada bir kr kuyu var. Gece nne gemi. Eei zerindeyken Kaldr bakalm kollarn. Kime lazm sama barut ?diyor. Vuruyor ve kr kuyuya atm. Baba(m) derdi ki, Eer cavur ldrmek gnahsa ( Yunan askeri) biz ok azap ekeriz. Babam Atinaya srgne gnderceklermi. Karakzlardan Ali Bey Yunan taraftar ya gndertmemi. Yunan bozulduktan sonra Hamitin arkadalar Ali Beyi almlar, ldrmler. Babam, Ben kurun atmadm. derdi.Ona asl kzan benim, onun Hamiti ldrttn biliyoruz ama Atina gzmn nne geldi. Ondan kurun atmadm derdi.Torbalda bir basknda be Yunan askerini bir mavzer kurununda trmk gibi drerek ldrmler. Babam Hamitin bu blgedeki devaml adamym. Bunlar bir takmm. Kk Mehmet ok atcym. (Ali Cin, 1937 doumlu)
ahl day bize, Hamitin paras bende kald. dedi. ( Nihat Gnlal, 1926 doumlu) Hamit Efe benim z dedem. Annem ufak ocukmu. Babaannem anlatrd.Dedem lnce annem kundaktaym.Amcalar bytm.Kk Mehmet adamym. Sadece onun evine gidermi. Uoluk emesinde bir msademe olmu Yunan askerleriyle. Bir kzan orada vurulmu. Uoluk emesinin olduu yerde bir dut aac varm. i bomu. ple iine ekmek salarlarm. Kydeki parola Portakal m. Msademede adam vurulunca toplanma parolasn bar barrm. Vurulan cesedi beygirle dereye srm Yunan askeri. Hseyin Aann ba dereye yaknm.Kimse cesedi ykamam korkudan. ok yamur yam. rm . Yamurlar alp gtrm cesedi. apaktan Ethem Aa en yakn arkada. Dedemi Yunan askeri ok sktrnca Aydna Yrk Alinin yanna kap snm. Vuranlar Aydna gidip bulmular. Yrk Ali, dedeme: Hamit ben bunlardan pheleniyorum. diyor. Yrk Ali anlam. Hamit bu kzanlar bana kalsn. Bunlardan uyuz oldum. demi. Dedem, Yok, bunlar benim arkadalarm. demi. Bir sre sonra Aydndan buraya geliyorlar. Dedemi Karakzlar Akkaya da vuruyorlar. Yunan askeri bir gn kye gelmi. Dedem pencereden atlyor. Atn gezdireyim. diyor. Asker dedemi soruyor. Atn alan adam diyorlar. Gavur askeri san ban yolmu. Bykannem ilk daa kn atn alan Yunan askerlerini ldrd iin derdi.
125
Feyzinin brahim bu blgede bilgi verirmi. Annem kz ocuu olduu iin Yunan askerleri dokunmam.Kz mari kz mari demiler ldrmemiler. Yunana yataklk edenleri ldrp apak yolundaki kuyuya atarlarm. Etem Aann olu Fevzi syledi. Mehmet Karadeniz, Hamitin Torunu, 1948 doumlu) Babam Fevzi brahim, Hamitin ok iyi biri olduunu anlatrd.yiliini anlatrd. Ona yardm edermi. Hamite yardmndan phelendikleri iin Atinaya sene srgn gitmi.Burada esas Hamit Efeye yardm eden Kk Mehmet. Katil Cemali Trk. O da Atinaya srgne gitmi. (brahim zcann olu Ekrem zcan,1931 doumlu) Hamit Efe, dedem beki Rait zn yat ve arkada. Yrk Ali igalden bir hafta nce kye gelmi. Yunann zmire kacan, tekilat kurulacan kendisi ile kyde grtn anlatrd. gal balaynca kyller dalara kam, kyler boaltlm. Kyde Yunan, karakol kurmu. Hamit Efe kye sk gelir, dedemde ekmek yemek yermi. Dedem kszm. Hamit kendisine diyormu ki: Ulen Rait, ksz olmasan seni daa karacaktm. Hamit Efe iddia zerine Fetrek aynn gle dkld yerde demiryolu kenarnda Yunan karakolunu basm. 12 mavzeri hem de onlarn hayvanna sardrarak kye getirmi. Bunu bana aybandan Day Kemal de syledi. Korkusuz biriymi. Hamit Efe adeta bizim evimizin bir dedesi gibidir. Dedem, Hamitin paras tamamen Kuvay Milliyeye gitti. derdi. Dedem yle bir olay da anlatt. Hamit Efeyi Karadi grubu bir gn kstrmlar. Hamit, Beni ldrmeyin, ben seni haziran aynn u gn Karakayann urasnda saat altda namlumdan geirdim. Ben onu ldrmedim. diyor. Karadi dnyor. O gn, o saatte sylenen yerde. ldrmyorlar. Hamit paras olan insanlar zm, paralarn alm, cepheye gndermi. Bizim yallardan duyardm. Uoluktaki dut aacnn iine ekmek koyarlarm. Dedem Rait sk sk daa yemek gtrdn konutuklarn anlatrd.Kye tebdil-i kyafetle geldiini defalarca anlatrd.Hamite yardm edenler dedem, Katil Cemali, Kk Mehmet var. Kk Mehmet, Hamit ile beraber daa km. ok iyi atc , gz kara biriymi. apaktan Ethem Aa( Hamitin akrabas.) Op. Dr.brahim z 1949 doumlu Hamit Efenin lsne hi kimse sahip kmam. Seyit Kahya ve Vidal Ali mezarla gmmler. lsn Kuyucu ( Dondurmac ) erif tekmelemi. Yunan yzbas mdahale etmi.Yunan yzbas dahi onun yaptn iyi grmemi. Yzba , Senin yaptn ok ayp, o bir vatan kahraman. demi. (Sezai etinel, 1929 doumlu) Babam medrese bitirmi.Okumu insanlar az. Hafzd. Celal Bayar la tanyorlar. Yunan zaman kyden bakalaryla sene zmirde kalmlar. Erturuldan Molla brahim, Celal Bayar babama gndermi. Hatta 1949 ylnda Bayar, Torbalya geldiinde Molla brahimin olu Topal Emini grdnde Hafz Ali sa m? diye sormu. Sa olduunu renince selam geldi. Celal Bey kye geldiinde bir hafta babamn yannda domuz srek avna gitmi. Babam ieriye adam karmada rol oynam. stanbul, zmire; zmir tekilat babama gnderir, babam da ierilere gnderirmi. Celal Beye hoca elbisesi vermi. Kafasna da sark. Airetlere gndermi. Celal Bey Aydn cephesine airetler aracl ile gitmi. Hamite yemek gtren Mustafa Ali Filiz ve Ali Kutlu. (Sakar Ali) Yenikyn stne geldiinde daha nceden belirledikleri yere bir bez balyormu.O bez grndnde kadnlar hemen ky dolar ,Yunan askeri yoksa bir alnn zerine geni bir araf seriyorlarm. Bu kyde Yunan askerinin olmadnn iareti imi. Daha nceden belirlenen yere yemek gtryorlarm. Hamit Efe Ahmetlide Hac Halilin Mehmet Aann kulbesinde iki Yunan askerini ldrm.Yunan askerlerine rahat vermiyorlar. Bu hadise Mehmet Aann alnda olduu iin duramyor. zmire kalkp gidiyor. Mehmet Aann hanm, babamn daysnn kz. ki daire tutuyor.Birini sen durcan, birinde ben. Bunun zerine sene zmirde duruyorlar. 15 gn arayla zmir Yunan valisinden izin kad alrm.Karakol komutan izinnameyi grnce hemen toparlanm. stersen gvenlik de vereyim. demi. ( 1340 Yeniky doumlu Hafz Alinin olu)
126
Ben Kahveci kkenliyim. Hamit Efenin amca kzyla evliyim.Bildiklerim onlardan duyma. Yunanlarn demiryolu kprs kenarnda karakolu varm.Blk Torbalda.Mermisi kalmad m bu karakolu basarm. 20 ksur yanda. Ama mangal kadar yrei varm.Lakab ete Hamit olmasna ramen Hamit Efe derler. Bu karakolda iki kpek varm. Birisinin ad Venizelos, dierinin ad Mustafa Kemal. Venezilosun bakm iyi. Mustafa Kemalin bakm lmeyecek kadar. Hatta Kemal kpei devaml dverlermi. ( 1938 doumlu Day Kemal Erdal) Hamit Efenin yeeni oluyorum. Babamn amcas olur. Aye teyzemi bir sr insann iinden karm. Vercez. diye geri almlar. Ama vermemiler. brahim Cinkln halas.Datekkeden Nazl ile evlenmi. Bu evlilikten Hamdiye halam olmu. Amcam vurulunca babamlar Hamdiye halam almlar. Onlar bytmler. Evlendirmiler. Zenginden alr,fakirlere verirmi. Ondan ok severlermi. (Yldz Erdal (Kzlk soyad Oral) 1938 doumlu) Hamit Efe vurulduktan sonra kzlar ovaya pamuk toplamaya giderlerken trk yakmlar. Nenem (Babannem)sylerdi. (Necati Karako, 1938 doumlu) Hamit kye geldiinde babam grrm. Dermi, Rait Aa kyde ne var ne yok? Babam bilgi verirmi. Sorarm: Yunanla kim ilgileniyor? Babam duyduu, grd kadaryla Hamite bilgi verirmi. Babam hem alar hem anlatrd. Olum, ok deerli biriydi. derdi. Halil Aann kahvesine gelirmi. Babama ok gvenirmi. Hamitin adamlar; apaktan Ethem Aa, Kk Mehmet. Hamiti akrbeyliden Pi Ali vurmu.Babam vurulduunu duyduunda hngr hngr alam. Anneme Pantolon dikerken vurmular. demi. (1939 doumlu, Cemil z ( Beki Raitin olu) Hamit Efe annemin amcaolu oluyordu. Daylarm Hseyin ve akir- alp Atinaya hapse gndermiler. Hamite ekmek veriyorsunuz diye. Onlar mbadelede ancak geliyor. Annem Hamit Efe iin ok atik, evik, gz karayd. derdi. Karacaaa ve Dakzlca karakollarn basm.Buraya geldiinde annemlere belli edermi. Bazen silah atarm.Karakoldakiler Hamit geliyor! diye kaarlarm. (Mehmet Diner, 1340 doumlu ,Demirciky) Yunan geldiinde mektepte 2. snfta okuyordum. Hamit Hortunadand. Yrk Hamit derlerdi. Burada destekleyen dedem Deli Hseyindi. Hamit ok milliyeti biriydi. Yunan karakollarna ok baskn yapt. Duyardk. Burada bizim mektebi karakol yaptlar. Yourtularda Hamite destek veren Acem Dede derlerdi. Slalesi Hamit Akn, Mustafa Akn Ayranclarda. Bir de Ayranc Mehmet. Hamitin ok iyi bir adam olduunu sylerlerdi. Fakirlere yardmc olurmu. orlu kynde Yunan eteleri ile arpmlar. Rum eteleri Bucadayd. Bucada 25 hane Trk vard. Geri yan hep Rumdu.Ksk olduu gibi Rumdu. Seydiky hep Rumdu.Cumaovasnn yars Rumdu.Rum eteleri Yunan igalinde Trk kylerine baskn yapyordu. Rum eteleri amcamn evine baskn yapt. Soygun yaptlar. Ali amcamn. Yava Hasann evini de bastlar. Para aldlar.Hamit zuhur ettii vakit bu Rum eteler kayboldu. orluda atma yaptlar. Hamit ve adamlar be alt Rum etesini orada ldrdler. Hamitin arkada tarafndan vurulduunu duydum. Karakoldaki askerler gece oldu mu karakolda yatmazlard, Hamit korkusundan. Dar giderlerdi. Dada yatarlard. Hamit korkusundan halka ikence yapmadlar. Dedemle babam konuurlard. Hamit geldi, para verdim. derdi.Yunan jandarmalar ezan okunduunda camiye gitmeyenlere bakar, dverdi.Abdestsiz namaz kldrrlard. (Hasan Uysal, Karacaaa, 1329 doumlu)
127
Annem, Hamit iin atalyrekli derdi. ( Ahmet encer, 1938 doumlu, Belenba) Ahmet etin amca Hamit hakknda bizlere anlatrd.Onlar Hortunann zerinde adr hayat yaarken Yunan askerleri adrlar basar, Hamiti aratrrlarm. Yunan askerlerinin eziyet ve cefalarn, Yunan askerlerinin Hamitten ok korktuklarn anlatrd. ( Sabit Tayfur, Belenba) En byk abim dedemle harman yerinde gece otururken bir ahs geliyor yanlarna. Selam veriyor. Buyrun gelin! diyorlar. Oturuyor. Dedeme, Day size burada bir bask yapan, ktlk yapan var m? diye soruyor. Dedem, Yok olum. diyor. Gelen kii Hamit Efeymi. Dedemlerin hal hareketini rendikten sonra etrafa bir iaret veriyor. Etraf adamlar ile doluymu. Adamlar geliyor.Hamit, dedeme orda buradan her eyi soruyor, ondan reniyor. Bilgi alyor, aratrma yapyor. Bilgi edindikten sonra Amca sana ihtiyacmz var. diyor. Dedem Ne o? diyor.Biraz ekmek ihtiyacmz var. diyor. Dedem, Veririm olum. diyor. Gece aabeyimi eve yolluyor. Ky yakn. Abim evden ekmek alyor, katk alyor. Ordan tekrar tarlaya dnm. Yemeklerini yemiler. Dedemden zr dilemi. Amca biz daa doru gitcez. Bizim geldiimizi, gittiimizi kimseye syleme! diyor. Biz kyn etrafnda daima bulunuyoruz, siz hi korkman. diyor. (smail Uyank, Krklar ky, 1341 doumlu) Annemin babas vard. Dedem. Hamit Efeden zikrederken gzlerinden ya gelirdi. Derdi ki, Yunan cavuru onun ismini duyduu zaman il yavrusu gibi dalrd. Kaacak delik arard. Hamite kar byk bir sevgi ve hrmet beslerdi. Bir defa atn zerinde grm. yle bir duruu ve ihtiam varm ki... Onun olmad yerde dahi ismi gesin Yunan hemen oray terk edermi. (Rakip Becer, Krklar ky muhtar) . Kymzdeki yallardan Mustafa Bak anlatt. 1315 doumluydu. Devaml ky kahvesinde anlatrd.Ky kenarnda gece orman iinde bek yaparken Hamit yan tarafta bir duvarn stnde adamlar ile grnm. Tfei aprazlama omzunda iki eli ile tutuyormu. 15- 20 dakika ky dinlemi. Ses dinliyormu.Ky kontrol ediyormu. Kyn tam karsnda. Yksek bir yere kyor. Ky dinliyor. Mustafa dede korkusundan soluk dahi almam. Hamit adamlarna, Ky sakin, herhangi bir ey yok. diyor. Yavaa ekip gidiyorlar. Bunu Mustafa dede devaml anlatrd. (Nihat nal, Krklar ,1942 doumlu) Ben byklerimden Hamit hakknda Kuva-y Milliyeye yardm eden, alan, buradan toplad paray Afyon cephesine gnderen biri olarak duyardm. Krklarda Rum Yorgi varm. Dada keileri varm. Bunu korkutuver. demiler. Yorgiye Venizelos derler korkmazm. Allah derler korkmazm. Hamit diyorlar, Yorginin her taraf balarm kprdamaya. Korkudan titrermi. ( smail zdemir, 1928 doumlu, Doanclar) Hamit Efe bir sefer bu kyden geiyor. Bakyor bir evde avk yok. Aa mahallede bir evde avk gryor. Doru Krklar kyne geiyor. Eleki denen bir gavurun olu varm. O, Hamiti bulsak yle keseceiz, byle keseceiz. dermi. Hamit Efe kahvenin iine girivermi o anda.Herkes pusuyor.Cavur kaarken babularn dahi atm. Doru Bucaya kayor. Bucaya varyor. Ben kahvede atp tutuyordum. Ben o adam bir sefer grdm, korkudan donuma pisledim. diyor. Sakn zerine gitmeyin. Yaln ayak canm zor kurtardm. diyor. Bunu anlatrlard. Babam muhtard. Yunan cavuru gelince kyde bir tane silah brakmad, toplad. Komumuz babama silah vermi. Bunu sakla diye. Hem bu duyulmu hem de Hamit Efeye ekmek veriyor diye ihbar etmiler. Babam zmir pazarna gitmiti. Eyalar hayvandan indirdi. Kyn karsnda orman yangn kmt. Kye Yunan
128
askeri geldi.Babam Yunan jandarmas gtrd. Babam mapushaneye attlar. Orda dve dve ldrmler. Biz ocuk ortada kaldk. Yunan askerleri kylye caminin avlusunda dayak attlar. Hem de ne dayak. Dayak yiyenlerin feryadndan dalar inledi. Caminin arkasna bir de bizim evin arkasna bomba attlar. Anam bizi evin altndaki mahzene indirdi, saklad. (Mehmet Avc, 1330 doumlu, Doanclar) Dedem Ali Kutlu, Hamit Efenin kyde yata imi. Dedem, Hamit Efenin ok iyi bir adam olduunu sylerdi. Bu blgede Trk Milletine yaplan eziyetleri ortadan kaldrmak iin altn sylerdi.Yunan askerlerinin basksndan halk kurtarmak iin abaladn sylerdi. Hamite yataklk yapt iin srgn yemi Atinaya. Yenikyden Mustafa Ali Filiz., zbeyden Topal Hseyin lakapl Hseyin zbek yata imi. Ali dedem ve Hseyin zbek Sarklada bu yzden hapsedilmiler. Dedem Yunanistanda 18 ay hapsediliyor. Suu Hamite yardm ve yataklk yapt iin. badullah Yldz dedemden dinledim. Yunan hkmeti Hamit etesini haliyle yakalamak ister. Devaml takip.Ancak bir trl yakalayamaz. Hamit Efe de bundan etkilenir. Rahat hareket edemedii iin ormanlk blgede bir yerde Yunan mfrezesini namludan geirir. Yunan yzbasna kyamaz. Hem de altndaki at kendisinindir. Ata bir ey olur diye dnmektedir. Yunan yzbasna bir mektup gnderir. Seni falan gn falan yerde namlumdan geirdim. Kyamadm. Beni aramaktan vaz gein. Atma iyi bak, almaya geleceim, der. Bak bir daha affetmem der. Mesaj yerini bulmutur.Yunan yzbas takip iini gevetir. Hamit dada tfek bakm srasnda Yunan askerleri tarafndan satn alnan Pi Ali tarafndan vurulmu. nce silah almam. Hamit irkiliyor. Ne oldu:? Diye sormu. Pi Ali tetik dt demi. be dakika sonra tekrar bir hazrlk yapm. Akkayada vurulduu syleniyor. (Hseyin Kutlu, Ahmetli) Hamit bu blgeye ok iyilik yapan bir kiiymi. Byklerimden duyardm. Kyn stne bir iaret verirmi.Hemen kye dalnr. Yunandan bir tehlike yoksa bir alnn zerine krmz petamal sererlermi. Hamit ve adamlar anlarlarm. Kye inerlermi. Kyden ne ihtiyac varsa grr gidermi. Millete zarar vermezmi. ( Mustafa Dnmez, 1941, Yeniky) Hamit Efenin Yenikydeki yata ve arkada Mustafa Filiz, dedem olur. Hamit Efe kye geldiinde dedemle irtibata geermi.Yiyecek, giyecek gibi eylerde destek salarm. Yunanllarla ilgili haber salarm. (Mustafa Filiz, 1966 doumlu) Babalarmzdan dinlerdik. Hamit Efe bu kyleri kar etelerden kollarm. Yunan zulmnden halka kalkan olmu. Hamit Efeyi yakalamak iin bir komutan tayin edilmi. And imi, Mutlaka yakalayacam. diye. Hamitin peine dyor. Amansz bir takip. Hamit bundan rahatsz oluyor. Sk bir takip.Pusu kuruyor. Bir gece, ay aydnnda onu arayan komutan menziline giriyor. Fakat kyamyor. Martinin ucunda gezdiriyor, gezdiriyor.Tetii bir trl basmyor. Bir mektup yazyor.Falan yerde falan saatte altndaki atn unu unu yapt. Ekal veriyor. Tetii bastm an decektin. Kyamadm. Peimi brak. Ayan denk al. (Mehmet Gney, Yeniky, 1946) Babam Hseyin zbek Hamit Efenin zbeydeki adam. Yunan jandarmalar Ahmetli kynde maden iletiyorlarm. Cellat Glne balk tutmaya giderlermi. Babamgil Hamitle beraber bunlardan drt tanesini vuruyor. Bundan dolay babam yakalanm. zmirde 35 sene hapis vermi. Yunan hakim babama, 35 sene yaayacak msn? Babam da Yunan hakime, Sen burada 3,5 sene kalacak msn ? diyor. galden sonra Atinadan salvermiler.Babam Hamitin ok atlgan ve atc olduunu sylerdi. Yeniky altnda deirmen vard. Manol adnda bir Rum deirmeni iletiyormu. Yunan askerlerine ziyafet vermi. Hamit bunu duymu. Babamlarla deirmeni basm. Manola bir
129
kuun ekmi. Manolun bir kulandan girmi dier kulandan km. Hamit kulan kesiyor, anam rahmetliye dahi gsteriyor. ( Musa zbek, 1932 doumlu, zbey) Hortunal Hamit etelikte toplad paray askeriyeye verirmi.Byklerimizden duyardk. Hamit al kakc deilmi. Devlete yardm eden biri diye duyardk. (Mehmet Doan, 1341, akallar) Annem anlatrd. Datekkesinde gece arazide yatarken gece birisi annemim bana bir ubuk trtm. Yenge falan kiiyi grdnz m? Anam, Grmedim. demi. Cavurlar gelirmi. Tavuk ver, yumurta ver. derlermi. Anam da, Size ta var, ta. dermi. (Fatma Bircan, 1336, Derlik) Yunan gelince Hamit kar gelmi. Yunanllarla zt olmular.Dada geziyor. Yunanllarla arpyor. Yunallar gelince km meydana , Halka ktlk etmemi. Yunan karakollarn basyormu. ( Hseyin Tek, Ayranclar, 1337 doumlu) Babmdan duyduuma gre bizim oraya ok gelirmi. Dedem smail bakarm. Hamit Efenin mermi ihtiyacn Kemalpaadan Rumlar parayla salarm. ete onlardan mermi alrm. Kyn bekisi cavur neneme laf atm. Nenem dedeme, dedem de Hamite sylyor. Kafasn koparp neneme gstermi. Bu adam myd diye. Nenem o adam diyor. Namussuzlua hi aman yokmu. ( smail Doan, Vineli, 1936) Hasan Kabadelenin oluyum. Osmanlar deresinde babamlarla Hamit derede otururken Yunanllarla msaderemeye giriiyorlar. Hamit Yunan atm almasn diye at vuruyor. Msaderemeden syrmlar. Babamgillerin taraftarlarna bask yapmlar. Teslim olmular. Amcamla Atinaya srgn gitmiler. Esir deiiminde gelmiler. ( Nazmi Kabakdelen, 1936) Yunanllar ky bast zaman zzet adl biriyle Hamit Efeye haber salyorlar. Kye Yunan askerleri geldi diye.zzeti kim ispiyon etmi bilmiyorum, vurmular. Annem yeni evliymi. Kabakdelenler dedemin evini basmlar. Altnlar getir, seni kesmeyelim brakalm, diyor.Kzna yani anneme haber salyor. Altnlar versin. Beni kesecekler diye.Annem altnlar verip dedemi kurtaryor. (Mehmet Ali Yldz, 1927 doumlu, Dereky) Cumaldan Smazl (Mustafa Kurt), Kabakdelen etesi bunlarn ikisini de tanrm. Bunlarn ikisi bir yere alyorlar. Kylere baskn yapyorlar. Kylerde kimlerde ziynet altn var.Onlar dayakla dverek ellerindeki altn ve ziynetleri alyorlar. Hortunal Hamit dmana kar , byle ktlk yapanlara kar bir cephe alm bir insan. yi niyetli. Fakiri kollayan insan. Halk kollayan insan Dman buray igal ettiinde. Stmaolu muhtar. Onlarla temas kurmu. Kye ktlk yapmasn diye. Kyde o zaman su uradaki pnardan salanyormu. Yunanllar da oradan su aldklar iin rahatsz oluyormu. Stmaolu kumandana rahatszl iletiyor. Askerlerin bandaki subay askerleri uyaryor. Pnara pek varman. Kadnlar rahat suyunu alsn diyor. Srtmaolunun Yunanllarla ibirlii yapmas Hamit etesi buradan Srtmaolunu alyorlar. Mahmut Dana gtryorlar. Orada ldryorlar. Gnlerce ls orada kalm. akir Aydn, Dereky, 1340)
130
Hamit Efenin bu kydeki yataklar Hafz Alinin Mehmet Ali ile Yrk Hasan.Kurt Ali (Ali Kurt), Smazl (Asl ad Mustafa Kurt Ali Kurtun kardei) Bunlarla dp kalkarm. Soygunculuk yapan eteler Hamit gelince kaarlarm. ( Mehmet Grcan, Gkyaka Tekeky, 1935 doumlu.) Evvela bizim kazamz Tepekyd. Hortunaya gittik. Hanmla pazar yaptk. Halamn kz Hortunada. Daysnn oluyum. len yemei yiyip yola kacaktk. Yemei yiyeceimiz zaman bir kadn geldi.urdan buradan laf ederken ete lafndan kt. Hamit ok iyi bir delikanlym. dedim. Gelen kzym.Bana, Babamn hasmn u anda bulursam ldrrm. dedi. Bana nerde oturduumu sordu. Hamitin arkada Sar Mehmet derlerdi. Onu biliyorum. Yrk Hasan. Hasan vurmu. Akkaya Kurupnarda (Yrk) Hasan vurmu. len yemei yemiler. Hasan demi, Ben arlatm, ack 10 dakika uyuyaym .demi. Sen etrafa bak. Uyuyunca Hasan vurmu. Yunanllar Hasana para vermiler. ( Mehmet Ali Snmez ,Gkyaka, 1340 doumlu) Kaynannem sylerdi. Hamiti dada vurmular. Yrk Hasan vurmu.Eek srtnda kye Cumalya getirmiler. Yrk Hasann kardei Hseyini kahvede Hamit yaknlar vurmular. Yrk Hasan beni de vuracaklar diye ortadan kaybolmu. Konya taraflarna kam. Kyde evliymi. Kars bakas ile evlenmi. 15 yl kam. Sonra Karyakada Arap Driye ile evlenmi.Cumhuriyetten sonra ortaya km. ( Meral Serin, Cumal, 1947 doumlu) Teyzem Yunan zamann yaam. Ondan duyduklarm: Yunanllar buraya geldikleri zaman halka kt muamele yapmlar. Baz yerlerde taknlk yapmlar. Teyzem hamile kadnn karnn snglediklerini grm.Rahimden kardklar ocuu havaya atp altna sng tutarak ldrdklerine bizzat ahit olmu. Bu asker igal bittiinde yakalanp aaca aslarak para para kesilmi. Yunan kaarken ok samimi olduklar Rumlar teyzemlere snp bizi saklayn diye yalvarmlar. Ama olmam.Yunan karakolu Erturul Camiinin dibindeki eski baavu Mehmet Tekenin eviymi. Erturulda Aslan Mehmet diye biri vard. Celal Bayar Yenikydeki Hafz Aliye gtrm. Bunu duyduk.Ahmet Mfit vard. Subayd. 7 Eyll kutlamalarnda krsye kp o gnleri anlatrd. Yunan ekilirken byk hasar yapm. Esas hasar Aydn tarafndan trenle gelenler yapm. Uyuzdere tarafna kamlar. Trendeki btn eyalar buradaki yerli halk tarafndan yamalanm. Hatta benim babam Bedevi bir ttn kalp makinesi alm.Yllarca kullandk. (Mustafa Park, 1931, Erturul) Byklerimden duyardm. Yunan askerleri hamile kadnlarn rahimini sngleyip ocuu havaya atar altna sng tutarak ldrrlermi.Hortunal Hamit , Erturul Camii yanndaki Yunan karakolunu basm.Alayan ocuklar Hamit geliyor diye korkuturlarm.Erturulda Kuva-y Milliyeci subaylardan Ahmet Mfit vard. demiten gelen treni krmz kpry bombalayarak trenin bu tarafa gemesini engellemi. Eskiden nakliyecilik yapan Aslan Mehmet kadn kyafeti ile Hamidiye (zbey ) kyne Hafz Alinin yanna gtrm. Hamitin kahve bastn duydum. ( Hikmet Odaman, 1942, Erturul) Yunan kye gelmi, evi basm. Bizim evi Yunan karakolu yapmlar.Baskdan bkt iin babam zmire tanm. Orada sene durmu.Yunan kanca ev boalm. Geri gelmi. (Halil Trkmen ,1341, Ahmetli) Biz yallara gazete okurduk. Onlar da bize Hamiti anlatrlard. apaktan Ethem, burada Kk Mehmet, akrbeyliden Pi Ali, Bayndrllar var. 3-4 tane .Bunlar grup halinde ete. Hamit devaml dalarda duran , zenginden alp fakire datan biri. Veya zenginden alp silah ve malzeme alyor. Bu ekilde Yunanly sindirmek hedefleri. Hamit burada nianlym. Buradan brahim Efendinin kzna nianlym. Nianls lnce Taloullarndan Ferda ile nianlanm. Bir Hamiti bilmiyoruz. Dierlerine hep yetitik. Hamit Yunanl gelince daa kyor. Hamit kylere gider zengin adamlardan yardm alrm. Bu paray yannda gezdirmez ayan- itimat olana brakrm. Bu parayla peyderpey
131
silah ve mhimmat alrm. Mesela burada (Yazba)Fevzi brahimin babas Feyzoya brakrm. Perde arkasnda kardeleri var. Yardm eden. Tahir Aa, Halil Aa. Yunan taraftar Arif Kahya (Dincer). Datekkeden ahl bana Hamitin parasnn kendisinde kaldn, bugnk Alpkentin olduu yeri ve arda yer aldn syledi. (Nihat Gnlal, Yazba) Yunan buradayd. Karakolu vard. sene, 3,5 ay durdu. Yunann geldiini de gittiini de bilirim. Buraya nce karakol kurdular. Bask iersindeydik. Ba kaldramyorduk. Buradan bazlar daa kt. Kara Hseyinin Hamit, Kk Mehmet, apaktan Ethem Aa, Pi Ali, Benim anam Hamitin st anasyd. Anas lm. Benim anam Hamiti emzirmi. Anama st ana diye seslenirdi. Hamit orta boylu az sarntrakt. ok evik biriydi. nce babasnn evini bast. Geceleri evleri dinlerdi. Pencereleri dinlerdi. Kim ktlk yapyorsa bana bela olurdu. Burada evre kylerde Yunanllarla ok mcadele etti. Hem de ok. Burada oluk emesinde arkadan Yunanllar vurdu. Biz o an damlardaydk. Bara bara ld. Buradaki Yunan karakolunu bast. Biliyorum. Hamit ok fedakard. nsan merhametliydi. Yunanllara kar acmaszd. O zaman ok berbatt. Bir gn de dn vard. Yunan askeri bast. Hamit kadn klnda kat. Pantolon dikerken vurmular. Akkayada arkadan vurmular. Yunan kaarken bu ova insan doldu. Kaarken yakp ykt. Kyleri yakt. Biz dalara Karakzlara katk. Karakzlardan Ali Beyi kanckladlar. Kuuburun altnda demiryolunu bozmular. Kye Yrk Ali geldi. Bir gece kald. ( Mustafa Filiz, Yazba, 1328) Torbalda Yunanllarn karakolu varm. dare onlarn elindeymi. Benim babam gzel Rumca bilirdi. Kambur Kerim vard. Selanikli. O anlatyordu.Bir gn onlarn evine gelmi. Yunanllar da evi gzetliyorlarm. Hamiti grmler. Eve baskn ekmiler. Evin bahesinde kr kuyu varm. Kuyuya atlam. zerine kapak atn demi. zerine aka atmlar. Oraya aramlar buray aramlar. Ayn akam Yunan karakoluna Hamit baskn ekmi. Hamitin kzanlar varm . Onlarla tantm.Yunanllar Hamitte muska var, kurun ilemiyor diye inanrlarm. Hamiti grmek istemezler, daima kaarlarm. Hamit zaman zaman Yunan karakollarna baskn ekermi. Hamit o gece baskn yapaca gn Pi Ali varm. teki adamlarna haber brakarak Kavakalan taraflarnda pantolonu sklm. Pi Aliye sen gzclk et. Ben u pantolonu dikeyim diyor. Arkaya geip vuruyor. Geliyor Torbalya. Diyor ki ben Hamiti vurdum. Yunan askerleri diyor ki beraber gidelim. Yunan askerleri Pi Ali ile gidiyorlar oraya. Hamit yatyor tabi. Yunanllar yanna korkudan yanaamyor. Aliye diyorlar ki git tekme ile evir grelim. Pi Ali tekmeyle eviriyor. O zaman Yunanllar Hamitin ldne inanyorlar. Ban kesiyorlar. Bir arabaya geriyorlar. Mahalleyi gezdirip tehir ediyorlar. Kardeleri daha sonra kemiklerini mezarndan gtrdler. (brahim Kesici, 1922 doumlu, Torbal) Yunan buraya kyor.Babamgil, Ali Aann Abdullah, babam 14 yandaym. Kadir Efe anlatyor. arda Yunan subay bir sandalyenin zerine. Korkmayn, iinize gideceksiniz demi. Hep beraber yayacaz dermi. Yalnz Yaasn Venezilos! deyecekesiniz. Abdullah. Biz Venezilos tanmyoruz demi. Silahlarn hepsini zerine dorulturlar. Subay hep beraber yayacaz dermi. Hamit ok iyi bir adamm. Karagz lakapl Yunan zabiti varm. Yzba. Dedem Hamite mektup yazdrm. Bu kefereler bizim Nahiyeye (Dakzlca) yemleri, samanlar almaya geliyor.Bakn aresine. Gavur nahiyeye gidiyor. Bir elinde krba. Yakklym . Namludan arpacktan geirmi. Vurmaya kyamam. Haber gnderiyor. Dn Nahiyeye gidiyordun. Arpack alnnda dayal, ayandaki izme saryd. Altndaki at krd. Bular okuyunca cavur korkuyor. stavrozu karyor. Pi Ali vurmu. Yunan kaarken ilk nce babam ate ediyor. Kadnlar baryor. Bu Hamiti ldren.. Efeler vurmu balarn iinde. Babam anlatrd. Ahmetli, Yeniky, zbey yaka yaka kam Yunanllar. Babam seferberlikte baavumu. olak brahimin karsna kyor. Ben subaym. Ancak subaydan emir alrm diyor. Altna bir at vermiler. olak brahimle beraber zmire girmiler.olak brahim babama, esirler iin, Bunlar himaye edemeyiz. Bizim yiyecek ekmeimiz dahi yok. mha etmekten baka aremiz yok. Bunlar nerde barndracaz,nerde tutacaz? demi. (Mehmet akalolu)
132
Hamiti vurmular. Bir araba zerinde dikeltmiler. plerle. Gezdirdiler. Tehir ettiler. Hamiti ldrdk. Kemali de byle yapcaz. derlerdi. Gazi ye. Dirmilli Ahmet avu, Yunan taraftaryd. Karakzlardan Ali Bey de Yunanllarla dp kalkyordu. Daha sonra bu yzden ldrld. Hamit burada Burunsuzun evinde baskn yedi. Atn brakp kaabilmi. At Yunan subayn eline gemi. Subaya haber gnderiyor. Benim atma iyi bak. Almaya geleceim. Seni filan yerde kstrmtm. Atm zarar grr diye seni ldrmedim. Gavur bir dnyor. Dedii yer ve zaman doru. Gavur apkasn kard. O yzba Hamitin cesedine eziyeti engelleyendi. Siz yaarken nerdeydiniz. O bir kahramand diyor. Pi Ali de Yunan kaarken ldrlyor. Torbalda balarn iinde ldrdler. Cephenin bozulduu duyulunca bizi her tarafta topladlar camilere doldurdular. Bu Erturul Camiine 124 kiiyi doldurdular. Yakacaklar. Caminin iinde babam da vard. rpky de Arkbanda yaktlar. Bazlar cami duvarndan atlayp kat. Arkalarndan ate ettiler. Yunan askeri onlarla urarken camidekilerin hepsi kat.Bizim ev yakn. Gryorum. Ondan sonra Torbalya caminin altna kapattlar. nce buraya topladlar. Burada pamuk han vard. Oraya doldurdular. lerinde Yunanla beraber hareket eden bir de Ermeni vard. Bu sefer eteler balad Gurgur Da tarafndan ate etmeye. Ate balaynca gavurlar bir telaa dt. Biz kapdan o tela annda katk. Fetrek ayna gittik. O gece yaklmaktan kurtulduk. Ben de oradaydm. O gece Arslanlarda yattk. Ayn gn iinde Torbalya da toplamlard. Etrafa gaz tenekelerini sralamlard. Yakacaklard. Svari Hasan tand bir gavur gryor. Ulan Hasan sen ne aryorsun burada. Bu insanlar eli kolu bal yakmaya utanmyor musunuz diyor Svari Hasan. Gavur diyor ki seni bir askerle eve gndereyim diyor. Svari Hasan bunlar ne olduysa ben de ondan olacam diyor.O zaman bir manga askerle evlerine gnderdiler. Buraya ilk defa olak brahim grubu girdi. O gn hatrlyorum. O gn bizi askerin arlna aldlar. rpky ile Arslanlar arasnda bekliyorduk. Ordu geliyordu. Hepsi svariydi. Biz orduya dahil olduk. Birer ceket birer pantolon verdiler. 7 katr vardr. Hallar tayan. Onlara arlk deniyordu. Bamza bir avu verdiler. Kuuburuna pusu kurdular. Buradaki frka daha dnmemiti. Yangn yapan Yunan frkas. Ahmetli tarafnda ekiliyor. Yakp ekiliyor. Ahmet Mfit Gurgur Dandan top atei ile demiryolunu bozmutu. Vagonlardaki gavurlar da gidemiyorlar. Hatta top mermisinin bir tanesi trene denk geldi. Treni patlatt. Sonra biz Kuuburunda iki gn kaldk. Frkamzn merkezi Hortuna idi. Yrk Ali de geldi Hortunaya. Yrk Ali Yunan frkasn takip ediyordu. Hamit buray bast zaman yannda Skeliler vard. Yrk Ali grubunun iersindeymi. Skelilerin bir kolu Caferdi. Ama o buraya gelmedi Skeli grubundan olan sonra burada nfus memurluu yapt Mehmet, Snneti Mehmet de derlerdi. Dieri Barsak Ali. Byk arpma Kuuburun tarafnda oldu. Yunan ekildike biz takip ediyorduk. Kzlulludan sonra esir dmeye balad. Koca bir frka. tane topu vard. 15 lik. Bizim frka iki ate arasnda kalnca eme tarafna yneldi. Da ta tam tehizatl asker. Her taraf silah. Ama bir tanesi dahi salam deil. Mekanizmasn atm. Biz Karacaaa Belenba Buca tarafndan emeye yneldik. Biz zmire girmedik. Dmann arkasndan emeye kadar gittik. Oradan Seferihisarda alay bekledik. Albay olak brahimi gryorduk. 18 gn sonra eve dndk. Yerli Rumlar kat.Kaamyanlar tuttuklarn ldryorlard. Hastanenin orda bir cavuru dilim dilim kestiler. Askerdi. Hamile rahimini sngleyen askerdi. ( Salih Tnaydn) (Mehmet Takn, Cumal Ky, 1939 doumlu) Byklerimden duyardm. Hamit Efe, Hortuna (Yazba) kyndenmi. Bizim buralar eteler bask ediyormu, rezil ediyormu. O da Yunana ba kaldrm. Buradaki etelerle de savam. Yannda yandalar da varm. Hamit Efe halk iin alan drst bir efeymi. ete deil. Fazla yaatmamlar onu. akrbeyli kynden Pi Ali, buradan Yrk Hasan efeyle zt gitmiler, aykr gitmiler. Yunan ky atee verecekmi. Yakacakm. Siz eteye ekmek veriyorsunuz diye. Kayntam vard.Halil Efe derler. Asl ad Mustafa.Yunan yle bir dvmler ki bir sepet soan az gelmi. Yarasna beresine soan rkp acsn alsn diye. Ky yakmaktan Saffet Hoca kurtarm. Giritte ar ceza reisi imi. Rumca bilirmi. Giritten buraya gelmi. Saffet Hoca, Derelilerin Niyazi deriz. Naslili Malik. Bunlar ky yaktrmamlar. Burada ete yok, Hamit yok demiler. Babam rahmetli anlatrd. O Yrk Hasan denen adam amcam Parmaksz brahimin evine gelmi. Cennet yengem ekmek ediyor. Bir ksrk oluyor. Bakyorlar. Yrk Hasan geliyor. Yrk Hasan: Day, day! diye seslenmi. Amcam, Ey! ,diyor. Hamit Efenin selam var. Bir miktar para istiyor. Amcam , Ulan ben bu yata
133
paray nerde bulcam? O bana yollasn. diyor. Hamit para ister mi? Yrk Hasan kendi yiyecek. Sonra Yrk Hasan gidiyor. Amcam Yrk Hasan iin , tolu it kereta! Paray kendisi yiyecek. diyor. Hamit drst adamm. Amcam ,Hamiti bilirmi. Hamit benden para m ister diyor. Yrk Hasan tele dyor. Yrk Hasan ito tayfasndanm ( Klhanbeyi- makbul saylmayan) Birka yerde byle yapmlar. Hamit byle eyleri sevmezmi. kisi bir Pi Ali ve Yrk Hasan ldryor(Hamiti). Kurunlamlar. Hamitin vurulduu duyulunca btn millet alam. Efeyi ok seviyorlarm. Cesedi dadan katr srtnda indirmiler. Sinek ky camii nne getirmiler. Yunan askerleri hayvann srtndan indirirken kprdam. Yunan askerleri daha lmedi diye rkmler. Hamitin kardeleri zmirde takip etmiler, bulmular. Yrk Hasan uyank bir adamm. Ben deilim ben size yakalataym demi. Buralar terk etmi. stanbul mu Konya m o taraflara gitmi. Uzun yllar darda durmu. 1950 ylndan sonra ortaya km. 50-60 yllar aras kye gelip gitmeye balad.Kendini unutturmak iin. Bu kye geldiinde ben grrdm. rkek bir adamd. Bir tavan gibi. alnn arkasndan biri kacak gibi. Devaml tedirgindi. Daa kard. Para aramaya geliyor derlerdi. Bir ama kama ( haner) ziplemi (saplam) o am aryor derlerdi. Efenin vurulduu yerlere gidiyormu. Oralarda aryormu. (Fevzi Ltf Takn, 1952 doumlu) Benim byklerden duyduklarm yle. Daa kmas handan Yunan subaynn atn almas. Bu subay vuruyor. Ve daa kyor. Yunanllar peine dyorlar. Dakzlca kynde bu blgeyi kontrol eden karakollar varm.O karakolu birden fazla bastn duydum. Yallar sylerlerdi. Yunan askerleri buralar gelir evleri basar sng ile her taraf, yatak aralarn Hamit ararlarm.Adamlara o kadar korku salm ki beikte dahi ararlarm. Hamit beie sar m? Genellikle yalnzm. Buradan Yrk Hasan varm.Ben o adam hatrlyorum. Buralara gelir giderdi. Yunanllar Hamit Efenin bana dl koymular. Yrk Hasan bu dl alalm diye ldrmler. (Durmu Dayan, 1337 doumlu, Sinekky) Hamit Efe baym. Yunan svarisi Hamit aryormu. Hamit at gezdirivereyim demi. Alasya buraya karm. Burada Mehmet avu derler. Koca Ethemin babas. Onun yanna katlan buradan Yrk Hasan, akrbeyliden Pi Ali. Kurupnarda vurulmu. lkindi zaman mavzer atlm. Kyller duyuyor. Hamiti vurmular. Pi Ali vurmu. Benim efemin (aabeyimin) anadan kardei Yrk Hasan. Baba ayr. Hasan vurmam. Abim Hasan ok sktrdm derdi. Ben atmadm Ali att. Hasan Karyakada duruyordu. Ama Hasan o an orda. Hasann biraderi varm, Hseyin. Onu suya yollamlar. Hamit pantolonunun skn dikerken Pi Ali vuruyor.Ondan sonra Yunana teslim etmiler. Yunan jandarmalar gelmi. Katr srtndan indirmiler. Hamit buralarda ktlk yapmam. Hamit vurulduktan sonra Arkba kynden ete erkez lyas buralarda bir gecede drt kiiyi ldrmler. Birisi Hasann biraderi Hseyin. akr Alinin anas, Sofu day, brahimin anas. Hamit varken hi bu tarafa gememi. Hamit ldrlnce meydan bo bulmular. Bu ev kahveymi. Hseyini Hasann kardei diye ldryor. Yrk Hasan kardei ldrldkten sonra kyden gitmi. Karaot ky baslm. Onda hapsaneye girmi.Hamit kimseye eza cefa yapmam. Ben duymadm. Para ararken karlarn adamlarn stne kmlar. ineye ineye ldrmler. Deveci brahim derler , benim amcamn olu. Onun eyizlerini dahi almlar. Onlarn yannda Helvacdan Srsalan Cemali varm. Bizim brahim tanm. Kimse tanmasn diye Kafasn sarm. Ama Srsalan Cemal den baka bir de engeleden biri varm. Ama amcaolum brahim tanm. (evket nder, Karaot ky , 1932) Dedem akirden Hamit ile ilgili eyler duyardm. Hamit buraya dedemin yanna gelirmi.Babam yanna almak istemi. Dedem vermemi. Nianlsn kard zaman bizim eve getirmi. Ayakkablar burada kalm. Dakzlca da karakolu basyor. Yunan askeri ldryor. Bunu Yunanllar zannedermi ki da paras. Hamiti bizim Akkayann arkasnda vuruyorlar. lsn getiriyorlar. Yunan askerleri Biz bunu da paras sanrdk diyorlar. Dedem sylerdi. ncedalan bir delikanlym. (Ahmet zer, Karaot, 1949) Binlerce dedem Ahmet anlatrd. Hamiti ok severmi. Hamit bizim eve gelmi. Yunan askerleri evin etrafn sarm. Hamit atn boynuna sarlm. Evdekiler atn kna bir denek vuruyor.Birden evden
134
yldrm gibi km. Sanki atn zerinde insan yok eklinde km. Sarlarak. Yunan askerlerinin bir anlk aknlndan kurtulmu. Kurun atmlar ama vuramamlar. Hamit ldrldnde Yunan askerleri emin olmak iin trtmler. Trtesiye ceset kprdam. Hamitin tyleri dikilmi. Grenlerin d patlam. Sanki canlanm gibi. Yunan askerleri ok korkmu. Dedem yle anlatrd. Hamitin vcudu ok tylym. (mer Uar, Helvac ky, 1926) Byklerimizden Hamitin iyi bir efe olduunu grld yerde cavurlarn korktuunu sylerlerdi. Halk tarafndan seviliyormu, saylyormu. Halk arasnda ismi ok anlrm. Sevilmeyenler Karadi, Kabakdelen, erkez lyas. (Mehmet Ali Can, Helvac ky, 1928) Hortunal Hamitin arkada bu kyden Srsalan Cemaliymi. Benim kaynpederim olur. Cemaliyi Hamit babasnn elinden alp gitmi. Kzan olarak. Bir de Tekkeden Sar varm. Kaynpederim anlatrd. Hamit ,Cemaliye len ocuk seni ben ok seviyorum. Cepte tancak bir ey olsan seni cepte tardm dermi. Kaynbabam yle ok severmi. Kzanlarmn iinde en ok seni seviyorum dermi. Buralarda arpma yapmamlar. Ama Keikyde olmu. Yunan askerleriyle. Yunanllar Keiky basmlar. Kyde ocuklar toplamlar camiye. Yakacaklarm. Kyden bir kadn kzanlara haber vermi. O anda Keikyn te taraflarndaym. Demek kadn o taraflarda olduklarn biliyormu. Oradan aryor. Gelin Yunanllar ocuklar yakacak diyor. Dolayor geliyorlar. Bir Yunan askerini emenin banda vurmular. Yunann geecei tek yol varm. Oray tutuyorlar. Pusuda 14 Yunan askeri kayp veriyorlar. Bunu kaypederimden duydum. Hamit ok iyi biriymi. Bunu sadece kaynbabam sylemezdi. Mola brahim Efendi de ok methederdi. (zeyir Yiit, Ormanky,1933) ete Hamit, Yunan zaman devaml buraya geliryormu. Yukar kylere buradan geermi. Buradaki arkadalar Paa (Acar), Hamza Ali Aa (etin- G), Haliloullarn Sleyman (Cerit), Gkolan brahim Day (Balc-Dadeviren). Onlarla buluurmu. Onlarla anlarlarm. Yunan askerleri bunu bildii iin her gn sabahleyin ky etrafn eviriyorlarm. Kim kyde erken kp iine ,tarlasna gitmek isterse yakalayp dvyorlarm. Kyly sktrp: ete Hamit nereye gitti, nerden geldi? diye byk tahkikat yapyorlarm. Bunlar kyn ileri gelenlerinden ,byklerden duyardk. Hamit rl adamm. Havaliyi sindirmi birisi. Btn Yunan askeri ondan korkarm.ok arkalym. Bilgili adamm.Vatansever adamm. almasn millet takdir edermi. Buradaki arkadalarndan bilgi alp sohbet edip gidiyormu. (Mehmet Esen Kalkan, Karakuyu, 1335) Yunan zaman Hamit gelir, burann aas Ali Bey varm. Burann aas idi. Kltrl adamd. Gelirmi pencereden Ali Beye, Bunlar (Yunan askerleri) temizliyevereyim mi? dermi. Ali Bey aman elleme. Bunlar temizlersi. Arkadan yine gelir dermi. Ky bunlar yakacak rezil olacaz dermi. Yunan jandarmas byk bir ev var. Langrdak krnn evi. Orada duruyordu. Hamiti vurmular. Ben ufak ocuktum. Getirdiler gelmiler. kz arabasnn nne karakolun nne getirdiler geldiler. Ben onu grdm. kz arabasnn zerinde lsn gsterdiler.akrbeylideki namussuz kanklad, ldrd.Pantolonun skn dikerken ldrm. ekemiyormu.Hamitin mert olduunu duyardm. Olanlardan alrm olmayana verirmi.Hayr yaparm. Ethem Aa olunun birinin adn Hamit koydu. Hamiti herkes severdi burada. (Ali Can Zh, Suba, 1921 doumlu) Ben daha nceki yllarda il genel meclisi daimi encmen yesi iken heykelini yaptrmak istedim.1977 yllarnda. Aydnda btn efelerin heykelleri var. Ben de yaptrmak istedim. Yunanllar 120 kiiyi ilerinden babam da dahil gazla yakmak istemiler. Babam Rumcay ok iyi bilirdi. Hamitin haberi olmu. Birka el etrafta silah atm. Yunan subaylar korkmular. Hamit Efenin yksn bundan 30 sene evvel ( 1977) Yrklerden Faki day vard. Ondan dinledim. Drst, vatanperver bir adamm. Yunan igali devaml mezalim. Kadnlara kzlara mezalim. Burada Yunan karakolu varm. Yunan karakol komutanna ben stanbulda rastladm. stanbuldan araba aldm. Devrini almaya gittiimde.
135
Ailemi otele brakmtm. stanbula gezmeye gelmi. Bizim hanma sormu. Nerelisin diye. Hanm Torbal Suba deyince sormu kimlerdensin hanm brahim avuun kzym. O komutan buradan bir kadn yoldan karm. Komutann ad Konkunaki. Gebe brakm.Kaynvalidemin anas (Kuru gelinlerden Emine) bu Yunan demi ocuu drtm. Elif diye birisi. Suba Kooperatifinin eski binas Yunan karakoluymu. Bina ykldnda bodrum katndan bir sr insan kafas iskeleti kt. Kan hala zerinde duran tahra kt. Yunanllar ldrdkleri insanlar bu bodruma atmlar. Kim yapar bu vaheti. Ancak Yunanllar. Celal Bayarn ,Galip Hoca olarak Yenikyden Hafz Alinin yanna geldiini duydum. Blbdereden Uakl smail vurucu krc bir adamm. (Melek Diner, Suba, 1931) Byklerimden irkinceden gelen Rum etelerinin eziyetini duydum.Kadnlar korkutuyorlarm. Bask yapyorlarm. Arnavut Dudu teyze vard. O anlatrd. ok rezillik ektik.Elimizden her eylerimizi alyorlard. Bizi dvyorlard derdi. eteler gelir ellerinden mahsllerini ( buday) alyor, paralarn alyormu. Kaynbabam eteler r alyordu, derdi. eteler zeytinyan kzdrmlar Tulumdan Miri nenenin gbeine dkmler. ok ektik derlerdi. Uzun Durmuun evini Yunan askerleri basm. Kadn bacann iine saklanm. ocuklarn Yunanllar ldrm. Bakan Muzafferin anasyd. Bacann iindeki duvarda ivilere tutunmu. Kendisi kurtulmu, ocuklarn Yunanllar ldrm. Baz Yunanllar Subann kadnlar ile evlenmiler. Korkularndan kadnlar ses edemezmi. (Osman elik, Salk, 1939) Babam 1312 doumluydu. O bahsederdi bize. Yunan buraya kt zaman tm Yrk obas (Karatekeli) talyanlara snmlar. Antalyaya g etmiler. Hibir huzursuzluk ekmemiler.Yunan arndktan sonra memleketine geri gelmiler. (Mehmet Kahraman, 1337, Ahmetli) Yunan zaman ben Antalyada domuum. Bizimkiler oradaym. Yrklk yapyormu. Yunan ekildikten sonra geri gelmiiz. Arap Ahmetin kardeini (Nedim) Yunanllar ldrmler. Kye geldiimizde cami ve evler yankt. Yunan yakm.Yunanllar yakm.15-20 sene cami yank durdu. (Ramazan Glten, 1929 ,Ahmetli) Yunan cephesi bozulunca buradaki Yunan zabiti kyly uyarm. Zabit Giritliymi. Demi beni ok iyi baktnz. Dalara kan demi. Kydeki arkadan uyarm. Syle halka kasn, yakp ykp geliyor demi.Bir kii ormana gitmemi. Onu ekilen Yunan askerleri ldrm. Caminin bahesine gmmler. Bunun zerine halk ky boaltm. Ky yakm. Yunan zaman birisi inek satarsa haberleri olurmu. Bir samal inek 6 sar lira. Akam ete gelirmi kapya. Tak tak tak. nek sattn. Getir paray. Kyde etelerin adamlar varm. Soygunculuk yaparlarm. (Mustafa Cerit, Ahmetli, 1938) Annem 108, babam 96yanda ld. Onlar anlatrd. Burada yerli cavurlar varm. Baya komularm. Rumlarn haberi olmu. Afyon bozuldu demiler. Onlara bilmem ne cavuru derler. Yunan ekilirken annemler biz gidiyoruz derlermi. Alaa alaa gitmiler. Sakn kyde durmayn. Ormana atn kendinizi diye uyarm. Yerli cavurlardan hi zarar gelmemi. Annem kucanda bir ocuk bir de yannda. Maden ocana gitmiler. ocuklar acknca alamlar. Frnda 8-10 ekmek kalm. 50 kadar sr evde. ocuklar alatnda dier komular Yunan ocuklar duyacaklar diye saklandrrlarm. Dada pelit yimiler. Yunan ekilirken kyde Kopasz lakapl birini ldrm. Ky yakm.Kabri cami avlusundadr. O zaman evler sazdan. Yenikye girememi. Kyden Giritli Osman Arapkahveye kadar gtrmler. Orada bir gece kalmlar. Biri dermi bunu vuralm. Dier asker benim ocuum yok . Bunu ben evlatlk yapacam demi. Yunanllar uyuyunca kye kam. Bize anlatrd. O altlar (dikenli al) o krler (dikenli btlen) bana pamuk gibi geldi derdi.Yenikye gelmi. Koca mer diye birisi cavur sanm. Kimin cavur kimin ne olduu belli deil. Dur diyorlar vuralm. Giritli Osman ben sizdenim. Ben Ahmetliden geldim diyor. Anlatyor. Beni cavur gtrd. Katm.Kendini bildiriyor. Ben Trkm diyor. Ellemiyorlar.
136
(Mehmet Cerit, Ahmetli, 1934) Yunan zaman Yunan askerleri burada kei pnarnda maden oca iletiyorlarm. Hamit etesi madeni basm.Yunan askerlerini ldrm. Kyde Yunan karakolu varm. Yunan ekilirken ky yakm. Yenikyden kendilerine sk (kurun) atlnca burada Trk askeri var diye ky aasndan doru gemiler. Buradan Kopasz ldrlm. Giritli kurtulmu. Bir olan ocuunu gtrmler. Arapkahvede kamp kurulunca kam. (Abdi Doan, 1923, Arap) Yunan svarisi kye gelince kyde kimse kalmam. Oraya buraya saklanm. Babam mavzerleri,mermileri ky dndaki damlara saklam. Sadece bir dolma tfek brakm. Nenem Yunan askerlerini grnce tfei atvermi. Tfek patlaynca Yunan askerleri bizim eve her taraftan evirmiler. Babamlar ldreceklermi. Kyden yerli Rum komusu gelmi, komu. Rum komusu Yunan subayna Rumca bir eyler konumu. Ellerinden alm. Rum komusu subaya bu taraflarda domuz ok. Domuza attlar demi. Rum komu binbaya bunun kadar namuslu adam bu kyde yok demi. Siz ne yapyorsunuz demi. Yunan binbas tfei kokmu. Geri vermi. Babam anlatrd. Hamit Salkta Yunan karakolunu basm. imdi Sleyman daynn evlerinin olduu yer. Dadan karakola atee tutuyor. Babamlar ovada dar ( msr) suluyormu o an. Yunann zarar kye olmam. Ordan buradan koyun toplamlar. Kylye gttrmler. Kaarlarken bu hayvanlar da brakp kamlar. Kaarken Torbalnn ileri gelenlerini toplamlar. Torbalda tren hattn eteler yolu am (bozmu) Trenden inip kamlar. Ky Hasan avulardan brahim basm. Soygunculuk yapmlar. (Cemali Aslan, 1932, Eerci) Annemden, nenemden duyardm. Rumun en ihtiyarnda silah omzunda. Yunan bize bir ekmek aks brakmazd derdi. Dvyormu. Kylden baklar dahi toplam. Kyn en zengini Sami Aa. Bin tane koyunu var. Sami Aa koyunun banda . eler Sami Aann aln basmlar. Balamlar ikenceye. Annem orda. Kz Rakibe. Ayorlar kasay. Paralar alm. Sandklar ayorlar. Bir ey yok. Bunlar Karhattan(Gken). Kyden Kr Osman bunlara yataklk yapyormu. Kimin neyi varsa bildiriyormu. Bunun anasn babasn eteler ldrm. (Cevat Gven, ehitler, 1933) htiyarlar buray Yunann igal ettiini fazla eziyet ve zdrap ektirdiklerini sylerlerdi. Kyde yerli Rumlar varm. Kyde Yunanla beraber ibirlii yapanlar varm. (Adlarn sylemek istemedi) Bunlarn bazsn eteler ldrm. eteler ky basm. apaktan Ethem, rpkyden Mercanlarn Ali. Aslanlardan Recep Aann evini basmlar. Yunan karakolu kyde varm. Kamalar ok acayip olmu. Babamgil Arslanlardan geliyormu. Tire tarafndan silah sesleri gelmeye balam. Yunan kayormu. Rum kadnlar kayormu. Kemalin askerleri geliyor demiler. Arkba ve rpky de milleti camiye doldurup yakmlar. Yerli Rumlar da kamlar. Zaten Yunan buraya ktnda yerli Rumlar balamlar sylenmeye. Bunlar bizim rahatmz bozacaklar diye. Halbuki burada iki tarafta geinip gidiyorlarm. Yunan igalinden en ok yerli Rumlar rahatsz olmu. Biliyorlar ki bir gn bunlar gidecek. Kalan da brakrlar m? Brakmazlar. Yunanla ibirlii yapanlar Yunanla beraber kam. ( Hseyin Ylmaz, 1932, ehitler) Yerli Rumlarla iyi geinmiler. Yunan geldikten sonra ileri bozulmu.Rumlar bizim rahatmz da bozulacak derlermi. Hac Seyfittine sylyor. Buradan kinle gidiyorlarm. Birisi daha insanclm. Bak urada u kadar alkank buday var. Biz gidiyoruz. Dnersek birazn bize verirsiniz. (Mehmet Alkan, engele, 1337) Hamit bizim eve gelirmi. Kydeki arkada Gacarlarn Casim varm. Karakzlardan Ali Bey varm. Casime Hamiti ldrr msn?ldrrrm demi. Ben ldrrm sizin adamlar beni tutar demi.Ali Bey hem Yunan taraf hem de Trk taraf. Yunan karakolu Ali Beye bir mektup gndermi. Casime de Yunan jandarmas tutmasn diye bir kat vermi. Sa ayann izmesinin iine, astarna koymu. Ali Bey, Hamite tedbir al, Casime dikkat et. Sa ayann astarn altnda Yunanllarn kad var.demi. Casim bir gn kyde kalyor. Ertesi gn Dernekli de dada Hamiti buluyor.Hamitin kzan ya. Nerde bulacan biliyor. Hamit Casime: Ne var ,ne yok Casim? diyor. Sa ayann
137
izmesini kar. kartyorlar. Taban astarn kaldrn. Kaldryorlar. Bakyorlar ki Yunan komutanlnn kad. Casim ben sene ne yapaym diyor. Bir kurun ekip ldryor. Yunan ekilirken kyly camiye doldurmular. Gaz tenekeleri dahi hazrm. Nahiyeden (Dakzlca) beki gelmi. Hemen brakp gitmiler. (Naim zkarademir, 1927, Torbal) Yunan askerleri evlere dalrm. Annem anlatrd . Yumurta alrlarm. Gurk tavuun altndaki yumurtay dahi almlar.Burada Rumlar varm. Kilisesi vard. En ok korktuu Hamit Efe. Hamit Efeden ok korkarlarm. Mezar salk ocann olduu yerdeydi. Vurulmu. Arabann zerine balamlar. Gezdirmiler. Tehir etmiler. Hamit burada Burunsuz Esma diye bilinen birine gelirmi. Yunan ekiliinde demiryolu bozulmu. Tren burada kalm. nsanlar Kaplanck tarafndan kamlar. demi tarafndan gelenler ilk Torbalya girmiler. Kbrsl Fevzi avu varm.Bir gavur kstrmlar. Kbrsl Mustafa kesmi. Yllar sonra buradan kaan Rumlar buray ziyaretye geldiler. Kalan paralarn aryorlar diye duyduk. (Veli Ayaydn, 1336, Derlik) Dedem Krk Mehmet o vakit kyn zenginlerindenmi. eteler dedeme yemek yemeye gelmiler. Biri de gidip Karakuyudaki Yunan jandarmasna haber vermi. Geliyorlar. eteler kam. Birka kurun atm. Yunan geliyor dedemin evini yakyor. Karakzlardan Hidayet Beyin babas Ali Bey birisine para veriyor. Git Hamiti vur diye.Vurduruyor. Hamit Yunana tavkrrm. Hamit Yunanllar berbat ediyormu. Yunanllar berbat etmesin diye Hidayet Beyin babas vurdurmu.Yunan kaarken tfeini alan ,tahrasn alan Torbalya Yunan ldrmeye gelmi. Ali Bey milletin maln zapt edermi. Bir tepeyi zapt etmi. Dierini de zapt etmeye urarm. Baskyla istedii paraya elindeki mal alrm. Kyl ne yapsn. Korkudan tapuyu verirmi.Bunu Hamit duymu. Gidiyor Ali Beye. Tedbirli dur. Alemin maln kartrma demi. Hamit fakiri gzeten biri. Fakirlere diyormu. Sakn malnz satmayn, dermi. Arkbandan lyas, engeleden Nalbant brahim, Helvacdan Srsalan Cemali. Bunlar kyllere zarar veriyormu. (Ahmet Ylmaz, 1920, Olananas) Yunan igalinde babamlar Ktahyaya gmler. Airet milletine pek zarar olmam. Karatekeli aireti. (Halil brahim Duma, akallar, 1939) O zamanki durumda cepheye para toplayp Yunan askerleri ile arprm. Derlik kynde evinin stnde arpma olmu. Krk Mehmetin evini yakmlar. Yunan askeri gelirmi kye. Camiden kaan dou ksmnda bir bakla tarlas varm. Herkes bakla tarlasna saklanrm.. Yunallar gelirmi . babam kyde muhtarm. Siz etelere yataklk yapyorsunuz diye her gn karakola grnmeye gidermi. Babam mhr (istifa) atm. yle kurtulmu. Kyller kaan yerli Rumlarn evlerini hayvanlarn yama yapmlar. Kaan bir Rum, Sabri dayya bu iler dntr dn demi. galde burada adliyesini dahi kurmu. Gece oldu mu evlerde lambalar yanmazm. Evlerde kimse yokmu gibi grnrm. Yataklk yapanlar Gken Mustafas, babamgil Hamitin adamlar. Yunanllar bunlar sk sk rahatsz edermi. Yunan askerine yataklk yapan da varm. Kyde askeriyeye yardm toplarm. al kakc deilmi. (Veli Ko, 1954, Ahmetli) Tepekyde ekya frnc Abbas Akeren babaannemin babasnn gbeine kzgn zeytinya dkm. Nikol kyly uyarm. Nikol da Zeytinkyden adalara ulam. (Yusuf Karaday ,1929 , Dernekli) Sar Efe Mehmet, amcam olur. Amcam Datekkede Kocabykn evinde vurmular. Vurduran Dal Emine. Kzlcaovaya gm. Vuran Pomak Topu Sleyman.
138
(Abdullah Frat, 1934, Dernekli) Hortunal Hamiti halamn kocas Mustafa Ali ahinol anlatrd.Drst bir efe olduunu sylerdi. Kydeki arkadaym. O dnemde Kabakdelen Hasanlar, Karadi , erkezlerden (Arkba) ete lyas dier etelermi. Keiky altnda Yunan askerleri ile arpma olmu. Gemikaya mevkiinde. Aydnl bir asker terki silah etmi. Mamut danda korucu Sleyman tarafndan vurulmu. Topu Sleyman dada asker soyarm. Pusuya drr stndekileri soyarm. Bu asker yaral olarak Yrk adrlarnda Klemene snm. Klemenin kars eski usullerle amdan akma ile yaray iyiletirmi. ay burada adrda kalm. Asker iyileince Aydna ulam. Aydndan 90 atl gelip Pomakn evini basmlar. Evini yakmlar. Pomak (Topu Sleyman) yakalayamamlar. Gerisini Hamit Efeye havale etmiler. Bu ii sen takip edeceksin diye. Hamit ,Aydn Yrk Ali koluna balym.Bu ii bitireceksin demi. Hamitin Aydn koluna bal olduu apak. Sar Efeyi de ldren kii. Bir numaral Yunan taraftar. Grevi Hamit Efeye brakyor. Hamit Efe Topu Sleyman Kurt gediinde tuzaa drp temizliyor. (Saffet oban, 1936 , Dernekli) Kars ile aras alm. Sar Efeyi, Topu Sleyman vurdurmu. (Enver Kavaklan ,1940 ,Kavakalan) Korucu ailesi Hamitin adam. brahim. (Ramazan Trkolu ,1340, Kavakalan) Hortunal Hamit iyi adamm. Burada da adamlar varm.brahim avu arkada. brahim Korucu. (Kemal Korucu, 1939, nardibi) Hamitlen daym ve korucu brahim, babam Mehmet Korucu. Bunlar birlikmi. Babam zmir2den silah ve cephane ile Karpuzlu (Canl) istasyonunda Yunan askerleri tarafndan yakalanm. ay Aydn mapushanesine gnderilmi.Rahmetli nenem yunan gardiyannna para yediriyor.Karyor. Buradan Topu Sleyman vard. Hamitin adam yemek yerken adamn ldryor. Alyorlar bu adamn cesedi kardaki daa gtrm. Birka el silah atlm.Sanki dada vurulmu gibi. Hamit etesi ile beraber gelmi. Etraf sktryor. Herkes korkuyor. Nenem rahmetli durumu Hamite anlatyor. Adamn Deli Sleymann vurduunu sylyor. Sleyman ky bekisi imi. Sleyman Yunan karakoluna gnderiyorlar. Hamit ve adamlarn Kurt gedii dediimiz yerde pusu kurduruyorlar. Yakalyorlar. Burada ky meydannda idam edeceklermi. Ama ellerinden karrz diye ikence ile orada ldryorlar. lsn akallar yemi. Dereky muhtar (Srtmaolu)Yunan taraftarym. Yunan askerleri kadnlarla dalga geiyorlarm. Hi mani olmuyormu.ete Hamit yakalyor bunu. Buraya Certolu mevkiinde kmr ocanda ikence ile dada ldryor. Para para etmi. Burada Hamitin yzba veya binba olduunu duyuyorduk. Burada syleniyordu. ( Ziya Arun ,1958) Eski zeybek mezar Kurupnar denilen yerde Hamiti ldryorlar. Rahmetli dedem Nazr Mehmet orada kei oban. lsn grm. Parmanda altn yzk varm. Hamit kye namaz vakti gelmi. etesi caminin kapsnda toplanm. Namaz bitmi. Sar Mehmet kapya doru dnm. Bir bakm ki Hamit prsilah kapda. Hemen tekrar dnyor. Tekbir alyor tekrar namaza duruyor. Bunu anlatrlard. (Halil Akkeili, 1338, Osmanlar nardibi) Hamit adn ok duydum. yi biriymi. (Ali Yolda, 1932, Osmanlar) Hamit iyi arkadam. Yanna bir arkada alm Bunu alma demiler. Uyary dinlememi. Namussuzluu sevmezmi. Bunu byklerden duyardk. (erif Akkeili, 1951) Atalarmzdan duyduumuza gre Kovanlk denen yerde yemek yerken askerler baskn yapm. atma olmu. ki kii ehit dm. Mezarlar dahi orada duruyor.
139
(brahim enel, 1937, Blbldere) Yunan giderken bu caminin imamn alp gitmi. Sen dua ettin ,bizim bamza bunlar geldi diye. Rumca bilen bir Giritli varm. Rumca bilen. Kyn muhtarym.Braktrmak iin urayor. kisini de balayp ldrmler. (Durmu Ali enel, 1927, Blbldere) Uakl smail babam olur. Babam Yunan askerini ldryor. Daa kyor. Bir sre erkez Ethemin yannda kalm. Houna gitmemi. Tekrar geri dnp kendi etesini kurmu. Biz ocuktuk ,anlatrd. Hasan avularda brahim Efe, eski Yrk Hseyin Efe varm. Hamit babamn ete arkadaym. -------------------------------------------01 Haziran 2007 (Rza Oral, 1940, Hortuna) Ben Kara Hseyinin olu Tahirin torunu Hamit Efenin yeeni oluyorum. Byk amcamn milli mcadelede Kuva-y Milliyeye yardm ettiini duydum. Baz zenginlerden para toplayp oraya aktaryormu. Benim adm Yunan zaman Yunanllar tarafndan vurulan Rza. Benim adm vermiler. Hamit amcam vurulunca zmirden kalkp buraya amcam vuranlardan almaya gelirken Ksk tarafnda Yunan askeriyle karlayor. Orada vuruluyor. Amcam devaml Yunan askeri ile atrm. Yardm edenler Beki Rait, st annesine gidermi. eme banda atma olmu. Amca amca vurulmu.Amcam arkada silah temizleme bahanesi ile vurmu.Birincisinde silah aktrm. kincisinde vurmu. ldkten sonra ky ky gezdirip tehir etmiler. Bizimkiler Fransz tebasna gemi. Yunan rahatsz etmesin diye. Yunan tebasna geen beki Arif Kahya varm. Amcamn mezarn getirmiler. (Ylmaz Oral, Yazba) Kara Hseyin Tahirin torunu. Amcam Yunan zaman daa kyor. Buradan arkada Kk Mehmet. Yrk Ali bu taraftan byle bir gencin trediini duyuyor. Bunlar hem abim anlatrd hem de Kazm Day (Kanylmaz). Davet ediyor. Buraya yanndaki adamlarla Aydnn Karacasuya gidiyor. Hamite diyor ki, Bak gensin. Bunlarn iinden sana u adamdan zarar gelecek . Sen anlamazsn. Bunu giderken yolda hallet. diyor. Hamit tabii tecrbesiz. Arkada vurulur mu? Ve ayn adam Hamiti vuruyor. Yrk Ali hakl kyor. akrbeyliden Pi Ali. Gk Mehmet derler evinden yemek alrm. Amca dut aacna asar gider oradan alrm. Arif Kahya Yunan taraftarym. Yukardan Slller evine talyan bayra asm. Hamit Kuvay- Miliyeye alp yatrrm. Hatta babas ttn paras alm. O gece babasnn evini basp onun dahi parasn alm. Bundan dolay zenginler rahatsz olmu. Kk Mehmeti gnderiyor. Versin paray diyor. Amcam z teyzemle nianlym, Aye Hanm. Kyde bir dn oluyor. Onu grmek istiyor. Nasl dne girecek. Kadn zar (araf) giymi. Dnde gitmi yanna oturmu.Kimse anlamam. Aye Hanm veremden lyor. Mezarlktan amcam getirememiler. Bir iki hafta orada yatm. Dedem zor getirmi. Aye ye benziyor diye Feda Hanm vermiler. Taloullarndan. Olmuyor. Datekkeden biriyle -Nazl ileevleniyor. Ondan Hamide oluyor. (Nevin Oral, 1937, Yazba ) Hamit ok cesur, atik ne zaman nerede olduunu hi belli etmeyen biriymi. Bunlar anneannemlerden duyardm. Baz kiilerden yardm toplarm nceden bilinmiyormu. Sonra askere toplad anlalm. ---------------------------------------------(rfan oban, 1945, Keiky) Yunan zaman Kabadelen etesi , Deli Aa, Dernekliden Karadi. Manavkovanlnda Yunan askeri ile atma olmu. ki kii lm. Keikyden ( Balclar) Deli Aann evini, ky camisini yakmlar. etelere ekmek veriyorsunuz diye. (Halil brahim Akkavak ,1929, Keiky) Yunanllar Halilin Mehmeti dvyorlarm. Kardei feryat figan etmi. Kadn kurunlamlar. ldrmler. Hem kardeini dve dve hem de kardeini kuunla ldryorlar. 30 Mays 2007
140
(Zehra Diner, Dakzlca, 1328 doumlu) Kyde Hamit Yunan karakolunu bast. Yunan askerini ldrd. Bunun zerine Yunan evlerimizi yakt. Biz nce Karakzlara katk. Orada stmze elbise verdiler. Torbalya daym Mehmet Kemalin yanna gittik. Babam bizi orda buldu. zmirde Urumku sokanda ev tuttuk. Kyde anas babas olmayan ok gzel bir kz vard. ki kardeti. Biliyorum. Saliha derlerdi. Evine silahl asker gnderirdi. Yunan subay bir hafta kullanr sonra askerlere verirdi. Birer gece birer gece askerleri everirmi. Sonra evine gnderirdi. Aradan bir sre geti mi tekrar asker gnderir. Kz kullanrd. Hem kendisi hem askerler. Yunanl gitti. Bu kz Yunan ekilince amcas Sevdiyenin Halil ,Salihay Bapnarda tfekle ldrd. Ad kapansn diye ldrm.Kzn lsn canavarlar yisin diye orada brakyor. ete kydeki evi bast. Babamn parasyla yiyecek giyecek almlar. Kymetli eyalar krmlar. Bir gn btn kyn erkeklerini topladlar. Kadnlar da karakolun nnde. Hepsini dayaktan geirdiler. Ama ne dayak. Darya karyorlar. Ayaklarnda ip bal. p ellerinde yr diyorlar. Ayakta ip bal yrnr m? Yr dayak.pi ekerlerdi. Hakaret yapmadklar kalmad. Yunanla imdi karde diyorlar Yunanla hi kardelik olur mu? Yunan bayrann indiriliini ben grdm. Evimizden grnyordu. Trk bayrann ekiliini de grdm. Daha sonra Yunan ekilince kye dndk. (Rasim ekerolu, Arslanlar, 1330) (19 Temmuz 2007) Yunann buraya geldiini bilirim. Hortunal Hamiti bilirim. Grdm. Hamit zaten durmazd. Gndzleri dada geceleri bir kenarda yatard. Yalnz bir efeydi o. Yanna ald arkada ona hinayetlik yapt. Hortunadan gelin aldlar. Dne geldi . O zaman grdm. Komunun kzn aldlar. Hamit eteydi. Ama para etesi deildi. Yunanllara kar eteydi. lyas vard. Recep Aay ka sefer bastlar. Elini kolunu baladlar. ok eziyet yaptlar. Takesikte Yunan karakolu vard. Geceleri askerler Hamit basacak diye karakolda yatmazlarm. Etraftaki al diplerinde yatarlarm. Hamit kimseden korkmazd. ldrselerdi korkmazd. Yunan gidii biraz kprdad buralarda. Bize zarar yapmad. Aa kyleri yakt. rpky yakt. Asker buraya geldi. ay dahi durduunu bilirim. Svari askeri. Karargah burasyd. Yunan kaarken Arkbanda bir sr insan yakt. Bir Arap kurtuldu. Arap bilirim. Bir o kam. Yakan Yunan jandarmas. Kye Yunan jandarmas gelirdi. Hi kimsenin burnunu kanatmadlar. Kyde Koca Haim, Hamitin arkadayd. Yunan ekilirken Fetrek aynda byk arpma oldu. Her taraf ceset. Kokudan geemezdiniz. Hi toplanmad bunlar. rd gitti. Yunan da ld. Bizimkilerden de len oldu. Toplar Fetrek ayna kurdular. Biz askerlere sakalk yaptk. Su getirirdik. Yunan demiryolu boyunca kayordu. Vurulan orda kald. Aylarca kokudan geilmezdi. nsan ls kokusu olduunu sonra rendik. ( Hseyin Klemen, 1928, Marmara Dernekli) 03 haziran 2007 Babam Karadiin yannda kzan. Yunan blk blk demiryolu buyunca gelirmi. Malanda Yaylasnda yakalamlar. erkezlerden Uzun Musa idamdan sefer alm. Hamit efelie ktnda ad ok konuulurmu. Kadnlar kzlar bir grsek dermi. Datekke kynden bizim kye gelirken kadn odun yapyormu. Hamit Halilbeyli ttnnden sigara sarm. st tarafta alnn iinde oturuyormu. Kadnlarn konumasn dinliyormu. Sigarann dumann kadnn birinin burnu alm. Kadnn birisi aadan Hamit Efe yakkl bir delikanlym, gelse de grsek diyor. Bu zamana kadar efe grmedin mi? Eli kabakl hoca grsn onun yzn diyor. Hamit Efe dinleyip duru. Birisi de diyor ki Halilbeyli ttnn kokusu burnuma geldi. Hamit Efe buralarda oturuyordur, diyor. Hamit Efe kadnlara grnmeden dereden kye dutun dibine varm. Dedem de avluda. Muhtarm. Dedemden biraz ekmek ve zeytin istemi. Dedem kendisini hemen saklam. Karnn doyurmu. Bir sre sonra adam alm yanna. Dedem bu adamlar beenmemi. Yanndan at demi. Birisi Yrk Hasan dieri de Pi Ali. Bunlar seni aldatr demi. Hamit day aldatamazlar , demi. Hamit Krllarn brahimin kz kardei ile evliymi.apaktan Kahveci Hasan bana anlatt. Yunan takibi Hamitin peinde. Takip askerleri apakta Hasann kahvesinde otururken Hamit kapdan ieri giriyor. Davranmayn yakarm diyor. Hasan 40 tane kahve yap, dardaki arkadalarma diyor. Hasan kahveleri yapyor dar kp dkyor. Yani 40 adam varm gibi. Hamitin lsn kan arabas ile gtrmler. Ayakta dikelterek. Dedem de babamda temiz delikanl derdi. Hibir karya kza bakmazm. Sary kars Topunun Sleymana vurduruyor. Osmanlardan Akocuk arkada. Ate brahim, Hamitin atn
141
bakan kii.Kabakdelen ayr ete. En dzgn olan Hamit Efeymi. Kabakdelen zenginleri soyarm. Hamitte asla yle bir ey yok. Amcam olsun babam olsun ok temiz ocukmu. Yunan kyde camide yatk kalm. Ky dalm. Ekinlere hayvanlarn salmlar. Krk tulum peynir varm evde. Paralamlar. Ky alan talan yapmlar. Keikyde Arap olu uayip, subayn elinden silahn alm. Askerler kurunlam. Kz kardeini de ldrmler. Akamst Yerlikayada kurunlamlar. Keikyde karakol kurmular. Yunan katnda karakoldaki telefon santrali Derneklideydi. (Necip nal, 1930 , Helvac) 03 haziran 2007 Babam Hamitin asker arkadaym. Babama ok daa kalm diye sylemi. Babam kabul etmemi. Buradan geerken babamn yanna bir urarm. ete arkada Srsalan Cemali varm. Delikz Yunanllara mzevirlik yaparm. Hamit, ldrn bunu. diyor. Babam diyor ki Gel bak, ocuklar var. Nasl ldrelim? diyor. (Yldz zcan, 1959, Ormanky) Benim annem vard. Bykleri anlatrm. Yunan ky basm. Hamitin karsn aryorlarm. Kyden bir yal kadn alnn elmi, kucana bir kk yastk vermi. Kendi gelini haline sokmu. K gnym. Aman olum ellemeyin o benim gelinim demi. Yunan askerine gelinim hasta , daha yeni doum yapt diye onlar geitirmi. Be kktm annem anlatrd. (Feridun Akdou, 1938 ,Dirmil) Dirmil (Korucuk) kynde Hamit Aa yata imi. Buraya geldiinde Hamiti iyi arlarlarm. Hamit babamdan bir eyler sorarm. Yunanla ilgili bilgi alrm. (Hseyin Karaku, 1930, ayba) Byklerimiz Hamitin ismini sylerdi. Salkta Yunan oturuyormu. Subandan Durmu Ali arkada. aybanda demiryolu kenarnda karakolu varm. Biz Durmu Ali ile bundan 50 sene evveli bir yerde altk. Salktan brahim Kahya Cellat glnn baln satn alr, satarm. Onunla haber gndermiler. Karakolu basacaz diye. brahim Kahya sylememi. brahim Kahyann evini bombalamlar. Kendisi de olu da lm. Mehmet Hasrc bana anlatrd. Yunan karakolunda su yokmu ona su tatrlarm. Mehmet Hasrc suyun iine iemi. Onu da komutan sen bunu iemisin kpryor diye dvm. (Veli Baarr, 1932, akrbeyli) Pi Alinin hanm Aye (Ee) benim analk olurdu. Hamit buralar korumak iin buralardan arkada alm.(Pi) Aliyi de alm. Ali biraz hareketliymi. Sonra Aliyi Yunan taraf aldatm. Nasl aldattysa bilemiyorum. Ali bu sefer Yunana almaya balam. Analk anlatrd. Buralarda evleri basmaya balamlar. Saiplerden dedemi Babuolu Veli Aay ldrmler. eteler ldrm. lerinde apaktan Ethem de varm. Ethem sonra yle demi: Ben onlara Eeki Veliye gnderdiydim. Yanl gitmiler. Bunu babamdan duydum. Dedemi ldrmler. Ethemin babas Denizli aldan. Dedemin durumu ok iyi imi. Ona (Ethemin babasna) yardm etmi. Dedem merhametliymi. Ethem, Ah ulan yapamadlar .Ben Veli Dayya deil teki Veli Dayya gndermitim. demi. Ali eve altn eya getirdiinde benim analk: Gtr gtr. Kimin cann yaktn da aldn bunlar. Git geri ver. dermi . Yunan kaarken Aliyi Torbalda ldrmler. Anam ve ocuunu ldrmeye buraya geliyorlar. Eeyi ocuunu bir de Alinin biraderlerini. Gelenler Alinin amcalarn ldryorlar. Biraderi Hac Ahmet derlerdi. O Kam. Kendini kr kuyuya atm. yle kurtulmu. Bunlara Bcanl slalesi derler. Onlarn evini basyorlar. Evi yakyorlar. Alinin babasn ldryorlar. Alinin amcasn ldryorlar. Ali onlara durumu anlatrm. Alinin Mustafa amcas varm. Alinin babasnn yz verdiini bilirmi. Bu ocuu martmayn. Bu ocuk bama bela olacak. dermi. Ali kyde birka kiiyi baklam. Benim amcam varm. Onu bile baklam. Dnlerde hadise karrm. Ali dermi: Amcan bana ok kzyor. Gelenler Mustafaya : Sen ocuklarn al, bir kenara ekil. demiler. Gelenler Ethem Aann adamlar. Ethem Aa da iinde. Biz tekilerin hepsini ldreceiz, demi. Analk kzn alm baka yerde saklanm. Hamiti (Yrk) Hasan vurmu. Yunana yaranmak iin ben vurdum demi. Hamiti kz arabasnn stne
142
balamlar. Gezdirmiler. Babam sylerdi. Hamit biz buralardayken saken korkmayn, dermi. Hamit lnce ekyalar basm. Dedemi ldrmler. (mer Aydn, 1932, apak) Ben Bayburtta askerdim. Bizim baavu herkese soruyordu: Nerelisin? diye. Ben, Torballym. diye cevap verince bana : Hamiti tanr msn ?diye sordu. Ben Kuva-y Milliye zamannda ldrlm diye duyardm. dedim. Baavu dedi ki: Yunan zaman benim babam Torbal camiinde imamm. Hamit vurulunca cenazesini o ykam. O defin ettirmi. dedi. Mezarnn salk ocann olduu yerde olduunu syledi. mer Aa (zyurt) anlatrd. Hamitin cesedini Torbalnn iinde beygir (at) arabasnn n tarafna oturtup balamlar. Kollarn kazklara balamlar. Ayn canl gibi. At arabas yrrken hareket ettiinde ceset de hareket edermi. Yunan jandarmalar canland, tekrar canlanacak diye dleri koparm. (Hulisi Demirta ,Dakzlca, 1335) Burada Yunanla dp kalkan Salihann kardei Safiye olacak. Giritli mer Yunan tarafna alyormu. Babam da eteciymi. Krt Hasan, Yemen Sleyman, Zeybek Mehmet, Babam Arabac Osman. Bunlar da Yunana kar eteler. Hamitten ayr bir kafile. Babamlar elbiselerini silahlarn dada brakp saklamlar. zmire inelim, bir gezelim diyorlar. zmirde Araphan varm. Araphan kahvesinde otururken bunlar Giritli mer grm. Gidiyor Yunan hkmetine haber ediyor. eteler diyor Araphan kahvesinde oturuyor. Geliyor Yunan jandarmalar bunlar topluyor. Hade Girit adasna srgn. Oradan Atinaya. 38 ay sonra Yunan denize dklyor. Sonra mbadele esir karl geri gelmiler. Byklerden duyardm. 15 Maysta zmire kyor. Aa yukar bir hafta sonra buralara geliyor. Burada Eski Cavur diye birisi varm. Dn varm. Gelin gezdiriyorlarm. Bir haber almlar. Yunan zmire km. Alelacele evine gtryorlar. Ahmet Aalarn oraya eteler basm. elik brahim, Pehlivan Mustafa. Ahmet Aalarn evi Yunan karakoluna yakn. Yunan nbetisini vurmular. Yunan bu sebepten ky yakyor. Yunan ky yakarken Hakk Dede diye biri vard. u an evi ykklk. Yunan jandarmas evin etrafndaki allara gaz dkyor. Hakk eni olu 17-18 yalarnda bekar delikanly ve bir de kadn vrup ldrm.. Yanan yeri sndrmeye alan delikanl suyla sndrmeye alanakurun ekiyor. Genci ldryor. Tam kardaki pencereden mrolunun kars kadn da pencereden olan biteni seyrederken bir kurunda ona ekiyor, ldryor.Afyon cephesi bozulunca bunlar farkna varyorlar. Karakolu be on gn evvel Tepekye kaldryorlar. Torbalda Hamiti ldreni yakalayp ldryorlar. Pi Aliyi. Giritli meri elleyen olmad. ki evliydi. Yunanla dp kalkan kendi z kardeinin kzn Boyala (Dakzlca kynn kuzeyinde bir mevki) gtryor. Orda ldryor. Bak bak Yunan taraftar deil diye. Kendini affettirmeye alyor. Yunana kar olduunu gstermeye alyor. Hlbuki o bir numaral Yunan taraftar. Esas Yunan taraftar Giritli Mustafa varm. Giritli merin kardei. Asl zarar bizim kyl ondan grm. Yunanla beraber kaarken zmir Baoturakta kendisini bizim kyden birisi tanm. Senden ne ekti bu millet diye barm.Bunun zerine etraftaki esnaf sopayla, sandalye ile lin edip ldrm. Duyuumuza gre Hamit drst adamm. Mert adamd. akrbeyliden Pi Ali pantolonunu dikerken kancklayp vurmu. ok cesurmu. Hortunadan Kara Hseyinin olu. Yunanllarla ok kavga etmi. Yunan subay Hortunaya gezmeye gelmi. Hamit frlayp : - Atn dolatraym. Teri sousun deyip alp kam. Yunan subay kahvedekilere sormu: Hamit nerde? Kahvedekiler: - Biraz nce atn gezdireyim deyen adamd, demiler. ok kurnazm.. Karadalnn yetikin bir olu varm. Dambanda (ta evlerin toprak olan st blm) yatarm. Sabahleyin Yunan askeri karakolun penceresinden keyfi bir kurun ekip Onu da orada ldryor. Karakol iki defa yer deitirmi. Birisi Hac Kamilin evi. Karakol ilk kurulduunda evlerdeki silahlar toplamlar. Karaottan Kabak Hseyin vard. Aslen Kayserili. Kyde beki. Silahlardan be-on tanesini ayrp saklam. Gzleri ylan gzlym. Ylan gzl insanlar makbul saymazlar. Yunan subay bunu grnce Rumca :- Bu ylan gzl. Bundan hayr gelmez. Bunu ldrn, diyor. Kabak Hseyin Rumca biliyormu. Aman elini ayan peyim. Ben yleyim, byleyim, diyor. Kurtuluyor. Bir ara Yunanakar grup oluturmaya alm. Arka bulamam.
143
(Hasan Uysal, 1329, Karacaaa) 02/08/09 Hamiti burada(Karacaaa ky) grdm. Arkada vurmu. Yataklar buradan Delibozuk Ali. Deli Aa derlerdi. ocuklar Diner soyadn kullanyor. Yine buradan Hseyin avua da gelirdi. ocuu olmad. Demircikyden Seyit Ahmete geldiini sylerlerdi. Mulallarn Seyit Ahmet. Mulal soyad. Hamitin Yunanla arpmas Dakzlcada oldu. Yunan askerleri Yourtulardan daa kadn kaldrd. Karmlar. Dedeyan deriz. Oraya. Kadnn ad Arapl Peninin imam nikahl kars Necibe. Irzna getikten sonra kadn brakmlar. Bir daha kadn aramamlar. Belenbanda yedi kadn erkei orada ldryorlar. Yunan geldii zaman. Yunan askeri kaarken Mersinli Kahvenin altnda Yunan askeri bir gece geceliyor. Yars zmire yars Gmldre. olak brahimin ordusu ovadan geti. Sarn tarafndan. Yunanla dp kalkan kyden Giritli Sleyman. Yunan kaarken kat. Kanca karsn olan kardei ald. Macr Sleyman derlerdi. Hortuna altnda vurdular. Gavurlara tercmanlk yaparken gavurlat. Yunan taraf oldu. Yunan bir bayrak asard buraya. (Mnire Kutlu, Demirciky, 1926) ocukken duyardm. Yunan yedi kadn, erkei ldrm. Yunanl bu kadnlarn iinde ok gzel bir kz varm. Ad Hayriye imi. lsn dada obanlar bulmu. Yourtulardan Necibeyi de daa karmlar. Irzna gemiler. Hep kadnlar arasnda konuulurdu. (Osman Kutlu 1940 ) Hamit buraya geldii zaman dedemle Halil Erbay yanna istemi. Yunan buraya kt zaman dedem Hindistandan esirlikten daha yeni gelmi. 12 yl askerlik yapyor. Hamit, dedeme: Bana kzanlk yapar msn? diye soruyor. Dedem : Hamit beni affet. diyor. Askere gen gittim ihtiyar geldim. Kara brahim buralarda etelik yapm. Yunan zaman evine smail Efendi ve Hac Fettah talyan bayra ekmi derler. Bunlara Yunan dokunamam. Baka bayrak ektin mi o devletin tabiiyetine gemi oluyormusun. Bizi ellemesin diye. Dede Hseyin- Ecinli Hseyin- ocukken anlatrd. Haziran ay imi. Tarlada ekin biip deste ekiyorlarm. Kan ile. Trmk yaparken Yunan atls asker Krikor diye biri gelmi. Kei gden obanlar zevkine kar kocay vurmu. Zevkine ldrm. (efika Kksolak, 1941, Canl) Dedem Sar Mehmet olur. Anam Hatice anlatrd. Nenem Hanifeyi Sar dedem brakm Marmarata. Bekir emmilerimin evlerinin yannda evleri varm. Orada duruyormu. Datekkeden Krllarn Dal Emine dedemi Datekkeye arm. Onunla ikinci evliliini yapm. Dal Eminenin yannda bir ay kadar ya duruyor ya durmuyor. Dal Emine kalkyor baka bir adam sevmeye. Helvacdan Srsalan Cemaliyi. Dedemi Kavakalandan (nardibi) Macr Sleymana vurdurtuyor. 30 sar liraya. Dal Emine ayarlam. Macr Sleyman evine gelmi. artm. Dedem yok dedirtmi. Macr Sleyman : Biz geldiini grdk. demi. Kapdan baksn. diyor. Kapdan kafasn karnca mavzerle vuruyor. Dedemi kapnn azna yyor. Srsalan Kr Cemali diyor ki Sar gibi adam bir ayda vurduran beni ne yapar diye, onu almaktan vaz geiyor. Dal Emine daha sonra 3- 5 adamla daha evlenmi. Datekkeye korkudan kmazm. Dal Emineyi amcaoullar (Datekkeden Krllar)dahi sevmezdi.
144
KOREDE NASIL
Anlatan:Ahmet Balk
SAVATIK?
Trk Tugaynn Koreye ayak basmas tarihine kadar olan devrede Korede cereyan eden harekete ku bak bir nazar. kinci Dnya Sava sonunda Japonlar teslim olunca evvelce Japon hakimiyeti altnda bulunan Korede Japonlara kar savam olan Amerikallarla Ruslarn kontrol altna girmiti. 25 Haziran 949 gn Kuzey Kore komnist ordular baskn eklinde bir taarruz ile Gney Koreyi istilaya baladlar. Amerika bilfiil mdahale etti .Birlemi Milletler tekilat meseleye el koydu. B.M. Mtearruz Kuzey Koreye kar dier devletleri ard. Davete icap eden ilk 16 devlete mensup silahl kuvvetler peyderpey harekete katldlar. Trklerin Koreye ayak basmalar tarihine kadar devredeki hareketin balca safhalar. Taegudan Kunuriye hareket: 20 Ekim - 25 Kasm 1950. 18-20 Ekim gnleri Pusan ehri limanna karaya ayak basm olan Trk Tugay, trenle Teoka ehrine nakledilerek, bir eitim kampna misafir edilmilerdi. Bu devrenin balca meguliyet ve hadiseleri unlardr: Birlikler Teokadan ayrl tarihi olan 10 Kasma kadar eitimle megul olmulard. Trkiyeden getirilen Amerikan tipi silah ve vastalarn kadro noksanlarn ksmen tamamlamlard. Bu devre iinde Tugay 18. Amerikan kolordusuna balanmt. Trk tugay, Amerikan kolordunun ve yakn mahiyeti Kolordu komutannn davetine icabetle Taeguya kolordu karargahna gidip dnmlerdi. 04-27 Ekim 1950 gn saat 22 de 18. Kolordu Komutanlndan Taegunun gney blgesindeki 2. Kore Tmeni keif ktas tarafndan kovalanan bir ksm komnist kuvvetlerinin Teoguya saldrmas ihtimaline kar hazrlkl bulunmas hakknda bir emir alnm. Taegudaki ehir iinde balca silahl kuvvet olarak Trk tugayna alarm verilmitir. Baz mlahazalar dolays ile alay karargahl lavedilerek, piyade taburlar doruca tugay komutanlna balanmtr. Tugay Musanni blgesine intikali hakknda alnan emir zerine, bir n heyeti tertiplenerek 9 Kasmda sevk edilmitir. Tugay birlikleri bir ksm motorlu aralarla mtebakas (geri kalan) trenle 10 Kasmdan itibaren nakle balanmtr. Toplanma blgesinin deitirilmesi zerine, Munsunni yerine Kunuri kuzey batsndaki Chotan istasyonu civarnda toplanld. Baz haritalarda Chotan yerine Tongjann yazs mevcuttur. 14 Kasmda tugay 25. tmenin emrine verildi ve tmenle irtibata geildi. Tugay 25 km. genilik ve 50 km derinliinde bir saha iinde yol ve kpr emniyeti tkama mevzileri igali ve bu blgede bulunan kominist etecilerin temizlenmesi grevi verildi. Bu maksatla birinci Tabur, 3.Tabur ve alay muharebe gurubu adyla vasflandrlan tugayn byk ksmn birbirleriyle irtibat ile ayr blgelerde vazife ald. Keif ve taramalar yapld. Bu grevin tugay mstahkem vazifelere altrmak maksadna matuf olduunu bilahere renilmitir. 08-17 Kasm 1950de 25. Tmenden tugayn Kunuri blgesine intikali ve orada kolordunun ihtiyatna girmesi hakknda emir alnd. Birlikler Coton, Knesong. Kunehon blgelerine yaklald. Tugayn kuzeye intikali elindeki vastalara ve tmence salanan aralara gre tertip edildi. 1V. Kunuri Muharebeleri: (26 Kasm- 7 Aralk 1950 ) 26 Kasm 1950 gn Trk Tugay Kunuri civarnda 1. Kolordunun ihtiyat olarak toplanm bulunuyordu. Buraya intikalini 23 Kasm gn tamamlamas gereken tugay vahit ve tertip edilen kamyonlarn yeterli sayda ve zamannda verilmemesi yznden, tamamnn toplanmas 26 Kasm tarihine kadar srmt. Dman ve dost durumu hakknda unlar biliniyordu. 340 bin kiilik bir in kuvvetinin Mancuruya hududu boyunca snak yapm olduu Kuzey Kore kuvvetleri arasnda baz komnist in birlikleri bulunduu Birinci Kolordu cephesinde ise 30 bin kadar dman kuvveti olduu renilmiti. 8.Ordu kuvvetlerinin gayesi Mancurya hududu olan bir umumi taaruza 24 Kasm gn sabah balamt. 24-25 kasm gnleri tespit olnan gnlk hedeflere varlmt. Bu taarruza doruca genel karargaha bal olan Kore yarmadasnn kuzey dou kesinde bulunan Amerikan kolordusu itirak ediyordu. Bu devrenin nemli olaylar: .Muhtemel bir muharebe vazifesine hazrlk olarak tugay toplanma blgesinde kuzey douya giden yollara istikam bl ve keif takm vastas ile keif edildi. Birliklerdeki ve ahslardaki byk arlk muayetindeki eya ayrlp Kunuri kasabasnda bir depoda toplanmt. Tugay, karargahlk ve geri kademe halinde 2ye blnmt. 2. kademe Kunuriye naklolunmutu. Kolordu karargahlna bir irtibat subay Kurmay Yzba Hakk nceolu 03 Kasm 1950 gn Kolordu merkezi blgesindeki iki tmen ve dokuz Amerikan piyade alay
145
muharebe idare yerleri ziyaret edilerek, muharebe durumu hakknda izah alnm ve zayf dman kuvvetlerini krarak ilerlenildii renilmiti. 04-26 Kasm 1950 gn saat 15.00te tugay komutan ve yakn yardmclar kolordu karargahna davet edilmiti. Burada bizzat 9. Kolordu komu emri vermiti. Kore Rok Kolordusu geriye ekiliyor. Tokehon ehri dman tarafndan kuatlmtr. Bu kolordusunun sa yann tehdit etmektedir. Ordu komutan, Trk Tugaynn bu yolla haraket ederek Tokehonu igal etmesini ve iki tmenle irtibat salanmasn ve burada kuzeybatya geen yollar emniyet altna almasn emretmiti. Kore 1.Svari Tmeni Sunehon blgesinde yarn sabaha kadar toplanabileceinizi sanyorum, hemen hareket etmemiz ok mhimdir. nk kuatlmak istemeyiz. Bu ehri almak zere muharebe edeceksiniz. Durum hakknda fazla aydnlanmak mmkn olmamtr. Yine Khn inlilerin savaa katlacaklarna ihtimal verilmedii bilahir anlalmtr. Tugay Komutan Muavini Albay Celal Dora emrinde bir motorlu keif ktas takmn, bir istikam takm, bir silah takm ve iki piyade taburu ( 1. ve 2. Taburlar) bir tank takmndan mrekkep top taburu henz tugaya katlmamt. Bir muherebe grubu tekil edilerek toplanan kamyonlarla ksmen motorlu, ksmen yaya olarak Tokehoni istikametinde tahrik edilmitir. Grubun vazifesi Choyanmyon blgesine kadar gitmek ve burada tugayn mutabaki ksmnn yanamasn korumak ve keif yapmakt. Grup ileri ksmlar ile emredilen blgeye sat 21.00de gelmiti. 3.Tabur ve Top Taburu ve uaksavar bataryasnn intikali gece yarsn bulmutu. 27 Kasm 1950 gn yaplan ileri hareket o gn belki de malum sarp araziden kar kmaz dman ile atmak ihtimaline gre dzenlenmiti . Mevcut yollarn hepsinden faydalanmak dnlmtr. Buna gre takviyeli 2 Tabur ana yolu 4-5 Km. kuzeyinden geen yoldan sol kol olarak tugayn dier muharip birlikleri ,oseden sa kol olarak o sabah erkenden ilerlemeye balamtr. Ancak sol kolun takip edecei yolla ileri srlm keif kolu, bir piyade takm kuvvetinde saat 09.00da geriye gelerek yolun bir yerde kaybolduunu sylemitir. Bunun zerine muharebe gurubu komutan sol kolunda sada oseye alnmasn emretmiti. Bu tabur, ancak saat 15.00te oseye kabilmiti. O gn saat 14.30da hesap ve tahminler hilafna yry kolu ileri ksm henz o sarp araziden kmam iken kolordu komutanlndan telsiz ile Chonksonni 5710 rakml tepede bir alay dman bulunduu, daha dousunda kalarak douya, kuzeye ve gneye kar kapanmas halinde bir emir almtr. Bu emir ile Kunuri istikametinde ileriden kapatlmasnn kastedildii anlalmaktayd. Bu vazife 6001 rakml tepe Sochond 5400 rakml tepe Hongdognu ve Vovvon blgelerinden balca istikametleri kapatmak sureti ile yaplabilirdi. Ancak bir blgede tertiplenmek iin zaman kalmamt. Fazla olarak mevcudiyeti haber verilen dman varlna kar tugayn gerisinde ak kalacakt. Orada Hunghank blgesi ise ok sarp ormanlk ve ksmen motorlu olan birliin alp yaylmasna gayri msait idi. Bir blge iin srt edilen mahsuru da ihtiva ediyordu. Kolordu emrinin aynen tatbik edilmesi sorumluluunu yklenmek sureti ile tugay komutan Vovvona dnlmesi ve blgede vazifenin yazlmas kararn verdi. ok isabetli olduu ve tugay mutlak bir imhadan kurtaran kararn tatbikine geildi. Bilahere sabit olan saat 17.00den itibaren birlikler Vovvon blgesine toplanmaya balamtr. Fakat tamamnn buraya dn gece yarsn buldu. 06-26 Kasm 1950 gn saat 11.00de art olarak kalan mrettep keif ktas ve mtabiken daha ileri karakol bl (10. Blk) dman basksna ve taarruzuna maruz kald. Kolordudan ikmal edilen kuvvetli telsiz arabasnn arzalanarak yolu tkamas yznden, hareket kabiliyetini kaybeden keif ktas, bu basknda ar zaiyat vermi ve dalmtr. Silah sesleri zerine birliklere alarm verilmitir. 3. Tabur sabaha kar 10.Bln sa ve solunda mevzilinerek muharebeye girmitir. Bu suretle balayan Voyvon muharebesinde bitayette tazziki hasseden 10. bln cephesinden kendini gittike arttrarak gstermeye balamt. Tabura 3 blk takviye edilmitir. Topu erkenden Dovvu mahrici yaknnda mevzilenerek o sra ka gelen topu uaklarnn verdii gzetlemelerle ve mutabiken ileri srlm, gzetleyiciler yardmyla piyadeyi desteklemeye balamtr. Dmann 3. taburu kuzey kanadndan almasndan ve baka bir kolun kyn 2 Km kuzeyinde geen yolla batya doru baz hareketlerinin yapld haber alnmas zerine, 2. taburda kuzey bat istikametine tahrik edilmi ve bu 2 taburuda sevi idaresini Albay Celal Dora Deruhte eylemitir. Albay Dora 6. ve 7. blklere yaptrd taarruz ve sng hcumu ile dman dou kuzey istikametine 3 ve 4 km geriye atlmtr. Blkler arasnda boluklar olmas sebebi ile grup komutan, baz blklerin baz mevzi eklinde geriye alnmasn emretmiti. Saat 14:00 sralarnda muharebenin cereyan tarzn grmek zere 10.Blkn cephesine gitmi olan Amerikan mavir grubundan Albay Kombi farkna varmadan dmann az evvel ekildii yere gitmi ve yakndan atee maruz kalmas yznden o civardaki bir kulbeye snmtr. Durumun renilmesi zerine daima pasif kalm ve kendisine verilen vazifeleri muhtelif bahanelerle yapmaktan kanm
146
olan tugay Amulhak Tank Taburuna bir ksm , 1. Taburdan bindirilen bir blkle ilerlenerek Albay Kombi kurtarlmtr. Evvel bir talimgah bl olarak tazyik alnan ikmal blnden bir piyade grubunun, bir piyade bl kuvvetinde motorlu olarak muharebe blgesine tahriki talimgah komutanna emredilmiti. Takriben saat 15.30 da taarruz esnasnda dar tutulmu cephelerden ve dmanla sk bir hal alan muharebe temas ile bulunan blgeye dman daha fazla oyalanaca kanaat getirilmemesi zerine 28 ve 29 gecesi muharebe temasn kesmeye ve 6 Km dier bir mevzii igaline karar verilerek icraata geilmitir. Bu srada kolordu karargahndan gelen irtibat subaylarmz tugayn ekilmekte olan 2.tmenin sa kanad ile irtibatl olarak 10109 998 rakaml bir /250 bin lekli haritadan geen ve takriben 30 Km kadar uzunluktaki bir mevzinin igali altnda kolordunun ifahi emrini yerine getirmitir. Bu emrin icras iinde tugayn dmandan syrlmas ve karar serbetini elde etmesi lazm geliyordu. rtibat subaylar tugayn kararlarndan kolordu ve 2 tmeni haberdar ve 2 tmenin sa kanadnn nerede bulunduu zerine vazifesi bana dnmtr. Sinnimni ky blgesindeki yeni mevziyi ksmen igal ederek tugayn o blgeye intikalini ve tertiplenmesini korumak zere talimgahn bir piyade gurubu ve istihkam blnn bakiyesi vazifelendirilmitir. III.sekesine gnderilmi, gerekli keifleri yapmas Sinnimni blgesindeki arlklarn geriye sevki istenmitir. Saat 18.00 de piyade taburlar ve havan blne telsizle telli irtibat salanamam, havann kararmas sebebi ile tabur, muharebe idare yerlerine gnderilen subay tarafndan bulunamamtr. Muharebe temasn kesmeleri ve ekilmeleri emredilmitir. Kademeli bir suretle topudan balamak zere yeni mevzi intikali balamtr. ekilmeyi rtmek maksadyla 1.topu bataryas son piyade taburu ekilinceye kadar atee devam etmitir. Bugnk muharebe basknna ugrayan keif ktasndaki kayplardan ve ehitlerden gayri 6 yaral 3 ehit 9 kii zaiyat verilmitir.
SNNMN GECE BASKINI

Muharebe temasn kesme ve ekilme muvaffakiyetle baarlm, blkler teker teker yry kolunda Sinnimniye intikale balamtr. Art olarak braklan 2. Blkn byk ksm kyden ayrlrken dman ekildiimizi sezmi ve yol boyunca takibe balam, art olan tank atele karlam ve neticede o da ekilmeye muvaffak olmutur. Sinnimni ky blgesine intikal eden birlikler orada birlemiler 28-29 Kasm gecesi ihtiyatta bulunan 3. Tabur ve topu daha evvel szp gizlendii tahmin edilen bir dmann havanlarla yapt bir ate basknna urad. Baskna urayan birliklerden bir ksm kark bir ekilde tugay karargahna Kuojong Kyne doru ekildiler. Burada tugay komutannn ahsi mdaheleleri ile erat vastalardan indirildi. Orada mevcut subaylarn yardmyla erat yeniden manga ve blklere ayrlarak Kuojongun hemen dousundaki srtlar igal edildi. Dier istikametlerdeki emniyet tedbirleri arttrld. 2.Tabur ve 1. Taburun muhasarada kald anlald. Bu taburlarn muharebe irtibatlar durumunu aydnlatmak iin ve taburlara yardm etmek zere tank takmn ileri srlmek istendi. Ancak yol Sinnimniden ekilen aralardan dolay tkal olduu iin buna imkan hasl olmad. Sabaha kadar yolun almas iin alld. Geriye ekilenlerin cephanesi pek mahdut sayda idi. Baz yarallar da var idi. Yarallar da nakletmek, cepheye getirmek basknn verdii aknlkla Kunuriye kadar gitmi olan gruplar evirmek ve nihayet tugayn son ihtiyat olan talimgahn dier piyade grubunu celp etmek, komu Amerikan 2.Tmeniyle tekrar irtibat kurmak zere karargahtan baz subaylar memur edildi. 29 Kasm sabah kar illerdeki taburlar blgesinden gelen ate sesleri ziyadeleti. Ortalk aarrken 1.Taburdan baz ksmlar syrlarak Kaesonga geldi. Sabahleyin ktaya biraz daha eki dzen verildi. Cephane ikmali yapld. Kaesongta yeniden tesis edilen mevzinin yolun kuzeyindeki paras 1.Taburun eldeki ksmna; yolun gneyindeki paras 3.Taburun toplanabilen aksamna verildi. Mevzilerdeki topu erat topland. Topu taburunun mtabakisi mevziye sokuldu. Saat 10.00a doru kendi tmenlerinin sa kanadn korumak zere 2. Tmenin 38. Alay , 1. Taburun bir blyle beraber Kaesong blgesine geldi. Baka vazifesi olmad ifade edilen tabura yolun kuzeyinde bulunan blgenin sorumluluu terk edildi. Saat 11:30da talimgahn II.piyade grubu 1 piyade bl , 5 havanla havan bl ve tugay emrindeki tank takmndan mrekkep bir kuvvet ve topu taburunun desteiyle Sinimni ky istikametinde bir kar taaruz yapld. Mahsur taburlar kanatlarn kuatm olan dmann bertaraf edilmesi zerine taburlar bulunduklar yerlerden yarallar da tayarak ekilmilerdi. Sinimni Yank Yonni 5192 rakml tepe yolunda bir dman yry kolunun ilerlediinin renilmesi zerine topu atei altna alnd. Saat 16.00 sralarnda I.Tabur cephesine doru koarak ilerleyen 15-20 dman eri teslim olma iaretleri yapmaya balad. Fakat silahlarn brakmadlar. Biraz sonra yakn mesafeden ate muharebesi tekrar balad. I.Tabur cephesine sapan dman says gittike oald. Tabur mevziinin hakim arazi ksmnda dmann yaknna sokulmu
147
bulunmas sebebi ile burada dmana hayli zayiat verdirildi. Saat 17.00de dman tazyiki karsnda Amerikan taburunun hibir haber vermeksizin mevzilerinden zlerek mevcut motorlu aralar ile ekilmeye balad grld . Bu durumda tugayn her iki yan kuatlmak zere ak braklm bulunuyordu. Bunun zerine mevzideki I.Tabur himayesi altnda Kunuri istikametine ekilmek ve dmandan kurtulmak iin karanlktan istifade ederek zlme karar verildi.Ksmen derlenmi olan 2. ve 3. taburlar tahrik edildi. Kunuri ekilme Muhcubeleri:Saat 17.30 da hava kararrken ekilmeye balayan bu iki tabur Kaesongun 1 km batsna varnca havan ve makineli tfek ateleri ile karlatk. Taburlar muharebe ederek ekilmeye balad. Trk ve Amerikan motorlu vastalarnn yolu tkamas sebebiyle 5095 rakml tepede durmak mecburiyeti hasl oldu. Dier taraftan Amerikan taburunun artsn korumak zere geride kalan 5 tankn himayesinde 1. Tabur da Kuniri blgesine girdi. Artlarn byk bir ksm ilerleyerek taburlara yetiti. Art ucundan kalan baz ksmlar Amerikan taburunun etraftaki art ucuna mlaki oldu. Haraketsiz kalan vastalardan inmi olan bu art ile birlikte Kaesongun 1,5 km batsnda 107 rakml tepenin hemen kuzeyindeki tepecii epeevre tuttu. Bu tepede dmann teebbs ettii iki baskn atele pskrtld. Kunuri Boazndaki gece muharebesi 30 Kasm saat 10a kadar devam etti. Bu saatten sonra yaplan ate saat 15.00 e kadar devam etti. Bu sabahtan sonra Amerikan taburunun telsizi ile tmenle yapt irtibat ve istei zerine bu tabura bir miktar tank ve kamyon gnderildi. Ksmen ve parekende olarak bunlardan faydalanan taburlar yaya olmak zere bat gney blgesine tugayn ihtiyat olarak bulunduu yerde topland.ok stn kuvvetlerle taarruzun yaplmakta olduu ve inlilerin savaa katld anlald. Tugay iin iki ekilme yolu vard. Biri bat istikametinde Anjuya giden yol, dieri gneye giden Sunchon yolu . Her ikisi de tehlikeden ari deildi. Cepheden ekilen dman tarafndan Anju yolu Tongjonnudan Sunchona Togjon yolu tabi ekilme yolu olduu iin taburlarn Sunchon yolundan ilerlemeleri ve Peanyonda toplanmalar emri ifaen tugay komutan Tahsin Yazc tarafndan teklif edildi. Ktalar Kunuri ve Sunchon arasndaki boazda da dman ateine maruz kalm ve sarlm olan 2. Tmenin karargahn kurtarmak sureti ile boaz muharebe ile aarak ilerlemitir.Tugay ancak bu ekilme muharebelerinde vermi olduu zayiat miktar ayr fasldadr. Motorlu vastalarn ve ar silahlarn ou kaybedilmitir. Trk Tugay dmann balca kuatc kolunu en az drt gn geciktirmek ve bu suretle 8. Amerikan Ordusunun ekilmesine imkan salamak suretiyle vazifesini yapm oldu. 8 Aralktan itibaren birlikler Kuzey Korenin merkezi Pianyonkda toplanmaya balad. Tugayn eksiklerini tamamlamak ve kendisine eki dzen vermek zere Kayasunk kasabasna alnmas emredildi.ou erat tren ve motorlu vastalarla evvela Kayasunka, bilahere ikmalin kolay cereyan iin Sosariye alnd. Tugayn Yeniden Tekilatlanmas: mjinhan nehirlerinin savunulmas, Chotana kadar ekilme.7 Aralkta Sosoride toplanan tugay, baz blklerin ilavesi ve talimgahta bulunan askerin ikmal mrettebat olarak birliklere datlmas , eksik silah ve malzemenin tamamlanmas ile yeniden muharebe gcn kazand. Bu arada alay karargah da yeniden kuruldu. 2. Ordu karargahndan alnan bir emirle 10 Aralktan itibaren Kimpo Yarmadasnn gzetlenmesi grevi tugaya verildi. Bu maksatla 3. Tabur Yongyonni blgesine verildi. KURTULU: Kore Savunma Mevzilerinden Kampa Hareket :19 Eyll 1951 gn saat 03.00te kampta 6 gn kaldktan sonra bizi takmlara ayrdlar. 4 ar bl 1 blk yaptlar. Ben de 4. Blkn 1. Takmnn 1. Manga komutan idim. Ve 6 gn sonra vapurla oradan hareketimiz: 26 eyll 951 gn Ssabah saat 5.30da arabalarmz hareket etti ve saat 6.30da 38. Arz Dairesini getik. Saat 12de ncon limannda vapura bindik. Saat 2.00de vapurumuz hayrls ile hareket etti ve o gnk gece ve gndz yolumuz ok iyi gemitir. 27 Eyll 951 gn ok sallad ve btn erat vapur tuttu. Hep kustular , dalga ok fazla idi ve bugn alarm verildi. 29.11.951 gn 18.00de Okirova limanna geldik ve vapur orada 2 saat kald. Saat 20.00de hareket etti ve o gn Formoz adalarndan getik.29.11.951 gn yine yolculuumuz ok iyi geti . Bu gece yarsnda saatler 1 saat geri alnd. 30.11.951 gn ayn yolculuk devam.1 Ekim 951 gn hava yamurlu ve mutfak vazifesi bizim blkte idi ve bugn de alarm verildi. 2 Ekim 951 gn hava ok gzeldi, saatler yine 1 saat geri alnd.3.11.951 gn hava ok rzgarl, deniz dalgal.4.11.951 11.00, hava iyi. Vapur Singapur limanna urad. Orada Siyamllar indirdi.5.11.951 Cuma gn hava yamurlu ve deniz dalgal ve bugn erat gazinosunda Cuma namaz klnd.6.11.951 Cumartesi gn hava ok gzel, deniz dalgasz. Bu gece saatler 1 saat geri alnd ve alarm verildi. Bugn ok gzel manzaral yerlerden
148
getik. 7.11.951 Pazar gn sabahleyin hava yamurlu geti ve sonra ald, deniz ok gzel idi. Bu akam sinemada gzel film vard. 8 Ekim Pazartesi gn deniz dalgal, btn erat yerlere kustular. Bugn mutfak yine bizim blokta idi. 9.11.951 Sal gn yine ayn yolculuk.Hava rzgarl, deniz dalgal geti.10.11.951 aramba gn vapur saat 12.00de Kolombiya Limanna geldi. Buras Hindistan yarmadasnn bir liman ve ngiliz mstemlekesi altnda. 11.11.951 Perembe gn sabahleyin yamurlu geti ve bu gece vapur bu limanda sabahlad. 19 Ekim Cuma gn deniz dalgal ve rzgarl. Bugn elbiseler ykand ve alarm verildi. Nevidim bugn smailliye geldik. O gn saat 11de oradan Svey Kanalna girdik ve Ankaradan arklar dinledik . Ahm gibi ah var m? Bu arky13 ay sonra duyuum beni ok zd ve bugn ok manzaral yerlerden getik.Gece saat 11de Portsayit Limanna geldik. Orada kayklardan al veri yaptk. 20 Ekim gn ayn sevinle geti. 21 Ekim gn bir sevinli gnmz oldu. nk yarn saat 4te zmir Limanna yanap ve anavatana 13 ay sonra kavuacak olmamz bizi ok sevindirdi. 22 Ekim Pazartesi gn saat 7de zmir Gzelyalya indik ve ben hemen kye geldim. Arkadalar poligon alayna gittiler. 24 Ekim gn teskere aldk.
149
KORE GAZLER
150
Sra 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65
Ad-Soyad Ali Fuat DNER Hakk OUZCAN Mehmet TAGA brahim YILMAZ Mmin NAN hsan BAYTUS Gndz OZAR Recep KARAGZ Ramazan GLTEN Ali BCL Selahattin OAR Ahmet kr KO Ali rfan ETN Halil REL Yunus BASIM Halil GVEN Salih TRK Mehmet Ali SOBAY Ali Osman SAVA Salih SATI Hasan AKIR Hseyin BOZKURT Mehmet Ali SERT Celalettin ZAPIN Emin ENBA Mmin UYSUN kr ARICI Remzi KUKULU Muharrem KKEN Mustafa KSE erif PLANA Mehmet GLE Yahya ZLEK Mustafa KSE Muharrem ULA Mehmet FDAN Ali KESMC Mustafa TLBE brahim GER Sait LBA Abdullah Fehmi VAROL Mustafa Z Veli ZTRK Yusuf GEZER mer GC Ahmet UYAR kr MANAZ brahim SALCAN Veli PINAR Yusuf GLSEVER Hseyin AKGN Ali hsan GAN Emin Z Hakk KIRLI Necdet ERDOAN Yusuf UGUR Ahmet SOYDAN Ali ALKAN Ahmet BALKI aban ERTE Ahmet KAPLAN Halim AHBAP Hasan DURMAZ Sleyman KK Abdullah APA
Baba ad Osman Kadir Mehmet Hamit Sleyman Tevfik Cemali kr aban Salih Muzaffer erif Osman Kamil Hadi Ali Hseyin Mmin Durmu Ali Tahir Tahir Yusuf Mahmut mer Aziz Mehmet Salih Hasan Mustafa Mehmet Ali Ali Cemal Ali Veysel Nebi Nuh Rza Mehmet Hseyin Ali smail Abidin Hasan Mehmet Ali Salih Yaar Mustafa Latif brahim smail Osman Ahmet Osman Mustafa
D.Tar. 1930 1929 1929 1929 1930 1930 1930 1929 1928 1929 1930 1930 1931 1930 1930 1929 1929 1929 1929 1929 1930 1930 1930 1931 1929 1929 1929 1929 1929 1929 1930 1929 1929 1929 1930 1929 1929 1930 1929 1930 1930 1930 1930 1928 1931 1931 1931 1929 1930 1929 1930 1930 1930
D.Yeri Demirci Pazarck Tire Karakzlar ahinler Dakzlca Torbal Arslanlar Torbal Pazarck Torbal zmir ehitler Aka Pazarck Karakzlar tip Bayndr Torbal Ahatky Pazarck Dakzlca Torbal apak Torbal Biga Tepeky Torbal Yourtular Til. zmir Blbldere Popava Tulum Pravadi Pazarck Kocular Pravadi Gllce Kerimler uba Bozky Gmlcine Kasmlar Karakuyu Tavas Tire akrbeyli akrbeyli Saipler apak Torbal Ulucak
Nfus kayd Demirci Torbal Torbal Karakzlar Pancar Dakzlca Erturul Arslanlar Ahmetli Pancar Torbal Tepeky ehitler Arslanlar Pancar Karakzlar ehitler Dakzlca apak Yeniky Yeniky Dakzlca apak apak Torbal Torbal Tepeky Torbal Pamukyaz Pancar Naime Blbldere Kucuburun Tulum Kucuburun Yeniky Takesik Kucuburun Gllce ehitler uba Bozky Tepeky Tepeky Karakuyu Pamukyaz Krba akrbeyli akrbeyli Saipler apak apak
Mehmet Mehmet Hseyin Ferhat Hseyin brahim Hseyin Hakk
1930 1929 1929 1930 1930 1929 1930 1931
Torbal Dakzlca Akhisar Pazarck Pravadi apak Sepetiler Acpayam
Torbal Dakzlca zbey Yeniky Kucuburun apak Torbal Tepeky 151
KORE
KOREEHTLER Ad No 1 - BRAHM 2 - EVKET 3 - MEHMET 5H.AVN Baba Ad AL AKF AL MEHMET OSMAN AL Lakab GER KIRILAN MENOULLARI APACIOULLARI DEMRKIRANOULLARI DERC BOZANOULLARI Doum Yl 1929 1929 1929 1930 1930 1930 1930
4 - MEHMET MUSTAFA 6 - OSMAN 7 - HSEYN
Kbrs Bar Harektna Torbaldan Katlan Askerler ve Bu Askerlerden Bazlarnn Anlar
1974 ylnda Trk Ordusunun Atilla Harekt koduyla Kbrsa gerekletirdii askeri harekta Torbaldan tespit edebildiimiz kadaryla yaklak 79 asker eitli birliklerden ve snflardan katlmtr. Torbal ilesinden Hseyin Kurtuldu 2. Harekatta ehit olmu, dierleri ise gazi olarak geri dnmlerdir. Kbrs Harekat ile ilgili baz an ve aratrmalar yaynlanmtr. Aratrma yntemi: Aratrma iin nce Torbal Askerlik ube Bakanlna mracaat edilmi, ancak verilen cevapta Genelkurmay Bakanlna mracaat edilmesi gerektii bilgisi verilmitir.Yaplan mracaata bugne kadar cevap verilmemitir. alma iin 2010 Ocak ay ierisinde Torbalya bal idari birimler taranarak grmeler yaplm, tm grme kaytlar (ses ve grnt) arivlenerek grnt kaytlarna bal kalnarak zmlemeler yaplmtr. Baz askerler psikolojik etki devam ettii iin grmeye katlmamtr. Grmeler genellikle ilk harekt zerine younlamtr. Harekata katlan 2 kiinin vefat ettii tespit edilmitir. Grlen kiilerden bazlarnn fotoraf arivinden yararlanlmtr. Torbal ilesinden harekata katlan askerler 1953 ve 1954 doumludur. lerinden ok az devre kayb olarak silahaltna alnd iin daha yalyd. Tespit edilebilen askerler aadaki gibidir:
152
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49
Hasan Hasan Sleyman Kemal Mustafa Mustafa DUMAN Hilmi Selahattin YILDIZ Hasan Arslan Mehmet KKEN Cemali Hamza Ali BUDAY Halil brahim Merih BTER Kazm Erdal UYGUN Halil brahim Mehmet Yaar KELLE Kamil Muhammet ZCAN Celil Mazlum SARAN Ali Celalettin KIVILCIM zzet Hseyin YANIK brahim Fikri KARA Adil rfan YOLDA Abdullah Bahattin DEMR Abdullah brahim KARANFL Ali Ahmet ASKEROLU Ali Ramazan SOYKAN Ahmet Niyazi KIVAN Zennu Eyp YENGNER Ahmet Cafer DUYAR Niyazi Sait KARAKURT Abdullah KAYA Recep Cihan DALAR Nazm Hasan INI Halil Bedri KIZRAK Durahmet etin GM Sleyman brahim KARAASLAN Mehmet Mustafa PALAOLU Mehmet
Ad Soyad Cemil TUNAY Mustafa BAYRAKI Cevat EN Veli AKYOL Metin TERZOLU Muzaffer GBEKL Macit BURUNCUK Ayhan AM Mehmet OLGUN Yaar KANDEMR Duran KARAOBAN Yusuf TANIRAN Cemal LK Yahya DEMR Mehmet DOAN Abdullah AKAT Mehmet Hasan GNAY Veli OK Yksel AKDEMR smail SALCAN Hdayi ALAN
Baba ad kr Osman Yaar Kazm Kenan Mehmet brahim Sabri Mahmut Ahmet Halil Ethem Ahmet erif Ali Abdurrahman Mustafa Mehmet
D.Yl Doum Yeri 1954 Demirci 1953 Krba 1953 Helvac 1954 Pancar 1953 Torbal 1954 Tire 1954 Karakuyu 1953 ayba 1947 Siverek 1954 akrbeyli 1954 Kale 1954 Torbal 1949 Hfziye 1954 Helvac 1954 Ormanky 1953 Torbal 1953 1953 1951 1953 1954 1953 1954 1953 1953 1954 1953 1953 1953 1954 1954 1954 1953 1953 1953 1954 1952 1954 1954 1953 1954 1951 1953 1953 1954 1954 1954 1953 Karakuyu Torbal Saipler Krba Arslanlar Yazba Hamat Derlik Torbal Tepeky Karakuyu Gedik akrbeyli Gmen Ayranclar Pnarlbelen Kuuburun Torbal apak Dimanl Akehir Korucuk Kuuburun Ayranclar Kprl Arslanlar ayba Ahmetli Yeniky Pamukyaz Korucuk Tepeky
Nfus Kayd Demirci Tepeky Helvac Pancar Torbal Gllce Karakuyu ayba Torbal akrbeyli ayba Torbal Tepeky Helvac Ormanky Torbal Karakuyu apak Saipler Krba Arslanlar Ayranclar ehitler Derlik apak Pancar Karakuyu ayba akrbeyli Muratbey Ayranclar Ayranclar Kucuburun apak apak Tepeky Tepeky Korucuk Kucuburun Ayranclar Tepeky Arslanlar ayba Ahmetli Yeniky Pamukyaz Korucuk Erturul
153
50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79
Ahmet SAIR Muzaffer YKSEL Mustafa AKBA Ahmet GEZER Abdullah GL Sleyman SAVURAN Muhsin NL M.Ali PEKDEMR Nurettin YURDAGELD Yaar DOULU Halil AKKAN mt YILMAZ erafettin MRE Mustafa Ali KK Ergl CANER Mihri KESC sa GNEN brahim EKMEKCOLU Kenan KARAKA Mehmet TOPU Hasan NAZLI zer YILDEMR Halit DNER Ali AKGL Ali Hikmet DEMREL Hseyin SB Mehmet KARACA Necmittin KABASAKAL Abdullah YAPIIK Mehmet SEVN
Ahmet Mehmet Mehmet Nazif Arif Sadettin Veli Mehmet Kenan Abdrrahim Hsn Tahir Yaar Ali Rza Remzi Ethem Ali hsan Kazm Yaar Mustafa slam Yaar Hseyin Mehmet Ali Cemal Fazl Mehmet Cemali Hseyin Elmas Nebi ANILAR
1954 1953 1954 1954 1954 1954 1953 1953 1954 1954 1954 1954 1954 1953 1953 1954 1954 1953 1954 1953 1954 1950 1953 1954 1953 1953 1953 1953 1953 1954
Atalan Blbldere Torbal Yourtular Arslanlar Arslanlar Demirci Bykevren Ahmetli Pamukyaz Arslanlar Demirci Pancar apak Krba Torbal Dakzlca Milas ayba Ahmetli Pnarba Divrii Naime Veyselli Karakuyu Kkkale Torbal Ormanky Veyselli Ayranclar
Atalan Blbldere akrbeyli Yourtular Arslanlar Arslanlar Demirci zbey Salk Kucuburun Arslanlar Demirci Pancar apak Krba Torbal Dakzlca Ayranclar ehitler Ahmetli ayba Tepeky Naime Muratbey Karakuyu Muratbey Torbal Ormanky Muratbey Ayranclar
Yusuf TANIRGAN, Caddelere, binalara afiler yaptrdk. Biz buraya bar iin geldik diye. Bar iin savayoruz diye. Uyursanz buradakiler gibi olursunuz. Askere gidesiye kadar marangozdum. 1974 Martta askere piyade olarak gittim. Sivastan Ankaraya geldim. Oradan Osmaniye 50. Piyade Alay 1. Tb. Karargh Destek Blne katldm. Alayda alarmlar balad. Biz tatbikat sanyoruz. Drdnc alarmda alaydan ktk. Tm alay konvoy halinde. Mersine Alataya gittik. ki ehrin sivil halk yol zerinde bizi uurluyordu. Kucaklarndaki mektup zarflarn askere datyordu. Hemen iki kelime yazn diye.Adresinizi yazn bize verin diye. Ben yazdm. Verdim. nsanlar, ufack ocuklar duran arabaya su veriyordu. Olmaz byle ey! Harp orada balamt. Alatada Mersinin hali vakti yerinde olanlar kamyonlarla ekmek, yiyecek, iecek getirdi. Askere datld. Tm subaylarda rtbe yok. kartma gemilerine ykleme boaltma eitimi verilmeye baland. Her alarmda bunu yapmaya baladk. Muhripler vard. Emir geliyor ykle, emir geliyor boalt. Gemiye bindiimizde silah datld. Torbaldan ehit olan Hseyin Kurtuldu ile Alatada karlatk. Sarldk. Hseyin sonra ehit oldu. Akamzeri yola ktk. Gece yol gittik. Gemide bilgilendirildik. Kaptan konuma yapt. Herkes helalleti. Geminin iinde sinek usa sesi duyulur hale geldi. nsann ii boalyor. Sadece savaa odaklanyorsun. Sabaha kar be sralarnda Beparmaklar grnd. Uaklar geldi. Bombalamaya balad. Da yanyor. Hava indirme gelmeden biz yaklatk. Bize ate balad. Alay karargh gemisine havan dt. Patlamad. Mermiyi suya attlar.
154
nce deniz piyadeleri kt. Arkadan biz piyadeler. Gs hizasnda suya atladk. Srekli zerimize ate alyor. kartma annda 7-8 kii ehit oldu. Karaya ayak bastmzda hava indirme balad. Bir ksm atee dt. Aalarda yanan oldu. 106lk havan mermileri ile denizde zerimize ate balamt. Tanklar arkamzdan geliyordu. Sahilde, alay komutanmz olan albayn kald binaya havan mermisi isabet etti. Ayn gn ehit oldu. Biz ok yakndk. Alay sanca yara ald.O haliyle sahile dikildi. Sancamz da gazi olmutu. Sahile ktk. Dzlk araziden Beparmak Dalarna yneldik. lk gn parola yok, iaret yok. Ayakta kim olursa olsun vurmak mecburiyetindesin. nk szma olabilir. Herkes kendi nbetini tutuyor. Gndz yava yava daa yanatk. atma daha ok gece oluyordu. Yiyecek iecek (olarak) keiboynuzu ile besleniyorduk. Esir aldmz baz askerleri esir toplama kampna brakyorduk. Bize ate edenler oluyordu.Yzba Cengiz Manda byle vuruldu. Bir szmada Rum binbas ile askerlerini yakaladk. Girneden sonra baka bir blgeye gittik. Arkamzda tank birlii vard. En nde birliimiz vard. Her birliin istikameti, blgesi ayryd. Rum evlerine girdik. Kaamayanlar vard. Biz onlar arkamza yani geriye gnderiyorduk. Bazlar da bize silah ekiyordu. Rum evlerinin mutfana girdiinde ev adeta iki deposu gibiydi. Caddelere, binalara afiler yaptrdk. Biz buraya bar iin geldik diye. Bar iin savayoruz diye. Hazr baslm afileri dattlar, biz de evlere yaptryorduk. Girneden Beparmaklar atk. lk tra Sultan ukur denilen yerde ekin tarlasnda olduk. Terden, tuzdan yeil elbiseler beyaz, sa- sakal kark. Ayak bileinden aada orap yok. Fota Kyne yerletik. Kanlkye getik. Buras bir Trk ky idi. Ayvasl kynde 1963 senesinde Rumlar 167 kiiyi diri diri gmp katliam yapmlar. Onu yzbamzdan rendik. Gmdkleri yer tel rg iindeydi. Yzba tel rgnn yannda tekmil alrd. Tel rgnn iini gstererek Uyursanz buradakiler gibi olursunuz dedi. O zaman bilgimiz oldu. Burada Rumlar tarafndan diri diri gmlen 167 Trk yatyor dedi. Oradaki ehitler iin nbet tutuyorduk. Trk kylerinde bize anlatlanlara gre EOKAclar 15 yandaki kzlara silah zoruyla tecavz ediyorlarm. Utanlacak eyler bunlar. kinci harekattan sonra scak yemek yedik. Ondan nce keiboynuzu ile beslendik. Fazla da yedin mi kabz oluyorsun. kinci harekat iin akamdan emir geldi. Hazrlandk. Sabah yrye baladk. Yara alana bakan yok. Devaml ileriye. Rum mevzilerine giriyoruz. Silahlar daha moderndi. ok iddetli bir arpma oldu. Limasola doru katlar. Dimitri kyn aldk. Atekesten sonra aldmz yerlerden geri ekildik. 27 Ocak 2010. Torbal Mah.(Marmariste ikamet etmektedir.) Yaar KANDEMR Plajdaki 5 numaral odaya bayra biz diktik. Adresimiz B 2017 idi. Askere gidesiye kadar iftilik yaptm. 1974/1 silh altna alndm. Piyade olarak Ispartaya gittim. 7 gn sonra Antalyaya muhabere blne gnderildim. Oradan Osmaniye 39.tmen 50. Piyade alayna gittik. Oradan skenderuna sevk edildim. Kbrs kargaas balad. 10 Temmuzdan sonra Kbrsa gidebileceimizi sylediler. Komutanlarmz yere gemi resmi izerek , gemiye bini eitimi vermeye baladlar. 14 Temmuz gecesi cemselere binildi. Herkes hellleti. Blk komutanmz Dervi Karaosmanoluydu. Mersine toplanma blgesine gidildi. Her yerden asker geliyordu. Ala susuzlua altrma eitimi verildi. Srekli asker geliyordu. 2. Ordu komutan Suat Aktolga geldi. Deniz kartma gemileri ile doluydu.25-30 tane vard. Ben 213 numaral kartma gemisine bindim. Her blk tm tehizat ile bir gemiye biniyordu.19 Temmuz gn yola ktk. Iksz kol halinde gidiyorduk. 20 Temmuz sabaha kar Kbrsa vardk. Dalar gzknce mermi dattlar. Girnenin bat tarafnda otele yakn plaja ktk. Rumlar ate ediyordu. kartmada uaklar destee geldi. Bizim nmzden deniz komandolar km. Daha nceden sava gemilerimiz sabah dalar top at ile dvd. Plajdaki 5 numaral odaya bayra biz diktik. Girneye doru ilerledik. Bir tankla karlatk. drt tank esir aldk. Akamst sanrm Yunan uaklar bize taarruz etti. Fantom uaklar. ki taneydi. Mevzi yok. Alk var. Uaklardan napalm bombas atlm. 12 kii yand. Arkadalar denize atarak kurtardk. Bunlardan biri Balkesirli Mustafa Dangaz idi. Bazen bir kesie 25-30 kii snyorduk. Taarruzda aralar ve telsizler yand. rtibatmz kesildi. Girnenin iine girdikten sonra ara ara scak atma oluyordu. ehrin iinde Yunanistandan gelen askerlerle yz yze atma oluyordu. Esir aldklarmza iyi davranyorduk. Bir sigara izmaritini kii ierken esire de veriyorduk. Girne iinde Kalealtnda kaldk. Gece atma oldu. Tekirdadan Adem ehit oldu. Alnndan vurulmu. kinci harekatta arazi taramasna kyorduk. Esir aldmz Rum askerleriyle yiyeceimizi paylayorduk. Hemen hemen hepsi Trke biliyordu. Arazi taramasnda Girnenin 1 km dnda arazide 7 askerimizin cesedini bulduk. Komandoydular. ok berbat ikenceyle ldrlmler. ldrleli ok olmu. Hemen oraya bir ukur atk. ok scakt. ehitlie alamadk. Oraya gmdk. Bir tanesinin
155
zerinde not kt. stanbul Kerpi Sokak yazyordu. 36 yandaym. Peruk vard. Astemenim oraya gmdrd. Her eyi ile gmdk. Unutamyorum. Bir tanesini bir evin iinden aldk. Pantolonlarn syrmlar. Erkeklik torbalarn (testis) kerpetenle skarak patlamlar. Kaskat kalm. yle ikenceyle ldrmler ki... brkler kuunlayd. Zeytinkyden 1km uzakta bir yer. ki taraf kara selvilik bir tarla. n taraf ak ve inaatlar vard. Takm komutanmz Elazl Sleyman Astemen oraya gmdrd. Knyelerini de almadk. Zaman zaman szma oluyordu. Rumlarn silahlar daha moderndi. Mesela makineli tfek namlusu sndnda biz yarm saat soumas iin beklerken onlarnki havalyd. 1,5 ay banyo yapmadk. zerimizdeki ter kirden grnmyordu. Devaml yer deitiriyorduk. Esir aldklarmz hemen Kahrolsun Nikos Samson, var olsun Makariyos diye baryorlard. kinci harekatta biz bayrak ektik. Gemiler top ateine balad. Uaklar ise bombalamaya Biz de atee baladk. Onlar da kinci gn Girne ile Magosa arasnda Arapyokuu denilen yerde baya atma oldu. Karpas kylerine doru yneldik. Keilerin gemedii yerlerden getik. ki esir almtk. Havanlarn 25 kiloluk malzemelerini onlara tattk. Onlar Trk askeri hakl. A susuz biz de byle arpsaydk, biz de baarl olurduk. diyorlard. Dikkatimizi eken ey ise Rumlarn tfeklerinin drbnl oluuydu. Bizlere destek verenler retmen ve imamlard. stanbullu 27 yanda bir avuumuz bir yerden televizyon alm. Mevzide komutan grm. Askeri mahkemeye verildi. O avu akln yitirdi. Sert davranlrd. Zaman zaman arama yaplrd. lk bir ay evden haber almadk. Sonra ok hzl mektup gelmeye balad. Mesela dada savarken dan bana mektup gelirdi. Mesela muhtar rahmetli Ali Kabaca ok duygu dolu mektup yazm. Gurur duyduunu anlatm. nsan moral buluyordu. Komutan okumu. Beni tebrik etti. Adresimiz B 2017 idi. Evden gnde mektup geliyordu. O gnn artlarnda ok hzl. 15 ay kaldm. Bir sefer ar iznine ktm. Grpnardan terhis olduk. 20 Ocak 2010. Torbal Yeni Halk Yap Sitesi. Selahattin YILMAZ Al otu, sr. Ac geliyorsa yeme, tkr. Ac gelmiyorsa al onu hayvan gibi ye. Korkma lmezsin. Askere gidesiye kadar Torbal Sanayi Sitesinde kaynaklk yaptm. Askere gittiimde evliydim. Piyade olarak Sivas Temeltepeye gittim. Oradan Malatya sonra for olarak Karsa. Kbrs olay patladnda her blkten gnll aryorlard. Her blkten 6 er 1 onba. Hangi asker kyorsa koltuu kabaryordu. Srekli asker isteniyordu. Milleti korku sald. Acaba gidenler lyor muydu? Ben zmirliyim. Yunan ilk girse zmire girecek. Komutandan habersiz gnll yazldm. Blk arkadalarmz kendi aralarnda bize yolda harlk toplad. O zamann paras ile 5 lira. ok para deil.Otobsle konvoy halinde Mersine geldik.Gelesiye kadar hangi benzinhaneye girdiysek kimse otobslerden para almad.Askerlerin karnn doyuruyorlard. Yolda herkes bize yardmc oluyordu. Otobslerin nnde askeriyeye aittir diye yaz vard. Mersinde ailelerimize mektup yazdk. Mersinli birinin elinde belki de 200 mektup var. Para veriyorsun almyor. Acaba bu kadar mektubu postaya atar m? diye tekrar yazyorsun. Btn mektuplarmz ailemize gelmi.1 Austosta gece kartma gemileri hareket etti. Sabaha kar yanatk. Sava balamt.Girneden ktk. Silah olarak hibir ey yok. Akama kadar kydaki her aacn altna kiiyi beklettiler.Gece datm olduk. Bir kye gittik. Karavana yok. Kyller bize yiyecek verdiler. gn sonra silah verdiler.Silahlar G3 idi. Eitime baladk. Tayabildiimiz kadar mermi aldk. Dahil olduumuz blk ilk kartmada 36 ehit vermi. Askerlerin sa sakal birbirine girmi. Jilet yok. Dalar uaklar bombalam. Askerin stndeki elbise simsiyah Elbise demezsin. Banda miferi , elinde silah olmasa asker olduunu anlamazsn. Bir hafta eski askerlerle eitimde kaynatk. 2. Harekata hazrlkl idik. Ya ortalk dzelecekti ya da sava (olacakt) Komandolar bizden ayryd. Harekatn balad bombalamadan anlald. Rumlar bize en ok havanla saldryordu. Larnaka blgesindeydik.Kirackye geldik. Yolda havan ateine tutulduk. Oras dz arazi idi. atma balyordu. Anzdan sigara yakyorduk. Tanklar devaml arkamzdan ate ediyordu. Esirler toplanma blgesine gtrlyordu.Havan ateinde 3 ehit verdik. Asker araziye yayldnda blk komutanlar megafonla cip stnde askerini topluyordu. Bizim arkamzdan dispostik yani shhiyeler geliyordu. Meri Havaalan yani Ercan Havaalanna vardk. Gaziky aldk. Sonra atekes olduu iin boalttk. Geri ekildik. Masa Tepelere sonra Tnaz -tepeye ekildik. Harektta ngiliz hava ss bizi geirmedi. Etrafndan dolandk. gn hibir ey yemedik. Susuzlua kar beyaz parlak ta bulduumuzda azmza atyorduk. Azmz sulansn diye. Bir patlcan tarlasndan getik. Atk. Yapraklarn dahi yedik. Doulu bir arkadam vard. Derdi ki: Al otu, sr; ac geliyorsa yeme, tkr. Ac gelmiyorsa al onu hayvan gibi ye. Korkma lmezsin.
156
Uak bombardmanlarnda srtmzda tantma bezleri vard. Bombardmanlarda ada adeta yerinden oynuyor gibiydi. Ben herhalde film eviriyoruz derdim. Atekes oldu. Arazide atma halinde iki kii durmak yasak. Aileden 15 gnde mektup geliyordu. Cip kullanmaya baladm. 5 sterlin maa vermeye baladlar. yi parayd. Asker ziyaretlerine sadece Girnede izin veriliyordu. Bugn ayn ekilde olsa giderdim. Bize kalmamz teklif edildi. Dnmedim bile. Komutanlar cepheye gelirdi. Bir yere gittiinde anadan doma aranyordun. ok sk tutuyorlard. Trk kyleri hemen belli oluyor.nk evler toprak. Kylere giremezsin. Sadece sabah sporunda. Fakirler bize iyi davranrlard. Yal bir teyze vard. Evinde erkek kalmam. Hepsini EOKA clar ldrmler. Her gittiimde Hellim peyniri verirdi. Para almazd. Zenginlerin rahat kam. Ortalk dzeldiinde askerler oradan kz bulmaya balad. Tezkeresi gelen bir sre sonra kz almaya gelirdi. Her hafta dn olurdu.Asker hangi blkteyse o blk dn yapard. O akam dnde. Kzlar ok istekli olurlard. Trkiyeye gidersen kz bol. Kz komutanlar isterdi. ok gzel dnler olurdu. Zaten sana soruyorlar. Bekar isen kendileri kzlarn vermek iin talip oluyorlard. Bizim blkten 4 kii o kyden evlendi. Tezkere aldktan sonra epey psikolojim bozuldu. Hastaneye, cenazeye gidemem. Hastaneye girdiimle kmam bir olur. naat ustas olarak hayata devam ettim. Bu bilgileri sadece hanmmla paylatm. Bu konular alnca bozuluyorum. 14 Ocak 2010. ehitler Ky. Necmettin KABASAKAL Elbiselerimiz ksa kollu. Sanki bizi Kbrsa piknie gnderiyorlar. Kollarmz yaralar ierisinde . Mermi yemi gibi kol aclar ektik 1973 Temmuzda piyade olarak Kayseriye gittim. Erzurumdan avu olarak katldm.Allah insana devletinin bozukluunu yaatmasn. Aile bozukluundan daha tehlikeli. Ben Kbrsta bunu grdm. O kadar tehlikeli ki. Ne aileni koruyabiliyorsun, ne namusunu koruyabiliyorsun. Allah bandaki devlete bozgunluk vermesin. zne gelmitim. Dnte askeri hazrlk yaplmaya balandnn farkna vardk. Tedirginlik vard.Dou blgesinden her birlikten gnll 10 kii, 1 avu ,9 er. Gnll olmayanlar ayrlsn dendi. Kimse ayrlmad. Dou blgesinin btn otobs firmalarnn otobslerini durdurmular. 74 otobs ile Erdemliye getirdiler. Yolda gelirken harekata balanaca renildi.Tabii fslt halinde. Erdemli de amln ierisine yayldk. O gece silah olarak G3 verdiler. 2 el bombas. Tam tefarruatl olarak donatldk. Sabah yaya sahile indirdiler. Gemiler orada. kartma gemilerine bindik.Her blk 125 kiiden oluuyordu.Bir gemiye bindi. Her ble 2 komutan ,yani 2 astemen, 2 astsubay 2 blk komutan bindi. Gemiler drder drder yola kt. 21 Temmuzda Girneye yaklatk. Girnenin alt blgesine yanamaya altk. Havan mermileri gemilerin yanna dmeye balad. Beparmaklardan atlyordu. Gemiler tekrar geri dnd, menzil dna. Drt uak geldi. Beparmaklarda bombalamadklar , ykmadklar yer kalmad.Drt saat denizde bekledik. Dalar atele kapland. Bizden nce kan gemiler yarallar geri getiriyordu. Biz takviyeye kyoruz. Komandolar paratler pervaneli uaklarla geldi. Tm gkyz parat birliklerle doldu. En ok zayiat o anda verilmi. Dalarn dumanndan yararlandk. Yanatk. Kapaklar ald. Kasklarmza kadar suyun iinden ktk. Biz ilk birliklerin ilerleyemedikleri , geri ekildikleri yerde harekata katldk. Girnenin ierisine doru girdik. Sivil halk boaltm.57lik toplar pheli blgelere top ateine balad. Girne dnda arpma ok oldu. Rumlar tarafndan mevziden askerlerimize youn ate ald. Tanklar destee geldi. Drt saat yerimizden kprdayamadk. Sese gre ve merminin geli istikametine gre ate aabiliyorduk.Benim mangadan da ehit oldu. Gece nereye kadar geldin, hemen mevzi yapyorduk. Rumlarn elindeki kobra mermisini ilk defa orada grdm. Bu ok enteresan bir mermiydi. Havada yan ve sesi insan psikoljik olarak rktyordu. Samsunlu bir asker de youn ate altnda ehit oldu. Bir komuta hatasndan... 2. Harekat ncesi Lefkoe zerindeydik. Asl olay halleden uaklar ve havanlard. Hava scak. 14 Austos ta. Erdemlide elbiselerimizi deitirmilerdi. Ksa kollu. Sanki bizi Kbrsa piknie gnderiyorlar. Kollarmz yaralar ierisinde . Mermi yemi gibi kol aclar ektik. O kadar dere ilerinde tan dikenin zerinde srnyoruz. Bamzdakilerden nefret ediyorduk. Bizi bu hale niye getirdiniz? Yemek olarak bir kepe sulu bir kepe kuru yemek Kk bir radyodan harekat takip ediyorduk. O kk radyo dahi bana o kadar ar geliyordu ki anlatamam.Radyo bizim hayati konumdayd.O yazn scanda ayaklarmzn alt patlyordu.Mogosa yaknlarnda Deirmendere denilen yere konulandk. Oralar ikinci harekatta hayli yer alnd. ki misli yer aldk. Yaya (olarak) Gzelyurt blgesine getirildik. 7 ay o blgede kaldk. Oradan terhis oldum. imdi dnyordum. Kbrs alnmas gereken yerdenmi. Orada can yanan Trkler harekta destek
157
veriyordu. i dzgn Rumlarla ii olanlar daha biz oradayken harekt istemiyorlard. Askeriyeden hafza kaybm oldu. 2 Ocak 2010. Atatrk mah. Muzaffer YKSEL rtibat olmad iin birbirimize ate ettiimiz oldu. Sabaha kadar kendimizle arpmz. Kafam kee gibi. Halen yle. Askere gidesiye kadar itilik yaptm. 1973 ylnda piyade olarak askere alndm. 40. Piyade Alay. Oradan Islahiyeye, 49. Mekanizma Piyade Alayna Gece alarm verildi. Yola ktk. Yolda rendik. Yolda halk bize karpuz, zm veriyordu. Tm alay konvoy halinde idi. Mersinde Taucuna geldik. Hemen 19 Temmuzda kartma gemisine bindik. Sabah saat 8 de Kbrsa ulatk. Drt saat denizde bekledik. Youn 106 lk havan atei vard. Girneye ktk. Blk komutamz Yzba Yldrm Klkl idi. Uaklar geldi. Beparmak dalar bombaland. Korku hissi gelmedi. nerken 50 m. yayan suyun iinden getik. Plajdan kar kmaz karmzdaki limon bahelerine girdik. Subaylar bize bol bol limon yeme emri verdi.Yolda bizi gemi tutmutu.Limonlar bizi kendimize getirdi. Bulunduumuz yerde geceledik. Gece ate devam etti. Alay komutann ehit olduunu hemen duyduk. lk gn ehit vermedik. leride oldu. Yanmza harp paketi verilmiti. Grerek ate yok. Ate edilen yere ate ediyorduk. Silahm G1 piyade tfei idi. Srekli hareket halinde idik. En son Omorfo tarafna getik. Evlere tarama iin giriyorduk. kinci gn Girnenin stnde daa ktk. Dada ok terk edilmi yemek sofralarna rastladk. Dada betondan mevzileri aldk. Adamlar hazrlklym. Dzde alr vaziyette tanklar grdm. Dada ok iddetli atma oldu. rtibat olmad iin birbirimize ate ettiimiz oldu. Sabaha kadar kendimizle arpmz. En ok sknt ekenler komandolar oldu. Srekli hareket halindeydik. lerleyen gnlerde dinlenebildik. Trk kylerine girdiimiz zaman bize yiyecek iecek verilirdi. Dada kiiyi esir aldk. Biz maara gibi yerler de aldk. Geriye gnderildim. Kademede ok ara tamir ettim. En fazla kaldm yer Omorfo blgesiydi. kartmadan bir ay sonra ancak tra olup banyo yaptk. Bitlenmitik. Evlere subaylar giri izni vermiyordu. Sonra verildi. Rumlar atekesi dinlemiyordu. Bize, General Bedrettin Dalan geldi. Bize moral konumas yapt. Teskereye geleceimiz zaman orada yerlememiz iin teklif edildi. Herkesin mesleine gre i ve ev verilecekti. Oradan terhis oldum. Yama olmad. ok sk arama yaplrd. Askerliimin etkisi uzun yllar devam etti. ok gece ailemin yanndan kalkp gittiim oldu. Halen etkisi var. Ryalarmda ok atmalara girdim. Geceleri ok bararak kalkardm. Silah ba, mevzi deitir gibi. Ailem harp sahasndan geldiim iin beni sakinletirirdi. Buradaki hayattan sz ederdi. kiye baladm. Be sene nce braktm. Evde ok huzursuzluk yaadm. Bunlar hep Kbrsn eseri oldu. Kafam kee gibi. Halen yle. nsanlar farknda olmadan kryordum. Unutkanlk var. Bugn ayn harekat olsa hemen giderim. Bu bilgileri kimseyle paylamadm. Bizleri arayan soran olmad. 09 Ocak 2010. Blblderesi Ky. Muzaffer GBEKL Herkes atletini karsn, srtna balasn 1974 Martta piyade olarak Antalyada askere alndm. Gaziantep 5. Zrhl Tugayna gittim. Bizim tabur komutan 3 yl Kbrs deitirme birliinde grev yapm. Alarm vurdu. Tam tehizat ara binildi. Kbrsa gittiimiz sylendi. Mersin Limanna gittik. Bir gece kaldk. Sava balamt. 2 gn nce. kartma gemisine bindik. Akam saat 8 civarnda hareket ettik. 140 mermi verildi. 2 el bombas. Blk deitirildi. Subay takviyesi yapld. Sabah afakta Girneye ktk. Her taraf duman. dalar yanyor. Sava devam ediyor. Yanatrma gemisi ile sahile ktk. kan blk dald. Blk komutan belki bizi bir haftada toplayabildi. O akam Beparmaklarda kurun yamuru balad. leri harekata getik. Akam ok atma kyorduk. Havan, top, tank hepsi vard. be gn sonra atekes oldu. Blkten ehit olan oldu. Asl sava ikinci harekatta oldu. Bir tayn 30-35 kii paylatk. Tam tesisat arazide yatyorduk. kinci harekata kadar Beparmaklarda bekledik. 14 Austosta harekat balad. Gece yzba bizi toplad. Herkes atletini karsn srtna balasn dedi. Uaklarn bizi bombalamamas iinmi. Kimse uyumad. Biz dada Lefkoa tarafna ku bak bakyoruz. Sabaha kar uaklar geldi. Uaklar bombalama yapmaya balad. Uaklarn Rum kesimine daln seyrediyoruz. Dadan aaya inmeye baladk. nmze ne geldiyse Dz araziye indik. Taarruza getik. Bizim grevimiz keifti. Rum kesimine geldik. Dndk. ok sivil esir aldk.
158
Yamaya izin verilmedi. Blkten az kii ehit verildi. Zrhl piyade olduumuz iin. Bir hafta bir kyde kaldk. Oradan Lefkoa yannda Deirmenlik Kynde kaldk. Rum-Trk kark idi. Be sterlin maa alyorduk. Yzba bir sterlinin karlnn 165 lira olduunu syledi. Oradan terhis oldum. Bize kalmamz iin hak tandlar. Kalanlar oldu. 4 Ocak 2010 Gllce Ky Mustafa PALAOLU Trko asker vurmaz, Eco (Ecevit) nun askeri asker vurmaz Askere kadar iilik yaptm. 40.Piyade Alayna askere alndm. Denizliye avu talimgahna geldim. avu olduk. 1974 ylnda 28. Tmen emrine verildik. Ankaraya gittik. 17 Temmuzda bir gece Ankarada kaldk. Sivil otobslerle Mersine hareket ettik. Ovack mevkiine konulandk. Her taraf asker. Silahlar, helikopterler 20 Temmuz sabah harekat balam. Biz len oradaydk. Mermi datld.Yaklak 1000 mermi. Silahm atal ayak G1 idi.Takm kuruluu yapld. Ben takm avuuydum. Subaylar yabancyd. Tanmyorduk. Hemen helikopterlere bindik. Her seferde 20 helikopter devaml asker tayordu. Toplam 60 helikopter. Bir manga 10 kii bir helikoptere biniyordu. 45 dakikada Kbrsa indik. Ortaky Gnyeliye indik. En emniyetli blgeymi. Karmzda Boaz blgesi vard. Yaral ve ehitleri bir gn sonra grdm. Boaz blgesinde askeri hastane kurulmutu. Mcahitler bizi arala bekliyordu. Cepheye gittik. lk gn Tinbu blgesini ele geirdik. lk atmamz Sharide oldu. Orada komando birliini basmlar. Takviyeye gittik. Kyn knda pusuya drmler. Biz basknn zerine gittik. Yaral ve ehitleri orada grdm. Arac taramlar. atma devam ediyordu. Avc kmesi zerinde 3 saat grerek ate ettik. Rumlar ekilmeye kamaya balad. tane esir aldk. kisi yaralyd. Tfeklerine beyaz bayrak asmlar. Yaklatk. Trko asker vurmaz, Eco (Ecevit) nun askeri asker vurmaz diye baryorlard. Yaralarn sardk. Silahlarn aldk. Komutanlar geldi. am aalarnn altnda mcahitler Rumca soruyorlard. Hastaneye gnderdik. Tekrar pusuya dmemek iin geri ekildik. Geri ekilirken bir komanda eri gsnden mermi yemi. Aldk. Yaras ard. Kurunu nden yemi arkasndan km. Silahlarmzla sedye yaptk. ndirdik. zmirliymi. Bayrakldan. Evliymi, iki ocuu varm. 1.Leventte Mustafa Gneri Boaz Hastanesine gtrdk. Bu askerle yllar sonra Meneke ay bahesinde yanmdaki arkadam ailesi ile tanm. Alamlar. Alk, susuzluk en byk sknt . Yanmzda harp paketi var. O scakta kurtlanm. Sonra Magosa istikametine yneldik. Hatrladm subay tmen komutan Tmgeneral Osman Fazl Polat ikinci harekatta bizle beraber atmaya girdi. Yama olay grmedim. Arkadam Piyade avu Samsunlu Maksut Birinci ehit oldu. 24 kii, yirmi drt gn bir tepede kaldk. Rum, taciz atei aard. Bizim komutanlar karlk verdirmezdi. Bar gc kontrol ediyordu. kinci taarruza hazrlk yapld. Bol miktarda mermi datld. Sabaha kar taarruz istikameti Magosa sanayi blgesi. Elimize beyaz bayrak verildi. Sallamaya baladk. Uaklar nmzde bombalamaya balad. atma balad. Kurundan burnumuzu dahi kaldramyoruz. Konyal astemenimizin vcuduna arapnel paras geldi. Paraland. ehit oldu. lenden sonra 3-4 aras ate kesildi. Sanayi blgesine girdik. Blgeyi ele geirdik. Her trden sanayi. Sigara, ayakkab Birlik Paakyde kald. Tmen komutan elinde tabancas ile bize katld. Mthi bir moral. Bir hafta dinlenmeye ekildik. Yeil hat orada ekilmi. Sigara fabrikasna gelen drt Rum askerini silahlar ile beraber esir aldk. Btn st rtbeli subaylar geldi. Tmen komutan dahil. Tmen komutan bizlere Benim askerlerim byle cesur, yiitlerim! diye tebrik etti. Bar gc karargha geldi. Teslim edildi. Zaman zaman arama yaplrd. 372 liraya tekaml eden maa alyorduk. Oradan terhis oldum. Bugn ayn ey olsa hemen savaa giderim. Vatan ak. 9 Ocak 2010. Alpkent Mah. Mustafa EFE Hey topu, hani bana mektup yok mu ? Komutanm sizin postanz var 1951 doumlu olmama ramen askerlie hemofili hastas olduum iin 2 sene tehirli gittim. Askere gidesiye kadar iftilik yaptm. 1973te askere alndm. Topuydum. 58.Topu Tugayna, Ispartaya gittim. Oradan 50. Piyade Alayna gittim. Kbrsa klacan belki 10 gn nceden biliyordum. Haber merkezindeydim. Tm evraklar ben alr datrdm. Evrak nce ben kaydederken okuyorum. nce Kbrs haritalar geldi. Kiiye zel evrak hari tm evraklar elimden geerdi. Babama mektup yazdk. Beni merak etme. Bizim nereye gideceimiz belli deil. dedim. ki ay sonra haberletim. Her gn sk eitim ve ders balad. 16 Temmuz gn idi. Tabur nnde itima halindeyiz. Binba lhan Oba ciple geldi, hemen tabur binasnn nndeki alarm bizzat kendi verdi. Btn subaylar blklerinin bana kotu. O ara alayn alarm vurdu. Btn aralara cephane yklendi. Konvoy
159
halinde akamzeri yola ktk. Sabah Mersindeydik. Mersin halk evlerden yemek getirdiler. Erdemlinin stndeki amla konulandrdk. Bizim alay her yl orada hazrlk yaparm. Herkes kendi yerine yerleti. Alarm vurmaya balad. Denize iniyoruz. Bir emir geliyor geriye. Bu 3-4 gn devam etti. 19 Temmuz gn akamzeri denizin yz kartma gemileri ile dolu. Yaklak 30 kadar. Bindirme yapld. Bir blk bir gemiye biniyor. Alay komutanmz rahmetli Albay brahim Karaolanolu srtnda bir parke, portatif bir sandalye zerine oturmu yklemeyi kontrol ediyordu. Albaym Osmaniyede her gn gryordum. Bana taklrd. Hey topu hani bana mektup yok mu?. Sevimli bir kiilii vard. Ben de kendisine Komutanm sizin postanz var derdim. Akam karanlnda aldk. Nereye gittiimiz belli deil. Asker yorgun. Gece cephane ve el bombas datld. Savaa gittiimiz belli. Filo halinde etrafmzda sava gemileri eliinde gidiyoruz. 12,6 makinelide yanmda. Sabaha kar Kbrsa yaklatk. Girnenin sahilinde bize havan atei almaya balad. Gemilerin arasna mermiler dmeye balad. Uaklar bombalamaya, sava gemileri de atee balad. Akta beklemedeyiz. Gemiler srekli yer deitiriyor. kartmaya baladk. Yem bizdik. nce biz kartmaya baladk. Kasa kadar suyun iinden ktk. atma balad. arapneller insan aryor. Bizden hemen nce deniz piyadeleri km plaja. Ate gelen yere ate ediyoruz. Devaml ate altndayz. Yolu geen askeri ara portakal, mandalin bahelerine dald. Lefkeye doru yneldik. Alay komutan ikinci veya nc gn ehit oldu. Aramz 100 m idi. Makineli tfek ile gece ate gelen yere ate ediyorduk. Elazdan Hikmet Koman yanmdayd. Bir ara yorgunluktan szmm. Sramm. Hikmet beni kurtard. Hikmet sonra ehit oldu. Hemen yer deitirdik. Bir binann dibine sndk. Sabaha kadar atma oldu. Her gece Rumlar gece aydnlatma mermisi atyor. Arkasndan youn ate Dalarda yllar ncesinden beton mevziler yaplm. Onlarn Beparmaklardan att her mermi bize zayiat veriyor. Biz ise karlk veriyoruz. Ama onlar kadar etkili deil. Tepemizden havan mermileri ses yaparak geiyordu. Albay alay sancan diktiimiz binada ehit oldu. Sabah tabur komutan yaral idi. Havan yemi. Komutanm ok severdim. Havan mermisi binann iine girmi. Duvarlarn her taraf kan. Yardmcs yarbay kurtulmu. Harekatn nc gn Rumlarn tanklar geldi. Birliin iine girdi. Zar zor tahrip ettik. Makineli tfekle ate ederken mermim bitti. Hikmetle bir aratan birer kasa mermi aldk. Sipere girerken bir asker vuruldu. Yzn evirdik. Ne olduumu anlayamadm. Hikmetmi. En yakn arkadam ehit oldu. Evliydi. Fotoraflarn gsterirdi. Kk bebeleri vard. Tmen komutan Bedrettin Demirel bizim alaya ok gelir. Alay komutan ehit olduktan sonra tmen komutann tankn zerinde Girneye girerken grdm. Bizi selamlyordu. Biz de bir hava binbas vard. Byk telsizlerin yannda bulunuyordu. Uaklar geldiinde ilk olarak bu binba ile irtibat kuruyordu. Uaklar ona gre bombalyordu. Ne buluyorsak yiyorduk. Girnede esir aldmz oldu. Topladk. Plaj zamanym. Her devlet helikopterlerle sivillerini ald. Hepimizde sa sakal. lk itimay ikinci harekttan sonra olduk. kinci Harekattan sonra 120 kiilik blkten 67 kii kaldmz rendik. kinci Harekatta Girneden Beparmaklar ancak atk. Bu zamana kadar Girnede bekledik. Alarm verildi. Bu arada devaml asker karld. Dalar tekrar bombalanmaya balad. Dalar yanmaya balad. Boaza yneldik. Lefkoa tarafna Ylmazkye yneldik. Girdiimiz evlerde yemek haricinde hibir ey dnemiyorsun. st aramalar balad. Sk tutuluyordu. Kiliselerde sivilleri topladk. kinci harekat bittikten sonra Aybaslda evlere yerletik. Ancak oraya varasya kadar aylarca mevzi kazdk. Srtmzda deri kalmad. Mevzilere tankmz revolar arkasnda topla girse gizleme an ektin mi grnmezdi. Hi ar iznine kmadm. 8 sterlin maa aldk. avular 10 sterlin alyordu. kinci Harekat bittikten sonra subaylar astsubaylar asl sava durumunda olmas gerektii ekilde rtbeli geldi. Bizim blk komutan stemen Osman Ylmazd. Oradan terhis olduk. Bugn karklk olsa derhal giderim. Bir olum var. Ankaraya tank olarak gitti. Olumun datm Kbrsa km. Elinde evraklar ile izne geldi. Evraklara bir baktm benim Kbrsta askerlik yaptm birlie gidiyor. Blk komutan Torbal Askerlik ubesi ile irtibata gemi. Kbrs gazisi babasnn birliine zellikle gndermiler. Bu benim iin byk bir onur oldu. Kbrsa olum sayesinde tekrar gittim. Drt gn kaldm. Savatm yerleri dolatm. Sava filmlerine baktm zaman o gnlerim aklma geliyor. uurum bozuluyor. Alyorum. Arkadalarm, ehit olanlar aklma geliyor. 5-6 yakn arkadam ehit oldu. En byk eksik harekatta muhaberesizlikti. Blkler birbiri ile att. Birbirini krd. Kbrs gazisi olmak benim iin onur. Sekiz ay toprakta yattm. Sava yaayan bilir. 17 Ocak 2010. Demirciky. Metin TERZOLU ok a kaldk. Deitirme birliinde scak yemek bulduk.
160
Askere kadar iiydim. 1973 te mekanize piyade olarak askere gittim. Ispartaya. Gaziantep 5. Zrhl Tugayndan Kbrsa gittim. Harekattan nce izne geldim. Temmuz ay idi. Kbrs karmaya balaynca izin bitmeden kendim geri dndm. Kariyer kullanyordum. Levyeli. Alarm verildi. Sabah 8 de. i cephane dolu, hazr vaziyette yola ktk. Kbrsa gideceimizi anladk. Gaziantep tren istasyonunda trene aralar ykledik. Mersine geldik. Limanda bo arazide bekledik. Devaml sadan soldan asker geliyordu. Ynak yaplyordu. Gemiye bindik. Akamst yola koyulduk. Samzda solumuzda donanmadan koruma gemileri vard. Sabah Kbrsa vardk. Girneye ktk. Beparmaklar bombalanyordu. Gemiler sahile yanaamyordu. 100 m sahile uzak suyun iinde ktk gemiden. Havan atei ald. Ara kullandmz iin biz yoldan takip ettik. Lefkoa tarafna geesiye kadar atmaya girmedik. Ovada atmaya girdik. Baka arata bulunan arkadamn ad sanrm Fethi idi. Baca roketatarla koptu. Ara olduu yerde kald. Arkadan gelen shhiye birlikleri yarallar alyordu. ok yaral askerle karlatk. Yaya piyadelerin arkasndan gidiyorduk. Bizim arkamzda veya nmzde tanklar vard. 50 m nn veya 50 m arkasn koruyabilir. Ara stnde avu arkadamz uaksavar kullanyordu. Mcahitler bize Girneden katld. Yol gsteriyordu. Toplanan esirler tercmanlk yapyorlard. Komutanlara yardmc oluyorlard. Komutanlar soruyor, mcahit tercme ediyordu. Bize giderken peksimet verdiler. ok a kaldk. Deitirme birliinde scak yemek bulduk. Trk kyleri bize peynir ve ky ekmei verdiler. Trk kylerine kontrol altnda gidiyorduk. Bir tanesinin adn hatrlyorum. Gndeme ky. Yeil hatta kadar ilerledik. Bar Gc sonra geldi. 1. Atekes yapld. Feramuz Kalay kdemli stemen blk komutanyd. Blk 125-130 kiiydi. 20 civarnda aracmz vard. Kk radyolar vard. Bayrak radyosu. Moral veriyordu. 1,5- 2 ay sonra banyo yapabildik. 2. Harekttan sonra Rum kyne yerletik. Kyn Rum muhtar kaamam. Dokunmadk. Domuz iftlii vard. Biz ona yardmc oluyorduk. Zaman zaman arama yaplrd. Oradan terhis oldum. Ailemle hi irtibatm olmad. 5 Ocak 2010. Torbal Mah. Mehmet SEVN Dosyam kayp. Sava sulusu olarak yarglanmaktan korkuyordum. Askere gidesiye kadar iftilik yaptm. 1974 Martta asker oldum. Piyade olarak Sivas Silah Taburuna, oradan Sarkam Daclk Taburuna gittim. Her alaydan asker seiliyordu. Oradan Osmaniye ye her birlikten beer kii 50. Piyade Alayna takviye olarak seildi. 60 kiiydik. Dosyalar elimize verildi. Osmaniyeden Mersine getik. 19 Temmuz gn yola ktk. Dier arkadalarm helikopterlerle Beparmaka indi. Ben 50. Piyade Alayna katldm. nk dosyam kaypt. drt ay boyunca sava sulusu olarak yarglanmaktan korktum. Diken stndeydim. Sabaha kadar yol gittik. Biz denizdeyken sava balam. Birinci Harekatta Girnedeydik. Silah olarak ayakl G1 verildi. Dalar yanyordu. kartma yaplmt. Alay ok zayiat vermiti. Beparmaka doru hareket ettik. Gemiler destek ktalar devaml destek atei yapyordu. Asl atmaya ikinci gn girdik. ok yaral ve ehitle karlatk. Sahilde toplanm vaziyetteydik. Rum askerlerinden lenler bizim mevzilerin arasndayd. Byle bir manzara vard. Kulaktan kulaa alay komutannn ehit olduunu duyduk. Bize ate Beparmaktan geliyordu. Geceleri youn ate devam ediyordu. 500 m geri ekildiler. Rumlardan ok szma oluyordu. kinci Harekatta Torbaldan Hseyin Kurtuldu ehit oldu. Ayn blkte ama ayr takmdaydk. Grerek atmadan ok atein geldii yere ate ediyorduk. Ayn blkten Yusuf Tanrgan komusu olduunu syledi. Alk ektik. Keiboynuzu ile ok gnmz geirdik. Birinci Harekattan sonra Lefkoa tarafna getik. Krnya geldik. kinci Harekatn baladnda taarruz emri verildi. Rum askerleri kayor, biz hrsz kovalar gibi arkalarndan kouyorduk.2. Tabur ,4. Blkten 28 kiinin sa kaldn biliyorum. Blk komutan vurulmu yerine temen gemi. Tecrbesizlikten. Blk komutanmz ok kurnazd. stemen Hamet Karatmaca. Blk komutanm olacak o harekata hemen girerim. Neyin ne olacan hesaplyordu. Mesela bizi Girnede gece geri ekmese hepimizi tek tek avlarlard. zerimizde yaklak 200 mermi vard. Mermi sknts ekmedik. Suyu bulmak mucize bir ey. Daha sonra inzibat olarak Girneye verdiler. Dom Oteli vard. Olduu gibi esir doluydu. Yunan, Rumu hepsi vard. Yaklak 800 sivil esir vard. Asker esirler boazdayd. Yama olay olmad. Zaten frsat yoktu. Nerde tayacaksn ki? Terhisime 5 ay kala yatak yorgan yz grdk. Tek battaniye ile mevzide uyuyorduk. Oradan terhis oldum. 5 Ocak 2010. Ayranclar.
161
Mehmet KKEN Sava hi iyi bir ey deil. Sava sadece insanlara kar olan bir ey deil. Tm canllar etkileniyor. 1973 Temmuzda muhabere olarak Mamaka askere alndm. Ankaradan Erzuruma gittim. 10 ay kaldm. Takviye birlik olarak Osmaniye ye getik Alk eitimi aldk. Birinci Harekat balamt. Kbrsa gemiyle giderek Girneye ayak bastk. Geri hizmetteydik. Dikomaya yerletik. Mevziler kazdk. 14 Austos sabah harekat balad. Sabah Serdarlya oradan Maradona kyne gittik. nzibatlk yaptk. Teslim olanlar kiliseye toplayp yiyeceini, ieceini temin edip gzetim altnda tutuyorduk. Kzlhaa teslim ediyorduk. Bizim bln ii her kye karakol kurmakt. Rum sivilleri askerin gzetimi altnda tutuyorduk. Dikomada eteci Rumlar baskn yapt. Kilisede toplandn renmiler. Youn atma oldu. Sivilleri Trk askerinden karmak mmkn m? Kk bir radyomuz vard. Akamlar herkes onun bana toplanyorduk. Gelimeleri oradan takip ediyorduk. kinci Harekat ncesi radyodan bar salanamamtr dedi. Hemen ardndan uaklar geldi. 04.45te. Yakndaki tank birlii hemen harekete geti. Magosaya doru yrdler. Sava hi iyi bir ey deil. amarlarmz evlerden temin ediyorduk. Evler terk edilmi. Tavuklarn kmesi kapal kalm. Tavuklar alktan birbirinin etini yemi. stn kalan yaam. Kyl olmam nedeniyle kmesleri atm. Sularn verdim. neklerin memeleri davul gibi olmu. Buzasn koyuverdim. Buzas emdi. nek barm barm baryor. Domuz avluda kalm. Ortal birbirine katyor. A. Yemlerini veriyordum. Sava sadece insanlara kar olan bir ey deil. Tm canllar etkileniyor. Serdarl da 21 Rum askeri getirmiler. Esir olarak. Elleri arkasna bal. ki koldan esirlere su veriyoruz. Kyl ocuuyuz. Yreim dayanmaz. Tasla iirirdim. Nihayetinde o da bir insan Biz esirlere byle davranyorduk. Onlar nasl davranyordu bilmiyorum. Bir arabamz yanllkla Rum kesimine gemi. Anlamayla vermediler. Karakol komutan tankyd. Tanklar en ok kzdklar insand. Rumlar tanky grdler mi herkes onun bana ker. Tank birlii harekete geince serbest braktlar. ay mektup yazmadm. Burada knyemi beklemiler. Dirmilden brahim Karaaslan arala geerken yere not att. Acele kye mektup yaz. ln dirini istiyorlar. yle sa olduumu rendiler. 5 sterlin maamz vard. Evlerden topladmz eyalar ihtiya sahiplerine datyorduk.Trkiyede fakir olan askerimizden orada kalanlar oldu. Kalmak isteyenler evli olmayacak. Aratrma yaplyor. E, ev, sivil hayattaki mesleine uygun i veriliyordu. Oras buradan en az 20 yl ileride. Gne enerjisini ilk orada grdm. 1975 Martta terhis oldum. 3 Ocak 2010. Dgerlik ky. Mehmet DOAN Alay komutannn vurulduu duyulunca asker hrs kp oldu. Askere gidesiye kadar mobilyacydm. Mart 1974 te topu olarak askere alndm. Burdura, ordan Osmaniye 50. Piyade Topu Taburuna gittim. 16 Temmuzda alarm verildi. Alayda kimse kalmad. Kimsenin bilgisi yok. Burdurda yaptmz eitimin iki mislini 33 gnde yapmtk. Hazrlk varm. Ama kimse bilmiyor. Mersin Alata diye amln iine girdik. Gece devaml alarm veriliyordu. Deniz kenarna iniyoruz. Bize sylenen deniz tatbikat yaplacakm. Gne domadan gemi gelmiyor. Hadi geriye. Tam tehizat. 19 Temmuz gn sabaha kar farkl bir yere gittik. Limana vardk. Tek gemiye biz bindik. kartma gemisine. Saat 11.00 civar. Bir blk bir gemiye bindi. Gemi hareket etti. Bizden baka gelen gemi yoktu. kartmaya hareket eden bizdik. Gemide k yok. Gece dalga var. Gidip gitmediimiz belli deil. 3 gecedir uyku yoktu.Uyumuum. afak skt. Komutan, Binba nal Oba idi. Nerede olduumuzu bilmiyoruz. Karda sadece kk bir srt gzkyor. Beparmaklarm. Gemi komutan konumaya balad. Arkadalar Kbrsa bar harekat yapacaz . O anda darya baktm. 21 tane daha kartma gemisi. Hepsi bekliyor. Aklma gelen duay okudum.Sadece bizim gemi hareket etti. Kara 1 km uzakta. Gne aardka ortam belli oluyor. Yani Beparmak Dalar. Gemi hzn artrd. Yaklatk. Karaya 500 m yaklatk. Islk alarak havan mermisi geliyor. Bizim gemi yemmi. Biz yemmiiz. Mermiler geminin dibine dyor. Patladnda minare boyu su ykseliyor. Girne tarafndan uaksavar atei balad. Gemiye mermi vurduunda net duyuyorsun. Adamlar hazrlklym. 2-3 havan dt. sabet almadk. Kayalk tarafa vardk. Kapak askda kald. Ald. Bir cip, bir kayzer, bir do geti. Suya ineceiz. lk kan Bursal astemen, anakkaleli ve Aydnl avu, Torbal Demirci kyden Mustafa Efe, ondan sonra ben ktm.Karaya ayak basan beinci kiiydim. Su baz yerde insan boyu. imizde suyu grmemi kiiler de vard. 5 m yzdk. Bilmeyenleri yzme bilenler kurtard. Tfeini brakm. Aldk. Hi unutmam Nasr Karatay. Mardin Cizreden. Trke dahi zor konuuyordu. evremden ayrlmazd. Kyya ktk. Bana Mehmet benim tfek yoktur.dedi. Ben tfeimi kendisine verdim. Tutmasn syledim. Tekrar suya atladm. Onun tfeini
162
ararken iki tfek buldum. Bir kii daha kaybetmi demek ki. Youn ate var ama biz bir tepeciin arkasndayz bizi etkilemiyor. Sahildeki kk bir set bizi korudu. Bu arada parat komandolar inmeye balad. Bizi mcahitler karlad. Onlarn vastasyla ayakta kaldk. 8-10 kii vard. Tam hatrlamyorum. Dier silah birisi elimden ald. Kayalklara ktk. Sol tarafm zerine srnerek 3040 m. gittim. Geriye baktm. Astemen beni geri arma iareti yapt. Geri srnerek gittim. Buyur astemenim. Ses yok. ok olmu. Bir tokat vurdum. Onun durumunu grnce askere yatn arkadalar diye bardm. Asker yatt. Her taraftan kurun yayor. Askerin iersinde de ok olan var. Dimdik elinde tfekle duran gibi. Astemen aykt. Yat emri verdi. Asker dald. Kayalklarn dzl Girneden Lefkeye giden yol yanyor. Baz yerlerden hafif duman kyor. Ksa kolluyuz.Yanan allarn kazklar kalm. Kollarmz yanyor. Srnmede kollarmz kazklar yaryor. O ana kadar yaral ve ehit olmad. Yola ktk. Trafik solda. Soldan sfrdan gidiyorum. lerlemeye baladk,Girneye doru.Bir araba sesi geliyor. Sanki motoru patlayacak ekilde. 5-10 adm gitmedik. Grlt arkadan geliyor. Kafam geri evirdim.Bir ambulans lmne geliyor sanki. Kendi kendime dedim ki ne abuk yaralanan oldu da ambulans olsun. yle hzl geti ki. Benim dibimden elinle vurmaya alt. Ambulns geti. leride durmu. Rum askerleriymi. Bizi vurmaya alyorlar. Ate atm. lk ateim. Biraz daha gittik. Emir geldi. Geri dndk. Blk komutanmz Yzba Erol idi. 3. Batarya komutan stemen Ahmet rpan idi. Subaylarda rtbe yok. Herkes er grnmnde. Bize ate eden olmadktan sonra ate etmiyorduk. 1 km geri gittik. Mmkn olduunca gizleniyorsun. Yerinin belirli olmamas iin. O arada bize kuzeyden tank taarruzuna urayacamz bilgisi geldi. Herkes bir yere gizlendi. Ben de bir bina temeline gizlendim. Binann kuzey kesinde alay komutanmz Albay brahim Karaolanolunu grdm. Aramzda 10-15 m. var. itlembik aacnn altnda. Elinde kk bir defter gibi bir ey var. Kk bir el feneri ile bakyor. Csseli biriydi. Kapatt cebine koydu. Yolun karna geti. 300 m ilerideki binaya girdiini grdm. Yannda kimse yok. Ev kaba inatta bir ev. ki katl bir binayd. Gece ate etmek yasak. Bir iki saat geti. Rumlarn att bir kr kuruna gitti. Uaksavar mermisiyle. Albayn vurulduu azdan aza duyuldu. Sabah oldu. Tanklar gelmedi. Rumlar tepeden bakt iin bizi rahat gryor. Asker, albayn vurulduunu renince hrs kp oldu. Herkes Rum aramaya balad. Beparmak Dalarna saldrd. Ar gibi gidiyor. Yolun st tarafna getim. Bir ormann yanna ktm. Ses geliyor. Silah dorulttum. Ses bana doru geliyor. 15-16 yanda bir kz ocuu. Ku gibi ryor. Sanki uarak geliyor. ocuk ngilizmi. ok olmu. Ayaa kalktm. Ellerini kaldrp bana doru koarak geliyor. Bir eyler sylyor. Anlamyorum. Yaklat ellerini belime kilitledi. Beni yakalad. Ellerini atramyorum. Dndm. Sahilde yarallar var. O ekilde kz ocuunu gtrdm. Esirler de var. Oraya vardk. Baka bir asker beni ocuktan kurtard. Braktm. Geri dndm. Tekrar tank taarruzu bilgisi geldi. Herkes siperde. Ahmet rpan roket atar yola, tanklarn geldii yne ayarlam. lk kan tank vurdu. Arka arkaya be tank geliyormu. Beinci tank vurduktan sonra yaklatk. Adyamanl avu hsan Toraman geldi. Beraber tanklarn yanna gittik. Flama diktik. Yani o alan kontrol altnda. mha olunan tankn uaksavarn sktk. Bu arada sa taraftaki evin nnde zm asmasn grdm. Sava unuttum. Gsme zmleri doldurdum. Geri dndm. zmleri arkadalara dattm. Bu arada Rum miferleri baa daha oturakl. Onlardan birini aldm. Bir de bot aldm. ki anta da mermi aldm. Zar zor geriye vardk. Onlarn mermisi ile bizim silahla deneme atei atk. Mermiler birbirine uyuyor. Bizim silah sktk. Rumlarn silahn taktk. Blk komutan duyunca gld. Miferi ve botlar terhiste teslim ettim. Albayn vurulduu binaya yakn bir silah susturamadk. Bina haat oldu.Susmuyor. O civardaki btn asker oraya ate ediyor. En sonunda uakla havaya uuruldu.O silah yle susturuldu. Girne alnm. Girne sahil ksmndan ilerledik. Rumlarn silahlarnn daha modern, daha teknolojik olduunu grdk. Blkten ate idare ksmndan ehit olan oldu. Yaral ok oldu. Benim bildiim kii havan mermisi yaknlarna dm. Girnede 2. Harekata kadar kaldk. Alk akla gelmiyor.Girne boaltlm. Sivil halk ok nadir kalm. Bir eve girdik. Kk evdi. Kaplar ak. Mutfakta kahvaltsn brakm. Her eyi brakp gitmiler. 14 Austosa kadar Girne blgesindeydik. En az iki hafta keiboynuzu ile idare ettik. ki hafta sonra ekmek geldi. Yemyeil. Kf yapm. Kf syrdk. Yedik. amar bir ay sonra deitirdik. nsan kendinden tiksinmeye balyor. Deniz kenarndaym. Sususuz. Bir ukurda su grdm. Kafay bir soktum. Kanasya kadar itim. Mataray da doldurdum. Tuzlu olduu aklma dahi gelmedi. im yanm. O su bana erbet gibi geldi. Bir sre sonra susamm. Aldmz eitime gre kapana suyu doldurdum. emedim. Deniz suyu olduu aklma geldi. Dktm. Bir mandalikteyiz. Bir kulbe var. inde pancar su motoru var. Dibinde kuyu. ine ta attm. Su var. Kydeki bahe yaptmz motor aklma geldi. Orasn burasn
163
kurcalarken su motorunu altrdm. Su borusunu takip ettim. Suyun akn buldum. Bu arada ben yalnzm. Elbiseyle suyun altna girdim. Su itim. Mataray doldurdum. Bayndr Canldan Ahmet Sar geldi. Az duyuyor. Dudak okuyarak anlyor. Asker susuzluktan yanm. Motor sesini duyan geldi. Yzba da geldi. Asker susuzluunu hem giderdi, hem de o buz gibi suda ykandk. Yzba nce kzd. Su iip imediimi sordu. o motor 24 saat yaklak alt.Tm blk bayram ettik. Cephane sknts ekmedik. Keiboynuzu olmasayd mahvolmutuk. Boaz blgesine doru Trk kylerine doru hareket ettik. Trk kylerine girdik. Kyller bizi karlad. Devaml hareket halindeyiz. Beparmak arkasnda bir srta yerletik. Kylerin yaknnda mevziler vard. Oralara yerletik.Birer gece kaldk. Devaml hareket ediyorduk. Marangoz olduum biliniyor. Her gittiimiz yere tabur komutannn cipini gizlemek iin yer yapmaya baladk. Asker kazyor. Ben gelen tahtalarla kenarlar kaplyorum. stn kaplyorum. Onun zerine toprak. Arabay gizledik. Ate idare yeri. Bir gecelik. Ertesi gn oray brakyorsun. Aynsn gittiimiz yere yapyoruz. Ayvasiloz ky. Ylmazky ile Lefkoe arasnda. Herkes mevzi kazyor. Aralar tekrar gizlendi. Bizim nmze piyadeler geti. Ortam dzeldi. Ayvasl kynden terhis oldum. Mektuplama ok sonra oldu. 2. Harekattan ok ksa nce tm askerden ailelerine mektup yazlmas istendi. Yazdk. Sa olduumuzu bildirdik. O mektup daha evde duruyor. 5 sterlin maa alyorduk. Ovada bir yerdesin. ar izninde harcyorduk. Etkisi iki yl devam etti. 6 Ocak 2010. Ormanky. Macit BURUNCUK Babamn vefatn 6 ay sonra rendim. Askere gidesiye kadar eczac kalfasydm. Shhiye olarak Samsuna gittim. Trabzon Askeri Hastanesine gnderildim. Aniden topladlar. Paa bir konuma yapt. Biz nereye gittiimizi yine bilmiyoruz. Sivil otobslerle Mersine gittik. 18 Temmuzda oradaydk. Sivil gemiye tanklarla beraber bindik. Gemiyle ilk gn kmadk. Youn ate vard. 3-4 gn akta bekledik. Girneden ktk. Boaz blgesine gittik. 60 yatakl askeri hastane kurduk. Yarallar bize geliyordu. Bazlarn Lefkoaya gnderiyorduk. lk tedaviden sonra Kzlay hastanesine gnderebiliyorduk. Askerler her yerinden vurulmutu. ehit olanlar dozerin kazd mezarlara konuyordu. Yaz olduu iin zaman yoktu. u anki ehitliin olduu yer. Bana yaadm ve grdm eylerden sonra kriz geldi. Boazdan sonra Tepebana gittik. Eski ad Yorgo. Omorfo ile Girne aras. Beyaz kiliseye yerletik. Oray hastaneye evirdik. Hseyin Sb yaral olarak oraya geldi. Bandan arapnel alm. kinci Harektta ayn yerdeydik. Acil ameliyatlar orada yaplsa da helikopterlerle Adanaya gnderiliyordu. Ate gece balyordu. Havanlarn atldn gryorsun. Hastane kurarken ilk mdahale evi olarak kullandmz Dikoma kynn giriindeki ev havanla uuruldu. ans eseri kurtulduk. Sava annda aklna hibir ey gelmiyordu. En ok karac asker geliyordu. Bir seferinde yaral almaya gidiyorduk. Ambulans delik deik ettiler. Hukuk kalmyordu. Mcahitlerden de yaral geliyordu. Sinirlerin laka oluyordu. syan ediyordun. Dikoma tarafndan ciple bir stemen getirdiler. Kurun boaznn bir tarafndan girmi. Dier tarafn paralayp km. Baavu kucanda getirdi. Baryordu. Ama ne yazk ki orada ehit oldu. Terhis olduktan sonra bu etki ok devam etti. Halen kendi kendime konuuyordum. Uykularmdan bararak uyanyordum. Bir sava filmi seyretsem o gnler aklma geliyor. Asabm bozuluyor. Eczacl braktm. Gazeteciler geldi. Aileme gazeteciler aracl ile mesaj gnderdim. Babam biz Kbrsa ktktan 11 gn sonra vefat etmi. 6 ay sonra rendim. Moral izninde rendim. u an kalp ve akcier rahatszym. yilesem deil Kbrsa her yere gitmek isterim. Askerken Kbrsta tanp u an burada evli olan arkadalarm var. Sk sk arama yaplyordu. Sterlin olarak maa aldk. Oradan terhis oldum. 10 Ocak 2010.Erturul Mah. Mehmet Yaar KELLE Hseyinin nan anz tarlasnda yanm olarak buldum. Mont kemerinin gsnn zerinde naylon bir czdan vard. Bir yars yanm, bir yars kalm. 1973 Austos aynda Ispartada piyade olarak askere alndm. Osmaniye 50. Alaydan Kbrsa katldm. 12 aylktm. Adadaki darbeden sonra bize alarm verildi. Bir iki gn hazr bekledik. Aralarla Mersine geldik. slahiyeden zrhl birlikler bize katld. Bir iki gn da eteinde kaldk. Alata da. Kbrsa gidileceini bilmiyorduk. Mersine giden arkadalarn getirdii gazetelerden Trk ordusunun hazrlkl olduunu okuduk. 3. Gn aralarla beraber kartma gemilerine bindirdiler. Her blk bir kartma gemisine bindi. Tank olanlarda vard, olmayanlarda. 19 Temmuz gn idi. 20 Temmuz sabah sabah 5-6 gibi Kbrsa vardk. Gemide mermi datld. erit halinde. Kbrsa yaklanca bize
164
bilgi verildi. Blk komutanmz stemen Hasan Zengindi. Blk komutanmz deiti. Asl blk komutanmz kinci Harekttan sonra grdk. Blk mevcudumuz 135 kiiydi. Kbrsa knca takviye olarak 250 kii oldu. Sabah uaklarn dalar bombaladn grdk. Girneden sahilden ktk. Yar belimize kadar suyun iersindeydik. Dalardan ate geliyordu. Bizden nce deniz piyadeleri vard. Gvenlii salamlar. Dalara doru yrdk. lk atekese kadar yz yze dmanla karlamadk. Beparmaklardan ate ediliyordu. Alay komutannn ehit olduunu duyduk. Subaylar bizim moralimiz bozulmasn diye Bunlara inanmayn. Bunlar kar tarafn uydurmas dediler. 4-5 gn kaldktan sonra Boazdan Lefkoa ynnde Hamit Kynn zerinde kaldk. 2-3 gn sonra atekes oldu. Blmz Lefkoa havaalannn 1 km yaknna konuland. Rum Yerelokko Ky vard. Sar ve dilsizler okuluna yerletik. Mevzileri kazdk. Rum kynde Rum milli muhafz taburu, Lefkoa ynnde Yunan alaynn olduunu rendik. Gney tarafmzda da ayr bir Rum taburu vard. Orada bizim hava indirmeler vard. Biz onlarla deitirdik. Bizi subaylar uyard. Buralarda sivil halktan kimseler var. Yabanc turistler var. Herhangi bir ey olmadktan sonra dokunmayn. kinci Harekat anlamann olmadndan bir gn nce bize haber edildi. Uaklar atee balad. Biz de ar silahlarla atee baladk. lk scak temasmz orada oldu. lk gn bln grevi Yerelokko Kyndeki Rum muhafz taburunu ate altna alp geriye pskrterek Yunan alayna doru taarruza gemekti. nce Rumlara ate ettik. Ondan sonra asl hedef Yunan alayna yneldik. 4. ve 6. Blk taarruza kalkt. 5. Blk itiyatta kald. Bu arada dz arazide ilerlediimizden o gn 38 arkadamz ehit oldu. 4. Blkten. Rum taraf mevzide. Biz dz arazide ilerliyoruz. ehit arkadalarmdan ismini hatrladklarm: demi Adagmeden Kamil Alkan, Torbaldan Hseyin Kurtuldu. Hseyinler bize destek olarak gelmilerdi. Askere gitmeden nce terziydi. Ben de ayakkabcydm. Askere gitmeden nce tanyorduk. Atekes olduunda araziye onun iin ktm. Hseyinin naan anz tarlasnda yanm olarak buldum. Mont kemerinin gsnn zerinde naylon bir czdan vard. Bir yars yanm, bir yars kalm. Askerden sonra getirdim. Ailesine verdim. Kz askerdeyken olmutu. Yaralanan oktu. ki tankmz kar atete imha oldu. ekildik. ok yaral ve ehidimiz olduu ve mhimmatmz da bittii iin blk ihtiyata ekildi. 106 havanlarn mermileri hi kalmamt. Blk komutanmz Salih Demirland yzbayd. Bizim zayiatmzn ok olmasnn nedeni tanklarn geri ekilmesiyle bizlerin meydanda kalmamz oldu. atma 16 Austosa kadar devaml srd. ehitler atekesten sonra topland. Yunan alayna girdik. Yunan alay sancan bizim blk komutan alp tabur komutanlna teslim etti. Yunan alayndaki askerler atekesten nce silahlarn brakp kamaya balamlard. il yavrusu gibi dalmaya baladlar. Orada kaldk. Arkadalarn anlattna gre kamasnlar diye onlar havanlarn ayaklarna zincirle balamlar. ou zaman yemek bulamadk. Bir kap yemei 7-8 kii paylatk. Atekesten sonra mutfak kuruldu. Gece ok i yayordu. Elbiseyi sksan suyu kard. Orada kalmamz teklif edildi. Ben evliydim. Kalan arkadalar oldu. 1975 ubatnda terhis olduk. Askeri gemi ile Mersine geldik. 3 Ocak 2010. ayba. Kemal YAA Havada ok arkadam vuruldu. Gnaydn gazetesi aracl ile eve bildiri yaptk. Askere gidesiye kadar ayakkabcydm. Shhiye olarak askere alndm. Sonra Kayseri Hava indirmede parat eitimi aldm. Ondan sonra komando eitimi aldm. 13 aylk askerken harekata katldm. 52/3, 53/1-2 tertipler katld. Alarm verildi. Erkilet hava alanna gittik. Sabaha kar kargo uaklarna bindik. G3 silahm ve 100 mermi verildi. Karagah destek blndeydim. Bir uaa 70 kii bindik. Sabah Lefkoenin stnde kk bir blge vard. Gnyeli. Uaklar Rumlarn zerinden dolaarak atladk. Trk blgesine geince uaklardan atladk. Hemen ate ald. Havada ok arkadam vuruldu. Bursadan Osman Hasisii hatrlyorum. Bizi mcahitler karlad. Elbiselerinde ay yldz vard. Beparmak Dalarndan ve Lefkoada evlerin zerinden ate alyordu. Bol konteynr atlrd. Rum blgesine de den oldu. Deitirme birliinin gvenli blgesine inmeye alyorduk. Binalardan srekli uaksavar atei alyordu. ndiimizde mcahitlerle yaral topladk. ki arkadam srtma aldm. Toplanma blgesine gittim. Blmzn yars yok. Subaylarmzn rtbesi yoktu. Atee hemen cevap verdik. zellikle Beparmak Dana Srlm tarlalarn tezeklerini mevzi yaptk.Esas taarruza akamzeri getik. nce jetler destek verdi. ok esir aldk. Geriye gnderdik. Rum tarafna denler esir deimesinde geldi. lk gn Beparmak Da eteinde kaldk. En nde hedefte biz vardk. Sabaha kadar atma srd. Baya ehit verdik. Gece yars daa kmaya baladk. Boazda bir kyde gece konakladk. Girneye giden boazda. Biz eteklerinde kaldk.
165
Kylere girdik. Boaltlm. Trk kylerine de girdik. Trk kyne girdiimiz hemen belli olurdu. Alklar. Sevgi gsterileri. Sularmz Trk kylerinden saladk. Rumlar kayor. Biz izliyoruz. lk atekeste tekrar da eteine dndk.kinci Harekata kadar Beparmak Dalarnn eteinde kaldk. Girneye Lapta oteline geldik.5 ay kaldk. Szmaya giden oldu. Rum tarafna . 10 gn botu ayamdan karmadm. 10 gn sonra ilk defa banyo yaptm. kinci harekatta tanklarmz geldi. Baavuumu hatrlyorum, Mevlt lhan. Blk komutanmz Yzba Korkut Eken. Disiplinliydi. kinci Harekatta Torodos dalarna yneldik. Daa yaklatmzda atekes oldu. Evle irtibatmz yoktu. Gnaydn gazetesi aracl ile eve bildiri yaptk. Daha sonra Kayseriye ekildik. Mersinde, Kayseride tren geilerine katldk. Hibir ey alnmayacak diye kesin emir vard. Bugn Kbrsa arlsam derhal ayn ekilde giderim. Bana paratm, tesisatm versinler. Hemen. 18 Ocak 2010. Tepeky Mah. rfan YOLDA . Sava olsun , giderim. O anki heyecan yaamak . Vatan sevgisi ok farkl bir ey. lm aklna gelmiyor. Torbal apak Ky 1953 doumluyum. Askere gidesiye kadar nce iftilik, sonra elektrikilik yaptm.1973 yl Temmuz aynda piyade snfnda Ispartaya askere gittim.40. Piyade Alayna. Burada iki aylk eitimden sonra Kbrsa deitirme birliine gitmek zere 24 kii seildik. zel eitim aldk. Asker seimini bizzat tmen komutan yapt. Bir ay salk tedavisi ve kontrolden getik. Askere gittiimde evliydim. Ben askerken ocuum olmu. Alayda ayr bir komutan tarafndan harita ve pusula zerine eitim aldk. zel harp eitimi gibi. Eitim bir ay srd. skenderuna gittik. Eek gemez deresi denilen eitim yerine. Buras sadece deitirme birliinin eitim grd birlikti. Orada ay daclk, yakn bouma gibi konularda eitim aldk. 27 ubat 1974 te Erkin gemisi ile 325 kii Kbrsa gittik. Deitirme birlii 650 kii idi. Her alt ayda bir yars deitirildi. Gemiye binmeden nce her birimizin zerine gs blgesine erit halinde bantl olarak mermi sarld. Bende 250 tane vard. Gemide bol elbise giydik. Bu mermiler bizimkilere gizlice gtrlyordu. Aslnda gizli bir ynak yaplyordu. Bunun iin gemide ayrca eitim aldk. Magosaya ktk. Bar Gcnn kontrolnde birliimize gittik. Birlikte zerimizdeki mermiler alnd. Makineli tfek verildi. 6. Blmz Ortakyde idi. Gnyelide topu birlii vard. Mcahitlerle az gryorduk. Kbrs Rumlarnn kendi arasnda bir atma vard. Makariyos ile Eokaclar arasnda. Yunan alaynn tam karsnda eski ngiliz esir kamp vard. Bizdeydi. kartmann yaplaca bize bildirilmedi. Nbet yerlerindeyken Rum kesiminden arada srada ate alyordu. Rahatszlk balamt. Nbetlerimiz sklatrld. Gnlk nbet alt saate kt. kartmadan 10 gn nce azttlar. Taciz atlar younlat. Uyku uyuyamaz hale geldik. Botla yatmaya baladk. kartma olacandan o gece haberimiz oldu. Gece ge saatte Susurluktan Hilmi Onbam geldi. Tfeimle geri ekilmemi syledi. erdeki krein sapn tfek namlusu gibi gsterdim. zerine bez rttm. Saat 02.10 da bulunduumuz yerden ekilme emri geldi. Gece tfek bakm yapld. Takm komutan Temen Faruk Akkalp kartma olacan anlatt. e yarayacak hibir ey brakmadk. Mesela benzinimizi lama boalttk. Su deposuna mzik alar atk. ekildiimiz belli olmasn diye. Gece eitimi yapar gibi sessizce sk bir yryle bir saatte 7 km yryerek alaya ekildik. Alayda herkes ayaktayd. Alay komutan Kurmay Albay Eref Bitlis bize bilgi verdi. Konuma yapt. Mermi ve el bombas, lav silahlar verildi. Bize Ortakyde yerimiz sylendi. Grevimiz stratejik tepeyi ele geirmekti. Yaklak 70 kiilik blmz vard. Havanclar da destek birlii idi. Buras Rum askerlerinin en gl olduu yerdi. lk grevimiz oray almakt. Alaydan saat 3,5 4 gibi ktk. Mesafe yaknd.Yaklak 2 km idi. Gece eitimlerinde mevzi kazyorduk. O zaman anladk ki kartmaya hazrlk yaplyormu. O kazdmz mevziler hava indirme tugaynn iine ok yarad. Sabahleyin ilk grevimiz emniyetli alan aarak parat tugaynn iniini salamakt. Gece yerletik. Deitirme birlii paratlerin inecei yeri ay halinde evirdik. nilecek olan yerlere uaklar geldiinde bayrak ald. Paratlerden rzgarla dalan toplamak bizim grevimizdi. afak skmeden ilk jetler geldi. Beparmak Dalar bombaland. Rumlar atele karlk veriyordu. Dalar yanmaya balad. Anz tarlalar da yanmaya balad. Her taraf duman. Rum askerinin tutunacak yeri kalmad. Jetlerden yaklak olarak 45 dakika sonra hava indirme balad. Paratler inmeye baladnda barmalar, sevin nidalar... lk nce iinde ihtiya malzemeleri olan maketler atld. Sonra asker indi. Paratlere Rumlar tarafndan ok ate ald. ok kardeimiz daha inmeden ehit oldu. ok arkadamzn parat mermi nedeniyle delindii iin yere akld. Parat saf ipekti. Mermi, dedii zaman yanarak aaya iniyor. Bunlar gryorsun. (rfan Yoldan o an hatrlad iin alamas. Duygulu bir ortam.) Bayraklar 1,5 m ile 2.5 m arasndayd.
166
nen askerleri topladk. Biz bir yandan Rum tarafna ate atk. nen askerleri korumak iin. En ok zayiat parat tugaynda oldu. Ondan sonra taarruza kalktk. Stratejik Tepeyi aldk.Dan altnda tneli ele geirdik. Taarruzda Kayseriden Kadir ehit oldu. Balkesirli Hilmi Onba yaraland. 3. gn ben vuruldum. Youn ate hi kesilmedi. Akama kadar srd. Gece szma olay var. Szmalara kar ncler giderdi. Parolalar deiirdi. Paratlerden yaralananlara askerler ve mcahitler yardm ediyordu. lk gn Ortaky Mahallesinin yals, oluu ocuu bizim suyumuzu , her eyimizi getiriyorlard. Biz Lefkoaya yakn olmamzdan dolay anslydk. Da ertesi gn ele geirdik. En ok zorlandmz yer Stratejik Tepenin gneyindeki kilise oldu. Kiliseden bize ok ate ediliyordu. Rum mahallesiydi. Hava indirmenin bir ksm bize katld. Bizle beraber atmaya girdi. Bizim bulunduumuz blgeye helikopterle indirme olmad. Oradaki Trklerin ok desteini grdk. Tepeyi tekrar Rumlar ele geirmi. Tekrar biz ele geirimiiz. Daha sonra Yunan alayna yneldik. Sonradan kartmayla Girne tarafndan gelenlerle birletik. nc gn ayamdan vuruldum. Kurun topuumdan girip km. Yara souduktan sonra hissettim. Yardmcm Ispartadan brahim Yeniay ayam sard. Derenin iine shhiyeler gtrd. Tabancam tfeim yanmda. Hastanede topuum paralanm. Alya aldlar. Hastanede ok yaral vard. Genellikle gslerinden vurulmu. Ayaklar da var. Yksekten ate edildii iin. Trk halk bizi devaml ziyaret ederdi. Gemiyle bir ay hava deiimine geldim. Buradan blkte 1992 de vefat eden Ayhan am vard. Geri dndkten sonra ylbanda atma oldu. Yama olay hi olmad. Komutanlar izin vermezdi. Zaman zaman arama yaplrd. Bize kalmamz sylendi. Evliydim. Kalmadm. Terhis olduktan sonra epey dengemi bulamadm. Psikolojim bozuktu. Bazen alarm. Yaadklarm aklma geliyor. lk geldiim zamanlarda geceleri bararak uyandm zaman oluyordu. Bu etki 2-3 yl devam etti. Uykudan Ka! Havan mermisi geliyor, top mermisi geliyor! gibi. Eim uyandrrd. Askerden sonra eitli yerlerde ofr olarak altm. Daha sonra devlet memuru olarak altm. Emekli oldum. Eskiden hastanelerde Kbrs gazisi olarak sayg gryorduk. Harekatta olmam bana onur ve gurur veriyor. Bugn ayn ey olsa hemen katlrm. Seve seve gnll giderim. Sava olsun , giderim. O anki heyecan yaamak . Vatan sevgisi ok farkl bir ey. lm aklna gelmiyor. 7 Ocak 2010. Muratbey Mah. Faruk Akkalp ile ilgili baka bir gazinin ans iin baknz: http://sinopsehitlervegaziler.com/haber_detay.asp?haberID=59 (Eriim tarihi: 30/07/2010) brahim KARAASLAN Karargahtaki subaylar oralar hep biliyorlard. Daha nceden deiik kimlikle oraya srekli gitmiler. Askere gidesiye kadar iftilik yaptm. 1974 Mart aynda muhabere olarak askere alndm. Ankaraya oradan da skenderuna gittim. 18 Temmuz gn alarm vurdu. Hemen Mersine gittik. Erdemli Davultepe denilen ormanlk bir yere konulandk. Birinci Harekat balad. Orada bir hafta kaldk. Blm blm gnderdiler. 1 Austosta bize sra geldi. Erkin gemisiyle gittik. Girnede kartmann yapld yere ktk. Her taraf yanyordu. Serdarl tarafna Paakye gittik. Devaml hareket ediliyordu. Bir yere varyorsun. Mevzi kazyorsun, arabalar gizliyorsun. Oradan baka yere. Muhabere kripto arabalar vard. Haber merkezindeydik. Seyyar telefon hatlar ekiyorduk. stemen ciple uaklar ynlendiriyordu. stemen Hikmet Taymes. Denizlili idi. 39.Tmenin muhabere merkezi bizdik. Paakye, Serdarlya girdiimizde sava devam ediyordu. Serdarl yanyordu. Girite hastaneyi bile yakmlar. Yanyordu. Her tarafta EOKA-B yazs yazlyd. Subaylarda rtbe sklmt. Bizden zmirli Bekir vard. ehit oldu. Arabasna havan mermisi dt. ok byk problem yoktu. Muazzam bir planlamas vard. Karargahtaki subaylar oralar hep biliyorlard. Daha nceden deiik kimlikle oraya hep gitmiler. Daha nceden hazrlk varm. Tmen komutanmz Bedrettin Demirle idi. Kurmay Bakan daha sonra Jandarma Genel Komutan olan Teoman Komand. Yarbayd. Serdarldan 2-3 km uzakta Lefkonik denilen bir yer vard. Kilisenin iinde 150-200 kii esir vard. Birlik Serdarldayd. Oraya greve gittim. Gece dnemedim. Orada grdm. Babam ziyarete geldi. O gne kadar oraya hi gelen giden olmamt. Her taraf yasak. Bir yolunu bulmu, gelmi. 2-3 gn yanmda kald. Daha atmalar yeni bitmi. Bize dediler bunlar nasl geldi? Rumlardan kalma bir eve yerletirdik. Komutanlar ard. Babamlara yardmc oldular. Zaman zaman arama yaplyordu. zerimizde sadece atlet, klot kalyordu. Bir ey bulunursa sert ceza veriyorlard. Bir kye girdiinde Rum ky m ,Trk ky m, hemen belli oluyordu. Trk kyleri bakmsz. Rum kyleri bakml. Rum evleri dzgn. mrmde grmediim eyleri grdm. Mesela
167
her evin zerinde gne enerjisi vard. Gne enerjisinin ne olduunu bilmiyoruz. rendik. Ortalk dzeldikten sonra sivillerle iletiim balad. Problemler de ortaya kmaya balad. Bizim askerler Biz sizi kurtardk deyip marketlerden ucuz almaya almlar. Terhisimizde bize form dattlar. Kalmak isteyenler iin. Orada kalan ,evlenenler oldu. Terhis olmu. Birka gn sonra geri dnp kalanlar oldu. Bugn ayn ey olsa giderim. 15 ay orada kaldm. Terhis olduk. Bunlar pek anlatmadm. 16 Ocak 2010. Korucuk Ky Hseyin SB Hastanedeyken kinci Harekat balad. Hastaneden katm. Blme katldm.Gazeteci Adem Yavuzu ben dolatrdm. Askere gidesiye kadar terzilik, berberlik, iilik yaptm. Temmuz 1973te Ispartada da komandosu olarak askere alndm. Oradan Bolu Komando Tugayna gittim. 15 Temmuz da alarm verildi. Boludan tam tehizat ayrldk. Yarbay smail Hakk Bilinin frydm. Kozmik bro komutanyd. umrada kyller Kbrs olayn biliyorlarm. Yolu kestiler. Yol kenarnda kazan kaynatmlar. Yemek verdiler.19 Temmuz da Mersin Taucuya geldik. Tuay komutanmz Sabri Demirba idi. Tugayn bir ksm 20 Temmuz sabah Beparmak Dalarnn arkasna helikopterlerle intikal etti. Biz kartma gemileri ile ktk. Girne sahiline vardk. Biz 24 Temmuzda ktmz iin blge temizlenmiti. Krn ky, Kmrc, Gnyelide atmann devam ettiini rendik. Girne Boaz blgesinden Krn kyne gittik. kinci Harekatn bitimine kadar orada kaldk. kinci harekat bittikten sonra Bellepalis Kynn yaknnda bir atoda kaldk. Esirler bize geliyordu. Kamplara gnderiliyordu. Sivil esirlerin ou EOKAclard. Sorgularda mcahitler tercme ediyordu. Mcahitler bize Krn Kynde dahil oldu. Sevkiyatlarda bulunduk. Silah yiyecek... Kmrc Kynde pusuya dtk. Havan atei yedik. Araba devrildi. Trk kylleri beni hastaneye gtrdler. Boazdaki Sahra Hastanesinde 12 gn kaldm. Karakuyu kynden Macit Buruncukla karlatm. Bana iyi bakt. Hastanedeyken kinci Harekat balad. Hastaneden katm. Blme katldm. Topal topal 4 km gittim. Komutana ktm. Esas birlik komutanmz ehit dt. stemen Nermi Tonbul. stemenim ok deerli bir insand. Laptada atmada ehit dm. Albayma yalvardm. Beni oraya gnderin diye. Albay beni bizzat kendi arac ile gtrd. Lapta girite pusuya drmler. Rumlar, cesedi bulamasnlar diye ba aa kpn iine atmlar. Eokaclar . Askerlerimiz bulmu. Kp krmlar. Yatrmlar. zerini rttler. Aylarca unutamadm. Beparmaklara yakn bir blgede Bayraktepe denilen yer vard. Oras Rumlarn elindeydi. Ele geirildi. Ankaral avuum Rum bayran indirip Trk bayran ekerken uaksavar atei ile kolu koptu. Rumlarn silahlarnn ou uak savar ve moderndi. Mermileri de dumdum mermisi yani hedefte bir daha patlyordu. Ayamdaki botu 1,5 ay sonra kardm. Banyon yok. Tra olmadm. Gazetecilerin geldii sylendi. Gazeteci arkadalar gezdirdim. Adlar Cneyt Arcayrek dieri ise Adem Yavuz idi. Beparmak Dalarna gtrdm. Adem Yavuz benim bir fotorafm ekti. u an evimde. Adem Yavuzun ektii fotoraflar Lefkoada resim sergi saraynda grdm.Yaklak bir hafta gezdirdim. Rum ynaklarn incelediler. Daha sonra Rumlar tarafndan vurulduunu duyduk. Hasan Nazldan Hseyin Kurtuldunun ehit olduunu rendim. 1975 ylnda terhis oldum. Etkisi uzun yllar srd. Sava filmi seyredemiyorum. O gnleri yaamaya balyorum. Bugn ayn ey olsa giderim. Orada Bar Harekat ile ilgili sinema filmi ekildi. Cneyt Arkn, Fatma Girik, Sheyl Eriboz. Bu filmde figranlk yaptk. Filmin ad nce Vatan idi. Bir Trkiye ve bir bayramz var. Yama olay olmad. Aldmz eitim ve disiplin byleydi.Ayrca buna izin verilmezdi. 10 Ocak 2010.Torbal Alp Mah. Hdai ALAN 2 Ocak 2010. Arslanlar Ky. Hasan Nazl Esir den subaylarmz bulduk. kenceyle ldrmler. Cesurum, geldik, aldk Askere gidene kadar demirciydim. 1973 Martta komanda olarak Eridire oradan Bolu Da Komandoya katldm. 16 Temmuz gecesi alarm verildi. Bir gn ncesinden radyodan Kbrstaki kaynamay duyduum iin phelendim. 16 Temmuz sabah Ankara- Konya zerinden Mersine Ovack blgesine geldik. Ovackta sadece biz deildik. Dier birlikler de oraya gelmiti. 19 Temmuz gecesi saat 23.00 gibi bize aklama yapld. Takviye komutanlar verildi. Hatrladm tabur komutan Yarbay Celal Erutu Gece mermi datld. Belirli bir dnem zerimizde tayacak kadar. Bize
168
gn hayat idame eitimi verilmiti. Salyangoz yle yenir, kaplumbaa byle yenir. Bitkilerden yapra tyl olan udur, tysz olan yle yenir. Sabah 5 civar helikopterlerin bana gittik. 40 civar helikopter vard. Yarbay pilot bize daha nceden alm olduumuz baz eitimleri hatrlatt. Yani deniz zerinde helikopteri terk etme gibi. Bize son anda bir baavu verildi. Bu eitimi almam. Pilot yarbaya soruyor: Yarbaym deniz zerinde vurulursak ne yapacaz? Pilot yarbay: Baavu, baavu askerin moralini bozma. Biz otomatik yatak aacaz. Gne henz domamt. 45 dakika sonra Krn Ovasna indik. Deitirme alaymzn mevcut olduu alana indik. Gnyelide bizim emniyetimizi almlar. Beparmak Dalarndan ate alyordu. Askerlik boyunca aldmz komanda eitimi hep karmza kt. Bizim blgeye bizden sonra parat birlii geldi. Mcahitlerle bulutuk. Beparmak Dalarna yneldik. ki saat sonra iki tane Yunan ua bize taarruz etti. Bizi aryor. Biz kamufule olmutuk. nce bir evi bombalad. Sonra su deposunu. mdadmza bizim uaklar geldi. Biri drld. Dieri de sanyorsam Adanaya indirildi. Haberini aldk. Daa ok dik, iki elale arasnda emniyetimiz asndan muazzam bir yerden kmaya baladk. Santarollo Kalesine kyoruz. Rumlarn daha nce ele geirdii blgeye Cesurum, geldik, aldk diye yazdk. Bu Makariyosa verilen bir cevapt. Buralar yllarca muazzam tneller haline getirerek mevziler yapmlar. Biz buralara drt sefer baskn yaptk. Baya da zayiat verdik. Uyku yok. Yrrken gzleri ak uyuyorduk. Bu alan mcahitlerin eitim alanym. lk gnn gecesi oraya ulamtk. Biz mcahitlere gveniyoruz yorgunuz, onlar bize gveniyor. Uyumuuz. Rumlar bizim oraya ktmz gzetliyorlar, ama nerede olduumuzu bilmiyorlar.Gece Rumlar szma ile baskn yapm. Sessiz lm dediimiz olay olmu. Nbettekileri ldrmler. 20 kadar ehit vermiiz. O ana kadar ehit vermedik. Karakol binasna roket atmlar. Makineli tfek ile kan taryorlar. Biz bu esnada kendimize geldik. Mevziye girdik. Bizi taramaya baladlar. Scak atma balad. Kendi kendimize zayiat verdik. stihbaratn olmay, ilk temas, baskna uramamz bizi sersemletti. Gece bat cephesinden baskna uramtk. Sabah dou cephesinden de baskna uradk. Krn tarafndan... Rum mevzilerinden de ate ediliyordu. Her taraftan atee maruz kalyoruz. Bir ka yerimiz var. O da Girne taraf. Sarp insann inmesi mmkn deil. Gece basknnda bizden de esir denler olmu. Onlara yakn olanlardan. Biz bunlara kar taarruza getik. emberi geniletmeye alyoruz. Doudan saldran komando birliklerini dattk. Bat cephesine getiler. ehitlerimizi bulmaya baladk. Benim grdm otuzun zerinde ehit, bir o kadar da yaral olarak arabaya tadm var. Mcahitlerden ehit olanlar da var. Bazlar tannmayacak kadar yank olanlar var. Esir den subaylarmz bulduk. kenceyle ldrmler. Aalara balamlar. Vahet! Tabur komutanmz Ben byle bir hataya nasl derim? diye havan mermisi ile intihara kalkt. Atekes olduktan sonra ancak oradan ayrldm. Atekes resmiyette vard. Fiiliyatta yoktu. Rumlar ate etsin rapor yok. Biz karlk verelim akam haberlerde dinlersin. Biz orda dada kalan Rumlara kar defa taarruz ettik. Her taarruzumuzu haber alyorlar ve hazrlk yapyorlar. Baktk ki olu Rum Milli Muhafz Ordusu iinde, kendisi ise mcahitlerin iinde askerlik yapyor. O muhbiri bulduk. Rumlara haber szdrrken yakaladk. Kbrs Trklerinden mcahit casusluk yapyor. Rumlara haber gtrrken yakaladk. Mesela taarruza kalkacaz. O blgeye 15 dakika kala atee veriyor. all ,makilii atee veriyor, bizi oraya sokmuyor. Genelde gece basknlar yapyoruz. Bunlarn ikmalini kestik. Bunlar balad tim tim kucamza dmeye. Bazen nce o taraftan kendi tarafmza havaya ate ediyorduk. Nasl olsa Bar Gc ses karmyor. Byle byle onlar imha ettik. Bunlar atekesten nce oldu. Kazm Baavuumuz aslen oral. Trkiyede silahl kuvvetlere katlm. Halas orada. kinci Harekatta Gaziveren blgesine geldik. Lefke Birinci Harekatta Rumlara dm. Bar Gc bizi durdurdu. Anlama ile ehir teslim edilecek. Yolu kestik. 64 avrole taksi geliyor. Yanmzda mcahitler var. eridekilerin zerinde mcahit elbisesi vard. Tra olmamlard. Bunlarn Rum askeri olduunu hissettim. Yanmda stanbullu Baki avu bir eyler soruyor. Ben de onlara gz ucu ile bakyorum. Yola dikildim. Taksi ar rolante de geiyor. Ben de arabaya gre yksekteyim. eriyi kesiyorum. Ayaklarnn altnda mifer grdm. Bizim mcahitlerin miferi deil. Rum miferi. Arabaya durmas iin vurmaya baladm. Salaa yatyor. Namluyu dayadm. Durdu. Baavu geldi. Durumu anlattm. Bunlarn Rum olduunu syledim. Baavu bir eyler syledi. Rum olduklar ortaya kt. O arabadan tam sekiz kii kt. Dizdik. Titriyorlar. Bir kazma bulduk. Bagaj atk. Silahlar ortaya kt. Bar Gc teslim ald. Lefkeye yrmeye baladk. En ok yiyecek sknts ektik. Sekiz kiiye bir ekmek dyordu. Bolca keiboynuzu yiyoruz. Bu bizi kabzla sevk ediyordu. Rum ekildi. Akam ezannda Lefkeye girdik. Biz girmeden Rum orada halkn arasna karan mcahitleri katliama uratm. O kadnlar arabalarda bizlere sarlyor, pyorlar. Be kadn ekil iimiz var. Dinleyen
169
yok. Brakn vazifemizi yapalm. Futbol sahasna topladklarn saldk. Oradan araziye doru yaylmaya baladk. Karanlk bast. Mayndan bubi tuza ihtimaline kar durduk. lerlediimiz yol bakr madenine doru vadi ierisinde kalan bir yol. Ele geirdiimiz yerleri piyadeye teslim ediyorduk. Atekes olduktan sonra Rumlar karmzda mevzilenmeye baladlar. Kayserili arkadam vard Ali. Dindar biriydi. Benim drbnle Rum mevzisini izleye balad. Rumlar yakn. Aliye porno dergi tutmular. Bizim Ali adeta delirdi. Gece Ali makineli tfekle o Rum mevziini taramaya balad. Yanndaki de atee balad. Subaylar geldi. Szma var dedik. Rum mevzileri boalm. Tabur komutan ate aann kim olduunun bulunmasn istiyor. Bizden deil mcahitlerden pheleniyorlar. Blk komutanndan gzel bir dayak yedik. Ama arkadamz ele vermedik. Ama olay biz biliyoruz. Daha sonra Dipkarpaz tarafnda baskn ve arazi aramalarnda bulunduk. ok ska gidiyorduk. Arama ve basknlar gece oluyordu. Rum kyleri adeta botu. Bizlerden zarar veya bask grmeyince rahat ettiler. Daha sonra bu insanlar gittiimizde su yemek ikramnda bulunuyorlard. Yama olmad. Bize ait olan blgede ar kovan buluyorsak bal alyorduk. Daha sonra Bufavento Kalesine ihtiyata ekildik. Tarihi Ayaetomas manastr (Ayios Ionnis Chrysostomos Manastr) vard. Eteklerinde 500699 kovan var. Baladk gece bal almaya. Birka gn sonra duyulmu. Tm blk gece bal almakta. Sabah itimada herkesin yz gz i. Tm millet ishal. Revirdeki salk tugaya haber ediyor. Koleradan pheleniliyor. Su tahlil ediliyor. Tahliller temiz knca tugay komutan Sabri Demirba geldi. Tabur komutan baryor: Bal yemeyip de ishal olan ne ksn. Kimse kmyor. Ama o bal bizi kendimize getirdi. Bal almaktan dolay adeta hepimiz arc olduk. Daha sonra o blgeyi her hangi bir basknda, alarmda toplanma blgesi yaptk. 15 ay kaldm. Oradan terhis oldum. Magosadan gemiyle geldim. Bizi orann halk ok incitti. baa dnce ayn greve giderim. Ama ora halk iin dnrm. Unutamayacam bir olay var. Dada iken ilk defa mektubum geldi. ardk. Enitem yazm.Diyor ki: Sayn kaynom, eer ehitlik mertebesine erimemisen cevap yaz. Yazalm da neye yazacaz? Kat yok, zarf yok. Dadayz. Mektubun arka ksmnda bo bir yer buldum. Yazdm. ki satr mesaj yazdm. Zarf atm. Tersine evirdim. Mektubu iersine koydum. am aalarndan akan reine ile yaptrdm. Gnderdim. Mektup eve geliyor. Bir postac abinin eline gemi. Bir asker mektubu. Kimi yeri alm. Reine ile yapm. Zaten zarf ak. Okumu, hislenmi. Bana daha sonra bir mektup ve bir paket geldi. Postac abi gnderiyor. Pakette bir o kadar zarf bir o kadar zarf. Hi tanmadm bir postac. Duygu ykl bir mektup yazm. Tanmyorum, bilmiyorum. Adresi kapal. Btn askere dattm. ok uzun zaman param gelmedi. Daha sonra sterlin olarak maa datld. Baba fakir. Maala yetinmeye baladk. Bir daha para istemedim. Terhis iin halamdan bor para istedim. Onunla terhis oldum. 8 Ocak 2010. ayba. Ergin Konuksever olmal. (N.etin) Hamza Ali BUDAY Erdal UYGUN Botla yatyorsunuz botla kalkyorsunuz Askere kadar mobilyac ra olarak zmire gittim. Askere gidene kadar oradaydm. 1973 ylnda Isparta 40. Piyade Alayna askere alndm. Ancak orada 20 gn kaldm. Oradan komandoya ayrldm. Eirdir Da Komando Okuluna gidip komando ve parat eitimi aldm.4 ay orada parat kursu grdm.Orada Kayseri Zincirdere mevkiindeki Hava ndirme Tugayna gittim. 19 Temmuz akam birlikte Kbrsa gideceimizi sylediler. Sabaha kar oraya ktk. Gittiimiz gn akam yemei yedik topladlar. Birliin nnde ambalaj yapyorlard. Parat atlayacak ekilde.Hazrlk gibi bir eyler oluyordu ama biz farknda deildik.O gn akam yemekten sonra birlii meydana topladlar.Orada komutan her eyi syledi. Sa salim iniimizi yapacaz.Kbrsa gideceiz.Bir zorluk yok diyerek moral verdi.Gazanz mbarek olsun dedi. Biraz konuma yapt ama hatrlayamyorum.Yemekten sonra hazrlandk.Hemen birka satr bir ey yazdk.Subaylarmz Postaneye atarz. dedi.Buraya mektup yazdk. Biz Kbrsa gidiyoruz, hakknz helal edin. diye.Onlar da ulam buraya.O gn sabaha kadar uyuyamadk.Oturduk arkadalarla sohbet ettik.Sabaha kar toparlandk. 3- 4 sralarnda.Eyalarmz aldk. Srt antamz vard.Silahlarmz vard. Mermiyi havaalannda aldk.Oraya doldurmular.Herkes alabildii kadar mermi alsn dediler. Her tarafm doldurdum.Bezin iinde uzun uzun bir eyler oluyordu.Zor yryorduk zaten.Tfek srtmzda.Onu da bize rettikleri ekilde srtladk mermilerimizi aldk.Birlikten gelirken taktmz parat...Uak vard.Arkas alyordu. Uak 90 kii alyordu.Hep beraber birbirimize tutuna tutuna
170
uaa bindik.lemleri yaptk.Kancalarmz var uaa geiyor. Paratn kancas var.Gerekli ilemleri yaptk.Bindik.Kaplar kapand.ktk.Kapnn biri de akt. Kayseri Erkilet Havaalannda tahminimce 50 uak vard.nk havaalanna geldiimizde btn uaklar sralanmt.Nakliye uaklar arkalar alyor.Kaplardan alyor.Kapattlar havalandk. Zaten hava da scak.20 Temmuzda gittik, scakt. Sabaha kar Akdenizi gryorduk.Sar k yand hazrlmz yaptk.Aradan ok gemedi. Baladlar bizi sal sollu...ift kap ya, iki kapdan da atlyoruz .Bu taraftan o tarafa.Kaplarda subaylar var.Hepimizi attlar.Ama bir yandan da silah sesi geliyor,aadan.imdi yle bir boaz vard.Bizim oraya baka bir yerden gemiyor. Tek geiimiz o.Btn uaklar oradan geiyor.Orada yaralanan arkadalar oluyor.Kurun paratleri deliyor.pek olduundan alyor.Baz arkadalarmz iniyor.nerken baya bir zayiat oluyor.yle bir baktm ben aaya. Be Parmak dalarnn aa ksm buralar ova. Her tarafta paratle inenler var. O uaklar nasl boalyor.rmcek a gibi.Birbirinin stne...Tabi uak gitti..Baz arkadalar paratle dolayor.Baz arkadalar yere aklyor.Eitimdeki gibi olmuyor ite.stedii gibi inemiyorlar.Baryorlar aada.Biz orann yabancsyz.Ben bir ey bilmiyorum.Ben de normal indim.Hi unutmam parat takl kald zemedim. Ormanda aata takl kald.ki tane de karda byle sakall iki asker.Ben nereden bileyim.Dedim Rum askerleri geliyor.Sonra kardan geldiler.Meerse onlar mcahit askerleri imi.. Korkma, korkma! dedi bana.Bard oradan.Geldiler ellerinden baklardan koparttlar.Paratleri dzelttiler.ndirdiler Rahatladm. Ate ald. Sersemdim ben de.Baranlar oluyor.Yzde yz onlar yaraland.Hemen mevzimi aldm orada.Sonra toparlandk.Zaten tanmadm arkadalarla beraber olduk orada.Karmakark olduk. Blk yoktu yani imdi Baz subaylar var.Tanmadm zaten. Birlikte subaylar deiti. Oraya gider gitmez akamna zaten baka subaylar geldi.Bizim subaylar deiti.Yani subaylar deitirdiler. Takm komutanmz, blk komutanmz hepsi deiti. Bizi topladlar.Sabaha karyd zaten. Beparmak tarafna geldik.Orada bir temizlik oldu. atmaya girdik. Beparmak Dalarnda.Oralar temizledik. atma 1-1,5 saat srd. ehit olan benim birka arkadam oldu. Yaralananlar oldu. lerledik. 1-1,5 saat geti.Temizledikten sonra karma yaptlar. Gryoruz. Be Parmak Dalar temizlendi.Ondan sonra gemiyle karma yapt millet oraya. Uaklar bombardman yapyor.nden uaklar l l geliyor.Onlar nce bombalyor.ok acayip mevziler var. Beparmak Dalarnda.Byle betondan Trkiye tarafna.Betondan byle akl almaz mevziler yapmlar.Byle l l uaklar geliyor.Bombalyor.Arkadan bir 3 daha geliyor bombalyor.Biz ondan sonra yryoruz.te oraya yrdk.Ondan sonra gemiyle karma yapld..Ondan sonra biz geriye gittik. O an Girne deki iimiz bitti. Beparmak Dalarn temizledikten sonra karma yapld. Tekrar biz geri ekildik. Beparmak tarafndanBayrak radyosu var.Lefkoa taraf var.Bizi oraya ynlendirdiler.Bir de orada bir havaalan var.Uluslararas bir havaalan var.Bizi oraya ynlendirdiler.Yunan alaynn olduu yer. Biz yle temizleye temizleye oraya gittik.Ama imdi gittiimiz yerde ky gibi ehir gibi yerlerde yakaladklarmz geri teslim ediyoruz.Sivil halktan hi ldrmek yok.Yani onlar gibi yapmyoruz.Askerleri vuruyorsun ama yal da olsa gen de olsa hepsini biz toparlayp geri teslim ediyoruz. O gn ite havaalanna geldik.Bayrak radyosu vard.Oralara ondan sonra valla bir blgeye daha gittik.O gn orada konakladk. lk gn konaklamada perian bir vaziyetteydik, ama komutanlar olsun bizler olsun yorulmak falan hi aklmza gelmiyor.Ne lmek geliyor aklna ne de baka bir ey.Ne bileyim bambaka bir ey. Buradan giderken aldmz peksimet gibi eyler ve konserve vard srt antasnda.Onlarla idare ettik o gn.Ondan sonra ara ara geldi byle konserve gibi...Takviye yaptlar. Bizim komando birlii devaml ileriye,devaml ileriye Fazla durmazdk biz.Nereye gittiysek hep byle kotura kotura. Temizlik yapyorduk.Rum blgesinde aldmz yerleri temiz teslim ediyorduk. lk gn yle bir dere yata vard.Hi unutmam koyun allar vard.Drt tane samimi arkadam ehit oldu. Yemek yedik, su itik, soluklandk.Dere yatanda su da varm souk su.Artk onu da itik.Ondan sonra sabaha kar Girneye geldik.Tekrar oradan Kkkaymakl diye bir yer var.Kkkaymakl Bykkaymakl diye.Oraya geldik.Orada da savatk.Oras ok kuvvetli geti.Hayatmda byle bir ey grmedim. Sava diye bir ey grmemitim hayatmda. Bamdan byle bir ey gemedi.Her tarafm byle ey gibiydi.Tfein ucunda sng var. Orada taarruz gibi bir harekete girdik.yle baz ite insan anlad kadar byle tuhaf oluyor.Askerleri dahi evlerin iinde yakaladk. En youn atmay orada grdm.lerleyen gnlerde kinci Harekat var.O olay da Laka tarafnda oluyor.Birinci Harekat bu. Bizim artk yerimiz belli deil.Devaml bir yerlerde istirahat ediyoruz.yle bir konaklayp da yatp uyuma diye bir ey yok.Adamlar yle bir ey ki.yle bir mevzi var, kafan kaldramazsn.Karki
171
evlerden ate geliyor.Nereden geldiini bilemezsin.Yatyoruz mesela mevzi gibi yerlere yatyoruz.Byle ate ediyorlar oradan.Yani onlarn kendi blgesi. Onlar kayor, biz kovalyoruz. Onlar bizim gibi deil hibir yerde durmazlar.Yani askerle ounlukla kar karya gelemezsin.mkan yok. Blkten 6 -7 kii ehit oldu. Bizim blk..70 80 kii o civarlardayd. O anda da atekes olmu.Topladlar.Taburu topladlar. Birinci Tabur. Drdnc Parat Taburu bizim. Bizi topladlar.Hadi bakalm oradan kamyonlara bindik.Magosaya geldik.Magosada byk liman var.Limann drt tarafnda da bahelik bir yer vard, biz hepimiz geceyi orada geiriyoruz.Oturduk yemek yedik.Dinleniyoruz.Anlama, bir yandan da anlama oluyormu.Cenevrede mi nerede bir anlama o zaman.Saat 5 sralarnda bu anlama olmam. Tekrar bizi buradan gtrdler geriye. Bizi tekrar brakmadlar. Lefke blgesine gittik.Lefkede yolu kestik. drt gn kaldk.imdi baz aralar var, kaan oluyor.Yolu kestik.ki arkada o tarafta, iki arkada bu tarafta.Bir baktm karda Massey buldum.135 Massey Ferguson traktr.Oradan geliyor.Bizi grmyorlar ama.Kars var, bir ocuk var bir de kendi. Bunlar Rumdu.Yanat yanat.Hemen yola kt..Durdurduk motoru.Biraz eya almlar motora.Evi falan brakmlar.Gidiyorlar. Baka yere Gneye gidiyorlar.Durdurduk.Adam balad titremeye.Kars adamn arkasna yapt.Baryor, korkuyor.ocuk var.Yani kendileri gibi bizi de ldrecek sanyor.Onlar biliyor kendi yaptklar zulm.Adam oradan torba kard.Kolundaki saati kard.Aln bunlar diyor.Oradan paray kard.Nafaka nafaka bu diyor..imdi paray biz alacaz sanyor.Bu diyor nafaka nafaka diyor.Alm gtrd yerde harcayacak. Torba gibi bir eyin iindeydi.Onu saklad.ocuk var orada, ocuk annesinin arkasnda.Byle yalvaryor. Motoru ektik oraya.ndirdik gtrdk arkaya teslim ettik.Onlar olsayd hepsini kuruna dizerdi orada. kinci Harekat oldu.14 Austosta balad.13nde biz oraya gelmitik 14nde tekrar baladk biz. Hi durmuyoruz.Arkadan piyade geliyor, temizlik yapyor.Biz devaml savaarak gidiyoruz.Uaklar bir taraftan bombalyor.Arkadan bizim topular var mesela arkamzda onlar bir yandan top at yapyor. Kaan kayor.Kaamayan yakalyoruz ,teslim ediyoruz arkaya.Hani yle bir tane vicdanmz iin ne bir yal insan ne bir oluk ocuk vurmadk hi.Hep teslim ettik arkaya.Ama onlar yle deil ite.Onlar kyleri olduu gibi yok etmiler. Katliam yapmlar kyde. Cesetler kokuyor scak temmuzda. Meydanda yani hepsi.Onlar yal gen dinlemiyor.oluk ocuk ne varsa vurup kyp geiyorlar.Yani giderken ne ev brakyorlar yaklmadk ne bir ey.Her tarafta nmze kattmz zaman.ou evde yangn kyor. Yakyorlar yani. kinci Harekat da ayns yani.Lefke tarafna gittik biz.Lefke taraf da ayn.Ayn o birinci olduu gibi.kincide de ayn eyi yaadk.Ama tabii biz yle bir ey grmediimizden gayet sersemledik.Yani normal hayatta byle bir ey mi grdk?Bizim mesela eskiden orada yerimiz varm. Eski yerimize geldiimiz zaman orada durduk.Yeil hat diyorlar oraya.Yeil hat oralara geldik.Orada kaldk. Yerleri kontrol ediyoruz hep Rum evi.erilerde asker var m?Yabanc insan var m diye.Btn orann yerli Rumlarn teslim ettik. Tekrar Girneye geldik biz.Girneye geldiimizde deniz kenarnda yle bir mahalle vard.Byk bir mahalle vard.Biz be arkada bir yerde. Tabii o zaman birlik yoktu.Biz bir yerde, aada da deniz kenarnda oteller vard.Kimi blkler otellere gitti.Biz de aada o evlerde kaldk beer kii beer kii.Evlerde.O byle ana yol vard.Ana yolda nbet tutuyorduk.Arada bir eitim yapyorduk.Aa yukar drt aymz da yle geti. Banyoyu Girneye geldik, ta o zaman yaptk.Bir buuk ay sonra banyo yaptk. Parmaklarmn ular vck gibi olmu botun iinde.Botla yatyorsunuz, botla kalkyorsunuz. Hayatmda yaamadm eyleri yaadm.Bizim her iki gnde bir yoklama yaplrd. Aranrd. Soyunurduk.ort atlet kalrdk.Elbiseleri brakrdk oraya.Yirmi adm ne geerdik.Kontrol olurdu.Haftada bir sefer yani olurdu. Komando birlii ok titizdi.ok disiplinli bir birlik.Orada kalma eyi sylediler.Buradan da istemediler.Mesela ben iftiyim.Orada 20 dnm limon bahesi,portakal bahesi ok.stediin yerden bahe veriyorlar.Ama 5 sene kalmak mecburiyetindesin. Oradan korktuk biz. Her an bir ey olabilir diye.Benim de kalmak canm istemedi. Magasoya geldik tekrar.Girneden Magosaya gittik. Mersine indik.Mersinde yry yaplacakm. Btn millet km darya.Bekliyor.Ne kalabalk ne kalabalk.imdi ilk buraya dnen de biziz.Millet yollara dizilmi.Aa yukar orada iki saat yry yaptk. Tam tesisat.Hibir eyi ellemeden.Srt antas.adrmz arkamzda.ki saat kadar bir yry yaptk, sonra tren garna geldik.Mthi youn ilgi. Tren geldi.Oradan trenlere bindik.Doruca Kayseri Hava ndirme Tugayna.Tekrar birliimize. Oradan terhis oldum. Hayatmda byle bir ey yaadm iin ok mutluyum. 3 Ocak 2010.Karakuyu .
172
etin GMSabaha kar geri dnn olmadn anladk. Savamak gzel, onur verici bir ey. Askere gidene kadar iftilikle urayordum. 1974 ylnn Mart aynda askere gittim. Snfm piyade. Acemi birliini Antalya 70. Piyade Alaynda yaptm. Oradan Hatay Drtyola ofr eitimine gittim. Usta birliini Adana Osmaniyede yaptm. Kbrsa gideceimiz belli deildi. Temmuz aynn 17-18 inde leden sonra bir alarm vurdu.Toparlandk, bindik aralara; Mersine doru yola ktk.Bir gece Mersinde kaldk. Bir gece alarm ald. Aralarla gittik, gemilere bindik. O gn gemilerle dolatrdlar bizi. Akamzeri tekrar geriye ktk. Ertesi gn tekrar bir alarm vurdu, geri aralara bindik. kartma gemilerine sabah 11-12 gibi bindik. Kbrsa yaklanca sabaha kar komutanlar bilgi verdi.Ondan nce bir limanda Alay komutanmz brahim Karaolanolu konuma yapt.kartmadan bahsetti.Sabaha kar anladk biz artk bir dnnn olmadn. Bir karma gemisine bir blk biniyordu. 220 kiiye yakndk. Uaklar sabaha kar geldiler.Zaten kartma yapacamz yer gzkt. Beklemeden direk ktk. Bizden nce deniz piyadeleri km. Sonra biz ktk. Biz sahile ktk.imdi ehitliin olduu yere. Bize ate almad o anda.nk uaklar devaml yamalar bombalyordu.ktmzda su seviyesi dizlerimize geliyordu. Gemi baya yanamt. Ben blk komutannn aracn kullanyordum. O arza yapmt yolda giderken. O Trkiyede kalmt. Ben araszdm. Gemide mermi datld. Be arjr dolu vard zaten. Birde kuaklarla datld. Kuaklarda 60-100 tane mermi vard. ktmzda silahlarla yrdk tepeye kadar. ilk scak temas akamzeri Beparmak Dalarnda oldu. Uaklar dalarn yamalarn bombalyordu. Albay kartmann 2.gn akamzeri vuruldu. Grmedim, biz uzaktaydk. Havan top mermisi dm yanna. Blk komutan kdemli stemendi onun yerine yzba geldi bizim bln bana.lk gn bizim blkten pek ehit olmad. Yaralanan oldu. Yarallara shhiyeler geliyordu. Aa indiriyorduk. atmada dman pek gremiyorduk. Oras ormanlk olduu iin havan at yapyorduk. Gndzleri pek atma olmuyordu. Uaklar bombardman yapyorlard. lk gn bize bak verdiler. Dan yamalarna ktk. Baya yukar kadar. Tanklar sonradan geldi. Olduumuz yerde kaldk, geceyi orada geirdik. Su kuyular vard, suyu oradan alyorduk. 2. gn orada da kaldk, birlikleri dzenledik. Zirveye kadar ktk. Dada sivil kyafetli askerleri esir aldk.Kylerden de genlerden falan aldk. Bizim olduumuz yerde mcahit yoktu.Onlar arka taraflardayd. Atekese kadar o yamalarda kaldk. Sonra indik toplandk, aralarla i ksma getik. Lefkoa tarafna. Kylerde tarama yaptk. Baz evler botu. Baz insanlar duruyordu. nceleri scak yemek verilmiyordu ,sonradan balad. Ylmazky taraflarnda 2. Harekata kadar bekledik. 2. Harektn baladnda emir geldi. Sabaha kar alarm verildi. Taarruza getik, havan at yaptk. Ylmazkyn berisindeydik. Ylmazky getik, havaalanna kadar gittik, sonra bizi geriye ektiler. Havaalan ortada kald.lk kartmada yiyecek sknts ektik. Aileme kinci Harekattan sonra mektup gnderdim. Kt falan yoktu. Sigara kadna yazp gnderdim. zet olarak yazdm. Beni merak etmeyin, iyiyim. dedim.Zaten kk olduu iin fazla bir ey yazamadm. Mektubu yazdktan 15 gn sonra ailemden mektup aldm. Trk evleri kerpiten yaplmt. O zamanlar buralarda gne enerjisi yoktu. Rum kylerinde vard. Biz sonra kylerdeki evlerde kaldk. Araziyi taradk, patlamayan mermiler imha edildi, rk evler sayld. Ondan sonra siviller yerleti. Kz isteme olay oldu. Bir asker ve bir kz srekli kayorlard. En sonunda kamasn diye kz istediler. Blk komutanmz Yzba Yavuz soyismini hatrlamyorum. yi davranrd. Zaten sava annda rtbeler skld, hepsi er oldular.Esir derlerse bir ey olmasn diye herhalde. Gittiimiz yere bayrak dikerdik. 15 ay kaldm. Oradan terhis oldum. Hala daha iftilik yapyorum. Tekrar bir karklk veya harekt olsa giderim. 15 ocak 2010 . Pamukyaz. Cemil TUNAY754 Blk komutanmz Yzba Korkut Ekendi. Kylere girdiimizde manzara korkuntu Askere gidesiye kadar ttn tarlalarnda altm. 4 Mart 1974 de nce istihkam olarak askere alndm. Oradan Kayseri hava ndirme tugayna seildim. 19 Temmuz gece yars alarm verildi. Kbrsa gideceimiz sylendi. Hazrlandk. Bizim parat eitimi tamamlanmamt. Mersine otobslerle gittik. Ovacka vardk. Bizi 20 Temmuz sabah helikopterlerle Kbrsa tadlar. len civar. Bu arada Girne tarafnda kartma oldu. Helikopterler srekli asker tayor. Bir helikopter filosu 4- 5 helikopterden oluuyordu. Adaya yolculuk 45 dakika sryor. Bir helikoptere 10 kii bindik.
754
17 Ocak 2010. Demirciky. 173
Ortasna mhimmat konuyor. Boaza indik. Kbrsa yaklatmzda aas duman iindeydi. Dalar yanyordu. Ekin tarlalar atee verilmiti. Bombardmandan dolay yanyordu. Vurulan helikopter olmad. Yere 1 m. kala atladk. Mcahitleri daha sonra grdm. Shhiye taburunun yanndaki keiboynuzu aalarnn altna gizlendik. Rumlardan ate geliyordu. Havan atei ile dvmeye baladlar. nc havanda bulunduumuz yere havan dt. Arkadalarmzn ou ehit oldu. Arazi yaylmaya uygun deildi. Ak arazi. 5-6 arkadam orada ehit oldu. Bir tanesinin adn hatrlyorum. Adana tarafndan Adnan Damar. Piyade arkadan geliyordu. Yarallar onlar topluyordu. Biz topluyorduk. Oradan Lefkoa ynne yneldik. Devaml hareket halindeydik. Bamzda tim komutan temen vard. Atee karlk verdik. Bazen grerek, bazen tahmini. Daha sonra Magosa tarafna getik. Sivil esir aldk. Kylere tarama yapyorduk. Evlerden ate alyordu. En ok zayiat vermemizin sebebi yerin acemisiydik. Ayn bln iinden birbirimizi kaybettik. Kimisi piyadenin iine karm. O ortamn iinde irtibat salamak mmkn deil. Kylere girdiimizde manzara korkuntu. Rum genler cepheye gitmi. Geride oluk ocuk yal kiiler kalm. Onlar kiliseye brakyorduk. Sivil esirlerin toplanma yeri kiliseydi. Kylerin Trk m Rum mu olduu kardan belli oluyordu. Bakmsz kerpi evler Trklerin. Rum evleri muazzam bakml. Bir kyn emniyetini aldktan sonra araziye klyordu. Biz o yeri piyadeye devir ediyorduk. Gs gse muharebe olmad. Cephe eklinde oldu. ehit arkadalarla uramamzn mmknat yok. Yoksa bizde vurulacaz. Bizim sorumlu olduumuz yer ak alan. Banyoyu unuttum. Sakallarmz hac sakal haline geldi. Birinci harekat bitiminden sonra dinlendik. Yama olay olmad. Ancak alk ektiimizde bakkal dkknlarnda evlerde bulduumuzu yedik. Subaylar er gibiydi. Rtbeleri yoktu. Yunan uaklar bizi sktrd. Makineli tfek atei at. Uaklarmz yetiti. Bizim arkamzda beyaz yer bezleri vard. Dikiliydi. Harekat bittiinde Rumlardan boalm evlerde kaldk. Sonra bir ay Beparmak Dalarnn zirvesinde Rumlardan kalma bir yerde kaldk. Blk komutanmz Yzba Korkut Ekendi. ok deerli ok titiz biriydi. Temizlie eitime disipline nem verirdi. Bolu da komandolar geldi. Beparmak daha nceden mevzilenmi. Dalardaki mevzileri ekseriyetle uaklar susturdu. Rumlar yllardan beri hazrln yapyormu. Muazzam mevziler yapmlar. n tarafndan bir mazgal delii. Makineli tfek iin. Mcahitleri ikinci harekatta grdm. kinci harekatta cephe sava oldu. Direniyorlard. u anki yeil hatta kadar gittik. Amz. Geri ekildik. Atekesten sonra Girneye geldik. Sahilde byk otele yerletik. Salamis Oteli. Uzun sre kaldk. Eitime devam... Szma yaplmad. Ancak birinci harekattan sonra bir gece bizim iimize szma yapld. arpmadan sonra 6-7 kiiyi ele geirdik. Geriye gnderdik. 7 ay sonra tekrar Kayseriye geldik. ay sonra eve mektup gnderdim. letiim yoktu. Kayseride kalan eitimlerimize baladk. Atlaylar balad. Bu gn yine ayn ey olsa giderim. O zaman yerin acemilii vard. imdi yerini yurdunu biliyorum. Etkisi uzun yllar devam etti. Uykudan bararak uyanrdm. Ryalarma girerdi. atma, arkadamn lm Celalettin KIVILCIM755. bo abi, sen napyon dedim, savan iine geliyon? O hcum annda Hseyin vuruldu. Askere kadar iftiydim. 1974 senesinde Mart aynda asker oldum. Snfm piyade. Acemi birlii Samsun 56. Piyade Alay oradan Cumhurbakanl Muhafz Alay Ankara.Ankara'dan da 20 Temmuz sabah Kbrs'ta olmak zere Mersin'de.Bir ay kadar ya kaldm,ya kalmadm ondan sonra Kbrs'a seildik ve gittik. Ankara'dan skenderun'a trenle gittik.Ben trenle gitmedim.nce Torbal'ya uradm, sonra gittim.Anay babay bir greyim dedim.Aslnda arkada istedi o dedi ''Gidelim benim eim yeni doum yapacak, ocuum olcak onu greyim'' dedi.Onun iin geldik . Arkadam Hseyin Kurtuldu idi. Torbal'dan. ehit oldu orada kald o arkada.Biz Hseyin ile beraberdik. Yanmda zaten benim solumda vuruldu.Sol tarafmda (yann gstererek) uradan girdi bir kurun. Kbrs'a kartma yaplaca Mersin'de sylediler. Otobslerle falan asker geliyordu Osmaniye'den. Biz de o arada gelirken ya nereye gidiyoruz diye soruyoruz arkadalar arasnda. Onlardan biri ya Kbrsa kartma yaplyormu sava varm oraya gidiyoruz dedi.Geldik Taucuna. Bize mermileri ve silahlar Mersinde dattlar. Silahm G1di. El bombasn o anda vermediler bize.Daha sonra biz kartma yapmaya baladktan sonra verdiler. 20 Temmuz sabah ilk kartmadanz ilklerdeniz. Biz Tunal gemisi ile gittik.Orada denizin ortasnda kaldk.Oradan kartma hcum botlarna aktarldk ve
755
5 Ocak 2010. Ayranclar. 174
hcum botlarla vardk. Onlarla Beparmak Dalar'nn eteklerine Girne'de k yaptk. Sabah saat aa yukar 8-9 sralaryd. Uaklar bombalyordu zaten o sralarda. Biz bekliyorduk.Uaklar bombardman yapyordu. En nce uaklar vurdu sonra biz ktk. Bir boy suyun iindeydik. Aa yukar boynuma kadar geliyordu su. Hatta tfekleri havaya kaldrp da getik.Mermiler su ald zaten.Ate edemiyorsun.Daha sonra biz onlarn kendi silahlarn aldk.Onlarn mermilerini kullandk. Beparmak Dalarndan ok youn ate oldu bize. Direk daa doru ilerledik.Orada aa yukar 2-3 gn kaldk. Albay vard. brahim Karaolanolu Rumlardan temizlenen evlerde saklanmlar sanrm arama esnasnda vurulmu diye duyduk biz. Bizim blk bitti. Zaten ok len oldu. Genellikle ilk ehitlerimizi Beparmak Dalar'nda verdik. ilk gn verdik. Sonraki gnlerde de verdik atmalarda.Daha sonra ikinci nc gn m ne Trk askeri birbirimizi vurmuuz. Yanllk olmu.Orada ok zayiat verildi.Mesela biz daa doru ate ediyorduk. Rumlar aadan vuruyormu yukardan da geliyordu ate sonra bir baktk Trk bayra yukarda yanllkla birbirimizi vurmuuz. Dan tepesine kmadk ama eteinden douya doru yrdk. Gece oldu mu olduumuz yerde kalyorduk. Mevziyi kazyorduk. Ertesi gn sabah tekrar bize deniliyordu. te taarruza kalklacak. Uaklar gelecek. nnze krmz taraf yukar gelecek ekilde bezlerinizi serin. Bezleri serdik. Oturduk emre kadar taarruz emri verilince hcum silahlarmzla yine taaruza kalktk. Kardan dediler: Makaryus'un evi buras.Biz o yoldan 3-4 gn sonra toplandk.Dediler Trk askeri ele geirmi oralar. Beparmak Dalar'nn eteini.Yrdk gece boaza doru. Asfalt boyunca sal sollu Boazky var hemen Beparmak Dalar'nn altndan oraya gittik.Oradan Dikoma'ya getik. Mevzilerde yatyorduk.Geri zaten yatma uyuma yok.Sabaha kadar btn gece yol yryoruz.Sonra hemen portatif kazma krei karan mevzi kazyordu.Kazyorsun kazabildiin kadar.Onun iinde sabahlyorsun.Uyumak yok. Rumlar taarruz aar diye. Biz evleri tarama yaptk. Herhangi bir ey var m diye. Kendim de gittim bizzat. Ben yama olay duymadm. Dikoma'ya geldik. Dikoma'dan aa yukar 1 hafta 10 gn sonra biz Ylmazkye Oradan Lefkoa'nn Gnyeli Ky vard.Trk ismiyle Eskikuyu onun nnde de Rumlarn diliyle Gremeskos Soka vard oraya yerletik. Hseyin Kurtuldu yanmdayd. Evet beraberdik.Gremeskos Soka'ndaki verilen taaruzda Hseyin ehit oldu. 14 Austos'ta komutanlar: Asker arkadalar kimse yerinden kmldamasndedi. Zaten bize devaml olarak oradan ate ediliyordu.Biz kendimizi koruyorduk. Atekes olmasna ramen onlar atekesi dinlemiyordu hi.Bize srekli ate ediyorlard.Biz karlk vermiyorduk ama. En son ite dayanlmaz olunca komutanlarmz dedi ki biz de taarruza kalkalm biz de bunlara cevabn verelim.te 14-15 Austos'ta da Rum Birlii Muhafz Alay'nn orada taarruza kalktk.te arkadamz Hseyin orada ehit oldu.1-2 gnde orada avatk.Orada da zaiyat verdik. En ok zaiyat orada verdik. Dzlkt zaten ama maara gibiydi. mevziler stte biz altta .Adam yerin altndan kayor.Oymu yeri. Beton dkm, toprak ym.O arada da seni hedef alp atyor. Hseyin'in ehit oluu ite beraberdik.Taarruz emri verildi.Sabaha kar namazdan sonra bize emir geldi.Bezleri kardk antadan.Krmz taraflarn ne serdik taaruza kalkacaz.Uaklar gelecek nce bombardman yapacak.Bize yardm olsun diye.Tanklar gelecek grsnler diye.Sonra uaklar geldi saldr yaptlar ondan sonra bize hcum emri verildi.Biz kalktk. Kalktktan sonra 100 metre ya gittik ya gitmedik. Sabah 6-7 civar. Benim arkada yandm Allah dedi.Baktm sandan vurulmu. Boluktan soldan patlam. Hseyin dt.Hseyin falan dedim. Ben yani kurtaralm falan gibilerinden. stemen vard rtbelilerden ''kalk dedi sen de mi vurulcan?'' O hcum annda Hseyin vuruldu. Hseyin falan dedim ben. stemen dedi ki kalk ite sen de vurulcan dedi. Acmayacaksn dedi. Buras sava alan dedi. Burada ac yok dedi. Yr!Ben de yrdm artk.Yoksa dedi ki ben seni vururum abuk yani hedef veriyorsun Rum'a.Kalktk hcum ettik. Gittik. Tam akam oldu. Atekes oldu. Geriye dndk. Dediler ki ite herkes ehidini toplasn. te ben tekrar Hseyin'in yanna gelince Hseyin zaten bir havan topu daha yemi, yanm.stemen de knyesini ald.Ben de czdann aldm.Dedi bildirilecek ilgili yerlere. Czdan ben aldm.Benim yanmdayd nk.Yaar Kelleyi de tanyordum zaten.Biz onunla Ankara'dan beri samimiydik.Aldm stemene verdim hatta knyesinin birisini azna sktrdk.Kimlii bu diye.O ekilde aldk etleri geliyordu elimize yani.Yanm vaziyette.Aldk ambulanslara. Ambulanslarla biz gitmedik tabi. Hedef belliydi. Dzlkt. Attn vuruyordu adam. Bu sarlar dilsizler okulu bombalanm diyorlar. 14-15 taarruzunu geirdikten sonra biz orada kaldk.Ondan sonra ite bize bir orba gelmeye balad. Sadece bu arada sava olurken Mehmet Sevin'in babas geldi oraya ziyarete. Mehmet'in yanna gitmi Mehmet'i falan bulmu.Doru benim yanma geldi bir askeri jiple. Ben ardm arkadalar dedi ki Celaleddin baban geldi. Ulan dedim. Benim babam nasl gelecek buraya? Bir grdm bo abiyi rahmetliyi ardm tabi.Ulan bo
175
abi sen napyon dedim. Savan iine geliyon?Kurun yersen falan derken bir ey olmaz dedi. Ben geldim sizi ziyarete.Sonra oturduk. Bir iki saat kadar konutuk.Yarbay dedi Celaleddin olum baban dedi yolcu et. Bindirelim jipe bunu Lefkoa'ya ya da Magosa'ya kadar yolcu edelim yoksa bu sakat. Dedim: Abi sen kusura bakma seni kovalam gibi olmasn.Sava yeri buras her an emir falan gelebilir.Ben seni nerede koruyacam.Sen git dedim.Hemen oradan ben onu aldm.Yayan asfalt vard. Byle alttan asfalt geiyordu oraya kadar gtrdm.Hedef vermemek iin yani dzdeyiz ya biz.Aa dereye indik. Oradan yolcu ettim.Jipe bindirip gnderdim.Gece atma bitiyordu. Atekes oluyordu. Herkes ehidini topluyordu. Defin ediyordu.Gnderiyorduk yani. Biz gitmedik. ama Boazky'de ehitlik mezarlna defnediliyordu. Sarlar dilsizler okulunda baya bir kaldk. Orada gzetleme mevzileri falan yaptk. Oradaki Rum Milli Muhafz Alayna taarruza girdik. Oray yok ettik.O askerlerin hepsini Daha sonralar taciz atei yaparlard. Biz cevap vermezdik. Daha sonra terhis oldum. Abdullah AKAD756 Bizi ay Beparmakta unuttular. lmedin mi sava gzel. Olumun kokusu senin stnde Askere gidene kadar iftilik yaptm.1973 Ylnn Austos aynda jandarma komando olarak askere alndm. lk grev yerim Hozat. Hozatta grev yaptktan 40 gn sonra zmir Foaya getim. Orada 4 ay eitim grdm. Oradan Siirt ve Batmana gittim. Harekata Batmandan katldm.Nakliye uaklaryla bizi Adana Havaalanna indirdiler. Kbrsa gideceimiz sylenmedi. Rahatsz olanlar ayrlsn dediler. Bin kiiden 800 kii kaldk. Bizi Adana havaalanna indirdiler. Oradan otobslerle 2223 Temmuzda Ovacka gtrdler. Silahmz G3 ve A4 d . Ovacktan helikopterlerle bizi Kbrsa kardlar. Bir helikoptere 9 kii bindik. 45 dakikada Kbrsa vardk. Sabaha kar varmtk zaten oraya. Gkenler Kyne. Ercan Havaalannn karsna. Yunan askerleri bizi grce zerimize k mermisi atmaya baladlar. Beparmaklara yneldik. Bizi mcahitler karladlar. nk onlar araziyi biliyorlar. Bizim subaylarmz bilmiyorlar.lk gn ehit vermedik. 2.harekata kadar orada kaldk.14 Austos sabah 2. Harekata bize geri ekilin talimat verdiler. Biz geri ekildik. Uaklar bombardman yaptlar. O anda atmaya girdik. Serdarl, narl. Beparmaklarda buruna kadar biz topladk. ehit oldu arkadalarmzdan bazlar. Denizliden Osman Ilgan . Kzlcahisar'dand. Sivastan Ltf (soyadn hatrlamyor) , Yozgattan, Kayseriden ehitler verdik. Kayserili arkadam srt telsizcisi idi. Ate hatt 50 m. Mevzimiz yok. Uaklarn ok faydas oldu. Evlere girdiinizde evlerde genelde yallar vard. Samanlklara saklanm. Mcahitler Rumca anons yapyorlard. Kiliseye topluyorduk.Genler savaa gitmilerdi.Bizim tabur komutanmz Binba Bedris Tuncer esir dt. Beparmak'ta. Yanllkla Rum blgesine giriyorlar. Binba postas ve ofr esir oluyorlar. Deitirmede geri geldiler. kence yapmlar . Sonra bizim blmz 1. harekatta 39. tmene 2. harekatta 28. tmene balyd. Tmen komutan Osman Fazl Polat . 2. Harekatta Magosaya kadar girdik. Rumlarn mevzileri betondan. koldan ate yiyorduk. nden ve yanlardan. Mermi sknts ekmedik. ehit olan arkadalarn mermilerini de alyorduk. Askerler genelde kimi kafasndan kimi ayandan kimi karnndan vuruldu. Uaksavarlarla vurdular. 2.harekat 3 gn srd. 4. gn atekes haberi geldi. Trk ve Rum kylerinden esir toplamaya baladk. Esirler nce Serdalya sonra daha geriye gnderiliyordu. Piyade arkamzdan geliyordu. Yanmzda biskvi falan vard.Bizi unuttular 3 ay . Bizde Rum kynden tavuk , tavan alyorduk. Onlar piirip yiyorduk. 30 Austosta Ankara'ya gsteriye gideceiz bizi dadan indirdiler. Uzun boylular setiler. Gemiyle Ankara'ya geldik. Halk bizi ok gzel karlad. Bugn byle bir ey olmu olsa giderdim. nk o an o hissi yaayan bilir kimse bilmez. ehit aileleriyle grmeye gittim. Olundan kalan sigara imek iin tahta takm ve trnak makasn gtrdm hediye olarak. Annesi bana sarlp alad Olumun kokusu senin stnde diye. Bir daha da gitmedim. Terhisten iki sene sonra tekrar Kbrsa gezmeye gittim. Abdullah YAPIIK757 Havadan slk alarak bir havan dt. Ortamza dt. Patlamad. Herkes dondu kald. Makedonya Veyselliden ailem 1956 ylnda Trkiyeye g ederek gelmiler. 5 Haziran 1973 tarihinde Eridir da komando okuluna er olarak askere alndm. 3 blk. Blk komutan stemen smail zgm idi. ay sonra Bolu Da Komando Okulu nc tabur drdnc ble geldim. Blk komutan Yzba Mehmet Cennetolu. Biz bir gn Abnat Glne yayan intikal ediyorduk.
756
11 Ocak 2010. Torbal Mah. 2 Ocak 2010 Torbal Tepeky Mah. 176
757
Emir geldi. Geri dndk. Ayn gnn akam cephaneler saylmaya balad. Askeri aralara (revo) yklendi. Subay astsubaylarn evlerine gitmeleri yasakland. Biz phelendik. Televizyondan baz eyleri duyuyoruz. Komutanlardan Kbrsa kartma yaplacan duyuyoruz. Kbrsa gidiyoruz, Kbrs greceiz diye herkes sevin iinde. Tm tugay intikal etti. 16 Temmuz da hazrlklar balad. Revolarla yola ktk. Bir gece Ankarada 28. tmende kaldk. Mut tarafnda halk yolu kesmi, aralarn iine zm atyordu. 20 Temmuz gn Taucuna vardk. Bir gece kaldk. Harekt balam kartma yaplm top sesleri duyuluyordu. Dan eteinde bir arazide kaldk. 21 Temmuz sabah dan eteindeki koydan helikopterler bizi ald. 10.15 de havalandk. Bizimle beraber 15 20 helikopter kalkt. Helikopterde askerdik. Cephanelerimizi de yanmza aldk. Helkopter pilotu bize yle seslendi; ocuklar bakn size gveniyoruz. Trkiyenin en sekin birliklerindensiniz. Bugn savan ikinci gn. Baarlar diliyoruz dedi. Yolculuk yaklak 45 dakika srd. Denizin stnde adaya yaklatka yanan dalar da grnmeye balad. Saat 11.00 de bizi Beparmak Dalarnn gney cephesine Krna denilen blgeye indirdiler. Dan Lefkoe tarafna. neceimiz zaman bize makineli tfek ve toplarla ate ald. Biz dalara indiimiz iin ate bize ulamyordu. Dada kalm olan Rum birliklerinde ate ediliyordu. ndiimiz yerde insan tulumlarnn iine samanla doldurulmu maketler vard. Bizim paratler atm. Kayseri hava indirme. O an iin bamzda bir baavu vard. lk hatrladm baavuun postas elindeki tomson makinal tfei yanllkla tetiine dokunup silah ate almas ve baavuun pantolonunu delmesini hatrlyorum. Yanmzda bolca temen ve baz rtbeli subaylar vard. stemen Nizamettin Sungur vard. Yanmda ehit oldu. Subaylarn nezaretinde Beparmak Dalarnda dalara trmanarak Beyazev denilen bir adrese gittik. nmzde bizden bir gn nce kan piyade birlikleri Rumlardan gelen atelere cevap veriyordu. Boazdan trmandk. Beyazevin kuzeyine dndnde karnda Santiagon Kalesi vard. Hava olduka scak. Saat 1-2 dolaylar idi. 11 kiilik timler halinde bizi ayrdlar. Bamzda subaylar vard. Bize eitli nokta hedefler verdiler. Temenin birisi de Servet Yanard. Ben stemen Nizamettin Sungurun grubunda kaldm. Blgedeki kk kk para para kalan Rum birliklerine yneldik. Grevimiz bu Rum birliklerinin imha edilmesi idi. stemen Nizamettin Sungur 758un emrinde Beyazev denilen yerden Girneye doru inmeye baladk. nerken solumuzda 15-20 metre geniliinde kk bir derenin yanndan gidiyorduk. Denizliden avu veya onba birliini kaybetmi. Bize katlmt. Bizimle beraber hareket ediyordu. Bir portakal aacnn zerinde bir Rum askeri grd. Tabancayla ate etti. Ama vuramad. Rum askeri kat. stemen bizim nmzde yrmeye balad. Biz de be metrelik ara ile avc yryndeydik. stemeni takip ediyoruz. Bir ara stemen daln ocuklar dedi. Daldk. Dalrken ate ald. Derenin kar yznden bize ate ald. lk scak temas orada oldu. Saat 2-3 sralaryd. Hepimiz aa, kaya arkasna sndk, araziye gre mevzi aldk. Onlardan youn bir ate geldi. Biz de youn atele cevap verdik. Benim tfeim ilk atete tutukluk yapt. Sa tarafmda arkadam Konyal avu Ahmet Tapur vard. Dedi ki berber ne yapyorsun? Ate etmiyor dedim. arjrn iyi oturt! Baktm arjr tam oturmam. Orturttum. Atee baladm. Herkesin zerinde 100 mermi var.Youn ate karlkl devam ediyor. Bu esnada bize gz yaartc el bombas attlar. Herkesin gz yanmaya balad. stemen 13 veya 15 metre benim nmde. Ate kesin emri verdi. Atei kestik. Bir sessizlik oldu. Ortada duman var. Rumlar tekrar devam etmeye balad. Bizimkiler de atee balad. O ikinci atete bizim stemen ehit oldu. Miferi parampara olmu. Omuzlar, bbrekleri parampara olmu. stemen adeta kalbura dnm. Benim 15 metre nmde oldu bunlar. stemenin vurulduunu hissettiim. nk bir daha hi sesi kmad. Youn ateten sonra Bayndrn Yusuflu Kynden smail Erbey ayaa kalkt. Derenin br tarafnda yaral bir Rum vard. Elinde sten tabanca vard. Silahn at dedi. Hem de eliyle iaret etti. Atmad. Onu orada vurdu. smail bir tanesinin yaral katn grd. Herkes toparland. Kalktk. Bizim stemenin zerinde nereden baksan 15-20 mermi delii vard. Denizliden bir pehlivan ocuk vard. O yaralanm.Baavuun emrine girdik.Baavu shhiyeciydi. ocuklar toplann dedi. Toplandk. Yaral, ehit var m? Bir ehit bir yaral diye bilgi verdik. stemenin postas telsizle S3 Yzba Cennetolunu arad. Bilgi verdi. Yzba bize ehit ve yaraly aln geriye dnn emri verdi. Yzba Beyazevden bln idare ediyor. yi de nasl getireceiz? Ar, yorgunluk scak, alk... Bir de daa trmanacaksn. Yanmzda bskviler vard. Kararghmz Beyazeve gittiimizde konserve veriyorlard. Yaraly getirdik. ehidi orada braktk. Akamzeri yzba be kiilik bir tim oluturdu. Bir landroverle ehidi almaya gnderdi. ehidi nereye gtrdler bilmiyorum. ehidin
758
ehit stemenin ailesine Sivasta ulalm, kayt rnei retmen kardeine gnderilmitir. 177
mezar Boaz ehitliinde. Biz orada gn kaldk. Birinci harekt bitti bitmek zere. Hava kuvvetleri youn bombardman yapyor. lk kartmay yapan 28. Tmen. Onlar baya bir zayiat vermi. Karargahta amlarn altnda tfek temizlerken havadan slk alarak bir havan dt. Ortamza dt. Patlamad. Herkes dondu kald. Kademeci esmer alak boylu Abdullah Baavu ald, gtrd. Baz arkadalarda kk radyo vard. Biz gelimeleri dinlemeye alyoruz. Bizim yanmza Hrriyet Gazetesi muhabiri geldi. Baz subay ve askerlerle rportaj yapt. Bize dalarn tepesinden eteklerine kadar tarama emri verildi. Rum kalnts varsa temizleyin dendi. Yaklak 20-30 km.lik bir alan taradk. Gece dndk. O gn yorgunluktan bittik. Orasn piyade birliine braktk. Srekli yer deitirmeye baladk. Gittiimiz yerde 3-5 gn kalyorduk. Nerelerde kaldmz bilmiyorum. 13 Austos gecesi yola ktk. Laptaya geldik. Lapta ele geirilememi. Grev bizim tugaya ve ble verildi. Sabah saat alt sralarnda biz 28. Tmenin nne geldik ve karlkl youn ate almaya baland. Saat 11-12 sularnda Lapta dt. ehri ele geirdik. Hlbuki radyo saat 8-9 da Laptann alndn syledi. Ama scak atma devam ediyordu. Laptada 15 -20 kii esir aldk. Hatta bir tanesi subayd. stanbulu ok iyi biliyordu. Biz geriye ekildik. Beparmaklarn zerinde dz bir araziye ktk. Oras daha nce Rum birliinin karargh imi. Be on gn orada kaldk. Tabur veya blk komutan: Yoldan benden habersiz kimse gemeyecek diye emir vermiti. Bir gn 28. Tmen komutan geldi. Yolu ancak yzba gelince atk. Emir yleydi. Asker bir gn keiboynuzu yemi. Keiboynuzu kabz yapyor. zellikle kuru fasulye yemei verildi. Hadi tm asker ovada. Amel. Akamzeri tekrar toplandk. Omorfo tarafna gideceiz. Gece bir top at balad bize kar. Top at menziline girmemek iin orada kaldk. Mevzi aldk. Ate devam ediyor diye yolu deitirdik. 15 Austosta Gaziveren Kyne geldik. Rumlar bir gn nce Gaziveren ky halkn okula toplamlar. Erkekleri de esir almlar. Okulun dnda ve iinde mermi izleri vard. Kydeki bir nene anlatt. Rumlar okulun iine halk topladktan sonra ilerine el bombas atmlar. Orada baya oluk ocuk ldrmler. Nene bize anlatt. Yannda 8-10 yalarnda iki kz torunu vard. Sar boyal bir evdi. Rumlar kyde katliam yapmlar. O kyde arama ve tarama yapld. Birka esir yakaland. Orada 5 gn kaldk. Oradan Lapta Kyne Rum askeri birliinin olduu yere gittik. Piyade er. erif olu 1954 doumlu.50. Piyade Alay 2. Tb.ehit olduu yer ve tarih: Lefkoa. 15 Austos 1974. Mehmet Remzi Gkhan, Kbrs Bar Harekatnda lgin Olaylar, stanbul, 2007 (2. Bask)Toplumsal Dnm Yaynlar., Muzaffer Sever (Mete Bey), 20 Temmuz 1974 Kbrs Bitmeyen Gece, stanbul, 2010, Kasta Yaynevi.,smail Mftolu, Bilinmeyen Ynleriyle Kbrs Bar Harekat ve Perde Arkas, stanbul, Tarihsiz, Aliolu Yaynevi,Mesut Gnsev, 20 Temmuz 1974 afak Vakti Kbrs, stanbul,2007 (5. Basm), Alfa Basm Yaym,brahim Artu, Kbrsta Sava ve Bar, stanbul, 1999, Kasta Yaynevi, Salih ahin, 1974 Kbrs Gazisi Olmak ( Anlar ve Tavsiyeler), stanbul, 2007, Kutup Yldz Yaynlar, Erturul ler, 35. Ylnda Kbrs Deniz kartmasnn Yz 1974 Kbrs kartmas, stanbul, 2009, Yeniyzyl Yaynlar, Yard.Do.Dr. Mustafa Tarak, Kbrs Bar Harekat, stanbul, 2010, Hiperlink Yaynlar, Erol Mtercimler, Satlk Ada Kbrs Kbrs Harekatnn Bilinmeyen Ynleri, stanbul, 2010,(8. Bask), Alfa Basm yaym, Ulvi Keser, Kbrsta Yer alt Faaliyetleri ve Trk Mukavemet Tekilat,stanbul, 2007, Iq Kltr sanat yaynclk. Em. Tmg. Cumhur EVCIL, Kbrs Bar Harekt Anlar, nce Vatan Gazetesi, Tm grnt kaytlarnn bir rnei kongreyi gerekletiren dernee verilmitir. Ayhan am(Vefat: 1990), M. Ali Pekdemir (Vefat:2002).
Muzaffer YKSEL
178
Celalettin KIVILCIM
Abdl YAPIIK
Nejmittin KABASAKAL
Ali AKGL
179
Arama srasnda bir Rum evinden alnan ve halen saklanan fotoraf
Abdullah AKAT
Metin TERZOLU
180
Mehmet DOAN
Hseyin SB
181
(Cneyt Arkn ile nce Vatan filmi ekiminde)
Komando bl Beparmaklarda (Gnaydn Gazetesi) Adem Yavuzuz Beparmaklarda ektii fotoraf
(Fatma Girik ile nce Vatan filmi ekiminde)
Arka fondaki asker Hseyin Sb (Gnaydn Gazetesi)
182
brahim SOYKAN Komando blk komutan ehit stemen Mermi TONBUL (Bu fotoraf askeri Hseyin Sb tarafndan 1974 ylndan beri czdannda saklanmaktadr.
Yusuf AKIR
brahim KARAASLAN
etin GM
brahim Karaaslann babasnn Kbrsta ziyareti 183
Cemil TUNAY
Macit BURUNCUK
Gazeteden eve verilen mesaj (Gnaydn Gazetesi)
Paratle atlama iin uaa bini an Kemal YAA
Mustafa EFE
184
Bayram tebriki (arkayz)
185
186

Dizgi Askeri Tarih Kitap

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dizgi Askeri Tarih Kitap

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1908 YILINA AT BR OSMANLI ASKER TERHS BELGES

BELGENN N YZ (Grlecei zere en stte Osmanl devletinin devlet armas verilmitir.

BABA BEN LMEDM

Hatra-i esaret Sene 1334

1945-46 yl (oullar Cavit ve Mehmet ile)

n sradaki sadan veya soldan nc kii (ba sarkl ve sakall olan)

ANNE, BENM BABAM KM ?

Trablusgarp Savanda Kalanlarn Kaytlar

Balkan Sava Dneminde Askerde Kalanlarn Kayt rnekleri (1328 yl)

Aklama Kapal kayt

1934 tarama cevel no

2734 2073 356

3743 3764 3351 434 437 469 1456 1492

2620 2655 2578 2588 2856 2861 2254 2259 1834

DURSUN BAYKURT KARAGZ Z-SRC EVK-TEKN-GLEZYURT EVK-TEKN-GLEZYURT AKGN-SEZER

1262 1929 1941 1557 1507 1508 1529

Kapal kayt Kapal kayt Kapal kayt Kapal kayt

3109 713 726 2813

Balkan Sava Dneminde Askerde Kalanlarn Kayt rnekleri (1329 yl)

apak23 Sepetiler Derlik

Msrl Mustafa olu Mehmet Hamit nam dieri Kara Hseyin

zeyir olu Gani

1329 Kapal kayt

39 Saibler Hortuna 1 68 83 Yeniky Tepe Erturul Mah24 Arta Cumal Fetrek

1308 1306 1306 1296 1293 1300 1295 1296 1292

1329 04.03.1329 1329 1329 11.03.1329 1329 1329 1329 30.05.1329

FESC LBEK AKIRCA EKREN

TAKAN TEKCAN ZETN-ORHAN

Kapal kayt Kapal kayt Kapal kayt

ACI GEREK ( GAVLAK MEHMET )

Bir anakkale ehidinin Hikyesi: Koca Alilerin Mustafa

Dernekli Dernekli Dernekli Dernekli Mersinli Mersinli Mersinli Mersinli Mersinli

Mehmet Abdullah Mustafa Mehmet Mustafa Halil Hasan Halil Osman

Abdullah Mehmet Ahmet Sleyman Ali Mehmet smail brahim brahim

Aye Aye Fatma Emine Fatma Dudu Glsm mm mm

Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr Bayndr

1304 1302 1303 1311 1311 1312 1305 1311 1314

1332 1333 1332 1331 1331 1332 1331 1331 1333

Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde Askerde

Mustafann lm kayd: Bayndr Nfus Vukuat lm Defteri-2 sayfa 198.

ASKERLERN RTBELERNE GRE TASNF: (TABLO 2 )

ASKERLERN SINIFLARINA GRE TASNF: (TABLO 3 )

KAYITLARIN DUHUL (SLAH ALTINA ALINMA) TARHNE GRE TASNF: (TABLO 4 )

TERHS TARHLERNE GRE TASNF. (TABLO 5 )

1304 / 1888 DOUMLULAR

Terhis edildii birlik

Mteveffa Mehmet Ali zmir'li Mustafa

Tire Urla Tepecik

nceoullarndan Hasan Hilmi

10.Frk. Kalemi Riyaseti

1332 1330 1331 1328

1334 1335 1335 1334 1336

TAN YARDIMCI CMERT TUNAY KANLI AYTEKN

1332 1329 1330 1330 1330 1330

ZKUL ENCAN KARAKU SLN YILMAZ GZTEPE

1324 1330 1330

Mehmet Mteveffa brahim Kavukoullarndan Ali Mteveffa Sert Hasan Hseyin

Hamidiye Karakuyu orlu Dirmil Dirmil

Piyade Svari Mak.Tfk. Sah.Top. Topu Onb. v.

Halil Hafz Ali

Mustafa Ali Rza

Cebel Top. Jandar.

42.Al.1.Tb.2.Bl. zmir Jan. Harici Bl.

DURAAN AKBA 1946