cesaret

Eer cesur deilsen samimi Eer Eer Eer cesur cesur deilsen cesur deilsen, deilsen olamazsn.

sevemezsin. gvenemezsin. demezsin.

gerein peine

O yzden nce cesaret gelir. Ve dier her ey onu izler.

NSZ
Belirsizlik deme; merak de. Gvencesizlik deme; zgrlk de.

B e n sana bir dogma sunmak iin burada deilim; dogma kesin bir sonuca gtrr. B e n sana gelecek sz vermek iin burada deilim; herhangi bir gelecek sz gvenlik duygusu yaratr. B e n sadece baz eylerin farkna varman i s t i y o r u m ; yani u anda burada olmak, hayatn btn gvensizliini, hayatn btn belirsizliini, hayatn btn tehlikesini yaaman istiyorum. Buraya bir k e s i n l i k , bir yarg, bir " i z m " bulmak iin geldiini biliyorum; ait olabilecein bir yer, yaslanabilecein b i r i n i aryorsun. Buraya korkularn yznden geldin. Sayesinde farknda olmadan yaayabilecein bir eit tatl mahkumiyet peindesin. B e n seni daha gvencesiz, daha b e l i r s i z hale getirmek i s t i y o r u m ; nk hayat byledir, T a n r byledir. Gvencesizlik ve tehlike artt zaman, bu duruma tek k a r l k verme olasl farknda olmaktr. k i olaslk var; ya gzlerini kapatp bir dogmaya dayanr, bir H r i s t i y a n , H i n d u ya da Mslman olursun... ve o zaman bir devekuuna dnrsn. Bu dogmalar hayat deitirmez; sadece gzlerini kapatr, seni aptal yapar, zeknn nne set eker. O geri zeklln iinde kendini gvende hissedersin. B t n aptallar kendini gvende hisseder. Aslnda sadece aptallar gvende hisseder. Gerekten canl olan bir insan her zaman gvencesizlik hissedecektir. Ne gvenlii olabilir ki? Hayat mekanik bir sre deildir, belirli olamaz. O, tahmin edilemeyen bir gizemdir. H i kimse bir sonraki anda ne olacan bilemez. A r n yedinci katnda yaadn dndn T a n r -eer oradaysa- o bile ne olacan bilmez. nk eer ne olacan biliyorsa, o zaman hayat sadece bir mizansen olur. O zaman her ey nceden yazlmtr. H e r eyin kaderi nceden bellidir. ayet gelecein ucu aksa birazdan ne olacan nasl bilebilir? Eer T a n r bir sonraki anda ne olacan biliyorsa, o zaman hayat sadece l ve mekanik bir sre olur. O zaman bir zgrlk olmaz ve zgrlk olmadan hayat nasl varolabilir? Ortada gelime ya da gelimeme olasl yoktur. Eer her ey nceden b i l i n i r s e , o zaman bir heyecan, bir grkem yoktur. O zaman sadece robotlarsn. H a y r , hibir ey gvence altnda deildir. B e n i m verdiim mesaj bu. H i b i r ey gvence altnda deildir. nk gvenli bir hayat lmden daha beter olur. H i b i r ey belli deildir. Hayat b e l i r s i z l i k l e r l e doludur, srprizlerle doludur. Zaten onun gzellii de buradadr. "te imdi emin oldum" diyebilecein bir ana asla ulaamazsn. E m i n olduunu sylediin an, lmn ilan etmi olur, intihar etmi olursun. Hayat bin bir b e l i r s i z l i k l e dolu bir ekilde akmaya devam eder. Bu onun zgrldr. B u n a gvencesizlik deme. Z i h n i n neden zgrle "gvencesizlik" dediini anlayabilirim: B i r k a ay ya da birka y l boyunca hapiste

1 -> 83

yaadn m? Eer birka y l hapiste yaasaydn, tahliye olduu gn mahkumun gelecek hakknda b e l i r s i z l i k hissetmeye baladn bilirdin. Cezaevinde her ey belirliydi. H e r eyin kat bir rutini vard. Yemei geliyordu, gvenlii salanmt. E r t e s i gn a kalaca k o r k u s u yaamyordu. H e r ey belli olduu iin, hibir endie tamyordu. imdi, yllarca hapiste kaldktan sonra, gardiyan gelip ona "seni serbest brakacaz" diyor. Titremeye balar. Cezaevi duvarlarnn dnda yine b e l i r s i z l i k l e r olacak. S r e k l i aray iinde olmas gerekecek. B i r kere daha zgr yaamak zorunda kalacak. zgrlk k o r k u yaratr. nsanlar zgrlkten sz eder; ama korkarlar. Ve insan eer zgrlkten korkuyorsa, daha insan olmam demektir. B e n sana zgrlk veriyorum; gvence deil. B e n sana kavray veriyorum; bilgi deil. B i l g i seni emin yapacaktr. Eer sana bir forml verebilirsem, belirli bir forml verip; " T a n r var, bir kutsal ruh var ve onun olu olan sa var. Cennet ve cehennem var. B u n l a r i y i eylemler, bunlar kt eylemler. Gnah ilersen cehenneme gidersin, erdemli yaarsan cennete gidersin" dersem, her ey biter. O zaman emin olursun. O yzden birok insan H r i s t i y a n , Hindu, Mslman ya da Jaina olmay seti. Onlar zgrlk deil, sabit formller istiyor. B i r adam lyormu. Yolda bir trafik kazas yaanm ve kimse adamn Yahudi olduunu bilmedii iin bir rahip armlar. K a t o l i k bir rahip. Rahip adama eilmi. Adam lmek zereymi, son anlarn yayormu. Ve rahip: "Baba T a n r , K u t s a l R u h ve Oul sa lemesine inanyor musun?" diye sormu. Adam gzlerini am. " B e n burada lyorum ve o sama sapan sorular soruyor!" demi. lm kapn ald zaman btn emin olduun eyler sama ve aptalca gelecektir. H i b i r kesinlie yapma. Hayat belirsizdir, hayatn doas b e l i r s i z l i k t i r . Z e k i bir insan her zaman emin olmadan kalr. Bu b e l i r s i z l i k halinde kalmaya hazr olmann ta kendisi cesarettir. B e l i r s i z l i k iinde kalmaya hazr olmak gvenmektir. Z e k i bir insan, durum ne olursa olsun, tetikte olan ve tm kalbiyle k a r l k veren insandr. Ne olacan bildiinden deil, " B u n u yaparsan u olur" tavrnda deil. Hayat bir b i l i m deil. O bir neden-sonu zinciri deil. Suyu y z dereceye kadar s t buharlasn; bu kesindir. Ama gerek hayatta hibir ey byle kesin deildir. H e r birey bir zgrlktr, bilinmeyen bir zgrlk. Tahmin etmek ya da bir ey beklemek imkanszdr. nsann farkndalkla ve anlayla yaamas gerekir. Sen bana bilgi aramak iin geldin. Tutunacan belirli formller istiyorsun. B e n sana yle bir ey vermem. Aslnda, eer sende biraz varsa onlar da alp senden uzaklatrrm. Zamanla emin olduun eyleri yok ederim. Zamanla seni daha da gvencesiz brakrm. Yava yava seni daha da ok pheci hale getiririm. Yaplmas gereken tek ey bu. B i r ustann yapmas gereken tek ey budur. Seni tam bir zgrlkte brakmak. B t n olaslklarn ak olduu, hibir eyin belli olmad tam bir bamszlk. O zaman her eyin farknda olmak zorunda kalacaksn; baka trls mmkn olmaz. K a v r a y dediim ey budur. Eer gvencesizliin, hayatn ayrlmaz bir paras olduunu kavrarsan ve bunu olumlu grrsen, hayat zgr kldn, srekli bir srprize dntn kavram olursun. K i m s e ne olacan bilemez. Bu seni srekli merak iinde brakr. B u n a b e l i r s i z l i k deme, merak de. B u n a gvencesizlik deme, zgrlk de. Eer cesur deilsen samimi olamazsn. Eer cesur deilsen sevemezsin. Eer cesur deilsen gvenemezsin. Eer cesur deilsen, gerein peine demezsin. O yzden nce cesaret gelir. Ve dier her ey onu izler.

2 -> 83

CESARET NEDR
Balangta korkak ile cesur insan arasnda pek bir fark yoktur. Aradaki tek fark: K o r k a k korkularn dinler ve onlar izler. Cesur ise korkularn bir kenara koyup, ileri adm atar. Cesur insan, btn korkularna ramen bilinmeyene adm atandr. Cesaret, btn korkulara ramen bilinmeyene adm atmaktr. Cesaret k o r k u s u z l u k demek deildir. K o r k u s u z l u k , srekli cesur ve daha cesur olunca ortaya kar. Cesaretin en u deneyimi korkusuzluktur. K o r k u s u z l u k cesaretin sonsuz olduu zaman ortaya kan gzel kokudur. Ama balangta korkak ile cesur arasnda pek bir fark yoktur. T e k fark: K o r k a k korkularna kulak verir ve onlar izler. Ve cesur, onlar bir kenara atp i l e r i adm atar. Cesur insan, korkularna ramen bilinmeyene adm atar. O, k o r k u y u bilir. K o r k u oradadr. Kolomb gibi kefedilmemi denizlere aldn zaman, bir k o r k u vardr, youn bir k o r k u . nk kimse ne olacan bilemez. Gvenliin k y l a r n terk ediyorsun. B i r anlamda hibir s k n t n yoktu. E k s i k olan tek bir ey vard: macera. B e l i r s i z l i e adm atmak sana heyecan verir. Kalp tekrar atmaya balar, tekrar canlanrsn; yaadn hissedersin. Varlndaki her hcre canlanr. nk bilinmeyenin meydan okumasn kabul etmisindir. B t n korkulara ramen, bilinmeyenin meydan okumasn kabul etmek cesarettir. K o r k u l a r oradadr. Ama eer sen tekrar tekrar bu meydan okumay kabullenirsen, yava yava o korkular kaybolur. Bilinmeyenin getirdii o sonsuz keyfi yaamak, bilenmeyen ile duymaya baladn heyecan, seni gl yapar. Zekn keskinletirir. B e l i r l i bir btnle ulaman salar. l k kez hayatn bir s k n t deil, macera olduunu hissetmeye balarsn. Sonra yava yava k o r k u kaybolur. O zaman srekli macera peinde komaya balarsn. Ksacas cesaret, bilinmeyen iin bilineni r i s k e etmektir; tandk olmayan iin, tandk olan; konforsuzluk iin, konforlu olan; bilinmeyen bir var noktas iin, herkesin bildii g yollarn terk etmek demektir. nsan baarp baaramayacan asla bilemez. Bu bir kumardr. Ama hayatn ne olduunu sadece kumarbazlar bilir.

CESARETN TAOSU
Hayat senin mantn dinlemez; umursamadan kendi yoluna devam eder. Sen hayata kulak vermek zorundasn. Hayat senin mantn dinlemez. Senin mantn umursamaz. Hayata girdiin zaman ne gryorsun? B y k bir frtna geliyor ve dev aalar devriliyor. Charles Darwin'e gre onlar hayatta kalmal; nk onlar, en i y i uyum salam, en gl, en kuvvetlidir. Y a l bir aaca bak. Y z metre yksekliinde, bin yanda. Aacn varl bile g yaratyor, dayankllk ve kudret duygusu veriyor. Milyonlarca k k topran derinliklerine yaylm durumda. Ve aa byk bir ihtiamla ayakta duruyor. Aa tabii ki mcadele ediyor, teslim olmak istemiyor. Ama frtnadan sonra devrilmitir. lmtr. A r t k yaamamaktadr. B t n gc kaybolup gitmitir. F r t n a fazlasyla glyd. F r t n a her zaman daha gldr. nk frtna btnden gelir. Aa ise bir bireydir. Sonra, kk bitkiler ve sradan otlar vardr. F r t n a geldii zaman otlar eilir ve frtna ona bir zarar

3 -> 83

veremez. En fazla stn temizler; hepsi bu. zerinde b i r i k m i olan tozlar sprr. F r t n a onu bir gzel ykayp temizler. Ama frtna dindikten sonra, kk bitkiler ve otlar yine dikilirler. B i r otun neredeyse hi k k yoktur. K k bir ocuk tarafndan bile sklebilir. Ama frtna yenilmitir. Ne oldu? Otlar Tao'nun yolunu izlemitir; L a o T z u ' n u n yolunu. Ve byk aa ise Charles Darwin'i izledi. B y k aa ok mantklyd: Direnmeye alt, gcn gstermeye alt. Eer gcn gstermeye alrsan yenilmeye mahkum olacaksn. B t n Hitler'ler, btn Napolyon'lar, btn skender'ler, byk, gl aalardr. Onlarn hepsi yenilgiye uratlacaktr. L a o Tzu'lar, kk otlar gibidir; kimse onlar yenemez. nk onlar her zaman eilmeye hazrdr. T e s l i m olan birini nasl yenebilirsin? " B e n zaten yenildim" ya da "Zaferinizin k e y f i n i karn efendim, sorun karmaya gerek yok; yenilgiyi kabul ediyorum" diyen birini nasl yenebilirsin? B y k skender bile L a o T z u nnde kendini gsz hissedecektir. H i b i r ey yapamaz. B u yaand. T p k yle oldu: B y k skender'in, Hindistan'da olduu zamanlar Dandamis adnda bir sannyasin, bir m i s t i k yayormu. Arkadalar skender'e Hindistan'a sefere karken, dnte bir sannyasin getirmesi sylemiler. nk o nadir iek sadece Hindistan'da filizleniyormu. "Dnte pek ok ey getireceksiniz ama ltfen sannyasin'i unutmayn, biz onun ne olduunu grmek istiyoruz, sannyasin'in ne olduunu tam olarak bilmek i s t i y o r u z " demiler. Savalar ve mcadeleler yznden o kadar megulm k i , bunu neredeyse unutmu. Geri dnerken, tam Hindistan s n r n terk etmek zereyken birden aklna gelmi. Hindistan'n son kynden ayrlmak zereymi. o yzden askerlerine kye gidip, bu civarda bir sannyasin olup olmadn sormalarn istemi. O srada tesadf eseri Damdamis kyde, nehir kysndaym. nsanlar " T a m vaktinde geldiniz. B i r o k sannyasin vardr; ama gerek sannyasin her zaman ok nadir bulunur. O u anda burada. Gidip onu ziyaret eder, ders alabilirsiniz" demiler. skender glm. " B e n buraya ders almaya gelmedim. A s k e r l e r i m gidip onu alacak ve ben de onu lkemin bakentine gtreceim." demi. K y l l e r " B u o kadar kolay deil." diye yantlam. skender, kulaklarna inanamam; ne tr bir z o r l u k olabilirdi? O, imparatorlar, byk krallar dize getirmiti. O yzden bir dilenciyle, bir sannyasiri\e, nasl bir z o r l u k yaard? A s k e r l e r i Damdamis'i grmeye gitti. Damdamis, nehrin kysnda rlplakt. " B y k skender seni lkesine davet ediyor. htiyacn olan her ey sana sunulacak. K r a l i y e t konuu olacaksn" demiler. plak fakir glm ve: "Sen git ve ustana syle; kendine byk diyen bir insan byk olamaz. K i m s e beni bir yere gtremez. B i r sannyasin bulut gibi hareket eder. T a m bir zgrlk iinde. B e n kimsenin klesi deilim." demi. "skender'i duymu olmalsn; o ok tehlikeli bir adam. Eer ona hayr dersen, bunu kabul etmez. Kafan k e s t i r i r " demi askerler. Sannyasin onlara: " B e l k i de en i y i s i s i z i n onu buraya getirmenizdir, o benim ne demek istediimi anlayabilir." Demi. skender onu grmeye gitmek zorunda kalm. nk geri dnp askerler ona yle demiti: "O ok esiz bir adam. Sanki ldyor. Etrafnda bilinmeyenden kaynaklanan bir ey var. plak, ama onun yannda plakl hissetmiyorsunuz, daha sonra hatrlyorsunuz. O kadar gl k i , onun varlnda btn dnyay unutuyorsunuz. B i r ekicilii var. E t r a f n byk bir dinginlik kuatm. Ve sanki evresindeki her ey onun varlndan mutluluk alyor. Grlmeye deer biri. Ancak gelecekte onu tehlikeler bekliyor. nk zavall adam kimsenin onu bir yere gtremeyeceini, kimsenin klesi olmadn sylyor." skender, elinde knndan km klcyla onu grmeye gitti. Damdamis gld ve konutu: " K l c n indir, burada bir ie yaramaz. Onu knna sok. Burada bir ie yaramaz; nk sadece bedenimi kesebilirsin. Ve ben onu uzun zaman nce geride braktm. K l c n beni kesemez, o yzden onu indir; ocukluk etme." Sylenenlere gre, skender hayatnda i l k kez bir bakasnn emrini yerine getirdi. nk bu adamn

4 -> 83

huzurunda k i m olduunu bile unutmutu. K l c n knna soktu ve "Hayatmda bu kadar gzel bir adamla karlamadm" dedi. Kampa geri dnnce, dncelerini anlatt. "lmeye hazr olan b i r i n i ldrmek ok zor. Onu ldrmek anlamsz. Savaan b i r i n i ldrrsn; o zaman ldrmenin bir anlam var. Ama lmeye hazr olan, ite kafam burada, onu kesebilirsin diyen bir adam ldremezsin." Damdamis aslnda yle demiti: " B u benim kafam. Onu kesebilirsin. Kafam dt zaman, onu kumlarn stne derken greceksin. B e n de ayn eyi greceim. nk ben bedenim deilim. B e n bir tanm." skender, bunu arkadalarna anlatt. Ve yle dedi: "Buraya getirebileceim sannyasiriler vard, ancak onlar sannyasin deildi. Sonra gerekten esiz olan b i r adamla karlatm ve s i z doru duymusunuz: B u iek gerekten esiz. Ama kimse onu zorlayamyor nk lmden korkmuyor. B i r insan lmden korkmad zaman, ona nasl zorla bir ey yaptrabilirsiniz?" Seni kle yapan ey kendi korkularn; senin korkularn. K o r k u s u z olduun zaman artk kle deilsin. Aslnda bakalarn, onlar seni kle yapmadan kle yapmaya zorlayan g senin kendi iindeki korkudur. K o r k u s u z bir insan, ne kimseden korkar, ne de bakalarn korkutur. K o r k u tamamen ortadan kaybolur.

KALBN YOLU
Cesaret anlamna gelen courage kelimesi ok ilgintir. Kalp anlamna gelen Latince cor kknden gelir. Courage szc kalp anlamndaki cor kknden gelir, yani cesur olmak, kalple yaamak demektir. Ve korkaklar, sadece korkaklar, kafalaryla yaar. K o r k t u k l a r iin etraflarnda mantktan oluan bir gvenlik duvar yaratrlar. K o r k u l a r y l a her kap ve pencereyi kapatrlar. Kavramlar, kelimeleri, teorileri ve dinbilimleriyle, btn boluklar kapatr ve bu kapal kaplar arkasnda gizlenirler. K a l b i n yolu, cesaretin yoludur. Gvencesizlik iinde yaamaktr; sevgi ve gven iinde yaamaktr, bilinmeyenin iinde hareket etmektir. Gemii brakp, gelecein yaanmasna i z i n vermektir. Cesaret, tehlikeli yollarda hareket etmektir. Hayat tehlikelidir ve sadece korkaklar tehlikeden kanr. Ama onlar zaten ldr. Yaayan bir insan, gerekten yaayan bir insan, her zaman bilinmeyene doru gider. T e h l i k e vardr, ama o bu r i s k i alr. Kalp her zaman r i s k almaya hazrdr, kalp kumarbazdr. K a f a ise b i r iadamdr. Kafa her zaman hesaplar; ok kurnazdr. Kalp hesap deildir. Cesaret anlamna gelen ngilizce courage ok gzel ve ilgin bir szcktr. Kalp zerinden yaamak, anlam kefetmektir. B i r air kalbiyle yaar ve zamanla kalbi zerinden bilinmeyenin seslerini dinlemeye balar. Kafa dinleyemez; o bilinmeyenden ok uzaktadr. Kafa bilinenlerle doludur. Z i h n i n nedir? O, bildiin her eydir. O gemitir, lm olan ve geride kalan eylerdir. Z i h i n , b i r i k t i r i l m i gemiten baka bir ey deildir, hafzadr. Kalp ise gelecektir, kalp her zaman umuttur, kalp her zaman gelecekte bir yerdedir. Kafa gemii dnr; kalp gelecei hayal eder. Gelecek henz gelmemitir. Gelecek henz olumamtr. Gelecek henz sadece bir olaslktr; gelecektir, gelmeye balad bile. Yaanan her anda, gelecek imdiki zamana dnrken, yaadmz an ise gemi oluyor. Gemite hibir olaslk yoktur, hepsi kullanlmtr. Onu yaayp gemisindir, o artk tkenmitir, lmtr, mezar gibidir. Gelecek tohum gibidir; o yaklayor, srekli geliyor, srekli ulayor ve yaadmz an ile buluuyor. Sen her zaman hareket halindesin. inde bulunduumuz an, gelecee doru yaplan bir hareketten baka bir ey deildir. Senin zaten atm olduun bir admdr; gelecee doru attn bir adm. Dnyadaki herkes doru olmak ister. nk doru olmak o kadar byk bir k e y i f ve coku getirir k i , insan neden sahte olsun? B i r a z daha derin bir kavray iin cesaretinin olmas gerekir. Neden korkuyorsun? Dnya sana ne yapabilir? nsanlar sana glebilir; bu onlara i y i gelir. Glmek her zaman bir ilatr,

5 -> 83

salkldr. nsanlar deli olduunu dnebilir. Onlarn seni deli olarak grmesi senin deli olduun anlamna gelmez. Eer sevinlerin, gz yalarn, dansn hakknda samimiysen, er ya da ge seni anlayacak insanlar ortaya kar; ve senin kervanna katlrlar. B e n bu yola yalnz bama kmtm ve sonra insanlar gelmeye balad ve dnya apnda bir karavan oldu! B e n kimseyi davet etmedim. B e n sadece kalbimden geldiini, hissettiim eyleri yaptm. B e n i m sorumluluum kendi kalbimedir; dnyadaki baka kimseye deil. Senin sorumluluun da, sadece kendi varlnadr. Onun karsnda yer alma; nk ona k a r kmak intihar etmek, kendini yok etmek anlamna gelir. Zaten ne kazanacaksn? nsanlar sana sayg duysa, senin saygn, onurlu, akl banda bir insan olduunu dnse bile, bunlar senin varln besleyemez. Yaama ve onun muhteem gzelliklerine dair bir eyler kavramana yol amaz. Senden nce bu dnyada ka milyon insan yaad? s i m l e r i n i bile bilmiyorsun. Yaayp yaamadklar, hibir eyi deitirmiyor. A z i z l e r ve gnahkarlar oldu. ok saygn insanlarn yan sra, her trl egzantrik, atlak insan yaad. Ama hepsi yok oldu. Dnyada onlardan tek bir iz bile kalmad. Senin tek amacn, lm bedenini ve zihnini yok ettii zaman, yannda gtrebilecein nitelikleri koruyup, kollamak olmal. nk bu nitelikler senin tek dostun olacak. Gerek deerler sadece onlardr ve sadece onlar bulan insanlar yaar; dierleriyse yayormu gibi yapar. K a r a n l k bir gecede K G B , Y u s s e l Finkelstein'n kapsn alar. Y u s s e l kapy aar ve K G B grevlisi barr: " Y u s s e l Finkelstein burada m yayor?" izgili pijamalar ile kapda duran Y u s s e l , "Hayr" diye yantlar. "yle mi? P e k i senin adn ne?" " Y u s s e l Finkelstein." K G B ajan onu yere i n d i r i r ve sorar: " A z nce burada yaamadn sylemedin mi?" Y u s s e l yantlar: "Sen buna yaamak m diyorsun?" Sadece yaamak, her zaman yaamak demek deildir. Hayatna bir bak. Ona kutsanm diyebilir misin? Onu varoluun sana sunmu olduu bir hediye olarak gryor musun? Bu hayatn sana tekrar tekrar verilmesini ister misin? Yaztlara kulak asma. Kendi kalbine kulak ver. B e n i m tavsiye edeceim tek yazt budur: ok dikkatli dinle. K a l b i n i tm varlnla dinlersen, asla yanl yapmazsn. Ve kalbini dinlediin zaman, asla blnmezsin. Kalbini dinlediin zaman, neyin doru, neyin yanl olduunu dnmeden doru yola adm atmaya balarsn. Yeni insanln sanat, kalbinin sesini, bilinle, dikkatle ve her eyinle dinleme srrndan oluacaktr. Seni nereye gtrrse onu takip et. Evet, bazen seni tehlikelere gtrecek; ama unutma, seni olgunlatrmak iin o tehlikeler gereklidir. Bazen seni yanl yola sokacaktr. Ama yine unutma, o yanl yollar, bymenin bir paras olacak. B i r o k kere decek, tekrar kalkacaksn. nk insan byle g toplar: Dp tekrar kalkarak. nsan byle bir btn olur. Ama dardan dayatlm kurallar takip etme. Dayatlm hibir kural doru olamaz. nk kurallar, sana hkmetmek isteyen insanlar tarafndan icat edilmitir. Evet, bazen bu dnyada, aydnlanm byk insanlar da yaad: bir Buda, bir s a , bir K r i s h n a , bir Muhammed. Onlar dnyaya kural koymad. Sadece sevgilerini verdi. Ama bir sre sonra mritleri bir araya gelip, davran kurallar oluturmaya balad. U s t a gittikten sonra, k sndkten sonra, hepsi karanlkta kalyor ve takip etmek iin, el yordamyla baz kurallar koyuyorlar. nk grmelerine olanak salayan k artk yok. O yzden artk kurallara bel balamak zorundalar.

6 -> 83

sa, kendi kalbinin fsldadklarn yapt ama H r i s t i y a n l a r n yapageldikleri ey, kendi kalplerinin syledikleri deil. Onlar takliti; ve taklit etmeye baladn an, kendi insanlna hakaret ediyorsun; kendi Tanrna hakaret ediyorsun. A s l a takliti olma, her zaman zgn ol. B i r karbon kopya olma. Ama dnyada olan tamamen bu: karbon kopyalar ve karbon kopyalar. Eer zgn olursan, hayat gerek bir danstr. Ve sen zgn olmak iin yaratldn. K r i s h n a ' n n , Buda'dan ne kadar f a r k l olduunu dn. Eer K r i s h n a , Buda'nn izinden gitseydi, bu dnyaya gelmi olan en gzel insanlardan birini karm olurduk. Ya da eer Buda, K r i s h n a ' y izleseydi, sadece zavall bir v a r l k olurdu. Buda'nn flt aldn bir dnsene! B i r o k insann uykusunu karrd: O bir flt deildi. Buda'y dans ederken bir dn; ok komik, ok sama grnrd. A y n ey K r i s h n a iin de geerli. Elinde flt olmadan, kafasnda tavus k u u tylerinden ta olmadan, zerinde gzel kyafetler olmadan bir aacn altnda oturuyor olsa, bir dilenci gibi gzlerini kapatp aacn altnda otursa, etrafnda dans eden kimse olmasa, ne bir dans, ne bir ark olsa, K r i s h n a ok fakir, ok zavall grnrd. Buda bir Buda'dr, K r i s h n a bir Krishna'dr ve sen de sensin. Sen hibir ekilde bakalarndan daha dk deilsin. Kendine, i sesine sayg duy ve onun izinden git. Ve unutma, ben sana her zaman doru yola gidecein garantisi vermiyorum. B i r o k kere, bir ok ey seni yanl yola ynlendirecek nk doru kapya gelmek iin, insann nce birok yanl kapy almas gerekir. Hayat byle. Eer birden doru kapya rastlarsan, onun doru olduunu anlayamazsn. O yzden unutma, son tahlilde hibir aba bouna deildir: H e r aba, senin gelimenin doruk noktasna ulamana katk yapar. K a r a r s z olma. Y a n l yola sapman endie yaratmasn. Sorunlardan b i r i bu: nsanlara asla yanl bir ey yapmamalar retiliyor, onlar da yanl yapmaktan o kadar korkmaya balyorlar k i , hibir ey yapmyorlar. Hareket edemiyorlar. Y a n l bir ey olabilir. O zaman bir kayaya dnyorlar, hareket kabiliyetlerini yitiriyorlar. M m k n olduunca ok sayda hata yap ama bir eyi unutma: A y n hatay tekrarlama. O zaman geliirsin. Yoldan sapabilmek zgrlnn bir parasdr. Tanrya k a r kmak dahi gururunun bir parasdr. Ve bazen Tanr'ya bile k a r kmak gzeldir. Bu ekilde, bir omurgaya sahip olmaya balarsn; yoksa omurgasz milyonlarca insan var. Sana sylenmi olan her eyi unut: " B u doru ve bu yanl!" Hayat o kadar kesin deil. Bugn doru olan bir ey, yarn yanl olabilir; u an yanl olan bir ey, bir sonraki an doru olabilir. Hayat o kadar kolay istiflenemez, onu bu kadar kolay etiketleyemezsin: " B u doru ve bu yanl." Hayat her ienin etiketli olduu ve neyin ne olduunu bildiin bir eczane dkkan deil. Hayat bir gizemdir: B i r an, bir ey uygundur ve o yzden dorudur; bir sonraki an, kprnn altndan o kadar ok su akmtr k i , artk uymaz olur ve yanltr. B e n i m doruluk tanmm ne mi? Varolula ahenk iinde olan dorudur ve varolula ahenk iinde olmayan yanltr. H e r an tetikte olman gerekir, nk kararn o an verilmesi gerekir. N e y i n doru, neyin yanl olduu hakknda nceden hazrlanm yantlara gvenemezsin. Sadece aptal insanlar nceden hazrlanm cevaplara gvenir, nk o zaman zeki olmalarna gerek yoktur. N e y i n doru, neyin yanl olduunu zaten b i l i r s i n . L i s t e y i ezberlersin; liste o kadar uzun deil. On E m i r : Bu ok basit! N e y i n doru neyin yanl olduunu biliyorsun ama hayat srekli deiiyor. Eer Musa tekrar dnyaya gelse ayn On E m i r ' i vereceini sanmyorum; veremez. Aradan geen bin yldan sonra, ayn eyleri nasl syleyebilir? Yeni bir eyler icat etmek zorunda. B e n i m anlayma gre, ne zaman bu tip emirler verilse, insanlara z o r l u k kartyor, nk verildikleri zaman bile gemite kalm oluyorlar. Hayat ok h z l ilerler; dinamiktir, duraan deil. O bir havuz deil; Ganj gibi srekli akan bir nehirdir. k i an asla birbiri ile ayn deildir. O yzden bu anda doru olan bir ey, bir sonraki anda doru olmayabilir.

7 -> 83

O zaman ne yapmal? Yaplacak tek ey, insanlara bu deien hayata nasl tepki vereceklerine, ancak kendilerinin karar vereceini hatrlatmaktr. B i r Z e n hikyesi: B i r b i r i n e rakip i k i tapnak vard. Bu tapnaklarn ustalar -onlar aslnda szde usta olmallar, gerek birer rahip olmallar- birbirine o kadar karyd k i , mritlerinden dier tapnaa bakmamalarn istiyorlard. Bu i k i rahibin de birer ocuk hizmetisi vard. Onlarn btn i l e r i n i bu hizmetiler yrtyordu. l k tapnan rahibi, hizmetisine "Dierinin hizmetisi ile asla konuma, o insanlar tehlikeli." dedi. Ama ocuklar, ocuktur. Yolda karlamlar ve i l k tapnan hizmetisi dierine sormu: "Nereye gidiyorsun?" Dieri yantlam: "Rzgar beni nereye gtrrse." Tapnakta sylenen byk Z e n hikayelerini dinlemi olmal. "Rzgar beni nereye gtrrse." diyor. H a r i k a bir cmle! Saf Tao. Ancak i l k ocuk ok utanm, bozulmutu ve verecek bir yant bulamamt. fkelenmiti ve sululuk duygusu iindeydi. "Ustam, bu insanlarla konumamam sylemiti. Bu insanlar gerekten tehlikeli. Bu ne biim bir yant? B e n i aalad." Ustasna gitmi ve olanlar anlatm: "Onunla konutuum iin ok zr dilerim. H a k l y m s n z , o insanlar gerekten ok garip. Bu ne biim bir yant? Ona nereye gidiyorsun diye sordum. B a s i t , resmi bir soru. Onun tpk benim gibi pazara gittiini biliyordum. Ama o bana, 'rzgar beni nereye gtrrse' dedi." U s t a konumu: "Seni uyarmtm ama dinlemedin. imdi bak; yarn ayn yerde dur. O geldii zaman, 'Nereye gidiyorsun?' diye sor. Sana, 'Rzgar beni nereye gtrrse.' diyecek. O zaman senin de biraz daha felsefi olman gerekir. Yani, 'Ayaklarn yok mu?' dersin. nk ruh bedensizdir ve rzgar ruhu hibir yere gtremez. B u n a ne dersin?" demi. ocuk tamamen hazr olmak istiyordu. B t n gece mizanseni kafasnda tekrarlad. E r t e s i sabah erkenden oraya gitti ve o noktada beklemeye balad. Dier ocuk tam vaktinde geldi. ok mutluydu. imdi ona gerek felsefenin ne olduunu gsterecekti: "Nereye gidiyorsun?" diye sordu ve bekledi. Ancak dier olan: "Pazardan taze sebze alacam" dedi. imdi rendii o felsefeyi ne yapacakt? Hayat byledir. Onun iin h a z r l k yapamazsn. Onu hazr bir ekilde bekleyemezsin: gzellii bu, anlam bu. Seni her zaman artyor ve srprizlerle geliyor. Eer gzlerin varsa, her ann srprizle dolu olduunu ve hibir nceden hazrlanm yantn uygulanabilir olmadn grrsn.

ZEKNIN YOLU
Z e k canllktr, kendiliinden olur. A k l k t r , incinebilirliktir. T a r a f tutmamaktr, herhangi bir yargya varmadan yaama cesaretidir. Ve neden ona cesaret diyorum? O bir cesarettir; nk bir yargya gre hareket ettiin zaman, o yarg seni korur, sonular sana gven duygusu verir. Onu ok i y i biliyorsun, nasl ulaacan biliyorsun, onda ok v e r i m l i s i n . Yargsz hareket etmek, masumiyet iinde hareket etmektir. H i b i r gvence yoktur; yanl noktaya ulaabilir, hata yapabilirsin. Adna gerek denen eyi kefe kmaya hazr olan k i i de birok hata yapmaya, bu r i s k i almaya hazr olmaldr. Y a n l yola sapabilir, ama insan byle doruya ular. B i r o k kere yanl yola sapnca, insan

8 -> 83

yanl yola sapmamay renir. P e k ok hata yaparak insan hatann ne olduunu renir ve nasl yapmayacan grr. Hatann ne olduunu bilerek insan geree daha fazla yaklar. Bu bireysel bir k e i f t i r ; bakalarnn vard sonulara gvenemezsin. S E N Z H N S Z O L A R A K D O D U N . B u n u n kalbinin e n derin noktasna kadar inmesine i z i n ver; nk bu sayede bir kap alr. Eer z i h i n s i z doduysan, o zaman z i h i n sadece toplumsal bir rndr. Doal bir ey deil; tretilmitir. O senin zerine monte edilmitir. K a l b i n i n derinliklerinde hl zgrsn; bundan kurtulabilirsin. nsan doann dna kamaz; ama suni bir eyden kararn verdiin an kurtulursun. Varolu dnceden nce gelir. O yzden varolu bir zihinsel durum deil, onun tesinde bir eydir. Olmak, zde olan kavramann yoludur; dnmek deil. B i l i m dnmek demektir, felsefe dnmek demektir, D i n b i l i m i dnmek demektir. D i n s e l l i k dnmek demek deildir. D i n s e l yaklam, dnmeme yaklamdr. O daha itendir; seni gereklie daha yakn klar. B t n engelleri devirir, zincirleri krar; hayatn iine akmaya balarsn. Kendinin dardan bakan, ayr bir ey olduunu dnmezsin. Kendini, izleyen bir gzlemci gibi; mesafeli, souk dnmezsin. Gerekle tanr, kaynar ve btnleirsin. Ve bilmenin f a r k l bir tr var. B u n a "bilgi" denilemez. O daha ok sevgi, daha az bilgi gibidir. O kadar itendir k i , "bilgi" szc onu anlatmaya yetmez. "Sevgi" szc daha tanmlaycdr, daha i y i ifade eder. nsan bilinci tarihinde evrimlemi olan i l k ey, byyd. B y , bilim ile dinin bir karmyd. B y hem zihinden, hem de z i h i n s i z l i k t e n birer para barndryordu. Sonra byden felsefe geliti. Sonra, felsefenin iinden ise bilim tredi. B y hem z i h i n s i z l i k , hem zihindi. Felsefe sadece zihindi. Sonra z i h i n art deneycilik bilim halini ald. D i n s e l l i k ise bir z i h i n s i z l i k durumudur. D i n s e l l i k ve bilim, gerei bulma yolunda i k i yaklamdr. B i l i m i k i n c i l yollar zerinden ulamaya alr; dinsellik ise dorudan gider. B i l i m , dolayl bir yaklam, dinsellik ise direkt bir yaklamdr. B i l i m , etrafnda dnp dururken, dinsellik gerein kalbine ok gibi saplanmaya alr. B i r k a ey daha var. Dnce, ancak bilinen eyleri dnebilir; zaten inenmi olan iner. Dnce asla zgn olamaz. Bilinmeyeni nasl dnebilirsin? Dnmeyi baardn her ey bilinene ait olacaktr. Yalnzca bildiin iin dnebilirsin. Dnce en i y i ihtimalle yeni kombinasyonlar yaratabilir. Gkyznde uan, altndan yaplm bir at dnebilirsin; ama yeni bir ey yok bunda. Gkyznde uan k u l a r biliyorsun, altn biliyorsun, at biliyorsun; n bir araya getiriyorsun. Dnce en fazla yeni kombinasyonlar dleyebilir, ama bilinmeyeni bilemez. Bilinmeyen onun tesinde kalr. O yzden dnce dng iindedir; bilineni tekrar tekrar bilmeye devam eder. inenmi olan tekrar tekrar iner. Dnce asla zgn deildir. Gerekle orijinal olarak, kkten bir ekilde y z yze gelmek, gerekle herhangi bir arac olmadan yzlemek, sanki varolan i l k insan gibi geree ulamak: te bu zgrletirir . Onun bu tazelii zgrletirir. G E R E K , B R D E N E Y M D R , B R N A N D E L . Gerek, zerinde aratrma yaplp bulunacak bir ey deildir; gerekle karlamak gerekir, gerekle yzlemek gerekir. Sevgiyi ders gibi alp renmeye alan bir k i i , t p k Himalayalar haritadan bakarak renmeye alan b i r i gibidir. Harita da deildir! Eer haritaya inanmaya balarsan, da skalamaya devam edeceksin. Eer harita senin iin bir saplantya dnrse, da gznn nnde duruyor bile olsa onu gremeyeceksin. Bu byledir. Da senin karnda, ama gzlerin haritalarla dolu; dan haritalar, ayn dan, f a r k l kaifler tarafndan izilmi haritalar. B i r i daa kuzeyden trmanmtr, b i r i doudan. Hepsi f a r k l haritalar yapmtr: K u r a n , ncil, Gita; ayn gerein f a r k l haritalar. Ama sen haritalarla o kadar dolusun k i , onlarn arl srtnda o kadar ar bir y k oluturuyor k i , bir santim bile kmldayamyorsun. T a m nnde duran da bile gremiyorsun: Sabah gneinde, el dememi k a r l z i r v e s i altn gibi parlyor. Sende onu grecek gzler yok. nyargl gz, krdr, varlm sonularla dolu kalp ldr. ok fazla gereklii sorgulanamaz varsaym

9 -> 83

doru kabul ettiin zaman zekn keskinliini, gzelliini, younluunu kaybetmeye balar; donuklar. Donuk zekya akl denir. Senin o szde entelektellerin aslnda gerekten zeki deil, sadece akll. A k l bir cesettir. Onu ssleyebilirsin, harika inciler, elmaslar, zmrtlerle ssleyebilirsin; ama ceset hl bir cesettir. Canl olmak ise tamamen f a r k l bir eydir. B L M K E S N O L M A K D E M E K T R , olgular konusunda kesinkes emin olmak anlamna gelir. Olgular hakknda ok kesin olursan, o zaman gizemi hissedemezsin: Ne kadar kesin olursan, gizem o kadar buharlap yok olur. Gizemin bir miktar belirsizlie ihtiyac vardr; gizemin tanmlanmam, s n r l a r izilmemi bir eye ihtiyac var. B i l i m olgusaldr. Gizem olgusal deil, varolusaldr. B i r olgu, varoluun sadece bir k s m , ok kk bir parasdr. Ve b i l i m paralarla urar, nk paralarla uramak daha kolaydr. Daha kk olduu iin analiz edebilirsin; onlar tarafndan ele geirilmezsin; onlar eline geirebilirsin. Onlar kk paralara ayrabilirsin, onlar etiketleyebilir, nitelikleri, nicelikleri ve olanaklar konusunda kesinkes emin olabilirsin. Ancak bu sre iinde gizem katledilir. B i l i m , gizemin ldrlmesidir. Eer gizemi yaamak istiyorsan baka bir kapdan girmen gerekir, tamamen f a r k l bir boyuttan. Z i h i n i n boyutu, bilimin boyutudur. Meditasyon boyutu ise mucizevi olann, gizemli olann boyutudur. Meditasyon her eyi tanmsz klar. Meditasyon seni bilinmeyenin iine, haritas kartlmam yerlere gtrr. Meditasyon seni yava yava gzlemci ile gzlenenin eriyip tek olduu noktaya gtrr. imdi, bilimde bu mmkn deildir. Gzlemci gzlemci olmak zorundadr ve gzlenen, gzlenen olmaldr; ve arada kesin tanmlanm bir izgi srekli korunmaldr. T e k bir an bile kendini unutmamalsn; tek bir an bile aratrmakta olduun nesneye ilgi duymamal, tutkuyla, eriyerek, teslim olarak ve sevgiyle ona yaklamamalsn. Ondan ayr olmak zorundasn, ok souk olmak zorundasn; souk ve tamamen kaytsz kalmak zorundasn. Bu umrsamazlk gizemi ldryor. Eer sahiden gizemli olan deneyimlemek istiyorsan, o zaman varlnda yeni bir kap amak zorunda kalacaksn. Sana b i l i m adamln brak demiyorum; sadece, b i l i m senin iin evresel bir etkinlik olarak kalsn. Laboratuvarda b i l i m adam ol, ama labarotuvardan knca bilimle i l g i l i hereyi unut. O zaman k u l a r dinle, ama bilimsel bir yntemle deil! ieklere bak; bilimsel anlamda deil. nk bir gle bilimsel anlamda bakarsan, aslnda bambaka bir eye bakyor olursun. O, airin grd gl ile ayn deildir. Deneyim nesneye bal deildir. Deneyim, onu yaayana baldr. Yaananlarn niteliine baldr. B i r iee bakarken, iek ol; iein etrafnda dans et, ark syle. Rzgar serin ve taze esiyor, gne s t y o r ve iek olgunluunun doruklarna ulam. iek rzgarda dans ediyor, kutluyor, ark sylyor, ilahiler okuyor. Ona katl. K a y t s z l , nesnellii, ayr durmay brak. B t n bilimsel yaklamlarn brak. B i r a z daha akkan, biraz daha erir hale gel, s n r l a r n ortadan kaldr. B r a k iek kalbinle konusun, brak iek varlna girsin. Onu davet et, o bir konuk. Ancak o zaman gizemin tadna bakm olursun. Gizeme giden i l k adm budur, ve nihai admsa: Eer bir an iin katlmc olursan, anahtarn ne olduunu renmi olur, srrna erersin... Ondan sonra yaptn her eyi katlmc olarak yap. Yrmek, bunu mekanik olarak yapma, kendini gzlemleyerek yrme; yrmek ol. Dans etmek, teknikle dans etme, teknik konu ddr. T e k n i k olarak doru olsan bile, btn keyfini karrsn. Kendini dansn iinde erit, dansn kendisi ol, dansy tamamen unut. Hayatnn pek ok alannda bu tip derin btnlemeler bana gelmeye balaynca, evrendeki her ey yok olmaya balamas gibi muhteem deneyimlere sahip olmaya baladnda, egosuz, bir hi olarak... iek orada ve sen yoksun, gkkua orada ve sen yoksun... iindeki ve dndaki gkyznde bulutlar dolayor ve sen yoksun... senin yerine mutlak bir s e s s i z l i k olduunda - iinde kimse yokken, mantk, dnce, duygu ve h i s tarafndan bozulmam, sadece saf bir s e s s i z l i k , bakir bir sknet varken -

10 -> 83

meditasyon anna ularsn. Z i h i n gitmitir ve z i h i n gittii zaman, gizem ieri girer.

GVENN YOLU
G V E N E N B Y K Z E K D I R . . nsanlar neden gvenmiyor? nk kendi zeklarna gvenmiyorlar. K o r k u y o r l a r , aldatlmaktan korkuyorlar. K o r k u y o r l a r ; o yzden k u k u duyuyorlar. K u k u korkudan kaynaklanr. K u k u , kendi zekndaki bir eit gvensizlikten kaynaklanyor. Gvenebileceinden emin olmadndan gvene kucak aamyorsun. Gvenin, byk zekya, cesarete ve btnle ihtiyac vardr. Onun derinine inmek iin byk bir kalbe gerek var. Eer yeterince z e k i deilsen, k u k u duyarak kendini korursun. Eer zekn varsa, bilinmeyene adm atmaya hazrsn; nk, eer btn bilinen dnya yok olsa ve bilinmeyenin ortasnda yalnz kalsan bile, orada yaayabileceini biliyorsun. Bilinmeyenin iinde kendine bir yuva kurabilirsin. Zekna gveniyorsun. K u k u savunmadadr; zek kendine her kapy ak tutar, nk o, "Ne olursa olsun, o mcadeleyi kabul ediyorum, uygun ekilde tepki verebileceimi biliyorum." diyebilir. Sradan zihnin byle bir gveni yoktur. B i l g i s i sradandr. Bilmeme durumunda olmak zekdr, farkndalktr ve bu biriktirilemez. Yaanan her an kaybolur, arkasnda hi bir iz brakmaz, hibir varolu i z i brakmadan yok olur. nsan onun iinden bir kez daha saf, bir kez daha masum, bir kez daha bir ocukmu gibi kar. Hayat anlamaya alma. Onu yaa. Sevgiyi anlamaya alma. Sevgiye doru hareket et. O zaman b i l i r s i n ; ve o bilgi, senin yaadklarndan ortaya kar. Bu bilgi gizemi asla yok etmez: Ne kadar bilirsen bil, ok daha fazlasnn bilinmek zere beklediini b i l i r s i n . Hayat bir problem deildir. Onu bir problem olarak ele almak yola yanl admla balamaktr. O, yaanacak, sevilecek, deneyimlenecek bir gizemdir. Aslnda srekli aklama peindeki bir z i h i n , k o r k m u bir zihindir. O byk k o r k u yznden her eyin aklanmasn istiyor. Kendisine aklanmadan hibir eye adm atamaz. Aklamalar sayesinde, artk o alan tandk gelir; artk corafyasn biliyordur, artk elindeki haritaya, klavuza ve takvime gre hareket edebilir. H i b i r zaman haritasz, rehbersiz, bilinmeyen bir blgeye adm atmaya hazr deildir. Ama hayat byledir ve srekli deitii iin, bir haritasn karmak mmkn deildir. H e r an, imdiki zamandr. Gne altnda eskiden kalma hibir ey yoktur, sana diyorum k i , her ey yenidir. s t i s n a s z hareket halinde olan, inanlmaz bir dinamizmdir. Sadece deiim kalcdr, sadece deiim asla deimez. H e r ey deimeye devam eder, o yzden bir haritan olamaz; harita tamamland an, oktan geerliliini y i t i r m i t i r . Harita eline getii zaman, artk bir ie yaramaz, nk hayat yolunu deitirmitir. Hayat yeni bir oyuna balamtr. Haritalarla hayatn stesinden gelemezsin, nk hayat llebilir deildir. K l a v u z kitaplara danarak hayatn stesinden gelemezsin; nk bu kitaplar, ancak her ey duraan olduu zaman geerlidir. Hayat duraan deildir, o bir dinamizmdir, bir sretir. Onun bir haritasna sahip olamazsn. O, llemez. O llemeyen bir gizemdir. B i r aklama bekleme. B e n buna zihnin olgunluu diyorum: nsann hayata hibir soru sormadan bakt ve cesaretle, k o r k u duymadan iine atlad zamandr. B T N D N Y A S A H T E D N D A R L A R L A D O L U D U R : K i l i s e l e r , tapnaklar, Gurudwara'lar, camiler, dindar insanlarla doludur. P e k i dnyann tamamen dinsiz olduunu gremiyor musun? Bu kadar ok dindar insan varken, dnya bu kadar dinsellikten yoksun; byle bir mucize nasl olabiliyor? H e r k e s dindar, ama toplam dinsellikten yoksunluk. D i n sahtedir. nsanlar "yapay" gvene sahipler. Gven bir deneyim deil, inan olmutur. Onlara inanmalar retilmitir, onlara bilmeleri retilmemitir; insanln kaybettii nokta da budur.

11 -> 83

A s l a inanma. Eer gvenmiyorsan, k u k u duymak daha iyidir, nk k u k u sayesinde; bir gn gven olasl ortaya kacaktr. Sonsuza dek kukuyla yaayamazsn. K u k u bir hastalktr; o bir rahatszlktr. K u k u duyarken asla doyuma ulaamadn hissedersin; k u k u duyarken her zaman titrersin, k u k u duyarken her zaman s k n t iinde, blnm ve kararsz k a l r s n . K u k u duyarken srekli bir kabus yaarsn. O yzden bir gn bunu nasl aacann arayna girersin. Bu nedenle inanl olmaktansa, sahte inanca sahip olmaktansa, ateist olmak daha i y i d i r diyorum. Sana inanmak retildi; ocukluktan itibaren herkesin zihni inanmaya koulland: Tanr'ya inan, ruha inan, una inan, buna inan. A r t k bu inan kemiklerine ve kanna girmitir, ama hl inan olarak kalr; bilememisindir. Ve bilmeden zgrleemezsin. B i l g i zgrletirir, sadece bilmek zgrletirir. B t n inanlar dn alnmtr; sana bakalar tarafndan v e r i l m i t i r , onlar senin iinde aan iekler deildir. Ve, dn alnm bir ey seni nasl geree gtrr, mutlak geree? Dierlerinden alm olduun her eyi brak. Dilenci olmak zengin olmaktan iyidir. Kendi aln terinle kazandklarnla deil de, alnt eylerle; dn alnm eylerle zengin olmak, gelenekle zengin olmak, miras ile zengin olmaktansa dilenci olmak daha iyidir. Y o k s u l ama kendine ait eylerle olmak ok daha iyidir. O yoksulluun bir zenginlii vardr, nk gerektir, ve senin inancnn zenginliiyse ok zayf. O inanlarn asla ok derine ulaamaz; en i y i ihtimalle yzeyde kalr. B i r a z deince de inanszlk ortaya kar. Tanr'ya inanyorsun; sonra i i n ters gidince, birden inanszlk ortaya kyor. "nanmyorum. Tanr'ya inanamam" diyorsun. Tanr'ya inanyorsun ve ok sevdiin k i i lnce inanszlk ortaya kyor. Tanr'ya inanyorsun ve sadece sevdiin birinin lmesiyle bu inan yok mu oluyor? P e k deeri yok. Gven asla yok edilemez; bir kez orada olursa, hibir ey onu yok edemez. H i b i r ey, kesinlikle hibir ey onu yok edemez. O yzden unutma: Gven ile inan arasnda ok byk bir fark vardr. Gven k i i s e l d i r ; inan ise toplumsaldr. Gvenin iinde gelimek zorundasn; inancn iinde olduun gibi kalabilirsin, naslsan yle k a l r s n , ve inan sana dayatlabilir. nanlar brak. K o r k u ortaya kacak, nk eer inanc brakrsan k u k u doar. H e r inan k u k u y u bir yere saklanmaya zorluyor; k u k u y u bastryor. Bu seni endielendirmesin; brak k u k u gelsin. H e r k e s gn na ulaabilmek iin karanlk geceyi yaamak zorundadr. H e r k e s i n k u k u y u yaamas gerekir. Yolculuk uzun, geceyse karanlk. Ancak uzun yol sona erdikten ve gn doduktan sonra, buna demi olduunu greceksin. Gven "oluturulamaz". A s l a onu bir ekin gibi yetitirmeye alma; tm insanln yapmaya alageldii ey budur. Oluturulmu gven, inanca dnr. Gveni kendi iinde kefet; onu oluturma. Varlnn daha da derinine i n , varlnn gerek kaynana ve onu kefet. A R A Y I G V E N E H T Y A D U Y A C A K , nk bilinmeyene adm atyorsun. nanlmaz bir gven v e cesaret gerektirecek, nk geleneksel ve bilindik olandan uzaklayorsun; gruhtan uzaklayorsun. E n g i n denize alacaksn ve dier k y var m, yok mu bilmiyorsun. Gvene sahip olma konusunda hazrlamadan seni byle bir araya yollayamazdm. Bu biraz elikili grnecek ama ne yapabilirim? Hayat byledir. Sadece yce bir gvene sahip olan k i i , yce bir kukuya, yce bir araya sahip olabilir. ok az gvene sahip bir insan, ancak ok az k u k u duyabilir. H i b i r gveni olmayan insan sadece k u k u duyarm gibi yapar. D e r i n araya giremez. D e r i n l i k gvenden gelir... ve bu bir r i s k t i r . Seni bu haritasz denize gndermeden nce, tek bana kmak zorunda olduun bu yolculua hazrlamak zorundaym. Ancak seni sadece teknene kadar gtrebilirim. nce gvenin gzelliini ve kalbin yolunun cokusunu bilmelisin; bylelikle gerein engin okyanusuna aldn zaman, devam edecek cesarete sahip olacaksn. Ne olursa olsun, kendine olan gvenin tam olacaktr. Sadece unu anla: Eer kendine gvenmiyorsan, bir bakasna ya da bir eye nasl gvenebilirsin? mkanszdr. Eer kendinden k u k u duyuyorsan nasl gvenebilirsin? Gvenecek olan sensin ve sen kendine gvenmiyorsun; o zaman kendi gvenine nasl gveneceksin? A k l zekya dnmeden nce, kalbin alm olmas kesinlikle arttr. A k l ile zek arasndaki fark budur.

12 -> 83

Zek, akln kalple uyum iinde olmasdr. Kalp nasl gveneceini bilir. A k l nasl aratrma yapacan bilir. E s k i bir Dou hikayesi vardr: B i r kyn dnda i k i dilenci yaarm. B i r i krm, dierinin bacaklar yokmu. B i r gn kyn dnda, dilencilerin yaad blgede orman yangn km. Tabii dilenciler ayn zamanda rakipmi; ayn meslekte, ayn insanlardan dileniyorlarm. S r e k l i birbirlerine k z y o r l a r m . Onlar dost deil dmanm. A y n meslekteki insanlar dost olamaz. Bu ok zordur, nk bu bir rekabet meselesidir; bir bakasnn mterilerini alrsn. Dilenciler mterilerini etiketler: "Unutma, bu benim adamm. Sakn onu rahatsz etme." Sen hangi dilenciye ait olduunu, hangi dilencinin seni sahiplendiini bilmezsin; ama sokaktaki bir dilenci seni sahiplenmitir. B e l k i de kavga edip, sava kazanmtr ve artk sen onun mlksn... niversite yaknlarnda bir dilenci grrdm hep, ama bir gn onu arda grdm. O her zaman orada, niversitenin evresindeydi, nk gen insanlar daha cmert olur. Y a l insanlar giderek daha cimri, daha r k e k olur. lm yaklamaktadr ve artk para yardmc olabilecek tek ey gibi gzkmektedir. Ve eer paralar varsa, o zaman baka insanlar bile onlara yardm edebilir; eer paralar yoksa, kendi oullar, k z l a r bile onlar umursamayacaktr. Ama gen insanlar savurgan olur. Onlar gentir, kazanabilirler; hayatlar oradadr, nlerinde yaanacak uzun bir hayat vardr. O zengin bir dilenciydi, nk Hindistan'da ancak zengin ailelerin ocuklar niversite seviyesine ulaabilir, aksi durumda ise niversitede okumak iin bir mcadele vermek gerekir. ok az sayda fakir insan da gidebiliyor ama bu ok sancl ve zordur. B e n de fakir bir ailedendim. T m gece bir gazetede editr olarak alp gndzleri de niversiteye gittim. Yllarca gnde -drt saatten fazla uyuyamadm; gece ya da gndz, ne zaman vakit bulursam o zaman uyudum. Yani bu dilenci ok glyd. B a k a hibir dilenci niversite caddesine adm atamazd, girmeleri bile yasakt. H e r k e s niversitenin kime ait olduunu biliyordu: bu dilenciye! Sonra bir gn gen bir adam grdm; yal adam orada deildi. "Ne oldu; yal adam nerede" diye sordum. " B e n onun damadym. Bana niversiteyi hediye olarak verdi." dedi. niversite sahibinin deitiini, artk bir baka sahibi olduunu bilmiyordu. Gen adam, "Onun k z y l a evlendim." dedi. Hindistan'da birinin k z y l a evlendiinde, sana eyiz verirler. Sadece k z y l a evlenmekle kalmazsn: Kaynpederin eer ok zenginse, sana bir araba, bir ev vermek zorundadr. Eer ok zengin deilse, en azndan kk de olsa bir motosiklet, o olmazsa, en azndan bir bisiklet ama mutlaka bir ey; radyo, m z i k seti, televizyon veya para, vermek zorundadr. Eer gerekten zenginse, sana yurtdnda okuyup daha eitimli b i r i s i olma frsat sunar: Doktor ya da mhendis olursun ve masraflar o der. Bu dilencinin k z evlenmiti ve balk paras olarak damada niversite verilmiti. "Bugnden itibaren bu sokak, bu niversite bana ait. Kaynpederim k i m l e r i n mterilerim olduunu bana tek tek gsterdi" diyordu. Y a l dilenciyi pazar yerinde grdm ve ona gidip, "Harika, ok i y i bir evlenme hediyesi v e r m i s i n ! " dedim. "Evet" dedi. "Sadece tek bir k z m var ve damadm iin bir eyler yapmak istedim. Ona en i y i dilenme yerini verdim. imdi arda tekrar tekel oluturmaya alyorum. Bu ok z o r l u bir i ; nk ok sayda dilenci var. K d e m l i olanlar oktan mterileri paylam. Ama endie edecek bir ey yok. dare ederim; birka dilenciyi buradan kovalarm." Ve kesinlikle dediini yapt. Orman yanarken, i k i dilenci bir an iin dnd. B i r b i r l e r i n e dmanlard, konumuyorlard bile; ama bu

13 -> 83

acil bir durumdu. K r adam, bacaklar olmayan adama seslendi. "Kurtulmann tek yolu var. Seni omuzlarma alacam. Sen benim bacaklarm kullanacaksn; ben de senin gzlerini. T e k k u r t u l u yolumuz bu." Annda anlald. Ortada bir sorun yoktu. Bacaksz adam dar kamyordu, yanan ormandan hzla kmas mmkn deildi. H e r taraf alevler iindeydi. B i r a z yol alabilirdi ama bir iine yaramazd. H z l , ve hatta ok h z l bir ekilde kmak gerekiyordu. K r adam da kamayacandan emindi. Yangnn ne tarafta olduunu, yolun nerede olduunu, hangi aalarn yandn ve hangilerinin yanmadn bilmiyordu. K r bir adam: kaybolup giderdi. Ama i k i s i de zeki insanlard; dmanlklarn brakp dost oldular ve hayatlarn kurtardlar. Bu bir Dou masaldr. K o n u s u aklnla ve kalbinle ilgilidir. Dilencilikle bir i l g i s i yoktur; seninle bir i l g i s i vardr. Orman yangnyla bir i l g i s i yoktur; seninle bir i l g i s i vardr, nk yanmakta olan sensin. H e r an yanyor, ac ekiyor, sanclar iinde szlanyorsun. A k l tek bana krdr. Bacaklar vardr, h z l koabilir, ok h z l yol alabilir; ama kr olduu iin hangi yne gideceini bilemez. O yzden srekli tkezler, der, kendine zarar verir ve hayatn anlamsz olduunu dnr. Dnyadaki btn entelekteller bunu syler: "Hayat anlamszdr" derler. Hayat onlara anlamsz gelir. nk kr aklla grmeye alrlar. Bu imkanszdr. inde gren, hisseden ama bacaklar olmayan bir kalp var; o koamaz. Olduu yerde kalr, srekli atar, bekler. B i r gn akl anlayacak ve kalbinin gzlerini kullanabilecektir. B e n gven dediim zaman, kalbinin gzlerini kastediyorum. Ve k u k u dediim zaman, aklnn bacaklarn kastediyorum. k i s i bir araya gelince yangndan kurtulabilir; bu hi sorun olmaz. Ama unutma, akln, kalbi omuzlarnn stnde kabullenmesi gerekir. B u n a mecburdur. K a l b i n bacaklar yoktur, sadece gzleri vardr ve akln kalbi dinleyip, onun ynlendirmelerini izlemesi gerekir. K a l b i n devreye girmesiyle akl zekya dnr. Bu bir dnmdr; btnsel bir enerji dnm. O zaman insan bir entelektel deil, basbaya bilge olur. B i l g e l i k kalp ile akln bulumasndan ortaya kar. Kalp atlarnla aklnn retimleri arasnda uyum yaratma sanatn bir kez rendiin zaman, btn s r r avularnn iine alrsn: B t n gizemlerin kapsn aacak maymuncua sahip olursun.

MASUMYETN YOLU
Gerek sorun cesaret sorunu deildir. Gerek sorun, bilinenin lm ve bilinmeyenin yaayan olmasdr. Bilinene tutunmak bir cesede tutunmaktr. Onu brakmak iin cesarete ihtiyacn yok; aslnda cesede tutunmaya devam etmek iin cesaret gerekir. Sadece grmen gerek. Sana tandk olanlar, yaam olduklarn sana ne verdi? Nereye ulatn? Hl bo deil misin? inde derin bir tatminsizlik, derin bir hsran ve anlamszlk yok mu? B i r ekilde baaryorsun; gerei gizleyerek, yalanlar yaratarak, tutunmay, kendini megul etmeyi srdryorsun. te mesele bu: B i l d i i n her eyin gemie ait olduunu, geride kaldn net bir ekilde grmek. O mezarln bir parasdr. B i r mezarda olmay m i s t i y o r s u n , yoksa canl olmay m? Bu sadece bugnn sorunu deil; yarn da ayn sorunla k a r karya kalacaksn; ve ondan sonraki gn de. Son nefesine kadar bu byle devam edecek.

14 -> 83

B i l d i i n her ey, b i r i k t i r d i k l e r i n : bulgular, bilgiler, deneyimler; onlar kefettiin an, onlarla i i n bitmitir. A r t k o bo szleri tamak, o l ykn srtnda tamak hayatn ezer, hayatn arlatrr; her an seni beklemekte olan o cap canl, sevin dolu varlk olman engeller. A n l a y olan insan her an gemiine lr ve geleceine yeniden doar. Yaad an srekli bir dnmdr, bir yeniden doumdur, bir d i r i l i t i r . Bu pek de bir cesaret meselesi deildir; anlalmas gereken i l k ey budur. Bu bir zihinsel berraklk meselesidir; neyin ne olduu hakknda net olmaktr. Ve ikinci olarak, ne zaman cesaret ile i l g i l i bir konu ortaya karsa, onu kimse sana veremez. B u , bir hediye olarak sunulabilecek bir ey deildir. B u , herkesin doutan sahip olduu bir zelliktir. Sen sadece onun bymesine i z i n vermedin, kendini ortaya koymasna i z i n vermedin. MASUMYET, CESARET VE NETLN BERABERLDR Eer masumsan cesarete ihtiyacn yoktur. Netlie de ihtiyacn yoktur; nk hibir ey masumiyetten daha net, daha effaf olamaz. O yzden asl sorun insann kendi masumiyetini nasl koruyacadr. Masumiyet elde edilecek bir ey deildir. renilecek bir ey deildir. R e s i m , mzik, iir, heykel gibi bir yetenek deildir. Bu tip bir ey deildir. O daha ok nefes almak gibidir; doutan varolan bir ey. Masumiyet herkesin doasnda vardr. H i kimse masum olmadan doamaz. nsan masum olmadan nasl doabilir? Doum bu dnyaya bo bir sayfa olarak geldiin anlamna gelir; zerine hibir ey yazlmamtr. Sadece gelecein var; gemiin yok. Masumiyetin anlam budur. O yzden nce masumiyetin tm anlamlarn anlamaya al. l k i : gemi yoktur; sadece gelecek vardr. Gemi, anlar, deneyimler, beklentilerden oluan rvetler vererir . B t n bunlar bir araya gelince seni a k l l yapar, ama net olamazsn. Seni kurnaz yapar, ama zeki olamazsn. Bu dnyada baarl olman salayabilir, ama varlnn derinliklerinde baarsz olursun. Ve en sonunda yzleecein baarszlk karsnda, bu dnyann btn baarlar hibir ey ifade etmez. nk nihai olarak sadece iindeki z seninle birlikte kalr. Dier her ey kaybolur: Baarlarn, gcn, adn, hretin, hepsi birer glge gibi kaybolur. Sonunda seninle kalan tek ey balangta getirdiindir. Bu dnyadan, sadece getirmi olduun eyi gtrebilirsin. Hindistan'da dnyay bir tren istasyonunun bekleme odas gibi grme dncesi yaygndr; o senin evin deildir. Sonsuza dek bekleme odasnda kalmayacaksn. Bekleme odasndaki hibir ey sana ait deildir: mobilyalar, duvardaki resimler... Onlar k u l l a n r s n ; resmi incelersin, koltukta oturursun, yatakta uzanrsn, ama hibiri sana ait deildir. Sadece birka dakikalna ya da en fazla birka saatliine oradasn, sonra gitmi olacaksn. Evet, bekleme odasna yannda ne getirdiysen, sadece onu alp gideceksin: sana ait olan. Bu dnyaya ne getirdin? Ve dnya, kesinlikle bir bekleme salonudur. B e k l e y i , saniyeler, dakikalar, saatler, gnler olmayabilir, yllarca srebilir; ama yedi saat ya da yetmi y l beklemen neyi deitirir? Y e t m i ylda, bir bekleme odasnda olduunu unutabilirsin. Orann sahibi olduunu, hatta ina ettiin ev olduunu dnmeye balayabilirsin. Bekleme odasnn duvarna, zerinde adn yazan bir plaka koyabilirsin. B a z insanlar... ok yolculuk yaptm iin bununla s k karlayorum. nsanlar bekleme salonlarnn tuvaletlerine i s i m l e r i n i yazyor. nsanlar bekleme salonunun mobilyalarna i s i m l e r i n i kazyor. Aptalca grnyor ama insanlarn bu dnyaya yaptna ok benziyor bu. A n t i k Jaina yaztlarnda ok nemli bir hikye var. Hindistan'da eer b i r i btn dnyann imparatoru

15 -> 83

olabilirse, ona akravartin denir. akravartiriin anlam... akra kelimesi tekerlek anlamna gelir. A n t i k alarda Hindistan'da gereksiz sava ve iddeti nlemek iin bir uygulama vard. B i r at arabas, ok deerli altndan bir araba, ok gl ve gzel atlar tarafndan, bir krallktan dierine giderdi. Eer dier k r a l l k direnmeyip arabann geiine i z i n verirse, o k r a l l k arabann sahibinin stnln kabul etmi saylrd. O zaman savamaya gerek kalmazd. Bu ekilde araba yol alr ve insanlar nerede arabann nn keserse, orada sava olurdu. Eer arabann n kesilmezse, o zaman k r a l n stnl, herhangi bir sava yaanmadan ispat edilmi olurdu: O kral bir akravartin olurdu, tekerlekleri her tarafa yol alan ve kimsenin engelleyemedii k i i . B t n krallarn arzusu bir akravartin olmakt. B u n u n iin tabii ki B y k skender'den daha gl olmak gerekir. Sadece araba gndermeyi destekleyebilmek iin ok byk bir gce sahip olmak gerekir. Eer arabann yolu k e s i l i r s e kitlesel bir katliam olaca konusunda kesin bir irade gereklidir. B u , o adam b i r i s i n i fethetmek isterse, bunu engellemenin bir yolu olmadnn zaten bilindii ve kabul edildii anlamna gelir. Ama bu ok sembolik bir tarz; daha medeni. Saldrmaya gerek yok, hemen ldrmeye balamaya gerek yok; sadece sembolik bir mesaj yolla. K r a l n bayran tayan araba yol alr ve eer dier kral, direnmenin anlam olmadn grrse, savan yenilgi, gereksiz iddet ve y k m anlamna geldiini hissederse at sevinle kabul eder; bakentine giren arabay ieklerle karlar. Sovyetler B i r l i i ve Amerika gibi lkelerin yapacandan ok daha medeni grnyor. Sadece gzel bir araba gnder; ama bu, gcnden son derece emin olmay gerektirir. Ve sadece sen deil, herkes de bundan kesinlikle emin olacak. Ancak o zaman byle bir sembol yardmc olabilir. O yzden her kraln iinde bir gn akravartin olma arzusu bulunurdu. Bu hikye, akravartin olmay baaran bir adam hakknda. Bu sadece bin ylda bir olur ve ancak bin ylda bir adam akravartin seviyesine ular. B y k skender bile dnyay fethedememiti; ele geiremedii ok yer kalmt. ok gen yata ld, sadece otuz yandayd; dnyay fethedecek zaman bile olmamt. B r a k n fethetmeyi, dnyann tamam henz bilinmiyordu bile! Dnyann y a r s henz bilinmiyordu ve bilinen y a r s bile fethedilmemiti. H i k a y e s i n i anlatacam bu adam ise akravartin olmay baarmt. Efsaneye gre, bir akravartin ld zaman - akravartin, sadece binlerce ylda bir olduu iin ok nadir bir v a r l k t r - cennette byk kutlamalarla karlanr ve zel bir yere gtrlr. Jaina mitolojisine gre, cennette Himalayalara paralel bir da vardr. Himalayalar sadece ta, toprak ve buzdan olumutur. Himalayalarn cennetteki paraleline ise Sumeru denir. Sumeru, en y k s e k da demektir; ondan daha y k s e k bir ey olamaz, ondan daha i y i s i olamaz. Som altndandr. Talar yerine, elmaslar, yakutlar, zmrtler vardr. B i r akravartin ld zaman, adn kazmas iin Sumeru dana gtrlr. Bu sadece bin ylda bir yaanan ok nadir bir frsattr. T a b i i bu adam, adn Sumeru'ya yazaca iin ok byk bir heyecan iindedir. nk bu varolmu btn yce k i i l e r i n i s i m l e r i n i n yazld katalogdur ve hatta ondan sonra gelecek yce k i i l e r i n i s i m l e r i n i n de yer alaca katalogtur. Bu imparator, spermenler listesine katlyordu. Kapdaki beki ona, ismini kazmas iin gerekli aletleri verdi. Kendisi lrken, s r f efendileri lyor diye intihar etmi olan birka adamn da yannda gtrmek istedi; onlar imparatorlarnn olmad bir yaam dnememilerdi. K a r s , babakan, bakomutan, etrafndaki btn byk insanlar intihar etmiti ve onunla birlikte gelmilerdi. mparator, bekiden hepsini ieri sokmasn ve onlarn, adn da kazrken izlemesini istediini syledi. nk eer seni grecek kimse bile yoksa, ieri yalnz bana girip adn kazmakta ne k e y i f vard ki? nk asl keyif, dnyann onu grmesindeydi. B e k i yle dedi: " B e n i m tavsiyeme kulak ver; nk bu meslek bana miras kald. Babam da bir bekiydi,

16 -> 83

onun babas da bir bekiydi; asrlar boyunca biz Sumeru Dann bekiliini yaptk. Tavsiyemi dinle; onlar yannda gtrme, yoksa piman olacaksn." mparator anlayamad ama onun tavsiyesini gz ard edemezdi. nk onu engellemekte ne kar olacakt ki? B e k i devam etti: "Eer grmelerini istiyorsan, nce git ve adn kaz; sonra geri gel ve eer istersen onlar gtrp gsterirsin. Onlarla imdi gitmek istesen bile sana k a r kmam. Ancak, eer vazgeecek olursan, sonra f i k r i n i deitirme ansn olmayacak; onlar seninle olacak. Sen yalnz git." Bu ok akllca bir tavsiyeydi. mparator, "ok i y i . Y a l n z gideceim. A d m kazyacam, geri dnp, s i z l e r i alacam" dedi. " B e n bununla tamamen hemfikirim" dedi beki. mparator gidip binlerce gne altnda parlayan Sumeru Dan grd. Cennet, tek bir gnee sahip olacak kadar fakir olmad iin binlerce gne vardr. Binlerce gne ve Himalayalardan ok daha byk, altndan yaplma bir da. Ve Himalayalar, neredeyse bin i k i y z kilometreden uzundur! B i r sre iin gzlerini bile aamad; o kadar byk bir parltya sahipti. Sonra adn yazacak uygun bir yer aramaya balad. Ancak o anda, byk bir aknla urad. H i bo yer yoktu. B t n da, kazlm isimlerle kaplanmt. Gzlerine inanamad. l k olarak ne olduunun farkna vard. O ana kadar kendini bin ylda bir gelen bir spermen olarak gryordu. Ama zaman sonsuzluktan geldii iin, binlerce y l bile herhangi bir fark yaratmyordu. O yzden gemite ok fazla sayda akravartin yaamt. E v r e n i n en byk danda, minnack adn yazacak kadar bo bir yer kalmamt. Geri dnd ve bekinin karsn, bakomutann, babakann ve dier yakn arkadalarn

gtrmemesindeki srarclnda hakl olduunu artk anlamt. Yannda gelenlerin bu durumu grmemi olmas iyiydi. Onlar hl imparatorlarnn nadir bir v a r l k olduuna inanabilirdi. B e k i y i bir kenara ekti. "Ama hi bo yer yok" dedi. B e k i yantlad: " B e n de sana bunu sylyordum. T e k yapman gereken birka i s i m silip kendi adn yazmak. imdiye kadar yaplan hep bu oldu; ben hayatm boyunca byle yapldn grdm. Babam da hep bunun yapldn grd, babamn babas da. B e n i m ailemden hi kimse de Sumeru'da i s i m yazlacak bir yer, ya da bir boluk asla grmedi." "Ne zaman b i r akravartin gelse, birka i s i m silip kendi ismini yazmak zorunda kald. akravartin'lerin btn tarihi bu deil. B i r o k kere silindi, birok kere yazld. Sen git ve i i n i yap ve sonra eer dostlarna gstermek istersen onlar ieri gtrebilirsin." mparator dedi k i : "Hayr. Onlara gstermek istemiyorum. A d m bile yazmak istemiyorum. Ne anlam var ki? B i r gn biri gelip onu silecek." " B t n hayatm tamamyla anlamszlat. T e k umudum buydu: Cennetteki altn danda i s m i m y a z l olacakt. B e n bunun iin yaadm, bunun iin hayatm tehlikeye attm; bunun iin btn dnyay ldrmeye hazrdm. Ve bir bakas gelip benim adm sildikten sonra kendisininkini yazabilir. Adm yazmann ne anlam var ki? B e n adm yazmayacam." B e k i glm. mparator "Neden glyorsun" diye sormu. B e k i yantlam: " B u ok garip nk bunu da atalarmdan dinledim: akravartinler geliyor ve btn olay grdkten sonra, i s i m l e r i n i bile yazmadan dnyorlarm. Sen i l k deilsin; biraz zekya sahip olan herkes ayn eyi yapar." Bu koca dnyada ne elde edebilirsin? Yannda ne gtrebilirsin? Adn m, itibarn m, saygnln m? Paran, gcn m; neyi? Diploman m? H i b i r ey gtremezsin. H e r eyi burada brakmak zorundasn. te o anda, sahip olduun her eyin aslnda senin olmadn anlarsn: Sahip olma f i k r i temelden yanlt. Ve sahip olduun o eyler yznden de rm durumdaydn.

17 -> 83

O sahiplii arttrmak iin; daha fazla para, daha fazla g, daha fazla toprak elde etmek iin, kendinin dahi doru olduunu syleyemeyecein eyleri yapyordun. Yalan sylyordun, drst deildin. Yzlerce f a r k l role brndn. B i r an iin bile ne kendine, ne de bakalarna drst olmadn, bunu yapamadn. Sahte, gerek d ve rol yapan b i r i olmak zorunda kaldn; nk bu dnyada baarl olmana yardmc olacak eyler bunlard. H a k i k i olmak sana yardm etmeyecek. D r s t l k sana yardmc olmayacak. Gerei sylemek sana yardm etmeyecek. Sahip olduklarn, baar, n olmadan sen nesin? B i l m i y o r s u n . Sen i s m i n s i n , sen hretinsin, sen itibarn, sen gcnsn. Ama bunlar dnda sen kimsin? O yzden btn bu sahiplik, senin kimliin oluyor. Sende varlna i l i k i n bir yanlsama yaratyor. Ego budur. Ego gizemli bir ey deildir; ok basit bir olgudur. K i m olduunu bilmiyorsun ve k i m olduunu bilmeden yaamak imkanszdr. Eer ben k i m olduumu bilmiyorsam, o zaman burada ne aryorum? O zaman yaptm her ey anlamn y i t i r i y o r . l k ve en ncelikli ey, k i m olduumu bilmem. B e l k i ondan sonra, doam doyuracak bir eyler yapar, tatmin olur, kendimi yuvamda hissederim. Ama eer k i m olduumu bilmiyorsam ve birok ey yapmaya devam ediyorsam, doamn ulamas gereken yere nasl ulaacam, nasl oraya yneleceim? Saa sola koturup duruyorum; ama "te vardm; aramakta olduum yer burasyd" diyebileceim hibir yer olmaz. Sen k i m olduunu bilmiyorsun. O yzden onun yerine geecek sahte bir kimlie ihtiya var. O sahte kimlii sana sahip olduklarn veriyor. Bu dnyaya masum bir gzlemci olarak geliyorsun. H e r k e s ayn ekilde, ayn bilin niteliine sahip olarak geliyor. Ama yetikinlerin dnyasyla pazarlk yapmaya balyorsun. Sana verecek ok eyleri var. Senin ise verecek tek bir eyin var: kendi btnln ve z saygn. Senin pek bir eyin yok; tek bir eyin var. B u n u istediin ekilde adlandrabilirsin; masumiyet, zek, zgnlk. Sadece tek bir eyin var. B i r ocuk doal olarak etrafnda grd her eyle ok ilgilenir. S r e k l i onu, bunu, unu ister; bu insan doasnn bir parasdr. Eer kk bir ocua bakarsan, yeni domu bir bebek bile, elini saa sola uzatmaya balar, elleri hep bir ey bulmaya alr. Yolculuuna balamtr. Bu yolculukta kendini kaybedecektir. nk bu dnyada bedelini demeden hibir ey alamazsn. Ve zavall ocuk, verdii eyin ne kadar deerli olduunu anlayamaz. Kendi btnln bir tarafa koyup, dier tarafa btn dnyay koysan bile; btnlk daha ar basar, daha deerlidir. ocuun bunu bilme ans yoktur. Sorun budur, nk sahip olduu ey, zaten iindedir. Onu kanksamtr. B u n u daha i y i netletirmek iin bir hikye anlataym. ok zengin bir adam, sonunda byk bir i skntsna dm, ki bu baarnn doal bir sonucudur. H i b i r ey baar kadar baarsz olamaz. B a a r , ancak eer sen bir baarszsan nemlidir. B i r kez baardnda, dnyann, insanlarn, toplumun seni aldattn artk b i l i r s i n . Adamda her t r l zenginlik vard; ama zihni huzurlu deildi. Bu huzuru aramaya balad. Amerika'da olan da bu. B a k a hibir yerde olmad kadar ok sayda insan, Amerika'da zihinsel huzur arayna girmitir. Hindistan'da zihinsel huzur arayan tek bir k i i y l e bile karlamadm. nce mide huzurunun icabna baklmas gerekir; zihinsel huzur ok uzaklardadr. Mideden baklnca z i h i n milyonlarca kilometre uzaktadr. Ama Amerika'da herkes zihinsel huzur araynda ve elbette sen byle bir aray iinde olunca, insanlar da onu sana vermek iin hazrda bekler. Bu basit bir ekonomi yasasdr: Talep olan her yerde arz bulunur. Aradn eyin gerekten ihtiya duyduun ey olup olmamas nemli deildir. nsanlar arz edilen eyin sana ne verecei ile de ilgilenmez; aldatc reklam, propaganda ya da gerekten kayda deer bir ey olabilir. Talebin olduu yerde, arzn bulunaca i l k e s i n i bilen a k l l ve kurnaz insanlar, bir adm i l e r i gitmitir. A r t k

18 -> 83

"Talebin olumasn beklemeye gerek yok; talebi yaratabilirsin." diyorlar. Reklamn znde bulunan ey budur: talep yaratmak. Reklam okumadan nce, byle bir talebin yoktu, byle bir ihtiyacn olduunu hissetmemitin. Ancak, reklam okuyunca, bir anda "Aman T a n r m , bunu nasl karmm; ne kadar aptalm, byle bir ey varolduunu bile bilmiyordum!" hissine kaplrsn. B i r i , bir eyi imal etmeye, retmeye balamadan nce, hatta yllar nce - , drt y l ncesinden - reklam yapmaya balar. r n henz piyasaya srlmemitir, nk nce talebin insanlarn zihnine ulamas gerekir. Talep bir kez olutuktan sonra, arzn sunumu da hazr olmu olur. Bernard Shaw'un sylediine gre, i l k kitabn bastrd zaman, tabii ki ortada kitaplar iin bir talep yoktu. K i m s e George Bernard Shaw'i duymamt. N a s l talep edebilirsin, "George Bernard Shaw'in kitabn istiyorum" diye nasl isteyebilirsin ki? O yzden o da ne yapt, btn gn dolat... Kitabn bastrd, gerekli paray tedarik edip, kendisi bastrd. Ve sonra, bir kitapdan dierine giderek, "George Bernard Shaw'un kitab var m " diye sormaya balad. "George Bernard Shaw mu? Bu ad hi duymadk" yant alyordu. "ok garip. B i r kitap iletiyorsunuz ve byle byk bir yazar hi duymadnz m? Y o k s a an gerisinde mi kaldnz ne? l k frsatta mutlaka George Bernard Shaw kitab aln." diyordu. Sadece tek bir kitap bastrmt, ama birka kitabn reklamn yapyordu. nk zaten kitaplar dolayorken, neden sadece tek bir kitabn reklamn yapasnz ki? Sonuta tek bir kitap, bir insan byk yazar yapmaz. Kyafet deitirip; bazen apka, bazen gzlk takp tekrar giderdi. Ve insanlar George Bernard Shaw'in evini aramaya balad. B t n bu reklam ve talep oluturmay kendisi yapmak zorunda kalmt. l k kitabn byle satt. Sokaktaki insanlara soruyordu. "Duydunuz mu? nk ben George Bernard Shaw adnda bir yazarn yazd bir kitap hakknda ok ey duyuyorum. nsanlar, harika, muhteem olduunu sylyor. S i z duydunuz mu?" nsanlar, "hayr, daha nce adn bile duymadk" diyordu. "ok garip. B e n Londra'y k l t r l bir toplum sanrdm" derdi. Sonra ktphanelere, kitap kulplerine ve talep yaratacan dnd her yere giderek, o talebi yaratt. Kitab satt - hala yapmakta olduu ey de budur - ve sonunda ann en byk yazarlarndan biri oldu. Talebi kendisi yaratmt. Ama eer baarl olursan, kimsenin sende zihinsel huzur talebi yaratmaya ihtiyac olmaz. nk baarl olurken, zaten o zihinsel huzurunu kaybediyorsun. B u , doal bir gidiattr. B a a r , iindeki btn huzuru alp gtrr. Hayatta nemli olan her eyi emip alr: huzur, s e s s i z l i k , coku, sevgi. H e r eyi senden almaya balar. Sonunda ellerin dkntyle dolar ve asl deerli olan her ey kaybolur. Ve birden, zihinsel huzura ihtiya duyduunu fark edersin. Annda tedarikiler ortaya kar; ne z i h i n , ne de huzur hakknda hibir ey bilmeyen tedarikiler. B i r Yahudi haham olan Joshua Liebman'n yazd, Z i h i n s e l H u z u r adnda bir kitap okudum. B t n kitab bitirdim. Adam, ne huzuru biliyor, ne de zihnin ne olduunu. Ama, adam bir iadam. Z i h i n s e l huzur hakknda hibir ey bilmeden, ok i y i bir i baarm. Kitab, dnyann en ok satan kitaplarndan b i r i ; nk zihinsel huzur arayan herkes, er ya da ge, Liebman'n kitabyla karlaacaktr. ok gzel yazm. ok i y i bir yazar, ok k v r a k ve etkileyici. Seni etkileyecektir. Ancak, zihinsel huzur sana her zamanki kadar uzak olacaktr; hatta bu kitab okuyarak, onu daha da uzaklatrabilirsin. Sonuta, eer bir adam huzurun ne olduunu biliyorsa, zihnin ne olduunu biliyorsa, Z i h i n s e l H u z u r adnda bir kitap yazamaz. nk btn huzursuzluun, btn s k n t n n nedeni zihnin kendisidir. H u z u r , z i h i n olmadnda vardr. O yzden zihinsel huzur diye bir ey varolamaz. Eer z i h i n oradaysa, huzur yoktur. Eer huzur oradaysa, z i h i n yoktur. Ama, " Z i h i n s i z l i i n H u z u r u " adnda

19 -> 83

bir kitap yazarsan, hi kimse onu satn almaz. B u n u dndm; ama hi kimse " Z i h i n s i z l i i n H u z u r u " adnda bir kitab almaz. B u n u havsalalar almaz; ancak, gerek olan tam da bu. ocuk beraberinde getirdii eyin ne olduunun farknda deildir. Bu zengin adam da ayn konumdayd. Dnyann btn zenginliklerine sahipti, ama imdi ise zihinsel huzur peinde kouyordu. B i r bilgeden dierine gitmi ve hepsi de harika tavsiyelerde bulunmu ama tavsiye kimseye yardmc olmaz. Sonuta, sadece aptallar nasihat verir ve sadece aptallar nasihat alr. Bilge insanlar, nasihat vermekte gnlsz davranr, nk bilge bir adam, bu dnyada bedava olarak verilen ve hi kimsenin almad yegane eyin nasihat olduunu bilir. yleyse neden urasn? Bilge bir adam, nce nasihati kabul etmen iin seni hazrlar. O sana sadece nasihat vermez; senin hazrlanman da gerekir. Seni hazrlamak y l l a r srebilir; nce tarlay sreceksin ve ancak ondan sonra tohumu ekebilirsin. Sadece bir aptal, talarn, kayalarn stne tohum atarken, aslnda onlar ziyan ettiini aklna getirmez. B t n bu bilgeler ona nasihatte bulundu ama hibir ey yerine oturmad. Sonunda, bir ey sormad adamn b i r i , kimsenin tanmad bir adam - hatta kyn aptal olarak grlyordu - bir gn yolda giderken onu durdurdu ve yle dedi: "Sen gereksiz yere vaktini harcyorsun: Bu adamlarn hibiri bilge deil. Onlar ok i y i tanyorum; ama aptal olduum iin kimse bana inanmyor. B e l k i sen de bana inanmayacaksn, ama tandm bir bilge var. Z i h i n s e l huzur iin kendine bu kadar ikence yaptn grnce, sana doru insan gstersem i y i olur diye dndm. Sonuta ben bir aptalm. K i m s e benden nasihat istemez ve ben de kimseye vermem. Ama dayanamadm: Seni bu kadar zgn ve mutsuz grnce sessizlii bozdum. K o m u kydeki u adama git." Zengin adam hemen, iinde ok deerli elmaslar bulunan byk bir torbayla, gzel atna binip gitti. K y e ulat ve adam grd. Bu adam, S u f i l e r i n Nasrettin Hocasyd. Hocaya sordu: " Z i h i n s e l huzura ulamama yardmc olabilir misin?" Hoca yantlad: "Yardm m? Onu sana verebilirim." Zengin adam dnm. "ok garip, nce o aptal tavsiye etti ve ben de aresizliim yznden, denemekten bir zarar gelmez dedim ve buraya geldim. Bu adam daha byk bir aptala benziyor. 'Onu sana verebilirim' diyor." Zengin adam konumu: "Bana verebilir misin? H e r t r l bilgeye gittim hepsi nasihat verdi; unu yap, bunu yap, disiplinli yaa, ba yap, yoksullara yardm et, hastane a, unu yap, bunu yap. B t n bunlar sylediler ve aslna bakarsan ben de hepsini yaptm, ama hibiri ie yaramad. Hatta daha da ok bela kt bama. imdi sen onu vereceini mi sylyorsun?" Hoca cevap vermi: " B u i ok kolay. imdi attan i n . " Zengin adam atndan inmi. Torbasn elinde tutuyormu ve hoca sormu: "Neden o torbay kalbine bu kadar yakn tutuyorsun?" "Bunlar ok deerli elmaslar. Eer bana huzur verebilirsen, sana bu torbay vereceim." Ama adam daha ne olduunu bile anlamadan, hoca torbay kapm ve komaya balam. B i r an iin ok geiren zengin adam, ne yapacan bile anlamam. Sonra hocann peine dm. Ama buras hocann kyyd; her soka, her kestirmeyi biliyordu ve kouyordu. Zengin adam, hayat boyunca hi komamt ve ok imand... Alyor, hzla nefes alp veriyor ve gzlerinden yalar szlyordu. "Dolandrldm! Bu adam hayatm boyunca biriktirdiim btn emeimi, her eyimi ald" diye baryordu. B y l e olunca da bir kalabalk toplanmt ve hepsi glyordu. Zengin adam, "Hepiniz aptal m s n z , bu ky aptallarla m dolu; ben mahvoldum ve sizler h r s z yakalamaya almak yerine glyorsunuz" demi. Kalabalktan sesler y k s e l m i : "O bir h r s z deil, ok bilge bir adamdr."

20 -> 83

Zengin adam, "Kymdeki o aptal kaldrlacak bu belay bama sard!" diye sylenmi. Ama bir ekilde, koarak, terler aktarak hocay takip etmi. Hoca, adamn atnn hala durmakta olduu aacn altna gelmi. Elinde torbayla aacn glgesine oturmu ve zengin adam da alayarak gelmi. Hoca " u torbay al" demi. Zengin adam torbay alp gsne bastrm. Hoca sormu: "imdi naslsn? B i r para huzur hissediyor musun?" Zengin adam yantlam: "Evet, ok huzurlu geliyor. ok garip bir adamsn ve garip yntemlerin var." Hoca yantlam: "Hibir gariplik yok; basit bir matematik. Sahip olduun eyi kanksamaya balyorsun. Sana, onu kaybetme ihtimalinin gsterilmesi lazm; ancak o zaman ne kaybettiinin farkna varyorsun. Yeni hibir ey kazanmadn. B u , huzursuz bir ekilde tadn torbann kendisi. imdi ayn torbay kalbine bastryorsun ve herkes, ne kadar mutlu ve huzurlu olduunu gryor: mkemmel bir bilge! E v i n e git ve kimseyi rahatsz etme." ocuun sorunu da bu. O, masumiyetle doduu iin, o masumiyeti vererek her eyi satn almaya hazr. Herhangi bir p alp, karlnda cesaretini vermeye hazr. Sadece oyuncak almaya hazr, bu dnyada zaten oyuncaktan baka ne var? Ve safln kaybediyor. Ancak btn bu oyuncaklara sahip olduu zaman, onlardan bir k e y i f almadn hisseder ve anlar: H i b i r ey elde edemez, hibir tatmin gremez. te o zaman, neyi kaybettiinin farkna varr, ve onu kendisi yapmtr. Daha i y i bir dnyada, tm aileler ocuklarndan renecek. Onlara bir ey retmek iin ne kadar telalsn! K i m s e onlardan bir ey renmiyor gibi, ve onlarn retecei aslnda o kadar ok ey var k i ! Senin ise onlara retecek hibir eyin yok. S r f daha byk ve glsn diye, k i m olduunu, i dnyanda hangi mertebeye ulatn dnmeden, onu kendine benzetmeye balarsn. Sen sefalet iinde yayorsun ve ayn eyi ocuun iin de mi istiyorsun? Ancak kimse dnmyor. A k s i halde insanlar, kk ocuklardan ders almaya alrd. ocuklar, dier dnyadan ok ey getirir nk o kadar yeni gelmilerdir k i . Onlar hl rahmin sessizliini tar, varoluun sessizliini tar. H B R Z A M A N A K L I N D A N I K A R T M A : B L N M E Y E N E G V E N . B i l i n e n zihindir; bilinmeyen z i h i n olamaz. B a k a bir ey olabilir, ama z i h i n olamaz. Z i h i n hakknda kesin olan tek ey vardr: Z i h i n , b i r i k t i r i l m i bilinendir. O yzden, rnein, eer yolda bir kavaa gelirsen z i h i n sana, " B u yoldan git, buras tandk" der; z i h i n ite budur. Eer varln dinlersen, o tannmadk yoldan gitmek ister: bilinmeyene. Varlk, her zaman maceraperesttir. Z i h i n , her zaman ok muhafazakar, ok dorucudur. O hep i z l e r i takip etmek, daha nce tekrar tekrar gitmi olduu yoldan gitmek ister: En az direncin olduu yoldur. O yzden her zaman bilinmeyeni dinle. Ve cesaretini toplayp, bilinmeyene adm at. Kaderinle gelimek byk cesaret ister, k o r k u s u z l u k ister. K o r k u dolu insanlar, bilinenin tesine adm atamaz. B i l i n e n , bir eit rahatlk ve gvenlik verir; nk biliniyordur. nsan neyle karlaacann farkndadr; insan ne yapacan bilir. nsan neredeyse uyurken bile gerekeni yapar. U y a n k olmaya ihtiya yoktur; bilinenin verdii rahatlk budur. B i l i n e n i n s n r n atn anda iinde bir k o r k u y k s e l i r ; nk artk cahilsin, ne yapman gerektiini ya da neyi yapamayacan bilmiyorsun. A r t k kendinden o kadar emin olamazsn; imdi hatalar olabilir, yanl yola sapabilirsin. Bu k o r k u yznden insanlar bilinene tutunur ve insan bilenene bir kez tutunduu zaman o artk ldr. Hayat, ancak tehlikeli yaanr; onu yaamann baka bir yolu yoktur. Ancak tehlike sayesinde hayat olgunlamay ve gelimeyi salar. nsann maceraperest olmas gerekir; her zaman bilinmeyen iin bilineni r i s k e atmaya hazr olmaldr. Ve insan, zgrln ve korkusuzluun tadn alnca, asla pimanlk duymaz; nk artk en st dzeyde yaamann ne demek olduunu renmitir. nsan ondan sonra yaamnn

21 -> 83

mealesini her i k i utan yakmann ne anlama geldiini bilir. Ve o younluu tek bir an hissetmek bile, sonsuza dek sradan yaamaktan ok daha tatmin edicidir.

YEN KAPIYI ALDIINDA... KAPIYI A!

Yeni olan yabancdr. Dost olabilir, dman olabilir. Kim bilir? Bunu bilmenin bir olana yok! Bilmenin tek yolu, ona izin vermektir;

tedirginlik ve korku o yzden yaanr.

Yeni olan, senin iinde domaz; o, teden gelir. O senin bir paran deildir. B t n gemiin tehlikededir. Yeni olann seninle bir sreklilii yoktur; o yzden korkarsn. Sen tek boyutlu yaadn, tek boyutlu bir ekilde dndn, inanlarn zerine rahat bir hayat kurdun. Sonra yeni bir ey kapn ald. imdi btn gemi alkanlklarn huzursuz olacak. Eer yeninin girmesine i z i n verirsen, bir daha asla ayn olmayacaksn. Yeni olan seni dntrecek. Bu r i s k l i d i r . nsan yeniyle nereye varacan bilemez. E s k i olan bildiktir, tandktr. U z u n zamandr onunla yayorsun; ona altn. Yeni olan yabancdr. Dost ta olabilir, dman da olabilir, k i m bilir? B u n u bilmenin bir olana yok. B i l m e n i n tek yolu, ona i z i n vermektir. Tedirginlik ve k o r k u o yzden yaanr. Ama onu dlayamazsn; nk eski olan sana henz aradn vermemitir; eski sana birok sz vermi, ama szlerini yerine getirmemitir. E s k i tandktr; ama perian haldedir. Yeni, belki rahat bozacaktr; ama bir ihtimali barndrr. Sana ebedi mutluluu getirebilir. O yzden onu ne reddedebilirsin ne de kabul edebilirsin; o yzden yalpalarsn, titrersin. Varlnda byk bir endie doar. Bu doaldr; yanl bir ey yoktur. Bu her zaman byle olmutur ve her zaman byle olacaktr. Yeninin grnmn anlamaya al. Dnyadaki herkes yeni olmak ister; nk hi kimse eskiden tatmin olmamtr. K i m s e eskiyle tatmin olamaz, nk ne olursa olsun, onu biliyorsun. B i r kez bilindi mi, tekrar haline geldi demektir; bir kere bilindi mi, s k c , monoton hale gelmitir. Ondan kurtulmak istersin. Kefetmek, macera yaamak istersin. Yeni olmak istersin. Ama buna ramen, yeni gelip kapy aldnda, geriye kaar, eskide saklanrsn, i k i l e m budur. N a s l yeni olacaz? Ve herkes yeni olmak istiyor! B u n u n iin cesarete ihtiya vardr ve sradan cesarete deil; olaanst cesarete ihtiya vardr. Dnya korkaklarla doludur ve o yzden de insanlar gelimeyi durdurdu. Eer bir korkaksan nasl geliirsin? H e r yeni frsatta, gzlerini kapatyor, geri ekiliyorsun. N a s l geliirsin? N a s l varolabilirsin? Sadece " m " gibi yaparsn. Geliemediin iin de, onun yerine uydurma geliimler bulmak zorunda k a l r s n . Sen geliemezsin, ama banka hesabn byyebilir, bu gerek olann yerine sahte bir ey koymaktr. B u n u n iin cesarete ihtiya yoktur, o korkaklnla mkemmel bir uyum iindedir. Banka hesabn byr ve sen gelitiini sanrsn. Daha saygn olursun. Adn ve nvann geliir, ve sen de gelitiini sanrsn; sen sadece kendini kandryorsun. Sen i s m i n de deilsin, nvann da. Banka hesabn senin varln deil. Ama varln dnmeye balaynca titrersin, nk, eer o konuda gelimek istiyorsan btn korkakln brakmalsn. N a s l yeni oluruz? Kendiliimizden yeni olmayz. Y e n i l i k teden gelir, Tanr'dan gelir. Y e n i l i k varolutan gelir. Z i h i n her zaman eskidir. Z i h i n asla yeni deildir; o, b i r i k t i r i l m i gemitir. Y e n i l i k teden gelir; T a n r n n bir hediyesidir. O, teden gelir ve teye aittir. Bilinmeyen ve bilinemeyen, yani tesi iine girer. Senin iine girer nk sen asla mhrlenmi ve ayr kalm deilsin. Sen bir ada deilsin. Sen teyi unutmu olabilirsin ama o seni unutmamtr. ocuk, anneyi

22 -> 83

unutmu olabilir; ama anne ocuu unutmaz. Para, "ben ayrym" diye dnmeye balayabilir; ama btn, senin ayr olmadn bilir. B t n , senin iindedir; o hl seninle temas halindedir. O yzden sen ho karlamasan da, y e n i l i k srekli karna kar. H e r sabah gelir, her akam gelir. B i n bir ayr yoldan gelir. Eer grecek gzlerin varsa, onun srekli geldiini greceksin. Varolu, srekli zerine yaar ama sen gemiinin iinde hapsolmusun. Sanki bir mezar iindesin. D u y a r s z olmusun, korkakln yznden btn duyarlln y i t i r m i s i n . D u y a r l olmak demek, yeni hissedilecek demektir. Y e n i n i n heyecan, yeninin tutkusu; ve macera ortaya kar; ve nereye gittiini bilmeden, bilinmeyene doru adm atarsn. Z i h i n bunun delilik olduunu dnr. Z i h i n , gemii brakmann makul olmadn dnr. Ama T a n r , her zaman yeni olandr. O yzden T a n r iin gemi ya da gelecek zaman kullanamayz. " T a n r vard" diyemeyiz, " T a n r varolacak" diyemeyiz. Sadece imdiki zaman kullanabiliriz. " T a n r var." O her zaman taze ve bakir. Ve o, senin iinde. Unutma, hayatna gelen her yenilik, Tanr'nn bir mesajdr. Eer onu kabul edersen dindarsn; eer reddedersen dindar deilsin. nsann biraz daha rahatlayp, yeniyi kabul etmesi gerekir; biraz daha ak olup, yeninin girmesine i z i n vermesi gerekir. Tanr'nn iine girmesi iin O'na yol ver. Dua ya da meditasyonun btn anlam budur: Sen kendini ayor ve "eri gir" diyorsun. "Hep seni bekliyordum ve geldiin iin sana minnettarm." Y e n i y i her zaman byk bir cokuyla kabul et. Bazen yeni seni skntya soksa bile, yine de buna deer. Y e n i seni bir ukura doru yneltse bile, yine de buna deer. nk insan ancak hata yaparak renir ve ancak z o r l u k l a r aarak geliir. Yeni her zaman z o r l u k getirecektir. Sen o yzden e s k i y i seiyorsun; o, hibir z o r l u k getirmez. O, bir avuntudur, o, bir snaktr. Ve sadece derinden ve btn olarak kabullenilmi y e n i l i k seni dntrebilir. Sen yeniyi hayatna sokamazsn; o gelir. Sen onu ya kabul edebilir, ya da reddedebilirsin. Eer reddedersen, ta olarak, kapal ve l olarak k a l r s n . Eer onu kabul edersen, bir iee dnrsn; ve amaya balarsn... ve kutlama bu amann kendisidir. Sadece yeninin gelii seni dntrebilir; dnmenin baka hibir yolu yoktur. Ve unutma, bunun seninle ve abalarnla bir i l g i s i yoktur. Ancak, hibir ey yapmamak, eylemi brakmak demek deildir; gemiten bir arzu, drt ya da ynlendirme olmadan hareket etmek demektir. Y e n i aray sradan bir aray olamaz, nk yeniliin peindesin; onu nasl arayabilirsin? Onu tanmyorsun, onunla hi karlamadn. Y e n i y i aramak, sadece ucu ak bir k e i f olacaktr. nsan bilmiyor. nsan bilmeme haliyle balamak zorundadr ve ocuk gibi masum bir ekilde, olaslklarn heyecann hissederek hareket etmeli... Ve sonsuz sayda olaslk vardr. Y e n i y i yaratmak iin hibir ey yapamazsn; nk ne yaparsan yap, o eskinin olacaktr, gemie ait olacaktr. Ama bu, eyleme son vermek anlamna gelmez: Gemiinin gdlerini, arzularn ve ynlendirmelerini brakarak hareket etmektir. Gemiten herhangi bir gd, arzu ya da ynlendirme almadan hareket et; ve meditasyon halinde hareket etmek budur. A n l k hareket et. B r a k yaanan an karar verici olsun. Kendi kararn empoze etme; nk o karar gemiten gelecektir ve yeniyi yok edecektir. B i r ocuk gibi, yaadn an iinde hareket et. Kendini btnyle o ann cokusuna brak; ve o zaman, her gn yeni almlar, yeni k l a r , yeni kavraylar bulacaksn. Ve o yeni kavraylar seni deitirmeye devam edecek. B i r gn, aniden, her annn yeni olduunu greceksin. A r t k eski etrafnda dolanmaz, bir bulut gibi evrende dolanp durmaz. B i r i damlas gibi gen ve taze olursun. D i r i l i i n gerek anlam budur. Eer bunu anlarsan, hafzandan zgrleirsin, psikolojik olan hafzandan. Hafza, ldr. Hafza gerek deildir ve asla olamaz, nk gerek her zaman canldr; gerek, hayattr. Hafza, artk varolmayan bir eyde srar etmektir; hayaletler dnyasnda yaamaktr. Ama o bizi kapsar, b i z i m zindanmzdr. Aslnda o biziz. Hafza dm atar ve "ben" denen ego karmaasn yaratr. Ve suni olan bu "ben" adndaki varlk, doal olarak srekli lmden ok korkar. O yzden sen de yeniden korkarsn.

23 -> 83

Aslnda korkan bu " B E N " dir; gerek sen deil. Varln k o r k u s u yoktur, ama egoda k o r k u vardr; nk ego lmekten ok ok korkar. O, sunidir, keyfidir, montajlanmtr; her an dalabilir. Ve yeni geldii zaman, k o r k u oradadr. Ego korkar: dalabilir. B i r ekilde, kendini bir arada, tek para halinde tutabilmektedir ve imdi yeni bir ey geliyor; bu tahrip edici bir eydir. O yzden yeniyi cokuyla kabul etmiyorsun. Ego, kendi lmn cokuyla kabullenemez. Kendi lmn nasl cokuyla kabullensin? Ego olmadn anlayncaya kadar, yeniyi kabul etmen mmkn olamaz. Egonun sadece gemi hafzan olduunu ve baka bir ey olmadn grdn zaman; hafzadan ibaret olmadn grrsn. Hafza aynen bir biyolojik bilgisayar gibidir: O bir makinedir, kullanldr ama bir mekanizmadr. Ama sen bunun tesinde bir eysin. Sen, bilinsin, hafza deil. Hafza, bilinliliin iindeki bir katk maddesidir; sen ise bu bilinliliin ta kendisisin. rnein, yolda yrrken b i r i n i gryorsun. Y z hatrlyorsun ama i s m i aklna gelmiyor. Eer sen hafza olsan, i s m i hatrlaman gerekirdi. Ama sen, " Y z tanyorum ama i s m i n i hatrlayamadm." diyorsun. Sonra hafzan altryorsun, hafzann iine girip, sana soluna bakyorsun, ve birden, bir i s i m kprdyor ve sen, "Evet, ite ismi bu." diyorsun. Hafza, senin kaytlarndr. Sen o kaytlara bakan k i i s i n ; kaytlarn kendisi deil. P e k ok kere bu bana gelir; eer bir eyi hatrlamak konusunda fazla gerilirsen, onu hatrlaman zorlar. O gerginlik yznden, varlnn stndeki o bask yznden, hafza, iindeki bilgiyi sana gstermiyor. B i r i n i n adn hatrlamaya alyorsun da alyorsun, ama her ne kadar dilinin ucunda olduunu sylesen de gelmiyor. B i l d i i n i biliyorsun, ama yine de i s i m ortaya kmyor. imdi bu ok garip. Eer sen hafzaysan, o zaman seni engelleyen k i m ; neden hatrlamyorsun? P e k i , " B i l i y o r u m ama dilimin ucunda syleyemiyorum." diyen de kim? Sonra abalyorsun, ne kadar ok abalarsan o kadar zorlayor. Sonra, artk abalamaktan s k l y o r ve bahede yrye kyorsun, ve birden, bir gl aacna bakarken, hatrlyorsun; yzeye kt. Sen, hafzan deilsin. Sen bilinsin; hafza ise ierik. Ancak hafza, egonun btn yaam enerjisidir. Hafza, tabii ki eskidir ve yeniden korkar. Yeni rahatsz edici olabilir, yeni hazmedilemez olabilir. Yeni sorun getirebilir. Kendini deitirmen ve tekrar deitirmen gerekebilir. Kendini yeni batan ayarlaman gerekebilir. Bu da etin bir i gibi grnyor. Y e n i olmak iin insann kendini ego ile olan zdelelemesinden syrmas gerekir. Kendini ego ile olan zdelemenden bir kez kurtardktan sonra, onun lmesi ya da yaamasn umursamazsn. Sonuta ister yaasn, ister lsn, onun zaten l olduunu biliyorsun. O sadece bir mekanizma; onu kullan, ama onun tarafndan kullanlma. Ego, srekli lmden korkar; nk tretilmitir. O yzden korkar. O, varlktan domamtr. Varlktan doamaz; nk v a r l k hayat demektir. Hayat, nasl lmden korkabilir k i ? Hayat lme i l i k i n hibir ey bilmez; ego derlemelerden suni olarak ortaya kar. B i r ekilde, bir araya getirilir; yapaydr, uydurmadr. Ve onu brakmak, egonun bu lm, bir insan canl yapar. Egoda lmek, varlkta domak demektir. Yeni, Tanr'dan gelen bir habercidir. Yeni, Tanr'dan gelen bir mjdedir; ilahi bir mesajdr! Y e n i y i dinle, yeniyle birlikte hareket et. Korktuunu biliyorum; korkuya ramen, yeniyle birlikte hareket et. Hayatn giderek daha da ok zenginleecek, ve bir gn, iinde hapsedilmi olan ihtiam ortaya kartabileceksin. S r f cesaret eksiklii yznden srekli H A Y A T T A B R O K E Y K A I R I Y O R U Z . Aslnda baarmak iin hibir abaya gerek yok; cesaret yeter. Ve o zaman, senin kovalaman yerine, her ey sana gelmeye balar; en azndan i dnyada bu byledir. Ve bence, mutlu olmak en byk cesarettir. M u t s u z olmak, ok korkakadr. Aslnda mutsuz olmak iin hibir eye ihtiya yoktur. H e r korkak baarabilir; her aptal bunu yapabilir. H e r k e s mutsuz olma kapasitesine sahiptir; ama mutlu olmak iin byk bir cesaret gerekir. B u , ok daha z o r l u bir grevdir. Normalde byle dnmyoruz. " M u t l u olmak iin ne gerekir? H e r k e s mutlu olmak ister." diye dnrz. B u , kesinlikle yanltr. H e r k e s bunu sylemesine ramen, mutlu olmay isteyen insana ok ender rastlanr. ok az insan mutlu olmaya hazrdr... nsanlar mutsuzlua o kadar ok yatrm yapmtr k i , mutsuz olmaya baylrlar; aslnda onlar mutsuz olmaktan mutludur.

24 -> 83

Anlalmas gereken ok ey var. A k s i halde mutsuzluun boyundurluundan kurtulmak ok zor olur. l k olarak, kimse seni orada tutmuyor, mutsuzluk zindannda kalmaya devam etmeye sadece sen karar verdin; kimse kimseyi tutmaz. Oradan kmaya hazr olan k i i , hemen u anda oradan kabilir; baka kimse sorumlu deildir. Eer b i r i mutsuzsa, sorumlusu kendisidir. Ama mutsuz insan, asla sorumluluu kabul etmez. M u t s u z kalabilme yolu budur. " B e n i bir bakas mutsuz ediyor." der. Eer seni bir bakas mutsuz ediyorsa, doaldr k i , hibir ey yapamazsn. Ama eer sen kendini mutsuz ediyorsan, bir ey yaplabilir, hemen bir ey yaplabilir. O zaman, mutsuz olmak ya da olmamak tamamen senin elindedir. nsanlar sorumluluu srekli bakasna atar. Bazen karsna, bazen kocasna, bazen aileye, bazen koullara, ocuklua, anneye, babaya, bazen topluma, tarihe, kadere, Tanrya; ama her zaman bir baka eye atarlar. s i m l e r farkldr ama hep ayn numara. B i r insan btn sorumluluu kabullendii zaman, gerek bir insan olur... K i i her ne ise sorumlusu odur. l k cesaret, en byk cesaret budur. B u n u kabullenmek ok zordur; nk z i h i n s r e k l i , "Eer sorumlusu sensen, neden yaratyorsun?" diye sorar. Bundan kanmak iin, hep bakasn sorumlu tutarz. Ne yapabilirim? B e n aresizim, ben kurbanm, benden ok daha stn gler tarafndan, saa sola frlatlyorum. Ve yapacak hibir eyim yok. O yzden yapabileceim tek ey, mutsuzluum yznden alamak; ve aladka daha fazla mutsuz olmaktr." Ve her ey geliir. Ne kadar uygulama yaparsan, o kadar geliir. O yzden giderek daha derine iner, daha derine gmlrsn. H i kimse, hibir baka g sana bir ey yapmyor. Sensin; ve sadece sensin! Karma felsefesinin z budur: H e r eyi sen yapyorsun. "Karma", yapmak demektir. Onu sen yaptn, ve onu zebilecek olan da sensin. B u n u n iin beklemeye, ertelemeye gerek yoktur. Zamana ihtiya yok; istediin an zplayp dna kabilirsin. Ama, bu b i z i m alkanlmz olmutur. Eer mutsuz olmay brakrsak, kendimizi ok yalnz hissederiz, en yakn dostumuzu kaybederiz. O b i z i m glgemiz olmutur, her yerde bizi izler. Yannda kimse olmad zaman bile, en azndan mutsuzluun vardr. nsan onunla evlenmitir ve bu ok ok uzun bir e v l i l i k t i r ; birok yaam boyunca mutsuzluunla evli kalmsndr. A r t k ondan boanma vakti gelmitir. B e n buna, byk cesaret diyorum: mutsuzluktan boanmak; insan zihninin en eski alkanln, en uzun sreli yoldan kaybetmesi.

SEVME CESARET
K o r k u , sevgi eksikliinden baka bir ey deildir. B i r eyi sevgiyle yap, k o r k u y u unut. Eer i y i seversen, k o r k u kaybolur. Eer derinden seversen, k o r k u olumaz. K o r k u , bir olumsuzlamadr; bir yokluktur. B u n u ok ok derinden anlamak gerekir. Eer bunu kavrayamazsan, korkunun doasn asla anlayamazsn. K o r k u , karanlk gibidir. K a r a n l k yoktur, sadece varm gibi grnr. Aslnda sadece n yokluudur. I k vardr. I kart; karanlk oradadr. K a r a n l k diye bir ey yoktur, karanl ortadan kaldramazsn. Ne istersen yap ama, karanl yok edemezsin. Onu getiremezsin, onu atamazsn. Eer karanlkla bir ey yapmak istiyorsan, k l a bir ey yapmak zorunda kalacaksn; nk, ancak varolan bir ey ile i l i k i kurulabilir. I kapatrsn, karanlk olur; yakarsn, karanlk kaybolur. Ama sen k l a bir eyler yapyorsun; karanlkla hibir ey yapamazsn. K o r k u , karanlktr; sevgi yokluudur. K o r k u y a i l i k i n olarak hibir ey yapamazsn. Ve ne kadar yapmaya alrsan, o kadar ok korkacaksn; nk giderek bunun mmkn olmadn daha fazla hissedeceksin. Sorun giderek daha karmak hale gelecek. Eer karanlkla savarsan, yenilgiye urayacaksn. B i r k l alp karanl ldrmeye alabilirsin; sadece yorgunluktan tkeneceksin. Ve sonunda z i h i n , "Karanlk o

25 -> 83

kadar gl k i , onu yenmem mmkn deil." diye dnmeye balayacak. Mantn hatal olduu yer burasdr. Bu tamamen mantkldr; eer karanlkla savayorsan, ve onu yok edemediysen, onu yenemediysen, "Karanlk ok gl; onun karsnda aresizim." yargsna varmak, tamamen mantkldr. Ancak, gerek bunun tam tersidir: aresiz olan sen deilsin, karanln kendisi. Aslnda karanlk orada deil; o yzden onu yenemedin. Olmayan bir eyi nasl yenebilirsin? K o r k u y l a savama. A k s i taktirde, ok daha fazla korkmaya balarsn ve yeni bir k o r k u varlna girer: ok tehlikeli bir ey olan k o r k u k o r k u s u . l k olarak, k o r k u bir yokluktur. Bu durumda korkudan korkmak, yokluun yokluundan korkmak demektir; o zaman delirmeye balarsn. K o r k u , sevginin yokluundan baka bir ey deildir. Sevgiyle bir ey yap, k o r k u y u unut gitsin. Eer i y i seversen, k o r k u kaybolur. Eer derinden seversen, k o r k u bulunmaz. B i r i n e , tek bir an iin bile olsa gerekten ak olduun zaman, ortada k o r k u var myd? k i insann birbirini, tek bir an iin bile olsa, derinden sevdii bir i l i k i d e ; bir araya geldiklerinde, birbirleriyle tam uyum iinde olduklar o anda, hibir zaman k o r k u ortaya kmamtr. Sanki k y a k l m t r ve karanlk ortada yoktur. G i z l i anahtar budur: Daha fazla sev. Eer varlnda k o r k u hissediyorsan, daha fazla sev. Sevgide cesur ol, cesaretini topla. Sevgide macerac ol; daha fazla sev ve koulsuzca sev, nk ne kadar ok seversen, k o r k u o kadar azalr. Ve sevgi dediim zaman, sevginin drt katmannn hepsini kastediyorum. Seksten, samadhi'ye kadar. Derinden sev. Eer cinsel bir ilikide derinden seversen, bedenden ok byk bir k o r k u kaybolacaktr. Eer bedenin korkuyla titriyorsa, bu seks korkusudur; derin bir cinsel i l i k i yaamamsndr. Bedenin titrer, bedenin rahat ve yuvasnda deildir. Derinden sev; bir cinsel orgazm, bedendeki btn korkular datacaktr. T m k o r k u y u datr dediim zaman, bir yiit olacan sylemiyorum; nk yiitler, aslnda sadece amuda kalkm korkaklardr. K o r k u kaybolacak dediim zaman, k o r k a k l k ve y i i t l i k olmayacak demek istiyorum. Bunlar, korkunun i k i yzdr. Y i i t dediin insanlara bir bak. Aslnda onlarn ilerinden k o r k t u k l a r n greceksin; onlar sadece bir zrha brnmlerdir. Y i i t l i k , k o r k u s u z l u k deildir; i y i korunmu, i y i saklanm, z r h n arkasna gizlenmi korkudur. K o r k u kaybolunca k o r k u s u z olursun. K o r k u s u z insan, ne kimsede bir k o r k u yaratr, ne de bir bakasnn kendinde k o r k u yaratmasna i z i n verir. D e r i n cinsel orgazm bedene, yuvada olma h i s s i verir. Bedende ok ok derin bir salk gerekleir nk beden btn olduunu hisseder. Sonra, ikinci adm sevgidir. nsanlar sev, k o u l s u z sev. Eer zihninde baz koullar varsa asla sevemezsin, o koullar engeller halini alr. Sevgi senin iin o kadar yararl k i , neden koullarla uraasn? O kadar faydal, o kadar derin bir salkl olma hali k i ; k o u l s u z sev, karlnda hibir ey isteme. ayet insanlar severek korkusuzluunun byyeceini kavrayabilirsen, s r f bunun keyfi iin seveceksin. Normalde insanlar sadece koullar yerine getirildii zaman sever. " u ekilde olmalsn, ancak o zaman seni severim." derler. B i r anne ocuuna, "Eer yaramazlk yapmazsan seni seveceim." der. B i r e kocasna, "Ancak byle davranrsan seni sevebilirim." der. H e r k e s koullar yaratr; sevgi kaybolur. Sevgi, s n r s z bir gkyzdr! Onu koullu, k s t l , dar alanlarn iine sktramazsn. Eer evini havalandrdktan sonra, her tarafn kapatrsan; btn kaplar, pencereleri kapatrsan, o taze hava bir sre sonra bayatlar. Ne zaman sevgi oluursa, o zgrln bir parasdr. Ama o taze havay evine getirdikten

26 -> 83

sonra, her ey bayatlayp kirleniyor. T m insanln en derin sorunlarndan b i r i budur. Bu hep bir sorun olmutur. A k olduun zaman, her ey gzel grnyor; nk o anlarda, hibir k o u l ne srmyorsun. k i insan koulsuz, birlikte hareket ediyor. Ancak i l i k i yerletikten sonra, birbirlerini kanksamaya baladktan sonra, koullar dayatlmaya balanyor. "Byle olmalsn, yle davranmalsn; ancak o zaman severim." Sevgi bir pazarlk konusuymu gibi... T m kalbinle sevmediinde pazarlk yapyorsun. Dier k i i y i senin iin bir ey yapmaya zorlamak i s t i y o r s u n , ancak o zaman onu seveceksin; aksi halde, sevgine ihanet edeceksin. Yani, sevgini bir ceza ya da zorlama olarak kullanyorsun; ama sevmiyorsun. Ya sevgini geri ekiyorsun, ya veriyorsun. Ama i k i durumda da, ama sevgi olmuyor, baka bir ey oluyor. Eer bir kocaysan, eine hediye gtryorsun. M u t l u oluyor, sana sarlp pyor ama eve bir ey getirmediin zaman mesafe koyuyor; sana sarlmyor, yanna gelmiyor. Bu tip eyler yaptn zaman, sevginin sadece bakalarna deil, sana faydas olduunu unutuyorsun. Sevgi hereyden nce sevenlere yardmc olur. Ancak ondan sonra sevilenlere yardm eder. nsanlar bana gelip, hep "O beni sevmiyor" diyor. K i m s e bana gelip, " B e n onu sevmiyorum" demiyor. Sevgi bir talebe dnm. " E i m beni sevmiyor." Dier k i i y i unut; sevgi o kadar gzel bir olgu k i , eer sen seviyorsan, mutluluk verir. Ve ne kadar ok seversen, o kadar sevilebilir olursun. Ne kadar az seversen ve bakalarnn seni sevmesini talep edersen, o kadar az sevilebilir olursun, giderek o kadar fazla kapanr, egonun iinde s k p k a l r s n . Alngan olursun; b i r i sana, sevmek iin yaklasa bile korkarsn. nk her sevgide, reddedilme ve geri ekilme olasl vardr. K i m s e seni sevmiyor. B u , senin iinde iyice yer etmi bir dnceye dnm durumda. Bu insan nasl oluyor da f i k r i n i deitirmeye alyor? Seni sevmeye alyor? Mutlaka gerek olmayan bir eyler olmal. Seni kandrmaya m alyor? K u r n a z bir dalavereci olmal. Kendini korumalsn. Sen kimsenin seni sevmesine i z i n vermiyorsun; ve sen de bakalarn sevmiyorsun. O zaman k o r k u ortaya kar, o zaman bu dnyada, yalnz k a l r s n ; balarn kopar. O zaman k o r k u nedir? K o r k u , varolu ile temasn olmad duygusudur. K o r k u n u n tanm bu olsun: Varolu ile temas kaybetme durumu korkudur. Sen yalnz kalm, evde alayan bir ocuksun. Anne, baba, btn aile tiyatroya gitmi. ocuk ise beiinde alayp duruyor. H i kimseyle temas kuramyor, koruyacak k i m s e s i yok, onu kucaklayacak kimse yok, sevecek kimse yok, her tarafta engin bir y a l n z l k var. K o r k u hali ite budur. Bu byle yaanyor, nk sevginin yaanmasna i z i n vermeyecek ekilde yetitirildin. T m insanlk baka eyler iin eitilmitir; sevgi iin deil. ldrmek iin eitilmiizdir. Ordular var; yllarca ldrme eitimi veriyor. Hesap olma eitimi alyoruz. Kolejler, niversiteler, yllarca eiterek, sana hesap retiyor; kimse seni aldatamasn ve sen herkesi aldat diye. Ama hibir yerde sevgiye i z i n veren bir frsat ortaya kmyor: zgrce sevmek! Hatta bu kadar da deil; toplum her sevgi abasn baltalyor. Ebeveynler ocuklarnn ak olmasndan holanmaz; hibir baba ve hibir anne holanmaz. Niyetleri ne olursa olsun, hibir baba ya da anne ocuklarnn ak olmasndan holanmaz; onlar, grc usul e v l i l i k l e r i sever. Neden? nk gen bir adam, bir kadna ya da bir kza ak olduu zaman, kendi ailesinden uzaklamaktadr. Yeni bir aile yaratyor: kendi ailesini. O, eski ailesine tabii ki bakaldryor. " A r t k ben gidiyorum, kendi yuvam yaratacam." diyor. Kendi eini seiyor. Babann ya da annenin, bu konuda yapabilecei hibir ey yok; tamamen dlanyorlar. Hayr, onlar dzenlemek isterler. "Sen bir yuva yarat, ama b i z i m hereyi ayarlamamza i z i n ver k i , bizim de sz hakkmz olsun. Ve sakn ak olma; nk ak olduun zaman, btn dnyan ondan oluuyor"

27 -> 83

derler. Eer o grc u s u l bir evlilikse, sadece toplumsal bir olay olur. Sen ak deilsin, ein btn dnyan deil, kocan btn dnyan deil. O yzden anlamal e v l i l i k devam ettii srece aile devam eder. Ve nerede bir ak evlilii olursa aile ortadan kayboluyordur. Bat'da aile yok oluyor. imdi grc usul evliliin btn mantn grebilirsin: Aile varolmak istiyor. Sen yok edilirsen, ak olma olasln yok edilirse, bunun bir nemi yok: aile iin kurban edilmek zorundasn. Eer bir e v l i l i k ayarlanmsa, o zaman aileler birleebilir. Eer e v l i l i k ayarlanmsa, bu ailede y z k i i bile yaayabilir. Ama eer bir olan ya da bir k z birine ak olursa, o zaman kendilerinden oluma bir dnya oluyorlar. Y a l n z hareket etmek istiyorlar, mahremiyet istiyorlar. Etraflarnda y z k i i olsun istemiyorlar, amcalar, amcalarn amcalar, kuzenler, kuzenlerin kuzenleri; onlar etraflarnda byle bir piyasa olusun istemiyor. Kendi zel dnyalarna sahip olmak istiyorlar; bu da rahatsz edici oluyor. Aile, sevgiye kardr. Ailenin sevgi kayna olduunu duymu olmalsn ama ben sana diyorum k i , aile sevgiye kardr. Aile, sevgiyi ldrerek varolmutur; sevginin gereklemesine i z i n vermemitir. Toplum, aka i z i n vermez; nk eer bir insan, derin bir ak iindeyse, o etki altnda braklamaz. Onu savaa yollayamazsn. " B e n olduum yerde mutluyum. B e n i nereye yolluyorsunuz? Neden gidip evlerinde mutlu olan yabanclar ldreyim? H i b i r anlamazlmz, kar atmamz yok..." diyecektir. Eer gen nesil sevgi yolunda giderek daha da ok derinleirse savalar ortadan kaybolacak; nk savaa gidecek yeterli sayda a k l s z insan bulamayacaksn. Eer seversen, hayattan bir eyin tadna bakm olursun, o zaman lm ve insanlar ldrmeyi sevmezsin. Ama eer sevmediysen, hayata ait bir eyin tadn almadysan, lm seversin. K o r k u ldrr; ldrmek ister. K o r k u ykcdr. Sevgi yaratc enerjidir; sevdiin zaman yaratmak istersin, ark sylemek, resim yapmak ya da i i r yazmak istersin. Ama sng takp ya da atom bombas alp, hi tanmadn insanlar, hibir ey yapmam, senin tanmadn ve seni tanmayan insanlar ldrmek iin gitmezsin. Dnyaya tekrar sevgi getirdiin zaman, btn savalar geride kalacaktr. Politikaclar sevmeni istemiyor, toplum sevmeni istemiyor, aile sevmene i z i n vermiyor. T e k yapmak istedikleri, sevgi enerjini kontrol etmek; nk varolan tek enerji o. O yzden korkuyorlar. Eer beni i y i anlyorsan, btn korkular brak ve daha fazla sev; ve k o u l s u z olarak sev. Sevdiin zaman, dieri iin bir ey yaptn dnme; kendin iin bir ey yapyorsun. Sevmek senin iin iyidir, o yzden bekleme, bakalar sevdii zaman seveceini syleme; nk ama bu deil. B e n c i l ol. Sevgi bencildir. nsanlar sev; bu sana tatmin verecektir, bu sayede daha fazla kutsanacaksn. Sevgi derinleince k o r k u kaybolur; sevgi k t r , k o r k u ise karanlk. Ve sonra sevginin nc safhas vardr: dua. K i l i s e l e r , dinler, tarikatlar, sana dua etmeyi retir. Ama aslnda, seni dua etmekten alkoyarlar; nk dua kendiliinden oluan bir olgudur, retilemez. Eer sana ocukluunda dua etmek retildiyse, yaayabilecein ok gzel bir deneyim elinden alnm demektir; dua kendiliinden olan bir eydir. Sana ok sevdiim bir hikye anlatacam. L e o T o l s t o y kk bir hikye yazm: Rusya'nn belirli bir blgesinde bir gl varm ve bu gl, aziz yznden nl olmu. B t n lkenin i l g i s i n i ekmi. Binlerce insan, o azizi grmek iin lkenin drt bir yanndan o gle gidiyormu. l k e n i n bapiskoposu korkmu. Ne oluyordu, bu 'azizleri' daha nce hi duymamt, k i l i s e tarafndan onaylanmamlard, onlar k i m aziz yapmt? H r i s t i y a n l k dnyann en aptalca ilerinden b i r i n i yapyor: Sertifika veriyor, " B u adam bir aziz" diyorlar. Sanki bir adam sertifikayla aziz yapabilirmisin gibi! Ama insanlar lgn gibiydi ve srekli mucizeler olduuna dair haberler geliyordu. O yzden piskoposun

28 -> 83

gidip durumu yerinde grmesi gerekiyordu. O y o k s u l insann yaad adaya gitmek iin tekneye bindi. Onlar basit, y o k s u l insanlard, ama ok mutluydular; nk, aslnda tek bir y o k s u l l u k vardr, o da sevemeyen kalbin yoksulluu. Bu insanlar fakirdi, ama ok zengindi; bulabilecein en zengin insanlard. B i r aacn altnda mutlu bir ekilde oturmu, glyor, k e y i f atyorlard. Piskoposu grnce nnde eildiler. Ve piskopos sordu: "Burada ne yapyorsunuz? B y k birer aziz olduunuza dair dedikodular var. N a s l dua edileceini biliyor musunuz?" Piskopos bu k i i y i grd an, onlarn eitimsiz olduunu anlamt, hatta biraz aptallard; mutlu ama aptal. Adamlar birbirine bakt, "zgnz efendim, k i l i s e n i n onaylad doru dualar bilmiyoruz, nk cahiliz; ama kendimiz bir dua yarattk, bizim yarattmz bir ey. Eer kzmazsanz size gsterebiliriz" Piskopos meraklanm. "Evet, nasl ibadet ettiinizi bana gsterin." demi. B u n u n zerine adamlar anlatm. "Dndk, tandk, ama biz i y i birer dnr deiliz; aptal, cahil kylleriz. Sonra basit bir dua zerine karar kldk. H r i s t i y a n l k t a T a n r l olarak grlr. Baba T a n r , Olu ve K u t s a l R u h . B i z de k i i y i z . O yzden yle bir dua yarattk; sen sn, biz z, bize merhametini gster. Duamz bu. B i z z, sen sn, bize merhametini gster." Piskopos ok sinirlenmi, burnundan soluyormu. " B u ne samalk. B e n hayatmda byle bir dua duymadm, buna hemen bir son verin; bu ekilde aziz olamazsnz, sadece aptalsnz." Adamlar ayaklarna kapanm ve " B i z e gerek, orijinal duay ret" demi. Piskopos onlara, R u s Ortodoks K i l i s e s i n i n onaylanm duasn sylemi. ok uzun, karmak, cafcafl bir dua. adam birbirine bakm. B u n u hatrlamalar imkanszm; cennetin kaplar onlara kapanmt. "Ltfen bir kere daha syle; nk ok uzun ve bizler cahiliz."demiler. Piskopos tekrar etmi. " B i r kere daha syleyin efendim, nk unuturuz, yanl bir ey syleriz." Piskopos bir daha sylemi. Adamlar piskoposa kalpten teekkr etmi ve piskopos da, bu aptal insan kiliseye kazandrd iin kendini i y i hissetmi. Teknesiyle geri dnerken, gln ortasnda gzlerine inanamam. O insan, o aptal insanlar, suyun stnde kouyormu. "Durun" B i r kere daha! Y i n e unuttuk! " Piskopos gzlerine inanamam. Onlarn ayaklarna kapanm ve "Beni affedin; s i z bildiiniz gibi dua etmeye devam edin" demi. nc sevgi enerjisi, duadr. Dinler, kurumsallam kiliseler, bunu yok etmitir. Onlar sana nceden hazrlanm dualar sunmutur. Dua kendiliinden oluan bir histir. Dua ederken bunu hatrla; brak duan kendiliinden oluan bir ey olsun. Eer duan bile iten olmuyorsa, ne iten olabilir? Eer T a n r y l a birlikteyken bile, nceden hazrlanm eyleri kullanyorsan, ne zaman iten, doal ve gerek olacaksn? Sylemek istediin eyleri syle. T a n r ile sanki bilge bir dostla konuuyormusun gibi konu; ama sakn resmiyet katma. R e s m i bir i l i k i , i l i k i bile saylmaz. T a n r ile de mi resmi olacaksn? T m doall yitirirsin. Duana sevgi kat. O zaman konuabilirsin. Bu ok gzel bir ey; evrenle diyalog kurmak. H i gzlemledin mi; eer gerekten iten olursan, insanlar seni deli olarak grecektir. Eer bir aaca gidip konumaya balarsan, bir iekle, bir glle konuursan, insanlar deli olduunu sanr. Eer kiliseye gidip, bir hala ya da heykelle konuursan, kimse deli olduunu dnmez; aksine dindar olduunu syler. Tapnaktaki bir tala konuuyorsun ve herkes dindar olduunu dnr; nk onaylanm ekil budur. Eer herhangi bir ta heykelden daha canl, daha kutsal olan bir glle konuursan, eer hibir k k olmayan ha yerine, kkleri Tanr'ya ulaan bir aala konuursan... Han k k yoktur, o l bir eydir, o yzden ldrr de. Aa canldr; kkleri topran derinliklerinde, dallar gkyzndedir. Btne baldr; gnein klaryla, yldzlarla bir btndr. Aalarla konu; kutsal olanla temas noktas olabilir.

29 -> 83

Ancak eer byle konuursan, insanlar deli olduunu sanr, itenlik delilik gibi grlr. Resmiyet salk olarak grlr; aslnda gerek bunun tam tersidir. B i r tapnaa girip ezberlediin bir duay tekrar ediyorsan, sadece bir aptalsn. Kalpten kalbe bir konuma yap. Dua ok gzeldir; onun sayesinde iek amaya balarsn. Dua ak olmaktr; btne ak olmaktr. Bazen btne kzar ve konumazsn; bu gzeldir. "Konumayacam. Bu kadar yeter. Sen beni dinlemiyorsun." dersin. Ne gzel bir hareket; l deil. Ve bazen, duay tamamen b r a k r s n ; nk dua edersin ve T a n r seni dinlemiyordur. Derinden bal olduun bir i l i k i olduu iin k z y o r s u n ; bazen kendini i y i hissediyor, minnet duyuyorsun, bazen de nemsemediini hissediyorsun. B r a k o byle, yaayan bir i l i k i olsun. O zaman dua gerektir. Eer bir gramofon gibi her gn ayn eyi tekrar edersen, o zaman dua olmaz. ok hesap bir avukat varm. H e r gece yatana yatmadan nce gkyzne bakp, "Aynsndan: tpk dier geceler gibi." deyip yatarm. Sadece bir kere dua etmi. Hayatndaki i l k dua; ve sonra hep, 'aynsndan'. Sanki h u k u k i bir olaym gibi ayn duay tekrar etmenin anlam ne? ster aynsndan de, ister hepsini tekrar et. k i s i de ayndr. Dua, yaanan bir deneyim olmal, kalpten kalbe bir diyalog olmal. Ve bir sre sonra, eer gerekten kalpten konuuyorsan, sadece konutuunu hissetmezsin, karl da oradadr. O zaman dua kendini bulur; olgunlar. K a r l hissettiin zaman, yalnz sen konumazsn; eer bir monolog ise hl dua deildir. Eer diyalog olursa sadece konumaz, ayn zamanda dinlersin. Ve sana derim k i , tm varolu k a r l k vermeye hazr. K a l b i n bir kez aldnda, btn sana k a r l k verir. Dua kadar gzel bir ey yoktur; hibir sevgi dua kadar gzel olamaz. N a s l hibir seks, sevgi kadar gzel olamazsa, hibir sevgi de dua kadar gzel olamaz. Sonra bir de drdnc safha var. B e n buna meditasyon diyorum. Orada diyalog da kayboluyor. Orada s e s s i z l i k iinde diyalog kuruyorsun. Kelimeler kayboluyor nk kalp gerekten dolup tatnda konuamazsn. Kalp dolup tanca, ancak s e s s i z l i k iletiim kurma arac olabilir. nk o zaman, "dier" yoktur. Sen evrenle bir olursun. Ne bir ey sylersin, ne bir ey dinlersin: sen evrenle, btnle, bir olanla btnleirsin. T a m bir btnlk: Meditasyon budur. B u n l a r sevginin drt safhasdr ve her safhada korkunun kaybolmas gerekleecektir. Eer seks gzel yaanrsa, beden k o r k u s u ortadan kaybolacaktr; beden, nevrotik olmayacaktr. Normal olarak, binlerce beden gzlemledim. Onlar nevrotik, delirmi bedenler; tatmin olmam, yuvasna varmam. Eer sevgi gerekleirse, zihindeki k o r k u ortadan kaybolacaktr. O zaman zgr, dingin ve kendini yuvada hissettiin bir hayatn olacak. Ne bir k o r k u gelecek, ne de bir kabus. Eer dua gerekleirse, o zaman k o r k u tamamen ortadan kaybolacak. nk dua sayesinde bir olursun; btnlkle derin bir duygu birliktelii hissedersin. Ruhundaki k o r k u kaybolur; lm k o r k u s u sadece dua ettiin zaman ortadan kaybolur, ondan nce deil. Meditasyon yaptn zaman ise k o r k u s u z l u k bile ortadan kaybolur. K o r k u kaybolur, k o r k u s u z l u k kaybolur. H i b i r ey kalmaz. Ya da sadece hilik kalr. E n g i n bir saflk, bekaret, masumiyet.

LK DEL, BR VAROLU DURUMU

Sevgi bir i l i k i deildir. Sevgi bir varolu durumudur ve bir bakasyla hibir i l g i s i yoktur. nsan sevmez, insan sevgi olur. Ve tabii insan sevgi olduu zaman sever de. Ama bu bir sonutur, bir yan rndr, kaynak deil. Kaynak, insann sevgi olmasdr.

30 -> 83

P e k i k i m sevebilir? Doal olarak, eer k i m olduunun farknda deilsen, sevgi olamazsn; k o r k u olursun. K o r k u , sevginin tam kartdr. Unutma, insanlarn dnd gibi sevginin kart nefret deildir. Nefret, amuda kalkm sevgidir, sevginin kart deil. Sevginin gerek k a r t korkudur. nsan sevgiyle byr, korkuyla klr. nsan, k o r k u olunca kapanr, sevgide alr. nsan, korkuda phe duyar, sevgide gvenir. nsan korkuda yalnz kalr, sevgide ise kaybolur; o yzden de y a l n z l k gibi bir durum sz konusu olmaz. nsan yoksa, nasl yalnz olabilir? nk sevgi varken, btn bu aalar, kular, bulutlar, gne ve yldzlar senin iindedir. Sevgi, kendi isel gkyznn farkna vardn zaman yaanr. K k bir ocukta k o r k u yoktur; ocuklar k o r k u s u z domutur. Eer toplum onlara yardmc olup, k o r k u s u z kalmalarn salayabilirse; aalara, dalara trmanmalarna, okyanuslarda ve nehirlerde yzmelerine yardm edebilirlerse... eer toplum onlarn maceraperest olmalar ve bilinmeyenin peinde komalar iin elinden gelen her t r l katky yapabilirse; eer toplum kk ocuklara lm inanlar alamak yerine onlarda byk bir merak duygusu yaratabilirse... o zaman ocuklar byk aklara dnr, hayat aklarna dnrler. Ve gerek din budur. Sevgiden daha yksek bir din yoktur. Meditasyon yap, dans et, ark syle ve kendi iinde giderek daha ok derine in. K u l a r n tn daha dikkatli dinle. ieklere hayranlkla, hayretle bak. B i l g i l i olmaya alma, her eyi etiketlemeye alma. B i l g i l i olmak, hereyi etiketlemenin, kategorize etmenin yce sanatdr. nsanlarla tan, insanlarla kayna, mmkn olduunca fazla insanla birlikte ol nk her bir insan Tanr'nn baka bir yzn ifade eder. nsanlardan ren. K o r k m a , bu varolu senin dmann deil. Bu varolu senin annen gibidir, bu varolu seni her yoldan desteklemeye hazrdr. Gven; ve iinde bir enerjinin ykseldiini hissedeceksin. Bu enerji sevgidir. Bu enerji tm varoluu kutsamak ister nk o enerjinin iinde insan kendini kutsanm hisseder. Ve eer sen kendini kutsanm hissediyorsan, btn varoluu kutsamaktan baka ne yapabilirsin? Sevgi, btn varoluu kutsamak iin duyulan derin arzudur.

BU PASTA OK LEZZETL
Sevgi ok nadirdir. B i r insann gnlne ulamak byk bir devrim yaamaktr; nk eer bir insann gnlne ulamak istiyorsan, o k i i y e de senin gnlne ulama olanan sunman gerekir. O zaman savunmasz olursun, tamamen alr ve korunmasz k a l r s n . Bu r i s k l i d i r . B i r bakasnn gnlne ulamasna i z i n vermen r i s k l i ve tehlikelidir nk o k i i n i n sana ne yapacan bilemezsin. B t n s r l a r n rendikten, btn gizlediklerin aa ktktan, kendini tamamen aa karttktan sonra dier insann ne yapacan asla bilemezsin. K o r k u oradadr. Zaten o yzden kendimizi hi amayz. Sadece t a n k l k olan bir eyi sevginin gereklemesi gibi yorumlarz. eperler buluur ve biz tantmz zannederiz. Sen eperin deilsin. Aslnda eper senin bittiin snrdr, sadece etrafnda olumu olan ittir. O sen deilsin! eper senin bittiin ve dnyann balad noktadr. Yllarca birlikte yaam olan kar kocalar bile sadece t a n k l k yaam olabilir. B e l k i birbirlerini gerekten tanmamlardr. B i r i y l e ne kadar uzun sre birlikte yaarsan, onun gnlyle hi tanmam olduunu o kadar ok unutursun. O yzden anlalmas gereken i l k ey, tankl sevgi olarak grmemektir. Seviiyor olabilirsin, cinsel yaknln olabilir ama seks de epere aittir. Gnller bulumad srece seks sadece i k i bedenin bir araya gelmesinden ibaret olur. Ve i k i bedenin bir araya gelmesi s i z i n bulumanz demek deildir. Seks de t a n k l k olarak kalr; f i z i k s e l , bedensel ama hl sadece bir tanklk. B i r i n i n senin gnlne girmesine ancak korkmadn zaman, k o r k u yaamadn zaman i z i n v e r i r s i n . k i tr yaam vardr: k o r k u ynelimli ve sevgi ynelimli. K o r k u ynelimli yaam seni asla derin bir i l i k i y e

31 -> 83

gtrmez. Korkmaya devam eder ve dierine asla i z i n veremezsin. Onun, senin zne ulamasna asla i z i n veremezsin. Ona bir lye kadar i z i n v e r i r s i n ve sonra duvar oluur ve her ey durur. Sevgi ynelimli insan gelecekten korkmayan insandr. Sonulardan ve olas bedellerden korkmaz, imdi ve burada yaar. Sonular kafana takma; bu, k o r k u ynelimli zihinlere ait bir eydir. Sonunda neler olacan dnme. Burada ol ve tm benliinle davran. Hesap olma. K o r k u ynelimli insan srekli hesap yapar, planlar, dzenler ve koruma duvarlar oluturur. Bu ekilde tm hayatn heba eder. Y a l bir Z e n rahibi hakknda bir hikaye duydum: lm deindeymi. Son gn gelmi ve o akam artk leceini ilan etmi. O yzden mritleri, havarileri ve arkadalar gelmeye balam. Onu seven ok insan varm ve hepsi gelmek istiyormu. ok uzaklarda olanlar bile gelmi. En eski mritlerinden b i r i ustasnn lmek zere olduunu duyunca hemen pazara komu. B i r i sormu: "Usta kulbesinde lyor, sen neden pazara gidiyorsun?" E s k i mrit yantlam: "Ustamn zel bir eit pastay ok sevdiini biliyorum. Gidip ona o pastadan alacam." Pastay bulmak hi kolay olmam ama akam st bir ekilde bulmu ve elinde pastayla kulbeye komu. Kulbede herkes endieliymi. Sanki Usta b i r i n i bekliyor gibiymi. Gzlerini ap etraf taradktan sonra tekrar kapatyormu. M r i t , kulbeye gelince hemen sormu: "Tamam, sonunda geldin. Pasta nerede?" M r i t pastay kartm. U s t a pastay sorduu iin de ok mutlu olmu. lmek zere olan U s t a pastay eline alm... ancak eli titremiyormu. ok yal olmasna ramen elleri titremiyormu. O yzden b i r i sormu: " B u kadar y a l s n ve lmek zeresin. Yaknda son nefesini vereceksin ama ellerin bile titremiyor." U s t a yantlam: " B e n asla titremem nk k o r k u m yok. Bedenim yalanm olabilir ama ben hl gencim ve bedenim geride kaldktan sonra bile gen olarak kalacam." Sonra pastadan bir lokma alp inemeye balam. O srada b i r i sormu: "Son szn ne olacak,Usta? Yaknda aramzdan ayrlacaksn. N e y i hatrlamamz istersin?" U s t a glmsemi: "Ah, bu pasta ok lezzetli!" u anda, burada yaayan adam budur: Bu pasta ok lezzetli! lm bile nemsiz. B i r sonraki an anlamsz. Bu anda, bu pasta ok lezzetli. Eer bu ann iinde olabiliyorsan, imdiyi bu an iinde her eyiyle yaayabiliyorsan, ancak o zaman sevebilirsin. Sevgi nadiren aan bir iektir. Sadece arada bir gerekleir. Milyonlarca insan sevgili olduklar yanl inancna kaplmtr. Onlar sevdiklerine inanyor ancak bu yalnzca onlarn inanc. Sevgi nadiren aan bir iektir. Arada bir olur. Nadirdir nk ancak korkunun olmadnda gerekleebilir, daha nce deil. Yani sevgi ancak derin ruhsalla sahip, dindar birinin bana gelebilir. Seks herkes iin mmkndr. T a n k l k herkes iin mmkndr. Sevgi deil. Korkmadn zaman saklayacak bir eyin yoktur; ancak o zaman btn s n r l a r kaldrp ak bir insan olabilirsin. Ancak o zaman bir baka insan kendi gnlnn derinliklerine ulamas iin davet edebilirsin. Ve unutma; eer birinin gnlnn derinliklerine girmesine i z i n verirsen, o b i r i de senin kendi gnlnn derinliklerine girmene i z i n verecektir. Gven yaratlmtr. Sen korkmadn zaman dieri de k o r k u s u z olur. Senin sevginde her zaman k o r k u vardr. Koca karsndan korkar, kadn kocasndan korkar. Sevgililer srekli korkar. O zaman yaanan sevgi olmaz. Yaananlar sadece birbirine dayanan i k i k o r k u dolu insann arasnda yaplm olan bir dzenlemedir. Kavga, smr, maniplasyon, kontrol, hkmetmek, sahiplenmek vardr ama bu sevgi deildir. Eer sevginin olumasna i z i n verirsen duaya ihtiya kalmaz, meditasyona ihtiya kalmaz; herhangi bir k i l i s e ya da tapnaa ihtiya kalmaz. Eer sevebiliyorsan, T a n r ' y tamamen unutabilirsin. nk sevgi

32 -> 83

sayesinde her eyi yaam olacaksn: meditasyonu, duay, T a n r ' y . sa, "Sevgi Tanr'dr" derken bunu kastediyor. Ancak sevgi zordur. K o r k u n u n geride braklmas gerekir. i n garip taraf da bu; kaybedecek hibir eyin olmamasna ramen bu kadar korkuyor olman. K a b i r i s i m l i m i s t i k bir yerde yle sylemitir: "nsanlara bakyorum. ok korkuyorlar, nedenini anlamyorum nk kaybedecek hibir eyleri yok. Onlarnki, tpk plak olmasna ramen elbiselerini nerede kurutacan bilemedii iin nehirde ykanmaktan korkan b i r i s i n i n durumuna benziyor." Senin de durumun bu; plaksn, hi elbisen yok ama srekli elbiseler iin endieleniyorsun. Kaybedecek neyin var? Hibir ey. lm bu bedenini elinden alacak; lm onu almadan nce, onu sevgiye ver. H e r eyin elinden alnacak; alnmadan nce neden onlar paylamyorsun? Ona sahip olmann tek yolu bu. Eer paylap verebiliyorsan, efendi sensin. Zaten elinden alnacak; hibir eyi sonsuza dek elinde tutamazsn. lm her eyi yok edecektir. Eer beni doru anladysan mcadelenin lmle sevgi arasnda olduunu anlarsn. Eer verebiliyorsan bir lm olmayacak. Senden bir ey alnmadan nce sen onu oktan vermi, onu hediye etmi olacaksn. O zaman lm olamaz. Seven b i r i s i iin lm sz konusu deildir. Sevmeyen b i r i iin her an lm demektir nk srekli ondan bir eyler kopartlmaktadr. Bedeni kayboluyor, her an kaybediyor. Ve sonra bir de lm gelecek ve her ey yok olacak. Neden korkuyorsun? Neden bu kadar korkuyorsun? Hakkndaki her ey biliniyor olsa bile, ak bir kitap olsan bile neden korkuyorsun? Sana nasl zarar verebilirler? B u n l a r sahte kavramlardr, toplumun neden olduu artlandrmalardr. T o p l u m her eyi gizlemen gerektiini, kendini korumak zorunda olduunu, srekli mcadele iinde olman gerektiini, herkesin dmann olduunu ve herkesin sana k a r olduunu syleyip durur. H i kimse sana k a r deil! B i r i n i n sana k a r olduunu hissetsen bile, o bile, sana k a r deildir. nk herkes kendisiyle ilgilenmektedir, seninle deil. Korkacak bir ey yok. Gerek bir i l i k i n i n olumas iin nce bunun hayata geirilmesi gerekiyor. Korkacak hibir ey yok. Bu konu zerinde iyice bir dn. Sonra bakalarnn sana nfuz etmesine i z i n ver, onlar ieri davet et. Hibir yerde bir engel yaratma. B i r koridor ol; her zaman ak, k i l i t s i z ve kapsz ol. zerinde kapal bir kap olmasn. O zaman sevgi mmkn olabilir. k i gnl bulutuunda sevgi oradadr. Ve sevgi simyasal bir olgudur; tpk hidrojen ve oksijen bir araya geldiinde su gibi yeni bir eyin yaratlmas gibi. Hidrojenin olabilir, oksijenin olabilir ama eer susamsan bunlar hibir iine yaramayacak. stediin kadar oksijene, istediin kadar hidrojene sahip olabilirsin ama susuzluunu gideremezsin. k i gnl bir araya geldii zaman yeni bir ey yaratlr. Bu yeni ey sevgidir. Ve tpk su gibi, birok hayatn susuzluunu giderir. B i r d e n doyarsn. B u , sevginin grnr iaretidir; sanki her istediini elde etmi gibi tatmin olursun. A r t k ulalacak bir hedef kalmamtr; amacna ulamsndr. B a k a bir hedef yok, yazgn gerekletirdin. T o h u m bir iee dnt, mutlak olgunluuna eriti. Sevginin grnr iareti derin bir tatmin hissidir. B i r insan sevdii zaman derin bir tatmin yaar. Sevgi gzle grnmez ancak k i i n i n evresindeki o huzur, derin tatmin duygusu grnebilir her nefesinde, her hareketinde tm varl mutlulua ulamtr. Sevginin seni arzusuz yaptn sylersem arabilirsin ama arzu tatminsizlikten ortaya kar. Sahip olmadn iin arzularsn. A r z u edersin nk eer o eye sahip olursan seni tatmin edeceini dnrsn. A r z u , tatminsizlikten ortaya kar. Sevgi olduu zaman; i k i gnl buluup, kaynap, btnletii zaman yeni bir simyasal nitelik doar ve tatmin oluur. Sanki tm varolu durmu gibidir, hareketsiz. O zaman yaanan an, varolan tek an olur. te

33 -> 83

o zaman " B u pasta ok lezzetli" dersin. Sevgiyi yaayan bir insan iin lm bile herhangi bir ey ifade etmez.

SINIRLARI OLMAYAN BR DNYA

Sevgi, s n r l a r olmayan bir dnyaya, sonsuz bir dnyaya alan kapdr. Sevgi balar ama asla bitmez; bir balangc vardr ama bitii yoktur. B i r eyi unutma: Normalde z i h i n mdahale eder ve sevginin kendi sonsuzluuna ve alanna i z i n vermez. Eer bir insan gerekten seviyorsan ona sonsuz alan v e r i r s i n . Senin varln, onun iinde byyecei, birlikte byyeceiniz bir alandan ibarettir. Z i h i n devreye girer ve ona sahip olmaya alr. O zaman sevgi yok olur. Z i h i n ok a gzldr. Z i h i n agzllktr. Z i h i n ok zehirlidir. O yzden eer b i r i sevgi dnyasna adm atmak istiyorsa, z i h n i n i geride brakmak zorundadr. Z i h n i n mdahalesi olmadan yaamak zorundadr. Z i h i n , kendi alannda kullanld zaman iyidir. Pazar yerinde ona ihtiya duyulur ama sevgide deil. B i r bte hazrlamaya alrken ie yarar ama i dnyada derinlemek iin ona ihtiya yoktur. Matematik iin zihne ihtiya vardr; meditasyon iin yoktur. Z i h n i n kendi kullanm alan vardr ama bu k u l l a n l l k sadece d dnya iindir. dnyayla hibir i l g i s i yoktur. O yzden daha fazla sev. artsz sev. Sevgi ol. B i r koridor ol. Sevgiyi yaa. K u l a r ve aalar, dnya ve yldzlar, kadnlar ve erkekler. H e r k e s anlyor. Siyah ve beyaz, sadece tek bir dil var ve bu dil de evrenin dilidir. Bu dil sevgidir. O yzden bu dil ol. Ve sen sevgi olduun zaman, s n r l a r olmayan yepyeni bir dnya senin iin alacaktr. Sakn unutma, insanlarn kapal olmasna neden olan ey zihindir. Z i h i n aklktan ok korkar nk z i h i n ancak korkunun olduu yerde varolabilir. B i r insan ne kadar korkusuzsa, zihnini o kadar az kullanr. B i r insan ne kadar korkarsa zihnini o kadar fazla kullanr. Korktuun zaman, kayg duyduun zaman, seni rahatsz eden bir ey olduu zaman zihnin hemen odaklandn gzlemlemi olabilirsin. K a y g duyduun zaman z i h i n ok fazla ne kar. Kayg olmad zaman z i h i n geri ekilir. H e r ey yolunda giderken ve k o r k u yokken z i h i n geri planda kalr. Ancak bir eyler ters gitmeye balad zaman z i h i n hemen ne atlar ve liderlii ele alr. T e h l i k e yaand zaman lider olur. Z i h i n tpk politikaclar gibidir. A d o l f H i t l e r , otobiyografisi olan M e i n K a m p f da, "Eer liderlikte kalmak istiyorsan lkeyi k o r k u altnda tutmalsn. S r e k l i komu lkelerin saldr hazrl iinde olduuna, saldrmak iin hazrlanan lkeler olduuna dair dedikodular yaymalsn." diye yazmt.. nsanlara huzur verme nk huzurlu toplumlar politikaclar nemsemez. nsanlar gerekten huzurluysa, politikaclar anlamsz olur. Eer insanlar srekli k o r k u iinde tutarsan politikac gl olur. Ne zaman bir sava olsa, politikaclar byk insanlara dnr. Churchill, H i t l e r , Stalin ya da Mao; bunlarn hepsi savalarn birer rn. Eer k i n c i Dnya Sava yaanmasayd ne W i n s t o n Churchill, ne H i t l e r , ne de Stalin olurdu. Sava, topluma hkmetme, lider olma frsat sunar, ortam yaratr. Z i h n i n politikas da tam olarak ayndr. Meditasyon, zihnin giderek daha az ey yapaca bir ortam yaratmaktan baka bir ey deildir. O kadar k o r k u s u z , o kadar sevgi dolu, o kadar huzurlusun k i . . . Yaanan olay seni o kadar tatmin ediyor k i , zihnin syleyecek bir eyi kalmyor. O zaman z i h i n giderek geriye ekiliyor, arkada kalyor ve aradaki mesafe artyor. B i r gn z i h i n tamamen geride kalyor ve o zaman sen evren oluyorsun. O zaman artk bedeninle s n r l kalmyorsun, hibir ey iinde hapis kalmyor saf bir boluk oluyorsun. T a n r ite budur. T a n r saf boluktur.

34 -> 83

Sevgi bu saf bolua giden bir yoldur. Sevgi aratr ve varlacak yer de T a n r . K O R K A N N S A N L A R , B Y K B R SEVG K A P A S T E S N E SAHP O L A N N S A N L A R D I R . Korku, sevginin olumsuz bir yzdr. Eer sevginin akmasna i z i n verilmezse, korkuya dnr. Eer sevgi akna engel olunmazsa k o r k u ortadan kaybolur. O yzden sadece sevgi yaanan anlarda k o r k u bulunmaz. Eer bir insan seversen birden k o r k u ortadan kalkar. Sevgililer, k o r k u s u z olan tek insanlardr; lm bile sorun yaratmaz. Sadece sevgililer engin bir dinginlik ve k o r k u s u z l u k iinde lebilir. Ancak, her zaman ne kadar ok seversen, o kadar ok k o r k u hissediyorsun. O yzden kadnlar erkeklerden daha fazla k o r k u hisseder, nk kadnlarn sevgi potansiyeli daha fazladr. Bu dnyada sevgini hayata geirmek iin karnda ok az frsat olduundan, bu sevgi srekli senin etrafnda srncemede kalyor. Ve eer bir potansiyel srncemede kalrsa, kartna dnr. Kskanla dnebilir; bu da korkunun bir parasdr. Sahiplenmeye dnebilir; bu da korkunun bir parasdr. Hatta nefrete bile dnebilir; bu da korkunun bir parasdr. O yzden daha fazla sevgi dolu ol. artsz sev. M m k n olan en ok yoldan sev. nsan milyonlarca ekilde sevebilir. B i r insan yoldan geen bir yabancy bile sevebilir. O sevgi duygusunu hissedip sonra kendi yoluna devam edebilirsin. Konumaya bile gerek yok. B u n u ifade etmeye bile gerek yok. nsan bu duyguyu hissedip kendi yoluna gidebilir. nsan bir ta sevebilir. nsan bir aac, gkyzn, y l d z l a r sevebilir. nsan arkadan, kocasn, ocuklarn, babasn, annesini sevebilir. nsan milyonlarca ekilde sevebilir. U N U T M A : C E S A R E T K O R K U S U Z L U K D E M E K D E L D R . Eer bir insan korkusuzsa, ona cesur diyemezsin. B i r makineye cesur diyemezsin, o korkusuzdur. Cesaret sadece k o r k u okyanusu iinde varolabilir. Cesaret, k o r k u okyanusu iinde bir adadr. K o r k u vardr ama bu korkuya ramen insan o r i s k i gze alr; ite cesaret budur. nsan titrer, insan karanla girmekten korkar ama yine de girer. nsan, kendine ramen adm atar; cesur olmann anlam budur. B u , k o r k u s u z l u k demek deildir. K o r k u dolu olmak ama onun altnda ezilmemek demektir. En byk sorun sevgiye adm attn zaman ortaya kar. O zaman k o r k u ruhunu sarmalar, nk sevmek demek lmek demektir; dierinin iinde yok olmak demektir. B u , lmdr; hem de normal bir lmden ok daha derin bir lm. Normal lmde sadece beden lr; sevgi iindeki lmde, ego lr. Sevmek iin ok byk bir cesaret gerekir. Etrafnda oluacak btn o korkularn kuatmasna ramen devam etme kapasitesine sahip olmak gerekir. R i s k ne kadar bykse, gelime olasl o kadar byktr. O yzden hibir ey bir insan sevgi kadar olgunlatramaz. Sevgiden korkan insanlar ocuk olarak kalr; olgunlamam, yani ham olarak. Seni olgunlatran tek ey sevginin ateidir.

NE KOLAY NE DE ZOR: SADECE DOAL

Sevgi, doal bir b i l i n l i l i k durumudur. Ne kolay, ne de zordur. Bu szckler ona uygulanamaz. B i r aba olmad iin ne kolay olabilir ne de zor. Nefes almak gibi bir ey! K a l b i n atmas, kann vcudunda dolamas gibi bir ey. Sevgi senin varlndr. Ama bu sevgi neredeyse imkansz olmutur. Toplum buna i z i n vermez. Toplum seni yle bir artlar k i , sevgi imkansz olur ve ancak mmkn olan tek ey olarak nefret ortaya kar. O zaman nefret kolaydr; sevgi ise sadece zor deil, imkansz olur. nsan arptlmtr. Eer insan en batan arptlmazsa onu kleletirmek imkansz olur. Politikaclar ve din adamlar alar boyunca derin bir gizli ittifak iinde olmutur. nsanl bir kle topluluuna dntrmek iin ibirlii yapmtr. nsandaki her t r l bakaldr duygusunu yok ediyorlar; ve sevgi bir bakaldrdr, nk sevgi sadece kalbin sesini dinler

35 -> 83

ve baka hibir eyi umursamaz. Sevgi tehlikelidir nk seni bir birey yapar. Ama hkmetler ve kiliseler kesinlikle bireyleri istemez. Onlar insan deil koyun ister. Onlar sadece insan gibi grnen ama ruhlar derinden ezilip byk hasar grd iin bir daha onarlamaz hale gelmi k i i l e r olsun ister. Ve bir insan yok etmenin en i y i yolu da, onun iindeki doal sevgiyi yok etmektir. Eer insanda sevgi olursa, lkeler varolamaz; lkeler nefret zerinde varolabilir. H i n t l i l e r Pakistanllardan, Pakistanllar da Hintlilerden nefret eder. Ancak o zaman bu i k i lke var olabilir. Eer sevgi ortaya karsa snrlar yokolur. Eer sevgi gerekleirse, o zaman k i m H r i s t i y a n ve k i m Yahudi olur? Eer sevgi ortaya karsa, din de kaybolacaktr. Eer sevgi ortaya karsa, k i m tapnaa gidiyor olacak? Ne iin? T a n r ' y aramann tek nedeni var: sevgi eksiklii. T a n r , eksikliini hissettiin sevginin yerine geen bir eydir. M u t l u olmadn, huzurlu olmadn, cokuyla dolmadn iin T a n r ' y aryorsun. A k s i halde, k i m nemserdi? K i m i n umurunda? Eer hayatn bir dans ise, zaten Tanr'ya ulamsn demektir. Seven bir kalp Tanr'yla doludur. O yzden aramaya gerek kalmaz, dua etmeye gerek kalmaz, herhangi bir tapnaa ya da rahibe gitmeye gerek kalmaz. O yzden rahip ve politikac i k i l i s i insanln dmandr. Onlar byk, gizli bir ittifak iinde nk politikac bedenine ve rahip de ruhuna hkmetmek istiyor. Kullanlan ara da ayn: Sevgiyi yok et. O zaman insan ii bo ve anlamsz bir varolutan baka bir ey olmaz. O zaman insanl istediin gibi ynlendirebilirsin ve kimse bakaldrmaz, kimsede isyan edecek cesaret olmaz. Sevgi cesaret verir, sevgi btn k o r k u y u siler atar; ve zalimler senin korkularna bel balar. Senin iinde bin bir eit k o r k u yaratrlar. E t r a f n korkuyla evrili, btn psikolojin korkuyla dolu. inin derinliklerinde titriyorsun. Sadece yzeyde belirli bir grnm sergiliyorsun; bunun altndaysa st ste k o r k u katmanlar bulunuyor. K o r k u dolu bir insan sadece nefret edebilir; nefret, korkunun doal bir sonucudur. K o r k u dolu bir insan ayn zamanda fke doludur. K o r k u dolu bir insan, yaamdan yana olmaktan ok, yaama kardr. K o r k u dolu bir insana huzur, ancak lmle gelirmi gibi grnr. K o r k u dolu bir insan intihara meyilli olur, yaama k a r olumsuz tavr taknr. Hayat onun iin tehlikeli grnr nk yaamak demek sevmek demektir. N a s l yaayabilirsin? N a s l bedenin yaamak iin nefes almaya ihtiyac varsa, ruhun da yaamak iin sevgiye ihtiyac vardr. Ve sevgi tamamen zehirlenmitir. Sevgi enerjini zehirleyerek senin iinde bir blnme yarattlar; seni ikiye blp, iinde bir dman yarattlar. B i r i sava yarattlar ve o yzden srekli atma halindesin. Bu atma senin enerjini datyor; o yzden hayatn sana zevk ve nee vermiyor. Bu enerjiyle birlikte tanyorsun; donuk, yavan, snk oluyorsun, zekn kreliyor. Sevgi, zeky keskinletirir, k o r k u kreltir. Senin zeki olman k i m ister? Herhalde gc elinde tutanlar deil. Senin zeki olman nasl istesinler? Eer zeki olursan onlarn stratejilerini, oyunlarn grmeye balarsn. Onlar senin aptal ve vasat olman istiyor. sz konusu olduu zaman verimli olman istiyorlar ama zeki olmana karlar; o nedenle insanolu potansiyelinin ancak en alt seviyesini ortaya koyabiliyor. B i l i m s e l aratrmaclar sradan bir insann hayat boyunca zek potansiyelinin sadece yzde beini kullandn sylyor. Sradan insan sadece yzde be kullanyor. P e k i ya sradan olmayanlar? P e k i ya bir Albert E i n s t e i n , bir Mozart, bir Beethoven? Aratrmaclar bu ok yetenekli insanlarn bile yzde ondan fazla kullanmadn ifade ediyor. Ve dahi olarak tanmladmz k i i l e r bile sadece yzde on be kullanyor. H e r k e s i n potansiyelinin yzde yzn kulland bir dnyay dn... o zaman tanrlar dnyay kskanr, o zaman tanrlar dnyada domak ister. O zaman dnya bir cennet olur. Sper bir cennet olur. u anda bir cehennem. Eer bir insan kendi bana braklrsa, zehirlenmezse, o zaman sevgi basit olur, hem de ok basit. O zaman

36 -> 83

bir sorun yaanmaz. Yatanda, aa doru akan bir nehir gibi, buharlap ykselen su gibi, iek aan aalar ya da ten kular gibi olur. B u n l a r kadar doal ve kendiliinden olur. Ancak insan rahat braklmaz. ocuk doar domaz, zalimler onun enerjisini ezmek iin zerine atlar ve onu o kadar derinlemesine arptrlar k i , o k i i sahte bir hayat srdnn, dzmece bir hayat srdnn hibir zaman farkna bile varamaz. O yzden yaamak iin doduu hayat, ona bahedilen hayat yaayamaz; gerek ruhunu yanstmayan, sentetik ve plastik bir yaam srer. O yzden milyonlarca insan bu kadar byk bir strap iinde, nk bir noktada yanl yola saptklarn, aslnda kendileri olmadklarn, hayatlarnda bir eylerin temelde yanl olduunu hissederler. Eer bir ocuun doal bir ekilde bymesine yardmc olunur, i z i n verilirse sevgi ok basit olur. Eer ocuun doayla ve kendisiyle uyum iinde olmasna yardmc olunursa, ocuun doal ve kendisi olmas, kendisi zerinde yanan bir k olmas iin her trl destek ve cesaret verilirse, o zaman sevgi ok basit olur. nsan sadece sevgi olacaktr! Nefret neredeyse imkansz hale gelir nk birinden nefret etmeden nce, bu zehri kendi iinde yaratman gerekiyor. B i r eyi bakasna ancak sende varsa verebilirsin. O yzden de nefret edebilmen iin iinin nefret dolu olmas gerekir. Nefret dolu olmak ise cehennemde ac ekmek demektir. Nefret dolu olmak atete yanmak demektir. Nefret dolu olmak, en nce kendini yaralaman anlamna geliyor. B i r bakasn yaralamadan nce kendini yaralaman gerekiyor. Dieri yaralanmayabilir, bu ona bal olacaktr. Ancak kesin olan bir ey var: Nefret etmeden nce uzun bir s k n t ve strap yaaman gerekiyor. Dier k i i belki nefretini kabul etmeyip, onu geri evirecek. Dier k i i bir Buda olabilir ve senin nefretine kahkahalarla glebilir. Seni affedebilir, tepki vermeyebilir. Eer tepki vermiyorsa onu yaralaman mmkn olmayabilir. Eer onu rahatsz edemiyorsan, ne yapabilirsin? Onun karsnda kendini gsz hissedersin. Bu durumda, dierinin yaralanaca kesin deildir. Ama kesin olan bir ey var: Eer birinden nefret ediyorsan, nce kendi ruhunu saysz ekilde yaralaman gerekiyor; bakalarna zehir atabilmek iin nce bu zehri iinde biriktirmen gerekiyor. Nefret doal deildir. Sevgi bir salk belirtisidir; nefret ise hastalk durumudur. T p k hastalk gibi doal olmayan bir eydir. Ancak doa ile ban kopardn zaman, varolula uyum iinde olmadn zaman, kendinle uyum iinde olmadn zaman, en derinindeki zle uyum iinde olmadn zaman ortaya kar. O zaman hasta olursun; psikolojik, ve ruhsal olarak hasta. Nefret, yalnzca bir hastal gsterir; sevgi ise salk, btnlk ve kutsalln iaretidir. Sevgi en doal eylerden b i r i olmaldr; ama deil. T a m aksine, en zor eylerden b i r i olmutur; neredeyse mmkn olmayan bir ey. Nefret kolaylam durumda; nefret iin eitilip hazrlandn. H i n d u olmak demek, Mslmanlar, Hristiyanlar, Yahudiler iin nefret dolu olmaktr; H r i s t i y a n olmak, dier dinler iin nefret dolu olmak demektir. Milliyeti olmak, dier milletlerden nefret etmek demektir. Sevmenin tek bir yolunu biliyorsun, bu da bakalarndan nefret etmek. l k e n i sevdiini, ancak baka lkelerden nefret ederek gsterebiliyorsun. K i l i s e n e duyduun sevgiyi ancak baka kiliselerden nefret ederek gsteriyorsun. Berbat durumdasn! Bu szde dinler srekli sevgiden sz ediyor ama bu dnyada giderek daha da fazla nefret yaratmaktan baka bir ey yapmyorlar. Hristiyanlar sevgiden sz ediyor ama din adna birok savalar, Hal Seferleri yarattlar. Mslmanlar sevgiden sz ediyor ama onlar da cihatlar, dini savalar yaratyorlar. Hindular sevgiden sz ediyor ama eer dini yaztlarna bakarsan nefret dolu olduklarn, dier dinlere ynelik nefret iinde olduklarn grrsn. Ve bizler btn bu samalklar kabulleniyoruz! B u n l a r direnmeden kabulleniyoruz nk bunlar kabul etmeye artlandrlm durumdayz. B i z e hayatn byle olduu retildi. O nedenle de kendi doan srekli inkar ediyorsun. Sevgi zehirlenmitir ama yok edilmemitir. Bu zehir atlabilir, sisteminden karlabilir; arnabilirsin. Toplumun sana zorla benimsettii her eyi kusabilirsin. B t n inanlar ve artlandrmalar geride brakabilirsin: zgr olabilirsin. Eer sen zgr olmaya karar verirsen toplum seni sonsuza dek kle olarak tutamaz.

37 -> 83

A r t k eski kalplar geride brakp, yeni bir yaam biimine balamann zaman geldi; doal bir hayat tarz, zalim olmayan bir hayat tarz, her eyden elini eteini ekmi deil, e n l i k l i bir hayat. O zaman nefret giderek daha da fazla imkanszlaacaktr. N a s l hastalk saln k a r kutbuysa, nefret de sevginin k a r kutbudur. Ama hastal semeye ihtiyacn yok. Hastalk, saln sahip olmad birka avantaja sahiptir; bu avantajlara balanma. Nefretin de sevginin sahip olamad birka avantaj vardr. O yzden ok dikkatli olmalsn. Hasta insana herkes daha duyarl davranr, kimse onu incitmez, herkes ona sylediklerini dikkatle tartar nk o ok hastadr. Odak noktasnda kalr, herkesin merkezinde yer alr - aile, arkadalar - merkezdeki insan olur, nemli birine dnr. Eer bu neme, bu ego doyumuna ok fazla balanrsa bir daha salkl olmak istemez. Hastala kendisi tutunur. Psikologlar birok insann hasta olmann avantajlar nedeniyle hastalklarna balandn ifade ediyor. Hastalklarna o kadar uzun zamandr yatrm yapyorlar k i , o hastala drt elle sarldklarn tamamen unutuyorlar. Eer salklarna kavuurlarsa tekrar bir hi olacaklarndan korkuyorlar. B u n u da sen retiyorsun. K k bir ocuk hastaland zaman btn ailenin ilgi oda oluyor. Bu tamamen bilime a y k r bir ey. ocuk hastaland zaman gereini yap ama ok fazla zerine eilme. Bu ok tehlikeli nk eer hastalkla senin ilgin arasnda bir ba kurulursa... eer tekrar tekrar olursa, bu zaten kanlmazdr. ocuk ne zaman hastalansa btn ailenin odak noktas olur: Baba gelir, yanna oturur ve nasl olduunu sorar, doktor gelir, komular ziyarete gelir, arkadalar arar ve gelenler hediye falan getirmeye balar. B t n bunlara ok fazla balanabilir; bu durum egosu iin o kadar besleyici olmaya balar k i , bir daha iyilemek istemez. Eer bu yaanrsa, sala kavumak imkansz olur. A r t k hibir ila faydal olmaz. O k i i hastala kararl bir ekilde balanm olur. B i r o k insann, ounluun bana bu gelmitir. Nefret ettiin zaman egon tatmin olur. Ego ancak nefret ettii srece var olabilir; nk nefret sayesinde kendini stn hissediyorsun, nefret sayesinde kendini soyutluyorsun, nefret sayesinde kendini tanmlyorsun. Nefret sayesinde belirli bir kimlie sahip oluyorsun. Sevgide egonun yok olmas gerekir. Sevgide artk ayr deilsin. Sevgi, bakalaryla ayn potada erimeni salyor. O bir bulumadr, bir kaynamadr. Eer egoya ok fazla balanrsan, o zaman nefret etmek kolaydr ve sevmek ise en zorudur. D i k k a t l i ve tetikte ol: Nefret, egonun glgesidir. Sevgi iin byk bir cesarete ihtiya vardr. ok byk bir cesarete ihtiya vardr nk egonun kurban edilmesi gerekmektedir. Sadece bir hi olmaya hazr olabilen insanlar sevebilir. Sadece bir hi olmaya hazr olanlar, egolarndan tamamen arnm olanlar, bilenemeyenden gelecek olan sevgi hediyesini almay baarabilirler. E G O K O R K A K L I K T I R . K o r k a k l k , egonun sadece bir paras deil, egonun tamamdr. B y l e olmas kanlmazdr nk ego srekli tehir edilme korkusuyla yaar: i botur, aslnda yle bir ey yoktur; o sadece bir grnmdr, gereklik deil. Ne zaman bir ey sadece bir grntyse, bir serapsa, tam merkezinde k o r k u olmas kanlmazdr. ldeyken uzakta bir serap gryorsun. O kadar gereki grnyor k i , aslnda varolmayan suyun iinde, civardaki aalarn yansmasn bile gryorsun. Aalar gryorsun, sudaki yansmasn bile gryorsun; su dalgalanyor ve aalarn yansmas da bu dalgalarla birlikte titriyor. Ama btn bunlar uzaktan gryorsun. Yaknlatn zaman serap yok olmaya balyor. Aslnda orada bir ey yoktu; grdn sadece gne k l a r n n ln scak kumlarndaki yansmasyd. Bu yansmada ve gne k l a r n n dnnde bir vaha serab yaratlyor. Ancak bu durum sadece uzaktan baktn zaman varolabiliyor; yaknlatn zaman byle bir ey olmadn gryorsun. Yaknlanca sadece scak kumu ve yansyan gne k l a r n gryorsun. F a r k l bir balamda anlamas daha kolay olacaktr. Aya baktn zaman onun gzelliini ve dingin n gryorsun. Ancak i l k astronotlar ok ard nk aya yaklatklar zaman bir k olmadn grdler. Ay sadece dz ve orak bir toprak parasyd... bitki rts ya da herhangi bir yaam yoktu, cansz bir kaya paras. Ancak ayda dolarken dnyaya baktklar zaman hayretler iinde kaldlar: Dnya ok gzel bir k l a parlyordu. Bu k l a kyasland zaman, ay ve ayn gzellii ok snk kalyordu. Dnya, aydan sekiz kat daha

38 -> 83

byk olduu iin da sekiz kat daha youndu. Astronotlar bunun gerek olmadn biliyordu ama gzleriyle gryordu. B y l e bir ey yoktu... ok garip bir ey: Astronotlar dnyadayken, ayn ok gzel bir beyaz k yaydn gryordu. A y n yzeyinden baktklar zaman ise ay sadece cansz bir kaya parasyd ve dnya ok gzel bir k l a parldyordu. Dnyay biliyorlard, hayatlar boyunca burada yaamlard ama hi byle bir ey grmemilerdi. Gne nn yansmasn grmek iin uzaktan bakmak gerekir. Dnya da k yayyor. Gne dnyaya ulat zaman bir k s m dnya tarafndan emiliyor ancak ou geri yansyor. Bu yansyan ancak dnyadan ok uzakta olduun zaman grebilirsin; aksi taktirde gremezsin. Ego aslnda varolmayan bir olgudur. Senden uzakta olan insanlar onu hissedebilir, grebilir ve ondan incinebilir. Senin tek endien onlar kendine fazla yaklatrmamaktr. H e r k e s bakalarn belirli bir mesafede tutmaya alyor nk insanlarn fazla yaklamasna i z i n vermek demek kendi boluunun kaplarn amak demektir. Ego diye bir ey yoktur. Ancak sen egonla o kadar zdelemisin k i , egonun lmn, egonun kaybolmasn sanki senin lmnm gibi hissediyorsun. Bu doru deil; tam tersine, ego ld zaman gerek benliini, iindeki zn hissedeceksin. Egoist b i r i her zaman korkak olacaktr. H i b i r yaknla i z i n veremez. Dostluk, sevgi ve hatta normal arkadalk bile tehlikelidir. A d o l f H i t l e r odasnda b i r i n i n uyumasna asla i z i n vermezdi. O her zaman yalnz uyur, kapy ieriden kilitlerdi. H i evlenmedi, nk ok basit bir nedeni vard: Eer evlenirsen, einin odaya gimesine i z i n vermek zorunda k a l r s n . Sadece odaya deil, yatana da almak zorunda kalacakt. Bu fazla yakn olacakt ve fazla tehlikeliydi. H i b i r dostu yoktu. nsanlarla arasna her zaman bir mesafe koyuyordu; hayat boyunca onun omuzuna elini koymu tek bir k i i bile yoktu. Bu kadar yaknla i z i n veremezdi. K o r k t u u neydi? Bu kadar korkmasnn nedeni neydi? B y l e bir yaknla i z i n verdii an, "byk A d o l f H i t l e r ' i n " byklnn kaybolacandan korkuyordu. Onu fazlasyla kk, pigme gibi bir yaratk olarak grebilirdin, hibir bykl yoktu. O byklk sadece posterlerde, yaplan o youn propagandalarda vard. B i r insan ne kadar egoistse, o kadar yalnz kalmak zorundadr. Y a l n z olmak mutsuzluktur ama her eyin bir bedeli vardr. Var olmayan egonun gerek grnmesi iin bir bedel demen gerekir. B u n u mutsuzlukla, acyla ve strapla dersin. Ne olursa olsun; herkesi uzak tutmakta baarl bile olsan, sen aslnda bunun bir sabun kp olduunu biliyorsun. K k bir ine bile onu yok edecektir. Napolyon Bonapart, egoizm tarihinin en byk egoistlerinden biridir, ama yenilgiye uratld. Bu yenilginin nedenini deerlendirmeye deer. Napolyon kk bir ocukken, sadece alt aylkken, bakcs onu bahede brakp bir ey almak iin eve gittii zaman bir sokak kedisi ocuun zerine atld. A l t aylk bir bebek iin kedi, byk bir aslan gibi grnm olmal. H e r ey izafidir ve birbiriyle orantldr. O yzden o bebek iin kedi aslnda byk bir asland. K e d i sadece oyun oynamak istiyordu ama ocuk byk bir ok yaamt ve bu ok ok derinlere ilemiti. Gen bir erkek olduunda birok savata dvmt, mthi bir askerdi, bir aslanla bile savaabilirdi ama yine de kedilerden korkuyordu. B i r kedi grd an btn cesaretini y i t i r i r , birden alt aylk bir bebee dnrd. n g i l i z bakomutan Nelson bu durumu biliyordu. Nelson, Napolyon ile kyaslanabilecek bir asker deildi ama buna ramen Napolyon'un yenilgiye urad tek sava bu oldu. Nelson n cepheye yetmi tane kedi getirdi ve Napolyon yetmi kediyi grd zaman, s i n i r k r i z i geirdi; zavall adama bir tanesi bile yetiyordu. Yardmcsna dnd ve yle dedi: "Komutay sen devral. B e n savaacak durumda deilim; dnecek durumda bile deilim. Bu kediler beni mahvetti." T a b i i sava kaybetti.

39 -> 83

Onu Nelson'n yendiini syleyen tarihiler yanlyor. Hayr, o psikolojik bir oyuna yenildi. Kediler tarafndan, kendi ocukluu tarafndan yenilgiye urad, kontrol edemedii k o r k u s u tarafndan yenilgiye uratld. Saint Helena adnda kk bir adaya hapsedildi. Ada ok kk olduu iin kelepeye bile gerek yoktu, nk buradan kamak sz konusu deildi. Burada geirdii i l k gn yrye kt. Yaad s i n i r k r i z i ve yenilgi nedeniyle yannda srekli bir doktor bulunduruluyordu. Doktorla birlikte kk bir patikadan yrrken, k a r ynden gelen ve byk bir ot yn tayan bir kadnla karlatlar. Patika ok kk olduu iin birinin yol vermesi gerekiyordu. n g i l i z olmasna ramen doktor kadna bard: "Kenara ekil! Karnda k i m i n olduunu bilmiyorsun. Y e n i l m i olmas hi nemli deil. O, Napolyon Bonapart!" Ama kadn o kadar cahildi k i , Napolyon Bonapart adn hi duymamt. Hemen k a r l k verdi: "Ne olmu? O kenara ekilsin! Kendinizden utanmalsnz. B e n srtnda onca y k tayan bir kadnm. Size yol mu verecekmiim?" Napolyon Bonapart doktorun elini tuttu ve onu kenara ekerek konutu: "Napolyon Bonapart adn duyan dalarn yol verdii zamanlar gemite kald; artk o sabun kp snd. Srtnda ot tayan kadna yol vermem gerekiyor." Yenildikten sonra olanlar idrak etmiti. Hayat boyunca bir k o r k u y u srekli bastrmt. Bu durum byk bir s r olarak saklanyordu ancak artk aa kmt ve k o r k u s u herkes tarafndan renilmiti. Napolyon Bonapart artk bir hiti. B y k bir egoistin dt durum bu. O yzden korkakln egoizmindir paras olduunu dnme; onun tamamdr o. Ego, k o r k a k l k demektir. Egosuz olmak ise k o r k u s u z olmaktr. nk artk senden hibir ey alnamaz; lm bile iinde var olan hibir eyi yok edemez. B i r i s i tarafndan yok edilebilecek olan tek ey egodur. Ego o kadar krlgandr k i , her zaman o kadar lmn eiindedir k i , ona tutunmu olan insanlar ilerinde, ta derinlerinde korkuyla titrerler. Egoyu brakmak bir insann yapabilecei en yce eylemdir. Bu senin yiitliini gsterir, grndnden daha byk olduunu ispatlar. inde lmsz, yok edilemez, sonsuz bir ey olduunu ispatlar. Ego seni korkak yapar. E g o s u z l u k seni yaamn sonsuz gizeminin k o r k u s u z bir arays haline getirir.

KENDN KALABALIKTAN GER EK

Meditasyon, sadece sessiz ve tek bana olma cesaretidir. Yava yava, iinde yeni bir nitelik, yeni bir canllk, yeni bir gzellik, yeni bir zek hissetmeye balarsn. B u , kimseden dn alnmamtr, senin iinde bymektedir. K k senin varoluuna dayanmaktadr. Ve eer bir korkak deilsen, hayat bulacak ve iek aacaktr. H i kimse varoluun olmasn hedefledii k i i deildir. Toplum, kltr, din ve eitim sistemi, masum ocuklara k a r gizli bir ittifak iindedir. B t n g onlarda; ocuk aresiz ve baml, o yzden onu istedikleri gibi ekillendirmeyi baaryorlar. ocuun kendi doal ynelimi dorultusunda gelimesine i z i n vermiyorlar. B t n abalar insanlar kullanlacak metalara evirmektir. ocuun kendi bana

40 -> 83

bymesine i z i n verirlerse, kendi karlar iin kullanp kullanamayacaklarn, yatrmlarnn boa gidip gitmeyeceini kimse bilemez. T o p l u m byle bir r i s k i gze almaya hazr deildir. ocuu kuatr ve toplumun ihtiyac olan ekildeki bir kalba dkmeye balar. Yani bir anlamda, ocuun ruhunu ldrp, ruhunun ve z benliinin eksikliini hissetmemesi iin ona sahte bir k i m l i k verirler. Bu sahte k i m l i k , gereinin yerine konulmu olan bir eydir. Ancak gereinin yerine konulmu olan bu k i m l i k sadece onu sana vermi olan kalabalk iinde ie yarar. T e k bana kaldn an, sahte olan k i m l i k paralanmaya ve bastrlm olan gerek k i m l i k kendini ifade etmeye balar. Y a l n z kalma k o r k u s u budur. H i kimse tek bana olmak istemez. H e r k e s bir kalabala ait olmak ister; sadece tek bir kalabala da deil, birok kalabala. K i i , dini bir kalabala, bir siyasi partiye, bir rotary kulbne ait olur ve daha ait olunacak bir sr baka kk gruplar da vardr. nsan gnde y i r m i drt saat desteklenmek ister nk sahte bir destek olmadan ayakta duramaz. nsan tek bana kald zaman, garip bir delilik hissetmeye balar. Y l l a r boyunca b i r i s i olduuna inandn ve birden bire, tek bana kaldn zaman aslnda o k i i olmadn hissetmeye balarsn. Bu durum k o r k u yaratr: O zaman sen kimsin? Y l l a r sren basklar sonucunda, gerek kimliinin kendini ifade etmesi zaman alacaktr. M i s t i k l e r aradaki bu zaman dilimine "ruhun karanlk gecesi" adn vermitir. ok i y i ifade edilmi bir deyim. A r t k o sahte k i m l i k deilsin ama henz gerek kimliin de deilsin. B e l i r s i z bir ara blgedesin, k i m olduunu bilmiyorsun. zellikle B a t dnyasnda bu sorun daha da karmak hale gelir nk onlar ruhun karanlk gecesini ksaltp geree bir an nce ulamak iin herhangi bir metodoloji gelitirmemitir. B a t dnyas meditasyonla i l g i l i hibir ey bilmemektedir. Meditasyon yalnzca tek bana kalp, sessiz olup, gerein kendini gstermesini beklemeye verilen bir addr. O bir eylem deil, sessiz bir gevemedir. nk ne "yaparsan" aslnda sahte kimliin yapacaktr. Y l l a r boyunca btn yaptklarn ondan ortaya kt. Bu eski bir alkanlk. A l k a n l k l a r zor lr. Y l l a r boyunca, sevdiin ve sayg duyduun insanlarn sana dayatm olduu sahte bir k i i l i k l e yayorsun; ve onlar bilerek sana ktlk yapmyorlard. Niyetleri i y i y d i ancak farkndalklar s f r d . Onlar bilinli deillerdi: Ebeveynlerin, retmenlerin, rahiplerin, politikaclarn... bilinsiz insanlard. N i y e t i y i olsa bile bilinsiz insanlarn elinde bir zehre dnr. O yzden ne zaman tek bana kalsan, derin bir k o r k u vardr. nk sahte olan yok olmaya balyor. Gerein devreye girmesi ise biraz zaman alacaktr. Onu uzun yllar nce kaybetmitin. Bunca y l l k boluun bir ekilde kapanmas gerektiini dnmen gerekli olacak. "Kendimi kaybediyorum, duyularm, akl salm, zihnimi, her eyimi kaybediyorum" k o r k u s u yaaman ok doal. nk sana bakalar tarafndan empoze edilmi olan benlik bunlardan olumaktadr. D e l i r i y o r m u gibi hissedeceksin. Hemen kendini megul etmek iin bir eyler yapmaya balarsn. Ortada insan yoksa bile en azndan bir eylem var ve bu sayede sahte benlik faaliyete devam ederek yok olmasnn nne geiyor. O yzden insanlar en ok tatillerde zorlanyor. B e gn boyunca alrken, hafta sonu dinlenip, geveme hayaliyle yayor. Ama hafta sonu, dnyann en kt zamanlardr. Hafta sonu daha fazla kaza olur, daha ok insan intihar eder, daha fazla cinayet, h r s z l k ve tecavz olur. ok garip. B t n bu insanlar be gn boyunca meguld ve hibir sorun yaanmad. Ancak hafta sonu onlara birden bir seenek sunuyor: Ya bir megale bulacaklar ya da geveyecekler. Ama gevemek korkutucudur; sahte k i m l i k kaybolur. Faal kal, aptalca olsa bile bir eyler yap. nsanlar hemen sahillere koar, yollarda tampon tampona kilometrelerce uzunluunda trafik s k k l a r n a katlanr. Onlara nereye gittiklerini sorarsanz, "kalabalktan kayorum" derler. Ama btn kalabalk onlarla birlikte gidiyor! T e k bana olup dinginlii bulacaklar. H e m de hepsi! Aslnda evde kalm olsalard daha sakin daha kendi bana kalabileceklerdi nk btn aptallar "kafalarn dinlemek iin" yola km durumda. Hepsi deli gibi acele ediyor nk i k i gn ksa srede bitecek ve ulamalar gerekiyor: Nereye olduunu sorma!

41 -> 83

file:///E:/E-K%C4%B0TAPLAAR-makalaler/osho-10%20kitap/osho-ht...

K u m s a l l a r gryorsun. O kadar kalabalk k i , pazar yerleri bile bu kadar kalabalk deil. ok garip ama insanlar burada gnelenirken kendini ok rahat hissediyor. K k bir kumsalda gnelenip geveyen on bin insan. A y n k i i , ay kumsalda tek bana olsa geveyemeyecekti. Ama etrafndaki binlerce k i i n i n gevediini biliyor. A y n insanlar ofisteydi, sokaklardayd, al v e r i merkezlerindeydi, imdi ayn insanlar kumsalda. Sahte benliin var olabilmesi iin kalabalk arttr. T e k bana kaldnda ldrmaya balarsn, insan ite bu noktada meditasyonu biraz anlamaldr. Endie etme nk kaybolabilecek bir eyi kaybetmeye deer. Ona yapp kalmak anlamszdr; nk o senin deil, o sen deilsin. Sen aslnda, sahte olan gidince onun yerine ykselecek olan taze, masum ve kirlenmemi v a r l k s n . K i m s e " B e n kimim?" sorusunu senin yerine yantlayamaz. B u n u sen bileceksin. B t n meditasyon teknikleri sahteyi yok edecek birer destektir. Onlar sana gerei vermez; gerek verilemez. Verilebilen bir ey gerek olamaz. Gerek zaten senin iinde olandr; sadece sahte olann ortadan kaldrlmas gerekiyor. B a k a bir adan yle denebilir: B i r U s t a gerekte sende olmayan alyor ve aslnda senin sahip olduklarn sana veriyor. Meditasyon sadece sessiz ve tek bana olma cesaretidir. Yava yava, iinde yeni bir nitelik, yeni bir canllk, yeni bir gzellik, yeni bir zek hissetmeye balarsn. B u , kimseden dn alnmamtr, senin iinde bymektedir. K k senin varoluuna dayanmaktadr. Eer bir korkak deilsen, filizlenecek ve iek aacaktr. Sadece cesur, y r e k l i ve yiit olan insanlar dindar olabilir; kiliseye gidenler deil. Onlar korkaklardr. Hindular, Mslmanlar, H r i s t i y a n l a r korkaktr. Onlar araya kardr. A y n kalabalk sahte k i m l i k l e r i n i daha da pekitirmeye alr. Sen dodun; bu dnyaya bir canl olarak, bilinle, inanlmaz bir duyarllkla geldin. K k bir ocua bir bak; gzlerindeki o tazelie bak. B u n u n stn sahte k i i l i k l e rtyorlar. Korkacak bir ey yok. Sen ancak kaybedilmesi kanlmaz olan bir eyi kaybedebilirsin. Onu ne kadar erken kaybedersen o kadar i y i olur nk ne kadar uzun kalrsa, o kadar glenir. K i m s e yarn ne olacan bilmez. Gerek varlnn farkna varmadan lme. Gerek varlklaryla yaam ve gerek varlklaryla lm o ok az saydaki insan gerekten ansl olanlardr. nk onlar hayatn sonsuz ve lmnse kurgu olduunu bilir.

SAYILARIN POLTKASI
Toplumda, senin t p k bakalar gibi davranacan beklentisi hakimdir. B i r a z f a r k l davranmaya baladn zaman bir yabancya dnrsn ve insanlar yabanclardan ok korkar. O yzden i k i insann bir araya geldii her yerde; otobste, trende, ya da otobs duranda sessiz kalamaz.

42 -> 83

nk sessiz kaldklar zaman i k i s i de yabanc olarak kalr. Hemen birbiriyle tanrlar: "Adn ne? Nereye gidiyorsun? Ne i yaparsn? Nerelisin?" Sadece birka soru. Sonra rahatlarlar; sen de tpk onlar gibi bir insanmsn. nsanlar her zaman uyumlu olduklar kalabalklar iinde olmak ister. Sen f a r k l davranmaya baladn an, btn kalabalk phelenmeye balar; bir eyin ters gittiini dnr. Seni tanyorlar ve deiimi grebiliyorlar. Seni, gerek benliini hi kabullenmediin zaman tanmlardr ve imdi birden gerek benliini kabul ederken gryorlar. Bu toplumda kimse kendini kabullenmez. H e r k e s kendisini lanetler. Toplumun yaam tarz budur: kendini lanetle. Ve eer sen kendini lanetlemiyorsan, kendini kabul ediyorsan, o zaman toplumdan ayr dm olursun. Toplum ise, srden ayrlm olan kimseye tahamml edemez nk toplum saylarla yaar; buna saylarn politikas denir. Say ok olduu zaman insanlar kendini i y i hisseder. Say ok daha byk olunca ise insanlar hakl olduunu hisseder; yanlyor olamazlar, milyonlarca insan onlarla birliktedir. Dlananlarn iindeyse pheler belirmeye balar: " K i m s e benimle deil. H a k l olduumun garantisi ne?" O yzden bana gre bu dnyada en byk cesaret bir birey olmaktr. B i r e y olmak iin en st seviyede k o r k u s u z l u k temeline sahip olmak gerekir: " B t n dnyann bana k a r olmas nemli deil. nemli olan ey benim geerli bir deneyim yaam olmam. B e n rakamlara bakmam, yanmda ka k i i olduuyla ilgilenmem. B e n sadece deneyimimin geerliliine bakarm. B i r papaan gibi bakalarnn szn tekrar edip etmediime ya da anlattklarmn kaynann kendi deneyimlerim olup olmadna bakarm. Eer kendi deneyimimse, eer benim kanmn, kemiimin, iliimin bir parasysa, o zaman btn dnya karmda olsa bile ben yine de haklym ve onlar haksz. Gerisi nemli deil, kendimi i y i hissetmem iin onlarn oylarna ihtiyacm yok. Sadece bakalarnn f i k i r l e r i n i tayan insanlar bakalarnn desteine ihtiya duyar." Ancak toplum bugne kadar byle ilemitir. Seni bu sayede alda tutabiliyorlar. Eer onlar zgnse, sen de zgn olmak zorundasn; eer onlar mutsuzsa, sen de mutsuz olmak zorundasn. Onlar neyse, sen de ayn ey olmak zorundasn. F a r k l olmaya i z i n verilmez nk farklar bireylie ve zgnle giden yolu aar. Ama toplum bireylerden ve zgnlkten ok korkar. B u , birinin kalabalktan bamsz olduunu ve kalabal hi umursamadn gsterir. T a n r l a r n , tapnaklarn, rahiplerin, kutsal metinlerin onun iin artk anlamszdr. A r t k onun kendi varl ve yntemi vardr, kendi tarz vardr; yaama, lme, kutlama, ark syleme ve dans etme. O artk yuvasna dnmtr. K i m s e kalabalkla birlikte yuvasna dnemez. nsan yuvasna ancak tek bana ulaabilir.

" SESN" DNLE

B i r ocuk srekli kafasn kayormu. B i r gn babas ona bakp, "Olum, neden srekli kafan kayorsun?" diye sormu. ocuk yantlam: " H m m , galiba onun kandn benden baka bilen yok." B u , i sestir! Sadece sen biliyorsun. B a k a birinin bilmesi mmkn deil. Dardan gzlemlenemez. B a n ard zaman sadece sen b i l i r s i n , ispat edemezsin. M u t l u olduun zaman sadece sen b i l i r s i n , ispat edemezsin. Onu bir masann zerine koyup bakalarnn denetimi ya da incelemesine aman mmkn deildir. Hatta, i ses o kadar derindedir k i , sen bile onun var olduunu ispat edemezsin. Zaten o yzden bilim onu inkr edip duruyor. Ancak inkr insana ait deildir. B i r bilim adam bile ne zaman sevgi hissettiini b i l i r ; bir i duygusu olduunu bilir. Orada bir ey var! O bir nesne deil, bir cisim deil; onu

43 -> 83

bakalarnn nne koyamazsn... ama hl var. sesin kendi geerlilii vardr. Ancak bilimsel artlanma nedeniyle insanlar kendi i seslerine gvenlerini kaybetmitir. Bakalarna bamldrlar. Bakalarna o kadar bamlsn k i , eer biri "Ne kadar mutlu grnyorsun!" derse, kendini mutlu hissetmeye balyorsun. Eer y i r m i k i i seni mutsuz etmeye karar verirse, seni mutsuz edebilirler. B t n bir gn ayn eyi sylemeleri yeter. Ne zaman onlardan biriyle karlasan, sana "ok mutsuz, ok zgn grnyorsun. Sorun nedir? Y o k s a biri mi ld?" deseler, hemen phelenmeye balarsn: Eer bu kadar insan mutsuz olduunu sylyorsa, yle olmalsn. B a k a insanlarn dncelerine bamlsn. B a k a insanlarn fikirlerine o kadar bamlsn k i , kendi i sesinle balantn bile kaybettin. sesini yeni batan kefetmen gerekiyor nk gzel olan her ey, i y i olan, kutsal olan her ey ancak isel olarak hissedilebilir. nsanlarn fikirlerinden etkilenmeyi brak. B u n u n yerine iine dn; i sesinin sana bir eyler sylemesine engel olma. Ona gven. Eer ona gvenirsen, geliecektir. Eer ona gvenir ve onu beslersen, daha gl olacaktr. Vivekananda, Ramakrishna'ya gitti ve " T a n r yoktur! B u n u ispat edebilirim. T a n r yoktur!" dedi. ok mantkl, ok kukucu biriydi. B a t felsefesi ekolnde ok i y i bir eitim almt. Ramakrishna ise eitimsiz, okur yazar olmayan biriydi. Vivekananda'ya, "Peki, ispat et bakalm!" dedi. Vivekananda uzun uzun konutu, btn kantlarn ortaya dkt. Ramakrishna dinledi ve sonunda konutu: "Ama benim i sesim T a n r n n olduunu sylyor. Bu konuda son hkm verecek olan da odur. Senin btn sylediklerin bir tezden ibaret. Senin i sesin ne diyor?" Vivekananda bunu aklna bile getirmemiti. Omuz s i l k t i . O, kitaplar okumu, tartmalar deerlendirmi, lehte ve aleyhte kant toplam ve bu kantlardan yola karak Tanr'nn var olup olmadn belirlemeye almt. Ama kendi iine bakmamt. Kendi i sesine sormamt. Bu ok aptalca. Ama kukucu z i h i n zaten aptaldr, mantkl z i h i n aptaldr. Ramakrishna devam eder: "Savlarn ok gzel, k e y i f aldm. Ama ne yapabilirim? B e n biliyorum! sesim onun var olduunu sylyor. T p k i sesimin bana mutlu olduumu, hasta olduumu, zgn olduumu, karnmn ardn ya da bugn kendimi i y i hissetmediimi syledii gibi. sesim bana T a n r vardr diyor. Bu bir tartma konusu deil." Daha sonra Ramakrishna, "Sana ispat edemem ama eer istersen sana gsterebilirim." dedi. Daha nce hi kimse Vivekananda'ya Tanr'nn gsterilebileceini sylememiti. Vivekananda daha bir ey sylemeden Ramakrishna onun zerine atlad - o vahi bir adamd - zerine kt ve ayaklaryla Vivekananda'nn gsne bastrd! Sonra bir ey oldu, bir enerji sramas yaand ve Vivekananda saat boyunca transa girdi. Gzlerini at zaman tamamen f a r k l bir insan olmutu. Ramakrishna sordu: "imdi ne diyorsun? T a n r var m, yok mu? sesin imdi ne diyor?" Vivekananda daha nce hi yaamad bir dinginlik ve sakinlik iindeydi. inde byk bir nee vard, iinden tamakta olan bir mutluluk yayordu. Ramakrishna'nn nnde eildi, ayaklarna dokundu ve "Evet, T a n r var!" dedi. T a n r bir k i i deildir: O, sonsuz mutluluk, s n r s z bir evinde olduun duygusudur. "Ben bu dnyaya ait b i r i y i m ve bu dnya da bana ait. B e n burada bir yabanc deilim." duygusunu en st dzeyde hissetmektir. Varolusal bir; " B t n ve ben ayr deiliz." hissidir. Bu deneyim Tanr'dr. Ancak bu duygu sadece i sesinin i i n i yapmasna i z i n verdiin zaman mmkn olabilir. Buna i z i n vermeye bala! Ona mmkn olduunca ok frsat ver. Srekli dsal otoriteleri arama ve dsal fikirlere ynelme. Kendini biraz daha bamsz klmaya al. Daha fazla hisset, daha az dn.

44 -> 83

Git ve bir gle bak, ama hemen papaan gibi "Ne kadar gzel" deme. Bu sadece insanlarn sana sylemi olduu bir f i k i r olabilir; ocukluundan beri srekli "Gl ok gzel bir iektir. H a r i k a bir iektir." szlerini duyuyorsun. O yzden bir gl grdn zaman, hemen tuuna baslm bir bilgisayar gibi " B u ok gzel" diyorsun. B u n u gerekten hissediyor musun? Bu senin iinden gelen duygular m? Eer deilse, syleme. Aya baktn zaman, eer kendi i sesin deilse, gzel olduunu syleme. Zihninde tadn eylerin yzde doksan dokuzunun dn alnm olmasna aracaksn. Ve bu yzde doksan dokuzluk ie yaramaz p iinde kalan yzde b i r l i k i ses kaybolup boulmu durumda. B i l g i l i olmaktan vazge. Kendi i sesini tekrar bul. T a n r ' y i sesinle bilebilirsin. A l t duyu vardr: B e tanesi d duyudur; sana dnyay anlatrlar. Gzler k hakknda bir eyler syler; gzlerin olmadan bilemezsin. K u l a k l a r ses hakknda bir eyler syler; kulaklarn olmadan ses hakknda hibir ey bilemezsin. Sonra bir de altnc duyu var, i ses. Bu duyu sana kendin ve her eyin sonsuz kayna hakknda bir eyler syler. Bu duyunun kefedilmesi gerekir. Meditasyon i sesin kefinden baka bir ey deildir. DNYADAK kkremesi. Buda buna aslann kkremesi demiti. B i r insan tam dinginlie ulat zaman bir aslan gibi kkrer. l k kez olarak zgrln ne olduunu bilir, nk artk baka insanlarn ne dnd k o r k u s u kalmamtr. nsanlarn ne dedii nemli deildir. Onlarn sana aziz ya da gnahkr demeleri hi nemli deildir; senin iin tek ve yegane yarg Tanr'dr. 'Tanr' bir k i i demek deildir, T a n r sadece btn evren demektir. Bu bir k i i y l e y z yze gelme durumu deildir; sen aalarla, nehirlerle, dalarla, yldzlarla... btn evrenle yzlemek durumundasn. Ve bu b i z i m evrenimiz, biz onun bir parasyz. Ondan korkmaya gerek yok, ondan bir ey gizlemeye gerek yok. Aslnda abalasan bile ondan bir ey gizleyemezsin. B t n l k zaten biliyor, btnlk seni senden daha i y i tanyor. k i n c i konu ise bundan bile daha nemli: T a n r zaten hkmn vermitir. B u , gelecekte olacak bir ey deildir, zaten olmutur: O yargsn oktan vermitir. O yzden bu yargnn k o r k u s u bile ortadan kaybolur. Kyamet Gnnde bir yarglama sz konusu deildir. Korkmana gerek yok. Kyamet i l k gnden koptu; seni yaratt an o zaten hkmn vermiti. Seni tanyor, sen onun yaratt bir v a r l k s n . Eer sende bir ey ters giderse, sorumlusu O olur, sen deil. Eer yanl yola saparsan sorumlusu O, sen deil. Sen nasl sorumlu olabilirsin? Sen kendini yaratmadn k i ! Eer resim yaparken bir ey yanl giderse, bunun sorumlusunun resim olduunu syleyemezsin! Sorumlusu ressamdr. O yzden kalabalktan, ya da dnyann sonu geldiinde ne yapp yapmadna dair hesap soracak hayali bir Tanr'dan korkmana gerek yok. O zaten hkmn verdi... Bu ok nemli. H k m oktan verildii iin zaten zgrsn. Ve insan, kendi olma zgrlne sahip olduunu tam olarak idrak ettii zaman hayat devingen bir nitelie brnr. K o r k u esaret yaratr, zgrlk sana kanat verir. EN BYK KORKU BAKALARININ FKRLERDR. Ve kalabalktan artk

korkmadn an artk bir koyun deil, bir aslan olursun. Kalbinde dev bir kkreme ykselir, zgrln

ZGRLK SANA KANAT VERR

B e n tm hayatm boyunca uyumsuz b i r i s i oldum... Ailemin iinde, dinimde, lkemde; ve bundan ok byk bir k e y i f aldm nk toplumla uyumsuz olmak birey olmak demektir. Varolan k u r u l u dzenle uyumlu olmak, bireyliini kaybetmek demektir. Ve btn dnyan bundan ibaret. Uzlamaya gidip bireyliini kaybettiin an, her eyi kaybetmi olursun. ntihar etmi olursun. Yaadmz

45 -> 83

dnya dzenine uyum salam olan insanlar, kendilerini yok etmi olan insanlardr. B u n u n ok byk bir cesaret, ok gl bir zgrlk duygusu gerektirdii kesin; aksi halde btn dnyaya k a r tek bana direnemezsin. Ama btn dnyaya k a r kmak o kadar byk bir keyif, nee ve ltuftur k i , hayatlarnda hi toplumla uyumsuzluk yaamam olanlar bunu anlayamaz. nsanlk tarihindeki btn byk i s i m l e r toplumlarnda birer ban ba olmutur. nsanolunun mutluluuna ve dnyann gzelliine katk yapm olan btn insanlar, toplumlaryla atma iinde olmutur. U y u m s u z olmak ok deerli bir niteliktir. H i b i r noktada taviz verme. l k uzlama, senin y k m n n balangcdr. Bununla, inat olman gerektiini sylemiyorum; eer bir eyin doru olduunu gryorsan, ona uy. Ama bir eyin doru olmadn fark ettiin an, btn dnya doru olduunu hissediyor olsa bile, o ey artk senin iin doru deildir. Konumunu sabitle. Bu sana dayanma gc, azim ve belli bir btnlk verecektir. U y u m s u z olmak demek, egoist olmak demek deildir. Eer bir egoistsen, er ya da ge uzlamaya gidersin. Ne zaman daha egoist olman salayacak bir grup insan, bir toplum ya da bir lke bulursan, hemen o topluma uyum salarsn. Gerek uyumsuz mtevaz bir insandr, o yzden kimse onu iine ekemez. O zgrdr, nk egosundan zgrlemitir. B e n i m anlayma gre sadece zeki olan ve birey olan insanlar dlanr. taatkr insanlar, bireysellii olmayan insanlar, ifade zgrl olmayan insanlar, hibir eye hayr diyemeyen, kendi arzusuna k a r olsa bile evet demeye hazr olan insanlar bu dnyada saygn bir konuma ykselirler. Onlar bakan olur, onlar babakan olur. Onlar, s r f intihar etmi olduklar iin her ekilde sayg grrler. Onlar artk yaamyor, f o s i l l e m i durumdalar. Yaayan bir insan nasl belirli bir kalp iine sokabilirsin? H e r birey zgndr. Neden bir bakasnn kalbna ssn ki? Dnyadaki btn mutsuzluk ok basit bir ekilde aklanabilir: H e r k e s , doalarnn olmalarn istedii eyin ne olduu aratrlmadan, bakalar tarafndan kesilip, kalplanarak bir dzene uyduruluyor. Varolua bir frsat bile vermiyorlar. ocuk doduu andan itibaren onu bozmaya balyorlar. Tabii, tamamen i y i niyetli olarak. H i b i r ebeveyn bunu bilinli olarak yapmyor ama onlar da ayn ekilde artlandrlmlar. O da ayn eyi ocuuna uyguluyor; baka bir yol bilmiyor k i . taat etmeyen ocuk srekli ayplanyor. taatkr ocuk ise srekli vlyor. P e k i ama sen hi itaatkr bir ocuun herhangi bir yaratc alanda dnyaca nl olduunu grdn m? Sen hi edebiyat, bar ya da bilim Nobel dl alm itaatkr bir ocuk duydun mu? taatkr ocuk sradan kalabaln bir paras olur. B e n her yerde srekli bir uyumsuz olarak yaadm ve her ann, her damlasn keyifle yaadm. Sadece kendin olmak o kadar gzel bir yolculuk k i .

NEYDEN ZGR, NE N ZGR

A s l a bir eyden zgr olma eklinde dnme; her zaman ne iin zgr olma eklinde dn. Aradaki fark ok byktr, hem de ok byk. Sakn neyden diye dnme, ne iin diye dn. T a n r iin zgr ol, gerek iin zgr ol; ama kalabalktan zgrleme, kiliseden zgrleme, undan ya da bundan zgrleme gibi dnme. B i r gn olduka byk bir mesafe kat edebilirsin ama asla zgr olamazsn, asla. Bu bir eit bask kurma olacaktr. Neden kalabalktan bu kadar korkuyorsun? Eer bir ekim varsa, o zaman k o r k u n sana ait olan bu ekimi gsterecektir, senin ekimini. Nereye gidersen git, kalabalk sana hkmedecektir.

46 -> 83

Sylediim ey u, bundaki hakikatlere bir bak; kalabal dnmene gerek yok. Sadece kendi varln dn. Hemen imdi brakabilirsin. Eer mcadele iinde olursan zgr olamazsn. B r a k a b i l i r s i n nk mcadele etmenin bir anlam yok. Sorun kalabalk deil... sorun olan sensin. Kalabalk seni ekmiyor, sen ekiliyorsun. B i r bakas tarafndan deil, kendi bilinsiz artlanmalarn tarafndan ekiliyorsun. B i r eyin sorumluluunu asla bir bakasna atma nk o zaman asla ondan zgrleemezsin. znde sorumluluk sana ait. nsan neden kalabala bu kadar k a r olmal? Zavall kalabalk! Neden ona bu kadar k a r olmalsn? Neden byle bir yaray tayorsun? Sen ibirlii yapmadn srece kalabalk bir ey yapamaz. O yzden sz konusu olan senin ibirliin. Hemen u an ibirliine bir son verebilirsin, kolayca. Eer bu i iin aba sarfedersen ban derde girecektir. O yzden hemen yap. Eer savarsan, bunun kaybedilmekte olan bir savaa girmek anlamna geldiini grebildiinde, ondan vazgei anlk bir hamle, kendiliinden oluan bir kavrayla gerekleiverir. Sava atn takdirde sadece kalabala nem verdiini gstermi olursun. Milyonlarca insann bana gelen de bu. B a z l a r kadnlardan kamak i s t i y o r - bu durum Hindistan'da yzyllardr yaanyor - sonra da gitgide kendilerini onun iinde daha fazla kaybediyorlar. Seksten kurtulmak istiyorlar ve btn zihinleri cinsellikle dolu oluyor; seksten baka bir ey dnemez oluyorlar. Oru tutuyorlar, uyumuyorlar; u ya da bu pranayama'y, yogay ve bin bir f a r k l yntemi deniyorlar; hepsi samalk. Seks ile ne kadar ok savarlarsa, onu o kadar ok glendiriyorlar, ona o kadar ok younlayorlar. ly karacak kadar nem kazanyor. H r i s t i y a n manastrlarnda olan budur. O kadar ok bastrmlar ki korkuyorlar. Eer sen de kalabalktan fazla korkmaya balarsan, ayn eyi yaarsn. Kalabalk senin ibirliin olmadan hibir ey yapamaz. O yzden sorun senin farknda olman. b i r l i i yapma! Bu benim gzlemim: Bana ne gelirse gelsin, sorumlusu sensin. Bakalar sana bir ey yapmyor. Sen byle olmasn istedin, yle oldu. B i r i seni smryor nk sen smrlmek istiyorsun. B i r i seni hapse atmtr nk sen hapse girmek istedin. B u n u n iin belirli bir aray olmal. B e l k i sen buna gvenlik dedin. Verdiin i s i m f a r k l olabilir, etiketlerin f a r k l olabilir ama sen hapse girmek iin can atyordun nk hapiste gvendesin ve orada emniyetsiz olmazsn. Ama hapishane duvarlaryla savama, iine bak. O gvence iin can atan eyi bul ve kalabaln seni nasl maniple ettiini gr. O kalabalktan bir ey i s t i y o r olmalsn; tannma, onur, sayg, saygnlk. Eer bir ey istersen karln demelisin. O zaman kalabalk sana, "Tamam, sana sayg vereceiz ama sen de bize zgrln vereceksin." der. Bu basit bir alveri. Ama kalabalk sana bir ey yapmad: onu isteyen sensin. O yzden kendi nnden ekil!

GEREK YZN BUL

Neysen o ol ve dnyay asla hi umursama. O zaman derin bir rahatlk hissedeceksin ve kalbin huzurla dolacak. Z e n insanlarnn "gerek yz" dedii ey budur; gevemi, gerginlikten uzak, iddiasz, i k i y z l olmayan ve nasl davranman gerektii hakkndaki szde retiler olmadan varolmak. Ve unutma, gerek y z ok i i r s e l bir ifade ama bu, f a r k l bir yzn olaca anlamna gelmiyor. A y n y z btn gerginliklerinden arnacak, ayn y z geveyecek, ayn y z nyargsz olacak, bu ayn y z bakalarndan stn grmeyecek kendisini. Bu yeni deerlere sahip ayn yz, senin gerek yzn olacak. ok eski bir atasz vardr: B i r o k k i i , korkak olma cesaretini gsteremedii iin kahraman olmutur. 47 -> 83

Eer bir korkaksan, bunun neresi yanl? B i r korkaksn. Ne gzel bir ey. Korkaklara da ihtiya vardr, aksi halde kahramanlar nereden bulacaksn? Korkaklar, kahraman yaratmak iin zorunlu olan temeli oluturmak iin kesinlikle gereklidir. Sadece kendin ol, her kimsen. A s l sorun daha nce hi kimsenin sana kendin ol dememi olmas. H e r k e s burnunu sokuyor, en sradan durumlarda bile herkes sana yle ya da byle davranman gerektiini sylyor. B e n okula giderken... kk bir ocukken, bana nasl olmam gerektiinin sylenmesinden nefret ederdim. retmenler bana rvet t e k l i f etmeye balad: "Eer doru davranrsan, bir dahi olabilirsin." Hemen k a r l k verdim: "Dahiliin can cehenneme, ben sadece kendim olmak istiyorum." Ayaklarm masann stne koyarak otururdum ve her retmen rahatsz olurdu. "Ne biim davranyorsun?" diye krlard. B e n de yant verirdim: "Masa bana yapma demiyor k i ! B u , masayla benim aramda olan bir konu, s i z neden bu kadar kzyorsunuz? Ayaklarm s i z i n kafanza koymu deilim k i ! S i z de tpk benim gibi rahat olmalsnz. Ayrca bu ekilde s i z i n rettiiniz samalklar ok daha i y i anlayacam hissediyorum." S n f n bir duvarnda ok gzel bir pencere vard ve pencereden dardaki aalar, kular ve guguk kular grnyordu. ounlukla pencereden dar bakardm ve retmen gelip, "Neden okula geliyorsun k i ? " diye sorard. Hemen yantlardm: "nk evimde byle, btn gkyznn grnd bir pencere yok. Ve evimin olduu yerde guguk k u l a r , kular yok. E v i m ehirde, etrafnda bir sr baka ev var, o kadar kalabalk ki kular oraya gelmiyor. Guguk k u l a r oradakilerin arklaryla kutsayacaklar insanlar olmadn hissediyor. Buraya s i z i dinlemeye geldiim f i k r i n i unutun! cretim deniyor. Burada sadece bir hizmeti olduunuzu unutmayn. Eer snfta kalrsam gelip size ikayette bulunmayacam; snfta kalrsam zlmeyeceim. Ancak eer btn bir y l boyunca aslnda dardaki guguk kularn dinlerken s i z i dinliyormu gibi yaparsam, bu i k i y z l bir yaamn balangc olur ve ben i k i y z l olmak istemiyorum." retmenler, profesrler her konuyu belirli bir ekilde yapmam istedi. O gnlerde benim okulumda -ve belki de hl devam ediyordur- herkes kep takyordu. B e n i m keplere k a r hibir husumetim yok; niversiteden ayrldktan sonra kep giymeye baladm ama niversiteden ayrlncaya kadar hi giymedim. Rahatsz olan i l k retmen geldi ve "Okulun disiplinini bozuyorsun. K e p i n nerede?" diye sordu. "Okul ynetmeliini getirin. Orada her ocuun kep giymesi gerektiinden sz ediliyor mu? Eer yoksa, okul kurallarna aykr olan bir eyi bana dikte ettirmeye alyorsunuz." dedim. B e n i mdre gtrd ve ben de mdrle konutum: " B e n hazrm. Bana kep takmann mecburi olduunu yazan maddeyi gsterin. Eer mecburiyse okuldan ayrlmam gerekebilir ama nce kep takmann mecburi olduunun nerede yazdn gsterin." Tabii byle bir y a z l kural yoktu ve ben devam ettim: "Bana kep takmak iin geerlilii olan mantkl bir neden gsterebilir misiniz? Zekm arttracak m? Hayatm uzatacak m? B e n i daha salkl m yapacak, daha anlayl m klacak? B i l d i i m kadaryla Hindistan'da baa bir ey taklmad tek eyalet Bengal ve lkenin en zeki blgesi oras. Punjab ise tam tersi. Orada insanlar kep yerine sark takyor. O kadar byk sarklar kullanyorlar k i , sanki kamaya alan zekalarn kafalarnn iinde tutmaya alyorlar. Sonuta Punjab lkenin en az zeki blgesi." Mdr cevap verdi: "Sylediklerin mantkl ama bu bir okul disiplini sorunu. Eer sen kep takmazsan, bakalar da takmaz." B e n de, "O zaman neden korkuyorsunuz? Bu gelenei terk edin." dedim.

48 -> 83

H i kimse kesinlikle hi nemi olmayan konularda bile kendin olmana i z i n vermek istemiyor. Genliimde salarm uzundu. S r e k l i babamn dkkanna girip kmak zorunda kalrdm nk evimize g i r i sadece dkkandand. E v , dkkann arkasndayd ve dkkandan gemek zorundaydk. nsanlar " B u k i m i n k z ? " diye sorard. Salarm o kadar uzundu k i , bir olann bu kadar uzun sal olabileceini hayal bile edemiyorlard. Babam epey bir utana skla, "O, olan." demiti. "Ama o zaman salar neden bu kadar uzun?" diye sordular. B i r gn - bu babamn normal tavr deildi - o kadar utanp, k z m t ki gelip salarm kendi elleriyle kesmiti. Dkkanda kuma kesmek iin kulland makas alp salarm kesmiti. Ona bir ey sylemedim... buna ard. "Hibir ey sylemeyecek misin?" diye sordu. "Kendi tarzmla syleyeceim." diye yantladm. "Ne demek istiyorsun?" "Grrsn." dedim. E v i m i z i n karsnda dkkan olan afyon mptelas berbere gittim. O, sayg duyduum tek insand. Yan yana bir sr berber dkkan vard ama ben o ihtiyar ok severdim. ahsna mnhasr bir adamd ve beni ok severdi; saatlerce konuurduk. S r e k l i samalard! B i r gn bana yle dedi: " B t n afyon mptelalar bir araya gelip siyasi parti kurabilirse, lkeyi ele geirebilirdik!" "ok i y i bir f i k i r ! " dedim. "Ama" diye devam etti, "hepimiz afyon mptelas olduumuz iin, ben kendi f i k i r l e r i m i bile unutuyorum." "Endie etme. B e n buradaym ve hatrlarm. Sen bana bu lkede neleri deitirmek istediini, ne tr bir siyasi ideoloji istediini syle, ben hallederim." Ama o gn ona gidip salarm kazmasn syledim. Hindistan'da sadece babas lenler salarn kaztr. B i r an iin afyon mptelas berber bile ayld ve "Ne oldu? Baban m ld?" diye sordu. "Sen bunu kafana takma. Dediimi yap yeter; gerisi seni ilgilendirmez! Salarm kazman istiyorum" dedim. "Tamam!" dedi. " E n kolay bu. ou zaman bam derde giriyor, insanlar bana 'sakalm kes' diyor ve ben unutup kafalarn kazyorum. 'Ne yaptn?' diye k z y o r l a r ve ben de 'Ne k z y o r s u n ? Olan olmu, bu yzden senden para almayacam.' diyorum." Hep gidip dkkannda otururdum nk srekli k o m i k bir eyler olurdu. Adamn bynn y a r s n kestii zaman birden aklna bir ey gelir ve, "Bekle, ok acil bir i i m olduunu hatrladm." derdi. Adam arkasndan barrd: "Ama ben koltukta kaldm ve bymn y a r s duruyor. Dkkandan dar kamam k i ! " Berber, "Hemen geliyorum!" diye barrd. Ama saatler gemesine ramen dnmezdi ve koltuktaki adam sylenir dururdu: " B u adam aptal m ne?" B i r keresinde, bir adamn bynn dier y a r s n ben kesmek zorunda kaldm. Ona, " A r t k zgrsn. Bu dkkana bir daha gelme yeter. Adam sana ok byk bir zarar vermedi, sadece ok unutkan, hepsi bu." dedim. Neyse. Berber, " H a k l s n . B e n i ilgilendirmez. Eer lmse, lmtr." dedi. Salarm tamamen kazd ve ben de eve gittim. Dkkandan getim. Babam ve btn mteriler bana bakt. Mteriler hemen sordu: "Ne oldu? Bu k i m i n olu? Babas lm."

49 -> 83

Babam yantlad: "O benim olum ve ben yayorum! B i r eyler yapacan biliyordum. Bana i y i bir cevap verdi." Nereye gidersem gideyim insanlar hemen soruyordu: "Ne oldu? Baban ok salkl grnyordu." "nsanlar her yata lebilir. Onun iin endieleniyorsunuz ama benim salarm iin endielenen yok." B u , babamn bana yapt son mdahale oldu. nk karlnn daha tehlikeli olabileceini anlad! Hatta gidip salarn abuk uzamas iin kullanlan belirli bir ya ald. Bu ok pahal bir yadr, Bengal'de yetien javakusum adndaki bir iekten kartlr. ok nadir bulunan, ok pahal bir yadr. Sadece en zenginler kullanrd. E r k e k l e r deil, kadnlar kullanrd. Salarn mmkn olduunca uzun tutmak iin. Bengal'de salar yerleri spren kadnlarla karlatm. B i r buuk metre, i k i metre uzunluunda salar. O ya, zellikle salar ok gl yapyor, hemen uzatyordu. "imdi anladn." dedim. "Evet, anladm." dedi. " B u ya hemen kullan; birka ay sonra salarn geri gelecektir." " B u durumu sen yarattn. Utanacak ne vard? 'Benim k z m ' diyebilirdin. Bu beni rahatsz etmezdi. Ama bana bu ekilde mdahale etmen ok yanlt. iddet dolu ve barbarcayd. Bana hibir ey sylemeden gelip salarm kesmeye baladn." dedim. H i kimse bakasnn kendisi olmasna i z i n vermiyor. Bu f i k i r l e r o kadar derinine i l e m i t i r k i , sanki kendi f i k r i n m i gibi grnr. Rahatla. B t n bu artlandrmalar unut, kuruyan yapraklarn aalardan yere dmesi gibi onlar brak. P l a s t i k yapraklara, plastik ieklere sahip olmaktansa, yapraksz, plak bir aa olmak daha iyidir. Gerek y z sadece, herhangi bir ahlak kuralnn, dinin, toplumun, ebeveynlerin, retmenlerin, rahiplerin sana hkmetmesine i z i n vermemek demektir. H i kimsenin hakimiyeti altnda olmamak demektir. Sadece hayatn isel duyarllna uygun olarak yaa - ki bu duyarlln var - ve gerek yzne sahip olacaksn.

TEHLKEL YAAMANIN COKUSU

Cesur olanlar kafalarnn dikine gider. B t n tehlike frsatlarn ararlar. Hayat felsefeleri sigorta irketlerininkine benzemez. Onlarn hayat felsefeleri, daclarn, planrclerin, srflerin felsefesidir. Ve onlar sadece dardaki denizlerde s r f yapmaz; kendi ilerindeki derin denizlerde de s r f yaparlar. Onlar sadece Alpler'e ya da Himalayalar'a trmanmaz; i doruklarnn da peine derler. T e h l i k e l i yaamak demek, yaamak demektir. Eer tehlikeli yaamyorsan, sen yaamyorsun. Yaamak ancak tehlikede iek aar. Yaamak asla gvenlik iinde ieklenmez; sadece gvensiz durumlarda ieklerini aar. Eer garantili yaamaya balarsan, durgun bir havuza dnrsn. O zaman enerjin akmaz. O zaman korkarsn; nk insan bilinmeyene nasl adm atacan asla bilmez. B u r i s k i neden alacaksn ki? B i l i n e n ok daha gvenlidir. O zaman tandk olan saplant haline dntrrsn. Onlardan bkarsn, onlardan s k l r s n , kendini mutsuz hissedersin ama yine de tandk ve rahatlatc grnrler. En azndan biliniyordur. Bilinmeyen ise seni korkudan titretir. Bilinmeyenin f i k r i bile senin gvencesizlik hissetmene neden olur. Dnyada sadece i k i tr insan vardr: Rahat yaamak isteyenler; onlar lmn peindeler, rahat bir mezar istiyorlar. B i r de yaamak isteyenler var; onlar tehlikeli yaam seer, nk yaam ancak r i s k olan yerde zenginleir.

50 -> 83

H i da trmanna gittin mi? Ne kadar yksee trmanrsan, kendini o kadar gen, o kadar taze hissedersin. Dme tehlikesi ne kadar bykse, kenardaki uurum ne kadar derinse, canl olduunu o kadar fazla hissedersin... lm ve yaam arasnda; lm ya da yaam arasnda bir yerde aslyken. O zaman cann sklmaz, o anda ne gemiin tozlar, ne de gelecein arzular vardr. O yaadn an ok keskindir, alev gibidir. Bu yeterlidir; burada, imdi yayorsundur. Y a da srf, kayak veya planr... Nerede lm r i s k i varsa, orada muhteem bir k e y i f vardr nk hayatn kaybetme r i s k i seni inanlmaz canl yapar. O yzden tehlikeli sporlar insanlara cazip gelir. nsanlar dalara trmanmaya gidiyor. B i r i Edmund Hillary'ye sormu: "Neden Everest'e trmanmak istediniz? Neden?" H i l l a r y onu yantlam: "nk oradayd... srekli bir meydan okumayd." ok r i s k l i y d i , daha nce birok insan denerken lmt. Altm-yetmi y l d r kafileler gelip gidiyordu... neredeyse kesin lm demekti ama insanlar hl trmanmaya alyordu. Onlara cazip gelen neydi? Y e r l e i k olandan, gndelik hayattan daha yksee, daha uzaa gittiin zaman tekrar vahi olursun, tekrar hayvan dnyasnn bir paras olursun. T e k r a r bir kaplan ya da aslan gibi yaar, veya bir nehir gibi akarsn. T e k r a r bir k u gibi gkyznde szlr, daha uzaa, daha da uzaa umaya alrsn. Ve bu anlarda gvenli yaam, banka hesaplar, e, koca, aile, toplum, k i l i s e , saygnlk... giderek s i l i n i r ve uzakta kalr. Y a l n z olursun. O yzden insanlar spora bu kadar ilgi duyar. Ama bu da gerek tehlike deildir nk bu konuda ok ustalaabilirsin. renebilir, gerekli eitimi alrsn. B u , ok hesapl bir r i s k . . . hesapl r i s k gibi bir ifade kullanmama i z i n ver. Daclk iin kurslara katlr, her t r l nlemi alrsn. Ya da h z l araba kullanrsn: Saatte 160 kilometre hzla gidersin ve bu tehlikelidir, heyecan verir. Ancak bu konuda ok ustalaabilirsin ve tehlike sadece dardakiler iin sz konusu olur; senin iin deil. Ortada bir r i s k olsa bile, marjinal dzeydedir. Sonuta bu r i s k l e r de sadece f i z i k s e l r i s k l e r d i r , sadece beden sz konusudur. Sana tehlikeli yaa dediim zaman sadece bedensel risklerden deil, psikolojik risklerden ve nihai olarak ta ruhani risklerden sz ediyorum. Dindarlk ruhani bir r i s k t i r . B e l k i dn olmayan yksekliklere kacaksn. Buda'nn anagamin - geri dnmeyen k i i - teriminin anlam budur. O kadar yksee kmak k i , dn olmayan yola girmek; o zaman insan kaybolur. A s l a geri dnmez. T e h l i k e l i yaa dediim zaman, sradan saygnln yaamn srme demek istiyorum; bir ehrin valisi ya da irket orta gibi yaama. Bu hayat deil. Ya da bir rahipsin veya i y i bir meslee sahipsin; ok para kazanyorsun ve banka hesabn i i y o r , her ey mkemmel bir ekilde yolunda gidiyor. H e r ey mkemmelen yolunda gittii zaman, bunu anla: lyorsun ve hibir ey olmuyor. nsanlar sana sayg duyabilir, ldn zaman cenazenin ardndan byk bir kalabalk yryebilir. Ne gzel, hepsi bu. Gazetelerde resimlerin kar, birka ke yazar senden sz eder ve sonra insanlar seni unutur. Sen btn hayatn sadece bunlar iin yaadn. z l e , insan sradan ve olaan eyler iin btn hayat skalayabilir. Ruhani olmak demek, bu kk eylere ok fazla nem verilmemesi gerektiini anlamaktr. Onlarn anlamsz olduunu sylemiyorum. Onlar anlaml, ama senin sandn kadar deil diyorum. Para gereklidir. O bir ihtiya. Ama para, ama deil ve asla ama olamaz. K e s i n l i k l e bir eve ihtiya vardr. O da bir gereksinim. B e n kendini dnyadan soyutlam b i r i deilim ve senin de evini y k p Himalayalar'a kaman istemiyorum. Ev gereklidir. Ama ev senin iin gereklidir. B u n u yanl anlama. nsanlara baktm zaman gryorum k i , btn olay tersine dnm. Sanki onlar ev iin gereklilermi gibi yayorlar. Ev iin alyorlar. Sanki banka hesab iin varlar. Sadece para b i r i k t i r i y o r l a r ve sonra lyorlar. Aslnda hi yaamadlar. T e k bir gerek heyecan yaamadan, nehir gibi akmadan ldler. Gvencenin, tandkln ve saygnln duvarlar arasnda hapis kaldlar. O zaman skldn hissetmen ok doal. nsanlar bana gelip canlarnn ok skldn sylyor. K u a t l m

51 -> 83

gibi, b k k n l k iinde olduklarn syleyip ne yapalm diye soruyorlar. Sadece bir mantray tekrar ederek canlanacaklarn dnyorlar. O kadar kolay deil. B t n yaam tarzlarn deitirmeleri gerekir. Sev, ama yarn o kadnn elinde olacan dnme. Beklentiye girme. Kadn bir ee indirgeme. O zaman tehlikeli yaam olursun. E r k e i bir kocaya indirgeme, nk koca ok i r k i n bir eydir. B r a k erkek senin erkein, kadn senin kadnn olsun. Ve sakn yarn tahmin edilebilir klma. H i b i r ey bekleme ve her ey iin hazr ol. T e h l i k e l i yaa dediim zaman bunu kastediyorum. B i z ne yapyoruz? B i r kadna ak oluyor ve hemen bir evlenme brosuna ya da kiliseye giderek evleniyoruz. Sana evlenme demiyorum. O bir formalite. y i ; toplumu tatmin et ama zihninin derinliklerinde kadn sahiplenmeye kalkma. Asla, tek bir an iin bile, "sen bana aitsin" deme. nk bir insan nasl sana ait olabilir? Ve sen bir kadna sahip olmaya baladn zaman, o da seni sahiplenmeye balayacak. O zaman i k i n i z de artk ak deilsiniz. Sadece b i r b i r i n i z i eziyor, ldryor, fel ediyorsunuz. Sev ama sevginin bir evliliin seviyesine alalmasna i z i n verme. al - almak gereklidir - ama i i n i n yegane hayatn olmasna i z i n verme. Oyun, hayatnn bir paras olarak kalmal, hayatnn merkezi olmal. , oyun iin bir ara olmal. Ofiste al, fabrikada al, dkkanda al; ama oyun iin kendine zaman yaratabilmek iin. Hayatnn bir alma dngsne indirgenmesine i z i n verme. nk hayatn amac oyundur! Oyun, bir eyi ama gtmeden yapmak demektir. Ama gtmeden ne kadar ok eyden k e y i f alrsan, o kadar canl olursun. Tabii hayatn her zaman bir r i s k , tehlike ierecek. Ama hayat zaten byle olmak zorunda. R i s k de bunun bir paras. Aslnda daha i y i k s m r i s k t i r , en i y i k s m r i s k t i r . E n gzel k s m r i s k t i r . H e r an bir r i s k t i r . B u n u n farknda olmayabilirsin. Nefes alp veriyorsun, bu da bir r i s k . Nefes vermek bile; nefesin tekrar geri gelip gelmeyeceinden k i m emin olabilir k i ? Bu bile kesin deil, garantisi yok. Ama baz insanlarn btn dini gvencedir. Tanr'dan sz etseler bile, T a n r ' n n en yce gvence olduunu anlatrlar. Eer T a n r ' y dnyorlarsa, sadece k o r k t u k l a r iin dnyorlar. Eer dua ediyor ve meditasyon yapyorlarsa, bunu sadece "sevap kitaplarnda" bulunabilmek iin yapyorlar. Tanr'nn " i y i kitaplarna" geebilmek iin: "Eer bir T a n r varsa, benim dzenli olarak kiliseye gitmi olduumu, dzenli olarak tapndm bilecek. B u n u dorulatabilirim." diye dnyorlar. Dualar bile bir ara. T e h l i k e l i yaamak demek, hayatn her ann sonuna kadar yaamak demektir. H e r ann kendi zgn deeri vardr ve sen korkmuyorsun. lmn olduunu biliyorsun ve lmn varolduu gereini kabulleniyorsun. lmn arkasna saklanmyorsun. Hatta gidip lme kafa tutuyorsun. lme f i z i k s e l , psikolojik, ruhani olarak kafa tuttuun anlar sana k e y i f veriyor. B e n tehlikeli yaa derken kastettiim ey, lmle dorudan k a r karya kaldn, lmn neredeyse gerek olduu anlarn da keyfini kartmak. Cesur olanlar kafalarnn dikine gider. B t n tehlike frsatlarn ararlar. Hayat felsefeleri sigorta irketlerininkine benzemez. Onlarn hayat felsefeleri, daclarn, planrclerin, srflerin felsefesidir. Ve onlar sadece dardaki denizlerde s r f yapmaz; kendi i denizlerinin derinliklerinde de s r f yaparlar. Onlar sadece Alpler'e ya da Himalayalar'a trmanmaz; i doruklarnn da peine derler. Ama bir eyi unutma: R i s k alma sanatn asla unutma; asla, asla. H e r zaman r i s k almaya hazr ol. Ne zaman r i s k alacan bir frsat karsa, onu karma ve asla kaybetmeyeceksin. R i s k , gerekten canl olmann tek garantisidir.

NE YAPARSAN YAP, HAYAT BR GZEMDR

52 -> 83

Aklanamayacak bir eyler olduu f i k r i n i kabullenmekte z i h i n ok zorlanr. Zihinde her eyin aklanmas gerektii saplants vardr. Aklanamasa bile, en azndan aklar gibi yapar! B i r gizem, bir i k i l e m olarak kalan her ey zihninin bana bela olur. B t n felsefe tarihi, din, bilim, matematik tarihi ayn kke, ayn zihne, ayn kantya sahiptir. Sen kendini bir ekilde k a r s n , bir bakas f a r k l kar... ama kantnn anlalmas gerekir. Bu kant, varoluun bir gizem olmad inancdr. Z i h i n , ancak bir ekilde varoluun gizemi kaybettirildiinde huzur bulabilir. D i n bunu T a n r y , K u t s a l R u h u , Vcut B u l a n Oul'u yaratarak yapmtr; f a r k l dinler f a r k l eyler yaratmtr. B u n l a r n hepsi stnn rtlmesi mmkn olmayan bir delii gizleme abasdr; ne yaparsan yap delik oradadr. Hatta ne kadar stn rtmeye alrsan, orada olduunu daha fazla vurgulam olursun. Onu kapatma aban bile, onu b i r i n i n grecei korkusunu yaadn gsterir. ocukluumda bunu her gn yaardm nk aalara kmay ok severdim. Aa ne kadar yksekse, o kadar fazla k e y i f verirdi. Ve doal olarak birok kere aatan dtm. Bacaklarmda, dizlerimde ve her yerimde o iziklerin i z l e r i hl durur. S r e k l i aalara trmanp dtm iin, her gn stmdeki kyafetler y r t l y o r d u . Annem bana gelip: "Kyafetindeki o delikle dar kma. B e n hemen yamarm." dedi. "Hayr, yamama." dedim. "Ama insanlar ne der? Sen kasabann en i y i kuma tccarnn olusun ama srekli darda y r t k kyafetlerle dolayorsun, kimsenin seninle ilgilenmediini dnecekler." B e n de: "Eer yama yaparsan, i r k i n olur. u anda herkes onun yeni olduunu gryor. Evden y r t k gmlekle kmadm dnecekler. Aatan yeni dtm ve y r t l d . Ama eer yama yaparsan, gizlemeye altm eski bir ey gibi grnr. Senin yaman beni y o k s u l gsterir, y r t k gmleim ise beni sadece cesur b i r i olarak gsterir. Sen endie etme. Eer b i r i bana yrtktan sz ederse ona meydan okurum: 'Benimle birlikte u aaca k, eer dmeden baarabilirsen, o zaman bana istediini syleyebilirsin.' derim." dedim. Hindistan'da ok yumuak, kolayca k r l a n baz aalar vardr. Bunlardan b i r i jamun aacdr. Jamun, ok tatl bir meyvedir ama aac ok yksek ve dayankszdr; dallar kolayca k r l a b i l i r . Aacn st dallarna kadar kmadan en kaliteli meyveleri yiyemezsin, nk alttakiler daha dk nitelikteki insanlar tarafndan toplanm olurdu; sadece metre yksee trmanmaya cesareti olan insanlar tarafndan. Eer on metreye trmanacak cesaretin varsa, o zaman en tatllarn yiyebiliyordun. Onlar, cesareti olanlar iin ayrlyor. Ama oraya knca dmek neredeyse kanlmaz bir ey. Bu konuda yapabilecein bir ey yok, senin elinde olan bir ey deil. Sadece biraz gl bir rzgar... Yeterince h z l inemezsin ve dal birden k r l r . Sen de hibir ey yapamadan kendini yerde bulursun. Ama annem benim sylediimi asla anlayamad. Ona aklamaya altm: "ok basit. Eer gmleimi yamarsan, yrtn yeni olmad anlamna gelecek; u anda yeni olmu gibi duruyor. Ama yamand zaman... bu yeni olmadn kesin olarak gsteriyor; evden yamal bir gmlek giyip gelmisin. O zaman daha fazla dikkat ekiyor ve ben y o k s u l olarak grlmemizi istemiyorum." Y i n e de steledi: "Senin zihniyetini anlamyorum nk ailedeki dier herkes - ne zaman b i r i n i n gmlei y r t l s a ya da dmesi kopsa - nce bana gelip, 'dar kacam, bunu diker misin?' diyor. B i r tek sen hari... B e n senin ayana geldim ve dikeyim diyorum ama sen hl istemiyorsun." Onu yantladm: "Hayr, dikmeni istemiyorum. Eer bana baka bir gmlek vermek istiyorsan, kabul edebilirim ama yamanm ya da d i k i l m i bir gmlek giymem. Bu skk ekliyle btn bir y l giyebilirim, hi sorun deil nk o zaman hep yeni olmu gibi grnr. H e r zaman az nce aatan dtm diyebilirim."

53 -> 83

Z i h i n tarihinin tamam, btn f a r k l dallaryla, bu yamay srekli yapyor. zellikle de matematikte, nk matematik tamamen bir z i h i n oyunudur. B y l e olmadn dnen matematikiler vardr, tpk Tanr'nn gerek olduunu dnen teologlarn varolduu gibi. T a n r sadece bir f i k i r d i r . Eer atlarn f i k r i olsayd, T a n r l a r bir at olurdu. Onun bir insan olmayacandan emin olabilirsin nk atlara o kadar ktlk yapmlardr k i , ancak bir eytan olarak grlebilirler, T a n r deil. Sonuta her hayvann kendi T a n r f i k r i olacaktr, tpk her insan r k n n kendi T a n r f i k r i olduu gibi. F i k i r l e r , hayatn gizemli olduu ve bu boluklarn gerekler tarafndan doldurulamad yerleri doldururlar. O boluklar f i k i r l e r l e doldurursun; en azndan hayatn anlaldna dair duygunu tatmin edersin. Anlamak szcnn ngilizcesi olan "understand" kelimesi ok ilgintir. T a m kelime karl "altnda duran" (under-stand) demektir. Bu kelimenin zamanla kelime karlndan ok f a r k l bir anlama ulam olmas ok garip: Altna alabilecein her ey, altnda ezecein her ey, senin gcnn, ayakkabnn altndaki her ey: stn olduun her ey. nsanlar hayat anlamaya almak iin de ayn yolu deniyor; hayat ayaklarnn altna alp, " s t n olan bizleriz. A r t k b i z i m iin anlalmayan hibir ey yok" diyorlar. Ama bu mmkn deil. Ne yaparsan yap, hayat bir gizemdir ve gizem olarak kalmaya devam edecektir.

HER EYN BR TES VARDIR

Hepimiz te tarafndan kuatlmzdr. Bu te, T a n r denilen eydir; bu teye ulalmas gerekmektedir. O ierde, darda; her zaman oradadr. Eer bunu unutursan... normalde unutuyoruz, nk teye bakmak ok rahatsz edici ve zahmetlidir. Sanki bir uurumdan aaya bakyormu gibi, insan titremeye balar, midesi bulanr. Uurumun farkna vardn an titremeye balarsn. K i m s e uuruma bakmaz; gerei grmezden gelip, baka ynlere bakarz. Gerek bir uurum gibidir, nk gerek byk bir boluktur. Snrlar olmayan engin bir gkyzdr. Buda durangama der... tesi iin kendini hazr tut. A s l a snrlarn iinde hapis kalma, her zaman s n r l a r n tesine ge. htiyacn olduu zaman s n r l a r sen yap ama onun tesine geeceini hibir zaman unutma. Asla hapishaneler yaratma. B i z l e r ok eitli zindanlar yaratrz: i l i k i l e r , inanlar, dinler; bunlarn hepsi birer hapishane. Vahi rzgarlar esmedii iin insan rahatlk hisseder. Korunduunu sanr; ama bu sahte bir korumadr nk lm gelip seni teye srkleyecektir. lm gelip seni teye srklemeden nce, sen kendin git. B i r hikye: B i r Z e n rahibi lmek zereydi. ok yalyd, tam doksan yanda. B i r d e n gzlerini ap "Ayakkablarm nerede?" diye sordu. rencisi atld: "Nereye gidiyorsunuz? ldrdnz m? lmek zeresiniz, doktor hibir umut kalmadn syledi; sadece birka dakikanz kald." Rahip yantlad: "O yzden ayakkablarm istiyorum: Mezarla gitmek istiyorum nk hibir yere gtrlmek istemem. Kendim yryerek gideceim ve lm orada karlayacam. nsanlarn beni tamasn istemiyorum. B e n i b i l i r s i n . . . u ana kadar kimseye y k olmadm. D r t k i i n i n beni mezarla tamas ok irkin bir ey olur. Hayr." Mezarla yrd. Bununla da kalmad, kendi mezarn kazd, iine uzand ve ld. Bilinmeyeni kabullenen ne byk bir cesaret, tek bana gidip teyi sevinle karlayan bir cesaret! O zaman lm dntrlr; o zaman lm, lm olmaktan kar.

54 -> 83

Bu kadar cesur bir insan asla lmez; lm yenilgiye uram olur. Bu kadar cesur bir adam lmn tesine geer. T e k bana teye giden bir adam iin, te asla lm gibi olamaz. O zaman sevinle karlanacak bir eye dnr. Eer teyi sevinle karlarsan, te de sana kucak aar; te seni taklit etmeye balar.

YAAM HER ZAMAN DIARDADIR

Ego etrafn bir duvar gibi kuatr. Seni bu ekilde kuatarak seni koruduuna ikna eder. Ego seni byle ayartr. S r e k l i ayn eyi syler: "Eer ben olmazsam sen korumasz k a l r s n . Savunman ok z a y f olur ve bu ok byk bir r i s k . O yzden brak seni koruyaym, etrafn saraym." Evet, ego belirli bir lde koruma salar ama bu duvar ayn zamanda senin zindann olur. B e l i r l i bir koruma var, aksi halde kimse egonun getirdii mutsuzluklara katlanmaz. B e l i r l i bir koruma var, seni dmanlardan korur; ama ayn zamanda dostlara k a r da korur. Dmandan korktuun iin kapn kapatp arkasnda gizleniyorsun. Sonra bir dost geliyor ama kap kapal, ieri giremiyor. Eer bir dmandan ok korkuyorsan, o zaman dostlar da ieri gelemez. Eer kapy dostun iin aarsan, dmann da ieri girme r i s k i hep vardr. B u n u ok derinden dnmek gerekir; hayattaki en byk sorunlarndan biridir. Sadece ok az saydaki cesur insan onu doru ekilde zebilir, dierleri korkup saklanr ve o zaman tm yaamlar heba olur. Yaamak r i s k l i d i r ; lmn r i s k i yoktur. ldn zaman senin iin bir sorun kalmaz ve o zaman seni kimse ldremez nk zaten l olan birini nasl ldrebilirsin? Mezara gir ve i i n bitsin! O zaman ne hastalk var, ne kayg var, ne de herhangi bir sorun; btn sorunlarn biter. Ama eer canlysan milyonlarca sorun var. nsan ne kadar canlysa, o kadar fazla sorun vardr. Ama bunun yanl bir taraf yok, nk ancak sorunlarla uraarak, mcadele vererek byyebilirsin. Ego etrafnda ykselen s i n s i bir duvardr. eri b i r i n i n girmesine i z i n vermez. Kendini korunmu ve gvende hissedersin ama bu gvence lm gibidir. T o h u m iindeki bitkinin hissettii gvence gibi. B i t k i filizlenmekten k o r k u y o r nk bana ne gelecei belli deil... Dnya tehlikelerle dolu ve bitki o kadar krlgan ve narin k i ! T o h u m duvarnn iinde, hcrenin iinde saklanrsa her ey korunmu olur. Ya da anne rahminde olan bir bebei dn. H e r ey var, ne ihtiyac olursa annda karlanyor. Ne bir kayg, ne mcadele, ne de gelecek var. Bebek byk bir mutlulukla yaar. H e r ihtiyac annesi tarafndan karlanr. Ama sen srekli annenin rahminde yaamak ister misin? ok emin bir yer. Eer sana seme ans tannsayd, srekli annenin rahminde kalmay seer miydin? ok rahat bir yer, ondan tesi olabilir mi? B i l i m adamlar henz bir rahimden daha rahat bir ortam salayamadklarn ifade ediyor. Rahim sanki rahatlk konusunda ulalacak son mertebe gibi grnyor. O kadar rahat... ne bir kayg, ne bir sorun, ne alma ihtiyac. Y a l n bir varolu. H e r ey annda sana sunuluyor... ihtiya doduu an anne tarafndan karlanyor. Nefes almak gibi bir s k n t bile yaamyorsun, anne bebek iin nefes alyor. K a r n doyurma s k n t s yok, anne ocuk iin yiyor. P e k i ama anne rahminde kalmak ister miydin? Oras rahat ama o bir hayat deil. Yaam her zaman b e l i r s i z l i k l e dolu olan dardadr. Hayat dardadr. Coku anlamna gelen ngilizce "ecstasy" kelimesi ok ok nemlidir. K e l i m e karl "darda durmak"tr. Coku, dar kmak demektir. B t n kabuklardan, korumalardan, egolardan, gvencelerden, btn lmcl duvarlardan. Cokulu olmak demek dar kmak demektir, zgr olmak, hareket etmek, oluum halinde olmak, tehlikelere ak olmaktr, bylece rzgar gelip iinden geebilir.

55 -> 83

B i r ifade vardr, bazen "bu deneyim olaanstyd" deriz. Cokunun tam anlam budur: Olaandan daha stn. T o h u m atlayp, iinde gizledii yaymaya balad zaman, bir bebek doup, rahmi geride brakt zaman; btn konforlar ve rahatlklar brakp bilinmeyen bir dnyaya adm attklar zaman: coku budur. B i r k u yumurtasn k r p , gkyzne utuu zaman: coku budur. Ego bir yumurtadr ve ondan kmak zorundasn. Cokulu ol! B t n korumalardan, kabuklardan ve gvencelerden kurtul. O zaman daha geni bir dnyaya u l a r s n ; engin, sonsuz bir dnyaya. Ancak o zaman yaarsn, ve dolu dolu yaarsn. Ama k o r k u seni sakatlyor. Bebek de, rahimden dar kmadan nce, kp kmamak konusunda kararsz kalyor olmal. Olmak ya da olmamak. B i r adm ileri atp, sonra bir adm geri ekiliyor olmal. B e l k i de o yzden anne bu kadar ac ekiyor. Bebek kararsz ve cokuyu yaamaya henz tam olarak hazr deil. Gemi onu geri ekiyor, gelecek ise ileri aryor. Bebek ise blnm durumda. B u , k a r a r s z l k duvardr, gemie yapmaktr, egoya tutunmaktr. B u n u her yere tayorsun. Arada bir, o nadir anlarda, ok canl ve tetikte olduun zamanlar onu grebileceksin. A k s i halde ok saydam bir duvardr ve gremezsin. nsan btn hayatn - ve sadece bir deil, birok hayatn - bir hcrenin iinde, her yerden soyutlanm, penceresiz, Leibnitz'in "monad" dedii yerde geirdiinin farkna bile varmyor. K a p s z , penceresiz, ierde kapanm... ama saydam, camdan duvarl bir hcre. Bu egonun braklmas gerekiyor. nsann cesaretini toplayp onu parampara etmesi gerekiyor. nsanlar kendi cehennemlerini beslediklerini bilmeden, onu milyonlarca yoldan besliyor. Bayan Cochrane lm kocasnn tabutunun yannda duruyormu. Olu ise hemen yanndaym. Taziyeye gelenler birer birer geip ba sal diliyormu. " A r t k ac ekmiyor," dedi Bayan Croy. "Neden lmt?" "Zavall adamcaz bel soukluundan ld," diye yantlam Bayan Cochrane. B i r baka kadn tabutun bana gelmi: " A r t k aclar geride kalm. Yznde dingin bir tebessm var. lm nedeni neydi?" " B e l soukluu!" demi yasl dul. O srada olu annesini kenara ekmi: "Anne! Babam hakknda ok kt bir ey sylyorsun. O bel soukluundan lmedi k i . shalden ld!" " B i l i y o r u m ! " diye yantlam Bayan Cochrane. peindeyken gittiini dnmelerini isterim." " B o k iinde ldn bilmeleri yerine elence

En sonuna kadar oyun oynamaya devam ederler. Ego, samimi olmana i z i n vermez ve seni sahtelii devam ettirmeye zorlar. Ego yalann kendisidir ama insann bir karar vermesi gerekir. B u , ok byk bir cesaret gerektiriyor nk o ana kadar besleyip byttn eyi parampara edecek. B t n gemiini yok edecek. Onunla birlikte sen de parampara olacaksn. Geride b i r i kalacak ama sen o k i i olmayacaksn. inde gemile balants olmayan bir v a r l k ykselecek; taze, gemiin bozmad bir varlk. O zaman bir duvar olmayacak; nerede olursan ol, s n r l a r olmayan sonsuzluu greceksin. En sevdii bara giren yal adam normalde alan garson k z n yerine bir yabancnn altn grm. En bata ok zorlanm ama sonra cesaretini toplayp yeni garson k z a 'uzun zamandr grd en gzel k z ' olduunu sylemi. Garson k z biraz k i b i r l i bir tipmi ve burnunu havaya kaldrp "zgnm ama iltifatnza ayn ekilde k a r l k veremeyeceim." demi.

56 -> 83

Adam sakin bir ekilde yantlam: "Peki o zaman benim yaptm yapamaz mydn, tatlm? Yalan syleyemez miydin?" B t n formalitelerimiz b i r b i r i m i z i n egolarna yardmc olmaktan baka bir ey deildir. Hepsi yalandr. Sen birine bir ey sylersin ve o da iltifata k a r l k verir. Ne sen samimisin, ne de o. A y n oyunu srdrrz: Grg kurallar, formaliteler, medeni yzler ve maskeler. O zaman duvarla yzlemek zorundasn. Zamanla, bu duvar o kadar kalnlaacak k i , hibir ey gremeyeceksin. Duvar her geen gn kalnlayor, o yzden bekleme. Eer etrafnda bir duvar tadn hissine kaplrsan, hemen brak! Hemen zpla ve iinden k! Zplamak iin sadece bir karar vermek yeterli, hepsi bu. Sonra, yarndan itibaren onu besleme. Ona dadlk yaptn fark ettiin zaman, hemen dur. B i r k a gn iinde onun ldn greceksin nk senin srekli desteine ve onu emzirmene ihtiya duymaktadr.

EN U CESARET: BALANGI YOK, SON YOK

B i r o k k o r k u vardr ancak bunlar temel olarak tek bir korkudan tremi f i l i z l e r d i r , dallardr, tek bir aacn dallardrlar. Bu aacn ad lmdr. Bu korkunun lmle i l g i l i olduunun farknda olmayabilirsin ama her k o r k u lmle balantldr. K o r k u sadece bir glgedir. ayet iflas etme k o r k u n varsa lm k o r k u s u pek grnr olmayabilir ama aslnda parasz kalarak lme k a r korunmasz kalacandan korkmaktasndr. nsanlar bir gvence arac olarak para tutar ama herkes lmden kurtuluun olmadn ok i y i bilmektedir. Ama yine de bir eyler yapmak gerekir. En azndan seni megul tutar ve kendini megul tutmak bir eit b i l i n s i z l i k t i r , bir eit uyuturucudur. O yzden, nasl alkolikler varsa, bir de i k o l i k l e r vardr. Kendilerini srekli bir ile megul ederler; i yapmaktan vazgeemezler. Tatiller k o r k u verir; sessiz oturamazlar. O sabah kere okumu olduklar gazeteyi tekrar okurlar. S r e k l i megul olmak isterler nk bu sayede lmle aralarna bir perde ekmi olurlar. Ama zne bakld zaman, tek k o r k u sadece lmdr. Dier btn korkularn sadece birer dal olduunu anlamak nemlidir nk ancak o zaman k k hakknda bir ey yapabilirsin. Eer temel k o r k u lmse, seni k o r k u s u z klacak tek ey iindeki lmsz bilincin farkna varacan bir deneyimdir. B a k a hibir ey ie yaramaz. Ne para, ne g, ne prestij. lme k a r tek sigorta sadece derin bir meditasyon olabilir. nk meditasyon sana bedeninin leceini, zihninin leceini ama senin beden-zihin yapsndan te bir v a r l k olduunu gsterecektir. Senin asl zn, temel yaam kaynan senden nce vard ve senden sonra da varolacak. B i r o k biime girdi, birok ekilde evrildi. Ama en batan beri asla yok olmad; eer bir balang varsa. Ve sona kadar da asla yok olmayacak; eer bir son varsa. nk ben balangca ya da sona inanmyorum. Varolu balangszdr ve sonsuzdur. O her zaman vard ve sen de her zaman vardn. Formlar f a r k l olabilir; bu hayatta bile formlar hep f a r k l oldu. Annenin rahmine i l k dtn gn, bu cmlenin sonundaki noktadan bile kktn. Sana fotorafn gsterseler, kendini tanmazsn. Ve sonuta onun da ncesi var. k i k i i ne kadar eskiyi hatrlayabildikleri konusunda tartyordu. B i r i yalarndaki ocukluunu hatrlayabiliyordu. Dieri konutu: " B u hibir ey. B e n annemle babamn piknie gittiini hatrlyorum. Piknie giderken babamn iindeydim. Geri dnerken de annemin!" Babann iinde olduun zamandaki formunu gsterseler kendini tanyabilir misin? Sana bir resmini gsterebilirler; plak gzle grebilmen iin resmi bytebilirler ama yine de kendini tanyamazsn. Ama o

57 -> 83

ayn yaam formu, tam u anda iinde varolmakta olan yaam kayna. H e r gn deiiyorsun. Doduun gn, sadece bir gnlkken de, yine kendini tanyamazsn. "Aman T a n r m , bu ben miyim?" dersin. H e r ey deiiyor; yalanacaksn ve genliin gidecek. ocukluun ok uzun zaman nce kayboldu ve bir gn lm de gelecek. Ama sadece form, biim lecek; z deil. Hayatn boyunca deien hep form oldu. F o r m u n her an deiiyor. Ve lm de deiimden baka bir ey deil. nemli bir deiim, daha byk bir deiim, daha h z l bir deiim. ocukluktan genlie geerken, ocukluu ne zaman geride brakp, genlie adm attn fark etmiyorsun. Genlikten yalla, her ey o kadar ar deiiyor k i , genliin seni hangi tarihte, hangi y l n hangi gnnde terk ettiinin farkna varamyorsun. Deiim ok ar ilerliyor. lm, bir bedenden, bir formdan, baka bir forma kuantum sramasdr. Ama senin sonun anlamna gelmiyor. Sen asla domadn ve asla lmeyeceksin. Sen her zaman varsn. Formlar gelip geer ve yaam nehri akmaya devam eder. B u n u yaamadn srece lm k o r k u s u seni brakmaz. Sadece meditasyon, bir tek meditasyon yardmc olabilir. B e n syletebilirim, btn kutsal kitaplar yazabilir, ama bunlar bir ie yaramaz; hl bir k u k u varolabilir. K i m b i l i r , belki bu insanlar yalan sylyordur, belki bu insanlar kendilerini kandrmtr. Ya da bu insanlar baka kitaplar, baka hocalar tarafndan kandrlmtr. Eer k u k u varsa, k o r k u da her zaman olacaktr. Meditasyon seni gerekle y z yze getiriyor. Hayatn ne olduunu ahsen bildiin zaman, lm seni hi rahatsz etmez. tesine geebilirsin... B u n u yapacak gcn ve hakkn var. Ama bunun iin kk bir aba harcayp zihinden zihinsizlie gemen gerekiyor. B R O C U U N D O D U U A N I , H A Y A T I N B A L A N G I A N I O L D U U N U S A N I R S I N . B u doru deil. Y a l bir adam ld zaman, hayatnn sona erdiini dnrsn. Bu doru deil. Hayat, doum ve lmden ok daha byk bir eydir. Doum ve lm, hayatn i k i ucu deildir; hayat iinde birok doum ve lm gerekleir. Hayatn bir balangc ya da sonu yoktur; hayat ve sonsuzluk ayndr. Ama sen hayatn ne kadar kolay lme dnebildiim anlamyorsun; bunu kabullenmek bile imkansz. Dnyada tasavvur edilemeyen birka ey vardr ve bunlardan b i r i de hayatn lme dnmesidir. Hangi noktada artk yaam deildir ve lme dnr? izgiyi nerede ekeceksin? Doum iin de, hayatn balangc iin de byle bir izgi izemiyorsun: bebein dnyaya geldii an m yoksa rahme dt an m? Ama ondan nce bile annenin yumurtas ve babann spermi canlyd. l deillerdi nk i k i l eyin bir araya gelmesi bir canl yaratamaz. ocuk hangi noktada douyor? B i l i m buna karar verebilmi deil. Karar vermek mmkn deil nk annenin yumurtalklarndaki yumurtalar, doduu andan itibaren var. B i r eyin kabullenilmesi gerekiyor, varlnn y a r s sen daha rahme dmeden bile annenin iinde canl. Dier yarn da babann katksyla geliyor. Onun da canl olarak katk yapmas gerekiyor. Spermler babann bedenini terk ettii zaman canldr. Ama uzun bir mrleri yoktur, sadece i k i saatlik bir mrleri vardr, i k i saat iinde annenin yumurtasna ulamalar gerekir. Eer i k i saat iinde ulaamazlarsa, eer sada solda srterlerse... H e r spermin mutlaka kendine zg bir k i i l i i olmas gerekir. B a z l a r tembeldir; dierleri yumurtaya doru komaya balad zaman, onlar sabah yryne km gibi yrr. Bu ekilde yumurtaya asla ulaamazlar, ama ne yapabilirler ki? B u , onlarn doutan sahip olduu bir k i i l i k : koamyorlar, lmeyi tercih ediyorlar, ve ne olacann farknda bile deiller. Ama birka tanesi olimpik atlet gibi, hemen hzla depara kalkyorlar. Ve ok byk bir rekabet var nk

58 -> 83

olay sadece annenin tek yumurtasna koan birka y z hcreden ibaret deil... Annenin yumurtalnda s n r l sayda yumurta bulunur ve her ay sadece bir yumurta serbest brakr. O yzden adet gnleri vardr; her ay tek bir yumurta serbest kalr. O yzden milyonlarca canl hcrenin oluturduu kalabalktan yalnzca bir tanesi... gerekten ok byk bir felsefi sorun! Bu bir ey deil, sadece biyoloji; nk sorun bu milyonlarca f a r k l k i i l i k t e n sadece tek bir k i i doabilmesidir. P e k i acaba annenin yumurtasna ulaamam olan o milyonlarca k i i kimdi? Hindistan'da H i n d u akademisyenlerin, punditlerin, ankaraaryalarn doum kontrolne k a r kulland tezlerden bir tanesi bu. Hindistan tartma konusunda ok zekidir. Papa srekli doum kontrolne k a r olmaktan sz eder ama ortaya tek bir tez bile sunmamtr. En azndan H i n t l i kart birka tane ok geerli sav ortaya koymutur. Savlarndan b i r i udur: ocuk dourmay hangi noktada keseceiz? k i ocuk mu, m? Rabindranath Tagore ailesinin on nc ocuuydu; eer doum kontrol uygulanm olsayd Rabindranath dnyaya gelmezdi. Geerli bir argman olarak grlebilir nk doum kontrol i k i , en fazla ocuk yapmak anlamna geliyor; b i r i lebilir ya da baka bir ey olabilir. k i ocuk dourursan, onlar senin ve einin yerini alr ve nfus artmam olur. Ama Rabindranath ailesinin on nc ocuuymu. On ikide durmu olsalar bile Rabindranath treni karm olacakt. Acaba ka tane Rabindranath treni karyor? ankaraaryalardan biriyle konuuyordum. yle dedim: "ok doru; tartma hatrna bunun doru olduunu kabul ediyorum: B i r Rabindranath Tagore'u arardk. Ama ben onu aramaya hazrm. Eer btn bir lke bar iinde yaayacaksa, yeterli gdaya, giyim kuama sahip olup btn temel ihtiyalar karlanacaksa, bence buna deer. B i r Rabindranath Tagore'u kaybetmeye hazrm, bu o kadar nemli deil. Dengeyi grmek gerekir: Sadece tek bir Rabindranath Tagore'un ortaya kmas iin milyonlarca insann alktan lmesine neden mi olalm? Yani her aile on ocuk mu yapacak? P e k i ama ya n drdnc? On beinci?" Bu kk rakamlar unut; her sevimede erkek milyonlarca sperm brakyor... ve her sevime sonucunda yumurta dllenmiyor. H e r sevimede milyonlarca k i i yok oluyor. Onlar arasnda ka tane Nobel dl kazanacak insan, ka tane bakan, babakan olduunu bilemeyiz. H e r t r l insan olmal. B e n i m hesabm yle: On drt yandan k r k i k i yana kadar, eer bir erkek normal bir cinsel yaama sahip olursa, neredeyse dnyadaki insan nfusu kadar sperm retmi olur. T e k bir erkek, btn dnya nfusunu ortaya kartabilir. H e m de, zaten gereinden fazla kalabalklam olan bir dnyada. B t n bu insanlar zgn bireyler olur, insan olmalarndan baka ortak ynleri olmaz. Hayr, hayat orada deneyim. Yaamn, sona erer; insanlar blm. B i r blm da balamyor; daha nce balyor. Senin iin sadece bir varsaym; benim iin bir gemi hayatndaki lm annda balyor. ldn zaman, hayat kitabnn bir blm bunun btn bir hayat olduunu sanr: Aslnda sonsuz blme sahip bir kitabn tek bir kapanr ama kitap sona ermi deildir. Sayfay evirdiin zaman yeni bir blm balar.

lmekte olan bir insan bir sonraki hayatn tasavvur etmeye balar. B u , bilinen bir olgudur nk blm kapanmadan nce yaanr. Bazen bir insan son noktadan geri dner, rnein boulur ve bir ekilde son anda kurtarlr. Neredeyse komaya girmitir; cierlerindeki su boaltlr, suni solunum cihazna balanr ve bir ekilde k u r t a r l r ; tam da, bu blm kapatmak zereyken... Bu insanlar ortaya ok ilgin bulgular A r t k kurtulmalarnn mmkn olmadn hissettikleri an, leceklerini anladklar an, btn hayatlarnn bir anda gzlerinin nnden getiklerini anlatyorlar. Doduktan yaadklar son ana kadar. Saniyenin onda ya da yzde b i r i gibi bir srede balarna gelen her eyi gryorlar. Hatrladklar ve hatrlamadklar; dikkatlerini ekmemi ya da hafzalarnda bulunduunun farknda bile olmadklar birok olay. Bu hafza f i l m i hzla, bir anda gzlerinin nnden geiyor... B u n u n anlk olmas gerekir nk adam lyor, f i l m i izlemek iin saati falan yok. Sen btn f i l m i grsen bile, kk ve nemsiz detaylarla adamn hayat arasnda bir ba kuramazsn. Ama her ey bir f i l m eridi gibi gznn nnden geiyor; bu kesin ve ok nemli bir olgu. B l m kapatmadan nce btn deneyimlerini, gerekletiremedii arzularn, beklentilerini, hayal k r k l k l a r n , aresizliklerini,

59 -> 83

skntlarn, keyiflerini; her eyini anmsar. Buda bunu bir kelimeyle t a r i f eder: tanka. K e l i m e anlam olarak arzu demektir ancak mecazi anlamda btn arzu hayat anlamna gelir. B t n olanlar: hsranlar, tatminler, hayal k r k l k l a r , baarlar, baarszlklar; btn bu eyler adna arzu diyebilecein belirli bir alanda gereklemitir. lmekte olan k i i , bir sonraki sayfay evirmeden nce btn bunlar grp anmsamak zorundadr nk bedeni gidiyor. A r t k bu z i h i n onunla olmayacak, bu beyin onunla olmayacak. Ama bu z i h n i n serbest brakt arzu onun ruhuna yapacak. Ve bu arzu gelecekteki hayatna karar verecek. Gerekletiremedii her ey onun iin bir hedef olacak. Hayatn, doumundan ok nce, annen hamile kalmadan nce balyor. Daha nce, gemi hayatnn sonunda balyor. O son, bu hayatn bir balangc oluyor. B i r blm kapanyor ve bir bakas alyor. imdi, bu yeni hayatnn nasl olacann yzde doksan dokuzu, lmnn son anna gre belirlendi. Topladklarn, bir tohum gibi yannda ne getirdiine bal olacak. O tohum bir aaca dnecek, meyve verecek, iek verecek ya da ne olacaksa olacak. B u n u tohumdan okuyamazsn ama btn bu bilgiler tohumda bulunur. B i r gn bilim, tohumdaki btn program okumay baarabilir... Aacn ne tr dallara sahip olacan, ne kadar yaayacan, bana neler geleceini renebilir. nk btn bunlar orada yazyor; sadece biz okumay bilmiyoruz. Olacak her ey potansiyel olarak u anda mevcut. lm annda ne yaptn, doumunun nasl olacan belirliyor. ou insan hayata yaparak lr. lmek istemiyorlar ve insan neden istemediklerini anlayabiliyor: Sadece lmle y z yze geldikleri zaman aslnda hi yaamam olduklarn fark ediyorlar. Hayat sanki bir rya gibi gelip gemi ve lm kapya dayanmtr. A r t k yaayacak vakit kalmamtr; lm gelmi ve kapy alyor. Yaayacak vakit olduu zaman bin bir eit aptalca ey yapyordun, yaamak yerine vaktini harcyordun. Kat oynayan, satran oynayan insanlara "Ne yapyorsunuz?" diye soruyorum, "vakit ldryoruz" diyorlar. ocukluumdan beri bu "vakit ldrmek" ifadesine k a r oldum. Dedem ok i y i bir satran oyuncusuydu ve ona sorardm: "Yalandn ama hl vakit ldryorsun. Aslnda zamann seni ldrdn grmyor musun? Ama hl vakit ldryorum diyorsun. Zamann ne olduunu bile bilmiyorsun, nerede olduunu bilmiyorsun. Onu tut ve bana gster." Zamann utuu, getii gibi ifadeler aslnda birer teselliden ibaret. Aslnda geip giden sensin. H e r an lavabonun deliinden akp gidiyorsun. Ve sonra da vaktin getiini dnyorsun. Sanki sen kalacaksn ve vakit geip gidecekmi gibi. Zaman olduu yerde duruyor; bir yere gitmiyor. Saatler, aslnda akmayan zamann akn lmek iin insanolunun yaratt aletlerdir. Hindistan'da, Punjab eyaletinde, eer Punjab'tan geiyorsanz asla birine "saat ka?" diye sormayn. nk eer saat on i k i y s e yle bir dayak y e r s i n i z k i , canl kurtulmanz mucize olur. B u n u n ok felsefi bir nedeni vardr; ama felsefe aptallarn eline getii zaman ite byle eyler oluyor. S i h dininin kurucusu Nanak, aydnlanma anlamna gelen samadhi'yi aklarken bir rnek vermi ve bunun saatin i k i kolunun on ikide bulumas gibi olduunu, i k i n i n btnlemesi gibi olduunu sylemiti. Sadece bir rnek veriyordu. Samadhi annda varln i k i l i i n i n yok olduunu ve teklie ulaldn anlatmaya alyordu. A y n ey lmde de oluyor. Daha sonra ayn eyin lmde de olduunu aklad: B i r b i r i n d e n ayr olarak hareket eden i k i kolun bir araya gelip durduunu, tek olduunu anlatt: Varolula bir btn olmaktan sz ediyordu. O yzden Punjab'ta saat on i k i lm sembol oldu. Eer herhangi bir Sardarji'ye "saat ka?" diye sorarsan ve saat on i k i y s e , seni dvmeye balar nk onunla alay ettiin, lmesi iin beddua ettiin anlamna gelir. Punjab'ta mutsuz ve s k n t l bir insan grdkleri zaman "yz saat on i k i y i gsteriyor" derler. B a z l a r , saat on i k i y e birka dakika varken saatlerini be dakika i l e r i alp, on dakika sonra dzeltiyor. Saatlerinin on

60 -> 83

i k i y i gstermesine i z i n vermiyor. Kendi saatlerinin onlara byle oyun oynamasn izlemek insana ac veriyor. On i k i onlara sadece mutsuzluk, s k n t ve lm hatrlatyor; Nanak'n asl aklamaya alt samadhi'yi tamamen unutmu durumdalar. B i r insan ld zaman - saati on i k i y e geldii zaman -hayata yapr. Hayat boyunca zamann akp gittiini dnmtr ama imdi gidenin kendisi olduunu anlamtr. Yapmak bir ie yaramaz. O kadar perian olur k i , bu mutsuzluk o kadar dayanlmaz bir hale gelir k i , ou insan lmeden nce bir eit komaya girer, bilincini kaybeder. O yzden hayatn btn anlarn tekrar anmsama durumunu karrlar. Eer lm annda bir yapma yoksa, hayatn tek bir dakika bile uzatma arzusu yoksa, bilincin ak olarak lrsn nk doann seni bayltmaya ya da bir komaya zorlamaya ihtiyac kalmaz. B i l i n c i n ak lrsn ve btn gemiini anmsarsn. Yaptn her eyin ne kadar aptalca ve anlamsz olduunu grrsn. A r z u l a r tatmin edildi... ne kazandn? A r z u l a r tatmin edimedi ve ac ektin, peki ama tatmin edildikleri zaman ne kazandn? Bu senin her zaman kaybettiin garip bir oyun, kazanp kazanmaman hibir ey deitirmiyor. Z e v k l e r i n birer hiti, sadece su stne atlan imzalar gibiydi. Aclarn ise mermer zerine kaznmt. Ve btn bu aclar, suya atlacak imzalar iin ekmisin. Hayatn boyunca uruna ok ac ektiin btn o kk zevkler, imdi bu y k s e k l i k t e n , btn hayat vadisini grebildiin bu adan baknca birer oyuncaa benziyor. Baarlarn da baarszlkt. B a a r s z l k l a r , tabii ki baarszlkt; zevkler ise birer ac ekme drtsnden baka bir ey deildi. Yaadn btn mutluluklar, birer ryadan baka bir ey deildi. E l l e r i n bo gidiyorsun. B t n hayatn bir ksrdngden ibaret oldu: A y n ember zerinde dnp dnp durdun. Ve sonuta hibir eye ulaamadn nk srekli ember izersen nereye ulaabilirsin ki? emberin neresinde olursan ol, hep merkezden ayn mesafede oldun. B a a r geldi, baarszlk geldi; zevk geldi, ac geldi; skntlar yaadn, mutluluklar yaadn. H e r ey bu emberin zerinde olutu ama varlnn merkezi her zaman her noktadan eit mesafede oldu. B u n u emberin zerindeyken grmek zordu; olaylarn ok iindeydin, onun bir parasydn. Ama imdi, birden hepsi ellerinin arasndan kaynca, bolukta kaldn. H a l i l Gibran'n, Peygamber i s i m l i eserinde yazm olduu bir cmle var. Peygamber El Mustafa, tarlada almakta olan insanlara doru komaktadr ve yle der: "Gemim geldi, artk gidiyorum. Gitmeden nce btn olanlar ve olmayanlar anmsamak iin son bir kez bakmaya geldim. Gemiye binmeden nce buradaki hayatmn ne olduunu grme arzusu hissettim." Sana anmsatmak istediim cmle ise u: "Okyanusa kavuacak bir nehir gibiyim. Nehir, okyanusa karmadan nce bir an iin bekler ve gemi olduu btn o yerleri anmsar: ormanlar, dalar, insanlar. Binlerce kilometre uzunluunda zengin bir hayat oldu ve imdi, bir anda sonsuz okyanusun iine karacak. T p k okyanusa kavumadan nce geri dnp bakan nehir gibi, ben de geri dnp bakmak istedim." Ama bu bak ancak gemie yapmadn zaman mmkn olabilir; aksi halde onu kaybetmekten o kadar k o r k a r s n k i , bakmak, gzlemlemek iin vaktin olmaz. Ve bu sre sadece anlk bir eydir. Eer bir insan tam bilinle lrse, gemi olduu btn arazileri grp, yaananlarn aptalln fark ederse, bir netlikle bir zekyla, cesaretle doar... otomatikman. B u , kendi yapt bir ey deildir. nsanlar bana soruyor: "Sen ocukken bile a k l l , zeki ve cesurmusun; ben imdi bile o kadar cesur deilim." B u n u n nedeni benim bir nceki hayatmda sizden daha f a r k l bir ekilde lm olmam. B u , ok byk bir fark yaratyor nk nasl lrsen, yle douyorsun. lm, bozuk parann bir y z , doum ise ayn parann dier yzdr. Eer bir tarafta kafa k a r k l , mutsuzluk, s k n t , tutunma, arzu varsa, parann dier tarafnda k e s k i n zek, cesaret, netlik ve farkndalk bekleyemezsin. B y l e bir eyi beklemek ok sama olur.

61 -> 83

O yzden, benim iin basit ama sana aklamas ok zor. nk ben bu hayatta, en batan beri cesur ya da k e s k i n zekl olmak iin bir ey yapmadm. B u n u hibir zaman k e s k i n zek ya da cesaret olarak dnmedim. Sadece yava yava insanlarn ne kadar aptal olduunu fark etmeye baladm. nceleri cesur olduumun farknda deildim; daha sonra anladm. nceleri herkesin ayn olduunu dnyordum. Zamanla yle olmadn idrak ettim. Bydke gemi hayatmn ve lmmn farkna vardm. Ne kadar kolay ldm anmsadm; sadece kolay deil, byk bir hevesle. lgim daha nce grdklerim ve bildiklerim yerine, nmde olan bilinmeyene odaklanmt. H i b i r zaman geri bakmadm. Hayat tarzm da hep bu oldu: hi geri bakmamak. B u n u n anlam yok. Geri dnemeyeceine gre, vaktini niye harcayacaksn? B e n her zaman ileriye bakyorum. lm an geldii zaman bile i l e r i bakyordum... dier insanlarda varolan frenlerin bende neden olmadn bu sayede anladm. O frenler bilinmeyen korkusundan ortaya kar. Gemie yapyorsun ve bilinmeyene adm atmaya korkuyorsun. B i l i n e n , tandk olana yapyorsun. Ac veriyor olabilir, irkin olabilir ama en azndan onu biliyorsun. Onunla bir eit dostluk gelitirmi durumdasn. ok aracaksn ama bu binlerce insanda gzlemlediim bir deneyim: M u t s u z l u k l a belirli bir dostluk i l i k i s i gelitirdikleri iin bu mutsuzlua yapyorlar. Onunla o kadar uzun zamandr yayor k i , ondan ayrlmak bir boanmaya benziyor. A y n ey e v l i l i k ve boanma iin de geerlidir. E r k e k gnde en az on i k i kere boanmay dnr; kadn da dnr, ama bir ekilde birlikte yaamaya devam ederler nk i k i s i de bilinmeyenden korkmaktadr. B u adam kt, tamam ama dier adamn nasl olaca ne malum? Daha kt kabilir. En azndan bu adamn ktlne, sevgisizliine almsn ve katlanabiliyorsun. Katlandn ve ayn zamanda derin kalnlat. Yeni bir adamla, bilemezsin, en batan balaman gerekir. O yzden insanlar bilinene yapr. nsanlar lm anlarnda izle. Onlarn acs lm deil. lmde ac yoktur, hibir ac vermez. Aslnda ok hotur; tpk derin bir uykuya benzer. Sence derin u y k u ac veren bir ey mi? Ama onlar lmle, derin uykuyla, verdii zevkle ilgilenmiyor; onlar asl endielendiren ellerinin arasnda kayp giden bilinenler. K o r k u tek bir ey anlamna gelir: bilineni kaybetmek ve bilinmeyene adm atmak. Cesaret korkunun tam tersidir. H e r zaman bilineni brakmaya hazr ol: hatta bunun iin hevesli ol, olgunlamasn bile bekleme. Hemen yeni olan bir eyin zerine atla; onun yenilii, tazelii insan zaten eker. O zaman cesaret vardr. En byk k o r k u kesinlikle lm korkusudur. Cesaretine en byk darbeyi o vurur. Sadece tek bir tavsiyede bulunabilirim. u anda gemiteki lmne dnemezsin ama bir ey yapmaya balayabilirsin: H e r zaman bilinenden bilinmeyene gemeye hazr ol, her konuda, her deneyimde. Bilinmeyen bilinenden daha kt ksa bile daha iyidir; konu o deil. nemli olan senin bilinenden bilinmeyene gemeye hazr olmandr. A s l deerli olan budur. Ve yaadn her trl deneyimde bunu yapmaya devam et. B u , seni lme hazrlar nk lm geldii zaman birden "ben hayat brakp, lm seiyorum" diye karar veremezsin. Bu kararlar bir anda verilmez. Adm adm gitmeli, her an ayr ayr yaayp hazrlanmalsn. Ve bilinmeyenin gzelliine almaya baladn zaman iinde yeni bir nitelik ortaya kmaya balar. H e r zaman oradayd, ama daha nce hi kullanlmamt. lm gelmeden nce, bilinenden bilinmeyene doru adm adm yol almaya devam et. Sakn unutma, yeni her zaman eskiden iyidir. " E s k i olan her ey altn deildir" diye bir sz vardr. B e n yle diyorum: E s k i olan her ey altn olsa bile, unut gitsin. Y e n i y i se; altn ya da deil, bu nemli deil. nemli olan ey senin seimin: renmeyi semen, deneyim yaamay semen, karanla adm atmay semen. Yava yava cesaretin ilemeye

62 -> 83

balayacak. K e s k i n zek ise cesaretten ayr bir ey deildir, neredeyse organik bir btndr. K o r k u n u n olduu yerde k o r k a k l k vardr ve orada zihnin gerilii ve sradanlnn olmas kanlmazdr. Onlar hep birliktedir, birbirlerini desteklerler. Cesaretle birlikte k e s k i n l i k , zek, aklk, nyargszlk ve renme kapasitesi gelir; hepsi bir arada gelir. B a s i t bir egzersizle bala: Sakn unutma, ne zaman karna bir seenek ksa, bilinmeyeni, r i s k l i olan, tehlikeli ve gvencesiz olan se. H i b i r zaman zarara uramazsn. Ancak o zaman... lm, ok ak bir deneyime dnr ve yeni doumunun zn gsterebilir. Sadece grmekle kalmaz, belirli bir seim bile yapabilirsin. Farkndalkla, belirli bir anne, belirli bir baba seebilirsin. Normalde bunlar bilind, tesadf eseri olur ama farkndalkla len bir adam farkndalkla doar. stersen anneme sorabilirsin; kendisi de u anda burada... Doumumdan sonra tam gn boyunca hi st emmedim ve herkes endielendi. Doktorlar ok endieliydi nk st imeyi reddettiim srece yaamam mmkn deildi. Ama onlar benim yaadm zorluun, bana ne gibi bir z o r l u k kardklarnn farknda deillerdi. B e n i her t r l yolla zorluyorlard. Nedenini onlara aklama imkanm yoktu, onlarn da kendiliklerinden renmeleri mmkn deildi. Gemi hayatmda lmeden nce oru tutuyordum. Y i r m i bir gnlk bir oru tamamlamak istiyordum ama orucum tamamlanmadan nce ldrldm, gn nce. O gn, bu doumumda bile farkndalmda kald; orucumu tamamlamak zorundaydm. Gerekten ok inatymdr! A k s i halde insanlar bir hayattan dierine bir ey tayamaz; bir blm kapand zaman kapanmtr. Ama gn boyunca azma bir ey sokmay baaramadlar; sadece reddettim. Ama gn sonra hibir eyim yoktu ve bu sefer de ok ardlar: "Neden gn boyunca srekli reddetti? Herhangi bir hastal ya da sorunu yoktu... ve gn getikten sonra birden emmeye balad." Onlar iin bir gizem olarak kald. Ama bunlardan sz etmek istemiyorum nk senin iin bunlar birer hipotezden ibaret olacaktr, onlar sana bilimsel olarak ispat edebilmem mmkn deil. Ayrca sana bir inan vermek istemiyorum, o yzden zihninde bir inan sistemi oluturabilecek her eyi kesip atmaya devam et. B e n i seviyorsun, bana gveniyorsun. O yzden sylediklerimin doru olduuna gvenebilirsin. Ama bir eyi tekrar tekrar vurguluyorum: Kendi deneyimine dayal olmayan her eyi sadece bir varsaym olarak kabul et. Onu bir inanca dntrme. Eer bazen bir rnek veriyorsam, gerektii iin veriyorum; nk insanlar "ocukluunda nasl bu kadar zeki ve cesur olabilmeyi basardn?" diye sordu. B e n bir ey yapmadm, sadece gemi hayatmda ne yapyorsam onu yapmaya devam ettim. Cesaret sana da gelecek. Sadece basit bir formlle bala: A s l a bilinmeyeni karma. H e r zaman bilinmeyeni se ve kafann dikine git. S k n t eksen bile buna deer; her zaman deer. H e r zaman daha bym, daha olgun, daha zeki karsn.

KORKUSUZLUK PENDE
Meditasyon Teknikleri ve Sorulara Yantlar Herkes korkar... korkmak zorunda. Hayat yle ki, buna mecbur kalnyor. Ve korkusuz olan insanlar, cesurlaarak korkusuz olmaz; nk cesur insan sadece korkusunu bastrm insandr, aslnda korkusuz deildir. Bir insan korkularn kabullenerek korkusuz olur. Bu bir cesaret sorunu deildir. Konu sadece hayatn

63 -> 83

gereklerini grmek ve bu korkularn doal olduunun farkna varmaktr. Korku ve sululuk duygusu ayn ey midir?

Onlar kabullenmektir!

K o r k u ve sululuk duygusu ayn ey deildir. Kabullenilen k o r k u zgrle dnr; inkar edilen, reddedilen, lanetlenen k o r k u sululuk duygusuna dnr. Eer k o r k u y u durumun bir paras olarak kabul edersen... Durumun bir parasdr. nsan bir paradr, ok kk, m i n i k bir paradr; btn ise engindir. nsan bir damladr, ok kk bir damladr; btn ise dev bir okyanus. B i r titreme balar: " B t n iinde kaybolabilirim; kimliim kaybolabilir." B u , lm korkusudur. B t n korkular lm korkusudur. lm k o r k u s u ise yok olma korkusudur. nsann korkmas, titremesi doaldr. Eer bunu kabullenirsen, hayatn bir gerei olduunu syleyebilirsen, eer btn olarak kabullenirsen, titreme annda durur ve k o r k u -korkuya dnm olan enerji - serbest kalr ve zgrle dnr. O zaman, eer damla okyanusta kaybolsa bile, onun hl orada olduunu bileceksin. Aslnda, okyanusun tamamna dnecek. O zaman lm nirvana'ya dnr, o zaman kendini kaybetmekten korkmazsn. O zaman sa'nn u szn anlarsn: "Eer hayatn kurtarrsan, onu kaybedersin ve eer onu kaybedersen, k u r t a r r s n . " lmn tesine gitmenin tek yolu lm kabullenmektir. O zaman kaybolur. K o r k u s u z olmann tek yolu k o r k u y u kabullenmektir. O zaman enerji serbest kalr ve zgrle dnr. Ama eer onu lanetlersen, bastrrsan, korktuun gereini gizlersen - eer kendine bir z r h oluturursan, kendini korumaya alr, savunmaya ekilirsen - o zaman sululuk duygusu oluuyor. B a s t r l a n her ey sululuk duygusu yaratr; yasak olan her ey sululuk duygusu yaratr; doaya k a r olan her ey sululuk duygusu yaratr. O zaman bakalarna yalan sylediin, kendine yalan sylediin iin sululuk duygusu hissetmeye balarsn. Eer kabullenirsen ve bu konuda bir abaya girmezsen -yapacak bir ey yok- o zaman zgrle dnr, korkusuzlua dnr. Kendine irkin, yanl, gnahkar olduunu syleme. Lanetleme. Sen neysen osun. Sulu olma, sululuk duygusu hissetme. Eer yanl olan bir ey varsa bile, yanl olan sen deilsin. B e l k i yanl davranm olabilirsin ama bu, varlnn yanl olduu anlamna gelmez. B a z hareketler yanl olabilir ama v a r l k her zaman dorudur.

Srekli bakalarn kendimin nemli ve gl olduuna ikna etmeye altm fark ettim. Bunun nedenleri zerinde meditasyon yaptm ve bence nedeni korku.
Ego her zaman korkudan ortaya kar. Gerekten k o r k u s u z bir insann egosu olmaz. Ego bir korumadr, bir z r h t r . Korktuun iin yle ya da byle bir insan olduun intibas yaratmaya alyorsun, hm? Bu sayede kimse cesaret edemez... aksi halde korkarsn, bu temelde k o r k u . Gzel! D u r u m u derinden ve doru tahlil etmisin. Temel nedeni grdn zaman ise, her ey kolaylar. A k s i halde insanlar egoyla mcadele iine giriyor... ve asl sorun ego deil. Yani o zaman bir semptomla savayor olursun, gerek hastalkla deil. Gerek hastalk korkudur. Egoyla savamaya devam edebilirsin ve hedefi skalam olursun nk asl dman ego deil, o sahte bir ey. Kazansan bile, bir ey kazanm olmazsn. Ve kazanman mmkn deil; sadece gerek bir dman alt edilebilir, aslnda varolmayan sahte bir dman deil. O bir aldatmacadr. i r k i n grdn bir yaray kapatmak iin stne bir ss eyas koymak gibidir. B i r keresinde bir f i l m y l d z n n evinde kalyordum ve beni tantrmak istedii birok k i i y i davet etmiti. Orada bir aktris vard ve ok gzel, kocaman bir k a y olan harika bir saati vard. Yannda oturan b i r i ona saat hakknda sorular sormaya balad ve kadn endielendi. B e n sadece izliyordum. Adam saati grmek istiyordu... ama kadn saatini karmak istemiyordu. Adam srar etti ve sonunda kadn karmak zorunda kald. O zaman sorunun ne olduunu anladm. B y k , beyaz bir leke vard, czzam lekesi. Czzam lekesini o harika saatin k a y altnda gizliyordu. imdi aa kmt... terlemeye ve endielenmeye balad.

64 -> 83

Ego da aynen byledir. K o r k u vardr ama kimse korkusunu gstermek istemez, nk eer korktuunu gsterirsen, seni daha fazla korkutmak isteyen insanlar sraya girecektir. D e r i n bir k o r k u yaadn rendikleri zaman, herkes sana tekme atmak isteyecektir. Seni aalamak holarna gider, kendilerinden daha z a y f birini bulmulardr. nsanlar istismardan holanr, o insana tekme atmak ister... O yzden k o r k u dolu her insan, bu korkunun etrafnda byk bir ego yaratr ve bu ego balonuna hava pompalamaya devam edip durur. Zamanla bu balon ok byr. A d o l f H i t l e r , Ugandal diktatr di Amin... bu tip insanlar ok i i r i l m i t i r . O zaman bakalarn korkutmaya balar. Bakalarn korkutmaya alan herkesin aslnda derin bir k o r k u yaadn bilmelisin, yoksa neden abalasn? Ne anlam var? Korkmayan biri neden seni korkutmak iin aba harcasn? K o r k u dolu insanlar rahat olabilmek iin bakalarn korkutur. A r t k ona dokunamayacan, onun snrlarna adm atamayacan bilir. y i grmsn... Bu da tam byle bir durum. O yzden egoyla savama. B u n u n yerine k o r k u y u izle ve onu kabullenmeye al. Bu ok doal... hayatn bir paras. Onu saklamaya gerek yok; baka b i r i y m i gibi davranmaya gerek yok. O k o r k u orada... B t n insanlar k o r k u doludur. B u , insanln bir parasdr. Onu kabullen ve onu kabullendiin an ego kaybolacaktr. nk o zaman egonun orada olmas iin bir gerek kalmaz. Egoyla savamak ie yaramaz; k o r k u y u kabullenmek ise annda etki edecektir. O zaman b i l i r s i n : Evet, bu sonsuz evrende o kadar kz k i ; korkmamak mmkn m? Ve hayat lmle evrilmitir; korkmamak mmkn m? H e r an yok olabiliriz, kk bir ey ters giderse yok oluruz; korkmamak mmkn m? Kabullendiin vakit k o r k u zamanla yok olacaktr nk bir anlam yok. Onu kabullendin, kanksadn... Hepsi bu! Onu gizlemek iin bir eyler yaratmaya kalkma. Ona k a r bir ey yarattn zaman sadece st rtlr. B e n sana k o r k u hissetmeyeceksin demiyorum; sadece korkmayacan sylyorum. K o r k u hl orada olacak ama sen korkmayacaksn. A n l y o r musun? K o r k m a k demek korkuya k a r olmak demektir: orada olmasn istemiyorsun ama orada. Onu kabullendiin zaman... Aalar nasl yeillerle doluysa, insanlk da k o r k u dolu. O zaman ne yapacaksn? Aalar saklanmyor. H e r k e s bir gn lecek. K o r k u , lmn glgesidir. Onu kabullen!

Yalnz bamayken iimdeki baz dizginleri brakp insanlar sevebileceimi hissediyorum ama onlarn bulunduu ortama girdiim an btn kaplarm kapanyor.
Gerek insanlar sevmek zordur nk gerek bir insan senin beklentilerini gerekletirmeyecektir. B y l e bir amac yok. O, bir bakasnn beklentilerini gerekletirmek iin yaamyor, kendi hayatn yaamak zorunda. Ve ne zaman sana k a r olan ya da senin duygu, dnce ve varlnla uyum iinde olmayan bir alana kayarsa bu sevgi zorlanyor. Sevgiyi dnmek ok kolaydr. Sevmek ok zordur. B t n dnyay sevmek ok kolaydr. A s l zor olan tek bir insan sevmektir. T a n r ' y ya da insanolunu sevmek ok kolaydr. A s l sorun gerek bir insanla karlatn zaman yaanr. Onunla birlikte yrmek iin byk deiimler geirmek, byk mcadeleler vermek zorundasn. O senin klen olmayacak ve sen de ona kle olmayacaksn. A s l sorun da buradan kaynaklanyor. Eer sen bir kle olacaksan, ya da o kle olacaksa ortada bir sorun yok. A s l sorun kimsenin bu dnyaya klelik yapmak iin gelmemi olmas. K i m s e kle olamaz. H e r k e s zgr bir bireydir... btn varlk zgrlkten oluur. nsan zgrlktr. Unutma... bu gerek bir sorun, senin ahsnla i l g i l i bir ey deil. Sorun, sevgi olgusuyla ilgilidir. B u n u ahsi bir soruna dntrme yoksa ok zorlanrsn. H e r k e s az ya da ok ayn sorunla karlamak zorunda. Sevgide z o r l u k yaamam tek bir insanla bile karlamadm. B u n u n sevgiyle bir i l g i s i var, sevgi dnyasyla. l i k i n i n kendisi seni sorun kartacak durumlara getiriyor; ve onlar yaamak iyidir. Dou'da, insanlar bu

65 -> 83

z o r l u k l a r grp kamay tercih etti. Sevgilerini inkr etmeye, reddetmeye baladlar. Sevgisiz oldular ve buna kimseye balanmamak dediler. Zamanla cesetlere dntler. Sevgi Dou'da neredeyse tamamen kayboldu ve sadece meditasyon kald. Meditasyon, kendi yalnzlnda kendini i y i hissetmen anlamna gelir. Meditasyon sadece kendinle ilgilendiin anlamna gelir. T e k bana btn emberini tamamladn iin, onun dna kmadn anlamna gelir. Tabii sorunlarnn yzde doksan dokuzu zlr; ama ok byk bir bedel karlnda. A r t k daha az sorunlu olacaksn. Dou insan daha az endieli, daha az gergindir; neredeyse kendi i maarasnda, gzleri kapal, korunmu bir ekilde yaar. E n e r j i s i n i n hareket etmesine i z i n vermez. Kapal bir devre olur; kk bir enerji kendi varl iinde dolar ve o mutlu olur. Ama bu mutluluk biraz l. Mutluluu bir kutlama, bir coku deil. B u n a en fazla "mutsuzluk deil" diyebilirsin. Ancak olumsuz bir eyle kyaslayarak konuabilirsin. B i r hastaln yok diye kendini salkl ilan etmek gibi. Ama bu, gerek salk saylmaz. Saln olumlu bir taraf olmal, varlyla ldamak; o sadece hastalksz olmak deil. Bu adan baknca l bir beden bile salkl saylr: nk hasta deil. O yzden bizler Dou'da sevgisiz yaamaya altk, dnyay terk ettik; bu, sevgiyi brakmak demek. Kadn, erkei, sevginin filizlenebilecei her olasl brakmak demek. Jaina rahipler, H i n d u rahipler, B u d i s t rahipler yalnzken bir kadnla bile konuamazlar; bir kadna dokunmalar yasaktr, y z yze gelmelerine bile i z i n verilmez. B i r kadn gelip bir ey sorduu zaman gzlerini yere indirmek zorundadrlar. Kazara kadn grmesinler diye burunlarnn ucuna bakmak zorundadrlar. nk k i m bilir, bir eyler olabilir... ve insan sevginin ellerinde neredeyse aresizdir. nsanlarn evlerinde kalmazlar. Sevginin yeermesi, balanmak mmkn olmasn diye bir yerde uzun sre kalmazlar. O yzden srekli dolar, seyahat eder ve kanrlar; btn ilikilerden kanrlar. B e l i r l i bir dinginlik niteliine ulamlardr. K a y g s z , telasz insanlardr ama mutlu, cokulu deillerdir. Bat'da ise tam tersi olmutur. nsanlar sevgi zerinden mutluluk aram ve ok byk sorunlar yaratmtr. Kendileriyle olan balantlarn kaybetmilerdir. Kendilerinden o kadar uzaklamlardr k i , nasl geri dneceklerini bilmiyorlar. Y o l u n nerede olduunu, yuvalarnn nerede olduunu bilmiyorlar. O yzden kendilerini anlamsz, yuvasz hissedip, bu kadnla, u erkekle daha fazla sevgi abas iine giriyorlar... Heteroseksel, homoseksel, otoseksel. H e r t r l yolu deniyorlar ve yine boluk hissediyorlar nk sevgi tek bana mutluluk verebilir ama iinde bir dinginlik olmaz. Ve mutluluk varken dinginlik yoksa, yine e k s i k olan bir ey olur. D i n g i n l i k olmadan mutluluk, bir ate, bir heyecan olur... anlamsz bir tantana. Bu havale durumu sende o kadar byk bir gerginlik yaratr k i , sonucunda ortaya bir ey kmaz; sadece delice bir kovalamaca. Ve bir gn btn bu abalarnn temelsiz olduunu fark edersin nk sen dierini bulmak iin koturuyorsun ama daha henz kendini bulamamsn. Bu i k i yol da baarsz olmutur. Dou baarsz oldu nk sevgi olmadan meditasyonu denedi. B a t baarsz oldu nk o da meditasyon olmadan sevgiyi denedi. B e n i m tm abam sana bir sentez vermek, btn gstermek... Bu da, meditasyon art sevgidir. nsan tek banayken mutlu olabilmeli, ayn zamanda insanlarla birlikteyken de mutlu olabilmeli, insan i mutlulua sahip olabilmeli ve ayn zamanda yaad ilikilerde de mutlu olmal. nsan hem iinde gzel bir yuva kurabilmeli, hem de dnda. E v i n i evreleyen gzel bir bahe ve ayn zamanda gzel bir yatak odan olmal. Bahe, yatak odasnn kart deildir; yatak odas da bahenin kart deildir. O yzden meditasyon bir i snak, bir i tapnak olmal. Ne zaman dnyann sana biraz fazla geldiini hissedersen, tapnana adm atabilirsin. Kendi i varlnda ykanabilirsin. Kendini genletirirsin. Yeniden domu gibi olursun; yine canl, taze, gen ve yenilenmi olursun, yaamak, varolmak iin. Ama ayn zamanda insanlar sevebilmeli, sorunlarla karlaabilmelisin. nk gsz, sorunlarla yzleemeyen bir dinginlik, dinginlik saylmaz, pek bir ey ifade etmez. Sadece sorunlarla karlaan ve dingin kalmay baarabilen bir dinginlik arzu edilebilir bir eydir.

66 -> 83

Sana bu i k i eyi sylemek istiyorum: nce meditasyonla bala; nk varlnn en yakn merkezinden balamak her zaman iin i y i d i r ve bu da meditasyondur. Ancak burada taklp kalma. Meditasyon hareket etmeli, filizlenmeli, yeermeli ve sevgiye dnmeli. Endie etme, bunu bir soruna evirme; bu bir sorun deil. Sadece insani bir ey; ok doal. H e r k e s korkar... korkmak zorunda. Hayat yle bir eydir k i , insan korkmak zorunda. Ve k o r k u s u z olan insanlar, cesurlaarak k o r k u s u z olmaz; nk cesur bir insan, korkusunu bastrmtr, aslnda k o r k u s u z deildir. nsan ancak k o r k u l a r n kabullenerek k o r k u s u z olur. Bu bir cesaret meselesi deil. Sadece hayatn gereklerini grmek ve bu korkularn doal olduunu fark etmektir. nsan kabullenir. Sorun kmasnn nedeni senin onlar reddetmek istemen. Sana ok egoist idealler retildi: "Cesur ol." Ne samalk! Aptalca! Z e k i bir insan korkularndan nasl uzak durur? Eer aptalsan, herhangi bir k o r k u n olmaz. O zaman otobs ofr kornaya basar durur ve sen yolun ortasnda durmaya devam edersin, korkmadan. Ya da bir boa zerine doru gelirken, sen ylesine durursun; korkmadan. Ama aptalsn. Z e k i bir insan kenara atlamak zorundadr. Eer mptelas olur ve her alnn altnda ylan aramaya balarsan, o zaman bir sorun var demektir. Eer yolda hi trafik yokken bile korkuyor ve kenara atlyorsan, o zaman bir sorun var demektir; aksi halde k o r k u doaldr. Sana korkularndan kurtulacaksn dediim zaman hayatta hibir k o r k u olmayacak demiyorum. Sadece korkularnn yzde doksannn hayal gcnn bir rn olduunu greceksin. Yzde onu gerektir ve insan onlar kabullenmek zorundadr. B e n insanlar cesur yapmam. Onlar daha duyarl, hassas ve farknda yaparm ve onlarn farkndal yeterlidir. K o r k u l a r n birer basamak olarak kullanabileceklerinin farkna varrlar. O yzden endie etme, tamam m?

Korkunun ierii nedir? Her zaman bir kenin arkasnda ama onunla yzlemek iin dndm zaman, sadece bir glgeden ibaret. Eer bir z yoksa, zerimde nasl bu kadar gl bir etki yaratabiliyor?
K o r k u , glgen kadar maddi olmayan bir eydir, ama vardr. Glge de vardr; maddi deildir, negatiftir ama yok deildir. Ve bazen glge seni derinden etkileyebilir. Ormanda karanlk kerken, kendi glgenden korkabilirsin. I s s z bir yerde, yalnz bana yrrken, glgen yznden komaya balayabilirsin. Koman gerektir, kama aban gerektir ama nedenin znde bir ey yoktur. B i r halat ylan zannedip kaabilirsin; ama eer dnp yakndan bakp gzlemlersen, bu aptallna glersin. Ama insanlar korkunun varolduu yerlere girmekten korkar. nsanlar en fazla korkudan korkar nk korkunun varl bile seni temelden sarsar. Ama temelin sarslmas gerektir. K o r k u , bir rya, bir kabus gibidir. Kabustan sonra uyandnda, kabusun etkileri hl devam eder. Nefes alp vermen deimitir, terlersin, vcudun titremeye devam eder, sana scak basmtr. Onun sadece bir kabus olduunu b i l i r s i n , gerek olmayan bir ey olduunu b i l i r s i n ama bunun varlnn zne ulamas bile zaman alr. Bu arada z olmayan ryann etkileri devam eder. K o r k u bir kabustur. Bana soruyorsun: " K o r k u n u n ierii nedir?" diyorsun. K o r k u n u n malzemesi insann kendi varlna yabanc olmasdr. Sadece tek bir k o r k u vardr; birok yoldan kendini aa vurur, bin bir ayr surat vardr ama temelinde k o r k u tektir: "zmde, ben olmayabilirim." Ve aslnda bir anlamda olmadn doru. T a n r var, sen yoksun. Ev sahibi yok, konuk var. Bu phe yznden - ve bu ok geerli bir phe - iine bakmyorsun. Varm gibi r o l yapyorsun; eer iine bakarsan olmadn bileceksin. Bu ok derin ve kolay anlalr bir anlaytr. Entelektel deil varoluudur. inde, derinliklerinde "Olmayabilirim. O yzden bakmamakta fayda var. D a r bakmaya devam edeceim." duygusudur. En azndan seni kandryor, "ben varm" yanlsamasn devam ettiriyor. Ama bu "varlk" duygusu sahte olduu iin k o r k u yaratr; onu her ey yok edebilir, herhangi bir derin karlama onu parampara edebilir. Sevgi onu paralayabilir, bir ustayla tanmak paralayabilir, ar bir hastalk paralayabilir, birinin lmne ahit olmak paralayabilir.

67 -> 83

B i r o k ekilde paralanabilir; ok krlgandr. e bakmayarak bir ekilde durumu idare ediyorsun. Nasrettin Hoca bir tren yolculuu yapyormu. Kondktr bilet kontrol iin gelmi. Hoca btn ceplerine, btn antalarna bakm ama biletini bulamam. Terlemeye balam ve giderek daha fazla endielenmi. Kondktr dayanamayp araya girmi: " B a y m , ama ceplerinizden birine bakmadnz. Neden oraya bakmyorsunuz?" Nasrettin Hoca hemen yantlam: "Ltfen o cepten sz etme. Oraya bakmayacam. O benim tek umudum! Eer o cebe bakarsam ve orada yoksa, o zaman yok; o zaman kesinlikle yok. O cebe bakamam. K u s u r a bakma ama baka her yere bakacam; o cep benim gvencem, sonuna kadar orada olduunu mit edebilirim. Oraya bilerek bakmadm ve bakmayacam. B i l e t i bulsam da bulmasam da, o cebe kesinlikle bakmayacam." Egoyla i l g i l i durum da byle. ine bakmyorsun, oras senin tek umudun. " K i m bilir? B e l k i orada." Ama eer bakarsan, olmadn anlayacaksn. ine bakmayarak, srekli dar bakarak yarattn bu sahte ego, korkunun kkeni. Bakman gereken btn o alanlardan korkarsn. Gzellikten k o r k a r s n nk gzellik seni iine ekecektir. Gzel bir gn batmna, bulutlardaki o muhteem renklere bakmaya korkarsn nk byle bir gzellik seni iine gnderir. B y l e bir gzellik dnmeyi durdurur: Z i h i n o hayranlk an iinde nasl dneceini, neler receini, nasl dnp duracan unutur. Z i h i n s e l i konuma durur ve birden ieri girmi olursun. nsanlar harika mzikten korkar, insanlar harika iirlerden korkar, insanlar derin i l i k i l e r kurmaktan korkar. nsanlarn ak i l i k i l e r i vur-ka i l i k i l e r d i r . B i r b i r l e r i n i n derinliklerindeki varlklarna inmiyorlar nk dierinin varlna inmek korkutucudur, nk dierinin varlk havuzu seni yanstr. Dierinin varl olan o havuzun, o aynann yansmasnda kendini bulamazsan, eer ayna bo kalrsa, eer hibir ey yanstmazsa ne olacak? nsanlar sevgiden korkuyor. Sadece r o l yapyor, sevgi adna oyun oynamaya devam ediyorlar. Meditasyondan korkuyorlar; meditasyon ad altnda yaptklar, yeni dnce tarzlarndan ibaret. Maharii Mahe Yogi'nin Transandantal Meditasyonu budur. Ne meditasyondur, ne de transandantal, yani deneyimstdr. Sadece bir mantra sylemekten ibaret. Mantra sylemek ise sadece bir dnce srecidir; younlam bir dnce. Bu yine yeni bir aratr, meditasyon yapmama arac. nsanlar H r i s t i y a n dualarn tekrarlyor, Mslman dualarn tekrarlyor, H i n d u dualarn tekrarlyor; hepsi meditasyondan kanma yollardr. Unutma, bunlar meditasyon deil. Z i h i n o kadar kurnazdr k i , meditasyon adna birok sahte olgu yaratmtr. Meditasyon senin hibir ey yapmamandr, zihnin tamamen ilevini durdurmasdr. Z i h n i n bu ilememe durumu meditasyondur. Ne ark, ne mantra, ne grnt, ne konsantrasyon. nsan sadece varolur. Bu varolma durumunda ego kaybolur. Egoyla birlikte egonun glgesi de kaybolur. Bu glge korkudur. K o r k u , en byk sorunlardan biridir. H e r insan bunu yaamak ve belirli bir anlaya ulamak zorunda. Ego sana bir gn lmen gerekebilecei k o r k u s u verir. lmn sadece bakalarnn bana geleceini dnerek kendini kandrrsn ve bir anlamda hakl olursun: bir komu lr, bir tandk lr, bir arkada lr, ein lr, annen lr; hep bakasnn bana gelir, sana deil. Sen bu gerein arkasnda gizlenirsin: B e l k i bir istisna olduunu, lmeyeceini dnrsn. Ego seni korumaya almaktadr. Ama ne zaman b i r i lse iinde bir ey titremeye balar. H e r lm, senin iin kk bir lmdr. Z i l ald zaman, k i m iin geldiini sormak iin bir bakasn yollama, senin iin alyor. H e r lm senin lmndr. Aatan kurumu bir yapran dmesi bile senin lmndr. O yzden kendimizi korumaya devam ederiz. B i r i lnce, ruhun lmszlnden sz ederiz, aatan bir yaprak dt zaman: "Endie edecek bir ey yok. Yaknda ilkbahar gelecek ve aa tekrar yapraklanacak. Bu sadece bir deiiklik, stndeki kyafeti deitiriyor." deriz.

68 -> 83

nsanlar ruhun lmszlne bildikleri iin deil k o r k t u k l a r iin inanr. B i r insan ne kadar korkaksa, ruhun lmszlne inanma olasl o kadar y k s e l i r ; dindar olduu iin deil, korkak olduu iin. R u h u n lmszlne inanmann dinle bir i l g i s i yoktur. Dindar bir insan "ben" olmadn ve lmsz olann bunun dndaki olduunu bilir. Ama bu lmszln "benimle" bir i l g i s i yok. Bu "ben" lmsz deil, bu "benlik" lmsz deil. Bu "benlik" geicidir; bizim tarafmzdan retilmitir. K o r k u sadece "benliin" glgesidir. Ve benliin derinlikleri srekli "lmde yok olacam" duygusu iinde olduu iin... Temel k o r k u lm korkusudur; dier btn korkular sadece temel k o r k u y u yanstr. Ve i i n gzellii lmn de ego kadar zde varolmayan bir ey olmasdr. Ve bu i k i zde varolmayan eyin arasnda - ego ve lm arasnda - k o r k u bir kpr olur. K o r k u iktidarszdr, bir gc yoktur. "Eer bir z yoksa, zerimde nasl bu kadar gl bir etki yaratabiliyor?" diye soruyorsun. Sen ona inanmak i s t i y o r s u n ; gc buradan geliyor. Sen kendi derinliklerine dalp, i boluunla yzlemeye hazr deilsin. Onun gc buradan geliyor. A k s i halde iktidarszdr, hibir gc yoktur. Korkudan domu hibir ey yoktur. Sevgi doum yapar, sevgi yaratcdr; k o r k u iktidarszdr. B a y ve Bayan Smith yargcn karsna kartlm. " B u heriften boanmak istiyorum" demi kadn. " B e n de bu cadalozdan kurtulmak istiyorum" diye barm adam. Yarg: "Ka ocuunuz var?" Kadn: " tane." Yarg: "Neden bir y l dahi evli kalp bir ocuk daha yapmyorsunuz? O zaman drt ocuunuz olur, her b i r i n i z i k i tanesini alr ve tatmin olursunuz." Adam: "Evet ama ya i k i z olursa?" Kadn: "Hah! Sen mi i k i z dourtacaksn? Eer ona gvenseydim, bu ocuk bile olmazd." K o r k u tamamen iktidarszdr. Hibir ey yaratmamtr. B i r ey yaratamaz; negatiftir. Ama btn hayatn mahvedebilir, seni karanlk bir s i s perdesi gibi kuatabilir, btn enerjini smrebilir. Senin herhangi bir derin gzellie; iir, sevgi, keyif, coku ya da meditasyona ynelmene i z i n vermez. Hayr, seni sadece yzeyde tutar nk o ancak yzeyde varolabilir. O, yzeydeki dalgalanmadr. ine dn, iine bak. Eer bosa, ne olmu? O zaman bu bizim doamz, o zaman biz buyuz. nsan neden boluktan endie etsin ki? B o l u k gkyz kadar gzeldir. varln isel bir gkyznden baka bir ey deil. Gkyz botur ama bu boluk her eyi iinde barndryor, tm varoluu, gnei, ay, yldzlar, dnyay, gezegenleri, her eyi. B o l u k , her eyin varolabilmesi iin gerekli alandr, varolan her eyin arkasndaki dekordur. H e r ey gelip geer ama boluk baki kalr. Bu da ayn ekildedir. Senin bir i gkyzn var; o da boluk. B u l u t l a r gelip geer, gezegenler doar ve yok olur, yldzlar y k s e l i r ve lr ama i gkyz ayn kalr; bakir, dokunulmam, snklememi, zedelenmemi. B i z bu i gkyzne sakin, yani tank deriz. Ve meditasyonun btn amac budur. ine gir, i gkyznn keyfini kar. Unutma, orada ne grrsen sen o deilsin. Dnceler grrsen, o zaman dnce deilsin; duygularn grrsen, o zaman sen duygularn deilsin; hayallerini, arzularn, anlarn, ryalarn, projeksiyonlarn grrsen, o zaman onlar deilsin. Grebildiin her eyi elemeye devam et. Sonra bir gn muhteem an gelir, bir insann hayatndaki en nemli an, elenecek bir ey kalmad an. Grlen her ey kaybolmutur ve sadece bakan oradadr. O bakan da bo gkyzdr. B i l m e k , k o r k u s u z olmaktr. B i l m e k sevgi dolu olmaktr. B i l m e k T a n r olmaktr, lmsz olmaktr.

69 -> 83

Neden kendimi ortaya koymaktan hl bu kadar korkuyorum?

K i m korkmuyor k i ? nsann kendini ortaya koymas byk bir k o r k u yaratr. Bu ok doal, nk kendini ortaya koymak demek, zihninde tadn pleri aa karmak demektir; yzyllardr, birok hayat boyunca b i r i k t i r m i olduun btn pleri. nsann kendini ortaya koymas demek btn z a y f l k l a r n , s n r l a r n , hatalarn ortaya koymas demektir. B t n bu zihinsel pn ve grltnn arkasnda bir tam boluk boyutu vardr. nsan T a n r s z botur, insan T a n r s z sadece bir boluktur, bir hitir. nsan bu plakl, bu boluu, bu irkinlii gizlemek ister. Onu gzel ieklerle kaplar, lar ssler. nsan en azndan bir eymi, b i r i y m i gibi r o l yapar. Ve bu durum sana zel bir ey deildir; bu, evrenseldir, herkesin yaad bir eydir. K i m s e kendini bir kitap gibi aamaz. K o r k u hakim olur: "nsanlar hakkmda ne dnr?" ocukluundan itibaren sana maske takman retilmitir; gzel maskeler. Gzel bir yze sahip olmaya gerek yoktur, gzel bir maske yeterlidir; ayrca maskeler ok ucuz. Y z n dntrmek ok meakkatlidir. Y z n boyamak basittir. imdi, birden gerek yzn aa karmak seni varlnn zne kadar titretiyor. inde bir k o r k u ykseliyor: nsanlar beenecek mi? nsanlar kabullenecek mi? nsanlar seni hl sevecek, sayacak m? K i m bilir?... Maskeni sevmilerdir, karakterine sayg duymulardr, kyafetlerini vmlerdir. imdi bir k o r k u ykseliyor: "Eer birden plak kalrsam beni hl sevecekler mi, sayg duyup, takdir edecekler mi; yoksa hepsi benden kaacak m? B e l k i srtlarn evirirler, yalnz kalabilirim." O yzden, insanlar r o l yapmaya devam ediyor. Bu korkudan gsteri kyor, btn sahtelikler kyor. nsann kendisi olabilmesi iin k o r k u s u z olmas gerekiyor. Hayatn en temel yasalarndan b i r i udur: B i r eyi gizlersen bymeye devam eder; bir eyi ortaya koyarsan, eer yanlsa kaybolur, gne altnda buharlar ve eer doruysa beslenip geliir. Gizlediin zaman tam tersi olur. Doru olan beslenemedii iin lmeye balar; onun rzgara, yamura, gnee ihtiyac vardr. Sunulan doann tamamna ihtiyac vardr. Ancak gerekle byyebilir, gerekle beslenir. Onu beslemeyi kesersen giderek zayflamaya balar. Ve insanlar kendi gerekliklerini a brakrken srekli sahteliklerini besliyor. Senin sahte yzlerin yalanlarla beslenir, o yzden srekli daha fazla yalan icat etmeye mecbur k a l r s n . B i r yalan desteklemek iin y z tane daha byk yalan uydurman gerekir nk bir yalan ancak daha byk yalanlarla desteklenebilir. O yzden bir maske arkasna saklandn zaman gerek lmeye balar ve gerek olmayan beslenip giderek imanlar. Eer kendini aa kartrsan, gerek olmayan lr; lmesi kanlmaz nk gerek olmayan yaayamaz. Ancak gizlilikte, ancak karanlkta varolabilir. Ancak bilinaltnn tnellerinde kalabilir. Eer bilin seviyesine kartrsan buharlamaya balar. Psikanalizin baarsndaki btn s r budur. ok basit bir s r ama psikanalizin btn s r r budur. B i r psikanalist, bilinaltnda bulunanlarn, varlnn karanlk alanlarnda bulunan eylerin, bilin seviyesine kmasna yardmc olur. Onu yzeye kartnca sen grebilirsin, bakalar grebilir ve bir mucize olur: Onu grmen bile lm srecinin balangc olur. Ve eer onu bir bakasna ifade edebilirsen - psikanalizde yaptn budur; kendini aklkla psikanalistine gsterirsin - tek bir k i i y e almak bile senin iinde byk deiimler yaratmak iin yeter. Ama bir psikanaliste almak bile k s t l bir olaydr: Sadece tek bir k i i y e alm durumdasn, hem de ok zel bir grmede, sylediklerini bakasna aklamama artyla. Doktorun, psikanalistin, terapistin mesleinin bir paras bu. E t t i i yemine gre kimseye bir ey syleyemez ve s r olarak saklar. Y a n i bu ok k s t l bir almadr ama yine de yardmc olur. M e s l e k i bir almadr ama yine de yardmc olur. O yzden de y l l a r srer; birka gn iinde yaplacak bir ey psikanalizde y l l a r srer; drt y l , be y l . O zaman bile psikanaliz tamamlanm olmaz. Dnyada psikanalizinin tamamlanm olduu bir hasta yoktur. Sre asla tamamlanmaz, asla bitmez. Psikanalistlerin psikanalizleri bile tam olarak bitmemitir; nk alma artlara bal ve son derece s n r l d r . Psikanalist seni sanki dinlemiyormu gibi dinler nk kimseye sylemeyecektir. Bu bile ok yardmc olur, zerinden byk bir y k alr.

70 -> 83

Eer kendini dini adan aabilirsen - zel bir grmede bir profesyonele deil, tm ilikilerinde alabilsen - sannyasin'lik ite budur. K i i s e l psikanalizdir. H e r gn, gnde y i r m i drt saat analizdir. H e r durumda herkese yaplan psikanalizdir: einle, dostunla, akrabanla, dmannla, yabancyla, patronla, hizmetiyle. Y i r m i drt saat alrsn. Eer almaya devam edersen... En bata ok korkutucu olacaktr ama bir sre sonra glenmeye balayacaksn nk bir kere gerek aa ktktan sonra glenir ve gerek olmayanlar lr. Gerek glendike, temelin k k salmaya balar, zne dnebilirsin. B i r birey olmaya balarsn; k i i l i k kaybolur ve bireylik ortaya kar. K i i l i k yapmacktr, bireylik ise ze dayanr. K i i l i k sadece bir aldatmacadr, bireylik ise senin gereindir. K i i l i k dardan empoze edilir; o brnlm bir k i i l i k t i r , bir maskedir. B i r e y l i k ise senin gereindir... Tanr'nn seni yaratt ekildir. K i i l i k bir toplumsal komplikasyondur, toplumsal bir ciladr. B i r e y l i k ise hamdr, lgndr, kuvvetlidir ve inanlmaz bir gc vardr. En balangta k o r k u olacaktr. O yzden bir ustaya ihtiya duyulur, en bata elini tutabilsin diye, en bata sana destek verebilsin diye, en bata seninle birka adm atsn diye. U s t a bir psikanalist deildir; bir psikanalisttir ve daha da fazlasdr. Psikanalist bir profesyoneldir, usta bir profesyonel deildir. nsanlara yardm etmek onun meslei deil yeteneidir. Bu onun sevgisidir, gnldr. B u n u gnlden yapt iin sana ancak ihtiyacn olduu yere kadar elik eder. A r t k tek bana gidebileceini hissettii zaman onun ellerinden kayp gittiini fark edersin. Sen ona yapmak i s t i y o r olsan da, o buna i z i n veremez. H a z r olduun zaman; cesur, gzpek olduun zaman; gerein zgrln tattn, kendi gereini ama zgrlne ulatn zaman artk kendi bana yol alabilirsin. Kendi yolunu aydnlatabilirsin. Ama k o r k u ok doal nk ocukluktan itibaren sana sahtecilik retilmitir ve sahte olanla, yapmack olanla o kadar zdelemisin k i , onu brakmak intihar etmek gibi bir ey olur. K o r k u hissedersin nk byk bir k i m l i k bunalm yaamaya balarsn. E l l i yldr, altm y l d r belirli bir tr insan olmusun. Soruyu soran k i i altmna yaklayor olmal... altm y l d r belirli bir tr insan olmusun. imdi hayatnn son dneminde, o kimlii pe atp kendini sfrdan tanmaya balamak korkutucudur. lm her geen gn biraz daha yaklayor; yeni bir derse balamann zaman m? Tamamlamay baaracan ne malum? K i m bilir? B e l k i eski kimliini kaybedersin ve yeni kimliine ulamak iin gerekli zamann, gerekli enerjin, gerekli cesaretin yoktur. P e k i bir kimliin olmadan m leceksin? Hayatnn son dnemini k i m l i k s i z mi geireceksin? B i r kimlie sahip olmadan yaamak delilik olur; kalp ekinir, kalp geri adm atar. "Birka gn daha byle gitmek iyidir. E s k i y l e , tandk olanla, gvenli ve uygun olanla yaamak daha iyidir" diyebilirsin. Bu konuda ok deneyimlisin. ok byk bir yatrm yaptn, o kiilie altm y l n verdin. B i r ekilde bugne kadar geldin, bir ekilde k i m olduuna dair bir f i k i r gelitirdin ve imdi ben sana "O f i k r i pe at nk o sen deilsin." diyorum! Kendini renmek iin bir f i k r e gerek yok. Hatta btn f i k i r l e r i n braklmas gerekir; ancak o zaman k i m olduunu bilebilirsin. K o r k u doaldr. Onu knama ve yanl bir ey olduunu dnme. O sadece toplumsal eitimimizin bir parasdr. Onu kabullenip tesine gemeliyiz, onu knamadan tesine gemeliyiz. Yava yava al... stesinden gelemeyecein admlar atmana gerek yok; adm adm git, zaman tan. Ama bir sre sonra gerein tadn almay reneceksin ve daha nceki altm y l bo yaam olduunu hissedip aracaksn. E s k i kimliin kaybolacak ve yepyeni bir kavraya sahip olacaksn. Y e n i bir k i i l i k olmayacak ama yeni bir gr, yeni bir bak, yeni bir perspektif olacak. A r t k "ben" dediin zaman, bu szck bir eyi simgelemeyecek; k u l l a n l olduu iin kullanacaksn ama her zaman o szcn bir anlam, bir z, bir varolu deeri tamadn biliyor olacaksn; bu "ben" szcn arkasnda bir okyanus gizli olduunu bileceksin. Sonsuz, engin, ilahi bir okyanus. B i r daha baka bir kimliin olmayacak; eski kimliin gitmi olacak ve i l k kez olarak kendini T a n r

71 -> 83

okyanusunda bir dalga gibi hissedeceksin. Bu bir k i m l i k deil nk sen iinde deilsin. Sen yok oldun, Tanr'nn iinde eridin. Eer sahte olan r i s k e edebilirsen, gerek senin olabilir. Ve buna deer nk sadece sahte bir eyi r i s k e edip geree sahip olacaksn. H i b i r ey r i s k e etmeden her eye sahip olacaksn.

Kendimden skldm ve hibir heyecan hissetmediimi kefettim. Kendimizi olduumuz gibi kabullenmemizi sylediniz. imde bir heyecan olmadn bilerek hayat kabullenemiyorum. Ne yapacam?
Duyduuma gre insan gevetmeyen yeni bir tr sakinletirici varm; insan drtyor, geriyormu. Onu dene! Dene, dene ve bir kere daha dene; Amerikal ol!... Ama kereden fazla deneme. Dene, tekrar dene, bir kere daha dene ve sonra dur. nk aptall srdrmenin bir anlam yok. "Kendimden skldm kefettim..." diyorsun. Bu harika bir keif. Evet, ok ciddiyim! ok az insan s k l d k l a r n n farkndadr; ve aslnda onlar s k l y o r , hem de ok. B u n u kendileri dnda herkes biliyor. nsann skldn bilmesi ok gzel bir balang; ancak baz eylerin anlalmas gerekiyor. nsan, s k n t hisseden tek hayvandr; bu ok byk bir ayrcalktr, insanlk gururunun bir parasdr. Sen hi can s k l m bir buffalo grdn m? Ya da bir eek? Onlar s k l m y o r . Sklmak, sadece yaam tarznn yanl olduu anlamna gelir; o yzden ok byk bir frsattr: " S k l y o r u m ve bu konuda bir eyler yapmak gerekiyor, bir dnm gerekli" anlay oluabilir. O yzden s k n t hissetmenin kt bir ey olduunu dnme; bu i y i bir iaret, i y i bir balang, hayrl bir balang. Ama orada durma. nsan neden s k l r ? nsan s k l r nk bakalar tarafndan empoze edilmi l kalplara gre yaamaktadr. Bu kalplar terk et, o kalplardan k! Kendi hayatn yaamaya bala. Sadece gerek insan sklmaz; sahte insann ise s k l m a s kanlmazdr. H r i s t i y a n s k l r , Jaina s k l r , P a r s i s k l r , komnist s k l r nk hepsi hayatlarn ikiye blyor. Gerek hayatlarn bastryor ve sahte bir hayatn iinde rol yapmaya balyorlar. Sahte hayat ise s k n t yaratyor. Eer gerek hayatnn gereklerini yerine getiriyorsan asla sklmazsn. niversiteye gitmek iin evden ayrldm zaman, ailem, babam, yaknlarm benim bilim adam olmam istiyordu; b i l i m adaml ok i y i bir gelecek vaat ediyordu. En azndan bir doktor ya da mhendis olmam istiyorlard. Hemen k a r ktm. " B e n ne istiyorsam onu yapacam nk s k c bir hayatm olsun istemiyorum. B i l i m adam olarak baarl olabilirim - saygnla, paraya, gce, itibara sahip olabilirim - ama iimdeki s k n t y yok edemem nk bu benim yapmak istediim bir ey deil." ok ardlar nk felsefe okumakta bir gelecek gremiyorlard; felsefe, niversitelerin en az para kazandran blmyd. Geleceimi harcayacam dnyorlard ama istemeden de olsa kabullendiler. Ama sonunda yanldklarn anladlar. Olay para, g ve itibar sorunu deil; nemli olan asl senin ne yapmak istediin. Sonucu ne olursa olsun bunu yap ve s k n t n kendiliinden kaybolacaktr. Bakalarnn f i k r i n i uyguluyor olmalsn, i l e r i bakalarnn doru grd ekilde yapyor olmalsn, onlarn yapaca ekilde yapyor olmalsn. S k n t n n temel talar bunlardr. T m insanlar s k l y o r nk tasavvufu olacak b i r i matematiki olmu, matematiki olacak b i r i politikac, air olacak b i r i ise iadam olmu. H e r k e s baka yerde; kimse olmas gerektii yerde deil. nsan r i s k e girmeli. Eer r i s k e girmeye hazrsan s k n t annda yok olabilir. Bana "kendimden skldm kefettim" diyorsun. Kendinden s k l y o r s u n nk kendine k a r iten olmamsn, kendine k a r drst olmamsn, kendi varlna sayg duymamsn.

72 -> 83

"Heyecan hissetmiyorum" diyorsun. N a s l heyecan duyacaksn? Heyecan sadece yapmak istediin bir eyi yaparken hissedilir. K o n u ne olursa olsun. Vincent Van Gogh, resim yaparken ok mutluydu. T e k bir resmi bile satlmad, kimse onu takdir etmedi ve at, alktan lyordu. Kardei ona yemek yiyebilmesi iin her hafta az bir para veriyordu. Haftada drt gn oru tutar ve gn yemek yerdi. D r t gn oru tutmak zorundayd nk baka t r l tuval, boya ve fra iin nasl para bulacakt? Ama o ok mutluydu; byk bir heyecan yayordu. Sadece otuz yandayken ld; intihar etti. Ama onun intihar bile senin sahte hayatndan ok daha i y i d i r nk resmini yapmak istedii eyin resmini tamamladktan sonra intihar etti. En byk arzusu bir gnbatm resmi yapmakt ve resmini bitirdii gn bir mektup yazd: " i i m tamamland, tatmin oldum. Bu dnyadan tatmin olmu bir ekilde ayrlyorum" dedi. ntihar etti ama ben buna intihar demeyeceim. O tam yaad, hayat mumunu her i k i ucundan ok byk bir younlukla yakt. Y z yana kadar yaayabilirsin ama hayatn sadece k u r u bir kemik gibi olabilir: Sadece bir arlk, l bir arlk. "Kendimizi olduumuz gibi kabullenmemizi sylediniz. imde bir heyecan olmadn bilerek hayat kabullenemiyorum!" diyorsun. Kendini kabullen dediim zaman, yaam kalbn kabullen demiyorum; beni yanl anlamaya alma. Kendini kabullen dediim zaman, baka her eyi reddet diyorum; sadece kendini kabullen. Ama sen beni kendine gre yorumlam olmalsn. Bu iler byledir... B i r M a r s l uan dairesiyle Manhattan'a i n m i ve dar kar kmaz bir dilenci ona yaklam ve " B a y m , bir onluk verir misin?" demi. M a r s l sormu: "Onluk nedir k i ? " Dilenci biraz dnm ve yantlam: " H a k l s n , bir y i r m i belik verir misin?" B e n i m sylediim senin anladn ey deil. Sana empoze edilmi olan her eyi reddet; sana, kabullenme diyorum. Bilinemeyenden getirmi olduun zn kabullendiin zaman bir eylerin e k s i k olduunu hissetmezsin. Kendini artsz kabullendiin zaman, birden bir mutluluk patlamas yaanr. Heyecann akmaya balar ve hayat coku dolu olur. B i r adamn dostlar onun ldn sanm ama adam sadece komadaym. Gmlmeden ksa bir sre nce hayat belirtileri gstermi ve ona lmenin nasl bir h i s olduunu sormular. "lmek mi?" diye barm. " B e n lmedim k i . Neler olduunun farkndaydm ve lmediimi biliyordum. nk ayaklarm yordu ve karnm at." Meraklananlardan biri sordu: "Peki bunlar senin hayatta olduunu anlamana nasl yardmc oldu?" "Eer cennette olsaydm karnm a olmazd, dier yerde olsaydm ayaklarm mezdi." l olmadndan emin olabilirsin: K a r n n ackyor ve ayaklarn yor. Sadece kalk ve biraz k o ! E i t i m s i z ve grg kurallarndan haberdar olmayan y o k s u l bir adam, bir milyonerin k z n a ak olmu. K z onu ailesiyle tantrmak iin malikaneye davet etmi. Malikaneden, hizmetilerden ve dier btn zenginlik iaretlerinden adamn gz k o r k m u ama yine de bir ekilde rahat grnmeyi baarm... akam yemei saatine kadar. Dev yemek masasnda otururken arabn etkisiyle gevedii iin, grltl bir ekilde osurmu. K z n babas ban kaldrm ve adamn ayaklar dibinde yatan kpeine bakm. K z g n bir ifadeyle "Rover!" diye seslenmi. Y o k s u l adam kpein sorumlu tutulduunu grnce rahatlam ve o yzden birka dakika sonra tekrar osurmu.

73 -> 83

Ev sahibi tekrar kpee bakm ve daha sert bir ekilde "Rover!" demi. B i r k a dakika sonra adam nc kere osurmu. Zengin adamn surat fkeyle k r m ve barm: "Rover, adam zerine smadan defol git buradan!" Hl vakit var; bugne kadar yaam olduun zindandan k artk! Sadece biraz cesaret yeter, biraz kumarbaz cesareti yeterli. Ve unutma, kaybedecek hibir ey yok. Kaybedecein tek ey zincirlerin: s k n t n kaybedebilirsin, srekli iinde varolan bu bir eylerin e k s i k olduu duygusunu kaybedebilirsin. Kaybedecek baka ne var? Bakalarnn brakt tekerlek i z l e r i n i takip etmeyi brak ve kendi varln kabullen. Musa'ya, sa'ya, Buda'ya, Mahavira'ya ya da Krishna'ya k a r , kendini kabullen. Senin sorumluluun Buda'ya, Zaratustra'ya, Kabir'e ya da Nanak'a k a r deil; sen sadece kendinden sorumlusun. Sorumlu ol... "sorumlu" szcn kullandm zaman ltfen onu yanl yorumlama. B e n grevlerden, sorumluluklardan sz etmiyorum, bu kelimeyi gerek anlamyla kullanyorum: geree tepki ver, sorumlu ol. ok sorumsuz bir hayat srm, bakalarnn senden bekledii her t r l sorumluluu yerine getirmi olmalsn. Kaybedecek ne var? S k l y o r s u n ; bu ok i y i bir durum. Heyecann eksik, zindandan kmak iin baka neyin olmasn bekliyorsun? Zindandan dar atla ve bir daha geriye bakma! Bakalar "Atlamadan nce i k i kere dn!" der. B e n yle diyorum: "nce atla, sonra istediin kadar dnrsn!"

Kendimi sanki aya inmi gibi hissediyorum... korkunun ne olduunu bilsem korkmayacam dnyorum. Her eyin olabilecei duygusuna sahibim... her eyin!
Bazen byk bir k o r k u vardr ve nedeni belirsizdir. H i b i r nedeni, hibir aklamas yoktur. B e l k i de k o r k u y u yaratan budur. B i r neden olduu zaman bu nedeni zebiliyorsun ve nedeni bildiin zaman aklama yapmas kolay oluyor. Analiz yapabiliyor ve yapacak bir ey buluyorsun. Ancak korkunun bir nitelii vardr - arada bir ortaya kar - ve nedensiz bir k o r k u yaanr. B u , varoluularn angst dedii kayg, varoluu korkudur... Ondan ya da bundan deil ama varoluun kendisinden korkmaktr. V a r l k srekli yoklukla evrilidir; varlk, y o k l u k iinde varolur. V a r l k sanki y o k l u k okyanusu iinde bir adadr. V a r l k ok kktr ve y o k l u k engindir. Olay sadece yokluun bu enginliidir. Ve bu devasa yokluun ortasnda m i n i k bir varlk. K o r k u n u n baka hibir nedeni yoktur: Bu duygu insann ayann altndaki topra almaya yeter. nsan bir uuruma dmeye balar ve belirli bir neden tespit edemedii ve "bundan ya da undan korkuyorum" diyemedii iin kayg artar. nk onu aklayacak bir ey yoktur. nsanlar psikanalistlere aslnda tedavi olmak iin deil, mutsuzluklarnn nedenini renmek iin gidiyor. Ve psikanaliz ok yardmc oluyor; ila olduu iin deil, aklama getirdii iin. nsan aklamay bildiini dnd zaman rahatlyor. A r t k her ey netlemitir. A r t k kelimelere dkebilir, zerinde dnebilir, mantk yrtebilir. Yani bu durum arada bir herkesin yaad bir durumdur. Ve insann bunlar yaamas iyidir; kanmann bir anlam yok. Eer kanrsan bir frsat karm olursun. Eer bunu yaamay kabul edersen, en bata bir bunalma benzer ve ok tehlikelidir; sanki btn bir gemi yok oluyormu, insan lyormu gibi. Ama bir sre sonra insan, bu gvensizliin iinde kendini gvende hissetmeye balar. nsan yokluun iinde gever ve btn k o r k u kaybolur. Yani en bata bir bunalma benzeyen ey sonunda bir duvarn daha y k l m a s anlamna gelir. B u n u yaa ve neden aramaya alma. nk z i h i n abalayacaktr. Z i h i n srekli "ite bu yzden ya da u yzden korkuyorum" diyecektir. Aslnda bir nedeni yoktur. H e r gece k r k , elli ya da altm dakika bunun iine gir. Odada sessizce otur ve engin yokluun m i n i k varln bomasna i z i n ver. B r a k varlk adan y o k l u k okyanusu iinde yok olsun. B i r hi ol. K o r k u y u kabullen ve zerine git. ktn zaman ok taze,

74 -> 83

ok canl ve k o r k u s u z olacaksn. K o r k u s u z olmak iin insann k o r k u y u yaayp amas gerekiyor. Ve bu tr bir korkudan sonra sradan bir k o r k u bir ey yapmaz, deil mi? E r k e k arkadann seni brakabilecei k o r k u s u var. Bu da bir k o r k u ama bu sradan bir k o r k u nk birok baka erkek arkada bulabilirsin; ciddi bir k o r k u saylmaz. Yaamak iin yeterli paran olmayabilecei k o r k u s u var ama insan her zaman bu konuda bir eyler yapabilir. Bu korkular ok nemsizdir, aslnda zleri yoktur. nsanlar bu korkular iinde yayor, o yzden k o r k u s u z olamyorlar. Ancak insan bu k o r k u y u yaayp amaldr. O yzden bir aklama bulmaya alma; nk yok. Sadece yaa. z l e ve mmkn olduunca derinine gir. K o r k u y l a git ama git. B t n korkuna ramen git. Ve ondan ok gzel bir ey kacak, ondan bir gl gibi bir ey doacak. Varln giderek daha fazla btnleecek. Eer insan yokluun meydan okumasn kabul ederse, v a r l k btnleir. O yzden endie edecek bir ey yoktur. K o r k u orada ve senin onu yaaman gerekiyor.

BOLUK KORKUSU N MEDTASYON

H e r akam uyumadan nce y i r m i dakika gzlerini kapatp iindeki boluu hissetmeyi alkanlk hale getir. Kabullen, brak orada olsun. K o r k u y k s e l i r ; brak o da olsun. K o r k u y l a titre ama iinde domakta olan bu boluu reddetme. k i ya da hafta iinde onun gzelliini ve kutsalln hissetmeye balayacaksn. Bu kutsallkla temas ettiin an k o r k u kendiliinden kaybolacaktr. Onunla savamamalsn. D i z kp yere otur ya da rahat ettiin bir pozisyon al. Eer ban ne dmeye balarsa - ki balayacak buna i z i n ver. Neredeyse cenin pozisyonu alm olacaksn, bebein rahimde olduu pozisyon. B a n dizlerine dokunmaya balayacak, ya da yere. B u n a i z i n ver. Kendi rahmine gir ve orada ol. Ne teknik, ne mantra, ne de bir aba; sadece orada ol. Orada olana almaya al. Bu daha nce hi bilmediin bir ey. Z i h n i n kayg duymaya balar nk o ok f a r k l ve bilinmeyen bir boyuttan gelmektedir. Z i h i n ne yapacan bilemez. Daha nce byle bir ey tanmamtr ve o yzden akndr; onu kategorize etmek, etiketlemek istemektedir. Ancak, bilinen z i h i n , bilinmeyen Tanr'dr. Bilinmeyen asla bilinenin bir paras olamaz. B i l i n e n i n bir paras olduu zaman, artk bilinmeyen T a n r deildir. Bilinmeyen, bilinmeyen olarak kalr. Onu tansan bile, bilinmeyen olarak kalr. Gizem asla zlmez. Gizem, znde zlemez. O yzden her akam o bolua gir. K o r k u olacak, titreyeceksin; bu da normal. Ama zamanla k o r k u azalacak ve sevin n plana kacaktr. hafta iinde bir gn aniden iinde byk bir coku ykseldiini hissedeceksin, bir enerji ykselmesi yaayacaksn, varln o kadar gzel bir k e y i f yaayacak k i , sanki gece sona ermi ve gne ufukta belirmi gibi hissedeceksin.

ESK KORKU KALIPLARINI YOK ETMEK N MEDTASYON ocukken benimsemi olduum bir kalb hl tekrarladm fark ettim. Ne zaman ailem bana kzsa ya da olumsuz olduunu dndm bir ey sylese, iime kapanr, bir yere kaar ve insanlar olmadan yaayabileceim, tek bama yaayabileceim fikriyle kendimi avuturdum. imdi, arkadalarma da ayn tepkiyi verdiimi grmeye baladm.
Bu sadece kanksanm bir eski alkanlk. T a m tersini yapmaya al. Ne zaman iine kapanma duygusu hissetsen, kendini a. Eer gitmek istiyorsan, gitme; eer konumak istemiyorsan, konu. Eer tartmay kesmek istiyorsan, kesme ve tam aksine her eyinle devam et. K o r k u yaratan bir durum yaand zaman i k i seenek vardr; ya savarsn ya da kaarsn. Normalde kk bir ocuk savaamaz, zellikle geleneksel lkelerde. Amerika'da ocuklar yle bir savar k i , anne ve babalar kaar! Ama eski lkelerde, geleneksele bal olan lkelerde - ya da geleneksel balarn hl ok gl olduu ailelerde - bir ocuk savaamaz. T e k yolu ie dnmek, korunmak iin kendi kabuuna ekilmektir. Yani sen kama numarasn renmisin.

75 -> 83

imdi tek yapabilecein ey, ne zaman kamaya altn hissedersen, orada kal, inat ol ve var gcnle sava. Sadece bir ay boyunca tersini dene ve sonra duruma bakalm. T e r s i n i yapabildiin zaman sana her i k i s i n i de brakman syleyeceim. k i s i n i n de braklmas gerekir nk ancak o zaman insan k o r k u s u z olabilir; nk i k i s i de yanl. B i r yanl ok derinde k k sald iin, dieri tarafndan dengelenmesi gerekir. O yzden bir ay boyunca gerek bir sava ol, her konuda. Ve kendini ok i y i hissedeceksin, hem de ok i y i , deil mi? nk insan ne zaman kaarsa, kendini ok kt, hatta ikinci s n f insan gibi hisseder. B u , korkaka bir numara; kendi kabuuna ekilmek. Cesur olmak m? H m ? Sonra i k i s i n i de brakacaz nk cesur olmak aslnda derinliklerinde korkak olmaktr. Cesaret ve korkakln i k i s i de yok olduu zaman insan k o r k u s u z olabilir. B u n u dene!

GVEN N MEDTASYON
Eer gvenmekte zorlanyorsan, o zaman geri gitmen gerekiyor. Anlarnn derinliklerine ulaman gerekiyor. Gemiinin derinliklerine girmen gerekiyor. Z i h n i n i gemiin etkilerinden temizlemen gerekiyor. Gemiinden gelen da gibi bir p yn olmal; onu boalt. Bu i i n anahtar udur: Bu dn bir hatrlama olarak deil, yeniden yaamak olarak gr. B u n u bir meditasyona evir. H e r gn, akamlar sadece bir saatliine geri git. ocukluunda olan her eyi anmsamaya al. Ne kadar derine inersen o kadar i y i olur; nk yaanm birok eyi saklarz ve bunlarn bilin seviyesine ulamasna i z i n vermeyiz. Onlarn aa kmasna i z i n ver. H e r gn yaptn zaman giderek daha derine indiini hissedeceksin. En bata drt ya da be yanda olduun bir dnemi hatrlayacaksn ve bunun tesine gemen mmkn olmayacak. B i r d e n karna bir in Seddi kacak. Ama git... Zamanla, daha derine inebildiini greceksin: ya, i k i ya. Doduklar ana kadar inebilen insanlar olmutur. Rahimdeyken yaadklarna ulaan insanlar vardr. B u n u n da tesine ulam, lm olduklar bir nceki hayatlarna ulam insanlar var. Ama eer doduun ana ulaabilir ve o an tekrar yaayabilirsen, ok derin bir ac hissedeceksin. Sanki yeniden doduunu hissedeceksin. l k nefesinde lk atan bir bebek gibi barabilirsin. Rahimden i l k kt an nefes alamayan bebek gibi nefesin kesilecek... Bebek i l k birka saniye boyunca nefes alamaz; sanki bouluyordun Sonra lk atar, nefes gelir, soluk borusu alr ve akcierleri ilemeye balar. O noktaya kadar ulaman gerekebilir. Oradan geri dn. H e r akam tekrar git ve geri dn. En az ayla dokuz ay arasnda srecektir ve her gn zerinden bir para y k kalktn hissedeceksin. Bu y k kalkarken bir taraftan da iindeki gvencesizlik kaybolacaktr. B i r kere gemi temizlendikten sonra, tm yaananlar grdn zaman, onlardan kurtulursun. i n anahtar bu: Eer hafzanda olan bir eyin farkna varrsan, onun yknden kurtulmu olursun. Farkndalk zgrletirir, b i l i n s i z l i k klelik yaratr. Gven ancak zgrlkle mmkn olabilir.

KORKUYU SEVGYE DNTRME MEDTASYONU

Koltuunda ya da kendini rahat hissettiin bir pozisyonda oturabilirsin. Sonra ellerini kucann stnde, sa elin sol elinin altnda olacak ekilde kavutur. Bu pozisyon nemli nk sa el sol beyine baldr ve k o r k u her zaman sol beyinden gelir. Sol el sa beyine baldr ve cesaret sa beyinden gelir. Sol beyin, muhakemenin olutuu yerdir ve muhakeme her zaman korkar. O yzden hem cesur, hem de entelektel bir insan bulamazsn. Ne zaman cesur biriyle karlasan onun entelektel olmadn greceksin. M a n t k s z davranacaktr, bu kanlmazdr. Sa beyin sezgiseldir; o yzden bu sadece sembolik bir pozisyondur. Sadece sembolik de deil, enerjiyi belirli bir konuma, belirli bir i l i k i y e sokar. O yzden sa el sol elin altnda olur ve i k i baparmak kavuturulur. Sonra geve, gzlerini kapat ve alt enenin biraz gevek olmasna i z i n ver - ama zorlama - sadece gevet ki azdan nefes almaya balayabilesin. Burundan nefes alma, azdan nefes almaya bala; bu ok rahatlatcdr. Burundan nefes almadn zaman z i h i n artk eski kalp iinde ilemeyi brakr. B u , yeni bir ey olacak ve yeni bir nefes alma sistemi iinde yeni bir alkanlk daha rahat oluturulur.

76 -> 83

Ayrca burundan nefes almadn zaman, beynin uyarlmam olur. Hava artk beyne gitmez, dorudan gse gider. A k s i halde srekli bir uyar ve masaj devam eder. O yzden burun deliklerimizden nefes aldmz zaman, hava ektiimiz burun delii srekli deiir. B i r burun deliinden nefes almak, beynin bir tarafna masaj yapar, dier burun delii ise beynin dier tarafna. H e r k r k dakikada bir deiirler. Neyse, bu pozisyonda otur ve azndan nefes al. B u r u n i k i l d i r , az ise tekildir. Azdan nefes aldn zaman herhangi bir deiiklik yaanmaz: Eer bir saat boyunca oturursan, ayn ekilde nefes alyor olacaksn. H i b i r deiiklik olmayacak; ayn halde kalacaksn. Burundan nefes alrken tek bir halde kalamazsn. Durumun otomatik olarak deiir; senin bilgin olmadan deiir. O yzden bu durum ok ok dingin, i k i l olmayan yeni bir geveme hali yaratacak ve enerjilerin yeni bir ekilde akmaya balayacak. En az k r k dakika boyunca hibir ey yapmadan sessizce otur. Eer bir saat yapabiliyorsan ok i y i olur. O yzden, mmknse k r k dakikayla bala ve zamanla bir saate k. B u n u her gn yap. Ve bu arada hibir frsat karma, ne zaman karna bir frsat ksa zerine atla. H e r zaman yaamay se. H e r zaman bir eyler yapmay se; asla geri ekilme, asla kama. B i r eyler yapma, bir eyler yaratma frsat karna kt zaman bunun keyfini kar.

VE SON SORU: TANRI KORKUSU Bizi kollayan ahsi bir Tanr fikri, bir varsaym olarak bile, faydal olmaz m? nk Tanr fikrini brakma dncesi beni ok korkutuyor.
Neden T a n r f i k r i n i brakmaktan korkuyorsun? Anlalan T a n r f i k r i bir ekilde senin korkman nlyor. O yzden onu braktn an iinde bir k o r k u hissediyorsun. Bu bir eit p s i k o l o j i k korunma, hepsi bu. B i r bebein korkmas kanlmazdr. Annesinin rahminde korkmuyordu. Annesinin rahminde olan bir bebein bir sinagoga ya da kiliseye gitmeyi dndn veya n c i l , K u r a n ya da Gita okumay dndn duymadm; hatta T a n r var m yok mu diye de dnmez. Ana karnnda olan bir bebein bir ekilde Tanr'yla, eytanla, cennetle ya da cehennemle ilgileneceini sanmyorum. Ne gerek var k i ? O zaten cennette. H i b i r ey daha i y i olamaz. Scak ve rahat bir yuvada tamamen korunuyor. Kendini besleyen kimyasallar iinde yzyor. B u n a ok aracaksn; o dokuz ay boyunca bebek, oransal olarak doksan ylda byyeceinden daha fazla byr. D o k u z ay iinde o kadar uzun bir yol alr k i , neredeyse bir hi olarak balayp, bir varla dnr. D o k u z ay iinde milyonlarca y l l k evrim srecinden geer, i l k varlktan gnmze gelir. B t n aamalar geer. Ve hayat tam gvence iindedir: Ne alma gerei vardr, ne a kalma k o r k u s u , ne de ackma; her ey annenin vcudu tarafndan yaplr. Annenin rahminde, bu gven iinde, dokuz ay boyunca yaamann yaratt sorun din dediiniz eylerin ortaya kmasna neden olur. ocuk annenin rahminden karken, yaad i l k duygu korkudur. ok bariz. E v i n i kaybetti, gvenliini kaybetti. Scakl, evresi, dnyas olarak bildii her ey tamamen kayboldu ve birden hi tanmad yabanc bir dnyaya atld. A r t k kendi bana nefes almak zorunda. Bebein artk kendi bana nefes almak zorunda olduunu fark etmesi birka saniye srer; annenin nefes alyor olmas artk ie yaramayacak. Doktor, bebein bu olay kavramasna yardmc olmak iin onu bacaklarndan ters tutup kna sert bir aplak atar. Ne balang ama! Ne gzel bir arlama! S r f bu aplak yznden bebek nefes almaya balar. Korktuun zamanlar nefes alp veriinin deitiini hi gzlemledin mi? Eer daha nce fark etmediysen, imdi gzlemleyebilirsin. Ne zaman korkarsan nefes alp vermen o an deiir. Gevediin zaman, kendini yuvanda hissettiin, hibir eyden korkmadn zaman, nefesinin derin bir uyuma dntn, derin bir ahenge brndn ve giderek sessizletiini greceksin. D e r i n meditasyon srasnda bazen nefesinin durmu gibi olduunu hissedeceksin. Durmaz ama

77 -> 83

neredeyse durur gibi olur. Bebek, doumunun i l k anlarnda her eyden korkacaktr. D o k u z ay boyunca karanlkta kalmtr ve modern bir hastanede doduu zaman, her tarafnda parlak klar olacak. Daha nce hi k grmemi olan, mum bile grmemi olan gzleri, retinas iin bu dayanlmaz bir eydir. Bu k gzlerinde bir ok yaratr. Ve doktor birka saniye bile beklemiyor, son gvencesi olan ve kendini hl annesine balayan gbek ban hemen kesiyor. Ne kadar da m i n i k bir varlk. Ve bir eyi ok i y i biliyoruz, hibir yavru insan yavrusundan daha aresiz deildir. T m varoluta en aciz olan insan yavrusudur. O yzden atlar T a n r hipotezi yaratmamtr. F i l l e r T a n r f i k r i zerinde dnmemitir; buna gerek yok k i ! Y a v r u f i l doar domaz yryp dnyay kefetmeye balar. nsan yavrusu kadar aciz deildir. Aslnda insan yavrusunun acizliinin neden olduklarna a r r s n : Ailen, toplumun, kltrn, dinin, felsefen; her ey insan bebeinin acizliine baldr. Hayvanlarda aile mevhumu yoktur nk yavrunun bir aileye ihtiyac yoktur. nsann belirli bir dzene karar vermesi gerekiyor. ocua bakmak iin anne ve babann birlikte yaamas gerekiyor. O, onlarn ak i l i k i s i n i n sonucudur; onlar yapmtr. Eer yeni domu bir bebek yalnz braklrsa, birok hayvann kald gibi, onun yaayabileceini hayal bile edemezsin. Bu imkanszdr! Nereden yemek bulacak? K i m e soracak? Ne isteyecek? Y o k s a ok mu erken douyor? B a z biyologlar bebeklerin prematre doduunu dnyor - dokuz ay yeterli olmuyor - ve o yzden bu kadar aciz. Ama insan bedeninin yaps, bir bebein dokuz aydan fazla tanmasna uygun deil. A k s i halde anne lr ve onun lm bebein de lm anlamna gelir. Yaplan hesaplamalara gre eer bebek annesinin karnnda en az y l yaayabilse, o zaman belki de bir babaya, anneye, aileye ihtiya duymayacak. O zaman toplum, kltr, T a n r ve rahiplere ihtiya olmayacak. Ancak bebek annesinin karnnda y l yaayamaz. Bu garip biyolojik durum insanolunun btn davranlarnda, dnce yapsnda, aile ve toplum yapsnda belirleyici olmutur; bu da korkuya neden olmutur. Bebein yaad i l k deneyim korkudur. nsann yaad son deneyim de korkudur. Doum da bir eit lm saylr; olaya bebein asndan bakmay unutmamak gerekir. H e r eyiyle tatmin olmu bir ekilde yaad belirli bir dnyas vard. Hibir ihtiyac yoktu, daha fazlas iin bir agzll yoktu. Varlyla k e y i f alyor, bymekten k e y i f alyordu; ve birden dar atlyor! Bebek iin bu deneyim bir lm deneyimi. T m dnyas, gvenlii ve scak yuvas lyor. B i l i m adamlar henz rahim kadar scak bir yuva yaratamadmz ifade ediyor. abalyoruz; hepimizin evleri bu scak yuvay yaratma abasdr. B i z e o h i s s i vermesi iin su yataklar alyoruz. K v e t l e r i m i z var; bir kvette uzandn zaman bir bebein yaad hisse yaklaabiliyorsun. Gerek bir k e y i f yapmay bilenler bu kvetin iine banyo tuzlar da ekleyecektir nk annenin rahmindeki su ok tuzludur... Deniz suyunda bulunan tuz oranyla ayndr. P e k i ama bir kvette ne kadar uzanabilirsin? Kaybetmi olduun rahmi tekrar bulma arayndan baka bir ey olmayan izolasyon tanklar vardr. Sigmund Freud aydnlanm bir adam deil, hatta biraz kak b i r i ama bazen salaklar da gzel ark syler, bazen kayda deer f i k i r l e r olutururlar. rnein, bir erkein kadnla sevime f i k r i n i n tekrar rahme girme abasndan baka bir ey olmadn dnyor. B u n u incelemek gerekir. Bu adam bir deli, f i k r i ok uuk grnyor; ama Sigmund Freud gibi bir adam, deli olsa bile ok dikkatle dinlenmeli. Bu grnde bir gereklik pay olduunu dnyorum: rahme ulama aray, km olduu yere dnme aray. Rahme ulaamaz, bu doru. O yzden birok ey yaratmtr; maaralar, evler, uaklar yapmaya balamtr. Uan iine hi dikkat ettin mi?... B i r gn insanlarn tuzlu sulu kvetlerde yolculuk yapt bir

78 -> 83

uak grrsen hi arma. Uak sana benzer bir duyguyu yaatabilir ama yine de tatmin edici olmaz. Bebek hemen Orada ihtiya baka bir ortam tanmamtr. B i z de uaklar bu kadar rahat yapmaya alrz: Dmeye basnca hostes gelir. M m k n olduunca rahat yapmaya alrz ama rahimdeki rahatla ulaamayz. dmeye bile basmana gerek kalmyordu. Daha ackmadan karnn doyuruluyordu. Daha havaya duymadan sana ulayordu. Senin hibir ey yapmana gerek yoktu.

O yzden annesinin rahminden kan bebek o anda bir ey dnyorsa, ldn dnyor olmal. Doduunu hissedemez, bu mmkn deil. Bu bizim grmz - darda olanlarn gr - biz bunun doum olduunu syleriz. k i n c i korkuya gelince... yine bir gn, bir hayat boyu abaladktan sonra bir eyler yapmay baarmtr; kk bir ev, bir aile, kk bir dost evresi, biraz scaklk, bu dnyada geveyip kendisi olabilecei, kabul edildii kk bir ke. ok zor; bir hayat boyu abalad ve birden, bir gn, kendini buradan atlrken buluyor. Doktor yine gelmitir; u , kna aplak atan adam! Ama o zaman nefesini balatmak iindi; bu seferse, bildiimiz kadaryla... Bu sefer biz onun yanndayz, dier taraf bilmiyoruz. Dier taraf hayal gcne kalmtr -o yzden cennet ve cehennem- hayal gc her trl s n r amtr. B i z bu taraftayz ve adam lyor. B i z e gre lyor; belki de yeniden douyordun Ama bunu ancak o bilebilir; geri dnp bize anlatamaz. "Endie etmeyin; ben lmyorum, hl yayorum" diyemez. N a s l en bata annesinin rahmine tekrar dnp oradakilere son bir kez veda edemezse, imdi de geri dnp, gzlerini atktan sonra "Endie etmeyin. B e n lmyorum, yeniden douyorum" deyip herkese veda edemez. Hindularn yeniden domak f i k r i , normal doumun bir projeksiyonundan ibarettir. R a h i m iin - eer rahim dnyor olsayd - bebek lmtr. Bebek asndan baknca - eer dnyorsa - o lyordur. Ama douyor; o olay bir lm deil, doumdu. Hindular ayn f i k r i lme uygulamtr. Bu taraftan lyor gibi grnyor ama dier taraftan... Ama bu dier bizim hayal gcmze bal: istediimiz gibi yapabiliriz. H e r din dier taraf f a r k l bir ekilde dnr nk her toplum, her kltr f a r k l bir corafyaya ve tarihe sahiptir. rnein: B i r T i b e t l i dier taraf serin olarak dnemez; serin bile k o r k u vericidir, souk ise imkansz. T i b e t l i , len insann sndn ve yeni dnyasnda hep scak kalacan dnr. B i r H i n t l i orasnn her zaman scak olacan dnemez. Hindistan'da drt aylk scak mevsim bile ok fazladr; ve bir de sonsuza kadar scakta kalmak m? nsan pier! K l i m a gibi bir f i k r e sahip deillerdi ama Hindularn cennet tarifi sanki klimal bir ortam tarif eder: Hava her zaman serin - ne scak ne de souk ama serin. H e r zaman bahar ay, Hindistan bahar; btn iekler am, rzgarda iek kokular var, kular tyor, her ey canl; ama scak deil, serin hava. B u n u tekrar tekrar hatrlatyorlar, srekli serin hava dolayor. Bu f i k r i ortaya koyan senin zihnindir; aksi halde T i b e t l i , H i n t l i ya da bir Mslman iin f a r k l olamaz. B i r Mslman dier dnyann bir l gibi olacan dnemez... Arap llerinde o kadar ok s k n t ekmitir k i ! Dier dnya bir vahadr; usuz bucaksz bir vaha. Y z elli kilometre yol aldktan sonra azck bir suyu ve birka aac olan kk bir vaha deil, hayr; usuz bucaksz bir vaha, hibir yerde l yok. B i z projeksiyon yaparz ama lmekte olan insan iin, bu olay bir zamanlar yaad deneyimin aynsdr. lm annda, eer len k i i bilincini kaybetmemise, komaya girmemise, hayatnn bir f i l m eridi gibi gznn nnden getii i y i bilinen bir gerektir. Hayattaki i l k ana, doduu ana kadar geri gider. Bu dnyadan ayrlrken btn olup biteni son bir kez anmsamas nemli grnyor. B i r k a saniye iinde, tpk bir filmde olduu gibi btn takvimi yayorsun. Bu takvim h z l i l i y o r nk i k i saatlik bir f i l m belki de birok y l kapsamak zorunda: Eer takvim normal hznda ilese i k i y l boyunca sinema salonunda kalman gerekir; k i m byle bir eyi yapabilir k i ? H a y r , takvim h z l akyor ve gnler hzla deiiyor. lm annda daha da h z l gidiyor. T e k bir an iinde btn

79 -> 83

hayatn akyor ve i l k anda duruyor. A y n sreci tekrar yayorsun; hayat tam bir dngy tamamlamtr. B u n u neden hatrlaman istedim? nk T a n r n senin i l k gnk korkundan baka bir ey deildir ve bu da giderek byyerek son anna kadar devam eder. O yzden bir k i i genliinde ateist olabilir, durumu buna uygundur, ama yalandka ateist olmak giderek zorlar. Eer tam lmek zereyken, bir aya mezardayken ona "Hl ateist misin?" diye sorarsan, " B u konuda phelerim var" diyecektir; k o r k u yznden, ne olacak? B t n dnyas yok olmaktadr. Bykbabam dindar bir adam deildi, hem de hi. O daha ok Yunanl Zorba gibiydi: Ye, i ve mutlu ol; baka bir dnya yoktur, onlarn hepsi samalktr. Babam ok dindar bir adamd; belki de bykbabam yznden: tepki, kuak atmas. Ama b i z i m ailede durum tersti: Bykbabam ateistti ve belki de onun ateistlii yznden babam dindar bir adam oldu. Ne zaman babam tapnaa gitse, bykbabam gler ve "Yine mi? Devam et, hayatn o aptal heykeller nnde harca gitsin!" derdi. Zorba'y sevmemin bir ok nedeni var; bunlardan b i r i Zorba'da bykbabam tekrar bulmu olmam. Bykbabam yemei o kadar severdi k i , o konuda kimseye gvenmezdi; kendi hazrlard. Hayatm boyunca binlerce H i n t ailesine konuk oldum ama bykbabamn yemekleri kadar lezzetli bir ey tatmadm. O kadar ok severdi k i , her hafta arkadalarna ziyafet hazrlard; btn gn yemek p i i r i r d i . Annem, teyzelerim, hizmetiler ve alar; herkes mutfaktan kovulurdu. Bykbabam yemek p i i r i r k e n hi kimse onu rahatsz edemezdi. Ama bana k a r ok dost canlsyd; izlememe i z i n verir ve "ren, baka insanlara muhta kalma. Damak zevkini ancak sen bilebilirsin. B a k a k i m bilebilir?" derdi. " B u beni aar!" derdim. "ok tembelim ama izleyebilirim. B t n gn yemek piirmek mi? B e n yapamam!" O yzden bir ey renemedim ama onu izlemek bile bir keyifti. almas sanki bir heykeltra, mzisyen ya da ressam gibiydi. Yemek piirmek onun iin sadece piirmek deil, bir sanatt. Eer herhangi bir ey onun standardnn biraz altnda olursa, onu hemen pe atar ve yeni batan piirirdi... B e n "Ama mkemmeldi!" derdim. Hemen yantlard: "Mkemmel olmadn biliyorsun, sadece iyiydi. Ama ben mkemmeliyetiyim. B e n i m standardmda oluncaya kadar kimseye ikram edemem. B e n yemeimi ok severim." eitli iecekler yapard; ve ne yaparsa yapsn, btn aile ona karyd ve onun bir ba belas olduunu sylerlerdi. Mutfaa kimseyi sokmaz ve akam olunca kasabann btn ateistlerini toplard. S r f Jainaizme k a r gelmek iin gnein batmasn beklerdi. Gne batmadan yemek yemezdi nk Jainaizm "Gne batmadan yemek ye; gne battktan sonra yemek yasaktr" der. Gnein batp batmadn renmek iin beni srekli dar yollard. B t n aileyi sinirlendirirdi. Ama ona kzamazlard... O, ailenin bayd, en yal erkekti; ama bana kzarlard: O daha kolayd. "Neden ikide bir gelip gnein batp batmadna bakyorsun? O ihtiyar seni de mahvediyor, mahvoluyorsun!" derlerdi. Yunanl Zorba kitabyla bykbabam lmek zereyken karlatm iin ok zgndm. Cenaze treni srasnda tek dndm ey: "O kitab evirip ona okusaydm ok mutlu olurdu" oldu. Ona birok kitap okudum. O, okula gitmemiti, sadece imzasn yazabiliyordu, hepsi bu. Okur yazar deildi... ama bununla gurur duyard. "Babamn beni okula gitmemeye zorlamas ok i y i oldu, aks halde beni berbat ederdi. Bu kitaplar insanlar mahvediyor!" der ve devam ederdi: "Unutma, baban kayboldu, amcanlar kayboldu; hepsi srekli dini kitaplar, yaztlar okuyor ve hepsi sama sapan eyler. Onlar okurken, ben yayorum; yaayarak bilmek ok iyidir." "Seni niversiteye yollayacaklar; bana kulak asmayacaklar. B e n sana pek yardmc olamam, nk baban ve annen bu konuda srarc ve seni mutlaka niversiteye gnderecekler. D i k k a t l i ol, kitaplar iinde kaybolma." derdi.

80 -> 83

K k eylerden holanrd. Ona sordum: " H e r k e s Tanr'ya inanyor, sen neden inanmyorsun, Baba?" Ona Baba derdim; bu szck Hindistan'da bykbaba anlamna gelir. "nk ben korkmuyorum!" dedi. ok basit bir cevap: "Neden korkaym ki? K o r k m a k iin bir neden yok; ben yanl bir ey yapmadm, kimseye zarar vermedim. B e n sadece hayatm keyifle yaadm. Eer bir T a n r varsa ve onunla karlarsam bana kzamaz. A s l ben ona k z a r m : 'Neden bu dnyay yarattn, neden byle bir dnya yarattn?' derim. B e n korkmuyorum." lm deindeyken ona tekrar sordum nk doktorlar artk birka dakikalk mr kaldn sylyordu. Nabz zayflyor, kalbi yavalyordu ama bilinci yerindeydi. Ona sordum: "Baba, bir sorum var..." Gzlerini ap konutu: "Ne soracan biliyorum: Neden, T a n r ' y a inanmyorsun diye soracaksn. lmek zereyken bana bu soruyu soracan biliyordum. Sence lm beni korkutuyor mu? O kadar gzel ve dolu dolu yaadm k i , leceim iin hibir znt hissetmiyorum. Y a r n ne yapacam ki? H e r eyi yaptm, yaplacak bir ey kalmad. Eer nabzm yavalyorsa, kalbim yavalyorsa, bence her ey ok i y i olacak nk kendimi ok huzurlu, sakin ve dingin hissediyorum. lp lmeyeceimi u anda syleyemem ama bir eyi sakn unutma: korkmuyorum." Bana, " T a n r f i k r i n i brakmay dndm an, k o r k u ykseliyor" diyorsun. Bu sadece T a n r i s i m l i kayann arlyla korkunu bastrdn gsteriyor; bu kayay kaldrdn an k o r k u serbest kalyor." Eer k o r k u ykseliyorsa, onunla yzlemek zorundasn: T a n r f i k r i y l e onun stn rtmen bir iine yaramayacak. B i r daha inan sahibi olamazsn, o yok oldu. Tanr'ya inanamazsn nk phe bir gerektir ve inan hayal rndr. H i b i r hayal bir gerek nnde duramaz. imdi, T a n r senin iin bir hipotez olarak kalacak; dualarn bir ie yaramayacak. Onun bir hipotez olduunu biliyorsun, bir hipotez olduunu unutamazsn. B i r gerek duyduun zaman onu unutmak imkanszdr. Gerein niteliklerinden b i r i budur: onu hatrlamaya ihtiyacn olmaz. B i r yalann srekli hatrlanmas gerekir; yoksa unutabilirsin. Yalan alkanlk hale getirmi birinin doru sylemeyi alkanlk hale getirmi birinden daha fazla hafzaya ihtiyac vardr. nk doru syleyen birinin sylediklerini hatrlamaya ihtiyac yoktur. Eer sadece doruyu sylyorsan hibir ey hatrlamana gerek kalmaz. Ama eer yalan sylyorsan o zaman srekli hatrlaman gerekir nk birine bir yalan sylemisindir, bir bakasna bir baka yalan, bir bakasna da baka bir yalan. K i m e ne sylediini srekli zihninde kategorize edip saklamak zorundasn. Ne zaman bir yalan hakknda bir soru sorulsa tekrar yalan sylemen gerekir, o yzden srekli oalr. Yalan, doum kontrolne inanmaz! Gerek bir bakire gibidir, hi ocuu yoktur; hatta evlenmemitir. Tanr'nn sadece rahiplerin, politikaclarn, gc elinde bulunduran elitlerin, pedagoglarn, seni psikolojik kle olarak tutmak isteyen herkesin, kle olarak kalmanda kar olan herkesin yaratm olduu bir varsaym olduunu anladn zaman... Onlar senin korkak kalman istiyor, srekli korkacaksn, iin titreyecek; nk eer korkmazsan, o zaman tehlikeli olursun. Sen ya korkak, teslim olmaya hazr, gurursuz, kendi varlna saygs olmayan b i r i olacaksn; ya da k o r k u s u z olabilirsin. Ama o zaman bir asi olacaksn, bundan kaamazsn. Ya inanl bir insan, ya da asi bir ruh olacaksn. O yzden senin asi olman istemeyenler -nk senin asi ruhlu olman onlarn karlarna aykr - srekli seni zorluyor, zihnini H r i s t i y a n l k l a , Musevilikle, Mslmanlkla, Hinduizmle artlandryorlar ve iinin srekli t i r t i r titremesini salyorlar. Onlarn gc bu, o yzden iktidar sahibi olmakla ilgilenen herkes, btn hayat hkmetmekten baka bir ey olmayan herkes bu T a n r hipotezinden faydalanmak ister. Eer Tanr'dan korkuyorsan - ve eer Tanr'ya inanyorsan korkmak zorundasn - onun emirlerine, kutsal kitaplarna ve mesihlerine uymak zorundasn. Onun ve araclarnn sylediklerini yapmalsn. Aslnda o yok, sadece araclar var. Bu ok garip bir i . D i n en garip ilerden biridir. Ortada patron yok ama bir sr arac var: rahipler, piskoposlar, kardinaller, papa, mesih, btn hiyerari var; ama en tepede

81 -> 83

kimse yok. Ama sa gcn ve y e t k i s i n i Tanr'dan alyor: Onun kutsal olu. Papa y e t k i s i n i sa'ya dayandryor: Onun amaz ve tek temsilcisi. Bu ekilde devam ederek, en alt seviyedeki rahibe kadar ulayorlar... Ama bir T a n r yok; o, sadece senin korkun. Sen tek bana yaayamadn iin Tanr'nn icat edilmesini istedin. Hayat yaama, onun gzellikleriyle, keyifleriyle, skntlaryla ve sanclaryla yzleme gcn yoktu. Seni koruyan b i r i olmadan, zerinde bir korunma emsiyesi olmadan onlar tek bana yaamaya hazr deildin. Sen korktuun iin bir T a n r istedin. Ve her yerde kalpazanlar vardr. Sen istediin zaman her eyi hemen yaparlar. Senin korkmaman salayan bu T a n r f i k r i n i brakmalsn. K o r k u y u yaaman ve insanolunun bir gerei olarak kabullenmen gerekir. Ondan kamaya gerek yok. A s l gerekli olan onun derinine girmen. Ve korkunun ne kadar derinine inersen aslnda olmadn o kadar net grrsn. K o r k u n u n tabanna ulatn zaman ise sadece gleceksin, korkacak bir ey yoktur. Ve k o r k u kaybolduu zaman geride masumiyet kalr. Ve o masumiyet summum bonum, yani dindar adamn gerek zdr. O masumiyet gtr. O masumiyet varolan tek mucizedir. Bu masumiyetten her ey olabilir ama bir H r i s t i y a n olmaz, bir Mslman olmaz. Masumiyetten sadece sradan bir insan olarak kacaksn, sradanln her eyinle kabullenen, keyifle yaayan ve tm varolua kreden b i r i olacaksn; ama Tanr'ya deil, nk o sana bakalar tarafndan v e r i l m i bir f i k i r d i r . Ama varolu bir f i k i r deildir. O senin her tarafnda, iinde ve dnda. T a m masumiyete ulatn zaman derin bir kran - buna dua demeyeceim nk duada sen bir ey i s t i y o r s u n ; o yzden derin bir kran diyorum - derin minnet duygusu ykselir. Sen bir ey istemiyor, sana zaten v e r i l m i olan bir ey iin kranlarn sunuyorsun. Sana ok ey verilmitir. B u n a layk msn? B u n u hak ediyor musun? Varolu senin zerinden o kadar ok ey dkmeye devam ediyor k i , daha fazlasn istemek ok i r k i n bir ey. u ana kadar aldklarna minnet duyman gerekir. i n en gzel k s m , ne kadar minnet duyarsan, varolu seni o kadar dllendiriyor. Bu bir dngye dnyor: Daha ok aldka daha ok minnet duyuyorsun; daha ok minnet duyduka, daha fazla alyorsun... B u n u n sonu yok; bu, sonsuz bir sretir. Ama unutma: T a n r hipotezi gitmitir. Ona hipotez dediin zaman T a n r f i k r i oktan braklm demektir. K o r k s a n da, korkmasan da artk geri dn yoktur; o olay almtr. imdi gidecek tek yol, korkuna doru yol almaktr. Sessizce ona gir k i , derinliini bulabilesin. Ve bazen, ok da derin olmadn grrsn. B i r hikye: Geceleyin yrmekte olan bir adamn aya kaym ve kayadan dm. Orada ok derin bir uurum olduunu bilen adam yzlerce metre dmekten korktuu iin, kayann zerinde olan bir dala tutunmu. Gecenin karanlnda dipsiz uurumdan baka hibir ey gremiyormu. B a r m , sadece kendi sesi yanklanm; onu duyacak kimse yokmu. Adamn btn bir gece boyunca nasl bir ikence yaadn tahmin edebilirsin. H e r an lmn soluunu hissetmi, elleri souyormu, gcn kaybediyormu... gn aarrken aaya bakp glm: uurum falan yokmu! Sadece on be santim aada bir kaya varm. B t n gece orada uyuyabilir, rahata

82 -> 83

dinlenebilirmi - kaya o kadar bykm - ama btn gecesi bir kabusa dnm. Kendi deneyimimden yola karak konuuyorum: K o r k u on be santimden daha derin deil. O dala tutunup hayatn bir kabusa evirme ya da dal brakp ayaklarnn zerinde durma arasndaki tercih tamamen sana kalm. Korkacak bir ey yok!

indekiler
nsz C e s a r e t Nedir? Cesaretin Taosu Kalbin Yolu Zekann Yolu Gvenin Yolu Masumiyetin.Yolu Y e n i Kapn aldnda... Kapy A ! Sevme Cesareti l i k L D e i l , Bir Varolu_Durumu Bu_Pasta_ok_Lezzetli Snrlar_Olmayan Bir Dnya Ne_Kolay_Ne_De_Zor:_Sadece_Doal Kendini Kalabalktan G e r i e k Saylarn Politikas " S e s i n i " D i n l e zgrlk Sana_Kanat_Verir Neyden_zgr,_Ne_in_zgr G e r e k _ Y z n Bul Tehlikeli Y a a m a n n C o k u s u Ne_Yaparsan_Yap, Hayat_Bir G i z e m d i r Her_eyin_Bir_tesi_Vardr Y a a m Her Z a m a n Dardadr E n _ U _ C e s a r e t : _ B a l a n g _Yok,_Son_Yok Korkusuzluk Peinde M e d i t a s y o n _ T e k n i kleri_ve_So rul a ra_Ya nt l a r

83 -> 83