MIT OpenCourseWare

http://ocw.mit.edu
5.60 Thermodinamik ve Kinetik
Bahar 2008
Bu malzemelere atfta bulunmak veya kullanm artlarn renmek iin
http://ocw.mit.edu/terms sitesini ziyaret ediniz

Kinetik: Tepkime Hzlar, Dereceleri, Yar mrleri

aA + bB cC + dD

Tepkime Hz:

1 d[A] 1 d[B] 1 d[C] d[D]
Hz=- d
a dt b dt c dt dt
= = =


Deneysel olarak
i
N
i
i 1
Hz=k C

[


Burada k= hz sabiti
C
i
= i tepkeninin konsantrasyonu

i
= i tepkenine gre tepkime derecesi


i
i
Btn tepkimenin hz =

I) Sfrnc Dereceden Tepkimeler (nadir grlr)

A rnler

{ }
d[A]
k k, [mol/(litre saniye)] cinsindendir
dt
=

0
[A] kt [A] = +




II) Birinci Dereceden Tepkimeler

A rnler

{ }
d[A]
k[A] k, [1/saniye] cinsindendir
dt
=

d[A]
k[A]
dt
=
0
ln[A] kt ln[A] = +



1/2
t (ln2) / k 0,693 / k = =
1/2
k (0,693) / (t ) =


III) kinci Dereceden Tepkimeler

a) Bir bileende ikinci derece

2A rnler

2
d[A]
k[A]
dt
=

0
1 1
kt
[A] [A]
= +




1/2
0
1
t
(k[A] )
=


b) ki bileenin her birinde birinci derece

A + B rnler

d[A]
k[A][B]
dt
=

0
0 0
0 0 0
[A][B] 1
kt ln [A] [B]
[A] [B] [A] [B]
= =

zel durumlar:

i)
0 0
[A] [B] =


Bu, bir bileende ikinci dereceye benzemektedir.

ii) | | | |
0 0
B A =
-k't
0
[B] [B] e =
Burada
0
k' [A] k =
Bu, yalanc 1.dereceden bir tepkimedir.



Tepkime Derecelerinin Belirlenmesi


I) Bilgi toplama

a) Tepkimeyi durdurup, deriimler llr
b) Gaz faznda zamana gre basn llr
c) Tepkenleri ve rnleri deriimleri spektroskopik olarak takip edilir

vb.

II) Bilgiyi deerlendirme

A) Bir tepkenli tepkimeler:

A rnler

a) Grafik veya deerlendirme t ye gre [A]
t ye gre ln[A]
t ye gre 1/[A]

ve hangisinin doru bir izgi verdiini bulunur.

b) Yar mr yntemi: t
1/2
ye gre [A]
0
ln.

1.derece t
1/2
[A]
0
o

2.derece t
1/2
[A]
0
-1

0
1 1
= kt
[A] [A]
+
[A] [B] =
vb.
c) oklu yar mrleri (t
3/4
ve t
1/2
) (t
3/4
te [A]=[A]
0
/4)

1.derece t
3/4

3/ 4
1/2
t
(2ln2) / k 2
t
= =
2.derece t
3/4

3/ 4
0
1/2
t
3 / ([A] k) 3
t
= =

B) Birden daha fazla tepken ieren tepkimeler:

rnein, A + B + C rnler

a) Balang hz yntemi

[A]
0
iin
0 0 0 0
t 0
[A]
R k[A] [B] [C]
t
o |
=
A
= ~
A


[A]'
0
iin
0 0 0 0
t 0
[A]
R k[A] [B] [C]
t
o |
=
' A
' ' = ~
A


Deneysel olarak,
0 0
0 0
R [A]
R [A]
o
| |
=
|
' '
\ .
y belirlenir.

Eer
0 0
2[A] [A] ' = ve sonrasnda,
0
0
R
1 =1
R
= o
'


0
0
R
1
2 =
2
R
= o
'


0
0
R
2 =1
R
= o
'


0
0
R
4 =2
R
= o
'

vb

b) Basklama veya ayrma (ama, problemi bir tepkenli sisteme benzer
hale getirmektir).


| |
0
A <<| | | |
0 0
C , B olacak ekilde aln.

rnein, B ve C ile basklama sistemi.

Sonra, [B] ~ [B]
0
ve [C] ~[C]
0




Sonu olarak
d[A]
k [A]
dt
o
' ~ olsun.
Burada,
0 0
k k[B] [C]
|
' = dr.

Tepkime bylece bir tepkenli yalanc o-derece olur.