Turk Solu Iktidar Olur Mu

Trk solu ktidar Olur mu?
www.derindusunce.org
Derin Dnce Fikir Platformu
Trk Solu ktidar Olur mu?

Solda zgrlk hareketler Kemalizm Ulusalc akmlar Sol ve slm Cumhuriyet Gazetesi
Bu kitap Derin Dnce Fikir Platformunun okurlarna armaandr. zgrce paylaabilirsiniz. www.derindusunce.org
indekiler
Sol kabuunu krmal! (Ufuk Uras) ..................................................................................................... 5 Birlikte yeni tarih yazalm (Ufuk Uras) ............................................................................................... 7 Tevhidin ve Hikmetin anlam (Dilaver Demirda) ........................................................................ 10 Trk Solu Adam Olur mu ? (Rasim Ozan Ktahyal) .................................................................... 15 Trk Solunu yavalatan 12 Eyll Darbesi midir? (Rasim Ozan Ktahyal) ................................ 18 Marksistlerin ve liberallerin ou iin hl yeni bilgiler (Rasim Ozan Ktahyal) ................... 20 Cumhuriyet Gazetesi Krtleri neden yamyam iln etti? (Hasan Rua Demirolu) ..................... 23 Solun ilerici ordu teorisinin amazlar (Aytekin Ylmaz) .............................................................. 30 ttihat katile hayran bir Deniz Gezmi (Rasim Ozan Ktahyal) ............................................... 34 Trk Solu Yine Yolu Kaybetti! (Ferhat Kentel) ............................................................................... 37 Solda Kafa Karkl Srecek (Sever Ik) ................................................................................... 40 Etnik Trk solu ve Gerek sol (Rasim Ozan Ktahyal) ............................................................. 43 40 yl sonra yeniden 68 (Ferhat Kentel) ...................................................................................... 46 Sosyalizm slama Uyar m? (Mustafa Akyol) ................................................................................. 50 Kemalist Tereke ve Sol Miras (Sever Ik)...................................................................................... 52 Trk solunun yeni misyonu (Ferhat Kentel) .................................................................................... 57 Tam Bamszlk masallar, Kuzey Kore ve Juche (Ekrem Senai) ............................................. 60 Gen Siviller Solcu mu? Sac m? (Ferhat Kentel) .................................................................. 62 Kemalizme gre Trk Kadn ve Cumhuriyet Gazetesi (Hasan Rua Demirolu) ...................... 65 Dini Siyasete Alet Etmekten Kapatlan Komnist Partimiz (Hasan Rua Demirolu)................ 72 Tam bamszlk, tam barbarlk demektir! (Rasim Ozan Ktahyal) ........................................... 78
Sol kabuunu krmal! (Ufuk Uras)
Ar kamyon ofrleri, yolun sonunu gremiyorsanz, dnemece gelmisiniz demektir derler. Durumumuz biraz da yle u ak ki, solsuz Trkiye soluk alamyor. O nedenle demokrasiyi elle tutulur, zgrl solunur, dayanmay grnr klmak iin kararllmz ve inatlmz ortaya koymak gerekiyor. AKP iktidar gcn, biraz da solun gszlnden alyor. Zaman inisiyatif alma zamandr. O yzden siyasetin gkkuan, deiimin soldaki znesini, merkezini, zeminini ina etmek gerekiyor. te yandan siyasette beklenti yorgunluu olduunu da gryoruz. Semenin yaklak yzde 60nn gen olduu bir lkede, semendeki genlemeye paralel olarak, solun oylarnda dme olmas hazin bir tabloya iaret etmiyor mu? Bir ey yapmann en byk dman, bir ey yapyor gibi gzkmektir. Aslnda gereki siyasi iddialar olmayanlarn, varm gibi gstermeleri, siyasi rmenin en nemli nedenleri arasndadr. Siyaset, toplumun ve gelecein rgtlenmesidir, hayallerimizi geree dntrme faaliyetidir. Ama hayatta en zor eylerden biri de, insann kendi iindeki eytan talamasdr. Hayat bize defalarca gsterdi ki, dar grupuluk yanltr. O nedenle solun eski hastalklarnn yeniden belirleyici olmasna izin vermek de yanln ilk admdr.
5
zgrlk solun alameti farikas oulculuudur; bir orkestrann zerafeti ile bir ddn tek seslilii karlatrlabilir mi? Buna karlk, simyaclarn, btn metalleri birletirirsek, altn olur tezinin siyasette bir karl olmad da ok aikar. O nedenle de siyasi simyacla da kaplmamak gerekiyor. Kendi szcklerimizin tutsa olmadan, hzla szmz oaltmamz gerekiyor. Sol, artk zaaflarna kar zaaf gstermemelidir. Kaybedeceimiz sadece zaaflarmzdr, ama kazanacamz koskoca bir dnya vardr. Bildik olana dnmek kolay, ama bildik olan amak zordur. Sol kabuunu krmal, kendisini bekleyen koskoca bir dnya olduunu grmeli. Sol siyaset yzn gemie dnerek kabuunu kramaz. Bu kabuun ad sekterizmdir. Gemiin sekterizminin kt tekrarlar yerine, yeni bir politik kltr zerinden kendimizi yenilemek durumundayz. Sekterizm, fikri taassuptur. nsanlarn ihtiyalarna ve koullara uygun teori aray yerine, insanlar ve koullar teoriye uydurma abasdr. Sekterizm belki baz psikolojik ihtiyalar giderebilir, ama toplumsal ihtiyalara sekte vurur. Yllardr varolan bu gerekliimizi dntrecek cesareti gstermemiz gerekiyor. Sekterizm dnsel enerjiyi de, fikri yaratcl da, eletirel dnmeyi de engelliyor, birey merkezli siyaseti gelitirmiyor. Halbuki bir politikann geleceini, tayclarnn yaratcl belirler. Soldaki mutaassp ve muhafazakar eilimler karsnda, devrimci bir yenilenmeyi salamak bu nedenle byk nem tayor. Tarihten ders karamazsak, kendimiz tarihi bir vaka haline geliriz ve tarih bize ders vermeye devam eder. Sosyalizmi ve devrimcilii tarihten azade gren bir anlayn geliemeyeceini biliyoruz. Sosyalizmin zaman am olmaz, olsa olsa zamann artlarna gre uyarlanmas olur. Gelecekten umudunu kesenler, olaylarn seyrini deitirmede yetersizlik duygusuna kaplanlar, ya gemie dnk yayorlar ya da ilerine kapanyorlar. Halbuki kendimizle yetinirsek, kendimizi yenileyemeyiz. Solcular, dier solculara ne kadar solcu olduklarn anlatarak, daha solcu olacaklarna inanmaktan vazgemiyor. Bu tutum politikaszl da gizliyor. Halbuki, bakalarnn ne olduunu deil, kendimizin ne olduunu ortaya koymak gerekiyor. Unutmayalm ki, Orhan Veli, Sol elim, acemi elim, zavall elim iirini bouna yazmam Suyu tutan ve kokutan sarn olmak yerine, tatan fkran bir pnar olmalyz.
Birlikte yeni tarih yazalm (Ufuk Uras)

Hep syledik Trkiyede Krt sorununun zm iin atlacak admlar, toplumun ve lkenin demokratik kurulularnn, demokratik kamuoyunun, Meclisin ve siyasi partilerin, aklselim, ve demokrat yurttalarn ii olmaldr dedik te imdi bu gerein aa kt bir dnemi yaamaya baladk. Askeri tedbirleri ve cezalandrmay esas alan geleneksel tavr btn boyutlaryla iflas etmitir. Grmezden gelme, kabul etmeme, bask ve iddet, Krt sorununu zememi ve yaray kangren haline getirmitir. imdi tersi yaplmaldr. Bu nedenle yeni almlar tartmas yeni zmler, modeller ve sonular retecektir. Krt sorununun zm yolu demokratikleme ve hogrdr; farkl kltrlere sayg gstererek eit yurttalk ilikilerinin gelitirilmesidir; eit koullarda bir arada yaama iradesinin glenmesi ve iddet ortamnn sona erdirilmesidir. TBMMnin ZEL OTURUMLA toplanarak inisiyatif almas, muhalefetin sorumlu davranmas ve toplumda yeni bloklamalarn ve gerginliklerin yaratlmasna yol amamas; hkmetin ise DTPyi ve seilmi belediyeleri sorunun zmnde muhatap olarak kabul etmesi bugnn en nemli uraklardr. Elbette hereyin bir anda gereklemesini beklemek doru deildir. Ama gven arttrc tutumlarn gelitirilmesi nemlidir. Artan gven, yeni admlarn atlabilmesini de kolaylatracaktr.
7
Bu erevede tartlmas ve yaplmas gereken baz noktalar yle sralayabiliriz: 1. Toplumumuzun yaps ok dilli ve ok kltrldr. Krtenin ve dier aznlk dillerinin gndelik yaamda etkin bir ekilde kullanm bu yapy daha da glendirecektir. Bu bakmdan, ilk renimden balayarak bu dillerin renilmesini, yerel birimlerdeki hizmetlerin halka gtrlmesini daha da kolaylatran dilsel dzenlemelerin yaplmas gerekiyor. Kltrel ve dilsel zgrlkler konusundaki reform ve yasalarn geniletilmesi ile mevcut yasalarn uygulanmasn daraltan ynetmeliklerin blge halknn taleplerine cevap verebilecek ekilde yeniden dzenlenmesine zen gsterilmelidir. Ksacas, anadilin renilmesi ve retilmesi nndeki tm engel ve snrlamalar kaldrlmaldr. Resmi dil Trkenin dnda, isteyenlere Krte dahil ana dillerinde renim grme imkanlar gelitirilmeli, niversitelerde Krdoloji Enstitleri kurulmaldr. Krt kltrel kimliinin ifade edilmesinin nndeki yasal engeller kaldrlmaldr. Bu balamda deitirilen yer eski isimleri iade edilmeli, yer isimleri konusunda ift dilli bir kullanma geilmelidir. 2. Ad ister af olsun, ister baka bir ey, yeni bir sayfa alabilmesi bakmndan gerek Kuzey Irak, gerekse Trkiye dalarndaki binlerce insann yeniden olaan demokratik ve toplumsal yaama katlmnn yollarnn almas gerekiyor. Ksacas, eve dnleri salayan, toplumsal ve siyasal yaama dahil olmay ngren kapsaml bir af karlmaldr. 3. Yerel ynetim reformu, yerel ynetimler ile merkezi idare arasnda etkin ve uyumlu bir ibirliinin tesis edilmesinin zeminini glendirecektir. Demokratik katlmclk ilkesi erevesinde yerinden ynetim anlay n plana karlarak, blgesel ve kentsel sorunlarn zm iin merkezi ynetimin vesayeti ortadan kaldrlmaldr. Yerinden ynetim anlayn glendirmek tm lkede demokratikleme srecinin gelimesi ve toplumun ynetime katlmasnn yollarnn geniletilmesi anlamna gelecektir. Ksacas, merkezden devredilen baz yetkilerle yerel ynetimler glendirilmelidir. AB mktesebatna uyum yasalar erevesinde blge meclisleri dzenlemesi tartmaya almaldr. 4. 12 Eyll Anayasasnn srtmzdaki yklerinden kurtularak, Trkiyenin gereklerine ve ihtiyalarna uyan demokratik bir anayasaya sahip olmamz gerekiyor. Ksacas, Anayasa, Siyasi Partiler ve Seim Yasalar demokratikletirilmeli, anadilde siyaset yapma konusundaki engeller ortadan kaldrlmal; Trkiye Cumhuriyeti toprana bal bir anayasal vatandalk tanm oluturulmal, Anayasa btn kltrlerin demokratik bir ekilde varln ve kendini ifade etmesini iermelidir. 5. Kenti, kasabas, ky, mezras tahrip olmu, nfus dalm bozulmu ve iktisadi yaps km olan Dou ve Gneydounun gl bir plan dahilinde yeniden ayaa
8
kaldrlmas gerekiyor. Bunun iin, blge halknn mevcut rgtleriyle ibirlii ve koordinasyon iinde istikrarl bir iyiletirme program uygulanmaldr. Ksacas, blgesel ekonomik ve sosyal dengesizlik, yoksulluk ve isizlik zel programlar ve yatrmlarla giderilmelidir. 6. Yakn tarihimizin son yirmi be yl incelendiinde grlecektir ki, Krt nfusun youn olarak yaad illerde ister adli, ister siyasi olsun yargya intikal eden ve etmeyen bir ok suta korucularn varl ve rol sz konusu olmutur ve oluyor. Bugn geriye dnp bakldnda, bu uygulamann halk iinde bir husumet bloklamas yaratt, blgenin kimi ileri gelenleri iin ekstra g kayna olduu, yasad davranlarn temel dayana haline geldii grlyor. Ksacas, Geici koruculuk artk gemeli, koruculuk kaldrlmaldr. Bu ynde insani, sosyal ve psikolojik rehabilitasyon projeleri acilen gelitirilmelidir. Bu topluluun, insani zmler yoluyla, bir gelecek kaygsna dmelerine yol amadan, baka ve retken alanlara kaydrlmalar bir sosyal devlet ykmlldr. 7. Trkiyenin yakn tarihi de gsteriyor ki, parti kapatma, varolan siyasal ve toplumsal sorunlarn zmne are olmuyor. stelik yarg yollarn kullanarak toplumsal ve siyasal sorunlara zm arayan zihniyetlerin de demokrat olmad grlyor. Ksacas, parti kapatmay gletiren yasal deiiklikler bir an evvel yaplmaldr. MD ADIM ATMA ZAMANI Cumhuriyet tarihi boyunca katlanarak byyen ve bir blgeden tm lkeye yaylan bu sorunu amann yolu demokratik ve siyasal zmler retmekten geiyor. Bu konuda sadece devlete endekslenerek beklenti gelitirmek de yetersizdir. Trkiye toplumunu, insanlarn kayg ve korkularn grmek gerekiyor. O nedenle gelecei eit koullarda birlikte yaama anlay zerine kurmak, iddete bavurmadan sorunlara zm arama ve retme gnlerini yayoruz. Toplumda i barn salanmas ve kltrlerin yaknlamas, birbirini daha fazla tanmas, nyarglarn alarak birarada yaama kltrnn gelitirilmesi sorunlarn zm dorultusunda nemli admlar olacaktr. Yaplacak demokratik dzenlemeler bamszln da, egemenliin de, demokrasinin de Cumhuriyetin de glenmesine yol aar. Bir arada yaama iradesini glendirir. Toplumumuz bu admlarn yarataca bar, dostluk ve kardelik iklimine nicedir hasret. ok dilli, ok kltrl ve ok kimlikli ortak bir tarihten geliyoruz, byle bir gelecee birlikte yrmeliyiz.
Tevhidin ve Hikmetin anlam (Dilaver Demirda)

Sunu: Aada Sevgili Dostum ve Trkiyede en deer verdiim entelektellerden olan Dilaver Demiran bir yazs var. Derin Dncede siyasi, ekonomik, ekolojik, toplumsal ve ahlak birok meseleyi farkl perspektiflerden inceleyen yazlar kyor. Dilaver Demiran aadaki yazs, Trk solunda eer umut edilecek bir dal varsa, umut beklememiz gereken o perspektifi gstermesi asndan nemli bir yaz bence. Anarist bir solcu; ama benim kendisini tanmladm ekliyle bir hikmet solcusu olan Dilaver Demiran yazsnn bu sitede nemli tartmalar ve almlar yaratabileceini dnyorum. Kendisinden izin alarak Derin Dncede yaymladmz bu yazs, umarm ortak bir ahlak - muhalif yapnn kurulmasnn da itici glerinden olur. Enver Glen Not: Yaz Yeil Gazetede yaymlanmtr.
Tevhidin ve Hikmetin anlam (Dilaver Demira)

KOZOF TARTIMALARI - I brhm iimdeki putlar devir, elindeki baltayla/krlan putlarn yerine yenilerini koyan kim. Gne buzdan evimi ykt/koca buzlar dt, putlarn boyunlar krld. brhm/Gnei evime sokan kim. Asma bahelerinde dolaan gzelleri/buhtunnasr put yapt/ben ki zamansz baheleri kucakladm, gzeller bende kald. brhim, gnlm put sanp da kran kim? (Asaf Halet ELEB )
10
Sevgili Yoldam Ramazan Kayaya TEVHDN VE HKMETN ANLAMI La lahe llallah sz bir devrim arsdr. nsanlarn kula kulluk ettii bir zaman diliminde dalmlk da deil birlikte evrensel kardelii gerekletirmek mlkiyet ve iktidar tarafndan esir alnm olan, zulmle varolan dzene bir bakaldryd. Adaletin ars, esenliin ars, insanlar arasnda eitliin arsyd dahas tm tahakkm biimlerinin kkten bir reddi idi. Bir Fransz yazarn gzel bir sz vardr: Devrimler gen ve gzel bir siluetle doarlar, ama daha sonra ryen bir ceset gibi olurlar. Tek Tanrl dinler de bir devrim olarak gencecik ve gzel bir yzle dodular ama zamanla Bakunin ok hakl olarak bir Tanr varsa da yok edilmelidir demesine yol aacak denli iren, ktcl bir kimlie dntler. Bu yzden tanrszlk ya da tanr tanmazlk bir itiraz olarak meruydu. nk Tanr evrensel kardeliin, eitlii ve snrsz zgrln deil ezenlerin, smrgenlerin, zalimlerin Tanrsyd. imdi Nietzchenin arsna uyarak bu Tanry ldrme zaman, ama asli olan diriltmek kayd ile. Stuasyonist Enternasyonal adn alan ve kklerini dadaclk dediimiz temelinde aknlkla bir baka temas alan oluturmaya abalayan, Romantik devrimciliin bir uzants olan sanatsal ykclk hareketi olarak doan bu toplumsal hareketin mensuplarndan Mustafa Hayati ktidar Szckleri esir alr, onlar kleler gibi kullanr, bu yzden onlar esaretlerinden kurtarmak ktidarn kleliinden kurtarmak gerekir demiti. Ben de kendi adma Allah kavramn iine dt esaretten kurtarmaya abalyorum (dindarlar Allah kavram olarak tanmlamama itiraz edip tevhide vurgu yapmama karlk, tevhidden koptuumu syleyeceklerdir, oysa yanlyorlar. Allah bir isimdir, mahiyet deil. Allahn ne olduu konusunda dilde herhangi bir szck mevcut deildir, nk O insan algsnn snrlar iinde yer almaz, nk bir nesne deildir ve bu yzden de tanmlanamaz) ve onu Aknlk alan olarak mthi bir zgrleme ars olarak alglyorum. Dnn ki lmn bile sizi snrlandrmad, size eriemedii dolaysyla da sizi snrlayacak ya da balayacak hibir snrn olmad lye gelmez bir zgrlk. okluk Olarak Yabanclama Yabanclama iin en gzel tanm Marksa aittir. nsann kendi eylemliliine, edimselliine yabanclamas. Bu anlamda put olarak okluk insann kendi eylemine yabanclamasdr. Put kavramn sadece suret ile ya da herhangi bir nesne ile snrlandrmyorum, nsann kendi insani potansiyeline snr koyan, onun eyleyiine ipotek koyan yani tahakkm olarak tezahr eden (ortaya kan) her eyi put olarak gryorum. nsan evrensel birliktelikten, evrensel kardelikten alkoyan her eyi bir put olarak tanmlayabiliriz. Tahakkm insann zgr bir varlk olarak esir dml ise eer tevhid yani putlam okluklarn tmn reddederek, her trl ikinliin bizi tasallut altna almasn yani esir almasn reddederek insan olarak kendi eylemliliimin hi bir insani snr olmadan gereklemesine olanak vermektir. Beni zgrlmden al koyan her ey bir yabanclamadr. Bu kimi zaman kendim bile olabilirim. nk ben toplumsal bir varlk olarak kltrel belirlenmilie maruz kalmmdr ou kez. Kimi zaman dil bile bir hapishane olabilir insan iin-ki yledir
11
de oklukla- yleyse o hapishanelerin tmnn parmaklklarn krmak bizi zgr klar. Bugne dek bu lde bir zgrlk dzeyine pek az toplum ve birey ulaabildi. Ama bu ulalmaz ya da ulalamayacak demek deil. Bir kez korkularmzn perdesini yrtarsak Bakunin, Kropotkin, Proudhon gibi nclerin ipularnn verdii ama doal olarak aydnlanmadan kaynaklanan kstlar nedeni ile tam olarak ortaya koyamadklar snfsz, imtiyazsz, insann insan olarak kendi i dinamiklerini hayata geirmek ve insan olarak insanlamasn salayacak, onun adeta bir tohumdan bir iee durmasn salayacak zgrlk dnyasna varacamz dnyorum. Evet, Anarizm tarihin rettii en devrimci fikirlerden biridir ve bana gre brahimle balayan devrim yolunun modern zamanlardaki yansmasdr. Bu nedenle Ali eriati ile Tolstoyun elele verdii bir devrimci ardr. Anarizm devletsiz bir dnya tasavvur eder. nsann sayg ve sevgi gibi kimi deerler dnda hibir siyasal otoriteye boyun emedii, kendi yasasn kendisinin (kendi gibi zgr benlerle birlikte) koyduu bir toplumsal dnyay tasavvur eder. Aslnda anarizmin szgecinden gemi bir brahimi devrimcilik de ayn tasavvuru ngrr. Bu yzden La lahe llallah tarihin kaydettii en devrimci slogandr. Allah dnda hi bir otoriteyi tanmayan devlet denen putu ykmas gereken bir ar. nsann kendi eliyle icad ettii ve karsnda esir dt btn kavramlar, kurumlar ve deerler karsnda kaytsz kalp, onlar redde dayal bir bakaldr gerekletirmektir. Aknlk bu nedenle antiotoriterdir. nk aknlk toplumsal hayatta bizi ele geiren, ruhumuzu, beynimizi, duygularmz, aklmz tutsak alan her eyden kurtulmak, onlar toplumsal hayatmzn dna atmak ya da iselletirmektir. Bu anlamda tevhid bit tr kusma ve temizlenme eylemidir. imizde Aknlk dnda yer alan ve bizi tutsak alan her eyi hem zihnen hem de toplumsa hayat babnda iimizden karp atma eylemidir. Bu bakmdan anarizm ile gerek muvahhidlerin yani tevhid eylemcileri olarak ibrahimilerin diyalogu nemlidir. Ve bana gre bu an en nemli devrimci koalisyonu anlamna gelir. Kapitalizmden, devlete, mlkiyete, insan tutsak alan akl, insancllk, aydnlanma ve hatta doa, maddi nesneler, duygular ksacas akla gelebilecek tm tutsaklklara srtn dnp, bunlar aan, bunlar reddederek baka bir boyuta geen snfsz bir toplum kanmca ancak bu iki devrimci iarn bilekesi ile oluur. Elbette bunlara ekolojik devrim de eklenmelidir. Ama hikmetsiz bir ekolojik devrim de bu kez doay putlatrmak anlamna gelir. Peki, hikmet ne ola. Hikmet surette asl grmektir. Metini okurken yazar fark edebilmektir. Hikmetin Ruhu Ekolojik deerler de La sprgesini kullanr. nsann doay tutsak almas ama ayn zamanda kendinin de tutsak dmesinin, iindeki ve dndaki doay drmesinin anlamn fark etmektir. Bu bakmdan doay zgrletirmek insan da zgrletirmektir. nsan doaya gml deildir ama doa onun yuvasdr, onun hayat alandr. Hikmet ba eik bir bilgidir, znde tevazuya dayanr. Doann doal olmadnn, onun akn bir zne tarafndan hayat bulmasnn sz konusu olduunu bilmek dolaysyla kendimizi doann sahibi grmemektir. Doadan alarak doay kullanmak
12
insann insan olarak edimsellii ve eylemselliidir. Ama insan doay kullanr, doay smrmez bu halde. Smr yabanclamann bir tezahrdr ve yabanclamadan kurtulmu bir bilin bir yan ile doann onun he yapta, hem de varlk unsuru olduunu bilir. Lkin insan doann bir paras da deildir. nk insan hayvanlar ile bitkiler ile ta ve toprakla, galaksiler vb ile e deer deildir. nsan bakadr, ama insan doann efendisi de deildir. nsan olsa olsa bahenin bekisidir, o kadar. Bahenin bekisi deil de sahibi gibi davranp baheyi tarumar ettiinde o bahe ona yle amar patlatr ki o zaman anlar baheye sahiplik etmeye kalkmann ne demek olduunu. Ekolojist bak asnn nmze koyduu en nemli sorun nsann doay boyunduruk altna almas, onun efendisi olarak onun zerinde her tr tasarrufta bulunma hakkn kendinde grmesidir. Bu bizi insan merkezcilik dediimiz hiyerarik bir anlaya gtrr. Oysa hiyerari bir puttur ve insan tutsak klmtr. nsan tutsak dt iin doay da tutsak drmtr. nsanlar dnyadaki ilk varolularnda doadan yararlanyordu, ya da bir baka deyimle doadan fayda salayacak biimde doay kullanyordu. Uygarlk ya da tarm ncesi dediimiz bu hal iinde insan doann verdikleriyle yayordu. Ne zamanki insan retmeye, almaya, emek vermeye balad o zaman doa kullanlmaktan kp smrlmeye balad. Ve doa insann iinde de dnda da dmeye balad. Doann kltre alnmas olarak uygarlk tarihi insann doadan yabanclamas olduu kadar kendine de yabanclamas demektir. Hiyerari ve snf, mlkiyet, devlet ve smr, tapnak din denilen kurumlam smr biimi, ya da rahipsel egemenlik insann doay kullanmak kp smrsnn bir sonucudur. Ve insan o zamandan bu zaman kendini doann efendisi ve sahibi olarak grmek dediimiz yanlgya srklendi. Bu benimdir dedii anda hem kendini tutsak etti, hem doay hem de dier insanlar. Bu yzden snfl toplumla uygarlk sreci arasndaki ba dikkate alarak ekolojik smrnn e zamanl bir sre olduunu gz ard edemeyiz. te hikmet burada devreye girer. Hikmet insana snr izer, bu anlamda haddini bildirir. Kendisinin sahibi ve yaratcs olmad, varoluunda hibir etkisi ve gc olmad bir ey zerinde snrszca tasarrufta bulunamayacan ayet bunu yapmaya teebbste bulunursa doann ona bakaldracan ve ona kar ok acmasz olacan bildirir. nsan doada oluan dengelere uyarsa ve doay smrmek yerine sadece hayati gereksinmelerini karlayacak lde ondan alrsa o zaman doa da ona hizmet edecektir. Sufilerin aslann zerine binmesinde temsil edilen ey de budur. nsann kendi yabanclam doasn uygarln getirdii paslar ve kirlerden temizlemesi halinde, doann da ona uyarak ona son derece uysal ve sevgi dolu bir davranta bulunaca anlatlmak istenir. Hikmetin ba eik bir bilgi biimini temsil etmesini anlam da budur, burada ba eiklik boyun emilik anlamn deil tevazu anlamn tar. Yani bu bilgi insan doay kefetmeye anlamaya yneltirken dier yandan da doa karnda insann gcnn bir snr olduunu, doayla ancak doaya uyum gstererek verimli bir iliki iinde olabileceini syler. Bu yzden ekoloji aslnda kaybettiimiz bilgelii yeniden bulma teebbsdr ve insan bu bilgeliin ierdii deerleri anlar ve iselletirir ise ancak doa ile uyumlu olur. Sanrm bu nedenle ekoloji hareketinin de tpk Anarist hareket gibi ibrahimi
13
deerler ile verimli bir diyalog iinde olmasnda ok ciddi faydalar olduu kansndaym. Bu yazy bana yazdrtan eye gelince, yaadmz son sel felaketi ve bu eksende gndeme gelen kresel snma ve ekolojik ykm tam da insann haddini yani kendi snrnn bilmeyerek Tanr rol oynamasnn ve tevhid ile hikmet ilkesini tamam ile gz ard etmesinin ya da Heiddegerin ifadesi ile varl unutmasnn bir sonucu. Kukusuz tevhid de, hikmet de zerine sayfalarca yazlacak denli zengin anlamlar olan kavramlar. Ben burada dilim dndnce ve kendi anladmca bir eyler sylemeye abaladm. Yazdklarmn klelemi dindarlarca da, klelemi materyalistlerce de gerek mahiyeti ile anlalamayacan biliyorum. Maddecileri bir kenara brakrsak, bugn her trl otoriteye btn benliini klece teslim eden szm ona dindarlar kendime hi yakn bulmuyorum. Tam da bu nedenle Ateizmi deerler silsilesi olarak btn ile benimsemem de ateistleri kendime her trl ikiyzlle kaplm dindarlardan daha yakn buluyorum. nk Ateistler de klelemi din putunu deviren zgr ruhlu insanlar, onlara bin selam olsun. Kukusuz ateizmin de eletirilecek ynleri var ve bunu da kendimce yapmaya alacam, ama kimi eletirilerime ramen, Ateizmin de la sprgesi ile ie balayan put krclar olmas ok deerli. Kald ki sorgulanmayan bir inan deersizdir ve bu anlamda ateistler dindarlara ok deerli eletiriler ile katk sunarlar. Ama dindarlar nedense bu insanlarn bu deerli katklarn anlamak ve bu eletirilere doru ve anlaml cevaplar vermek yerine hn duyuyorlar. Sakn ola zgrle duyduklar hntan olmaya?
14
Trk Solu Adam Olur mu ? (Rasim Ozan Ktahyal)

Sunu: 12 Eyll Darbesi bizi ezdi, dincilere yol at palavrasn da artk kimse yemiyor. Trk solu hi bir zaman siyas proje retmedi, retemiyor. Ayakkab frlatyor sadece. Hani mark ocuklar vardr: - Evladm eker mi istiyorsun yoksa balon mu? - Hayr! Hayr! Hayr! Birgn Gazetesinin editr Sefer Seluk zbekin frlatt ayakkab da bu itirazc, bu projesiz, soruMsuz ve soruNsuz Trk Solunun yeni amblemi hline gelecek phesiz. Keke Solcu zbek havlu atsayd, solcu sloganlar yerine de biz bu ii bilmiyoz, walla renip gelecez diye barsayd. Daha drste olurdu. Bir yandan devlete kar, dier yandan kapitalizmle mcadele etmek iin devletin eteklerine saklanan, halk(!) ama biraz elitist, evrensel(!) ama biraz milliyeti, demokrat ama biraz Atatrkist, zgrlk(!) ama biraz darbeci Trk Solu bir kez daha kendini rezil etti. zldk ama armadk. MY Kapitalizmin sahte muhalefeti (Rasim Ozan Ktahyal) IMF ve Dnya Bankasnn Trkiyede yapaca toplantlar dolaysyla, Dnya Bankas Bakan, Trk gvenlik kuvvetlerini uyarmt geenlerde
15
Sakn gstericilere sert davranmayn, asla biber gaz skmayn. O anti-kapitalist gsteriler bizim toplantlarla btnlemi rutin hadiselerdir. O gsteriler ak toplumun bir gereidir. Bu aklamay okuyunca iim bir tuhaf olmutu Tam anlamyla kodaman sac bir aklamayd Neredeyse Anti-kapitalist gsteriler, IMF toplantlarnn paralel bir yan etkinliidir diyordu bu kresel ekonomi brokrat Hibir etkisi, sahicilii, derinlii olmayan sahte bir muhalefetti nk karmzdaki Kresel kapitalist sistemin aababalarnda sadece tebessm yaratyordu Komplolarla dnyay izah eden ksr bir dnya grne sahip olsam bu sahte muhalefeti kresel kapitalist sistemin, ulusar irketlerin bizzat dizayn ettiini, kurguladn ve bu sayede kendine ynelebilecek sahici ve ilevli bir muhalefeti pasifize ettiini syleyebilirdim nsan zlyor nk yoksulluk bir realite Alk bir realite A, evsiz ve yoksul milyonlarca insan tm plaklyla karmzda duruyor Alar ve yoksullar adna hareket edenler ise zihinsel bir sefalet iinde Rekabetten ve piyasadan nefret eden, tekellemek iin her trl alakl yapabilen, piyasay bomak iin trl dalavereler eviren kresel irketlerle bu sefil muhalefetin dolayl ibirlii iimi daraltyor ler iyi giderken, ahbap-avu kapitalizmini iletirken ses karmayp, aptalca icraatlarla batmann eiine gelince Devlet mdahale etsin, bizleri iflastan kurtarsn, yoksa herkesin durumu ktleir diyen egemen kapitalistlerin azna layk muhaliflik ite dn Bilgi niversitesinde ahit olduumuz sahte muhalifliktir Oysa o protesto gsterilerine, o sol hareketlere katlanlar ahlaki ve vicdani sebeplerle o embere dahil oluyorlar. Mevcut yrek paralayan yoksulluk manzaralarna olan insani tepkileri onlar o meydanlara srklyor Fakat ii bo sloganlara dayal, varolan dnyay okumaktan aciz, yapay ve sahte bir ideolojik zemin onlarn bu erdemli enerjisini yutuyor, tyor O sahici ve vicdanl enerji yapay ve kof hale dntrlyor egemen sol muhalefet tarafndan Bu durum kalbimi actyor benim Gemite de kart tarafta gzkenlerin er ittifakna ahit olmutu dnya tarihi Kapitalizmin kodamanlar Sovyet sosyalist diktatrlyle ibirlii yapmt Kapitalizmi ykmak iddiasyla yola kan sosyalist bir devletin uluslararas alandaki lobisini byk kapitalist kodamanlar yapyordu Sovyet devletinin tm byk endstriyel ihalelerini o zamann byk Batl kapitalistleri almt nk. Karlnda da bu zulm devletinin diplomatik alanda lobiciliini yapyorlard Amerikan kapitalizminin aababas Henry Ford, Sovyetlerin Novgoroddaki ilk otomobil fabrikasn Stalinle kol kola kuran adamd. Sovyetlerin dev demir-elik iletmelerini amak iin dnemin byk irketleri Stalinin kuyruuna dtler Rekabeti bir pazara retim yapmak yerine, sabit bir diktatrn devletine i yapmak ok daha krlyd nk Sosyalistler ve kapitalistler ibirlii iinde bir zulm devletini palazlandrdlar Amaca ulamak iin her ara mubahtr iren zihniyeti, kart gzken iki taraf birletiren ortak zemindi Yoksullar yine ezildi, madurlar yine smrld Yoksullar adna hakl vicdani endielerle meydanlara dklen insanlar, o ayakkab frlatan sosyalist gen bu alaka dngy grmelidir Liberaller de unu grmek zorundadr Kapitalist snf doas gerei her zaman byle kaypak olmutur. Liberalizm de kapitalizmin taycs bir ideoloji asla deildir, bilakis liberallerin idealindeki dnyann u an en byk dman egemen kapitalizmin manik
16
mantdr. Liberal entelekteller Henry Ford tipi kaypak kapitalist mantn en hiddetli muhalifleri olmak zorundadr. Kapitalist snf doas gerei rekabetten ve serbest pazardan nefret eder. Daha evvel de yazdm Adam Smith mr boyu kapitalist snflara pheyle bakm, modern zamanlarda bu snfn yapsnn ahlakdlk zerine oturduunu ta o zamanlardan sylemi bir dnrdr te yandan hibir zgrlk-demokrat (solcu da olsa) merkez planlamaya dayal sosyalist bir kumanda ekonomisinden yana da olamaz Bu sistem doas gerei zalim bir siyasal sistem retir. Al ve yoksulluu daha da derinletirir Yakn tarih bunun rnekleriyle dolu
17
Trk Solunu yavalatan 12 Eyll Darbesi midir? (Rasim Ozan Ktahyal)

Bundan 29 yl nce bugn bu lkenin tepesine balyoz indi. Alak, kanl, acmasz ve ahlaksz bir asker darbe oldu Ben daha domamtm O konjonktrde bir gen olarak yaamadma da krediyorum Byle bir zulm hangi konumda olursa olsun yaadm tahayyl ettiim an bile iim nefretle doluyor Ne olursa olsun, 12 Eyllden hibir zarar grmemi insanlarn dahi 12 Eylle ahit olmu olmakla birlikte bambaka bir varlk haline geldiklerini dnyorum Bu toplumun ruhuna toplu tecavzdr 12 Eyll 12 Eyll, daha nceki darbeler gibi belli siyasal bir gruba dayanmayan, tm siyasal gruplara derecesi deimekle birlikte zulmeden, herkese ama herkese bu lkenin gerek sahibinin kim olduunu gsteren bir darbeydi te yandan 12 Eylln toplu zalimlii szde herkes tarafndan paylalan ok sahte bir 12 Eyll ve Kenan Evren dmanl da yaratt Bizim kuak bu riyakr 12 Eyll kfrnameleriyle byd 12 Eyll bahanesi bir kuak Trkiye yurttann kendi dnyalarnn sahteliini kamufle etme arac olarak kullanld. 12 Eyll yznden engellendik laflaryla kendini kandran zavall bir kuak olutu bu darbe yznden Bizim kuaklarn depolitizasyon ortamnda yetitirildii standart bir 12 Eyll geyiiydi 12 Eyll darbecileri bunu bilinli yapmt, genleri politikadan soutmutu, onlar test ve tost ocuu yapmt vs Tabii bir yandan buradan u anlam kyordu 80 ncesinin kuaklar sahici anlamda politizeydi, bilinliydi, lke ve dnya sorunlarnn farkndayd. Bu bilinli kuan zerinden tanklar geti. O yzden bu lke bu hale geldi Ayrca bu 12 Eyll muhabbetleri balamnda 12 Eyll ile birlikte bu lkenin kltrel/entelektel hayat da
18
bitirildi gibi laflar da ok duydu bizim kuak Sadece 12 Eyll ncesi deil, 60-80 aras Trkiyesi tamamen riya dolu bir fanteziler lkesi. O 20 yl adeta yalan ve kendini kandrma dnemi olarak tarihe geecek bir dnem Bu lkenin tarihinde bu kadar sahte bir entelektel atmosferi, ne ncesinde ne de sonrasnda grebiliyorum O dnemin dergilerini, yaynlarn ve szde entelektel tartmalarn dikkatle inceliyor, okuyorum. Ortada srekli kendini kandran zrva bir aydnlar gruhu var O 20 yllk dnemin Trkiyesinde yetien tm beyinlerin olmas gereken yerden daha aa seviyede olmak durumunda kaldn dnyorum Ancak Orhan Pamuk gibi o dnem Trkiyesinin atmosferinin tamamen dnda kendi dnyasn, meczup olarak alglanmak pahasna tek bana kuran adamlarn farkl olabildiini gryorum Byle insanlar da ok ok az Hele dnemin sol ii tartmalarn okuduum zaman gleyim mi, alayaym m bilemiyorum Solun entelektel hegemonyasna kar ezik vaziyette kalan san zaten kendi gndemi yok o yllarda, bu sol ii tartmalarn zavalllnn yansmas olarak sa kanat daha da zavall halde Marksizm anlamnda da bu byle. O yllarn Trkiyesinde nitelikli bir solculuk da entelektel anlamda yok. 80 sonras ok daha iyi durumda bu adan Trkiye Ancak Seyla Benhabib gibi niversiteyle beraber hakiki bir entelektel atmosferin olduu ortamlara g eden bir Trkiyeliden siyaset ve toplum zerine dnyada herkesin itibar edecei ciddi eyler syleyebilen biri kabilmi Bugnden baktmda keke Halil Berktay da Benhabib de ABDden hi dnmeseydi diye dnyorum. Ya da Murat Belge ve Mete Tunay 12 Martn hemen sonrasnda, ya da ok daha nceden Londraya yerleseydi O lkelerin hakiki entelektel atmosferiyle sahici temas iinde olarak dnp, yazsalard Bu lkeye has zavall tartmalar iinde nefes tkettikleri o yllar bana gre kayptr David Shanklandn 80 ncesi sa-sol atmas diye adlandrlan ey esasen kamufle edilmi bir Alevi-Snni i savadr tespiti zerinde de dnmek lazm 12 Eyll sapna kadar alak, zalim, gaddar ve barbar bir darbeydi, fakat 80 ncesi kuaklarnn bu tr sylemleri de bir o derece sapna kadar yalan ve sahte Yani ortada 12 Eyll yznden bitmi ok deerli bir entelektel ortam falan yok! Sosyal ve siyasal meseleler zerinde ciddi anlamda dnmek isteyen bir beyini idi edebilecek bir kltrel atmosfer hkim Trkiyenin o 20 ylna Trkiyenin hakiki toplumsal meselelerinin stn rtt o yllar Alevi meselesi, Krt meselesi ve slam meselesi bu kadar ge tartlr hale gelmemeliydi. Alevilik, sosyalist hareket iinde, dindarlk lkc hareket iinde ikame edilebilir insan depolar yaratan zeminler olarak deil, bal bana bir olgu olarak grlmeliydi. ilerin hak mcadelesi de o zaman daha hakiki ve gl bir zemine sahip olabilirdi Slavoj Zizekin Sovyetlerin Prag igali iin syledii bir ey vardr. Prag baharnn baarszln kamufle etti o igal der Zizek.12 Eyll darbesi ile o yllarn anadamar Trk solu iin de ayn analoji kurulabilir bence O sol anlayn dnmesi artt, normal bir ak olsayd da kendi kendine dnecekti te o Trk solunun muhafazasn salad 12 Eyll Bu sol mitletike de ii boluunu korumaya devam etti bugne kadar 12 Eyll darbesi, sol hareketin sahte dnyasnn sorgulanmasn geciktirdi. 80 ncesi o ii bo sol mitleerek kamufle oldu.
19
Marksistlerin ve liberallerin ou iin hl yeni bilgiler (Rasim Ozan Ktahyal)

Mardinde yaanan vahet kimi yazarlarn da iindeki vahilii aa karmalarna vesile oldu Krtlerin ilkel bir halk olmas dolaysyla, ilkel gelenekleri gerei byle bir vahetin Krtler asndan doal olduunu ak ak syleyenler oldu Bu fikir aslnda Trkiyede epey yaygndr Sadece eitimli Trkler arasnda deil, eitimli Krtler arasnda da azmsanmayacak derecede yaygn bir fikir bu te yandan lkel, yontulmam ve maganda bir halk olarak Krtler syleminin sadece Kemalistlere ait olduunu dnenler de yanlyor Modernist bak asn bir ekilde iselletirmi hemen herkes de halklar ilerilik seviyesine gre sralama gibi bir zihinsel alkanlk vardr Belli halklar daha medeni daha ileri kabul edilir, dierleri o medeniyet seviyesine ulaana kadar pek makbul kabul edilmez Bat-d dnyada, getiimiz 20. asrn modernlemeci hareketlerine baktmzda, o halkn iinden kan modernist sekinlerin de kendi halklarna o gzle baktn gryoruz Bu modernist sekinler bir yandan emperyalizmden, kolonyalizmden ikayet ederlerdi Bir yandan da kendi halklarna bir i-koloni muamelesi yaparlard Medeni Batl toplumlarn yneticilerinin medenilememi dier halklara kar kmseyici bakndan pek farkl deildi milliyeti ya da sosyalist modernlemeci sekinlerin kendi halklarna bak Dahas kendi iinden ktklar toplumu medeniletirme misyonu gderlerken baka dier medenileememi toplumlara da Batl emperyalistlerden farkl bakmazlard te bugn birok Trk sekininin Krtlere bak da bu izgiye oturuyor Kimi bunu Hadi Uluengin gibi bodoslama yazyor Uluengin liberal olduunu iddia eden biri
20
Liberalizmi modernizmin, modern uygarln taycs olarak belleyen o sakat zihniyet yapsna sahip biri Bu manasyla medeniletirici-modernizatr bir ideoloji olarak bellenen liberalizmin nasl faizme kayabileceinin somut gstergesi Uluenginin zihinsel yaps Avrupada da birok gncel ar-sa hareketin bu modernistsivilizasyonist damardan trediini unutmayalm Esas barbarlk bu modernist dnya grndedir Tam aksine medeni zannedilen bu kr modernist inan birok barbarca saldry zihinlerde merulatrabilmektedir 9/11 sonras yaadmz dnya bunun rnekleriyle dolu Birok medeni Batl zihnin byle bir zor zamanlar konjonktrnde barbarca yntemleri onaylayabildiini grdk Batl liberallerin de ciddi bir ksm bu zor zamanlar konjonktrnde snfta kald ABDnin alak Irak igalini, bu igal srasndaki rutin barbarlklar bu sakat modernist zihniyetleri sebebiyle onaylayabildiler te yandan 9/11 sonras medeniyetini korumak gerekesiyle barbarlama eilimine giren kimi Batl devletlere kar olan sol kimi fikir evrelerinin de sakatln belirtmek gerekiyor Siz Bush zihniyetlerine kar anti-emperyalist olarak Fidel Castrolar, Hugo Chavezleri umut ekseni olarak grrseniz dnyann daha da barbarlamasna hizmet etmekten baka bir ey yapmazsnz Bushlar ve Sarkozyleri glendirecek olan ey Chavez ve Castro gibi totaliter diktatrlerdir Gerekten vicdanl bir tavr iinde olma iddiasndaki sosyalistlerin nce bu zalim diktatrleri anti-emperyalist umut ekseni olarak grmekten vazgemesi gerekiyor Tpk liberallerin de ncelikle kendine liberal diyip sonra da kr modernist inanla ar-sa bir pozisyona kayabilenleri, emperyalizmi medeniletirme gerekesiyle onaylayabilenlere kar tavr almas gerektii gibi Ayrca modernist inan ve o inan dolaysyla emperyalizmi ve kolonyalizmi onaylama konusunda Karl Marx mesela bir Adam Smithi fersah fersah sollayan bir adamd Karl Marxn kendisi asla anti-emperyalist deildi Tam aksine Batd dnya hakknda Marx ve Engelsin dnceleri btnyle emperyalist nitelikteydi. Marx, Hegelden tarihsel uluslar / tarihsel olmayan uluslar ikiliini devralmt. lerleme ve uygarlk kavramlarn temsil eden byk Tarihsel Uluslar medeniyetten nasiplenmemi, duraan biimde yaayan tarihsiz halklara uygarlk gtrme misyonuyla onlar topraklarn igal etme hakkna sahipti Marx ve Engelse gre 1845-47 aras sren ve sonucunda ABDnin Meksikann epeyce topran ilhak etmesiyle sonulanan sava Marx kendi cmleleriyle tembel ve aresiz Meksikallara kar uygarlamann lehine bir netice olarak yorumlam ve desteklemiti. Fransann Cezayir igali de lerleme ve uygarlk iin nemli ve talihli bir olayd, nk Bedeviler bir haydutlar ulusu idi. Marx, ngilizlerin Hindistan igalini de ayn mantkla desteklemiti nk Hint toplumsal hayat Marxn tabiriyle deersiz, duraan ve bitkisel idi. Marx, Latin Amerika anti-emperyalist bamszlk mcadelelerinin ncs Simon Bolivar da aalayan bir dil kullanyordu. Zaten Latin Amerika halklar ile ilgili fikri atas Hegelin irrasyonel ve sama sapan bir kta yorumuna aynen katlyordu. Guevera ve Castro o zaman yaayp dalarda ya bamsz vatan ya lm diye devrimci-milliyeti silahl mcadele verseydi Marx herhalde onlar medeniyet ve ilerlemeye dman iki zibidi haydut olarak grrd Bunlar bilenler bilir de bizdeki Marksistlerin ou iin bunlar hl yeni bilgiler maalesef
21
22
Cumhuriyet Gazetesi Krtleri neden yamyam iln etti? (Hasan Rua Demirolu)
Krt Sorunu ka yanda? Bu soruya doru cevaplamak nemli. nk sorunun cevabnda zm iin ipular da yatyor. Zira tedavi; tehis ile balayan bir sretir. Resmi azlar ve onun syledikleriyle kecilik oynayanlara gre Krt Sorunu PKKnn silahl kanad ERNKin 15 Austos 1984 ylnda yapt Eruh basknyla balyor. Bunun ncesinde her ey gllk glistanlk, Trk-Krt kardelii tahsis edilmi. Ama araya giren emperyalist gler, ire dmanmz Ermeniler Urfal bir Ermeninin kurduu rgtle kardeliimizi bozuyorlar! Cumhuriyet dneminde Krt syanlar ne zaman balad? smet nn douya yapt seyahatta hangi notlar dt? ark Islahat Raporu nasl insanlk d maddeler tayordu? ngilizler eyh Saide mi yoksa Trkiyeye mi yardm etti? Cumhuriyet Gazetesi Krtleri nasl yamyam ilan etti, dnemin Cumhuriyet Gazetesinde Krtlere nasl hakaretler edildi? te kronikleen bir i hastalmzn ksa tarihi.. RESM GR () Dalarn yksek kesimlerinde, tepelerde, yaz k erimeyen karlar vardr. Gne anca zerinde buzlaan cams parlak bir tabakayla rtlrd karn yz. st sert alt yumuak olurdu. Bu karn stnde yrynce,ayan bast yer ieriye ker kart-kurt diye sesler karrd. Doulu Trkmenlere Krt denilmesinin nedeni
23
buydu.Blclerin Krt dedikleri,yksek yaylalarda ve karlk blgelerde yaayan Trklerin,karda yrrken ayaklarndan kan sesin adyd aslnda(1) Yukarda okuduunuz pasaj 1980 ncesinde Genelkurmayn subaylarna halka anlatmas iin datt bildiriden bir alnt. Bu alnty Aziz Nesin bir kitabnda da belirtmiti, kitabn ad uydu: Bulgaristanda Trkler, Trkiyede Krtler Yaygn olan gr, Atatrkn yaad yllarda Trkiyenin bir asr- saadet yaad; devrimler, ekonomi, sosyal yap, etnik durum konusunda hibir sknt ekmedii ynndedir. Bu balamda Krt Sorununun da Atatrkten sonra gelen yneticilerin gaflet, dalalet ve hatta hyanet iinde olmalarna bal olarak ykseldii dnlr. Ergenekon davas kapsamnda kodese tklanlardan Veli Kk de bir konumasnda bu lkede Krt Sorunu deil, Ermeni Sorunu var. Krt Sorununu Ermeniler kartyor. PKKy onlar kurdu. Demiti. Bu arpk anlay papaan misali tekrar eden kiilerin Krt Sorununun 1984 ve PKK ncesi dnemini srarla reddetmesi tarihin derinliklerine sakladklar kirli amarlar nedeniyledir. 2008 ylnn Eyll aynda Gen Sivillerin dzenledii 12 Eyll Vicdan Mahkemesinde konuan Orhan Mirolu; Diyarbakr Cezaevi Krt toplumunda bir travma yaratt. Bunun ncesinde PKKli arkadalarn says ok azd. Ancak bu travmadan sonra Krt kimlii bir deer kazand ve PKKlilerin says artt. Demiti.. Fikret Bilaya konuan generallerde benzer eyler sylyordu: ..bizler o dnemde, Krt yoktur diye eitilmiiz. Krtleri, Trklerin kolu olarak gryoruz. Ortalkta ite dalarda gezerken, karda yrrken kart-kurt sesleri kt iin Krt denilmitir, gibi tarifler dolayor. O dnemde sosyal istekleri bile biz ykc faaliyetler kapsamnda gryoruz. diyen Ayta Yalman ve dier generaller genelde ayn fikirde eer biraz daha demokrat olabilseydik PKK bu kadar taban bulamazd. Ayan beyan ortada ki; Krt Sorunu, cumhuriyetin ulus-devlet nitelii sayesinde domu, inkarc ve iddet ieren politikalarla rgtl tepkiye yol amt. Celal Bayar da Krt Raporunda tek kimlik vurgusunun Douda tepkiyle karlandn sylyordu. Ulus-devlet inkar ettike, bask yaptka bu yaratlan ortamdan terr rgt pay karyordu. Terr rgt glendike daha fazla zarar veriyordu. Terr rgt zarar verdike ulus devlet daha fazla bask yapyordu! Mide bulandran bu ksr dngnn iersine zamanla uyuturucu kaakl, airetler, derin devlet de girecekti. Krt Sorunuyla ilgili herhangi bir zm abas dillendirilmeye baland anda -tam da o anlarda!- PKK bir eylem yapyordu. Binglde 33 asker PKKya verilen yanl istihbarat sonucu ldrlmt. 33 kiinin ld bu saldrdan kurtulanlar hibir gvenlik nleminin alnmadn syleyecekti. Dalca, Akttn gibi skandallarda da iin derinlii ve pislii ortaya kmt.. Olmamt,ST KMLK PROJES tutmamt. Ayn zamanda tutulmayan dier bir ey de Krtlere Milli Mcadele olarak adlandrlan dnemlerde verilen zerklik
24
vaadleriydi. TBMM aka Krtlere sz vermiti ancak cumhuriyet kurulunca bu szlerden hibiri tutulmad. TBMMde Krdistan mebusu olarak adlandrlan vekillerde vard. Ama 1925e gelindiinde artk iler deiiyordu. Osmanldan ve hatta Selukludan bu yana bir eyalet ismi olarak kullanlan Krdistan ismi artk kaldrlmt. Bununla da kalnmad. Bakn, Eyll 1925 tarihli ark Islahat Raporu neler ieriyordu? - Ermenilerden kalan arazinin Krtlere kiraya dahi verilmemesi ve buralarn evleri, hayvanlar, tarm aralar ve bir yllk geimleri hkmet tarafndan salanacak biimde Balkan ve Kafkas gmenleriyle iskan edilmesi. On yl iinde buraya 500 bin gmen yerletirilmesi (md. 5). - syan bastrma masraflarnn blge halkna detilmesi (md. 8). - Blgedeki tali memuriyetlere dahi Krt memur tayin edilmemesi. Burada grev yapacak jandarma dahil bilumum memurlara tahsisat- fevkaladelerinin yzde 75i orannda zam verilmesi, ordu mensuplarna 1 il 5 nefer tayn orannda zam yaplmas (md. 10). - Aslen Trk olup Krtle malup olmaya balayan il ve ilelerdeki devlet dairelerinde, okullarda, ar ve pazarlarda Trkeden maada lisan kullananlarn hkmet ve belediye emirlerine kar gelmekten ve mukavemetten cezalandrlmas (md. 13). (Bu ceza Krte ve Arapa kelime bana 5 kuru olarak gerekleecektir). - Aslen Trk olan fakat Krtle asimile olmak zere bulunan veya Arapa konuan yerlerde acilen yatl okullar ve mkemmel kz mektepleri almas (md. 14). - Fratn batsndaki dank Krt yerleimlerinde Krte konumann behemehal yasaklanmas ve kz mekteplerine ehemmiyet verilerek kadnlarn Trke konumalar[n]temin (md. 16). - Halktan para toplayarak hkmet binalar ve jandarma karakollar ve askeriye ve hudut karakollarnn inas (md. 17). Bu binalarn telefon ve telsiz gibi modern aralarla donatlmas (md. 20). Kaakla kar zrhl otomobil alnmas (md. 22). - Blgeye ecnebi bir ahs veya messesenin izinsiz girmesine engel olunmas (md. 24). Bu plan, eyh Sait isyanna karlk olarak dzenlenmiti. Ama alnan bu kararlar sorunu bitirmedi; daha da derinletirdi. Zaten eyh Sait syan ne ilk ne de sondu. 1806dan 1937ye kadar tam 33 isyan gereklemiti. Bunlardan tam 22 tanesi Cumhuriyet dneminde gereklemiti. te isyanlar: # 1806, Baban Aireti, Abdurrahman Paa syan # 1833-1837, Mir Muhammed (Soran) syan # 1838 1. Han Mahmud syan # 1842 - 1847 2. Han Mahmud syan (son dneminde Bedirhan Beyle ittifaken) # 1843-1847 Bedir Han syan # 1855, Yazhan er syan # 1878-1881, eyh Ubeydullah Nehri syan # 1919-22, Simko (Ismail Aa) syan # 11 Mays 1919, Ali Bat syan # 21 Mays 1919, Mahmut Berzenci syan # 6 Mart 1921, Kogiri syan # 4 Eyll 1924, Beytebab syan # 13 ubat 1925, eyh Said syan
25
# 10 Haziran 1925, Nehri syan # 7 Austos 1925, Rekotan-Raman syan # Kasm 1925, 1. Sason syan # 16 Mays 1926, 1. Ar syan # 21 Ocak 1926, Hazro syan # 7 Ekim 1926, Koua syan # 26 Mays 1927, Mutki syan # 13 Eyll 1927, 2. Ar syan # 7 Ekim 1927, Bcar syan # 6 Temmuz 1929, t Resul syan # 20 Eyll 1929, Tendrek syan # 26 Mays 1930, Savur syan # 20 Haziran 1930, Zilan syan # 21 Temmuz 1930, Oramar syan # 7 Eyll 1930, 3. Ar syan # 24 Ekim 1930, Plmr syan # Eyll 1930, 2. Mahmut Berzenci syan # Kasm 1931, eyh Ahmed Barzani syan # Ocak 1937, 2. Sason syan # 21 Mart 1937, Dersim syan Cumhuriyetin ilk yllarnda Krt Sorununun durumu ite buydu. Onca dklen kana, onca plana, onca rapora ramen durum ortadayd. ark Islahat Planndan 10 yl sonra blgeye Atatrkn emriyle bir gezi dzenleyen smet nn unlar yazacakt: Krtlerin ehirlere yerlemesi engellenmelidir. Krtlerin etkisini azaltmak iin Karadenizden buraya muhacirler getirilmelidir. rnein Vana yerletirilen Karadenizli Trklerden sz ederek onlarn memnun edilmelerinin salanmasn ister. Bylece dier muhacirlerin Krt blgelerine gelmeleri kolaylatrlmaldr. Trk ve Krt ehirleri olarak ayrd mntkalar ayr ekillerde hizmet almaldr. Krtlerin bulunduu yerlerde henz okul almamal, alacaksa Trkler iin okul almaldr, ikinci planda Krtlemi fakat Trkeyi ok daha abuk renebilecek yerlerde almaldr. Fransz ve dier lkelere kar Mardin, Urfa ve Hakkari gibi snr blgelerinde iyi bir idare kurulmaldr. Boaltlm olan Ermeni kylerine Krtlerin yerlemesi engellenmelidir. Krt blgesi, nfusu bakmndan kalabalk olmasna ramen, lkeye kalabal orannda katk sunmamaktadr. Bundan dolay yeralt zenginliklerinin (petrol, linyit) daha ok nasl kullanlabilecei aratrlmaldr. Blgede trahom ve czzam (sadece Karsta bin dolaynda czzaml var) hastalklar ok yaygndr. Krtler asimile edilmelidir. Krt ekim kuvvetine karlk Trk merkezleri oluturulmaldr. Krdistan corafyas imendifer (tren) hatt ile kontrol altnda tutulmal. Dersime mdahale edilmeli. Kaakln nne geilmeli. Krtlerin ekonomik g elde etmeleri engellenmeli.. Gerekirse bunun iin vergiler indirilmeli.
26
Krtlerin oalmasn engellemek, Krt blgelerini Trklerle doldurmak, Krtlerin okumasn engellemek. Yeni rejim aka Krtleri tehdit olarak gryordu! EYH SAD VE NGLZLER eyh Saitin 1921 doumlu en kk olu babasyla ilgili sorulanlara yle cevap veriyor: Size gre eyh Sait isyan nasl geliti? Cibranl Halit Bey ve Bitlisli Yusuf Ziya eyh Sait Efendiye gelip, biz bir Krt Cemiyeti kuracaz, halk sana hrmet eder deyip kendisini bakan yaptlar. Hnsl Krt Rt, hkmetin adamym, byle bir teebbste bulunuyorlar diye ihbar etmi. eyh Sait Efendiyi kn Bitlise ifade vermeye gtrmek istediler. O zaman araba yok, kn at stnde gidemeyeceim, ifademi buradan aln dedi. Vartoya kadar gitti, ifade verdi geri dnd. Sonra Karlova, Gen zerinden Lice Pirana gitti. Rus hicretinde kardei oraya yerlemiti. Onlarn yanna gitti. evre kylerden iitenler ziyarete gittiler. Kalabalk iinde hkmetin arad 3 kii de varm. Bunlar ihbar edilince, bir mfreze geliyor, bir avu, be on tane de asker, O 3 suluyu yakalayacaz diyor. eyh Sait Efendi de, bu kadar insan birikmi, bir olay karsa nn alamazsnz, biz gidelim ondan sonra hangi evdeyse yakalarsnz demi. Yoksa kargaa kar, bize de hkmete de felaket olur demi. Asker, imkan yok, avmz brakmayz, teslim olun der. O arananlar ate ap bir-iki jandarmay ldrp, dierlerini teslim alyorlar. Derhal Diyarbakra tel ekip isyan oldu diyorlar. Yani isyana ynelik bir hazrlk yok muydu? Hayr, o ynl bir hazrlk yoktu. Yalnz eyh Efendi, rejim hakknda buna itaat lazm gelmez, nk Allah tanmyor, milletin de o idareye kar kmas lazm diyordu. Allaha isyan edene millet de isyan etsin diye bir hadisi erif var, onu sylyordu. Rejimin hangi uygulamalarndan dolay byle dnyordu? eriat kaldrd, Kuran hkmn kaldrd, raky, faizi serbest etti. Bunlar hep Allaha isyan etmektir. Hadise gre, bunlar kabul etmeyeceksin. eyh Sait Efendinin fikri buydu. ngilizlerin eyh Saitle grtkleri, hatta destek verdikleri iddiasna ne diyorsunuz? O hkmetin propagandasdr. ngilizler o zaman demiryollarn atlar, Diyarbakra askeri kuvvet gelsin diye. ngilizlerle asla bir grme olmad. ngilizler eyh Saite karyd. DERSM SYANINDA VERLEN EMR: TOPYEKN MHA Cumhuriyet dneminin en sert isyanlarndan biri de Dersim syandr. Bu isyan da tpk dier isyanlar gibi iddet yoluyla bastrlmt. O dnem Elazda bulunan ama Dersime isyan bastrmas iin gnderilen Albay Hulusi Yahyagile verilen emir kesin ve netti: Dersimlilerin topyekn imhas!
27
O yllarda askerlik yapan Abdullah ifti de olan biteni yle anlatyor: Niin katlettiimizi bilmiyorum. Askere gitmedikleri syleniyordu. Krtler miydi, gavurlar myd bilmiyorum. Savayorduk. Onlar bizi, biz onlar ldryorduk. Atatrk savan kmamas iin ok abalad. Atatrk krmad, Atatrk ldkten sonra nn dedi ki vurun. 38de isyan tamamen bastrld. Dersim syann balatan Seyit Rza, 1937 ylnda idam edilmiti. dam olunmadan nce unlar syledi: Ewlad Kerbelayme [Kerbela evlad] Bxetayme [Boyun eyme] Aybo, zulmo, cinayeto. [Bu zulm ve Cinayete] Cumhuriyet gazetesi bayazar Yunus Nadi de, Tarihe Gmlen Dersime Dair balkl 18 Kasm 1937 tarihli yazsnda, Senelerden beri adna Dersim denilen mesele tarihin ummanna katlm ve ebeddiyen lmtr demiti. 1938 ylnda tmyle bastrlan isyanda 90 bin Krt lmt. syan bastrldktan sonra Dersimin ad Tunceli olarak deitirildi. CUMHURYET GAZETES VE KRTLER 1930 Ar syanndan sonra Cumhuriyet gazetesinde Krtler yle tasvir ediliyor: Bunlarn alelade hayvanlar gibi basit sevk-i tabiilerle ileyen his ve dimalarnn tezahrleri, ne kadar kaba hatta abdalca dndklerini gsteriyor i eti biraz bulgurla kartrp ylece yiyen bu adamlarn Afrika vahilerinden ve Yamyamlardan hi fark yoktur. 16 Temmuz 1930 tarihli Cumhuriyet gazetesinde Ar Da Harekat Bu Hafta Balyor bal altnda yle yazyor: Ar Da tepelerinde kovuklara iltica eden 1500 kadar aki kalmtr. Tayyarelerimiz akiler zerine ok iddetli bombardman ediyorlar. Ar da daimi olarak infilak ve ate iinde inlemektedir. Trkn demir kartallar asilerin hesabn temizlemektedir. Ekyaya iltica eden kyler tamamen yaklmaktadr. Zilan harekatnda imha edilenlerin says 15.000 kadardr. Zilan Deresi azna kadar ceset dolmutur Bu hafta iinde Ar Da tenkil harekatna balanacaktr. Kumandan Salih Paa bizzat Arda tarama harekatna balayacaktr. Bundan kurtulma imkan tasavvur edilemez. (Ar Da Harekat Bu Hafta Balyor, Cumhuriyet, 16 Temmuz 1930) Gazeteci Yusuf Mazhar, isyan blgesini gezdikten sonra kaleme ald Ararat Eteklerinde balkl yaz dizisinde yle diyor: Bunlar - tarihin ehadeti ile sabittir ki - Amerikann krmz derililerinden fazla kabiliyetli olduklar halde ziyadesiyle hunhar ve gaddardrlar Dessas ve bedi
28
hislerden, medeni temayllerden tamamiyle mahrumdurlar. Bunlar asrlardan beri rkmzn bana bela kesilmitirler. Siyas ve meden tekilata istinad eden buradaki Trk kylleri, hkmet ve idare nfuzunun zafa uramas zerine bakaldran vahi Krt airetlerinin nnden ya kamlar, yahut Krtlemiler de yalnz kylerinin isimlerini brakmlar. (Yusuf Mazhar, Ararat Eteklerinde, Cumhuriyet, 18 Austos 1930, sayfa: 3) *** Bunlar (Krtler) ayrkotu gibi sardklar toprakta intiar eder fakat bastklar yere zarar verir mahluklardr. Birok yerlere hastalk sirayet eder gibi sonradan yerlemi ve asli ahalisini -airet tekilatndaki kuvvet sayesinde - krletmilerdir. (Yusuf Mazhar, Ararat Eteklerinde, Cumhuriyet, 19 Austos 1930, sayfa: 3) *** Bu Krtler zahireyi deirmende tmeyi bilmezler. Bunlarda istiklal ve hrriyet hisleri temelinden mefkut ve ruhlar izzet-i nefisten mtecerrittir. Bana bu szleri syleyen Krt delikanls buralar Ruslarn igaline uraynca hicret ederek on drt yandan on dokuz yana kadar Gazi Ayntapta yaam olduu cihetle biraz insan andryordu. Yoksa bunlar meramlarn, maksatlarn en basit mantik kyaslarla yahut en adi misallerle ifadeye kadir deildirler. Bu Krt kitlesindeki karanlk ruhu, kaba hissiyat, hunhar temaylat krmak mmkn olmadna kaniim. Bunu uzun bir tekamlden beklemek bunlarn zaman zaman byle isyanlar kararak yahut memlekette asayii bozarak veyahut hrszlk ederek hkmetin daima megul olmasna halkn mtemadiyen mutarrz olmasna sebep olur. (Yusuf Mazhar, Ararat Eteklerinde, Cumhuriyet, 20 Austos 1930, sayfa: 3) Tarihin derinliklerinden bugne doru gelindiinde sorunlarn kayna nasl da gn gibi ortaya kyor yle deil mi?
29
Solun ilerici ordu teorisinin amazlar (Aytekin Ylmaz)

Sunu: Trk Solu meselesine ok fazla deiniyoruz gibi grnyor, ancak hem biraz balk hafzal olduumuz gerei ortada olduu, hem de tarihimize dair yarglarmz ounlukla bilgiye deil ezbere dayand iin, bir takm hususlar tekrar tekrar vurgulamak gerekiyor. Genel olarak Solun amazlar ok fazla, en temel anlamda snfsz bir toplum topyasnn baskc bir rejim kurmadan nasl oluturulacana dair bir fikri yok sol dncenin. Varsa da kimseyle paylamyorlar, son derece ketumlar bu konuda. Sol dnce giderek slayor ki teden beri de antitez zerine kurulmu bir tez olmaktan baka bir forma girebilmi deil. Keke Solun amazlar bu kadarla kalsa diyor, Yzleme Dernei Koordinatr Aytekin Ylmazn Trk Solunun Ordu ile ilikisine vurgu yapan yazsn dikkatinize sunuyoruz. TSD AYTEKN YILMAZ Yzleme Dernei Koordinatr Yaz bal komik, farkndaym. Ama Trkiye solunun nemli bir kesimi, bu teori etrafnda siyaset yapt ve yapmaya devam ediyor. Trkiyede sol-sosyalist gemii 1920lerden balatrsak, bu teorinin ekim merkezi olduu dnemleri anmsamakta yarar var. ster ulusalc, ister sosyalist ya da anti-emperyalist sol diyelim, sonuta bu teori etrafnda siyaset yapan evreler solda nemli bir arl ve etkisi olan evreler. Solda ordu merkezli siyaset yapanlarn en nde geleni Doktor Hikmet Kvlcml oldu. Kvlcml, 27 Mays darbesinden sonra Trk Ordusuna tarihsel misyonlar ykleyerek bunun teorisini yapt. Hatta 27 Mays darbesini olumlayarak ordu klcn ortaya att
30
der. Bylece Demokrat Partinin (DP) kt gidiat ilerici ordu tarafndan durdurulmu olur. LERC ORDU TEORSNN KKENLER Kvlcmlnn ordu teorisine gemeden nce bir iki eyi vurgulamakta yarar var. Doktor Hikmet Kvlcml Trkiye Komnist Partisi (TKP) iinde nemli bir ahsiyettir. nk Kvlcml sadece siyaset yapan bir sosyalist deil, Trkiyenin tarihsel ve gncel sorunlarna dair sra d almalar olan zgn dnrlerinden biridir. Tarih Tezi, Tarih Devrim ve Sosyalizm, Krt Sorunu zerine yazd Milliyet ve ark kitaplar zgn almalardr. Ayrca Trkiyedeki Antika medeniyetler zerine kafa yoran, dnce reten nemli bir isimdir. Bu almalarn ounu cezaevinde yapt. Toplam 22 yl mahpusluk yaam bir aydndr. Biraz incelendiinde Kvlcmlnn iki dneminden bahsedilebilir. Bu yazya konu olan ilerici ordu teorisi, Kvlcml ikinci dnemi dediim 1950lerden sonra gelitirdi. Kvlcmlnn ilerici ordu tezinin temellerini, fikr kkenlerini bn-i Halduncu yntemle tarihe ve toplumsal mcadeleye yaklamasnda bulmak mmkn. Kvlcml, bn-i Haldun ve Marx sentezini Trkiye ve Dou toplumlarna uyarlad. Ama ordu teorisinin gnahn daha ok bn-i Haldunun zerine atmak daha isabetli olur. NEDEN BN- HALDUN nk bn-i Haldun toplumlarn alt st olular hakknda gr ileri srerken darbecidir. bn-i Haldunun bu darbeci teorisine gre; Doulu toplumlar kendi i dinamikleriyle bir st dnm yapamazlar. Bu yzden bir toplum nce gebelikten yerleik yaama geer, sonra uygarlar ve devlet olur. Bu devletin ortalama mr 120 yldr. Bu 120 yandaki devlet daha sonra k aamasna gelir. ken, yklan bu devlet kendi iinden bir yenisini yaratamaz. Bu nedenle dardan henz ypranmam zinde bir kuvvet olan barbarlar gelir ve yeni bir devlet ina edilir. Bu byle gider. bn-i Haldun bu barbar istilasn olumlu bulur. nk nceki devlet yozlamtr. Dardan gelip bunu ykan barbarlarn daha iyi bir devlet ve toplum ina edeceinden kukusu yoktur. Bu nedenle de Douda tarihi ilerleten barbarlardr. Hikmet Kvlcml, nemli lde bu teoriden yola karak Trklerde tarih yapann ve kurucu znenin ordu olduunu vurgular. Trkler tarihte devletler kurmutur ama bu kurucu zne her dnem eli klllar anlamna gelen ordu olmutur. Sosyal snflarn devlet karsnda irad bir g olamadklarn vurgular. Kvlcmlya gre bu snflar henz tam devrimci bir dinamie sahip olamad iin bu devrimci grevi yakn tarih iinde zinde g dedii ordu yapar. TRKLERDE KURUCU ZNE OLARAK ORDU Trklerin tarihinde orduyu tarihin ilerletici znesi kabul eder. bn-i Haldundaki dardan gelen barbarlar, Hikmet Kvlcmlda ieriden bir g olarak ordu eklinde karmza kar. Ona gre 1960larn ordusu Jn-Trkln devrimci geleneini temsil etmektedir. 27 Mays darbesini de ikinci Kuvva- Milliye hareketi olarak
31
deerlendirip kendi tarih tezine malzeme olarak kullanr. Tabi ki ilerici ordu zgrlklerin temsilcisi anlamna da geliyor. nk sol, terminolojide ilericilik btn olumluluklar kendi iinde barndrr. Hikmet Kvlcmly Trkiye solunun entelektel birikiminde nemli bir rnek olduu iin aldm. Yoksa ki nans farkllklarla solun deiik evreleri de, Trkiye tarihinde orduya olumlu hatta ilerici bir rol verir. Mahir ayan iin ordu anti-emperyalist mcadelede ibirlii yaplabilecek mttefik gtr. Devrimde ise kk burjuvazinin radikal kanaddr. TKPnin ordu ile bir sorunu yoktur. nk klasik Marksist teoride ordu, burjuvazinin silahl gcdr. Burjuvazi alt edilince ordu da hal olmu oluyor. Doktor Hikmet Kvlcmlnn ileri ordu teorisi arzal bir teoridir. Trklerin tarihinde ordunun kurucu zne olduu kabul edilebilir. Ama ilerici, zgrlk deildir. Gemiinde de deildi. Cumhuriyet tarihinde de deildir. Zira bu sorunlar yuma haline gelen cumhuriyet, bu ordunun mirasdr. TRK SOLUNUN EN BYK YANILGISI Solun en byk yanlgs Trkiye tarihine ve gereine Batl klasiklerden rendii ablonlarla yaklamasdr. Oysa Trkiye tam Batl bir lke deildi. Marx-Engels dncesi Bat orijinliydi. Mesela Trkiyede ordu, burjuvazinin silahl bir gc hi bir zaman olmad ama burjuvazi dahil btn snflar ordunun glgesinde pasif kaldlar. Gemiste de byleydi, imdi daha ok byledir. Trkiyede siyaset, Genelkurmay Kararghnda rehin alnmtr. Orduya ilerici bir grevi ykleyen bir solun ne kadar soldur? Bu gelenekten gelen sol gruplar, bu orducu teorilerle hesaplamadlar, bunu ayrca tartmak lazm. Halen darbeler sz konusu olduunda solcularn birou 27 Mays zgrlklerin koruyucusu olarak deerlendirip zgn bir yere, 12 Mart ise ayr bir yere koyabilmektedir. Asker darbelere ilerici bir misyon ykleyen baka bir sol bulunmaz herhalde. Sadece sol deil tm sivil siyaset odaklar ilkesel olarak ordunun siyaset yapmasna, siyasal alana mdahil olmasna kar kmak zorundadr. Hibir gereke bunu glgelememelidir. Trkiyede orduyu merkeze alp, ona muhalefet yapmayan sol ve sivil bir siyaset zgrlk olamaz. Gnmz Trkiye siyasetinde hibir snf ordu karsnda bir g deildir. Hibir parti ordu partisi karsnda iktidar deildir. Bugn Trkiyedeki en gl parti, ordu partisidir. Bu siyasi bir parti gibi davranan Ordunun iradesi krlmadka her kim iktidar olursa olsun deien bir ey olmayacaktr. SVL SYASET TEORSNE HTYA VAR Bu nedenle her kim ki bu lkeyi seviyorsa ordunun sivil siyaset zerindeki tasallutuna muhalefet etmelidir. Trkiyenin gelime dinamikleri nnde en byk engel muhafazakr Kemalist siyasette direnen ordudur. Sivil siyasetteki ksr dngnn ve amazlarn ba nedeni ordudur. Toplumu iliklerine kadar kuatm her eye karmaktadr, toplumu biimlendirme planlaryla toplumu ynlendirmeye almaktadr. Bir toplum iin bu ok tehlikeli olduu kadar byk bir ayp da olmaldr.
32
Psikologlar uzun yllar emir komuta altnda yaayan birey ve toplumlarn dumura uradn sylyor. Dumura uram akllarla ynetilen toplumlar lanetli toplumlardr. Trkiye bu lanetli konumundan bir an evvel kmaldr. Bunun da yolu siyasetin sivillemesinden geiyor
33
ttihat katile hayran bir Deniz Gezmi (Rasim Ozan Ktahyal)

Sunu: Trk Solu bymek, adam olmak zorunda Protestan bir arkadam biz Katolik deiliz, koskoca bir Hristiyanlk dinini Hz sann lmne sktramayz demiti. Bizim Katolik solcularmz galiba bu yzden Deniz Gezmi gibi armha gerilmi kurbanlara smsk sarlyorlar. Gerek sitemizde gerekse dier politik platformlarda Trk solunun kendini arayn, iini neyle dolduralm? eklindeki sorgulamalar ibretle takip ediyoruz. Gemite sola gnl vermi insanlar kandrldklarn fark ettiler. Ama bir trl bu yola veda edemiyorlar, heba olan genliin yasn tutamyorlar. Halksz bir halk parti ile, ii snf olmayan bir proleterya diktas umuduyla sol kurulamayaca gn gibi kt ortaya. Odalar Marx kitaplar, Nazm iirleri, Che posterleriyle ssl Katolik solcularmz yaamlarn anlamlandrabilecek son simgelere tutunma abas iindeler. Bunlarn banda ise idamlar ve ikenceler geliyor. Kurban edildiler, demek ki haklydlar! Eer Deniz Gezmi kazansayd nasl bir dzen kurulacakt? Bu sorguland m hi? Peki ne yapmal? Onlar aclar, pimanlklar ve depresyonlaryla babaa brakmal myz? Hayr. Katolikler gizlice gnah karrlar. Bizim Katolik solumuz bunu alenen yapmak zorunda. Hem kendini bu depresyondan karmak hem de Trkiyeye borcunu demek iin.
34
Deniz Gezmii idama gtren srecin muhasebesi Trk solu tarafndan yaplabilseydi bugn yaamakta olduumuz bir ok dram yaamayacaktk. Son 6-7 yl iinde kendini solda sayan dergi ve gazetelerin yapt Krt, Ermeni, Yahudi, Hristiyan dmanl en fanatik rk/dinci gazeteleri bile glgede brakt. Eer solcu aydnlar libo etiketi yeme, AKPli sanlma korkusuyla sinmeselerdi, devlete, orduya sarlmasalard olmaz myd? Ne darbe ne AKP sloganyla darbeyi siyasi parti meruluuna yceltmeselerdi olmaz myd? Bayrak ve ehit istismar yapan ulusalclarn karsna evrensel sol deerlerle, hmanist fikirlerle dikilebileselerdi Ogn Samast katil olmaktan, Hrant Dinki de katledilmekten koruyamazlar myd? En azndan zerlerine daha az kan sramaz myd? Bir ok solcunun hedef tahtas haline gelen Rasim Ozana aslnda teekkr etmeleri gerektiini dnyorum. Bu pis ama son derecede gerekli ii yapacak harbi bir solcu ekibin bir trl kurulamamas da ayr bir mesele. MY Deniz Gezmiin idol ttihat katil Yakup Cemil!! (Rasim Ozan Ktahyal) Deniz Gezmi ile ilgili mevzularda Trk solu ok hassas. Gezmi bir tip aziz mertebesinde anlyor. Gezmi etrafnda mitolojik/dinsel bir hale var. Ayn ey kresel bazda Che simgesi iin de geerli. Sosyalist hareketlerin anlam dnyasnda tm olumlu zelliklerin onlara atfedildii destans kutsal kahramanlar bunlar Hem azizler hem de ehit O sebeple mesela Denizin kendi eliyle yazd kimi mektuplarn bile inkr etmek isteyen bir eilim oluabiliyor. O mektuplardaki szlerin sahih hadis olmad ispatlansn; uydurma olduu biri tarafndan kantlansn istiyor gnmz solcu ruh hali O sebeple bana yine bir dolu mektup geldi. Telefonumu bulup arayan okurlarm oldu. Ki bunlar bana kfreden deil, genelde sempatiyle bakan okurlar Deniz kendine hi Kemalist dememitir, yok byle ey diyor birou Oysa bu konular baya yazld, konuuldu. Fakat insan zihni istemedii eyleri unutmak istiyor. Mays ayndaki yazmda alntlamtm. Anlyorum ki ihtiya var. Denizin 16 Ocak 1971 tarihli babasna yazd mektubu yeniden alntlyorum. Mektup sahihtir Baba, sana her zaman mteekkirim. nk Kemalist dnceyle yetitirdin beni. Kklmden beri evde Kurtulu Sava anlaryla bydm. Ve o zamandan beri yabanclardan nefret ettim. Baba biz Trkiyenin 2. Kurtulu savalaryz. Elbette hapislere atlacaz, kurunlanacaz da. Tpk 1. Kurtulu savanda olduu gibi. Ama bu topraklar yabanclara brakmayacaz. Ve bir gn mutlaka yeneceiz onlar Gezmi mektubun devamnda mevcut iktidarn ve dier tm partilerin de Kemalist izgiden saptklarn ve tek gerek Kemalist muhalefet olarak kendilerinin kaldn anlatyor babasna
35
Gezmi ailesinin de nce ttihatla sonra da Kemalizme bal bir aile olduunu syledim. Zaten bunu Gezmii belli lde tanm herkes bilir. Gezmiin yakaland dnemde Trk devlet zihniyeti Gezmii karalamak iin tipik iren taktiklerine bavurur. Aslen Erzurumlu olan Gezmiin kken olarak Ermeni olduu iddia edilir. Gezmiin babas Denize yazd mektupta bu meseleye de deinir Sana Ermeni demiler. Sen de it rr kervan yrr demi gemitin. Bana sorsaydn; Anne tarafndan deden, Balkan savana askeri lise rencisi olarak katlm, Kurtulu Savanda yaralanm ve stiklal Madalyas alm erefli bir subaydr. Baba tarafndan deden imdi seni Ermenilikle itham eden zibidilerin varolmas iin Sarkam muharebesinde Moskof Ordularna kar savarken esir dm ve yl Sibirya ormanlarnda ikence ekmitir. Sen bilir misin Gezmioullar, Birinci Dnya savanda on alt ehit vermi bir ailedir. Babann days Erzurumun geri alnmasnda Ermeniler tarafndan ehit edilmiti. te sen bu biim Ermenisin(!) Grld gibi Cemil Gezmiin de oluna dair dezenformasyon bilgi yayanlarn zihniyetinden bir fark yok. Onun iin de Ermeni imgesi irenlii simgeliyor. Bu iren Ermenilere kar savam olmakla vnyor ve oluna nasl bir aileden geldiini gururla hatrlatyor. Denizin de babasnn onu bu yetitiri tarzyla nasl vndn ve babasna nasl kran borlu olduunu biliyoruz Gezmiin kafasndaki temel kurgu da o anlamda ailesinden devrald ttihat ve Kemalist zihniyetle birebir balantldr Bu kurguya gre; Gezmiin dedeleri 1. Kurtulu savalaryd, Denizler de 2. Kurtulu savalar Denizlerin dedeleri ilk kurtulu savanda bu topraklar yabanclara brakmamt Denizler de nefret ettikleri yabanclara bu topraklar brakmayacaklard Yani mesele sadece Denizin byle bir aileden gelmesi deil, bu aile geleneine ayn zamanda sahip kmas Kafasndaki devrimci-milliyeti ideolojisini bu temel zerinden kurgulamas Bu balamda ailesinden devrald siyasal gelenee/zihniyete mesafe alm enternasyonal Marksist bir gerilla da deildir Gezmi Geen hafta Gezmi ile ayn dnemde hapis yatm, dnemin devrimci bir aktrnn tanklna yer verdim Bu tank artc olmayan biimde Gezmiin ttihat-Terakki partisini ok byk bir benimseyile andn ve bir ismi idol olarak grdn belirtiyordu ttihatlar iinde de Denizin idol olarak grd isim tpk kendi gibi gzkara bir kiiydi. Vatan ve Millet ak iin, inand ideoloji iin lmeyi ve ldrmeyi gze alm bir isimdi. Nitekim o isim yeri gelince bir Harbiye Nazrn hem de makam odasnda akandan vurdu. Zaman gelince de hizmet ettii kuvvet tarafndan kuruna dizildi ve ldrld. Bu hikye tandk geliyor deil mi? simler deiiyor ama yaananlar ve zihniyet ayn bu topraklarda maalesef Evet, o isim Yakup Cemildi
36
Trk Solu Yine Yolu Kaybetti! (Ferhat Kentel)

Bugn sol adna konuan kesimler arasnda, Marksizmden, ii snfndan, devrimden, sosyalizmden, emperyalizmden bol miktarda dem vuran, savakan bir slba sahip bir kesim var. Bu kesim Trkiyede imdiye kadar hkim olmu sol gelenee de byk lde sorgusuz sualsiz sahip kyor; gemii, gemiin aclarn, kahramanlklarn yceltiyor; yaanan aclar, verilen ehitleri adeta srekli kurucu bir efsane olarak retiyor. Ve o hareketin iindeki, bata otoriterlik ve teki dnce olmak zere bol miktarda baarszlk hikayesini sorunsallatrmyor; kendi zerine dnmeyi, kendine eletirel bakmay pek dnmek istemiyor (bazlar gelenee yle bir sahip kyor ki, Stalinin eletirilmesine bile tahamml edemiyor, gazetesinde basyor sansr). Genellikle baarszl kendi dndaki nedenlere -emperyalizm, faizm, burjuvazi, halkn teoriye uymamas ya da iimizden kan oportnistler, revizyonistler, hainler, ibirlikiler- balyor. Kendine hayran, kendini hereyden ok mhimseyen, deimeyen dilini fetiletiren bu kesim, heybetli ve gmbr gmbr bir terminolojiyle konumasna ramen, o heybete uygun bir faaliyet (ii snf iinde rgtlenme, kitlelere ulama ve onlar bilinlendirme vb) iinde grnmyor (tabii, bizim gremeyeceimiz, bugn ok illegal dzeyde sren ama yarn br gn devrime yolaacak faaliyetleri olabileceini teslim ediyorum). Byle bir faaliyet ve gce sahip olmamasna ramen, imdilik sol tanm esas olarak bu kesimin etiketi olarak varln srdryor. Ama sadece imdilik
37
Bu kesim, herkesin ok iyi bildii gibi, ok nemli bir niceliksel gce sahip deil (genel seimlerde yzde sfr virgl sfr sfr bilmemkalk oy oranlarn deil, daha ok anlattklarn duyan insan saysn kastediyorum); ama sol dili tekeline alma konusunda gstermi olduu gayret ve baar bakmndan, niteliksel olarak, nemli bir yer tutuyor. Daha dorusu, bu dil aslnda Trkiyedeki egemen resmi dilden bamsz deil ve sol adna konuanlar say itibariyle ok olmasa da, onlarn sahip olamayacaklar kadar gce sahip baka kesimler zaten o dilin ebeveynini, orijinalini toplum zerine dayatyorlar. Yani etiketinde byk harflerle SOL yazan bu kesim, sola gnl vermeye alan (acil ihtiyatan dolay) insanlardan baka kimseye sesini duyuramasa da, ok daha gl bir kesim onun konuup da yapamadn zaten yapyor. Bu ebeveyn ve yavrusu sol, klasik modernitenin rnleri Dnyaya ve insanla hkim olup, sahip olduklar bilgi paketi ve bilim silahyla gelecei kendi istedikleri dorultuda ina edebileceklerini dnyorlar. Ancak dnya, ne bizim solun, ne onun ebeveyninin ne de o ebeveynin taklit ettii byk-ebeveynin zannettikleri ve kontrol altna alnabilecek zavall bir dnya olmadn giderek daha ok gzlerimize sokuyor nk o dnyann ve o insanln hayalleri, biz ve fethedilecek olanlar eklindeki basit ikili formllere samayacak kadar karmak; ok daha total ve tecrbe dolu Modernist ulus-devletin altndaki toplumun temellerinde, farkl kelerinde, farkllam biimde sren dinselliklerin, kltrlerin tad ve adeta topran altnda grmeyen ama hisseden kstebek hareketleriyle biriken tecrbe modernliin, onun yerli versiyonunun ve onun solunun ikili kutuplamalarn sorguluyor. Dnyada kartezyen dncenin kklerine kadar uzanan, ulus-devletlerin ortaya kmasyla somutlanan; Trkiyede ise 20. yzyln bandan beri modern (ada) kimliklerimize ve dilimize yerleen modern ve geleneksel, rasyonel ve irrasyonel, kamusal alan ve zel alan ya da ilericilik ve gericilik gibi bu ikilikler yerine, baka bir dnme yolunun da mmkn olduu ortaya kyor. Bu ikilikleri reddeden ve iie geilere izin veren karmaklk bizim solun ve ebeveynlerinin kafasn kartryor. Bu hi de i rahatlatc ya da gven verici bir durum deil; nk her eyden nce, o zamana kadar tekiler karsnda en meru ve en gl dile sahip olma iddiasndayken, bir anda, teoriye gre deitirilmeyi bekleyen kesimler brak bu kibiri! diye ayaklanyorlar Bir anda, her ey ters yz oluyor Dne kadar, rgtlenecek, bilinlendirilecek olan ynlar bambaka bir yolda yrye kyorlar, apoletli-apoletsiz her trl toplumsal mhendislik meraklsnn ellerinden kayyorlar Hayatn ikiye blnemeyeceini; bir tarafta bilenler, dier tarafta bilmeyenler diye bir ayrmn artk mmkn olamayacan gsteren karmaklka kar karya kalmak, bu kesimler iin ar bir travma Damdan dmek gibi bir ey Umut baladnz, elde etmek iin binbir dil dktnz insann bakasna ak olmas gibi bir ey Kendinize atfettiiniz btn yakkllnza, gzelliinize, bilgi ve grgnze ramen, elin serserisinin ya da sprntsnn aknz elinizden almas gibi bir ey Ve ackl son; sabit bir fikre taklp kalmak: suu bir kandrana, elde eden alaa atmak Sadece pasif bir bekleyen olarak alglanan o akn aslnda bambaka duygular, hayalleri olduunu dnememek Derin bir nefret beslemek, akln
38
kaybetmek Avare aklar gibi, sokaklarda mezarn dilini kendi kendine konuarak, Makberi, lrsem kabrime gelme, istememi tekrar tekrar syleyerek Aslnda solun elde edemedii o ak, elde edilebilecek bir ey deil; nk o elde etmeye alldka elden kaan bir ak Tersine onu elde etmek demek aslnda ayn zamanda elde edilmeyi kabul etmek demek. Fethetmek deil, fethedilmek iin duyargalarn ve hcrelerini amak, onun ieri girmesine izin vermek demek Bugn yeni bir solun nnde duran mesele, ikiye blerek, bld paralardan gereksiz olan darda brakarak ve geride kalan homojenletirerek yol alm olan modernleme projesi ve onun btn yavrularyla hesaplamaktr. Ve bugn olup bitenlere kafas basmayan modernist zihniyet iin sorun yaratan hayatlar aslnda yeni ifade ve duyarllklarn icad iin zengin bir olanak sunuyor. Artk ikna edemeyen, zlen bir modernlemeci mantk ve esiri olduu kurgulardan kamayan onun sol versiyonu ilemiyor. Ancak, snrlarda mzakere edilen gndelik hayatn oulluu ve karlamalar iinde baka bir mantk ilemeye devam ediyor. Bu mantk hem ayrtran ve blen laiki ve milliyeti / ulusalc modernist hegemonya karsnda hem de kltrel sembollerin otoritarizmine kar muhalefet dinamiklerini ina ediyor. Farkl kltrel gruplar, farkl referanslarla ileyen hayat tarzlarn, binbir biimde altta kalanlar duyma ve anlama konusunda yetersiz kalan klasik sol anlaytan farkl olarak, darda kalanlarn ya da en iyi ihtimalle arada grnenlerin, aslnda hem ieride hem darda olanlarn yaad tecrbelerle zenginleen, esnek ve demokratik dnebilen yeni bir sol, sadece dnya leinde deil; Trkiyede de giderek medeniyetler sava grnmne brnen atmalara saaltc cevap ve zmler getirme potansiyeli tayor.
39
Solda Kafa Karkl Srecek (Sever Ik)

Tarihsizlik ve geleneksizlikle malul bir hareket olan sol, bir halk edinemeyince bir devlet/lu edinmeye alt. zm olarak kendini iktidara eklemlemeye, iktidar ise solu devirmeye alt. Bu ironi ve trajedi solu Kemalizmin sinesinde kendisine gelecek aramaya; onun perspektifi ve ideallerini dn alamaya ve temellk etmeye gtrd. SI
Sol Kemalizmin mtemmim czdr Bu topraklarda sol, kendisini Batllamann mtemmim cz olmaktan kurtaramad. Kemalizmin, daha radikal modernlemeci bir versiyonuna dnt. Kitleleri kucaklayacak sahici ve yerli bir sylem ve program gelitiremedii iin Trk siyasi hayatnda saa oranla, bir zne olarak sol hibir zaman varolmad/ varolamad ve srekli ertelenmi bir umut/topya olarak kald. Solu, Trk modernlemesinin/Batlllamasnn muzaffer tarz olan Kemalizmin/Trk devriminin bir modu/kipi olarak okunduunda; cumhuriyet tarihindeki konumu, ifa ettii grev, yaad krlmalar ve i gerilimleri daha anlalr hale gelir. Trk solu, Kemalist modernlemenin sol vehesi olarak, Kemalist nermeleri ve modernleme mantn en u noktaya tayarak onun iinde mndemi bulunan anlamlar somutlatrmaya alt. Sonuta ilkel gelenein/dinselliin tasfiyesi iin Kemalist safta kl kuand. Bu solun nnde duran en acil devrimci grevdi. nk inklaplar, tarihini tekerlerini ileriye doru dndren ilerici ve devrimci hamleler idi.
40
Zorunlu deiim projesi olan inklaplar, toplum trenini iinde bulunduu gemiin karanlndan muasr medeniyet seviyesine tayacak birer lokomotifti. KEMALST MODERNLEME SORUNU te, ilerleme/modernleme/Batllama yolunu tkayan engellerin neler olduu ve bunlarn tasfiyesi konusunda yaplan ittifak solun Kemalist modernleme programna eklemlendii noktadr. Bu eklemlenme ile beraber sol kemalizmin ideallerini temellk ederek onunla birlikte i tutmaya balamtr. Sol, bu ilk buluma anndan sonra Kemalizmin evinde ikamet etmeye onun penceresinden olaylara bakmaya ve perspektif gelitirmeye almtr ki; bu durum, bu konumlanma solun yerleik iktidar ile olan ilikisinin ironik ve anakronik mahiyetini aklar. Tarihsizlik ve geleneksizlikle malul bir hareket olan sol, bir halk edinemeyince bir devlet/lu edinmeye alt. zm olarak kendini iktidara eklemlemeye, iktidar ise iktidar ise solu devirmeye alt. Bu ironi ve trajedi solu Kemalizmin sinesinde kendisine gelecek aramaya; onun perspektifi ve ideallerini dn almaya ve temellk etmeye gtrd. Sol, batl ve modern bir proje olarak, cebri dnm srecine katlnca doal, ve tabii ki trajik, olarak halk ile kar karya geldi. Sol jakoben bir aydnlamacln sonucu olarak halka yaslanmay deil, karanlktaki halk deitirmeyi/dntrmeyi tercih etti. Ve halka ramen halk bir noktaya geldi; tpk Kemalist halklk ilkesinde olduu gibi. Bu ilke halk ve halka ait olan esas almay ona yaslanmay deil, bilakis halk ve onun deerlerini dntrmeyi esas alr . Burada halklk, halk savunmak deil, ahaliye doru yolu gstermek demekti. nk Kemalizm, aydnlanmac karakterinin doal sonucu olarak halkn aklen olgunlamadn, kendi bana brakldnda doruyu bulamayacan varsayyordu. Bir elit ideolojisi olarak sol, halk ile btnleemeyip halksz kaldnda erk zlemi iinde gzlerini tepeye dikti bu da onu cuntalatrd. Ve halka yabanclatrd. Devrim geciktike hrnlat ve yabanclk daha da derinleti. Sonunda sol, ulusalc ve orducu olmaktan kutulamad. Zaten bahsettiimiz dnemde sol iin cici demokrasi out iken; stalinizmist otoriteryenliin rtk ifadesi olan demokratik merkeziyetilik in idi. Balangcndan itibaren Trk siyasal hayatnn logos spermatikosu olan Kemalizm tarafndan koullandrlan solun Kemalizm ile ilikisi olduka eskiye, solun genesisi denebilecek dneme kadar uzanr. Kemalizmi ilk sistematize giriimi TKP geleneinden gelen kadrocular tarafndan gerekletirildi. Moskova ve kominternnin de onay ile sol milli kurtuluu/antiemperyalist bir ideoloji olarak tanmlad Kemalist devrimi destekledi.Devrim kart muhalefeti ise, gericilik ve emperyalizme/ibirlikilie bulam feodal, kar devrimci bakaldrlar olarak deerlendirip resmi gr/akideyi tahkim etti. SOL ULUSALCILIKTAN KURTULAMADI
41
60l yllarn konjonktrnde YN dergisi evresinde toplanan sol aydnlar Retrospektif bir Kemalist okuma ile resmi akideyi yeniden aktalize ettiler. Bu gncellemede ulusalc, devleti devrimci bir eylemsellik/militarizm basknd. YNc tezler 68 kua tarafndan uygulamaya konuldu. ulusal sosyalizm ve Milli Demokratik devrim tezlerinde ulusalclk/milliyetilik gramer olarak yer ald. 68 kua iin sol, sadece lgatti. Bugn sol dilin vurgularna ve 68 den neler kaldna baktmzda uup gidenin ne olduunu grrz. Sol, ulusalclk ile hala tam anlam ile kprleri atabilmi ve zerklemi deil. Sol, zerkleip zgrleemedi; nk, eitlik ve adaleti temin etmekten ok devrim ilkelerini yaamaya ve yaatmaya zaman harcad. Yabancl ap uruna savatklar halk ile tanamadlar. Zaten tm sorunda, burada, tanma annda, balamyor muydu?
42
Etnik Trk solu ve Gerek sol (Rasim Ozan Ktahyal)

Daha evvel de yazdm,bugn Trkiyede olan sol,byk oranda etnik olarak sadece Trklere,yaamtarz olarak sadece laiklere hitap edebilen cemaati ve cemaat-ii bir siyasal akmdan baka bir ey deildir Biliyorsunuz,bizde sa-milliyetiler dahi srekli Etnik Trk milliyetisi deiliz deme ihtiyac hissederler.Alenen rk olan saclar bile yle der durur.Sol-milliyetiler ise bu tabuyu da yktlar. Emperyalizmin maas Krtlere ve Ermenilere alenen nefret kusup,etnik Trkizm yapan ve bununla da gurur duyan ulusalc-sol evreler var. Bu ulusalc-sol evrelerin ne olduu belli,kendilerini gizlemiyorlar.Hrant katledildii zaman Trkiye bir dmann kaybetti,ho gidiler ola diye yazmaktan bile ekinmediler.zlmediklerini alenen ilan ettiler. Sylemlerini inceleyince gryorusunuz ki bu rk durular onlarn dnyasna saclktan falan szmam.Yzde yz Trk sol gelenei tarafndan retilmi sylemler ve argmanlar zerinden gidiyorlar.nc dnyal sol birikimin zeminini aynen benimsiyorlar.Gezmi ve Guevera ikonlarna adeta tapyorlar.O dil zerinden ciddi oranda sol-kkenli Trk ve laik insan malzemesini ikna edebiliyorlar Ayn zemine basan,ayn politik figrleri kutsallatran,ayn nc dnyal sosyalist dili benimseyen ama asla ve asla ulusalc olmadn,sonuna kadar evrensel,zgrlk ve demokrat olduunu iddia eden bir sol daha var Trkiyede Enternasyonal duru sahibiyiz diyen ama kendi lkelerindeki etnik eitlilii bile kuatamayan bir sol buHele Ergenekon srecinde aldklar pespaye tavrlardan
43
sonra tamamen Etnik Trk solculuu denebilecek bir zavall pozisyona den bir sol Sebebi ise ok aku yaadmz srete hibir Krt ii Bu emein kavgas deildir,bu kirli kavgada ben yokum demiyor ve asla da demez!Hibir Ermeni emeki Ergenekon efsanedir,bu kapitalizmin i kavgas,bu srete nc cephe amak gerekir demiyor ve asla da demezBu lkede yaayan Krtler,Yahudiler,Ermeniler,Rumlar yani etnik olarak Trk olmayan tm belirgin topluluklar,bu szde evrenselci sol palavralara kanmaz te bu sol duruun kmelendii temel yayn organ olan Birgn gazetesinin merhum Hrant Dinki Ermeni olmas dolaysyla kovduuna dair iddia geen hafta dile getirildi.Tabii ben hi armadm.Bu sol iin tm Gayrimslim cemaatler hatta Aleviler ve Krtler ara niteliindedir Sosyalist devrim denilen nihai hedefe varmak iin yanlarndaysa bu cemaatler,o zaman sorun yokBu cemaatlerin hak ve zgrlkleri de promosyon olarak savunulur o zaman.Tabii bu promosyon da devrime kadar,sonras ne olur bilinmez. Devrimden sonra da byk ncleri Leninin dedii gibi omlet yapmak iin harcanacak yumurtalar olabilirler.Daha dorusu her insan omlet iin yumurta olabilir bu kafa iin.Tek kutsal vardr,o da sosyalist devrim.Geri kalan herey bu nihai hedef uruna ilevsel ve arasal niteliktedir Hele ki Ermeniler ve Krtler gibi topluluklar dinci,gerici,neo-liberal evrelerle(yani slami kesim ve liberallerle) en ufak bir temas halindeyse,onlarla da ortak bir dil retebilirmiyiz diye bir araytalarsa sylenecek sz bellidir Kovun bu Ermeniyi,Krd,Yahudiyi,Dnmeyi,Sryaniyi v.sKovun gitsin Haklar ve zgrlklerin zsel ve vazgeilmez bir ahlaki deer oluu,bakasndan beslenerek ve onu anlamaya alarak yaratlacak,birlikte kurulacak demokrat bir iliki tipi bu zihniyete tamamen yabancdr Dahas gelin kimse kendini kandrmasn bu dandik etnik Trk sol rneini bir yana brakalm;zgrlk ve demokrat bir duru,Batl sol gelenein dahi entelektel kklerine,solun entelektel tarihinin anadamarlarna yabancdr.u gerek sol mavralarndan da sklan yok mu hala?Hangi gerek sol? New Left Review mi Monthly Review mi gerek solcuymu? Castroya methiyeler dzen,Chavezi insanlk iin umut gren bu zihniyet gerek sol mu bilemem ama neresi zgrlk neresi demokrat bu kafann?Hala Bizim Trk solu tu kaka ama Castro-Chavez bambaka diyenlerden misiniz? Zihniyetsel zlerinin ayn olduunu hala grmyormusunuz? Bizim gazetede bile bu krl srdrenler hala var m? Yok diyemiyorum akas Ayrca sosyalizm ile milliyetilik ideolojisinin kklerinden gelen ortaklklar,karlkl hayrhah baklar solun anadamar tarihinde olmayan bir ey midir?Sosyalizmin knn ardndan Milosevic,Tudjman,Kravchuk gibi sosyalist liderler,Kbrsta AKEL,Yunanistanda eski d komnist partisi bir gecede milliyetilie kapa atmam mdr? Ey Halil Berktay hoca,yeniden anladm ki sen tm Trkiye soluna ok ama ok lazmsn
44
45
40 yl sonra yeniden 68 (Ferhat Kentel)

Genellikle iinde yaanlan zamanda deiim ve beraberinde gelen sorunlar sizi ayorsa, yeni durumlar anlamak iin kelimeleriniz yetersizse eskiyle idare edersiniz. Yeninin gc karsnda eksikliinizi ve ezikliinizi eski kelimelerinizle gidermeye alrsnz. aresizliinizi sk sk geriye, efsanelere, efsaneletirdiiniz gemiinize dnerek rtmeye alrsnz. O gemi aslnda ok karmak bir gereklikler btn olmasna ramen, o karmakl bugnk ihtiyalarnza en uygun ekilde basitletirir, gerekliin sadece bir cephesini gerek olarak ilan edersiniz. Sonu olarak yaptnz ey, aslnda soluu kesilen eski bir yapnn ya da dilin sadece yeniden retimine katkda bulunmaktan, o yapy kutsallatrmaktan baka bir ey deildir. Bugn Trk tarihi zerine, Atatrk zerine srdrlmeye allan dil, byle bir aresizliin ve basitletirmenin rndr. Bu dile gre, tarih ok farkl insanlarn, grnmez klnan, yenilmi olan insanlarn hikayeleri deildir. Karmak ilikilerin, ittifaklarn, ngrlmeyen sonularn, zaman iinde bakalaan, farkl tezahrlere brnen siyasal ve toplumsal hareketlerin tarihi deildir. Buna karlk, yeni olann karsna koymak iin kutsallatrlarak dondurulmu bir tarihtir. Bu tarih dili, bu tarih boyunca kazanm olanlarn, stn gelmilerin dilidir; iktidarn dilidir Her dnemin sylemi ya da kurgusu, bir nceki dnemin karmaklnn zerine yerlemi olan, her eyi sabitletirmeye alan bir kurgudur. Bu kurgu geriye dnp, gemii yeniden yazan bir kurgudur. Ancak bu kurgu btn iddiasna, btn abalarna, btn ikna teknolojilerine ramen, hereye hkim olamaz. ktidar ilikilerini saklayan bu kurgunun iinden yeni sesler kar, direni kar. Sabitlemi iktidar dili bu direnile, yeni pratiklerle baa kamaz; kelimeleri yetmez te
46
muktedir olanlar bu yeni durumlara kendilerini adapte edip, yenilenemezlerse sahip olduklar dilin tek dil, tek gereklik olduunu dayatabilecek kutsallatrma operasyonlarna giriirler te yeniyi anlayamayan ve eskiyi kutsallatran bir iktidar dili olarak kemalizmin glgesindeki, Trk 68inin bugn sorgusuz-sualsiz kutsallat bir dilin sahipleri tam da byle bir operasyon iindeler Getiimiz haftalarda katldm bir Siyaset Meydan programna damgasn vuran, bugn ve yeni karsnda aresiz kalan, kelimeleri yetmedii iin 68i kutsallatran dil tam da bylesine eskiye snan bir dildi Sz konusu program, on yllk dnemlerin geride kalmasyla, bir bakma yeniden devreye giren hatrlama pratiklerine bal olarak btn dnyada ve Trkiyede de yeniden gncellenen 68 anlatsnn en muhafazakar yorumunun hkim olduu bir programd. Avrupadaki 68 hareketinden farkl olarak Trk 68ine ve sonrasna nasl darbeciliin ve iddetin dilinin hkim olduu ynnde benim dile getirmeye altm grler, bir anda salonda bulunan 68lilerin neredeyse tamam tarafndan yanl bilgi olduu gerekesiyle hzla savuturuldu Ancak ilgin bir ekilde, bu 68liler, iddete bulatklarn kesin bir dille reddederken, bir yandan o dnemde herkesin nasl bir anda bellerinde silahlar grlmeye balandn, niversitenin duvarlarndaki kurun deliklerini anlatyorlar; dier yandan da program srasnda, iinde savalarn, siperlere dayanmalarn getii marlar terennm ediyorlard! Etkilendikleri okumalar arasnda Doan Avcolunun Yn dergisinin ba keyi igal ettiini anlatyor; Avcoulunun zinde kuvvetler ve askerlerle ibirliiyle yaplacak devrim-darbe stratejilerini hatrlatyorlard Kukusuz, Trk 68i sadece Doan Avcolu ve benzerlerinin ve de o gn Siyaset Meydanna katlanlarn ounluunun darbeci ve cuntac zihniyetleriyle anlatlabilecek bir dnem deildi. Ancak Trk 68inin zaman iinde izledii gzergaha bu izgi damgasn vurdu. 1968e doru gelirken, btn dnyada olduu gibi Trkiyede gen kuaklar taleplerle sokaa ktlar. Dnyann, zellikle Avrupann eitli kentlerinde genler sanayi sonras toplumun skntlarn zerlerinde tarken, Trkiyede genler sanayilemenin ve ona bal kentlemenin, snfsallamann sorunlaryla iieydiler. Trkiyede genler adaletli bir toplumsal deiim, deiim iinde sz sahibi olma gibi arzularla isyan ederken iinde yaadklar toplumun, 27 Mays gibi askeri bir darbenin ve daha da nemlisi Trkiyenin yukardan aaya otoriter modernleme tarihine damgasn vurmu olan kemalizmin dilinden bamsz deillerdi. Adalet ve zgrlk gibi taleplerini anlatmaya alyorlar, ancak bu taleplerini, iinde yzdkleri, onlar da biimlendiren bir hkim dil vastasyla anlatabiliyorlard. Ama onlarn taklit ettikleri dilin gerek sahibi muktedirler, kemalist de olsa, isyana tahamml edebilecek bir nitelie sahip deildi. Gerillaclk yapan, halk kurtulu ordular, kurtulu cepheleri kuran bu genleri acmaszca byk bir iddetle krdlar; byklerin iddeti kklerin kahramanln ve iddetini ezdi geti Ancak Trkiye ve sol emsiye altndaki genlerinin 68den itibaren iddet sarmalna girmeleri, 68 kuann iindeki farkl renkleri grnmez kld. En gl iddet potansiyeline sahip ordu ve cuntac-darbeci giriimlerle zaman iinde aralarna mesafe koymu olsalar bile, daha sonraki kuaklara bir miras olarak aktarlan iddet
47
yoluyla iktidar ele geirme niyeti, iktidar namlunun ucundadr sloganyla yoluna devam etti. Niyetleri ne olursa olsun (kontrgerilla ve faistler karsnda meru savunma, insanlarn haka yaad sosyalist bir toplum iin devrim vb.) toplumda iddetin yeniden retilmesinde 68 kuann hkim dili pay sahibi oldu. Sandan soluna iddetin meru olduu, herkesin kendi hesabna iddeti ycelttii, militerletii bir toplumda en byk iddetli darbe 1980de kolayca meruiyet kazand 68 kuanda dille kurulan iliki tabii ki sadece iddet dili deildi. Ancak bu iddet dili, o dnemin renci liderlerinden Harun Karadeniz gibi insanlar marjinalize etti. Beslendikleri ataerkil zihniyetin modern versiyonuyla mesafe koymayanlar ne kadar kahraman ve erkek olduklarn ispat etmeye alp, acil bir ekilde, en ksa yoldan devrim yapmaya soyunduka militarist iktidar dilini yeniden rettiler. Bar yol gibi zor olan seen Karadeniz atmayalm dedike pasifistlikle suland. Kahramanlk, delikanllk ve erkek dilinin iddeti, pasifistleri kadnlatrd. Kadn gibi korkak grnmekten korkan daha sonraki nesiller -78liler- hzla ve ok daha youn bir ekilde iddet sarmalnn iine girdiler te bugn Harun Karadenizler karsnda Deniz Gezmileri hatrlyorsak, bunun sebebi sadece, en kk insanlk emaresi tamayan, Mecliste e ! diye baran cellatlar gruhunun, Deniz ve arkadalarnn idam fermanlarn imzalamalarndan kaynaklanmyor. Bu hatrlama, Denizlerin ve Mahirlerin dillerinin 68 genliinin oulluundan galip kmalarndan ve onlarn eylemlerinin darbeci generaller tarafndan dnya apndaki liberal politikalara uyum salamak ynnde en grnr dman tanmlayp arasallatrmalarndan kaynaklanyor daha ok Sosyal adalet iin 60l ve 70li yllarda sokaklara inmi, saysz kayp vermi isimsiz iileri ve mcadelelerini kaale almyor bu hatrlama operasyonu nk onlarn mcadelelerini hatrlamak bugn iin ok daha tehlikeli Ve sadece kahramanlar hatrlamak, ikonlar, idoller ve kahramanlar zerinden kendini gerekletiren bir dilin devam iin ok daha faydal Bugn 68i sorgulayanlarn varlna ramen, kamuoyunda milli kahraman-erkek modelinde sunulan ve ikonlaan 68, giderek itibar zayflayan, hayatn ve toplumun eitlenmesiyle birlikte giderek zaaflar aa kan kemalist-ulusalc izginin eskiler deposunda bavurulan bir kaynak olarak ilev gryor. 68 ve Denizler vastasyla bu iktidar dili ilave bir asr- saadet yaratyor. Ve bu dili kullananlar, her trl yeniye kar meruiyet kazanm gibi hissediyorlar kendilerini. ktidar dilinin izdii snrlar iinde ne kan gemii bugn yeniden arasallatranlar, aradan geen zaman iinde o gemiin izledii teki ve iddetli gzergahtan da bamsz kalamyorlar. Bugn varln srdren ve giderek muhafazakarlaan dilin tahakkm altnda, yeninin getirdii riskler karsnda, gemile yzlemek yerine onu basitletirip, cemaatlemi varlklarn srdrmek iin yeniden kurguluyorlar. Sonu olarak, Trk 68i zellikle Avrupa lkelerinden farkl bir seyir izledi. Bu farkta byk lde Trk modernlemesine damgasn vuran otoriter eilimlerden genlerin de beslenmesi byk rol oynad. Ancak bu farkn bir baka nedeni, ok daha basit dzeyde, genlerin farkl bir toplumsal yapda evrilmesinden kaynaklanyordu. Sanayilemekte ve bymekte olan Trkiyede 68e -farkl devrim stratejilerine ramen- tek bir dil, darbe ya da devrimle devlet iktidarn ele geirmenin dili hkim olurken, rnein Fransada genler hayatn her alannda seslerini ykseltiyorlard.
48
Fransada sosyal refah devletinin kazandrdklarnn yansra makinalatrd insan bedenlerinin zgrlk aray, hayatn her alanndaki iktidar sorguluyordu. Sanayilemekte olan toplumun, militarizmin, ataerkil yaplarn, pozitivist, toplum mhendisi vesayeti anlayn btn skntlarn bnyesinde tayan ve bu yzden hayatn her alann sorgulamay beceremeyen eski kuak devrimciler, anlamadklar yeni kuaklar apolitik olmakla aalyorlar Yeni kuaklar iinde eski ikonlar ycelten birilerini bulduklar zaman mutlu olup, fikirlerinin hl geerli olduunu zannediyorlar. Ancak bugnn Trkiyesi ise 1968in Trkiyesi deil; toplumun ok farkl katmanlarndan, snflarndan, kltrel gruplarndan ykselen zgrlk talepleri eskinin eskimiliini ok daha bariz bir ekilde ortaya seriyor. Ve onlarn beenmedikleri genler hayatn tam iinde, hayat deitiriyorlar. te bu yzden bugnn Trkiyesinde 68i yeniden dnmek, iktidara kar mcadele etmek, sadece tepede kurulu olan bir aygtn ele geirilmesini dnmek anlamna gelmiyor. Bugnn Trkiyesinde iktidara kar btn oulluuyla direni, eskimi bir iktidar dilinin paras olan 1968i aarak yeniden ve daha fazla 68 her zamankinden daha ok ve esas imdi gndemde
49
Sosyalizm slama Uyar m? (Mustafa Akyol)

Aslnda sol biraz belirsiz bir tanmlama. zellikle de kimi solcularn gayet ar sac pozisyonlar alabildii lkemizde Bazlar zgrlk soldan sz ediyor; ama siyasal ideolojiler arasnda asl zgrlk olan liberalizmdir ve ou solcu hareket de aslnda zgrlk kartdr. Bu da artc deildir, nk sol ideolojinin aslnda en nemli ierii olan sosyalizm, hayal ettii topyaya ulancaya dek, bireysel zgrlklerin halk yararna bastrlmasn ngrr. Peki bu ierik, yani sosyalizm, slama uyar m? Kukusuz Komnist Manifestodan bu yana sosyalizmin neredeyse her tonunda Marksist bir z bulunduu ve Marx da din halkn afyonudur dedii iin, ortada ok temel bir uyumsuzluk vardr. Aslnda sorun, sadece Marxn bu analizinden deil, onun (ve Engelsin) tm bir felsefi/ideolojik zeminini oluturan materyalist felsefeden gelir. Bu, elbette, slama tmyle aykr ve dahas kardr. Ama baz Mslmanlar bu felsefi ayrlk bir kenara braklrsa, sosyalizmin aslnda iyi bir ey olduunu, nk sonuta fakirlerin ve ezilmilerin hakkn savunduunu ve eitliki bir toplum hedeflediini, bu ynden slamn toplumsal amalarna uyduunu dnrler.
50
Oysa durum pek de yle deildir. nk fakirler ve ezilmiler konusunda slamn ve sosyalizmin ngrd aralar da taban taban zttr. Bilge Kral Aliya zzetbegovi, bunu bir cmleyle zetlemiti: slam vermeyi, sosyalizm el koymay emreder. Bunun anlam udur: slam, toplumsal adaletsizlii, toplumdaki zenginlerin vicdanlarn harekete geirerek azaltmay ngrr. Sosyalizm ise, zenginlerin mallarna adna devlet denen sekler bir mekanizma ile el koymay hedefler. slamda zekat ve sadaka vardr, sosyalizmde kollektivizasyon. Dahas sosyalistler, Kurann (ve Kitab- Mukaddesin) srarla emrettii hayrseverlii kmser, hatta sakncal grrler. nk onlara gre gereken ey dzen deiikliidir. Marx bu yzden Hristiyan hayrseverliine ate pskrr, Sosyalizm ve nsan Ruhunun yazar Oscar Wilde hayrseverlik, ok sayda gnahn anasdr der. Peki neden? Niin sosyalistler, her uygulandnda felaketlere yol am bir dzen deiikliinin peinde koarken, hayrseverlie kar km, bunun bir sahte ila olduuna inanmlardr? nk materyalizm yle dnmeyi gerektirir!.. Materyalizme, hele de Marxn tarihsel materyalizmine gre, her insan iinde bulunduu maddi koullarn bir rndr. Eer burjuva ise, burjuva bilinci ile dnmesi kanlmazdr. Hayrseverlik bile yapsa, bunu mutlaka ii snfn pasifize etmek gibi hinlikler iin yapacaktr. Snfsal durumundan bamsz bir vicdana sahip olamaz; ruhun varln kabul etmeyen materyalizm, maddi etkenlerden bamsz bir vicdana inanmaz ki slami sol denince ilk aklma gelen isim olan Radikal yazar Sayn Nuray Mert, sosyalizmin bu noktada bir i elikiye dtn vurgularken doru bir ey sylemi. i snfndan olmayan birinin neden solcu olduunun/olmas gerektiinin maddecilikle hibir zaman aklanamayacana iaret etmi ki, ok hakl. Ama bu yoldan biraz daha ilerlersek, burjuva snfndan olan birisinin de, yine snf bilincini bir kenara brakp, samimi ekilde fakirlere el uzatabilecei sonucuna varrz. Kuran- Kerimin tanmyla mallarnda yoksul ve yoksun olanlar iin belirli bir hak bulunan (70/24) ve ne ticaret ne alveri kendilerine Allah anmay ve zekat vermeyi unutturmayan (24/37) kiiler, ite byle vicdanl sermaye sahipleridir. Ne yazk ki bir din olan slamiyetin birincil hedefi bylesi ahlakl bireyler yetitirmek iken, bir siyasi ideoloji olan slamclk dzen deiiklii fikrine odaklanmtr. (Adil Dzeni hatrlayn.) slamclkla sosyalizm arasndaki yaknlk oradan gelir. Oysa gerekte, merhum Prof. Sabri lgenerin eserlerinde detaylca analiz ettii gibi; zel mlkiyeti ve miras hakkn gvence altna alan, ticareti srarla tevik eden, fiyatlara narh koymayp serbest pazarn nn aan slamiyet, ahlaki normlara sahip bir kapitalizmle son derece uyumludur. Ve bunun iindir ki slam toplumlarnn gelecei sosyalizmde deil ahlaki kapitalizmde aranmaldr.
51
Kemalist Tereke ve Sol Miras (Sever Ik)
Kemalizm, ilevsellii ve etkinlii itibari ile Trkiyedeki siyasal hayatn ve zihniyetin adeta logos spermatikosu / dlleyici sz konumundadr. Modern Trk siyasal akln/rahmini dlleyen Kemalizm, bu muhayyile iinde salt gelipgeici bir ara dnemden daha fazlas bir eyi ifade eder. Tm eksiklerine ramen Trk modernlemesinin-batllamasnn kktenci tarz olarak Kemalist akide/ideoloji, kendisinden sonra vcuda gelen tm politik gzergahlarn genetik kodlarn iinde mndemi olan dlleyici sz olarak konumlandrldnda, gnmz anlamlandrmak iin bir anlaml bir temel tekil edebilir. Burada Kemalizm, gemie doru temil edilerek kendisinden nce balayan modernleme srecinin tarihsel amlanmasnn radikal ve muzaffer noktas olarak nitelenebilir. Yani biz burada Kemalizmi Trk-ulus modernlemesinin ifadesi olarak alglyoruz. Periferideki bir modernleme tarz olarak Kemalizm oryantalist ieriiyle, ister bir arzu ister bir icbar sonucu olsun, tevelld ettii gnden beri egemen tarihsel dnya-sisteminin yolunu tkayan iradeyi, ve bu iradeyi ayakta tutan, sendeleme, tkezleme annda onu tahkim ve takviye eden deerleri alt etmeyi grev olarak stlenmitir. Bu kopu ierisinde yeni nesil yaratmay kutsal bir vazife telakki etmitir. Zorunlu deiim projesi ve seferberlii olan Kemalist modernleme Haluklarn cumhuriyetten nce yetitirmeye ve devirmeye balad. Bugnden, bulunduumuz yerden bamz geriye evirip baktmzda ki eer bir ba sahibi isek, Kemalizmin total bir hegemonya retememesine ramen, tarihsel grevini baar ile ifa ettii gereini, kendisine tevdi edilen vazifeye nezaret etme
52
grevinin hakkndan geldiini, bu gz kulak olma, kol kanat germe vazifesinin hametini cumhuriyet tarihinin tm politik gzergahlarnda, siyasal yelpazesinde grrz. Trkiyedeki politik gzergahlar Kemalizmin bir modu/kipi olarak okuduumuzda siyasi yelpazeyi koullandran, dip dalgalarn yakalamak mmkn. Buradan balanarak gerekliin zerini rten politik illzyonlar bir yana braktmzda grnrde farkl dnce ve hayat tarzlarna sahip olma iddiasnda olan, birbirine dman grnen sol ve sa zihniyetin birbirine ne kadar yakn karndalar olduunu grrz. Bu derindeki Kemalist dip dalgalar, muhalif grnen tm cephelerin buluma noktalarn gsterir. Buradan bakldnda muhalif grnen sylemlerin grnrdeki dmanlar ve merkez ile nasl i tutuklarn grebilir, onlar crm- mehut durumunda yakalayabiliriz. Hegelyen bir tasavvurla Trk modernlemesinin son noktas, tarihinin sonu olarak nitelenmesi mmkn olan Trk Devrimi ya da Kemalizm; bir modernleme ideolojisi olarak, dinin belirleyici olduu geleneksel toplumdan modern topluma geii amalyor. Tm Kemalist modernleme ameliyesinin nihai amac laik sekler bir ulus/cemaat yaratmakt; dier tm faaliyetler bu amaca matuftu. Laiklik ve milliyetilik/ulusalclk cumhuriyetin ideolojik ve eylemsel erevesini oluturdular. Atatrklk elan yaadmz topraklar zerinde icra-i siyaset eden sylemlerin/hareketlerinde balca mni ve banisidir. Hem sa hemde sol daha sahih bir Atatrk bilincine sahip olduklarn iddia ederek onu zimmetlerine geirmeye ve sembolik bir kapital olarakta deerlendirmeye almlardr. Tm sa ve sol hareketlerin dlleyicisi olan Kemalizm adeta bir episteme, bir paradigma bir dil oyunu olarak tm siyasal dille ve alana nfuz etmitir. slamclk dahil Trkiyedeki tm muhalif olma iddiasndaki siyasal projeler pratikte, modernleeme projesi olarak Kemalizmi, kysndan kesinden de olsa deiik oran ve younlukta temellk etmilerdir. Kemalizmin sk dokunmu bir ideolojik yap olmadndan saclar, solcular ve faist milliyetilikler, kapitalist liberaller Kemalist at altnda durabilmektedirler. Hem sol hem sa versiyonlar ile daima konjoktrel olarak yorumlana gelmitir. Solun glendii 70li yllara Kemalizmin milliyeti yn, Krt muhalefettin ykseldii 80lerde ve 90sanlarda ile niter-ulus devleti nitelii n plana karlmtr; slamc sylenin glendii 90l yllarda beri ise srekli laik oluu ve aydnlanmacl vurgulanmaktadr. II. Cumhuriyet dnemi resmi sylemi hilaf- hakikat olarak kendisini, nceki tarihten - Osmanl slam kltrnden- kesin epistemolojik bir kopu/paradigmal bir krlma olarak vaaz eder: O ilkel olandan
53
dahiyane bir hamle ile asri olan geitir. Tarihsel bir perpektiften baktmzda Kemalizm adeta kendisini bir bolukta temellendirmek iddiasndadr. O ex nihilo/hudayinabit olarak varlk bulmutur. Dolays ile hi kimseye borlu deildir. Borcun reddi bugn Trkiyedeki balca sorunlarn ve atmalarnn esas kaynadr. Toplumun zaman/tarih, mekan/corafya, ve ben/var olu bilincine mdahale edilerek bu bahsettiimiz bilinci salayan tm slami geleneksel deerler tasfiye edilmeye ve yasaklanmaya alld. Geleneksel slami yap ve kavray tasfiye konusunda nemli aamalar kaydedildi. Halkn kendisi paranteze alnd. lkel grlen gemie ait tm kamusal grnmler yok edilmeye/adalatrlmaya; olmadnda ise reformize edilmeye alld. Sonuta Az zamanda ok i baarld. te bu ameliyelerin gereklilii zerindeki ittifak Trkiyede sol ile Kemalizmin bulutuu/uyutuu ve solun Kemalizme eklemlendii, Kemalizmin evinde ikamete balad noktadr. Bu ameliyelerin gereklilii konusundaki ittifak anlalmadan Trkiyede sol ve bu solun yerleik iktidar ile ironik ve anakronik mahiyeti tam olarak anlalamaz ve analiz edilemez. nk sol Trkiyede zgrlk ve eitliki olmaktan ok totaliter ve aydnlanmacdr. Tabii ki bu aydnlanma pozitivist karakterli olduundan akldan ok bilim/cilik merkezlidir. k hayatta en hakiki mrit ilimdi. Ayn dncenin siyasal alm devletin, brokrasi ve aydnlarn merkezde olduu jakoben bir siyasal kltr ve bunun pratii idi. Sol, Kemalist inklaplar benimseyerek var oldu; zira solu varla getirecek somut/maddi/ kapitalist retim ilikileri mevcut deildi. Kemalist inklaplar gericilii ve dinsellii tasfiye ederek, sanayilemeyi salayarak sosyalizme giden yolu aabilir, bylece Marksist tarihsel emann zerinden atlanarak ksa yoldan sol bir dnya kurulabilirdi. Veyahut kapitalizmin gelimesi ile snflar ortaya kabilirdi. Ama mutlaka Kemalist kazanmlar muhafaza edilmeli idi. Tarihsizlik ve geleneksizlikle malul bir hareket olan solun bir halk olmadndan bir devlet/lu edinmeye alt. Sol burada zm olarak kendini iktidara eklemlemeye iktidar ise iktidar ise solu devirmeye alt. . Bu ironi ve trajedi solu Kemalizmin sinesinde kendisine gelecek aramaya; onun perspektifi ve ideallerini dn alamaya ve temellk etmeye gtrd. Batda sa ve solun nce yaslandklar maddi zemin olumu, sonra sa ve sol politika bu maddi gereklik zerinde sylem ve retoriklerini gelitirmilerdir. Biz de tersine sol nce dnce olarak tercme ve ithal edilmi ve burada kendisine maddi bir temel yaratmaya almtr. Bunu eyh Bedrettin, Pir Sultan Abdal, Hasan Sabbah vb. efsanelerde olduu gibi tarihi arptmak anakronizmalar yaratmak pahasna yapmtr.
54
III. Kemalizmin sol ile olan ilikisini ilk teoriletirme abalar Kurtulu Savann balarndan itibaren vardr. TKP geleneinden gelen Kadrocular( evket Sreyya Aydemir, smail Hsrev Tkin, Burhan Asaf Belge, Vedat Nedim Tr, Yakup Kadri Karaosmanolu) Kemalizmin ilk teorisyenlerindendir. Bu aydnlar, Yakup Kadri Karaosmanolunun himayesinde, onun vastas ile Atatrkn icazet alarak, Kadro dersini karp Kemalizme ideoloji retmeye ve Kemalizmin kurucu rgt olan CHPyi zellikle ekonomik alanda, planl kalknma vb konularda, daha devleti/merkeziyeti bir noktaya ekmeye altlar. Kemalizmi teorize Onlara gre Kemalizm, bir nc dnya ideolojisidir. Kurtuluu bir ideolojidir. Temel eliki de, ii snf ile burjuvazi arasnda deil, smrgeci lkelerle-smrlen lkeler arasndaki elikidir. Solu ulusulukla sentezlemeye altlar. Ve tm bunlar yaparken Kemalizmin merkeziyeti, otoriter ve devleti ynn vurgulamaya ve tahkim etmeye altlar. Cumhuriyeti kuran kadro/irade bandan beri solu bir pazarlk unsuru olarak denetiminde tuttu. Kurtulu mcadelesini yrten kadro tm kesimleri temsil etmek iddiasnda idi. Mustafa kemal bu amala kendisine bal TKPni kurdu. Mustafa Suphi olaynda olduu gibi rakip olma, denetimden kan/kma ihtimali gsterenler ise tasfiye edildi. Sava sresince sol ile ilikiler Sovyetlerin yardm ve sava dengeleri gzetilerek yrtld. Sola gz krpmann karl Sovyet yardm idi. Sovyetler ve komintern, kurtulu savan sosyalist olmasa da emperyalizme kar bir milli mcadele olarak kurtulu savan ve Trk devrimini desteklediler Sava sonras Kemalist devrim/program, Lenin (daha sonra Stalin) Rusyas ve Komintern tarafndan ulusal kurtuluu ideoloji ve ilerici bir hareket olarak grlp destekledi.. Moskova yukarda bahsettiimiz analizin ve Kemalist konumlandrmann sonucu olarak Trkiyedeki Krt isyanlarn, zellikle 1925 hareketini M. Kemale ve Ankara hkmetine kar Krdistanda ki eyh Sait ayaklanmas Moskova tarafndan Trk gericiliinin ngiliz emperyalizmi ile ittifak halinde bir geri dn giriimi olarak deerlendirilmitir. Dier Krt isyanlar da bezer dncelerle modernleemeye/merkezilemeye kar gerici unsurlarn direnii olarak damgalanp mahkum edilmitir. TKP de Sovyetlerin kuyrukusu olarak zorunlu deiim/deitirme srecine kar direnen tm unsurlarn gerici olarak damgalanp tasfiye edilmesi srecine gnlden itirak ederek alkk yapt. Ulus ina srecine hizmet ederek, Stalin yolda Kemalist safta gericilikle savanda! yalnz brakmad. Sovyetlerin bu analizini destei TKP tarafndan, kutsanarak devam ettirildi. Bu yaklamn sonucu Kemalizme verilen Marksist-Leninist destek 70li
55
yllarn balarna kadar, ciddi eletirilere konu olmadan devam etti. 68 kua dahi istisnalar hari kendilerini sonarln getirecek olan Kemalizm vgsn yapmaktan alkoymadlar. IV. 1960l yllarda Kemalizm, sosyalizmin ykselii ile beraber yeniden sol tarafndan yeniden aktalize edilemeye ve retilmeye alld.. Bu biimlendirme Doan Avcolunun ban ektii sol aydnlar tarafndan gerekletirildi. YN dergisi evresinde kmelenen aydnlar bu dnmede, etkileri gnmzde de devam eden, sol-Kemalist bir sentez oluturdular. 50lili ve 60l yllarn konjonktrndeki bu Retrospektif Kemalist okuma Ortodoks sol dncenin ana unsurlarn belirledi. Yncler tarafndan kristalize edilen bu solun zellii; devrimci, zeri rtk bir faizm kavray ve eylemsellik idi. Bu dnem ordu-brokrat ve aydnlarn ittifakndan oluan Sol, Stalinin mirasna ek olarak Arap dnyasnda ykselen Bas hareketlerden ve cuntalardan etkilendi. Ve askerle i tutma bu dnemde solun kanna iledi. Yncler Kadrocularn yapt gibi Kemalizmin antiemperyalist yann vurgulayarak Kemalizmin znde sol bir pratik olduunu noktasnda younlatlar. Bu, gnmzde Kemalizmin egemen ortodoks sol tarafnda hala el stnde tutulan ve neredeyse baz kesimlerde bir akide ilevi gren versiyonudur. Bu ulusu sol, devletilik, merkeziyetilik, otoriter vasf ne karlm Stalinist Sovyetik bir modeldir. Kemalizmin ierii demokrasiden tmden farkl olan halklk ilkesi/retoriide batan beri sol bir yanlsamaya sebep olmutur. Sol, 60lardaki 70lerdeki halk kavrayn Kemalizmin halk ile kaynatrd. Burada haklk, halkn deerlerine yaslanmak ve onlar savunmak deil, ahaliye doru yolu gstermek demekti. nk Kemalizm aydnlanmac karakterinin doal sonucu olarak halkn aklen olgunlamadn, kendi bana brakldnda doruyu bulamayacan varsayyordu. Zaten bahsettiimiz dnemde sol iin cici demokrasi out iken; otoriteryenizmin rtk ifadesi olan demokratik merkeziyetilik in idi. Sonuta ulusalcln dominant olduu bir gramerin iine sol lugat olarak dahil edildi. Ve bir dnem ortann solu olarak adlandrlan bu ulusal/Kemalist sol, Trk solunun ana gvdesini olmay bugne kadar srdrd. Ve Kemalizm hala, solun yol haritas olma ilevini nemli lde srdrmeye devam ediyor
56
Trk solunun yeni misyonu (Ferhat Kentel)

Beyaz Trk rklnn artk giderek sradanlamaya balayan hezeyanlarnn yeni bir rneini, Birgn gazetesinde Mithat Sancarn, Trkiyeden Irklk Manzaralar: zmirin Mardinlileri balkl yazsndan rendim. Sancar, Hikmet etinkayann 30 Kasm 2007 tarihli Cumhuriyet gazetesindeki ke yazsnda okumu bu son cevheri etinkaya yle yazm: zmir Konak Belediye Meclisinde meclis yelerinin ounluu Mardinli zmirde Mardinliler Konak igal etmi. Dnerciler, kokoreiler o gzelim Halit Ziya Bulvarnn iine etmiler Bir sre nce zmirde o irkin grntleri grnce ok zldm O gzelim kent giderek zmirlilerden uzaklayordu Bir de bir zamandr beyaz Trk rklnn klasikleri arasna girmi olan ve kendisine yaktrd isimle tam bir mizah rnei sunan Trk Solu dergisinin en son performans km piyasaya; Alveriimi Trkten yapyorum, param PKKya gitmiyor yazl rozetler datmaya balam bu derginin promosyon sorumlular
57
Daha nce de eitli zamanlarda Krt yemekleri yemeyin, Krt mzii dinlemeyin gibi bildiriler yaynlayan bu grup, bu rozet kampanyasn desteklemek iin sarlmlar gene kaleme, kada ve bir yandan Hibir yerde Trkeden baka dil kullanmamalyz, kullananlara da taviz vermemeliyiz derken, dier yandan Trkm diyen herkesin nndeki en acil milli ve devrimci grevin zellikle ekonomide olduunu, dmana kar verilecek temel savan bu alanda olduunu yazmlar. Yani bu devrimci ekonomik mcadele doktrini temel olarak alverilerimizi Trklerden yapmak - Krtlerden yapmamak gibi olduka tekaml etmi, derin bir tefekkr rn olan bir prensibe dayanyor. Aslna baklrsa, inaatnda Krt iilerin alt binalarda oturmamak, mutfaklarnda Krt a ve yamaklarn alt lokantalarda yemek yememek gibi yeni faaliyetlerin de gereklilii ortaya kyor. Bu yzden her lokantann ya da binann kapsnda u trden bir tabela olmal mesela: Bu binann inaatnda / yemeklerin piirilmesinde Krtler almtr / ya da almamtr gibi Ya da kapya yedi gbekten etnik kken eceresini gsteren bir belge konmal mesela Burumayacak ekilde, bir effaf naylon dosya iine gzelce konulursa iyi olur; gnete solmaz, yamurda erimez Ama bu yedi gbek nasl bulunur ve ispatlanr, onu bilemem Tabii, baka seenekler de gndeme gelebilir; mesela oluk ocuk btn Krtlerin gslerinin zerine -bir zamanlar Yahudiler iin uyguland gibi- sar bir yldz (ya da daha yaratc bir iaret) konulabilir Bu doktrin erevesinde, savaa katlacak olan ekonomi devrimcilerinin Mardine falan da asla gitmemeleri gerekir; nk oras bildiiniz gibi Mardinli kaynayan bir ehirdir ve lokantalarnda bol miktarda Mardinli almaktadr; tabii ki binalar, oteller de Mardinliler tarafndan ina edilmitir. Bu Mardinliler ise Krt ve Arap gibi Trk olmayan her tr insan olabilir Yani bu durumda Trk olmayan bir ekonomiye ok byk bir hizmet edilmi olunur Yani mazallah! Neyse, Mardinlilerin irkinliklerini, Krt yemekleri ve mziklerini dert edinenler, verdikleri mcadelenin ayrntlarn dnedursunlar; artk beyaz Trk rkl gizlenmeye, laf dolatrmaya gerek duymuyor; samimi, drst bir ekilde iini darya ayor Yani ii d bir artk. Bu tabii ki ok hayrl bir gelime. zellikle bu memleketi zihinlerinde blm olanlarn blclklerinin byle ortaya serilmesi, aka bilinmesi, onlarn bldklerini nasl birletirmemiz gerektii hakknda da ipular veriyor. Birletirmenin ipular, adn Krdistan olarak telaffuz etmekten korktuumuz, bir i tketim malzemesi olarak varl tehlike olarak ilan edilip, kriz nedeni olarak tketilen Kuzey Iraktan geliyor mesela Getiimiz gnlerde yaadm byle bir deneyimi Irakn kuzeyindeki Krdistan blgesinde Beyaz Trk rklnn bir baka tehlike olarak adlandrd Fethullah Glen hareketinin okullarn ve blgeyi biraz olsun yakndan grmek maksadyla gittiim Erbil ve Kerkkte Kuzey Irakta 1994ten bu yana faaliyet gsteren Feza Eitim Kurumlarna bal 7 okul bulunuyor. Bu okullarda Krt, Trkmen, Arap, Keldani, Asuri; Mslman ve Hristiyan renciler okuyorlar. Trke, ngilizce, Krte ve Arapa dillerini reniyorlar
58
Dile kolay; drt dil reniyorlar, drt dilde birbirlerini anlyorlar Trke, Krte, Arapa dillerinde birbirlerinin arklarn sylyorlar; birbirlerinin halkoyunlarn oynuyorlar Koskoca Trkiyenin beyaz rklarnn hem korkuyla hem aalayarak baktklar Krdistanda, Trkiye kkenli okullar verdikleri bar mesajna cevap buluyorlar. Kck Krdistanda, btn i gerilimlere ve atma potansiyeline ramen, blnmeye kar, bir arada yaayarak, iie geerek nasl durulacann mtevaz dersi veriliyor. Krdistan blgesi iin o topraklarda Krtlerin, Trklerin, Araplarn, Asurlularn, Keldanilerin bulunmas zenginlik yaratyor Ayn Trkiyede Trkler, Krtler, Ermeniler, erkesler ve iie gemi daha bir ok kltrn olmasnn yaratt zenginlik gibi Beyaz Trk rklar anlamasalar bile, sava asalar ve blseler de, insanlar aslnda burada da iletiim kurarak birbirlerini tanyorlar ve kalplerinde oalyorlar. Orada veya burada, snrl milliyetiliklerin ve onlarn en u tezahr olarak rkln tersine, ok daha evrensel bir mesaj dolayor. Bu durumda, bu evrensel mesajn yaamasnda varlklaryla destek verenlere, bizim zihnimizin pencerelerinin, snrlarnn almasn salayanlara sava amak deil; teekkr etmek gerekir. Hi olmazsa onlarn dillerinden bir eyler renerek, mesela Krte zor spas diyerek, ok teekkr ederek
59
Tam Bamszlk masallar, Kuzey Kore ve Juche (Ekrem Senai)

Bir varm bir yokmu. Bir zamanlar, Kuzey Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti diye bir yerde (hem demokratik, hem de cumhuriyet, yeme de yannda yat!) Kim il Sung diye bir adam yaarm. Bu adamn ideolojisine Kimilsungizm derlermi. Kimilsungizmin en nemli politik prensibinin ismi ise Jucheymi. Buna, yaklak olarak tam bamszlk diyebiliriz. Juchenin temel prensibi unlarm: - Politik tam bamszlk (chaju) - Ekonomide kendi kendine yetebilme (charip) - Askeri bamszlk (chawi) Kim il Sung (ebedi ef) lnce yerine olu Kim Jong-il (yce ef) cumhurbakan olmu. O da babas gibi bir lider klt oluturmu ve bunu ilkokullardan itibaren kulland endoktrinasyon yntemleriyle pekletirmi. Hatta yle ki, hi savaa katlmad halde ders kitaplarnda ebedi ve yce eflerinin katld savalardaki kahramanlklar anlatlp dururmu. Kuzey Koreliler, bu iki nderlerini tanr gibi kutsal grr, evlerine, iyerlerine, okullara, resimlerini yerletirirlermi. Kendileri de lkenin drt bir yanna onbinlerce bst ve heykel kondurmular.
60
Fakat bu kadar tutkulu bir ekilde kendi kendine yetebilmeyi savunan bu lkenin insanlar bir sre sonra alktan lmeye balam. Yce ef Kim, akam yemeinde en iyi kalite havyarn yerken, halk alktan ve yetersiz beslenmeden dolay ya lyor, ya da eitli hastalklara kaplyormu. Gelen insani yardmlar da silahl kuvvetlerin beslenmesi iin kullanyormu. nk bu lkede songun (nce asker !) diye bir kural mevcutmu. nk, Kuzey Kore dahili ve harici dmanlarla evrili olduunu ve gsz dt an bu dmanlarn kendilerini paralayacaklarna inanyormu. nk gerekten eskiden Japonya buray igal etmi ve ok kan dkm. Emperyalist Amerika ve iinde Trkiyenin bulunduu NATO da, bu lkeyle savam yle ya ! Bu yzden bir taraftan d dmanlara kar orduyu gl tutarken, ite de, hainleri tespit etmek iin ok urayor; yzbinlerce insan Jucheye ve Kimilsungizme ihanetten dolay ikence ve tecrit altnda tutuyorlarm. Kendi kendine yetebilen bir lke olmak idealindeki Kuzey Kore Demokratik Cumhuriyeti, 1990daki sellerin ve kurakln ardndan ekilebilir alanlarn byk lde kaybetmi ve birden kendi kendine yetememeye balam. Sonra, dmanlar Gney Koreliler, inliler onlara yardm etmeye balam. nk, kendi kendine yetmek iddias yerine kresel rekabete girien gney Korenin kii bana den geliri Kuzey Korenin 1/50si kadarm. Bu lke kendi kendine yetebildii iin, cep telefonu kullanmyormu, elektrik de fuzuli sayld iin, hem de tasarruf amacyla akamlar bir saatten sonra klar da, eer hala yanyorsa sndrlyormu. Turizm olarak da, peine iki Korelinin taklp, sadece onun istedii yerleri gezdirdii bir Kuzey Kore gezisi isteyenler iin bulunmaz bir lkeymi. Onlar erememi muradna ama belli mi olur biz ereriz. Gkten kzl elma dm. Biri ulusalclarn, biri bor madeni manyaklarnn, biri de Putincilerin bana.
61
Gen Siviller Solcu mu? Sac m? (Ferhat Kentel)

Yazlarmda eitli defalar bildirilerine, eylemlerine yer verdiim Gen Siviller grubu 2004ten beri vicdanlarnn seslerini dinleyen, siyasal ve toplumsal talepler konusunda sivil ve demokratik bir duru sergileyen, bu duruu gleryzle, ou zaman mizahi yollarla anlatan, panik yapmayan bir grup gen insann giriimi. lerinde az Mslman, ok Mslman, agnostiki, ateisti, Trk, Krt, kadn ve erkei olan Gen Siviller olduka farkl alanlarda seslerini ykselttiler bugne kadar. rnein 19 Mayslarn stadyumlardan kurtarlmasn istediler; Krt Sorununda imdiye kadar uygulanan tm politikalarn iflas ettiini sylediler; Hrant Dinkin gerek katillerinin bulunmas iin yrdler; Hrantn ansna Ykselen Hassasiyetler nie Geen Deerler balkl konferans dzenlediler; paranoya karsnda genliklerinin iinde byttkleri saduyu ve bilgelii dile getirdiler. Emniyet Genel Mdr Nokta Dergisine baskn yaparken dergi alanlaryla dayanmaya girdiler; Emekli askerler Tandoanda koroya milliyetiotoriter sloganlar attrrken, onlar Miniatrkteki Antkabirde Tehlikenin farknda msnz, halk plajlar doldurdu vatanda denize giremedi zdeyiine atfla seklermilliyetiliin vard komik boyutlara iaret ettiler Sonra daha yakn zamanda, Cumhurbakan seimleri gndeme gelince, statkonun statik kafalarna gre cumhurbakan olamaz olarak bellenenlerden derledikleri sanal Aliye ztrk Hem Trk, hem Krt az buuk da Ermeni, Trbanl bir Kadn, hem de Alevi, Yani iimizden biri diyerek aday gsterdiler. Gen Sivillerin Aliye
62
ztrkte yarattklar kiilik herhangi bir kimliin deil, bu toplumun iieliinin bir nianesiydi Ama ayn zamanda, hem btn dlanm kesimlere kar koruduklar eit mesafenin, hem de onlar karsnda vicdanlarnn sesinin dile gelmesiydi. Bu sralarda, daha hi kimse doru drst ne diyeceini bilemezken, 28 Nisan gn muhtraya kar gsteri yaptlar; muhtralara, askeri darbelere kar direneceklerini ilan ettiler Gen Sivillere kulak kabartan sol kesimlerde Aliye ile kafalar biraz kart; ama ok fazla da bir tepki dile gelmedi. Aliyenin Krt ve az buuk Ermeni olmas gibi zellikleri sayesinde kafasndaki barts de fazla sorun edilmedi. Baka bir deyile, Aliyenin barts hogrld Ama daha sonra i ciddiye binince, islamc Abdullah Gln cumhurbakanl ve Gen Sivillerin ona destei sz konusu olunca, grubun sol cenahta edindii olumlu imaj darbeler almaya balad. Gen Siviller hkmetin kurulmakta olduu gnlerde, bu memleketin hrriyet isteyen insanlarn ciddi bir biimde kayglandran bir tehlikeye kar gene ilk adm attlar. Babakana nemli bir snavda olduunu belirterek yazdklar AKPnin iek ve Aksu ile mtihan balkl ak mektupta yle yazdlar: Ermeni Konferans srasnda yapt aklamalar, 301i cansiperane savunmas, emdinli savcsnn kurban edilmesine gz yummas ile hepimizin adalet duygularn sarsan Cemil iekin (Bakanlar Kurulunda) yer almas snavn batan geersiz saylaca trden bir hata olacaktr. Grev banda olduu her dnem fail-i mehul cinayetler olan, Hrant Dinkin ldrlmesi sonrasnda sorumlu valileri ve emniyet mdrlerini grevden alamayan, dneminde lin olaylar trmana geen, etelerle mcadeleyi sonuna kadar gtrebilecei konusunda pheler uyandran, son olarak da 1 Maysta stanbulun ortasnda insanlar coplatan her devrin ileri Bakan Abdlkadir Aksunun ismi yine ileri Bakan boluunda yer alrsa kopya muamelesi greceksiniz. Ancak bu mektuptaki ok nemli ifadeler grnmez oldu ya da hafife alnd. Ve tam bu dnemde, Bakanlar Kurulu akland gn, Kanal Dde Mehmet Ali Birandn haber programnda yaplan ve Aksu ve iekin bakan olamamalarnda AKP iinde Gen Siviller olarak bilinen bir grubun muhalefetinin etkili olduu ynndeki uuk ve ucuz bir aklama meseleye tuz biber ekti. Acar medya patentli bu yorum, baz sol kesimlere gre Gen Sivillerin Aksu ve iek karsndaki tavrnn arkasndaki niyeti aa kard; bir anda bu sol kesimler nezdinde, Gen Sivillerin AKPlilikleri ortaya km oldu. Otoriter kafalarn, vcut dilleriyle mesaj veren ask suratl bir ksm generalin, milletin mantn anlamayan CHPnin, gbeklerini kayan halktan nefret eden sekinlerin, ad sol kendisi rk Trk Solu gibi provokasyon merkezlerinin, bilumum ulusalclarn, kemalizm arkasnda beslenen kar odaklarnn, laiklii bir cemaat ideolojisi haline getirenlerin Mslmanlar, slam ya da genel olarak din karsnda besledikleri korku ve paranoyay anlamak mmkn. nk onlar sahip olduklar ekonomik, toplumsal imtiyazlar, karlar, prestij ve staty kaybetmekten korkan;
63
toplumsal deiim ve hareketten korkan; artk gerici zellikleri her geen gn aa kan; kaybetmek yerine blmeyi gze alan bir zihniyetin jandarmas, gzetleme kuleleri olarak ilev gryorlar Ama Trkiyede gerekten sol olma abas veren kesimlerin artk kulaklarn, gzlerini ve daha da nemlisi kalplerini bir nebze de olsa amalar gerekiyor. Modernlik gibi her eyi ehliletirme, bilimsellik gibi her eyi anlama yetenei hakknda artk daha ok sorular sormak gerekiyor. Her eyden nce sol imdiye kadar aamad en nemli sorununu, kendisine atfettii sonuna kadar pozitivist bir zihniyetin rn olan ngrme, niyet okuma / atfetme iddialarn amas gerekiyor. Bu ama ancak, modern olmad varsaylan, bize benzemedii dnlen baka kesimlere deerek gerekleebilir. Ayn Gen Sivillerin yapt gibi Kendisini tanmlarken, darda, yukarda, ders veren, reten bir konumda deil; toplumun derinliklerinden bazan mrlt, bazan lk halinde gelen sesleri duyarak ve o seslerle muhabbet ederek, deimeyi gze alarak sol kendini aabilir Bu sesleri duymak demek, gidilen yolun bazan AKPyle, bazan DTPyle, bazan bartl insanlarla, bazan Diyarbakr cezaevinde cehennemi yaayanlarla, bazan hafzas yasaklanan Ermenilerle, bazan yaad hayattan ac eken ancak milliyetilikten baka dili olmayan kasaba delikanlsyla, bazan Beyolunun arka sokaklarnda bir pezevengin dvd seks iisiyle ya da kocasnn sokak ortasnda baklad kadnla kesimesi demektir Bu seslerin ve daha bakalarnn hepsini ayn anda, ayn gle duymak ve duyurmak tabii ki kolay deil; ancak solun kendini amas, imdiye kadar kendini tekrarlayan, tekrarladka daralan sol retoriin hegemonyasna snp, bu seslerin en azndan bir ksmn duyanlara kar sava vererek deil, onlarn beraber, iie geerek yrnecek insanlar olduunu grerek mmkn olabilir Sol kendisininkine benzemeyen seslerle muhabbet edebildii zaman, zaten kendisine sol demesine, kendisini ayrmasna bile gerek kalmaz belki nk eitlik, hrriyet, adalet gibi yce deerler ieren ryasn o muhabbet sayesinde kalplerinde yaatmaya balam olan baka insanlar kendilerine solcu deseler de olur, demeseler de
64
Kemalizme gre Trk Kadn ve Cumhuriyet Gazetesi (Hasan Rua Demirolu)
Sunu: Okullarda ezberletilen bir ada Trk Kadn masal vardr. Bu masala gre vatan kurtarldktan sonra kadnlarmz da kara araftan kurtarlmtr, seme, seilme hakkyla beraber bir sr zgrlk kazanmtr, tango filan renmitir, Trk Kadn Atasna minnettardr. Bugn arafl kadnlara rozet takarak takiyye yapan CHPnin kadna bak gerekte bu emadan hep uzak oldu. Tpk solcu(!) gazete Cumhuriyetin kadn haklar konusunda ald engelleyici tavr gibi. Ama lkemizde yanllar srekli tekrar edilerek doruymu gibi gsterilebiliyor. Bu beyin ykamann antidotunu hazrlayan Hasan Demiroluna iten bir teekkr sunuyoruz. Hasann bu detayl almasn okurken aracaksnz. Mussoliniyi, faizmi ven, yzne herkes tkrebilsin diye Nazm Hikmetin resmini basan Cumhuriyet Gazetesine baknzda baz deikler olabilir Mehmet Bahadrn Lozan hakknda yazd Geldikleri gibi gitmediler makalesini bitirirken dedii gibi Tarih armaktr . MY
Trkiyenin aydnlk insanlar! Size Cumhuriyet hi yakmaz!

Aydn insanlarn diktatrl! nsanlar dikta ynetiminin meru olduuna ikna etmenin en etkili yolu bu olsa gerek. Toplumun kendisinden ve evresindekilerden
65
geri kalann cahil ve ynetilmeye muhta ilan edip kafas karm ynla insana hibir kant sunmadan iktidar hak ettiini ispat etmek. Krl i! ylesine krl ki; tarihin derinliklerinden kagelen belgelerde yatan karanlk yznz ortaya karldnda bile bunun gerici bir eylem olduunu, oysa kendilerinin ne kadar aydnlk, ne kadar halk sevdals olduunu syleyebilirler. Her zaman da inanan bulunacaktr. Kendini aydn olarak lanse eden bu grubun bir mensubu olmann getirdii ayrcal kazanmay herkes ister. Yalnz artk zaman deiiyor. Dilenildii kadar inat edilebilir; tarih hep olduu yerde olacaktr. Her zaman ortaya kmay bekleyecektir. Bakalm aydn olmay hi kimseye kaptrmayan efendilerimizin tarihin arka odalarndaki kirli amarlar nelermi. Cumhuriyet gazetesi ve feminizm Cumhuriyetin ilk dnemleri pek ok siyasi atma gibi bir siyasi atmay daha barndryordu: devlet ve feminizm atmas! Cumhuriyetin kurucu kua kadn haklarn kendi izdii snrlar ierisinde tutmak istiyordu. Bu bakmdan seme-seilme, iktisadi haklar gibi pek ok konuda istekleri olan feminist gruplarla bir atma ierisindeydi. Kadn haklarn gereksiz gryor ve aalyordu. Bugn kadn haklar denildiinde akla hangi gazete gelir? Genellikle Cumhuriyet gazetesi. zellikle trban serbestisinin gndemde olduu gnlerde Kemalist rejimin selameti ile de ilikilendirilerek ne sunulan kadn haklar sylemi vard. Bu syleme gre bir kadnn ailesi tarafndan bann rtlmesi kadn haklarna aykryd. Binlerce ehidin kanyla sulanm bu topraklarda byle ey nasl olurdu moner? Olamazd. Nitekim de olmad. Rekor katlmla onaylanan trban serbestisi Anayasa Mahkemesinden dnd. Trkiye ok ciddi bir siyasi kriz yaad. AKPnin trban serbestisi konusunda ald tavr sonradan kapatlma davasnda delil olarak kullanld. Kriz bitti: taraflar sahalarna dnd. Binlerce ba rtl kz okul kapsnn nne kurulan kabinde rtlerini kararak eitim almaya devam etti. Cumhuriyet gazetesi tm bunlar olurken en ok kadn haklar kavramn kulland. Gerici iktidar kadnlarmz evlerine kapatmak istiyor, Kemalist devrimin kadnlarmza verdii haklar geri almak istiyordu.. Peki gerekten yle miydi? Cumhuriyet kadnlarna haklarn Devlet mi vermiti? Hayr! Aksine devlet ve onun sesi Cumhuriyet gazetesi kadn haklarna bsbtn karyd!
66
Kadnn fendi cumhuriyeti yendi Nezihe Muhiddin rejimin statkocu tavr nedeniyle nemsemedii ve geri plana ittii kadn haklarn savunmak iin 16 Haziran 1923te Kadnlar Halk Frkasn kurar. Ancak TBMM o yllarda kadnlara parti kurma hakk vermediinden ve kadn-erkek ayrm yapt gibi basit bir gereke yznden partiyi kapatr. Kadnlar Halk Frkas, sonradan Trk Kadnlar Birliine dnr ve kadnlarn seme ve seilme hakk elde etmesi iin aba verir. Bu mcadele 1935te baarya ular. Ama bu dnemde TKB yine kapatlr. Bugnn ada trk kadnnn sesi Cumhuriyet gazetesinin bayazar olan Yunus Nadi tm bu gelimeler hakknda ne der biliyor musunuz? Havvann kzlar, Meclise girip yln manto modasn tartacak(1) Kadnlar Halk Frkas kapatlnca yerine Trk Kadnlar Birlii kurulmutu. O da kapatlnca Cumhuriyet Gazetesinde u balk atld: Trk Kadnlar Birlii kapatld, fesat karan hatun kiilere haddi bildirildi. Bu noktadan sonra durup dnmek lazm: Trk kadnna btn haklarn cumhuriyet ve Atatrk verdi. cmlesi ne kadar dorudur? Rejimin yar-resmi yayn organ Cumhuriyet gazetesinin tavr ortada. Devletin tavr ortada. Kadn haklarnn verilmesinin ne kadar geciktii de ortada. Kadnsz nklap isimli kitabn yazar Yaprak Zihinolu o gnleri anlatrken yle diyor: Ben yksek lisans tezi almam srasnda u sorudan yola ktm. Trkiyede Kemalist kadn derneklerinin devlet feminizmi diyebileceim programlar hangi ihtiyatan domutu, neye tekabl ediyordu? ounun iddia ettii gibi, kadnlar haklar iin mcadele etmemi ve Mustafa Kemal tarafndan m haklar verilmiti? Cumhuriyetin kurulu yllarnda faal olan en eski dernek Kadn Birlii idi ve aratrdka daha dorusu kaz yapmaya baladka altnda ok nemli bir mcadelenin ve kadn kiiliklerin yattn grdm. Kadn haklar kavram aka kadnlarn kendi abalar sonucunda kazanlm bir hakt. Devlet ya da devrim tarafndan verilmi bir hak deildi. Kadnlarn sadece Cumhuriyet dneminde rgtlenme hakkna sahip olduunu dnenler yanlr. Kadnlar Halk Frkasn kuran Nezihe Muhiddin 1913te kurulan Osmanl Trk Hanmlar Esirgeme Derneinin de bakanyd. Hayret, yobaz Osmanl (!) dneminde byle bir ey nasl olabilir deil mi moner?
67
stelik tek dernek de bu deildi: 2 Haziran 1919 ylnda ok daha ilgin bir dernek kurulmutu Osmanlda: Krt Kadnlar Teali Cemiyeti! Bugnn ylmaz kadn haklar savunucularnn trk kadn her eyini Atatrke borlu sylemi tarihten bugne bakldnda ne kadar anlamszm yle deil mi? Serbest Frka nasl kapatld? Kemalizmin demir yumruklarndan tek nasiplenen Havvann kzlar deildi. Paris bykelisi Ali Fethi Beyin Atatrkn emriyle kurduu Serbest Frka da iinde Cumhuriyet gazetesi tezgahnn bulunduu bir oyunla kapatld. 1929 byk ekonomik buhran Trkiyeyi ok sert vurmutu. smet Paann btn ekonomik icraatlar uvallam, siyasal skntlarnda buna eklenmesiyle birlikte yeni bir parti ihtiyac domutu. Mustafa Kemal, o sralarda Pariste bykeli olan Ali Fethi beyi Trkiyeye ard. Ona yle dedi: Ben Cumhuriyeti ahsi menfaatim iin yapmadm. Hepimiz faniyiz. Ben ldkten sonra, arkamda kalacak messese bir istibdat messesesidir. Ben ise millete miras olarak bir istibdat messesesi brakmak ve tarihe o surette gemek istemiyorum. Ali Fethi Bey 10 Austos 1930 tarihinde Serbest Cumhuriyet Frkasn kurar. Programnda cumhuriyetilik, laiklik ve milliyetilik ilkelerine ball savunurken ayn zamanda yabanc sermayeyi, serbest teebbs savunurlar. Parti, aka liberalizmi savunmaktadr. Ali Fethi Okyar, parti kurulduktan sonra gazetelere gnderdii mektupta unlar yazar: Cumhuriyet Halk Frkasnn mal, iktisad, dahil, haric siyasetlerinin birok noktalarna aykr bulunan ayr bir frka ile siyas mcadele sahnesine atlmak arzusundaym. Zt- Devletleri Reisicumhur olduktan maada imdiye kadar mensup bulunduum Cumhuriyet Halk Frkasnn da umum reisi olmalar dolaysyla ibu arzumun nazar- devletlerinde ne yolda kabul buyurulacan bilmek lzumunu hissediyorum. Bylece Cumhurbakannn onay alnm olur. Cumhurbakan Mustafa Kemal ise ona yine gazetelerde yaymlanan mektubunda yle cevap verir: Reisicumhur bulunduum mddete reisicumhurluun zerime verdii yksek ve kanun vazifeleri, hkmette olan ve olmayan frkalara kar dil ekilde ve tarafsz yapacama ve laik cumhuriyet esas dahilinde frkanzn her nevi siyas faaliyet ve cereyanlarnn bir engele uramayacana inanabilirsiniz. Tabii ki bu normal bir mektuplama deildir. Fethi Okyardan parti kurmasn isteyen Atatrkn kendisidir. Bu sadece kamuoyu nezdinde oynanan kk bir oyundur.
68
Serbest Frka byk bir ilgiyle karlanr. Kuruluundan hafta sonra zmirde grkemli bir miting yaparlar. Bu mitinge Mahmud Esad Bozkurt engel olmak ister. Gazi Paa duruma el koyar ve Fethi Beye yle bir telgraf eker: Anlyorum ki sana nutkunu syletmek istemiyorlar. Fakat sen mutlaka nutku syleyeceksin ve tesadf edecein herhangi bir engeli bana bildireceksin. Asayiin temini iin Bavekil, Dahiliye Vekili ve zmir Valisi lazm olan tedbirleri almakla mkelleftirler. Gazi. Bu telgraf sayesinde Fethi Okyar 50 binin zerinde insann katld zmir mitingini bitirir. Dnemin gazetelerinden biri o gn yle anlatr: Sandalla gelip vapura atlayanlar Fethi Beye sarlyorlard. Biroklar alyor Rhtmda, zerine vuku bulan ilk tehacmle Fethi Beyin ceketi yrtld. Bu esnada denize denler, ezilenler ve inenenler oldu. Davullar, zurnalar alyordu SCF halk tarafndan ksa srede benimsenmeye balamtr. ye says ilk haftada 10 bin, ikinci haftann sonunda ise 13 bini bulur. Ancak mr sadece 99 gn srer. Parti kendini feshetmek zorunda braklr. Neden aktr: partinin laiklie aykr fiillerin oda olmas! Yz yldr bitmeyen tehlike! SCFnin kapatlmasna ankaya Kknde karar verilir. Bu kararn verildii sofrada Yunus Nadi de vardr. Plana gre Yunus Nadi, lkedeki gerilimi ve SCFde rgtlenen gericilerin rejim iin tehlikelerini gsteren bir yaz yazacak ve Reis-i Cumhuru greve aracakt. O da sonradan bu tehlikeyi grdn syleyen baka bir yaz yazacakt. Plan uygulama sokuldu. Yunus Nadi 9 Eyll 1930 tarihinde Atatrk greve aran bir mektup kaleme ald. Atatrk ona bir gn sonra 10 Eyllde Cumhuriyet Gazetesi zerinden cevap verdi. unlar syledi: Hakikati Fethi Beyefendiye yazdm mektupta aka ifade ettiimi zannediyorum. Kendilerince hakiki vaziyetin tamamen bilinmekte olduuna phe yoktur. Ancak umumiyetle yanl zan ve dnceler ve grler olduu anlalyor. Hakikat-i hali bir daha ifade ve tasrih edeyim. Ben Cumhuriyet Halk Frkasnn Umum Reisiyim. Cumhuriyet Halk Frkas Anadoluya ilk ayak bastm andan itibaren teekkl edip benimle alan Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyetinden domutur. Bu teekkle tarihen balym. Bu ba zmem iin hibir sebep ve lzum yoktur ve olamaz. aret olunan hadiseler () ve hkmet ricaline ve otoritesine kar baz anlaysz kuvvetler tarafndan yaplan irkin tecavzlerden ok mteessir olduumu tahmin etmek g deildir.() Bu gibi saldrclar ve tevikiler Cumhuriyet kanunlarnn takiplerinden tabi kurtulamazlar.
69
Bu aka kapat, git demekti. Nitekim Fethi Bey de 16 Kasm gn Dahiliye Vekaletine verilmek zere u fesih beyannamesini yazar: Tebellr eden son vaziyete gre, Frkamz, Byk Gazi Hazretlerine kar, siyas sahnede mcadele edecek bir mevkie getirilmitir. Frkamz dorudan doruya Gazi Hazretlerinin tevik ve tasvipleriyle vcuda gelmi ve Byk Reisimizin her iki frkaya kar msavi muavenet ve muamelesine mazhar olaca teminat alm idi. Esasen baka trl siyasi bir teekkle vcut vermek mesuliyetini alma hibir zaman hatrmza getirmedik. Halbuki emri vaki eklinde tahakkuk eden son vaziyet karsnda bizce baarlmas muhal olan bu teebbse devam etmek beyhude olacandan Frkamzn feshine ve keyfiyetin bilumum tekilata ve Dahiliye Vekaletine bildirilmesine karar verilmitir. te Trkiyenin ikinci demokrasi giriimi de bylece sonlandrlmt. Burada garip olan; bir basn kurumu olan Cumhuriyet gazetesinin ald tavrd. Gazete bylelikle rejimin ad konulmam resmi gazetesi olduunu ortaya koyuyordu. stelik, faizmi savunduklarn da gizlemiyorlard. Yunus Nadiden faizme ve Mussoloniye vgler: Faizmin Trkiyede girdii kanallarndan biri basndr. Alman faizmi bu alanda da ajanlar elde etmeye balad. rnein Cumhuriyet Gazetesi ve yaz kurulu Alman faizminin etkisi altndadr. Orada alanlarn birou Alman faizmi tarafndan satn alnmtr. Faizmin bu ajanlar Hitlerin havasndan alyorlar ve onun saldr planlarn gklere karyorlar. Alman Bavekili Trk milletinin menakpla dolu olan kurtulu mcadelesini senelerden beri takip etmektedir. Msarniley (ad geen) Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin deha ve azminin nasyonal sosyalist frkas muhalefet mevkiinde bulunduu sradaki mesai ve harekatna rehberlik ettiini sylemilerdir. M. Musolini Trk dostluunda bir daha ok ak ve ok samimi olmutur. Biz de ayn vuzuh ve samimiyetle tekrar ediyoruz ki, Trk milleti dahi, M. Musolininin mnevver ve azimler idaresindeki erefli talyann ak, vefakar dostudur. Balbana Bir Tarih balkl yazsnda ise Yunus Nadi daha da ileri giderek talyadaki faizmin Trkiyeye ynelik iltifatlarndan g bulduunu yazar. Kemalist Trkiyeden Faist talyaya selam: () Trkiyede biz umumi harp neticesinde tasfiye olunan Osmanl mparatorluunun enkazndan yepyeni ve tamamen asri, inklap ve milliyeti bir Trk milleti karrken, talyada talyan milletini asrn en mtekamil bir cemiyeti haline ykselten faizmin gittike artan takdirlerine ve muhabetlerine mazhar olmaktan kuvvet buluyorduk Yeni talyann, faist talyann ne olduunu anlamak iinse onu yapmakla beraber bugn btn bir salahiyetle kendi sahasnda hulasa etmekte bulunan M. Musoliniyi grmek kafidir. Due, talyan milletinin ayn zamanda ileriye atlm yksek bir fikri de tecelli ettiren bir ifadesidir. Faizm M. Musolininin ahsnda tpk ok gibi frlayan bir fikrin bklmez bir kol ile tatbikat sahasna geirilmi eklidir. Bundan yepyeni bir
70
cemiyet domakta bulunuyor. Hatta biz tahakkuk etmi neticelere bakarak bu cemiyete imdiden domu nazar ile bakmakta hata yoktur bile diyebiliriz. Yunus Nadinin faist kiilii daha Cumhuriyet kurulmadan nce fikri yaps ekillenmiti. Cumhuriyet Gazetesinden nce yine sahibi olduu Yeni Gn Gazetesinde, 22 Nisan 1923 tarihli saysnda Feridun Fikri imzasyla da faizme vgler dizmiti. Btn Avrupa faizmin cihana getirdii emniyet ve nee ile ona doru atlrken, faizmin bu suretle, sanki pek tehlikeli bir eymi gibi grlmesi beni derin derin dncelere sevk etti. Faizm korkulacak bir ey addolunmaz. Bilakis bizim gibi inklap yapm ve onu yaatmaya azmetmi milletler iin faizmden kartlacak dstrlar vardr. (2) Cumhuriyet okuru Komnistler buna ne diyecek? Sol eliyle faist yazlar yazmak insan solcu yapmyor. Yukarda grdnz nshada, Cumhuriyet gazetesi aka okurlarn Nazm Hikmetin yzne tkrmeye aryor.
Nshada unlar yazyor: ..Erefin Abdlhamide verdii tavsiye aklmza geliyor. Bu tavsiye resmini teksir etip dattr ki millet doya doya yzne tkrsn mealindedir. Bizde yukardaki Nazm resmini bu gaye ile basm bulunuyoruz.(3) imdi cevap verin bakalm Trkiyenin aydnlk insanlar, Cumhuriyet size gerekten de yakr m?
Kaynaka:
1. Kara Kzl Notlar Dergisi/ Pper Neves 3 Dalga ile Feminizm Tarihi 2. Mustafa Yelkenli (Bar ve Demokrasi Partisi Ankara l Bakan) / Yunus Nadi ve Cumhuriyet 3.
Gazetesi Radikal Gazetesi
71
Dini Siyasete Alet Etmekten Kapatlan Komnist Partimiz (Hasan Rua Demirolu)
Laik olmak beraberinde ciddi bir paranoya yeteneine sahip olmay gerektiriyor. nk Trkiyede bunu kuranlarn laiklii ada siyasetin rasyonel bir ilkesi olmaktan ziyade; belirli bir siyasal otoritenin baka bir siyasi otoriteyi kstlama operasyonu olarak grd ve kulland ortada. Devletimizin ve milletimizin bekas iin art olan bu hamlenin ilevselliinin gelecek nesillere aktarlmas iin hastalk dzeyinde paranoyaya sahip olmak son derece gerekli.
Nedir laiklik? Din ve devlet ilerinin birbirinden ayrlmas dersek, drdnc snftaki bir yazl sorusuna tam cevap olmu oluruz. Ancak elbette ki laiklik bu deil. Gerek anlamda laiklik; yaamn, felsefenin, bilimin ve bunlara bal olarak da devletin seklerlemesi yani dinsizlemesi demek. Bu saydm kavramlarda referans olarak dini kullanmay bir yana koyup, yerine baka kavramlar koymak demek. Peki Trkiyede laiklik nedir? Nasl kmtr? Abartld kadar olmasa da bir Kurtulu Sava verdiimiz gnlerde n planda olan dnce hangisiydi? slami vurgularla dolu stiklal Marn laik cumhuriyet neden kabul etti? Dini siyasete alet ettii iin kapatlmak erefine nail olan Komunist ve ulusalc partimiz hangisiydi? Laik adamn tarihesi Ahmet Necdet Sezer, Mason Locasn ankaya Kknde arlayp sizleri laikliin teminat olarak gryorum dedii gnlerden sonra laiklik ile ilgili ok veciz bir sz
72
daha etti: laik olmak adam olmaktr! nsan ilk olarak Fransz htilali ile birlikte adam(!) oldu. Fransada, monari dneminde ve daha dorusu 14. yzylda Krallar artk kendilerinin Tanrdan olduunu iddia etmeye balamlard. Bu inan eski Trklerdeki Tenrikut inancna da benzemektedir. Ancak Fransada 14. yzylda balayan bu akmn balama nedeni Katolik Kilisenin halk ve devlet zerindeki onmaz etkisini krmakt. Papa, bir lkenin her eyiydi. Kraln o ta takyordu ve krallar ilerini Papaya onaylatmak zorundayd. Hatta, bugn ngilizlerin byk blmnn mensubu olduu Anglikan mezhebi, ngiliz Kral Henrynin eini boayp baka bir kadnla evlenmek istemesine Papann izin vermeyiine tepki olarak kurulmutu! Buradan da anlalabilecei gibi Papalk, Avrupal krallklarn zerinde bir demir yumruktu. Papaln neden olduu bu durum baka bir duruma neden oldu: laiklik dodu. 1794 ylnda tm dinsel yaplanmann devlet ats altndan karlmasna ve bir yl sonra 1795de ise din adamlarnn maalarnn devlet tarafndan denmemesine karar verildi. Bu kararlar ibadet ve klt yerlerinin tannmad, kamusal alanda herhangi bir inancn, kltn simgesinin kullanlamayaca kararlar izledi. 1882de ilk laik okullar kuruldu. Dnemin Milli Eitim Bakan Jules Ferry dini okullardan alp zel hayata sokacak bir dizi yasa dzenledi. Bu yasalara gre devlet okullar asla din dersi veremezdi. Ayn zamanda rahipler retmen olamazd. Bugn anayasasnda laiklii kabul eden lkeler; Fransa, Japonya, Meksika, Portekiz ve Trkiyedir. Bunun dnda anayasasnda olmamasna ramen laik olan devletler ise; Azerbaycan, Hindistan, Kba, rlanda, Avustralya, Endonezya, Senegal, Mali ve Tunustur. Bir dnem Arnavutluk da kendini ateist devlet olarak ilan etmiti. Tunusta ise getiimiz yllarda tesettrle sokaa kmak yasakland. Biz ne zaman adam olduk ? Trkiye devletinin ilk anayasasnda devletin dininin slam olduu yazlyd. Bu ibare 1928 ylnda karld. Cumhuriyet Halk frkasnn ise Dokuz ilkesinden birisi hilafeti korumakt. Kurtulu Sava srasnda; hilafetin korunaca ve saltanatn devam ettirilecei vurgusu vard. Hatta bu nedenden tr slam lkelerinden Anadoludaki mcadeleye ok ciddi maddi yardmlar gelmiti. Savan ideolojik adan bir koalisyon tarafndan verildii aikard. slamc Mehmed Akif de, Trk Yusuf Akura da oradayd. kisi de savatan sonra kurulan mecliste mebusluk yaptlar. Tabii biz sonra adam(!) olduk. Peki ne zorumuz derdimiz vard? Neden adam olma gerei duyduk? Bunun cevab biraz farkl: biz aslnda hi adam olmadk. nk Trkiyede laiklik ada bir siyaset ilkesi olarak benimsenmedi. Laiklik; ynetimdeki siyasi ideolojinin, dier bir ideolojiyi kstlama operasyonun belirli bir
73
dnemdeki adyd. Kurucu ideolojiyle din arasndaki atmada kurucu ideolojinin elini glendirmek ve ona yasal manevra meruiyeti tanmak adna byle bir ilke gerekliydi. Ayn zamanda Lozan anlamasyla zetlenen dnemin koullarnda da emperyalist gler kendilerine kar verilecek bir savan taraf olma ihtimali olan bir Trkiye istemiyorlard. Hilafet siyasi gc asndan tartlr bir makam olmasna ramen yine de hilafetti ve emperyalizmin kapsad zerinde gne batmayan topraklarn bir ksmnda da Mslmanlar yayordu. Bu bakmdan adam olmamz prensib icab bir gelimeydi. stiklal Mar adama yakr m? 1940l yllara kadar Mehteren takmnn hala resmi bir yeri vard. Ancak bir sre sonra ne kadar ada olduumuzu gstermemiz gerektiinden onu kaldrp yerine sve Bandosunu koymutuk. Adama bu yakrd. Peki, iinde Hakkdr, Hakka tapan, milletimin istikll!, Benim iman dolu gsm gibi serhaddm var., Bu ezanlar-ki ahdetleri dinin temeli, eklinde ibareler yazl olan bir mar adama yakr m? Yakmazd ama stiklal Marnn kabul edildii yllarda bizler henz adam olmamtk. stiklal Marnn yazlp kabul edildii 1921 ylndayken adam olmamza henz yedi koskoca yl vard. Adam olduktan sonra bu mar deitirmek istedik. stiklal Marnn yerine Onuncu Yl Mar ikame ettirilmesi bir dnem fikir dzeyinde tartlmt. Zaten stiklal Marnn kabul edildii oylamadaki bu mar harici dier marlar hayli milliyetiydi. 1938 ylnda Ulus gazetesi de yeni bir stiklal Mar iin yarma dzenlemiti. Ama bu yarma yarda kesildi. stiklal Maryla birlikte, ay-yldzl Trk bayra da deitirilmek istenmiti. Atatrk, bu slami motiflerle dolu bayrak yerine Gktrklerin bayrana benzeyen yeil bir kurt profilinin mavi bir zemine oturtulduu bayra istiyordu. Bu iki dnce de hayata geirilemedi. stiklal Marnn zaman ierisinde besteleri deiti, onuncu yl mar ise bir sembol olarak kald. Ay-yldzl slam bayra da yllarca Trke kar Trk propagandalar iin bile kullanld. Necip Fazl da stiklal Mar yazmt! Ulus Gazetesinin 1938 ylnda at yeni stiklal Mar yarmasna Necip Fazl Ksakrek de katlmt. Necip Fazln mar Akifn marndan bir nebze daha milliyetiydi. Marn ad Byk Dou maryd. Necip Fazl Byk Dou ismini sonradan da dergi ismi olarak kullanacakt. Necip Fazln yarmaya gnderdii iir yleydi: Allahn setii kurtulmu millet! Gneten ban gklere ykselt! Avlanr, kim sana atarsa kement,
74
/Ezel kuatlmaz, evrilmez ebet . Yr altn nesli, o tun Ouzun! Adet kk, zaman abuk, yol uzun. Nur yolu izinden git, KILAVUZun! Fethine k, doru, gzel, sonsuzun Yr altn nesli, o tun Ouzun! Adet kk, zaman abuk, yol uzun. Aynas ufkumun, ateten bayrak! Babamn klleri, sen, kara toprak! ahit ol, eykl, kalem ve orak! Dosun BYK DOU, benden doarak! Aynas ufkumun, ateten bayrak! Babamn klleri, sen, kara toprak Laiklie aykr fiillerin oda olan bir Komunist: Hikmet Kvlcml Trkiyedeki laikliin varolu nedeninin kurucu ideolojinin dine kar manevralarna yasal bir zemin hazrlamak olduunu belirtmitik. Bu yasal zeminin kullanlmas 1961 Anayasas ile kurulan Anayasa Mahkemesi tarafndan yrtlyordu. Bundan nce de cumhurbakan tarafndan. Laiklie aykr fiillerin oda olmak Trkiyedeki en eski siyasi akm. Ayn zamanda Trkiyede liberalinden, slamcsna, slamcsndan milliyetisine herkesi iine almas bakmndan snrlar olduka geni. Terakkiperver Cumhuriyet Frkasndan bu yana Demokrat Parti, Milli Selamet Partisi, Refah Partisi, Fazilet Partisi bu nedenlerle kapatlmt. Sadece partiler deil kiiler de bundan nasibini almt. rnein, Anayasa Mahkemesi raportr Osman Can ateist olmasna ramen Fetullah olmakla sulanmt. Peki, rejimin bu yumruunun altnda yalnzca merkez sa m ezilmiti? Hayr.. Hikmet Kvlcml, 1902 ylnda memur bir ailenin ocuu olarak dodu. Babas posta telgraf mdr Hseyin Beydi. 17 yandayken Yrk Ali Efenin grubunda milli mcadeleye katld. 1925 ylnda ise Takrir-i Skun yasalar gerei hapse atld. 10 yl krek cezas ald ancak cezas Cumhuriyetin nc yl hasebiyle verilen kan afla iptal edildi ve bir yl hapisten sonra serbest brakld. Kvlcml, soyadn Leninin kard Iskra isimli dergiden almt. Iskra, kvlcm demekti. Kvlcml, 1938 ylnda Nazm Hikmet ile birlikte Donanma davasnda yargland. mer Deniz isimli bir sosyalist subayn darbe yapmaya alt eklindeki iddia nedeniyle tam 15 yl hapis cezas ald. mer Deniz, sosyalist subaylarla bir rgt kurmutu ama ne Nazm Hikmet ile ne de Hikmet Kvlcml ile bir alakas vard. O dnemin diplomatik yaknlama konjonktrne uyarak komunistler haksz yere tevkif edildi. Hikmet Kvlcml 12,5 yl sonra serbest kald. (mer Deniz de serbest kaldktan sonra oyuncak dkkan at. Bu dkkandaki ra ise nl tiyatrocu Mjdat Gezendi. ) Kvlcml, hayat boyunca toplam 22,5 yl hapis yatt.
75
Asl ilginlik, Hikmet Kvlcmlnn 15 Ekim 1957 tarihinde Eyp Sultan meydannda yapt konumadan sonra balad. Kvlcml, bu konumasnda dini ibarelere ska yer verdi. Zaten Hz. Muhammedi bir devrimci olarak gryordu. Baz kitaplarna ondan iktibas ettii szlerle balad. Konumada yle ibareler vard: bugn, mslman istanbulumuzun, istanbuldan nce mslman olan eyp blgesinde vatan partisinin sesini duyurmaya geldik . islamn byk prensibi, hepimizin bildii gibi: leyse lil insane ill m se der. (yani: insan iin, almaktan , emekten baka her ey yalandr) der. ite, o byk hakikat: aradan binlerce yl getikten sonra bugn, dnyann en ileri memleketlerinde dahi, tek byk itimai hakikat, insanln bulabildii en byk hakikat olarak tannmtr. bugn insanln yaratt deer: emek zerine kurulur. avrupann en byk iktisat alimleri, ingilterenin klasik iktisats denilen adam smithler, ricardolar: binlerce senelik insan ilminin neticelerini toplarken, o hakikati bulabilmilerdir: leyse lil insane ill m se! hakikatini: deer, insann emeinden doar eklinde ifade etmilerdir ite vatan partisinin prensibi de, her eyin temelinin, memleket siyasetinin de zerinde kurulmas icabeden temelin emek olmas lazm geldiini ifade eder. vatandalarm! o zamana kadar insanlar arasnda btn dzeni kuran kanunlar ve kaideler gkten iner di. hazreti muhammed: ben sonuncu peygamberim! demekle, bizlere u byk hakikati anlatm oluyordu: artik kanunlarinizi kendiniz yapacaksiniz! demek istemitir ve onun iin insanlarn byk toplant yerleri: camiler meydana gelmiti. btn islamlarn camii: ad stnde cami!.. mbarek ezan muhammedi dolaysyle buradaki hak davamzn konuulmas bir an iin durdurulmutu. szmze, -msaadenizle- yeniden balyoruz. ne zaman mbarek bir camiin, mbarek bir mescidin nnde bulunsam, daima, hlefyi raidiyn zamanndaki vatandalarn siyas hayatlar gzm nne geliverir.. bilirsiniz, o zamanlar, camiler mslmanlarn siyasi toplant yerleri idi. yani her cuma, halife bizzat camiin ierisine gelir, karsndaki vatandalara btn memleketin umur ve hususu hakknda hesap verirdi. gene ok iyi bilirsiniz ki, devlet bakan olan halife, bizzat halk tarafndan biat suretiyle reis olur, yani seimle iktidara gelirdi. bizzat halifeler seilmi devlet bakan idiler. bu seilmi bakanlar, her hafta, btn mslmanlar nne toplyarak, camide onlara memleket ileri hakknda hesap verirlerdi. tekparti deil mi? demokrasi yokmu o zaman.. imdi bunu diyorlar.. o zaman da demokratz diyorduk, ama, imdi anlald ki (7-8 seneden beri) o devrin ismi bal gibi istibdatm. yani, ite, halkn hissi sorularak; hallnn reyi alnarak iler yaplmam. ya nasl yaplm? ite byle: falan vekaletten bir memur koysun adayln, alklyalm akak! maaallah byk adamdr.. ve ver oyunu: girsin meclise. Bu konuma tam 5 saat srd. Ardndan Hikmet Kvlcmlnn bakanlk ettii Vatan Partisi dini siyasete alet etmek suundan kapatld!
76
Kemalizmin laiklik paranoyasndan Marksizm de payna deni almt! Hikmet Kvlcml Osmanl ve slam tarihi hakknda pek ok kitap yaymlad. Tarihsel Materyalizm Yaynlarn kurdu. 11 Ekim 1971de Belgradda ld. lmeden 12 gn nce kendisini yargland davadan tr aran savcya u mektubu yazd: istanbul 1. skynetim mahkemesi bakanlna sayn yargcm admn kartn rendiim 146. madde sulamas ile grlmekte olan davadan kam olduum syleniyor. gerekte hibir mahkemeden kam deilim. herkesin bildii gibi, tedavisi bulunmayan bir hastalktan tr Trkiyede iki yldan beri 13 mdahale ve 4 narkoz altnda ameliyat geirmitim. trkiyede baka hibirey yaplamayacan anlaynca, son bir mitsiz giriim olarak, trkiye d daha ileri teknikli tp dnyasna bavurmak istedim. ancak yllardan beri yaplm btn pasaport dileklerim neticesiz kaldndan, baka bir yolla lkemden ayrlmak zorunda kaldm. yaptrdm eitli muayeneler ve tedaviler sonunda, hastaln meum ve abuk geliimini nleyecek hibir tedbirin olmadn anladm. ve 70 yl bu kara topran kuru kz gibi yaadm lkemde gene yle hesap vererek yatmaya kararlym. varna kylarndan kedi miyavlamalaryla yurt hasreti gsterilerine kalkacak anlayta ve mizata deilim. geliyorum. sayglarmla, 29 eyll 1971 dr. hikmet kvlcml Kurucu ideolojiye kar olabilecek nanslar tayan en ufak bir akmn nasl zorbalklarla rtldn gryor musunuz? Belki de bu yzden laiklik ilan edildiinden bu yana hibir zaman benimsenmedi. Hibir zaman ilerleme adna faydal bir eylere neden olmad. nk kurulurken de bugn de yalnzca bir susturucu grevi stlendi.. Ne dersiniz, bu adam olma ii delikanl adam bozdu mu?
77
Tam bamszlk, tam barbarlk demektir! (Rasim Ozan Ktahyal)

Trk 68i ve Denizler tartmasnda benim iin esas zne gnmz ulusalc solcular yahut ortodoks Marksist-Leninistler deil. Onlarn zaten bugn de tutturduklar yol belli. zgrlk-demokrat bir Trkiyenin oluumuna katk vermek gibi dertleri yok, bata AB olmak zere bugn zgrlkler ve demokrasi mcadelesinde kaldra vazifesi gren ve bu anlamyla hepimiz iin ok hayati olan tm enternasyonal kurumlar emperyalist olarak niteliyorlar ve Trkiyenin tam bamsz bir rotada devam etmesini istiyorlar. Ortodoks sosyalistler bu tartmalar sresince de canhra belirttikleri gibi asla ulusalc ya da Kemalist olarak anlmak istemiyorlar. Krtleri ve gayrimslimleri de bu tam bamszlk mcadelelerinde kendileriyle
78
birlikte hareket edecek yoldalar gryorlar ve kendi tabirleriyle Kemalist TCnin onlara ynelik faist politikalarna da iddetle karlar. Denizin Trk-Krt halklarnn kardeliini vurgulayan son szn sk sk zikrediyorlar. Gerekten de bugn Denizi idol gren kitleye en ok hatrlatlmas gereken sz bu Denizin. Balamndan soyutlanarak olumlu bir miras olarak zikredilmesi gereken yegne szlerinden biri. Adm adm bir siyasal mesele olmaktan karak toplumsal atma meselesi olma ihtimali beliren Krt meselesinde bu tr szlere hepimizin daha ok inanmasna ihtiyacmz var bu dnem Ulusalc sosyalistler ise Denizin sznn o zaman iin geerli olduunu bugn Krtlerin ve gayrimslimlerin emperyalizmin ibirlikisi olarak vazife grdn, bir beinci kol faaliyeti yrttn sylyor. Ulusalc-sol Tm gayrimslimler ve Krtler Trkiyeyi tam bamszlktan uzaklatracak, Bat emperyalizminin boyunduruuna sokacak AB srecini desteklemiyorlar m? zellikle Krtler byk bir ounluk olarak ABDnin 2003 emperyalist Irak igalini kendi karlarna geldii iin desteklemediler mi, emperyalizmin uakln yapmadlar m? gibi sorular argman olarak kullanyor Geen yazlarda da belirttim; Anti-emperyalizm ve Tam Bamszlk denen kavramlar zerine sosyalist bir jargon zerinden srdrlen bu ulusalc propaganda bu lkenin sol-kkenli Trk insan malzemesi zerinde dier sol sylemlere gre ok daha baarl oluyor, daha geni kitleleri mobilize ediyor ve yedeine alyor Hem ulusalc olmayan ortodoks sosyalistler hem de zgrlksosyalist olarak kendini takdim eden evreler bu gl ulusalc sylem yannda snk kalyor, adm adm etkisizleiyor ve kendini solda tanmlayan insan malzemesi, Trk laik ortasnflarnn da mttefikliiyle bu lkede MHPyi aratacak katlkta ve radikallikte, rklkla flrt eden modernist-nasyonalist bir dnya grne doru evriliyor. Hatta ciddi ksm evrildi bile Bu yazlarn aslnda temel meselesi de bu. Beni bu yazlar yazmaya sevk eden bu korkutucu sre. Bu benim iin entelektel bir mesele de deil tastamam bir ahlak meselesi Entelektel bir amala yazmadm ben bu yazlar. Entelektel olarak u tespiti ilk ben buldum, ben belirttim, literatre ben geeceim, herkes bana referans yapsn falan gibi kariyerist dertlerim asla yok. steyen her tespite sahip kabilir. Niye zaten zel olarak kkrtc ve uyarc bir dille insanlara ar eklinde yazlm bir gazete yazsnn derdi bu tespiti ben buldum olsun? Gazete yazlarnn byle akademik dertleri olmaz, akademik metin deil bunlar. Gazete yazlarnn ilevleri bu deildir, akademik literatr tarafndan da hakl olarak nemsenmezler, iyi bir akademisyen de bunu bilir steyen ismimi de Ahmet Rasim ve Halit Fahri Ozansoydan intihal edilmi isim olarak deerlendirsin, bu yazlardaki tm fikirler de bakalarna ait kabul edilsin ki derine inersek her fikrim yledir- yeter ki bu Trk 68i meselesi yeniden ele alnsn. Kimsenin intihal olma ihtimali olan ismimi anmasna gerek de yok! Aksine bu ifade ettiklerim keke tamamen anonimlese daha mutlu olurum. Velhasl ahlaki bir duyarllkla ele aldm bu meseleler geni biimde tartlsn, baka derdim yok. (Nitekim genilemesine bu mesele tartlyor u an, mutluyum, bu arada Doann da yazlar bu vesileyle daha ok okundu, ona da ok mutlu oldum, Doan dikkatle okunmas gereken bir akademisyen adaydr, akademik dnyamz da Doann kymetini bilmeli. u ana kadar pek bilmedi maalesef. Sabancdaki hocalara duyurulur.) Ayrca bu yazlarda gttm ama vicdanlarna ok gvendiim zgrlk-sol olarak kendini tanmlayan baz aydnlarn da ulusalc lgnla kar karken, O ulusalclarla ayn zemine bastklarn, hl ulusalclk denen zehirli sarma oluturan tohumlara sahip karak, bu sarmakla mcadele
79
etmek istediklerinin farkna varmalarna katk salamakt. Gelin Trk 68i ve Denizler balamndaki kan bu yararl tartmaya yeniden odaklanalm Hem ortodoks sosyalistlerin hem de zgrlk olma iddiasndaki sosyalistlerin bu derece ulusalcla cephe aldklarn syledikleri halde en az ulusalclar kadar deer atfettikleri bir kavram hl yerli yerinde duruyor. O da Tam Bamszlk Geen yazda da syledim, bu tr sol gruplarn, mesela Ufuk Uras gibi bir ismin, ulusalc-sol gruplar, mesela Erol Manisal gibi bir ismi sktrabildikleri temel argman Biz de tam bamszlktan yanayz, o zaman Trk ordusu NATOdan ve ilgili uluslararas antlamalardan ksn, kabiliyor mu? kamyor tipi bir sylemdir Tabii byle durumda ulusalc-sol, Trk ordusunu Denizlerden bugne mttefiki grme hastalna sahip olmaya devam ettii iin reel olarak skyor, yoksa arzu olarak bu lkenin tm enternasyonal balarn kesmek konusunda herkesten ileriler. Fakat Trk devlet zihniyeti bu ulusalc-sol izgiye gz krpsa da klasik dnya ile uyum iinde i iktidarn srdrme ynnde sa politikasn srdrmeye devam ediyor (srdrebilirse) ve NATO gibi kurumlardan kmaya da niyeti yok. Gnmz ulusalc-solu da bu devlet zihniyeti iin ancak vasta ilevindedir. Tpk ileri bittiinde zamannda srt svazlanm Denizlerin insafszca asld gibi bugn kendini orduyla mttefik sayan gruplar da Trk devlet zihniyeti tarafndan zaman geldiinde harcanabilirler. Aslnda bu yazlar ulusalc-sol da kendine bir uyar olarak okuyabilir. Ulusalc-solcular bilmeli ki inandklar Kemalizm tasavvuru uydurmadr. Kemalizm, dvel-i muazzama ile kavga etmeye odaklanm, kendini mazlum uluslarn ncs gren anti-emperyalist sol bir ideoloji asla deildir. Tam aksine Dvel-i muazzama trenine ierdeki iktidarm muhafaza ederek nasl bu lkeyi dahil edebilirim sorusu Trk devlet zihniyeti iin temel meseledir. Eer ierideki iktidarlarn muhafaza edemeyecek gibilerse, toplum stndeki egemenlikleri sarslacak ve adm adm yok olacak gibiyse Trk devlet zihniyeti ne yapar? Aslnda gnmzn temel sorusu bu Bu lkenin tm zgrlkdemokratlarn korkutan soru bu Ahmet Altana nc dnya sava buradan m kacak? benzeri ok hakl, uyarc ve kkrtc yazlar yazdran mesele bu. Byle bir dnemeteyiz te bu dnemete Trkiyede kendini solda tanmlayan ve ayn zamanda zgrlkdemokrat olduuna inanan tm evrelerin iyi anlamas gereken bir ey var Tam bamszlk demek tam barbarlk demektir Bu tam bamszlk sylemi btnyle terk edilmelidir. Sadece Trkiye apnda deil evrensel bazda da tam bamszlk tam keyfilik, tam iktidar konsolidasyonu ve sonu olarak tam barbarlk demektir. Bu nc dnyal Marksizm-Leninizmden tremi sama sapan szn ahlak adna, zgrlk adna, demokrasi adna ne bu lke yurttalar olan bizlere ne de Dnya halklarna hibir yarar yoktur. G/iktidar denen kavramn doas gerei tam bamszlk barbarlktan baka bir ey retemez. Bu sadece tam bamszlk sosyalizm anlamyla da deil genel anlamyla da byledir. u andaki dnya sisteminde ABD nerdeyse tam bamsz. O sebeple insan haklar rgtlerinin, zgrlk-demokrat kurumlarn hatta i kamuoyunun kuvvetli basklarna ramen Guantanamo diye bir utan adas yerinde duruyor. Daha bir dolu keyfi tasarrufu, kimseye baml olmayacak derecede gl olduu iin ABD ynetimi yapabiliyor. Dnyada ABDyi de dengeleyecek zgrlk-demokrat ilkeleri rehber edinmi lkesel ya da ktasal gler olabilse bunlar bu kadar kolay olmaz. Tam bamszlk denen kavrama Ufuk Uras gibi insanlarn hl Denizlerin ruhuyla inanmas sonu olarak ok daha barbar bir lke yaratr. Elbette ulusalc-solcularn
80
dedii ters adan doru. Krtler ve gayrimslimler hangi siyasi grte olursa olsunlar, ok hakl olarak Trkiyenin daha ok dnya ile btnlemesi, daha uluslararas ve uluslarst egemenlik balaryla bamllamasn istiyorlar, nk Tam bamszlk halinde ilk olarak kendilerinin balarna neler geleceini en iyi bu yurttalarmz biliyorlar Aslnda ayn ey Snni-dindarlar ve Aleviler iin de geerli Tam bamsz bir Trkiye, kurucu temellerinden gelen LAST (Laik yaam biimine sahip Snni Trk) kimliine dayal, bu LAST kimlii dnda kalan kimliklerin kendini inkr ettike sistem iinde yer bulabildii, Gayrinizam harp taktiklerinin tm toplum kesimlerine kar srekli zinde tutulduu, olaanstln olaan olduu otoriter rejimine devam eden bir Trkiye demektir Tam bamszlk idealine kuvvetle inanan kimi sosyalist evreler byle bir sonucu belki samimiyetle istemiyorlar fakat metazori sonu bu olur Denizlerin miras diye nerdeyse tm sol evrelerin sahip kt tam bamsz Trkiye ideali, tam barbar bir Trkiye yaratr Ulusalcl brakn, gelin Marksizmle tartn diyen evreler bu mesele zerinde dnmeli Ulusalcl brakn diyorlar da hl Denizlerin yolu bizim yolumuzdur demiyorlar m? Denizlerle bamz duygusaldr ideolojik olarak miraslar deiliz diyebiliyorlar m? Tam bamszlk denilen ey hl onlarn zihninde bir ideal halinde duruyor mu, durmuyor mu? Trk 68inden Chavez ve Castroya Bunun dnda yaznn banda esas zne olarak grdm sylediim zgrlksol olarak kendini tanmlayan evrelerle ilgili de syleyeceklerim var. Artk ortodoks izgiden ayrlan dolaysyla bu tr tam bamszlk laflarna o kadar da itibar etmeyen kimi zgrlk-sol aydnlar da baz konularda maalesef ikiyzll srdryor Bu lkede sol-kanat insan malzemesinin kendisiyle en ok gurur duymas gereken ey 12 Eyll sonras konjonktrnde enternasyonal insan haklar kurulularnn bu lkede temsilciliklerini stlenmeleri, bu zgrlk-demokrat kurumlarn lkemizdeki rgtlenmesini oluturma gayretleriydi. Kendini solda tanmlasn ya da tanmlamasn bu lkenin ahlak ve saduyu sahibi tm insanlar o sebeple bu sol aydnlarmza mteekkir olmak zorundadr. Uluslararas Af, nsan Haklar zleme rgt, Helsinki Yurttalar Dernei gibi ahlak abidesi niteliindeki kurumlar tm zorluklara ramen bu lkeye getirip kurumlatrmaya alan bu sol aydnlarmzd Yargsz infazlar, kanund tutuklamalar, gzaltnda kayplar, ikence ve kt muameleler, dnce mahkmiyetleri gibi Trk devlet zihniyeti iin olaan olan eylerin belgelenmesi, dnyaya duyurulmas ve olabildiince engellenmeye allmas ve devletin madur ettii insanlara da yardm edilmesi konusunda gsterdikleri onurlu abalar asla unutulamaz. Trkiye sol tarihi adna gururla anlmas gereken sayfalar esas bunlardr Hseyin akrn ok doru tabiriyle resm Trk 68inin ulusalc, militarist, insan varln soyut kolektif iktidar hedefleri iin harcamaktan ekinmeyen o gayri-insani kolektivist zihniyeti bu lkenin onur deil utan sayfalarnda yer alabilir ancak Konuya dnersek, bu onur sayfalarn oluturan aydnlar, UA, H, HYD gibi zgrlk-demokrat kurumlar bu lkede rgtleyen aydnlar, bu onurlu tutumlarna hi yakmayacak ekilde bu tr kurumlarn raporlarnda her sene sistematik bir hak ihlalcisi olarak gzken, Trkiyeden de berbat durumda olan, sistem muhaliflerine ynelik yargsz infazlarn, orantsz iddetin,
81
gzaltnda kayplarn, ikence ve kt muamelenin grla gittii Latin Amerika sosyalist rejimlerini bir Umut Ekseniymi gibi sunabiliyorlar Sosyalizmin tarihinden ders almamasna hl ve hl bu rnekleri matah gsteriyor ve bu rejimlerin yukarda saydm trden icraatlarn grmezden gelme ya da merulatrma erdemsizliinde bulunabiliyorlar Baz alardan vdm Bat 68inin baz nc isimlerinin ve Bat solunun da byk ounluu bu ikiyzl tavr aynen paylayor. Umut ekseni tabiri de New Left Reviewin editr Britanya 68inin nde gelen ismi Tark Aliye ait, sadece Ali deil, NLF ve Monthly Review evresinde toplanm Bat solunun birok entelekteli ayn gayri-ahlaki tavr iinde Sistematik bir katliam rejimi kurmu, muhaliflerini alelacele uyduruk bir yarglanmayla kala gz arasnda kuruna dizdirebilen acmasz Fidel Castro hl Trk zgrlk solu iin de byk bir kahraman. Utan verici bir durum bu Tarihi boyu kaypak zeminde dolam Trk ortasnflar da herhalde skc hayatlarna heyecan aradklar iin bu katil gzellemelerine, romantizasyonlarna byk zevkle katlyorlar. Hem zgrlk sol yaynevleri hem byk sermayenin bestseller merkezli yaynevlerinde Castroya, Chaveze vg kitaplar yaynlanyor. Anaakm medyada bu iki isme hep vg var, romantize ediliyorlar Aka sylyorum Trkiyedeki Kemalist sisteme kar kp, bu lkedeki rejimi otoriter bulup Chavez ve Castronun rejimlerini umut ekseni olarak grmek btnyle ahlak-d bir tutumdur. Chavez sizin iin ideal devrimciyse Ergenekon zihniyetine hangi ahlaki gereke ile kar kacaksnz? Rejim muhaliflerini susturmak iin yntem olarak kullanlan yargsz infazlar, kanund tutuklamalar, gzaltnda kayplar, ikence ve kt muameleler asndan, Chavez-Castro zihniyetiyle Ergenekon zihniyeti arasnda hibir fark yoktur UA ve H raporlar Trkiyede olunca doru da, Kba ve Venezuela da emperyalizmin yalanlar m? Trk Ulusalc-solcular bu rgtlerin Trkiyeye dair raporlarna ayn sylemle kar kmyor mu? nsan haklar ve demokrasi bahane edilerek emperyalizmi meru klyor bu rgtler demiyorlar m? Chavezin de iktidara geldiinden beri sylemi bire bir ayn; lkem ve rejimim kuatma altnda, bu insan haklar rgtleri raporlar neoliberalizmin ve emperyalizmin bahanesi diyip duruyor hem Castro hem Chavez. Bu iki totaliter liderin zihniyetinin bizim Trk devlet zihniyetinden zsel olarak fark yok Hatta daha bamsz olduklar iin daha barbar ynetimler bunlar Bizdekilerin de arzusu yle bir tam bamszlk zaten Dnyorum da acaba ener Eruygur ve zden rnek de laiklik bahanesiyle deil de Chavezin 92 darbe giriimi nedeninde olduu gibi AK Partinin neoliberal politikalarna kar bir darbe tasarlayp, iktidara gelince sistematik bir milliletirmekamulatrma yapp, bu kaynaklar da yoksullara aktarmay vaad etselerdi, Sosyalist Chavez-Castronun Umut Eksenine Ortadoudan da Ahmedinecad ile biz eklemleneceiz deselerdi bu ulusalcl brakn Marksizmle tartn diyenler, Yiyin birbirinizi diye manet atanlar ne tavr koyarlard? Bu soruyu kendinize drste sorun ve o durum baka, bu durum baka gibi sudan bahaneler karmadan, kendinizi kandrmadan cevap verin ltfen. Tm okurlardan ricam bu yndedir.
82

Turk Solu Iktidar Olur Mu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Turk Solu Iktidar Olur Mu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk Solu ktidar Olur mu?

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Sol kabuunu krmal! (Ufuk Uras)

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Birlikte yeni tarih yazalm (Ufuk Uras)

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Tevhidin ve Hikmetin anlam (Dilaver Demirda)

Tevhidin ve Hikmetin anlam (Dilaver Demira)

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk Solu Adam Olur mu ? (Rasim Ozan Ktahyal)

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk Solunu yavalatan 12 Eyll Darbesi midir? (Rasim Ozan Ktahyal)

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Marksistlerin ve liberallerin ou iin hl yeni bilgiler (Rasim Ozan Ktahyal)

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu

Trk solu ktidar Olur mu?

Derin Dnce Fikir Platformu