You are on page 1of 9

h a n g e Vi h a n g e Vi

XC e XC e
F- w F- w
PD

PD
er

er
!

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
bicqR nwtk gRMQ/ AKauqI dsm gRMQ dI
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u -tr a c k c u -tr a c k

bRwhmxI-gRMQW nwl qulnw

bicqR nwtk gRMQ / AKauqI dsm gRMQ dw pMjwbI Anuvwd goibMd


sdn, mhrolI, id`lI vwilAW ny fw: rqn isMG j`gI (pitAwlw) qo
krvw ky pMj poQIAW ivc CpvwieAw[ pihlI poQI ivc ilKI
BUimkw isD krdI hY ik ieh gRMQ pRmwxIk gRMQ nhI [ keI QWeI
pwT-AMqr hn[ ieh gRMQ hyT ilKy bRwhmxI-gRMQW qy AwDwirq hY
ijn@W dy ihMdI-Anuvwd nwl kIqI qulnw ies pRkwr hY :-

( 1 ) SRI mwrkMfyX purwx ( BwSw ); sMpwdk pMifq rwm jI Srmw;


pRkwSk SRI durgw pusqk BMfwr, 527, ey/2, k`kV ngr,
ielwhwbwd ;mudRk pMcuAl ipRMitMg pYRs, ielwhwbwd (kImq 150
rupey)[ kul 512 pMny [

ies purwx ivc durgw dyvI dy Avqwr cirqRW dw vrxn hY[ ies
pusqk ivc pMnw 299 qoN 353 qk dyvI durgw dy mDu-kYtB,
mihSwsur,DumRlocn,cMf, muMf,rkqbIj,inSuMB,SuMB dYNqW nwl hoey juDW
dw vrxn hY [ iehnW dYNqW nUM mwr ky dyvrwj ieMdr dw KuisAw rwj
dyYNqW qoN vwps duAwieAw[ ieMdr Aqy hor swry dyviqAW ny dyvI dI
h a n g e Vi h a n g e Vi
XC e XC e
F- w F- w
PD

PD
er

er
!

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
ausqiq kIqI ; dyvI ny pRsMn ho ky dyviqAW nUM vr id`qy[ pMnw 353
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u -tr a c k c u -tr a c k

qo 357 qk dyvI cirqRW dy pwT dw mhwqm iliKAw hY [

bicqR nwtk gRMQ dy pMnw 74 qoN 99 qk AQ cMfI cirq aukiq


iblws hU-b-hU iesy qrqIb ivc iliKAw hY ; iPr pMnW 99 qoN
119 qk iesy pRsMg nUM duhrwieAw igAw hY Aqy iPr qIjI vwrI
iehI pRsMg pMnw 119 qoN 127 qk vwr sRI BgauqI jI kI isrlyK
hyT iliKAw hY [ fw: rqn isMG j`gI, ijn@W ny AKauqI dsm gRMQ dy
pMj poQIAW ivc ArQ kIqy hn, ilKdy hn ik ies vwr dw pihloN
isrlyK vwr durgw kI sI (pMnw 314, Bwg pihlw)[ iksy ny bwd
ivc iesdw isrlyK bdl ky vwr sRI BgauqI jI kI ilK id`qw;
smwpqI sMkyq ieiq sRI durgw kI vwr smwpqMsq..] AKauqI dsm
gRMQ dy pMnw 127 qy spSt iliKAw hY [ AnykW QWeIN ilKy
mMglwcrn sRI BgauqI jI shwie ]…. sRI BgOqI ey nmh].. isD
krdy hn ik AKauqI dsm gRMQ dy ilKwrI XkInn koeI dyvI-pUjk
hI ho skdy hn ; gurU goibMd isMG swihb nhI hn [

ies mwrkMfyX purwx dy pMnw 451 qoN AKIrly pMny 512 qk AnykW
qrHW dI durgwpwT dI ivDI d`sI geI hY[ mwrkMfyX auvwc (pMnw 462
qoN 465 qk) durgw-ausqiq dy kuJ AMS ies pRkwr hn :-
h a n g e Vi h a n g e Vi
XC e XC e
F- w F- w
PD

PD
er

er
!

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
Em jXMqI mMglw kwlI BdRkwlI kpwilnI [ durgw iCmw iSvw DwqRI
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u -tr a c k c u -tr a c k

svwhw svDw nmosqu qy]1]……rkqbIj vDy dyiv cMf muMf


ivnwiSnI[..SuMBsXYv inSuMBsX DumRwCsX c mridin]rupM dyih jXM
dyih XSo dyih .. iedM sqoqRM piTqvw qu mhwsqoqRM (durgw spqSqI)
pTyNnr:]s qu spqSqI sMKXwvr mwpnoiq sMpdwm@]25]

iesy SbdwvlI ivc dyvI ausqiq AKauqI dsm gRMQ dy pMnw 809
qy dyvI-pUjk ilKwrI ny ilKI hY[

spSt hY ik AKauqI dsm gRMQ ivc mrrkMfyX purwx dw Anuvwd


hI hY jo isDWqk qOr qy gurU gRMQ swihb jI dI bwxI nwl a`ukw hI
myl nhI KWdw[

( 2 ) SRImd Bwgvq-BwSw suK swgr, bwrh skMD,Anuvwd-krqw


kiv-BUSx mukMd,spYSl sMskrx 1998;mu`l 300 rupey;imlx dw
pqw- nXU stYNfrf pblIkySnz,1813 ,cMdRwvl rof, id`lI-
110007, kul 880 pMny [

ies purwx ivc 12 skMD (AiDAwie) hn ijn@W ivc ivSnUM dy


AvqwrW dw izkr hY [ sqvyN, ATvyN Aqy novyN skMDW ivc ivSnUM dy
20 AvqwrW ( rwm Avqwr qk ) dw izkr hY Aqy AKauqI dsm
gRMQ dy pMnw 155 qoN 254 qk AQ cObIs Avqwr kQnM isrlyK hyT
ilKy hn [ dsm skMD (pMnw 488 qoN 822 ) ivc ikRSnwvqwr
h a n g e Vi h a n g e Vi
XC e XC e
F- w F- w
PD

PD
er

er
!

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
dIAW kQwvW ausy qrqIb ivc ilKIAW hn ijhw ik AKauqI dsm
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u -tr a c k c u -tr a c k

gRMQ ivc pMnw 254 qoN 570 qk [( not ; bicqR nwtk gRMQ dy
ilKwrI ny ivSnUM dy 23vyN (bu`D ),24vyN (hir jU ArQwq inhklMkI,
SudRW nMU mwrx vwlw !? gurU goibMd isMG swihb SUdrW nUM srdwrIAW
bKSx vwly hn ijsqoN swbq huMdw hY ik ilKwrI gurU swihb nhI )
Aqy 25vyN (mihdI mIr?) dI kQw, jo Bwgvq-purwx ivc nhI,
ikQoN leI hY ilKwrI-kvI-SXwm hI jwxy)[

( 3 ) SRI iSv mhwpurwx, sMpwdk pMifq rwj kumwr pWfyX, iqloeI


(rwX-brylI), pRkwSk ; nXU stYNfrf pblIkySnz, 1813, cMdRwvl
rof, mlkw gMj, id`lI-110007 ; kImq 130 rupey[ kul 770
pMny [

ies purwx ivc iSv dy AvqwrW dw izkr hY[pMnw 454 qy dvwdS


jXoqIrilMg dI kQw( iSv dy 12 AvqwrW dI kQw ) muqwibk aujYn
(m~D pRdyS, nrmdw ndI dy kMfy ) ivc mhwkwl dw bhuq v`fw mMidr
hY[pMnw 487 qk mhwkwl dI auqpqI (not : AKauqI dsm gRMQ
ivc ilKwrI kvI sXwm hr-hIly swry dyviqAW , AvqwrW ,
mhwpurKW, mnuKW nUM mhwkwl dw aupwsk bxwauxw cwhuMdw hY ; vyKo,
cirqRo pwKXwn nM: 266, b: nwtk gRMQ pMnw 1210)
h a n g e Vi h a n g e Vi
XC e XC e
F- w F- w
PD

PD
er

er
!

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
ies iSv purwx ivc pMnw 28 qy SRI iSv-shsqRnwmw (1000 nwm,
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u -tr a c k c u -tr a c k

sMsikRq ivc) ivSnUM-auvwc dy ArQ(BwSw-Anuvwd ) pMnw 518 qoN


528 qk ilKy hn, ijs ivc vrqy gux-vwck kuJ l&z / ArQ
ieh hn :- suK ky dwqw, pwrbRhm,prmwqmw,ivSv-
pwlk,AivnwSI,dyvwiDdyv,swry dyvoN my bVy,kwloN ky kwl (kwlkwl:),
qyjomX, AMimRqmX, srvySvr, ENkwr srUp, nIlkMT, srv
ivAwpk, srv-smrQ, isRStI-krqw,imRqU-rihq (Akwly), cMdR
rUp,svXM pRkwS (sYBM) ,sb ky nwQ, ABX,Amr,sbsy pRQm,lok
pwlk, Ajnmw, lok nwQ, inqX AMimRqmX, SWq-rUp, qyjoN ky BI
qyjrUp(nmo qyj qyjy), srv-mhwn, AjyX, pwp-nwSk, srv-
krqw, ieMdR-rUp, mukqI-dwqw, inrBX, ivSvySvr, ivSv-vXwpI,
AG-nwSk, AgMmX,SqrU-nwSk,dyvoN ky rwjw, suMdr-srUp, Sbd-
rUp, dyv-dwnv-imqR, eISvr, AMq-rihq, mUrqI Awkwr sy rihq,
doS-rihq, pivqR, DqUry ky syvn-krqw, klwDwrI, mhwkwl-rUp,
AjyX, pRkwSmX, ipRQvI-nwQ, bRhmrUp, vwmdyv, inqX-AnMd-rUp,
srv-Awqmw, srvgX, sdw-SWq-rUp (nmo SWq rUpy), srp ky
kuMfloN vwly, sdw Amr, SrIrDwrI , inS-klMk, sMqwn-rihq, nr
nwSk, SWq-bu`iD, rwqRI ky svwmI, rkSk, ivdvwno pr dXwlU ,
pwrvqI jI ky swQ rhny vwly, vIrX-dwqw Bgvwn SMkr sdwiSv
myrI rkSw kro[ ies qrHW ivSnUM Bgvwn ny iSv pUjn kIqw [( not:
AYsI kuJ gux-vwck aupmw jwp ivc vI ilKI hY )[
h a n g e Vi h a n g e Vi
XC e XC e
F- w F- w
PD

PD
er

er
!

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u -tr a c k c u -tr a c k

iSv purwx dy pMnw 16 qy AQ SRI iSv BujMg pRXwq sqoqRm (jwp


ivc BujMg pRXwq CMd ) ivc pwrbRhm-rUpM jwx ky iSv-ausqiq
kIqI hY[ pMnw 21 qy kwlkwlM nmosqu qy (nmo kwl kwly ]..jwp
ivc)[ AYsy iSv sqoqRM pMnw 38 qk ilKy hn [

ies iSv purwx dy pMnw 581 qy iesqRIXoN ky svBwv (nature) kw


vrxn kridAW AOrqW nUM kwmI, ivBcwrn, pwp ivc ilpq hox
vwlI, kuitl, cwlbwz Awidk AnykW doSW nwl BrIAW disAw hY[
AKauqI dsm gRMQ ivc ilKy iqRXw-cirqR (404 cirqRo pwKXwn
kiv SXwm qy ausdy swQI kiv rwm ny iesy qoN syD lYky ilKy lgdy
hn[ (ien iesiqRn ky cirq Apwrw] sij pCuqwnXo ien krqwrw]
bicqR nwtk gRMQ-pMnw 1278)

ies iSv purwx dy pMnw 615 qoN 621 qk mDu-kYtB vD, mhwkwlI
kw vrxn, mihKwsur,DumRlocn, cMf,muMf,rkqbIj, inSuMB, SuMB dYNqW
dw dyvI cMifkw (mhwkwlI) ny vD kIqw[ieh kQw aupr ibAwn kIqy
mwrkMfyX purwx dI hY; iqMn vwrI ieh kQw kiv SXwm ny bicqR
nwtk gRMQ ivc ilKI hY[
h a n g e Vi h a n g e Vi
XC e XC e
F- w F- w
PD

PD
er

er
!

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
( 4 )iSv aupwsnw, lyKk sqXvIr SwsqRI ; pRkwSk mnoj
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u -tr a c k c u -tr a c k

pblIkySnz, 761, myn rof burwVI, id`lI-84 ; mudRk AwdrS


ipRMtrz, nvIn Swhdrw,id`lI-110032 ; sMskrx 1999 ; kImq
40 rupey [ kul 176 pMny [ ies pusqk ivc iSv-pUjw dI ivDI
iSv-purwx dy AwDwr qy sMKyp rUp ivc dsI geI hY[ iSv shsqR-
nwmw dy ArQ pMnw 61 qoN pMnw 93 qk sMsikRq dy hr A~Kr dy
ArQ inKyV ky (sMiD-iv`Cyd krky) smJwey hn[

( 5 ) mhwkwlI aupwsnw ; lyKk pMifq vweI. AYn. Jw,tWfw


rof,tobrI muh`lw,mkwn nM: 61,jlMDr istI (pMjwb) pRkwSk Aimq
pwkt buks, igAwn mwrikt, nzdIk cOk A`fw tWfw,jlMDr[kImq
30 rupey[kul 120 pMny [ iSv-pwrvqI dy juVvyN rUp, ijsdw s`jy
hQ vwlw ih`sw mrd(iSv) dw disAw hY Aqy K`by (vwm) hQ vwlw
ih`sw AOrq(pwrvqI) dw disAw hY,nUM ArD-nwrISvr disAw igAw
hY[K`by ih`sy dy aupwsk dyvI-pUjk AQvw vwm-mwrgI AQvw Swkq-
mqIey AQvw qWiqRk khy jWdy hn[ dyvI-pUjw jwnvr dI blI dy
ky,Srwb Bytw krky krdy hn ; dyvI-SrDwlUAW nUM mws dI botI Aqy
Srwb dw Gu`t prSwd vjoN id`qw jWdw hY [

dyvI BgvqI nMU kwlI Awid-SkqI, kwlkw, iSvw , BgauqI , BvwnI


, mwrkMfyX purwx ivc iliKAw hY ijsdw augR (AqI frwauxw) rUp
mhwkwlI dw srUp hY[ vK vK smy Alg Alg hwlwqW ivc pRgt
h a n g e Vi h a n g e Vi
XC e XC e
F- w F- w
PD

PD
er

er
!

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
hoeI[ iSv dI jtw ivcoN vI pRgt hoeI (dkS X`g kQw ivc, iSv
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u -tr a c k c u -tr a c k

purwx) dsI jWdI hY [

SRI kwlI kwStkm@ (pMnw 47) qy iliKAw hY --- ijnky kMT myN rhny
vwlI muMfmwlw sy inrMqr rkqsRwv ho rhw hY, jo mhwGor Sbd krny
vwlI AOr bVy bVy dWq sy AqXMq BISx hYN, nMgI, SmSwn my invws
krny vwlI, ibKry bwloN vwlI eyvM mhwkwl sy riq ky iley srvQw
vXgR rhqI hYN, vhI kwilkw ky nwm sy ivKXwq hYN[ hU-b-hU AYsw
hI kwl dw srUp AKauqI dsm gRMQ dy pMnw 810 qy iliKAw hY :-

muMf kI mwl idswn ky AMbr bwm krXo gl mY Ais Bwro] locn lwl
krwl idpY doaU Bwl ibrwjq hY AinXwro ] Cuty hYN bwl mhwibkrwl
ibswl lsY rd pMiq aujXwro] Cwfq jvwl ley kr bXwl su kwl
sdw pRiqpwl iqhwro ]

ies pusqk „mhwkwlI aupwsnw‟ dy lyKk ny pMnw 23-24 qy “SRI


durgw jI AOr mhwkwlI jI ky aupwsk” isrlyK hyT iliKAw hY ik
„CqRpiq gurUu goibMd isMG‟ qQw „iSvwjI‟ mhwrwj :- ijNhony AqXMq
sMkt kwl myN ihMdU jwiq kI rkSw kI, AnXQw nrwDm AOrMgzyb
bwdSwh ky AqXwcwr kwl my ihMdU jwiq kw lySmwqR BI nhI
bcqw[Awj hm Awp jo iSKw-Xukq AOr jnyau-Xukq idKweI pV
rhy hYN, Xh ienhI do mhwn vIroN ky kwrX kw Pl hY[ ien dono
mhwpurSoN ko „jgdMbw‟ jI ny Awj sy 500 vrS(glq
ibAwnI….300 swl) phly swkSwq drSn BI idXw Qw ijnky
h a n g e Vi h a n g e Vi
XC e XC e
F- w F- w
PD

PD
er

er
!

!
W

W
O

O
N

N
y

y
bu

bu
to

to
pirxwm-srUp ieqny bVy kwrX ko kr sky[ pwTk AMdwzw lw skdy
k

k
lic

lic
C

C
w

w
m

m
w w
w

w
o

o
.d o .c .d o .c
c u -tr a c k c u -tr a c k

hn ik pMifq vweI. AYn. Jw vrgy lok gurU goibMd isMG jI nUM dyvI-
pUjk isD krx leI pUrw zor lw rhy hn[

ieh pusqk ilKx dw ieko hI mksd hY ik <> siqnwmu dy


aupwsk Apxy Drm-ipqw srbMs-dwnI, mhwn joDy gurU goibMd isMG
swihb jI dI nUrwnI qy lwswnI S^sIAq nUM dyvI-pUjk dw lybl n
lgx dyeIey[ fUMGI pVcol swbq krdI hY ik ieh gRMQ dyvI-pUjkW
dw „mhwkwl-kwlkw gRMQ‟ hY [

hr gurisK dw &rz hY ;

swihbu sMktvY syvku BjY ] icrMkwl nhI jIvY doaU kul ljY ] ( gur
gRMQ swihb )

guruU qy hmlw hovy / sMkt Awvy Aqy isK doV jwvy, AYsw isK Aqy
ausdI AOlwd bhuqw icr nhI jI skdy; jy jIauNdy hn qW buzidl dI
SrimMdgI Aqy iz`lq-BrI izMdgI [

dsm-gRMQ-rUpI hiQAwr nwl isK-ivroDIAW vloN gurU goibMd isMG


jI Aqy gurU gRMQ swihb jI qy hmlw jwrI hY [ gurisKo ! ^brdwr
!! hoiSAwr !!!

You might also like