T.C.

MLL ETM BAKANLII

ACL SALIK HZMETLER

KAS (NTRAMSKLER) LA UYGULAMA

723H00041

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. NTRAMSKLER LA UYGULAMASINA HAZIRLIK ............................................ 3 1.1. Malzeme Hazrl......................................................................................................... 3 1.1.1. Eldiven ................................................................................................................... 3 1.1.2. Enjektr (rnga) .................................................................................................. 3 1.1.3. ne ........................................................................................................................ 5 1.1.4. Gvenli Enjektr.................................................................................................... 5 1.1.5. Pamuk .................................................................................................................... 8 1.1.6. Antiseptik solsyon ............................................................................................... 8 1.1.7. Tbbi Atk Kutusu .................................................................................................. 8 1.2. la Hazrlama ............................................................................................................... 8 1.2.1. Ampulden Enjektre la ekme ........................................................................... 9 1.2.2. Flakondan Enjektre la ekme ......................................................................... 10 1.3. Hava Kilidi Teknii .................................................................................................... 13 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 14 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 16 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 17 2. NTRAMSKLER LA UYGULAMA BLGELER ................................................ 17 2.1. Dorsogluteal Blge ..................................................................................................... 18 2.2. Ventrogluteal Blge .................................................................................................... 20 2.3. Femoral Blge ............................................................................................................. 21 2.4. Deltoid Kas ................................................................................................................ 22 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 23 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 25 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 26 3. NTRAMSKLER LA UYGULAMA TEKN ...................................................... 26 3.1. ntramskler Enjeksiyon Teknii .............................................................................. 27 3.2. Z Teknii ..................................................................................................................... 29 3.3. ntramskler Enjeksiyon Komplikasyonlar ............................................................. 31 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 32 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 34 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 35 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 37 KAYNAKA ......................................................................................................................... 38

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE NKOUL YETERLK Kas ii (intramskler) ila uygulamak. Genel Ama la hazrlama ve uygulama kurallar ile cerrahi aseptik teknie uygun kas iine ila uygulayabileceksiniz. Amalar 1. la hazrlama ve uygulama kurallarna uygun kas iine ila uygulamak iin malzeme hazrl yapabileceksiniz. 2. Hasta ya da yaralya, uygun pozisyon vererek enjeksiyon blgesini belirleyebileceksiniz. 3. Cerrahi aseptik teknie uygun kas ii enjeksiyon uygulayabileceksiniz. Donanm: Yetikin ve bebek enjeksiyon mankeni, eldiven, enjektr/gvenli enjektr, ine, pamuk, antiseptik solsyon, tbbi atk kutusu, tbbi atk p, ampul veya flakon formunda ila, kayt formu, kalem, bilgisayar, projeksiyon cihaz, DVD. Ortam: Teknik laboratuvar ve beceri eitim sahas. Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra verilen lme aralar ile kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz. LME VE DEERLENDRME retmen, modln sonunda lme arac (test, oktan semeli, doru-yanl vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir. 723H00041 Acil Salk Hizmetleri Acil Tp Teknisyenlii Kas i (ntramskler) la Uygulama la hazrlama ve uygulama kurallar ile cerrahi aseptik teknie uygun kas ii ila uygulayabilmeyi salayan bilgi ve becerileri ieren renme materyalidir. 40/24

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

ii

GR GR
Sevgili renci, la, hastalk ve yaralanmalarda tedaviyi salayan en nemli unsurlardan biridir. Buna ramen bilim adamlarndan doktor ve kimyager Paracelsusun Tm maddeler zehirdir, ilac zehirden ayran dozudur sz unutulmamaldr. zellikle, acil tedavi gerektiren durumlarda, baz ilalarn enjeksiyon yoluyla hemen uygulanmas gerekir. Enjeksiyon yoluyla uygulanan ila abuk etki gsterdiinden en ksa srede sonuca ulalr. Bu bakmdan baz ilalar, hayati neme sahiptir. Kas ii enjeksiyon uygulamas, ila uygulamalarnda vazgeilmez temel becerilerdendir; ancak ila hazrlama ve uygulama prensipleri dorultusunda cerrahi aseptik teknie uygun yaplrsa fayda salanabilinir. Aksi takdirde istenmeyen sonularla karlalabilinir. Kas ii ila uygulama modl ile herhangi bir komplikasyona neden olmadan, tekniine uygun olarak kas iine ila uygulama bilgi ve becerisine sahip olacaksnz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
la hazrlama ve uygulama kurallarna uygun kas iine ila uygulamak iin malzeme hazrl yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Enjektr ve ine eitlerini aratrnz. Enjektre ila ekilmesini izleyiniz.

1. NTRAMSKLER LA UYGULAMASINA HAZIRLIK

lalar, insan vcuduna enteral veya parenteral yolla verilir. Kas iine ila uygulamas parenteral yolla ila uygulamalarndandr. Kas iine verilen ila, vcutta sistemik etki gsterir. Kas iine ila uygulamasna, intramskler (M) enjeksiyon (rnga etme) denir. Enjeksiyon yoluyla ila uygulamas: lalarn abuk etki etmesi istendiinde, Hasta veya yaral az yolu ile ila alamadnda, la gastrointestinal svlar tarafndan tahrip edildiinde, tercih edilir.

1.1. Malzeme Hazrl

Enjeksiyon, basit bir cerrahi operasyon kabul edildiinden cerrahi aseptik kurallara uygun yaplmaldr. Steril malzemenin sterillii korunmaldr.

1.1.1. Eldiven
Kendi can gvenliini korumak iin mutlaka eldiven (nonsteril) giyilmelidir. Kanla bulaan hastalk varl veya phesi durumunda iki eldiven st ste giyilebilir.

1.1.2. Enjektr (rnga)

Enjektr, steril paket ierisinde disposable halde, inesi ile birlikte bulunur. Enjektr blmden oluur: Ajutaj, inenin takld yerdir. Hazne, enjektre ilacn ekildii yerdir. Haznenin zerinde doz izgileri bulunur. Byk izgiler ml (cc), kk izgiler dizyem l birimini ifade eder. (1 ml=10 dizyemdir) Enjektrn bykl, haznenin hacmine baldr. 1 mlden 50 mlye kadar enjektr bulunur. M enjeksiyon iin 15 mllik enjektr kullanlr.

Piston, haznenin iinde bulunan, ilac ekmeye ve itmeye yarayan hareketli ksmdr.

Resim 1.1: Enjektr eitleri ve enjektrn blmleri

Enjektr, steril paket ama tekniine uygun, pistonun yer ald taraftan almaldr. Steril paketten karlan enjektr, ajutajna ine taklarak kontamine olmadan hemen kullanlmaldr. Piston ve haznenin i ksmna dokunulmaz; piston, hazneden karlmaz. Ak, yrtk, slak veya son kullanma tarihi gemi paketteki enjektr kullanlmaz.

Resim 1.2: Enjektrn paketten karlmas

1.1.3. ne
ne; paslanmaz metalden yaplm, steril paket ierisinde disposable halde, enjektr ile birlikte ya da tek bulunur. nenin drt blm vardr: Kk, (kabza) inenin enjektrn ajutajna taklmasn salayan renkli ksmdr. Gvde, inenin uzunluudur. Enjeksiyon tipine gre inenin boyu deiebilir. ne, gvde i apnn geniliine gre numaralandrlr. ne numaralar bydke i ap klr. 11den 28e kadar numara mevcuttur. ne numaras, genellikle retici firma tarafndan kk ksmndaki renkle ifade edilir. lacn viskozitesine ve ila uygulanacak bireyin kas yapsna uygun ine seilmelidir. M enjeksiyon iin genellikle 2.54 cm. uzunluunda, yeil renkli (21 no) ine kullanlr. U, inenin sivri, deriye ilk giren ksm olup verevine kesilmi boru grnmndedir. ne ucu, yeterince sivri ve keskin olmaldr. Ucu ktlemi ine; deriye zor girer, arya neden olur ve dokuya zarar verir. Kapak, (koruyucu klf) steril olan ineyi muhafaza eder.

Resim 1.3: nenin blmleri ve ine eitleri

Steril paketten karlan ine, enjektrn ajutajna hemen taklarak kontamine olmadan kullanlmaldr. nenin kk, enjektrn ajutajna tam yerleebilmesi iin sklatrlmaldr. ne, steril olduundan akta brakmamak ve hibir yere dedirmemek gerekir.

1.1.4. Gvenli Enjektr

Gvenli enjektr, ineyi koruma zellii olan enjektrdr. Enjektrn tekrar kullanm ve ine batmas yaralanmalar, milyonlarca insan enfeksiyon riskine maruz brakmaktadr. neyi koruma zellii olmayan enjektr, kullanm sonras salk alanlarn ve etkileimde bulunduklar kiileri yaralayabilir ve enfekte edebilir.

Uluslararas alma rgt, (ILO) salk alanlarnn ine ve kesici alet yaralanmalarna maruz kaldn, dnya genelinde her 30 saniyede bir ine batma kazasnn yaandn ve bunun sonucunda salk alanlarnn kan yoluyla bulaan enfeksiyonlara maruz kaldn ve bu yzden lmlerin grldn bildirilmektedir. Kullanlm ve kontamine enjektr 20den fazla virs ierebilir. Salk personeli ve tbbi atklarla ilgilenen alanlar; HIV/AIDS, Hepatit, Sifiliz, Stma, Tberkloz, Herpes, Krm Kongo Kanamal Atei gibi kan yoluyla bulaan hastalklara maruz kalma riski ile kar karyadr. Dnyada byk bir toplum sal tehdidi olan bu durum; emniyetli, kullanldktan sonra ineyi geri iine alan (retractable) gvenli enjektr ile nlenebilir. Ayrca gvenli enjektrn fiziksel olarak yeniden kullanmn nlemek iin ineyi kilitleme mekanizmas vardr. eitli tasarmlarda retilen gvenli enjektr, artk lkemizde de kullanlmaktadr. nesi kaybolan (vanishpoint) enjektr

ne, enjeksiyon ileminin sonunda ve kas iindeyken, pistonun sonuna kadar bastrlmasyla yayl mekanizmas sayesinde enjektrn iine otomatik olarak ekilir. Enjektrn gvenli geri ekme mekanizmas piston iindedir ve tek elle kullanlabilir. Bu, kontaminasyon riskini azaltr ve ine batmasna bal yaralanma riskini sfra indirir. ne enjektrde sabittir, inesi deitirilemez. Bu durum; kapal sistem salar, sznt veya kontaminasyonu nler ve gereksiz ine deiimlerini engeller. Enjeksiyon sonrasnda ine, silindir eklindeki piston iine, piston da hazne iine hapsolduundan ve geri kartlamadndan dolay atk alannda da gvenlii salar ve tbbi atk kutularnda daha az yer kaplar. Tbbi atk maliyetini 2/3 azaltr.

Resim 1.4: nesi kaybolan enjektr

Pistonu krlan enjektr

ne, enjeksiyon ileminin sonunda ve kas iindeyken, pistona tam bastrlp tklama sesi duyulunca hastadan karlr. Tklama sesi, emniyet mekanizmasnn balangcdr. Piston, sonuna kadar geri ekilir ve krlr. (bastr ek kr / push pull snap) nenin koruyucu kapa da ajutaja tersinden taklr. Piston geri ekilirken ine, haznenin iine girer ve pistonun krlan paras hazneyi kilitler. ne, sabit olmayp gerektiinde deitirilebilir. Enjektrn emniyet mekanizmasn zamanndan nce aktif hale getirmemek iin ila ekilmeden nce piston, sonuna kadar itilmemelidir.

Resim 1.5: Pistonu krlan enjektr

Pistonu dndrlen (rotate) enjektr

Enjeksiyon ilemi bittikten sonra piston, tklama sesi duyuluncaya kadar saat ynnde yaklak 300 dndrlp geriye ekilir. Bu esnada ine, hazne iine girer. Piston ileri doru bastrlnca, ine, hazne iinde bklm olarak kalr.

Resim 1.6: Pistonu dndrlen enjektr

Klipsli (surguard) enjektr

ne kkne yerletirilmi kilit vardr. Gvenlik kalkan da denilen kilitleme mekanizmas zerine tklama sesi duyuluncaya kadar bastrlr. Tek elle uygulanabilir. Enjektrle birlikte ya da tek ine paketlenmi halde bulunur.

Resim 1.7: Klipsli enjektr

1.1.5. Pamuk
Pamuk, enjeksiyon yaplacak blgenin temizlii iin gereklidir. Antiseptik solsyonlu pamuk, deri antisepsisinde ve inenin dokudan karlmasnda kullanlmak zere iki adet hazrlanmaldr.

1.1.6. Antiseptik solsyon

Antiseptik solsyonlardan, alkol veya baticon kullanlmaldr. Alkol veya baticon, enjeksiyon yaplacak blgenin antisepsisini salamak iin gereklidir. Pamua dklen antiseptik solsyon, yeterli olmal; az ya da ok olmamaldr.

1.1.7. Tbbi Atk Kutusu

la uygulamasndan sonra ine; kapa kapatlmadan tbbi atk kutusuna, enjektr de tbbi atk pne atlmaldr. Gvenli enjektr tbbi atk kutusuna atlr.

1.2. la Hazrlama
lalarn hazrlanmas srasnda kontrol ilkesine; uygulama srasnda ise sekiz doru ilkesine uyulmaldr. la uygulama istemi, hekim tarafndan yazl ve imzal olarak yaplr. Acil ila uygulamalarnda ou kez buna frsat olmaz. Bu durumda, ila uygulamasndan sonra istem mutlaka yazlmal ve imzalanmaldr. Enjeksiyon yoluyla uygulanacak ilalarda, doz ayarlamasn yapmak iin l birimleri bilinmelidir. 1 ml=1 cc=1 cm3=10 dizyemdir. rnek: 1 ml Adrenalin 1 grdr. stenen doz 0.25 mgdr. Enjektre ka ml Adrenalin ekilmelidir? 1gr 0.25 mg 1 ml X ml

stenen doz = 0.25x 1/1= 0.25 ml = 2.5 dizyem

rnek: Doktor isteminde 8 kg bir ocuk iin 2x100 mg Amoksisilin istemi vardr. Amoksisilin 1 gr flakonda toz eklinde bulunur. 4 ml distile su ile sulandrlrsa 100 mg istenen doz iin hastaya ka ml enjekte etmek gerekir? 4 ml X 1000 mg 100 mg

stenen doz = 100 x 4/1000 = 0,4 ml = 4 dizyem ( Bir defada verilecek doz )

1.2.1. Ampulden Enjektre la ekme

Ampul, ierisinde tek dozluk sv ila bulunan, kk cam ielerdir. Ampul btn halde bulunmasna ramen ba, boyun ve gvde olmak zere ksmdan oluur. Ba ksm, stte kapak vazifesi grr. Boyun ksm, ampuln ald blmdr. Ampul, krlarak alr. Ampuln boyun ksmnda, kolayca krlmay salayan renkli bir nokta veya halka bulunur. Gvde ksmnda ise ila bulunur. Ampulde, 0.510 ml arasnda deien miktarda ila bulunabilir.

Resim 1.8: Ampul

Ampulden enjektre ila ekmek iin u ilemler uygulanmaldr: Eller ykanmal ve eldiven giyilmelidir. Ampul, gz hizasna getirilerek ilacn tamamnn gvdede olup olmad kontrol edilir. lacn bir blm, ba ksmnda ise parmaklar ile birka fiske vurularak ilacn tamamnn gvdeye inmesi salanr. Ampul, gvdesinden tutulur, renkli nokta kendinize doru evrilir. Cam krklarnn sramasn nlemek iin ampul kendimizden uzakta tutulur. Ampul, ba ksmndan bir elin baparma kendimizden tarafta olacak ekilde tutulur. Baparmak ile hzla geriye doru bastrlarak boyundan krlr. Krlma esnasnda cam paralar ampuln iine girmise o ampul kullanlmaz, atlr.

Resim 1.9: Ampuln krlmas

la miktarna uygun olarak seilen enjektr, alnarak inenin kapa karlr. Ampul, dier elin iaret ve ortaparmaklar arasnda tutulur. Enjektr, ajutajndan iaret parma ile desteklenerek ine, ampuln dna dedirilmeden iine sokulur. Enjektr, ampul tutan elin baparma ve yzk parma ile tutularak ampul iinde sabitlenir. lacn tamam ya da istenen doz, piston geriye ekilerek enjektre ekilir. la, ine ucunun ktlememesi iin ampuln tabanna (dibine) dedirilmeden ekilmelidir. lacn tamam, gerekli olan dozdan fazla ise ampulde kalan ila atlr; bir daha kullanlmaz.

Resim 1.10: Ampulden ila ekilmesi

nenin kapa kapatlr. Enjektrde hava varsa enjektr, ine ucu yukar bakacak ekilde gz hizasnda tutulur. Hava kabarcklarnn ste kmas iin piston hafife geri ekilerek enjektrn haznesine parmaklar ile birka fiske vurulur. Piston yavaa itilerek stte toplanan hava karlr, ilacn dar kmamas iin dikkat edilir. Enjektrdeki havay karrken kontaminasyonu nlemek iin ine kapa kapal olmaldr.

1.2.2. Flakondan Enjektre la ekme

Flakon, ierisinde tek dozluk toz ila bulunan, kk cam ielerdir. ie az kauuk tpa ile kapatlm, zeri metal ya da plastikle kaplanmtr. Metal ya da plastik kapak kolayca alabilir. Flakonun yannda, toz halindeki ilacn zc svsn ieren ampul bulunur. Flakon iindeki toz ila, mutlaka yannda bulunan ampul iindeki uygun zc sv ile sulandrlmaldr. Ampuln iindeki zc sv, toz ilacn zelliine gre deise de genellikle steril distile sudur. Baz ilalar, emilim esnasnda arya neden olabileceinden lidokain ieren zc sv ile sulandrlr. la, lidokain ieren sv ile sulandrlmsa mutlaka M yol ile hastaya uygulanmaldr.

10

Resim 1.11: Flakon

Flakondan enjektre ila ekmek iin u ilemler uygulanmaldr: Eller ykanmal ve eldiven giyilmelidir. zc svnn tamam ampulden enjektre ekilir ve inenin kapa kapatlr. Flakonun metal ya da plastik kapa alr. Kapak alnca grlen kauuk ksm steril olduundan dokunulmamaldr. inde zc sv bulunan enjektr alnr; inenin kapa karlr. ne, kauuk tpann tam merkezinden flakona sokulur. Flakona giren ine ucu, toz halindeki ilaca temas etmemelidir. Enjektr iindeki zc svnn tamam, piston itilerek flakon iine verilir. ne, flakondan karlp kapa kapatlr. Flakon, iki el arasnda dndrlerek iindeki toz ilacn tamamen erimesi salanr. Baz ilalarn erimesi zaman alabilir. Byle durumlarda mutlaka beklenmelidir. Tam olarak erimemi ila, eksik doz demektir.

Resim 1.12: Flakonun almas ve toz ilacn eritilmesi

11

la miktar kadar hava, enjektre ekilerek inenin kapa karlr. Flakon, dier ele alnr. ine hava ekilen enjektrn inesi, flakona sokulur. Hava, flakon iine verilir. Flakon iine verilen hava, flakon iindeki basnc artrarak ilacn enjektre ekilmesini kolaylatrr. Flakon ve enjektr, ba aa evrilerek gz hizasnda tutulur. la, piston geri ekilerek enjektre alnr. lacn tamam ya da istenen doz, flakon iindeki ila miktar azaldka ine ucu yavaa aa doru ekilerek enjektre alnr. lacn tamam, gerekli olan dozdan fazla ise flakonda kalan ila, uygun artlarda saklanmak kaydyla tekrar kullanlabilir.

Resim 1.13: Flakondan ila ekilmesi

Enjektrn inesi, flakondan karlr. ne ucunun, tpadan geerken ktlemi olduu dnlyorsa steril yeni bir ine ile deitirilir. nenin kapa kapatlp enjektrde hava varsa karlr.

Baz toz ilalar, ampul ierisinde bulunabilir. Hazrlanacak ila, ampul iinde toz halinde ise nce zc svs enjektre ekilir; sonra toz ila bulunan ampule boaltlr. Ampul, yavaa kendi etrafnda dndrlerek ilacn tamamen erimesi salanr. Eriyen ilacn tamam ya da istenen doz enjektre ekilir.

12

1.3. Hava Kilidi Teknii

lac enjektre ektikten sonra 23 dizyem (0.20.3 ml) havann enjektre ekilip enjeksiyonun yaplmasdr. Enjektr iindeki hava, ila uygulamas esnasnda tam olarak piston ile ila arasnda bulunmaldr. Bylece nce ila daha sonra hava kas dokusu iine verilir. Verilen hava, inenin dokuya girdii yerde kilit oluturur. Bu ilem sadece M ve subcutan (derialt) enjeksiyonlarda, enjeksiyonun yere 90 lik ayla yaplmas durumunda uygulanr.

Resim 1.14: Hava kilidi oluturulmas

Hava kilidi teknii, irritan etkili ilalarn M yolla uygulanmas durumunda inedeki ila artklarnn deri alt dokusunu tahri etmesini nler. Ayrca hava, enjektr iindeki ilacn tamamnn dokuya itilmesini salar. Bu durum, ok az dozlarda subcutan yolla uygulanan ilalarn (inslin, heparin vb.) tam dozunda verilebilmesi iin nemlidir.

13

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

la hazrlama ve uygulama kurallarna uygun kas iine ila uygulamak iin malzeme hazrl yapnz. lem Basamaklar Ellerinizi ykayp eldiven giyiniz. Uygun enjektr seimi yaparak ineyi enjektre taknz. la dozunu hesaplaynz. Ampul iindeki ilacn gvdede olmasn salaynz. Ampuln ba ksmndan tutarak boyundan krnz. Enjektrn inesini ampuln iine sokunuz. Pistonu geriye ekerek ilac enjektre ekiniz. nenin kapan kapatnz. Flakonun metal veya plastik kapan anz. Enjektrn inesini, kauuk tpann merkezinden sokunuz. Enjektr iindeki zc svy, flakon iine veriniz. neyi flakondan karp kapan kapatnz. Flakonu, iki el arasnda dndrnz. Enjektre hava ekiniz. Flakona hava veriniz. neriler Malzemenin kontaminasyonunu nleyiniz. Kendi can gvenliinizi koruyunuz. Mmknse gvenli enjektr kullannz. la miktarna uygun enjektr seiniz. Enjektr paketini, piston tarafndan anz. ne kkn, enjektrn ajutajna sklatrarak taknz. la hazrlama ve uygulama kurallarna uyunuz. Ampul gz hizasna getiriniz. Parmaklar ile birka fiske vurarak ilacn tamamnn gvdeye inmesini salaynz. aretli ksm kendinize doru eviriniz. Ampul kendinizden uzakta tutunuz. Ampul, pasif olan elinizin iaret ve orta parmaklar arasnda tutunuz. neyi ampuln dna dedirmeden sokunuz. aret parma ile enjektr ajutajndan destekleyiniz. Ampul tutan elin baparma ve yzk parma ile enjektr destekleyiniz. lacn tamamn ya da istenilen dozu enjektre ekiniz. ne, steril olduundan kontaminasyonu nleyiniz. Kapak alnca grlen ksm steril olduundan dokunmaynz. ne ucunu, toz ila seviyesinden yukarda tutunuz. zc svnn tamamn, flakon iine boaltnz. ne, steril olduundan kontaminasyonu nleyiniz. Toz ilacn tamamen erimesini bekleyiniz. la miktar kadar hava ekiniz. Flakonu aada, enjektr yukarda olacak ekilde tutunuz.

14

 Flakon ve enjektr ba aa evirerek ilac enjektre alnz.

Enjektr, flakondan karnz.

nenin kapan kapatp enjektrdeki havay karnz.

Flakon ve enjektr gz hizasnda tutunuz. ne ucunu, flakon iindeki ila miktar azaldka yavaa aa doru ekiniz. lacn tamamn ya da istenilen dozu enjektre ekiniz. ne ucu, ktlemise yeni bir ine ile deitiriniz. Enjektr, ine ucu yukar bakacak ekilde gz hizasnda tutunuz. Enjektrn gvdesine parmaklar ile birka fiske vurunuz. stte toplanan havay, pistonu yavaa iterek karnz. lacn dar kmamas iin zen gsteriniz. Enjektre 23 dizyem hava ekiniz. Yere 90 lik ayla uygulanacak enjeksiyonlarda hava kilidi oluturunuz.

Enjektre, kilit oluturmak iin hava ekiniz.

15

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi, M enjeksiyonda kullanlan steril malzeme deildir? A) ne B) Hazne C) la D) Eldiven E) Enjektr Aadakilerden hangisi, inenin blmlerinden deildir? A) Kapak B) Ajutaj C) Kk D) U E) Gvde Aadakilerden hangisi, ampulden ila ekerken dikkat hususlardandr? A) lacn tamamnn gvdede olup olmad kontrol edilir B) Ba ksmnda iaret varsa kendinize doru evrilir C) Ampul krlrken kendimizden uzakta tutulur D) ne ucu, ampuln tabanna dedirilmemelidir E) Hepsi edilmesi gereken

2.

3.

4.

Aadakilerden hangisi, flakondan enjektre ila ekerken uygulanmaz? A) la miktar kadar hava verilir B) lacn tamam veya istenen doz enjektre ekilir C) lacn bir ksmnn erimesi yeterlidir D) zc svnn tamam flakona verilir E) zc sv lidokainli ise ila mutlaka M uygulanr Aadakilerden hangisi, hava kilidi oluturmay aklar? A) Enjektrdeki havay karmak B) Enjektre bir miktar hava ekmek C) Kas dokusuna nce ilac sonra enjektrdeki havay vermek D) Flakona ila miktar kadar hava vermek E) lacn tamamn enjektre ekmek

5.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

16

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Hasta ya da belirleyebileceksiniz. yaralya, uygun pozisyon vererek enjeksiyon blgesini

ARATIRMA
Enjeksiyon yaplan kaslar aratrnz. Alt ve st ekstremitelerdeki kas, sinir, arter ve venleri ema zerinde inceleyiniz.

2. NTRAMSKLER LA UYGULAMA BLGELER

la, M enjeksiyonla derin kas dokusu iine verilir. Kas dokusunda, kanlanma ok olduu iin ilalar hzla emilir. Verilen ilacn sistemik etkisi, 1020 dk iinde gzlenebilir. M yolla verilecek ila miktar, ya gruplarna ve seilen blgedeki kas yapsna gre deiiklik gsterir. ki yan altndaki ocuklarda en fazla 1 ml; kas tabakas iyi gelimi yetikinlerde en fazla 5 ml ila verilmelidir. M enjeksiyon uygulanacak blge, ok iyi belirlenmelidir. Hasta ya da yaralnn ya, kas yaps, durumu ve verilecek ila miktar deerlendirilmelidir. Enjeksiyon blgesi iyice grlebilmeli ve palpe edilmelidir. Bunun iin hasta, uygun pozisyonda olmal; enjeksiyon uygulanacak kasn gevemesi salanmaldr. Travmaya uram, kanlanmas bozulmu, abse, kist, dermatit, (derinin iltihaplanmas) yank ve skar (yara blgesinde kollajen doku oluumu) dokusu olan blgeye enjeksiyon yaplmamaldr. Bilinci yerinde ise hasta ya da yaralya, bilinci yerinde deilse yaknlarna enjeksiyon uygulamasndan nce bilgi verilerek rzas alnmaldr. Hasta ya da yaralnn mahremiyet duygularna sayg gsterilmelidir. Vcudumuzda M enjeksiyon yaplabilen blgeler; dorsogluteal, (arka kala), ventrogluteal, (yan kala) femoral (uyluk) blgeler ile deltoid kasdr.

17

2.1. Dorsogluteal Blge

Dorsogluteal blge, yetikinlerde sklkla kullanlr. la, kalada bulunan gluteus maksimus ve gluteus medius kaslarna enjekte edilir. Dorsogluteal blge, geni ve kaln kas kitlesine sahip olduundan 5 mlye kadar ilalarn emilimini salayabilir. Gluteal kaslar, yrdke gelitii iin yan altndaki ocuklarda kesinlikle kullanlmamaldr. Ayrca dorsogluteal blge, ocuklarda idrar ve dk ile kirlenme ihtimaline kar tercih edilmemelidir.

Resim 2.1: Dorsogluteal blge, m. gluteus maximus ve medius

Dorsogluteal blgede, enjeksiyon yerini dikkatli belirlemek gerekir. Zira alt ekstremitelere uzanan siyatik sinir ile gluteal arterler bu blgeden geer. Aksi takdirde sinir zedelenmesi sonucu paraliziler, (geici veya kalc fel) damar zedelenmesi sonucu hematom (kan toplanmas) geliebilir. Hasta, yzst yatar pozisyonda olmaldr. Baparmaklar birbirine bakacak ekilde ayaklar ie evrilmelidir.

18

Dorsogluteal blgede enjeksiyon alan iki ekilde belirlenebilir: Gluteal blge; crista iliaca, koksiks ve gluteal kvrmlarla snrl olan blgedir. Gluteal blge, hayali izgilerle drt eit paraya blnr. stte ve dta kalan 1/4lk parann st d ksm, enjeksiyon alandr.

Resim 2.2: Dorsogluteal blgenin drt eit paraya blnp st d ksmnda enjeksiyon yerinin belirlenmesi

Spina iliaca anterior superior ile koksiks arasna hayali dz bir izgi izilir. Bu izgi, eit paraya blnr. Dta kalan 1/3lk parann orta noktas enjeksiyon alandr.

Resim 2.3: Spina iliaca anterior superior ile koksiks arasndaki izginin e blnp enjeksiyon yerinin belirlenmesi

19

2.2. Ventrogluteal Blge

Ventrogluteal blge; deri alt tabakasnn ince olmas, byk damar ve sinirlerin olmamas, hasta ya da yaralya verilecek pozisyon seeneklerinin ok olmas nedeniyle yetikinlerde tercih edilir. Enjeksiyon, gluteus medius ve gluteus minimus kaslarna yaplr.

Resim 2.4: M. Gluteus medius ve minimus

Hasta, yzst yatyor ise baparmaklar birbirine bakacak ekilde ayaklar ie evrilmelidir. Yan yat pozisyonunda ise stteki bacak kaladan ve dizden bklerek alttaki bacan nne alnmaldr. Srtst pozisyonda ise dizler karna doru bklmelidir. Ventrogluteal blgede, enjeksiyon alann belirlemek iin avu ii, femurun byk trochanteri zerine yerletirilir. aret parma veya ortaparmaktan biri spina iliaca anterior superior zerine konup dieri crista iliacaya doru alr. aret parma ile ortaparmak arasnda oluan V eklindeki gen alann ortas enjeksiyon blgesidir.

Resim 2.5: Ventrogluteal blgenin belirlenmesi

20

2.3. Femoral Blge

Femoral blge, zellikle yan altndaki ocuk ve bebeklerde kullanlr. Enjeksiyon, vastus lateralis ve rectus femoris kaslarna yaplr. la emilimi, sinir ve damarlar ynnden zengin olmadndan dier blgelere gre daha yavatr. Bundan dolay yetikinlerde mmkn olduunca tercih edilmemelidir. Hasta, srtst ya da oturur pozisyonda olabilir.

Resim 2.6: m. vastus lateralis ve m. rectus femoris

Femoral blgede enjeksiyon alan iki ekilde belirlenebilir:

Laterofemoral (n d yan uyluk) blgede, m. Vastus lateralis bulunur. m. Vastus lateralis; uyluk n yz d yan tarafnda, erit eklinde uzanan kaln bir kastr. Laterofemoral blgede, enjeksiyon alann belirlemek iin byk trochanter ile diz arasndaki femur, eit paraya blnr. Ortada kalan parann 1/3lk d yan ksm enjeksiyon alandr.

Resim 2.7: Femoral blgede enjeksiyon alanlar

21

Anterofemoral (n uyluk) blgede, m. Rectus femoris bulunur. m. Rectus femoris, uyluun n yznde dz bir ekilde uzanan kastr. Anterofemoral blgeye enjeksiyon yapabilmek iin byk trochanter ile diz arasndaki femur, eit paraya blnr. Ortada kalan parann 1/3lk orta ksm, enjeksiyon alan olarak belirlenir.

Resim 2.8: Bebekte M enjeksiyon uygulamas

2.4. Deltoid Kas

m. Deltoideus; omuzu n, d ve arkadan saran, kaln, gen eklinde bir kastr. Kk bir kas olmas, radial sinir ve byk damarlarn gemesi nedeniyle tercih edilmez. la emilimi hzl olmasna karn genellikle arldr. Yetikinlerdeki a uygulamalarnda tercih edilir. la miktar 1 mlyi gememelidir.

Resim 2.9: m. deltoideus ve enjeksiyon yeri

Hasta ayakta, oturur ya da yatar pozisyonda olabilir. Enjeksiyon yaplacak kol, dirsekten bklmelidir. Deltoid kasna, enjeksiyon uygulamak iin taban, acromion kntnn altna izilen hayali izgi; tepesi, koltukalt izgisi olarak belirlenen genin tam ortas enjeksiyon alandr.

22

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Hasta ya da yaralya, uygun pozisyon vererek enjeksiyon blgesini belirleyiniz.
lem Basamaklar Hasta ya da yaralya, ilem hakknda bilgi verip rzasn alnz. Mahremiyeti koruyucu nlemleri alnz. neriler Hasta haklarna sayg gsteriniz. Hastann endielerini gideriniz. Hasta haklarna sayg gsteriniz. Mmknse perde, paravan ekiniz. Enjeksiyon alann hastann yana, kas yapsna, durumuna ve ila miktarna Seilen enjeksiyon alanna gre hastaya gre belirleyiniz. uygun pozisyon veriniz. Enjeksiyon alann yeterince grnz ve palpe ediniz. Kasn gevemesini salaynz. Dorsogluteal blgede enjeksiyon yeri belirlenecekse Spina iliaca anterior superior ile koksiks Hastay, yzst yatar pozisyonda arasna hayali dz bir izgi izip eit baparmaklar birbirine bakacak ekilde paraya blnz. ayaklarn ie eviriniz. Dta kalan 1/3lk parann orta Hasta veya yaralnn enjeksiyon noktasn enjeksiyon alan olarak uygulanacak blgesini, tamamen belirleyiniz. grlecek ekilde anz. Ventrogluteal blgede enjeksiyon yeri belirlenecekse Hasta, yzst yatyorsa baparmaklar birbirine bakacak ekilde ayaklarn ie eviriniz. Avu iinizi, femurun byk trochanteri Yan yat pozisyonunda ise stteki zerine yerletiriniz. baca kaladan ve dizden bkerek alttaki bacan nne alnz. Srtst pozisyonda ise dizlerini karna doru bknz. aret parmanz ya da ortaparmanz Hasta veya yaralnn enjeksiyon spina iliaca anterior superior zerine uygulanacak blgesini, tamamen koyup dier parmanz crista iliacaya grlecek ekilde anz. doru anz. Ortada oluan gen alan enjeksiyon Dikkatli olunuz. blgesi olarak belirleyiniz. Laterofemoral blgede enjeksiyon yeri belirlenecekse Hasta veya yaralnn Femuru, hayali olarak eit paraya uygulanacak blgesini, blnz. grlecek ekilde anz. enjeksiyon tamamen

23

 Ortada kalan parann 1/3lk d yan ksmn enjeksiyon alan olarak belirleyiniz. Anterofemoral blgede enjeksiyon yeri belirlenecekse Hasta veya yaralnn enjeksiyon Femuru, hayali eit paraya blnz. uygulanacak blgesini, tamamen grlecek ekilde anz. Ortada kalan parann 1/3lk orta ksmn enjeksiyon alan olarak Dikkatli olunuz. belirleyiniz. Deltoid kasnda enjeksiyon yeri belirlenecekse Hasta ayakta, oturur ya da yatar Acromion kntnn altna hayali izgi pozisyonda olabilir. iziniz. Kolu dirsekten bknz. Tepesi koltukalt izgisi olan genin 1 mlden fazla ila uygulamaynz. tam ortasn belirleyiniz.

24

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi, enjeksiyon alannn deerlendirilmesinde nemli deildir? A) Hastann ya B) la miktar C) Hastann kas yaps, durumu D) Hastann cinsiyeti E) Pozisyonun uygun olmas Dorsogluteal blgede hangi kaslara enjeksiyon yaplr? A) m. Gluteus maximus ve minimus B) m. Gluteus medius ve minimus C) m. Gluteus maximus ve medius D) m. Gluteus minimus E) m. Gluteus maximus Bebeklerde, M enjeksiyonda hangi kaslar tercih edilir? A) m. Vastus lateralis ve m. Gluteus maximus B) m. Vastus lateralis ve m. Rectus femoris C) m. Rectus femoris ve m. Gluteus maximus D) m. Vastus lateralis ve m. Gluteus minimus E) m. Gluteus maximus ve medius Laterofemoral blgeye enjeksiyon uygularken hangi pozisyon verilir? A) Yan yat pozisyonu B) Srt st veya oturur pozisyonu C) Yzst pozisyonu D) Sims pozisyonu E) Dorsal rekmbent pozisyonu Aadakilerden hangisi ventrogluteal blgeye M enjeksiyon yapm ile ilgili deildir? A) Srtst pozisyonda dizler bklmeli B) Avu ii byk thorachanter zerine yerletirilmeli C) aret parma spina iliaca posterior superior zerine konmal D) Hasta yzst, srtst ya da yan yat pozisyonunda olmal E) Ortaparmak crista iliacaya doru almal

2.

3.

4.

5.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

25

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA
Cerrahi aseptik teknie uygun kas ii ila uygulayabileceksiniz. Rek b

ARATIRMA
M enjeksiyon uygulamasn izleyerek bir rapor hazrlaynz. M enjeksiyon uygulamasnda dikkat edilmesi gereken noktalar aratrnz.

3. NTRAMSKLER LA UYGULAMA TEKN

M ila uygulamas ile kas iine verilen ila moleklleri, lokal olarak interstisyel svya dalr. Kk molekll ilalar, kapillerden pasif difzyon yoluyla kana geer. Byk molekll ilalar ise lenf damarlar yoluyla emilir. Dokularda lenf akmnn hz, kan akmnn yaklak % 0.1i kadar olduundan lenf yoluyla emilim ok yava olur. Baz ila sspansiyonlar (depo penisilin) ve sv yalar iinde zlm ilalar (A, D, E, K vitaminleri, baz steroid hormonlar) kas iine verilince burada bir depo oluturur ve yava yava emilir. Bylece, uzun sreli (13 ay) etki elde edilir ve daha seyrek enjeksiyon yaplarak tedavi salanr. Kas iine enjekte edilecek ila miktarnn 5 mlyi gememesi gereklidir; ancak 10 mllik bir ila ikiye blnerek sa ve sol taraftaki kaslar iine enjekte edilebilir. la emilim hzn, ila verilen blgedeki kan akm belirler.

ekil 3.1: M enjeksiyon uygulamas

26

3.1. ntramskler Enjeksiyon Teknii

Hasta veya yaralnn kimlii kontrol edilir. Enjeksiyon blgesi, gzle ve palpe edilerek kontrol edilir. Belirlenen enjeksiyon blgesi, alkoll ya da batikonlu pamukla merkezden evreye doru olmak zere yaklak 5 cm apnda silinir. Bylece deri zerinde antisepsi salanr. Silme ilemi, aseptik kurallar erevesinde iten da doru, tek bir hareketle yaplmaldr. D blgeye demi olan pamuk, i blgeye dedirilmemelidir. Hazrlanan ikinci pamuk, dier elin kk ve yzk parmaklar arasna sktrlr. Enjektr alnarak inenin kapa karlr.

Resim 3.1: Enjeksiyon yerinde antisepsinin salanmas

Silinen blge, baparmak ve iaret parmaklar ile hafife bastrlarak gerdirilir. Antisepsisi salanan blgeye dokunulmamaldr. Kas dokusu ok ince olan yal veya zayf hastalarda kas, parmaklarla kavranarak toplanr. Hastaya, derin nefes alp vermesi sylenir. Bu durum, hastann rahatlamasn ve kaslarn gevemesini salar. Enjektr, ortaparmak veya iaret parma ile ajutajndan desteklenerek kalem tutar gibi tutulur.

Resim 3.2: Enjektrn tutulmas

27

Tespit edilen ve gerdirilen blgeye enjeksiyon inesi; 90 lik ayla, tek bir hareketle, tereddt etmeden hzl bir ekilde batrlr. nenin tamam doku iine girmelidir. (hastann kas dokusuna gre ayarlanabilir) 90 lik a inenin kas dokusuna ulamasn salar.

Resim 3.3: 90 lik ayla dokuya girilmesi

Enjektr tutan el, ine batrldktan sonra hi hareket ettirilmeden sabit tutulur. Silinen blgeyi gerdirmekte olan dier el, geri ekilir. Dier el ile enjektrn pistonu geri ekilerek enjektre kan gelip gelmedii kontrol edilir. Enjektre kan geliyorsa ine ucunun damara isabet ettiini gsterir. Bu durumda ine hemen geri ekilmeli ve ila yeniden hazrlanmaldr. Aksi takdirde ilacn damar iine verilmesi, istenmeyen sonularn ortaya kmasna neden olabilir. Enjektre kan gelmiyorsa piston dier el ile yavaa itilerek ila, kas iine enjekte edilir. la, ok hzl enjekte edilmemelidir. lacn ok hzl verilmesi, dokuda basn oluturacandan arya neden olur.

Resim 3.4: lacn kas dokusuna verilmesi

Kk ve yzk parmaklar arasna sktrlan pamuk, inenin dokuya girdii yere yerletirilerek hafife basn uygulanr. Bu esnada enjektrn inesi; tek bir hareketle, hzl bir ekilde, 90 lik ayla dokudan karlmaldr. Pamukla enjeksiyon yerine hafife basn uygulanr.

28

Resim 3.5: Enjektr inesinin dokudan karlmas

ne, kapa kapatlmadan tbbi atk kutusuna, enjektr ve pamuk tbbi atk pne atlr. Eldiven karlp tbbi atk pne atlmaldr. Eller ykanmaldr. Yaplan ilem mutlaka kayt edilmelidir.

Resim 3.6: nenin tbbi atk kutusuna atlmas

Hasta, M enjeksiyondan sonra ilacn etkileri ynnden gzlenip deerlendirilmelidir.

3.2. Z Teknii
Z (zik-zak) teknii; deri alt dokuda kuvvetli irritasyona neden olan ve deriyi boyayan baz ilalar (demir preparatlar vb.) M yolla uygulama ilemidir. lem esnasnda derialt dokusu ile kas dokusu birbirine paralel olmad iin bu ad almtr. Z teknii ile enjeksiyon uygulanacaksa ila ekildikten sonra ine mutlaka deitirilmelidir. Hava kilidi teknii uygulanmaldr. Z teknii ile enjeksiyon; dorsogluteal, ventrogluteal ve femoral blgelere uygulanabilir.

29

Z teknii ile enjeksiyon uygulamas, M enjeksiyon uygulamasnda olduu gibidir; ancak u ilemler eklenmelidir: Hava kilidi teknii iin enjektre 23 dizyem hava ekilmelidir. ne ucu deitirilmelidir. Belirlenen enjeksiyon alan zerindeki deri, elin yan ksm ile yaklak 3 cm kenara doru kaydrlarak gerdirilir. Bu ekilde derialt doku yer deitirir.

ekil 3.2: Z teknikle derialt dokusunun kaydrlmas

Enjektr, 90 lik ayla ine batrldktan sonra, el deitirilerek deriyi gerdirmeye devam eden elin baparmak ve iaret parmaklar ile tutulur. Dier el ile piston geri ekilerek kan gelip gelmedii kontrol edilir.

Resim 3.7: Z teknik uygulamas

la, yavaa (10 saniyede 1 ml) enjekte edildikten sonra pamuk, inenin dokuya girdii yere yerletirilerek enjektr hzlca dokudan karlr. Gerdirilen deri, serbest braklr. Pamukla enjeksiyon yerine hafife basn uygulanr.

30

3.3. ntramskler Enjeksiyon Komplikasyonlar

M enjeksiyon uygularken aseptik kurallara uyulmamas, enjeksiyon blgesinin tam olarak belirlenememesi ve teknie uygun hareket edilmemesi neticesinde istenmeyen sonular ortaya kabilir. Bu sonular ve nedenlerini u ekilde sralamak mmkndr: Enfeksiyon, ska grlen en nemli komplikasyondur. zellikle derialt dokusunda grlr. Enfeksiyonu nlemek iin cerrahi aseptik teknie dikkat edilmeli, steril malzeme korunmaldr. Enjeksiyon blgesi tam olarak grlebilmeli, palpe edilmelidir. Enjeksiyon alan iyi belirlenmezse sinir zedelenmesi sonucu paraliziler, (geici veya kalc fel) damar zedelenmesi sonucu hematom (kan toplanmas) grlebilir. Hastann kas tabakasna uygun ine seilmedii takdirde ila derialtna enjekte edilebilir. Bu durum ar, kist, doku zedelenmesine yol aabilecei ve ila emiliminin istenen ekilde olamayaca gibi ila hazrlama ve uygulama kurallarna da uyulmadn gsterir. Ayrca, ine ucunun, kemik dokuya temas etmesi periost iltihabna (periostitis) neden olabilir. ne, dokuya girerken tek bir hareketle ve hzlca girmezse doku travmas grlebilir. ne ucunun kt olmas durumunda da doku travmas ve ar oluur. ne dokudan kartlrken pamuk; inenin dokuya girdii yere yerletirilerek hafife basn uygulanmazsa deri ineye sarlr, doku travmas ve arya neden olabilir. lacn hzla enjekte edilmesi, doku iindeki basnc artracandan arya neden olabilir. Enjektre kan gelip gelmedii kontrol yaplrken enjektre kan geliyorsa ine hemen geri ekilmelidir. Aksi takdirde ilacn damar iine verilmesi ani ve irreversbl (geri dnm olmayan) sonularn (ok, damar yapsnn bozulmas vb.) ortaya kmasna neden olabilir.

31

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Cerrahi aseptik teknie uygun kas ii ila uygulaynz. lem Basamaklar neriler

Hasta veya yaralnn kimliini kontrol la uygulama ilkelerine dikkat ediniz. ediniz. Enjeksiyon blgesini kontrol ediniz. Enjeksiyon alannda travma, dolam bozukluu, abse, kist, dermatit, yank ve skar dokusu olmadndan emin olunuz.

Merkezden evreye doru siliniz. Enjeksiyon blgesini, alkoll ya da Alan yaklak 5 cm apnda, tek bir batikonlu pamukla siliniz. hareketle siliniz. Dier pamuu, kk ve yzk Aseptik kurallar unutmaynz. parmaklarnz arasna sktrnz. nenin kapan karnz. nenin sterilliini bozmaynz.

Silinen blgeyi, bir elin baparmak ve Silinen blgeye dokunmaynz. iaret parmaklar ile hafife bastrarak Kas tabakas ok ince olan hastalarda gerdiriniz. kas kavraynz. Hastaya, derin nefes alp vermesini Kaslarn gevemesini salaynz. syleyiniz. Enjektr, dier elinizle kalem tutar gibi Orta parmak ile ajutajdan destekleyiniz. tutunuz. neyi, 90 lik ayla dokuya batrnz. Tek bir hareketle tereddt etmeden, hzl bir ekilde batrnz. nenin tamamn batrnz. Enjektr tutan elinizi sabit tutunuz. Enjektrn pistonunu geri ekerek enjektre kan gelip gelmediini kontrol Enjektre kan geliyorsa ineyi hemen geri ekiniz ve ilac yeniden ediniz. hazrlaynz. lac, enjektrn pistonunu iterek kas lac, pistonu yavaa iterek kas iine iine veriniz. veriniz. Enjektrn inesini, 90 lik ayla neyi tek bir hareketle, hzl bir ekilde dokudan karnz. karnz.

32

 Pamukla, enjeksiyon basn uygulaynz.

yerine

Kk ve yzk parmaklar arasna hafife sktrlan pamuu, inenin dokuya girdii yere yerletirerek hafife basn uygulaynz. Gvenli enjektr kullandysanz inenin hazne iinde kalmasn salaynz.

neyi, kapan kapatmadan tbbi atk Kapa kapatmaya alrken inenin kutusuna atnz. elinize batabileceini unutmaynz. evre temizlii salaynz. ve gvenliini

Enjektr, pamuu ve eldiveni tbbi atk Kontaminasyonu nleyiniz. pne atnz. Ellerinizi ykaynz. Kendi can gvenliinizi koruyunuz. la uygulamas ile ilgili formlar doldurunuz. (vaka kayt formu vb.) Kayt ileminin yasal dayanak olduunu unutmaynz.

lemi kayt ediniz.

33

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz. Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz. 1. Enjeksiyon uygulamas iin deri antisepsisi salanmasnda hangisi yanltr? A) Alkol ya da baticon kullanlmal B) Merkezden evreye doru silinmeli C) Yaklak 5 cm apnda silinmeli D) Dtan ie doru silinmeli E) Silme, tek bir hareketle yaplmal Bir hasta iin 2x75 mg Gentamisin istemi yaplmtr. Gentamisin, 2 mllik ampul iinde 0.5 gr halinde bulunan ilatr. 75 mglk doz iin hastaya ka ml enjekte etmek gerekir? A) 0.3 ml B) 3 ml C) 0.35 ml D) 0.2 ml E) 0.5 ml Aadaki M ila uygulama ile ilgili ifadelerden hangisi yanltr? A) ne, dokuya 90 lik ayla batrlmal B) ne, tek bir hareketle, hzl bir ekilde batrlmal C) la, piston hzlca itilerek kas iine verilmeli D) Enjektr, ajutajndan desteklenmeli E) Enjektre kan gelip gelmedii kontrol edilmeli Aadakilerden hangisi, Z teknii ile ilgilidir? A) Hava kilidi tekniini uygulamak B) neyi 90 lik ayla dokuya batrmak C) Derialt dokusunu hafife yana kaydrmak D) Enjektr tutmak iin el deitirmek E) Hepsi Aadakilerden hangisi, M enjeksiyonun komplikasyonlarndan deildir? A) Paralizi B) Anemi C) Hematom D) Enfeksiyon E) Periostitis

2.

3.

4.

5.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirme ye geiniz.

34

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz. Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Ellerinizi ykayp eldiven giydiniz mi? Uygun enjektr seimini yaparak ineyi enjektre taktnz m? la dozunu hesapladnz m? Ampuln ba ksmndan tutarak boyundan krdnz m? Enjektrn inesini, ampuln iine soktunuz mu? Pistonu geriye ekerek ilac, enjektre ektiniz mi? nenin kapan kapattnz m? Flakonun metal veya plastik kapan atnz m? Enjektrn inesini, kauuk tpann merkezinden soktunuz mu? Evet Hayr

10. Enjektr iindeki zc svy, flakon iine verdiniz mi? 11. neyi, flakondan karp kapan kapattnz m? 12. Flakonu, iki el arasnda dndrdnz m? 13. Enjektre hava ektiniz mi? 14. Flakona hava verdiniz mi? 15. lac, flakon ve enjektr ba aa evirerek enjektre aldnz m? 16. Enjektr iindeki havay boalttnz m? 17. Hasta veya yaralya ilem hakknda bilgi verip rzasn aldnz m? 18. Mahremiyeti koruyucu nlemleri aldnz m? 19. Seilen enjeksiyon alanna gre hastaya uygun pozisyon verdiniz mi? 20. Dorsogluteal blgede enjeksiyon alann belirlediniz mi? 21. Ventrogluteal blgede enjeksiyon alann belirlediniz mi? 22. Laterofemoral blgede enjeksiyon alann belirlediniz mi? 23. Anterofemoral blgede enjeksiyon alann belirlediniz mi?

35

24. Deltoid kasnda enjeksiyon alann belirlediniz mi? 25. Hasta ya da yaralnn kimliini kontrol ettiniz mi? 26. Enjeksiyon blgesini kontrol ettiniz mi? 27. Enjeksiyon blgesini, alkoll ya da batikonlu pamukla sildiniz mi? 28. Dier pamuu, kk ve yzk parmaklarnz arasna sktrdnz m? 29. nenin kapan karttnz m? 30. Silinen blgeyi, bir elin baparmak ve iaret parmaklar ile hafife bastrarak gerdirdiniz mi? 31. Hastaya, derin nefes alp vermesini sylediniz mi? 32. Enjektr, dier elinizle kalem tutar gibi tuttunuz mu? 33. neyi, 90 lik ayla dokuya batrdnz m? 34. Dier el ile enjektrn pistonunu geri ekerek enjektre kan gelip gelmedii kontrol ettiniz mi? 35. lac, enjektrn pistonunu iterek kas iine verdiniz mi? 36. Enjektrn inesini, 90 lik ayla dokudan karttnz m? 37. Pamukla, enjeksiyon yerine hafife basn uyguladnz m? 38. neyi, kapan kapatmadan tbbi atk kutusuna attnz m? 39. Enjektr, pamuu ve eldiveni tbbi atk pne attnz m? 40. Ellerinizi ykadnz m? 41. lemi kayt ettiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetlerini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

36

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 D B E C C

RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 D C B B C

RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 D A C E B

37

KAYNAKA KAYNAKA
AY AKA Fatma, Temel Hemirelik Kavramlar lkeler Uygulamalar, 1. Bask, stanbul Medikal Yaynclk, stanbul, 2007. GM Aysel, Trkan EMSAL, Aye UZ, lknur KKALP, Meslek Esaslar ve Teknii, Palme Yaynclk, Ankara, 2008. SABUNCU Necmiye, Kamerya BABADA, Glsn TAOCAK, Trkinaz ATABEK, Hemirelik Esaslar, 1. Bask, Akretim Fakltesi Yaynlar, Eskiehir, 1996. ULUSOY M. Filiz, R. Selma GRGL, Hemirelik Esaslar Temel Kuram, Kavram, lke ve Yntemler, Cilt I, 3. Bask, TDFO Ltd. ti., Ankara, 1997. SOBOTTA, Atlas of Human Anatomy CD-ROM. http://www.aof.anadolu.edu.tr/kitap/EHSM//1207/unite11.pdf

38