TNEL

TNEL TPLER VE ZELLKLER

 Karayolu tnelleri Demiryolu tnelleri Metro tnelleri Hidrolik g ve su tnelleri Kanalizasyon tnelleri

1)Karayolu Tnelleri: Demiryolu tnellerine nazaran gzergah geometrisi asndan ok daha esnektir. Genellikle karayolu tnel projeleri %2 lik bir eime gre projelendirilmektedir. Eer, trafik hacmi dk ise sz konusu eim %4 e kadar kmaktadr. Daha yksek eimler havalandrma (CO, CO2, NO2, emisyonlar vb.) ve gr gvenlii asndan uygun deildir. Karayolu en kesiti gnlk trafik hacmine sk skya baldr. Uzun tnellerde havalandrma ve yangn gvenlii projenin en nemli elerinin banda yer alr.

 Demiryolu cer ekim parametresi asndan maksimum eimler %1,2 dir. Bir ve iki hatl hzl tren projelerinde tnel en kesiti srasyla 50 m2 ve (80 m2 100 m2) dir.

 Tnel en kesiti hatta, altrlacak trenlerin maksimum kapasitesine tren ticari hz, koltuk says, konfor derecesi, ara says, ara kap saylar ve genilikleri , istasyon uzunluu vs. , tren dizilerinin takip aralklarna, sinyalizasyon ve cret toplama sistemlerine baldr. Tek ve ift hatl metro tnelleri iin tipik bir en kesit 35 m2 dir. Yangn gvenlii en st dzeyde olmaldr.

 Gzergah geometrisi (yol eimi, kurp yarap) dier tnellere nazaran daha esnektir. Genelde salam kayada alrlar. Hidrolik g tnel kesit alanlar dm ykseklii, su debisi ve enerji kayplar gibi faktrlere bal olup, 10 m2 30 m2 arasndadr.

 Kesit alan 10 m2 dir.

 Projenin doal risklerinin jeolojik/ hidrojeolojik/ sismik/ geoteknik zelliklerinin ok deikenlik sergilemesi en st dzeyde olmas nedeniyle, dier mhendislik projelerinden farkldr. Bu risklerin en aza indirilmesi asndan ok zenle yaplm ve yorumlanm mhendislik jeolojisi/ jeofizik/ geoteknik aratrmalarna gereksinim vardr. rnein deniz altnda yaplan projelerde bu tr aratrmalarn maliyeti, proje yapm maliyetinin %6 sna kadar kmaktadr. Projenin ortaya koyduu doal ve geometrik verilere (kesit alan, uzunluk, yol eimi) uygun kaz/ iksa ynteminin (delme, patlatma, tnel ama makinesi vb.) seilmesi gerekir. Proje derinlii s ( 3 tnel kaz ap) ve youn yerleim alanlarnn altndan geiyorsa, bu husus bina kme/ deplasmanlar asndan daha da nem tar. Alnan ek nlemler zemin ve kaya ktlesi iyiletirme almalar projenin toplam maliyetini byk lde arttrr . Aktif faylarn yaknndan (5 20 km) geirilen tnellerde zellikle s zemin tnellerinde deprem riski nemlidir. Buna karn yaklak 30 40 m den daha derin kaya ktlesi iinde alan tnellerde deprem riski byk lde azalmaktadr. (Yapsal hasarlar kaya tnellerinde zemin tnellerine nazaran ok daha azdr). Tarihi kalntlarn bulunma olasl yksek blgelerde yaplacak tnel kazlar da projede dikkate alnmas gereken nemli faktrlerinden biridir.

 Tnel projesi srdrlebilir evre anlay ile uygun olmaldr. Dier kelimelerle birim kaz hacmi bana kullanlan enerji miktar elverdii lde minimuma yaklatrlmaldr. Tnel kazsndan kan malzemeler inaat ilerinde beton agregas ve yol stabilizasyon malzemesi olarak kullanlma olanaklar aratrlmaldr. Tnel proje maliyeti hassas biimde gnlk ilerleme hz na baldr. Artan ilerleme hz projenin ekonomikliini arttrr; birim maliyeti nemli lde azaltr. Risklerin iyi ngrlememesinden kaynaklanan uzun sreli duraklamalar (gkler, tnel makinesinin skmas, atlak sisteminden gelen byk debili su geliri vb.) dk ilerleme hzlar gibi tnel projesinin genel ekonomik baarmn olumsuz ynde etkiler. yeri gvenlii (su baskn, arn ve tavan gkleri vb.) ve salna (CO, CH4, HS2, Nox emisyonlar ve tozkonsantrasyonu vb.) ynelik olarak alnan nlemlerinin uygulamas en st dzeyde gerekletirilmelidir. Can kaybnn sfr olmas temel hedef olmaldr !!!. Kullanlacak donanmlarn karmak olmas nedeniyle ekiplerin teknik bilgi ve grgs yksek olmaldr.

YARARLARI
Kimi proje koullarnda dier alternatifprojelere (karayolu, kpr, hemzemin geit, a kapa vb.) kyasla ekonomik zmler sunar. Gerek inaat, gerekse hizmet mr boyunca evreye (grnt, grlt kirlilii, trafik younluu vb ) duyarllk asndan ok uygundur. Tarihi kalntlara hi zarar vermez. Deprem ve bomba gibi dinamik/ darbe etkilerine kar zellikle kaya tnelleri ok iyi yapsal dirence sahiptirler. Mhendislik tarihi geliiminden bakldnda tnel projeleri daima zoru baarmtr. Teknoloji geliimine katk salamtr. (2030 ylna kadar tm jeolojik koullara uyum salayan akll tnel makineleri inaa edilecektir.

SAKINCALI TARAFLAR
Jeoloji ve hidrojeolojik koullarn iyice ortaya kartlmadan balatlan projelerin ilerleme hzlarnn ok dk olmas nedeniyle ekonomik olma zelliini yitirebilir yeri gvenlii/ sal asndan ok ciddi eksikliklerin bulunmas durumunda, can kayb/ yaralanma ile sonulanan kazalar gzlenebilir. Tnel projelerinde de dier inaa yntemlerinde olduu gibi sfr can kayb hedef alnmaldr)

 Tnel kaz ve nihai iksalar tm stabile isteklerini yerine getirecektir. Tnel ilerleme hz gncel teknolojinin limitleri iinde olacaktr. ngrlen zaman/bte programlarna uyumlu olacaktr. Proje boyunca yerli mhendislik/tnel teknoloji olanaklar en st dzeyde kullanlacaktr. Projede sfr can kayb esas alnacaktr. Proje kapsamnda gzetilen kalite anlay tnel hizmet sresi boyunca (bakm + onarm) masraflarn minimize etmelidir. Projede geri kazanm malzeme kullanm yksek olmaldr.