(NTE 1 ) SORUMLULUK KAVRAMI Biimsel Olmayan Yazl Olarak Karmza kmayan Ama Gndelik Hayatta Yerine Getirmeye altmz

Sorumluluklarmz? *Salmz Korumak *Aile indeki Rolmzn Gerekliliklerini Yerine Getirmek *Arkadamza Yardmc Olmak *Toplumsal Normlar Gzetmek *evreyi Kirletmemek Not: Birey Ve Toplum Varsa Sorumluluk Kanlmazdr. Sorumluluk: Kiinin kendi davranlarn veya kendi yetki alanna giren herhangi bir olayn sonularn stlenmesi mesuliyet eklinde tanmlanmaktadr. Sorumluluk ki ana balk Altnda Toplanabilir. 1)Geriye Doru Sorumluluk: Zamir her zaman tekildir. 2)leriye Doru Sorumluluk: Zamir oul olabilir. oul ayn zamanda Ykmllkler Olarak ta tanmlanabilir. Bir Bireyin Sorumluluk stlenebilmesi ya da Sorumlu Tutulmasnn 3 nemli Koulu ? *Akll Olmas ve Akln Kullanma Yetkisine Sahip Olmal *zgr radesini Kullanabilmesi *Yetki Sahibi Yani Ehliyetli Olmasdr. Not: Akl Sorumluluun Gerekli artdr. Sorumluluk Ne Zaman Balar: Akl Yetkisini Kullanma Ehliyetine Sahip Olmasyla Sorumluluk Balar. rade: Herhangi bir konuda karar vermek bir eylem yahut etkinlii gerekletirmek iin gerekli olan bilinli muhakeme gc ve kararll alternatifler arasnda bilerek ve isteyerek seim yapabilme yetkisidir. rade zgrl: Kiisel etkinliklerde insan iradesinin serbest, baklardan ve denetimden uzak olmas, insann kendi adna her trl korku ve endieden uzak biimde karar verebilmesi tercih yapabilmesidir. Yetki Sahibi Olma: Bireyin herhangi bir konuda ehil olmas yannda, kendisine bulunduu topluluk ya da kurum iindeki rol, stats ve konumu gerei verilmi yazl olan ya da olmayan bir g olarak tanmlanabilir. Toffler nsann Neden Sorunsuzca Davrand Konusunda u 4 Temel Huhusu aret Eder. *Karakter *Bilgiye dayal nedenler *Beklentiye dayal nedenler *Yarglamaya dayal nedenler Karakter: nsann benliinde yerlemi bir durum olup, fiillerin dnmeksizin kolaylkla ve kiinin farkl zihinsel durumlarda da olsa gerekletirilmesi eklinde tanmlanabilir. Not: Kiinin karakteristik zellikleri onun sorumluluk stlenip stlenmemesine etkide bulunduu gibi sorumluluunu yerine getirme dzeyini de etkiler. Not: Bireysel amalar, sahip olunan bilgi dzeyi ve bilginin tek tarafl olmas yannda deer yarglar, kiinin sorumluluk almamasna veya sorumsuzca davranmasna yol aabilir. Vicdan: nsann kendi davranlar veya bakalarnn davranlar hakknda doru veya yanl eklinde yarglar yapmasna yarar. Vicdan kiiyi hem ahlaki davranta tutarszlklardan kurtarr hem de dardan bir kontrol olmadan da ahlakl davranmasn salar. Not: Vicdan insann sorumluluklarn test etmesinde en nemli kontrol mekanizmasdr. Vicdan Muhasebesi: Kiinin kendi iine dnk olarak kendi kendini yarglamas sonucu beliren deer yargsdr. Vicdannn sesi: erii bir ahlaki buyruk biiminde kiinin benliinde oluan ve bireyin iyiliine yahut ktlne ilikin yarglama bilincidir. Bireysel Sorumluluk: Kii her ey den nce birey olarak kendisine kar sorumludur. nsann kendisine kar bireysel sorumluluu sahip olduu maddi ve manevi deerlerini doru yerinde ve zamannda kullanmasn gerektirir. Sorumluluk: Kiinin vicdanna kar sorumluluudur. D Sorumluluk: Snrlar kanun ve hukuk normlaryla izilmi sorumluluklar yannda sosyal normlarla da ilikili olabilir. D Sorumluluklarmz Ahlaki, Toplumsal ve Kltrel deerlerdir. Not: Bireyin en temel sorumluluu beden ve ruh saln koruma sorumluluudur. Bu sorumluluun yerine getirilmemesi, dier pek ok sorumluluun yerine getirilmemesi anlamna gelecektir. Sosyal Sorumluluk: Bireysel sorumluluklarn tamamnn sosyal boyutu vardr. Sosyal sorumluluklarla i ie olan bireysel sorumluluklarn toplumsal maliyeti de olduka yksek olabilmektedir. Grev Sorumluluu: Bireysel ve grev sorumluluklar da sosyal sorumluluklarla i iedir. Ynetsel Sorumluluk: Yneticinin sosyal sorumluluk alanlarn 4 ana balk altnda toplamak mmkndr. *zel Yaam *Ekonomik likiler *Liderlik Bilinci *Toplum yesi letmelerin Sorumluluklar: letmelerin asl sorumluluklar Pazarn ihtiyalarn istek ve beklentilere uygun olarak karl ve verimli bir ekilde Karlamalardr. Not: letmeyi sosyal bir kurum sayan anlay biimine gre ise iletme; toplumun sosyal,ekonomik ve politik gelimelerine cevap verme ve sosyal sorunlar zmesine yardm etmek gibi ok geni bir ilev ve grev ykmll altndadr. letmelerin Sorumluluklarnn Snflandrlmas: *letme iine ve dna ynelik sorumluluklar -Pay sahipleri, alanlar ve Yneticiler Sorumluluklar - sorumluluk dnda kalan kii, grup yada organizasyon ile toplum D Sorumluluklar *Birincil ve kincil sorumluluklar -Mal ya da hizmet retimi, bunlarn retiminde ekonomiklik, alanlarn haklarnn gzetilmesi, Mterilerin ihtiya ve isteklerine uygunluk Birincil Sorumluluklar -Yukardaki sorumluluklar yerine getirirken ahlaki ve sosyal sorumluluklarn gzetilmesi, tm srelerde drstlk ve szlemeye uygun davranlmas, i dnyasnda ahlaki deerlerinin yerletirilmesine katk salanmas ve devlete vergi demesi konusundaki kayt sorumluluklar ise ikincil sorumluluudur.

letmelerde sosyal sorumluluk ve etik Vize snav ders notlar

Sayfa 1

*Paydalara (kar Gruplarna) Ynelik Sorumluluklar -Mteriler, Pay sahipleri, alanlar, Toplum, Tedarikiler, Arac Kurumlar, Medya, Sivil Toplum rgtleri, Yerel Ynetimler ve kamu kurum ve kurulularna ynelik sorumluluudur. *Ekonomik, Yasal, Ahlaki ve Gnll Sorumluluklar -Toplumsal, Kltrel ve Ahlaki deerlerinin farkllamas, Politik tercihler ve Uluslararas likiler Vb. Not:Gnll Sorumluluk yaam standardnn ykselmesine katk salamaktadr. letmelerin Sosyal Sorumluluklar: Bir iletmenin kendini toplum iin ykml hissetmesi eklinde tanmlanabilir. Soysal adan sorumlu olmak, Toplum zerindeki olumlu etkileri maksimum, olumsuz etkileri ise minimum yapmaktr. letmelerin Sosyal Sorumluluklaryla lgili Yaklamlar: ki ye ayrlrlar. Klasik Yaklam (Friedman Yaklam) Modern Yaklam ( Dngs Yaklam) Klasik Yaklam: Klasik yaklamn savunucularnn ilk srayla yer alan Friedmana gre; letmenin tek bir sosyal sorumluluu vardr, o da kar maksimize etmektir. Modern Yaklam: letmelerin sosyal sorumluluklar konusundaki modern yaklamlarndan biri olan i dngs yaklam, iletmenin kar yannda kamu faydasn gzetmesini de ngrmektedir. letmelerde Soysal Sorumluluun Leh ve Aleyhindeki Grler: letme faaliyetlerinin ekonomik, sosyal, siyasal ve kltrel etkinliklerinin dikkate alnmas anlaml olacaktr. Lehteki Grler: *Kamu beklentilerinin deimesi *Daha iyi bir iletme evresi *Kamu imaj *Devlet dzenlemelerinden Kanma *Sosyo-kltrel normlar *Sorumluluk yetki ile dengelenmesi *letmenin kaynaklara sahip olmas Aleyhindeki Grler: *Karn maksimizasyonu asldr. *Sosyal sorumluluk iletme iin maliyet etkenidir. *Sosyal sorumluluk faaliyetlerinin bedelini toplum demelidir. *letmenin esas amacn aksatr. *letmeler sosyal yeteneklere sahip deildir. * Sosyal sorunlardan iletmeler sorumlu deildir.

(NTE 2 ) AHLAKI VE NEM rgtsel Kresel Dzeyde Ahlak Kltrne Duyulan htiya: Yeni gelitirilen biyolojik ve askeri teknolojiler i dnyasnn kontrolndedir. Eer bunlar belli bir sorumlulukla ele alnmazsa dnyay yok edebilecek bir tehdit ve tehlike sz konusu olacaktr. Yani artk byk firmalar neredeyse byk devletler kadar gl hale gelmilerdir. Bu da onlarn kresel bir sosyal sorumluluk ile snrlandrmalar gereini ortaya koymaktadr. kiye ayrlr. 1) Ahlak Normatif: ahlakna uygun davranlarn neler olmas gerektii konusunu inceler ve i ahlak ilkelerinin belirlenmesi zerinde alr, ne yaplmal ne yaplmamal sorusuna cevap arar, ahlaknn temelini ahlaki saduyudan yaplan karsamalar oluturur. 2)Betimleyici Ahlak: dnyasnda var olan ahlaki sorunlar ve bu konudaki tutum ve davranlar ortaya karmak zerinde younlarken daha ok davran bilimlerinin yntemlerini kullanr, Toplumdaki mevcut deer yarglar ile de ilgilenir. Ahlak ve Etik Kavramlar: Ahlak terimi dilimizde iki anlama sahiptir. Birincisi insanlarn toplum iinde uymas gereken kural ve ilkeleri belirtirken kincisi ahlak felsefesini belirtmektedir. Ahlak: Belli bir dnemde belli insan topluluklarnca benimsenmi olan, bireylerin birbirleriyle ilikilerini dzenleyen trel davran kurallarnn yasalarnn ve ilkelerinin toplamdr. Ahlak Bilgisi, Ahlak Felsefesi ve ya Bat Dilinde Etik: nsana ilikin ahlaki sorunlarda doru ve yanl bilgileri ortaya koyan ya da en azndan koymas beklenen bir disiplindir. Not: Ahlak nasl yaamamz gerekir ? sorusuna verilecek cevaplar aratran bir felsefe disiplindir. Din ile Ahlak ayn ey deildir kartrlmamaldr. Normatif Ahlak: Nasl Davranlmas gerektii zerinde durur. Betimleyici Ahlak: nsanlarn hali hazrda nasl davrandklar ve bunlarn nedenleri zerinde durur. Not: Kiisel ahlak , Toplumsal ahlak, ve Meslek ahlak farkl kavramlardr. Not: Btn dinler amalar bakmndan birer ahlak sistemidirler ve insann nasl olmas gerektiini retirler. Dinler iki alanda dzenleme yapar; *nsanla doast arasnda *Buna bal olarak insanla insan arasndaki ilikileri dzenler, Bunun iinde; *nsann ne yapmas gerektii *Ne yapmas ve *Ne ummas gerektiini retirler. Not: Tarih Sre iinde ahlak 3e ayrr. *Eski Yunan Ahlak * Kant Ahlak *Kant Sonras Modern Ahlak (deerler ahlak) Not: Ahlak ikiye ayrlr. *Normatif Ahlak: ahlakna uygun davranlarn neler olmas gerektii konusunu inceler ve i ahlak ilkelerinin belirlenmesi zerinde alr, ne yaplmal ve ne yaplmamal sorusuna cevap arar, temelini ahlaki saduyudan yaplan karsamalar oluturur. *Betimleyici Ahlak: dnyasnda var olan ahlaki sorunlar ve bu konudaki tutum ve davranlar ortaya karmak zerinde younlar ve daha ok davran bilimlerinin yntemlerini kullanr. Not: Ahlakn teorik ahlak felsefesinden ayran en nemli zellik toplumdaki mevcut deer yarglar ile de ilgilenmesidir.

Ahlak Kavramnn Ortaya k ve Geliimi:

letmelerde sosyal sorumluluk ve etik Vize snav ders notlar

Sayfa 2

 ahlaknn tarihi geliimi antik alara kadar uzanr. Eski Yunan ve Roma dnyasnn yazar ve filozoflar, iletmecilik ve ticaret faaliyetlere iyi gzle bakmazlard. nk bu tr faaliyetleri para kazanma hrs, yalan ve dolanla karm varsayar barbar tccarlarla ilikili sonunda medeniyetlerinin bu toplumlarda buluacak yolsuzluklarla dejenere edileceini dnrlerdi. Zaten aristokrasinin egemen olduu bu tr kleci medeniyetlerde el emeine ve fiziki abaya dayanan faaliyetler kmsenirdi. 1900-1920 Aras ahlak arayan i dnyas 1920-1950 Profesyonellik ve i ahlak 1950-1970 i ahlak ve byyen karmaklk 1970-1990 ahlaknda dzen getirme giriimleri 1900Kresel ahlak Genel Ahlak Teorileri Balamnda Ahlaknn Temelleri Kantn dev Ahlak (Deontoloji): ahlak sz konusu olduunda sorulmas gereken sorulardan biri de i ahlak iletmenin karlar iim mi gereklidir yoksa toplumun karlar iin mi gereklidir sorusudur. Deontoloji olarak da bilinen haklar teorisi kant tarafndan savunulmutur. Not: Halklar teorisine gre belli baz eyler sonular ne olursa olsun insanlk iin ahlaki olarak balaycdr. ldrmek, tecavz etmek, ikence etmek, soykrm yapmak sonular ne olursa olsun kt eylemlerdir. Not: Kanta gre ahlakn temelini herkese gre deimeyen bir ey oluturmaldr. Bu da iyilii isteme ve ahlak yasasdr. Not: Kant Maksimleri de Koullu ve Koulsuz buyruklar diye ikiye ayrr. Ahlak alannda Uygulanabilecek baz evrensel ilkeler: * Mevcut ve potansiyel mterileri, alanlar, ilikili olunan dier firma ve kurumlar ve toplumu aldatmamak * Kiileri fiziksel, ruhsal ya da cinsel olarak taciz etmemek * Doruluk drstlk ve adalet ilkelerine uymak * evreye zarar vermemek * Tketicilerin ve alanlarn ve paydalarn haklarna saygl olmak * Yolsuzluk, rvet, torpil ve kayrmaclk gibi uygulamalardan kanmak * Sanayi ve ticari faaliyetlerde verimlilik ilkesini ahlaki snrlar amadan gerekletirmek Sonusallk (Teleoloji):Deontolojik yaklamn karsndaki ahlak teorisidir. Nasl yaanmas gerektiine dair ahlak teorileri en azndan iki farkl kavram iermelidir. Birincisi iyi ve ktnn ne olduuna ynelik bir gr dieri de eylemlerimizle neyi gerekletirmek istediimize ynelik grtr. Sz edilen birinci kavrama Deer Teorisi kinci Kavrama ise Doruluk Teorisi denmektedir. Sonusalclk asndan bir kii hangi deerleri benimserse benimsesin bu deerleri ilerletmek ve gelitirmek iin almaldr. Sonusalclar deerlerle kiiler arasndaki ilikiyi arasal bir iliki olarak grrler. Bir eylem kendi bana iyi ya da kt deildir, o eylemi iyi ya da kt yapan eylemin sonulardr. Not: Ahlak bir sosyal likiler teorisidir. Not: Balca sonusalc teoriler egoizm ve faydaclktr. Ahlak filozoftlar egoizmi kiisel ve kiisel olmayan egoizm diye ikiye ayrr. Kiisel Egoizmler: Kendi uzun dnemli karlarn nde tutarken dierlerinin ne yapmas gerektii konusunda sessiz kalr. Kiisel Olmayan Egoizmler: Herkesin kendi uzun dnemli karlarn kollamas gerektiini ileri srer. Erdem Ahlak: Erdem Ahlak da sonusalc olmayan yaklamlar iinde incelenebilir. Burada nemli olan insanlarn erdemli kabul edilen davranlar sergilemeleridir. Bu davranlar sonucunda kiinin kendisine ya da topluma fayda ya da zarar gelmesi nemli deildir. rnein yanan bir evde mahsur kalan bir ocuu kurtarmann ok riskli olduunu bile bile yangna dalp ocuu kurtarmadan kendisi de yanan bir kii sonuta faydal bir eylem yapmamtr. stelik bir kii yerine iki kii lmtr. Ancak bu durum eylem toplum tarafndan erdemli bir davran olarak yceltilir. Adalet Hakk: Adalet kavram yayn olarak hem genel kural ve ilkeler hem de belirli durumlar karsnda bireylere yardmc olmas iin gelitirilen zel kurallar iin kullanlmaktadr. Bu zel kurallar olmadan doruyu ya da adaleti bozan unsurlar aklamak olduka gtr. Adalet trlerinin deiik trleri de vardr. Bunlar; Dengeleyici Adalet: Gemi hakszlklarn telefi edilmesini ya da ekilen skntlarn bertaraf edilmesini ifade eder. Cezalandrc Adalet: Yasalara uymayanlarn ya da sulularn cezalandrlmalarn kapsamaktadr. Usule likin Adalet: Karar srelerine uygulamalara veya anlamalara ilikin dorulara iaret eden adalettir. Datc Adalet: Sosyal yarar ve ykmllklerin uygun biimde datmn iermektedir. Not: Rawlsn adalet gr iki temel prensip zerinde kurulmaktadr. *Her bireyin, birbirine maksimum seviyede uyumlu, eit zgrlk anlay olmaldr. *Sosyal ve Ekonomik Eitsizlik; a)Herkesin lehine olarak beklentiler karlanmal b)Herkese pozisyonlar ve imkanlar ak olmaldr.

Dou ve Bat Medeniyetlerinde Ahlakna likin Bak Alarnn Temelleri slam ve Dou Dinlerinde Ahlak Felsefesi: Nefis: Ruhun davurumudur ve yedi kattan oluur. Sufiler: Kuran- Kerimin eitli ayetlerine dayanarak, insan nefsinin alt mertebesinin olduunu ileri srmler ve kendilerinden de yedincisi diye nefs-i-kamileyi ilave ederek yedi mertebeye karmlardr. *Nefs-i Emmare: Allahn emirlerine uymayan yasaklarn ekinmeden yapan ve zevkine tabi olan nefistir. *Nefs-i Levvame: Allahn emirlerine bazen uyan bazen uymayan iledii gnahlardan dolay zlen ve sevaplardan dolay sevinen nefistir. *Nefs-i Mlheme: Mmkn mertebe Allahn emir ve yasaklarna uyan nefistir. *Nefs-i Mutmainne: man esaslarna inanan islamn emir ve yasaklarna uyan bu konularda hibir phe ve tereddd olmayan neticede Allah ile manevi bir bap kuran ve bunun lezzetine ulaan nefistir. *Nefs-i Radiye: Her ynyle Hakka ynelen Allahtan gafil olmama uuruna eren ve Ondan raz olan nefistir. *Nefs-i Mardiyye: Btn benlii ile Hakka teslim olan ve bylece Allahn kendisinden raz olduu nefistir. *Nefs-i Kamile: Btn ktlklerden syrlp manevi olgunlua eren nefistir. Bu mertebeye erien kiinin btn sfatlar gzeldir ve her hali ibadet saylr. Not: Hinduizmde ve ondan etkilenen Teozofi gibi akmlarda da insan benliinin yedi kat vardr. Bunlarn lk drdne Kama Manas yani arzularn akl denir ki insann aa benliini ifade eder. *Fiziki Benden *Enerjetik Beden *Astral Beden(Can) *Arzularn Akl( Kanma) *Saf Akl *Sezgi *Sarf rade

letmelerde sosyal sorumluluk ve etik Vize snav ders notlar

Sayfa 3

Not: Bir eylemin iyi olup olmamas o eylemi ortaya koyanda sevgi, cmertlik, fedakarlk, drstlk, adalet, tutarllk ve benzeri erdemlerin ierilmesine baldr denilebilir. Ahilikde ve Meslek Ahlak Deerleri: Trk i ahlak asndan en nemli tarihi referans Ahilik kurumudur. Ahilik: Bakalarnn srtndan geinme duygusu ve amacyla mcadele etmek ve kendi el emei ile geinme lksn yayp kendi kendine yeter olma hedefini gden bir kurulutur. Not: Ahilikte Melamet kltr hakimdir. Not: Ahiler Hz.Muhammedin u szn benimsemilerdir. nsanlarn en hayrls insanlara en faydal olandr. Ahi Ahlakn Olumasnda; Efsanelerin ve kahramanlarn nemli etkisi vardr. Kimde; *Hz merin zr dilemesi, Hamiyeti *Hz Nuhun Sebat *Hz brahimin Vakar *Hz smailin Doruluu *Hz Musann hlas *Hz Eyyubun Sabr *Hz Muhammedin Cmertlii *Hz Ebubekirin Acmas *Hz Osmann Utangal *Hz Alinin Bilgisi LETMELERDE AHLAKINA LKN PROBLEM VE KLEML KONULAR Ayrmclk: Elaman almnda ayrmcln yaplmayacan sylenmektedir. Belli bir ii saysnn stndeki iletmelerde belli bir oranda eski hkml ve zrl altrma ykmlldr. faat ve rgte Sadakat: faat yani ddk alma terimiyle ifade edilmektedir. Bu terim ahlaki olmayan uygulamalarn ddk alarak haber vermek ve dikkati ekmek eklinde bir benzetmeye dayanmaktadr. fa etmek; *Kurum ii ya da d kii ya da gruplara gereksiz yere zarar verici uygulamalarda bulunmak *nsan haklarna aykr faaliyet ya da tutumlar *Yasalara aykr davranlar ve her tr yolsuzluklar *Sz konusu rgtn amalarn aykr hareketler *Kamuyu bilgilendirmemenin ahlaki olmayaca dier btn durumlar Klme ve ten karma: letmelerin alanlara ynelik nemli bir ahlaki sorumluluklar da klmeler srasnda alanlara kar tutunduklar tavrlarda ortaya kar. Yerinde Cinsel Taciz ve Kadnlara Ynelik Sorunlar: yerinde cinsel taciz, kar cins tarafndan yaplan her trl istenmeyen rahatsz edici ve devamllk arz eden cinsel tutum ve davranlar ifade etmektedir. Yldrma: Psikolojik taciz de denen yldrma davranlar i yerinde yneticilerin astlarna ya da alanlarn birbirlerine kar uyguladklar iten ayrlmaya zorlayan bezdirici davranlardr.

Tketiciler ve Ahlak: letmelerin en nemli sorumluluklarndan biri de tketicilere olan sorumluluklardr. Tketici odakllk, somut bir kavram olmaktan ziyade optimum performans ve yksek baarya ulamaya ynelik bir yaklam, bir dnce eklidir. Rekabete Dayal Sorunlar: ahlaknn firmalar tarafndan ciddiye alnmas ve desteklenmesi iin en nemli firma d unsur rekabet koullardr. Devletin denetim yolu ile piyasalardaki rekabeti salamas i ahlak asndan da ok nemlidir. Hisse Sahiplerine likin Sorunlar: letmelerin sosyal sorunluluunun nemli bir paras da iletmenin paydalarna kar olan sorumluluudur. Paydalarn Temel haklar unlardr; *Datldnda kar pay almak *Sermaye artrmda rhan hakkn kullanmak *Genel kurulda ynetimi belirlemek ve gndemdeki dier konularda oy kullanmak *letme faaliyetlerine ilikin yllk almak *Sahip olduu hisseleri bakalarna satabilmektir. Doal evreye likin Sorunlar: Dnyamz endstriyel retim tketim ilikilerinin bir sonucu olarak tehlikeli bir biimde kirlenmekte ve snmaktadr. O halde evre kirlilii ve doal kaynaklarn tketilmesi konusunun nemi i ahlak asndan tartlmaz derecede nemlidir. letmelerin evreye kar sorumluluu ; *evre kirlenmesini nlemek ya da en aza indirmek *Kt olan doal kaynaklarn gelecek kuaklarca da kullanlaca bilinciyle hareket etmek Meslek Ahlak: Meslek Ahlak belli bir meslein mensuplarnn uymas gereken ahlaki ilkelerdir. Bu ilkeler genellikle toplumsal kltr ve deerlerden bamszdr. rnein hekimler dnyann her yerinde ayn Hipokrat yeminini ederler. NTE 3 AHLAKI VE ETK YAKLAIMLAR En ilkel toplumun bile kendine gre bir ahlak vardr. Bylece ahlak her yanda ve her ynyle yaammzn iindedir. Gnlk yaammzda davranlarmzn pek ou ahlakla ilgili eylemlerdir. Kiiler yaam ierisinde ahlaki yarglarda bulunurken ve eylemlerini gerekletirirken bir takm ikilemelere dmektedir. Ahlak, Etik ve Ahlak Teorisi Arasndaki liki: Ahlak: Bireysel ve toplumsal olarak dorular ve yanllar belirleyen sosyal srelerdeki kurallar, deerler ve inanlarla ilgilidir. Etik: ise doru ve yanllar belirlemeye yarayan kural ve ilkelerin sebeplerini aklamaya ilikin uygulamalar ve ahlak almalaryla ilgilidir. Not: Ahlak etikten nce gelir ve etik gerekelendirmeler sonrasnda ise ahlak teorisine dnr. Not: Teoriler araclyla ahlakn tr dnme ekli olduunu syleyebiliriz. *Tamamlayc nceleme *Normatif Dnme *Meta-etik(kavramsal) Dnme Normatif Ahlak Teorileri Normatif ahalak : Ahlak, felsefenin normlar koyan bir alan olarak kabul etmektedir. nsanalrn deerlendirmelerinin ve eylemlerinin ou zaman normlar tarafndan belirlendiine vurgu yapar. Dolaysyla normatif ahlak nasl ahlakl yaanmas gerektigini anlatr.Neyin doru neyin yanl neyin iyi neyin kt olduunu bilmek istediimiz ahlak alanndaki davranlarmz iin temel kriter olarak ilev grecek temel normlar peindedir. Normarif ahlak 3e ayrlmaktadr.

letmelerde sosyal sorumluluk ve etik Vize snav ders notlar

Sayfa 4

*Sonusalc ahlak(Teleolojik ahlak) *dev Ahlak (Deontolojik ahlak) *Erdem Hakk Sonusalc(Teleolojik) Teori: Teleolojik olgusu temelde bir gayeye ynlendirmeyi ifade etmektedir. Teleolojik ahlak kabaca gaye(ama) teorisidir. Teleolojik teori bireylerin yapm olduu eylemlerin sonular zerine odaklanr ve eylemin doruluk ve yanlln, iyilik ve ktln sonularna bakarak deerlendirir. Sonusalc ahlak teorilerini 2ye ayrabiliriz. *Egoizm *Faydaclk

Egoizm: Herhangi bir bireyin bakalarna kar ne ykmllpe mecbur, ne de bir fedakarla katlanmak zorunda olmadn ne srerek davranlarn ancak bireyin kendisi iin en yksek iyiye izin vermesi durumda gsterilmesi gerektii dncesini kabul etmitir. EGOSTler bir davrann doruluunu lerken kendileri iin en iyi ve uzun vadeli kazanlar esas alrlar. Eer bir davran uzun vadede birey iin ktye oranla en yksek iyiyi ortaya karyorsa ya da muhtemelen karacaksa bireyler o davran ortaya koymaldr. Ahlaki Egoizm: Ahlaki egoizm bak asnda kabul edilebilir tek geerli davranl strandard kendini gelitirme olarak grlr. Ahlaki egoizm insann kendini dnmesini sadece kendi karlarn gzeterek yapmasn bilimsel bir yasa olarak deil, ayn zamanda bir ahlak yasas olarak belirler. Ahlaki egoizm Normatif bir ahlak grdr. Ahlaki egoizm ahlaki psikolojiye indirgendii iin de Bilimci bir etik grdr. Hazclk: Hazclk ya da hendonizm ilk kez sokratesin rencisi Aristippos ve Epikuros tarafndan gelitirilmitir. Hedone eski yunancada haz ve zevk anlamna gelmektedir. Hendonizm ise hazrlck demektir. Temelinde hayatn en nemli deeri haz ve zevk almaktr ve ideal yaama ancak bu ekilde ulalr fikri vardr. Bu gr asndan dikkat eken nokta, haz alarak ya da zevk duyarak yaamann ksa ve uzun dnemde sonularnn farkl olmasdr. Ksa dnemde haz veren ve zevk alnan pek ok eylemin uzun dnemde ac veren sonular vardr. Hazzn younluu sreklilii ve miktar bu sonular uzun dnemde daha dramatik klmaktadr. Dier taraftan uzun vadede haz veren ve zevk alnan pek ok eylemde ksa vadede aclarla iie bireyi brakr. Faydaclk: Faydaclara gre faydaclk bir ahlak teorisidir. Jeremy Bentham tarafndan temelleri atlp sonra John Stuart Mill, Henry sidwick, A.Marshall tarafndan gelitirilen bu teori bir yzyldan daha fazla baskn ahlak ve adalet teorisi kabul grmtr. Faydac teorisinin temel kavramlar kimi deiikliklere urasa da varln korumakta ve objektif bir anlay olarak cazibesini i dnyasnda hala devam ettirmektedir. Faydac teori eylemlerin ahlaken doru olup omadn ortaya kan sonulara gre deerlendirmektedir. dev Ahlak (Deontolojik Teori): Deontoloji terimi yaplmas gereken, kurallar, grevler ve emirler anlamndaki de ontos (duty, dev) szcnden tremitir. Deontolojik teoriler, greve ya da deve dayanan teorilerdir. Bu teoriler ahlaki iyilii, mutluluk, haz ve faydayla salayacak hibir eyin olmadn ileri sren filozofuyla nldr.Bu yzden Kant ahlak olarakta bilinir. Deontolojistlere gre faydaclar ahlak dnyamzn ok basit bir resmini izmilerdir. Bir eylemin doruluuna karar vermede sonular yeter art olarak almak ok basit bir yaklamdr. Bu nedenle deontolojik teori eylemlerin sonularn dei bizatihi eylemin kendisini esas alr.

Kant Ahlak:dev ahlaknn bat felsefesindeki en byk temsilcisi kanttr. Kantn ahlak anlaynn temeli her yerde ve her zaman neyi yapmak gerektiine deil neyi istemek gerektiine dayanr. Kanta gre iyi olan herey nesne olamaz iyi olan tek ey iyi niyettir. Kanta gre bir davrann doru olmas ahlaki olmasna baldr. Ahlaki adan iyi olmak ancak erdemle mmkndr. Kant asndan bir davrann ahlaki olmas iin o davrann baz genel prensiplere uygun olmas gerekir Bunlar; *Evrenselletirilebilirlik ve tersine evrilir olmas *Baka varlklara sayg duyulmas *Kendi yeteneklerini bakalarnn yararna gelitirmek Haklar Teorisi: Deontolojik teorilerden grev ve ilkelerden daha ok HAKLAR zerine younlaan teoriye haklar teorisi denmektedir. Haklar teorisi, 13.yzyda yaam Katolik dnr Aquinolu Thomasn ncs olduu temelde aklc olan doal yasa kuram olarak bilinen anlaya dayanr. Haklar birka grupta toplayabiliriz. *Bunlardan ilki, bireylerin yasal haklar vardr: Bunlar iktidarla kanunla deiebilir, uluslara gre farkllaabilir. *Ahlaki Haklar vardr: Ahlaki haklarn ise kkleri derinlerdedir ve evrenseldir, kolay kolay deimez. Dier yandan haklar GENEL ve ZEL haklar olarakda gruplandrlabilir *zel Haklar: Kiilerle snrldr. rnegin kontrat kiiye zel bir haktr. *Genel Haklar: Tm insanla aittir. Yaama hakk gibi.

letmelerde sosyal sorumluluk ve etik Vize snav ders notlar

Sayfa 5

Haklar teorisi genel olarak btn kii ve gruplara ynelik belli temel hak ve zgrlklerin korunmasyla tutarl karar ve davranklar iermektedir.Bu haklar ve zgrlkler Birlemi milletler insan haklar evrensel bildirisinde yer alan haklardr. Yaam ve gvenlik, doruluk, gizlilik, vicdan zgrl, konuma zgrl ve zel mlkiyet gibi 6 hak zellikle ahlaki karar ve davranlarda dikkate alnmas ve uyulmas gereken haklar ifade eder. Bakalarna devredilmeyen haklar olarak grlen ve kiilerin sahip kmas ve sayg gstermesi gereken temel haklar yle ifade edebiliriz. *Yaama ve Gvenlik: Bireylerin yaamann gvenlik iinde olmasdr. Bu hak zellikle i dnasnda firmalarda, kimyasal maddelerin kullanmna snrlamalar getirilmesini salar. *Doruluk: Bu hak bireylerin bilgilendirilmeleri gereken konularda kastl olarak aldatlamayan belirtir. *Gizlilik: Vatandalarn kendilerine ait kiisel bilgileri, hkmetten, dier kurum ve kiilerden, alanlardan koruma haklar olduuna iaret eder. *Vicdan zgrl: Bu hak kiilerin kendi inan ve ahlaki ilkelerinin ihlal edecek emirleri yerine getirmeme haklarnn olduunu belirtir. *zel Mlkiyet: Bu hak ise kiilere yaamn temel ihtiyalarn elde etme kullanma ve sahip olma hakk verir. Adalet Teorisi: Adalet teorisinin temelini eski Yunan filozofu aristonun retileri oluturmaktadr. Aristonun eit olanlarn eit, eit olmayanlarnda eit olmayan bir ekilde ele alnmas gerektiini vurgulayan temel adalet ilkesine dayanmakla birlikte asl teorinin geliimine katk salayan Harvard filozoftlarndan John Rawlstr. Rawls adaletin ilkelerini ve konumunu belirlemeye alt Doruluk olarak adalet gryle ne kar. Rawls adaleti sosyal kurumlarn bir erdemi olarak ele alr, ancak adaletin tek bana kullanlan bir kavram olmadn belirtir.Adalet teorisi de hak teorisi gibi grev temelli olup haklarla yakndan ilikildir.Rawls tarafndan ortaya atlan adalet teorisi ahlaki davranlarla ilgili kararlarda haklara bal olarak drstlk, eitlik ve tarafszlk ilkelerini esas almakta ve kiilerin karar ve davranlarnda fayda ve maliyetleri ne lde eit dattna gre deerlendirme yapmaktadr. Adalet teorisinde bahsedilen gre gre hizmet eden balk vardr; Datm(Blm) Adaleti: nsanlar arasnda iyinin ve ktnn hakkaniyetle paylatrlmasyla ilgilidir. Ksas Adaleti: Bir toplulukta oluan refah ve skntnn topluluu oluturan bireyler arasndaki hakkaniyetle bltrlmesi genel anlamda adaletin tam yerine getirilmesi asndan yeterli olmayabilir. nk toplumu oluturan bireyler hata yapabilir ve yaplan hatalardan dolay evre zarar grebilir. Bu durumda hatay yapan cezalandrmak ksas adaletiyle ilgilidir. Ksas adaleti verilecek cezann adil olmasn ngrr.Cezann adaletli olmasnn baz artlar vardr.Ksas adaletinin ileyebilmesi iin kiinin hatay bilerek ilemi olmas gerekir. Telafi Adaleti: Hatalar ve yanllar bakalarna zarar verir. Telafi edici adalet zarar grenin zararlarnn telafi edilmesi ya da hakszla uramas durumunda ortaya kan hakszl giderecek ekilde davranmaktr. Bu durumda eer birinin malna zarar verdiysem o mal yerine koymalym.Telafinin verilen zararla orantl olmas gerekir. Erdem Ahlak: Erdem ahlakn en temel kavramdr. Bu nedenle dinlerin ve klasik felsefecilerin en fazla vurgulad ahlaki deerdir. Aristo iin Erdem insann ilevlerini en iyi ekilde yerine getirme halidir.Erdem ahlak Normatif ahlak teorilerinden biridir. Normatif Olmayan Ahlak Teorileri: Normarif olmayan ahlak teorilerine gre normatif teorilerin tm tm insanlarn en yksek derede hazza ulamalar gerekir kendin iin isteyebilecein yasa bakalarnn da isteyebilecei bir yasa olmaldr, ve herkes kendi kar ve faydasn gzetmelidir. Tanmlayc Ahlak: nsan eylemlerinin sonularn tanmlamaktadr.Tanmlayc ahlak dnyann nasl bir yer olmas gerektii veya olup olmad hakknda hibir sonuca ulamadan dnyay sadece tanmlar, tanmlayc ahlak insanlarn gerekte ne yapmay setiklerini ve bireylerin farkl durumlarda ayn tercihler yapp yapmadklar hakknda gzlemler yapar ve bilgi toplar. Greceli Ahlak: Bu teoriye gre toplumsal dzende bir deil birden ok ahlaki norm ve ilkeler vardr. Objektif deer teorisini kabul etmeyen grecelilie gre ahlaki deerler insan zihninin rndr, dolaysyla farkl zaman mekan ve toplmlarda deimeyen ve kiilere sorumluluk ykleyen ahlaki deerlerden sz edilemez.rnek herkezin kendine gre bir dogrusu vardr. Meta-Etik: Dolayl sonular dnda eyleme ilikin hibir ahlaki ilke ya da hedef nermez esas olarak sadece felsefi analizden oluur. Meta-etik normatif deil bilimseldir. Sonu: Tm ahlak teorilerin ortak problemi ister en yksek iyi ister doru eylem ister hak ve adaletli davran isterse ahlaki bir karakter tanmlanda olsun hepsinin kendine gre bir ahlakllk tanm yapmalarna ramen ahlaki sorunlar zmede yetersiz kalmalardr. nite 4 letmelerde Ahlaki Karar Alma ve Etik Liderlik letmelerin Vicdan Yoktur: u bir gerektir ki iletmelerin byk ksm, iletme sahipleri ve hissedarlar iin kar amal al alr.letmelerin Kiilii yoktur, Kar amal kurumlardr. Adam smith bu gr ilk savunan bilim adamdr. Ona gre bireyler kiisel karlarla motive olur grnmez el ilkesini benimse ve toplumun ekonomik refahn destekler .Bu gre gre iletmeler kiisel karlar ve sahiplerinin ekonomik beklentilerini karlayan etik d kurumlardr. Sosyal sorumlulukta kurallar ve bu kurallarn uygunmas gereklidir.bu hkmetlerin grevidir, iletmelerin deil. letmelerin Vicdan Vardr: Kart gre gre iletmeler tpk bireyler gibidir. letmelerin vicdan vardr, gerekten deil ama iletmenin sahiplerine ve etkilenenlerine kar bir etik kurum gibi davranmaldr. letme davran bu nedenle tpl bireylerin davran gibi etik standartlara gre gelitirilmelidir.letmeler amalarna ynelik hareket eder ve bu nedenle hareketlerinin etik adan hesabn vermelidir.letmelerin sadece yasal ya da etik adan hareketlerinden sorumlu deildir ayn zamanda sosyal sorumlu davranmasda gerekir. iyi vatanda olmaldrlar. Bir Soyala ve Ekonomik Etkilenen Olarak letme: mc bir gr olan iletmeyi toplumda sosyal ve ekonomik etkilenen olarak greme, iletme ile hizmet gtrd kurumlar arasnda ilikinin domasnn bir pragmatik deerlendirmesi zeirne odaklanr.Bu bak asna gre, iletmenin temel ykmlln iletme sahiplerinin ekonomik beklentilerini karlamaktr. Ancak hayatta kalmak ve baarl olmak iin i ve d etkilenenlerin yasal, sosyal, politeik ve evresel taleplerini cevaplamak zorundadr. letmeler daha sonra etkilenenleriyle olan ilikilerinde sosyal ve etik adan sorumludur. kinci grn aksine iletmeler bireylere benzemez nk iletmeler bireylerden fazla yalar ve gelecek nesilide planlarna katarlar. Sosyal Szleme: letmelere etkilenenler bak asndan bakan gr ayn zamanda sosyal szleme kavram temeline de oturmaktadr. letme ile etkilenenleri arasndaki sosyal szleme kesin ve ak fikir birliine dayanr. Patricia Werhane karlkl gvene dayanan ilikiler kavranm kullanm ve bir etkilenenin ya da grubunun bir dierinin karn gzeterek davranmas anlamna gelen gven ve ballk temeline dayanr. Laura Nash szlemeye dayanan etik kavranmn kullanmtr. Szlemeye dayanan etik kavram sosyal szleme kavramyla ilikilidir ve etkilenenler yaklamnn kalbini oluturur. Szlemeye dayanan etik iletmeler mteriler ve etkilenenler arasndaki sosyal olduu kadar ekonomik ilikilerin nemine vurgu yapar.Etkilenenler analizi sosyal szlemeler ve szlemeye dayanan etii temel alr yani iletmeler karlkl gvene dayanan ilikilerle yaamn srdrmek ve kar elde etmek iin yasal ekonomik ve evresel olduu kadar sosyal ve etik ykmllkleri vardr.

letme ve Lider in Pragmatik Prensipler: Norman Bowie ve Ronald Duskaa gre iletmelerin ykmllkleri kar elde etmeden ok daha fazladr. Ykmllkler dsrst davranmay, kanlamayan ya da savunmas olmayan zararlara neden olma ve dierleir iin zararl olabilecek durumlar ile diperlerinin dzeltmeyecei durumlar engellemeyi de ierir. Etkilenenler Olarak letmelerin Sosyal Gc ve Etik Temeli: Keith Davise gre iletmelrin ve liderlerin sosyal sorumluluu sosyal g ve eer iletmeler gce sahip olduklarnda sadece kurulan ilikiler iletmelerin ayn zamanda bu alanlarda hareketlerinden dolay sorumlu tutulmalarn zorunlu klaca grne

letmelerde sosyal sorumluluk ve etik Vize snav ders notlar

Sayfa 6

dayanr. Bu bak as sorumluluun kati yasas olarakta adlandrlr. Davis iletme profesyonellerinin sosyal sorumlu olmak iin izlemesi gereken be geni ilke ya da ykmllk nermitir. *letmeler toplumun kaynaklarnn vekili gibi bir sosyal role sahiptir. Toplum kaynaklarn kullanmalar iin iletmelere emanet etmesi iin iletmeler sadece iletme sahipleri , mteriler ve sendikann dei tm etkilenenlerin karlarna hizmet etmek zorundadr. *letmeler toplumdan aldklar girdilerin ak bir makbuzunu ve kamuoyuna faaliyetleriye ilgili ak bilgilendirme ile yani iki ak sistem gibi faaliyet gstermelidir. *Faaliyetlerin rnn ya da hizmetin karll kadar sosyal maliyeti, retime devam edilip edilmeyecei karar iin gz nnde bulundurulmal ve hesaplanmaldr. *letme ii faaliyetlerin rnn ve hizmetin sosyal maliyeti tketicinin tketimin toplum zerindeki etkilerini deyecek ekilde cretlendirilmelidir. *letmeler, temel sosyal beklentileri ieren etkinlii iin bir birey gibi ykmllkleri vardr. Etkilenenler yaklamnn Snrllklar ve Lider: letmeler iin etkilenenler gr iletmelerin sosyal ve etik sorumluluklarn anlamada artan bir ekilde kullanlan bir yaklam haline gelmitir. Ancak ayn zamanda bu gr elitirilmektedir. Baz tartmalar liderlerle ilgilidir.ekonomik temelli ve karlar maksimize etmeye odaklanma temellidir.bir baka eletiri konusu bu grn iletmlerin sosyal sorumluluu iin gvenilir bir teorik temele sahip olmamasdr. letme Stratejisi Liderlik ve Ahlak Sorumluluu: Ynetim literatrnde yap stratejiyi izler kabul edilmi bir organizasyon prensibidir .Bir iletmenin yaps ynetsel ballk teorisine gre stratejisi ile uyumlu olmaldr. Eer iletme uyumlu ve rekabete kar etkin faaliyet gstermek istiyorsa rgt kltr etik sorumluluunu izler ve stratejiden de etkilenir. Stratejinin Drt Dzeyi: letmeler, stratejileri en az drt dzeyde belirler, Yatrm, Firma, letme ve fonksiyonel. Yatrm Stratejisi, en geni dzeydir. letmenin toplumdaki roln iletmenin gelecekte paydalar tarafndan nasl alglanacan tanmlar, iletmenin prensiplerini ve deerlerini ortaya koyar ve iletmenin varlk sebebini gsterir. Firma Stratejisi, letmenin amalarn hedeflerini politika ve planlarnn odakland i alanlarn belirler. letme stratejisi firma stratejisindeki ayrntlandrlm ama ve hedefleri, zel iletme faaliyetleri iin dntrr. Fonksiyonel Stratejisi, letme stratejisini pazarlama, ar-ge, retim, sat ve dier fonksiyonel alanlara gre ayrntlandrr. Strateji Uygulamas ve Gelitirilmesi: Stratejik sosyal ve ahlak sorumluluk ynelimleriyle ilgili uygulamalar ve ynetimi, bylesi faaliyetlerin belirlenmesi ve ekonomik olaylara gre llmesi daha zor omlas nedeniyle zor konulardr. Stratejik yapm sreci 1)Amalarn belirlenmesi 2)Stratejilerin belirlenmesi 3)Stratejilerin uygulanmas 4)Stratejilerin denetlenmesi 5)Stratejilerin gelitirme 6)evrenin analiz edilmesini ierir. Sosyal Dinleyiciler ve Lider: 1970lerde iletmelerin sosyal sorumluluk performansn takip etmelerinin bir yolu olarak gelitirilmitir.Bir iletmenin sosyal amalarn ya da konularna kar performansn lmek amatr. letme Yaps ve Liderin Etik Sorumluluu: Stratejiler belirlendikten sonra uygun organizasyonel yap oluturulmal ve uygulamalarla uyumlatracak ekilde harekete geilmelidir. Pek ok byk iletme hiyerarik dzen de yaplarak ynetilir. Liderler Denetim Sistemleri ve Etik Sorumluluk: Yatrm ve iletme stratejileri ayn zamanda, ietmede alan ynetici ve profesyoneller kadar yaplarn tipi ve denetim sistemleri uygulamalarn da etkileyebilir. Stateji , yap, alanlar ve iletme sistemlerinin ahlaki ynelimleri zerinde tartmalarda; ksa dnem alanlarn harcamlaryla paydalarn karlar ve korumay gzard eden mteri hizmetleri zerinde kar elde etmenin her trl yolunun benimsenmesini vurgulayan stratejileri destekleyen iletmelerde ahlaka uygun olmayan davranlarn yer edinmesi tevik edilir. Byle iletmeler ayn zamanda gevek muhasebe ve maliyet denetim sistemlerine sahip olma eilimindeydi ancak byk bir olaslkla da etik kodlara sahip deildirler yada bu kodlar tam olarak benimsenmemi. letmelerde Liderlik, Kltr ve Etik Sorumluluk: Yksek dzeyli etik deerler iletmeleri tutan tuha,kltr,ama, ikincil amalar, sermaye alanlarn katlm ya da liderlik deildir, niyettir. Niyet, letme iinde kurucularn ve st ynetimin prensip ve deerleri yoluyla benimsenir, niyet liderlerin ve onlarn takipilerinin politika, prosedr, rnekler ve davranlar yoluyla eyleme dntrlr. *zleyiciler olmadan Lider olmaz, Liderlik baz alardan izleyicilerin bir fonksiyonudur.gerekte alt seviyedeki pek ok alan faaliyetleri yoluyla iletmenin vicdann ekillendirir. *Bir kii bu lider de olsa iletmedeki tek etik rnek olamaz. Liderlerin etik nitelii ve rnekleri oluturmasna ramen izleyiciler ahlaki evreyi zenginletirmek iin ahlaki liderlii paylamak zorundadr. *Tek ya da en iyi ahlaki liderlik ya da ynetim tarz yoktur. zleyiciler asndan etik liderliin iki modelinden sz edilebilir. Bunlardan ilki bir srelilik ve ikinciside hareket tarzndaki liderlik olarak karakterize edilmitir.her iki modelde de organizasyonlarda etik liderliinin nasl gelitirlebilecegini gsterme amalanmtr Etik Liderlik Tarzlar: Maniplatr Liderlik Biimi; Liderliin etik erevesi dnda gren Machivellianetik zerine oluturulmutur.Bun nedenle son hak, ulalmas beklenen amac ifade etmektedir.Bu yaklamda etik liderlik tarz egoisttir ve temel olarak ekonomik olma ile motive edilmitir. Gven ve ilikilerin oluturma ilgilerine ve kaliteden yoksundur.Ksa dnemli amaalara odaklanmtr. Brokratik Liderlik ; Kural temelli etik liderlik biimidir. nl Alman sosyolog Weberin teorisi zerine oturmutur. Brokratik lider, ideal organizasyonel brokrasiyi ekillendiren rasyonel prensiplerle hareket eder. Bu organizasyon fonksiyonlarn ve amacn aklayan kurallarn bir bileimidir. Denetim yapsnn emir komuta zincirini gsteren bir hiyerari , iyi tanmlanm i tanmlar, iletiim kuran ve kurallar empoze eden profesyonel ynetici, derece ve ayrcalklarla dllendirilmi konusunda uzman olarak kabul edilen teknik adan kaliteli alanlar demektir.Bu liderlik tarznda zorlayc g doru eyleri yapmak anlamnda etkinlikten ok ileri doru yapmak anlamanda verimliliktir. Profesyonel Liderlik; Etkinlii yani Doru eyleri yapmay amalar. Bu tarzn teorisi Peter Drukerin prensiplerine dayanr ve liderler bakalar vastasyla etkin bir ekilde i yapmak iin aralara ve yeteneklere sahip bir profesyoneldir. Bu liderlik biiminde temel etik problem rgt kltr ve ynetim kadrosu etie uygun olmayan davranlar sergileme olasldr. Dnmc Lider ; James Macgregor Burnsun teorisine dayaldr. Kiisel etik temeli zerine kuruludur. zleyicilerle olan ilikilerinin etkinliini temel alr. Ayn zamanda bu liderlik biimi, ilikilere karizma , enerji ve heyecan katmaldr. Dnlmc lider, izleyicilerin kendilerini gerekletirmelerinin ve bymlerinin iinde yer alr ve izleyicileri potansiyelleri ile deerlendirir. Bu tip lider dierlerini motive eder, deerlerini belirler ve yceltir. Etik Liderlerin Davran Biimleri: Liderler ve liderlik biimi, 3 davran profili eklinde tanmlanabilir. Bu gr professor Thomas Croninin liderlikle ilgili grlerine dayanr.Burada vurgulanmak istenen grevler, politika ya da yasalara bal liderler rolleri ve sorumluluklardr. Model ayn zamanda dinamiktir ve liderler bir tarz dierine tayabilirler, liderlik ve organizasyonel ya da sosyal konular arasnda iliki ve geliim gerekletirebilir. Davran 1: Liderler sorunlardan balar ve ekil verir.Genellikle formal organizasyonlarn dndadrlar ve deiim ncleridir. Bu liderler kahindirler, halka yakndrlar ve sarscdrlar Olaylarn atsdrlar ve bazen grnen sorunlar grnmez klan protestocudurlar, onlar kiisel rnekler,tecrbeler ve karizmatik motivasyon yoluyla liderlik ederler. Sklkla grev ve hakkaniyet duygusuyla hareket ederler.Davran 1 lideri, Davran 2 ve hatta Davran 3 lideri gibi de davranabilir. NOT: Davran 1 liderleri genel kabul grm ve kiisel grev ve hakkaniyet ilkesiyle motive olmutur. Davran 2 : Bu liderler sorunlar tpk Davran 1 liderindeki gibi politika ve yasalardan kaynaklanr. Bu liderlik biimi mzakereyi, i birlii oluturmay, ihtiyatl olmay ve kurallar belirlemeyi gerektirir.Bu liderler biimsel organizasyonun bir paras olabilecei gibi biimsel olmayan organizasyonun da olabilirler. Davran 2 liderleri sistemin politikalardan ya da kurallardan kaynaklanan sorunlar harekete geirmek iin formal ve informal gcn etkin bir ekilde kullanmak zorundadr.Davran 2 liderleri etik adan i ve doruluk duygusuyla motive olmutur. Onlar politika ve yasalarn son biimine gre sonular birletirecek ekilde

letmelerde sosyal sorumluluk ve etik Vize snav ders notlar

Sayfa 7

davranrlar , onlar dierlerine ve gelecek neslillere kar olan etie ilikin sorumlulklarnn bilincindedir.Onlar ayn zamanda tarihsel misyonlarnda etie dair duyarllklar vardr. NOT: Davran 2 liderleri grev ve doruluk ile gelecekte iyi nesilleri etkileme ihtiyacyla motive olmutur. Davran 3 : Bu liderlik tarznda Davran 1 ve 2 liderleri tarafndan ar bri ekilde ilerleyen yasa politika ve sorunlar tevik eder ve zorlar. Bu liderler nemli konular kurumsallatrr, daha sonra simgelerle ifade eder.nemli konularn politikalarn ve yasalarn srekliliini salar. Davran 3 liderleri ayn zamanda bu politika ve yasalarn varln srekli hale getirmek iin kiisel rneklerle olduu kadar gl ilikiler ve alarla zorlamak iin karizmasn kullanr. Davran 3 liderleri faydacl ve egoist etie uygun hareket eder. Onlar politika ve yasalar dierleri ve kendi karlar iin deerlendirir. Buna gre uygular ve destekler. NOT:Davran 3 liderleri faydacl ve kiisel karlarna gre etik deerler tarafndan etkilenmektedir. letme rgt Kltr ve Liderin Etik Sorumluluu: letme rgtn kltrn somutlatrmadaki ama iletmeyi bir arada tutmaktr. rgt kltr, iletmelerin uygulad ve paralarn birletirdii ve alanlar tarafndan anlam ve deerleri paylalr. rgt kltr hem grnr hemde deildir. Hem biimsel hemde deildir. rgt kltr gzlemleyerek kltrdeki insanlarla iliki kurarak, onlar dinleyerek ve aadaki yollar izleyerek belirlenir. *Fiziksel artlar zerinde almak *letmenin kendi kltr ile ilgili sylediklerini okumak *letmenin farkllklar nasl karladn deerlendirmek ve gzlemlemek *alanlarn zamann nasl kullandn gzlemlemek *Kariyer gelitirme aamalarn anlamak *Grevlerdeki ve zelikle de orta kademe yneticilerinin uzmanlk derecesini belirlemek. *Hikaye ve anekdotlar gzlemlemek rgt Kltr ile Etik arasndaki iliki: *Deerler ve liderlik tarz, liderlerin uygulamalar ve benimsemeleri *Erkek ve kadn kahramanlar, iletmenin dl sitemi ve bunu bir model olarak barndrmas *Trenler adetler ve iletme deerleri *letme st ynetiminin ve alanlarnn aralarnda ve iletme paydalaryla olan iletiim yntemi. Gl rgt Kltrnn zellikleri: Gl rgt kltr aadaki zelliklere sahiptir. *Geni bir ekilde paylalan bir felsefeye sahip olma *nsanlarn nemli deerleri *letmenin baarsnda sembolize edilen kahramanlarn varl *Biz ve birlik tuhunu gelitirmek iin gereken paylama ve tama frsatlar yaratan tren gelenekleri. Sorunlardaki Kltr: Yogun rekabet, karllk, ekonomik ya da paydalara olan ykmllklerin zerindeki kiisel karlara dnk olma ve etie uygun olmayan ynelimlere sahip iletmelerde rgt kltr sorunlar ierir.Sorun ieren rgt kltr ya da zayf rgt kltrnn zellikleri unlardr. *Bir ie odaklanma *Ksa dnemli odaklanma *Etik ve motivasyon sorunlar *Duygusal patlamalar *Paralanma ve tutarszlk *Alt kltrler arasnda uyumazlk *ine batm alt kltrler *Paylalan iletme deerlerinin zerinde alt kltrlerin basknl *Nasl baarl olunaca ile ilgili ak olmayan deerler ya da inanlar *Hangisinin nemli olduu ile ilgili pek ok inanta ncekilerin ak olmamas *letmeyle ilgili farkl inanlar *Neyin nemli olduu ile ilgili genel algy ina eden kahramanlardan ziyade ykc ya da bozucu kltrel kahramanlar *yi organize edilmemi ya da bozucu gnlk gelenekler. Etik letme ve rgt Kltr: Yksek etik deerlere sahip iletme, gl etik kltre sahiptir. Yksek etik deerler e yksek karllk a sahip iletmede yaptg aratrmada yksek etik deerlere sahip iletmeler ve kltrlerin 4 temel prensibi olduunu belirlemitir. Prensip 1: Yksek etik deerlere shaip iletmenin eitli i ve d paydalarla ilikileri kolaydr.Bu iletmelerdeki kurallar, iletmenin gl birer paras olan paydalarla iyi ilikiler kurmasn salar Prensip 2: Yksek etik deerlere shaip iletme dogruluk ile zihnini megul eder. letme kurallarnda, iletmenin karlarna olduu kadar alanlarn kiisel karlarnada nem verilir. Prensip 3: Yksek etik deerlere sahip iletmelerde sorumluluklar mterek olmaktan ok bireyseldir. Bireyler sorumluluu iletmenin faaliyetleri iin oldn faz ederler. Bylesi iletmelerdeki kurallar, bireylerin kendilerinden sorumlu olduklarn belirtir. Prensip 4: Yksek etik deerlere sahip iletmede iletme faaliyetlerinde iletme deerlerinin unsurlar harekete geirmenin bir yolu olrak ama edinilmitir ve ayrca ama iletmeyi evresiyle birbirne balamaktr .

VZE DERS NOTU (hsan NLER)

letmelerde sosyal sorumluluk ve etik Vize snav ders notlar

Sayfa 8