You are on page 1of 219

TRKYE BYL HAPSHANEM

DERLEYEN Hasip Akgl

Yaln Kk

Duvar Yaynlar Ben cezaevi srrn Dostoyevski'de zdm; gardiyanlk insan iradesini krma mesleidir, diyordu. Tek kelimeyle dhiyane; dhi, ok hzl grebilendir ve bu nedenle bazen grnmeyeni grendir. Hapsetmenin bir tek fonksiyonu var: bireyde istemeyi ortadan kaldrmak. Dn ve bugn, cezaevinin esans budur ve bu da insanlk ddr (...) imdi o demir ranzaya bakyorum, ne kadar iekli; her tarafn ve bu arada her tarafm iekle donatm olduum anlalyor. Bir tek burun deliklerimde iek yok; sanki duvar ve demirin canszlndan, iekle intikam alyordum. Hep iek istiyordum. Herkes iek istiyordu. Fakat, Dostoyevski, bir dhidir ve hapishane, istemeye dmandr.

YALIN KK Sultanahmet Cezaevi / tekhne

TRKYE BYL HAPSHANEM

Yaln Kk

I. Bask, Eyll 2005 Duvar Yaynlar, 2005 ISBN 975-00387-0-3 Kapak : Kemal Bulu Uygulama : Vahit Aka i Tasarm / Baskya Hazrlk : brahim Metin i ve Kapak Bask Grnm Matbaaclk Lleburgaz / Krklareli 0 28841245 74 Cilt Ksmet Ciltevi O 212 567 52 12 Duvar Yaynlar*853 Sokak No: 13 P-10 zyurtsever han * Kemeralt/ ZMR Tel/0 232 445 84 15 Fax/0 232 484 88 68

NDEKLER
Kaptan * 5 I. BLM TRKYE BYL HAPSHANEM Duvar Yazlar * 9 Tanr * 33 Kiiliin Bymesi * 45 Devrim * 69 Aydn * 91 Bilim Felsefesi * 111 Sistem-Tekelc Dzen * 141 Ulus * 161 II. BLM YALIN KK ZERNE TEZLER Ahmet Hakan Cokun * 173 Can Dndar * 175 A. Murat Grakar * 177 Anadolu Genlik Dergisi * 181 Cemal A. Kalyoncu * 197 S. Kemal Yazg * 211 Emin laan * 213 Erturul zkk * 217 Gngr Uras * 221 Melih Ak * 224 H. Blent Kahraman * 225 Aye Arman * 227 Haluk ahn * 231 Haydar Ik * 233 Murat Belge * 237 Oral allar * 239 Nedret Ersanel *241 Serdar Turgut * 243 Eki Szlk'ten * 246

Hasip Akgl
Yolculuun en gzellerini byk kaifler yapmlardr. Kaifler garip insanlardr. Bunlar, dnyann snrlarndan hep kuku duyarlar, iinde bulunduklar dnyayla yetinmezler; henz kefedilmemi "baka dnyalar"a dair tuhaf bir inanla yaarlar. Gariptirler; ancak insanln bu tr, hibir zaman yalnz, meczup ve mnzevi bir yaam srmez. evrelerinde ayn eyi hissedecek bir avu tutkuluyu hemen her zaman yaratrlar. Olaanst tutkuludurlar, dokunduklar insana bunu hemen geiriverirler; bundan olsa gerek gemileri hibir zaman tayfasz kalmaz; nk baka bir dnyaya zlem, insann en evrensel duygusudur. "Baka dnya"y herkes zler ve dler; ancak ok az onu aramaya kar. Oysa asl mthi olan duygu bu. Tasarlanan bir dnyay aradklarndan olsa gerek, "normal" insanlar tarafndan pek makul ve dengeli saylmayan bu bir avu insan, denize koar. Limandan kimse onlara mendil sallamaz. Normal insanlar geminin limandan ayrlna bir sre bakarlar. Ufuksuzdurlar. ekileri, giz ve macera dolu bir yolculua alamama rkekliinin zeletirisidir. Kyda kerler. Bizim keif gemimizin ad "Toplumsal Kurtulu" tu. Kaptan'mz yanda ikinci, nc kaptanlar, lostromolar vard; ama ounluk gen niversitelilerden oluuyordu. Gemimizi zgr bir niversite olarak gryorduk. Salt yaam isteiyle dolu beyinlerimiz, birbirimizi hisseder ve tamamlard. stek ve aramzdaki gl temas, rzgarn ve souun amansz inatlna kar bizi dayankl klyordu. Gkyz; Eyll, Reganizm-Theacherizm saldrsyla koyu bir karanla dnmt bir de. zerimizdeki karagk, gemimizin stnde ar ar dnyor ve gemi, stndekilerin sabrn ve aclarn bu keif yolculuunda denizin frtnal kimsesizliine srklyordu. 5

KAPTAN

Benim de tayfas-macs olduum, makine dairesinde altm, gvertesinde subaylk, mutfanda patates soyarak yamaklk ettiim bu gemide Kaptan bizi hep artrd. Kefedilmemi yerlere, diyerek bizi heyecanlandrr, tehlikeli anlarda mucizeleriyle korurdu bizi. Ayn zamanda bir bilimadam, kitaplar elden ele gezen bir dnr olan Kaptan'mz dardan tanyanlar onu geimsiz, sert, zor biri diye bilirlerdi. Oysa kzdmz, eletirdiimiz hatta kolayca kavga ettiimiz bile olurdu onunla. Bizi anlyordu. Bizleri, gen tayfalar krd da oldu olmasna ama bizim de benzer davranma hakkmza sessizce, alc bir bakla yaklard. Geliimimizde bu davranlar ok etkili olmutur onun. Liseyi yeni bitirmi ocuklara, kamarasna bir i d ziyaret iin gelmilerse kendi eliyle ay yapp ikram bile ederdi ve onlarn bir kaif aday olarak "teorik" yaklamlarn ilk kez sylenen, ilk kez duyduu eyler gibi dikkatim ve merakm kaybetmeden dinlerdi. Ulalmaz diye dndmz Kaptan'mza, bu kadar yakn olurken yaadmz, byle olunabileceine dair bir gereklik hissiydi. "Zor deil, ideal deil hayal ya da tanr deil; bu, bizim gibi biri, bizden biri." diye dnrdk. Alt snflardan gelen bizim gibi ocuklar iin bu nemli bir bilgiydi: Kopmu dnyalar birleir. Dnya btnleir. Dnya denilen bu gizemli yer yuvarlnda istedikten sonra onun bilgilerine ulaabilirsin. Ulalmaz yok, kefedilmez yok, imkansz yok! nyargsz bir merakla ve disiplinli bir almayla ite temas ediyoruz ya.. Kaptan'mz gibi mmkndr! imizden, onun gibi olmann milyonda bir olaslk olduunu dnenler olduu gibi bunu, hemen onunla yarabilecek kadar, gereklemesi an meselesi bir olgu diye grenler de olurdu. Oysa Kaptan'mz hepimizin kendimize zg, tekrarlanamaz ve biricik olduumuzu kendi yaamyla misal olarak sunuyordu bize. Bence, kaif olabilmemizin bunu anlamamzdan getiini anlatmaya alyordu. Kaptan'n en ok bu ynn rnek alyordum, iimizden ona en yakn olmak isteyenler kard kmasna da Kaptan bunu bir "keif aday" iin doru bulmazd. Tek bana kalarak ama hibirimizle temas kesmeden iliki zenginliini srdrmenin yollarn buluverirdi. 6

Okyanusun ortasndaki zaman silinir. Sakallar ka kez uzar ve kesilir? Ka frtna yaanr? Ka kez gn doar, gn batar? Zaman artk bunlarla llmez. Zaman artk gemideki isyan ve sabrdr. Ekmek azalr, diren azalr, tutku azalr, su azalr, iler ve mzmzlklar ve ikayetler artar. Her mzmzlk isyann ve vazgeiin ayak sesleri olur. isyanlar; takvimin yapraklardr, bir yerde der. Tarih'i ise sabr yazmaktadr. Kaptan, gncesinin bana her oturuta biraz daha yaklatn yazar. Her isyan sonrasnda Kaptan'n konumas; yelkencinin, arknn yeni gcdr. Direin tepesinde gzcnn bir kez daha gerilen gzdr. Bu gemi geride kalan iin i eki, isyanc iin iledir. Bu gemiyi gtrmeye devam edenler iinse dnyann hi grlmemi ve gidilmemi yerlerine bir gn ayak basmann, hi yenilmemi ve dokunulmam meyveleri ellerine almalarn, hi bilinmeyen aalarn, bitkilerin, alayanlarn grlecek olmasnn heyecandr, duygusudur. nsanlarn ne kadar yaadklar, zamanla deil yaadklar duygu zenginliiyle llmeli. Ne kadar farkl duygu yaamsa insan, o kadar yaamtr. Yolculuk, iimizi zenginletirme yolculuudur. Ve kefedilen, somut, ruhlarndaki lm kurduna indirilmi bir darbedir, ilk defa onlarn adm att topraklarda lmszlk bekler onlar. aran budur, ite bu yzden bu insanlara zaman, mekan ve lm anlatmak zor. Cehennemden gemek bile hibir eydir. nk kefe gidilen, umuyoruz ki, asude bir bahar lkesidir. 7

Bu cokumuz deilmedi mi? Doruyu sylemek gerekirse eksildii dnemler oldu. Gemimize el konuldu. Yasakland. Basld. Kyy ok zledik. nsancayd bu ama kaife deil. Bazen Kaptan'a da bu yollu deiik basklar yaptlar. lm tehditleri ve suikast planlarn nihayet srgn ve zor hapislikler izledi. Bize onun hapiste akln yitirdii bile sylendi. Szm ona yatt ranzann st katndayken gemide zannediyormu kendini. Btn gcn toplayarak ranzasnda doruluyor, karay grmeye alyormu. Byle sylentiler kt. Kaptan'n seyir defteri aslnda bazlarn doru olduunu da ortaya koymuyor deil. Bu kitap Kaptan'n seyir defterinden yaplan alntlardan oluan bir blmle balyor. Birinci Blm bu. Ranzasnn tepesinde, nnde bir meyve kasasndan bozma alma masasndaki hali, bu kitabn perdesi aldnda grdnz sahnedir. (Resimde, omuzunda hrkas, kafasnda yn beresiyle, karton atklarndan yaplm abajura benzer okuma lambas altnda, okumalardan, sentezlerden, armlardan o gne ilikin kard dnce zlerini kk kartlara yazarak ranzann demirlerine ve yasland duvara ilitirirken Kaptan grlmektedir. Bu resimde, dikkatli bakldnda denizi de grebiliyoruz.) Bu, bal bana bir okuma tiyatrosu olarak dnlebilir. Oyunun asl aksiyonu, dnce kartlarnda k hzyla gelitirilen fikirlerde, yaratc keiflerdedir. Kitabn ikinci blmnde okurlarn yaratc katklar, kydakilerin eletirileri ve yer yer ayn denizde kefe deil de korsanla soyunanlarn satamalar var. kinci Blm de budur. Onlarn da bizim Kaptan'a gpta ettiini bildiimden, bazlarn kitaba koydum. Kaptan'dan grdm gibi, gelimeleri iin. Son olarak: Kaptan'n slna bakar; gemici torbamz kapnn yannda, liman da urada...

Duvar Yazlar

9-10

Dostoyevski'nin insanlar neden son derece saf? Sultanahmet'te duvar yazlar yazyorum. Aklma den dnce zlerini yazp ranzamn duvarna yaptryorum. Yazg arkadalarmn bir blm, havalandrmalarda, gelip duvar yazlarm okuyorlar. Bu sorunun cevab yledir: "Hepsi aclar sevip aclar yaadklar iin." Dostoyevski'nin insanlar acnn ateinin temizleyici gcn sergiliyorlar. *** Zaman bir ritm'dir, bir tempo. Saat, bir sarka'tr, pandelum! Sultanahmet'te ben, "zgr" insann gnein hareketine dayal ritm'ini, pratik zaman reddettim. Daha sonra, ayn yerde elli yl kadar nce Nazm'n da aynsn yaptn buldum.. Geriye kalan ksa veya uzun zaman geirmek iin mutlaka kendi ritm'ini bulmalsn (...) ktnda eksik kalan sevgi gnlerini giderebilmek iin yreini byt. ktnda bir gn, iki gnlk sevmelisin(...) inanm insanlar, zaman dnyann gne etrafndaki hareketine gre lmezler. *** 11

Cezaevi genellikle demir parmaklklarla simgeleniyor; bana gre cezaevini anlatmyor. Cezaevi "kap" demek. Kap, kap, kap ve 'kap zerine kap' cezaevini anlatyor. Bir koutan sokaa kadar bir cezaevinde en az dokuz kap veya daha ok kap vardr. Normal olarak parmaklk bu kaplarn zerinde de bulunuyor. Klyor ve bunlara mazgal deniliyor. Yeni dzenlemede mazgallar kk bir delie indirildi; kk de olsa parmaklklar kaldrld. Artk gardiyanlarmz bile gremiyoruz; delikten veya demir kapnn altndaki kk bir aralktan muamele gryoruz. *** Devlet, slam'a duyduu ilgiden de olabilir, benim bir yerde bir Hristiyan felsefesine sahip olduumu bilmiyor. Bu felsefe udur: Eer mcadele gcn az ya da zayf ise, yenmek iin krlmak gerekiyor, ilk Hristiyanlarn, zayflklar iinde, krlarak ve krlmaktan korkmayarak kazandklarn dnyorum. *** 12

Hibir siyasal ierikli davada hukuk hatas olmaz; siyasal ierikli davalarda hukuk hatas aramann, dzeni aklama abalarndan biri olduuna inanyorum. Siyasal davalarda "hata" yalnzca bir grntdr. "Hukuk hatas" hep dzenin bir tonundan dierine geerken ortaya kyor. Bunun uyarc olmas gerekir; "hukuk hatas" ortaya kan bir uyumsuzluu gidermek iin mevcut yasa ve itihatlarn yetersizliini sergiliyor; devletin yeni zorunluluklarla zorunu geniletme abalarn grntlyor. *** nsan doasna en ters ilikinin ne olduu sorulursa, "hapislik" diye cevap veririm. Hapse konmann insan doasna son derece ters geldiine inanyorum. Bunun iin de hapse konan bir insann, vahi bir hayvan veya kudurmu bir kedi trnden neden duvarlara saldrmadna aryorum. nsan hapse konduunda duvarlar trmalamaldr; insan byle dnyorum. Byle olmuyor; uygarlk, bir yandan insanoluna en gzel sorular sormay retirken, dier yandan da en insan tepkilerden arndryor. Tersi oluyor ve "gzel" yatmak, erdem saylyor.

*** 13

Belki ar yazdm oluyor; hakaret ve saygszlk benim dmda kalyor. Yazg arkadalarmn btn eylemlerine katldm; uzun alk grevinden sonra dnya radyolarnn ldm haber verdiini ben de duydum. Fakat akamlar koyun gibi bizi saymaya astsubaya veya stemene ayaa kalkmamak, bana ok zor geliyordu; saygszlk olarak gryordum ve saygszlk yapamyordum. "Saymda oturma grevi"mizden sonra, kpkrmz oluyordum ve saygszln bittikten sonra, iki eritli astsubayn arkasndan barp kiiliine ve niformasna saygm olduunu sylyordum. altm iin stemeni grmemitim; not bununla ilgili: Bu stemen daha sonra, ald emre uyarak, benim hakkmda orduya hakaret tutana dzenledi ve serbest braklacam gn benini yeniden tutuklanmama alet oldu. Avukatlarm, Glin, Levent Albaym, znur, Ziya Bey, hi umutlu grnmyorlard. Ben ise kendime gveniyordum; henz kimseye hakaret etmedim ve saygszlk yapmadm. niformaya ve orduya saygm, yeteri kadar solcu veya devrimci olmamama balayacak olabilir; benim sorunum olmuyor. Mcadele ayrdr, sayg ayrdr; ben hem devrimci olmadan ve hem de saygl bir ilikiden yana tavr alyorum. *** 14

Akta ve savata, insanlar, toplumun gbresel arlndan kurtuluyorlar. Canl, dncede cesur, dnen, duyan, insan var. lm var, yaam var. lm dncesi, insan zamann ve mekann dna karyor: insan yapyor. *** Ykm, insafszlk karsnda aresizliktir. *** Gelen paralar, komne verirdik. Her zaman bir miktar ayrrdm. Solcu mahpushane de olsa, ok darda kalanlar, kime bavuracaklarn bilirler; bunlara verirdim. Arada bir de havalandrmada "kantin" alrd. Mcadeleci , direnli ve direnii genlere ikolata alrdm. Sonradan hissettim; kantinci jandarma eri gardiyanlar ispiyonlarlarm. Srgnleri neredeyse benim ikolatalara gre planlamlar; bunlardan birisi, notlarmda yle: "Bizim

komnde biri daha gidiyor. Acilci, sevimli, deneyimli, mahpusu. Yatmad hapishane kalmam. Anlatmaya deer; bir srgnde eli arkaya kelepeli olduu iin gardiyan veya jandarma yardmyla iiyormu."

15

Btnlk'e yabanclat birey. Btnlk akldan kt. Btnlk, eziyor. Benim rolm cenneti sevdirmek. Benim rolm cennet heyecan vermek. Benim rolm, cennetin alnabileceini gstermek. Benim rolm cennet rnei vermek. Cennet rnei yaamak, insan yaamak. *** Btn demir ranzalar yerinden oynatld. Kou zaten ok kk, demir kapya dayatld; artk, jandarma erlerinin kouun kapsn aarak ieriye girmeleri ve dvmeleri mmkn deil. Demir kap, demir ranzalarla tahkim edildi; yorganlarla zerlerine konuldu. Tabur srekli mehter mar alyor; mehter mar kulaklar sar ediyor. Tabur, hcuma hazrlanyor. Mehter marn ancak sloganlar bastrabilir; yetmiyor. imdi ben F-1 kouundaym; Boaza alan bir penceresi var. Btn hapishanede tek'tir, btn pencerelerin n kapatlm durumdadr. Kemal Tahir'in anlarndan, Sultan Ahmet Cezaevi'nin nerede ise her kouundan kar sahillerin, Moda Burnu'nun grld anlalyor.

16

Trkiye'de zaman, cezalarn artrlmas kadar hapislerin de krletirilmesi ynnde alyor. Cumhuriyet'te zaman, Sultanahmet cezaevinin ufkunu daraltmak olarak geliiyor; bir tek. penceresi kalyor ve bu da, hapishanelerin d duvarlar, bu pencerenin de grn kapatacak kadar ykseltilemedii iin duruyor. Buradan, bir sre okuduum Haydarpaa Lisesi'ni, bizleri tutuklayan Selimiye Klasn grebiliyorum. Sultanahmet'te i sava balad zaman Selimiye Klas'n grmek mmkn olmuyordu. Pencere camlar krk, hava ok souk, dars karl ve ieriye ya akyordu, idare her trl yiyecei kesti; artk dman sayd bizlere tayn bile vermiyordu. Biraz patates, biraz soan kalmt; k iin, plastik bidonlarda bol miktarda turu kurulmutu. Bir-iki gn, gnde bir n patates soanla kavruldu ve yedik. Sonra gnlerce ve yalnzca olmam domates ve biber turusu yemee baladk; sabah kahvaltsnda yarmar domates turusu ve akam yemeinde birer biber yiyorduk. le yemeklerinde sloganlarla karn doyuruluyordu. Birinci Ordu ve Skynetim Komutan Orgeneral ztorun, bizlere tek tip elbise giydirmeye alyordu. Mehter Mar on gnden fazla srd. Kar, souk ve alk on gnden daha fazla srd. Taburun barikatlar amas mmkn grnmyordu ve "biz" ala kar eitimliydik.

17

gnlk, be gnlk, on gnlk olanlar bir yana herkesin en azndan yirmi be gnlk bir alk eitimi vard. Zaman zaman sloganlar hoparlrlerle verilen mehter mar bastryordu. Aileler, Sultanahmet cezaevini evresini dolduruyordu. Bazen yazg arkadalarmn analarn ve babalarn zledikleri anlalyordu: "Analar babalar evlatlarnn yanma, analar babalar evlatlarnn yanna!" diye slogan atyorlard. Ben bu slogana ok glyordum: "Annelerinizi babalarnz burada ne yapacaksnz?" diye soruyordum. Bilincinde grnmyorlard ve benim de onlarn sloganlarn bastrmam imkanszd. Orgeneral ztorun, kurmay subayd ve planlarn yapt; istihkam birliklerinden yardm istedi, stanbul'un fethinde surlarn stnden Romallar Grek Atei kullandlar. Sultanahmet'e istihkamdan kaynak birlikleri getirdiler. Bir manga asker, nlerinde kaynak birliklerin ilerini kolaylatryor; demir kaplar dorarken, koulardan bir mukavemetle karlamyorlar. Demir kap dikdrtgen bir pasta gibi oyuluyor. Mehter Mar ykseliyor ve askerler, demir ranzalardan oluan barikatlar amak iin hcuma geiyorlar. Silah olarak coplarn kullanyorlar; her kouta ayr bir meydan sava oluyor. Elebalar daha ok dvlyor ve tutuklular teker teker alnyorlar, karga tulumba ve dve dve, kapaltna gtrlyorlar.

18

Kapaltnda ayr bir tren var; her tutukluya bir manga asker dyor. Tutuklu yerde armha geriliyor, kollarna, bana, vcudunun stne bir asker oturuyor. Sonra tek tip elbise giydiriliyor. Sonra az-burnu kan iinde yazg arkadalarm, bu kez koua gtrlmek zere, kapaltndan karlyorlar. Koula kapalt arasnda havalandrma var; n koular, kapaltndan kanlar gryorlar. Havalandrmada nc sava balyor, iki askerin gzetiminde bir yazg arkadam, havalandrmaya knca zerindeki tek tip elbiseyi karmak iin mcadeleye balyor. kartyor ve yrtyor. Havalandrmada don ve atletle kalyorlar. Bu kez btn eya ve giysilerden soyutlanm olarak baka bir koua atlyorlar. Ben de E-1 kouuna atldm. Hibir eyamz yoktu; yalnz atlyorduk. Halla pamuu gibi atyorlard; yalnzca yzlerini bildiimiz yeni yazgdalar tanmann heyecann yayorduk. Yemek vermeye baladlar; ancak yeteri kadar kak vermiyorlard. Ayn kaktan srayla yemek yiyorduk ve aramzdan ikisi verem tedavisi gryordu. Naslsa, bir kutu sandozu bana brakmlard. Bir sandoz kutusundan kak yaptm. Ben yine pencere kenarna ktm, yine camlar krkt. Kar yayordu. Elektrik vermiyorlard.

19

Sadece gn nda ve karl bir sonbahardan ieriye szan souk bir aydnlkta okuyabiliyordum. Harekat, 24 Ekim'de (1983) balam ve ben not tutmaya yeniden 28 Kasm'da (1983) balamm; defterim bunu gsteriyor. Orgeneral ztorun'un bize am olduu sava bir aydan uzun srme benziyor; yle anlalyor. Kim kazand? Cevap verebilmek iin biraz daha not ve duvar yazs aktarmam gerekiyor. *** Mahpusta en kark, iimde en hareketli haftay geride braktm. 23 Kasm ncesi gn bekleme gerginliiyle geti. aramba leden sonra tahliye sevinci geldi. Perembe leden nce tahliye sevinciyle geti. Perembe leden sonra aniden Selimiye'ye gtrldm. Tutuklandm. Tahliye engellendi. Yeniden kapatldm. Hibir suum ve hatam yok. ok haksz bir tutuklama, anlalan henz srem dolmad. Ykm, insafszlk karsnda aresizliktir. Benim arem var iki gn iimi yakarcasna bir kusurum var m, diye aradm. Mutluyum. ***

20

26 Kasm 1983 sabah saat 04.00'te duvara yazdm: "ok rahatm. Buna ihtiyacm vard. Beni istediim yere gtrecek." Bugn saat sabah 07.00'de okumaya yeniden balayabildim. Kendime geldim. *** 30 Kasm 1983. almaya baladm. Neem geliyor. Bugn 07.30'da hazrm, ancak gne yok. Okumak ok zor. ki yumurta itim. *** 2 Aralk 1983. le yer deitirmem istendi. D'deyim. D-4 kouu yer altnda, iki kiilik iki katl ranzann glkle sd bir kou. Deli olduunu iddia eden ve bunun iin her olmadk saatte horoz gibi ten, duvarlara trmanan bir kou arkadam var. Ad: ahin. *** Zor hapislik, gzel aklar trnden, anatomi ve fizyoloji dersidir, insana kendi vcudunu retiyorlar. D-4 yerin bir buuk-iki metre kadar altndayd, bir tek penceresi yukardayd. 21

Ancak sonsuz ve mavi gk' grmyordu; pencereden bir metre tede, hapishanenin d duvarlar ykseliyordu. Ranzadan inildiinde, bu kk kouun tuvaletinin kapsna adm atlyordu. ok rutubetliydi. Kou arkadam ahin, sk sk sevk alp hastaneye gidebiliyordu. Hapishanenin delisiydi; delilik raporu alarak az hapis yatmak istiyordu. Hapishanede ok insan deli taklidi yapar. Ben akll taklidi yapyorum. Belki de bu nedenle ve ok iyi bir niyetle beni, yeraltna deli taklidi yapan ahin'le birlikte kapattlar. *** ahin dnd; ancak dnmeden nce beni yine D Blok'ta bir baka koua frlattlar. Yine yerin altndayd; st ranza, yanndaki dier ranza bitiikti; yanmdaki ve pencereye denk den st ranzada TKP'ye bulam bir karateci yatyordu. Garipti ve bu bir hakiki deliye benziyordu. En ok fareleri seviyordu ve ben hi fareleri sevmem. Karateci, eline ekmek geince bitiik st ranzaya yatyor ve pencerenin nne terk edilmi bahedeki tm fareleri topluyordu. Saatlerce farelerle konuuyor ve oynuyordu. ***

22

Yazdka yeni davalar alyor. Yz bin yl hapis yatma hesap ve ihtimallerinden bahsediyorlar. Bunun beni korkutmas bir yana nemsediim de yok. Benim buradan kmam yetmez; tek bana anlamszdr. Biz k kaps olmalyz. nemli olan budur. *** Ancak hibir yerde bu kadar youn ve verimli alamazdm. Kafamdaki pek ok sorunu zyorum. Teorik zm buluyorum. Teorik zm, yldrm'dr, mthi bir anahtar'dr, artc basitlik'tir. *** renme sevinci olmasa, bu mezarda yaanr m? renme sevinci olmasa, hapislik ekilir mi? renme sevinci olmasa, mezarda lm yenilir mi? *** 23

Asya'da atalarmz, gnlk gereleri atlar ve sevdii eleriyle birlikte gmlyorlard, herhalde lmszle inanyorlard(...) Ancak gerekten yaam srdryorlar myd? Dnyorum ve dnmek iin nedenlerim var; Haymana Zndan'nda bo kou olmasna ve daha nce bu kouun siyasilere ayrlmasna karn, beni Dou ile ayn hcreye kapattlar. Ne bekliyorlard, bilemeyiz; ok kk olmasnn tesinde nemli bir yaknmamz olmuyordu ve bu nedenle deitirilmesini istiyorduk, reddediliyordu. Fakat,mahkeme baz sarsc aklamalarla etkili olmaya balaynca, ayrmaya karar verdiler; Doktor Perinek'ten ayr bir hcreye kondum. Dou ile ben, ok ksa bir zaman iinde, Haymana Zindan'nn eski sahiplerine salananlarn bizden esirgeneceini anladk. Kimseyle grtrlmyorduk, ite bu srada Asyal atalarm hatrladm. Cansz btn gerelerim vard, yayordum; ancak mezarda yayordum. Peki ben burada "yayorsam" yaknlarnn "ld" dedikleri, Asyal atalarmz, stelik sevdii kadnlar ve en gzel atlaryla birlikte gmldkleri muhteem mezar-evlerde yaamyorlar myd? Atalarm en sevdikleri atlarla gmldlerse, benim de en sevdiim kitaplarm var; dardan gzlendiinde atalarmz kadar mezardayz. 24 Tuhaf bir dirilik var; her yanmda ve iimde. Beynim uyank, daha az uyuyorum. Hcremde spor yapyorum. Beynime kan pompalamaya baladm. Aldm cezadan m? Rahatladm. Dzenin barajlarn grdm iin mi? Belki hepsi. Bir de kendime gven tazeledim. Topramzda eridiimi duymaya baladm. Talkta ort ile sporu denedim, gzel. nk havalandrma ok kk olduundan eofman, tekrar gnlk giysi, caydrc oluyordu. Bylece sabah sporu daha dzenli olacak, nemlidir. Doru, geldim. Burada mdahale diyorum. Canlym. Kitap bulmak iin saatlerce uzaklktaki ktphanelere komuyorum. Paris'ten dnmekle iyi yaptm. 25

Her gn teorik bir sorun zyorum: Yakn zamanda kolonyalizm ile emperyalizm arasndaki fark zdm, ikisi de tutu'tur, ikisi de empice veya emprise; ancak tutu yollar farkldr. Bu seim oy'um bulunmamaktadr. Aklm var ve yerdedir. imdi lkemiz btn tarihlerin gerisine dmtr. Btnyle, 19 Mays'n ve aydn olarak 27 Mays'n ok gerisindeyiz. Genlik olarak, 28-29 Nisan'n arkasndayz. Sosyalizm olarak 12 Mart'n ncesindeyiz. Emeki Krtler olarak, 12 Eyll'n gerisindedir. Kurtuluumuz, sosyalistlerin, Krt emeki eiliminin ve Kemalistlerin g birliinde ve birbirine yaklamasndadr. Fakat sadece aklmzn deil kalbimizin kurtulua gtreceine inanyorum. Bu nedenle birbirimizi eletirmeyi ancak birbirimizi mahkum etmememizi neriyorum. Birbirimizden uzak kalabilmeliyiz; ancak birbirimizi itmemeyi salk veriyorum(...) Btn tarihlerin gerisine dtk. Fakat kkmz her yerde derine inmitir. Derinde kkmz birlie doru yrmektedir. Kurtulu, hep umulmadk zamandadr. 26

Ulucanlar'n i avlusunda, "ring" denilen tatta bekliyordum. nce koyu bir is kokusu geldi, haberciydi ve arkasndan kelepeli getirdiler. Benim eyam oktu, onlarnki az; onlarn ar bir kokusu vard. Sonradan adnn "mer" olduunu rendiim gzel gzl gen, karya oturann Ulucanlar'a geldiinden beri zerindekileri hi karmadn syledi; demek bir yldr hi ykanmamt. Hep rknt'y dndm, sadece korku deildi bir de alamak gerekmektedir; korkmu ve ayn zamanda alayan gz rknt'dr. Bu rknt idi; "dilenci" diyordu ancak tombalac da olabilir, iki polisi ldrmekle sulanyordu, Karabela inanamyordu: "Bu zavall adam ldrebilir mi?" diyordu. de stanbul'a Adli Tp'a gidiyordu; ncs zbek asll bir Afgan'd. Az konuuyordu; ancak Trke'yi Farsa aksanla telaffuz ediyordu.mer konukand. Ad mer, -mer'in adndan- ve doum yeri skenderun -benim yerimden-, ayrca Balgat'ta oturuyor. Karakusunlar ok yakndr ve eskiden zaman zaman alveri yapyordum. Annesi bizim skenderun Arap-Alevilerinden, gzleri saklamyor; mer'in gzel kara gzleri var. Sekizinci Cadde'de akmak .dolduruyor, ok iyi para kazandn sylyor; annesi, orada temizlie gidiyormu, avukat da annesinin apartmanlarndan tutmular. 27

mer, annesini ok seviyor, "stanbul'dan hemen dnsem.." diyor; nk Ankara da annesi var, sanki annesi, Ulucanlar'da yayor. Yaamasa da annesi Ankara'da olduu iin mer Ankara'dan uzaklamak istemiyor; bu kesin'dir. mer, ldrm. Bakla ldrm, ancak idam almayacandan emin, nk "ahitlerim var, arabama bindirdim, hastaneye gtrdm" diyor. Hem ldrmek niyeti yok ve hem de hastaneye yetitirmeye alm, kurtulmam ama, "idam" almam diyor; bir de saras var. Bunun iin stanbul'a adli tpa gnderiyorlar, hi beklemiyormu, anszn, "gidiyorsun" demiler. Benim iin araba karldn bilmiyor; ben mer'i Ankara'dan stanbul'a Adli Tp'a gtrm oluyorum. Karabela adn mahpusta takmlar, anlalan seviliyor, kabaday havas var, ancak, inandrc grnmyor; bir yerde jandarmalar ekmek ii tavuk alabileceklerini sylediler, rknt, garip ses ve iaretler kard; mer anlad, rknt'y koruyor; rknt: "Bana da

aln, param yok, mecbursunuz." diyormu. mer kzd. "Sus!" diye kkredi, cebinden

annesinin gnderdiklerinden bir deste para kard, kendisi ve rknt iin verdi. zbek de para verdi. Ben hem yola midemi bo tutarm ve hem de ehirleraras lokantalarda yememe, korunma'dr; teekkr ettim. Korunma'dr, temmuz scan ve ring'in ok scak olacan bilerek ceketimi de giymemitim, mthi bir ter dkyorum. 28

Bu sz ite bu zaman incelemeye karar verdim: "Dii trnaa takma.." nereden km, Farsa'da benzeri var, daha anlaml, ite ben yleyim, eyalarm nedeniyle, ellerim de kelepeli olduu iin dz oturamyordum, ayrca insann elleri kelepeli olursa ceketini karmas mmkn deildir. Terden yaknyordum fakat bu di ve trnak ilikisinden dolay, sanki en lks uakta yolculuk yapyordum. Tahamml edilemez bir rahatszlk duymuyordum, artk tahamml edilmez olmadka rahatszlk duymamay da renmitim. ok gzel gidiyordum. Herhalde Haymana mezarndan uzaklamak da beni rahatlatyordu. Karabela mer, hi babasndan sz etmiyordu. Isparta'ya yerlemi, muhtemelen bir Krt, skenderun Demir elik'te ii olmu, oradan annesini bulmu, emekli olmu. Balgat'ta yayorlar, tek anne, tek baba ve tek ocuk; fakat bunun dnda, mer, babasndan hi bahsetmiyor. Annesini seviyor: "Annem Ankara'da, umarm, bu gece brakmazlar ayn ringle dnerim." diyor, annesi mer'in akdr. Ben ise meraklym, bu arada, babasnn ldn rendim. 29

Bir ara anlatyordu, "Her halde leli ok oldu" dedim, "Yok" dedi, yaknda lm, gece lm, "ldrdm babam'd." dedi. Hi heyecan duymuyordu, "Bunalma girmiti." diyordu, bu sz, en ok varo halk renmi durumdadr, dizilerden bu sz ok iyi rendiler, isiz, ok iiyormu, para yetitiremiyor, annesinden ve mer'den srekli para istiyor, mer, Sekizinci Cadde'de akmaklara gaz dolduruyor, apartmanlara da bakyor, "Ayda drt milyon kazanyordum." diyor, sylemesinden ok para olduunu anlyorum, kendisi de doruluyor. Babas mer'den para istedike ve mer vermedike, mer'i dvyor, sarho olduu iin de ok dvyor, o gece de sarhomu ve mer'i ok dvyormu, mer bakla babasn ldrm, hikaye budur. Hemen hastaneye yetitirmi: "Annem bana ahitlik ediyor." diye ekliyor. Zavall anne, zavall Arabo-Trk kadn, ne yapsn, tek verimi, gzel gzl mer'i kurtarmayacak da ne yapacak! Anne, artk mer'in anas deil, koruyucu meleidir ve bu nedenle, Karabela mer, belki de benim yzmden, koruyucu meleinin mekanndan ayrlmak istemiyor, "yer yoktur, bu akam ayn araba ile dnebilirim." diye umut ediyor. Umut, mahpusuluun gzellik uykusudur. Cebinden bir fotoraf kard, iri yar olabilir, ancak arap yzl olduu kesin, mer "babam" dedi. 30

Fotoraf lmnden bir-iki gn nce ektirmi, gsterdi, gsterirken yznde hibir ac yoktu, bir sevin bile vard. Czdanndan kard, czdanna koydu. Czdann cebine indirdi. mer, o fotorafn ocuu, fotoraf mer'in babas deildi. Karabela, babasn cebine koydu. Ring, Gebze Mahpusu zerinden stanbul Adli Tp'a gidiyordu. TemmuzAustos'a yaklayordu. Temmuz, Anadolu ilahlarndan, Austos Roma diktatrlerinden

birisidir. Topraklarmzda, yaklayorlar. 31-32

-------------------Tanr ------------------33-34

Bilme, irade sahibi olmak ve gzeli sevmek., insann zellii... insan bilgi peinde koan, karar veren ve seven bir yaratktr, ite biz bu ly bytr, kendimize tanr yaparz. Tanr, insann yaratt ve insana en uzak yaratk oluyor. Acmas, sevmesi ve zlmesi yok; tanr olmak ve yok olmak, birbirine ok yakn ve belki de birbirinin ayn saylyor, insanlarn hibir zaman tanrlamamasn ve tanrya benzememesini diliyorum; Tanr olmak, insanlktan kmaktr. Antik Atina'da insan, btn corafyalarn kesitii bir kurtarlm blgede, doumunun trajedisini yayor. nsan'n doumu Tanr'laryla savadr. Antik Helen'de insan Tanr'larna kar daha ak ve cepheden sava kabul ediyor ve yeniliyor. Trajedi ortaya kyor, insanln ocukluk dneminde insan, daha kurnaz ve iki yzl kyor. Copernicus, Galileo, Kepler, Descartes, Bacon, Newton Tanrya kar son derece korkak, kurnaz ve iki yzl davranyorlar. Tanr'ya kar sz'l ve dnce'li insann kurulu ve kurtulu savan verirken ayn zamanda Tanr'y srekli yceltmekten geri kalmyorlar. 35

Politika ise daha bellidir. Politikay snrda serven olarak tanmlyorum. Politika, iki dman toprak arasndaki mayn tarlasnda danstr. lerisi bilinmezdir. Gerisi, bir kez yrnm olmasna karn, karanlktr. Politika, bu nedenle hep bilinmeze yrmektedir. Ya da politika yryerek bilmektir. Yrrken, dzenlilikleri bulmak ve dzenlilikleri ancak uygularken bilmek: Bu politikadr. Politikann kendisi serven, felsefenin balangc kukudur. Bu nedenle, modern felsefenin Descartes ile baladn kabul etmek gerekiyor; Descartes, on yedinci yzyln ocuu oluyor. Marx, bu yzyl ile biten iki yz yl, burjuvazinin ocukluk a olarak niteliyor. Modern insann ocukluk a olarak nitelemekten yanaym; insanln en gzel ocuklarnn nemli bir blm bu dnemin rndrler. Bu dnem, bu gzel ocuklarn rndr. Ksa ve iir dolu bir kuku adr. 36

Felsefe, kuku ile yryp, mutlak olan bulma iidir. En mutlak, mutlaka bilgidir, Tanrnn kendisi eninde-sonunda bir bilgidir. Tanr yapmak, eninde-sonunda bir bilgi mutlaklatrma iidir. Felsefe, mekan boluk, hedefi sonsuzluk olan, bir bilgi servenidir. Felsefe, kuku; politika, red ile balar. Servenci yryn ilk sz "la ilahe" olmak durumundadr. Tanr yoktur anlamna geliyor. Politikada ilk adm reddir. ikinci adm "illallah" olmak zorundadr. Allah'tan baka, anlamna geliyor. Politikada, ilk ve ikinci sz, "la ilahe illal-lah"oluyor. Allah'tan baka tanr yoktur anlamn veriyor. Bu benim bulduum, benim yarattm tanrdan baka tanr olmayacaktr, anlamna geliyor; politika varolan btn tanrlar red ile kendi tanrn yaratp bulma serveni olarak ortaya kyor. Politika red ile balyor. Politika deitirme yreklilii olarak gerekleiyor. Felsefe ise Romal air Horacce'in szyle "sapare aude" yrekliliiyle balyor. "Bilmeye yrekli olmak" anlamna geliyor. 37

"Fetret Devri", iki. peygamber ya da padiah arasndaki dnemdir, aslnda bir dzenin bittii ve dier dzenin gelmedii zamana diyoruz. Latince "interregnum" deniyor. Fetret dnemi mi; kimin nerede ve ne lde ve ne zamana kadar bulunduunu saptamak zordur. Ahlak ile ahlakszln, masum ile zalimin, peygamber ile eytann, kr ile inkarn, iffet ile fahienin mmin ile mnkirin, kahraman ile hainin, korkak ile cesurun, kucak kucaa yaad bir yerdir. Fetret'te her canl iki yzldr. Felsefe ve politika, yaama yreklilerinin olduu zaman ortaya kyor. z aray, akl snrn kabul etme oluyor. Tanr, bir aklszla ynelmedi; Tanr aklszlk. kavram: Tanr, evren, rekabet. Tanr, evren, rekabet; aklszlkla birleiyorlar. Evren, hz' ve rekabet de piyasay dzenleme iddiasna sahip kyor. Tanr, her ikisinin de dzenleyiciliini reddediyor; dinleri araclyla, zamann dna kyor ve piyasay yasaklyor. Piyasa rekabeti ortadan siliyor. 38

Rekabet akl reddediyor ve piyasa rekabetin kkn kazyor. Dinler tarihini yeniden renmeye alyorum, Stalin ile Havari Paul ayndr. Paul, sa'dan ayr bir din kurmutur, sa'nn Paul'e kadar yaptklar, Yahudiliin hizbidir. Paul'e kadar Yahudiler sac olabilir. Paul yle deitirmeler yapmtr ki, Yahudi olmayanlarn sevi olabileceini ilk defa o vurgulamtr. Bir analoji yapacak olursak, Stalin budur, yeni bir Marksizmi kodifiye etmitir. Felsefe bilmenin ne olduu ile ilgileniyor. Bilme ise jenerik olarak btnseldir. Btnsellik, gkten gelmedir. Hem Antik Atina'da ve hem de modern zamanlarda insan olunun bilgi servenin banda gk var. Ancak, ateist dnceye kadar tanr ile gk' birbirinden ayrmak mmkn olmuyor. Tanr ile gk'n ayrlmazl tanrnn gkte oturmasyla ilgili deildir; Bu, insanlarn konulandrmasdr. Tanr ile gk asl sonsuz kavramnda birleiyorlar. 39

Tanr, sonsuzlatrlm insan yklemidir. Tanr, insann yklemi olan sevgi, bilgi ve iradenin sonsuzlatrlmasdr. Sonsuzlatrma, mutlaklatrma demektir. Tanr, mutlaklatrlm bilgidir. Ancak, mutlaklatrma srecinin sonunda bilinmez bir yklem kazanyor. Bu, din ile iice olmasndan kaynaklanyor. Felsefe, dinden douyor ve btn doumlar gibi, bir lmcl sava sonunda nitelik deitiriyor. Felsefe, doumuna dmandr. Dinin afyon olmas ise sanldndan byk basitlemedir. Din, bundan ok fazladr. Afyondan ok nemlidir. nsann ocukluk a, Copernikus'tan Newton'a uzanan byk bir yaratclk serveni, felsefenin laikletii dnemdir; ayn zamanda, dinselliin derin izlerini tad dnem oluyor. Uzun sava yllardr. Interregnum olarak da niteleyebiliyorum. 40

Laisizm, bir sava ve ayn zamanda bir g zme srecidir. Laisizm -bir iktidar kavgasdr. Bir politik mcadele anlamna geliyor. Doru bilgi kimin hkm altndadr? Dsallatrlm ve mutlaklatrlm anlk bilgi demek olan Tanr'nn m, yoksa ilemedii zaman canlln yitiren akln m? Bu soru, Fransa'nn topraklarnn kimin mlkiyetinde olaca sorusuyla bir'dir; biri, dier yan oluyor. Bat'da slam dahil Dou'ya snrl kalan dinlerde, ruhban snfnn st tepeleri asildirler. Avrupa'da kilise her zaman en byk ve gl feodaliteyi meydana getiriyor. Feodal mlkiyet ilikilerine kar sava, ayn zamanda laik savatr. Bilgiyi kilisenin hkmnde brakarak, topra asillerin hkmranlndan karmak ve bylece ulusallatrmak mmkn olmuyor. Sava i iedir. Batda mlkiyetin biim deitirme sava bitince laisizm de gcn yitirmeye balyor. Aydnlanm Avrupa, youn bir dinsellik tutkusuna balanyor. 41

Copernikus'tan Newton'a bir insan kprs., kozmos'un srlarn kefederken bilmenin de tadna varyorlar ve hazzn duyuyorlar. Copernikus'tan Newton'a bu insanlk kprsyle bilmek, insann tutkusu haline geliyor. Bu tutku hem insann eylemlilik alanlarna ve hem de bilmenin kendisine yaylyor. Sanki bunlarnki bir n hazrlktr; ayn yolla tarihi, insann ruhsal dnyasn bilmek istiyorlar. Tarihi ve insann ruhsal dnyasn bilmek, bilmeyi bilmektir. Materyalizm, bir bilme yolu ve bir bilimsel bilgi kaynadr, insann doasn, 'fizyo', dzenlerini bilmek, 'loji', birlikte 'fizyoloji' ile insann ruhsal devinimlerinin dzenlerini bilmek 'psikoloji' bir arada ele alnnca materyalizm douyor. Materyalist epistemolojik okulun, maddenin deil de insann incelenmesinden domasn ok artc buluyorum. Modern Materyalizmin tm kurucular insan inceleyenlerdir; Ancak Materyalizmin bir epistemolojik kural olarak doabilmesi iin, insann fizik ve psiik dnyalarnn bir arada ve birbiriyle balantl bir biimde incelenmeleri gerekiyor. 42

Felsefi servenlerinde insan nce kendisini okuyor. ocuklarn da okuduklar trden ilk bilimsel kitap kendisi oluyor, insan kendisini okurken bilim yapyor. Bunu insann, insanlk serveninin etkisizletirilmesi iin en byk abalarn gerek olduu, en nemli zaaflarndan birisi sayyorum. Felsefe belki de bu zaaf ortadan kaldrma abasdr. Teolojik akl dzeni de bir akl dzenidir. Aydnlanma ise bir akl dzenini red ile bir yenisine geitir. Tm aydnlanmalarn balangcnda red var. Gerekletirilmesi mutlaka iddet ile oluyor. iddet sadece sreyi ksaltmyor; akln frenlerini de kryor. Marx ve Engels, daha ok Alman Felsefesinden besleniyorlar. Alman Felsefesini en iyi kodifiye eden Kant, tam bir aydnlanmacdr; Aydnlanma, sonsuz eletiriye dayanyor. Kant'r btn nemli almalar "eletiri" baln tayor ve Marx'n en nemli almalarnn ya balnda ya da alt balnda eletiri yer alyor. Eletiri, kk bir isyandr. Kant, akl dzleminde, bir isyan balangcdr. Hegel Kant'n isyann mutlaklatrarak sndren Almandr. Marx, yeni teknolojinin hzl egemenlik kurduu bir zamandaki aydnlanmacdr. 43

Dnyada sa, hep Marx' peygamberlik ilevini stlenmekle suluyor. Pratik anlamda pek ok haksz; ancak felsefi planda tartlabilir bir sulamadr. nk yalnzca Marx'n sistemi deil, tmyle bilim ile Tanr birbirinin rakibidir. Tanr, inananlar iin bir dzenleyicidir; bilim, Tarik-i Ilm'e girenler iin, bir doada ve toplumdaki dzenlilikleri arama ve bulma abasdr. Hem Tanr'ya inanmann ve hem de bilime gvenmenin mmkn olamayacan dnyorum. Uyumaz iki dnya ve aray oluyor. Tanr'ya inanmak iin nceden var olduunu kabul etmek gerekiyor; varl tartma, inanszlk saylyor. Kim ne derse desin, bilimsel abann balangcnda da byle bir inan var. Bilim; dzenlilikleri, bunlara yasa diyoruz, aramaktr. Balarken bir dzenlilik olduunu dnyoruz. Tanr iyilikidir. Bilimin dorular ise devrimcidir. Bilime ve bilimin dorularnn doa ve toplumu daha hzl dntreceine inanyorum. Bu inanla bulduum dorular ekinmeden yazyorum. Bilim zenginletiricidir. Toplumumuzu ve insanmz zenginletirmeyi temel lt sayyorum. 44

------------------------Kiiliin Bymesi ------------------------45-46

Grmeyince daha iyi gryorum; Teorik insan, somut'tan uzaklat lde gerek'e daha ok yaklayor. nsan bir lde de yaamn risk etmesi insan yapyor. Ate arndryor; ancak insan insan yapan zelliklerden arnmamak. Sevmeyi, glmeyi, inanmay inat etmeyi unutmamal (...) ile, sevda'y yudum yudum yaamay salyor. Yaamak; younluk, derinlik, mutluluk demektir. nsann gelimesinin iki boyutu grlyor. Bir yanda, Tanr'y iinden karp yerine insan akln koyma dorultusu var. Dier yanda iinden kendini sevmeyi atp karsndakini, kar cins bata olmak zere, sevmeye balamas boyutu kyor; insann geliimini, dorultusunu, ynn ve boyutunu bu ikiliden buluyorum. 47

A-1 lmszlk lmdr. B-1 Bilgi yk yorucudur. C-1 Ortaklamaya dayanmayan duygulama hayvanlktr. D-1 nsanlardan uzaklamak, yalanmaktr. E-1 Sovyet realizmi, duygulamay hedef alrken ortaklamay katletti. F-1 Amerikan dzeni, insanlar insanlardan uzaklatrarak sadece ihtiyarl dourdu.
*** Bilim yolunda, tarik-i ilm, olgunlama ile iradenin zayflamas arasnda bir iliki kurmak gerektiini dnyorum. En utan ifade edilecek olursa, bilimadamnn anlamada mkemmelleen aklnn, anlamn objesine mdahale iradesini zayflattn ileri srebiliyorum. Bu, her byk bilimadam iin geerlidir. Politika, g toplayp iktidar yapma eylemi ve sanat olarak tanmlandnda, byk bilimadamlarmm pek ounun politika d kallarn bu iliki ile aklamann mmkn olacan sanyorum. Byk bilimadamlar eylemsizlie doru yol alyorlar; Einstein ve evresinin atom bombasnn kullanlmasn nlemek iin anlaml bir eylemlilik gstermemeleri de bunu kantlyor. *** 48

Anlamak, deitirme iradesini zayflatyor; anlayan affediyor. *** nsan tekelsi dnemde evrim geirmi, "kk insan' dnmtr. Kk insan, insandan farkldr ve insann k deildir; kk insandr. Tekelsi dnemde kim daha ok bymse o daha ok klyor. Bymek birikimli olmaksa kk insan yaratmak, birikimi ortadan kaldrmak anlamna geliyor. Birikim kyde deil kentte, iide deil burjuvazide, kadn da deil erkektedir; erkek daha birikimli olduu iin daha ok klyor. Tekelsi dnemde kk insan cinsel olarak, daha ok erkek oluyor. *** Dnmek armayla balyor; aramayanlarn dnebileceine inanmyorum. *** Sz "sorumluluk"tur. nsan, "sz" dr. Sz, eyleme gemi "dnce"dir. *** 49

nemli olan ortak iin yaplmasdr. yapmaktan ok ortak i yapmay seviyorum. Kiminle ortak i yaptysam, O'na ak oluyorum. *** Sorumluluk, zorunluluk'tur. *** Sorumluluundan kaamamak; insan insan yapan budur. *** Sorumluluundan kamak; insann kendisine ihaneti oluyor. *** Ortaa'da insan, doay etkileyemedii ve kontrol edemedii iin kendine gvenden yoksundu. Bitkisel bir yaratkt. Tekelsi dnemde ise insan, toplumu etkileyemedii ve kontrol edemedii iin kendisine gven duyamyor, insan insan yapan nehrin akn deitirmektir; bunun iin aba ve ortak aba gerekiyor. Ortak aba baarya ulat lde insan ykseliyor. 50

nsanlar neden gelecei hatrlamyorlar? Gelecei hatrlamak, yaanm bir dnyay sezmektir. Gemii hatrlamakla ilgilidir. Gelecei hatrlamak, yaanmam gzel bir dnyay sezmek; ayn lde yrek ii oluyor. *** Yrek, akln zgrldr.Tekeller, gelecein dman oluyorlar. Gelecei hatrlamay yasaklyorlar. Yaanm bir dnyay sezmeyi ortadan kaldryorlar.Tekelsi dzende yalnzca gemi hatrlanabiliyor. nk tekeller, Ortaa'a ak devlerdir. *** Snflar, igd ve sezgiye sahip midirler? Snflarn tarihleri var. Snflar snf yapan tarihleridir. Snflarn igdleri var; Genellikle savunmaya ynelik iliyor. Tekelsi dzen, snflarn sezme yeteneklerini kurutmak istiyor. *** 51

Sezgi yreklinin alandr. Yrekliliin devamll baarya bal oluyor. Tekeller, mlksz insann baarszln srekli yaparak, yreini ldrmek istiyorlar. Tekelsi dzen, insanolunun en baarsz olduu dnemdir. Tekelsi dzende var olan baar, mlk sahipleri ile mlkszler arasnda en eitsiz bir biimde dalyor. Tekelsi dzen, her alanda eitsizlik adr; tekellerin Ortaa ak buradan da kaynaklanyor. Baarl tarihi olmayan snf, ok zayftr; zamanla snfsal fonksiyonlarn yitiriyor. Baarszl tarih yapan snf, giderek, igdlerine kapanyor ve hep savunmaya dyor. Baary unutmu insan sezemiyor. Gelecei hatrlamyor. Tekelsi dzen, sradan yurttaa baary unutturan bir dzendir. Baary hatrlamayan insan, srdr. 52

Hayranlkta uzaklk var. Sevgide ortaklk var. Hayranlk, benim dnyamn dndadr. Sevgi, benim dnyamdr. Ortakl duymadan, sevginin olamayacana inanyorum. Kylerde .insanlarmz, sevdiklerine, "ortak" diyorlar. ocukluumda, kymzde, yal "kyllerimiz", beni ortak diye seviyorlard. Ortak bir dnyada yalnzca gr akan sevgi pnarlar olacan biliyorum. *** Korku, insan cceletirmek ve krletirmek iin gerekiyor. Cce ve kr, kledir. *** Erasmus'un Delilie Methiye'de ok gzel syledii zere, bakalarnn aklyla bilge olmaktansa kendi hkmmzle deli olmay tercih etmek durumundayz. 53

Hep tenor olmak isterim ama anlattm anlamda tenor olmak isterim, operay hala ok severim. Bir tenor olur ve onun sesini sahnenin arkasndan duyarz, ok uzaklardan ho bir arya, yava yava ses ykselir, sahnenin nne gelir, aryasnn sonuna doru koro balar ve bir mddet sonra tenorun aryas koro iinde kaybolur. Ben aryas kaybolan tenor olmak isterim. Yani ben emeki snflar iinde erimek isterim, benim baka bir isteim yok. Dnceleriniz dntrcyse sizin dzende kabul grmeniz hi iyi deildir. Ktle benimsemedii mddete, bu dzenin eitli yerlerindeki insanlar tarafndan benimsenmek istemem, medyay da kullanmak istemem. Bu anlamda Trk aydnn knyorum. Gven ve irade, ne yazk, pratikten ve dtan geliyor; bunu artk biliyoruz. 54

Bir soru sormak istiyorum: Kim daha ok klyor? Bunun cevab ok basit: Kim daha ok bymse o daha ok klyor. Bymek ise birikimli olmak anlamna geliyor. Kkinsan' yaratmak, birikimi ortadan kaldrmak anlamna geliyor. Birikim kyde deil kentte, iide deil burjuvazide, kadnda deil erkektedir; daha birikimli olduu iin daha ok klyor. Tekelsi dnemde kk insan, cinsel olarak, daha ok erkek oluyor. Promiscuite tekelsi dzen ncesinde, daha ok gelimi erkeklerde ve daha az grlyordu. Birden fazla kiiyi ayn anda sevmek anlamna geliyor; imdi kadnlarda yaylyor. Bu yaygnlkta tekel dnyasnn kesikli yaam ilkesi, sonsuzu aramaya zaman brakmamas kadar ve belki de daha ncelikle, erkein yetmezliinin etkisini gryorum. Tekeller, erkei daha gelimi olarak bulduklar iin, bunlar brokratlar yapmada, ikiyzl ve frsat, ayn zamanda son derece yzeysel yaratklara dntrmede zorluk ekmiyorlar. Tekelsi dnyann kadn daha az gelimi bulmas, kadnn ve insanln ansdr. Ancak kadn bugn ansna deil ykmna doru yol alyor. Bugn reel sosyalizmin yklmasnda koullarn yeteri lde gelimeden gelmesi deil, kapitalizme yetimek ve gemek mant ile kapitalizmin btn deerlerini taklit ederek benimsemesi nemli bir rol oynuyor. Kapitalizmin modellerini ve deerlerini taklit, kurtulu deil ykm oluyor.

55

Bugn kadn, bir eilim olarak, kurtuluuna deil, kkinsan olmaya kouyor; kurtuluunu erkei taklide balayan bir illzyona sarlyor. Kadnn kurtuluu kkinsan hedef almakta deil, yeni insan yaratmadadr. Kadnn kurtuluu erkee yetiip gemekte deil, erkein zerinden sramakta yatyor. Kadn, yeni kiiliini yaratt zaman kendisini ve erkei de kurtarabilir. Nasl? pular mutlaka toplumda vardr. Yntemi, tekelsi dzenin getirdii snrlar, toplumdaki ipularna dayanarak akl ve sevgiyle amadadr. Btn zgrlkleri, sevgiyle zorlamaktan geiyor. ok sylenmitir ve bir kez daha sylemek gerekiyor. Bu dzende, tekelsi sistemde, kadnn kurtuluu mmkn deildir. Tekelsi dzende kadn ancak srnr. Kadnn kurtuluu sosyalizmdedir. Yeni insan olabilmesinde yazldr, Reel sosyalizmin yeni insan yaratamamas, sosyalizmin deil realitenin bir eksiidir. Reel sosyalizmin, yeteri lde deneyici ve arayc olmamasndan kaynaklanyor. Kadn, kurtuluu iin, ok daha deneyici ve ba-kaldran olmak durumundadr. Btn abas tekelsi dzen ve meruiyet snrlar iinde kald srece, bugn bu snrlar iindedir, kurtuluuna deil dejenerasyonuna yaklar. Kurtulu iin snrlar ama yreklilii gerekiyor. 56

Yrmek, Ayzentayn'n nl filmindeki van'a da benzemektir, dostluk aclar iinde yanmaktr, yalnzlamaktr, belki dinozor olmaktr; ancak asla iskelet olmamaktr. Artk yaratclk ve kuruculuk anahtar bizdedir. "Biz" ise kafamzdaki tabular, beynimizdeki hapishaneleri krarak ie balamak zorundayz. Bir ykln salad zgrln tadna varmak zorundayz. Hzn, ykntsnn altnda kalyor; sevin, "yeni"yle birlikte geliyor. Gelimi, geri kalma dnk bir projektrdr. Gelimite aa km yasalar, geri kalmta gizlidir; embriyonik haldedir. Yaamak, bir dnyaya gzleri kapamal ve bir baka dnyaya bakmaktr; yrek istiyor. Yaamaktan korkmak, yozlamak oluyor 57

Mlkiyetin tabannda korku vardr. Korkunun kaldrld bir toplumda cimri de zel mlkiyet de olmaz. Korkak mutlaka cimridir. zel mlkiyet, biriktirilmi cimriliktir. Evlilik, en gizli zel mlkiyettir. ster imam nikah olsun, ister kilisede tamamlansn ve ister laik yerel yneticiler tarafndan imzalansn, nikah, bir borlar hukuku szlemesidir. Temelinde birliktelii balatmak deil, srekliliini gvence altna almak var. Nikah, sevginin tkenecei korkusudur. Bu nedenle sevgiyi tketmektir. ki cinsin bir olmas ancak yaklamda sonsuzluk varsa insana layktr. Birlikte yaamak, bir servendir. Her an birbirini yeniden kefetme yrekliliidir. Her an yeni ise, birlikte olmak, sonsuzdur. Sevgi, ancak yreklilikle mmkndr. Ak, ancak sevdiine gkleri zaptedebilenin hakkdr. *** 58

Esaret zincirinden hakk ya da zel mlkiyet boyunduruundan emekileri kurtarmak g zaptetmekle zdetir. Gk zaptetmek gven kazanmaktr. Gvenli olmayann sevme gc yoktur. *** Tekelli dzende her gn daha edilgen olan birey, gven kavramndan hzla uzaklamaktadr. Bu, sevginin, toplumdan ve kutsal aileden kaybolmas anlamna geliyor. Tekelli dzende bireyler, korkularndan kurtulmay dnemeyecek kadar korkularyla evleniyorlar. Korkularyla, katolik nikah ile evlidirler. Baka evlilik istemiyorlar. Sosyalizme ulamadan nce, tekelli dzende kutsal aile zlyor. *** Sevgide ortaklk, saygda uzaklk var. Tekeller ortaklk dnyasnn kkn kazyorlar, insanlktan uzaklatrdklar insancklara yalnzca tekellere kar bir sayg'y brakyorlar. 59

Macunlatrdklar, pirzola yaptklar insanlarn sevgi pnarlarn kurutuyorlar; ak kemire kemire yuvarlak akl talarna dntrdkleri insanlarn veya sellerin rastlantlar sonucu yan yana getirdii iki akl tann yuvarlak temasna benzetiyorlar. Ak, insann sonsuz'u bulma servenidir. Sonsuz ampirisist, ancak hibir zaman gncel olmayan bir yazg'dr; mutlak tarih duygusunu ieriyor. Btn aklarn, aklarnn "ebediyete kadar sreceini" dnmeleri buradan geliyor; ebediyet, belki de insanolunun en canl, en gereki ve en gerek aldatmacas, oluyor. Buna ihtiyac var. Gncel'i reddedebilmesini, gncel'in geiciliini grebilmesini salyor; tekelci aama, insan olma ile devrimci olmay zdeletiriyor. Macunlarn sevebileceini dnemiyorum. Pirzolalar pemezler ve iki yuvarlak akl tann tesadfi temasna ak demlemeyeceine inanyorum. Tezi yazyorum: Yumuak insann sevmesi mmkn deildir. Ak, kat insann harc'dr. Ak, dililerin birbirine gemesidir. Sevgi karlkl olarak bilmektir ve derinlikleri duymaktr. Sevgide ortaklk ve saygda uzaklk var. Tanr'lar ortak olamadklar iin sevemezler ve uzak olduklar iin de sevilmezler. Sayg sevgi'nin dmandr. 60

Gncel olmayan, tarihi ve kalc sevgi iin, ak iin, yalnz arada bir uzaklamay salayacak lde sayg gerekiyor; sayg'nn ok az kalc yapyor ve fazlas her trl sevgiyi ldryor. Ak, dililerin kenetlenip almasdr. Kenetlenmilerin gelecee yry oluyor. zlen Sovyet Sosyalizmi'nin, evre lkelere, bu kadar fahie ihra edebilmesi son derece dndrcdr. Bunlarn.tamamn maddi skntlarla aklamak mmkn grnmyor; realitesinde cinsel oburluu zgrlk olarak grmesinin etkisinin daha byk olduunu dnyorum. Gven'i anlatmam gerekiyor; son zmlemede aklla pek ilgisi yok. nk gven, en ok akli kantlarn olmad zamanda ortaya kyor, ie yaryor veya kmyor, yokluu bile duyulmuyor. "Gvenli olmak" ok tlenir; nasl olaca pek gsterilmiyor. Zor olduu iin; gven, belki de, en ok, koyu karanlkta elektriklenme ile aydnln geleceine akl d bir inan olarak anlatlabilir. Dzlkte, byle bir inancn yokluu duyulmayabiliyor. 61

Gven, bunalm dnemlerinde gereklidir; byle dnemlerde yokluu yorumlanabilir. Gven, bunalm dnemlerinde safl koruyarak kabilmenin; gven, bunalm aabilmenin gvencesi oluyor. Hibir nesnel kant yokken, "ben bunu atlatabilirim" diyebilmektir. En byk olumsuzluklar karsnda, "ben ayakta kalabilirim" diyebilmektir. Gven, kesinlikle kendine gven'dir. Gven; bakasna gvenmemektir. Gven, kendi gcn saf tutabilmek oluyor. Gven, en ok, isizlik ve lm saanaklaryla gelen bunalm dnemlerinde, bir eter trnden her yere sinmi korku zamanlarnda, gerekli oluyor ve eksiklii duyuluyor. Eksiklii, en ok kendi gcne inanszlk olarak ortaya kyor. Korku, hareketsizlik. Korkak, ta kesiliyor. Ta'n ahlak yok, hareket etmiyor. zgr insan ahlakldr; zgrlk, bir eylemler demeti oluyor. zgr olmayana ahlak gerekmiyor. Ahlakl olmayan zgrl ne yapacak; ta'n bu yzden ahlak yok. Olmuyor.

62

Hain yalnzca kt insan deildir; kt'dr ancak ayn zamanda korkak. Her kt hain deildir; her hain mutlak korkak. En byk korkak, yaamaktan korkandr; en byk hain yaama korkandan kacak. Yaamak, yaamn dipsiz uurumlarnda dolamaktr; yaamak ise karanlklardan korkmamak. Yaamak, karanlklarda grmekten korkmamaktr; akl, gzn bittii her yerde grme demek. Rahat gerekesiyle rahatlk zorlannca, utanmazlk balyor. Bizimki tarihe eletirel bakan, emekisine sanatla yaklaan, hep ortakl arayan bir oktur. Bizimki emekilik, sevgi ve ortaklk zerine bir hat oluyor. 63

Beraberlikler var, evlilikler olur, yllar sonra orada hibir ciddi sorun olmadan bitiyorlar. Neden? nk dnyalar ksyor. Dnyalarn ksmesi ne demek? Ayn dnyaya bakp tam zt dnya grmektir; Dnyalarn ksmesini byle anlyorum. Bu bir ayrlktr. Sevgi, k trnden kendisini oaltan deilse nedir? Ben bunu her gn yayorum; kalpleri ta ykl olanlar, baka halklar sevdike kalplerinde sevgiye yer kalmayacan sanyorlar; halbuki insan kalbi sevdike byyor. Ben topraklarmzn zenginlii olan dier halklar sevdike kendi halkm da daha ok seviyorum. "Tek bama kendimi ne kadar gelitiririm?'' deil, "Kendi bama bakasn nasl gelitiririm?" ilke budur. Sevginin kayna ortaklktr. Sevmek bir bakasn gelitirmektir. 64

Ak'n kayna sonsuzu grebilmektir. Akta sonsuzluk ve sreklilik, balang nermesidir. Sonsuz kavram olmadan akn domas imkanszdr ve tarihsel olarak da domad biliniyor. Ayrca akta bir ekirn sz konusudur; ekim kavram iin nce insann hareketlilii kavram sz konusu oluyor. ***

A-1 nsann gelimesi, tanry iinden karp akl koymasdr. A-2 nsann gelimesi, kendisini sevmenin yerine kar cinsi sevmesidir. B-1 Sanat, kendi iini dar karandr. B-2 Sanat, ilkel insann grkemidir. C-1 nsan ba, harikadr. C-2 insan vcudu mkemmeldir. D-1 Harika ba, Tanr'y ve kendisini en ok karandr: Bilim adam. D-2 Mkemmel insan, sanat-bilimadam'dr. D-3 Bu devrimcidir.
65

"zeletiri" sistemine karym, zeletirinin znde Hristiyanln gnah karma pratii var; bunu Bolevikler, deitirip gelitirerek yaydlar. Bana gre ok kt yaptlar. nsanlarn byk kalabalklar nnde, hatalarn kabul etme ad altnda aalanmas ve giderek kendisinde kusur bulma ayinine kaymasn, arkasndan da btn grevlerinden ayrlmasn ok onur krc buluyorum. ***

A- 1 Tembellik, inanszlktr. B- 1 Tembellik, yeni dzene inanmamaktr. C- 1 Tembellik, eski dzene ballktr. D- 1 Az alan, ufku dar ve snrl alan, gvensiz olandr.
Kartlar ile alyorum, okuduum kaynaklardan nemli bilgileri paragraflar olarak kartlara alyorum. Ayrca kendi dncelerimi de kartlara geiriyorum. 24 Eyll 1992 ve 17 Eyll 1992 tarihli bir kart:

"A- 1- nsan, bakasn beenirken bakasnda olan beenir.


66

B- 1- Umudu olanlarn, korkusu olmaz. C-1- Korku, akln durmasdr. D- 1- Umut, akln zorlanmasdr."
*** Birey; tarihin belli bir kesitinde ortaya kan, hibir yer ve kiiye bal olmayan varlktr. *** nsan ba, insana gzelliini veren yandr. Ancak ne yerde srnen insan ne ezilen insan ba gzeldir. Gzellii ykseliindedir. insan ba yksekte gzeldir. Hep yksekte; bunun anlam hep yksee kalkt lde gzel olmasdr. Ban kaldran insan ve insan ba gzeldir. *** Sevmek gzel grmektir. Ak olmak birlikte gzellemektir. Tek platonik olamayacak ey aktr. Her byk ak bir byk seimdir. 67-68

------------------------Devrim ------------------------69-70

Her devrim, bir yeni bilgi teorisidir. *** "Revolution" szcnn tam karl "devrim deil "dnm" oluyor; "Revolsyon" szc ilk kez siyasette deil, astronomide ve gk cisimlerinin dnmn anlatmak iin kullanlyor. Bilimde byk devrimin balatcs "Copernicus"un kitabnn balnda, dnyann dndn anlatmak iin kullanlyor. *** Her tekrarda bir yenilik var. Olmaldr. Belleklerin silinmek istendii, bellek silmenin akl deitirici bir seferberlie dntrld bir zamanda, "tekrar" en cretli i saylmaldr. Dnya'nn dndn sylemek, her gn sylemek, srarla sylemek, korkmadan sylemek, bugnn en nemli grevi oluyor. 71

Teorinin kapallnda, zorunluluk-zgrlk ilikisi son derece nemli bir yere sahip grnyor. Bilimsellik, kanlmazlk ve zorunluluk dernektir; zgrlk, bunun dier yz oluyor. Dzeni tasarlamak ve iktidar politik mdahale ile almak, zgrlktr; bu, zorunluluktan kanlmaz bir biimde kyor. *** nsanln evre kirlilii veya nkleer patlamalara ya da ozon tabakalarnn delinmesi nedeniyle deil, devrimsizlik nedeniyle sona erme tehlikesiyle kar karya olduunu dnme eilimindeyim (...) insan insan yapmak iin srama zorunlu oluyor. Devrim insann sramasdr; devrim, yapan da byten gelitiren bir sre olarak ele alnmaldr. *** nemli olan baka dnyay kurabilmektir, insan, dnya kurmaya yatkndr. Devrimci kurduu dnyada yaayabilmelidir. Btn hcreleriyle kurduu dnyalarn "yeni" adam olmaldr. 72

izofrenler hep yeni dnya kuruyorlar ve kurduklar dnyada yayorlar. Ancak dnyalarnn akllar yok ve sk sk yeni dnya kuruyorlar. izofrenler tutarl deiller ve srarl olamyorlar; toplum, frsat bulduka izofrenleri akl hastanelerine kapatyor. *** Toplum; devrimcilere, akll ve inat izofrenler olarak bakyor. Hep hapse kapatyor ve frsat bulduka balarn vcutlarndan ayryor. *** Tocqueville, 1848 ubat aynda Paris sokaklarnda yryen insanlar deil, yryen insanlara baktnda, hareket halinde opinions armees gryor. Aslnda insan deil dnce silahlanyor; bunu anlatmak istiyor. Tocqueville, yryen silahl kalabalk, silahl dncenin yrdn dnyor. 73

Younlam dnce eylemdir; Younlam eylem teori. *** Ben hep, gven'in de teorik deil pratik olduunu yazyorum. Hem gven hem de irade iin umut, gerek koul'dur, yeterli deil; ancak mutlaka gerekiyor. Yeni bir dzene umut, irade'yi besleyen vitaminlerin banda yer alyor; yeni dzen, mevcut olandan, fark edilir lde yeni ve uzak olmak durumundadr. Bu nedenle mcadele edilen ile yeni dzen arasndaki fark hep ortaya koymak. yeni'yi amak ve uzaklatrmak, hem baar ve hem de irade yaratmak iin son derece gerekli olmaktadr. Btn byk peygamberler bunu ok iyi anladlar ve belki de sadece bunu biliyorlard. *** topya, akln egemen duvarlarn ykabilmektir.

74

Revolsyon ile reformasyon arasnda ne fark var? Pek ok rnee bakldnda iddet, ktlesellik, snfsal deiim, revolsyon ile reformasyon arasnda kesin bir izgi ekemiyor; eylemin ok ksa bir zaman arlnda younlamas anlamnda hz, revolsyon ile reformasyon arasnda daha net bir izgi ekebiliyor. Bu izgiye baka bir adan da baklabilir: hak alanlar ile hak verenler snfnn, iddeti ve ktlesellii tayan ve snfsal deiimi kolaylatran hareketi olarak dnmek gerekiyor. Bu adan bakldnda, hem Martin Luther'in "re-formasyonu" ve hem de Kemal Paa'nn Kemalizmi, hak verenlerin hareketi olarak ortaya kyor. Birincisinin ad zerindedir ve ikincisini de ayn renkte ele almakta daha byk bir doruluk buluyorum; ancak burada zerinde durmak istediim bunlar ve ierdikleri doruluklar deil; hak alanlar ile hak verenlerin iki ayr dnyay oluturduklarn vurgulamak istiyorum. Hak vermeyi meslek haline getirenler hak alma yoluna kmazlar. Hak alma meslei, hep itici ve zorlayc bir dinamie sahiptir. Hak vermenin profesyonelleri, srekli frenlemeyi-durdurmay kiilik haline getiriyorlar, insanlar, aslnda, yaptklar iin kiilikleridirler. 75

Sermayedar, kistlemi sermaye olarak tanmlanyor. i ise kiiliklemi i, evresini amaya balad anda revolsyon ve hak alma mesleine girmi oluyor. nsanlarn en ilkelleri, dindarlar, geleceklerini cennette gryorlar. Gzel insanlar, sradan insanlar, geleceklerini ocuklarnda gryorlar. Gelimi insanlar, aydnlar, geleceklerini ellerinde gryorlar ve ellerini beeniyorlar. En gelimi insanlar, solcular, geleceklerini yeni bir dzende gryorlar ve yeni dzeni pek gzel buluyorlar. Fransa'da XIV. Louis ngiltere'de VIII. Henri, toplumsal hayallerin nndeki yksek duvarlar ykabilen tarihin kaydettii nemli despotlardr. Bylece, byk aydnlanmann kaplarn da am oluyorlar. Bunlardan VIII. Henri'nin topya szcn de yaratan ilk byk topyac Thomas More'u idam etmesi ok ilgintir. 76

Ancak daha sonra tarihin kaydettii nemli aydnlamaclarn hepsinin ayn zamanda despot olmalar artc deildir. Eski akln duvarlar gl ve yksek ise bu var olan aydnn dzeninde banaz lde honut olmas demektir; aydnlanmac despotik yollara bavurmak zorundadr. Her aydnlanma bir aydnlar i savadr. lmldr. Red, bir yeni bilme dzlemine balangtr. topya, akln toplumsal duvarlarn ykarak akl glendirme iidir. Kurgu, teoridir. Top, btn silahlarn en inatsdr. Grmeyerek at yapar ve cepheyi srekli dver; top nce moralce ykmay amalyor. Toplar, dvmek iin atlyor. 77

Devrimci, dalar kadar byk kayalar zerindeki klcal damarlar kadar ince yarklardan bir narin da ieinin, yaam ile lm arasnda mikroskobik titreyilerinden mesajlar alabilendir. Devrimci politikac bu mesajlar gce yklenmede, g biriktirmede kullanabilendir. *** Byk ak, byk bilimadam, byk politikac, semecidir. Semek, sadece pazarda alacan bilmektir. Semek; gerekte, reddetmektir. *** Devrimci politikac; kendisiyle dman merkezler arasnda eylemli-bilgi oyunlar kuran ve oynayandr. Her eylem, bir bilgi ak ya da radyasyonudur. Mutlak cevab vardr. Da iekleri bile habercidir. Haber bir eylemle de gelebilir. Devrimcimerkez ve dmanmerkez bir skk sistemdir. Bu eylemin cevab, eylemli bilginin krlarak ya da yansyarak gelmesi sonucunu da dourur.

78

Byle durumlarda devrimci politikac iin radyasyon bilgiyi tekrar krmak veya tekrar yanstmak zorunludur. Devrimci politika, eninde-sonunda, bir bilgi sorunudur. Devrimcilik, eninde-sonunda, epistemolojik sretir. *** Dnmeyi tamamlamay, eyleme dntrmek olarak anlyorum. *** Yirminci yzyl balarndan balayarak, alt siyasi partiyi seiyorum. Parti, taraf olmak ve disiplinli bir biimde bir tarafta g' ymak anlamna geliyor; yazl bir tzk ve program ile formel rgtlerin olup olmamas partiyi tanmlamak iin gerekli olmuyor.

79

Bu alt partiyi iki kategoriye ayryorum. Bir yanda CHP, DP, TP var. Dier yanda ttihat ve Terakki, Trkiye Halk Kurtulu Partisi ve Partiya Karkeran Krdistan var: Altsnn ortak zellii nemli olmalardr, ikinci olarak kurulan Trkiye i Partisi'ni ve dierlerini nemli bulmuyorum. Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti ve Trkiye i Partisi, hep yal saylan kuaklar tarafndan kurulmutur. Birincisinin kurucular, emekli generallerdir ve ikincisini emekli babakanlar kuruyorlar. ncsn emekli profesrlerin kurduu pekala sylenebilir; her nn de kurucularnn yalarnn elli yln zerinde olduunu sylemek iyi bir genelleme olabiliyor. Dier n ise T, THKP ve PKK, niversite rencileri kurdular. Birinci grup, kesinlikle legaliteyi ilke bildi. Zaman zaman iddeti kullanma yollarna geseler de barl politikay setiler, ikinci grup, balangcnda gizlilii benimsedi. Her nde de iddet, politikalarnn en nemli yntemi sayld. Bu , iddetle kuatldklarn dnyorlard ve iddet kuatmasn aabilmek iin iddet kullanmay kanlmaz gryorlard. Birinci grup, snrl ufukludur. Komintern terminolojisini kullanacak olursak CHP, DP ve TP, miyopturlar; ancak nlerini grebiliyorlar, corafyalar ok dardr. Estetikleri ise benzemeye dayaldr. CHP, Fransa'ya; DP, Amerika'ya; TP, Sovyetler'e benzemeyi amalyor; uzak amatr.

80

Her de, Fransz htilali'ni, Amerikan htilali'ni ve Ekim Devrimi'ni yok sayyor: Bunlar olmadan benzeyebileceklerini dnyorlar. Bunlarn belirledii corafyada var olmay temel yasa sayyorlar, ttihat ve Terakki'nin ufku genitir; bak', sonsuza yneliyor.. Avrupa'dan srlm olmay kabul ediyor; i Asya'daki ilk yurtlara doru islami ihtilaller dzenlemeyi planlyor. Hindistan'n usuz derinliklerini ellerinde tutabileceklerini hayal edebiliyorlar. THKP ge kalm bir dnyadaki btn ihtilalci patlamalar kendisinin sayabilen bir nefes'tir. sadece bir soluk veritir; soluu kendisinden daha uzun mrldr. Kba, Latin Amerika, Vietnam, Asya, Filistin ve Afrika bu genler iin, birlikte nefes alnan, conspiration, topraklardr. *** nsan akl sonsuza yatkndr. nsan yry, sonsuza yneliktir. Sonsuza bakmayan her yry tkezlemeye ve dmeye mahkumdur.

81

Cennet dncesini, insandan ayrmak mmkn deildir. Cennet, dinselliinden karlabilir; ancak insandan ayrlamaz. Sosyalizm, insan aklnn didikliye didikliye sonsuza aknn en felsefi ifadesi oluyor. Bir sosyalizm, kendisini sonsuzlatrma kaygsndan uzaklatrd zaman bitiyor: Sovyet sosyalizmi, kendisini sonsuz olarak oaltmaktan vazgetii anda bitmeye balad. Lenin'in "sava iin bir arada yaama" ilkesinin, byk bir yanllkla, "bar iinde bir arada yaama" olarak formle edilmesi bu bitite nemli bir yere sahip grnyor. Sosyalizm, kendisini, sonsuzlatrma amacndan vazgetii srece hibir yerde sosyalizmi srekli yapamaz; bu sosyalizmden vazgemek anlamna geliyor. nsan, sonsuzluk peinde komaya mahkumdur. Sosyalizmin rd yerlerde dinselliin beklenmeyen sramas, dinlerden deil, insann sonsuz erdeme mahkum olmasndandr. Sovyet sosyalizminin rmesinden Hristiyan ve Islamik banazln fkrmas, insanln sosyalizme ne kadar youn bir biimde mahkum olduunu gsteriyor. Cennet kurma, insan yaamnn yklemlerinden birisidir. 82

Sonsuzlua yatknln sonularndan biri olarak ortaya kyor, Dieri, sevgi ve daha dorusu ak oluyor. Ak, sonsuzluu barndran sevgi olarak tanmlanabilir; sevgiyi ise birlikte gelimek olarak tanmlyorum. Sovyet sosyalizminin zlmesinde, sevgiyi daha dorusu ak, karmasnn ok nemli bir rol olmaldr. Sevgiyi, sosyalizmden karmak, insan sosyalizmin dna itmekle birdir. Ortaklk olmadan sevgi ve sevgi olmadan ortakl dnemiyorum. Kardelik ise en byk ortaklktr. Mlkiyet ve irade dzeyleri nemli lde farkl olanlarn karde olmalar mmkn deildir; heterojen irade ve mlkiyet dzlemlerinde kardelikten sz etmenin aldatmaca olduunu dnyorum. Ak, insann birey dzleminde sonsuzu yaamasdr. Sosyalizm, insann toplum ve snf dzleminde sonsuza komasdr. Kardelik, insann ulus dzleminde sonsuz beraberlii aramasdr. 83

Trkiye solu blnmemitir. Fakat Trkiye solu gszdr. nk derinlii yoktur. Trkiye'de imdi grkemli 1961-1971 dneminden ok daha yaygn bir sol birikim vardr. Yaygndr. Kuzeyden gneye, doudan batya Trkiye yzeyindedir. Trkiye yzeyini sol, bir demir tozu gibi rtmtr. Bir kadn zerindeki demir tozu gibi Trkiye yzeyine salmtr. imdi toplayacak bir mknatsa ihtiya vardr. Mknats, teoridir. Derinlik ve zdr. Mknats tartmadr. Toplayacak olan tartmadr. stelik de teorik tartma. *** Trkiye'de kyclk, halklk ve Trklk, yaklak olarak ayn tarih kesitinde eyleme dnt; i ie girdi, Ieriklerindeki ayrlklara ramen, ayn programn eitli aktivteleri grnd ve zdeleti. Aydn zerine Tezler'de bir blmde ayrntyla ilenen, fakat bir ok blmde bir leit motv ilevi gren u tez geliti; Kyclk, halklk, Trklk bir aresizliktir. Btn arelerin tkenildiine inanld zaman bavurulan aredir. Nitekim Mustafa Kemal, stanbul'da, i ve d faktre dayal btn areleri, pratik ve teorik olarak denedikten sonra, Anadolu'ya kmay denemitir. Anadolu son aredir. 84

Benim "Fatih Sultan Mehmet" almam yntem asndan ok nemlidir; burada, bana gre Osmanl'nn tam kendisi olan dnemi, tmyle elikiler ve siyasi partiler mantyla zmlemeyi denedim. Bu, Osmanl tarihini tekdze gren btn almalardan nemli bir ayrlkt; buna ek olarak yakn zamanlara baz isava dnemleri ekledim. 1906-1926, bir isavatr. Cumhuriyet'in stabilizasyonunu, bu tarihten balatmak eilimindeyim. 19661996, bir isava dnemidir. Demirel'in babakanl ve Cumhurbakanl dnemlerinde geen "Otuz Yl Savalar" diyebileceimiz bir kesittir. *** Bu "Otuz Yl Savalarnda, bizim taraf iki byk kayp yaamtr. Bir: rgtl ii snf sendikaclmz yklmtr. ki: Biz bu isava'ta, aydn hareketimizi kaybettik. i rgtmz ve aydn hareketimizi kaybetmek, insanmz kszletirmitir. Bu ise insanmz kimliksizletirmek isteyenlere ok elverili bir ortam hazrlamtr. 85

Bizimki tarihe eletirel bakan, emekisine sanatla yaklaan, hep ortakl arayan bir oktur. Bizimki emekilik, sevgi ve ortaklk zerine bir hat oluyor. *** Politikay, "mmkn yapma sanat" olarak tanmlyorlar. Sanyorum, sanat ile zanaati ve politikac ile tenekeciyi kartryorlar; mmkn yapmak, tenekecinin ve hatta teneke tamircisinin iidir. Eri yerleri dzeltme ve delik yerleri lehimlemeyi politika olarak anlyorlar; esnaflktr ve statkodan te tutuculuk oluyor. *** Tenekecilik zanaatinin hibir riski yoktur; politika ise her zaman byk bir risk. tayor. Asl risk ise ngrde veya bakta kendisini belli ediyor. Bir rgt yan ve bir de bak taraf var. Baksz, eskilerin syleyii ile, olaylarn derinine "nfuz" etmeden politika yapmak mmkn olmuyor. Politika, eyann tesini grebilen bir bak ile yaratlan gc rgt denilen bir yapda toplayp sevk etmeyi ieriyor.

86

Harp, metin insan iidir. Yrekli olmak gereklidir. Yreklilik, tehlikeyi kmsemektir. Harp meydan, bilinmeyenler yumadr. Harp, yalnzca politikann iddet yoluyla srdrlmesi deil, ayn zamanda en koyu belirsizlikler iinde politika yapmak demek oluyor. Bu nedenle yreklilik ve sezgi, savann vazgeilmez nitelikleri saylyor; bunlar olmazsa sava zellikle byk sava olunmuyor. *** Yenilginin arndran ve insan yenileyen bir yan var. Bir retmen olarak dnyorum. Rusya tarihi, yenilginin byk retmen olduu bir tarihtir. Rusya tarihindeki en byk yap deitirme giriimi, 1856 Krm Sava'ndaki byk Rus yenilgisini izliyor; klelik resmen kaldrlyor. Yenilgi, Rusya'da canlanmaya yol ayor.

87

Keif, savann belirsizlii yenme yollarndan birisi ve belki de en nemlisidir. Keifte, hem kk apl hcum ve hem de bilgi toplama nemlidir; ancak bilgi toplamay sradan bir istihbarat olarak deil, bir eylemliliin imkanlar olarak tartmak biiminde anlamak zorunlu oluyor. Keif, bir keif koluyla, kar saflara ok yakn arazide ve belki de kimin olduu bilinmeyen yerlerde, iddetli bir aratrmadr. *** Harpte keif kolu hep yreklilerden seilmiyor; arnmas gerekli olan ya da halk arasnda uygun szle "vezir ya da rezil" olmas imkan dahilinde bulunanlardan da kefe kartlanlar oluyor. Bu iddetli deneme iinde ihtimal bulunuyor: Kar tarafa geebilirler, arazi olurlar, grevlerini yaparak, kahramanlk dzeyine yakn, birliklerine dnerler.

88

Osmanl-Trk tarihini ve modernizasyon aamalarn, bir yenilgilere tepkiler zinciri olarak ele alan tezlerimin bilindiini varsayyorum; her trl modernizasyon admlarn, ilk byk yenilgi olan 1774 Kk Kaynarca Antlamas ile balatyorum. 1774 tarihli "Yenilgi retmen", Nizam- Cedid (Yeni Dzen demek oluyor) modernizasyonu balatyor. TrkOsmanl egemenliinden ilk bamsz devleti karan 1821-27 tarihli Eklilerin Bamszlk Sava, Trk-Osmanl son dneminin en byk Yenilgi retmeni'dir. Trk-Osmanl son dneminin en radikal yenilik hareketi saydm Tanzimat', Elenler ve Msr'dan gelen Mehmet Ali ve olu brahim Paalar nndeki yenilgiye balyorum.

89-90

------------------------Aydn -------------------------

91-92

Aydnlar da grlerini ve dncelerini terk ediyorlar; ancak kategorik olarak sradan insandan daha az olmas gerekiyor. Sradan insan ok daha sk dnce deitirebilir, bunu insanlk tanm ile eliik de bulmayabilir; aydnda dnce deiiklii ok zaman tanm ortadan kaldrma anlamna geliyor. Aydnlarn ok ktlendii ve gnah keisi yapldklar zamanlarda bu grm yadrganabilir. Halbuki bunun, aydn zmlemesi iinde ok olumsuz uzantlar da olabiliyor. Hainlerin ou aydnlardan kyor; bu her zaman aydnlarn daha karc olmalarndan kaynaklanmyor. Aydnlarn ve stelik yalanm aydnlarn daha ok hainlik yapmalarnda, eskimi geerliliini yitirmi dncelerinden vazgememelerinin rol var. *** Trkiye'de yazar, sanat ve bilim adam, hibir "saf" kapitalist veya saf "sosyalist" dzende gelemeyecei yerdedir. Kapitalist dnyaya, burjuva aleme, hibir kini yoktur ve sosyalizm, Trkiye aydn iin, uzak bir hayaldir; bu ikisi arasnda "oynayarak" gelirini maksimize edebiliyor. 93

Sanatta gerekilik nedir? Bu soruya srekli cevap ararken, baz tespitler yapabiliriz ve birincisiyle balyorum. Bir: Gzellik de tarihsel ve ayn zamanda toplumsaldr; g ile de bir balants olduunu seziyoruz. Ne yazk, insanln, gsz' gzel bulamamak trnden bir zaaf var; yalnzca insanln snrlarn aanlar gsz'de gzellik grebiliyorlar, iki: Kolonyalistler, smrgelerini gzel buluyorlar. ada insan yazmak, tarihten kukla karmaktan ok zordur; her halde bunu yazda hibir yetenei olmayanlar hepimizden iyi biliyorlar. Herhalde bildikleri iin edebiyatmzn bir batakl haline gelen "tarihsel" romana saldryorlar. Hibir ressam, bilim adam, yazar, rnn netlikle tanma imkanna sahip deildir; bunu, yaratma srecinin paradokslarndan birisi olarak kabul edebiliriz. Yaratlann deerlendirilmesi ve tannmas, toplumun bir ayrcaldr; "eletiren", burada ncdr. ncnn iine karmay, yaratma srecini eksik brakmaya ynelik bir hareket ve bir tedbirsizlik sayyorum. 94

Zorunluluu gremeyenler, hibir zaman, edebiyat adam olamazlar. Bir roman yazma heveslisinin tarihi olmas hi de zorunlu deildir; fakat yazaca dnemin havasn, umut ve umutsuzluunu bilmek zorunluluu tartmasz ortadadr. Sanat, eninde-sonunda gereklii yeniden yaratmaktr ve son belirleyicisi, yine de gerein kendisidir. Gerekliin yeniden yaratlma srecinde, son belirleyici yoksa sanat da yok oluyor demektir. Gzel'in nihai kayna yine de doa'dr; nk doada her zaman gzel'in llerini buluyoruz. Hangi ada olursa olsun resme, doay ett ederek balamak, herhalde gzellik llerine almak iin gerekiyordu. Gerekte de akln yasalarn seziyoruz; ne kadar eliik olursa olsun akln bir tutarll var ki gereklik bunu saklamaktadr. 95

Stefan Zweig'in intiharn artk anlyorum. lm, insann kendini unutmasdr, intihar, bunu isteyerek yapmas demek oluyor. Gnter Grass'n lkesini terk ederek Asya'nn itiraz dolu topraklarnda tazelik arayn anlyorum. Neden artk anlyorum? nk benim de iinde yaadm toplum, hzla, darbeyle, onlarn yaadklar topluma benzetiliyor, insanlar, byle toplumlarda yaamaya layk deildirler; bu dzenler, insanlar hamam bceine dntryor. Zweig, hamam bcei olmamak iin kendisini unutmay seiyor. Grass, hamam bcekliinden kaabilmek iin Asya'nn tepki dolu topraklarna snyor. *** "Mtareke Aydn" diye bir kavramla bakyorum bunlara: "TV'de liderlerin hangisi iyiydi?" bunu tartyorlar. Birinci Dnya Sava sonlarnda stanbul igal edilince istanbul'daki aydnlarn pek ou "Fatih mi byk, Yavuz mu byk?" trnden tartmalara baladlar. Benzeri tartmalarla dnyada ve Trkiye'de en utanlacak aydn trn ortaya kardlar. 96

Edebiyat hafife alanlar, kendileri hafif olanlardr. *** Poplizm art Ampirizm eittir kyl kurnazl. *** Darwin, maaraya konan bir insann krletiini yazyor, insann gelimi tr olan "aydn"da bunun tersi oluyor: Karanlkta gz byyor. *** Stefar Zweig "azck bencillik ve hayal yoksunluu hayatm pek ok kolaylatrd." diyor. Bir lde doru, sonra ok eksik. Eer toplumu dntrme hrs yoksa, doru. Varsa, bencil olmamak ve hayal gc olmak, pek ok gzel. *** lericilik, yenilie dman halk yeniliki yapma mcadelesidir. 97

Yaad topran dilini duymayan, hissetmeyen, haykrmayan insan olamaz, devrimci olamaz. *** Aydn yaratmaya ynelmeyen aydn dmanl, gericiliktir. *** Ozan olmak, her dilde birdir; ancak ozan gibi yaamak bakadr... Trkyle felsefe yapmaktr, arkyla, mzikle felsefe yapmaktr ve szckle tlsml ekirdekler yaratabilmektir. *** Trkiye'de romanclarn bir ksm, edebiyat eksiklerini tarih krntlaryla, tarih eksiklerini de edebiyatla doldurmaya alyorlar. *** Aydn, karsz davranabilendir. air ise hibir kar hesab olmayan insandr. 98

Szler var, bal bana tiyatro'dur. "Nazm' bir incir aacna asmal ve sonra altna geip alamal." Bu sz ilk Mustafa Kemal'in Nazm iin sylediini okudum. Sonra ayn szn Namk Kemal iin de sylenmi olduunu buldum. Bu kez Keecizade Fuad Paa'nn azna uygun bulunuyor. Belki Kemal Paa, Fuat Paa'dan reniyor. Daha sonra bu szn baka durumlar ve kiiler iin de telaffuz edilmi olduunu grdm. *** Derin'e bakmak gerek. Derin'i vermek gerek. Asl yaratclk burada. Gzleme dayal edebiyat ve bilim, iin kolaycldr. Biraz "alan almas" adyla moda edilen Amerikan bilimadamln andryor. Muhtarn kz Gll'nn, inein memesini tutan parmaklarndaki gerilimi ya da ky ocuklarnn snnet yaralarn tezek dumannda iyiletirmeye almalarn yazma, yazan iin, olduka kolay olmal. Bir yaratcl gerektirmez. Okuyan iin de ok ilgin olmal. Dnmeden bilgili yapar. Ama hepsi bu kadar; fakat edebiyat bu kadar deil. Edebiyat da bilim de bundan ok tede. 99

Acaba dnyaya gelmi ve belki de gelebilecek en merakl insanmz olarak bildiimiz da Vinci ve de Balzac da m yle yapyorlard; ben, bir an iin doa ve toplumla ilgili sorularm tketince hemen kendimi sormaya balyorum. Hala cevabn bulamadm sorulardan birisi, neden operaya dkn olduumdur; belki de tiyatro ile mzii, an ile orkestray, dans ile dram, mkemmel bir biimde birletirdii iindir, bilmiyorum. Bildiim; kendimi bir ho-zntye koymak istediim zaman La Traviata'nn aryalarn dinlediim ve -baz kitaplarmn nsznde de yazdm - hep sesini yitirmi bir tenor olmak isteimdir "belki" diyorum. Sesini yitiren tenor., ilk bakta dnmek ve zor'dur. nk hem szlk ve hem de mzik anlamnda, "tenor", btn tutan ve yap'y srkleyen demektir, yitirdii, zaman, btn kurgu bitiyor; dorudur. Ancak her operada tenor, en belirleyen aryalarna sahnenin ok gerisinden balyor, sesi nce az iitiliyor, sonra sahneyi ve daha sonra btn salonu kaplyor ve ite bu srada ko-ristler katlyorlar, bir sre sonra biz, karmzda aryasn syleyen ve koro iinde sesini yitirdiimiz tenorla kar karya geliyoruz, ite ben hep byle tenor olmak istiyorum, btn aryalarmn ktlede erimesini ve artk sesimin duyulmamasn zlyorum. 100

Sanat ve bilim, bir ktleden seip ayrma iidir. Bilim ve sanat, ktleyi ileyerek deitirip gelitirme eylemi oluyor. *** Bu szce, "yabanclama", itirazm baka bir yerde kaydetmitim, "alienation" szcnn piyasa evirisi olmaldr; belki "teki" daha dorusudur, belki "teki" ya da "baka" olduklar iin kendilerini bilmiyorlard, varlklarna, eylemliliklerine, yaadklarna teorik olarak bakamadklar iin "teki" idiler ve kendilerini gremiyorlard. Bylece analiz ediyorum ama yine de yeterli olduunu dnemiyorum. Oysa bu byk bir eksikliimizdir, kendimize teorik olarak bakamama, eylemliliimizi kavramlatramamak, kavram ve teori dendiinde hep yabanclara bakmak, daha da nemlisi, teori, kavram ve model dendiinde hep teki repertuara dayanmak, hala temel karakterlerimizden birisi durumundadr. Bunu "aydn" kategorisinde de gryoruz ve aydn dendiinde Sartre'den balyoruz ve Sartre ile bitiriyoruz; bu, kendimizi ve aydn bilmemekle zdetir. 101

Aydn, akln kullanarak mcadele eden insandr. Aydn, aydnlatmak ister, otomatiktir. Ancak kanlmaz olarak engelle karlar; bu yzden mutlak mcadele etmek gerekir, yleyse, Arapa "mnevver" kelimesinin dorudan evirisi olan "aydn", bat dillerindeki "entelektel" kelimesine gre ok daha fazla bilgi ykldr. Ancak "entelektel" kelimesindeki akl unsurundan yoksundur. Bu nedenle olsa gerek, Trke'de "aydn" kelimesi yerine zaman zaman entelektel kelimesini kullanmak zorunlu oluyor. *** Aydn, yalnz kimsedir. Yalnzlktan korkan fakat yalnzla katlanabilen kimsedir. Aydn iin yalnzlktan kurtulmak ama; yalnzlktan kamak ise lmdr. Yalnzla dayanmak aydnn yaam snav, daha uygun bir deyimle, Darvinist geididir. Darvinist snavdan baaryla geemeyen aydn lme mahkumdur. l aydn mcadele edemez; toplumuna ve insanlna hizmet veremez. 102

Teorik gelenei olmayan Trk aydn, Tanzimat' bir ngiliz senaryosu sayar; Reit Paa byk bir aydn olmakla birlikte Tanzimat' -Bat'dan deil Msr'da brahim Paa'ya balamak mmkndr. *** Tanzimat aydn saftr, Merutiyet aydn eklektik ve dncdr, dare-i Maslahat. *** Trk aydn hep dayanak arad, ilmiye yenieri ile mttefik oldu. Yeni aydn, kendine, Tanzimat brokrasisine dayand. *** Okumay bir dehada gerekletirmek, ocuklarn ya da bilgelerin becerisidir, normal insan yeniden okumaldr. nk okumak, tula ile duvar yapmaya benziyor. Birisini koymak iin dierini koymak gerekiyor. Tek tek tulalar st ste koyarak duvar rlmyor, bir tek tulann zerinde ykselebilmek iin yanndaki tulalarla destekleme zorunlu oluyor.

103

eyh Bedrettin'i bir destandan veya roman olarak yazlm iki ciltlik bir edebiyat eserinden reniyor. Osmanl devlet yapsn bir baka hacimli romandan izliyor, istiklal Mahkemelerini veya Serbest Frka'y hep roman olarak okuyor. Trkiye'nin tarmm ve kyn ise "ky romanlar" kanalyla sindiriyor. Trkiye'de Ahmet Mithat Efendi gelenei devam ediyor. Bilgi, tarih, ideoloji ve tarih gen nesillere basitletirilerek, inenerek edebiyat olarak veriliyor. Sevecen ve tembel annelerin bezelyeyi veya eti, inedikten sonra ocuun azna srmeleri, bilim ve edebiyata rnek oluyor. Hep byle yapld iinde zavall ocuk yediinin bezelye veya et olmadn da anlamyor. Ne edebiyat ne de bilgi veya teori. *** Teorik gelenei olmayan aydn bukalemun zellii gsterir. Yalnzlk korkusu, Trk aydnnn obsesyonudur. Bu yzden kalabalklar arar. Ancak ne yazk kalabalklar ararken deitirmekten ok benzemeye alr. Kalabalk kyllktr. 104

Trk aydn, tahta azlk kullanr ve kasket giyer. Kalabalk, askerdir. Trk aydn parka giyer, haki rengi sever. Kalabalk, iidir. Trk aydn, tulum giyer ve ykanmay unutur. Trkiye aydn, grlty sever; yalnzlktan korkar. Halbuki aydn, tanm gerei, bunun tersini zler. Belki de aydn derinlii olmad iin Trkiye aydn, grltye ve kalabala tapyor. Hep birlikte TP'li oluyor, sonra MDD patlyor. Hep birlikte MDD'li oluyor. Sonra hep birlikte, rencilerinin rencisi olup rencilerin pelerine taklyor. Krlara ve kentlere, gerillaya kyor. Sonra hep birlikte "doktorcu" oluyor, sonra TSP oluyorlar ve sonra yeniden, hep birlikte, TP'li oluyorlar. Sonra hep birlikte ilerliyor. Sonra hep birlikte dalyorlar. Kapalar'da bir rehberin nclnde al verie km, zaman az, giysileri renkli, gzleri tabela ve vitrinlerde, bir turist konvoyunu andryorlar. Hep birlikte bir vitrinden dierine koar gibiler. Sanki birbirinden ayrlrlarsa kaybolacaklar. Birbirlerini sevmiyorlar. Ama yine de birlikte kouyorlar. Ortak grltlerini seviyorlar.

105

Aydn, zaman zaman ve zellikle yenilgi dnemlerinde, sessizlii ve yalnzl sevebilmeli. Aydn, eer ihtilalci olacaksa, yalnzla cret edebilmeli. Yalnzla cret edebilenler, sonra kalabalklarla buluabilirler. *** Sadece iki gazeteyi ve yalnzca bir temel niteliiyle ele almak yeterlidir. Hrriyet ve Cumhuriyetin ksa ve temel ilevleri, bozmaktr; Hrriyet, halk ve Cumhuriyet de aydn bozmakla grevlidirler. Buradaki "grev" szc', her iki gazetenin de bunu bir tr varlk nedeni ve "devlet grevi" saymalar nedeniyle uygun dmektedir. Cumhuriyet, 1968-1976 dnemini ayr tutarsak, iinde bir de 12 Mart kesintisi var, hep aydn bozuyordu. Hrriyet iin ayrk bir zaman gremiyoruz. Herhalde en deersiz ve bu nedenle en zahmetsiz sevgi, sarho masalarnda dilleridir ilenlerdir. Ba ve sonu, birikim ile derinlii yok; her sarho her sarhou sevebilir ve biz de, Trkiye aydnlar, Nazm' sevme yarsndayz. Mezarn getiriyoruz, yurttaln veriyoruz, oligarinin Rusya'da i yapan kolunun himayesinde mezar banda lm ayinleri yapyoruz ve hi ama hi utanmyoruz. 106

Her teori tutkunu, Prusyal General Von Clausewitz'e hayrandr, pek ok rneini biliyoruz. Sava iinde, pek ok rastlant, ans ve cesaret trnden analizi ok zor olan yetiyi ieriyor ve bu nedenle teorik bir zmlemesi imkansz grnyordu. Clausewitz, bize imkansz bir sava teorisi vermitir; artk savan temel hedefinin kar tarafn iradesini teslim almak olduunu renmi durumdayz, irade zaptn kalc klmak iin de ilk i silahszlandrmaktr. Mondros Mtarekesi'ne, lkenin silahszlattrlmasnn temel koul olarak konmas ve Afganistan'da savan ancak bir silahszlandrma ile biteceinin aklanmas, Clausewitz teorisine uygundur. Ancak Clausewitz, emperyalizm ncesi bir teorisyen idi; imdi temel ama beyinleri zaptetmek ve deerler sistemini tahrip etmektir. 107

Bunu kalc yapmann yolu ise, insan yozlatrmaktan geiyor;. yoz, alaklktan haz alan yaratktr. Bu nedenle yozun bir daha herhangi bir deer sistemi kazanmas imkansz grnyor; imdilerde edebiyata yklenen en nemli misyon buradadr. air ile bilgi yan yana gelebilir mi, ben kuku duyuyorum. Hatta bir bilginin air olamayacan dnyorum; iiri, 'ekonomik szde erimi mzikli felsefe' olarak anlasam da airin filozof olmadn ve olamayacam biliyorum. Yaratmak; can vermek, kiilik vermek, zgrlk tanmaktr; bu nedenle, Julien Sorel'in yaratlnn hemen bandan itibaren Stendhal'den zgrletiini ve Stendhal'i ynetmeye baladn dnmeliyiz, tpk Raskolnikov'un, Dostoyevski'ye hkmetmesi trnden; yaratlann yaratana hkmetmesi, yaratmann gizli yasasdr.

108

Kyller iki trldr; pazara yakn olanlar, abuk pazarn dilini ve ahlakn kabullenirler, biliyoruz. Da kyleri var, bunlar ise deimezin gardiyanlardr; bizde Trkmenler ve Krtler'de da Krt'lerini gsterebiliriz. Aydnlar iki trldr; kkszler ve bunlar dardaki her rzgar ilerine alr ve Konya dervileri rnei dnerler. Bir de dnmez aydnlar var; bunlar da Trkmenleri'nin gelenekte yaptn, akl plannda stleniyorlar ve yabanc rzgarlardan nefret ediyorlar. imdi son mevzi bunlardr. *** Aydn olmak ayn zamanda "yapmamay yapamamak" demektir. 109-110

------------------------Bilim Felsefesi ------------------------111-112

Korkunun artmas veya azalmas toplumsaldr. Bilimde ya da politikada nemli olan varlk deil, artma veya azalmadr. *** Hem sava ve hem de bilimde, kavramlatrma ok nemli olmaktadr; ancak daha nemlisi, kavram ve tanmlarn snrlarnn netlikle ve daha dorusu kesinlikle belirlenmesidir. nk saflatrlm ve sivriltilmi kavram, bir ara ve kukusuz bir hanere dnmektedir. Bu nedenle nce, kullandmz kavramlar net hale getirmek zorunluluunu kabul etmemiz gerekmektedir. *** Sz ya da olgular nce kavramsallatryorum. Kavramlar, sonra vektr yapyorum. Vektrlerden bir dnya yapyorum. Kurduum dnyann iine giriyorum. Herkesin dnyasnda deil teorik dnyada yayorum.

113

"Azab" kavramn ilk olarak "Fatih Sultan Mehmet" almamda gelitirdim. Osmanl Devleti'nin kurulu ve yaylma dneminde savaa ilk nce srlyorlar; surlarn nlerine ilk nce gnderili-yorlar. ou yal, inancn yitirmi ve yaamdan yitirdiklerini bir denemede kazanmay hedefleyenlerden oluuyor. Azab'ta btn yaamlar boyunca istedikleri yere gelememi olanlarn psikolojisini gryorum. Surlarn nne ilk giderek, surlar ilk aarak, "bu kez" gemi tm kayplar telafi edeceklerini dnyorlar. Surlarn br yannda zenginlik var. Zenginlik, azab iin ganimet'tir veya ganimet d oluyor. Azab' surlarn nne eken inanc deil ganimet oluyor; surlar ilk aanlar ganimete doyuyorlar. Ancak surlar srprizle doludur; duvardr, direnci de saklayabiliyor. Azab direnci biliyor; fakat hi ihtimal vermiyor, ihtimal vermedii direncin ilk iaretini grr grmez de yneldii surlardan hzla geriye doru kamaya balyor. ansn denemitir; ansnn yaver gitmediini dnyor. Osman'n ocuklar da sanldndan daha hesapdrlar; Azablarn geriye geleceklerini biliyorlar. Azablar, eski mevzilerinde ellerinde palalar yenieri avular bekliyor; surlardan gelen ateten canlarn kurtaran Azablar, yenieri avularnn hzla ileyen palalanyla can veriyorlar. Yenieri palalarndan canlarn kurtarmak isteyen Azablar tekrar surlara kouyor. 114

Tarih, igd ve sezgi arasnda nasl bir iliki var? gd, akl kullanmadan ortaya kan tepkidir. Hi "yanl" igdsel tepki duyulmu mudur? Sezgi, akla gerek duymadan elde edilen bilgidir. Sezgisel bilgi "yanl" olabiliyor. "Yanl" ya da "Doru", son zmlemede tarih tarafndan belirleniyor. Felsefe, Tarih' kullanmadan, doru bilginin snrlarnda bir gezinti oluyor. Akl platformunda felsefe ve tarih birbirine kart duruyorlar. Tarih, hep doru'dur. gd hi yanl tepki, vermiyor. Doru bilginin snrlarnda yrekli bir gezinti, kesinlikle, sezgi istiyor, igd daha ok hayvansal ve sezgi ise nemli lde insam'dir. Ancak her ikisi de bir tarihsellik tayor. gd sonsuz saylabilecek bir zaman aralnda savunma gcn kantlam bir tepkisel fonksiyonun hayvansal yapya yerlernesidir. 115

Sezgi, byk bir eylem birikiminden imbiklenen z'n bir insanda ortaya kdr. Sezgi, z'n bir insanda ortaya kdr. Sezgi; z'n, eylem birikiminden kopuu anlamna da geliyor. Sezgi, tarih ile felsefe arasnda kpr kuruyor. *** nsanlar inanlaryla ve dnceleriyle var oluyorlar. Bunun iin olabilir, Max Planck, ok doru bir noktaya parmak basyor. Doktrinlerin, ancak inananlarnn ve sahiplerinin tmyle lmyle, ortadan kalktna iaret ediyor. Son derece doru grnyor ve tmyle katlyorum. Peki lm ne oluyor? Tanm ve anlalmas son derece zor geliyor. lm, belki de insann kendisini unutmasdr. Unutma, korkma ile ilgilidir. Belki de bu nedenle lm, yaam bilene ancak lm teorik olarak anlamayana son derece korkutucu geliyor, yaam bilmeyen iin lm son derece basit oluyor, unutulacak yoktur. Yaam teorik olarak alglayana ise lm yine ok kolaydr; nk kendisini ok kolay unutabiliyor.

116

Yaam teorik olarak alglayabilmek, yaad srece, kendini unutabilmekle birlikte gidiyor. Korkuyu ve kini bilime sokmaya alyorum. Toplumsal olarak "unutturmak", bir kuak insan ldrmek ve yerine baka bir insan koymak anlamna geliyor. Toplumsal unutma, ancak ktlesel korku ile ortaya kyor. Ktlesel korkunun kendiliinden olduu tarih kesitleri var. "nterregnum" ya da Osmanlca kullanlan szcklerle "fetret devri", korkunun, kendiliinden ve ktlesel olduu zaman aralklarna verilen isimdir; yle dnyor ve ileri sryorum. Fetret Devrinde byk bir dinamizm, derin kavga, byk bir i sava ve bunla birlikte gerek demokratik ileyi var; lm ve korku kol geziyor. Osmanl'nn kendini yazmaya Fetret Devri'nden sonra balamas rastlant deildir. Osmanoullar ancak derin bir bunalm ve uzun yllar iine alan ktlesel bir lmden sonra, Osmanoullar'nm ktlelerinin pratik toplum ve doa bilgilerini unutmaya baladklar bir srada, Ouzlarn Kay boyundan geldiklerini uydurabiliyorlar. Bu, ancak Fetret Devri'nden sonra, Akpaazade Tarihi gibi yazmlarla balyor. 1970 yllarnn bir "nterregnum" olduunu dnyorum. Bu dnemde iki "dzen" arpt; Bu dnemde arpan, iki snfl dzen oluyor.

117

Bu isava, 1980 Eyll ayna gelindiinde, henz iki tarafn hibirine galibiyet yazmyor. 1970 yllar, lmn, issizliin, ihanetin, ktleselletii ve sokaklar doldurduu bir zaman araldr. Bu dnemde insanlar, tarih ve doa bilimlerini ve bir de kendi insanlk tanmlarn unutmaya balyorlar. Bellekler siliniyor. Eyllizm, temizlenmi belleklere tekelsi felsefe ve ahlak yazma srecidir. *** Devrim, kopu' tur. Bilim, sreklilik peindedir. *** Grebilen insan, aklyla grebilmektedir ve bu nedenle de byk grenler hem akln yollarn geniletiyor hem de aklmz bytyorlar. Byle yapabilenlerden ikisini biliyoruz: Newton ve Marx' kastediyorum. Belki daha az bildiimiz, her ikisinin baklarnda bir izginin ortak olduudur: Hem Newton hem de Marx ayn zamanda, mmkn olan en kk ile mmkn olabilecek en bye bakyorlar. 118

"Limit"i ve bunun temeli, mmkn olan en k, matematik disiplinine kazandranlardan birisi Newton'dur; ancak Newton ayn zamanda, evrenin yasalarn da buluyor. Marx da bir yanda binlerce yllk insanlk tarihinin gelime yasalarn ortaya karrken, ayn yerde, deer ile fiyat arasndaki ok kk saptamalarn formln ve nedenlerini aklamaktan geri kalmamtr. Belki de bu nedenle her ikisi de ok derini ve ok uza grebildiler. *** Filozof Kant, iyi'nin, kendi halinde, iyi olduunu yazyordu. Ben de doru peinde komann, bal bana, doru olduuna inanyorum. *** Akln iki olmazsa olmaz'n belirleyebiliyoruz. Bunlardan birisi, akl dzleminde rastlantnn olmamasdr; eer rastlanty bir nihai alayc olarak kabul ediyorsak akl dzleminden ayrlyoruz, demektir. Byle dnmek, akl yol'unda, temeldir ve bu nedenle, gelimeleri rastlant ile aklarnak yerine, rastlant'y "henz aklayamadmz beraberlikler" olarak gryor ve gsteriyoruz. 119

Mutlaka mantksal bir ba vardr; akl yolu, byle dnmeyi zorluyor. Byle dnebildiimiz takdirde Freud ve Marx'n byk indirgemeci yaklamlarn birer abartma deil, en has bilimsel aba ve cret olarak gryoruz; bilim, eninde sonunda, btn grntleri ile bir esans'a balama servenidir. *** Akl dzleminde rastlantnn yeri yoktur; ilikinin kesin taht vardr. Akl, mutlak iliki peindedir; hatta bir ilikinin varl her akll adamda, bir nyarg durumundadr. liki bazen "strktr" Trke'de "yap" ve bazen de daha iddiallar, "yasa" olarak ortaya konmaktadr. Bu nedenle, toplumun ve doann yapsall, akln aksiyomudur. 120

Her dilde var, altml yllar Trkiyesi'nde de "komprador" olarak kullanlyordu, daha ok darnn temsilciliini yapan ve karn savunan kapitalistleri anlatyordu, "komprador kapitalizm" en ok kullanlan tamlama oldu; etimolojisi, Portekiz'e gitmektedir. Fakat tarih sahnesine k in'dedir; "comprador", Portekizli tccarlarn in'deki ajanlaryd, temsil eden grevlileri demektir, mallarn satyor ve in nezdinde karlarna nezaret ediyorlard, inli idiler; ancak Portekizce rendiler. Yaptklar, szcn yeni anlam kazanmasna yol at; artk comprador, "yabanc hakimiyeti ve smrsnn ajan" anlamna gelmektedir. Ve bundan byle kompradorlar, ticaret ve dar anlamda ekonominin dnda da aramak sorunlu oluyor; ideolojik hegemonya savann srd her alanda, basnda, niversitede ve zellikle kitaplkta hep varlar. nk artk emperyalizm, kendisinden nceki kolonizasyon dneminin mekanizmalarna da muhta hale gelmi durumdadr. Dnya pratii, Hobson-Lenin emperyalizm kuramn fazla "ekonomist" yapmaktadr; her ikisinde de lavlar gibi ilerleyen ve her gittii toprakta elik halatlar ren ekonomik infiltration, emperyalist ekspansiyon ve kontrol iin yeterliydi ve imdi yetmedii anlalmaktadr. 121

Firmalar, basn ve bu nedenle basnda trstleme ve emperyalist, merkezlerle birlemeler, daha nemli olmaya baladlar, zaman zaman firmalarn ekonomi d rolleri, ekonomik olandan daha ok n plana kyordu; bir tr "s" oldular. Byyen, emperyalist merkezlerle kaynaan, pek ok siyasal fonksiyon stlenen, kolaylkla monopolize ettii muazzam artkdeger'lerle pek ok teknokrat-siyaseti fonksiyoneri istihdam edebilen bu firmalar, devlet tanmn da zorlamaya baladlar. Bu nedenle ben, srarla, devletin klmeyip bydn ve pek ok tekelin de "devlet" iinde dnlmesi gerektiini ileri sryorum; eri azndan devlet teorisi zerinde alma gereini tekrarlyorum. Bunun, bu almamzn snrlarn at kesindir. Marx'la polemie giren bir ekol var dnyada, ben bu ekoln iindeyim. Salkl bir i yaplyor Marx, daha otuzunda bir politika dahasdr ve ayn zamanda emeki snflarn savanda imdiye kadar grlmemi bir htrs'.r. Ancak politika, hereye ramen daraltmaktr. 122

Lenin her eyi daraltt. 1902'de Hoffman'n, 1915'te Buharin'in emperyalizm stne yazdklar ile Lenin'inki ayndr. Ancak iki ey var: Bir, demokrasi ve parlamentarizm bitmitir; iki, insan srleiyor. Lenin bunlar grmedi. Lenin iin nemli olan uydu: dnyada elikiler artacak m, bu elikiyle devletler bloklaacak m, bunlar birbiriyle savarken biz aradan kacak myz? Ben yeni kitabmda... 1900'lerde unu ok ak gryorum: Kafka ile Huxley nemlidirler, habercidirler. Bugn en ok haber veren, bu ikisidir. imdi Sovyet sosyalizminin Kafka'yi uzaklatrmas, Huxley'nin dman gsterilmesini nleyememesi byk bir talihsizliktir. Olay, insann sr-lemesidir. 1920'ii yllarda insann gittiini grmlerdir(...) Demokrasi bitti, diyenlerin hepsi saa gitmek zorundayd. Oysa Lenin ve arkadalarnn bize rettii, "biz gerek demokratz" olmutu oysa emperyalizmle birlikte demokratizm de bitmiti. Biz bir hayalin gerek sahipleriydik. Bugn dnyada byle bir gidi var: ben o gidiin iindeyim insan ktmser... ne zaman insan ktmserse o zaman bilin ki ortaadayz. Nedir Ortaa? udur: Bugn iddia edildii gibi devlet klmyor, para para byyor Ortaada devlet byleydi, parsellenmti. 123

-br bizim merkezi devlette vard- Ortaada kral ve lordlarn kk devletleri vard. u anda da Ko bir devlettir, br bir devlettir, teki bir devlettir... devletin kamusal grevleri, sanat ve edebiyatn dllendirilmesi dahil, bunlara datlmtr. Btn irket' ler birer devlettir, insann hi umudu yoksa, bir; hi bellei yoksa, iki; bugn, yarn ve dn yoksa ortaadayz. *** Demokrasi nedir? Yrtmeyle ilgilidir. Yrtmeyi ve yasamay hzlandnyorsan. diktatrlk, yava iletiyorsan demokrasidir. Fastfood gibi yasa kartarak demokrasi olmaz. Karakollarda yangn talimatnamesini deitirmek yasa kartmaktan daha zordur. Son derece edilgen, hedonist, gelecei hibir biimde dnmeyen, sadece gnn yaayan ve hibir zgrlk kavram olmayan bir toplum yarattk. 124

Bu szck, "halklk", "poplizm" ve "narodnizm" ayn anlama geliyorlar; kkeninde Rusa "narod" szc var, "halk" anlamndadr. Gzel kzlar ve yakkl erkektiler, hepsi vali veya asil ailelerin ocuuydular, Rusya arlg'nn otokratik, halktan uzak idaresine kar, "halka doru" ve "halkn dostlar" eilimlerine iddet ierdiler, yneticileri ldryorlard; ama lmden korkmuyorlard, lme komalar, dnyann her tarafnda yank yapyordu. Yllar sonra filmlere kahraman oldular, adlar yayld. "Narodnik" szcn, "poplist" demektir, ve bazen unutuyoruz, "intelligentsia" szcn de bu genlere borluyuz; bu genlerden nce her iki szck de bilinmiyordu. Demek aydn ile halkln birliktelii, hem tarihsel ve hem de dil-bilimsel bir manta sahiptir. Lenin, bir lde, narodnizme, artk "poplizm" diyebiliriz, mcadelenin ocuudur; otoritesini, politik platformda, narodnikleri yenerek kurduunu biliyoruz. Tarihin ve dnce tarihinin paradokslarndan birisi olmaldr; ancak Rusya'da yenilen, "poplizm" adyla Amerika'da canlanyordu. Orada daha ok tutucu politikalarn ad oluyordu; deimenin karnda duruyorlard. Trkiye'ye gelii, kurtulu mcadelesi srasnda idi; hem Lenin'n dostluu ve hem de Rusya'nn mslman halklarnda hala etkin ve bunlarn sekinleri olarak sren narodnikler sayesindedir.

125

Cumhuriyet'in anayasalarna bir ok olarak giren "halklk" ite budur. "Devletilik" ile yan yana ayn arabaya kouluydular, Daha sonraki yllarda, kemalizmin ve devletilik okunun pek ok okun hedefi olduu zamanda, "halklk" hep sakl tutuluyordu. ok partili dnernde ve kapitalizmin dolu dizgin ileri srld zamanda da, tarihsel kklerinden koparlm olsa da, halklk; herkesin ve btn partilerin iar oluyordu. Bu da son derece normal grnmektedir, halkoyuna dayal bir sistemde halklk iddialar kanlmazdr, itenlik mi, fazla nemli saymayabiliriz; parlamenter bir dzende, burjuva partiler halk sylemlere mahkumdurlar. *** Doktora kurlarmda, bilim felsefesi derslerimde Sherlock Holmes okumay art kouyordum. Her Sherlock Holmes, amprisizme kar ve doruya yryte teorinin ncelii konusunda bir ekspozendir ve her birisi ayr ayr bir kurgu aheseridir. 126

"Birey yoktur." szn, ortaada da olmad anlamnda dzeltmek istiyorum. Birey feodaliteden sonraki bir olgudur. Marksizm, feodaliteden sonra kapitalizm, ardndan sosyalizm gelecektir temasna dayaldr, oysa bu temay tartmak gerekir. Unutmayalm, sosyalizmden sonra geldi szn ettiimiz bu ortaa. Ortaa insan; bir insana mutlaka baldr, hep birinin adam olur. Klbay, bu terimi Marc Blok'tan "adam" diye eviriyor, ok gzel. Ortaada adam olmakla, gnmzde sponsor bulmak ayn eydir. Sponsorsuz sanat yok. Hobbes'u iyi anlamak gerekir, "sr" diyor. Trkiye'de niversiteye niversite, renciye renci diyemezsiniz artk. Srdr. Profesrler rencileri sr yapmtr. Ama profesrler daha cahildir. *** lkede tekelli dzenin oturtulmas iin bir sava olduunu haber vermeye alyorum. Ne yazk, Trkiye'yi bir "Tekelistan" yapmak isteyenler nemli mevzileri igal edebildiler: ancak bu haberden sonra akla kavuturmak istediim, tekelli dzenin sadece ekonomik ve politik bir sistem olmaddr. 127

Tekelli dzen, halksz, deersiz ve dilsiz bir dzendir; imdi lkeyi, halk ezilmi ve silinmi, deerleri yklm ve dili bozulmu bir hale getirmeye alyorlar, asl haberimiz budur. *** eitli niversitelerde hocalk yaptm, ama bir niversiteye girdiim zaman evvela kantinlerinin olup olmadna bakarm. Eer yolda renci, yolda rencinin hocas, retmeni olamyorsa o niversite, niversite deildir. Stefan Zweig'n hayatna son vermek istedii zaman kadn arkadana yazd bir mektup var: "renmek yaamn

sevinciydi, artk renmenin yaam sevinci olmaktan kt bu dnyadan ben de gyorum." diyor. "renmek" yaamn en byk sevinlerinden bir tanesi.

*** Modern fiziin insan dncesine iki byk ve genel katks var. Birincisi, doa ve toplum aratrmalarndaki yntem ayrln ortadan kaldrmas oluyor. Dier'i hzn nitelik deitirici yann n plana karmasndan kaynaklanyor.

128

Modern fiziin btn yasalar ok yksek yasalarda geerlidir; dk hzlarda Newton fizii yeniden gereklik kazanyor. En ok tren hzndaki tm hareketlilikleri zmleyebilmek iin Newton fizii gerekli ve yeterli olabiliyor. Gk cisimlerinin hzna ve bu arada k hzna kldnda yeni bir fizik gerekiyor; modern fizik douyor. Ik hznda btn bulgular drlm, tren hzna indirilmi bir hareketlilikte Newton fiziiyle de aklanabiliyor. Hz, bir bilimi ortaya karabiliyor ve bir bilimi ortadan kaldryor. Eski bir bilimi yeni bir bilim iinde yaatmak iin ise dk hzlarda dnsel deneyler zorunlu oluyor. *** tiraf, yksek hzda zlmedir. Dk hzda zlme her zaman var; buna itiraf denmiyor. Bir ktlenin hareketinden, her zaman, yava yava ve fark edilmesi zor kopmalar var: Teatral deil, romanesk deil ve yalnzca sradan oluyorlar. Tarihleri yazlmyor. ok yava ve srtnmesiz olduu iin kzgnlk bile yaratamyor. zmlenmiyor; gerek duyulmuyor. Yryen'i ve yry' durdurmuyor 129

Bilimadam sorumsuz deildir. Bilimadam sorumludur. Toplumuna ve dnyasna sorumludur. Ayrca bilim adam politikadan uzak deildir. Kim uzak derse, ac halde, yanlr. En byk bilim, politikadr. Kiisel sorumluluu en yksek bilimsel eylem, politikadr. Sonunda lmek vardr, bn Haldun'un Mukaddime'si, Niccolo Machiavelli'nin Prens'i ilk ve hala bilimsel eserlerdir. Byk politika kitaplardr. Okunmas ve okutulmas gerekmektedir. *** Bir bilimadamnn inand ve inanmad iki balang ilkesi olmaldr. Bir bilimadam, maddenin gelitiine inanmaldr. Bir bilimadam, "gkten gelen eyler"e inanmamaldr. Eer bir bilimadam, bugn onlarn gkten geldiine inanmazsa ve bunun bir gelimenin sonucu olduuna inanrsa, bugne bakarak dn daha iyi anlar. Bunlara inanan veya inanmayan, bir de gelimelerin yasalarla ifade edilebilecek bir dzenlilii olduunu daha balangta kabul eden kimse, bilimadam olma yolundadr demektir ve bugn, dn dn yaayandan daha iyi anlar 130

Trkiye'de bugn ok iddetli bir ideolojik sava srmektedir. Bunlara eklenecekler ise Trkiye'nin tmyle smrgeletirilmesi iin halkn deersiz-letirilmesi zorunluluudur. nk kendi deerler sistemini yitirmi bir halk, teslim olmaya her zamandan ok hazrdr. *** Gecekondu ile asimilatio, kavram, olarak, birbirine ok yakndr. Artk gecekondularn hibirisi gece kurulmuyor; gecekondu, yalnzca, srekli bir kuruluu anlatyor. Bir nemli zellii var: nce yap yok, nce blmeler bulunuyor ya da kuruluyor. Kap, bir enkaz satcsndan, pencere kasalar bir baka enkazcdan. eik ta da bir baka komunun artndan salanyor. Gecekondu yapmn, pratik, zaman, zamann iinde saklad imkan-irnkanszlklar ve hepsinden te frsatlk belirliyor. Gecekondu yapmndan hibir para ya da blme zgn deildir; hepsi daha nce var ve kullanlmtr. Gecekondu yapm, bilimsel olann tam tersi bir yere oturuyor. Bir tr emprovizasyon, bir eit doalama olarak geliiyor. Bilimde ise nce yap ve ok zaman yapdan da nce at kuruluyor: teori, nce atmak'tr. 131

Taklit etmeyi ve benzetmeyi, assimilatio, nce inanma ve daha sonra da dnme gereksinim ve srecinin yerine koyuyorlar. Asimilasyon, yaam srdrmeye yaryor ve yaratmann yerini alyor. Asimilasyon, ilkel'in dnme yoludur. *** Btn doumlar bir ve ayn kitap mdr? Btn doular bir ve ayr iir midir? Btn ocuklarn okuduklar kitaplar, kendileri midir? Btn felsefe, kendini bulamam iir midir? Dnyorum. Ykleniyorum. Felsefenin, insan kendisini okumaya balamasyla ayn anda baladn biliyorum. *** Teori, eninde-sonunda kurgudur. *** Bilim, basit ipularndan byk sistemlere uzanan bir kurgudur. *** 132

"Ykleme", youn dnme, eyleme ulaan zmleme anlamnda kullanlyor. Peki politika, bir zme sanat, bir gc zme sreci deilse nedir? Politika, bir gcn negation'u iidir. Bir yklenmedir. zmleme, negation ve ykleme ile birlikte bir g biriktirme inaddr. Felsefe de bir zme, bir negationudur. Doann negationu Felsefe'nin n tarihidir. Felsefe, bu hazrln zerine geliyor ve insann eylemliinin zaman iinde derinlii olan tarih ve insann kendisi olan derinliini, ruh dnyasn negationu ile balyor. zme, negation ve yklenme, burada, bilgiye dntrme iidir. Kant'n felsefesinin balang noktasn, varln nitelii sorununun bilginin nitelii sorununa dnmnde bulmasnda byk gereklik gryorum. Hegel'in de, felsefesinin rtn, "niin dnce" dncenin nasl olduu sorunsalnda grmesine katlyorum. Bilme nedir? nsan olmann serveni, bu sorulara cevap aramada yatyor. *** 133

Hegel'de maddenin saflamas ancak kavrama dnmesiyle mmkndr. nsan aklnn alglama, anlama ve kavramlatrma sreci, aslnda somutun zmlenmesi demektir. Kavram, bu zmleme srecinin en st aamasdr. Kavram, tutulabilecek mkemmelliktir. Sonsuz, hzldr. Kavram, sonsuz bir hzla inebilmektedir. *** Bilimsel bilginin hareketi, Hegel'de, en az diyalektik olandr. Marx .dncesinin en zayf yan, Hegel'in hi de diyalektik olmayan anlayna tmyle bal olmasdr. Marx'ta ktleden nlanan kavramlarn hareketinde ve bunlarn akl tarafndan bilinmesinde hibir engel grnmyor. stelik bunlarn uygun ktlesine sonsuz bir hzla inip girebilecei dnlyor. *** Marksizm bu topraklarda biterse dnyada biter. 134

Lenin ar bir politisyen, Marks ar bilimadamdr. *** Bilim, yanl grp mahkum ederek geliiyor. Bilim, hibir zaman bolua domuyor, yanln zerine geliyor. Bilimin, kendisine yer ap etkinliini kurabilmesi iin, yanl bilgiyi kovmas gerekiyor. Yanl bilgi direnlidir: Bilim kavgadr. *** Cumhuriyet'in otuzlu yllarda krkledii balo merak, 1940 ve 1950'li yllarda dans renmeyi niversite eitiminin bir paras haline getirdi. stanbul'da dans okullar ald. Bir Grek kkenli dans hocas vard; iki renci gelmi, creti sormular. Birisi az biliyormu, saatine on lira koymu; hi bilmeyene de be. armlar. Profesr aklam, az bilene dans retmek iin daha ok emek harcamas gerektiini anlatm. nce bildii yanllar unutturmas gerekiyormu. Yanllar unutturmak, yanllar silmek de emek iidir. 135

Yeni bilgi retebilmek iin neyin bilindiinin bilinmesi ilk arttr, gerekli kouldur. niversite, bilgi retilen yerdir. Bu, normatif olarak dorudur. Pratik olarak son derece yanl. niversitede, yeni bilgi retmenin gerekli koullarndan biri olan mevcut bilgi envanteri yaplr ve verilir. Bu, bilgi retmek iin gerekli ama kesinlikle yeterli deildir. Neyin bilindiini bilmek, mevcut bilginin snrlarn tanmak demektir. Yeni bilgi retmek ise bu snrlar krp amaktr. Tanmak, statik; krp amak dinamiktir. Yeni bilgi eski bilgiyi demode edecektir. stelik unutmamak gerekir, hibir kurum Meserret Oteli olmak istemez, kar koyar. *** Yeni bilgi ya hi dokunulmam bir alana der veya kendine yeni bir alan arar. Hi dokunulmam alan pek az olmal. Bu yzden, yeni bilginin tek yolu, mevcut bilgi envanterindeki yanllklar ortadan kaldrmaktr. Bu ise ancak tartarak ve eletirerek olur. Yine bu yzden tartmadan veya eletirmeden hibir zaman bilgi retilemez. Bilimadam iin zgrlk, tartmak ve eletirmek iin gereklidir. Ss deildir. 136

Her yazldnda mevcut bilgiyi ve mevcut bilenleri eletirmeyen bir dnce, baslmaya layk deildir; nk yeni bilgi deildir, israftr. *** Her romanda bir gereklik vardr; en azndan gerein bir blmn yanstr. Zaman zaman nesnelerin retina zerine hep ters yansmas gibi, gerek, romanda terstir. Bilimadam, roman karsnda, ilenmi ve birikimi olan bir beynin ilevini stleniyor; ters yansmay dz alglyor. Gerekten de, bilim pozitivistlerin sand gibi, grntler arasna diki atmak deil, ok zaman grntleri tersine evirmektir. *** Ben, Birinci inn Zaferi'nin olmad sonucunu veren aratrmalarma, herkesin demir kadar gl bir biimde varlna inand bu zaferden kukulanmam gerektiren baz verilere rastlayarak balamadm; balangcm kesinlikle ampirik deil, tmyle teoriktir. 137

Halk bir mcadeleye katabilmek iin gven kayna saylan Sovyet balantsn temsil eden Mustafa Suphi ve arkadalaryla gl bir gerilla pratii sergilemi olan erkez Ethem ve arkadalarn tasfiye eden bir nderliin, mutlaka gllk imajna ve bu nedenle bir zafere ihtiyac olduunu varsayarak harekete getim; bundan sonrada btn bilimsel yrylerde olduu zere determinizmi, temel felsefe saydm. nderliin tam ihtiya sayd srada Yunanilerin boyunlarn uzatarak Mustafa Kemal ve arkadalarna bir zafer hediye etmelerini ok "ilahi" gryordum; bu nedenle reddederek ie baladm. ok gl bir reddiye kurdum, ve bundan sonra kant ve veri toplamaya baladm. 138

Bende byle bir gl n-teori oluunca, daha nce okuduum pek ok kaynakta, zamann tanklarnn, nn Zaferi'yle alay ettiklerini ya da bunu uydurduklarn aka sylediklerini hayretlerle grdm; daha nce gzlerim bal olduu iin gremiyor dum. Yunanilerin bir tr keif ya da manevra saylacak yrylerinde Trk tarafnn bir-iki sokak atmasndan sonra ekilmeye balamas ve bunlardan habersiz Yunan kuvvetlerinin dne getikleri bir zamanda kk bir obann getirdii haber zerine Trk kuvvetlerinin birka takip hareketi yapmalar, bir zafer olarak ilan edilebiliyordu. nk Mustafa Kemal nderliinin, bu srada bir zafere ihtiyac bulunuyordu.

139 -140

------------------------Sistem, Tekelci Dzen ------------------------141-142

nk; bu iler, ingilizce szlke pek "tedious" skc ve boucu ilerdir; yaratclk ve itiraz istemiyor ve kadn gelitiini iddia ederek bo bir kuruntuyla avunurken, ktlesel olarak tabi yaratk haline dyor.

Bir: Neden tekstil iileri kadndr? ki: Neden btn banka alanlar kadndr? : Neden btn telefon operatrleri kadndr?

Drt: ite bu yzden, televizyonlar, bir kadn meslei haline gelmitir. Aydn Doan'm "benim kanalm" diye vnd kanallar, teenager ve itaatkar kzlarla doludur. Be: te bu nedenle Mtareke Matbuat'nda keleri gen hanmlar tutuyor; kadnn ykseliini deil, dzenin en uyumlu vidalarn oynuyorlar. evremize bilimsel bakabiliyor muyuz?

*** 4 Nisan 1997 tarihli Hrriyet; "En Byk dl Aaolu'nun" baln uygun gryor. Ben ise bunu, Adalet'in, lmeye Yatmak'm yazarnn, bana gelebilecek ikinci talihsiz kaza olarak gryorum; birincisi kr bir ofrn ve ikincisi Aydn Doan'n arpmasdr. 143

Nasl Adalet Aaolu bir "Aydn Doan" dl kabul edebilir, nasl alt milyar frlatmaz; bunlar dndke yanllkla bir poza iki kez baslm gibi, Kenan Evren ve Aydn Doan imajlar, birbirine bulam bir biimde, gzlerimin nne geliyor(...) ilk paramz olduunda bu alt milyar devlet hazinesine iade etmeliyiz. Aydn Doan'n Aydnlar... *** Tmyle sanat ve btnyle genellikle edebiyat, artk sadece ideolojik silahtr; her trl estetik zne yabanclamtr. Artk lkemizde edebiyat, insanmz gelitirmek iin deil, sakatlama amacyla kullanlan, yceltmeye deil alaltmaya ve tm estetik kabiliyetlerini ortadan kaldrmaya ynelik bir acmasz silah olmutur, insafsz bir ideolojik aygttr. *** Trkiye'de televizyon artk tmyle varolarla zdelemitir. Varo kltrn tmyle bozmaya, gecekondu insann tmyle bask altnda tutmaya ynelmi durumdadr. Mikroskop'un mikroptan etkilenmesi trnden, artk televizyon da gecekondulamaktadr. 144

Srecin balaynda, zel televizyonlarn ekonomi kayglar nemli bir rol oynuyordu; fakat dzen, buradaki siyasal avantajlar grmekte gecikmemitir. imdi dzen de televizyonun, varolara kar sin-dirici bir silah olarak kullanlmasn zendirmektedir; yalnz bu, televizyon ve reklam sektrn byk bir krizin eiine srklyor, gryoruz.Yaknda, hem televizyonda, hem de reklam irketlerinde ayr ayr iflaslara tank olacaz; byk holdingler, televizyonlarn genel muhasebelerinin iinde eriterek, bunun dnda kalma imkanna sahiptirler. Bunlar iin televizyon, bir politik egemenlik mekanizmas olmasnn yannda bal bana bir antaj aletidir; vazgemeleri sistem ddr. *** Aydn, halkn deitirmek ve gelitirmek iin var, Trkiye'de aydn ile halkn birbirinden uzak olduu zamanlarda, Hrriyet ile Cumhuriyet arasnda bir rekabet oluyordu. Aydn krld, aydn dzeni yok edildi ve bunu, halkn aydnlamas yerine tam kars aydnn halklamas olarak niteleyebiliyoruz, bu zamanda, Hrriyet ile Cumhuriyet'in de birbirine benzediini tespit ediyoruz. 145

Bu edebiyat d nesirleri, edebiyat olarak zorlamakta Hrriyet ile Cumhuriyet'in yar halinde olmas ve Cumhuriyet'in O. Pamuk reklamlarndan ayr olarak A.Altan'a bir de Yunus Nad dl vermesi, bu analizlerle tutarldr. Hrriyet, bu dlden en ok honut oland ve bunu "Birinci Cumhuri-yet'ten ikinci Cumhuriyetiye dl" olarak selamlyordu; grlyor, bu dl bile bir edebiyat olay olarak almyorlar ve sadece politik deerlendiriyorlar. *** Trkiye'de bamsz basn kalmadn sylemekle yetiniyorum. Ekonomide tekellemenin en yksek dzeye ulat ve lkemiz iin, byk zntlerle gelitirdiim "tekelistan" kategorisinin neredeyse tartmaszca kabul edildii bir zaman kesitinde, bamsz basndan, artizanal dzeyde direnenlerin dnda sz etmek bilim ddr. Nitekim, burjuva iktisat dncesinin artk okutulmayan, yalnz en gereki ve belki de yirminci yzyldaki tek katk olan, oligopol kuram da, bamsz basn dnmenin imkanszlna tanklk etmektedir; eer monopolist veya oligopolist sektrler varsa, basn ve medya en fazla oligopolisttir, bu sektrde ancak bamllk ilikisi var demektir, bu nedenle, en ok bamszlk iddiasnda olanlar, en ok birer vasal sayyoruz. 146

u anda Trkiye'de, artizanal lekte ve gerilla ruhuyla, kukusuz legal dzlemde, kendini srdrmeye alan dergileri ve yeni balayan internet yayncln bir kenara koyacak olursak, bamsz basnn bittiini kabul etmek durumundayz. Kukusuz hala, urada veya burada tekel sermayesiyle organik olarak btnlememi basn var; yalnz bunlar da, eer vasalite kavram fazla teknik geliyorsa yerine nerebiliyorum, bir lambann etrafnda uuan ya da rpnan pervaneler kadar bamsz olabiliyorlar; elemek ki basn oligarisinin kelebekleri olarak grnyorlar. Ynetenleri, ideolojik hegemonyann medyakrat-lar olmaya mahkumdurlar ve hkml hareket ediyorlar, pratikleri, teorik modelimizi dorulamaktadr. 147

Dil ve bilim, insanln en byk ve en yaratc iki basitlemesidir. Burada basitleme, ayn zamanda, younlatrma anlamna geliyor. "Portakal, elma, armut" sepeti yerine "meyve" sepeti diyebilmek byk bir sramadr. Hepsini elma, portakal ve armutu, bir baka dzlemde ayn sayabilmek byk bir soyutlama dzeyini gsteriyor. Felsefe ve bilim de bir tr en basiti bulma yolunda bir servendir. Tm Antik Elen felsefesi eylerin ortak ynn bir basitlikte, suda, atete ve bir benzerinde bulma abas olarak geliiyor. Newton, kozmos'taki btn arlklarn neden hareket ettiklerini ve neden asl kaldklar yerlerde asl kaldklarn "ekim" ad verilen son derece basit bir nitelie balyor. Newton mekaniinin yerini alan Kuantum fizii de ayn lde bir basitlii bir balang sayyor. Marx'n yapt da son derecede cretli bir basitlemedir; tarihteki btn hareket ve oluumlar, snf elikisi denilen son derece basit bir nitelie dayandryor. Btn, kendisinin etkilemeyecei bir basitlie balamak ve baladn sonsuz lde yaymak, insan aklnn iki vazgeilmez niteliidir. 148

Kontrol edilemezi bulmak iin kontrol edilemez bir drt ve sonsuza ynelik engel tanmaz bir aray insan tanmlyor, insan mahvetmek, bu drt ve aray bitirmektir, insann sonsuzluk eylemi engellendii andan itibaren insann sona ereceini dnyorum. Bana gre tekelli dzende insan canl bir organizma olarak kalsa bile, insan olmaktan kacaktr, kyor. nk tekelli dzenin en belirgin ve ilk sonucu, insan akln giderek daralan mekanlara hapsetmesidir. Bu, insan akln akl olmaktan karmak anlamna geliyor. insann sonu demektir. *** Sava bitti mi? Hangi sava'bitti ki; savan, bir tarafn dierinin iradesini esir alncaya kadar srdn kabul ediyorsak, bitmemitir. Uzun tarihte bu kesit sanldndan ksadr; bununla birlikte birikirnsizler ve yeteneksizler cephesinin daha ok mevziyi elinde tuttuunun kabul edilmesi gerekmektedir. Ancak ellerindeki mevzide yalnzca korkuyorlar; davranlar, kendilerine, ihanet halindedir. Snak aradklarn gryoruz, Avrupa'da buluyorlar; btn yetenekleri ldrdler, btn birikimleri yok ettiler, nc Selim'den bu yana her trl kazanm kazdlar ve karlnda servet biriktirdiler ve "ecaat arz ederken merd-i kipti sirkatin syler", sirkatten baka trkleri kalmad, cehalete methiye dzmeye baladlar, artk hakl ve snaa muhtatrlar, yleyse, Avrupa artk, korsan limanlarn hatrlatmaktadr.

149

Fakat, "hem giderim hem alarm" havasndalar; Avrupa'nn kat zerinde kabul ettii zgrlkleri kullanlmaz yapan mekanizmalar olduunu gryorlar ve bu mekanizmalar tmyle yerletirmeden veya yerletirdiklerinden kesinlikle emin olmadan, Avrupa limanna girmekten korkuyorlar, Avrupa'ya mehter admlaryla yrdklerini tespit edebiliyoruz. Demek, zgrlkler sz konusu olduunda, Sultan Hamit'ten ok daha vesveseli bir nizam ile kar karyayz. Bu nizamda, Sultan Hamit'e en ok kar grnenler en yakn duruyorlar; Trkiye'de bilim kaps, grnrdeki paradokslarn arkasnda yatar tutarllklardadr. Her yetenek ve her birikim, embriyonik halde, g beslemektedir; bu da bamszla bir kap demektir. Eyllizmin kendisini srdrebilmesi ise, bir yandan Avrupa ve Amerika Birleik Devletleri'ne balanmak, Yahudilik burada katalizr misyona sahiptir, ve dier yandan ve daha nemli olarak, yeteneksizlie tapnmakla mmkndr. Sessizlerden erkek arkc, mafya babalarnn metreslerinden kadn arkc, kekemelerden konumac, dileklerden film yldz, banker facias yneticilerinden bestekar yaplmas ite budur; yetenek ve birikime kar bir intikam sava gryoruz. Her iktidar, iinde bir intikam hevesini, sakl tutmaktadr. Yalnzca servet biriktirenlerin iktidar, vahi bir savala oturmaktadr. 150

Fkra yazar olabilmenin gerektirdii her trl birikim ihtiyac, tarih, politika, edebiyat, mizah bilgileri bir tarafa atlabiliyor; sadece bir ekranda imaj sahibi olmak yetebiiiyor. Sanki insanlmz, insan imajn izmeyi yasaklayan Muhammet Peygamber'den intikam alyor; tek birikim, hibir derinlii olmayan bir imaj'dr. *** Eer bir insan manken olabiliyorsa, lkemizde derhal bir byk televizyon kanalnda sunucu ya da spiker olabiliyor; buna, spikerlik iin belli bir kltr, diksiyon becerisi, yurt ve dnya olaylarna yaknlk ve dolaysyla belli bir yetime sresi gerektiini dnenler itiraz ediyorlar, ancak itirazlarn herhangi bir etkilerinin olduunu sanmyorum. nk artk "birikim" kavramn ve gereini, Trkiye toplumunda anlatmak ok zordur. nk lkemizde birikimin yerini, yzeysellik alm bulunuyor. Toplumumuz, st-ste konmu parann-ki dnda btn derinliklerden korkuyor. *** 151

Felsefi anlamda "arabesque" olan da budur; felsefede, derinlii limitle sfr olan kavramlarn, kendisi tekrarlayan imajlara dntrlmesine "ara-besque" diyoruz. ki eilim yan yana gidiyor. Bir: Toplumumuz, Canneti'nin nemli romannn balyla, gl bir "krleme"nin etkisindedir. Grme, fizikte olduu gibi, bir derinlik iidir; derinliin ortadan kaldrlmasyla krleme, ayn fiziksel srecin iki ayr kutuptan grlmesidir. Bir yandan krlemeyi yayoruz, ki: Grsel olan tek gsterge yapyoruz. Bu halimizle, krler dnyasnda resim'i tek sanat ve bilim yapan bir toplum dzenine yol alyoruz. *** Eyllizmi, byk sermaye ile btnlemi kemalistlerin kemalizmin son kalntlarn da kazma dnemi olarak dnebiliriz; eyllist darbeden hemen nce, gelmekte olan askeri darbenin ok koyu bir islamc politika izleyecei kestirimim de bunu haber veriyordu, artk gereklemi olduunu hep biliyoruz, islamclar, kemalizmi reddediyor ve sollamak istiyordu; eyllist yllar, islamn altn dnemi ve solun ise almas saymak yerindedir. 152

Yalnz, reddin kazanmas ve solun kaybetmesi, kemalizm sorununu zse de, Mustafa Kemal Paa ve oka sylediimiz szckle, "Atatrk" ortada duruyordu; bu bir yeniden tanm davet etmektedir. Amerika Birleik Devletleri, bu tanm zerine alm grnmektedir; en yksek dzeyde hem Mustafa Kemal'i ve hem de Osmanl Imparatorluu'nu yeniden tarif etmeye altklarn gryoruz. *** sava, bir yanyla tekelli brokratik devleti yerletirmek ve dier yanyla insanmz, insanlndan karmak iindir; bu ikisi, bir madalyonun iki yz durumundadr. *** Gerekten eyllizm, bir intikam operasyonudur. Bu toplumu btn deerlerinden yrtp koparmak iin srdrlyor ve gvensizlii ve inanamamay, insanmzn temel hali yapmay amalyor. 153

Baz nermelere ihtiyacmz var, bunlardan birincisi, televizyonun gecekondulamasdr. Bu, televizyonun tmyle gecekondulara kar bir silah haline gelmesinin sonucudur; ama gecekonduda yaayan insann ahlakn bozmak, deerler sistemini ykmak ve bylece kontrol altnda tutabilmektir. *** Byk sermayenin plak ve hoyrat iktidarndan sz etmek iin ok hakl nedenler var: a)

bu dnemde ii sendikalar tmyle yok edilmemekle birlikte ok byk lde etkisizletirilmi bulunmaktadr. b) Aydn dzeni, kertilmi ve aydnlar eskitilmi ve eski aydnlar, byk bir ihanete itilerek, oligariye ve byk devletlere balanmtr. c) niversite, hilie zorlanm ve en nemlisi hilik niversitenin kendisine kabul ettirilmitir. d) Matbuat; banka ve inaat oligarisi tarafndan kapatlm, kanallar gerek anlamda kirli para kanalizasyonu haline gelmi ve "byk" gazeteciler, sadece ve sadece byk devletlerin dd olmutur. Matbuat ve kanallarn birinci vazifesi, her erait altnda, halkmzn bilincini datmak, akln bozmak ve oligarinin en hasis ve en a gzl karlarn mdafaa etmektir, burada l tanmadklarn gryoruz.

154

zetle ve eski szle, lkemiz, iktidar iin, bir dikensiz gl bahesidir; ve yine de ynetememektedir. nk diken kesmek, akl yitirmektir. *** yle bir yasay yazabiliyorum: tekel dzeninin kurulduu her corafyada, iktisatta yllar nce ngiliz iktisat Gresham'n formle ettii "kt para iyi paray kovar" yasasna benzer bir biimde, "birikimsizler birikimlileri kovar" yasas geerlidir. nk, tekelistan'da en byk dman birikimdir ve nk, birikim bamszla kap aarken, birikimsizlik, oligarklara bamlla yatkn formasyonlar hazrlamaktadr. Feodal dzende lordlar, tekelistan'da tekel-efendileri, en ok bamszlktan korkuyorlar; korktuklarn yok ediyorlar. yleyse, tekelistan'da birikime ve bamszla bir hal seferinden sz ediyoruz ve basn hem n cephede ve hem de pek gz nnde olduu iin de ilk arpc gzlemleri burada yapyoruz, ayrca armyoruz.

155

Her teori tutkunu, Prusyal General Von Clausewitz'e hayrandr, pek ok rneini biliyoruz.Sava, iinde birok rastlant, ans ve cesaret trnden analizi, ok zor olan yetiyi ieriyor ve bu nedenle teorik bir zmlemesi imkansz grnyordu. Clausewitz, bize imkansz bir sava teorisi vermitir; artk savan temel hedefinin kar tarafn iradesini teslim almak olduunu renmi durumdayz, irade zaptn kalc klmak iin de ilk i silahszlanmaktr. Mondoros Mtarekesi'ne lkeyi silahszlatrlmasnn temel koul olarak konulmas ve Afganistan'da savan ancak bir silahszlandrma ile biteceinin aklanmas Clausewitz teorisine uygundur.Ancak Clausewitz, emperyalizm ncesi bir teoriysen idi; imdi temel ama beyinleri zaptetmek ve deerler sistemini tahrip emektir. Bunu kalc yapmann yolu ise insan yozlatrmaktan geiyor; yoz alaklktan haz alan bir yaratktr. Bu nedenle yozun bir daha herhangi bir deer sistemi kazanmas imkansz grnyor; imdilerde edebiyatta ykselen en nemli misyon buradadr. 156

Halkmzn estetik dzenini bozmak iin yola kanlar, nce kendi estetik dnyalarn kirletmek zorundalar. Dolaysyla belce, en geri ideolojik kalp ile hareket etmek durumundadr. *** Matbuat; banka ve inaat oligarisi tarafndan kapatlm, gerek anlamda kirli para kanalizasyonu haline gelmi "byk" gazeteciler, sadece ve sadece byk devletlerin dd olmutur. Matbuat ve kanallarn birinci vazifesi, her erait altnda, halkmzn bilincini datmak, akln bozmak ve oligarinin en hasis ve en agzl karlarn mdafaa etmektir, burada l tanmadklarn gryoruz. Sanayilemenin ve kalknmann tarihe gmld bir toplumda akl bir lkstr; kapitalizm ncesinde ve tekelli dzende, bir rehber olarak, akl'a gerek olmadn biliyoruz. yleyse aklszn aklly kovma sreci normal olmaktadr. Tefeciyi siyasetinin esir ald bir toplumda da, en aklszn en yksek tepeye kmas ve ktlesel olarak akldan ka, yasadr ve bizde imdi bu yasalar yrrlktedir. Kamu gelirlerinin, fiilen tamamnn faiz demelerine ayrld bir lkede tefeciler egemen demektir; insan, tefeci ahlaknn ynettiini anlyoruz. 157

Bir: "Eyllist Rejim, en byk ve en kolay baarsn sanat ve edebiyat alannda kazand. ok ksa bir zamanda ve gerekli fiyatn binde birini bile demeden, Trk sanatnn sorunsaln, biemini, biimini, ieriini, ba aktr ile aktristierini deitirmede ok byk bir baar elde etti." ki: "Eyllist Rejim, 12 Eyll ncesinin tm deerlerini yasaklamay temel ilke sayd. Bunlarn bir blmn, yasalarla, bir blmn basklarla, bir blmn tekelci ekonomik zorlamalarla gerekletirmeye alt. Edebiyat ve sanatta ise, 12 Eyll ncesi yaratlar tmden unutturan ve reddeden bir eilim ortaya kt." yleyse, ve bu saptamalar geree yakn ise, iki tarafta da bir devamllk var demektir. *** Son zamanlarda tekelci dnya gr, brokratik yalnzl, dnyann baka yrelerini de etkisi altna almaya balyor. Ancak tekelcilik kapitalizm lsnde bile bir ba salamyor; yalnzlk ve gvensizlii bir karabasan halinde insanlarn iine yerletiriyor. Kapitalizmin rd Avrupa'da ilk kt zamanki tarihine yazl btn olumluluklar artk kaybettii bir zamanda, Sovyet sosyalizminin zlmesinin verdii karamsarlk iinde sosyalizmin kurtarc imajna glge dt bir zamanda, din ve ulus, insann yalnzlna ve korkularna are saylyor. 158

Devlet, hkmetme durumudur. Hkmetmenin iki nemli amac bulunuyor; zor ve ideoloji hkm salyor, ideoloji, az veya ok lde, ancak mutlaka birikmi zor ieriyor. Siyaset ise ktleyi bir yere gtrmektir. Atlar bir yerden bir yere gtren seyisten geliyor. Gtrmek iin g gerekir; siyaset g toplamaya ve kullanmaya dayanan bir dinamik ve sanat oluyor. deoloji'de, ierilmi zor gizlidir. Kendisini hkmlerle gerekletiren hukukun zoru ise da tayor. Hukuku ktle, iindeki bireyleri dolaysyla ktleyi yerinde tutmay amalyor. Siyasetin dinamizmine karlk, hukuku, doas gerei, statik bir nitelie brnyor. Bu nedenle hukuk, siyasetle birletii zaman varln ve tanmn kaybediyor. 159

Devlet hkmetme kapasitesini, kendi hukukunda, hissedilmesi zor ancak srekli deiiklerle salyor. Bu da iki hukuk alan demek oluyor. Daraltlm bir alanda, burjuva hukukunun temelindeki eitlik ilkesinden gllk ilkesine kaym bir hukuk mant ile bir dier alanda hukuksuzluun ilke olmas, eyllizmin, yani tekelci devletin, hukuk mantn iziyor. *** Tekelci devletin hukuk yaps, "su olumadan nlemeliyiz" paranoyasyla ekillendiriliyor. Bu yzden Trkiye'de en kolay i tutuklamadr. Tutuklayann hibir sorumluluu olmaz, yoktur. Susuz olduunuzu sorgu yarglnda anlatmanz bile mmkn olmaz; tutuklama "sula" deil "emare" ile ilgilidir. Tutuklayan suun kantlarna deil iaretine bakar; tutuklamann bir nlem olduunu, itirazn mmkn bulunduunu, susuz olduunuzu mahkemede anlatabileceinizi syler ve tutuklar. Bir de sac bir hukuk retim yesi pek yaknda bir istatistik aklad: Trkiye'de tutuklamalarn yzde doksan beinden fazlas bera-atle sonulanyor. 160

------------------------Ulus ------------------------161-162

Trkiye'deki emperyal ynelilerin, analizinde byk bir kavramsal neme sahip olduunu syleyebiliriz. nk byk devletlerin, stratejik nem iddialar hi yoktur ve olmasn da dnemeyiz. Emperyal gler, stratejik nemli yerleri baml hale getiren devletlerdir; bunun karsnda, yaranmac kk devletleri, stratejik nem yarnda gryoruz. Demek, emperyal dinamikler henz kodifiye edilmekten ok uzak kalyorlar; imdilik heves sayabiliyoruz. *** Mslmanla gelince, bilimin kurutulduu bir zaman kesitinde, modern Trkiye'de, "mslman devlet" veya "mslman Trkiye" sznn ok yeni olduunu unutuyoruz. Bu sz de, Trkiye iin, bir eyllist icattr; ncesinde byle bir discours'un olmamas bir yana, telaffuz edilmesi bile cumhuriyet ilkelerine aykr saylyordu. Trkiye, baz mslman devletlerle siyasi ittifaklar kurabiliyor, ancak, yetmili yllarda, Necmettin Erbakan'n da paras olduu, S. Demirel Bakanl'ndaki Milliyeti Cephe Hkmetleri dahi, islam Konferans rgt'ne girmeye cesaret edemiyordu; hem cumhuriyet ve hem de anayasa ilkelerine aykr saylmaktadr. 163

Ksmi giri, Genelkurmay Bakan Orgeneral Kenan Evren'in idareye el koymasndan sonradr; Eyllizmin, Trkiye'de slamn altn a olduunu ileri srerken bunu da hesaba katyordum. Eklenecekler var, bir; Trkiye, srail'in kuruluunu ilk nce tanm ve u anda da, srail ile ittifak anlamalar imzalam tek blge devletidir. Ynetimin kritik noktalar Yahudi kavminden sabetayistlerin elindedir; bir bl aklanm durumdadr, ikincisi, Adana yaknndaki ncirlik ss, Irak' bombalayan uaklar iin vazgeilmez topraklardr. ncs, Bin Ladin'in New York saldrsn dzenlediiyle ilgili tek kant, bu savatan ok sonra ve sava iinde elde edildii ileri srlen bir kaset olmutur; kasetin tahrif edildii ve herhangi bir kant deeri olmad hep sylenmektedir. Ancak kant olsa bile bu, savan, herhangi bir sulayc delil olmadan balatldn gstermektedir ve daha da nemlisi, byle bir gereke ile bir lkeye sava amann devletler hukukunda yeri olmamas gereklidir. Buna karn Trkiye, bu savata, Amerika'nn yannda yer almak zere silahl kuvvetler gnderme kararn alan ilk ve tek "mslman" devlet idi; demek, bu "mslman devlet" savn sadece i tketim deeri olan bir propaganda sayabiliyoruz. 164

Putin iin Atatrk analiz eden Profesr Brzezinski, Mustafa Kemal ile ilgili olarak, imdiye kadar Bat'da yazlm en abartl portrenin sahibidir; "abartl" szc, burada, bak ok snrl ve ok uysal bir dnyas olan anlamndadr. Bu portrenin, bal Rusya ile Yaamak olan bir strateji incelemesinde izilmesi amacnn Trkiye'den ok Rusya'ya ve yeni Bakan Putin'e ders vermek olduunu gstermektedir. Bu incelemede Profesr Brzezinski, yklan Osmanl ve Sovyet imparatorluklar arsnda bir ok paralellikler kurarken, baz ayrlklara ise daha ok nem vermektedir. Bir kez net olarak, Putin'e ikinci Dnya Sava'nda yklan Japonya ve Almanya'y rnek almasn tavsiye etmiyor; bunu ykm yolu olarak gstermektedir. nk gerek Japonya ve gerek Almanya, bir savata ykldlar; ancak sonunda eski glerine ulap atlar, emperyal devlet oldular. Brzezinski, bu yolu yol saymyor. Buna karn, Birinci Dnya Sava sonunda, Osmanl imparatorluu ykld, ancak Atatrk bu imparatorluu yeniden kurma yolunu reddetti, bunun yerine, bir nationstate, bir ulus-devlet, kurma yolundan gitti; ite Washing-ton'un Rusya'ya nerdii Atatrk budur. Grdkleri udur: Osmanl Imparatorluu'nun sonlarna doru gl bir sivilasker muhalefeti ortaya kt ve devleti modernize etmek istiyorlard, bunlara Jn Trk, ingilizce Young Turks, denilmektedir. 165

Hareket iinde gl bir kanat, eski imparatorluun modern halini, modernized version of the old empire, yaratmaya alyordu, olmad, yenilgiler geldi, olmamas iyi oldu, ancak Mustafa Kemal liderliinde bir kuak, known as Atatrk, bunun yerine, modern, ancak post-emperyal,ngilizce post-imperial, devlet kurma yolunu seti, ite model yolu budur. Amerika'nn Atatrk dersinin can alc noktas, emperyal deil, post-emperyal bir vizyonunu kabul etmesidir, bunu netlikle karabiliyoruz. Bundan sonras ise daha nemlidir; bir, Mustafa Kemal ve arkadalar, gemi ile bir psikolojik kopu, a psycologik break with the past, gerekletirebilmek iin byk bir cretle hareket ettiler; bu kopu, emperyal lklerden vazgemek anlamndadr, ikincisi, Bat, Trkiye'yi itmedi, srekli tekme tokat kovsayd, to spurn, bu kararl kopu ie yaramazd. , yine de terslikler oluyordu ve bunlar telafi etmek on yllar alyordu; her iki tarafta sabrl oldular, anlamndadr. Grlyor, artk burjuvazinin gz almtr; yalnzca tekellerin bak var. nk tekeller dzeni ile emperyalizm, bir kadn iki yzdr.

166

Anti-semitizm ktdr. Ancak semitizm daha ktdr. Trkiye'de anti-semitizm yoktur ve semitizm var. Bir lkede bir Genelkurmay ikinci Bakan, hangi din veya mezhepten olursa olsun, en byk yahudi madalyas alabiliyorsa ve Trkiye'de grevde babakan, hi saknca grmeden yahudi madalyas alyorsa, Trkiye'de anti-semitizmden sz etmek, aklla alay etmektir. Anti-semitizmin krnts olsa, Bir'in ve Ecevit'in bu madalyalar kabul etmemesi gerekirdi. Yoktur. Fakat semitizm var ve yaygndr. Baka rneklere gitmeye gerek yoktur; "szde" kemalist Cumhuriyet Gazetesi hep semitizmden yana bir yayn politikas izlemitir. Semitizm yanls politikann vazgeilmez iki iaretini saptayabiliyoruz, a) Trk-Arap Dostluu'na cephe almak ve b) salkl ve yaayabilir sola dman olmak.

167

Putin iktidara gelir gelmez, Berezovsky ve Gusiniky adl iki banka-medya oligarkn devirmi ve saf d etmeyi baarmtr; bunlarn ikisi de yahudidir ve ikincisi, israil'de de gazete sahiplii yapyordu, imdi ispanya'da tutukludur. Putin'in Amerikan elitinin nefretini kazanmasnda Rusya'y bu ahtapotlardan temizlemesinin rol byk grnyor; imdi Gusinsky'yi kurtarmak iin Washington ve Washington'dan ald ilham ile Trk medyas ter dkyorlar, ibret vericidir. Yalnz Amerikan elitinin Mustafa Kemal Paa'y Batuysal ve Batdkn bir lider olarak resmedip Putin'in karsna karmasnn asl nedeni, "konseptiya natsional'noy bezopasti" denilen, yeni ulusal gvenlik konsepti'dir; nce Silahl Kuvvetler iinde hazrlanp tartldktan sonra, 10 Ocak 2000 tarihinde Putin tarafndan bir "uka'z" olarak yaynlandn biliyoruz. Bilemediimiz, Putin'in mi bu yeni konsepti, yoksa bu yeni konseptin mi Putin'i karddr; tartmaya ak tutuyorum(...) Rusya, burada, "Velikaja Derjeva" olarak tanmlanyordu ki, Amerikan eliti bunu Putin'den beklemiyordu, nk Rusya'nn "Byk G" olma iddiasn hem kabul etmiyorlar ve hem de istemiyorlar. Itikatlarnca M.Kemal'i model yapan husus, byk g olma iddiasn reddetmesidir(...) 168

Amerikan elitine gre Kemal Paa ise "gemi ile bir psikolojik kopu" ile, Avrupa'ya ynelen bir ulus-devlet olmay kabul etmitir; demek, yenilgiyi ve klmeyi kabul etmi olmaktadr. Bu nedenle yeni Amerikanca derste, Atatrk uysal ve Putin dikbaldr. Putin, "Avrupal-Post-Emperyal-Ulus-Devlet" olmay reddederek dik ballk yapmaktadr, bu nedenle Amerikan eliti Atatrk' benimsemekte ve Putin'i takbih etmektedir. Ayrca, Brzezinski'ye gre, Trkiye veya Rusya'nn Avrupa'ya ynelmesi, byk devlet olmaktan vazgemeleri demektir, bu yzden her ikisinin de Avrupa'ya arlmas gereklidir. *** Byk devletlerin, stratejik nem iddialar hi yoktur ve olmasn da dnemeyiz. Emperyal gler, stratejik nemli yerleri baml hale getiren devletlerdir; bunun karsnda, yaranmac kk devletleri, stratejik nem yarnda gryoruz. 169

Savata yenilmi bir lke iin, yenenlerin tek dncesi, bir daha ban kaldrmasn imkansz hale getirecek btn nlemleri almaktr,bunu tekrarlyoruz. Burada ise tek ama, Trkiye'nin, kendi haline ve kendisi iin, herhangi bir ekonomik politika uygulama imkann tamamen ortadan kaldracak krma ve bozmalar gerekletirmektir; devleti bozup szde zerk kurullar halinde yeniden rgtlemek ve btn kritik pozisyonlar. bamsz devleti reddedenlerle donatmak, iki mekanizma olarak ortaya kmaktadr. Ulusuluk ile din hep birlikte hareket ediyor. nce kiliseler ve daha sonra bunlara zenerek isla-mik tekkeler ulusuluun fidanl oluyorlar. Bu nedenle dinle hesaplamadan ulusuluun gelimesini durdurmak mmkn grnmyor. Ulus bir badr; insanlar toplumsal hayvan olduklar iin her zaman ba aryorlar. 170

II. Blm YALIN KK ZERNE TEZLER

171-172

Tez ve antitezlerle Sabetayclk olay!


Ahmet Hakan Cokun / Sabah - 10 Nisan 2004
ttihat ve Terakki'den beri bkmadk u Sabetayclar' tartmaktan.. Eskiden Cevat Rifat Atilhan bu iin ban ekerdi, bugnlerde bayra Yaln Kk devralm grnyor. slamclarmzn ise bir ara deimez ana gndemiydi bu mevzu.. Tam "unutuldu" derken 2004 ylnda nisan yamurlarnn tam ortasnda yeniden patlak verdi Sabetayclk tartmas.. Yine "byk tezler" ortaya atlyor, yine "dehetengiz komplolar" retiliyor.. Yllardr Sabetayclar zerinden anlatlan "c masallar"na maruz kalmlmn bkknlyla bu balona bir ine batrmann zaman geldi diye dndm, hemen "tezler"i ve "antitezler"i ard ardna sraladm. Ortaya bana gre basit, yaln gerekler kt: TEZ: Sabetayclar iki kimlikli ve iki dinlidirler.. ANTTEZ: Sana ne! TEZ: Sabetayclar ok gldr. En tepeleri ele geirmilerdir. Eitimli ve zengindirler. Trkiye'ye istedikleri gibi yn vermektedirler.. ANTTEZ: Bakalarnn gcnden yaknarak kendi acizliine bir gereke oluturmak yerine sen de eitim al, sen de rgtlen, sen de glen. Elini tutan m var? TEZ: Alkent'te bir daire kiraladlar. Orada ayin yapyorlar. ANTTEZ: badet zgrln ne abuk unuttun? TEZ: Ama benim ibadetime, inancma karlyor, onlarnkine mdahale eden yok. Bana bask uygulanyor, ona ise snrsz zgrlk tannyor. ANTTEZ: Ne yani, sana mdahale ediliyor diye onlara da m mdahale edilsin. Sana ynelen basklara kar mcadele edeceine, "Madem ben bask gryorum, o halde herkese kar bask yaplmal" m diyorsun? Peki "mcadele ahlak" diye bir ey yok mu? 173

TEZ: Ben onlarn inanlarna karmyorum. Benim sylediim onlarn hangi inanca sahip olduklarn aka ortaya koyup, iki dinli olmaktan vazgemeleri. ANTTEZ: Bir kii ister iki dinli olur, ister tek dinli. Hem "hi kimse benim din anlayma karamaz, nasl istiyorsam yle inanrm" diyeceksin, hem de bakalarnn nasl inanmalar gerektii konusunda oturup ahkam keseceksin. Byle ey olur mu? Kur'an, "Senin dinin sana, benim dinim bana" demiyor mu? TEZ: Sabetayclar hem Mslman olduklarn sylyorlar, hem de gizlice Yahudi inanna gre hareket ediyorlar. Mslman m, Yahudi mi olduklarna karar versinler ve sonra bunu kp topluma aklasnlar! ANTTEZ: Sen adamn dininin zabt katibi misin? ster gizli Yahudi olur, ister ak Mslman. Bu bizi ne ilgilendirir. "Hi kimse inancn aklamak zorunda deildir" cmlesi, en temel insan hakkdr, unuttun mu? TEZ: yi ama Mslman olarak gzkp, benim dinimin aleyhine iler eviriyor. ANTTEZ: Bir adamn senin dininin aleyhine iler evirmesi iin ille de "iki dinli" olmas m gerekiyor? Dindarlarn nne trl engeller karanlarn hepsi "iki dinli" mi? TEZ: Bamza gelen felaketler Sabetayclar'n faaliyetinden kaynaklanyor. Onlar olmasa biz ok daha iyi durumda olurduk. ANTTEZ: Bana gelen felaketlerin nedenini renmek iin aynaya bakmalsn. Sorumluluu bakalarnn zerine atmak insana rahatlk verir, bunu anlyorum. Ama artk rahatn kamal! Unutma ki dirili, rahat kaan adamlar sayesinde gerekleir! 174

kiyzllk m, iki ballk m?


Can Dndar Gr. Say. : 1252 | Yayn Tarihi : 19.06.2003 Bir Marksist "Devlet elden gidiyor" diye yaknr m? Geen ay Yeni Harman dergisinde Yaln Kk yaknd. "Hoca", istisnasz herkesi yerden yere vurduu syleisinde "Devleti paralyorlar, bitiriyorlar. Kaba Marksistler buna sevinebilir, ama o kadar da deil" dedi. Kk' isyana srkleyen kimdi biliyor musunuz? Dileri Bakanl Mstear Uur Ziyal... yle diyordu Kk: "Gl, am'a gidemiyor, nk Uur Ziyal izin vermiyor. Yani orada gerek bakan

saymamz gereken kii Uur Ziyal... Babakanla babakan yardmcs arasnda bir yerde bulunuyor. Ben devletten geliyorum: Yabanc bir bakan geldii zaman Dileri Bakan ile grtkten sonra ayrca mstearla grmez. Powell (geldiinde) Ziyal ile grt. (..) yle ey olmaz. Byle yaparsanz bu devlet bitmi demektir. lkenizi seviyorsanz byle bakmak durumundasnz."
***

Dn Milliyet'le Hrriyet'in birinci sayfalarnda ite o Uur Ziyal vard. Irak krizi boyunca ABD ile gizli mzakereleri yrten ve sava tezkeresinin kmas iin rpnan Ziyal, imdi Washington'da, abalarnn sonusuz kalmasnn yaratt rahatszl gidermeye alyor. Amerikallara "Irak'ta baarnz, baarmzdr" diyor ve Trkiye'nin "hata"sn tekrarlamayacan u szlerle garantiliyor: "ran konusunda yannzdayz." Milliyet'in dnk haberi, bu mesaj doruluyor: Genelkurmay, ran'la askeri iliki balatmak zere ran Ordu Komutann Ankara'ya davet etmek istiyor. Dileri (Ziyal mi demeli) engelliyor. Gereke? "ABD yanl anlar." 175 *** Anlalan o ki, Dileri'nde kblesi Washington olan bir grup diplomat "Biz ettik siz etmeyin" ezikliiyle Meclis'in kararn "dzeltmeye" abalyor. Amerikallar da, bu krk karneli renciyi "Neyse canm, olmu bi kere, iyi al, gelecek snavda dzeltirsin" diye teselli ediyor. Gelecek snavn ad "ran"... Ziyal, o snava iyi altn "ran'da ABD'nin pozisyonunu destekliyoruz" beyanyla ortaya koyuyor. Karlnda da ABD Dileri Bakan Yardmcs Mark Grossman'dan "Seni hala seviyorum" kokulu bir "Stratejik mttefikiz" beyan

koparyor. Kurulan kapan yle ayan beyan ki, bir Amerikal yetkili grmeyi, "Biz kapy atk, Trkler de ieri girdi" szyle zetliyor. *** Oysa kamuoyu yoklamalarna gre Trkiye halk, tezkere konusunda Meclis'in kararn onaylarken "en byk dman" olarak ABD'yi gryor, muhtemel bir saldry oradan bekliyor. Buna karn komusu ran'daki deiim arayn dikkatle izliyor. Dileri Bakan Abdullah Gl daha 2 hafta nce Tahran'daki slam Konferans rgt toplantsnda slam dnyasna reform ars yapm ve ABD'yi "igalci g" sayan ortak bildiriye imza atmken mstearnn Washington'a gidip, bu kez gzn ran'a diken ABD'nin igal planna kenetlenmesini nasl aklamal? Dileri'ne "iki ballk" m hakim, "ikiyzllk" m?.. Unutmayalm: Ankara'nn kimseye zr borcu yok, ama Irak saldrsna kitle imha silahlar yalann bahane eden Washington'un dnyaya bir hesap borcu var. 176

Yaln Kk'e hakszlk edilmemeli


Ahmet Murat Grakar / 30.0.1.1999

Bamszlk ve Demokrasi Yolunda Kurtulu, say: 13


Internet'in toplum yaamna girmesiyle ve zellikle de son 4-5 yldr da yaygnlamasyla birlikle nemi asla reddedilemez bir bilgi alannn gelitii ok aktr ve ben bunu , hi de sanal bulmuyorum, te yandan, hzl ve zamannda hizmet, kitlelerin ilgisini arttryor. Kalite konusunda ise kat edilmesi gereken mesafeler mutlaka var. nternet'te iyi iler arayan degustatrler ise beenilerini pek belirtmiyorlar ya da kulaktan kulaa fsldyorlar. Buradaki forumlarda, platformlarda ve siyasi rgtsel sitelerde birok konu ileniyor ve bir ton nl-nsz isim kalem oynatyor. phesiz isteyen istediini yazp fikrini ve bilgisini ortaya koymakta serbesttir. Fakat siyasal, tarihsel ve ideolojik birikimi gl olan uzmanlar eninde sonunda belli bir ayklama dzeyine eriecekler ve dalgalanmalar da giderek azalacaktr. Bu yazy Akademya Platformu'na yazmamn nedeni ise belli bir zamandr baz konularda younlalyor olmas ve baz isimlerin ne karlarak deerlendirmeler yaplmasdr. Bu konulardan bir tanesi Sabetayclk, isimlerden birisi de Prof. Dr. Yaln Kk'tr. Birincisi de ikincisi de uzmanlk gerektiren balklar. Benim lm udur: Trkiye tarihi zerine imdiye kadar sylenmi ve yazlm olanlarn ok byk bir blmn unutmak gerekir nk yanltr. Yanltr nk bilimsel deildir, dolaysyla objektif deildir ve bu nedenle de salkl deildir. Ben bunlardan rahatszlk duyduum iin, yukarda ikinci balk olarak adlandrdm Prof. Dr. Yaln Kk' setim. 177 Hatta Trkiye'nin cumhuriyet dneminde yetitirdii yegane gerek 'aydn' olarak kabul ediyorum onu. Ve ayn nedenle, Piyasa'daki kiilerden honut olmuyorum, bunlardan honut olanlarn da fazla bir yarar elde edebileceine inanmyorum. Prof. Dr. Yaln Kk, Sabetayclar' yeni yeni ve konjonktrel olarak gndeme tayp bir ksmn dierlerinden ho ve stn tutarak dolayl olarak kayrmak, dier bir blmn ise tehir edip baz evrelere yem etmekle eletiriliyor. Ancak bu iddia doru saylamaz, yle: Prof. Dr. Yaln Kk, 'Trkiye zerine Tezler' isimli yaptnn 1997 basksnn 109. sayfasnda u ifadeye yer veriyor: "Fethi Bey yle bir inan adam deil. Yaygn bir deyile 'efendi' oluu, byk lde, yeteneksizliinden ileri geliyor. yle olur. ok grlr. Hibir yetenei olmad iin 'efendi' olanlar bulunur... Fethi Bey, 'efendi' adam; ayn zamanda emir almaya alm bir adam. Bu yzden kendi zihnindekileri deil, eski yardmcs ve imdi en yksek emir veren durumundaki Mustafa Kemal'in zihninde olanlar yapacak trden bir 'efendi' adam." Fethi Bey yani Fethi Okyar, Sofya Alaemiliterlii'nde Mustafa Kemal'in amiri ve daha sonralar eski yardmcsnn yani Mustafa Kemal'in buyruuyla Serbest Frka'y kuran adam. Bir baka kimlii ise Sabetayclk. Prof. Dr. Yaln Kk de onun bu kimliini bilmez deil fakat onu bu kimliinden bamsz

olarak eletiriyor gibi grnmesine karn derinlemesine dnldnde ve birazdan vereceimiz rnekle stste koyulduunda baz iaretler karmak imkansz deil. 178 Kitabn 110. sayfasnda, Serbest Frka'nn yayn organ saylan Son Posta gazetesinin sahibi Zekeriya Sertel'e atfen u cmleler var: "Az zamanda umduundan byk bir baar kazanmt. Partisi gnden gne

geniliyordu. Fakat ne yapacan bilmiyordu. Kafasnda aydn bir fikir, bir program yoktu. Fethi Okyar kendisini rzgara kaptrm gidiyordu." Zekeriya Sertel de

Sabetayist bir kii ve Prof. Dr. Yaln Kk zellikle ona yer veriyor, bakalarna da yer verebilirdi, yapmyor ve bu nemli. Ve nihayet, ayn sayfada Zekeriya Sertel'in kz Yldz Sertel de Prof. Dr. Yaln Kk'n fra darbelerine maruz kalyor: "...kz Yldz Sertel, yalnzca bilimsel alma gcnn yetersizliini sergiliyor."

Ben bunlar nemli buluyorum ve dier aydnlarda gremiyorum, hele de 1970'lerde tam tersine bir akmn ve anlayn egemen olduunu biliyorum. Bunun da tesinde bir baka maddi hata da Prof. Dr. Yaln Kk'n Trkiye'de yaayan Sabetayistler'in soyadlaryla ilgili almalarnn yeni olduu eklindeki savlar. Prof. Dr. Yaln Kk'n bu almalar 10 yllk bir gemie dayanr ve yeni saylmaz. Yine bu almalar ve aratrmalar sayesindedir ki Krt Hareketi ve onun lideri de bu konudaki byk bilgi eksikliklerini nispeten giderebilmilerdir. Krtler'in liderinin Prof. Dr. Yaln Kk'e hasmane bir tutum iine girmesinin altnda da bu aalk duygusu yatmaktadr ve ok haksz olarak Prof. Dr. Yaln Kk, Krt hareketinin iine Trkiye Cumhuriyeti Devleti tarafndan szdrlan bir ajan' olarak lanse edilmitir. 179 Bir dier neden de Trkiye'de u ana kadar hi deinilmeyen ve rtl braklan Krt Yahudileri konusudur ki Prof. Dr. Yaln Kk hem Barzani ailesindeki yahudileri hem de Trkiye Krtleri arasndaki yahudi kkenli kiileri deifre ederek (Musa Anter gibi..) ok nemli bir geree k tutmu ve sinsi ve gizli bir biimde gelitirilen Krt-Yahudi (srail) allianzn gnyzne karmtr. Bu, ancak yrekli bir aydnn baarabilecei bir itir. Sormak gerekir, Trkiye'de ka aydn bu riskli ie girebilmitir? Hibiri! FKF'y kuran, Trkiye'de sosyalist hareketin son 40 yldaki gidiatnda en nemli teorisyen olan, Mahir ayan', Deniz Gezmi'i ve daha nice sosyalisti var eden, Trkiye devrimini byk bir itahla yaratmaya alan ve hayatn buna adayan ve bu uurda u yanda bile bir sr skntyla ve hapisle yorulan bir aydnn kimseyle garip pazarlklar iinde olamayaca ak bir gerekliktir. Prof. Dr. Yaln Kk ne genelkurmayc, ne Sabetay-sever, ne slamclarla dirsek temasna giren bir kiidir. Ona btn kesimlerin saldrmasnn altnda da bu stnl ve bilimsel gc yatmaktadr. Onu acmaszca eletirenlerin, onun yazdklarn okumasn neriyor, baarlar diliyorum.

180

sabetaist kadrolama
prof. dr. yaln kk ile bir sylei Anadolu Genlik Dergisi, Say 19
Tekelistan kitabnn birinci ve hemen arkasndan geniletilmi ikinci basksyla Trkiye'de nemli bir gndem oluturan yazar Yaln Kk ile almalar ve lkenin temel sorunlar zerine grtk. Tekelistan gibi hacimli bir kitap almasnn arkasndan, yeni kitaplar hazrlamakla megul olan Kk, baz kitaplarnn da baskya hazr olduu mjdesini verdi. Kafasn megul eden konularda daha iyi bilgilenebilmek iin ne lazmsa yapyor; szgelimi Sabataizm zerine alt iin, ibranice renmeye baladn aktarmay nemli buluyoruz. lkemizin iinde bulunduu ''sorunlu" dnemde, insanlarn ve kurumlarn inanlmaz bir bezginlik ve dolaysyla tembellik iinde bulunduu gzlenirken, Yaln Kk'n herkesten daha gen bir zihin ve azimle almalarna devam etmesini tekrar vurgulamak gerekli.Genel olarak basnla aras iyi olmayan, kolay kolay iliki kurmayan Yaln Kk hoca, Anadolu Genlik dergisinin sylei talebini, genlik dergisi olmas ve byle bir dergiyi genlerin karmas nedeni ile kabul etti.Genel olarak Tekelistan kitab ve zel olarak da Sabetaizm zerine yaplan bu syleinin sonunda Yaln Kk'n zm nerisini de aktarma ansn bulduk. neri, beenilir beenilmez... buras hi nemli deil.Sizi, artc olmay daima beceren nk aratrmaya devam eden, kendisi de bulduklaryla aran aratrmac, yazar ve dnr Yaln Kkle yaptmz syleiyle babaa brakyoruz.

- Sayn Kk, isimbilim nasl kt ortaya? Bir tesadf myd bu pencereyi aan?..
181 - imdi, aslnda ben. bu ilere girmek istemiyor(d)um. Ama size btn aklyla syleyeyim. Bir kez bilim, isimbilim... bunlar beni ilgilendiriyor, ama bu konuyla ilgilenmemin nedeni, doru veya yanl u deerlendirmeyi yapmamdan kaynakland; "Sleyman Bey'den sonra Amerika Birleik Devletleri'nin Cumhurbakan aday smail Cem'dir. Onun Cumhurbakan olmas lkemiz iin hayrsz olacaktr."Bu deerlendirmeyi yaptm zaman ise, ok da aresiz bir durumdaydm, cezaevindeydim. Bu durumu, ancak, smail Cem'in Sabataist olduunu ortaya kararak nleyebilirdim. Ve bana gre, baka nedenleri de vardr. Ama sonuta Cumhurbakan olmas nlenmitir. nlenmesi de iyi olmutur. Amerika Birleik Devletleri'nin adaynn bu olduunu bugn biliyoruz, ama o srada benim iin bu durum sezgiseldi. Ama bir kez Amerika Birleik Devletleri Dileri Bakan Madeline Albright, "smail, gelecek sefer Cumhurbakan olursun. Seni Cumhurbakan grmek istiyoruz" demitir, ok samimi olarak. Ayrca, gstermelik de olsa, Blent Ecevit, Cem'i tatmin etmek iin Cumhurbakan adaylar arasna soktu. Demek ki benim sezgisel olarak yapm olduum tespit zamanla da doruland. Ve ben bunu nlemeye altm, nlendi. Bundan sonra da zaten ok eitli nedenlerle bu isimbilim aratrmalarm gelitirmeye altm, altka da bir a ortaya kt. - Byk yanks oldu ama... stelik sadece soldan deil, belki oradan fazla sada...

182 - simbilim'le ne yaptm nemli olarak? ok garip aslnda, nk ben tarihi deilim. Tarihilik ok onurlu bir yerdir, benimkisi boluk doldurma. Ancak, tarihiliin nemli aralarndan bir tanesi bu isimbilim. Hi kimse kullanmam bana kadar. Trkiye'de onomastik isimbiliminden bahseden tek bilim adam, bir tarihi yok. Oraya doru geleceiz. Osmanl tarihinde de isimbilime bakacam. Neden Anadolu Seluklu'daki btn prens isimleri Keykubat, Keyhsrev'dir de ok az incelenen beyliklerdekiler Yakup, shak, brahim'dir... Hi kimse merak etmemi. Eer bilim yapacaksak buna bakmamz lzm. Germiyan Beylii, Mentee Beylii prenslerinin ounun ad byle, bunlara da bakacam, burada bitmiyor... Burada da gryorsunuz ki, bilime gveniniz artyor. Neden artyor? nanlmaz birey; evvel, gvenden nce, sadece isimbilimden gitmiyorum. Bunlarn davran kalplarn okuya okuya davran kalplarn kardm. Nasl kartrsnz; bilimsel olarak? simbilim asndan "erman" kullanrlar. Bu bir davran kalbdr. Bundan sonra, bunlar Mslmanlarla evlenmezler. Bilimde bu yle olur; alr bir yasa karrsnz, sonra uygularsnz. rnein Kemal Dervi... Annesi Alman... Demek ki babas Mslmanla evlenmemi. Kendisinin birinci karsnn Sabataist olduu her halinden belli, ikincisi ise bir Rus ya da Polonyal... Slav... Polonyal ise Yahudi olma ihtimali ok kuvvetli. nk Sabetay Sevi'nin kurallarna gre en kts bir Mslmanla evlenmek. O, dinsizlik anlamna geliyor, kirleniyorlar.Sonra, lyk olmadklar yerlere gelmeleri. imdi bu adamcazla ilgili yazdm, nk bu benim hem Planlama'da, hem niversitede mesleim. Princeton'da, urada burada doktora yapanlar biz ok biliyoruz. Bu adamn onca senede bir tek almas yok. imdi hakknda neler yazlyor. Bizim nmze ok geldi bunlar, bu tr insanlar... Ha, Dnya Bankas'nda da ykselir, ama Dnya Bankas Bakan Yardmcs deil... - Israrla Bakan Yardmcs olduu yazlyor... 183 - yle yapyorlar... imdi, bilimde bir kural getirirsiniz, ondan sonra getirdiiniz kural, yasa eer bilimse, sizin kendi gznz aar. Nasl aar? ite bakn gazetelere. Bende imdi u olutu; u grdmz medya, bir adamn lsn veya dirisini ok tutuyorsa, bir hipotez olarak, "acaba Sabataist mi?" diyorum... Laboratuardaki bir bilim adam gibi bakyorum. Ne bulacam?Ve buluyorsun. Annesinin ad Suzan. Kardeinin ad Serdar... Bu da byle zaten... Diplere de girmek istemiyorum. Ve bu tip davranlar nmz ok at. Mutala Denizli'nin Sabataistliine bakmyorum - Bu almalarnzla ilgili olarak eletiriler, antisemitik sulamalar olda mu? - imdi benim yaptm u; ben Tekelistan kitabmn arkasnda yazl olan, Taba Kvan'm da syledii gibi antisemitik adan almyorum. Ancak, benim yazdklarmn iyiniyetle ya da kt niyetle antisemitik olarak sulanmas da politiktir, nk benim yle bir sorunum yok. Ortaya kan bir durum ve henz daha ok kk bir ksmn ortaya karttm bir ilikiler a var ki, bu ok rktcdr. Ben

hi kimsenin Sabataist ya da Yahudi olduuna bakmyorum. Ancak lkemi boan bir ilikiler andaysa bakyorum. Mesel Mustafa Denizli'nin Sabetaist olup olmad beni hi ilgilendirmiyor. Futbola bir yaknlm olmamakla birlikte, Fatih Terim'e gre Mustafa Denizli'ye byk sempati duyuyorum. Ancak Fenerbahe Kulb bir srail propaganda alan haline geldii zaman ben bu ie bakyorum. Sabetayizmini ancak o zaman kartyorum, durum bu... ister sada ister solda olsun; rantiye mi, deil mi; midesi, kafas ve kalbiyle bu topluma bal m, deil mi? Buna bakyorum. - Sabataistler'le Yahudiler'i ayrmak gerekiyor mu? - Tabi, Yahudi dnmelerle, daha dorusu Yahudiliini saklayanlarla Mslman grnp de Yahudi olanlarla Sabetaistleri birbirinden ayrmamz lzm. 184 nk onlar derhal Yahudilie kabul ediliyorlar, ama Sabetaistlerin durumu daha tartmaldr. Fakat son zamanlarda, belki burada tartmamamz gereken, srail'de bir baka gelime var. Bunlardan bir tanesi, bugn srail'de 1 milyona yakn Rusyal var ve bunlarn ou da Yahudi deil ve Yahudi de olmak istemiyor, srail'in ok fazla toprak elde etmi olmas, oradaki nfus sorununu getiriyor. Dolaysyla Yahudi anadan domayanlarn da Yahudi toplumuna kazanlmasn, dolays ile Yahudilemelerine daha sempatiyle baklmasn kolaylatryor. nk bu Rus olgusu hereyi alt st ediyor. Sabetaistlerle Museviler arasnda bir atma olduundan sz edemeyiz. imdi burada, lgaz Zorlu'nun verdii bir rnek var. Btn Sabetaistler Yahudi olmak istemiyorlar, hatta Yahudileri de sevmiyorlar. Ancak, smail Cem, Blent Tanla, iller rnekleri, benim ortaya karttm basndaki, brokrasideki, dileri bakanlndaki rnekler unu gsteriyor ki Sabetaist kimliini n plana kartmak, artk Trkiye'de ykselmenin yollarndan bir tanesi. Dolaysyla Sabetaistlerin srail'le yaknlamalarn gryoruz. Ancak, din asndan ve bunlarda en nemli olarak Kuzu Bayram ve benzeri ayinler dolaysyla, srail, yani Yahudi din otoriteleri, bunlar hem Yahudi saymyor, hem de Yahudilie kabul etmiyorlar. - Trkiye'de Sabetaistlerin durumunu genel olarak nasl aklayabiliriz? Kkenleri ok eski, ancak iaret ettiiniz ilikiler a o kadar eski mi? - Trk siyasi tarihine; hem yakn tarihe, hem de gemi tarihe bu gzle de bakyorum imdi. O bakmdan ok yararl oldu. Baz hipotezler var, henz ok ham, onlar konumak istemiyorum imdilik. Trkiyeli Sabetaist ve Trkiyeli Yahudi, hatta dnyann pek ok yerindeki Yahudi, 1967 ylna kadar bulunduklar topraklara byk sadakat gsterdiler. 185 Anahtar bir tarih 1967 yl, Nasr'n yenilmesi. 1973'teki srail'in galibiyetiyle biten savatan sonra ise, Amerika'daki, o zamana kadar Araplar gzetmeye alan Yahudilerin tavr bile deiti.Trkiye'deki Sabetaistler de hzl bir ekilde sadakati reddetmeye baladlar. Solun iinde, de oktu. Ben imdi solcu baz arkadalara sylyorum, partinize bakn diye... Solu boaltmaya baladlar. En fazla Sabetaist kadrolamay Ecevit, 1974'te yapt. Onun tesinde, Cumhuriyet tarihinin, ismet

Paa'nn, Menderes-Bayar dneminin bu adan incelenmesini bir kenara brakacak olursak, Trk idaresine en fazla Sabetaist'in yerletirilmesinin ve n plana kartlmasnn 1974 Ecevit Hkmeti'yle baladn tespit ediyoruz. ok tipiktir, o zaman CHP'ye ok uzak bir fkra yazar olan smail Cem'in TRT gibi stratejik bir yere getirilmesi... Ki, Tekelistan kitabnn yeni basksnda ok ilgin blmler var konuyla ilgili. TRT gibi yere de, devletin gizli servisleriyle ok yakn ilikide olmayanlar getirilemiyor. Ben o zamana kadar smail Cem'in devletin gizli servisleriyle bir ilgisi olduunu hi dnmyorum, dnmem de. Hl da dnmyorum... Ama Blent Ecevit'in onu oraya getirmesi iin ne fedakrlklar yaptn dnyorum... imdi grebildiim, ne aklk veriyor bana? Devlet idaresinin stratejik yerlerine Sabetaist montajnda, Ecevit'in o zaman yannda olan Deniz Baykal ve Turan Gne ok stratejik bir rol oynadlar. 1974'e geldiimizde byk bir toplama yapabiliyoruz; smail Cem'in TRT gibi son derece stratejik bir yere getirilmesi, Haber Dairesi'ne Mehmet Barlas'n getirilmesi gibi... Barlas'n Sabetaist olup olmadn bilmiyoruz, ama einin durumu ok ak. yle grnyor ki, u anda Trk politikasnda ok ciddi bir srail arl var. Ben u anda Trk politikaclarnn durumunu TKP simetrii olarak ifade ediyorum. TKP simetriinden kastm u; TKP'nin son ktib-i umumisi Haydar Kutlu (Nabi Yac) ok ak olarak syledi TKP'yi kapattktan sonra: "Biz aratrma yapmazdk. Sovyetler Birlii'nin byk enstitleri vard. Onlarn daha iyi aratrma yaptn dnrdk." imdi, Trk iverenlerinde ve Trk siyasi partilerinde, tersinden bu TKP'nin durumunu gryoruz. 186 TKP nasl, "Btn dorular, gzellikleri Sovyetler Birlii bilir. Bizim dorular, gzellikleri aratrmamza ne gerek var?" diyorsa, imdi Trkiye i evrelerinin, TSAD'n ve Trk politik evrelerinin de ayn TKP'nin durumuna dtn gryorum: Hi dnmyorlar...Washington'da ve ounda Yahudilerin banda olduu kurulularn dncelerini, formllerini olduu gibi sylyorlar, yle bir noktaya geldik ki, artk Trk politikasnda en nemli sylenmeyen strateji buna dayanyor: "Yahudi arln, Yahudi kelerini tuttun mu, tutmadn m?..." - Trk siyaseti zerindeki bu srail etkisinin Sabetaizm'le dorudan ilgisi var o zaman... - ktidar partisi DSP'nn bu konudaki i ieliini sylemeye gerek yok. zerinde durmal; ka tane milletvekili var, ka tane Sabetaist bakan var? Ben burada saymayacam, ama birden fazla olduunu biliyorum en azndan. Tabi MHP bile bunu bir aklllk zannetti. Cumhurbakanl seimlerinde oturdu evket Blent Yahnici araclyla Yahudilerle Sabetayistler'le. Ama herhalde organik bir baa girmedi. Bilgimiz yok bu konuda. imdi bu aklamalarla ok ak olarak ortaya kyor, 1993 ylnda DYP'deki Genel Bakan ve dolaysyla Babakan deiiklii. Tansu iller'in getirilmesi... te isimbilim rnei olarak zer ismi; "yardmc" demek, yardm yapan. brlerini de, Ciller'i de buldum. Ama u kadarn syleyeyim ki, orada da daha fazla. Sleyman Bey islm' savundu. Bu isimbilim yoluyla bulduklarm teyit edildi. Ben onu bunu bilemem, ama hibir kalifkasyonu olmayan Uur Bayar, kardei Mehmet Ali Bayar, Demirel'in danmanyd. 187 Ve o kadar ilgin bir mekanizma alyor ki, bundan iki ay kadar nce Dervi

yeniden itibar kazand anda, "yeniden bir parti" dediler. ok ilgin, Mehmet Ali Bayar'n adn verdiler. Simdi de parti mi kuracaksn; Sabetaist alacaksn! imdi grebildiim, Deniz Baykal, btn deerlendirmesini, bir Aydn Doanla .iyi ilikiye, ki drt kii aln Parti Meclisi'ne Aydn Doann maals, inanlmaz bir ey... Bir de Sabetaist olarak srarla bir yerde tuttuu insanlara balyor. Garip bir ekilde rgt de bir tek onu iziyor. Bakalar da var ama lgaz Zorlu'nun yaynlarna baktmza gre, Blent Tanla yle grnyor. Btn o ilikilerin ana srarla getiriyor. imdi ok ilgin bir durum ortaya kyor; bu kadar bilimsel aklk ok artc. - Kimi yerlerin grmezden gelme abalarna karn bir ok evrede kitabnz ve almalarnzdan bahsediliyor ama... - Simdi abanmamak, lzm ama, ok artc bir durumla karlayoruz. Nedir o artc durum? te, 3-4 gn nce Trk-Ermeni Bartrma Komitesi kuruldu. imdi bu komitenin kurulmas, ad stnde barmak, iyidir Herkes herkesle barmal... Ancak burada artc olan bir nokta var. Bu Bartrma Komitesi'nin ban ekenler, uzun mddet Trk d politikasn yneten insanlar. lter Trkmen, Mstear zdem Sanberk... Peki o zaman niye olmad? Hep bunun kartn sylediler. lter Bey, Kbrs konusunda da en ahin Hariciye Mstear ve Dileri Bakan'yd. Kbrs konusunu zecekdiyse, asker dnemde bakand. Ha imdi, bir de o haber ok ilgin, hem bu komisyon kurulmu, hem de Eli Visel "ok iyi oldu." demi... Eli Visel ne oluyor?.. Niye o sylyor?.. Anlatmak istediim u; artk bazlar unu syleme, yle bir kstahlk noktasna, korkusuzluuna geldi ki... 188 Yahudi balantsn aka gsteriyorlar. Eli Visel nemli bir Amerikal Yahudi. Krtler'i sever...Benim atm yol o kadar aklayc ki. dileri bakanyken, dileri mstearyken u grevdeyken bunlarn karsna kyorsun...Bugn kimsenin farketmedi bir nokta, srail'in en byk Rus diasporas haline geldii... Bu TrkiyeErmenistan Bartrma Komitesi yle iki tane eski brokratn kafasndan kacak veya smail Cem hariciyesinden kacak bir i deil. u kadarn syleyeyim dorudan doruya Tel Aviv politikasdr. Bunun size inandrc geleceini dndm iki iaretini vereyim: Bunlardan bir tanesi, son temsilciler Meclisi'nde Ermenilerle ilgili jenosid karar tasars tartlrken, Yahudi temsilcileri ikiye blndler. Kar kmadlar. Halbuki imdiye kadar kar kyorlard, ikincisi, yakn bir zamanda Trkleri ok kzdrd, Tel Aviv'deki eitim bakanl jenosidi gndemine ald. Bu iki nokta, sizi bu yaknlamalarn Tel Aviv bakmndan nemini dnmeye sevkedebilir. Ama eksik kalrsa, bir saptamam daha hatrlatabilirim. Paris'te Yahudiler onaylamazsa, Ortadou'yla ilgili hibir i olmaz. Hi kimse hret de olamaz. Bunlar yazdm... Hibir ey olamaz Paris'te. Hele Sosyalistlerin olduu Paris'te... Hayat, gryorsunuz paradokslarla dolu. Dolaysyla Paris Asamblesinin Ermenilerle ilgili bir karan olduu takdirde, srail'in de bu konuda yeni almlar peinde olduunu sylemek mmkn olur. - Bu komisyonun kurulmasnn temel nedeni blgede kendi politikalarna uygun yeni oluumlarn nn amak m? Evet ve asl nemlisi u ki, u anda Amerika. Trkiye'yi tam mansyla teslim alrken, btn reflekslerini silmek istiyor. Ermenilere kar reflekslerini silmek istiyor; Yunanllara kar Kbrs konusundaki reflekslerini silmek istiyor. Bunu istedii iin bu komisyon kuruluyor... Ama bundan sonra bu komisyonun yelerinin onomastik, isimbilim asndan isimlerinin incelenmesini de size brakyorum.

189 Ama yelerden birisi de niversiteden alnm, bunu Tekelistan'n ilk basksnda hem isimbilim asndan, hem yapt iki evlilik asndan bu sylediimiz kategoriye gireceini tespit etmi durumdayz; Boazii niversitesi Rektr... Demek ki byle bir aklk salyor. Toplumu bir eye hazrlyorsunuz, bugne kadar bildiimiz btn deerleri tamamen sarsacak bir noktaya geliyoruz nk... Byle mi gerekten ve eer yleyse toplum buna hazr m? - Benimki bir tr, hep umutlu mcadeledir, beri bu topluma bilimsellik alamaya alyorum. niversiteler bilimsel olmu olmam o kadar nemli deil, nemli olan, bu zor koullarda toplumun bilimsellemesi. unu sylemek gerektiini dnyorum; uyaryorum ki, benim slubumda olmad ak olan ynler var. Mesel ben Sabiha'y (Sertel) severim, unu severim, bunu severim, burada da yapmak istediim, meseleye bak am bunlarn Sabetaist olmalaryla ilgili deil kesinlikle, islamc kesim bilsin ki, belki islm'daki takiyyenin tarihsel bir nedeni vardr, belki bir kendini koruma nedeni vardr. Ama Sabetayizm de bu artk bir yaam biimidir. imdi biz burada kii olsak, zer illerle olursak, biz kendisine zer Bey diyoruz, nc ahs gidince Salomon demeye balyoruz... Bu bir delilik... Bakas geldii zaman zer Bey diyorum... imdi basn Celal Gle ile Kemal Dervi'in ilikisini yazyor. Ben daha yazmadm, o tenis arkadalarnn ilevini. Bakas ile gremiyor, ite bugnk gazetede grrsnz, islamclar da bunu sayarlar, Nilfer Gle; o da Dervi'in akrabas. imdi yle bir cretli noktaya geldi ki, gazetelerin bir ounun her tarafn Sabetaistler tuttu, daha benim bilip de yazmadm o kadar ok insan var ki... "sarlmz, bouluyormuuz" gibi korkutmak da istemiyorum. O nedenle hem yava gidiyorum hem de Trk modernizasyonundaki rollerini unutmuyorum. 190 - Bu modernizasyon konusunda da etkililer. Bir ok paa ve benzeri yksek brokrat var herhalde... imdi bir ksm diyor ki, "Benim dedem paayd..." E, tabi ki paa olacak, bunun baka bir eyle alkas yok. "Efendim o Ankaral, o bradal..." diyorlar. En nemli yanllardan bir tanesi de Yahudiliin Trkiye'ye 1492'de geldii ve sadece zmir veya stanbul'da olduu.. Bu ok yanl, ibrada szn bouna sylemiyorum, ite yazlarmda karttm ortaya, Bodrum, Milas... Milas dnyann en nemli Yahudi merkezlerindendir ve Trkler gelmeden nce de byleydi. - Harzemahlar'dan da bahsediliyor hocam, Yahudilii kabul etmeleri ve Trklerin Anadolu'daki Yahudi kltrnn de temellerini attna dair tezler var... Burada tahmin ediyorum tasavvufla Kabalizm arasndaki ba ok ilgintir. Ama bu bandan mahkm edilecek bir iliki deildir. nk Yahudi mistisizmi, slm mistisizminin iinde domutur. Ama btn mistisizmler birbirine benzer, dolaysyla yepyeni bir aklk kyor ortaya... Yine, benzer ekilde "Efendim onun babas Mevlevi" diyorlar... Normal, nk Sabetaistler kendilerini Mevleviler iinde ok

rahat hissetliler. Benzer ekilde Melikof'un Alevilik zerine yazdklar ok ilgintir. Zaten benim Osmanl tarihiyle ilgili yazlarma kar Trk aydnnn, solun, zaman zaman atk kala yaklamasnn nedeni, tarihimize tekil gzyle bakmaktr. Bizde tarihimizi bilimsel olarak deil, zellikle benim de mensubu olduum "Sol"umuz iin sylyorum; ok kolay, ya iirle, ya romanla renmeye kalkma hatas var... Ben utanyorum, Trkiye solunun eyh Bedrettin hakkndaki btn bilgisinin Nazm'n destanndan ibaret kalmasndan. Nazm'a da hibir ey diyemeyiz, adam air hi olmazsa, hakl saylabilir. Byle abartyor, tarihten koparyor air olarak... Ancak inkr edemeyiz ki blgede ok nceden ben Yahudiler vard. 191 Ayrca Bedrettin, Kalenderiye hareketinin, Bekta hareketinin devamdr. Beenirsin beenmezsin bunlar kaldrdn zaman Trkiye modernizasyon hareketi ve Trk solu ok zayflar, ok fakirleir. Ayrca, 1920'ler 1930'lara, Trk kltr hayatna yeniden baksam, ok artc sonular kar. Bunun bir ksm artc, ama hepsi kt veya hepsi iyi deil. BZ bilimsel yaklamdan ayrlmamalyz. imdi Kemal Dervis'in byk halas olarak lanse ettiimiz Sabiha Dervi, ite kitabmda da var, Zekeriya Sertel'in anlar... ok ak, Zekeriva, "Ben bir Sabetaistle evlendim, ama ben Sabetaist deilim." diyor. Mmkndr ki yledir ama benim gelitirdiim yntemle biraz daha aratrma gsteriyor ki Zekeriya ismi ok kullanlan Tevratik bir isim. nemli olan nokta, seilen adn ok cevaz verilen bir slupta olmas. Hayyim'e talyanlar Vi-ta eliyorlar. Avram Galam, Milasl, yazm olduu rnekler arasnda '\emtol" gsteriyor mesel. Sem, branice 'isim' demektir, tol de 'gzel' demektir. Peki, saylaryla orantlanamayacak bir glen olduunu fark etmi oluyoruz. Kriz dnemlerinde kritik mevkilere ulamalar daha kolay olmu olabilir mi? - Rant teori dediimiz zaman, saylarla orantsz oluyor. yle dnelim; bunun saylarn tespit edebiliriz ama iten kaynaklardan, birisi, 15 bin rakamn veriyor. lgaz Zorlu'nun, bunu ykseltmelerini gznne aldmzda, benim yntemsel olarak syleyebileceim nokta udur: Ben rastladm, baz aileler belli bir noktadan sonra yeni kuaklara Sabetaist olduklarn geirmemiler. Hatta tesadfen ocuklar Sabetaist olduklarn veya kendilerinde bir farkllk olduunu hissettikleri zaman: "Bunlar ama, tehlikelidir.'' eklinde tavr gstermilerdir. Gerek anlamda erimiti, asimile olmutu. Ama benim tahminim, bu son, 80li yllardan sonra bunlarn ou "uyand". Bu "uyanmann" birok nedeni var. 192 Bir defa srail ok gl imkn veren bir lke oldu. kincisi Trkiye'de Sabetaist olmak sosyal sigorta oldu. Devletin tekellere parsellenmesinden bahsediyoruz. Yeni bir kavram bu ortaya attn. Sonra vakflara geliyoruz, bu vakflarn da bir ksmnn en stratejik yerlerine Sabetaist yerletiriliyor. imdi, Dervi geldii zaman, bilmem ne vakfnn bakan Can Paker konuuyor. O bir din kardei ve sadece din kardei de deil, bir ilikiler a var aralarnda. Beni de bu meselenin zerine gtren o a... - Nilfer Gle konuuyor... - Evet, o konuuyor... - Aktel'de kapak oldu rportaj, Mustafa Kemal Dervi manetiyle...

- Kim oluyor? Asaf Sava oluyor... Asafn Asaf ad... Akad semitik bir isim... Asaf, "toplanan, toplayan"dan geliyor... Akad, bildiimiz Akadlar'dan geliyor... Yaknda annesi ld, lm ilnna baktm, annesinin ismi de ilgin. Kendisi arkadamdr... Burada iki yntem var, birisi lgaz Zorlu'nun. O mezar talarn okuyor. Ben hapishanede bu ilere giritiim ve mezar talarna gidemediim iin lm ilnlarna bakyorum. imdi kim ekonomik yorumlar iin kyor? Asaf Sava kyor... Akrabas. Kendisinin durumunu ayr dnrsek, Gle ailesi de. nk annesinin kzlk soyad Bozer. Isimbilim asndan kuralmza uyan bir soyad. Zaten bu Siyasal Bilgiler Fakltesi'nin dekannn einin de soyad Dervi, yani o aileden... Gryoruz ki, bizi hibir ey yanltmyor. Birisi daha var; Ercan Kumcu. Ben onlarla ilgili bir lm iln da kestim, zaten 'er'i var. Zaten Trkiye basnnda, adam alp da niversiteden fkra yazar yapmazlar. Ancak Sabetaist olursa yaplr... Hariciye Bakanl ve daha baz saymadm bakanlklar da dnrseniz... Bu memlekette unu yazacaksnz. 193 Bu izginin dnda ender adamlardan bir tanesi hsan Sabri Bey (alayangil), MT'le ilgili yar resmi bir kitapta, MT'in hsan Sabri Bey'i Dileri Bakan iken, Sovyet ajan yapt yazyor... - Trkiye'de Masonlar, Sabetaist, Yahudiler asndan ilikilerini veya atmalarn tespit edebiliyor muyuz? - Efendim bir defa unu kural olarak syleyebiliriz; her Mason Sabetaist deildir, ama Masonizmi de Sabetaistler ynetiyor. Bir sene nce bu dnyadan gen stad- Azam Sabetaist. imdi kim ynetiyor bilmiyoruz. Ama Sabetaist olmayanlar var, Mslman olanlar var, ama Masonik hareketi yneten Sabetaistlerdir Trkiye'de. Tahmin ediyorum ki, Trkiye'nin ok byk oligarklar iinde Sabetaist olmayp da Mslman grnen, fakat Yahudi balarn srdrenler var. - Trk kltr, politikas, ekonomisi zerinde bir Sabetaist etkiyi saptayabiliyoruz. Ancak, bu etkinin engellenmesi konusunda ne dnyorsunuz? - Btn bunlar yazmak nemli bir eydir; etkisizletirme yolunda. Her ne kadar parti liderlerinin kontrol altnda olsa da, olduunu biliyoruz, Trkiye parlamentosunun henz bilerek bir Sabetaist cumhurbakan semeyeceini gryoruz. Ancak basn farkl davranabiliyor. Mesel, Kemal Dervi iin sansr ederek yayn yapyor. Evvel Le Monde, yaknlarda Trk halknn Dervi'i ajan olarak grdn yazd. Halbuki ondan evvel Newyork Times'da bir yazda da gemiti. "Madonna zannettik, bu kadar poplarite..." var diye yazdlar. Hayr, o yazda da benzer cmleler var. O yazda da ajan, yabanclarn casusu sayldndan bahsediliyor. Ama o blmleri grmezden geliyor basn. - Btn bu genel zorluklara kar zm neriniz nedir? - Benim buradaki asl formlm, yava yava daha yksek sesle dillendirdiim ve baz Trk-Islm tezinden arkadalarmn bana sylediine gre de islamc kesimde de hemen benimsenen, ok byk bir memnuniyetle, karlanan Dou Birlii. 194 Dou Birlii sylemini kullandnz zaman, Dou Perinek'in i Partisi'yle buraya kadar ayn eyleri sylyoruz. Burada iki proje var, bir tanesi imdi i Partisi'nin Avrasya Projesi. Ben Avrasya'nn sorunlar zebileceini dnmyorum. Bazen ben bu projelerimi ortaya attm zaman, "Osmanl'y m yeniden diriltmek

istiyorsun?" diye soruyorlar, beni herhalde tanyorsunuz, ben byle kar postlalardan etkilenmem. Osmanl'y kuracaksan kurarsn... Zaten Anadolu iinde byle bir devletin yaayabileceine tarihsel olarak ihtimal vermiyorum. Projem, ok net bir projedir: Suriye, Irak, eskiden projem iinde yer almayan Iran ve Kafkasya'dan Azerbaycan ve Ermenistan. Ekonomik birlii, siyas birlii ieren bir proje. Esas projem de Yunanistan'n da mutlaka bulunmas. Ama Yunanistan Avrupa Birlii'ne girdi. Fakat Avrupa Birlii ile arasnda ok ciddi yeni sorunlar kt. Yunanistan'da da ar solla, dindarlarn ve san bir ksmnn birletii syleniyor. Benim zmm budur ve bu, Avrasya hi buna uygun deildir. calan'n karlmasnn da Suriye-Israil yaknlamasnn kapsn amak iin yapldm iddia ediyorum ve hl bunda srar ediyorum. En nemli olay, srail iin, Suriye ile yaklamdr. Yaklat zaman, bir srailli arabasna binecek, Suriye'den Trkiye'ye gelecek. Burada yeni bir kavramm da hatrlatmak istiyorum: "Rezerv Devlet" Trkiye, srail iin "Rezerv Devlet"tir. Eer Ermenistan'la bir yaknlama da olursa, zaten srail yaynlarnda da grlyor... Ama dediim gibi, Dou Birlii, btn bunlara bir zmdr. Ve Trkiye'nin hibir yakn komusuyla problemi olmaz. Ve Trkiye'nin bu birlik iinde hibir nemli ekonomik sorunu da olmaz. nk dnyann en iyi petrol ran'da, doalgaz Irak'ta... Yoksa, btn yakn komularyla sorunlu, akld bir politika olamaz... 195 Ayrca projeye bakarken unutulmamal ki biz bu evreyle kltr birlii iindeyiz. Oysa, ne kadar Trk olursa olsun, Asya'yla bir kltr farkllmz var. Anadolu'da neden bir Trk devleti kurulamasn? - nk tarih byle sylyor... Daha nce de sylemitim, Konya'y biz abartyoruz. Konya Seluklular, en fazla sultanlktr, hibir zaman bir beylik olmamtr, skender, Dou Roma, Osmanl... Hep bunu ayor. Buras bir plato... Ancak, Trklerin, btn bu olumsuz zamanmza ramen, byk bir lke olduunu, eitiminin, aydnnn, ynetici kadrosunun olduunu gryoruz. Ayrca byle bir birlikte kimsenin kimseyi ynetmesi diye bir ey olmaz. Osmanl'da da bunu gryoruz. Emperyal olduun zaman, ne Krt sorunu kalr, ne u kalr ve Yunanistan'a kar da en nemli koz bu projedir. 196

babadan ibirliki anneden ihtilalci


Cemal A. Kalyoncu / 14.07.2003 / aksiyon
skenderun'un iki konann evliliinden doan Prof. Dr. Yaln Kk, baba tarafndan Trkmen, anne tarafndan ise Kafkasyal bir aileye mensuptur. Kk, hayat boyunca, kritik anlardaki kalaryla bugn bulunduu konuma gelmi biridir. Yaln Kk' benim kuam, profesr unvanyla, ksmen isyanc ve daha ok "sivri" muhalif klaryla tand. O kadar ki, ounluk tarafndan, Trkiye Cumhuriyeti'ne bile uzak dm birisi olarak algland; zellikle de terrist lider Abdullah calan'la olan ilikilerinden dolay. Kk' son yllarda da, zellikle 1999 ylndan itibaren Sabetayistler hakkndaki aklamalar ile gndemdeki yerini alm olarak grdk.

- Sizdeki bu merak nereden balad?


"smail Cem'in cumhurbakanln engellemek iin bunu kullandm. Baarl da oldum. Bu ii ben balatmadm. Tehislerime gveniyorlar. Partilerden, yneticilerden, devletin en yce katnda grev alanlardan bu eve gelenler oluyor. Gelenler arasnda, beni her gn hcrelere attranlar da var. Babakanlar, cumhurbakanlarn soruyorlar; kendilerini soranlar da var. Hl devletin iindeler, isim vermiyorum."

Sizin Sabetayist dediiniz birisi hakikaten deilse, o zaman ne dnrsnz?


197 " yle derim byle derim, sonradan da zr dilerim. nk bunun hi bir hakaretamiz yan yok. Benim onlara sylediim, 'Yaadnz hayat ne kadar kt bir hayat. Ne kadar iki yzl...' Bunlarn yle kurallar var ki. Yeni kitabmda bir resim basacam..." (Kk, Tekeliyet adyla yeni bir kitap hazrl yapyor.) Yaln Kk, baba tarafndan, bugn Toroslar'da Abacl adyla bir de kyleri bulunan Trkmen bir aileye mensuptur: "Biz Akkoyunluyuz, yerlemi, Yrk. Akkoyunlular isyanc olur." skenderunlu bir aile olan Yaln Kk'n ailesi, yrede Kkefendiler olarak tannmaktadr. Kendisi de Kkefendi'nin Yaln' olarak bilinmektedir. zellikle baba taraf, zamann varlkl ailelerindendir. Ticaret ve kereste tccarl yapan dedesi Hseyin Kkefendi'nin Teslime Hanmla evliliinden doan drt ocuundan biri, Yaln Kk'n de babas olan Hakk Bey, dier erkek kardei ile birlikte ailenin mal varln batrm biri olarak aile tarihine gemitir: Halep'te para yemiler, lks iinde yaamlar:

Gelelim Yaln Kk'e. Peki Yaln Kk kimdir? Kimlerdendir?

"Baba tarafm ibirliki, anne tarafm ihtillcidir."


Hakk Bey, skenderun'a Halep'ten gelip yerlemi Sabuni ailesinden erife

Hanmla evlenmitir. erife Hanm, iskenderun Belediye Reislii de yapm olan Ahmet Sabuni'nin torunudur: 198 "Annemle babam, skenderun'un Sabuniler ile Kkefendiler adl iki konann evliliidir." erife Hanm, Ahmet Sabuni'nin kz olan Behiye Hanm'n, yrede ihtillci olarak bilinen Osman Yanuolu ile evliliinden dnyaya gelmitir. Ailesi Kafkasyal olan Osman Yanuolu'nun, Kurtulu Sava yllarnda Hatay ve civarnda ete reislii yapt bilinmektedir: "Hseyin Kvrkolu zamannda Genelkurmay, Hatay/Drtyol'un dmana ilk kurun atlan yer olduunu kabul etti. ilk kurunu atanlardan biri deseler ben buna inanmam; ama bizim bildiimiz, dedemiz orada ete reisi idi. skenderun'da CHP'den belediye bakanl yapm daym Orhan Yanuolu da, babasnn Tekilat- Mahsusa'dan olduunu syledi. Dolaysyla benim anne tarafm ihtillci, baba tarafm ibirliki idi." - birliki derken... "Fransz komutanlarnn en gvendii adam. Ailemizdeki btn bilgiler yle. Babam bizi tam bir Fransz terbiyesi ile yetitirmeye alrd." Kkefendi'nin Yaln'; Talay, Nilgn, mer Faruk ve Nilfer'in de aralarnda yer ald be ocuklu byle bir ailenin ferdi olarak 1938 ylnda dnyaya gelir. O tarihte skenderun Fransz igali altnda olduundan, kk Yaln da Fransz yurtta olarak domu olur. Fransz yurtta olarak domann faydasn Yaln Kk, hayatnn ilerleyen yllarnda, 1993 senesinde Trkiye'den kap Fransa'ya gittiinde grecektir: 199 "Orada kolaylkla pasaport alabileceimi rendim. Fransz kimlii alabilir mym diye dndm. 'Alabilirsin' dendi, iskenderun'dan, kaytlar getirdim; ama almadm. Zaten, niversite profesr olarak gittiim iin yeil pasaportum vard." Alevisi, Snnisi, Arap', Yahudi'siyle bir kltrel mozaik iinde geen Yaln'n ocukluu, ikinci Dnya Sava'nn srd yllara denk gelir. Aile henz fakirlemedii iin Kk, ocukluunun o ilk yllarnda tipik bir konak hayat yaamaktadr. Ancak, babas ve amcasnn ailenin varl zerinde sefa srmesi sonucu ekonomik olarak fakirleen Kkefendi ailesinde Yalnn okullu olmas ile birlikte skntl yllar da bagsterir. Kk, bu ortamda ilk ve orta eitimini skenderun"da tamamlar. Blge ileri gelenlerinin ocuklarn okuttuu neredeyse tek bir lise vardr o yllarda: Kabata Lisesi. Yaln Kk de Sakp Sabanc gibi blge insanlarnn okuduu Kabata Lisesi'nde yatl olarak devam ettirir tahsil hayatn. Yl 1952-53'lerdir. Kk, aile iin yokluk ve yoksulluun artt bu dnemde annesinin altn, hal ve tarlalarm satmasyla okur: "Benim yetimemde daha ok annemin etkisi vardr. Kymze gittiimiz iki- yaz babam istemezdi ama annem zendirirdi, kyde din okuluna, medreseye giderdik. Babam istemedii iin biz Elham cznde kaldk. Bayram namazlarn, beceremezdik ama klardk. Onun iin ben dnyada en ok inanan adam yzn

severim." 200 Kabata Lisesi'nde, Ko Holding'in ynetim kurulunda bulunan Prof. Yavuz Alangoya, Yargtay Cumhuriyet eski Basavcs Sabih Kanadolu gibi arkadalar olan Yaln Kk, niversite eitimi iin de Mlkiye'ye (Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi) birincilikle girer. Tahsil hayat boyunca alkan bir talebe olan Kk, burada, sonradan Fikir Kulpleri Federasyonu, ardndan Sosyalist Fikir Kulpleri Federasyonu, Dev-Gen ve nihayetinde de Trkiye Halk Kurtulu Partisi olan Fikir Kulb Bakanln yapar, bu dnemde. Genel Sekreteri de Hikmet Cetin'dir: "Bizim snf ok hareketli bir snft. Vecdi Gnl bizim snfta idi. O zaman da muhafazakrd. Yaar Yak bana daha yaknd, ilk kadn bykelimiz Filiz Dinmen de bizim snfta idi." Yaln Kk okulda ok aktiftir. Siyasal Bilgiler'i 1960 senesinde bitiren Kk, 27 Mays'a doru yol alnd o gnlerde, "subaylarn bile irtibat: iin peinde olduu" bir renci lideridir: "27 Mays'n stunundan biri, genlik hareketidir. Byk renci eylemlerinin banda idim. O dnemde Nurettin Szen, Kemal Alemdarolu, iadam Turul Erkin bizim takmda idi. Ankara'daki genlik eylemlerinde bizimle beraber hareket eden, ama bizim takmdand diyemeyeceim Deniz Baykal vard." Kk, "rencileri kullandk" diyen 27 Mays'n ihtillci Kurmay Binbas efik Soyuyce'yi teyit eden aklamalarna devam ediyor: 201 "28-29 Nisan'da, ihtilli hazrlayan iki renci eylemi vardr. 28 Nisan'daki istanbul niversitesi'nde oldu. Biz irtibat halinde idik onlarla. 29 Nisan'da da Ankara Hukuk ve Siyasal Bilgiler fakltelerinde oldu. 29 Nisan'da silah da patlaynca ilk aranan ben oldum. Ankara'daki renci eylemlerinden sonra Meclis'te kurulan Tahkikat Komisyonu beni aryordu. Saklanmtm. Onu uzun uzun anlatmak istemiyorum. Ankara'da hi bir yerde beni saklayamyorlard, Gney'e. katm. Daym Orhan Yanuolu, o srada CHP iskenderun ile bakan idi. Beni Suriye snrnda dalara kardlar. Sonra ben dayanamadm tekrar dndm. Dndmde Hikmet Cetin'den bana bir haber geldi, 'baz subaylar seninle grmek istiyor' diye. Daha sonra Hikmet'in bana syledii, o subay Trke'ti. Trke'in Hikmet vastasyla benden istedii, bir cuma gn Kzlay'da bu sefer ok daha byk bir renci eylemi yaplmas... Dolaysyla kendimi 27 Mays' yapanlardan biri olarak gryorum." Askerlerle o kadar yakn olur ki Yaln Kk, evliliini de bir asker kz ile yapar. Kk'n 1961 ylnda evlendii Temren Hanm, 1960 ylnda Siyasal Bilgiler Fakltesi'ni kuatan alayn komutan Albay Sabri Ser'in kzdr. Kaynvalidesi Sadriye Hanm ise, gen yata Dersim temsillerine katlm bir cumhuriyet kadndr: "Sadriye Hanm'm bir damad ODT eski Rektr Sha Sevk, dier damad Gbre Sanayi, TMO gibi birok kurumun genel mdrln yapm nal Uluta, bir dieri de am eski Bykelisi ve halen Prag Bykelilii yapan (enkal Atasagun'dan nce MT Mstearl iin ad geen ve zaten Dileri Bakanl'nda da istihbarat Genel Mdr olan) 202

Cenk Duatepe'dir. Bana gre Cenk, Krt sorununda en nemli adamdr. Bazlar 'Ocalan' am'dan iki bacanak Cenk Duatepe ile Yaln Kk kartt.' derler. Ama o yle deildir." Kk, Sabri Ser'in vazifesi nedeniyle bulunduu iskenderun'da Temren Hanm'la tanmtr, bir nevi ortaokul akdr onlarnkisi. Ve iftin 1962'de doan, mer, Mzrak ve Devrim gibi ad bulunan ama en ok Devrim'i kullanan bir ocuklar gelmitir dnyaya. te 1960'larda bylesine bir hayatn iinde bulunan ve Mlkiye'yi birinci olarak bitiren Yaln Kk, ardndan Devlet Planlama Tekilat'na (DPT) girer. Bir sre sonra Uzun Vadeli Planlar Dairesi Mdrl'ne getirilir; Hikmet etin de yardmcsdr: "DPT'de evvela ulatrma, transport, televizyon benim alanmda idi. Ben Birinci Plan dneminde Trkiye'ye televizyonun gelmemesini yazdm. ok byk tartmalar oldu. Elimden gelse idi hi sokmazdm, bugn bile sokmam. Ve ok memnunum. Trkiye'ye televizyonun giriini be yl geciktirdim." Sleyman Demirel babakan yardmcs olunca, Kk de DPT'de ona bal olarak almaya balar. Ardndan Demirel'in, Turgut zal' DPT'ye mstear olarak atayacan renince, hemen istifasn verir. Demirel'le Kk'n burada balayan geimsizlii ok uzun yllar boyunca srecektir; 2000'ler Trkiye'sinde bile... Kk, bu dnemde, 1962 ylnda, Yn dergisinde Demirel'in ilk defa Adalet Partisi'nin bana geleceini yazdrmtr: 203 "Demirci, Planlama'da yedek subayd, mstear olmay kabul etmiti, gr deitirdi. Ben dndm, byle yorumladm. Demirci o tarihe kadar 27 Mays' destekliyordu, saf deitirdi ve ben tehis ettim." Yaln Kk, buradan ayrlnca Amerika'ya gider, Yale'de lisans eitimi alr. Ardndan, mlakat kazanarak, drt ay boyunca da Dnya Bankas'nda staj yapar. Dndnde SBF'de Sadun Aren'in am olduu asistanlk snavna katlr, kazanr da: "Ama tayin etmediler. Dekan Cumhur Ferman'd. O zaman Ferman'n Sabetayist olduunu bilmiyordum. imdi anlyorum, Sabetayist olmadm iin almamlar. nk, SBF'ye Sabetayist olmayan kedi bile giremez." Yaln Kk, 1966 ylnda ise ODT'de almaya balar. Kk bu yllarda, Sovyetler Birlii'ni model olarak grdkleri iin, onu birinci elden incelemek ister. Rusa renir. 1968-70 yllar arasnda Birmingham niversitesi Rus ve Dou Avrupa Aratrmalar Merkezi'nde bulunur. Sovyetoloji aratrmalarn kitaplatrr. Daha sonra bu kitaptan dolay sekiz yla mahkm edilir. 1970'lerde, ii Partisi'nin ikinci kez kuruluu iin almalara katlan Kk, 1971 ylnda ihtill hazrl iinde olan Doan Avcolu ile sk bir diyalog halindedir. Taban olmad iin ihtillin baarsz olacan sylemektedir Avcolu'na: 204 "O tarihlerde ODT'de hocaym. Bana geliyorlar, radyoda okunacak bildiriyi yazmam istiyorlar. Dolaysyla ben de bu iin iindeyim.. 27 Mays'lar nce beraber olduum insanlar Memduh Esen, Gastro Nuri (Yazc)... Hepsim reddettim." - ihtilal istemiyordunuz.... "Her zaman ihtilli isterim. Sonunda bir gn Numan Esin niversiteye geldi. ODT Rektr de Erdal nn. Onun odas dinlenmez diye, Numan Esin de eski ihtillci

olduu iin, nn'nn odasnda Atilla Snmezle beraber oturduk, konutuk. Sonradan rendim ki Numan Esin gidince komiteye... Yani beni de, Trkiye'yi yneteceklerini dndkleri 40 kiilik listeye koymular. Diktatorya, 40'lar Meclisi. Tabi ilerinden biri, br tarafa da bilgi veriyormu. Sonunda bizim dediimiz gibi oldu ve 9 Mart 71'de bunlar yenildiler, 12 Mart oldu." Kk, sonunda o raporlara dayanarak, orduda birtakm taraftarlar olduu dncesi ile ODT'den atlr. Btn arkadalar yurtdna giderken, Yaln Kk Trkiye'de kalmay yeler. Hem de Belika'dan pasaportu gelmi olmasna ramen. - Kim gnderdi size pasaportu? "Bilemezsiniz. Dnyada byle ilerici solcular olur. Ama onlar oradaki Trkler harekete geirir. Gitmedim, o dnemde isiz kaldm." isiz olduu iin Yaln Kk bu dnemde askerliini yedek subay olarak yapmak istemektedir. Ancak, kendisine gre, evraklarnn eksiklii bahane edilerek onun askere alnmas geciktirilmek istenmektedir: 205 "Onlarn yle bir dnceleri vard. Orduda hl ihtillciler var, Yaln Kk de onlarn sevdii adamlardan..." Kk, bu dnemde, Mehmet Ali Klal'dan Yank'da almas iin bir neri alr. Yank'y o zaman Mehmet Ali ile beraber Ahmet Taner Klal, Hncal Ulu karmaktadr: "Mehmet Ali Klal, Time'n da temsilcisi olduu iin daha ok darda olurdu. Onun yerine bayazlar da yazardm. Mehmet Ali'nin dili anlalmaz. Gzel bir Trke'yle yazar, sonra bozardm. O Mehmet Alice olurdu. Hncal genellikle okuyucu mektuplarm yazard." Kk'ten, ayn zamanda Cumhuriyet'te de yazmas istenir. Fakat bir sre sonra, 1973 sonlarna doru, anszn askere alnr. Evvela Polatl'da Topu Okulu'na gnderilir. Yedek subaylk vazifesini yaparken bu arada Cumhuriyet'te yazmay da srdren Kk, Ecevit Hkmeti'ndeki Erol evike, Deniz Baykal gibi arkadalarnn talebi ile Genelkurmay'da grevlendirilir. O sralarda orduda Kbrs'a karma yaplmas konuulmaktadr. Harekta karar verildiinde, aralarnda Kk'n de bulunduu drt kiiye birtakm yazlar gelir: "Trk Ordusu, Kbrs'a karken drt yedek subay casus olabilecekleri ihtimali ile Genelkurmay'dan uzaklatrd. Bunlardan bir tanesi de bendim. O srada beni Zrhl Birlikler Mekanize Tmeni'ne gtrdler." Fakat az bir sre sonra, ikinci harekta katlanlardan biri olarak 1974 ylnda, Kbrs'ta savaa gider: "ikinci harektta Magosa'y biz aldk." 206 Burada askerleri tarafndan ok sevilir. Hatta o kadar ki, askerleri ona "Kabaday, profesr astemen" diye isim bile yaktrr. Kk, Magosa'da iken, ld haberini okur gazetede: "O srada Meclis oturum halinde iken, Genelkurmay, Ecevit'e bir kt ulatrm, "Yaln Kk ehit oldu" diye. Alam adam." Kk'n lmedii ancak gn sonra anlalabilir. Kkefendi'nin Yaln' askerden sonra da Cumhuriyet'te almaya devam ederken, 1977 senesinde, "kalarndan" birini yapar; Cumhuriyet' en ayrlr. Ardndan ANKA Ekonomik Blteni'ni kartan Kk, 12 Eyll gelip attnda, Gazi

niversitesi'nde doent unvan ile retim yesidir. 12 Eyll 1980'den sonra ise 1402'liklerden biri olarak niversiteden uzaklatrlan Kk, Bir Yeni Cumhuriyet kitab dolaysyla da tutuklanr, 8 yla mahkm edilir ve 1983'te Sultanahmet Cezaevi'ne girer: "Fevzi z ve Krt Idrislerin (zbir) arasnda yattm, ikisi arasnda lmcl bir kavga kmt. Krt Idris'i bizim koua aldk. Yeralt dnyasnn kurallar, Trkiye aydn morfolojisinde de var. Yani yeralt dnyasnda, hapis yatmayan hi kimseyi adamdan saymazlar. Hapse girmeyen aydn da hareketimizde byledir. Idris Bey'i ben daha sonra grmek istedim; ama olmad." Yargtay, Kk hakkndaki hkm bozunca o da bir yln sonunda cezaevinden km olur. Prof. Dr. Yaln Kk, bu tarihten sonra kitap yazmaya daha bir arlk verir; sol ve sosyalist evrelerle sert bir mcadele iinde bulunur. 207 Bu dnemde mahkeme kararyla tekrar niversiteye dner. Sonra, 1993 senesinde, Sleyman Demirel'in cumhurbakan olmasn ne srerek Paris'e kana kadar eitli sol dergiler karan Kk, terrist lider Abdullah calan'la yapt rportajla da tartlan bir isim olur. Paris'e gidii de onun, daha nceki mhim kalarndan biridir. Kk, 1993 senesinde Sleyman Demirel'in .cumhurbakan, Tansu iller'in babakan ve kadn vcudunu satt iin de bir kadnn (Matild Manukyan) en fazla vergi vererek vergi ampiyonu olmasn protesto etmek iin byle bir harekete giritiini sylemektedir, ikinci nokta ise, Trkiye'nin izledii Krt politikasdr. Yaln Kk'n toplumda tepki uyandran bir fiili de. terrist ba Abdullah calan'la basnda ilk kez rportaj yapmas olmutur: "Bir bakas calan'a gitse idi, ben gitmezdim." Kk'n Abdullah calan nezdindeki izlenimi iyi olur ki, daha sonra calan, Dou Perinek kendisiyle grmek istediinde Yaln Kk'e sorar: ''Dou Perinek gelmek istiyor. Ne dersin?" diye. Yaln Kk, Emin laan bata olmak zere bazlarnn iddiasna gre burada PKK'dan (Kk, PeKeKe diye telaffuz ediyor) para almtr. Ancak Kk, bunu reddettii gibi, Paris'te kald sre ierisinde de ok skntlar ektiini anlatmaktadr: "Bir defa ben kitaplarmn telif hakkyla yaarm diyordum. Emekliliim vard. Fakat ok byk devalasyonlar oldu, ok sknt ektim. Onun iin Franszlarn LME dedikleri, istasyonlardaki sarholara da verdikleri bir para var, yardm. 208 Onu aldm. Alman niversitelerinde ayda bir konferans yeriyordum." Kk, burada renci olur, Iranoloji ve Krdoloji okur; Krmani, Sorani, Farisi renir. Burada ismi birok sansasyona karan Kk, onomastik zerine almalarna younlar ve bir 29 Ekim gn de Trkiye'ye dnmeye karar verir. Yl 1998'dir: "Bir hesap yaptm, 2 ylla 10 yl arasnda beni tutarlar dedim. Dnmek iin risk aldm. Oraya gitmek de bir riskti." Yaln Kk 10 yl gze alarak geldii Trkiye'de iki ylla cezalandrlr ve Haymana Mezar dedii cezaevinde kalr. 2000 ylnda serbest kalan Yaln Kk, artk kendisini onomastik(isim-bilim) konusuna adar; almalarn, zellikle, bugn dezenformasyon yapld seslerinin ykseldii Sabetayclk hususunda younlatrr: "Her gn benim iin bir dnm noktasdr. Ancak, bana gre btn kalarm

dnm noktasdr. ok kr ki, iyi ki kammdr. Kamay bir sanat haline getirdim, iyi ki Planlama'dan kamm... Yale'de ok parlaktm, iyi ki Amerika'dan kamm. nk ikinci senede Amerika beni iine alrd, iyi ki umhuriyet'ten kamm. Cumhuriyet'te kalsa idim, bugnk Yaln olamazdm. Burdan Paris'e gittim, o da bir kat. Sonra Paris'ten katm. Kamasn bilirim ben." Kk'n kalar bu kadar da deildir. Kbrs'ta da, komutan kalmasn isterken, o, yine bir yolunu bulup kaar: "Hi pimanlk yoktur. 209 Bende u vardr. Ben ne yapyorsam Trkiye aydn adna yapyorum. Ben o kadar aptal bir adam deilim." 210

yaln kk: bay yanllanmaz


Suavi Kemal Yazg / 09.08.2005
Her problemi zme iddiasnda olan biri Yaln Kk. Ne yazk ki tarihi deil ama tarih ondan sorulsun istiyor. Sadece tarih mi? Sosyoloji, iktisat, magazin, popler kltr, mzik, siyaset? Eminim bu saydm dallar iinde ona akademik unvann kazandran disiplin de vardr. Ancak hangisidir emin olamyorum. nk Yaln Kk ile yaplan rportajlarn konu zenginlii bir netice karmama engel oluyor. Hemen her konuda analiz yapm sayn Kk, Hem de herkesten nce. Muhtemelen bir ktphaneye smayacak olan devasa klliyatnda deinmedii mevzuu, hakknda aykr fakat doru tehis ve tespitte bulunmad bir kii kalmam. Ancak Yaln Kk'te beni rahatsz eden ey bu deil. Her problemi rtlemeyecek, yanllanamayacak ekilde zme iddiasnda olan biri Yaln Kk. Yanllanmama iddias Yaln Kk iin o kadar nemli ki iin bu boyutuna o kadar ok ykleniyor ki bilimin kavram ve yntemleri onun analizlerini tayamayacak kadar zayf kalyor. O iddialarn o denli "yanllanamaz" bir yerde kuruyor ki bilim"in kabul ettii ller iinde onunla polemie girmenin hibir anlam kalmyor. Btn bunlar bilimin ulalmazln deil Yaln Kk'n tezlerinin antitezinin retilmesinin mmkn olmadn, dolaysyla da onun almalarndan yola karak bir sentez elde edemeyeceimiz gereini vurgulamak iin ifade ediyorum. Kendi fikri yaps, dnce dnyas, hayat anlay iinde deerlendiremeyeceimiz bir fikri baka bir dnya grne tercme edemeyiz. Buna ramen ok satyor Yaln Kk'n kitaplar. Hemen her cenahtan insan, onun yanllanamayacak fikirlerine hibir zaman sahip olmad bir deer atfediyor. 211 Bu biraz da Yaln Kk'n bo alanlar iyi deerlendirmesinden ve insanlarn bu bo alanlar iin ihtiya duyduu hap-fikir ve malumatlar yanllanamayacak ekilde ortaya koymasndan kaynaklanyor. nsanlar her kapy maymuncuk misali aacak fikri cmleler, analizler talep ediyor. Yaln Kk ise bunlar arz ediyor ve btn bunlar kitap halinde paketlenmi olarak piyasadaki yerini alyor. Talep memnun, arz memnun. yle ise problem ne? Yaln Kk'n yanllanma kabiliyetinden mahrum tezleri, bir boluu kullanrken bir yandan da insanlarda bu boluk yokmu duygusunu uyandryor nk. Bir talebin karl Yaln Kk'n arzyla giderilirmi gibi yaplyor. Boluk, giderilmeyecek ekilde yerinde dururken o boluun varl da yaln ve kk bir rtyle kapatlm ve sanki hi yokmuasna ortadan kaldrlm oluyor. Ama deien hibir ey olmuyor. nk yaananlar bir illzyondan ibaret. Yaln Kk illzyonu da bir gn doldurduu ktphane raflarnda unutulup gidecek. Ancak korkarm yerine bir baka yanllanamayacak fikir adam retilmi olacak o zamana kadar. Bu yazy Yaln Kk'ten ziyade onu besleyip byttkten sonra kendisi iin yakt yapan illzyonu eletirmek iin kaleme aldm. En azndan byle bir illzyonun varlna iaret edebilmek iin?

Yaln Kk her eyi analiz ediyor. Peki biz nerede hata yaptk ki Yaln Kk'n her eyi analiz edebilecei iddias rahatlkla prim yapabiliyor? Bu sorunun cevabn hepimizin dnmesi gerekiyor? 212

Ayptr, utann
Emin LAAN / Hrriyet 5 ubat 1999
Yaln Kk, Devlet Planlama Tekilat'nda altm gnlerden tandm ilgin biridir! Sonra medyacla merak sald, eitli dergi ve gazetelerde yazlar yazd, ancak tutunamad. Kiilii nedeniyle her yerden dland. Planlama'dan abimiz CHP eski milletvekili Nejat len'in yazd Devlet Yokuu isimli kitapta Elin ismiyle anlatlan tip, Yaln Kk'n ta kendisidir. Yaln abim pek normal deildir! Kural d davranlar nedeniyle Trkiye'de toplum dna itilince, bir gn baktk ki Apocu oluvermi. Apo'dan Apo kardeim diye sz edebilecek kadar dt! Sonra Fransa'ya tyd. Apo ile Suriye'de syleiler yapt, Apo'nun televizyonunda onunla programlara kp bir gzel yalad ballad, Krt yayn organlarnda yazlar yazmaya balad. Trkiye'de yargland, hapis cezalar ald. Uzun yllar Fransa'da yaayp Trkiye dmanl yapt. Orada kendisini PKK besledi. Birka hafta nce bir de baktk ki, Yaln Kk kendiliinden Trkiye'ye gelmi. O durumdaki normal bir insann yapmayaca, yapmamas gereken bir eydi. Geldiinde doru ieri atlacakt ve nitekim yle oldu. DGM'deki durumalarnda yazl bir ifade verdi:

dikkatli olup kamas konusunda haber gnderdi... nk iller'in glenmesinden korkuyordu...


*** 213 Tansu takm ve eriatlar imdi bu ifadeye sarldlar. Televizyon ve gazetelerinde gnlerden beri bu konuyu iliyorlar! Yaln Kk'n masalna sarldlar! Bu arkada durup dururken Trkiye'ye niin geldi? yle ya, Fransa'da ekmek elden su glden yayordu, aranma durumu yoktu, keyfi gcr, paras boldu. Niin geldi? Ama belli. Gelecekti, DGM'de bu ynde bir ifade verip Trkiye'yi kartracakt! Fakat oyun tutmad. Bylesine sama sapan ve anlamsz bir ifade, kamuoyunda

iller Apo'ya suikast dzenleyecekti. Fakat Mesut Ylmaz bunu rendi ve Apo'ya

rabet grmedi. Fakat gelin grn ki, Tansu takm ile eriat kesim bu ifadeye drt koldan sarldlar. Hain Mesut!.. Demek Apo'yu sen kurtardn! yaygarasn gnlerden beri srdryorlar! DYP bu kadar dtyse, Allah onun yardmcs olsun. Denize den ylana sarlr deyiinde olduu gibi, bu duruma denler Yaln Kk'e sarlmak zorunda kaldlar. *** Adna Apo denilen katili byle i siyaset oyunlarna alet etmek ayptr, Trkiye'ye ihanettir. Deil Tansu iller, Trkiye'nin iinde bulunduu u ortamda hi kimse bu kadar ucuz politika oyunlar oynayamaz. Kimsenin buna hakk yoktur. Neyi amalyor Tansu ve ekibi? Yaln Kk'n desteksiz attklarndan yola kp u veya bu siyasetiyi ypratmak ve oy avcl yapmak m? Kk'n sylediklerinin dayana var m? Yok! Elinde bir belge var m? Yok! Hepsi m m hikyesi! 214 Adam cezaevine gireceini bile bile Trkiye'ye bu amala, yani ortal kartrmak iin gelmi bir kkrtc. DGM'de yarglanrken ifadesini zellikle yazl olarak veriyor ki, gargaraya gelmesin!.. Ve yazl ifadesi, ayn gn avukatlar tarafndan medyaya datlyor. Tansu takm ve onunla ibirlii yapan eriatlar, bu glnln zerine balklama atlyorlar. Yaln'n dayanaksz iddialarn i siyaset malzemesi olarak kullanyorlar ve Apo'nun ekmeine ya sryorlar. Yarn br gn emdin Sakk mahkemede Bizi Tansu kolluyordu derse, birilerinin bu sama iddialar gndeme getirip siyaset malzemesi olarak kullanma hakk doar

m? Yaplan ayptr. Trkiye'de siyaset, bu kesimler tarafndan iyice ayaa drld ve kirletildi. *** gazeteci, iki gn nce MT Mstear enkal Atasagun tarafndan davet edildik. Konutuklarmzn nemli bir blmn yazdk. Tansu'nun herkese kfr, hakaret, tehdit ve antaj yadran televizyon kanalnda dn bizlere, yani Atasagun ve kendisiyle konuan gazeteciye dmdz hakaretler yadrlyordu. hanetle sulanyorduk! Bu pislikten utanyorum. MT Mstear gazeteciye Apo olayn anlatyor, bunu yazyorsunuz ve hain ilan ediliyorsunuz. eriat gazete dn Yaln'n avukatnn azndan yayn yapyor: iller'in Apo'ya suikast emrini Mesut Ylmaz'a ulatran kii, MT Mstear enkal Atasagun imi! Ayptr be, ayptr. *** 215 Bunlar gerekten saptt. Tansu-eriat ibirlii bu lkeyi sonu belli olmayan bir maceraya srklemeyi amalyor. Yalann her eidi bunlarda. Utanp sklmadan yalan retiyorlar... Ve imdi en son numara olarak, ortal kartrmak iin Trkiye'ye gelen Apo'nun adamndan, Yaln Kk'ten yardm bekliyorlar! Tansu-eriat takm Apo'nun glgesine, onun palavrasna sndlar, Apo'nun oyununa dtler. ok kldler. Tansu-eriat takm Apo'dan, Apo da onlardan medet umuyor. Bu ne hrstr, bu ne gz dnmlktr, anlamak mmkn olmuyor. Ayptr, utann. Bir palavra uruna Trkiye'yi Apo'nun adamna satmayn. 216

Kabaday profesr asker


Erturul ZKK

HRRYET 3 Aralk 2002


Cogito' Dergisi'nin Bahar 2002 saysn biraz ge okudum. Oysa ok nemli bir say yapmlar. Dergi, kapanda benim yllardr kendi kendime sorduum bir soruyu soruyor: Entelekteller gerekli midir?'' Ben son 20 ylda, zellikle de son 10 ylmda yaadklarmza baktmda, soru sormuyorum, tam aksine kat bir yargya varyorum: Trkiye'de entelekteller gerekli deildir. nk son yllarda grdmz rnekleri ne yazk ki, bu topluma yarar deil, zarar getirmitir.'' Evet, yargm bu kadar karamsar ve kat... *** Buraya nereden geldiimi sormayn. Ben son 5 ylda szde entelektel'', szde demokrat'' bir aydn porfiline neredeyse sava atm. O yzden de oram buram epey hrpaland. nk bu szde aydn tipi, Avrupa'nn, zellikle de Fransa'nn marjinal bir rndr ve konumunu hep halkn bulunmad yere gre tayin eder. Kendini farkl klabildii tek alan, Krtlk'', ordu dmanl'' ve Trk kelimesine uzak durmaktr''. Oysa aydn olmak bu kadar kolay ve basit bir ey deildir. Cogito'nun son saysnda Enis Batur'un Yaln Kk'le yapt bir sohbet var. Herkese mutlaka okumasn salk veririm. 217 Ben Yaln Kk', 1970'li yllarn Trkiye i Partisi'nin Yry'' adl dergisinde tandm. Orada bayaz yazard. Dergide benim de iki yazm kmt.

Ama asl tanklmz, Mehmet Ali Klal'nn Yank'' Dergisi'nde oldu. Yank'' hepimizin fiili gazetecilik okuluydu. Orada Yaln Kk'le ayn odada alt aya yakn kar karya altk. Zehir gibi bir zeks, o zamanlarda bana ho grnen bir arogans ve meydan okuyuu vard. *** Sonraki yllarda yollarmz ayrld. Ben gazeteci oldum ve beni ar biimde eletiren ok sayda yaz yazd. Yazlarnn bazlarn, samaln snrlarna hayli tecavz etmi gibi grrm. Ama Enis Batur'la yapt sohbette gerekten nemli eyler sylyor. Ve syledii eyler bana gre, son 10 yln kolayc ve tembel szde aydnn srklase edecek nitelikte. O sohbette, benim gzmden kam baz gereklere rastladm. Mesela, Paris'te bulunduu yllarda bir arkada araclyla savcla dileke gndererek, Refah Partisi'nin kapatlmasn'' istemi. Bakn bu tutumunu nasl aklyor: Ben dine ok sayglym, din zgrln savunan bir adamm. Benim

niversitedeki rencilerim ok rahatt, trbanlar vard. Bir hoca olarak, rencinin trbanla gelmesi kadar doal hibir ey yoktur, ancak anti trban ekibin sylediklerinde de bir hakllk pay var. Yani onu bir zgrlk deil de bir parti hakimiyetinin gstergesi haline getirdiler.''

218 Kendisine verilen isimler arasnda en ok, Kbrs'ta savarken askerlerin ona verdii ismi severmi. Kabaday profesr asker...'' Atina'da da syledim. Bir defa bu ordu ile savatm, hi kimse bana bu ordu hakknda kt bir ey syletemez.'' Hatta byle syledii iin, Kemalizmin ua'' olduunun sylendiini bile anlatyor. *** Ama Trk Ordusu hakknda eletirilerini de yapyor. Yaln Kk'n de benim gibi Trk aydn ile meselesi var.

Trk aydnn ok sevdiim iin onunla kavgam var... Trk aydnn ok seviyorum ama brakn devrim yapmay, geree yiite bakma cesareti yok.'' Belki farkl anlamlar veriyoruz ama geree bakma konusundaki korkaklk meselesinde ben de onun gibi dnyorum. nk Trk aydn hrpalanmay gze alamyor. Kendisi gibi dnen birka tpkbasm akrabas ile kk bir adaya snnca, kendini gvende ve grevini yapm hissediyor. *** Ama ben yine de sohbetin en ok son blmn sevdim. Onda hep grdm byk romantizmin izlerini tayan o blm, bana bugne kadar tanmadm bir Yaln Kk portresi de iziyor. Hem annesi hem babas o yurtdnda, kendisi srgndeyken'' lm. 219 Biri Ankara'da, teki skenderun'da yatyormu. Bugne kadar mezarlarna hi gitmemi ama Ben onlar Toroslar'a kartacam'' diyormu. Annesi ile babasnn da Akdeniz'i grmesini istiyormu. l adam nasl grr diye'' herkes arm. Ben greceklerine inandm. Onlar oraya gtreceim. O da benim i Asya'ya ballm'' diyor. Geenlerde bir yaz yazmtm. inde insan duygusu, cokusu ve acs olmayan bir yaz yaz deildir. imdi ona bir de insan meydan okumasn ekliyorum. Yani son 10 yln korkak szde aydnlarnda olmayan be duyu... 220

Yaln Kk 'syan' yazd


Gngr Uras

MLLYET - 05 Mart 2005


Yaln Kk 1960 ylnda Devlet Planlama Tekilat (DPT) kurulduktan sonra alan ilk uzman yardmcl snavn birincilikle kazand. Kurulu kanununda DPT'nin kadrosunun 10'u uzman ve 20'si uzman yardmcs olmak zere, mstear, maviri, odacs, daktilosu dahil toplam 88 kiiden olumas ngrlmt. Yaln Kk DPT'de "Uzun Vadeli Planlar ubesi"nde alt. Kalknma modelleri ve stratejileri konusunda uzman oldu. "Uzun Vadeli Planlar ubesi Mdrl"ne getirildi. Birinci ve kinci Be Yllk Kalknma planlarnn ve yllk programlarn hazrlanmasnda alt. 1966 ylnda kinci Be Yllk Kalknma Plan model ve stratejisi konusunda fikir ayrlna derek DPT'den ayrld. Orta Dou Teknik niversitesi'nde retim yesi olarak ders vermeye balad. Benim, DPT'den arkadamdr. Karm uzman yardmcs olarak onunla alt. Bunlar, Yaln Kk'n "mspet bilime ainaln", tevatr deil "rakam adam" olduunu, "Trkiye'yi ve Trk insann tandn", "Ankara'y bildiini" hatrlatmak iin yazyorum. Cefas da var, sefas da 221 Bizim "niversite arkmz" Yaln Kk' dilileri arasnda ezmeye alt. O ezilmedi. arkn arasndan kurtuldu ve "Yaln Kk, niversitesinde bambaka bir dnya yaratmaya soyundu..." Yaln Kk, "genel kabul grm ve doru olduklar

varsaylan olaylarn, bilgilerin, inanlarn farkl yanlarnn tartlmasna kap aan, zgn gr ve deerlemeler ortaya koyan bir fikir adamdr..."

Sylediklerini, yazdklarn kabul ediniz, etmeyiniz... nemli deil... O sylyor ve yazyor... Sylediklerinin ve yazdklarnn arkasnda durmay da beceriyor. Bedeli ne ise dyor. Bir zamanlar bu bedel, hapishanede yatmak, yurtdnda srgnde yaamak idi... Gnmzde "kmsenmek" ekline dnt... Ama o btn bunlar "olaan" karlyor. DPT'nin bibliyografyasna baktm. Yaln Kk'n, uzun vadeli kalknma modeli ve stratejisi konusunda 11 yayn var. Yaln Kk DPT'den ve niversiteden ayrldktan sonra "mspet ilim" diye adlandrlan, genel kabul grm olay ve bilgilere ters den "zgn yaynlar" yapmaya balad.

Bunlarn her biri 300 - 350 sayfalk kitaplar... Her biri farkl konularda... Her biri kafa kartran, kafalar allak bullak eden kitaplar... Ka kitab olduunu renemedim. Ama yeni yayncs "thaki" Kitabevi 3 yl iinde Tekeliyat (2 cilt), Tekelistan, Bilim ve Edebiyat, Putlar Ykyorum, Srlar ve syan (2'nci cildi baslyor) balyla 6 kitabn yaymlad. 222 'Kurgu-bilim' peinde Geen hafta datm yaplan syan'n nsznde Yaln Kk diyor ki, "syan bir Darwinist yazmdr. Ciddidir demek istiyorum... Kemalizmin sonrasndayz. Post Kemalist bir darbeyi yayoruz. ifte ihanet gnlerindeyiz. hanet, teslimiyetin iktidardr. imdi ise kurtulu mcadelesinin evvelindeyiz"... Yaln Kk, syan'da "Resmi Tarih" olarak Trkiye'de genel kabul grm bilgilerle gerekler arasndaki elikiyi sergiliyor. Bu sergilemede kaynaklara gnderme yapacak yerde, kaynaklar da ek olarak veriyor. Kitabn "Kemal Paa Tarihi" blm tartma yaratacak farkl bilgilerle dolu.

duymayacam kesindir... nk aydnmzda eksik olan bilimdir ve bilimden daha ok ise 'kurgu' eksiklii duyuyoruz. kisi birden 'kurgu - bilim' eksikliidir. Ben bunu doldurmaya alyorum" diyor.
Yaln Kk'e ka kitabnn yaymlandn sordum. "Seksen yz diyorlar... Ben saysnn ne olduunu unuttum... Ama benim yazmadklarm, yazdklarmdan oktur" diyerek cevaplad. "syan" okuyunuz. Yazlanlar kabul etseniz de etmeseniz de, birok konuda farkl tartmalara kap aacak... 223

Yaln Kk, "steyen yaptma science - fiction diyebilir, rahatszlk

sabetayc msnz?
Melih Ak/ 26.05.2004
Soner Yaln'n sonTcitab "Efendi"nin ierii hakknda meslektamz Ulu Grkan ilgin yorumlar yapyor. nne gelene "sabetayist damgas yaptrmann varaca noktay anmsatyor. Sabetayist, kaba anlatmyla, szde Mslman olmu Yahudilere deniyor. Sabetayist modasn ilk Profesr Yaln Kk yaratt. Soner Yaln ise sabetayist nfusu alabildiine geniletiyor. Nasl m? "Osmanl'da Sabetayistlere 'bey' deil 'efendi' denirdi." diyor ve her kimin soyaacnda bir "efendi" varsa onu Sabetayist ilan ediyor. Talat Paa, Enver Paa, Adnan Menderes, Fatin Rt Zorlu dahil tarihimizdeki sabetayclar say say bitmiyor. rnein... Sabetayist ilan edilen Hac Mehmet Efendi'nin kz Naciye Hanm, Yemicizade zzet ile evleniyor. Fatma Berin diye bir kzlar oluyor ve Adnan Menderes ile evleniyor. Bylece Menderes, Sabetayist oluyor... Neden mi? nk Soner Yaln, "Sabetayistler kendi ilerinde evlenirler." buyuruyor. Kantn da kendince, Abdi peki'nin Sabetayist olmayan birisiyle evlenmeye kalknca ailesince engellendiini yazarak gsteriyor. Ulu Grkan devam ediyor: "Bir sredir, Trkiye Cumhuriyeti'ne ve Trk varlna olan inancn zayflatlmas yolunda youn bir aba var." Soner Yaln, "Trk ulusuluu Yahudilerin ve Sabetayist Mslmanlarn ii" diyerek bu abay ak bir saldrya dntryor. Bu saldrda nihai hedef, hi kukusuz Atatrk olacak. Hele bir "Efendi eittir Sabetayist" anlay yerlesin, malum ihanet korosu hemen yaygaray koparacak... Atatrk'n babas Ali Rza Efendi'ydi diye... Nitekim imdiden "Trk Devrimi denen aamann ba aktrleri Sabetayistlerdi." biiminde yazmaya baladlar... 224

Komplonun komplosu yok mu?


H.Blent Kahraman

RADKAL 14 Haziran 2004


Aydn kesimde yer alan ou insann tersine ben Yaln Kk' nemserim. Her ne kadar kendisinin de syledii gibi (Hrriyet 6.6.2004) son zamanlarda 'sivri' ve 'aykr' dncelerinde bir gerileme olmusa da onun 'Aydn zerine Tezler'den balayarak birok konuda ne srd grler stnde durulmaya deer bir ierie ve zgnle sahiptir. Kald ki, bir aydnn duruu, cesareti, savunduu deerler, hatta 'eksantrik' tutumu da nemlidir. Onlarn da bir dili ve gereklii vardr ve ou zaman soyut grlerden ok daha nem tarlar. Ayn ekilde aydnlarn 'yanlmas' da 'yalpalama's da onlarn sahip olduu belki de tek lkstr. O anlamda Sartre da yanlmtr, Apo'yla gren Yaln Kk de. Ne var ki, bu trden yanlmalar her eye ramen kabul edilebilecek bir eydir. nk yanlgy douran ey belli kabullerle bir yntembilimdir. Bu ynde ne srlen her gr, istedii kadar 'fanatik' olsun, belli bir balam sorunu olarak karmza kar. Yaln Kk'n bugne kadarki 'yanllar' bu anlamdayd. imdiyse, iler bir hayli deiti. Yaln Kk, dnceye siyasetin ve siyasal tercihlerin iinden bakan birisi. Bunun ters bir yan yok. deolojik olmayan, belli bir ideolojiye dayanmayan bir yaklam bana gre de olamaz. znde siyasal tercih ve nerme iermeyen bir gr o kadar anlaml da deildir. Hatta bylesine 'steril' bir bilimsel dncenin bile geersiz olduunu dnrm. Fakat, siyaset yapmann ve retmenin mant komplo teorisine dayand andan itibaren i deiir. Yaln Kk'n teden beri byle bir eilimi var. Her eletirdii eyin arkasnda daha byk bir fotoraf arar. Bulur da. Bu, o kadar da nemli deil. nk, belli bir mantkla dnmeye baladnda insan, 'bilmek malumu bilmek' olduundan, o mantk, arayan kiiye saysz olanak dourur. Kk de kendi yerleik mantnn retmesi doal sonular daima gerein kendisi olarak sunagelmitir. O nedenle her ey onun iin oynanan bir oyunun bir paras, o da gerei bulup ifa eden kiidir. 225 Kk, bu anlayn imdi baka bir alana kaydrm durumda: 'onomastik'ten (isim bilim) hareket ederek, toplumu ynetenlerin, toplumda sz sahibi olanlarn neredeyse tamamnn Sabetayc olduunu ne sryor. Sylediklerinin iinde kimi dorular da bulunabilir. Ama, Kk orada kalmyor. nsanlarn 'mezar talar'yla ilgileniyor. Her eyi, kendi 'malumu'yla ele aldndan iin snrlarn rklk denecek kadar derinletiriyor. nsan onun Aye Arman'la yapt son rportaj okuduunda, Nazilerin, vakti zamannda srdrd mantn neredeyse bir benzeriyle karlatn dnerek dehete kaplyor. nk, Kk'n sylemine egemen olan temel drt 'onlar' kavram. 'Onlar',

daima 'yapanlar': kt eyleri yapanlar. Bu, tabii ki, reddedilecek bir mantk deil; nce mantk bir sorun burada. Sylenenin doruluu daha sonra ele alnmas gereken bir olgu. nk, Kk'n mantnn nereye varabileceini 1930'larn totaliter rejimleri bize zaten gsterdi. Ve her totaliter rejim benzeri bir noktadan yola kt. te yandan, solda yer alan ama kendi beklentisini kendi gznde gerekleyemeyen herkesin zamanla bylesi savrulmalar yaadn biliyoruz. Sra, anlalan imdi Kk'te. Ama onun bu ite yalnz olmamas baka bir eylerin de gstergesi deil mi ve birileri kp bu defa Kk'n 'komplo' mantyla onu sularsa ne olacak? 226

aye armanla rportaj'dan


06.06.2004/hrriyet - Siz kendinizi Nzm Hikmet gibi filan gryorsunuz deil mi? Kalc olacanzdan hi pheniz yok...
- Hanmefendi! Ne Nzm'? O benim yaptmn binde birini yapmad. Siz ne diyorsunuz? Nazm kadn sevmesini de bilmezdi. Hi sevmemitir. O bir ocuktu. Gzel bir ocuk...

- Sizse "deli bir ocuk"sunuz, kadn sevebilen deli bir ocuk! Bu kadar iddial konutuunuza gre, byk aklar yaam olmanz gerekiyor...
- u kadarn syleyebilirim: Benim trmdeki bir insan, ak olmazsa yaratamaz. Benim dier Trk aydnlarndan farkm da budur. Onlar devaml aklarndan bahsederler. Ederler de ne olur? Ne ak ne cinsellii bilirler! Ama ben yaadm aklardan sz etmem...

- Siz belki de hep ayn insana ak oluyorsunuz?


- Hayr.

- Peki 10 puanlk bir soru: Entelektellik seksi bozar m? Ya seks, entelektellii bozar m?
- Ben en iyi cinsellii, kendine gvenen, yaratc entelektellerin yapacana inanrm. Ama ne yazk ki, Trk aydnlarnn hi kendine gveni yoktur. Ak ve cinsellik, kendine gven ister. Tannm Trk aydnlarnn ou iktidarszdr. Takdir edersiniz ki, daha fazla ayrntya girmem yakk almaz. ok kiisel olur. Ama siz bu szm hi unutmayn: Trk aydnlarnn ou iktidarszdr!

- Siz nasl bir kocasnz?


227 - Temren'e sormak lazm. Beni bir ka kez boad...

- Sonra geri mi ald her seferinde...


- Ben hapse dtmde bana ok iyi bakyor...

- Acd iin efkat mi gsteriyor!


- Hayr, mert bir yan var.

- imdi durum ne?


- Burada oturuyor. Biz F tipi yayormuuz, olumun dediine gre.

- Ayn evde deil misiniz?


- Yukarda o. Ama hemen st katta deil...

- Temren Hanm, sizi hala yatana alyor mu?


- Bunlar konumuyoruz!

- Onunla m?
- Hi kimseyle!

- Ben anlayamadm: Siz evli misiniz, deil misiniz?


- Deiliz. Sylyorum, boad beni. Hala o durumdayz. Ben esas itibaryla, evlilie uygun biri deilim. Bir kere sabahlar saat 11.00'e kadar hi canl istemiyorum etrafmda. nk o zaman kendimle yalnz kalamyorum. Hibir kadn benimle evlenmek istemez. Haksz da deiller. Bir yn eksiim var. Ne var ki kadnlar anlamadm kadar zerime derler.

- Siz fevkalade bencil bir adamsnz deil mi?


- Benim hakkmda kimse byle bir ey sylemedi, tek syleyen sizsiniz. Ama ben de bencil olduumu dnrm...

- Korkmuyor musunuz banza bir ey gelecek diye. Her eye bu kadar muhalif olunca hayatta...
- Temren beni ok iyi koruyor, iki ay ncesine kadar evden her kmda ona haber verirdim.

- Onun haberi olmas neyi deitiriyor ki...


- Ee bama bir ey gelirse o bilecek.

- E., ne faydas var ki geldikten sonra!


- Hanmefendi, bizim de gzmz kara! Anlatamyorum galiba! Ben hep hayatmda risk aldm. Zaten u anda Mossad'dan baka bir endiem yok. 228

- Kendinizi hi yalnz hissetmiyor musunuz?


- nsan kendisiyle beraber hi yalnz olmaz ki! Zaten ben 'yalnzlk" kelimesini kullanmam. Bazen 'Bu aralar kimsesizdeyim.' derim. 'Kimsesizlikte yayorum.' Ve bunu seerim. Kitaplarmdan gelen parayla kendime stanbul Balat'ta ev aldm. Gryorsunuz ki hayatn elikileri hotur! Ama Ankara'da yaamaklar memnunum. Trkiye'nin btn etkili aydnlar Ankara'dan kmtr. Yani stanbul'a tanmay aklmdan bile

geirmem.

- Peki, etrafnzda fikirlerinizi altrabileceiniz, birlikte zenginleebileceiniz insanlar var m?


- te o azald. Sylediiniz anlamda beslenebileceim birileri pek kalmad. Allah'tan kitaplarm var... Bekaa Vadisi'nde Apo'yla beraber, bir odadaydk. O srekli TRT dinler. Birden 'Apo' dedim, 'Bir insan ldrmek istiyor musun? istiyorsan, onu Tanr yap! ' Laf o kadar houna gitti ki, 'Hocam, ite bu' dedi, 'Bu namussuz PKK, beni Tanr yapyor ve ldryor.' Ekledi: 'Kimden alnt yaptnz? Bu laf kime ait?'. ' 'Bana' deyince, sustu tabii... Dnyada en zavall yaratk Tanr'dr aslnda. nk herkese yukardan bakar. Hi sevmem ben tanrlar, tanrlatrlmay... ok yaratcysan ve Trkiye imdi olduu gibi ksrlamsa, sorunlarn olur. Yani sizin kastettiiniz anlamda, teorilerimde ve u fikirlerimde yoksullatm kabul ediyorum. 229

- Size yneltilen en byk eletirilerden biri de Abdullah calan'a 'Bakanm' ve 'Sayn' demi olmanz. Dostluunuz hala sryor mu?
- Bir kere o yalan! Ne 'Bakanm' dedim ne de 'Sayn'. Ben 'Apo kardeim dediim iin yarglandm. Hibir szme inanmadlar ama buna inandlar. nk tiksinirim ben 'Sayn' lafndan. 70'li yllarda televizyonlara nce Trke kard: 'Sayn Ecevit hrszdr, manyaktr.' derdi. Sonra Ecevit: 'Sayn Trke ise katildir!' Ben hi kimseye 'Sayn' demem, Apo'ya niye diyecek misim? Hl Barzani takm, 'Apo'yu Yaln Kk ynetir.' diyor. Krtler de bunu sylyor. Oysa bu doru deil. Evet, Apo'nun benim dncelerimden etkilendii doru, o da benim gibi Trkiye'yi Yahudiler ynetiyor' diyormu. Ama bu kadar... 230

Sabetayclk ve dzme-bilim
Haluk ahin

RADKAL - 16/06/2004
Prsk balonlar patlatmak zordur. Buna karlk, iyice iirilmi balonlar kk bir ine darbesiyle gm diye patlarlar. Bazen de hibir ey batrmaya gerek kalmaz; balon, iindeki hava fazla geldiinden birden bin bir paraya ayrlr. Sabetayclk balonunun nihayet patlamas bunun bir rnei. Uzun yllardr dnyada olup biten her eyi bir Yahudi komplosu olarak gren baz slamc ve milliyeti evreler tarafndan alak sesle dile getirilen, ama patlamayan Sabetayclk sav, Yaln Kk ve Soner Yaln'n best-seller listelerinin tepesine oturan kitaplaryla ylesine iti ki, iindeki havay tayamaz hale geldi. Ve baz insanlar nihayet, 'Hadi yahu, bu kadar samalk yeter. Gidin siz biraz da bakalaryla kafa bulun!' demeye baladlar. Sabetayclk tartmas, Musevilik'ten slamiyet'e dndn iddia ettii halde eski inanlarn gizlice srdren kk bir grubun tarihiyle ve gnmzdeki izleriyle snrl kald srece ilginti. Ama pompalaya pompalaya, Trkiye'nin 200 yllk modernleme tarihini iine alan dev bir komplo haline getirildii zaman, baslan hava balona smaz oldu. stelik atlan lklar bir cad avn andran irkin tonlar kazanmaya balad: 'urada da bir tane var. Bunun da soyad -er ile bitiyor, demek ki bu da gizli bir dnme, bu da bir Sabetayist!" Leyla peki'nin pazar gn Radikal ki'de kan yazsnda da sorduu gibi, peki ne yapacaz bu Sabetayist olduu sylenenleri? Temerkz kamplarna m gndereceiz? Yoksa engizisyona m vereceiz? 231 Sabetayc komplosu hikyelerini imdiye kadar azlarnn suyu akarak izleyen baz slamc evreler de, iin iine Mevlana, Hazreti Muhammed ve slamiyet kartrlnca, srann kendilerine gelmekte olduunu fark edip alarm zillerini almaya baladlar. Hasan Tahsin'i ve Tekin Alp'i ile Trkln ve Trk milliyetiliinin de bir Sabetayist komplosu olduu iddias da bazlarn tedirgin etmitir, eminim. Yaln Kk aydnlar dnyasnn bilinmeyen bir kiisi deil. Belli ki, ilgi grdke, zgn bir bulu yaptn sanmann cokusuyla el att alan srekli geniletiyor. Belli ki, birilerinin ona 'lgn dhi' muamelesi yapmaktan vazgeip yapt buluun, kulland yntemin rk olduunu sylemesi gerek. Yani ona, 'isimbilim' adn verdii 'onomastik' yaklamnn dorular kadar yanllar da reten bir dzme-bilim (pseudo-science) alan olduunu hatrlatmas gerek.

Bu trden dzme-bilimlerin, rnein Sovyet bilimini kua kurda rezil eden Lysenkoism'in, kimlere nelere mal olduunu hatrlatmas gerek. Yntem yanlsa, sonulara doru muamelesi yaplamaz. Doru grnenler de, duran bir saatin de gnde iki kez doru zaman gstermesi trnden rastlantsal dorular olur. sim ve soyadndan yola karak Sabetayist avcl yapmak byledir. Geenlerde yazdm 'Troyallar Trk myd?' konulu yazlardan sonra bir okurum, Kk'nkine benzer bir yntem kullanarak, bana Troyallarn Trkln kantlayan (!) yle bir rnek gndermiti: "Truva'nn ad, Trke 'Turova' kelimesinden gelir. nk Akhilleus, rakibi Hektor'u ldrdkten sonra cesedini kalenin etrafndaki ovada dokuz tur dolatrmt. Ovann ad Turova kald!" Ciddiye alabilir misiniz? 232

"kk" profesrn hezeyanlar-tekeliyet


Haydar Ik
ocukluumda mezardan kp gezenleri, cuma gnleri beyazlara brnp dolaan hayaletleri, doast olaylar ve menkbeleri anlatanlar dinlediimi hatrlyorum. Ama bir gn kemale erdiimiz bu yalarda, bilim adna yola ktn syleyen szde bir bilim adamnn yukardakilere ok benzeyen uyduruklar yapacan nereden bilebilirdim. Bir gn Dersim'de uurulan bir haber, 24 Nisan'da darda yatmamza neden olmutu. nk bir meczup o gn kyametin kopacan sylemi. Nasl kopacak onu merakla bekliyorduk. Son gnlerde okuduum Yaln Kk'n yazd Tekeliyet kitab bana o meczubu anmsatt, insan kafasn bir eye takar ve objektif olmazsa, ister din adna; ister bilim adna sylesin, yazsn, dnyann sonu geldi gelecek diyen meczubtan farkszdr. Yaln Kk'n kitabnda nemli olarak iki ey dikkatimi ekti. Birincisi Yahudi dmanl; ikincisi ise; Kripto-Yahudi dedii Krtlere ve Krt halkna olan amansz dmanldr. Bir zamanlar Trk ileri Bakan, her tan altnda bir komnist olduunu sanrken, kk Prof. ise; ya bir sabetayist, ya da kripto Krt aramaktadr. Her admda arkasna bakan, ldrd, ldrecek diyen bir psikopatn korkusu var. Bilim adammz, tabii ki bilimsel olmak iin ska Latince ve Yunanca kkenli kavramlarla hezeyanlarn sslemektedir. Yunanca Onomasiologie denen, isim veya kelimelerin tabiri, tasnifi diyeceimiz metodu kendisine zg, bir bulu olarak gelitirdiini ifade ederek, kripto-Krtleri (soyu mahrem), Yahudi ve Yahudilikten slam'a geen Sebatayistlerin soyadlarn analiz ederek kkenini buluyor. 233 Diyeceksiniz bunda kt ne var? Ancak, kk Prof. Tm bu hezeyanlarn; Krde ve Yahudiye dmanlk, iindeki kini dkmek iin yapyor. Krt ve Yahudi halklarn Trkiye'ye dman gsteriyorsa, tehir edilmesi gerekir. Bu kitabn Trkiye'de Kavgam gibi bestseler olup olmadm bilmiyorum. Ancak kk Prof. halklar dman yapmak iin, Hitler'den uzak olmadn gsteriyor. Kald ki, kendisinin saygn olduu grlen Kemalist sistem, Cumhuriyet ile beraber sistematik olarak Trkletirme politikas gerei btn Krdistan corafyasnn isimlerini deitirdi. Kemalist devlet memurlar, akllarna gelen uyduruk isimleri Krtlere verirken ka kiiye hangi soyad alyorsun diye sordular ki? Kendisine verilen Kk ad galiba ahsna uygun dnlse gerek, ama Krtlere verilen isimler genelde Trkletirme gerei ya soyuna aykr, ya doa isimleridir. Pek ok Krde; Trk, ztrk, Tmtrk, Batrk gibi soyadlar verilmesini neden incelemiyor? Ayrca unu belirtmek isterim ki, bilim sanat alannda dnyaya byk hizmeti dokunan Yahudi halkndan olmak bir eref olarak grlmelidir. Yahudi, Krdn tarihi komusudur. Yaptm alntlar bizzat yorumlaynca, greceksiniz ki, okumaya deer bir kitap deildir. Krtlere kar dmanca duran, nyargl, sol kisveye brnm ama gerekte ise, bir Trk kafatassnn tm mantalite ve yarglarn tad imajn veriyor. Kald ki, bu zat Kk yllarca Krtlere; kendi medyalarndan

geyiklemeleriyle hitap etti. Her sznn banda Apo Kardeim derdi ve biz de drt ke olurduk. Krmz kakoln haval tarzda saa sola omuzundan arkaya atp Kardeim deyince, keke btn Trkler bunun gibi olsun derdik. 234 imdi sz Kk'e brakalm: "Baz tespitlere ihtiyacmz var; ierde otuz yldr bir i

sava srdrmek ve bu arada, i Asya Trkleri ile bir 'platonik ak' yaamak, ayn zamanda, Kuzey Irak'taki Krt airet efleri ile bir tr yazg birlii ilan etmek, koyu bir Amerikan politikas izlemek anlamna gelmektedir. Bunu yllardr sylyorum; imdi bu politikaya judaik boyut ekliyoruz. Aslnda ekleme szc pek yerini bulmuyor; biyolojiden yararlanrsak ana damarlarndan birisi ve corafyadan alrsak, belirleyen paralel saymak yerindedir, bu, yakn zaman tarihimize uygulanan bir dzlem demektir. Yazg birlii iine alnan Krt airet eflerinin kripto-yahudi olduklarn gstermemiz ve sabetayist hegemonyaya iaretimiz, hem tarihe, bir yeni bak zorlamaktr ve hem de gncel politikaya aklayc ip ular salamaktr."
(s.292) Bu cmleleri alglayan her Krt bir yargya varmakta zorluk ekmez. Ben analizine gemeden size Kk'n kripto Krtlerinin bazlarnn isimlerini vereyim. Tabii onun Kuzey Irak dedii, Gney Krdistan kripto airet efi Barzani, Talabani, Kuzeyde; Zapsu, Musa Anter, Yaar Kemal ve daha pek ok dier nl Krt aileleri var. Mesela Yaar Kemal'in elerine kafay takm, onun elerini Yahudilerden setiini vurgulayarak, len ei Thilda Kemal'in gazetede kan vefat haberini verdikten sonra, yeni ei Aye Samiha'nn israil'de eitim grdn ileri srp "Amerikan Koleji mezunu, despotizm taraftar, iveren rgtleri alan olduu kesindir." diyor. imdi bunun neresinde bilim var, sistematik inceleme var? Onun derdi, Y. Kemal'in, Gneyde bir Krt devletine scak baktndan kaynaklanyor, ite Kk bunu hazmedemiyor. 'Onomastique' incelemelerini srdren kk bilim adam: "..Son

olarak kripto Babanzade Ailesi'ne kaplanarak, 'bebe' veya 'bava' ibrani 'kap' demekti, daha nce, Van Krd olduunu aklayan ve zaman zaman bu aklamalarn geri alan Y. Kemal'e gelince, Amerika'nn Irak' igale hazrland srada ilk kez, Irak'ta bir Krt Devleti savunuculuu yaptna tanklk ediyoruz; genellikle ar temkinli Y. Kemal'in bu knn Kuzey Irak'taki Krt efleri'nn kriptoyahudi olduklarnn akland zamana denk dmesi ayrca dikkat ekicidir.
235

Demek ki akla yneliyoruz "( s.291) Anter isminden hareket ederek, Musa

dncede korkun bir rklk var. Kald ki Trk halk nasl saygnsa, br halklar da onun kadar saygndr. Kk dnyann ortasna kendi milletini koyarken, Krt ve Yahudileri de ona zarar verecek unsurlar olarak grmektedir. Trk ordusu Gney

arada israil'de tanmaktadr; Musa Anter ise babasnn adnn Anter olduunu ve ilk oluna bu ad verdiini yazmaktadr. Bu ad, anter, Yahudi dnyasna ak bir ba sayabiliriz." (s.299) Krtlerin ne km saygn ailelerini kripto Yahudi yapan

Anter'i, Zapsu Ailesinin sabetayist, yani dnen Yahudiler olduunu anlatyor. Anter'den Krt Yahudi aac karrken; biz Krtlerin 'Idol' olarak grdmz bu efsane adama, ileri yana ramen gzlerine siyah srme ektiini yazarken adeta hakaret edip moral bozmaktadr. "Nusaybinli olan bu aile, Anter Ailesi, Yahudidir." diyor: "Bu szck 'anter' bazen de 'antman' olarak dnyann her yerinde ve bu

Krdistan'a girememise, bunda kripto Yahudi Krtler sorumludur. imdi diyeceksiniz bu adam neden kafay sabetayistlere ve Krtlere takm? Ona gre ABD'deki Yahudi Lobisi ve srail, Trkiye'yi ele geirmek zereler. Krt devleti kurdurarak, Trkiye'nin bana bela olmaktadr bu evreler. Yani bu szde bilim adam Kk, Krtler devlet kuracak, kalc bir statye kavuacak psikozu iindedir. Onun gibi sol faist kafal pek ok namdar Trk solcusu var. Krtlere karde ve aabey diye diye ocamza incir diktiler. Krtlerin bu sol faistleri tanmalar gerekir. Saflk biz Krtlere hep zarar verdi ve veriyor. 236

Sabetayizm konusu
Murat Belge

RADKAL - 26/06/2004
Alman sosyalistlerinden August Bebel, "Anti-semitizm" demiti, "ahmaklarn sosyalizmidir". Onun bunu syledii dnemde henz nasyonal-sosyalizm yoktu. Belli ki sosyalizmle servet dmanln (ve baka eyleri) birbirine kartran birileri 'sol'da da gezinip zengin Yahudilere kin kusuyorlard. Nasyonal-sosyalizm yoktu, ama nasyonalizm ve anti-semitizim vard. *** sosyalistler de vard. Yllar sonra Hitler bu dank elerden mkemmel bir sentez yapt. Sentezin eleri belli. Sk sk grld iin artk bir 'tehis' sknts da yaanmamas gerekiyor. Ama yaanyor. Niye acaba? Son kertede, sz konusu sentezin eleri hl var olduu, hl ayakta durduu iin. Nasreddin Hoca'nn un, ya ve ekeri orada bekliyor; sorun, 'Ben helva yapmasn bilirim' diyen ve bu konuda elinden i geldii izlenimini brakmay baaran bir aklevvelin ortaya kmasnda. O da zuhur edince, 'sentez', bilmem kanc kere, yeniden gerekleiyor. rnein Sovyetler Birlii'nde gerekleebildi. Hem de birka kere. nsanln her zaafndan ve insann her krlnden kendine bir avantaj koparmann ilmini yapan Stalin, bunu taze tuttu ve siyasi rakipleri, Troki gibi, Yahudi olunca, Rus toplumunun kromozomlarna ilemi anti-semitizmden yararlanmazlk etmedi. Ama SSCB'de bu Stalin'le snrl kalm bir ey deildir. imdi ayrntsna girmeme imkn yok, ama Brejnev zamannda kendi tank olduum arpc bir rnei hl hatrlarm. Anti-semitizm, btn dnyada yaygn olan 'komplocu siyaset' anlayna, iyi seilmi bir eldiven gibi gzel uyan ve oturan bir yol arkadadr. Hayatn ve tarihin ynla dzensizliini, zihninizde kurduunuz komplonun dzenli, mantkl, zorunlu paras haline getirerek, baka trl anlamlandramadnz olaylara mthi bir 'rasyonalite' temeli salam olursunuz. Her zaman, her yerde, mterisi de boldur komplo teorilerinin. 237 Bir sreden beri Trkiye'de bir 'sabetayist' komplo deifre ediliyor. Sreci balatan Yaln Kk. Yukarda deindiim anti-semitizm ideologlarna ilikin btn nitelemeleri kendinde toplam bir kii. Yaklamnn Yahudileri 'kayran' bir yan yok elbette, ama asl hedefi Yahudi'nin de 'kripto'su, yani klk ve kimlik deitirerek Siyonizm'in temel davalarn yrtenler.. yani 'Selanik dnmeleri'!

Yaln Kk kiiliinin nasl bir fenomen olduu konusuna girmeyelim imdilik. Ama bunun Trkiye gibi bir lkede her zaman taraftar bulacak bir kiilik olduunu sylemekte yarar var. Bu, bir 'varsaym' deil, dorulanm bir olgu. Trkiye'de bu dnceler ve tavrlarla yaayan ve bunun 'solculuk' olduuna inanan insanlar hep olmutur, bugn de vardr. Nitekim btn bu 'sabetayist' edebiyat da imdiden tutmu durumda. Hepsi ayn derecede ciddiye almyor olabilir, ama 'yle bir kenarda bulunsun, gn gelir bir ie yarar' anlay yaygndr. Bu hisse senedinden de bir miktar alp deerlenmesini bekleyebilirsiniz. teden beri Trkiye sa 'Komnistler, Yahudiler, Dnmeler, Masonlar' edebiyat yapyordu, balca malzemesi buydu. Onun iin bu tr bir ideolojinin topra hazrd. Ama Trk faizminin zeks bu mal satmakta snrl kalyordu. htiya duyulan yardm, imdi 'sol'dan geliyor. Bir eit 'sol'la faizmin bulumasnn ilk rnei deil bu. 238

Yaln Kk' Referans Kabul Etmek...


Oral allar

CUMHURYET - 14.06.2004
1989 ylyd sanrm. Bizler o zaman Aydnlk grubundan kopmu, Sosyalist Birlik dergisini karyorduk. Yaln Kk telefon etti, benimle grmek istediini syledi. O gnlerde Abdullah calan 'la grmeden yeni dnm, yapt syleiyi ykl bir para karl Sokak dergisine satmt. Kendisine Sosyalist Birlik dergisinin brosunda randevu verdim. Ankara'dan geldi. Yannda antal bir de gen vard. Buyur ettim. O dnemde derginin yaz kurulunda yer alan ve sonra DP Genel Bakan Yardmcs seilen Atilla Aytemur , Pencere yaynlar sahibi Muzaffer Erdodu ve Necmi Demir 'le birlikte onu karladk. Odadaki topluluktan pek honut kalmad. Ba baa grmek istediini syledi. Ben de kendisine ''Bu arkadalarmdan gizleyecek bir eyim yok birlikte konualm'' cevabn verdim. aresiz kabul etti ve bana unlar syledi:

''Biliyorsun Suriye'den yeni geldim. Bakanla (Abdullah calan' kastediyordu) uzun konumalar yaptm. Sana ok selam var. Bir gnlk gazete karlmasndan yana, senin de bu gazetenin bana gemeni istiyor.'' Syledikleri zetle byleydi.
Kendisine u cevab verdim: ''Teekkr ederim. Trkiye'de bir gnlk gazete

karlacaksa buna burada karar verilir. imdilik byle bir gazetenin koullar yok. Kendisi byle bir yayn karmak istiyorsa, ona kolay gelsin.''

Yaln Kk'le bir daha hi karlap konutuumuzu hatrlamyorum. Aradan yllar geti, benim hakkmda eitli sulayc yazlar yazd. Hi aldrmadm ve ciddiye almadm. Bana getirdii tekliften yllar sonra kitabnn birinde, yle bir iddiada bulunuyordu: '' Oral allar 'a gazetecilik mesleinden gelmemesine ve bir

deneyimi olmamasna karn yazarlk imkn verildi; demek basna baml olarak giriyordu.''

Yine bir baka yerde de pek allar ve benim bu meslein iine sonradan sokulduumuzu ne sryordu. Bu tezleriyle Sebatayist olduumuzu kantlamaya alyordu. Benim adm, soyadm ve ilk adm olan Danyal' da iddiasnn kantlarndan biri olarak gsteriyordu. 239

slamc yazar Mehmet evki Eygi 'nin Kanal 7'de Abdi peki 'nin kz Nkhet peki 'ye ''Sabetayc'' diyerek hcum ettii program eletiren yazm onu harekete geirmiti. slamc cephede ok yaygn olan dier dinlere dmanlk ve her trl ktln Yahudilerden geldiini varsayan ilkel anlay bu programda Eygi'nin azndan dile getiriliyordu. Ben de bu geri ve rk sluba tepki gsteren bir yaz kaleme almtm. Yaln Kk, bu yazdan yola karak benim ''Sebatayist'' olduumu ne srmt. Yazd kitaba da, dergilerde yazdklarna da cevap vermeyi dnmedim. Kitle nnde onunla tartmak, bu deli samas uydurmalara nem vermek anlamna gelecekti. Aradan yllar geti, derken Soner Yaln ''Efendi'' kitabnda Yaln Kk'n bu tr tezlerini(!) nemli bir referans gibi kulland. Zaman iinde, Metin stnda, Enis Batur ve Aye Arman onunla uzun syleiler yaptlar. Bir anlamda bu tezlere nem verenler kt. imdi ben ne yapmalym, Sabetayist olmadn kantlamak iin gemiimi mi anlatmalym. Bu gln olmaz m? Benim kkenimin ne olduu kimseyi ilgilendirmez. Byle kkenlere dayal tahlillere girimek rklktr, kafataslktr. Ama unu yapabilirim, Yaln Kk'n kendini tarif eden ( Cemal A. Kalyoncu , Sakl Hayatlar, Zaman Kitap) szlerinden yola karak, onun tarzyla bir portre ortaya karabilirim: Yaln Kk MT Bakanl'na Snmez Kksal'dan nce aday gsterilen ve Dileri Bakanl'nda stihbarat Genel Mdr olan Cenk Duatepe 'nin bacanadr. Yaln Kk, askerlik grevini Genelkurmay'da yapm ve Kbrs mdahalesine Genelkurmay'n zel emriyle katlmtr. Kbrs Gazisi kimliini ortalkta gstererek dolamaktan holanan bir kimsedir. Yaln Kk Devlet Planlama Tekilat'nda altktan sonra eitim iin ABD'nin nl Yale niversitesi'ne gitmitir. calan'a ''Bakanm'' diyerek uzun grmeler yapmtr ve daha sonra bu grmeleri yle izah etmitir: ''Trk devleti benim calan zerinde fazla nfuzum olduunu dnyordu.'' Trkiye'yi bir daha dnmemek zere terk etmi, daha sonra Trkiye'ye gelmi ve bir sre cezaevinde kaldktan sonra ''Sabetayclk'' uzman kesilip, byk basnn ilgisini ekmi, tezleri ok satan kitaplara kaynaklk etmitir. Babasnn da Fransz igali dneminde Antakya'da Fransz ibirlikisi olduunu kendisi sylemektedir. Bunlar birletirip Yaln Kk tarzyla isterseniz bir sentez de siz yapn. Bakalm ortaya ne kacak? Sorun Yaln Kk deil, onu nemli bir referans haline getirenler... 240

yaln kk, orhan pamuk ve gizli sava


Nedret Ersanel
Orhan Pamuk'un ABD gezisi srasnda syledii "iddia" edilen szler bu yaznn konusu deil... Pamuk "zor" okunan bir yazar... Hayatn "okumalar zerine yaayan insanlar" iin dahi, kitaplarnn bu denli satmas artc. Yaln Kk, "ebeke"de bu aknlm gidermiti... Hem de basit bir formlle: Satlmas ile okunmas arasnda fark olduunu yazarak. Kk hocann iddias yklyd. O'na gre Pamuk hi okunmayan bir yazard ve "kitaplarn batan sona okudum." diyen bir kiinin dahi kmayacan ima ediyordu. imdi tatsz ABD vakas yznden-ki Pamuk "5N 1K"da Cneyt zdemir'e iddialarn doru olmadn ve bahsedilen konumalar yapmadn syledi. Birok kii Pamuk okumaktan vazgetiini sylyor. Benim, yazarla okur olarak yollarm ayrm daha eskidir... Kk'n "Benim Adm Krmz" analizi bana gre bir yazarn bana gelebilecek en byk felaket. Yazdklarnn doruluu yanll nemli deil. Muhatab bu "zmlemeye" hi bir yant ver(e)medi. En popler kitab iin urad byle bir kritik, ne Pamuk'un ne de bir baka yazarn altndan kalkabilecei bir arlktr. "Pamuk zor okunan bir yazar" nermesinin gizi de burada yatyor. nk Yaln Kk'e gre Pamuk, "kodlarla" yazyor. Bu kodlar anlayacak anahtarlara sahip deilseniz, Pamuk'u anlamanz da okumanz da imkanszlayor. Bunun iin Orhan Pamuk'un bu zmlemeyi satr satr rtmesi art. Bu ayn zamanda edebi bir tartmadr da... Bunun iin genel ve hamasi bir karlama kafi olmaz. Pamuk ne kadar grmezden gelirse gelsin, 241 Kk'n analizleri nemlidir. Doruluunu kabul ettiiniz taktirde, Pamuk'un belli ve zel bir kesime ynelik "gizli" mesajlar verdiini, ulusal ya da uluslararas aptaki baarlarn da bu vesileyle kazandn sindirmeniz gerekir. Birok konuda ayrsak da Yaln Kkle bu konuda hem fikiriz. Yazdklarnn mantkl geldiini kabul ediyorum. Ama doruluu baka bir ey. te yandan hayatn kalemiyle kazanan Pamuk'un gerekli yant iin bandan vermemesi, Kk'n yanl olabileceine ilikin oto-kontrolm zorlatryor. Kk'n Trkiye'nin en nde gelen komplo teorisyenlerinden biri olduuna ilikin savlar da unutmuyorum. Bu da nemlidir. rnein Trk solunun nemli totemlerinden biri olan "Birikim Dergisi", stelik iki saysnda birden yer ayrarak inceledii dosyalarda, yaklak 20 kiilik bir gruba dahil etmiti onu. Farkl bir okumayla Trkiye'nin komplo teorilerindeki "top 20"si saylabilecek bu "dkm" gndeme tayan imza Rfat Bali'ydi... Ayr tartma alan olduu iin uzatmayacam. Ama bu listelere akl banda ve mrekkep yalam insanlarn nasl seildii konusunda bir fikre sahibim. nk; Yalk Kk, Taha hakkmda hibir bilgiye sahip deildi. Ama kanaat sahibiydi. Hasl Kk ve Pamuk arasnda geiyor gibi grnse de Trk aydnlar arasnda bana garip gelen -hadi "komplo teorisyeni sfatmza" uygun syleyelim- gizli bir sava var... Siz de bu gerilime ilikin kesitleri hergn izliyor, seziyor olmalsnz. Bu savan taraflar kendilerini diledii gibi tanmlama hakkna sahip. Ama retilen ilerin nasl "deerlendirilmesi" gerektii ile ilgili konsenss gerekiyor. Aksi hal, gerekten bir savan yaandnn ispat. nk kimse kimseyi dinlemek, okumak, anlamak (uzlamak demiyorum) niyetinde deil demek. Bu da ancak savata olur.

Kvan, Oktay Sinanolu, Atilla Akar, Erol Mtercimler, Mahir Kaynak, Aydoan Vatanda vb. isimlerle beraber benim adm da bulunuyordu listede. Ve yazar,

242

Bu da komplo teorisini hak etti dorusu!


Serdar Turgut

AKAM - 25 ubat 2004


Geenlerde kitabevinde raflar arasnda dolarken Yaln Kk'n iki kitab karma kt. Bir tarafyla dahi ama ayn zamanda iyice umu olmas gereken bu mthi yazar yllardr byk keyifle okurum. Gayet tabii ki o iki kitab da satn almak iin n tarafa yrdm. Beni tanyan bir arkada kitaplarn fiyatna dikkat edip etmediimi sordu. Gerekten de ikisinin toplam gayet okkal bir miktara ulayordu. Ayrca ahsi olduu iin arada bir son derece zor bir sluba da sahip olabilen Kk, benim gibi diyeceini ksa ifade etmeyi bilmediinden o kitaplar da yzlerce sayfayd. Bunlarn satnn nasl gittiini sordum aldm cevaba ardm. Son derece iyiymi kitaplarn sat. Peki kim satn alyor soruma aldm cevaba daha da ardm. 'Dinci kesimden ok insan son zamanlarda Yaln Kk okuyucusu oldu' dediler bana. ok uzun zamandr Trkiye'deki Sabatayistler'e takmt Kk. Bu konuda hayli enteresan tespitlerde bulunup iddialar ne sryordu. Bana anlatlan dinci kesiminde zellikle bu nedenden dolay onun kitaplarna byk bir ilgi olutuuydu. *** Sonra iki yaz st ste geldi. Bir tanesi Gerek Hayat dergisinde yaynlanan Yaln Kk ile yaplm syleiydi. Birok konudan konuya atlad syleinin bir yerinde Kk '..ben Barzani ve

Talabani'nin brani kkenli olduunu, orada kurulmakta olan devletin bir Krt Judaik devlet olduunu sylyorum' diye konumu.

Bence bu konuya direkt olarak balantl ikinci yaz ise dn yaynland. 243

Sedat Ergin'in Hrriyet'teki yazsnn bal 'srail'in Krt Devleti'ne Bak'yd. Antalya'da dzenlenmi olan 'Yarn' Araylar' toplantsna katlm olan emekli srailli Diplomat Alon Liel ilgin eyler sylemi Sedat Ergin'e. imdi resmen bir grevi yok ama onu ciddiye almalyz nk 1999-2000 yllarnda srail Dileri mstearlna kadar ykselmi, yani o da bir 'bilen'. Kuzey Irak'ta Krtler'in byk baarlarna dikkat eken Liel bakn ne diyor: 'Bir senaryo, kuzeydeki varln srail ile dost olmasdr. Krtler'in 1960'larda srail ile Byle demi eski mstear. *** Sevgili okurlar. Bunca gelen ak istihbarattan sonra benim yeni bir komplo teorisi retmeden durabilmem mmkn deil. stesem de kendimi tutamam nk bunlar yle bilgiler ki bana adeta 'Serdar, Serdarrrrr ne duruyorsun haydi komplo teorisi yapsana be adam' diye avaz avazna baryor. Hem unutmayn, 1994 ylnda Washington'daki Pentagon'da yanllkla girdiim odada Talabani'nin sa kolu imdiki Dileri Bakan Bahram Salih ve Barzani'nin adn unuttuum temsilcisi Amerikan yetkiliyle oturmu haritalar am Krt devletini konuuyorlard. O yetkili de gayet tabii ki srail'i ikinci vatan olarak seven dinine son derece bal Harold Rhode'du. nsaf edin ben ne yapaym, imdi komplo teorisi yapmayp da kendimi tutsam, youn hislerimi iime atmaktan ar strese gireceim. Yahu biliyor musunuz ne diyorlarm. srailliler'in kutsal toprak olarak bildikleri yer varm. Bir tanesi Msr'a yakn Hayber. Dieri gayet tabii ki Filistin. 244 Dieri de Kuzey Irak'taki Barzan. Barzani ile isim benzerlii dikkatinizi ektiyse ok haklsnz zaten iin dm noktas da bu isim benzerliinde yatyor. imdi bir mit, bir inan oluturuluyor. Gya yzyllardr kayp olduu sylenen braniler'in 13'nc kavimi de Barzan evresinden gelen Krtler'mi. Barzani de bu nedenle 'kutsal topraklardaki' 13'nc kavimin lideriymi.

ilikilerini unutmamak gerekir. Irak'n ortas ve gneyi ise srail'e kar hasmane bir tutuma gireceklerdir.'

Talabani neymi bilmiyorum zaten buraya kadarkileri nasl aklmda tuttum ona da aryorum nk teolojik meselelerden hi anlamam. Durum byle olunca da komplo teorisi ksr dngs de burada bir araya geliyor her ey birbirine balanyor. Acaba Yaln Kk'n iddialar doru mu ki yahu. Eer doruysa o zaman Byk Ortadou Projesi bence budur ve bu bence projelerin anasdr. Bilmem anlatabiliyor muyum. Bu arada bu yazdaki her kelime bulmasn bilene ak olan bilgilerdir yani benim de 'minik kuum' filan yok. 245

eki szlk'ten
Sanldnn aksine bir sabetayc ve Yahudi dman deildir. Hatta, "Trkiye'de sabetayclar olmasa modernite de olmaz." demilii de vardr. Kar olduu ey emperyal glerin Trkiye'deki sabetayc cemaati kullanarak Trkiye'yi srail'in rahatlkla at koturabilecei bir alan haline getirmeye almasdr. "Revivo'nun Fenerbahe'ye

fikrini savunup hayatn topyalar yazmaya adamtr. Bunlardan en gze arpan "TBMM'y Nazm Hikmet niversitesi'ne dntrme" projesidir. Trk ve dnya edebiyat hakknda anormal bir bilgi sahibidir. Nazmoloji'den bahseder mtemadiyen. Kemal Tahir'e son derece kardr, yazar bile olmadn savunur. Ahmet Altan ve Orhan Pamuk'a alerjisi vardr. Hatta "Benim Adm Krmz"daki "dil yanllarn krmz kalemle izerseniz gerekten batan aa krmz bir kitap olur." der. Ahmet Altan'n kitaplarn okuyanlarla 900'l seks hatlarn arayanlarn ayn insanlar olduunu syler. Ve Ahmet Altan'n kulland dilin Trke deil de bel'ce olduunu iddia eder. Yaar Kemal iin: "nce Memed dnda yazdklar hibir eye yaramaz." demitir. Jean Paul Sartre'yi dncelerinden dolay hibir bedel demedii iin "Paris'te kafelerde oturup kitaplarn okuyan beyhudelerin yazar" olarak tanmlar ve akabinde "smail Beiki Sartre'den daha stndr." der, Sovyet romann ve tarihini ezbere bilir, demek yerindedir. Sovyetler ykldnda ok feci bunalma girmitir ama artk sevindiini sylyor. Zira "Sovyetler sanldnn aksine ekonomik nedenlerden deil de politik nedenlerden kt." demitir. Marsizm'in "Trkiye topraklarnda lrse dnyann her yerinde lecei'ni savunur ve devrime olan inancn devam ettirir. Boris Pasternak yerine Ivan Goncarov'u tercih eder ve Mithat Cemal Kuntay'n istanbul adl kitabn, Doktor Jivago'nun eline vereceini syler. Lafn ksas, enteresan adamdr. Dnyay baka bir bakla alglamak iin okumak lazmdr, (hemingvvay, 08.11.2002 22:07 - 14.11.2002 06:57) 246 Yazd kitaplarn, makalelerin, gazete yazlarnn, savunmalarn haddi hesab yoktur. Trkiye zerine Tezler, Aydn zerine Tezler ilk akla gelenleridir. Trkiye ii Partisi'nin ikinci dneminde derginin yayn organ Yry'n banda bulunmu, daha sonra parti ynetimi tarafndan tehlikeli grlm ve "anti-sovyetik'' gibi gubk bir sulamayla partiden ihra edilmitir. Kitaplarnda, zellikle de yazlarnda kendini anlatmay ok sever, bazer dozu karr, dnyann kendi evresinde dndn, Trkiye siyasetini ynlendirdiini hissettirir. Her eye ramen abloncu Trk solu iinde zgn bir yaratclk rneidir; belki de zel olarak incelenmeye deer bir klinik vakadr, (kadarkayl 08.11.2002 22:18)

gelmesine kar deilim ama Fenerbahe kulbnn israil devletinin bir propaganda aleti haline dntrlmesine karym." demitir. Genken niversiteyi Trkiye birinciliyle kazanm. "Trkiye'nin son krk ylndan beni karn baka orijinal bir fikir adam bulamazsnz." demitir. "Bir toplumun topyalar yazan yazar yoksa o toplum cahildir."

1970-80'lerde yazd Aydn zerine Tezler ve Trkiye zerine Tezler adl toplam 10 cildi bulan eseri okunmadan anlalmas mmkn olamayan insan. Ne yazk ki hayatnda sadece Hrriyet, Milliyet okumu insanlar tarafndan sadece gazete kuprleri araclyla tannmtr. Bu yzden de birok insan tarafndan "faist, anti-semitik" zannedilmitir. Tarihi ve gncel siyaseti yorumlamak ve onlardaki boluklar grerek doldurmaya teebbs etmenin neresi komedidir? Sabetayizm diye bir eyin olduunu sabetayistler bile kabul etmiken Kk'n saptamalarnn kime ne zarar vardr? Bu meseleleri 16. yzyldan bu yana sadece bu adam yazmad ki. Mesela Avram Galanti'yi ya da Gerhard Schloem'i okuyanlar Kkten nce de kimlerin sabetayizmi ve sabetayistleri deifre ettiini bilirler. Ama orijinal fikre alerjisi olanlar; tarihi, edebiyat ve siyaseti gazeteden ve tv'den takip edenlerin ise bilgisi, kendine sunulanlar olacaktr. Sabetayistlere rksal, dinsel nedenlerden

dman olsa Behice Boranla olan dostluu nedir o zaman? Ne id belirsiz bir dergide yaynlanan bir yazs imdi mi problem oldu? Kendisini hakl olarak Alev Alatl hoca, Aydn Despotizmi balkl kitabnda, Latife Tekin isimli ahs yznden, "varolanlar yok edip yok olanlar da var ettii" gerekesiyle tarihsel ve edebi erevede (Kk'n dediklerinin niye yanl olduunu ispat ederek yani ikembeden atmadan) eletirmitir, iyi de yapmtr, zira en azndan eletiriye bir model tekil eder. (hemingway, 13.01.2004 00:21) Mor ve tesi "Dnya Yalan Sylyor"da "Her eylem, bir bilgi ak ya da radyasyonudur. 04.11.2004 17:39)

Mutlak cevab vardr. Da iekleri bile habercidir. Titreerek haber verirler. Bu, bir haberdir." eklinde ebeke'den alnt yapmtr, (flu in chains, 20.05.2004 13:39 ~

Kendisine kalsa sokaktaki kedi bile sabetayisttir. Sabetayistler kimdir, nedir aratrmalarna bu apszlndan tr zarar vermektedir. Krmz atk komnistliinin de ylmaz bekisidir. Einstein'in dolabndaki 7 siyah takm elbise gibi kendisi de 7 krmz atk saklamakta mdr dolabnda, o merak konusu ite. (zoban, 23.05.2004 06:43 ~ 06:45) 247 Yeniharman'daki bir rportajnda Fethullah Glen'in de sabetayist-yahudi olabileceini sylyordu. Fethullah Glen'in bir kardei varm, ad Mehdi'ymi. Mehdi, ibranilerde Mesih'in karlym. Aslnda teorisine cuk oturan fakat bilmedii bir ey var. onu da ben syleyeyim: Pek sayn hocaefendi'nin Mehdi diye bir kardei olup olmadn bilmiyorum ama Mesih diye kardei var. (avasas, 07.06.2004 23:46) Yaz gn kafasnda kalpak, boynunda krmz fularla arap iip maiyetine hararetle bir eyler anlatan tuhaf bir adam. (cobalt, 07.06.2004 23:58) "..ben sradan biri deilim hanmefendi, ben bir devrimciyim!" cmlesiyle bir pazar kahvaltmz enlendiren, "her dahi delidir"in en gzel Trk sureti... (carlos, 09.06.2004 13:34) Son yllarda yazd Tekelistan, Tekeliyet l, Tekeliyet 2 kitaplaryla Trkiye'de yeni bir r at. Yllardr birok kii tarafndan bilinen ama halkn byk ounluunun bilmedii ( bilemedii) sabetaystleri ak ak deifre etti ve Tekeliyet kitaplarnn devamnda da deifre etmeye devam edeceini tahmin ediyorum. Ve sabetayclar hakknda yazlan bu kitaplarn Yahudi dmanl iin yazldn dnmyor, aksine Trkiye Cumhuriyeti'nin gemiini ve geleceini anlamamza, aslnda bu lkenin nelere ve kimlere gebe brakldn kavramamza yardmc olduuna inanyorum. Bu byk stadn nnde saygyla eiliyorum, (domani, 28.06.2004 17:55 ~ 04.09.2004 13:39) Krtlerle Yahudilerin ilikisini ve zellikle Kuzey Irak'taki Yahudi Krtleri -ki var byle bir ey- aa karmasyla atlantik tesinden ve Kuds'ten aldklar emirle hareket edenleri tedirgin eden aratrmac, (ben ruhi bey naslm, 22.09.2004 04:05 ~ 03.01.2005 21:05) 248 Az evvel Ceviz Kabuu programnda "..d turizme karym, memleketin en gzel sahillerini yabanclara amamalyz!" eklinde bir kelamda bulunmu ahs. Sonrasnda neler syledi hatrlayamyorum, bilincim sekteye uramt nk... (orko 8, 02.01.2005 00:58 ~ 00:59) D turizme karym demitir ama nedenini gayet ak biimde izah etmitir: 1Hemen hemen tm gzel anadolu koylar yabanc turistlerin ve onlara hizmet veren turistlik tesislerin kullammndadr. Trk insan ikinci plandadr, koylar kullanamyor, demitir.

2Dviz getirii iin turizmden farkl ve salam yollar olduunu vurgulamtr. Bilin sektesi algy sfrlamamsa, hocann Devlet Planlama Tekilat'nm alanlar arasnda olduu programda sylenmitir. Kendisi planlamacdr ve planl kalknma ve Trkiye ad altnda nemli bir eseri vardr. Ksaca dviz geliri iin, retimden ve endstri'den bahsetmi. Turizmden daha salam kaynaklar olduunu ve buraya ynelmemizi savunduunu, zamannda planlamada alrken de bu ynde plan yaptn net olarak belirtmitir, (bkz: kafein) "1960 ihtilalinin renci lideri! Prof. Dr. Yaln Kk, iskenderun'a Halep'ten gelip yerlemi bir ailenin ocuudur. Baba tarafndan Trkmen, anne tarafndan ise Kafkasyal bir aileye mensuptur. Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi'ndeki rencilik hayat boyunca, Fikir Kulpleri Federasyonu, ardndan Sosyalist Fikir Kulpleri Federasyonu, Dev-Gen ve Trkiye Halk Kurtulu Partisi olan Fikir Kulb bakanln yapt. Siyasal Bilgiler'i 1960 senesinde birincilikle bitiren Kk, 27 Mays ihtilalinde, byk renci eylemlerinin banda yer ald. 60 ihtilalinden sonra Devlet Planlama Tekilat'na girdi. Burada bir sre altktan sonra ABD'ye giderek Yale'de lisans eitimi ald. 1966'da ODT'de almaya balad, f 968-70 yllar arasnda Sovyetoloji aratrmalarn kitaplatrd. Bu kitaptan dolay sekiz yla mahkum edildi, 1970'lerde, i Partisi'nin ikinci kez kuruluu iin almalara katld. 1973 yl sonlarnda askere alnd. Kbrs Bar Harekat'na katld. 12 Eyll 1980'den sonra ise 1402'liklerder biri olarak niversiteden uzaklatrld. 1983'te Sultanahmet Cezaev'ne girdi. 1993'te Sleyman Demirel'in cumhurbakan olmasn ne srerek Paris'e gitti. eitli sol dergiler kartt. PKK lideri Abdullah calan'la ilk rportaj gerekletirdi. Trkiye'ye 1998'de dnd ve iki yl hapis cezasna arptrld. 2000'de tahliye oldu. Son dnemde zellikle sabetayistler'le ilgili yapt almalarla adndan szettirdi." (kaynak:http://www.aksam.com.tr/arsiv/aksam/2005/01/03/poltika/politi' kal.html) (anoktale, 02.01.2005 01:14 ~ 16.01.2005 16:15) Kalpakl solcu, krmz atkl Kemalist, onamastik planlamac, Ortadou birlii peinde koan sosyalist Yaln Kk, l Ocak 2005 gecesi Flash tv'de Ceviz Kabuu programnda trl samalamadan sonra kendisine sorulan sorulara cevap veremeyip Aydnlar Oca Bakan Mustafa Erkal'n karsnda uvallamas fondaki kahkaha efektleri eliinde keyifle seyredil-mitir. Mustafa Erkal'n, kendisinden, Aydnlar Oca yelerinin ounun ibrani asll olduu iddiasna dair kantlar istemesi karsnda trl kaak grelerle konudan uzaklamas ile bir arlatan olduunu yeniden kantlam; tkrdn yalamas ise acma ve tiksinme duygularna yol amtr. Tm iddialarnn son derece incelikli ve duyarl ekilde bir milliyeti tarafndan hala pamuu gibi atlmas karsnda sayn bilimadam "ok ak eklinde retorik gevezeliklere bavurmutur. 249 Milliyetinin tutarl sylemi karsnda nasyonal sosyalistin belagatli lafazanl faist demogojiyle arasndaki dolaysz benzerliini apak ortaya sermitir, milliyetilii sorgulamakla mkellef sosyalist sfatl birisinin milliyetiden daha milliyeti kesilmesi milliyetiyi bile kllandrmr. Solcu vurdumduymazlk karsnda arlatann ipliini pazara kartmak milliyetiye kalmtr. Solun sonu bu olsa gerek, (hafizam kaybettim hkmszdr, 02.01.2005 01:55 ~ 02:07) Kimine gre "Allahsz", kimine gre "syrm", kimine gre "bana gne gemi"., lakin u bir gerek ki fikir orospuluu yapmyor. Trk islam sentezi konusundaki fikirleri, Dou birlii taraftar olmas , Turanclarla kafa bulmas da son derece makuldr, (van der levend, 02.01.2005 09:53) 300 yldr deimeye, gelimeye ve muasr medeniyet seviyesine kendi isel dinamikleriyle ulamaya alan Trkiye'nin, bu abasnda kendi bana baarsz olduunun kabuln ve

bir dnya gcnden, Avrupa Birlii gibi bir organizasyonun nemsiz bir evre lkesi haline geliini yaadmz su gnlerde, ibirliki tatlsu aydnlarmzdan daha fazla aba sarfeden ve elini tan altna sokmaya ekinmeyen bu aydnmz -grlerine, iaret ettii odaklara katlmasak bile- takdir etmekte fayda var. Kresel hiyerari ierisinde Trkiye'ye adil bir konum istiyorsak, G-20'nin 20. lkesi veya Avrupa'nn ucuz turizm ve igc cenneti olmaktan te bir vizyonumuz varsa, bu tip sivri aydnlarn grlerini tmden reddetmek yerine seici olarak biraz anlamaya almakta fayda var. Trkiye neden kendi bana baarsz oldu? Trkiye'de baz elitist oluumlar m var? Bunlar; anglosak-sonlar, iimizdeki irlandallar, sabetayclar, veya Yenigineliler veya pctler de olsa nemli olan, yakn gemiimizle barmak ve gelime srecinde Trkiye'nin baarszlnn sebeplerini anlayabilmek. Elbette Yaln Kk, Trkiye'nin modernleme srecini baz gruplarn tekelinde gibi gstererek yanl yapmtr ve gerici glerin elini daha da glendirmitir ama "ilgi ekmeye alan bir arlatan" olarak deerlendirmeden nce kendisinin nasl bir boluu doldurunu dnmekte fayda var. (altair, 02.01.2005 11:01) zerindeki tartmalar, ne kt okuyucularyla ilgilidir ne de kendisini yanl ya da doru ya da eksik anlamakla ilgilidir. Eer bir insan aydn olduunu iddia ediyorsa ya da bu sfat kimilerince ona layk grlyorsa, bu insan bunun sorumluluklarn da yerine getirmelidir. Bu sorumluklarn banda, aydnn eserlerini, fikirlerini, teorilerini ortaya koyarken, neyin nasl anlalacan, anlalmayacan, bunlarn balamnn ne olacan hesaba katma gereklilii gelir Aydn'n, ne bir popstar kaprislilii ve komplekslilii iinde olmaya ne "ben yazarm, anlayan anlar, anlamayanlardan bana ne" triplerine girmeye ne de eserlerinin arkasna saklanp "okuyun ite, hepsi orda yazyor" deme lks vardr. 250 Kendisini savunmak, grlerine sahip kmak anlalr bir eydir; kendisi olduka zeki ve donanml bir insandr, syleyecekleri zerinde dnmek, tartmak kayda deer bir uratr. Yanl anlald, zerine fazla gidilen meseleler de olabilir, bu her insann bana gelebilir; ama eer kendisi bir aydnsa, bir bilim adamysa, Trkiye'de bilinmeyenleri, konuulmayanlar dile getirmek istiyorsa; derdi, daha iyi yaanabilir bir Trkiye ise, kendisinin cevap vermesi gereken ok nemli sorular vardr. Bunlar ksaca zetlemek gerekirse: 1) Yaln Kk 1993 ylnda Paris'e gitmi ve burada Apocularla, yani PKK ile balant kurup Apo'nun ta yanna kadar girmitir. Yaklak be sene boyunca bu rgtn iinde yer alm, PKK'y "Krt dirili hareketi" olarak deerlendirmi, Apo ile beraber kitaplar yazm, deerlendirmeler yapm sonra 1998 ylnda bir anda PKK'y terkedp Trkiye'ye dnp teslim olmutur. Daha sonra da orda geen gnlerini "Trk aydnnn Krt hareketindeki keif gc" olarak deerlendirmitir. Flash TV'deki programnda, Kk bir ara azndan: "..devlet PKK meselesini zmek istemedi, PKK'dan memnundu..." eklinde laflar karmtr. Hatrlanaca gibi Kk, DGM'deki yarglanmasnda, Apo ya yaplacak bir suikasti dnemin muhalefet partisi liderinden. (Mesut Ylmaz' ima etmektedir) haber alarak, Apo'ya bildirdiini sylemi daha sonra bunu savunmasnda da belirtmitir. Abdullah calan da DGM sorgulamasnda bunu onaylamtr. Acaba Yaln Kk, PKK'mn yanna hangi amala gitmitir, bir misyonu mu vardr, kendisinin dedii gibi amac kurt hareketinin iinde keif gc olmak mdr yoksa, azndan kard gibi, birileri iin PKK'mn devamlln ve Apo'nun can gvenliini salamak mdr? Akrabas olduunu dillendirmeyi ok sevdii ve zaman zaman grtn syledii, Dileri Bakanl istihbarat efi Cenk Duatepe'nin, tam da o Apo'nun yanndayken, Suriye'de grevli olmas nasl bir tesadftr? 2) Yaln Kk, Leyla Zana ve arkadalarn "Barzani'nin kuyruuna taklmak"la sulamakta ve son bildiriyi Barzani'nin giriimi olarak deerlendirmektedir. Yaln Kk burada ak ak yalan sylemektedir ve ucuz siyaset yapmaktadr. Leyla Zana'nn ve DEHAP'taki birok ismin Apo'ya bal olduunu, onun emirleri dorultusunda hareket

ettiklerini cmle alem bilmektedir. Apo'nun kendisi de Barzani'ye kardr ve onu ilkel milliyeti olarak deerlendirmektedir. Yaln Kk de bunlar ok iyi bilmektedir ama bilerek bunu bilmezden gelmekte, elinde hibir kant olmad halde, Barzani ile Leyla Zana ve arkadalarnn ibirlii iinde olduunu sylemekte, Paris Krt Enstits'ne ait ve sadece Trkiye'de yaayan Krtlerin imza att bildiriyi Barzani'ye mal etmek istemekte, iin iine Barzani'yi katarak. Trkiye'ye zg Krt meselesini Kuzey Irak'a tamak istemektedir. 251 Acaba Yaln Kk burda, kimlerin hassasiyetlerini ne karmakla ve okamaktadr? Leyla Zana ve Barzam arasnda hibir iliki olmadn, Zana'nn Apo'dan emirleri aldn bildii halde neden yalan sylemekte ve konuyu arptmaktadr? Acaba Ceviz Kabuu'nda dedii gibi PKK'nn Barzani ile gidip savamasn m amalamaktadr? Yalan yanl kaynaklara dayanarak, neden molla kkenli bir aile olan Barzaniler'nin srarla Yahudi ya da ibrani olduu yalann sylemektedir? 3) Yaln Kk 6-7 Eyll olaylarn, Yahudi-Hristyan atmas olarak deerlendirmektedir. Bunun iin ortaya koyduu kantlar nelerdir? Olaylarla ilgili eldeki onca belgeleri, kantlar incelemeleri hi okumam mdr? Neye dayanarak bunu sylemekledir? Yoksa amac birilerini temize mi karmaktr? Hadi bunlar, hibirimzn bilmedii be'lgeleri, kantlan ortaya koyarak ispatlad diyelim, orum olaylar, Mara olaylar, Sivas Katliam, Gazi olaylar gibi hadiseleri nereye koyacak? Bunlar da sabetayisl teorisiyle nasl aklayacak? 4) Kimileri Yaln Kk' ibrahim ahin'e kar yumruunu masaya vurduu iin gklere karmaktadr, ibrahim ahin, suu mahkemelerle tescil edilmi, karanlk bir rgtlenmenin ufak bir arkdr, ii bitince de burululup bir kenara atlmtr. Peki Yaln Kk, ibrahim ahin'in zamannda banda olduu rgtlenme (zel Harekat Timi) ile ilgili imdiye kadar en ufak bir sz sylemi midir, bu rgt kuranlar hakknda, bunlarn amalar hakknda hibir tavr alm mdr? Sradan bir piyona kar masaya elini vurmak ne kadar cesarel gstergesidir? Ki ayn Yaln Kk ayn programda, lelefonla kanlan eski bir MHP milletvekilinin, "bilini adam deil bu adam" sulamalarn olduu gibi yutmu, hi sesini karmam, bu ahs telefonu kapatrken, salcakla kal hocam, grmek zere hocam gibi laflar ederek uurlamtr. Bu ne perhiz ne lahana turusudur hocam? 5) Yaln Kk'n son yazdklarn, grlerini savunanlar, dillendirerler neden hep belli bir kesimdir? Statkocu Kemalistler, emekli kurmay subaylar, eski brokratlar, saclar, Trkler, Dou Perinek ve P gibi partiler neden hep onun grlerini savunmakta ya da en azndan benzer bir dili konumaktadrlar? Neden demokrat denilebilecek, solcu ya da ada insanlar Yaln Kk'n grlerini savunmamaktadr? Yok yanl anlalyor ya da anlalamyor, kt okuyucusu var, insanlar yanl anlyor gibi eyh-mrit ilikisini akla getiren argmanlar kullanmak, sanki ortada bir peygamber ya da ermi bir kii varm gibi davranmak, bir "bilim adam" ya da aydn denilen bir insan iin ne kadar doru olabilir? 6) Yaln Kk, Trkiye ve Osmanl tarihiyle, ekonomiyle ilgili ortaya koyduu fikirleri bu iin uzmanlaryla neden hi tarmamaktadr? Neden Aye Armanla rportaj yapmakta, Ceviz Kabuu'na kmakta ama mesela lber Ortayl ile ya da alar Keyder ile ya da Korkut Boratav ile ya da Baskn Oran ile ya da Fuat Keyman ile bu meeleri tartmamaktadr? 252

Fikirlerine o kadar ok gveniyorsa, bilimsel altn iddia ediyorsa, neden hep kaak gremektedir, neden Trkiye'deki baka aydnlarla hi iliki kurmamaktadr? Yoksa derdi, akademik tartma yapmaktan ziyade akl hocal yapmak ya da belli glerin suyuna gitmek midir? 7) Yaln Kk, Idris Kkmer gibi bir aydn neden srarla "islami kesimin szcs" olarak grmektedir, almalarn tamamen bilimsel biimde yapm, var olan tartmalara deiik bir pencereden bakm, sol-sa kavramlarn inceleyip brokratik ve jakoben elitistlerin ne kadar ilerici olabileceini sorgulayan bir aydn durup dururken tartmak istemesi nedendir? Onun fikirlerini rterek ya da "Idrisiler" diye kmseyerek neyi ortaya koymak istemektedir? Neden kendisini srarla, devletten daha devleti olmu, halktan ziyade sermaye tabanna gre siyaset yapm Necmettin Erbakan ile yan yana koymak istemektedir? Neden Kkmer'in Dzenin Yabanclamas kitabna takp da sonradan kan kitaplarna, almalarna hi atfta bulunmamakta ve bilimsel bir hile, kat yapmaktadr? Aydn olmak kolay bir i deildir. Bu, sorumluklarn dnda, vicdan ve medeni cesarel ister. Yaln Kk, zekasna ve donanmna karn bunlardan snfta kalm, aratrmalarn, teorilerini, hep belirli eksende oluturmu (ne olduu da malum), bunun iin her trl arptmay kullanm, yanl ynlendirmeler yapm, yalan sylemi, yanl bilgi vermi, eksik ya da tarafl kaynak kullanmtr. Sonuta her teori, doruluunun, yanllnn tesinde, kendini g-iktidar sylemlerine gre konumlandrarak ifade bulur deien g-iktiadar ilikilerine gre, doruluu yanll farkl zamanlarda, farkl eksenlerde tartlabilir. Ancak teoriler, bazen de Yaln Kk'n yapt gibi, belli giktidar ilikilerini perdelemek, maskelemek iin kullanlr, kendisinin ciddiye alnmas gereklii nokta da budur, neyin stn rtmek, kapamak, kimleri temize karmak, kimleri yerin dibine sokmak, neyi eletirip neyi eletirmemek, ufak ayrntlardan koca bir lke tarihi karmak., bunlar; Yaln Kk'n maskelemek, perdelemek ve akl hocal ya da eyhlislamlk yapmak istedii g-iktidar ilikilerinin tezahr olarak ortaya kmaktadr hep, bunlar bir bilimadam'nn ya da aydnn masum almalar ya ela farkl dnceleri olarak grmek ya saflktr ya kr bir inantan gelen zihniyetin davurumudur ya da tan olarak o g-iktidar ilikilerinin savunucusu olmaktr. Son olarak hibir aydn ismini tarihe altn harflerle yazdrmak iin yaamaz, yazlmasna da gerek yoktur; nemli olan doru yerde doru eyleri syleyebilmi olmaktr. Onu deerli klan ve ilerde de deerli klacak olan budur. Ki zaten tarih dediimiz ey de ne kl tabelalarla ssl bir barlar ve gazinolar sokadr ne de kaln bir imza defteridir. Yaln Kk'n ne kadar aydn olabildii de gayet iyi aklanmtr. Kendisinin tarihte nasl bir yer edindii oktan belli olmutur, (red kite, 04.01.2005 04:18 -12.04.2005 13:48) 253

Can Ycel'in "Yaln Kk'tr ama mide bulandrr." sznn hatrlatlmas zerine "Can bizim canmzdr." diyerek can babaya muhteem bir selam gndermitir, (spleen pamasien, 04.01.2005 12:55) Ayn zamanda Sosyalist iktidar, Toplumsal Kurtulu, Yeni insan, Ekin Belleten, Dnya Solu. Hepileri dergilerini kartmtr. "Edebiyat Dostlar" adl edebiyat dergisi, "Yeni lke" ve "Aydnlk" gazetelerinde dnem dnem yazmtr, (redo, 04.01.2005 21:22) Yaln Kk'n son zamanlarda sabetayclara takm olmasnn sebebi olarak iki olaslk ne kyor. Bir, kendisi Trkiye'deki sabetayclar yeni kefetmi ve "vay anasn sayn seyirciler, ben neler rendim" deyip olayn zerine gitmeye karar vermitir. Dk bir

ihtimal, ikinci ve en gl olaslk, Trkiye'ye Byk Ortadou Projesi balamnda "lml islam" rol izilmesi, ve bu konuda Washington'daki Yahudi lobilerinin ve yeni muhafazakarlk ierisindeki Yahudilerle Trkiye'deki yoldalar/kuklalar arasndaki ilikiye bir tepki olabilir. Nitekim milliyeti/radikal Arap islamna kar Trkiye'ye "lml islam modeli" rol bien ABD'nin Fethullah Glen gibi kiileri himayesine almas ve Trkiye'ye lml din (islam) ve mistisizm pompalamaya balamasna bir tepki olarak gryorum kendisinin son klarn. ABD'dir yapar; komnistlere kar faistleri, radikal dincileri kullanr, radikal dincilere kar da lml, uslu ocuk dincileri, ki kresel dzen ierisinde fazla sorun karmasnlar. Ama sen Washington'dan Trkiye'ye rol bieceksin, milyeti Arap islamyla mcadelene Trkiye'yi kartracaksn, hatta Trkiye'yi Osmanl'nn paralanma dnemindeki bir ekle sokmaya alacaksn ve buna Trkiye'den hi ses kmayacak. Orada dur! Tabi kendisinin bir rka bu kadar yklenmesini ve hezeyanlarn tasvip etmiyoruz, (altair, 05.01.2005 12:55) ehit edebiyat'yla,vatan millet sakarya mantyla, Krt sorununun kesinlikle zlemeyeceini syleyen kii. (armadores, 14.01.2005 13:24 ~ 31.01.2005 13:38) "Profesrlerin ou, rencilerinden cahil." diyerek takdirimi toplam dnr. (subzeroS, 16.01.2005 00:02) "Kaslmam" zihinleri fersah fersah aan etrafmdakilerin / etrafmzdakilerin aslnda ne kadar le olduunu tekrardan hatrlatm ayn zamanda "dokunulmaz" zannedilen oyuncaklarla oyalananlarn, bir eylerin bekilii ile varolduunu zanneden dallamalarn irinini aktm, sel etmi bir gzel insan. 254 Kendisi; kendisi ile "tartrken", "var olma" stratejisini "kutsal" veya "kutsallatrlm" kavramlar ve bunlarn yardakl zerine kurmu ahmaklara ramen keyiften keyife srklemitir.. Ayn zamanda pein ve perakende ayarlarndan Nazm Hikmet de nasibini almtr ki byle adamlarn kanndan beslenen parazitler aynen yukarda sylenenleri uygulayarak "vay efendim sen nasl olur da" makamndan gakguklamaya balayacaklardr.. ki beden civarnda bol geliyor bu memlekete, (katil balina, 16.01.2005 03:00) Biraz nce Orhan Pamuk iin "romanlarnda islam diye Kabala yazyor." diyerek gnlm fethetmi bir ahsiyettir. Kim ne derse desin zarif de bir insandr. Sahi kuzum, hayat zaten bir komplo deil mi ki teorisi ayp olsun? (lekelimekk, 16.01.2005 03:08 ~ 03:09) kinci kez katld Ceviz Kabuu programndaki en tatl yorumlarndan bir tanesi "Sizin iinizde ne var ?" sorusuna verdii yant olmutur. "Nedenini bilmediim bir sorumluluk duygusu bana bunlar yaptryor, yazdryor." dedikten sonra, nuzur sunucumuz Hulki Cevizolu: "Acaba iinizde ne var, bir eytan m?" diye sormu, Kk de: "iimde isyan var!" demitir. Cevap zerine Kabuk: "Ka yana kadar srecek isyannz?" sorusunu yneltmi: "Ben hep 16 yandaym." cevabn alnca da "O yata isyan olur mu?" sualini yneltmi: "Bende erken balam." cevabn alnca saf zeka'nn karsnda, durmak zorunda kalmtr. Bir de Orhan Pamuk'un Trkiye'de okunmadnn ispat var ki Ceviz Kabuu'nda izah ettii, dinledikten sonra Pamuk'a acmamak imkansz: Radikal Gazetesi, nl yazarn vld ingilizce bir yazy tercme etmi, ingilizce yazda Pamuk'un kitabndaki en nemli karakterlerden birisi Trke "kara", ingilizceye "black" olarak evrilmi, ingilizce vg yazsn Trke'ye eviren ekip ise "black"i "kara" yerine "siyah" olarak evirmi. Ve kimse fark etmemi, yaz ylece yaynlanm Radikal'de. Bir yazar vmeye alrlarken, gazete ekibi kendilerinin okumadn yazmlar aslnda. Hoca'nn zeka ve dikkatini takdir ederken, bahsi geen yazar'a Allah kolaylk versin diyoruz, iki deil, drt be beden byk geliyor bize. (anoktale, 16.01.2005 12:42 ~ 24.04.2005 21:00)

"syan" adl kitabnda Tayyip Erdoan'a hakaret ettiinden dolay hakknda dava alm olan kafay geri dnlemeyecek bir biimde krm amca.. (ntels bohr, 21.04.2005 17:32) Bozkrkurdu'ndan alnan bilgiye gre, son kitabnda Halil Inalck'a "vaka-nvis" diyen adam. Vakanvis'in pejoratif anlamda kullanldn dnyor, analitik mantk'a sahip olmak baka ey tabii, diyorum. Yaradanm krmz kakoln boynundan eksik etmesin, (grimak, 25.04.2005 13:57) 255 Yazd kitaplarn ciddi bir editrn elinden gemesi lazm. zellikle de son baslan kitaplar sanki yazlm ve tekrar gzden geirilmeden baslm gibi. (glgam, 01.05.2005 04:02) Hayatnn ayarn, nceki hatta Mehmet Ali Klbay'n Aktel'dek yazsyla alan komplocu: "... Yaln Kk 'isyan' adl kitabnda 'Bu babakanla oturtulmu kii, islam tarihinde yazl cahiliye dneminden kalma bir kiidir. Bana gre Deli ibrahim'den sonra Trkiye'de hkmet etmeye gelmi en bilgisiz kiidir.' demitir. Yaln Kk cahiliye'yi 'bilgisizlik' anlamnda alyor. Oysa bu zel bir terim olup Araplarn islamiyet ncesi dnemini iaret eder. Vurgu, bu dnem insanlarnn bilgisizlii zerine deil, ahlaki olgunlua ulamamlklar zerinedir. Nitekim Kur'an'da cahiliye sznn getii 4 ayetten 3'nde kelime tamamen bu anlamda kullanlmtr. Zaten Arap dilinin en gzel iirlerinin yazld bu dnemi, bir bilgisizlik a olarak grmek, kelimenin harcalem anlam iinde kalndnn gstergesidir. Cahiliye dnemini islam tarihinin bir paras olarak ifade etmek cahilliktir. Hayatnn ilk 25 yln sarayda bir odada, hep ldrlme korkusuyla geiren Sultan ibrahim, deliydi ama bilgisiz deil. Tamamen cahil Osmanl yneticisi ktl ise hi ekmiyoruz. rnein Al Suavi'yi sopayla ldren ve imzasn bile atamayan Yedi Sekiz Hasan Paa ve Celali'yken Sadrazam olan Ipir Mustafa Paa..." (cnbce, 05.05.2005 05:31 - 05:45) Mehmet Ali Klbay'n 670 sayfalk kitaptan 2-3 satr cmbzlayarak ayar vermeye alt yazar. Bu taktie bir rnek vermek gerekirse: Mehmet Ali Klbay Aktel'deki yazsnda, Yaln Kk'n "isyan" isimli kitabnda syledii szler iin "..ve cahiliye dnemini islam tarihinin bir paras olarak ifade etmek cahilliktir." demi. Oysa Yaln Kk, "islam tarihinde yazl cahiliye dnemi" demi ki Mehmet Ali Klbay da, iinde cahiliye dneminin arlatlnad bir islam tarihi eseri gsteremez bugn bize. (bozkrkurdu, 06.05.2005 20:36 ~ 20:37) Albert Einstein'n dolabnda ayn takm elbiseden bir sr olduu sylenirmi; bylece o kadar dncenin yannda bir de stne ne giyeceini dnmesi gerekmezmi sabahlan. Sylentinin doruluu konu dndadr. Konu iinde olansa, Yaln Kk'n* dolabnda ka tane krmz atk olduu ve krmz atksnn bir tane olduu eski zamanlarda acaba sabahlan hangi atky takacan dnp dnmedii sorulardr. Albert Einstein hemen hep ayn giysiyi giymesiyle kendisine istemsizce mtevaz bir imaj yaratm, dncenin nitelik ve niceliinin klk kyafete yansmas gerekmediini anlatmtr. Yaln Kk acaba ne anlatmtr? Tabii ki Albert Einstein ile kyaslanacak uhrevi bir mesaj beklemez kimse; ama o kadar yaznn stne bir krmz atkya gzn taklmas, tm tespitleri, komplo teorilerini, soyaac bilimi almalarn bir kalemde heder ediyor, (kgo, 17.05.2005 02:47) 256

Darwin, maaraya konan bir insann krletiini yazyor. nsann gelimi tr olan "aydn"da bunun tersi oluyor: Karanlkta gz byyor.
Yaln Kk

K 2000 / Gebze Cezaevi k

You might also like