V. . LENN KIR YOKSULLARINA!

Lenin'in Kr Yoksullarna! adl bror 1903 yl Mart aynn ilk yarsnda yazld. lk defa Rus Sosyal-Demokratlar'nn Yurtd Birlii tarafndan Mays 1903'te Cenevre'de bror olarak yaynland. SBKP(B) Merkez Komitesi Marksizm-Leninizm Enstits tarafndan Almanca basks yaynlanan Lenin, Tm Eserler Cilt 6'nn 1976 ylnda Dietz-Verlag Berlin'de yaplan Almanca basksnn 357-430. sayfalar arasnda yaynlanan Kr Yoksullarna!, aslna sadk kalnarak Trkeye evrilmitir. Birinci Basm Dizgi Bask Kapak Bask Kapak Hazrlk : Aralk 1993 : Dnm (0212) 528 03 41 : Engin Matbaaclk : Engin Matbaaclk : nter Grafik-Tasarm

ISBN 975 - 7349 - 14 - 3

NTER YAYINLARI Ankara Cad. No: 31 Fahrettin Kerim Gkay Vakf han Kat: 4 Daire: 50-51 CAALOLU-STANBUL Tel: (0212) 519 16 16

V. . LENN

KIR YOKSULLARINA!

NDEKLER 1) Kent ilerinin Mcadelesi .......................................7 2) Sosyal-Demokratlar Ne istiyor?.................................9 3) Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler..........................................................................22 4) Orta Kyllk Hangi Tarafta Yer Almaldr? Mlk Sahipleri ve Zenginlerin Yannda m, Yoksa ilerin ve Mlkszlerin Yannda m?....................40 5) Sosyal-Demokratlar Btn Halk ve iler in Hangi yiletirmeleri Mcadeleyle Elde Etmek stiyorlar? ...................................................................49 6) Sosyal-Demokratlar Btn Kyller in Hangi yiletirmeleri Mcadeleyle Elde Etmek stiyorlar? ..62 7) Krda Snf Mcadelesi ..............................................82 "Zarya" Dergisi le Birlikte "Iskra" Gazetesi Tarafndan nerilen Rusya Sosyal-Demokrat i Partisi Program..............................................................91 Notlar..............................................................................95

eviren: smail YARKIN

Kr Yoksullarna

KIR YOKSULLARINA[1]
Kyller in Aklanm Haliyle Sosyal-Demokratlarn Hedefleri 1 KENT LERNN MCADELES
ou kyl, kentlerdeki ii olaylarn duymutur herhalde. Bazlar, bizzat bakentlerde ve fabrikalarda bulunmu ve oralardaki, polisin ayaklanma dedii olaylar grmlerdir. Bakalar, olaylara katlan ve resmi makamlarca krsal blgelere srlen iileri tanyorlardr. Baka bazlarnn eline, iilerin mcadelesiyle ilgili bildiri ve brorler gemitir. Bazlar da kentlerde meydana gelen olaylar hakknda bilgili insanlarn anlattklarn dinlemilerdir. Eskiden sadece renciler ayaklanrd, imdiyse btn byk kentlerde binlerce ve onbinlerce ii ayaa kalkt. ounlukla bu iiler iverenlere, fabrika sahiplerine, kapitalistlere kar mcadele ediyorlar. Grevler dzenliyor, fabrikalarda hepsi birden ii brakyor ve cretlerinin ykseltilmesini talep ediyorlar, gnde onbir deil, on deil, sadece sekiz saat altrlmalarn talep ediyorlar. iler, alanlarn yaantsnda daha birok kolaylklar talep ediyorlar. stedikleri unlar: Atlyelerde koullarn daha iyi olmas, iilerin sakatlanmalarnn nlenmesi

iin makinelere emniyet mekanizmalarnn taklmas; ii ocuklar iin okullar; hastalar iin gerekli bakmn yapld hastaneler; iiler iin kpek kulbeleri deil, insana yarar konutlar. Polis iilerin mcadelesine mdahale ediyor. ileri yakalyor, hapse atyor, yarglamasz memleketlerine ve hatta Sibirya'ya sryor. Hkmet yasalarla grevleri ve ii toplantlarn yasaklyor. Fakat iiler polise ve hkmete kar da mcadele ediyorlar. iler yle sylyorlar: Biz, milyonlarca alan kitle, bugne kadar yeterince boyun edik! Zenginler iin bugne kadar yeterince altk, kendimiz yoksul kaldk! Birlemek istiyoruz, btn iileri byk bir ii birliinde (i Partisi) birletirmek ve birlikte daha iyi bir gelecei mcadele ederek elde etmek istiyoruz. Yeni ve daha iyi bir toplumun inasn gerekletirmek istiyoruz: bu yeni, daha iyi toplumda ne zengin ne de yoksul olacak, herkes alacaktr. Ortak almann meyvelerinden sadece bir avu zengin deil, btn emekiler yararlanmaldr. Makineler ve dier yetkinletirmeler herkesin iini kolaylatrmaldr, milyonlarca insann srtndan bir avu insann zenginlemesini deil. Yeni, daha iyi toplum, sosyalist toplumdur. Bu toplumu konu edinen reti sosyalizmdir. Toplumun bu daha iyi biimlendirilmesi iin mcadele eden ii birliklerine sosyal-demokrat partiler denir. Bu tr partiler (Rusya'nn ve Trkiye'nin dnda) hemen hemen btn lkelerde lenen vardr ve bizim iilerimiz de, eitim grm evrelerden sosyalistlerle birlikte, byle bir parti kurmulardr: Rusya SosyalDemokrat i Partisi. Hkmet bu partiye bask yapyor, ama parti btn yasaklara ramen gizli olarak varln srdryor, gazete

Sosyal-demokratlar Ne stiyor?

10

Kr Yoksullarna

ve brorler karyor ve gizli birlikler rgtlyor. iler sadece gizli toplantlarda bir araya gelmekle kalmyorlar, ayn zamanda zerinde "Yaasn Sekiz Saatlik gn, Yaasn zgrlk, Yaasn Sosyalizm!" yazl bayraklarla byk kalabalklar halinde sokaklara dklyorlar. Hkmet bunun iin iileri byk bir iddetle cezalandryor. ilere ate amalar iin askeri birlikler bile gnderiyor. Rus askerleri, Yaroslavl ve Petersburg'da, Riga'da, Don kysndaki Rostov'da ve Slatoust'ta Rus iilerini ldrdler. Fakat iiler ba emiyorlar. Mcadeleyi srdryorlar. yle diyorlar: Ne basklar, ne hapis ne de srgn, ne krek cezas ne de lm bizi yldramaz. Davamz hakl bir davadr. Btn alanlarn zgrl ve mutluluu iin mcadele ediyoruz. Milyonlarca insann zorbalk, bask ve sefaletten kurtulmas iin mcadele ediyoruz. iler gittike bilinleniyorlar. Sosyal-demokratlarn says btn lkelerde hzla artyor. Btn basklara ramen zafer bizim olacak! Kr yoksullar, bu sosyal-demokratlarn kim olduklar, ne istedikleri, halkn mutluluu iin yrttkleri mcadelede onlara yardmc olmak iin krda neler yaplmas gerektii konusunda ak dncelere sahip olmaldr.

2 SOSYAL-DEMOKRATLAR NE STYOR?
Rus sosyal-demokratlar her eyden nce politik zgrl kazanmak istiyorlar. zgrle ise, toplumun yeni, daha iyi, sosyalist inas uruna mcadelede btn Rus iilerinin kapsaml, ak birliini salamak iin gereksinim duyuyorlar.

Politik zgrlk nedir? Bunu anlamak iin kyl, ilknce imdiki zgrln serflikle karlatrmaldr. Serflik dneminde kyl, iftlik beyinin izni olmadan evlenmeye kalkamazd. imdi herhangi bir izin olmadan evlenebiliyor. Serflik dneminde kylnn hangi gnler efendisi iin almak zorunda olduunu muhtar* saptard. Bugn kyl, hangi bey iin hangi gn hangi cretle alacan seebiliyor. Serflik zamannda kyl, efendisinin izni olmadan kyn terkedemezdi. imdi kyl, ky topluluu kendisini serbest brakrsa, borcu yoksa, bir pasaport alabilirse, vali ya da kaza polis mdr yer deitirmesini yasaklamazsa, istedii yere gidebilir. Demek ki kyl bugn de istedii yere gitmekte hl tamamen zgr deil, bugn de tam bir seyahat zgrl yok, bugn de hl yar-serflik durumunda bulunuyor. leride Rus kylsnn neden hl yar-serf durumunda olduu ve bu durumdan nasl kurtulacandan ayrntl bir ekilde sz edeceiz. Serflik hukuku altnda kyl, toprak sahibinin izni olmadan servet sahibi olamaz, toprak satn alamazd. Bugn kyl, her trl servet sahibi olmakta zgrdr (fakat bugn de topra zerinde istedii gibi tasarrufta bulunmakta tam zgr deildir). Serflik hukuku altnda kyl, toprak sahibi tarafndan bedenen cezalandrlabilirdi. Bugn kyl, toprak sahibi tarafndan artk cezalandrlamaz, ama buna ramen kyl beden cezasndan hl tamamen kurtulmu deildir. Bu zgrle medeni zgrlk denir ailevi, kiisel ve mlk edinmeyle ilgili ilerde zgrlk. Kyl
* Rusa: Burmistr serflik dneminde iftlik beyi tarafndan atanan ky idarecisi ve khyas. Alm. Red.

Sosyal-demokratlar Ne stiyor?

11

12

Kr Yoksullarna

ve ii, kendi aile yaamn kurmakta, kiisel meselelerini dzenlemekte, emei zerinde tasarrufta bulunmakta (efendisini semekte), serveti zerinde tasarrufta bulunmakta, (tam olmasa da) zgrdr. Fakat ne Rus iileri, ne de bir btn olarak Rus halk genel yurttalk meselelerine ilikin zgrl elde edebilmi deildir. Btn halk, kyllerin toprak sahibine tabi olduklar gibi memurlara tabidir. Rus halk memurlar seme hakkna, tm devlet iin yasalar hazrlayacak olan kendi temsilcilerini seme hakkna sahip deildir. Rus halk devlet meselelerini tartmak amacyla toplantlar yapma zgrlne bile sahip deildir. Tpk eski dnemde toprak sahibinin, kylnn rzas olmadan bana muhtar atamas gibi rzamz olmadan bamza getirilen memurlarn izni olmadan gazete ve kitap bile basamayz, memurlarn izni olmadan, herkesin nnde, herkes iin devlet meselelerini tartamayz! Kyllerin toprak sahiplerinin kleleri olmas gibi, Rus halk da bugne kadar memurlarn klesi olarak kalmtr. Serflik dneminde kyllerin medeni zgrlklere sahip olmamas gibi, Rus halk da bugne kadar hl politik zgrle sahip deildir. Politik zgrlk, halkn ortak devlet meseleleri zerine tasarrufta bulunma zgrlne sahip olmas demektir. Politik zgrlk, halkn, temsilcilerini (vekillerini) Devlet Dumas'na (parlamento) seme hakk demektir. Ancak bu bizzat halk tarafndan seilen Devlet Dumas (parlamento), btn yasalar tartma ve karma hakkna sahip olmal, btn vergileri ve harlar saptamaldr. Politik zgrlk, halkn kendi memurlarn kendisinin seme, devlet meselelerini dzenlemek iin her eit toplant tertipleme, herhangi

bir izne tabi olmakszn her trl kitap ve gazeteyi yaynlama hakk demektir. Avrupa'nn btn dier halklar politik zgrl oktan kazandlar. Sadece Trkiye ve Rusya'da halk hl sultanlk hkmetine ve otokratik arlk hkmetine politik klelik iinde bulunmaktadr. arlk otokrasisi, arn snrsz iktidar demektir. Halk, devletin yaplanmas ve ynetiminde en ufak paya sahip deildir. Tek bana ar, kiisel, snrsz, otokratik iktidar temelinde tm yasalar karr ve tm memurlar tayin eder. Fakat ar doal olarak btn Rus yasalarn ve btn Rus memurlarn tanyacak durumda deildir. ar, devlet iinde neler olup bittiini dahi bilecek durumda deildir. ar basite, saylar dzineleri bulan en yksek ve soylu memurlarn isteini onaylamaktadr. Tek bana bir insan, Rusya gibi bylesine muazzam bir devleti, ne kadar isterse istesin ynetemez. Rusya'y yneten ar deildir tek kiinin otokrasisi sadece lafn geliidir!, Rusya, en zengin ve en asil bir avu memur tarafndan ynetilmektedir. ar, sadece, bu bir avu insan kendisine neyi sylemeye tenezzl etmise onu renir. arn bu bir avu soylu memurun iradesine kar davranma olana yoktur: kendisi de toprak sahibi olan ar, bu soylulardandr; ocukluundan beri hep bu tr soylu insanlar arasnda yaamtr; onu eiten, yetitiren bunlardr; tm Rus halk hakknda sadece, bu asil soylularn, zengin iftlik sahiplerinin ve arlk sarayna girebilen en zengin tccarlarn bildiklerini bilir. Her kaymakamlk binasnda arn (bugnk III. Aleksander'in babas) resmini bulmak mmkn. ar, ta giyme trenine gelmi olan kaymakamlara bir konuma yapmaktadr. Ve ar onlara u emri vermektedir: "Soylu

Sosyal-demokratlar Ne stiyor?

13

14

Kr Yoksullarna

mareallerinize itaat ediniz!" Bugnk ar II. Nikola da bu szleri yineledi. Demek ki arlarn kendileri de lkeyi soyluluun yardm olmadan, onlarn aracl olmadan ynetemeyeceklerini itiraf ediyorlar. Kyllerin soylulara itaat etmeleri gerektiinden sz eden bu arlk konumalar hibir zaman unutulmamaldr. arlk hkmetini en iyi hkmet biimi olarak gstermeye alanlarn, halka hangi yalanlar uydurduklar konusunda kafalar ak olmal. Bu kiiler yle diyorlar: Dier lkelerde hkmetler seiliyor, fakat seilenler zenginlerdir ve bunlar adaletsiz ynetirler, yoksullar ezerler. Buna karlk Rusya'da hkmet seilmez; otokratik ar her eyi tek bana ynetir. ar herkesin, zenginlerin de yoksullarn da zerindedir. ar herkese kar, zenginlere de yoksullara da ayn ekilde adildir. Bylesi konumalar tamamen ikiyzllktr. Her Rus, hkmetimizin adaletinin ne menem bir ey olduunu bilir. Herkes, sade bir iinin ya da gndelikinin Devlet Konseyi[2] yesi olup olamayacan bilir. Halbuki tm dier Avrupa lkelerinde fabrika iileri ya da tarm iileri Devlet Dumas (parlamento) yesi olmulardr: ve bunlar tm halkn nnde, iilerin sefil yaamndan sz ederler, iileri birlemeye ve daha iyi bir yaam iin mcadele etmeye arrlar. Ve hi kimse halk temsilcilerinin bu tr konumalarn kesmeye cesaret edemez, hibir polis onlarn klna dokunmaya cesaret edemez.[3] Rusya'da seilmi bir ynetim yoktur, ynetenler sadece zenginler ve asiller deil, onlarn iinde de en ktleri. Rusya'y arlk saraynda en fazla muhbirlik yapanlar, bakalarnn ayana elme takmay en iyi becerenler, ara yalan ve iftira tayanlar, onu pohpohlayp kendisine dalkavukluk edenler ynetiyor. lke gizlice

ynetiliyor. Halk hangi yasalarn hazrlandn, hangi savalara girilmeye niyetlenildiini, hangi vergilerin konacan, hangi memurlarn ve ne iin dllendirildiini ya da grevden alndn bilmez, bilemez. Hibir lkede Rusya'daki kadar ok memur yoktur. Ve bu memurlar sessiz halk zerinde kara bir orman gibi dururlar; sade bir ii hibir zaman bu karanlk ormanda yolunu bulmay baaramaz, hibir zaman hakkn alamaz. Memurlara kar rvet, soygun ve zorbalk nedeniyle yaplan ikayetler hibir zaman gn na kmaz: her ikayet, brokratik srncemeyle sonusuz klnr. Tek tek insanlarn sesi hibir zaman btn halka ulamaz, bu karanlk ormanda yolunu kaybeder, polis zindannda boulur. Halk tarafndan seilmeyen ve halka kar hesap verme ykmllnde olmayan memurlar ordusu, sk bir rmcek a kurmutur ve insanlar bu an iinde sinekler gibi rpnp dururlar. arn otokrasisi memur otokrasisidir. arlk otokrasisi, halkn memurlara ve en ok da polise serfe bamlldr. arn otokrasisi polis otokrasisidir. iler ite bu nedenle sokaa dklp, bayraklarna unlar yazyorlar: "Kahrolsun Otokrasi!", "Yaasn Politik zgrlk!". Milyonlarca kr yoksulu da ite bu nedenle kent iilerinin bu sava arsn benimseyip desteklemelidir. Tpk onlar gibi, kr iileri ve mlksz kyller de, basklardan korkmadan, dmann tehdit ve zorbalklarndan ylmadan, balangtaki baarszlklara aldrmadan, btn Rus halknn zgrl iin kararl mcadeleye katlp, her eyden nce halk temsilcilerinin toplanmasn talep etmelidirler. Btn Rusya'da halk kendi temsilcilerini (vekillerini) kendisi sesin. Bu

Sosyal-demokratlar Ne stiyor?

15

16

Kr Yoksullarna

vekiller yksek meclisi kursunlar; bu meclis, Rusya'da seilmi bir hkmet kursun, halk memur ve polis bamllndan kurtarsn, halka toplanma, sz ve basn zgrl gvencesi versin! te sosyal-demokratlarn hereyden nce istedikleri ey budur. lk taleplerinin politik zgrlk talebi anlam budur. Politik zgrln, Devlet Dumas'na (parlamentoya) seilme zgrlnn, toplant zgrlnn, basn zgrlnn emeki halk bir rpda sefalet ve baskdan kurtarmayacan biliyoruz. Kentteki ve krdaki yoksullar aniden zenginler iin almaktan kurtarabilecek bir ara yoktur dnyada. alan halk kendisinden baka kimseye bel balamamal, kimseye gvenmemelidir. Eer kendi kendisini kurtarmazsa, hi kimse iiyi sefaletinden kurtarmayacaktr. Kendilerini kurtarmak iin ise tm lkede, tm Rusya'da iiler bir birlikte, bir partide birlemelidirler. Fakat otokratik polis rejimi, btn toplantlar, btn ii gazetelerini, btn ii temsilcileri seimlerini yasaklyorsa, milyonlarca ii birbiriyle birleemez. Birlemek iin, her trl birlik kurma hakkna, dernek kurma zgrlne, politik zgrle sahip olmak gereklidir. Politik zgrlk, alan halk bir rpda sefaletten kurtarmayacaktr ama, iilerin eline, sefalete kar mcadele iin bir silah verecektir. Sefalete kar mcadele iin bizzat iilerin birlemesinden baka bir ara yoktur, olamaz. Politik zgrlk yoksa, milyonlarn birlemesine de olanak yoktur. Halkn politik zgrl kazand btn Avrupa lkelerinde, iiler de oktan beri birlemeye balamlardr. Ne topra ne de atlyesi olan, hayatlar

boyunca baka insanlar iin cretli i gren byle iilere btn Avrupa'da proleterler denir. Elli yldan fazla bir zaman nce, iilere, birlein ars yapld. "Btn lkelerin proleterleri, birleiniz!" bu szler, son elli ylda tm dnyay dolat, bu szler on binlerce ve yz binlerce ii toplantsnda tekrar ediliyor, bu szleri tm dillerden milyonlarca sosyal-demokrat brorde ve gazetede okuyabilirsiniz. Milyonlarca iiyi bir birlikte birletirmek elbette ok zaman, sebat, inatlk ve cesaret isteyen ok ok zor bir itir. iler yoksulluk ve sefalet iinde eziliyor, kapitalistler ve iftlik sahipleri iin ebediyen zoraki almadan krelmi olan iiler, ou kez neden hep dilenci olarak kaldklarn, bu durumdan nasl kurtulabileceklerini dnecek zaman bile bulamyorlar. ilerin birlemesi her biimde engellenmektedir: ya politik zgrln olmad Rusya gibi lkelerde plak barbarca zor yoluyla, ya sosyalizm retisini tleyen iileri ie almay reddetme yoluyla, ya da son olarak aldatma ve hilekrlk yoluyla. Fakat hibir zor, hibir bask, proleterleri btn alan halk yoksulluk ve baskdan kurtarma byk davas iin mcadele etmekten alkoyamayacaktr. Sosyal-demokrat iilerin says durmadan artyor. Komumuz Almanya'da rnein seilmi bir idare var. Eskiden Almanya'da da snrsz bir otokrasi, bir kraliyet idaresi vard. Fakat Alman halk ok zaman nce, elli yldan fazla bir sre nce, otokrasiyi parampara etti ve politik zgrl zor yoluyla ald. Almanya'da yasalar Rusya'daki gibi bir avu memur tarafndan deil, halk temsilcileri meclisi tarafndan, parlamento tarafndan, ya da Almanlarn dedii gibi Reichstag tarafndan karlmaktadr. Bu Reichstag iin vekiller,

Sosyal-demokratlar Ne stiyor?

17

18

Kr Yoksullarna

btn yetikin erkekler tarafndan seilir. O nedenle sosyal-demokratlara ka oy verildii hesaplanabilir. 1887 ylnda btn oylarn onda biri sosyal-demokratlara verilmiti. 1898 ylnda (son Alman Reichstag' seimlerinde) ise sosyal-demokrat oylarn says katna kt. Btn oylarn drtte birinden fazlas sosyal-demokratlara verildi. ki milyondan fazla yetikin erkek, sosyal-demokrat vekilleri parlamentoya seti. Almanya'da tarm iileri arasnda sosyalizm henz pek az yaylm durumda, fakat imdilerde onlar arasnda zellikle hzl ilerliyor. Ve toprak kleleri, gndelikiler ve mlksz, yoksul kyller kentli kardelerine katldklarnda, Alman iileri zaferi kazanacak ve emekilerin sefalet ve basklanmasnn olmayaca bir devlet dzeni kuracaklardr. Peki, sosyal-demokrat iiler alan halk sefaletten nasl kurtarmak istiyorlar? Bunu bilmek iin, bugnk toplumsal ilikiler iinde muazzam halk kitlelerinin sefaletinin nereden geldiini ok iyi bilmek gerekir. Zengin kentler byyor, grkemli maazalar ve evler yaplyor, demiryollar kuruluyor, sanayie ve tarma eitli makineler ve yetkinletirmeler sokuluyor ama milyonlarca insan yoksulluktan kurtulamyor, tm mrleri boyunca durmadan, sadece ailenin geimi karlnda alyorlar. Dahas: isizlerin says gittike artyor. Krda ve kentte i bulamayanlarn says gittike byyor. Krda alk ekiyorlar, kentlerde evsiz barkszlar ve avareler srsn artryorlar, vahi hayvanlar gibi varolarn toprak damlarnda ya da Moskova'daki Kitrov Pazar'nda olduu gibi korkun izbelerde ve bodrumlarda yayorlar. Nasl byle olabiliyor? Zenginlik ve lks artarken,

emekleriyle btn bu zenginlikleri yaratan milyonlarca ve on milyonlarca insan yine yoksulluk ve sefalet iinde kalmaya devam ediyor? Kyller alktan lr, iiler isiz dolarken, tccarlar yabanc lkelere milyonlarca pud tahl ihra ediyor, pazar olmad iin satlamayan bir sr rn ortada kaldndan, fabrika ve iletmeler duruyor? Bunlar hereyden nce, toprak ve arazilerin korkun byk bir ksm, ayrca fabrikalar, iletmeler, atlyeler, makineler, binalar, gemiler mlkiyet olarak az sayda zengine ait olduu iin oluyor. Bu topraklarda, fabrika ve atlyelerde milyonlarca insan alyor fakat bunlar birka bin ya da birka on bin zengine, iftlik sahibine, tccara ve fabrikatre aittir. Halk, cret karlnda, para karlnda, bir lokma ekmek karlnda bu zenginler iin alyor. ilerin sefalet iindeki geimleri dnda geriye kalan her ey zenginlerin eline geiyor, btn bunlar onlarn kr, onlarn "geliri"dir. Makinelerin, almadaki yeniliklerin salad btn avantajlar, toprak sahipleri ve kapitalistlere yaryor: onlar milyonlarna milyonlarca servet katarken, iilere bu zenginlikten sadece acnacak krntlar dyor. iler birlikte almak iin birletiriliyorlar: byk iftliklerde ve byk fabrikalarda yzlerce, hatta bazen binlerce ii alyor. eitli makinelerin kullanld koullarda emein bylesine birletirilmesi emei daha retken klyor: bir ii, eskiden, ayr ayr ve makine kullanmadan alan dzinelerce iinin yaptndan ok daha fazla i karyor. Fakat bu baarlardan, emein bu bereketliliinden emekilerin tm deil, bilakis ok az sayda byk toprak sahibi, tccar ve fabrikatr yararlanyor.

Sosyal-demokratlar Ne stiyor?

19

20

Kr Yoksullarna

ou kez, iftlik sahipleri ve tccarlarn halka "i verdikleri", yoksullara bir kazan kaps "atklar" sylenir. rnein yaknlardaki fabrikann ya da iftliin, yrenin kyllerini "geindirdii" ifade edilir. Gerekte ise iiler emekleriyle hem kendilerini, hem de kendileri almayan herkesi geindirirler. Fakat iftlik sahibinin topranda, fabrikada ya da demiryollarnda alma izni iin ii, mlk sahibine, retilen her eyi karlksz olarak verir, kendisi ise sadece kt bir cret alr. Dolaysyla gerekte iftlik sahipleri ve tccarlar iilere i vermez, bilakis iiler, emeklerinin en byk ksmn karlksz verdikleri iin, hepsini emekleriyle geindirirler. Devam edelim. Btn modern devletlerde halkn sefaletinin kayna, iilerin her trl eyay satmak iin, pazar iin retmeleridir. Fabrika sahibi ve zanaat ustas, iftlik sahibi ve zengin kyl u ya da bu eyay retirler, hayvan yetitirir, tahl ekip bierler ve hepsini satmak iin, karlnda para almak iin yaparlar. Artk para her yerde temel g haline gelmitir. nsan emeinin her trl rn para karlnda deitirilir. Parayla istenilen her ey alnabilir. Hatta parayla insan da satn alnabilir, yani mlksz insan, paras olanlar iin almaya zorlanabilir. Eskiden toprak ve arazi temel gt serflik dneminde byleydi; topra olan, iktidara ve gce de sahipti. Bugn ise para, sermaye, temel g haline gelmitir. Parayla istendii kadar toprak alnabilir. Para yoksa, toprak da fazla bir ie yaramaz: saban ya da teki tarm aletleri neyle alnacaktr, hayvanlar, giyim eyas ve dier kent rnleri nasl alnacak, en azndan vergiler nasl denecektir? Para uruna neredeyse btn iftlik sahipleri, topraklarn bankalarda rehine koymulardr.

Para temin etmek iin hkmet, zenginlerden ve btn dnyadaki bankaclardan bor alr ve bu borlar iin her yl yzlerce milyon ruble faiz der. Para uruna bugn herkes birbiriyle acmasz bir mcadele iinde. Herkes mmkn olduunca ucuz almaya, mmkn olduunca pahalya satmaya alyor, herkes herkesi geme, mmkn olduunca ok satma, fiyatlar drme, krl bir pazar ve krl bir siparii tekilerden gizleme abas iinde. Para uruna yaplan bu genel yarta en kt durumda olanlar kk insanlardr, kk zanaatkrlar, kk kyllerdir: bunlar her zaman zengin tccarn ve zengin kylnn gerisinde kalrlar. Bunlarn hibir rezervleri yoktur, bugnden yarna yaarlar, nlerine kan her zorlukta, her felakette ellerindeki son eyay da rehine yatrmak ya da ift hayvanlarn yok pahasna satmak zorunda kalrlar. Bir kez herhangi bir Kulak'n ya da tefecinin penesine dtler mi, bu durumdan kurtulmalar pek ender mmkn olur, ou durumda ise tamamen yklp giderler. Her yl onbinlerce, yzbinlerce kk kyl ve zanaatkr, kulbelerini kapatp, bir para topraklarn ky topluluuna bedava terkederek cretli ii, tarm iisi, vasfsz ii, proleter haline gelmektedir. Zenginler ise para uruna bu mcadelede daha da zenginleirler. Bankalarda milyonlarca ruble biriktiren zenginler, sadece kendi paralarnn yardmyla deil, ayn zamanda bankalarda bulunan yabanc paralarn da yardmyla servetlerini bytrler. Dar gelirliler bankalara yatrdklar on ya da yz ruble iin, ruble bana ya da drt kopek faiz alrken, zenginler ise bu tutarlar milyonlar halinde bir araya getirip, bu milyonlarla cirolarn geniletir ve ruble bana on ya da yirmi kopek kazanrlar.

Sosyal-demokratlar Ne stiyor?

21

22

Kr Yoksullarna

O nedenle sosyal-demokrat iiler, halkn yoksulluuna son vermenin ancak, btn devlette mevcut dzeni batan aa deitirmek ve sosyalist dzeni kurmak, yani byk toprak sahiplerinin iftlikleri, fabrika sahiplerinin fabrikalar ve iletmeleri, banka sahiplerinin para sermayelerini ellerinden almak, bunlarn zel mlkiyetini ortadan kaldrmak ve bunlarn mlkiyetini tm devletteki alan halkn tmnn eline vermekle mmkn olduunu sylyorlar. O zaman, iilerin emei zerinde bakalarnn emeiyle yaayan zenginler deil, iilerin kendileri ve onlar tarafndan seilen temsilciler tasarrufta bulunacaklardr. O zaman herkesin emeinin meyveleri ve btn iyiletirmelerin ve makinelerin yararlar btn emekilere, btn iilere yarayacaktr. O zaman zenginlik daha da hzl artacaktr, nk iiler kendileri iin, kapitalist iin olduundan daha iyi alacaklardr, ign ksalacak, iilerin hayat standard ykselecek, btn yaamlar tamamen deiecektir. Fakat tm devletteki mevcut dzeni deitirmek kolay bir i deildir. Bunun iin ok almak, uzun ve ylmaz bir mcadele gereklidir. Btn zenginler, btn mlk sahipleri, tm burjuvazi* btn gleriyle servetlerini koruyacaktr. Tm zenginler snfn korumak iin memurlar ve ordu ayaa kalkacaktr, nk hkmetin kendisi de zenginler snfnn elindedir. iler, bakalarnn emeiyle yaayanlara kar mcadele iin tek adammasna birlemelidir; iiler kendilerini ve
* Burjuva, mlk sahibi demektir. Burjuvazi, tm mlk sahiplerinin hepsidir. Byk burjuva byk mlk sahibi, kk burjuva kk mlk sahibi demektir. Burjuvazi ve proletarya, mlk sahipleri ve iiler, zenginler ve mlkszler, bakalarnn emeiyle yaayanlar ve cret karlnda bakalar iin alanlar demekle ayndr.

btn mlkszleri bir ii snf halinde, proletarya snf halinde birletirmelidir. Mcadele, ii snf iin kolay olmayacaktr, ama bu mcadele mutlaka iilerin zaferiyle sona erecektir, nk burjuvazi, ya da bakalarnn emeiyle yaayanlar, halkn ok kk bir blmn olutururlar. i snf ise halkn ezici ounluudur. Mlk sahiplerine kar iiler bu, binlere kar milyonlar demektir. iler Rusya'da bu byk mcadele iin bir sosyaldemokrat ii partisinde birlemeye baladlar bile. Gizlice, polisin bilgisi dnda birlemek ne kadar zor olsa da, yine de bu birlik glenmekte ve bymektedir. Fakat Rus halk politik zgrl kazanm olduunda, ii snfnn birlii davas, sosyalizm davas kyaslanmaz lde hzla, Alman iileri arasnda olduundan daha byk bir hzla ilerleyecektir. 3 KIRDA ZENGNLK VE YOKSULLUK, MLK SAHPLER VE LER imdi sosyal-demokratlarn ne istediklerini biliyoruz. Btn zenginler snfna kar halkn sefaletten kurtuluu iin mcadele etmek istiyorlar. Fakat lkemizde krda yoksulluk kenttekinden daha az deil, hatta belki daha da byktr. Krda yoksulluun ne kadar byk olduundan burada sz etmek istemiyoruz: Krda bulunmu her ii, ve her kyl, krdaki sefaleti, al, souu, perianl ok iyi bilir. Fakat kyl, neden alk ve sefalet ektiini, neden mahvolduunu, ve bu durumdan kendisini nasl kurtarabileceini bilmez. Bunu bilebilmek iin, her eyden nce, krda ve kentte her trl yoksulluun ve

Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler

23

24

Kr Yoksullarna

sefaletin kaynann ne olduunu iyi kavramak gerekir. Mlksz kyllerin ve tarm iilerinin kent iileriyle birlemesi gerektiinden sz ettik ve bunun gerekliliini grdk. Fakat bu yetmez. Bundan baka, krda kimin zenginlerden, mlk sahiplerinden yana, ve kimin iilerden, sosyal-demokratlardan yana olacan bilmek gerekir. Sermaye temin etme ve bakalarnn emeiyle yaamada iftlik sahiplerinden aa kalmayan ok kyl olup olmadn bilmek gerekir. Bu husus iyice bilinmezse, sefalet zerine hibir lafla bir yere varlmayacak, kr yoksullar, krda kimin birbiriyle ve kent iileriyle birleeceini, bunun emin bir ittifak olmas, kylnn iftlik sahibinin dnda bir de kendi kardei tarafndan zengin kyl tarafndan dolandrlmamas iin neler yapmak gerektiini kavramayacaktr. Burada yolumuzu bulabilmek iin, imdi krda iftlik sahiplerinin gcnn ne kadar byk ve zengin kyllerin gcnn ne kadar byk olduunu grelim. iftlik sahiplerinden balayalm. Onlarn gc hakknda, her eyden nce zel mlkiyetlerinde bulunan toprak miktarna bakarak bir yargda bulunabiliriz. Avrupa Rusyas'nda kyllerin toprak paylar ve zel araziler toplam 240 milyon desiyatin* civarnda tutmaktadr (zel olarak ele almak istediimiz hazine arazileri buna dahil deildir). Bu 240 milyon desiyatinden, kyllerin elinde, yani on milyondan fazla hanenin elinde 131 milyon desiyatin bulunmaktadr. Buna karlk zel mlk sahiple* Toprak miktarna ilikin btn bu ve aadaki rakamlar ok eskidir. 187778 ylna ilikindir. Fakat daha yeni rakamlar yoktur. Rus hkmeti ancak karanlkta tutunabiliyor, o nedenle bizde lkenin tm paralarnda halkn yaamna ilikin tam ve gerek veriler pek ender toplanyor.

rinin, yani yarm milyondan az ailenin elinde 109 milyon desiyatin toprak bulunmaktadr. Yani ortalama bir hesap yaplacak olsa bile, bir kyl ailesine 13 desiyatin, bir zel mlk sahibi aileye ise 218 desiyatin dmektedir! Oysa birazdan greceimiz gibi, toprak dalmndaki eitsizlik ok daha byktr. zel mlk sahiplerinin 109 milyon desiyatin arazisinden yedi milyonu has tmar arazisidir, yani hanedann zel mlkdr. Ailesiyle birlikte ar, iftlik sahipleri iinde birincidir, Rusya'nn en byk iftlik sahibidir. Bir aile, yarm milyon kyl ailesinden daha fazla topraa sahiptir! Ayrca kilise ve manastrlar yaklak alt milyon desiyatin topran sahibidir. Papazlarmz kyllere dierkml [ahsi menfaatlerine bakmamay N] ve perhizi vaaz ediyorlar, ama kendileri meru ya da gayrimeru yollardan muazzam miktarlarda toprak edinmilerdir. Yaklak iki milyon desiyatin toprak kent ve banliylere, bir o kadar da eitli ticaret ve sanayi irketlerine aittir. 92 milyon desiyatin toprak (tam rakam 91 605 845'tir ama basit olsun diye yuvarlak rakam aldk) yarm milyondan az (481 358) zel mlk sahibi aileye aittir. Bu ailelerin yars ok kk mlk sahiplerinden oluur; bunlardan her biri on desiyatinden az topraa sahiptir. Ve hepsi birlikte toplam bir milyon desiyatinden az topraa sahiptir. Alt bin ailenin her biri bin desiyatinden fazla topraa; hepsi birlikte ise altmbe milyon desiyatin topraa sahiptir. Byk toprak sahiplerinin elinde ne muazzam miktarda toprak ve arazi biriktii uradan da anlalmaktadr ki, binden biraz az sayda (924) ailenin her biri onbin desiyatinden fazla topraa sahiptir ve bunlar hep birlikte 27 milyon desiyatinden fazla topra

Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler

25

26

Kr Yoksullarna

ellerinde bulundurmaktadr! Bin aile, iki milyon kyl ailesi kadar topraa sahiptir. Birka bin zengin byle sonsuz miktarda topra ellerinde tuttuklar srece, milyonlarca ve on milyonlarca insann sefalet ve alk ekmek zorunda olduu ve daima alk ve sefalet ekecekleri aktr. O zamana kadar da devlet erkinin, bizzat hkmetin (arlk hkmetinin de) yularnn bu byk toprak sahiplerinin elinde olaca aktr. Kr yoksullar, bu iftlik sahipleri snfna kar ylmaz, lgnca bir mcadele vermek iin kendileri birlemedikleri, bir snf olarak birlemedikleri srece, hi kimseden ve hibir yerden yardm bekleyemeyecei aktr. Burada belirtmek gerekiyor ki, lkemizde pekok insan (hatta birok eitim grm insan), "devlet" daha pekok topraa sahiptir derken, iftlik sahipleri snfnn gc hakknda ok yanl bir fikre sahiptir. Kylln bu kt akl hocalar yle diyorlar: "Rusya topraklarnn byk bir ksm imdiden devlete aittir" (bu szler "Revolutsionnaya Rossiya" gazetesi, say 8, sayfa 8'den alnmtr). Bu insanlarn yanlgs uradadr. Avrupa Rusyas'nda 150 milyon desiyatin topran devlete ait olduunu duymulardr. Bu dorudur. Ne var ki, bu 150 milyon desiyatinin neredeyse tamamen Uzak Kuzey'deki Arhangelsk, Vologda, Olonets, Vyatka ve Perm illerindeki orak topraklardan ve ormanlardan ibaret olduunu unutmulardr. Yani devlete imdiye kadar iletmeye tamamen elverisiz olan araziler kalmtr. Devletin elindeki verimli toprak ise drt milyon desiyatinden azdr. Ve bu verimli hazine arazileri (rnein Samara ilinde byle ok toprak vardr) ok ucuza, yok pahasna zenginlere kiralanmaktadr. Zenginler bu

topraklardan binlerce ve on binlerce desiyatinini alp, sonra da bunlar fahi fiyatlarla kyllere kiralamaktadrlar. Hayr, devletin ok topra olduunu syleyenler kyllere ok kt akl hocal yapyorlar. Gerekte byk zel toprak sahiplerinin (bunlar arasnda ahsen arn da) elinde ok miktarda iyi toprak var ve devlet btesi de bu byk toprak sahiplerinin elinde. Kr yoksullar birlemeyi ve bu birleme sayesinde tehdit edici bir g olmay baaramadklar srece, "devlet" daima iftlik sahipleri snfnn itaatkr hizmetkr olarak kalacaktr. Ve u da unutulmamaldr ki, eskiden neredeyse sadece soylular iftlik sahibiydi. Soylularn imdi de bir sr topra var (187778 ylnda 115 bin soylu 73 milyon desiyatin topraa sahipti). Fakat bugn temel g para olmutur, sermaye olmutur. Tccarlar ve zengin kyller ok byk miktarda toprak satn aldlar. Otuz yl boyunca (1863'ten 1892'ye kadar) soylularn alt yz milyon rubleden fazla deerde toprak kaybettikleri sanlyor (yani satn aldklarndan ok satmlardr). Tccarlar ve itibar sahibi vatandalar ise 250 milyon ruble tutarnda toprak satn almlardr. Kyller, Kazaklar ve "dier kr sakinleri" (hkmetimiz "soylu" ve "kibar insanlar"dan farkl olarak sade soylu insanlar byle adlandrr) 300 milyon ruble deerinde toprak satn almlardr. Sonu olarak, her yl btn Rusya'da kyller 10 milyon ruble deerinde topra zel mlk olarak satn almaktadrlar. Demek ki, kyl var, kyl var: Birileri alk ve sefalet ekerken, dierleri zenginleiyor. Demek ki, iftlik sahiplerine eilim gsteren, iilere kar zenginleri savunacak olan gittike artan sayda zengin kyl var. Ve kent iileriyle birlemek isteyen kr yoksullar bunu iyi

Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler

27

28

Kr Yoksullarna

dnmeli, bu tr zengin kyllerin ok olup olmadn, glerini ve bu gce kar mcadelede nasl bir ittifaka gereksinim duyduumuzu bilmelidir. Biraz nce, kyllere kt akl hocal yapanlardan sz ettik. Bu kt akl hocalar yle demek detindedirler: Kyllerin bir birlii zaten var. Bu birlik Mir'dir, ky topluluudur. Mir byk bir gtr. Mir sayesindeki bu birlik kylleri smsk birletirir; Mir kyll rgt (yani birlii, ittifak) devasadr (yani son derece byktr, korkun byktr). Bu doru deildir. Bu bir masaldr. yi niyetli insanlar uydurmu olsa da, yine de bir masaldr. Masallara kulak asacak olursak, davamza, kr yoksullarnn kentli iilerle ittifak davasna sadece zarar veririz. Her kr sakini etrafna dikkatle baksn: Mir'deki birlemenin, ky topluluunun, btn zenginlere kar, bakasnn emeiyle yaayanlarn hepsine kar savamak iin yoksullarnn bir birliine benzer yan var m? Hayr, yok, olamaz. Her kyde, her beldede, ok sayda tarm iisi, ok sayda yoksullam kylyle, bizzat kendileri tarm iisi tutan ve "ebediyen" toprak satn alan zenginler bulunur. Bu zenginler de ky topluluunun yesidirler, ve buralarda bunlarn sz geer, nk bir g olutururlar. Peki bize zenginlerin de yesi olduu, zenginlerin belirleyici olduklar bir birlik mi gerekiyor? Kesinlikle hayr. Bize, zenginlere kar savamak iin bir birlik gerek. Dolaysyla Mir birlii bizim hi iimize yaramaz. Bize gnll bir birlik gerek, sadece, kent iileriyle birlemenin zorunluluunu kavram insanlarn bir birlii gerek. Ky topluluu ise gnll deil zorunlu bir birliktir. Bu birlie sadece zenginler iin alan, zenginlere kar birleip mcadele etmek isteyen insanlar dahil

deildir. Bu birlikte ayn zamanda, kendi istekleriyle deil, anne-babalar bu topraklar zerinde yaadklar, bu toprak sahibi iin altklar, resmi makamlar onlar bu beldeye kaydettikleri iin birliin iinde bulunan her trden insan vardr. Yoksul kyllerin, ky topluluundan kmak, bu toplulua polisin baka bir kaymakamla kaydettii ama birliimiz iin belki tam da burada gereksinim duyduumuz yabanc birini almak konusunda hibir haklar yoktur. Hayr, bize bambaka bir birlik gerek, bakalarnn emeiyle yaayanlara kar savam yrtecek ii ve yoksul kyllerden olumu gnll bir birlik gerek. Mir'in bir g olduu zaman oktan geti. Ve bu zaman bir daha hi geri gelmeyecek. Mir, kyller arasnda neredeyse hi toprak klesinin ve i bulmak umuduyla tm Rusya'y dolaan iilerin, ayn zamanda neredeyse hi zenginin bulunmad, derebeyinin basksnn btn kyller zerinde eit olduu dnemlerde bir gt. Oysa bugn para temel g olmutur. Bir ve ayn beldenin yeleri de yrtc hayvanlar gibi birbirleriyle kyasya mcadele etmektedir. Paras olan kyller, kendi kyllerini baz iftlik sahiplerinden daha ok ezmekte, soyup soana evirmektedir. Bize bugn gereken Mir birlii deil, parann gcne kar, sermayenin gcne kar, eitli beldelerin btn tarm iilerinin ve mlksz kyllerin birliidir, toprak sahipleri ve zengin kyllere kar mcadele iin btn kr yoksullarnn kentli iilerle birliidir. iftlik sahiplerinin gcnn ne kadar byk olduunu grdk. imdi de zengin kyllerin saysnn ok olup olmadn ve glerinin ne kadar byk olduunu grelim.

Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler

29

30

Kr Yoksullarna

iftlik sahiplerinin gcn, iftliklerinin byklne, sahip olduklar toprak miktarna bakarak deerlendirdik. iftlik sahipleri, topraklar zerinde zgrce tasarruf ederler, onlar istedikleri gibi alp satabilirler. O nedenle, sahip olduklar toprak miktarna dayanarak gleri tam olarak deerlendirilebilir. Buna karlk lkemizde kyller bugne kadar topraklar zerinde zgrce tasarruf etme hakkndan yoksundur, bugne kadar hl yar-serf durumunda yaamaktadr, beldelerine balanmlardr. Bu nedenle zengin kyllerin gc ellerindeki toprak miktarna dayanarak saptanamaz. Zenginlemelerini salayan, kendilerine tahsis edilmi toprak paralar deildir: ok byk miktarda toprak satn alyorlar, bu topraklar gerek "ebediyen" (yani zel mlkiyetleri olarak), gerekse de "birka yllna" (yani kiralyorlar) satn alyorlar; topraklar, toprak sahiplerinden olduu gibi, zor durumda kald iin topran elden karan, kiraya vermek zorunda kalan kyllerden de satn alyorlar. Bu nedenle zengin, orta ve yoksul kylleri, sahip olduklar beygir saysna gre ayrmak doru olacaktr. ok sayda beygiri olan kyl, genellikle her zaman bir zengin kyldr; elinde birok i hayvan bulunduruyorsa, bu onun epeyce ok toprak ektiini, kendi toprak paynn dnda, baka topraklara ve para rezervlerine sahip olduunu gsterir. Ayrca tm Rusya'da (Sibirya ve Kafkasya dnda Avrupa Rusyas'nda) ok sayda beygire sahip olan kyllerin saysn hesaplama olanamz da var. Elbette btn Rusya'da sadece bir ortalamadan sz edilebilecei unutulmamaldr: tek tek kazalarda ve illerde ok byk farklar vardr. rnein kentlerin yaknlarnda az sayda beygiri olan zengin kyller de vardr. Bu kyller son

derece krl bir i olan sebzecilikle urarlar; dierlerinin beygiri azdr ama buna karlk ok sayda inekleri vardr ve stlk yaparlar. Rusya'nn her yerinde, topraktan deil, ticari ilerden zenginleen kyller de vardr: bunlar yahaneler, krma deirmenleri ve baka iletmeler kurarlar. Krda yaayan herkes, kyndeki ya da kazasndaki zengin kylleri ok iyi bilir. Fakat biz, bu zengin kyllerden tm Rusya'da ne kadar olduunu, ne kadar gleri bulunduunu bilmeliyiz ki, yoksul kyl rastgele, gz kapal gitmesin, dostlarnn kimler, dmanlarnn kimler olduunu bilsin. yleyse imdi, beygir bakmndan zengin ve beygir bakmndan yoksul kyllerin ok olup olmadn grelim. Rusya'da toplam olarak yaklak on milyon kyl hanesi bulunduunu daha nce syledik. Btn bu ailelerde toplam onbe milyon beygir olduu sanlmaktadr (14 yl nce 17 milyondu, gnmzde bu rakam azalmtr). Yani ortalama olarak on haneye onbe at dyor. Fakat tm mesele u ki, bunlardan bazlarnn, ok aznn, ok sayda beygiri var; dierlerinin, ok byk ksmnn ise ya ok az beygiri var, ya da hi yok.
* Burada sadece yaklak, ortalama rakamlar aldmz bir kez daha belirtelim. Belki zengin kyllerin says bir buuk milyon deil de bir milyon iki yz elli bin veya bir milyon yedi yz elli bin, ya da hatta iki milyon da olabilir. Bu byk bir fark deildir. Burada nemli olan, her bini ve her yz bini dikkate almak deil, zengin kyllerin gcnn ne kadar byk olduunu ve hangi durumda bulunduklarn iyice kavramaktr; dost ve dmann ayrt edebilmek, bo szlerle yanltlmamak iin yoksullarn, zellikle de zenginlerin durumunu tam olarak bilmektir. Her kr iisi kendi kazasn ve komu kazalar tam olarak gzden geirsin. Bizim hesabmzn doru olduunu, ortalama olarak her yerde ayn sonucun ktn grecektir: yz haneden onu, en fazla yirmisi zengin, yaklak yirmisi orta, geriye kalanlar ise yoksul kyldr.

Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler

31

32

Kr Yoksullarna

Beygirsiz kyllerin says en azndan milyondur, buna ek olarak yaklak buuk milyon kylnn sadece bir at var. Bunlar ya tamamen mahvolmu, ya da yoksul kyllerdir. Biz bunlara kr yoksullar diyoruz. On milyondan alt buuk milyonu, yani neredeyse te ikisi bu tr kyldr! Bundan sonra her biri bir ift i hayvanna sahip orta kyller gelir. Yaklak iki milyon kyl hanesi yaklak drt milyon beygire sahiptir. Bunlar ikiden fazla i hayvanna sahip zengin kyller izler. Bunlar birbuuk milyon hanedir, fakat yedibuuk milyon beygire sahiptir.* Bunun anlam udur: iftliklerin yaklak altda biri, tm beygirlerin yarsna sahiptir. Bunu bildiimizde, zengin kyllerin gc hakknda olduka doru bir yargda bulunabiliriz. Say olarak ok azdrlar: eitli beldelerde, eitli kazalarda her yz aileden sadece bir-iki dzinesini olutururlar. Fakat bu az saydaki hane en zenginleridir. O nedenle de btn Rusya'da tm dier kyllerin tamamnn sahip olduklar kadar beygire sahiptirler. Dolaysyla bunlara ait olan ekim alan da, btn kyllerin sahip olduklar ekim alannn nerdeyse yarsdr. Yani bu kyller, ailelerinin ihtiyacnn ok tesinde tahl kaldrrlar. ok miktarda tahl satarlar. Bunlar iin tahl sadece beslenmelerine deil, ayn zamanda ve her eyden nce sata, para kazanmaya hizmet eder. Bu kyller para biriktirebilirler. Bu paralar tasarruf sandklarna ve bankalara yatrrlar. Mlk olarak toprak satn alrlar. Rusya'da her yl ne kadar topran kyller tarafndan satn alndndan daha nce sz etmitik; bu arazilerin neredeyse tm bu kyllerin eline geer. Kr yoksullar toprak almay deil, karnn doyurma olanaklarn dnmek zorundadr. Paralar ou zaman sadece ekmek iin bile yetmezken, toprak

almay nasl dnsnler. O nedenle eitli bankalar, zellikle de Kyl Bankas,[4] (kylleri aldatanlarn ve baz safdillerin iddia ettikleri gibi) toprak alabilmeleri iin btn kyllere deil, sadece ok az sayda kylye, sadece zengin kyllere yardm etmektedir. O nedenle de, daha nce szn ettiimiz kyllerin kt akl hocalar, kyllerin toprak alm hakknda, topraklarn sermayeden emee getiini sylerken, yalan sylemektedirler. Toprak emee, yani mlksz insanlara hibir zaman geemez, nk toprak iin para demek gerekir. Yoksul kyllerde ise fazla paradan sz bile edilemez. Toprak sadece paral zengin kyllere, sermayeye, kr yoksullarnn kentli iilerle ittifak halinde ona kar savamak zorunda olduklar kiilere gemektedir. Zengin kyller topra sadece "ebediyen" satn almakla kalmazlar, ayn zamanda uzun yllar iin en ok toprak kiralayanlar da onlardr. Geni topraklar kiralamakla kr yoksullarnn topraklarn ellerinden alrlar. rnein Poltova ilinin bir kazasnda (Konstantinograd kazasnda) zengin kyllerin ne kadar toprak kiraladklar hesaplanmtr. Ve ne grlmtr? Otuz ya da daha fazla desiyatin toprak kiralayan ancak pek az kyl vardr, onbe hane bana sadece iki. Fakat bu zengin kyller kiralanan tm topraklarn yarsn ele geirmilerdir, her zengin kyl bana ortalama 75 desiyatin kiralanm toprak! Ya da rnein Taurien ilinde, kyllerin Mir yoluyla, ky topluluu yoluyla devletten kiraladklar topraklarn ne kadarn zengin kyllerin ele geirdii hesaplanmtr. Zengin kyllerin say olarak hanelerin topu topu bete biri, kiralk topraklarn drtte n ele geirdikleri anlalmtr. Toprak her yerde para karlnda tahsis edilmektedir, paraya ise ancak az

Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler

33

34

Kr Yoksullarna

saydaki zengin kyller sahiptir. ok miktarda toprak imdi bizzat kyller tarafndan da icara verilmektedir. Kyller toprak paylarn elden brakyorlar, nk hayvanlar, tohumlar yok, iktisatlar iin paralar yok. Para olmaynca bugn toprak da ie yaramyor. rnein Samara ili Novouzensk kazasnda her zengin kyl hanesinden biri ya da ikisi ya kendi beldesinden ya da yabanc bir beldeden pay topra kiralamaktadr. Topraklar, ya bir beygiri olan ya da hi beygiri olmayan kyller tarafndan kiraya verilmektedir. Taurien ilinde kyl ailelerinin en az te biri, topraklarn kiraya vermektedir. Tm kyl toprak paynn drtte biri ikiyzelli bin desiyatin kiraya verilmektedir. Ve bu ikiyzelli bin desiyatinden 150 000 desiyatini (bete ) zengin kyllerin eline gemektedir! Mir birliinin, ky topluluunun kr yoksullar iin ie yarar olup olmadn buradan da grebiliriz. Bu ky birliklerinde kimin paras varsa, g de ondadr. Bize ise, tm ky topluluklarndan kr yoksullarnn bir birlii gerektir. Toprak almnda olduu gibi, kyller saban, harman makinesi ve dier yeni aletlerin ucuza satn alnabilecei laflaryla da aldatlmaktadr. Zemstvolarda depolar kurulmakta, arteller oluturulmakta ve yle denmektedir: Yeni gelitirilmi aletler kylln durumunu iyiletirecektir. Bu sadece bir aldatmacadr. Btn bu daha iyi aletler sadece zenginlerin eline gemekte, yoksullarn eline ise neredeyse hibir ey gememektedir. Onlarn aklndan saban ya da harman makinesi almak gemiyor yeter ki yaayabilsinler! Bu tr bir "kyller iin yardm", zenginlere yardmdan baka bir ey deildir. Fakat ne topra, ne hayvan, ne de rezervleri

olan yoksullar kitlesine daha iyi aletleri ucuza satarak yardm edilemez. rnein Samara ilinin bir kazasnda, gelitirilmi aletlerden zenginlerde ne kadar, yoksullarda ne kadar olduu hesaplanmtr. Hanelerden bete birinin, yani zengin kyllerin, tm gelitirilmi aletlerin neredeyse drtte ne, yoksul kyllerin, yani btn hanelerin yarsnn ise otuzda birine sahip olduklar ortaya kmtr. Hi beygiri olmayan ya da sadece bir beygiri olan hane says, toplam 28 000 haneden 10 000 hane tutmaktadr; ve bu 10 bin hane, tm kazadaki btn kyl ailelerinin elinde bulunan 5724 gelitirilmi tarm aletinden sadece yedisine sahiptir. 5724 aletten sadece 7 ite gya "btn kylle" yararl olan btn bu iktisat iyiletirmelerinden, saban ve harman makinelerinin yaylmasndan kr yoksullarna den pay! Son olarak zengin kylln en nemli zelliklerinden biri, tarm iileri ve gndelikiler tutmasdr. Tpk iftlik sahipleri gibi, zengin kyller de bakalarnn emeiyle yaamaktadrlar. Tpk iftlik sahipleri gibi, onlar da kyl kitlesi mahvolduu ve sefalete dt iin zenginlemektedirler. Tpk iftlik sahipleri gibi, onlar da iilerinden mmkn olduunca ok i karma, onlara mmkn olduunca az deme abas iindedirler. Eer milyonlarca kyl tamamen mahvedilip bakalarnn yanna cretli ii olarak gitmek, igcn satmak zorunda kalmasayd, zengin kyller var olamaz, iftliklerini devam ettiremezlerdi. Hibir yerde "terkedilmi" topraklar ellerinde toplayamaz, hibir yerde kendilerine ii bulamazlard. Oysa btn Rusya'da bir buuk milyon zengin kyl, en az bir milyon tarm iisi ve gndeliki tutmutur. Mlk sahipleri snfyla mlkszler snf, iverenlerle iiler, burjuvaziyle proletarya

Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler

35

36

Kr Yoksullarna

arasndaki byk mcadelede, zengin kyllerin proletaryaya kar mlk sahiplerinin yannda saf tutacaklar aktr. Artk zengin kylln durumunu ve gcn biliyoruz. imdi kr yoksullarnn nasl yaadklarn grelim. Tm Rusya'daki kyl hanelerinin byk ounluunun, neredeyse te ikisinin kr yoksullarna dahil olduunu sylemitik. zellikle de beygirsiz hane says kesinlikle milyondan az deildir; byk ihtimalle daha fazladr, bugn belki buuk milyondur. Her ktlk yl, her kt rn yl on binlerce iktisad mahvetmektedir. Nfus artyor, yaamak gittike zorlayor, fakat en iyi topraklar zaten iftlik sahiplerinin ve zengin kyllerin elinde bulunuyor. Her geen yl gittike daha ok insan mahvoluyor, kentlere ve fabrikalara gidiyor, tarm iisi ya da yamak oluyorlar. Beygirsiz kyl artk hi mlk olmayan bir kyldr. O bir proleterdir. Geimini (yaad srece, ya da daha dorusu, yaamak deil, g bela geindii srece) topraktan, iftilikten deil, cretli iilikten salar. O, kentli iinin z kardeidir. Beygirsiz kylnn toprak da iine yaramaz: beygiri olmayan hanelerin yars toprak payn kiraya vermekte, hatta bazen, topra ileyebilecek durumda olmad iin topra ky topluluuna karlksz vermektedir (bazen de bunun iin stne para bile vermektedir!). Beygirsiz kyl belki bir desiyatin, en fazla iki desiyatin topra ileyebilir. Srekli ekmek satn almak zorundadr (eer paras varsa), kendi ekmei beslenmesine yetmez. Sadece bir beygiri olan ailelerin durumu da daha iyi deildir. Tm Rusya'da bunlardan yaklak buuk milyon hane vardr. Elbette bu hususta istisnalar da vardr, urada burada, bir tek beygire sahip

olmalarna ramen son derece iyi yaayan ve hatta zengin olan kyller de vardr. Fakat biz istisnalardan, Rusya'nn tek tek blgelerinden deil, tm Rusya'dan sz ediyoruz. Sadece birer beygire sahip tm kyl kitlesi ele alndnda, bu kitlenin hi kukusuz yoksulluk ve sefalet iinde bir kitle olduuna kuku yoktur. Sadece bir beygiri olan kyl, tarmsal illerde bile, , drt, pek nadir olarak da be desiyatin toprak ileyebilmektedir; kendi ekmei ona da yetmez. yi rn alnan yllarda dahi, bu kyl, beygirsiz kylden daha iyi beslenmez, yani karn doyacak kadar yiyecei hi olmaz, srekli alk eker. ktisad tamamen perian haldedir, hayvan kt durumdadr, pek az hayvan yemi mevcuttur, gler, topra gerei gibi ilemek iin yetmez. Bir beygire sahip kyl, tm iktisad iin (hayvan yemi hari) rnein Voronej ilinde ylda en fazla yirmi ruble harcayabilir! (Zengin kyl ise bunun on katn harcamaktadr.) Toprak kiras, hayvan alm, saban ve teki aletlerin tamiri, oban ve teki giderler iin ylda sadece yirmi ruble! Byle iftlik olur mu? Bu sadece bir klfet deil, bir zorluk ve eziyettir, krek cezasdr. Bir beygire sahip kyller arasnda da toprak paylarn kiraya verenlerin bulunduu ve bunlarn says az deildir aktr. Toprak, bir dilencinin de iine fazla yaramaz. Para yoktur, toprak ise sadece para kazandrmamakla kalmaz, ayn zamanda geimini de salamaz. Oysa her ey iin paraya gereksinim vardr: Beslenme iin, giyim iin, iftlik iin, vergiler iin. Voronej ilinde bir beygir sahibi kyl genellikle sadece vergi olarak on sekiz ruble demektedir, oysa ayn kylnn btn giderler iin ylda topu topu en fazla 75 rublesi vardr. Burada toprak satn almaktan, yeni tarm aletleri edinmekten, kyl

Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler

37

38

Kr Yoksullarna

bankalarndan sz etmek, alay etmekten baka bir ey deildir: Bunlar kr yoksullar iin dnlmemitir. Peki, paray nereden bulmal? Bir "kazan" peine dmek zorunlu olur. Bir beygiri olan kyl, beygirsiz kyl gibi ancak "kazan"la g bela geinebilir. Peki "kazan" ne demektir? Bunun anlam, bakalarnn yannda almak, cretli ii olmaktr. Bunun anlam, bir beygiri olan kylnn ifti olmaktan yar yarya kt, cretli ii, proleter haline geldiidir. O nedenle byle kyllere yar-proleterler denir. Onlar da kent iilerinin z kardeleridir, nk onlar da her trl mlk sahibi tarafndan her biimde talan edilmektedir. Onlar iin de, btn zenginlere, btn mlk sahiplerine kar mcadele iin sosyal-demokratlarla birlemekten baka bir kar yol, baka bir kurtulu yoktur. Demiryolu yapmnda kimler alyor? Yap mteahhitleri kimleri soyuyor? Odun kesen ya da odunlar sallarla nakledenler kim? Tarm iisi olarak alan kim? Gndeliki olarak alan kim? Kentlerde ve limanlarda en ar ileri yapanlar kim? Hepsi elbette kr yoksullar. Bunlarn hepsi, beygirsiz ya da tek beygiri olan kyllerdir. Bunlar kr proleterleri ve yar-proleterlerdir. Ve bunlarn says Rusya'da o kadar ok ki! Btn Rusya'da (Sibirya ve Kafkasya hari) her yl sekiz, bazen de dokuz milyon pasaport verildii hesaplanmtr. Bunlarn hepsi seyyar ameledir. Bunlarn sadece ad kyldr, gerekte ise cretli iidir, proleterdir. Bunlarn tm kent iileriyle bir birlikte birlemek zorundadr ve kra ulaan her k ve bilgi n bu birlii glendirip salamlatracaktr. Bu "ek kazan"larla ilgili unutulmamas gereken bir ey daha var. Btn memurlar ve memur gibi dnen insanlar, kylnn, mujiin iki eye "gereksinim"

duyduunu sylerler: Toprak ve arazi (ama ok fazla deil, nk zenginler hepsini ellerine geirdikleri iin bu kadar ok topran nereden salanacan kim bilir!) ve "kazan". O nedenle, halka yardmc olmak iin, krsal blgelere daha fazla sanayi dallar sokmak, daha fazla "kazan kaps" olana yaratmak gerektiinden sz ederler. Byle konumalar ikiyzllkten baka bir ey deildir. Kr yoksullar iin ek kazan kaps, cretli i demektir. Kylye "bir kazan kaps amak", onu cretli iiye dntrmek demektir. Ne de gzel bir yardm, demek gerekiyor! Zengin kyller iin, sermaye gerektiren baka "i olanaklar" vardr rnein bir deirmen ya da baka bir iletme kurmak, bir bierdver satn almak, ticaret yapmak ve benzeri. Paral insanlarn para kazanmalaryla kr yoksullarnn cretli iini ayn kefeye koymak, kr yoksullarn aldatmak demektir. Byle bir aldatmaca zenginler iin elbette yararldr; meseleyi "ek kazan kaps"nn btn trlerinin, btn kyllere ayn derecede ak olduu eklinde gstermek, zenginlerin iine gelir. Fakat kr yoksullarnn gerekten iyiliini isteyenler, ona tm gerei ve sadece gerei syleyeceklerdir. Orta kyller zerine de baz eyler sylemeliyiz. Tm Rusya'da ortalama iki i hayvanna sahip olan kylnn orta kyl saylabileceini ve on milyon haneden yaklak iki milyonunun byle kyl haneleri olduunu grdk. Orta kyl, zengin kylyle proleter arasnda ortada bulunur zaten bunun iin ona orta kyl denir. Yaam da orta karardr: iyi bir ylda iftliinden gereksinim duyduu kadarn karr, fakat zaruret her zaman ensesindedir. Birikmi paras ya hi yoktur, ya da ok azdr. O nedenle iftlii kaygan zeminde durur. Para

Krda Zenginlik ve Yoksulluk, Mlk Sahipleri ve iler

39

40

Kr Yoksullarna

temin etmesi zordur: gereksinim duyduu kadar paray iftliinden ancak ok nadiren karr, ve bu da son derece kttr. Ek bir i aramak ise, onun iin, iftliini kendi haline brakmak demektir, ve o zaman iftlik ihmal olunur. Fakat birok orta kyl ek gelir olmakszn geinemez: bu kyller cretli ii olarak almak zorunda kalrlar, zaruret, onlar iftlik sahibinin yanna yanama olarak girmeye, borlanmaya zorlar. Borlarndan ise orta kyl hibir zaman kurtulamaz: orta kylnn zengin kyl gibi salam gelirleri yoktur. Bir kez borlanmaya balamas, boynuna ilmii geirmesi demektir. Sonunda tamamen mahvolasya kadar bir daha hi kurtulamaz borlarndan. Orta kyl ounlukla iftlik sahiplerinin yanna yanama olarak girer, nk iftlik sahibi, geici ileri iin, sefalete dmemi, iki ata ve iftilik iin gerekli tm dier aletlere sahip bir kylye ihtiya duyar. Kyn terketmek, orta kylye zor gelir; o nedenle, tahl, otlaklar, elinden alnm topraklarn kiras, kn ald bor para karlnda iftlik sahibinin yanamas haline gelir. iftlik sahibi ve Kulak'n dnda, zengin komusu da orta kyly bask altnda tutar: hep ondan nce davranp topraklar kapar ve onu ezecek hibir frsat karmaz. te orta kyl byle yaar: Ne ap, ne eker. Ne gerek, sahici bir mlk sahibidir, ne de ii. Btn orta kyller mlk sahiplerine meyillidirler, mlk sahibi olmak isterler, ama bunu pek az baarr. Bunlardan pek az hatta tarm iisi ve gndeliki bile tutar, bakasnn emeiyle zenginleme, bakalarnn srtndan zenginlerin safna katlma abas gsterirler. Fakat orta kyllerin ounluu, deil bakasn altrmak, bizzat kendileri bakalar iin almak zorundadrlar. Zenginlerle yoksullarn, mlk sahipleriyle iilerin

arasnda mcadelenin balad her yerde, orta kyl ortada durur ve ne tarafa gideceini bilmez. Zenginler onu kendi saflarna arrlar: sen de mlk sahibisin, hibir eyleri olmayanlarla, iilerle yapacak ne iin var. iler ise yle derler: zenginler seni aldatacak ve soyacaklar, senin iin zenginlere kar mcadelede bizi desteklemekten baka kurtulu yoktur. Orta kyller uruna bu mcadele, sosyal-demokrat iilerin iilerin kurtuluu iin mcadele ettikleri her yerde, btn lkelerde yryor. Rusya'da bu mcadele daha yeni balyor. O nedenle bu meseleyi ok iyi irdelemeli ve zengin kyllerin orta kylleri hangi aldatmacalarla avladklarn, bu aldatmacalar nasl aa karacamz ve gerek dostlarn bulmas iin orta kylle nasl yardm edebileceimizi ok iyi anlamalyz. Rus sosyal-demokrat iileri batan itibaren doru yolda yrrlerse, emeki kr halkyla kent iilerinin kalc ittifakn kurmay ve emekilerin btn dmanlar zerinde abucak zafer elde etmeyi Alman iilerinden ok daha nce baarabiliriz.

4 ORTA KYLLK HANG TARAFTA YER ALMALIDIR? MLK SAHPLER VE ZENGNLERN YANINDA MI, YOKSA LERN VE MLKSZLERN YANINDA MI?
Btn mlk sahipleri, btn burjuvazi, orta kyll, iftliini iyiletirmek iin her trl nlemler vaaddederek (ucuz saban, kyl bankalar, ayr otu ekimine geme, hayvan, gbre ve benzeri gereksinimlerin ucuza satlmas) ve onlar iftliklerin iyiletirilmesini amalayan eitli tarmsal birliklerde (kooperatif denen kurulularda) ve eitli ifti derneklerinde birletirerek

Orta Kyllk Hangi Tarafta Yer Almaldr?

41

42

Kr Yoksullarna

kendi tarafna ekmeye alyor. Bu yolla burjuvazi, orta ve hatta kk kyly, hatta hatta yar-proleteri iilerle birlemekten alkoymak, iilere, proletaryaya kar mcadelesinde zenginlerin yannda, burjuvazinin yannda savamasn salamak ynnde aba sarfediyor. Sosyal-demokrat iilerin verdii yant ise u: iftliklerin iyiletirilmesi iyi bir ey. Ucuz saban almann kt bir yan yok; hatta bugn aptal olmayan her tccar, mteri ekmek iin mmkn olduunca ucuz satmaya alyor. Fakat yoksul ve orta kyllere, iletmelerin iyiletirilmesi ve sabanlarn ucuza satlmasnn, zenginlere hi dokunmadan tmnn yoksulluktan kurtulmasna ve kendi ayaklar zerinde durabilmesine yardm edeceini sylemek sahtekrlktr. Btn bu iyiletirmelerin, ucuzluklarn ve kooperatiflerin (mal alm-satm birlikleri) zenginlere yarar ok daha byktr. Zenginler gittike gleniyor, kr yoksullarn ve orta kylleri gittike daha ok sktryorlar. Zenginler zengin kaldka, topran, hayvanlarn, aletlerin, parann en byk ksmn ellerinde tuttuka, sadece yoksul kyller deil, orta kyller de yoksulluu hibir zaman aamayacaklardr. u ya da bu orta kyl, bu iyiletirmelerin ve kooperatiflerin yardmyla zengin olacaktr, fakat btn halk ve orta kylln ana ktlesi yoksulluun derinliklerine daha da ok gmlecektir. Btn orta kyllerin zengin olmas iin, zenginleri kovmak gerekir, bunu ise ancak kent iilerinin kr yoksullaryla ittifak baarabilir. Burjuvazi orta (ve hatta yoksul) kylye yle sylyor: Sana ucuz toprak, ucuz saban satacaz, sen de ama bize ruhunu sat, buna karlk zenginlere kar her trl mcadeleden vazge.

Sosyal-demokrat ii yle sylyor: Eer gerekten ucuz satyorlarsa, ve para da varsa, neden satn alnmasn bu ticari bir itir. Fakat insan ruhunu satmamaldr. Kent iileriyle birlikte btn burjuvaziye kar mcadeleden vazgemek, sonsuza kadar yoksulluk ve sefalet iinde kalmak demektir. Mallarn ucuzlamasnda zenginin avantaj daha oktur, o daha da zenginleir. Fakat genel olarak parasz birine, mallarn ucuz olmasnn, burjuvazinin parasna el koymad srece, pek yarar olmayacaktr. Bir rnek alalm: Burjuvazinin yandalar eitli trden kooperatifleri (ucuza alma ve krl satma birlikleri) byk cokuyla karlyorlar. Hatta kendilerine "Sosyal-Devrimci" deyip, tpk burjuvazi gibi, kylnn en acil gereksiniminin kooperatifler olduunu bas bas baranlar bile var. Rusya'da da eitli kooperatifler kurulmaya baland, ama bunlarn says ok az, politik zgrlk kazanlmad mddete de az kalacak. Buna karlk Almanya'da pekok kyl kooperatifi var. imdi bu kooperatiflerin en ok kime yaradn grelim. Tm Almanya'da 140 000 ifti st ve st rnleri sat kooperatiflerine yedir. Bu 140 000 iftinin ise (yine kolaylk olsun diye yuvarlak rakamlar alyoruz) 1 100 000 inei vardr. Tm Almanya'da yoksul kyllerin says drt milyondur. Bunlarn sadece 40 000'i kooperatiflere yedir: Demek ki her 100 yoksul kylden sadece biri bu kooperatiflerden yararlanmaktadr. Bu 40 000 yoksul kyl toplam 100 000 inee sahiptir. Ayrca orta kyllerin says bir milyondur; bunlarn 50 000'i kooperatiflere yedir (yani yzde be), toplam 200 000 inei vardr. Zengin iftilerin (yani iftlik sahipleri ve zengin kyller birlikte) says tebir milyondur,

Orta Kyllk Hangi Tarafta Yer Almaldr?

43

44

Kr Yoksullarna

bunlarn 50 000'i kooperatiflere yedir (yani yzde on yedisi!), ineklerinin says 800 000'dir! te grlyor, bu kooperatiflerin hereyden nce ve en ok kime yarad. te orta kyller, ucuz al ve krl sat iin kurulan bu tr ok eitli birlikler sayesinde kurtulacaklarn syleyenler tarafndan byle aldatlmaktadr. Burjuvazi, mujii, hem yoksul kylleri hem de orta kylleri saflarna aran sosyaldemokratlardan mmkn olduunca dk bir cretle "rehinden kurtarmak" istemektedir. Bizim lkemizde de trl eitli peynircilik ve toplama st fabrikas artelleri kurulmaktadr. Bizim lkemizde de kylnn artellere, Mir birliklerine ve kooperatiflere gereksinim duyduunu bas bas baran yeterince insan var. Fakat bu artellerin, kooperatiflerin, Mir kiralamalarnn kime yaradn gryoruz. Bizim lkemizde yz haneden en az yirmisinin hi inei yoktur; yaklak otuzunun birer inei vardr: bu aileler zaruretten dolay stlerini sattklar iin, ocuklar st iemez, alk ekip sinekler gibi lrler. Zengin kyllerin ise , drt ya da daha fazla inei vardr ve zengin kyller btn kyllere ait tm ineklerin yarsna sahiptir. O halde peynircilik artelleri kime yaryor? Aktr ki, hereyden nce iftlik sahiplerine ve kyl burjuvazisine yaryor; kr yoksullar ve orta kylln onlara eilim gstermesinin, yoksulluktan kurtuluun aresini btn iilerin burjuvaziye kar mcadelesinde deil, kk mlk sahiplerinin tek tek iinde bulunduklar durumu aarak zengin olmalar iin aba sarfetmesinde grmesinin onlarn iine yarayaca aktr. Bu aba, kk kylnn yanda ve dostuymu gibi yapan burjuvazinin yandalar tarafndan her biimde

desteklenmekte ve tevik edilmektedir. Ve bir sr saf insan, koyun postuna brnm kurdu grmeyip bu burjuva aldatmacasna katlarak, kk ve orta kylle yarar salayacaklarn dnyorlar. Bylece rnein kitaplarda ve konumalarda, kk iletmelerin ok avantajl, ok krl olduunu, kk iletmeciliin gelitiini iddia ediyorlar; o nedenle de tarmda kk mlk sahipleri gya her yerde ok fazlaym, o nedenle toprakklarna bu kadar sk sarlyorlarm (yoksul kyller mr boyu bir parack topran zerinde didinip dururken, btn iyi topraklar burjuvazinin elinde, ayn zamanda para da burjuvazinin elinde bulunduundan deilmi!). Bu ukalalar kk iftilerin paraya gereksinim duymadklarn sylyorlar; kk ve orta kyller daha tutumludur ve zengin kylden daha fazla aba harcar, ayrca da daha sade bir hayat srdrmeyi bilirler: hayvanlar iin kuru ot satn almak yerine samanla idare ederler; pahal bir makine almak yerine, daha erken kalkar, daha uzun alr, makinenin grd ii grrler; tamir iin bakalarna para demek yerine tatil gnnde baltay eline alp marangozu oynarlar bylece her ey byk mlk sahibinde olduundan daha ucuza gelir; pahal bir at ya da kz beslemek yerine, sabana ineini koar Almanya'da btn yoksul kyller sabanlarna
* Kyller iin en iyisini isteyen, ama buna ramen srekli bu tatl szlere dnen saf insanlara Rusya'da "Narodnik" ya da "kk iletme yandalar" denir. "Sosyal-Devrimciler" de meseleyi kavramadklar iin onlarn peinden gidiyorlar! Almanya'da da bir sr tatl szler eden insanlar var. Bunlardan biri olan Eduard David, ksa sre nce kaln bir kitap yazd. Bu kitapta, kk iletmenin byk iletmeden kyaslanmayacak lde krl olduunu, nk kk kylnn gereksiz harcamalar yapmadn, sabana beygir deil, st de veren ineini kotuunu yazyor.

Orta Kyllk Hangi Tarafta Yer Almaldr?

45

46

Kr Yoksullarna

inek koarlar, ayrca bizim lkemizde halk ylesine byk bir sefalet iindedir ki, sabana sadece inek deil, insanlar da koulmaya balanmtr! Ne kadar krl, ne kadar ucuz! Orta ve kk kyllerin bylesine alkan olmalar, bylesine gayretle almalar, sade bir yaam srmeleri, kt eyler yapmamalar, sosyalizmi deil, sadece iftliklerini dnmeleri ne kadar da vlmeye deer! Burjuvaziye kar grevler dzenleyen iilere deil, zenginlere meylediyor, drst insanlar olmak istiyorlar! Herkes byle alkan olsa, byle byk bir gayretle alsa, sade yaasa, fazla imese, daha ok para biriktirse, daha az pamuklu kuma alsa, daha az ocuk yapsa, herkesin durumu ok iyi olur, yoksulluk ve sefalet kalmazd. Burjuvazi orta kylye byle tatl szler sylyor ve baz saf insanlar bu szlere inanp bunlar tekrar ediyorlar.* Gerekte btn bu tatl szler sadece bir aldatmacadr, kyllerle alay etmektir. Orta ve yoksul kyly sabahtan akama kadar almak zorunda brakan, bir dilim fazla ekmei bile ona ok gren, ne kadar kk olursa olsun her trl para harcamaktan vazgeirten zarurete, bu korkun zarurete, bu ukalalar, ucuz ve krl iftilik diyorlar. Elbette bir pantolonu yl giymek, yazn ayakkabsz dolamak, karasaban halatla balamak ve inei kulbenin atsndan alnm rm otla beslemekten "daha ucuz", "daha krl" ne var. Herhangi bir burjuvay ya da zengin kyly byle "ucuz" ve "krl" bir iftlie koymal o zaman bu gzel szlerini hemen unutacaktr! Kk iletmeyi gklere karanlar, bazen kylye yardmc olmak istiyorlar, ama gerekte ona sadece zararlar dokunuyor. Yalanlaryla kyly, piyangonun

halk aldatmas gibi aldatyorlar. Hemen piyangonun ne olduunu anlataym. rnein benim 50 ruble deerinde bir ineim var. Bu inei piyangoyla satmak istiyorum ve o nedenle de herkese bir ruble deerinde bilet almay neriyorum. Bir rubleye bir inek sahibi olma olana var! Herkes inei satn almak istiyor ve rubleler yamaya balyor. Yz ruble toplandnda, piyangoyu ekiyorum: piyangoyu kazanan, inei bir rubleye alm oluyor, dierleri hava alyor. nek insanlara "ucuza" m geldi? Hayr, ok pahalya geldi, nk deerinin iki kat para dendi, nk iki kii (piyangoyu dzenleyen ve inei kazanan) hibir ey yapmadan kazan saladlar, hem de paralarn kaybeden doksan dokuz insann srtndan. Demek ki piyangonun halk iin kazanl olduunu syleyenler halk basite aldatmaktadr. Ayn ekilde kylye, yoksulluk ve sefaletten eitli kooperatifler (ucuz satn alma ve krl satma birlikleri), iletmelerde eitli iyiletirmeler, bankalar ve benzeri nlemler sayesinde kurtulacan vaat edenler onu aldatmaktadr. Nasl piyangoda dierleri kaybederken biri kazanmsa, burada da durum ayndr: bir orta kyl beceriklilik gsterip zenginleirken, dier doksan dokuz kyl mrleri boyunca srekli sefalet iinde kalm, iki bklm halde her geen gn daha fazla mahvolmaya terkedilmitir. Her ky sakini kendi kyne ve ilesine dikkatle baksn: Zenginleen ve sefaletten kurtulan orta kyl ok mu? mr boyu sefaletten kurtulamayanlarn says ne kadar? Ka tanesi mahvolup kyn terketmitir? Grdmz gibi, Rusya'da orta kyl iktisatlar iki milyondan fazla deildir. Ucuz satn al, krl sat iin eitli birliklerin, bugn mevcut olan rakamn on misline ktn dnelim. Sonu ne olurdu? ok ok yz bin orta kyl

Orta Kyllk Hangi Tarafta Yer Almaldr?

47

48

Kr Yoksullarna

zengin kyl haline gelirdi. Peki bu ne demektir? Bu demektir ki: yz orta kylden bei zengin olmutur. Ya geriye kalan doksan bei? Onlar iin ayn skntlar srecek, hatta eskisinden daha ar olacak bu skntlar! Yoksul kyller ise daha da byk bir sefalete itilecekler! Aktr ki burjuvazi, mmkn olduunca ok orta ve kk kylnn kendisi gibi olmaya abalamalarndan, burjuvaziye kar mcadele etmeden yoksulluktan kurtulabileceklerinin olanakl olduuna inanmalarndan, kent ve kr iilerinin birliine deil kendi gayretlerine, kendi dayanma glerine gvenmelerinden baka bir ey istemiyor. Burjuvazi, mujiin iindeki bu aldatc inanc ve bu umudu desteklemek, onu tatl szlerle uyutmak iin btn gcyle aba sarfediyor. Btn bu tatl dilli insanlarn yalann aa karmak iin kendilerine soru sormak yeterlidir. Birinci soru. Rusya'daki 240 milyon desiyatin verimli topraktan yz milyon desiyatini zel mlk sahiplerinin elinde bulunurken, alan halk yoksulluk ve sefaletten kurtulabilir mi? En byk 16 bin iftlik sahibinin elinde 65 milyon desiyatin bulunurken? kinci soru. (Toplam on milyon haneden) bir buuk milyon zengin kyl hanesi, kyllerin sahip olduu toplam ekim alannn, atlarn, hayvanlarn, kyllere ait btn rezervlerin ve birikmi paralarn yarsndan fazlasn ellerinde tutarken, alan halk yoksulluk ve sefaletten kurtulabilir mi? Bu kyl burjuvazisi gittike zenginleip, yoksul ve orta kyll ezdike, bakalarnn, gndeliki iilerle tarm iilerinin emei sayesinde zenginletike olanakl mdr? Alt buuk mil-

yon kyl ailesi yoksul kyl durumundayken ve bunlar son derece byk bir sefalet iinde srekli alk ekerken ve bir para ekmei cretli iilik yaparak karrken bu gerekleebilir mi? nc soru. Para temel g haline gelmiken, her ey: fabrikalar, topraklar, hatta cretli ii olarak, cret klesi olarak insanlar parayla satn alnabilirken, alan halk yoksulluk ve sefaletten kurtulabilir mi? Para olmadan yaamak ve iftilik yapmak mmkn olmadka bu gerekleebilir mi? Kk mlk sahibi, yoksul kyl, parasn alabilmek iin iftlik sahibiyle mcadele etmek zorunda kaldka bu gerekleebilir mi? Birka bin iftlik sahibi, tccar, fabrikatr ve bankacnn yz milyonlarca rubleyi kendi ellerine geirdikleri, ayrca binlerce milyon rublenin topland tm bankalar zerinde tasarruf ettikleri koullarda bu gerekleebilir mi? Bu sorular kk iletmenin ya da kooperatiflerin yararlar zerine gzel laflarla geitirilemez. Bu sorulara verilebilecek tek yant vardr: alan halk kurtaracak tek gerek "kooperatif", btn burjuvaziye kar mcadele iin kr yoksullarnn kentlerdeki sosyaldemokrat iilerle kuraca ittifaktr. Byle bir ittifak ne kadar abuk genileyip glenirse, orta kyl burjuva vaatlerinin tm yalann o kadar abuk anlayacak, o kadar abuk saflarmza geecektir. Burjuvazi bunu bilmekte, o nedenle de ettikleri tatl szlerin dnda sosyal-demokratlar hakknda bir sr yalan yaymaktadr. Sosyal-demokratlarn, orta ve kk kyllerin mlklerini ellerinden alacaklarn sylemektedir. Bu bir yalandr. Sosyal-demokratlar sadece byk mlk sahiplerinin, sadece bakalarnn emeiyle yaayanlarn mlklerini ellerinden almak istemektedir.

Sos.-dem. Halk ve i. in Hangi yi. Mca. Elde Et. stiyor.?

49

50

Kr Yoksullarna

Sosyal-demokratlar, ii altrmayan kk ve orta mlk sahiplerinin mlklerini hibir zaman ellerinden almayacaklardr. Sosyal-demokratlar sadece dierlerinden daha bilinli, daha birlemi kent iilerinin deil, kr iilerinin de, zenginlerden taraf olmayp, burjuvazinin safna gemeyen, yabanc ii altrmayan kk zanaatkr ve kyllerin karlarn da savunur ve korurlar. Sosyal-demokratlar, henz burjuvazinin egemenliini ykamadmz bugnk koullarda, olanakl olan ve burjuvaziye kar bu mcadeleyi kolaylatracak, ii ve kyllerin yaamlarnda yaplacak her trl iyiletirme iin mcadele ederler. Fakat sosyal-demokratlar kyly aldatmazlar, ona btn gerei sylerler, burjuvazi egemen olduu srece hibir iyiletirmenin halk yoksulluk ve sefaletten kurtaramayacan ona nceden ve dorudan sylerler. Sosyal-demokratlarn kim olduunu ve ne istediini btn halk bilsin diye, sosyal-demokratlar programlarn hazrlamlardr. Program, partinin neyi hedeflediinin ve ne iin mcadele ettiinin ksa, ak ve tam anlatmdr. Sosyal-Demokrat Parti, btn halk kendisini grsn ve tansn diye, parti iinde, btn emeki halk burjuvazinin boyunduruundan kurtarmak amacyla gerekten mcadele etme isteinde olan, byle bir mcadele iin kimlerin birlemesi gerektiini ve bu mcadelenin nasl yrtleceini doru kavram insanlar yer alsn diye, ak ve tam bir program hazrlayan biricik partidir. Ayrca sosyal-demokratlar, programda emeki halkn yoksulluk ve sefaletinin nereden kaynaklandnn ve iilerin birliinin neden her geen gn daha kapsaml ve gl hale geldiinin dobra dobra, ak ve tam olarak aklanmak zorunda olduu grndedirler. Kt

yaadn syleyip insanlar isyan etmeye armak yetmez; bunu her yaygarac da yapabilir, ama fazla bir yarar olmaz. i halkn, neden fakrzaruret ektiini ve bu fakrzaruretten kurtulmak iin mcadelede kiminle birlemesi gerektiini apak kavramas zorunludur. Sosyal-demokratlarn ne istediklerini syledik; emeki halkn yoksulluk ve sefaletinin kaynana iaret ettik; kr yoksullarnn kime kar mcadele etmesi ve bu mcadelede kiminle birlemesi gerektiini syledik. imdi de mcadelemizle, ii ve kyllerin hayatlarnda hemen bugn hangi iyiletirmeleri elde edebileceimizi sylemek istiyoruz.

5 SOSYAL-DEMOKRATLAR BTN HALK VE LER N HANG YLETRMELER MCADELEYLE ELDE ETMEK STYORLAR?
Sosyal-demokratlar tm alan halkn her trl yamadan, baskdan, adaletsizlikten kurtarlmas iin mcadele ediyorlar. zgrlemek iin, ii snf hereyden nce birlemelidir. Birlemek iin ise birleme zgrlne, birleme hakkna, politik zgrle sahip olmak gerekir. Otokratik rejimin halkn memurlar ve polis tarafndan kleletirilmesi anlamna geldiini syledik. O nedenle politik zgrle sadece saraya girebilen bir avu saraylnn, kalantorun ve yksek memurun deil, tm halkn gereksinimi vardr. Fakat her eyden nce de ii ve kyllere gerekir politik zgrlk. Zenginler memurlarn ve polisin keyfi davranlarndan ve zorbalndan parayla kurtulabilirler. Zenginler ikayetlerini en yksek mevkilere kadar ulatrabilirler. O nedenle de polis ve memurlar, zenginlerle, yoksullarla

Sos.-dem. Halk ve i. in Hangi yi. Mca. Elde Et. stiyor.?

51

52

Kr Yoksullarna

olduundan ok daha seyrek urarlar. i ve kyllerin polisten ve memurlardan kurtulmak iin paralar yoktur, ikayetlerini hibir yere ulatramazlar, dava aamazlar. Devlette seilmi bir hkmet, bir halk temsilcileri meclisi olmadka, iiler ve kyller polis ve memurlarn antaj, keyfi davran ve hakaretlerinden kurtulamayacaklardr. Ancak byle bir halk temsilcileri meclisi, halk memurlarn boyunduruundan kurtarabilir. Her akl banda kyl, arlk hkmetinden her eyden nce ve esas olarak halk temsilcileri meclisinin toplanmasn talep eden sosyal-demokratlardan yana olmaldr. Sosyal durumlarna, zengin ya da yoksul olup olmadklarna baklmakszn herkes halk temsilcilerinin seilmesine katlmaldr. Seimler serbest olmal, memurlarn mdahalesi engellenmelidir; seimleri polis efleri ve kaymakamlar deil, gven duyulan insanlar denetlemelidir. O zaman tm halkn temsilcileri halkn tm skntlarn tartma olana bulacaklardr; Rusya'da daha iyi koullar yaratma imkanna sahip olacaklardr. Sosyal-demokratlar, polisin hi kimseyi yarg karar olmadan hapsedememesini talep ediyorlar. Keyfi tutuklamalar iin memurlar iddetle cezalandrlmaldr. Memurlarn bana buyruk tavrlarna son vermek iin, memurlarn bizzat halk tarafndan seilmesi, herkesin herhangi bir memur hakknda dava ama hakkna sahip olmas gerekir. Zira polis efini kaymakama ya da kaymakam valiye ikayet etmenin ne anlam var ki? Elbette kaymakam polis efini, vali kaymakam koruyacak ve sonuta ikayette bulunan cezalandrlacak, ya hapsedilecek ya da Sibirya'ya srlecektir. Ancak (teki lkelerde olduu gibi) Rusya'da da herkes gerek halk meclisine gerekse de seilmi yarglardan oluan mahkemelere ikayette bulunma ve herkesin skntlar zerine aka konuma ve gazetelere yazma hakk bulunduunda, memurlar kendilerini tehdit altnda

hissedeceklerdir. Rus halk bugn de hl memurlara feodal bamllk ilikisi iindedir. Memurlarn izni olmadan halk ne toplant dzenleyebilir ne de kitap ve gazete karabilir! Bu klece bir bamllk deil mi? Eer serbeste toplant yaplamyor, gazete ve kitap karlamyorsa, memurlar ve zenginlerle nasl baedilecektir? Elbette memurlar doruyu syleyen her kitap, halkn sefaletine dair her doru sz yasaklamaktadr. Sosyal-Demokrat Parti bu kitap da gizli basmak ve datmak zorunda kalmtr: zerinde bu kitab yakalatan herkes mahkemeye karlacak, hapse atlacaktr. Fakat sosyal-demokrat iiler bundan korkmuyor: Doruyu syleyen bu tr kitapklar gittike artan sayda basyor ve okumas iin halka veriyorlar. Ve hibir zindan, hibir bask, halkn zgrl uruna mcadeleyi durduramayacaktr! Sosyal-demokratlar zmrelerin kaldrlmasn ve tm yurttalarn tamamen eit haklara sahip olmasn talep ediyorlar. Bugn vergiden muaf ve vergi ykmls, ayrcalkl ve ayrcalksz zmreler, soylular ve soylu olmayanlar var; hatta aa halk kesimine hl kzlck sopas mevcut. Hibir lkede iiler ve kyller bu kadar aalanmamaktadr. Rusya dnda hibir lkede, farkl zmreler iin farkl yasalar yoktur. Artk Rus halknn da, kyller iin soylularla ayn haklar talep etmesinin zaman gelmitir. Serfliin kaldrlmasndan 40'tan fazla yl sonra hl kzlck sopasnn mevcut olmas, hl vergiden muaf ve vergi ykmls zmrelerin var olmas utanlacak bir durum deil mi? Sosyal-demokratlar halk iin tam seyahat zgrl ve meslek zgrl talep ediyorlar. Seyahat zgrl ne demektir? Bunun anlam, kylnn istedii yere gitme, nereye isterse oraya yerleme, herhangi bir kiiden izin almakszn istedii k-

Sos.-dem. Halk ve i. in Hangi yi. Mca. Elde Et. stiyor.?

53

54

Kr Yoksullarna

y ya da kenti seme zgrlne sahip olmasdr. Bunun anlam, Rusya'da da pasaportlarn kaldrlmas (teki lkelerde oktan beri pasaport yoktur), hibir polis efinin, hibir kaymakamn, kylnn nereye isterse oraya yerlemesini ve orada almasn yasaklama hakkna sahip olamamasdr. Rus kyls hl o derece memurlarn boyunduruu altndadr ki, serbeste kente tanamaz, baka bir blgeye gemez. Bakan, valilere, keyf yerlemelere izin vermemelerini emrediyor! Vali, kylnn nereye gidip gidemeyeceini kylnn kendisinden daha iyi biliyor! Kyl kk bir ocuk, ynetimin izni olmadan tek adm bile atamaz! Bu klece bir bamllk deil mi? Servetini sefahatte israf etmi her soylu, yetikin iftilere emir verme hakkna sahipken, bu halkla alay etmek deil midir? Bugnk "Tarm Bakan" Bay Yermolov'un yazd "Kt rn ve Halkn Fakrzarureti" (Ktlk) adl bir kitap var. Bu kitapta dpedz yle deniyor: iftlik sahibi beyler orada el emeine gereksinim duyuyorsa, kyl ikametghn deitiremez. Bakan bunu aka, hi utanmadan sylyor, kylnn bu konumalar duymayacan ve anlamayacan dnyor. iftlik sahibi beylerin ucuz iiye gereksinimi varken neden insanlarn gitmesine msaade edilsin? Halk ne kadar darda yaarsa, iftlik sahibi iin o kadar avantajldr, fakrzaruret o kadar byktr, insanlar o kadar ucuza alr, her trl irretliklere o kadar itaatle katlanr. Eskiden iftlik sahiplerinin karlarn muhtar gzetirdi, imdi kaymakam ve valiler gzetiyor. Eskiden muhtarn emriyle kyller ahrda falakaya yatrlrd, imdi kaymakamn emriyle kaymakamlkta falakaya yatrlyorlar. Sosyal-demokratlar daimi ordunun kaldrlmasn ve yerine genel halk milisinin kurulmasn, tm halkn silahlandrlmasn talep ediyorlar. Daimi ordu halktan kopuk ve halk

kurunlamaya hazrlanlan bir ordudur. Askerler yllarca klalara kapatlp, insanlk d bir eitime tabi tutulmasalar, ii ve kyl kardelerine ate aabilirler miydi? Alk eken kyllerin zerine yrrler miydi? Devleti dman saldrsna kar savunmak iin bir daimi orduya gerek yoktur. Bunun iin halk milisi yeter. Her yurtta silahlanrsa, Rusya'nn hibir dmandan korkmasna gerek kalmaz. Halk da militarizmin boyunduruundan kurtulmu olur: militarizm iin ylda yz milyonlarca ruble harcanmakta, bu paralar da halktan toplanmaktadr, vergilerin bu kadar yksek, hayatn bu kadar zor olmasnn da nedeni budur. Militarizm, polisin ve memurun halk zerindeki iktidarn daha da glendirmektedir. Militarizm baka halklar yamalamak, rnein inlilerin elinden topraklarn almak iin gereklidir. Bu, halkn skntsn azaltmaz, tam tersine yeni vergiler nedeniyle skntlar katlanr. Daimi ordunun yerine tm halkn silahlandrlmasnn gemesi, btn iilere ve kyllere byk bir kolaylk salayacaktr. Sosyal-demokratlarn talebi olan dolayl vergilerin kaldrlmas da ii ve kyllere korkun bir kolaylk salayacaktr. Dolayl vergiler dorudan topraktan ya da ekonomiden tahsil edilen deil, halkn dolayl olarak dedii, mallara daha yksek fiyatlar demesi biimindeki vergilerdir. Hazine eker, votka, gazya, kibrit ve daha birok tketim maddesine vergi koymutur; bu vergileri hazineye tccar ya da fabrikatr der, ama elbette kendi parasndan deil, mterilerin dedii paralardan. Votka, eker, gazya, kibrit fiyatlar frlar ve bir ie votka ya da yarm kilo eker alan herkes sadece maln fiyatn deil, ayn zamanda vergisini de der. rnein eer yarm kilo eker iin on drt kopek dyorsanz, bunun drt kopek'i (yaklak olarak) vergidir; eker imalats bu vergiyi hazineye demitir, imdi dedii paray tketicilerden geri alr. Demek ki, dolayl vergiler tketim maddelerinin vergi-

Sos.-dem. Halk ve i. in Hangi yi. Mca. Elde Et. stiyor.?

55

56

Kr Yoksullarna

lendirilmesidir, tketicinin ald maln yksek fiyat iinde dedii vergilerdir. Bazen, dolayl vergilerin en adil vergi olduu sylenir; ne kadar satn aldysanz, o kadar dyorsunuz. Fakat bu doru deildir. Dolayl vergiler en adaletsiz vergilerdir, nk bunlar demek yoksullar iin zenginlerden ok daha zordur. Zenginlerin, iilerin ya da kyllerin gelirinin on misli, hatta bazen yz misli geliri vardr, ama zengin yz misli ekere gereksinim duyar m? On misli votka, kibrit ya da gazyana gereksinim duyar m? Zengin bir aile, yoksul bir ailenin iki, en fazla misli gazya, votka ya da eker alr. Bu ise, zenginin yoksula gre, gelirinin daha kk ksmn vergi olarak demesi anlamna gelir. Diyelim ki bir yoksul kylnn yllk geliri iki yz rubledir; bu kylnn vergilendirilmi, dolaysyla da fiyat ykselmi maddelerden altm ruble karlnda satn aldn dnelim (ekere, kibrite, gazyana vastal vergi konmutur, yani imalat, mal daha pazara kmadan vergisini demitir; devlet tekelinde bulunan votkann fiyatn ise bizzat hazine ykseltmitir; pamuklu kumalar, demir ve teki eyalarn fiyat da daha ucuz olan yabanc mallar Rusya'ya yksek gmrk resimleri denmeden sokulmad iin ykselmitir). Bu altm rublenin yirmi rublesi vergidir. Demek ki yoksul biri gelirinin her rublesinden on kopek'i dolayl vergi olarak demektedir (dolaysz vergilerin, bedel ve Obrok demelerinin, Zemstvo, kaza ve Mir vergilerinin dnda). Zengin kylnn geliri ise bin rubledir; vergilendirilmi mallardan yz elli rublelik almtr; (bu yz elli rublenin) elli rublesini vergi olarak deyecektir. Dolaysyla zengin kyl, gelirinin her rublesinden sadece be kopek'i dolayl vergi olarak der. nsan ne kadar zenginse, gelirinden o kadar azn dolayl vergi

olarak der. O nedenle dolayl vergiler en adaletsiz vergidir. Dolayl vergiler yoksullara yklenen vergilerdir. iler ve kyller birlikte nfusun onda dokuzunu olutururlar ve toplam dolayl vergilerin onda dokuzunu ya da sekizini derler. Oysa toplam gelirin onda drdnden fazlasn kesinlikle almazlar! Sosyal-demokratlar imdi dolayl vergilerin kaldrlmasn ve gelir ve miraslara mterakki vergi konmasn talep ediyorlar. Bunun anlam udur: Gelir ne kadar yksekse, vergi de bir o kadar yksek olmaldr. Bin ruble geliri olan, ruble bana bir kopek, iki bin rublesi olan iki kopek vs. deyecektir. En az gelire sahip olanlar (diyelim ki drt yz rublenin altnda geliri olanlar) hi vergi demeyeceklerdir. Zenginler en yksek vergiyi deyeceklerdir. Byle bir vergi, gelir vergisi ya da daha doru bir deyile mterakki gelir vergisi, dolayl vergilerden ok daha adil olacaktr. O nedenle sosyal-demokratlar dolayl vergilerin kaldrlmas ve mterakki gelir vergisinin uygulanmasn hedeflemektedirler. Ne var ki tm mlk sahiplerinin, tm burjuvazinin bunu istemedii ve buna kar kt aktr. Ancak kr yoksullarnn kentteki iilerle gl bir ittifak, bu iyiletirmeyi burjuvaziden mcadele ederek elde edebilir. Son olarak, sosyal-demokratlarn talep ettii, ocuklarn parasz renim grmesi, tm halk iin, zellikle de ama kr yoksullar iin nemli bir iyiletirme olacaktr. Bugn krsal blgelerde kentlerdekinden ok daha az okul var, ayrca her yerde ocuklarna iyi bir eitim verme olanana sadece zengin snflar, sadece burjuvazi sahip. Halk, bugn iinde bulunduu cehaletten en azndan ksmen de olsa ancak tm ocuklar iin bedava ve zorunlu eitim kurtarabilir. Bu cehaletin acsn en

Sos.-dem. Halk ve i. in Hangi yi. Mca. Elde Et. stiyor.?

57

58

Kr Yoksullarna

ok kr yoksullar ekmekte ve retime zellikle gereksinim duymaktadrlar. Fakat elbette memurlarn ve papazlarn istedikleri gibi bir eitim deil, gerek, zgr bir eitim. Bundan baka sosyal-demokratlar, herkesin istedii dine inanmakta tamamen zgr olma hakkna sahip olmasn talep ediyorlar. Btn Avrupa devletleri iinde sadece Rusya ve Trkiye'de, ortodoks inantan baka bir inanca sahip olanlara, Raskolnikilere,* tarikat mensuplarna, Yahudilere kar utan verici yasalar vardr. Bu yasalar ya herhangi bir inanc tamamen yasaklamakta, ya da bu inanc yaymay yasak altna almakta ve belli bir inanca sahip insanlar eitli haklardan yoksun brakmaktadr. Btn bu yasalar en adaletsiz, en zorba ve en utandrc yasalar arasndadr. Herkes sadece istedii dine inanmakta deil, ayn zamanda herhangi bir dini yayma ve din deitirmede de tamamen zgr olmaldr. Hibir memur, herhangi bir kimseye dinini sorma hakkna bile sahip olmamaldr: bu vicdani bir meseledir ve hi kimse buna mdahale etmemelidir. "Egemen" bir din ve"egemen" bir kilise olmamaldr. Btn dinler, btn kiliseler yasa nnde eit olmaldr. eitli dinlerin din adamlarna, bu dinlere mensup olanlar bir geim temin edebilirler, fakat devlet, devletin paralarndan tek bir dine bile destek vermemeli, ne ortodoks ne Raskolniki ne tarikat yesi ne de herhangi bir baka dinden din adamlarna geim temin etmemelidir. Sosyal-demokratlar bunun iin mcadele ediyorlar ve bu nlemler eksiksiz ve herhangi bir bahane gs* Raskolniki (Raskol = blnme'den), Eski Mminler de denilen, 17. yzylda ortaya km bir tarikatn ad. Bu tarikatn dinsel nemininin yan sra politik ve sosyal bir nemi de vard; ayaklanmalara katlyor, hkmet ve kilise tarafndan takibata uratlyordu. Taraftarlarnn says milyonlarla saylyordu Alm. Red.

terilmeksizin gerekletirilmedike, halk mensup olduu din nedeniyle yz kzartc polis basksndan ya da daha az yz kzartc olmayan bu dinlerden birine polisin lutufta bulunmasndan kurtulamayacaktr. Sosyal-demokratlarn tm halk ve zellikle de yoksullar iin hangi iyiletirmeleri hedeflediklerini ortaya koyduk. imdi de, iiler iin, sadece fabrika ve kent iileri iin deil, kr iileri iin de hangi iyiletirmeleri elde etmek istediklerini grelim. Fabrika ve iletmelerde iiler kalabalklar halinde, birbirlerine yakn yaarlar; byk atlyelerde alrlar; eitim grm evrelerden sosyal-demokratlarn yardmndan daha kolayca yararlanabilirler. Btn bu nedenlerden dolay kent iileri, iverenlere kar mcadeleye herkesten nce balam ve nemli iyiletirmeler elde etmiler, hatta fabrika yasalarnn karlmasn salamlardr. Fakat sosyal-demokratlar bu tr iyiletirmeleri tm iiler iin: gerek kentlerde, gerekse de kylerde iveren iin alan ev sanayicileri; kk ustalarn ve zanaatlarn yannda alan cretli iiler; inaat iileri (marangozlar, duvarclar vb.); orman iileri ve vasfsz iiler ve ayn zamanda tarm iileri iin talep etmektedirler. Tm bu iiler bugn tm Rusya'da, tpk fabrika iileri gibi ve onlarn yardmyla, daha iyi yaam koullar, daha ksa ign, daha yksek cretler iin mcadele amacyla birlemeye balyorlar. Sosyal-Demokrat Parti daha iyi bir yaam iin mcadelelerinde tm iileri destekleme, onlara yardm etme, en enerjik ve en gvenilir iileri salam birliklerde rgtleme (bir araya getirme), onlar, bror ve bildiriler datarak, tecrbeli iileri yeni katlanlara gndererek ve genel olarak gc dahilinde her eyi yaparak destekleme grevini nne koymutur. Politik zgrlmz kazannca, halk temsilcileri meclisinde bizim de kendi insanlarmz, ii temsilcileri, sosyal-demokratlar olacak ve bunlar baka lkelerdeki yoldalar gibi iiler

Sos.-dem. Halk ve i. in Hangi yi. Mca. Elde Et. stiyor.?

59

60

Kr Yoksullarna

lehine yasalarn karlmasn talep edeceklerdir. Burada sosyal-demokrasinin iiler iin elde etmek istedii tm iyiletirmeleri saymak istemiyoruz: bunlar programda vardr ve "Rusya'da i Davas" adl brorde ayrntl biimde aklanmtr*. Burada bu iyiletirmelerin en nemlilerine deinmek yetecektir. gn sekiz saatten fazla olmamaldr. Haftada bir gn daima iten muaf olmal ve dinlenmeye hizmet etmelidir. Fazla mesai tamamen yasaklanmaldr, ayn ekilde gece vardiyas da. Onalt yana kadar btn ocuklar parasz eitim grmeli, o nedenle de cretli ii olarak altrlmamaldr. Sala zararl sanayi dallarnda kadnlar altrlmamaldr. srasnda meydana gelen her kaza rnein kalbur makinelerinde ve bierdverlerde vs. sakatlanmalar iin iveren iiye tazminat demelidir. cretli iilerin creti, tarm iilerinde sk sk olduu gibi iki ya da ayda bir deil, daima haftalk olarak denmelidir. cretlerini her hafta dzenli olarak almalar iiler iin ok nemlidir, hem de mal olarak deil, mutlaka para olarak. verenler iilere her trl deersiz mal fahi fiyatlarla dayatarak cretlerinden kesmeyi pek severler; bu ktle son vermek iin cretlerin malla denmesi mutlaka yasayla yasaklanmaldr. Ayrca yal iiler devletten emekli maa almaldrlar. iler emekleriyle tm zengin snflar ve tm devleti beslemektedirler, o nedenle de, emekli maa almaya, emekli maa alan memurlar kadar haklar vardr. verenlerin kendi durumlarn ktye kullanarak iilerin yararna karlan kararlar ihlal etmelerini nlemek iin, sadece fabrikalara deil, byk iftlik sahiplerinin iftlik* L. Martov'un, sosyal-demokrat program halkn anlayaca biimde aklayan bir bror. Alm. Red.

lerine, genel olarak cretli emein olduu tm iletmelere mfettiler atanmaldr. Fakat bu mfettiler memur olmamal, bakanlar ya da valiler tarafndan atanmamal, polisin hizmetinde olmamaldr. Mfettiler ii temsilcileri olmaldr; devlet, iilerin zgrce setikleri bu ii mutemetlerine maa demelidir. Bu seilmi ii temsilcileri, ii konutlarnn iyi durumda tutulmasn, iverenlerin iileri (tarm alannda ounlukla olduu gibi) kpek kulbelerinde ya da toprak damlarda yaamaya zorlamamasn, paydosla ilgili kurallara uyulmasn da salamaldr. Bu arada politik zgrlk kazanlmad, polis her eye kadir olduu ve halka kar sorumlu olmad mddete, iilerin setii hibir ii temsilcisinin herhangi bir yarar olmayaca unutulmamaldr. Bugn polisin sadece ii temsilcilerini deil, herkes adna konuma, yasa ihlallerini aa karma ve iileri birlemeye arma cesaretini gsteren her iiyi mahkemeye karmakszn tutuklad herkesin malumudur. Fakat politik zgrle kavutuumuzda ii vekillerinin ok yarar olacaktr. Btn smrclerin (fabrika sahipleri, iftlik sahipleri, mteahhitler, zengin kyller) altrdklar iilerin cretlerinden keyfi biimde, skarta mal paras, ceza paras gibi kesintiler yapmas kesinlikle yasaklanmaldr. verenlerin keyfi biimde para kesmeleri yasaya kardr ve tecavzdr. veren hibir biimde ya da herhangi bir kesinti yaparak iinin cretini dremez. veren kendisi yarglayp ceza veremez (iilerin cretlerinden yapt kesintileri cebe indiren iyi bir yarg!), bilakis gerek bir mahkemeye bavurmaldr, ve bu mahkeme eit sayda ii ve iveren temsilcisinden olumaldr. Ancak

Sos.-dem. Halk ve i. in Hangi yi. Mca. Elde Et. stiyor.?

61

62

Kr Yoksullarna

byle mahkemeler iverenlerin iiler hakknda ya da iilerin iverenler hakkndaki ikayetlerini adil bir biimde inceleyebilir. Sosyal-demokratlarn tm ii snf iin hedefledikleri iyiletirmeler bunlardr. Her iftliin, her iktisadn, her mteahhidin iileri, gvenilir insanlarla bir araya gelip, hangi iyiletirmeleri hedeflediklerini, hangi talepleri ileri srmeleri gerektiini (farkl iletmelerde, farkl iktisatlarda, farkl mteahhit firmalarnda iilerin talepleri elbette farkl olacaktr) kararlatrmaya almaldrlar. Sosyal-demokrat komiteler tm Rusya'da, taleplerini ak ve kesin biimde saptamada, tm iiler ve ayn zamanda iverenler ve resmi makamlar da bu talepleri iyice bilsin diye, bu taleplerin akland bildiriler yaynlamada iilere yardm ediyorlar. iler tek adammasna birlemi halde taleplerini savunduklarnda, iverenler geri adm atmak ve kabul etmek zorunda kalacaklardr. iler kentlerde bu yolla birok iyiletirmeler elde ettiler ve imdi ev sanayicileri, kk zanaatkrlar, tarm iileri de birlemeye (rgtlenmeye) ve talepleri iin mcadele etmeye balyorlar. Politik zgrlmz olmad srece, bu mcadeleyi gizli biimde, iilerin tm bildirilerini, tm birliklerini yasaklayan polisten gizli olarak srdryoruz. Fakat politik zgrle kavutuktan sonra, bu mcadeleyi tm Rusya'da emeki halkn birlemesi ve kendisini baskya kar yekvcut olarak savunmas iin daha kapsaml yrteceiz. iler Sosyal-Demokrat i Partisi'nde ne kadar ok birleirlerse, gleri o kadar byk olacak, ii snfnn her trl baskdan, her trl cretli iten, burjuvazi iin almaktan kurtuluunu mcadeleyle o kadar abuk elde ede-

ceklerdir. * Daha nce, Sosyal-Demokrat i Partisi'nin sadece iiler iin deil, ayn zamanda tm kyller iin de mcadeleyle iyiletirmeler elde etmeye altn sylemitik. imdi tm kyller iin partinin hangi iyiletirmeleri hedeflediini grelim.

6 SOSYAL-DEMOKRATLAR BTN KYLLER N HANG YLETRMELER MCADELEYLE ELDE ETMEK STYORLAR?

Tm emekileri tamamen kurtarmak iin, kr yoksullar, kent iileriyle ittifak halinde, tm burjuvaziye kar, yani zengin kyllere kar da mcadele yrtmek zorundadr. Zengin kyller iilerine mmkn olduunca az cret demeye, onlar mmkn olduunca uzun ve ar altrmaya abalayacaklardr, buna karlk kent ve kr iileri, yanamalarn da zengin kylden iyi bir cret almasna, daha az almalarna, dinlenme molas elde etmelerine uraacaklardr. Yani kr yoksullar zengin kyllerin olmad kendi birliklerini kurmaldrlar. Bundan daha nce sz ettik ve bundan byle de sk sk yineleyeceiz. Fakat Rusya'da tm kyller, yoksullar gibi zenginler de, birok adan hl serflik ilikisi iinde yaamaktadr: Kyllk aa, baya, vergi ykmls bir zmre oluturmaktadr; hepsi polis memurlar ve kaymakamlarn serfleri durumundadr; tm kyller, ayrlm topraklar, sulama yerlerini, mera ve otlaklar kullanabilmek iin, eskiden olduu gibi ou kez ift-

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

63

64

Kr Yoksullarna

lik sahipleri iin almaya devam etmektedirler tpk serflik dneminde iftlik sahibi iin altklar gibi. Tm kyller bu yeni serflik durumundan kurtulmak istiyorlar, hepsi eit haklara sahip olmak istiyorlar, hepsi kendilerini bugn de angaryaya zorlayan, topran, merann, sularn, otlaklarn kullanlmasn "alarak demeye", "tarlalara yaplan hasar"a karlk almaya ve kadnlar "fahri olarak"* iftlik sahibinin ekinlerini toplamaya gndermeye zorlayan iftlik sahiplerinden nefret ediyorlar. Kr yoksullar bu alarak demekten, zengin kyllerin ektiinden daha fazla ekiyor. Zengin kyl zaman zaman iftlik beyi iin bu alarak demekten parayla kurtulabilir, ama genellikle zengin kyl de iftlik beyi tarafndan epeyce ezilir. Bunun sonucunda kr yoksullar haklardan yoksun olularna kar, her trl angaryaya kar, her trl alarak demeye kar zengin kyllerle birlikte mcadele etmek zorundadr. Her trl klelikten, her trl yoksulluktan ancak tm burjuvaziyi (zengin kyller de dahil) yendiimizde kurtulabileceiz. Fakat daha nce kurtulabileceimiz bir klelik vardr; nk zengin kyl iin de bu klelie katlanmak zordur. Rusya'da tm kyllerin hl serfler gibi yaadklar bir sr yre ve kaza vardr. O nedenle tm Rus iileri ve kr yoksullar, iki elleriyle iki tarafa kar mcadele yrtmek zorundadrlar: Bir elleriyle, tm iilerle ittifak halinde, tm burjuvalara kar; teki elleriyle, tm kyllerle ittifak halinde, krdaki memurlara kar, derebeylerine kar. Eer kr yoksullar zengin kyllerden ayr olarak kendi birliklerini kurmazlarsa, zengin kyller onlar aldatacak, onlara ihanet edecek, kendileri iftlik sahipleri haline geleceklerdir, yoksullara ise sadece yardm etmemekle kalmayacaklar, ayn zamanda birleme zgrln de vermeyeceklerdir. Eer kr
* Yani parasz Alm. Red.

yoksullar zengin kyllerle birlikte derebeyi boyunduruuna kar mcadele etmezse, eli aya bal, bir parack toprana zincirlenmi kalacaktr, o zaman kent iileriyle birlemek iin tam zgrle de sahip olmayacaktr. Kr yoksullar ilknce iftlik sahiplerine bir darbe indirmeli ve en azndan iftlik beyine olan en kt, en zararl bamllktan kurtulmaldr; bu mcadelede ok sayda zengin kyl ve burjuvazinin yanda, kr yoksullarndan yana tavr alacaktr, nk iftlik sahiplerinin kibrinden hepsi bkp usanmtr. Fakat iftlik sahiplerinin gcn snrladmz andan itibaren, zengin kyl kim olduunu hemen gsterecek ve penelerini her tarafa uzatacaktr, fakat bu peneler her eyi toparlayp gtrmeyi ok sever ve imdiden ok fazla eyi toparlayp gtrmtr bile. Demek ki ok dikkatli olmak ve kent iileriyle salam, sarslmaz bir ittifak kurmak gereklidir. Kent iileri, iftlik beylerini eski aristokratik alkanlklarndan vazgeirmekte yardm edecek ve (ayn kendilerini smrenleri, fabrika sahiplerini biraz yola getirdikleri gibi) zengin kylleri de biraz yola getireceklerdir. Kent iileriyle ittifak yapmadan, kr iileri klelikten, her trl fakrzaruretten ve sefaletten asla kurtulamayacaklardr; onlara kent iilerinden baka hi kimse yardm etmeyecektir, zaten kendilerinden baka da hi kimseye gvenemezler. Fakat daha nce kabul ettirebileceimiz, bu byk mcadelenin ta balangcnda hemen elde edebileceimiz iyiletirmeler vardr. Rusya'da, dier lkelerde oktan beri bulunmayan birok klelik vardr ve tm Rus kyll, memurlara ve iftlik sahiplerine bu klelikten, bu bamllk ilikisinden derhal kurtulabilir. imdi, Sosyal-Demokrat i Partisi'nin, tm Rus kylln en azndan derebeyine en kt klelikten kurtarmak ve tm Rus burjuvazisine kar mcadelede kr yoksullarnn ellerini serbest klmak iin her eyden nce ve ilk

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

65

66

Kr Yoksullarna

plnda hangi iyiletirmeleri mcadeleyle elde etmek istediini grelim. Sosyal-Demokrat i Partisi'nin birinci talebi, "vergi ykmls" kylln srtna binmi olan tm bedel demelerinin, tm Obrok vergilerinin, tm ykmllklerin kaldrlmasdr. Soylu komiteleri ve Rus arnn soylu hkmeti, kylleri serflikten "kurtardnda", kyller kendi z topraklar iin, ok eskiden beri iledikleri topraklar iin bedel paras demek zorunda brakldlar! Bu bir soygundu. Soylu komiteleri arlk hkmetinin yardmyla, kylleri aka yamalad. Hkmet, Tapu Sicil Yasas'n* silah zoruyla uygulamak, iyice kesip biilen "dilenci paylarn" kabul etmek istemeyen kyllere kar askeri infazlar tertiplemek iin birok yere askeri birlik gnderdi. Askeriyenin yardm olmadan, ikence ve kurunlamalar olmadan, soylu komiteleri, serflikten kurtulu gnlerinde olduu gibi kylleri bylesine utanmazca talan edemezlerdi. Kyller, iftlik sahipleri komitelerinin ve soylu komitelerinin kendilerini nasl aldattklarn ve yamaladklarn hibir zaman unutmamaldrlar, nk arlk hkmeti bugn de, kyller iin yeni bir yasa karlmas sz konusu olduunda, hemen soylu ya da memur komiteleri atyor. ar ksa sre nce (26 ubat 1903) bir manifesto yaynlad[5]; bu manifestoda, kyllere ilikin yasalar gzden geirmeyi ve dzeltmeyi vaaddediyor. Gzden geirecek olan kim? Dzeltecek olan kim? Yine soylular, yine memurlar! Kyller, kyllerin hayatlarnn iyiletirilmesi iin kyl komitelerinin kurulmasn kabul ettiresiye kadar hep aldatlacaklardr. iftlik sahipleri, kaymakamlar ve her trl memurlarn, kyllerin ensesinde boza piirdikleri yeter! Kyllerin her polis efine,
* 19 ubat 1861 Manifestosuna dayanarak iftlik sahipleriyle onlarn eski serfleri arasndaki ilikiyi dzenleyen yasa. Alm. Red.

kaymakam, kr polisi komutan ya da vali denen her soylu ayyaa bu feodal bamll yeter! Kyller kendi sorunlarn kendileri zme, yeni yasalar zerine kendileri dnme, nerme ve gerekletirme zgrln talep etmelidirler. Kyller zgr, seilmi kyl komiteleri talep etmelidirler; bunu mcadeleyle elde etmedikleri srece, soylular ve memurlar onlar daima aldatacak ve yamalayacaklardr. Kyller kendi kendilerini kurtarmadka, kaderlerini kendi ellerine almak iin birlemedike, onlar kan emici memurlarn elinden kimse kurtarmayacaktr. Sosyal-demokratlar sadece bedel paralarnn, Obrok vergilerinin ve her trl verginin tamamen ve derhal kaldrlmasn deil, ayn zamanda halktan alnan tm paralarn halka geri verilmesini talep ediyorlar. Tm Rusya'da kyller, soylu komiteleri tarafndan serflikten kurtarldklarndan beri, zaman iinde yz milyonlarca ruble dediler. Kyller bu paralar geri istemelidirler. Hkmet, soylu byk iftlik sahiplerine zel bir vergi koymal, manastr ve has tmar arazilerine (yani arlk ailesinin topraklarna) el konulmal, halk temsilcileri meclisi bu paralar kyller yararna kullanmaldr. Kyller dnyann hibir yerinde Rusya'daki gibi aalanmaz, sefalet iinde yaamaz, milyonlarca kyl korkun bir ekilde alktan lp gitmez. Bizim lkemizde kyller alktan lmeye itiliyorlar, nk nce soylu komiteleri tarafndan soyuldular, nk o zamandan beri ylbeyl soygun devam ediyor, kyller eski derebeyinin miraslarna denecek eski vergileri, bedel paralarn ve Obrok paralarn demeye zorlanyorlar. Kylleri yamalayanlar bundan sorumlu tutulmaldrlar. Alk eken kyllere ciddi bir yardmda bulunmak iin para, soylu byk toprak sahiplerinden alnmaldr. Alk eken kylnn sadakaya, -be kuruluk yardma ihtiyac yok. Alk eken kyl, her yl iftlik sahibine ve devlete dedii paralarn geri

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

67

68

Kr Yoksullarna

verilmesini talep etmelidir. Halk temsilcileri meclisi, Kyl Komiteleri ancak bu durumda alara gerek, ciddi bir yardmda bulunabilir. Devam edelim. Sosyal-Demokrat i Partisi, mteselsil kefaletin ve kylnn kendi topra zerinde zgrce tasarrufta bulunmasn kstlayan tm yasalarn derhal kaldrlmasn talep etmektedir. 26 ubat 1903 tarihli ar manifestosu, mteselsil kefaletin kaldrlacan vaaddetmektedir. imdi byle bir kanun kmtr. Fakat bu yetmez. Ayrca kylnn topra zerinde serbeste tasarrufta bulunmasn snrlayan tm yasalar da derhal kaldrlmaldr. Aksi takdirde, mteselsil kefalet olmasa da kyl tam zgr olmayacak, yar-serf durumunda kalacaktr. Kyl, topra zerinde tasarrufta bulunma tam zgrln kazanmaldr: herhangi bir kimseye sormadan onu istediine verme ve satma zgrln kazanmaldr. Fakat arn ferman buna izin vermez: tm soylular, tccarlar ve kentliler toprak zerinde zgrce tasarruf edebilirler, fakat kyl edemez. Mujik kk bir ocuktur. Yanna bir nezareti dikilmelidir ki, bir mrebbiye gibi ona hep gz kulak olsun. Kylnn toprak payn satmas yasaklanmaldr ki, paray har vurup harman savurmasn! derebeyleri bu yargya varyorlar ve kyllerin gerekten iyiliini isteyen baz saf insanlar da onlara kanarak, kyllerin toprak satmasnn yasaklanmas gerektiini sylyorlar. Hatta (daha nce szn ettiimiz) Narodnikler ve kendilerine "Sosyal-Devrimciler" diyenler ayn telden alyor ve kylmzn biraz baml kalmas ve topran satamamasnn kendisi iin daha iyi olacan dnyorlar. Sosyal-demokratlar yle diyorlar: Bu tam bir ikiyzllktr, efendi zihniyetidir; bunlar tatl laflardr! Sosyalizme ulatmzda, ii snf burjuvaziyi yendiinde, tm toprak ve arazi ortak mlkiyet olacak, hi kimse topra satma hakkna

sahip olmayacaktr. Peki, o zamana kadar? Soylular ve tccarlar toprak satabilecek, kyller ise satamayacak, yle mi?! Soylular ve tccarlar zgr olacak, kyller ise yar-baml kalacaklar, yle mi?! Kyl resmi makamlardan hl izin dilenmeye devam edecek, yle mi?! Bu aldatmacadr, ne kadar gzel szlerle gizlenirse gizlensin, yine de aldatmacadr. Soylulara ve tccarlara topra satma izni verildii srece, kyl de tpk soylu ve tccar gibi topran satma ve onun zerinde tamamen zgrce tasarrufta bulunma tam hakkna sahip olmaldr. i snf tm burjuvazi zerinde zafer kazandnda, byk toprak sahiplerinin topraklarn ellerinden alacak ve byk iftliklerde kooperatif iletmeler kuracak, bylece iiler topra beraberce, ortaklaa ileyecek ve gvendikleri kiileri zgrce idareci seeceklerdir. Her trl makine onlara ilerini kolaylatrmak iin hizmet edecek ve bylece vardiya usulyle gnde sekiz (ya da sadece alt) saatten fazla almayacaklardr. O zaman, eski usul zre tek bana iftilik yapmak isteyen kkkyl de pazar iin, nne gelene satmak iin deil, bilakis ii kooperatifleri iin tarm yapacaktr; kk kyl ii kooperatifine ekmek, et, sebze temin edecek, iiler de karlnda kk kylye parasz makine, hayvan, gbre, giysi gibi ihtiyac olan hereyi vereceklerdir. O zaman byk mlk sahipleriyle kk mlk sahipleri arasnda para uruna mcadele olmayacak, cretli i, bakalar iin alma olmayacak, tm alanlar kendileri iin alacak, iteki tm iyiletirmeler ve tm makineler bizzat iilere yarar salayacak, ilerini kolaylatracak, hayatlarn kolaylatracaktr. Fakat her akl banda insan, sosyalizme bir rpda ulalamayacan anlar: bunun iin tm burjuvaziye, tm hkmetlere kar amansz bir mcadele yrtlmek zorundadr,

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

69

70

Kr Yoksullarna

bunun iin tm Rusya'daki tm kent iileri ve onlarla birlikte kr yoksullar salam, sarslmaz bir ittifakta birlemek zorundadr. Bu yce bir davadr ve byle bir dava uruna tm hayatn vermeye de deer. Fakat sosyalizme ulamadmz mddete, byk mlk sahibi kk mlk sahibine kar para uruna daima mcadele yrtecektir: byk mlk sahibi topran da satma zgrlne sahipken, kk kyl sahip olmamal m? Yineliyoruz: kyller kk ocuklar deildir ve kimsenin kendilerine emretmesine izin vermeyeceklerdir; kyller tm haklara, soylularn ve tccarlarn sahip olduklar tm haklara snrlamasz sahip olmaldr. Ayrca deniyor ki: Kylnn kendine ait topra yoktur, onun topra ortak mlkiyettir. Ortak mlkiyeti satma izni herkese verilemez. Bu da sadece bir aldatmacadr. Soylularn ve tccarlarn elinde de ortak mlkiyet yok mu? Soylular ve tccarlar da ortaklklar eklinde birleip, hep beraber araziler, fabrikalar ya da canlar ne istiyorsa satn almyorlar m? Her nne gelen polis bozuntusu kyllere snrlamalar ve yasaklamalar getirmeye urarken, soylularn ortaklklarna neden herhangi bir snrlama getirilmiyor? Kyller memurlardan hibir iyilik grmemilerdir, dayak, antaj ve hakaret dnda hibir ey grmemilerdir. Tm meselelerini kendi ellerine almadka, tam hak eitlii ve tam zgrl mcadeleyle elde etmedike, hibir zaman da bir iyilik beklememelidirler. Eer kyller topraklarnn ortak mlkiyet olmasn isterlerse, kimse onlara engel olmamaldr; istedikleriyle, istdikleri biimde, gnll anlap bir ortaklk kurabilmelidirler; ortaklk anlamasn istedikleri gibi yapmakta tamamen zgr olmaldrlar. Ve hibir memur, kyl ortaklklarnn iine burnunu sokma hakkna sahip olmamaldr. Hi kimse, kyly aptal yerine koyup onun iin kstlamalar ve yasaklamalar getirme hakkna sahip olmamaldr.

* Son olarak sosyal-demokratlar kyller iin nemli bir iyiletirmeyi daha mcadeleyle elde etmek istiyorlar. Kyllerin iftlik beyleri tarafndan kleletirilmesini, bamllk ilikileriyle kleletirilmesini imdi derhal kstlamak istiyorlar. Toprak ve arazi ve fabrikalar burjuvazinin elinde olduu srece, dnyada temel g para olduu srece, sosyalist toplum kurulmad srece, klelik tmyle ve btnyle elbette ortadan kaldrlamayacaktr. Fakat Rus kylerinde, baka lkelerde de sosyalizm henz kurulmam olmasna ramen oralarda rastlanmayan kleliin zellikle ar bir biimi mevcuttur. Rusya'da hl tm iftlik sahiplerinin yararna olan, tm kylleri ezen ve hemen imdi, gecikmeksizin derhal kaldrlmas olanakl ve zorunlu olan ok angarya klelii vardr. Hangi klelie angarya klelii dediimizi aklayalm. Her kyl bu durumlar bilir. iftlik sahibinin topraklar, kylnn toprann yanbandadr. Kurtulu srasnda kylnn elinden kendisine gerekli olan toprak paralar: otlaklar, ayrlar, orman, suvat vs. koparlp alnmtr. Kyl bu toprak paralar, otlaklar, suvatlar olmadan yapamaz. stese de istemese de iftlik sahibine gidecek, hayvanlarn suvaa gtrmek iin topraklarndan gemesine izin vermesi, kendisine bir otlak vermesi vs. iin ricada bulunacaktr. iftlik sahibinin ise kendi iktisad yoktur ve hatta paras bile yoktur; yaamn sadece kylleri kleletirerek srdrr. Kyller, ellerinden alnm toprak paralarn kullanabilmek uruna onun iin parasz alr, kendi atlaryla onun topran srer, ekinini kaldrr, otlaklarn bier, harmann dverler, baz blgelerde ise kendi gbreleriyle iftlik sahibinin topran gbreler, iftlik

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

71

72

Kr Yoksullarna

sahibine keten bezi, yumurta, eitli gda maddeleri getirirler. Tpk serflik zamannda olduu gibi! O zaman kyller, iftliinde yaadklar kii iin bedava alrlard, imdi de ou kez, soylu komiteleri tarafndan kurtarlmalar srasnda yitirdikleri ayn topraklar kullanabilmek iin, iftlik sahibi iin parasz alyorlar. Bu ayn angaryadr. eitli illerde bizzat kyller bu almay angarya olarak adlandrmaktadrlar. te buna angarya klelii diyoruz. Kyllerin serflikten kurtuluu srasnda, iftlik sahiplerinin soylu komiteleri kasten byle davranmlardr ki, kendilerine, kylleri eskisi gibi kleletirme olana kalsn; kyllerin toprak paylarn kasten krpm, iftlik sahibinin topraklarn araya kama gibi sokmulardr ki, kyl tavuklarn bile darya salamasn; kyllere kasten verimsiz toprak paralarn vermiler, suvatlara giden yollar kasten iftlik sahibinin toprayla kesmilerdir, ksacas, ileri yle ayarlamlardr ki, kyller kendilerini bir tuzakta bulmulardr, tpk eskiden olduu gibi plak elle yakalanabilmilerdir. Kyllerin komu iftlik sahiplerinin esaretinde bulunduu, tpk serflik dnemindeki gibi esaret altnda yaad yle ok saymak olanaksz ky var ki. Bu kylerde yoksul kyller gibi zengin kyller de elleri kollar balanm olarak tamamen iftlik sahibinin insafna kalm durumdadrlar. Yoksul kyl bu durumdan zengin kylden ok daha ar biimde etkilenmektedir. ou kez kendi topra olan zengin kyl, iftlik sahibi iin almaya, kendisi yerine yanamay gnderebilir, oysa yoksul kyl aresizdir, iftlik sahibi tarafndan iyice ezilir. Yoksul kyl bu angarya srasnda neredeyse nefes almaya zaman bulamaz, iftlik sahibi iin altndan, baka bir ek i de arayamaz, tm kr yoksullar ve kent iileriyle bir birlikte, bir partide birlemeyi bile dnemez. Peki bu angarya hizmetini derhal yok etmenin herhangi bir

yolu yok mu? Sosyal-Demokrat i Partisi bu hedefe ulamak iin kyllere iki ara nermektedir. Fakat burada bir kez daha, tm kr yoksullarn her trl klelikten ancak sosyalizmin kurtarabileceini yinelemek istiyoruz, nk zenginler iktidara sahip olduklar srece, yoksullar u ya da bu biimde srekli ezeceklerdir. Klelik derhal tamamen ortadan kaldrlamaz, ama yoksul, orta ve hatta zengin kyllerin omuzlarna yklenen en kt, en aalk angarya klelii nemli lde snrlanabilir, kyller iin derhal bir kolaylk elde edilebilir. Bunun iin iki ara vardr. Birinci ara, kr iileri ve yoksul kyllerin, ayrca zengin kyller ve iftlik sahiplerinin gvendii kiilerden oluan, serbeste seilmi mahkemelerdir. kinci ara ise serbeste seilmi Kyl Komiteleridir. Bu kyl komiteleri, sadece angaryann ortadan kaldrlmas, serflik kalntlarnn ortadan kaldrlmas iin tm nlemleri tartma ve uygulama deil, ayn zamanda kyllerden alnm toprak paralarn alp kyllere geri verme hakkna da sahip olmaldr. Bu iki arac biraz daha ayrntl inceleyelim. Gvenilir kiiler arasndan serbeste seilmi mahkemeler, kyllerin kleletirilmeleri hakkndaki ikayetleriyle ilgili tm meseleleri inceleyeceklerdir. Bu mahkemeler, kyllerin yoksulluundan yararlanarak iftlik sahipleri ok fazla talep etmilerse, toprak kiralarn drme hakkna sahip olacaktr. Bu mahkemeler, kylleri ar demelerden kurtarma hakkna sahip olacaktr; rnein, iftlik sahibi kn kyly yaz iin yar crete tutmusa, mahkeme meseleyi inceleyip adil bir cret saptayacaktr. Byle bir mahkeme elbette memurlardan deil, serbeste seilmi gvenilir insanlardan olumal, zellikle kr iileri ve yoksul kyllerin bu mahkemelerde temsilcileri olmaldr, hem de en az zengin kyllerin ve iftlik sahipleri-

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

73

74

Kr Yoksullarna Kr Yoksullarna

ninki kadar. Bu mahkemeler, iilerle iverenler arasndaki tm meseleleri de halledecektir. Byle mahkemeler olduunda, iiler ve tm kr yoksullar haklarn daha kolay koruyabilecek, daha kolay birleebilecek ve kimlerin kr yoksullar ile iileri gvenilir bir biimde ve sadakatle savunma yeteneinde olduunu tam bir ekilde renebileceklerdir. kinci ara daha da nemlidir. Bunlar, her kazadaki kr iileri, yoksul, orta ve zengin kyllerin temsilcilerinden seilmi zgr kyl komiteleridir (ya da eer kyller gerekli grrse, bir kazada birok komite; ya da hatta her bucakta, her byk kyde bir komite). Omuzlarndaki klelik yknn ne kadar ar olduunu hi kimse bizzat kyller kadar iyi bilmez. Bugn de hl kyllerin kleletirilmesi sayesinde yaayan iftlik sahiplerinin yzn hi kimse kyller kadar iyi aa karamayacaktr. Kyl komiteleri, kyllerin elinden hangi topraklarn, hangi otlaklarn, hangi meralarn vs. haksz yere alndn inceleyecek, bu topraklarn tazminatsz olarak geri alnp alnmayacan, ya da bu topraklar satn alm olanlara byk toprak sahiplerinin kesesinden tazminat denip denmeyeceini inceleyeceklerdir. Kyl Komiteleri, en azndan kylleri, ok saydaki soylu ve iftlik sahibi komiteleri tarafndan drldkleri tuzaktan kurtaracaktr. Kyl Komiteleri, kylleri memurlarn mdahalesinden kurtaracak, kyllerin kendi meselelerini kendilerinin dzenlemek istediklerini ve dzenleyebildiklerini gsterecek, kyllere, skntlarn birbirleriyle konuup halletmede ve kr yoksullarna ve kent iileriyle ittifaka sadk kalma yeteneindeki insanlar bulmay renmede yardmc olacaktr. Kyl Komiteleri, en cra kelerde de kyllerin kendi ayaklar zerinde durma ve kendi kaderlerini kendi ellerine almalarnn ilk admdr.

O nedenle sosyal-demokrat iiler kylleri uyaryorlar: Hibir soylu komitesine, hibir memur komisyonuna gvenmeyin. Halk Temsilcileri Genel Meclisinin toplanmasn talep edin. Kyl Komitelerinin kurulmasn talep edin. Her trl bror ve gazete yaynlama tam zgrln talep edin. Gerek Halk Temsilcileri Genel Meclisi'nde gerek Kyl Komitelerinde ve gazetelerde herkes, kimseden korkmadan, gr ve dncelerini zgrce ifade etme hakkna sahip olduunda, ksa zamanda kimin ii snfnn, kimin burjuvazinin safnda olduu grlecektir. nsanlarn ezici ounluu u anda bu konuda hi dnmyor, bazlar gerek dncelerini gizliyor, bazlar ne dndklerini bile bilmiyor, bazlar ise kasten aldatyor. Fakat o zaman herkes bu konuda dnmeye balayacak, hibir eyi gizlemeye gerek kalmayacak ve mesele ksa srede aklk kazanacaktr. Burjuvazinin zengin kylleri kendi yanna ekeceini daha nce belirttik. Angarya kleliini ortadan kaldrmak ne kadar abuk ve ne kadar ok baarlrsa, kyller o kadar ok gerek zgrl ele geirecek, kr yoksullar o kadar abuk birleecek, zengin kyllk de burjuvaziyle o kadar abuk birleecektir. Brakn birlesinler: Zengin kylln bu birleme sayesinde daha gleneceini ok iyi bilmemize ramen, bundan korkmuyoruz. Biz de birleeceiz ve bizim birliimiz kr yoksullarnn kent iileriyle ittifak kyaslanmayacak lde ok daha gl olacaktr, milyonlarn ittifak olarak yzbinlerin ittifaknn karsnda duracaktr. Burjuvazinin orta ve hatta kk kylleri de yanna ekmeye alacan (bunu imdiden yapyor zaten!), onlar aldatmaya, batan karmaya, blmeye, her birine onu zengin edecei vaadinde bulunmaya alacan da

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

75

76

Kr Yoksullarna

biliyoruz. Burjuvazinin orta kyly hangi aralarla ve hangi kandrmacayla batan karmaya altn grdk. O nedenle kr yoksullarnn nceden gzn amak, tm burjuvaziye kar kent iileriyle zel ittifakn nceden salamlatrmak zorundayz. Her ky sakini etrafna dikkatlice baksn. Zengin kyller, iftlik beylerine, iftlik sahiplerine ne kadar ok kar kyorlar! Halkn ezilmesi, iftlik beylerinin topraklarnn bombo yatmas zerine ne kadar ok ikyetiler! Aslnda kyllerin topra kendi stlerine mal etmeleri konusunda (elbette iki kii arasnda) ne ok gevezelik ediyorlar! Zengin kyllerin sylediklerine inanlabilir mi? Hayr. Topra halk iin deil, kendileri iin istiyorlar. Zaten imdiden ok toprak toparlamlar satn alnm ve kiralanm, ama yetmiyor. Dolaysyla kr yoksullar, iftlik sahiplerine kar, zengin kyllerle uzun sre birlikte yrmeyecektir. Onlarla birlikte sadece ilk adm atabiliriz, fakat daha sonra yollarmz ayrlacaktr. Bu nedenden tr ilk adm dier admlardan ve son, en nemli admmzdan ak bir biimde ayrlmaldr. Krdaki ilk adm, kyllerin tam kurtuluudur, tam hak eitliidir, kyllerin ellerinden alnm topraklarn geri verilmesi iin Kyl Komitelerinin kurulmasdr. Kentte ve krda son admmz ise u olacaktr: Tm toprak ve arazileri, tm fabrikalar iftlik sahipleri ve burjuvazinin elinden alacaz ve sosyalist toplumu kuracaz. lk admla son adm arasnda ok mcadelelerden geeceiz, ve ilk admla son adm birbirine kartranlar, bu mcadeleye zarar vermekte, bilmeden kr yoksullarnn gzne kl serpmektedir. lk adm, kr yoksullar tm kyllerle birlikte atacaktr; belki baz Kulaklar geri duracak, belki yz kyl iinden sadece birine hibir klelik iren gelmeyecektir. Fakat byk kitle bir

ve ayn ey iin savaacaktr: tm kylln eit haklara ihtiyac var. iftlik sahibine klelik, hepsinin elini kolunu balyor. Son adm ama kesinlikle tm kyller birlikte atmayacaktr: burada artk tm zengin kyllk tarm iilerine kar ayaa kalkacaktr. Burada artk kr yoksullarnn kentlerin sosyal-demokrat iileriyle sk ittifakna ihtiyacmz var. Kyllere ilk ve son adm bir defada atabileceklerini syleyen, onlar aldatmaktadr. Bunu syleyen, kyllerin kendi aralarndaki byk mcadeleyi, kr yoksullaryla zengin kyller arasndaki byk mcadeleyi unutmaktadr. Bu nedenden tr sosyal-demokratlar, kyllere derhal bir cennet vaaddetmezler. Bu nedenden tr sosyal-demokratlar, her eyden nce mcadele iin, tm ii snfnn tm burjuvaziye kar byk, geni, tm halk kapsayan mcadelesi iin tam zgrlk talep ederler. Bu nedenden tr sosyaldemokratlar ilknce, atlacak ilk kk ama gvenli adma dikkat ekerler. Baz kiiler, kleliin snrlandrlmas ve kyllerin ellerinden alnm topraklarn geri verilmesi iin Kyl Komiteleri kurulmas talebimizin bir duvar oluturduunu dnyorlar. Bu talep, burada durun, daha ileri gitmeyin, anlamna geliyormu. Bu kiiler sosyal-demokratlarn ne istedikleri zerine pek kt dnmlerdir. Kyllerin kleliine dur demek ve ellerinden alnm topraklar geri vermek iin Kyl Komiteleri kurulmas talebi bir duvar deildir. Bir kapdr. Daha ileri gitmek iin, ak, geni bir yolda sonuna kadar, Rusya'da tm emeki ii halkn tam kurtuluuna kadar gitmek iin, ilknce bu kapdan gemek zorunludur. Kyllk bu kapdan gemedii srece, cehalet iinde, klelik iinde kalacak, haklardan yoksun, tam, gerek zgrlk olmadan kalacak, hatta en yakn evresinde kimlerin emekilerin dostu, kimlerin dman olduunu bile kesin olarak

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

77

78

Kr Yoksullarna

tespit edemeyecektir. O nedenle sosyal-demokratlar, bu kapy gstermekte ve her eyden nce tm kyn, tm halkn bu kapya yklenmeleri ve tamamen ykmalar gerektiini sylemektedirler. Bir de kendilerine Narodnikler ve Sosyal-Devrimciler diyen, keza kylnn iyiliini isteyen baz kimseler var; bunlar barp aryor, ellerini kollarn sallyor, yardm etmek istiyorlar, ama bu kapy grmyorlar! Hatta bu insanlar yle diyecek kadar kr: kyllere topraklar zerinde serbest tasarruf etme hakk verilmemeli! Kyllerin ok iyiliini istiyorlar, ama bazen derebeyleri gibi hkm veriyorlar! Byle dostlardan fazla yardm gelmeyecektir. Eer yklmas gereken daha ilk kap aka grlemiyorsa, sosyalizmi hedeflemenin ne yarar var? Sadece kentte deil, krda da, sadece iftlik sahiplerine kar deil, ayn zamanda ky topluluu iindeki, Mir iindeki zengin kyllere kar da, sosyalizm iin halkn zgr mcadelesine giden yolun nasl bulunaca bilinmiyorsa, sosyalizmi hedeflemenin ne yarar var? Bu nedenden tr sosyal-demokratlar bu ilk ve en yakn kapya srarla iaret ediyorlar. Bugn asl zorluk, bir sr iyi dilei ifade etmek deil, yolu doru gstermek, ilk admn nasl atlacan aka kavramaktr. Rus kylsnn angarya altnda nasl kleletirildiini, nasl yar-serf durumunda olduunu, kyllerin tm dostlar krk yldan beri yazp sylyorlar. iftlik sahiplerinin kyllerden kesilip alnm topraklar nasl kylleri utanmazca kleletirip yamalamak iin kullandklar konusunda kyllerin dostlar, daha sosyaldemokratlar ortaya kmadan nce pekok kitap yazmlardr. Kyllere derhal yardm etmenin, onlar hi olmazsa bir lde klelikten kurtarmann zorunlu olduunu imdi artk tm drst insanlar gryorlar, hatta polis hkmetimizin memurlar bile bundan sz etmeye baladlar. Tm sorun udur: bu ie nasl yaklamak gerekir, ilk adm nasl atlmaldr, ilknce hangi

kapya yklenilmelidir? Bu soruya (kyllerin iyiliini isteyen) eitli kiiler iki farkl yant veriyorlar. Her kr proleteri bu iki yant iyi kavramaya ve bu yantlar hakknda ak ve salam bir fikir edinmeye almaldr. Yantlardan birini, Narodnikler ve Sosyal-Devrimciler veriyor. Her eyden nce, diyorlar bunlar, kyllk iinde her trl kooperatifleri gelitirmek gerekir. Mir birlii glendirilmelidir. Tekil kyl, topra zerinde serbeste tasarruf etme hakkna sahip olmamaldr. Mir topluluu daha ok hakka sahip olmal ve giderek Rusya'da tm toprak ve arazi Mir'e gemelidir. Toprak ve arazinin sermayeden emee daha kolay gemesi iin kyllere toprak satn alrken eitli kolaylklar salanmaldr. Dier yant ise sosyal-demokratlar veriyorlar. Her eyden nce kyl, soylularn ve tccarlarn sahip olduklar tm haklar, istisnasz tm haklar mcadeleyle elde etmelidir. Kyl, topra zerinde zgrce tasarruf etme tam hakkna sahip olmaldr. Aalk kleliin kaldrlmas iin, kyllerin elinden alnm topraklarn iade edilmesi amacyla kyl komiteleri kurulmaldr. Bize Mir birlii deil, tm Rusya'da eitli ky topluluklarndaki kr yoksullarnn ittifak, kr proleterlerinin kent proleterleriyle ittifak gerektir. Her trden kooperatifler ve Mir yoluyla toprak satn alnmas daima daha ok zengin kylnn iine yarayacak, orta kyller ise sadece aldatlacaktr. Rus hkmeti, kyllere kolaylklar salanmak zorunda olunduunu gryor, ama ufak tefek eylerle yetinmek ve her eyi memurlara yaptrmak istiyor. Kyller gzlerini drt amaldr, nk memur komisyonlar, tpk soylu komisyonlar gibi onlar aldatacaktr. Kyller kyl komitelerinin serbeste seilmesini talep etmelidirler. Sz konusu olan memurlardan kolaylk beklemek deil, kyllerin kendi kaderlerini kendi

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

79

80

Kr Yoksullarna

ellerine almalardr. nce bir tek adm atlsn, nce kleliin en ar biimleri kaldrlsn, ama yeter ki kyller glerinin farkna varabilsinler, yeter ki serbeste tartp birleebilsinler. Hibir drst insan, kyllerin elinden alnm topraklarn ou zaman en iren derebeyi egemenliine hizmet ettiini inkr edemez. Hibir drst insan, ileri srdmz talebin en birincil ve en hakl talep olduunu inkr edemez: Her trl angarya kleliine son vermek iin kyller kendi komitelerini memurlar olmadan, serbeste semelidir. zgr kyl komitelerinde (ve ayn ekilde tm Rusya imparatorluu zgr Halk Temsilcileri Meclisi'nde) sosyaldemokratlar, kent proleterleriyle kr proleterlerinin zel ittifakn derhal ve tm gleriyle salamlatracaklardr. Sosyal-demokratlar kr proleterleri lehine tm nlemleri savunacaklar ve ilk admdan sonra, mmkn olduunca abuk ve mmkn olduunca birlik halinde ikinci, nc adm atmalarna ve devamla, sonuna kadar, proletaryann tam zaferine kadar gitmelerine yardm edeceklerdir. Fakat yarn ikinci adm iin hangi taleplerin gndemde olaca daha bugnden, hemen sylenebilir mi? Hayr, sylenemez, nk zengin kyllerin ve her trden kooperatifle ve topran sermayeden emee gemesiyle ilgilenen bir sr eitim grm insann yarn nasl davranacaklarn bilmiyoruz. Belki yarn iftlik sahipleriyle dostluk kurmay henz baaramayacak ve iftlik sahiplerinin iktidarn yerle bir etmek isteyecekler. Mkemmel! Bu sosyal-demokratlarca ok arzu edilen bir ey olacak ve onlar, kr ve kent proleterlerine, tm toprak ve arazinin iftlik sahiplerinin elinden alnp zgr halk devletine verilmesini talep etmelerini tavsiye edeceklerdir. Sosyal-demokratlar, bu srada kr proleterlerinin aldatlmamas, proletaryann tam kurtuluu uruna mcadelede daha ok glenmesi iin gzlerini drt aacaklardr.

Belki de ama her ey ok deiik olacak. Hatta deiik olmas ihtimali daha byktr. Zengin kyller ve eitim grm pekok insan, kleliin en kt biimleri snrlandrld ve yumuatld gibi, hemen yarn, iftlik sahipleriyle birleebilirler, ve o zaman tm kr burjuvazisi tm kr proletaryasna kar ayaa kalkacaktr. O zaman sadece iftlik sahiplerine kar mcadele etmek gln olacaktr. O zaman tm burjuvaziye kar mcadele etmek, her eyden nce bu mcadele iin mmkn olduunca ok zgrlk ve hareket alan talep etmek zorunda olacaz, mcadelesini kolaylatrmak iin iilerin yaamnn kolaylatrlmasn istemek zorunda olacaz. yle de olsa, byle de olsa, her halkrda ilk grevimiz, en nemli ve en acil grevimiz, kr proleterleri ve yarproleterleri ile kent proleterlerinin ittifakn salamlatrmaktr. Bu ittifakn gereklemesi iin imdi derhal halkn tam politik zgrlne, kyllerin tam hak eitliine ve angarya kleliinin kaldrlmasna ihtiyacmz var. Bu ittifak gerekletiinde ve glendiinde, burjuvazinin onlar sayesinde orta kyly batan karmaya alt tm yalanlar kolaylkla aa karacaz, tm burjuvaziye kar, hkmetin tm glerine kar ikinci, nc ve son adm atacaz, ve yolumuzdan amadan zafere yryp tm emeki halkn tam kurtuluunu hzla zorlayacaz.

7 KIRDA SINIF MCADELES

Snf mcadelesi nedir? Bu, halkn bir ksmnn dier ksmna kar mcadelesidir, paryalar, ezilenler ve emekiler kitlesinin, ayrcalkllara, ezenlere ve aylaklara kar mcadelesidir; cretli iilerin ya da proleterlerin mlk sahiplerine ya da burjuvaziye kar mcadelesidir. Bu byk

Sos.-dem. Kyl. in Hangi yile. Mca. Elde Etmek stiyor.?

81

82

Kr Yoksullarna

mcadele, Rusya krnda da, herkes tarafndan grlmese, nemi kavranmasa da, her zaman vard ve imdi de vardr. Serflik henz varken, tm kyl kitlesi, kendisini ezenlere, arlk hkmeti tarafndan korunan, savunulan ve desteklenen iftlik sahipleri snfna kar mcadele etti. Kyller birleemediler, cahillikleri kylleri o zaman tamamen ezmiti; kyllerin kent iileri arasnda yardmclar ve kardeleri yoktu, buna ramen kyller ellerinden geldiince, anlayabildikleri kadar savatlar. Hkmetin barbarca basklarndan korkmadlar, askeri infazlardan ve kurunlardan ylmadlar, kleliin ncil'de onayland ve tanr yasas olduunu (Metropolit Philaret tam olarak byle sylyordu!) kantlamak iin tm gleriyle aba harcayan papazlara inanmadlar, kh orada kh burada ayaklandlar ve sonunda tm kyllerin ayaklanmasndan korkan hkmet pes etti. Serflik kaldrld, ama tamamen deil. Kyller haklardan yoksun kaldlar, aa, vergi ykmls, baya bir zmre olarak kaldlar, angarya kleliinin penelerinde kaldlar. Kyller eskiden olduu gibi huzursuzlar, eskiden olduu gibi tam, gerek zgrlk istiyorlar. Bu arada serfliin kaldrlmasndan sonra yeni bir snf mcadelesi, proletaryann burjuvaziye kar mcadelesi ortaya kt. Zenginlik artt, demiryollar ve byk fabrikalar kuruldu, kentler kalabalklap daha debdebeli hale geldi, fakat tm bu zenginlikleri bir avu insan ele geirdi, buna karlk halk gittike yoksullat, sefalete dt, a kald ve bakalar iin cretli almaya balad. Kent iileri, tm yoksullarn tm zenginlere kar yeni byk bir mcadelesini balattlar. Kent iileri Sosyal-Demokrat i Partisi'nde birleip, mcadelelerini inatla, azimle, birlik halinde, adm adm ilerleyerek yrtyorlar; byk nihai savaa hazrlanyor ve tm halk iin politik zgrlk talep ediyorlar.

Sonunda kyllerin de sabr tat. Geen yln, 1902 ylnn ilkbaharnda Poltava, Harkov illerinin ve baka illerin kylleri ayaklanp iftlik sahiplerinin zerine yrdler, tahl ambarlarnn kaplarn ap mallarn aralarnda paylatlar, kyllerin ekip bitii ama iftlik sahibinin el koyduu tahl alara dattlar ve toprak ve arazinin yeniden paylatrlmasn talep ettiler. Kyller zerlerindeki lsz baskya artk dayanamadlar ve kaderlerini iyiletirmeyi denediler. Alktan leceklerine, ezenlere kar mcadele ederek lmenin daha iyi olduu sonucuna ok doru bir sonu vardlar. Ne var ki kyller kaderlerini deitiremediler. arlk hkmeti onlar (kyllerin ekip bitii tahl soyguncu iftlik sahibinin elinden aldklar iin!) asi ve yamac ilan etti, zerlerine, sanki dman zerine gnderir gibi asker gnderdi ve kyller yenildiler. Kyllerin zerine ate ald, birou ldrld, vahice krbalanp lesiye dvld; yle ikence grdler ki, benzerini Trkler bile dmanlarna hristiyanlara yapmamlardr. arn elileri, valiler, gerek cellatlar gibi davrandlar. Askerler kyllerin karlar ve kzlarnn rzna geti. Ve kyller bir de memur mahkemelerinde yarglandlar, iftlik sahiplerine 800 000 ruble demek zorunda brakldlar. Ve mahkemede, bu arsz, gizli ikence mahkemesinde, savunmann, arn elileri, vali Obolenski ve dier arlk grevlilerinin kyllere nasl ikence yaptklarn, nasl eziyet ettiklerini anlatmasna bile izin verilmedi. Kyller hakl bir dava iin mcadele ettiler. Rus ii snf, arn uaklar tarafndan kurunlanarak, krbalanarak ldrlen ehitlerin ansn her zaman saygyla anacaktr. Bu ehitler ii halkn zgrl ve mutluluu iin savaanlard. Kyller yenildi, fakat tekrar tekrar ayaklanacaklardr. Aldklar ilk yenilgi cesaretlerini krmayacaktr. Snf bilinli iiler, kentlerde ve kylerde mmkn olduunca ok iinin kyllerin

Krda Snf Mcadelesi

83

84

Kr Yoksullarna

mcadelesinden haberdar olmas, yeni baarl mcadelelere hazrlanmas iin tm gleriyle alacaklardr. Snf bilinli iiler kyllere, ilk kyl ayaklanmasnn (1902) neden bastrldn ve arn uaklarnn deil, kyl ve iilerin zaferi kazanmalar iin neler yaplmas gerektiini anlatmak iin tm gleriyle aba sarfedeceklerdir. Kyl ayaklanmas bastrld, nk cahil ve bilinsiz bir kitlenin ayaklanmasyd, belirli, ak politik talepleri, yani devlet dzenini deitirme talebi olmayan bir ayaklanmayd. Kyl ayaklanmas bastrld, nk hazrlk yaplmamt. Kyl ayaklanmas bastrld, nk kr proleterleri henz kent proleterleriyle ittifak kurmamlard. Kyllerin ilk baarszlnn nedeni bunlardr. Ayaklanmann baarl olmas iin, onun bilinli ve iyi bir ekilde hazrlanmas, tm Rusya'y kapsamas ve ona kent iileriyle ittifak halinde giriilmesi gerekir. Ve kentlerde ii mcadelesinin att her adm, her sosyaldemokrat bror ve gazete, bilinli bir iinin kr proletaryasna yapt her konuma, bizi ayaklanmann yinelenecei ve zaferle sonulanaca zamana daha fazla yaklatrmaktadr. Kyller, artk daha fazla dayanamadklar, sessizce, direnmeden lmek istemedikleri iin, kendiliinden ayaklandlar. Her trl soygun, bask ve ikenceden yle ok ekmilerdi ki, arn ltfu hakknda uydurulan karanlk sylentilerden bir an bile kuku duymam, tahln alara mr boyu bakalar iin alan, topra ekip bien, ama imdi iftlik sahibinin ambarlar dibinde alktan lenlere datlmasnn her akl banda insan tarafndan hakl bulunacana inanmlard. Besbelli ki kyller, zenginlerin, iftlik sahipleri ve burjuvalarn, en iyi topraklar, tm fabrikalar ve iletmeleri, alk eken halk kendileri iin alsn diye ele geirdiini unutmulard. Kyller, zenginler snfn savunmak iin sadece papazlarn vaaz vermekle

yetinmeyeceini, saysz memur ve askeriyle tm arlk hkmetinin de ayaa kalkacan unutmulard. arlk hkmeti kyllere bunu hatrlatt. arlk hkmeti kyllere, devlet iktidarnn ne olduunu, kime hizmet ettiini, kimi koruduunu hayvanca bir gaddarlkla gsterdi. Kyllere bu dersi sk sk anmsatmalyz, o zaman devlet dzeninin deimesinin, politik zgrln neden gerekli olduunu anlayacaklardr. Halkn daha geni kesimleri bunu anladka, okuyup yazabilen ve dnen her kyl, her eyden nce urunda savalmas gereken temel talebi kavradka, kyl ayaklanmalar plnsz olmaktan kacaktr. Birinci talep udur: Rusya'da seilmi ve otokratik olmayan bir halk hkmetinin kurulmas iin bir Halk Temsilcileri Genel Meclisinin toplanmas. kinci talep: Herkese her trden kitap ve gazete yaynlama zgrl. nc talep: Kyllerin tam hak eitliinin yasayla tannmas, tm dier zmrelerle eit klnmas ve her eyden nce her trl angarya kleliinin ortadan kaldrlmas amacyla seilmi Kyl Komiteleri'nin kurulmas. Bunlar sosyal-demokratlarn en nemli, temel talepleridir ve kyller imdi bu talepleri kolayca anlayacaklar, halkn zgrl iin mcadelenin neyle balamas gerektiini kavrayacaklardr. Fakat kyller bu talepleri kavradklarnda, kendilerini nce uzun sre, inatla ve kararllkla savaa hazrlamak gerektiini, bu hazrl tek bana deil, kentlerdeki sosyal-demokrat iilerle birlikte yapmak zorunda olduklarn da kavrayacaklardr. Her snf bilinli ii ve kyl, evresine en akl banda, en gvenilir, en yrekli yoldalar toplasn, hangi mcadelenin yrtlmesi ve nelerin talep edilmesi gerektiini herkesin anlamas iin onlara sosyal-demokratlarn ne istediklerini kavratmaya alsn. Snf bilinli sosyal-demokratlar kyllere yava yava, ihtiyatla fakat kararllkla kendi retilerini retsinler, onlara

Krda Snf Mcadelesi

85

86

Kr Yoksullarna

okumalar iin sosyal-demokrat brorleri versinler, gvenilir kiilerin kk toplantlarnda bu brorleri aklasnlar. Fakat sosyal-demokrat reti sadece kitaplardan retilmekle kalmasn, ayn zamanda evremizde grdmz her bask ve adaletsizlik rneiyle, olayyla aklansn. Sosyal-demokrat reti her trl baskya, her trl soyguna, her trl adaletsizlie kar mcadelenin retisidir. Ancak basknn nedenlerini bilen ve tm hayat boyunca her bask olayna kar mcadele edenler gerek birer sosyal-demokrattr. Bu nasl yaplacaktr? Snf bilinli sosyal-demokratlar kentlerinde, kylerinde bir araya gelip, bunun ii snfna mmkn olduunca ok yarar getirmesi iin nasl yaplacana kendileri karar vermelidirler. rnek olarak bir iki olay anlatmak istiyorum. Diyelim ki sosyal-demokrat ii ziyaret iin kyne geldi, ya da herhangi bir sosyal-demokrat ii kentten herhangi bir kye geldi. Ky, rmcek ana yakalanm bir sinek gibi, komu iftlik sahibinin penesinde bulunuyor, ezelden beri klelik iinde ve bu klelikten bir trl kurtulamyor. i, derhal, gerei arayan ve ilk polis kpeini grdnde tabanlar yalamayacak en akll, en akl banda ve en gvenilir kylleri seip, onlara meyus kleliklerinin nasl ortaya ktn anlatmaldr. Onlara, iftlik sahiplerinin soylu komitelerinde kylleri nasl dolandrp aldattklarn, zenginlerin ne kadar gl olduunu ve arlk hkmetinin onlar nasl desteklediini anlatmal, onlara sosyal-demokrat iilerin taleplerini anlatmaldr. Kyller bu basit bantlar kavradklarnda, bu iftlik sahibine kar toplu direni koyulup koyulmayaca, kyllerin ilk ve en nemli taleplerini (kentlerdeki iilerin taleplerini fabrika

sahiplerine ilettikleri gibi) ileri srp srmeyecekleri birlikte iyice dnlmelidir. Byk bir ky ya da birok kk ky bu iftlik sahibine klelik iinde bulunuyorsa, gvenilir kiiler araclyla en yakn sosyal-demokrat komiteden bir bildiri temin etmek en iyisidir: sosyal-demokrat komite, bildiride, kyllerin nasl kleletirildiklerini ve ilk plnda neler talep ettiklerini (toprak kirasnn drlmesi, kn tam cret verilmesi, ya da hayvanlarn verdikleri zararlar nedeniyle bu kadar baskya maruz kalmamalar, ya da baka eitli talepler) ta batan itibaren laykyla anlatacaktr. Okuma yazma bilen her kyl, bu bildiriyi okuduktan sonra meselenin ne olduunu anlayacak ve okuma yazma bilmeyenlere de anlatacaktr. O zaman kyller sosyal-demokratlarn onlardan yana olduunu, her trl soyguna kar durduklarn aka anlayacaklardr. O zaman kyller, birlikte dururlarsa hangi az da olsa kolaylklarn kabul ettirilebileceini, ve tm devlette hangi byk iyiletirmelerin, kentlerin sosyal-demokrat iileriyle birlikte yrtecekleri byk mcadeleyle elde edilmek zorunda olduunu anlayacaklardr. O zaman kyller, bu byk mcadeleye daha ok hazrlanacaklar, gvenilir insanlarn nasl bulunacan, talepleri iin nasl birlikte hareket etmeleri gerektiini reneceklerdir. Belki ara sra kentli iilerin yapt gibi bir grev rgtlemeyi baaracaklardr. Hakikaten bu krda kentte olduundan daha zordur, fakat yine de bazen mmkndr. Baka lkelerde de, rnein i mevsimlerinde, iftlik sahiplerinin ve zengin kyllerin mutlaka igcne gereksinim duyduklar dnemlerde baarl grevler olmutur. Kr yoksullar greve hazrsa, herkes ortak talepler konusunda nceden gr birliine vardysa, bu

Krda Snf Mcadelesi

87

88

Kr Yoksullarna

talepler bildirilerde akland ya da toplantlarda iyice anlatldysa, o zaman hepsi bir olacak ve iftlik sahibi ya geri adm atacak, ya da en azndan kylleri yamalama hususunda kendisini biraz dizginleyecektir. Grev birlik halinde srdrlrse ve en byk i zamannda balamsa, iftlik sahipleri ve resmi makamlar da askeri birlikler gndererek pek birey yapamazlar; zaman gemektedir ve iftlik sahibi hereyini kaybetme tehlikesiyle kar karyadr ve bu durumda ksa sre sonra onunla konumak olanakl olacaktr. Elbette bu yeni bir eydir. Ve yeni eyler ilk bata hemen baarl olmaz. Kentlerdeki iiler de birlik-beraberlik iinde mcadele etmeyi hemen ta batan bilemediler, birlikte hangi talepleri ileri sreceklerini hemen bilemediler, bilakis makineleri krp fabrikalar yktlar. Fakat imdi birlikte mcadele etmeyi rendiler. Her yeni eyi ilknce renmek gerekir. imdi iiler, ancak birlikte hareket ettiklerinde hemen baz iyiletirmeleri elde edebileceklerini rendiler; halk da giderek toplu direnie alyor ve byk nihai savaa her geen gn daha fazla hazrlanyor. Bunun gibi, kyller de en gaddar yamaclara kar nasl direnmek, birlik olup kolaylklar talep etmek ve yava yava, metanetle ve her yerde zgrlk uruna byk mcadeleye nasl hazrlanmak gerektiini renecektir. Snf bilinli ii ve kyllerin says gittike artacak, krdaki sosyal-demokrat birlikler gittike glenecek ve iftlik sahibine her klece bamllk, papazlarn her tehdidi, polisin her vaheti ve resmi makamlarn her basks, halkn gzlerini daha da aacak, onlar birlikte direnmeye, devlet dzenini zor yoluyla deitirmenin gerekli olduu dncesine altracaktr. Bu brorn daha banda, kentlerin ii halknn

haykrdn syledik: "Kahrolsun Otokrasi!" i halkn kentlerde ayaa kalkaca, sadece sokaklarda haykrp yrmek iin deil, ayn zamanda iilerin byk nihai mcadele iin ayaa kalkp tek adammasna unu syleyecekleri gn yakndr: "Ya mcadelede leceiz, ya da zgrl kazanacaz!" O zaman bu mcadelede len ve ehit den yzlercesinin yerini hemen binlerce yeni, daha da kararl sava alacaktr. O zaman kyller de ayaklanacak, tm Rusya'da ayaa kalkacak ve kentlerdeki iilerin yardmna koacaklar, ii ve kyllerin zgrl iin sonuna kadar arpacaklardr. Buna hibir arlk alay kar koyamayacaktr. Zafer emeki halkn olacaktr, ii snf tm emekilerin her trl boyunduruktan kurtuluu iin geni ve uzun yolda ilerlemeye balayacak, zgrlkten sosyalizm mcadelesi iin yararlanacaktr! 1903

Krda Snf Mcadelesi

89

90

Kr Yoksullarna

"Zarya" Der. le Bir. "Iskra" Gaz. Taraf. ne. RSDP Prog.

91

92

Kr Yoksullarna

"ZARYA" DERGS LE BRLKTE "ISKRA" GAZETES TARAFINDAN NERLEN RUSYA SOSYAL-DEMOKRAT PARTS PROGRAMI
Programn ne olduunu, neden gerekli olduunu, neden yalnzca ve yalnzca Sosyal-Demokrat Parti'nin belirgin ve berrak bir programa sahip olduunu yukarda anlattk. Program ancak Parti Kongremiz, yani tm Parti iilerinin temsilcilerinin toplants kesin olarak kabul edebilir. Fakat Partimizin pekok Komitesi daha imdiden, "Iskra" ile hemfikir olduklarn, "Iskra"y ynetici gazete olarak tandklarn aka ifade etmilerdir. Bu nedenle, Program taslamz, nmzdeki Kongre'ye kadar, Sosyal-Demokratlarn hedeflerinin aydnlatlmasna kesinlikle hizmet edebilir, ve biz, bu tasla, yazmzn sonuna kesintisiz eklemeyi gerekli gryoruz. Elbette her ii, aklamas olmadan Programda sylenen her eyi anlamayacaktr. Marx ve Engels tarafndan tamamlananan sosyal-demokrat retinin yaratlmasna birok byk sosyalist katlm, tm lkelerin iileri, yararlanmak, Programmza temel almak istediimiz deneyimi edininceye kadar pekok badirelerden gemilerdir. Bu nedenle iiler, Programn, kendi programnn kendi mcadele bayrann her kelimesini anlamak iin, sosyal-demokrat retiyi iyi bilmelidir. Ve

iiler sosyal-demokrat program zellikle kolay anlayp kavrarlar, nk bu program, her dnen iinin grp yaad eyleri dile getirir. Hi kimse, program derhal anlamann "zor" olduundan korkmasn: her ii ne kadar ok okur ve zerinde ne kadar ok dnrse, mcadelede ne kadar deneyim biriktirirse, onu o kadar iyi anlayacaktr. Fakat Sosyal-Demokratlarn tm program hakknda herkes dnp, kendince bir yargya varsn, herkes daima, sosyal-demokratlarn ne istediklerinin ve tm ii halkn kurtuluu hakknda ne dndklerinin hepsini aklnda tutsun. Sosyal-Demokratlar, herkesin tm gerekleri sonuna kadar berrak ve tam bir ekilde bilmesini, Sosyal-Demokrat Parti'nin ne olduunu bilmesini istiyorlar. Burada tm program ayrntlaryla aklayamayz. Bunun iin ayr bir yaz gerekir. Burada sadece, Programda neyin sylendiini ksaca ana hatlaryla anlatmak istiyoruz ve okura, kendisine yardmc olmas iin u iki eseri edinmesini tleriz. Bunlardan birisi, Alman sosyal-demokrat Karl Kautsky'nin Rusa'ya evrilmi olan "Erfurt Program" balkl kitabdr. kincisi, Rus sosyal-demorat L. Martov'un "Rusya'da i Davas" adl kitabdr. Bu yazlar, tm programmz anlamaya yardmc olacaktr. imdi de Programmzn her bir blmn ayr bir harfle iaretlendirip (bkz. daha aadaki Program), her bir blmde nelerden sz edildiini belirtmek istiyoruz. A) Balangta, proletaryann tm dnyada kendi kurtuluu iin mcadele ettii ve Rus proletaryasnn, tm lkelerin ii snfnn dnya ordusunun sadece bir birlii olduundan sz edilmektedir. B) Devamla, dnyann neredeyse tm lkelerinde,

"Zarya" Der. le Bir. "Iskra" Gaz. Taraf. ne. RSDP Prog.

93

94

Kr Yoksullarna

bunlar arasnda Rusya'da da, burjuva ilikilerin/koullarn nasl olduundan sz edilmektedir. Toprak sahipleri ve kapitalistler iin alan nfusun ounluunun nasl sknt ve sefalet iinde yaad, kk zanaatkrlar ve kyller mahvolup giderken, buna karlk byk fabrikalarn nasl gelitii, sermayenin nasl hem bizzat iiyi, hem de karsn ve ocuklarn boyunduruk altna ald, ii snfnn durumunun nasl ktletii ve isizlik ve sefaletin nasl bydnden sz edilmektedir. C) Sonra iilerin birlemesinden, mcadelelerinden, byk mcadele hedefinden: tm ezilenlerin kurtuluundan, yoksullarn zenginler tarafndan her trl boyunduruk altna alnnn tamamen ortadan kaldrlmasndan sz edilmektedir. Burada, ii snfnn neden gittike glendii, neden tm dmanlarn, burjuvazinin tm savunucularn muhakkak altedecei de aklanmaktadr. D) Ayrca, tm lkelerde ne amala sosyal-demokrat partiler kurulduundan, bunlarn ii snfnn mcadele etmesine nasl yardm ettiinden, iileri toparlayp ynlendirmesinden, onlar aydnlatp byk mcadeleye hazrlamasndan sz edilmektedir. E) Daha sonra, Rusya'da halkn neden baka lkelerde olduundan daha da kt yaad, arlk otokrasisinin ne kadar byk bir ktlk olduu, her eyden nce onu nasl devirmek ve Rusya'da seilmi bir halk hkmeti kurmak zorunda olduumuzdan sz edilmektedir. F) Seilmi hkmet tm halka hangi iyiletirmeleri getirecek? Bundan yazmzda sz ediyoruz, ve Program'da da bundan sz ediliyor.

G) Sonra Program'da, tm ii snfnn daha iyi yaamas ve sosyalizm iin mcadele etmekte daha ok zgrle sahip olmas iin derhal hangi iyiletirmelerin mcadeleyle elde edilmesi gerektiine iaret edilmektedir. H) Programda zellikle, kr yoksullarnn kr burjuvazisine olduu gibi Rusya'nn tm burjuvazisine kar da snf mcadelesini daha kolay ve daha zgr bir ekilde yrtebilmesi iin, ilk plnda tm kyller iin kazanlmas gereken iyiletirmeler sralanmaktadr. I) Son olarak, Sosyal-Demokrat Parti tm halk, polislerin ya da memurlarn verdikleri szlere ya da gzel konumalarna inanmamalar ynnde uyarmakta ve genel zgr bir halk temsilcileri meclisinin derhal toplanmas iin kararllkla mcadele etmeye armaktadr.